3C Project WERKBOEK 45+ PUBLIEKSVERSIE.pdf · 2014. 1. 13. · met betrekking tot gezondheid, welzijn en spiritualiteit. ... De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu

WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People ______________________________________________________________

The Elephant Learning in Diversity BV

1

Economisch Welzijn voor

Ouderen

3C Project

WERKBOEK

45+

Learning for capability capacity and citizenship

Grundtvig Multilateral Project 518722-LLP-1-2011-1 PL-GRUNTVIG-GMP



2

Dankwoord

De 3C transnationale projectpartners willen de volgende personen en organisaties

bedanken

Het Programma Leven Lang Leren Grundtvig van de Europese Unie

De beroepskrachten en deelnemers die betrokken zijn geweest bij de pilots en de

consultatiegroepen binnen de vijf partnerlanden

Verschillende auteurs en personen van wie hun materialen direct of indirect

bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van deze materialen Deze omvatten

onder meer Stephen McNair (2011) Stephen Covey (1996) Kees Penninx

(2002)

Copyright Het copyright berust bij het EU Gruntvig Programma de bij het 3C Project betrokken

organisaties en de auteurs van de hoofdstukken en materialen

Organisaties

CMT Prooptiki ltd (GR)

Confederacioacuten de Empresarios de Aragoacuten (ES)

INTEVAL Limited (UK)

Life Academy (UK)

The Elephant Learning in Diversity(NL)

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - project cooumlrdinator (PL)

Authors

Jorge Alonso

Anthony Chiva

Grzegorz Karpiuk

Jumbo Klercq

Ineacutes Domiacutenguez Loacutepez

Tasos Mastroyiannakis

Saskia Reijnen

Nicholas Walters



3

INHOUDSOPGAVE

INTRODUCTIEhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7

SAMENVATTINGhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip8

Hoofdstuk 1 DE BALANS OPMAKENhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip10

11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken10

12 Inventarisatie van uw huidige prioriteitenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip11

13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip12

131 Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening12

132 Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen14

133 Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen

creeumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip15

134 Motivatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip16

135 Inzet en betrokkenheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

136 Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip19

137 Wat denkt u dat uw volgende stap is21

14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu23

15 Verder lezenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip23

Hoofdstuk 2 WERK IN CONTEXThelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip24

21 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25

22 De economische situatie in Europahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip25

23 De Nederlandse economische situatiehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip26

24 De gevolgen van de economische situatie voor uhelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32

Hoofdstuk 3 MOGELIJKHEDEN VOOR WERKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip32

31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillighelliphellip33

311 Continuering van betaald werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip34

312 Zelfstandig ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip39

313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip47

314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip52

315 Jobrotatie en loopbaankansenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip71

316 Stagehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip75



4

32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele

dienstverleninghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip77

321 Outsourcinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip78

322 Consultancyhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip79

323 Portfolio werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip82

324 In partnerschap werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip84

325 In deeltijd werkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip85

Hoofdstuk 4 VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELENhelliphelliphellip87

41 Hoe dit hoofdstuk te gebruikenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip87

42 Kerncompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip88

421 Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige levenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip95

422 Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaalhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip96

423 Uw communicatie in vreemde talen verbeterenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip97

424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het

omgaan met wetenschappelijke en technologische kennishelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 96

425 Verbetering van uw digitale competentie99

426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren lerenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip104

427 Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetentieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip106

428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschaphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip110

429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressiehelliphelliphelliphellip114

4210 Het maken van een plan voor verder leren113

Samenvatting module kerncompetenties helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip114

43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 115

431 Uw veerkracht ontdekkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip122

432 Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denkenhelliphelliphellip122

433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 124

434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip125

435 Werkwijze voor het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip127

436 Wat is holistische gezondheid128

437 Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw gedachtenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip130

438 Uw gedachten hanteren door analysehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip131

439 Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlrenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip132

4310 Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te makenhellip 134

4311 Omgaan met moeilijke gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 134

43 12 Omgaan met kwaadheidhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip136

4313 Omgaan met positieve gevoelenshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 136



5

4314 Positiviteit rationalisering en pessimisme een case study aanpakhelliphelliphelliphelliphellip137

4315 Eigenwaarde en zelfvertrouwenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 140

4316 Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u 140

4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen 141

4318 Heb u zelf liefhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 141

4319 Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiginghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip142

4320 Assertiviteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 144

4321 Regels voor effectief onderhandelenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip144

4322 In de spiegel kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 145

4323 Omgaan met zelfkritiekhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip146

4324 ldquoIn controlrdquo zijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip147

4325 Manieren van naar uw status kijkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148

4326 Wie bepaalt uw status 149

Samenvatting module veerkracht en eigenwaardehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip145

44 Omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152

441 Leren van veranderingen in het verledenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip148

442 Het managen van veranderingenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip155

443 Het werken met de gevoelenscurvehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156

444 Het management change model toepassenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip159

Samenvatting omgaan met veranderinghelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip152

45 Kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip160

451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nuhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip162

452 Kennisoverdracht tussen generatieshelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip156

453 Hoe wordt u een mentor165

454 Verschillende manieren van mentoringhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip166

455 Moeilijkheden bij kennisoverdrachthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip168

Samenvatting module kennistransferhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 163

46 Tijd- en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip170

461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvretershelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip172

462 Wat is stress Stress op het werkhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip174

463 Omgaan met stress stijlen en beheersing 169

464 Omgaan met stress rationeel denkenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177

465 Risicomanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip180

Samenvatting module tijd-en stressmanagementhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip177

Hoofdstuk 5 EEN GEZONDE LEEFSTIJLhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip178

51 Gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip185



6

511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren187

512 Gezondheid en welzijn onderhoudenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip188

513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip189

Samenvatting module gezondheid en welzijnhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip182

52 Spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191

521 Energiebalans inleiding in het energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip192

522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en harthelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip194

523 Reiniging van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip1968

524 Bescherming van uw energiesysteemhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip197

525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk wetenhelliphelliphellip197

526 Het bereiken van innerlijke vredehelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip198

Samenvatting module spiritualiteithelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip191

Hoofdstuk 6 PLAN VAN AANPAKhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 192

61 Een plan van aanpak makenhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip 194



7

Introductie

Het werkboek neemt de sociale en economische situatie in Europa en in het bijzonder

van de landen die betrokken zijn bij dit project in ogenschouw Het vermogen van een

individu om een succesvolle toekomst te creeumlren hangt af van vele factoren waaronder

de economische situatie van het land van de regio De wegwijzers in dit werkboek bieden

hierbij een aantal behulpzame strategieeumln

Deze gebruikershandleiding is bedoeld om vast te stellen

bull Waar u zich bevindt in uw leven en wat uw doelen zijn

bull Wat u kunt doen om uw situatie te verbeteren

bull Wat de nationale contexten zijn en de levensomstandigheden die van invloed

zijn op uw keuzes (De gebruikershandleiding heeft betrekking op vijf landen

Griekenland Nederland Polen Spanje en het Verenigd Koninkrijk)

bull Welke mogelijkheden er voor u zijn

bull Welke extra vaardigheden u nodig heeft om uw doelen te bereiken

Het werkmateriaal is geschreven in een prettige stijl en zal het u mogelijk maken om

gedachten over uw verdere leven te ontwikkelen en mogelijkheden voor de toekomst in

kaart te brengen

De voordelen van het gebruik van dit werkboek zijn

bull U kunt met gebruik van de oefeningen in dit boek uw vaardigheden sterke punten

kwaliteiten en ervaring op een rij zetten

bull U zult in staat zijn de uitdagingen in uw leven op een positieve en constructieve

manier tegemoet te treden

bull U kunt de mogelijkheden verkennen om uw betrokkenheid op zinvolle en

waardevolle activiteiten te vergroten bijvoorbeeld op werk (betaald of onbetaald)

enof maatschappelijke activiteiten

bull U kunt manieren onderzoeken om uw doelen te bereiken

bull U kunt uw leven plaatsen in een context voor toekomstplanning

Hoe lang duurt het om door al het materiaal heen te gaan Dit is afhankelijk van welke

delen van het werkboek u wilt gaan gebruiken

AANBEVELING U kunt per hoofdstuk de activiteiten kiezen die u wilt gaan doen

en deze noteren in het actieplan dat u in hoofdstuk 6 aantreft



8

Samenvatting van de verschillende hoofstukken

Hoofdstuk 1 ndash DE BALANS OPMAKEN helpt u te bepalen waar u zich nu bevindt en

een duidelijker beeld te krijgen van wie u bent wat belangrijk voor u is wat uw dromen

en verwachtingen zijn

In hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT wordt aandacht besteed aan de context van het

werk uw werken leefsituatie die mede bepaald wordt door de economische situatie in

de Europese Unie Het is belangrijk de externe factoren te kennen die invloed hebben op

uw mogelijkheden zoals de nationale economie de politiek en de situatie op

arbeidsmarkt

Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR WERK In het eerste deel van dit hoofdstuk

worden verschillende soorten en mogelijkheden op een rij gezet betaalde en onbetaalde

arbeid en maatschappelijke participatie Het tweede deel beschrijft vormen van actief

zijn als ZZP-er zoals outsourcing consultancy portfolio werken en partnerships

Hoofdstuk 4 - VAARDIGHEDEN VERDER ONTWIKKELEN is bedoeld om u in staat te

stellen om met behulp van oefeningen uw vaardigheden verder te ontwikkelen Per

onderdeel wordt een lijst van alle activiteiten getoond om vaardigheden die u van

cruciaal belang vindt te selecteren Of als u wilt het hele vaardighedenhoofdstuk door te

nemen Elk onderdeel begint tevens met een zelfbeoordeling om vast te stellen hoe goed

u deze vaardigheid al beheerst Deze test geeft ook aan in hoeverre u deze vaardigheden

verder kunt ontwikkelen

Hoofdstuk 5 ndash EEN GEZONDE LEEFSTIJL In dit hoofdstuk zijn oefeningen opgenomen

met betrekking tot gezondheid welzijn en spiritualiteit

Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK stelt u in staat om uw voornemens in daden om te

zetten

De tekening hieronder toont hoe mensen worden beiumlnvloed door de factoren om hen

heen gedurende hun leven Het laat zien dat er sprake is van een voortdurende

wisselwerking tussen individu en sociale omgeving Dit beeld komt ook steeds terug in de

oefeningen in dit boek terugkijken en vooruitkijken en van daaruit opnieuw je koers

bepalen



9

De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu en de factoren die van

invloed op hemhaar zijn vanuit de directe familie tot aan de brede samenleving toe

4 Periferie ndash veranderingen in omgeving en sociale omstandigheden

3 Sectoren ndash veranderingen in werk school verenigingsleven

1 Centrum ndash veranderingen in familie en vriendschapsrelaties

Individuele kenmerken

LEEFTIJD

TIJD

SLEUTEL

Overgangen

Weergave van

onderlinge

invloeden

2 Buurt ndash veranderingen binnen lokale gemeenschap



10

Hoofdstuk 1 ndashDE BALANS OPMAKEN

11 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken In dit hoofdstuk gaat u vaststellen wat op dit moment belangrijk is in uw leven en wat u

motiveert Door de volgende opdrachten krijgt u meer inzicht in de manier waarop u uw

leven wilt inrichten

De opdrachten zullen u duidelijkheid geven over waar uw prioriteiten komen te liggen en

waar u het beste uw energie op in kunt zetten en in kunt gaan investeren Het

heroverwegen van uw antwoorden zal u helpen deze handleiding optimaal te gebruiken

Zelfs wanneer u geconfronteerd wordt met bijzondere uitdagingen in uw leven en de

opdrachten zelf mogen triviaal daarbij lijken blijven uw antwoorden belangrijk en zullen

u helpen om een basis te scheppen waar u in de toekomst op kunt bouwen

Doel Dit hoofdstuk zal mij in staat stellen mijn persoonlijke prioriteiten te bepalen door

inzicht te krijgen in de beste aanwijzingen voor mijn toekomst

Benodigde tijd voor dit hoofdstuk 2 uur



11

12 Inventarisatie van uw huidige prioriteiten

U kunt deze zelfevaluatie gebruiken om na te gaan hoe u zich verhoudt tot de prioriteiten

in uw leven qua houding en qua vaardigheden U kunt deze test nogmaals doen nadat u

alle opdrachten uit dit hoofdstuk gedaan heeft

1 Bepaal bij iedere vraag waar u momenteel ldquostaatrdquo met behulp van de schaal 1-5-

waarbij

1 = een beetje en 5 = heel veel

1 2 3 4 5

1 Weet u wat u wilt in uw leven

2 Kent u uw prioriteiten en weet u wat u voldoening en

plezier schenkt

3 Kent u uw dromen levensverwachtingen en ambities

4 Kunt u uw wensen visualiseren

5 Hoe gemotiveerd bent u hiervoor

6 Hoe is het met uw fysieke welzijn gesteld

7 Hoeveel inlevingsvermogen heeft u ten opzichte van uw collegarsquos

8 Hoeveel waardering en vertrouwen ontvangt u

9 Hoe groot is uw prestatievermogen

10 Hoeveel waarde hecht u aan uw persoonlijke groei

11 In hoeverre bent met hart en ziel aan uw werk

verknocht

12 In hoeverre geeft u betekenis aan dingen in uw leven

Tel de scores in elke kolom

Totale score

Uitslag

Tussen 45-60 u heeft een goed inzicht in uw persoonlijke waarden en uw

achterliggende motieven U kunt ervoor kiezen om dit onderdeel alleen te doen om u

daar nog verder in te verbeteren en uw kennis van uw prioriteiten verder uit te diepen

Tussen 30-44 u heeft een redelijk gevoel van waar uw persoonlijke waarden liggen en u

kunt door de opdrachten in dit hoofdstuk meer inzicht hierin krijgen en uzelf beter leren

begrijpen



12

Tussen 15-29 laat zien dat u enig begrip heeft van wat voor u belangrijk is en wat u wilt

in het leven u kunt van de opdrachten uit dit hoofdstuk profiteren door hierover meer

duidelijkheid te krijgen

Tussen 0-14 heeft u de meeste kans om meer inzicht te krijgen in uw persoonlijke

waarden en wat u wilt in het leven door de opdrachten in dit hoofdstuk te doen

13 Overzicht opdrachten in hoofdstuk 1

Samenvatting

Opdracht 11 ndash Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en voldoening

Opdracht 12 ndash Wat zijn uw dromen verwachtingen en ambities

Opdracht 13 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u die zou willen

Creeumlren

Opdracht 14 - Motivatie

Opdracht 15 - Inzet en betrokkenheid

Opdracht 16 ndash Inventarisatie van uw vaardigheden en kwalificaties

Opdracht 17 - Wat denkt u dat uw volgende stap is

Opdracht 131 - Wat is voor u belangrijk en schenkt u plezier en

voldoening

Doel Deze opdracht helpt u om te inventariseren welke zaken u belangrijk vindt en wat

u plezier en voldoening geeft

Duur van de opdracht 20 minuten

Benodigde middelen papier en pen om mee te schrijven

Opdracht

1 U denkt na over wat voor u belangrijk is en wat u plezier en voldoening schenkt

op de volgende levensgebieden

Werk

Familie en relaties

Vrije tijdhobbies

Persoonlijke overtuiging of filosofie over het leven de gemeenschap en de

sociale omgeving

2 U gaat nu de zaken die belangrijk voor u zijn en die u plezier en voldoening geven

hieronder opschrijven Met andere woorden de zaken waar u tijd en energie aan

wilt besteden



13

3 Hieronder vindt u een tabel met een checklist en een scorelijst U kunt nu de

onderwerpen in de tabel aanklikken en de waarde eraan toevoegen die u eraan

wilt toekennen

Waardevol Totaal

niet

Niet erg Redelijk

Zeer

1 2 3 4

Partner

Familie

Vrienden

Overige relaties

Reizen

Vrijheid

Gezondheid

Carrieumlre baan

Financieumlle positive geld

Prestaties

Gemeenschap

Leven

Natuur

Schoonheid

Training oefening

Liefde

Hobbyvrije tijdpersoonlijke interesses

Religiegeloofspiritualiteit

Iets voor anderen betekenen

Macht

Plezier

Humeur

Routine

Iemand vertrouwen

Anderen onderwijzen of begeleiden

Wijsheid

Verantwoordelijkheid

Creativiteit

Uitdaging



14

Communicatie

Balans tussen werk en priveacute

Respect krijgen van anderen

Inzetbaarheid in stand houden

Voeg andere onderwerpen toe

4 Hoe kunt u de factoren die van invloed zijn op wat u belangrijk vindt en wat u plezier

en voldoening geeft versterken

- In verband met de werkomgeving

- In uw persoonlijke relaties

- Met betrekking tot uzelf

- Met betrekking tot uw huis

- Met betrekking tot de gemeenschap waar u bij hoort

Samenvatting Bij het invullen van deze oefening heeft u in kaart gebracht wat u

positief waardeert in de verschillende levensgebieden in termen van belangrijkheid

plezier en voldoening Tevens heeft u een begin gemaakt voor gelegenheden te zoeken

om deze positieve gevoelens te ervaren

Opdracht 132 - Wat zijn uw dromen verlangens en verwachtingen

Doel Deze opdracht helpt u uw dromen verlangens en verwachtingen in kaart te

brengen

Duur van de opdracht15 minuten

Benodigde middelen Papier en pen

Opdracht

1 In deze activiteit laat u uw gedachten herinneringen of ideeeumln de vrije loop zonder ze

te bewerken of te onderbreken

2 U denkt terug aan de tijd dat u een kind of tiener was Welke dromen of ideeeumln had u

toen voor uw leven Noteer deze

3 Is eacuteeacuten van deze dromen nog steeds van toepassing

4 Wat heeft u in de loop van uw leven voor idealen gehad Noteer deze

5 Welke verlangens of ambities heeft u nog steeds in uw leven Noteer deze

6 Welke van deze dromen verlangens en verwachtingen spelen nog steeds een rol in

uw leven nu



15

Samenvatting Door de antwoorden op deze vragen op te schrijven en ter herlezen

krijgt u een duidelijk beeld van uw dromen verlangens en verwachtingen

Opdracht 133 ndash Het visualiseren en verbeelden van de toekomst zoals u

die zou willen creeumlren

Sommige mensen vinden het visualiseren van hun toekomst gemakkelijker als ze

gebruik maken van technieken zoalsrsquo het maken van een tekening het denken aan een

metafoor of het schrijven van een gedicht of verhaal voor zichzelf over de toekomst De

dromen en hoop die we als kind hadden kan hierbij soms aanwijzingen geven

Doel In deze opdracht gaat u beelden over uw toekomst gebruiken om meer zicht te

krijgen op wat u wilt bereiken


Benodigde middelen een rustige plaats

Opdracht

1 U zoekt een rustige plek om te mediteren en deze visualisatieoefening te doen U

start met het hardop lezen van de volgende tekst

ldquoStel u voor dat uw toekomst u in een andere richting wijst dan waar u nu bent in uw

leven U ziet uzelf in de toekomst lopen naar een tijd waar het positief en plezierig

voelt Zodra u daar aangekomen bent draait u zich om en kijkt u terug naar het nu

en een stem stelt u de volgende vragen

Wat is er met u gebeurd

Wat heeft u geleerd

Hoe bent u veranderd

Als u werkt - wat doet u en waar

Sla wat u ontdekt hebt op in uw geheugen en loop in gedachten te rug

naar de huidige tijd U houdt wat u te weten bent gekomen in gedachten rdquo

Als u dat gedaan heeft begint u te mediteren u laat uw gedachten de vrije loop om

een voorstelling van uzelf in de toekomst te maken tot rust te komen en u op uw

gemak te voelen met uw gedachten

2 Na afloop van de meditatie gaat u bij u zelf na hoe u zich voelt wat u denkt en wat u

geleerd heb Noteer dit

3 Wat betekent dit voor de volgende door u te ondernemen stappen

Samenvatting In deze opdracht heeft u verder nagedacht over wat u in de toekomst

wilt realiseren



16

Aantekeningen Meditaties of visualisaties vereisen meestal enige ervaring maar

kunnen zeer krachtig instrumenten zijn om tot meer inzicht en een hoger bewustzijn te

komen


Motivatie is de passie het verlangen en het streven om je persoonlijke doelstelling en wensen te realiseren Onder motivatie in de psychologie wordt verstaan ldquohet totaal van beweegredenen dat op een bepaald moment werkzaam is In deze definitie wordt geeft de beschrijving van iemands motivatie een antwoordt op de vraag wat hem tot een bepaald gedrag brengt Zoeken naar motieven van mensen is zoeken naar het antwoord op de vraag ldquowat zet mensen in bewegingrdquo

Doel Deze opdracht stelt u in staat uw motivatie nader te beschouwen om positieve

resultaten in uw leven te creeumlren


Benodigde middelen Paperpennen

Opdracht

Om gemotiveerd te blijven moet men gedurende een lange periode een sterk ldquoverlangen

en bereidheidrdquo te creeumlren Dit kan men doen door te ldquowerkenrdquo aan wensen behoeften

verwachtingen verlangens en dromen

Als u zelf niet gemotiveerd bent kunt ook anderen niet motiveren Iemand die vanuit

zichzelf gemotiveerd is is in staat anderen te motiveren en is ldquoin controlrdquo Als u iets

graag wil en uw energie of bereidheid is ldquote kleinrdquo dan is elk obstakel dat u tegenkomt

een struikelblok

Deel 1 - Wensen

Om gemotiveerd te worden moet u precies weten wat u wilt over een sterk verlangen

beschikken en bereid zijn om te doen wat nodig is om uw doel te bereiken

1 Wat maakt dat u een eerste stap zet om in beweging te komen wat motiveert u

Wat heeft u nodig om uw wensen te realiseren Wat u nodig hebt is een wens

Een eigen persoonlijke wens een wens die u ergens in uzelf gevonden hebt

Neem voordat u verder leest een wens in gedachte Dat kan een grote of een

kleine wens zijn Een wens waar u wellicht jaren aan moet werken of eacuteeacuten die zich

zomaar kan realiseren Iets materieels of immaterieels Iets wat u wilt hebben of

een levenswens Als het maar een wens is waar u enige passie bij voelt en waar u



17

echt iets voor over wilt hebben Creeumler voor uzelf een beeld van het eindresultaat

van uw wensdroom

Richt u alleen op wat u in uw leven wil verwezenlijken

Deel 2 ndash Onderzoeken hoe u uw droom gaat realiseren

1 Nadat u een duidelijk beeld hebt wat het eindresultaat moet zijn is de volgende stap

het kenbaar maken naar anderen wat uw wensdroom is

2 Door uw droom aan anderen te vertellen versterkt dat tevens uw motivatie om

stappen te zetten om deze droom te gaan realiseren U gaat namelijk de anderen

duidelijk maken dat u gemotiveerd bent om uw wensen ook te gaan realiseren

3 Als u uw wens met overtuiging uitdraagt gaan anderen een bijdrage leveren aan het

verwezenlijken van uw droom

4 U start met het uiten van uw wensdroom aan iedereen die het maar wil horen U gaat

op zoek naar mensen ideeeumln en allerlei informatie die jou kunnen helpen Denk

hierbij aan familie vrienden (oud) collegarsquos etc Zij worden uw supporters om u

wensen echt te realiseren en om het vuur van uw motivatie brandend te houden

5 U ordent alle reacties en informatie die u gekregen hebt en vraag om suggesties en

handreikingen Zo bereidt u uw volgende stappen voor om daadwerkelijk echt aan de

slag te gaan

Deel 3 ndash Uw wensdroom realiseren

Nu u genoeg ideeeumln kennis en informatie verzameld hebt is het tijd om aan de slag te

gaan Neem de stap van fantasie naar werkelijkheid

De uitvoeringsfase is eigenlijk heel eenvoudig U besluit om echt aan de slag te gaan u

gaat ook daadwerkelijk aan de slag en dat houdt u gewoon alsmaar vol

Samenvatting In deze opdracht heeft u een beter begrip gekregen van uw motivatie

manieren om uw dromen en wensen in kaart te brengen en een begin te maken deze te

realiseren

Opdracht 135 Inzet en betrokkenheid

Inzet plus betrokkenheid creeumlert engagement Betrokkenheid is niet iets dat zomaar

ontstaat Het gaat om een verbinding tussen ldquogeven en nemenrdquo Wat u persoonlijk nodig

heeft om op te bloeien en wat u wilt bijdragen aan de organisatie waarvoor u werkt

Wat iemand betrokken maakt heeft te maken met persoonlijke ervaring en wat de

praktijk aan voldoening en tevredenheid schenkt

Doel Deze opdracht zal mij in staat stellen mijn houding inzet en betrokkenheid binnen

een positieve werksetting te verkennen




18

Benodigde middelen Papierpennen

Opdracht

De volgende innerlijke bronnen en houdingen zijn belangrijke manieren om te bezien wie

we zijn en hoe we denken

1 In hoeverre zijn deze innerlijke bronnen werkzaam in uw leven en hoe kunt u ze

bevorderen

Geef aan op een schaal van 1-5 in welke mate deze bronnen in uw leven

werkzaam zijn

Innerlijke bronnen Schaal

1 - 5

Hoe kunt u ze effectiever

maken in uw leven

Fysiek welzijn

U voelt u veilig en gezond en u bent verzekerd

van een goed basisinkomen

Empathie met collegarsquos

U voelt zich op uw gemak en verbonden met de

mensen die u op uw werk ontmoet Er is sprake

van en goede samenwerking en de zaken gaan

beter als mensen zich met elkaar verbonden

voelen

Waardering en vertrouwen

Als u het vertrouwen van anderen heeft bent u

instaat uw ideeeumln in uw werk te realiseren

vooral wanneer u het gevoel heeft in zekere

mate zelfstandig te kunnen werken

Goede prestaties

U creeumlert zichtbare resultaten op uw werk en

bent daarover tevreden U krijgt positieve

feedback en uw resultaten worden gevierd

Persoonlijke groei

U kunt uw talenten en kwaliteiten ontwikkelen

Met hart en ziel werken

U voelt zich vrij om uzelf te zijn U kunt doen

wat u werkelijk wilt doen en waar u goed in bent

Zingeving

Uw werk doet ertoe Uw werk geeft u een

diepere (sociale) betekenis en uw zelfwaardering

groeit

(Uit Kees Kouwenhoven 7 bronnen voor plezier in het werk)



19

2 Wat heeft u nodig om persoonlijk betrokken en geeumlngageerd te blijven in uw

werkomgeving

Samenvatting In deze activiteit heeft u meer begrip gekregen hoe u gebruik kunt

maken van uw innerlijke bronnen om uw gewenste doelen te bereiken in een positieve

werksituatie

Opmerking In sommige werksituaties waar een manager harde competitie tussen

medewerkers stimuleert is het moeilijk en zelfs inadequaat om empathie te scheppen

In dergelijke situatie is innerlijke integriteit een beter alternatief


Doel Deze opdracht helpt u uw vaardigheden ervaring en kwalificaties in kaart te

brengen


Benodigde middelen Pen en papier

Opdracht

Welke vaardigheden ervaring en kwalificaties heeft u Schrijf deze in de linkerkolom Vul

daarna de twee kolommen in die laten zien wanneer u deze de laatste keer gebruikt

heeft en hoe lang geleden (Zie de korte lijst van vaardigheden hieronder als

hulpmiddel)

Vaardighedenoverzicht

Vaardigheden en expertise Wanneer heeft u deze

vaardigheid gebruikt

Hoe lang

geleden

Sommige vaardigheden Practische vaardigheden



20

Problemen oplossen Tijdmanagement Om kunnen gaan met

electronica en electriciteit

Schriftelijke communicatie Met oog voor details Metaalbewerking

Mondelinge communicatie Analytisch vermogen Met verschillende technieken

om kunnen gaan

Onderhandelen Delegeren Timmervaardigheden

Leiderschap Bouwvaardigheden

Creativiteit Schoonmaakvaardigheden

Strategisch denken Tuinieren

Organisatorisch

Doelgericht

Multi-tasking

Samenvatting In deze opdrachten heeft u uw belangrijkste vaardigheden op een rij

gezet

Noot Vaardigheden ervaringen en kwalificaties met inbegrip van het vermogen deze

over te dragen zijn de factoren die u waarschijnlijk het meest zullen helpen om u

toegang te verschaffen tot de door u gewenste toekomstwerkzaamheden Daarom is het

een belangrijk onderdeel van het proces van nieuw werk zoeken om deze zorgvuldig en

bedachtzaam te identificeren Het kan bovendien nuttig zijn om te zien hoe u uw

vaardigheden kunt vergelijken met de kerncompetenties in hoofdstuk 41

Opdracht 137 ndashWat denkt u dat uw volgende stap is

Doel Deze opdracht helpt u de beste mogelijkheden te selecteren om verder te gaan



Opdracht

Kijk naar de tekening op de volgende pagina om vast te stellen wat voor u de beste

overgang is

- Van huidig betaald werk naar nieuw betaald werk

- Van betaald werk naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden

- Van betaald werk naar ondernemerschap

- Van werkeloosheid naar ondernemerschap

- Van werkeloosheid naar betaald werk



21

- Van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde) werkzaamheden

Meer informatie over deze overgangssituaties vindt u in hoofdstuk 3



22

Overgangssituaties

Hoe wilt u uw tijd energie vaardigheden en geestelijke

eigenschappen nu en in de toekomst gebruiken

Overgang van

huid werk naar

nieuw betaald werk

Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er

voor u zijn

Overgang van betaald

werk naarandere

(niet-betaalde) werkzaamheden

Kent u het soort gemeenschapsactiviteit of vrijwilligerswerk waar het om gaat

Ja Waar kunt u dat vinden

Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke

mogelijkheden er voor u zijn

Overgang van

betaald werk naar

ondernemerschap

Van werkeloosheid naar

ondernemerschap

Kent u het soort ondernemerschap dat u wilt Ja Waar kunt u dat werk vinden Heeft u de vereiste vaardigheden

Ja Ontwikkel dat werk start uw eigen bedrijf Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4)

Nee Zoek uit wat u wilt gaan doen Nee Orieumlnteer u zelf ndash ga naar de Kamer van

Koophandel of de organisaties voor het Midden-m en Kleinbedrijf

Van werkeloosheid naar betaald werk


andere (niet-betaalde)

activiteiten

Kent u de baan waar het om gaat Ja Welke kernvaardigheden zijn essentieel en vereist Ja Beschikt u over deze vaardigheden Ja Solliciteer op de baan Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Zoek uit wat voor banen er beschikbaar zijn

Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn


Ja Waar kunt u dat vinden Ja Beschikt u over de vereiste vaardigheden Ja Raak betrokken Nee Ontwikkel of verbeter uw vaardigheden (hoofdstuk 4) Nee Lees hoofdstuk 3 om te zien welke




23

14 Samenvatting van dit hoofdstuk ndash en wat nu

In dit hoofdstuk heeft u de balans opgemaakt van waar u zich in uw leven bevindt U

heeft een overzicht gekregen van wat voor u belangrijk is uw verlangens en aspiraties

en hoe u zich daar tegenover verhoudt Verder bent u nagegaan hoe u uw innerlijke

bronnen inzet om uw doelen in een werksituatie te bereiken Vervolgens heeft u de

vaardigheden en ervaring waarover u beschikt weergegeven in uw

vaardighedenoverzicht Tenslotte heeft u bekeken welke de meest door u gewenste

overgangssituatie is U kunt nu nogmaals de zelfbeoordeling in 12 invullen om te zien

wat u dit heeft opgeleverd of u kunt naar andere delen van dit werkboek gaan

Sommige deelnemers aan de pilots hebben opgemerkt dat het verkrijgen van meer

kennis en inzicht van persoonlijkheidskenmerken helpen kan bij het begrijpen van de

meest geschikte werkstijlen (zie 16 persoonlijkheidstests)

Er zijn vier belangrijke overgangssituaties waar u mee rekening kunt houden met

betrekking tot werk zoeken Deze zijn van huidig betaald werk naar nieuw werk van

werkeloosheid naar betaald werk of ondernemerschap van betaald werk naar andere

(niet-betaalde) werkzaamheden en van werkeloosheid naar andere (niet-betaalde)

activiteiten

Hoe uw huidige werk of niet-werk situatie er ook uitziet in dit werkboek vindt u ideeeumln

om uw kansen te verbeteren

15 Verder lezen

Covey SR Merrill AR and Merrill RR (2011) Prioriteiten Effectieve keuzes in leven

en werk Business Contact

Informatie over het ontwikkelen van vaardigheden

Vaardigheden skills competenties

httpwwwlerennlcursussociale-vaardigheden

httpsochickennlsociale_vaardigheden_verbeteren_15_tips

httpwwwlerennlcursusprofessionele-vaardigheden

httpwwwskills-netherlandsnl

httpwww21stcenturyskillsnl

http123managementnl0040_mensena400_mensen_09_competenties_ontwi

kkelinghtml



24

httpwwwcompetentiebeleidbeOntwikkelen_van_competenties_en_talentenM

ethoden_Ontwikkelen_van_competenties_en_talentendefaulthtm

httpwwwhannlonderzoeknieuwsboek-rolgerichte-

competen_attachmentsrolgerichte_competentieontwikkeling_-

_gertjan_schuiling_red_pdf

Persoonlijkheidstests

httpnloutofservicecombigfive

httpwww123testnl

httpwwweclecticenergiescomnederlandsenneagramtestphp

httpwww123testnljung-persoonlijkheidstest



25

Hoofdstuk 2 ndash WERK IN CONTEXT

In dit hoofdstuk nodigen we u uit om de economische situatie in Europa en de specifieke

omstandigheden in uw eigen land in overweging te nemen

21 Hoe dit hoofdstuk te gebruiken

Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de economische situatie in Europa Het

tweede deel van het hoofdstuk bevat een beschrijving van de situatie in Nederland

Het nationale rapport bevat

- Gegevens over werkende bevolking naar mannen en vrouwen

- Werkeloosheidscijfers voor mannen en vrouwen

- Gegevens over fulltime- en deeltijdarbeid onder mannen en vrouwen

- Gegevens over in welke sectoren de werkgelegenheid nog groeit

22 De economische situatie in Europa

Werkgelegenheid

In de EU was de arbeidsmarkt zich langzaam aan het herstellen maar in de afgelopen

jaren werd dit herstel abrupt onderbroken toen de werkloosheid medio 2011 begon te

stijgen

De totale werkloosheid in de EU is op dit moment bijna 105 in de eurozone is dat

ongeveer 11 het hoogste percentage sinds de start van de Europese Monetaire Unie

Sinds het begin van de financieumlle crisis in 2008 gingen in totaal in totaal ongeveer 5

miljoen banen in de EU verloren waarvan 3 miljoen in de eurozone De EU is de enige

wereldregio waar de werkloosheid niet daalt

De huidige verzwakking van de arbeidsmarkt is vooral het gevolg van de verslechtering

van de economische activiteit gekoppeld aan een toename van de schuldencrisis In

sommige landen vereist het aanpakken van de schuldencrisis een vastberaden beleid van

fiscale aanpassingen die van invloed zijn op de productie en de werkgelegenheid De

impact van de schuldencrisis werd verergerd door de aanscherping van de financieumlle

voorwaarden in verband met het voortdurende proces van afbouw van schulden (een

proces uitgevoerd door een organisatie in een poging om haar financieumlle kosten te

verlagen)

De duale uitkomsten van de werkloosheid binnen de EU zijn deels het gevolg van

verschillen in de ontwikkelingen van de economische activiteit en deels het resultaat van

de verschillende reacties op de groei van de werkloosheid In 2011 was het effect van de

slechtere economische activiteit op de werkgelegenheid veel sterker dan verwacht



26

Landen met aanhoudende of verergerende schuldencrisis zijn met name Griekenland

Spanje en Portugal

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei - 43 19 14 -003 13

Werkloosheidspercentage 96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16

Volwasseneneducatie

Het DG Educatie en Cultuur van de Europese Unie heeft het Programma voor een Leven

Lang Leren ontwikkeld zodat mensen van alle leeftijden deel kunnen nemen aan

leerervaringen en helpen bij de ontwikkeling van de onderwijs-en opleidingssector in

Europa Het deel van het programma gewijd aan oudere leerlingen wordt Grundtvig

genoemd De doelstellingen van Grundtvig zijn om

bull te reageren op de uitdaging die de vergrijzing in Europa aan educatie stelt

bull hulp te bieden aan volwassenen met leerwegen waardoor zij hun kennis en

competenties kunnen verbeteren

Multilaterale projecten ter verbetering van de volwasseneneducatie door ontwikkeling en

overdracht van innovatie en goede praktijken zijn activiteiten die ondersteund worden

door het Grundtvig-programma 3C Economic Welbeing for Older Peole is zorsquon project en

heeft als doel om mensen van 45 jaar+ ofwel actief te laten blijven of weer te re-

integreren in de arbeidsmarkt en tegelijkertijd in staat te stellen ook inkomsten te

genereren (De 45 + jarigen vormen een zeer brede en diverse groep van werknemers

met verschillende behoeften en mogelijke kansen obstakels en uitdagingen)

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei -43 19 14 -03 13

Percentage

werkeloosheid

96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16

Dit werkboek is een van de uitkomsten van het project en heeft ten doel passende

kennis over nieuwe vormen van werkgelegenheid te verschaffen zoals sociale

ondernemingen cooumlperaties adviesbureaus en andere vormen van maatschappelijke

participatie zoals vrijwilligerswerk en sociale activering Samen met deze nieuwe vormen

van werkgelegenheid moeten oudere werknemers leren omgaan met financieumlle

problemen rond hun pensioen en spaargeld dat onvoldoende is om hen in de toekomst

te kunnen blijven ondersteunen Verkenning van en toegang tot nieuwe vaardigheden en

werkmogelijkheden zal helpen de financieumlle situatie van ouderen te verbeteren

23 De Nederlandse economische situatie



27

In Nederland wonen 16656000 mensen tegenwoordig 495 is man en 505 vrouw

235 van de bevolking is jonger dan 20 jaar 328 is tussen de 21 en 45 en 437 is

ouder dan 45 jaar De levensverwachting is gestegen gemiddeld 785 jaar voor mannen

en 828 jaar voor vrouwen

De potentieumlle beroepsbevolking bevolking11 (actieve bevolking) bestaat uit 23 van de

totale bevolking bijna 11000000 mensen

- 400000 mensen werken 12 uur of meer in een week

- 32000 personen willen 12 uur of meer werken in een week maar doen dat (nog)

niet

- 2700000 mensen zijn niet bereid om 12 uur of meer werken in een week

Volgens de Nederlandse statistieken is het totaal van de actieve bevolking op basis van

de de internationale definitie 8757000 personen in 2011 Daarvan hebben er 8369000

werk ft terwijl 389000 mensen werkloos zijn Dus in lijn met de internationale definitie

was het Nederlandse werkloosheidspercentage in 2011 44 De werkloosheid in

verschillende leeftijdsklassen wordt weergegeven in de onderstaande tabel

Tabel 1 Werkloosheid in (2011)

Leeftijd Totaal Mannen Vrouwen

15 - 24 jaar 98 95 102

25 - 44 jaar 49 51 46

45 ndash 65 jaar 47 42 54

Volgens Eurostat is 25 van de totale werkende bevolking werkzaam in de

landbouwsector 16 in de industrie en 816 in de dienstensector De groei van de

werkgelegenheid in de dienstensector was positief (09) terwijl zowel in de landbouw

als in de industrie de werkgelegenheid afnam respectievelijk 65 en 14

Tabel 2 Totaal aantal werkenden (2011)

EU NL EU NL EU NL

45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100

50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900

55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000

60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600

Zoals in de volgende tabel te zien is zijn is de arbeidsparticipatie van 50-64 jarigen

groter in de productiesector en de gezondheidszorg Daarentegen is de

arbeidsparticipatie van 50-64-jarigen lager in de mijnbouw en in de elektriciteits-en

watervoorziening

Tabel 3 Economische activiteiten 50-64 jaar in (2011)

Land- en bosbouw en visserij

277

Mijnbouw 000

1 De Nederlandse definitie van de beroepsbevolking wijkt af van de internationale definitie volgens de

Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en er zijn dus verschillende uitkomsten Ten eerste komen volgens de Nederlandse definitie alleen personen die bereid zijn om ten minste twaalf uur per week werken in aanmerking Ten tweede varieumlren de definities van de beroepsbevolking varieumlren De internationale definitie vereist prompt (binnen twee weken) de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt Volgens de Nederlandse definitie een periode van drie maanden



28

Industrie 1013

Electriciteit en gasvoorziening

047

Watervoorziening 047

Bouwnijverheid 517

Groot-en detailhandel 876

Transport en opslag 551

Hotel en restaurantwezen 213

Informatie en

communicatie

218

Financiele en

assurantiesector

246

Vastgoedsector 088

Wetenschap en

technologie

510

Administratieve sector 268

Overheid en defensie 880

Onderwijs 925

Gezondheidszorg en

welzijn

1896

Kunst vermaak en

recreatie

187

Overige diensten 187

In Nederland wordt de arbeidsparticipatie vooral bepaald door mate waarin onderwijs

gevolgd is Volgens Eurostat is de arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64

jaar 516 wanneer de werknemer niveaus 0-2 heeft (kleuter- lager en lager secundair

onderwijs) 678 in het geval van niveau 3-4 (hoger secundair en post-secundair niet

tertiair onderwijs) en 778 wanneer de werknemer niveaus 5-6 (eerste en tweede fase

van het tertiair onderwijs) bereikt Deze cijfers tonen aan hoe belangrijk onderwijs is om

ouderen aan het werk te houden

In Nederland is 546 van de werkloze werknemers tussen 50 en 64 jaar zijn langdurig

werkloos (12 maanden of meer) Hoewel dit percentage is toegenomen sinds 2008 is de

huidige situatie niet zo slecht als het was 1992 toen bijna 70 van de totale

arbeidsparticipatie van werknemers tussen 50 en 64 jaar langdurig werkeloos was

(Eurostat 2011)

Tabel 4 Werkeloosheidspercentages per leeftijdscategorie en

opleidingsniveaus

Niveau 0 -2 Niveau 3-4 Niveau 5-6

45-49 jaar 47 33 29

50-65 jaar 44 43 35

Bron Eurostat

De persoonlijke kenmerken van de groep werkloze oudere werknemers zijn anders dan

die van de totale groep ouderen in Nederland Hoewel de verdeling van de werkloosheid

tussen mannen en vrouwen gelijk is is bij de 60-plussers het aantal mannen veel hoger

Werkloosheid onder oudere werknemers is veel hoger dan CBS-statistieken zijn

vermoeden Oudere werknemers hebben niet geprofiteerd van de daling van de

werkgelegenheid in 2010 De werkloosheid onder oudere werknemers is niet gedaald Er



29

zijn veel misverstanden te wijten aan de verschillende manieren waarop werkloosheid

door diverse officieumlle instanties gedefinieerd wordt Elke figuur toont een ander deel van

werkelijkheid in de samenleving Omdat veel oudere mensen die hun baan hebben

verloren niet meer actief werkzoekend zijn worden ze niet meegenomen in de CBS-

statistieken Ze worden echter wel weer opgenomen in de berekening van het UWV

Tabel 5 Deelname aan opleiding en training in 2011 ()

25-34 35-44 45-54 55-64

T M V T M V T M V T M V

EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48

NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88

Bron Eurostat

Werknemers ouder dan 45 jaar nemen minder deel aan onderwijs en opleidingen dan

jongere werknemers 146 van de werknemers tussen 45 en 54 jaar zijn deelnemer

aan een opleidings-en trainingsprogramma en dit percentage is voor de werknemers

tussen 55 en 65 jaar nog lager 84

Tabel 6 Deelname aan opleiding en training naar arbeidssituatie in 2011 ()

Actieve

bevolking

Werkend Werkloos Inactief

EU27 95 95 91 69

NL 183 183 173 103

Bron Eurostat

De hogere deelname niveaus treft men aan bij de werkenden en de werklozen zijn voor

degenen die in dienst zijn (183) en werklozen (173) De inactieve mensen nemen

in mindere mate deel(103)

Werknemers die al een hoger opleidingsniveau hebben nemen ook vaker deel aan een

leven lang leren 193 van degenen die niveaus 5-6 bereikt hebben deelgenomen aan

onderwijs terwijl het percentage slechts 46 voor degenen die niveau 0-2 hebben bereikt

Toegang tot de arbeidsmarkt

In de periode van 2000-2011 is de 55-65 leeftijdsgroep van het werkende deel van de

beroepsbevolking bijna verdubbeld en het aantal oudere werknemers zou in de toekomst

ook nog eens kunnen verdubbelen Dit betekent dat op dit moment meer dan 49 van

de 55-65 leeftijdsgroep nog oudere werknemers zijn Het aantal 15-55 jarigen daalt

sinds 2000 en omvat momenteel 07 De afgelopen jaren is het aantal 55-65 jarigen

evenredig gestegen maar stabiliseert nu als gevolg van de financieumlle en economische

crisis Bovendien is de groei onder vrouwen hoger dan onder mannen Het aantal 45-55

jarigen nam toe van 227 naar 263 en het aantal 55-65 jarigen is gestegen van 73

naar 144

De vergrijzende samenleving wordt weerspiegeld in de werkgelegenheid en de

werkloosheid Oudere werknemers vullen minder vacatures in Toch is het aantal

vacatures ingevuld door oudere werknemers toegenomen De arbeidsmarktpositie van



30

oudere werknemers is tegenwoordig weer wat slechter dan 10 jaar geleden Terwijl

steeds meer mensen zeggen dat ze willen blijven werken en ook daartoe in staat zijn is

slechts 34 van de 60-64 jarigen ook echt actief op de arbeidsmarkt Het bruto

percentage ouderen dat nog werkt neemt toe In 2010 behoort 45 van de mannen

onder de 60-64 groep en de 22 van de vrouwen tot de werkende bevolking

Specifieke barriegraveres voor oudere werken

De volgende tabel toont het aantal (voormalige) werkzoekende ervaren van de volgende

hindernissen en obstakels in Volgens deze gegevens denkt een hoog percentage van

de oudere werknemers zowel werkenden als werklozen dat leeftijd een obstakel kan

zijn De op de tweede plaats meest genoemde belemmering is de beschikbaarheid van

afwijkende werktijden

Tabel 7 Aantal (voormalige0 werkzoekend dat een van de volgende

belemmeringen ondervindt ( in )

45-54 jaar 55+

Werkeloos Werkend Werkeloos Werkend

Lichamelijke

gezondheidsproblemen

33 16 34 25

Psychische


27 15 21 16

Beschikbaarheid door


49 36 52 41

Financieumlle problemen 30 17 25 21

Gebrek aan betaalbare

kinderopvang

6 6 2 3

Zorg voor familieleden 19 12 14 12

Problemen met de

Nederlandse taal

13 7 8 8

Buitenlandse

nationaliteit

15 8 10 6

Leeftijd 89 83 94 91

Bron Arbeidsmarkt Ouderen SZW 2011

In het Nederlandse Nationale Rapport wordt gesteld dat het beleid om oudere

werknemers op een latere leeftijd te laten uittreden gebaseerd is op drie soorten

strategieeumln

a) Vergroten van het potentieel van oudere werknemers

o Afschaffing van ontzie-maatregelen (vervroegde uittreding seniorenverlof)

o Het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd Volgens Van Dalen et al

(2010) heeft de overheid een aantal publiciteitscampagnes in de afgelopen

decennia gelanceerd om de pensioenleeftijd te verhogen evenredig te verhogen

met het toenemen van de levensverwachting



31

b) Toename van de vraag naar oudere werknemers

o Ervaring

o Salarissubsidie

o Premiereductie

o Het wegnemen van werkgeversrisicos

c) Arbeidsmarktprikkels

o Advisering en begeleiding

o Opleiding en bijscholing

De combinatie van deze drie strategieeumln is zeer effectief in de praktijk

CEDEFOP het Europees Centrum voor de ontwikkeling van beroepsopleiding wijst erop

dat het publieke debat in Europa over de vergrijzing een fundamentele verschuiving in de

visie op oudere werknemers impliceert Nieuw beleid moet flexibeler meer preventief en

meer activerend

Volgens de van Dalen et al (2010) worden de werkgevers in vergrijzende

samenlevingen onvermijdelijk geconfronteerd met de economische uitdagingen van een

vergrijzende beroepsbevolking Het ontwerpen van beleid om de inzetbaarheid en

productiviteit van oudere werknemers te verbeteren is eacuteeacuten van de uitdagingen waar

personeelsmanagers in de nabije toekomst mee worden geconfronteerd

Ook wordt vermeld hoe werkgevers momenteel bezig zijn hun beleid vorm te geven om

de productiviteit en de arbeidsparticipatie van oudere werknemers in Nederland te

bevorderen Generieke beleidsmaatregelen die erop gericht zijn oudere werknemers

tegemoet te komen - bijvoorbeeld door ze extra verlof of vermindering van hun werklast

te geven ndash komen veelvuldig voor onder het motto van leeftijdsbewust

personeelsbeleid De paradox van dit soort leeftijdsbewustzijn is dat deze maatregelen

de kansen van oudere werknemers eerder lijken te beperken op de Nederlandse

arbeidsmarkt (Euwals De Mooij en Van Vuuren 2009) Werkgevers zijn vooral sceptisch

over de toepassing van overheidsmaatregelen of sector-brede arbeidsovereenkomsten

(caorsquos) waar deze maatregelen de inzetbaarheid van ouderen verminderen en de kosten

verhogen Slechts zeer weinig organisaties hebben personeelsbeleid die gericht zijn op

het verkleinen van de groeiende productiviteit-loonkloof Slechts zes procent van de

organisaties heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid van demotie en slechts 13

procent had speciale opleidingsprogrammas voor oudere werknemers Het ontbreken

van een helder leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt het meest duidelijk wanneer we

stilstaan bij situaties waarin werknemers minder presteren Als oudere werknemers niet

meer voldoen aan de productienorm wordt dat meestal getolereerd en worden er geen

corrigerende maatregelen genomen om hun inzetbaarheid te verbeteren Van minder



32

presterende jongere collegarsquos wordt dit niet getolereerd en dit is reden voor ontslag

Werkgevers die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen ontwikkelen moet

maatregelen op maat snijden om de individuele werknemers te stimuleren in langer

actief te blijven op de arbeidsmarkt en een duurzame inzetbaarheid te bevorderen

Bronnen

Dalen HP van K Henkens en JJ Schippers 2010 Productivity of the Older Worker Perceptions

of Employers and Employees Population and Development Review vol 36(2) 309-330

Euwals R R de Mooij en D van Vuuren (2009a) Rethinking retirement CPB speciale publicatie

nr 80 Den Haag Centraal Planbureau

Contactinformatie voor loopbaanbegeleiding en advies

httpwwwvanedenl

httpadsomnl

httpwwwloopbaanbegeleiding-op-maatcom

24 De gevolgen van de economische situatie voor u

Persoonlijke omstandigheden hebben sterke invloed op het vermogen een inkomen te

verdienen De vraag is wat is realistisch en mogelijk binnen de gegeven

omstandigheden

In hoofdstuk 3 worden manieren van werken nader bekeken Sommige bieden

aanvullende ideeeumln die kunnen leiden tot kansen op werk Het hoofdstuk bevat

suggesties om op verschillende manieren in werksituaties betrokken te zijn



33

Hoofdstuk 3 ndash MOGELIJKHEDEN VOOR

WERK

Dit hoofdstuk zal u helpen te bepalen wat de beste opties voor soorten werk voor u zijn

Het hoofdstuk is verdeeld in twee secties

bull 31 ndash brengt verschillende kansen op werk in kaart betaald onbetaald of vrijwillige

werkzaamheden

bull 32 - zet vormen van zelfstandige arbeid en professionele dienstverlening een rij

Elke sectie schetst de mogelijkheden voor werk een beschrijving van het soort werk de

voordelen en de vaardigheden die daarvoor nodig zijn

31 Mogelijkheden voor werk betaald onbetaald en vrijwillig

In veel Europese landen is betaald werk schaars en moeten er alternatieve manieren

worden gevonden om een inkomen te genereren De kansen en mogelijkheden voor werk

die we in dit hoofdstuk bespreken zijn

311 Het continueren van betaald werk

Voortzetting van betaald werk betekend blijven werken na de tijd waarop men met

pensioen gaat

312 Zelfstandig ondernemerschap

Een zelfstandige is iemand die werkt in een eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk

313 Maatschappelijk ondernemerschap

Maatschappelijk ondernemerschap omvat bedrijfsactiviteiten die primair gericht zijn op

sociale behoeften Er zijn veel verschillende ondernemingsvormen die inkomsten

genereren waarbij men wel of geen winst kan maken

314 Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en zelfhulp

Vrijwilligerswerk wordt beschouwd als het dienen van de samenleving door middel van

de eigen interesses persoonlijke vaardigheden of leren In ruil daarvoor levert dat een

gevoel van eigenwaarde en respect op in plaats van geld Vrijwilligerswerk maakt

persoonlijke en professionele ontwikkeling van vaardigheden mogelijk Bovendien is men

onder de mensen en levert het plezier op

Een zelfhulpgroep is in handen van de deelnemers zelf Dat zijn vaak vrijwilligers die zelf

persoonlijke ervaringen met het groepsthema hebben Een zelfhulpgroep is een kleine

groep mensen die dezelfde behoefte hebben of in dezelfde situatie verkeren en als

ondersteuningsgroep samenwerken om elkaar hierbij te helpen

315 Stage



34

Een stage is een werkgerelateerde leerervaring voor mensen die werkervaring willen

ontwikkelen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke opdrachten die

ongeveer drie maanden tot een jaar duren Oudere volwassenen moeten soms veel

moeite doen om deel te kunnen nemen aan een stage ndash trainee- of

uitwisselingsprogramma omdat die vooral op jongeren gericht zijn

316 Uitwisselingsprogrammas (job-rotatie)

Er zijn verschillende strategieeumln die gebruikt kunnen worden om beroepsmobiliteit te

bevorderen Eeacuten daarvan is job-rotatie Bij job-rotatie verandert een medewerker

tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan binnen en buiten de organisatie Het

biedt zowel de werknemer als de organisatie kansen en mogelijkheden voor beweging en

ontwikkeling

311 Continuering van betaald werk

Wat is dit


pensioen gaat De belangrijkste uitdaging van continuering van betaalde arbeid is te

ontkomen aan tal van vormen van ouderendiscriminatie in de samenleving Ook

werkgevers bezondigen zich daar nog wel eens aan Dus hoe kunnen oudere

werknemers op een bevredigende manier een voortzetting van hun dienstverband

realiseren

Vragen in verband met het continueren van betaald werk kunnen worden onderverdeeld

in vier categorieeumln

1 Hoe kunt u de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren

2 Hoe kunt u ontwikkeling vanin uw huidige baan bewerkstellingen

3 Hoe kunt u uw functie in de huidige organisatie verbeteren

4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie vinden

Betaald werk - een keuze of een essentieumlle behoefte

Wie een betaalde baan heeft wordt geconfronteerd met de vraag hoe lang moet ik

werken voordat ik met pensioen kan gaan

In veel landen wordt de pensioenleeftijd verhoogd en worden pensioenuitkeringen steeds

minder gegarandeerd dan verwacht Dit resulteert in een voortdurende onzekerheid

vooral voor oudere werknemers Dat leidt tot verdere vragen zoals

- Wat betekent dit voor mij

- Zal ik langer moeten werken

- Zal de optie vrijwillige uittreding helemaal verdwijnen of blijft er nog een mogelijkheid

om eerder te vertrekken

- Wat betekent dit voor mijn gezondheid

- Wat betekent dit voor mijn gezin

- Wat betekent dit voor mijn financieumlle situatie

- Heb ik echt een keuze of ben ik gedwongen om slechts eacuteeacuten beslissing te nemen

Oudere werknemers worden in hun latere loopbaan gedwongen om hun opties te

onderzoeken voor de voortzetting van betaald werk



35

Welke ondersteuning zou u nodig hebt om dit bereiken en van wie

bull Uw werkgever

bull Uw familie

bull Anderen

bull Uzelf

Als oudere betaald blijven werken wordt dit meestal gezien als een individueel probleem

of een individuele keuze In werkelijkheid is dit de uitkomst van collectieve politieke

sociale en economische processen waarbij de werkgever primair betrokken is Echter er

is vaak een gebrek aan mensen van wie men ondersteuning en begeleiding kan krijgen

Hoe kunt u uw situatie nader bepalen

Als u werkloos bent kunt u nu kijken naar andere secties voor een meer geschikt

werkpatroon Als u een betaalde baan heeft kunt u de quick scan doen en zien waar

u uitkomt



36

Scores (met uitzondering van diegenen die geen betaald werk hebben)

0-3 Bouw uw carriegravere op een gemakkelijke en prettige manier af

3-7 Vindt een betere baan in een soortgelijk of andere organisaties

8-11 Stel uzelf in staat van rol te verwisselen binnen uw huidige organisatie

12-16 Verbeter uw functioneren binnen de huidige organisatie

QUICK SCAN

Indien Ja=2 Weet nietniet zeker =1 Nee=0

1 Heeft u betaald werk

JaNee

Indien Ja ga verder indien Nee stop hier en ga verder kijken naar de andere

werkpatronen

2 Weet u wanneer u met pensioen kunt gaan

JaNeeNiet zeker

3 Vindt u uw huidige baan bevredigend en zou u die baan willen houden tot aan

uw pensionering

JaNee

Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan uw

pensionering

4 Moet u iets veranderen aan uw huidige baan als u die wilt behouden tot aan

uw pensionering

JaWeet nietNee

5 Is er iets speciaals dat u nog zou willen doen in uw baan

JaWeet nietNee

6 Wilt zich nog verder ontwikkelen of uzelf verbeteren in uw baan

JaMisschienWeet nietNee

7 Wilt u van baan veranderen in een complete nieuwe werksituatie en iets heel

anders gaan doen


8 Wilt u uw baan gefaseerd afbouwen

JaWeet nietNee



37

Hoe kunt u meer informatie over het vervolg van uw loopbaan krijgen

Als u uw carriegravere op een of andere manier voort wilt zetten moet u

- Anticiperen op ontwikkelingen in uw huidige werksituatie

- De kansen en mogelijkheden op een rij zetten

- Het juiste moment bepalen om actie te ondernemen

Om betaald werk te blijven doen moet u uw wensen bespreken met uw leidinggevende

en of met de HR medewerker en misschien met anderen binnen uw werkverband Het

is ook belangrijk om te overwegen wat u welen wat niet wilt delen met uw collegas over

uw plannen Daarom is strategische communicatie erg belangrijk

Suggestie het zou nuttig zijn om hoofdstuk 4 over kerncompetenties te lezen

Uw carriegravere en uw opties

1 Hoe kunt de afbouw van uw carriegravere op een comfortabele manier faseren

Als u uw werk geleidelijk aan wilt beeumlindigingen zou u zich kunnen afvragen

- Hoe kan ik dit willen doen

- Wat is belangrijk voor mij

- Wat is ook goed voor mijn werk

In de praktijk zijn er verschillende opties mogelijk

bull Verminder uw werktijden door een deeltijdpensioen of geleidelijke uittreding

Flexibel werken is een andere manier geleidelijk te minderen

bull Overweeg demotie naar een minder belastende functie Vaak zal een dergelijke

oplossing van invloed zijn op uw inkomen dus is het goed om vooraf te berekenen

of deze optie voor u zal werken

bull Later als u precies weet wat u wilt kan het nodig zijn om te onderhandelen met uw

manager en kunt u gedwongen worden om tot een compromis te komen

VOORBEELD 1a

Jeremy besloot om rond zijn 60e de mogelijkheid te bespreken om gefaseerd met

pensioen te gaan Dit kwam zijn werkgever goed uit die nu een andere werknemer

geleidelijk aan zijn werkzaamheden kon overnemen

VOORBEELD 1b

Marina had net een nieuw kleinkind en haar dochter vroeg of ze kon drie dagen per week



38

op kon passen Marina onderhandelde om in deeltijd te gaan werken en maakte zo van

de gelegenheid gebruik om zich te concentreren op die aspecten van haar werk die ze

het liefste deed


Als u uw huidige baan wilt behouden is het misschien goed om een sterkte-zwakte-

analyse te maken van uzelf in deze baan Wat zijn uw sterke en zwakke punten Wat

zijn de kansen en wat zijn de bedreigingen (risicos) Wat kunt u doen om uzelf te

verbeteren Wat kunt u doen om uw eventuele zwakke punten te compenseren Wat

heeft u nodig om de kansen te benutten En wat kunt u doen om eventuele risicos

of bedreigingen voor uw baanzekerheid te verminderen

Bespreek deze problemen met uw manager en kijk of en tot wat voor soort

overeenkomst u kunt komen U kunt denken aan meer flexibiliteit competentie-

ontwikkeling door bijscholing en training uitbreiding van +taken (bijvoorbeeld meer

jongere collegas begeleiden) enzovoort

VOORBEELD 2a

Angela had kinderen die studeerden en moest blijven werken vanwege de kosten die dat

met zich meebracht Na overleg met verschillende sectiehoofden en managers stemde ze

er mee in om een specialistische rol op zich te nemen in het beheren van belangrijke

bedrijfsgegevens Ze verbeterde haar digitale vaardigheden om dit te bereiken

VOORBEELD 2b

Arthur werkte in een klein ingenieursbureau Hij wilde een kleine stacaravan kopen en

onderhouden om door andere landen in Europa te toeren Omdat dit financieumlle gevolgen

voor hem had vroeg hij om extra uren uit te betalen en ging hij in plaats van de

gebruikelijke 40 uur 50 uur per week werken


Als u uw huidige positie binnen uw organisatie wilt verbeteren is het belangrijk om

een analyse van belanghebbenden te maken van wie er binnen de organisatie belang

hebben bij uw functie bijvoorbeeld

bull Hoe belangrijk is uw functie Voor wie En waarom

bull Wat kunt u doen om uw functie belangrijker voor ze te maken

bull Hoe kunt u de manier waarop u uw huidige baan doet verder ontwikkelen en

verbeteren Hoe kunt u anderen ondersteunen vanuit uw positie

In de praktijk kan dit leiden tot promotie of een uitbreiding van taken en

verantwoordelijkheden of om nieuwe uitdagingen of te werken aan projecten

Wees u bewust van uw mogelijkheden Pas op voor zelfoverschatting of overdrijving

Als u uw positie voor een langere periode wilt houden besteed dan aandacht aan de



39

omvang van de werklast en vermijd tijdsdruk en stress zo veel mogelijk

VOORBEELD 3a

Joanne analyseerde het werk dat haar werkgever leverde en bedacht een nieuw product

dat het bereik voor haar werkgever zou kunnen vergroten Ze presenteerde haar idee

bedachtzaam aan de Chief Executive in termen van nieuwe marktmogelijkheden en

manieren om een nieuwe business zeker te stellen Hij was onder de indruk en wees

haar de nieuwe taak toe

VOORBEELD 3b

Jerome had gewerkt voor een bedrijf 40 jaar gewerkt en voelde zich moe en verveeld in

zijn werk Hij sprak met een collega van een andere afdeling en realiseerde zich dat hij

vaardigheden had om een nieuw initiatief te ondersteunen Hij werd overgeplaatst

binnen twee weken overgeplaatst naar een nieuwe taak en functie

4 Hoe kunt u een betere baan in een soortgelijke of een andere organisatie

vinden

Hiervoor moet u zich strategisch orieumlnteren en meer aandacht besteden aan sollicitatie

vaardigheden presentatievaardigheden en netwerken

- Wat denkt u dat een betere baan voor u is

- Bestaan deze banen ook echt

- Waar zijn deze banen te vinden

- Wat is er nodig om op zorsquon baan te solliciteren

- Waarom denkt u dat u de juiste persoon voor die baan bent

- Hoe kunt u anderen overtuigen dat u de juiste persoon voor die baan bent

Pas op Aan een nieuwe baan beginnen brengt altijd een zeker risico met zich mee

Bespreek met uw huidige manager of u een terugkeergarantie kunt krijgen tijdens uw

proeftijd in de nieuwe baan

VOORBEELD 4a

Jenny stond op het punt te worden ontslagen Ze sprak met een goede vriend die haar

aandacht vestigde op een vacature in een naburige stad

VOORBEELD 4b



40

Andreacute had zijn hele leven in hetzelfde dorp gewoond en gewerkt Nu was er als gevolg

van de migratie van jongere mensen minder werk beschikbaar voor hem Voor de uren

die uitvielen kreeg hij een aanvulling als concieumlrge klusjesman op de basisschool in het

naburige dorp


Definities

Een zelfstandige is iemand die werkt in hun eigen bedrijf boerderij of beroepspraktijk

(Eurostat Europa in Cijfers Eurostat Jaarboek 2011)

In Nederland gelden voor de verplichting tot inschrijving bij de Kamer van Koophandel en

voor de omzetbelasting (btw) dezelfde criteria

Er worden goederen of diensten geleverd

De ondernemer vraagt meer dan een symbolische vergoeding voor de goederen

of diensten

De ondernemer neemt deel aan het normale economische verkeer en doet dat

ook geregeld (duurzaamheid)

Er is een organisatie van arbeid en kapitaal

Er is meer dan eacuteeacuten opdrachtgeverafnemer (zelfstandigheid)

De ondernemer heeft de vrijheid om de werkzaamheden naar eigen inzicht te

verrichten

In twijfelgevallen neemt de KvK ook nog in aanmerking hoeveel tijd men in de

onderneming steekt Dat moet in principe minstens 15 uur per week zijn

Voor de Wet inkomstenbelasting 2001 is winst uit onderneming eacuteeacuten van de soorten

arbeidsinkomsten te onderscheiden van loon en resultaat uit overige werkzaamheden

Er gelden de volgende eisen

Winst maken

Het bedrijf moet op een zekere termijn winst maken Dat hoeft niet meteen de

eerste twee jaar maar is uiteindelijk wel een harde eis Een ondernemingsplan

kan helpen de winstkansen duidelijk te maken

Ondernemersrisico lopen

De ondernemer moet het risico lopen dat hij geen omzet meer heeft

Openbaarheid en zichtbaarheid

De onderneming moet zichtbaar zijn in het maatschappelijk verkeer door

promotie en publiciteit

Minimaal drie opdrachtgevers of afnemers

De verhouding tussen de opdrachten is daarbij voor freelancers van belang Als

90 van de inkomsten van eacuteeacuten opdrachtgever komt en de rest van twee is



41

mogelijk niet aan de eis voldaan Het kan helpen als hiervoor ook andere mensen

ingezet kunnen worden enof de uren bijvoorbeeld wisselend zijn

In het kader van het starten als zelfstandige vanuit de WW gebruikt deze wet de

formulering werkzaamheden in de uitoefening van een bedrijf of in de zelfstandige

uitoefening van een beroep De minister heeft toegelicht dat bij de beoordeling of er

sprake is van werkzaamheden als zelfstandige wordt gekeken of de persoon

een reeumlel economisch bedrijfsrisico loopt

ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel

voor meer opdrachtgevers werkt over eigen bedrijfsmiddelen beschikt

een zodanige organisatie heeft opgebouwd dat hij niet meer gezien kan worden

als iemand die slechts zijn arbeidskracht productief maakt

In de context van dit werkboek gaan we er van uit dat een zelfstandige voldoet aan

tenminste eacuteeacuten van de volgende criteria

bull U werkt met de intentie om winst te maken enof

bull U besteed tijd aan het functioneren van zijnhaar bedrijf enof

bull U bent momenteel bezig een bedrijf op te zetten

Voordelen

Met het afnemen van de traditionele werkgelegenheid voor oudere werknemers op de

arbeidsmarkt kan zelfstandig ondernemerschap worden beschouwd als een goed

werkpatroon om uw werkzaam leven of carriegravere voort te zetten Vergeleken met andere

werkpatronen in dit hoofdstuk lijkt zelfstandig ondernemerschap het zwaarst Daarom

vereist de beslissing om ZZP-er te worden

bull een grondige analyse van de voor-en nadelen en

bull een betrouwbaar en realistische planning

Wat zijn de voordelen en risicorsquos van ZZP-er zijn

Belangrijkste voordelen (+) of prorsquos Belangrijkste risicofactoren (-) or contrarsquos

Bevredigend om op jezelf te werken

een gevoel van onafhankelijkheid en

zelfontplooiing

Moeilijkheden in de opstartfase waaronder

een deprimerende hoeveelheid bureaucratie

en mogelijke problemen met de financieumlle

liquiditeit

Kans op winst Een aanzienlijke investering aan tijd

Verhoogde sociale status Verstoorde balans tussen werk en priveacute

Nieuwe contacten en interpersoonlijke

relaties

Risico op financieumlle schade en juridische

aansprakelijkheid

Verbeterd gevoel van actief

burgerschap door inachtneming van de

In sommige bedrijfstakken is een groot

startkapitaal nodig om een potentieel



42

rol van een maatschappelijk

verantwoord ondernemer

succesvol bedrijf te starten

EU of nationale overheidsfondsen

kunnen ondersteuningsprogrammas

bieden voor starters

Expertise nodig op het gebied van zakelijke

belangen van het ondernemerschap

Juridische vormen van ondernemerschap

Als startende ondernemer moet u voor uw bedrijf de juiste juridische vorm ook wel

rechtsvorm genaamd kiezen Dit heeft gevolgen voor uw aansprakelijkheid en uw

belastingverplichtingen Hoewel u niet per definitie vastzit aan de rechtsvorm die u kiest

is het aanpassen ervan een ingewikkeld en kostbaar proces Deze checklist helpt u bij

het bepalen van de rechtsvorm die het best bij uw onderneming past 9 rechtsvormen

voor ondernemers

1Eenmanszaak (ZZP-er)

Veruit de meeste startende ondernemers en ZZPers beginnen als eenmanszaak De

naam zegt het eigenlijk al van een dergelijk bedrijf is slechts eacuteeacuten persoon de eigenaar

Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming Gaat u in uw eentje

beginnen maar verwacht u na verloop van tijd personeel te gaan aannemen dan kunt u

dus alsnog kiezen voor een eenmanszaak Verder is het van belang om te weten dat er

voor een eenmanszaak geen oprichtingseisen gelden dat wil zeggen dat er geen akte

hoeft te worden gemaakt U bent daarentegen wel verplicht om uw onderneming in te

schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) Per persoon kan

er maximaal eacuteeacuten eenmanszaak worden opgericht

2 Maatschap

In een maatschap werken twee of meer personen (in dit geval maten) samen die onder

een gemeenschappelijke naam een beroep uitoefenen Deze rechtsvorm komt veel voor

in de medische en juridische wereld Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen

fysiotherapeuten en advocaten Maar ook in de architectenwereld bestaan veel

maatschappen Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt zoals

geld goederen of arbeid waarbij het uiteindelijke voordeel hieruit wordt verdeeld onder

de maten Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen Sinds 2008 moeten

ook alle maatschappen afgezien van zogenaamde stille (externe) maatschappen

worden ingeschreven in het Handelsregister Bij de oprichting hoeft net als bij een

eenmanszaak geen akte te worden opgesteld Probeer onderling echter wel duidelijke

afspraken te maken over overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris Zo

voorkomt u dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden

uit de maatschap

3 Vennootschap Onder Firma (VOF)

De Vennootschap Onder Firma (VOF) is eigendom van meerdere betrokkenen die

vennoten of firmanten worden genoemd Dit kunnen bestaande personen zijn maar

rechtspersonen zoals besloten vennootschappen (BVs) is ook een optie De op te richten

VOF moet worden ingeschreven in het Handelsregister Het is niet verplicht om een

firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken maar net als bij een maatschap is



43

het wenselijk om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden bevoegdheden en

de winstverdeling schriftelijk vast te leggen

4 Besloten Vennootschap (BV)

De Besloten Vennootschap vaak afgekort naar simpelweg BV is een veelgebruikte

rechtspersoon waarbij het kapitaal in aandelen is verdeeld en de risicos van hoofdelijke

aansprakelijkheid worden beperkt Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders

maar kunnen niet vrij worden verhandeld Een belangrijk voordeel van de BV is dat het

een rechtspersoon is Dat houdt in dat in veel gevallen niet u maar de BV aansprakelijk

is voor eventuele schulden Let op als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid kunt u

hierop weacutel persoonlijk worden aangesproken Als directeur bent u in dienst van de

onderneming Een BV kan door een of meerdere personen worden opgericht Bij de

oprichting moest de BV vroeger beschikking hebben over een kapitaal van

achttienduizend euro (in de vorm van geld of natura zoals onroerend goed) Dat is niet

meer het geval Sinds 1 oktober 2012 is namelijk het nieuwe BV-recht ingegaan De

wetgeving met betrekking tot de besloten vennootschap (BV) is sindsdien aanzienlijk

veranderd

5 Commanditaire Vennootschap (CV)

De Commanditaire Vennootschap kan van pas komen indien u over te weinig kapitaal

beschikt om een VOF op te richten Een CV is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen

twee of meer personen (vennoten) Deze vennoten kunnen beherend of stil

(commanditair) zijn In de praktijk betekent dit dat de stille vennoten alleen financieel

betrokken zijn bij de onderneming Het is voor hen niet toegestaan om namens de CV te

spreken of handelen Voor de oprichting van een Commanditaire Vennootschap bestaan

afgezien van de inschrijving in het Handelsregister geen formele eisen Daarom is des te

belangrijker om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten

vastleggen door een notaris Mocht de vennootschap haar verplichtingen niet meer

kunnen nakomen dan zijn de beherende vennoten priveacute voor honderd procent hoofdelijk

aansprakelijk De commanditaire vennoten zijn daarentegen slechts aansprakelijk voor

het bedrag dat zij hebben ingebracht

6 Naamloze Vennootschap (NV)

Deze rechtsvorm is voor starters over het algemeen niet echt relevant Een NV is een

vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen maar deze zijn in

tegenstelling tot bij een BV overdraagbaar De eisen bij het oprichten van een NV zijn

vrijwel gelijk aan die bij het opzetten van een BV maar hierbij moet u ten tijde van de

oprichting nog wel beschikken over een minimumkapitaal het gaat hierbij om een

bedrag van 45000 euro Namens de NV moeten jaarstukken worden opgeteld en

ingeleverd bij de KvK De wijze waarop dit moet gebeuren hangt af van de grootte en

omvang van het bedrijf

7 Franchise

Franchise is een vorm van samenwerking tussen bedrijven waar een ondernemer

(franchisenemer) een licentie krijgt voor het business model dat ontwikkeld is door een

andere entiteit (de franchisegever) meestal een bekend bedrijf de licentie kan het recht



44

dekken om een merknaam te gebruiken know-how handelsmerken business concept

operationele procedures enz De franchisenemer betaalt een vaste vergoeding aan de

franchisegever In ruil daarvoor kan de franchisegever ook hulp bieden in de vorm van

opleidingen recruitment diensten en promotie

8 Cooumlperatie en onderlinge waarborgmaatschappij

Deze rechtsvorm komt nog maar weinig voor De cooumlperatie en onderlinge

waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen Een cooumlperatie komt door middel

van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materieumlle belangen van haar leden De

winst mag worden uitgekeerd aan leden Er zijn drie soorten Bedrijfscooumlperatie

Consumentencooumlperatie en Producten- of dienstencooumlperatie Een cooumlperatie wordt

opgezet door minimaal twee personen De oprichting vindt plaats bij notarieumlle akte De

cooumlperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht

om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken

Routes naar zelfstandig ondernemerschap

Bij de overgang naar zelfstandig ondernemerschap ontstaat meestal eacuteeacuten van de

volgende vormen

Een nieuw bedrijf starten ndash u wordt ZZP-er of deel van een maatschap op basis

van een goed onderbouwd idee voor de zakelijke bedrijfsvoering alsmede de

nodige expertise en middelen (ondernemingsplan)

Deelnemen aan een bestaand familiebedrijf ndash een familielid nodigt u uit om deel

te gaan nemen in zijn bedrijf alleen mogelijk voor wie familie heft die al een

bedrijf bezit

Deelnemen aan een bestaand bedrijf dat gerund wordt door een niet-familielid ndash

dit is mogelijk als u gevraagd wordt deel te gaan nemen er in een reeds bestaand

bedrijf als partner directeur of aandeelhouder op basis van specifieke expertise of

opleiding

Een eigen bedrijf starten na in een ander bedrijf ervaring opgedaan te hebben ndash ook als u een ervaren persoon bent heeft u misschien behoefte om meer ervaring

op te doen in een zakelijke omgeving vooral als uw business idee iets anders is

dan de gebieden waarmee u reeds bekend bent

Een eigen bedrijf starten zonder uw huidige baan op te zeggen - een goede optie

als u niet zeker weet of uw bedrijf zal slagen en u uw huidige werk wilt houden als

back-up Echter meestal is voltijds werken zo uitputtend en tijdrovend dat u niet

genoeg tijd en mogelijkheden heeft om zich te concentreren op uw eigen bedrijf

Bovendien kan uw werkgever het mogelijk niet accepteren dat u aanvullend

betrokken bent in uw eigen bedrijf vooral als er sprake is van concurrentie

Stappenplan

Een stappenplan is een goed begin als u voor uzelf wilt beginnen Met een stappenplan

kunt u alles goed op een rijtje zetten Hieronder bieden wij u een aanzet voor zon

stappenplan Er wordt kort uitgelegd wat met elke stap wordt bedoeld

1 Orieumlntatieidee



45

Alles begint met een idee In uw hoofd ontwikkelt zich dat razendsnel u bent

waarschijnlijk binnen enkele jaren directeur van een goed lopend bedrijf In de praktijk

gaat dit helaas niet zo snel en gemakkelijk Het is dan ook een goed idee om uw ideeeumln

te bespreken met familie vrienden en bekenden Natuurlijk kunt u ook een

adviesbureau dat zich richt op startende ondernemers raadplegen Zij kunnen u ook

helpen om uw ideeeumln om te zetten in concrete stappen Ga vooral niet overhaast van

start Wat nu een goed idee lijkt is dit over enkele wekenmaanden nog steeds Dit

brengt ons bij stap 2

2 Ondernemingsplan

Om uw idee te toetsen op haalbaarheid schrijft u een ondernemingsplan Dit plan schrijft

u in eerste instantie voor uzelf om duidelijk te maken wat er allemaal komt kijken bij het

starten van een eigen bedrijf Met een ondernemingsplan is het gemakkelijker om in een

later stadium anderen ervan te overtuigen dat u een goed idee heeft Dit kan belangrijk

zijn om bijvoorbeeld uw financiering rond te krijgen In een ondernemingsplan komen de

sterke en zwakke kanten van de ondernemer en de kansen en bedreigingen van de

onderneming aan het licht

3 Kamer van Koophandel en btw-nummer

Voordat u daadwerkelijk kunt beginnen zult u zich waarschijnlijk moeten inschrijven bij

de Kamer van Koophandel (KvK) Voor de inschrijving in het handelsregister dient u een

geldig legitimatiebewijs mee te nemen Eenmanszaken kunnen bij hun inschrijving bij de

Kamer van Koophandel (KvK) meteen hun btw-identificatienummer meenemen VOFs en

CVs krijgen hem eacuteeacuten week na hun inschrijving bij de KvK vanzelf door de Belastingdienst

toegezonden

4 Huisvesting

U zult natuurlijk ook een plaats nodig hebben waar u gaat werken Dat kan thuis zijn of

u gaat een pand huren of zelfs kopen Waar u uiteindelijk ook voor kiest u zult met een

aantal zaken rekening moeten houden Welke eisen stelt u aan de ruimte Wat is het

bestemmingsplan van die ruimte Kunt u op die locatie eventueel uitbreiden Welke

regels gelden voor uw bedrijfsruimte valt u onder winkel- of horecaruimte of onder

kantoorruimte Al deze zaken dienen goed te worden uitgezocht en doordacht voordat u

uiteindelijk uw keuze bepaalt

5 Kiezen van een rechtsvorm

Als u een bedrijf start dan zult u een rechtsvorm moeten kiezen voor uw bedrijf Bij de

keuze van een rechtsvorm spelen aspecten als kosten fiscale en juridische gevolgen een

grote rol Allereerst speelt mee of u alleen gaat werken of gaat samenwerken met

anderen En wat brengen die anderen dan eventueel mee aan arbeid goederen goodwill

of geld Als u alle aspecten op een rijtje zet dan kunt u kiezen uit rechtsvormen zonder

rechtspersoonlijkheid (eenmanszaak vof CV maatschap) en rechtsvormen met

rechtspersoonlijkheid (BV NV cooumlperatie vereniging stichting)

6 Verzekeringen

Als ondernemer loopt u risicos Die risico s kunt u afdekken door u te verzekeren U

moet zich natuurlijk persoonlijk verzekeren maar ook voor uw bedrijf kan het handig

zijn om bedrijfsverzekeringen af te sluiten Te denken valt aan verzekeringen voor ziekte



46

en arbeidsongeschiktheid pensioen glasschade de inboedel aansprakelijkheid

rechtsbijstand transport inkomstenderving diefstal en ga zo maar door Het is aan u

om te beoordelen welke verzekeringen u nodig acht Als u uw financiering bij een bank

heeft geregeld dan kan deze eisen dat u de verzekeringen bij hun afsluit (Let op deze

koppelverkoop is nu verboden) Is dit niet het geval dan kunt u zich wenden tot

onafhankelijke assurantieadviseurs U kunt dan samen op zoek naar de juiste en

goedkoopste verzekeringen

7 Financiering

Om uw bedrijf te kunnen starten heeft u geld nodig Er zijn vele manieren waarop u aan

geld kunt komen Normaal gesproken zult u zelf een gedeelte van het startkapitaal

moeten financieren Daarnaast kunt u terecht bij banken familie leveranciers of

particuliere investeerders Om geld van deze personen of instanties los te krijgen zult u

wel een goed onderbouwd financieel plan moeten hebben Zon plan is ook onderdeel van

het ondernemingsplan

8 Personeel

Als u bij de start van uw bedrijf direct personeel in dienst moet nemen dan brengt dat

consequenties met zich mee U zult allereerst goed personeel moeten vinden U zult uw

personeel moeten aansturen en motiveren Daarbij moet u werk uit handen kunnen

geven Heeft u eenmaal goed personeel dan zult u zich moeten melden bij

uitvoeringsinstellingen om kenbaar te maken dat u werkgever bent met de daarbij

behorende verplichtingen (onder meer de inhoudingsplicht voor sociale verzekeringen)

Daarnaast zult u per werknemer jaarlijks moeten opgeven welke bedragen er zijn

ingehouden en uitbetaald aan de Belastingdienst Ook kan de Arbeidsinspectie bij u

langskomen om te kijken of u zich wel aan de regels houdt

Quick scan zelfstandig ondernemerschap

Als u niet van plan bent om een eigen bedrijf te beginnen is dit geen optie voor u Stop

hier en ga naar een ander werkpatroon in dit hoofdstuk Als u wel nog steeds

geiumlnteresseerd bent in zelfstandig ondernemerschap laat deze quick scan u zien waar u

staat



47

Scores

0 - 7 Overweeg een ander werkpatroon

8 - 15 Herzie je motivatie en drijfveren kritisch

16 - 24 Zelfstandig ondernemerschap is echt iets voor u

QUICK SCAN


1 Heeft u er ooit over gedacht om uw eigen bedrijf op te richten

JaNee

2 Als u een baan heeft denkt u dat u die kunt verlaten voor uw pensionering

JaWeet nietNee

3 Als dat niet het geval is bent u dan geiumlnteresseerd in het opzetten van een eigen

bedrijf

JaWeet nietNee

4 Heeft u ervaring in het leiding geven aan anderen in de afgelopen vijf jaar

JaNee

5 Zijn er kennisgebieden waarop u een expert denkt te zijn Kunt u zich bepaalde innovaties of succesvolle initiatieven herinneren die u heeft ondernomen in uw huidige situatie (werk familie lokale gemeenschap) JaWeet nietNee

6 Heeft u een voorkeur voor banen of functies met flexibele werktijden

JaWeet nietNee

7 Zou u een bijzondere aantrekkelijke investering doen als daaraan een beduidend risico verbonden is JaWeet nietNee

8 Beschikt u over eigen financieumlle middelen om te gebruiken om uw eigen bedrijf op

te starten

JaWeet nietNee

9 Heeft u al een idee dat omgezet kan worden in een eigen bedrijf

JaNee

10 Bent u bekend met de actuele ontwikkelingen in de economie Bent u op de

hoogte van de basisbeginselen waaraan een ondernemer zich moet houden

JaNee



48

Voorbeelden van zelfstandig ondernemerschap

Wendy werd ontslagen in haar kantoorbaan maar voordat ze vertrok heeft ze een nieuw

bedrijf opgezet voor huisdierverzorging Ze gebruikte haar werkcontacten als haar eerste

klantenbestand Ze verzorgt het voeren van de huisdieren in hun eigen huizen en laat ze

uit Ze doet dit voor een heel weekend uit huis of in het eigen huis Haar liefde voor

dieren maakt haar werk tot een plezier

Gina werkt als receptioniste bij een universiteit Ze heeft haar garage omgebouwd tot een

lesruimte om voor het plezier de Franse taal te leren op twee avonden per week Er is

inmiddels en wachtlijst voor haar lessen en ze breidt het aantal lesgroepen uit Als ze

meer dan 4 avonden per week kan vullen stopt ze met voor de universiteit werken en

begint ze ook lesgroepen overdag Ze geniet van de stimulerende werking die van het

lesgeven uitgaat en ze krijgt nu tijd om haar partner meer zien als hij met pensioen is

Vaardigheden en competenties die nodig zijn voor het zelfstandig

ondernemerschap

De volgende vaardigheden en competenties worden doorgaans gezien als noodzakelijk

voor zelfstandige ondernemers

bull Tijdmanagement

bull Het vermogen om te gaan met stress

bull Creativiteit

bull Leiderschap

bull Mogelijkheid om risicorsquos te nemen en te beheersen

bull Zelfbewustzijn en motivatie

bull Interpersoonlijke communicatie waaronder onderhandelingsvaardigheden

313 Maatschappelijk ondernemerschap (social enterprise)

Maatschappelijk ondernemerschap - een alternatieve keuze

Veel mensen zijn geiumlnteresseerd in het idee van de sociale economie en erkennen dat er

meer is aan waarden dan louter winst In de komende fase van uw leven geeft u er

wellicht de voorkeur aan waarden na te streven als solidariteit het creeumlren van nieuwe

banen het verstrekken van noodzakelijke goederen en diensten tegen redelijke prijzen

werken met anderen voor gemeenschappelijke doeleinden Maatschappelijk

ondernemerschap kan een kans op betaald werk of vrijwilligerswerk bieden In deze tijd

van economische crisis waar noch de publieke noch de private sector voldoende banen

creeumlren kan een maatschappelijk of sociale onderneming een goede optie zijn De EU en

veel regeringen ondersteunen het oprichtings- en startproces van sociale

ondernemingen omdat het individu en de gemeenschap beide voordeel dienen te



49

genieten van wat sociale ondernemingen kunnen bieden

Wat is een maatschappelijke of sociale onderneming

De sociale economie betreft zakelijke activiteiten die primair gericht zijn op of reageren

op maatschappelijke behoeften Historisch gezien zijn er veel verschillende vormen van

sociaal ondernemen die enerzijds winst maakten en anderzijds bezig waren met de

sociale aspecten van de activiteiten die zij verrichten bijvoorbeeld

bull Stichtingen

bull Verenigingen

bull Cooumlperaties

De kern van alle sociale ondernemingen is het concept waarmee ze werken

bull Voor het algemeen belang en sociale doeleindenbull Op basis van democratische

beginselen

bull Ten gunste van kwetsbare groepen

bull Om de winstinkomsten te herinvesteren in het bedrijf

bull Niet gebaseerd op marktprincipes

bull Om uit te breiden en veel banen te creeumlren

Hoe kunt u meer leren over sociale ondernemingen in uw land

Landen verschillen in de mate waarin zij sociale ondernemingen hebben ontwikkeld

Italieuml is toonaangevend in sociale cooumlperaties de werkgelegenheid is daar gestegen van

27000 banen in 1991 tot 149000 in 2001 Klopt dat wel Een door de EU gefinancierde

EQUAL programma in 2005 hielp dit soort ondernemingen vooruit te duwen

In veel landen is er geen specifieke wetgeving met betrekking tot de werking van sociale

ondernemingen Het Verenigd Koninkrijk heeft een lange geschiedenis van sociale

ondernemingen - er zijn community ondernemingen kredietinstellingen de

handelsbanken van goede doelen bedrijven-in-werknemersbestuur cooumlperaties de

ontwikkeling van vrije trusts woningcorporaties en maatschappelijke ondernemingen

In Nederland zijn er historisch gezien veel stichtingen verenigingen en cooumlperaties

belangrijkste rechtsvormen zijn

1 Vereniging

Indien u een bepaald doel voor ogen heeft en met andere wilt samenwerken om dit te

bereiken kunt u de vereniging kiezen als rechtsvorm Kort gezegd is een vereniging een

samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk

doel Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om onder de leden te verdelen

geen doel mag zijn Er mag winst worden gemaakt maar de opbrengsten moeten ten

goede komen aan het gemeenschappelijke doel Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn

dat uw vereniging uit ten minste twee personen bestaat de hoogte macht bij de

ledenvergadering ligt alle leden hierbij eacuteeacuten stem hebben en het bestuur wordt benoemd

namens de ledenvergadering Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid maar er

wordt wel onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en

verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid

2 Stichting



50

Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te

realiseren Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten Een stichting mag winst

maken maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan

een ideeumlel of sociaal doel Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen

(natuurlijk of rechtspersoon) heeft geen leden en wordt opgericht bij notarieumlle akte of

testament Vergeet de stichting niet als zodanig in te schrijven in het Handelsregister

van de KvK In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet

aansprakelijk gesteld Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting

valt zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder

bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden










Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen (MVO) is volgens de Nederlandse regering

zowel een bedrijfseconomische kans als een maatschappelijke verantwoordelijkheid De

OESO-richtlijnen vormen het inhoudelijke kader voor internationaal MVO Dat betekent

dat bedrijven zich bewust moeten zijn van het effect dat ze hebben op mens en milieu

rechtstreeks en via hun keten van toeleveranciers en afnemers Bedrijven hebben de

verantwoordelijkheid om risicorsquos in kaart te brengen en dienen hun invloed te gebruiken

om de situatie te verbeteren De overheid gaat met werkgevers in verschillende sectoren

om de tafel om verbeterplannen op te stellen

Hoe kunt u meedoen

De voor de hand liggende plek om te beginnen om meer te weten te komen over sociale

ondernemingen is om informatie te zoeken bij de Kamer van Koophandel advies

bureaus lokale overheden en via online zoekopdrachten

Meer informatie kunt u vinden op httpwwwmvonederlandnl

Examples of social enterprises

De daklozenkrant ndash The Big Issue

Een daklozenkrant (ook wel straatkrant) is een krant die in verschillende landen op

straat wordt verkocht door personen zonder vaste woon- of verblijfplaats Het doel van

daklozenkranten is om daklozen en bijzonder arme mensen een manier te bieden om

voor zichzelf te zorgen via een wettelijk toegestane inkomstenbron Een deel van de

opbrengst van de verkochte kranten mogen ze namelijk zelf houden Op die manier

vormt de verkoop ervan een alternatief voor illegale activiteiten of bedelen De

organisatie achter de uitgifte van daklozenkranten helpt zogezegd daklozen om zichzelf

te helpen De eerste daklozenkrant van Europa was The Big Issue in Londen Deze werd



51

voor het eerst uitgegeven in 1991 en bleek al gauw een groot succes In 1994 werd in

Utrecht dan ook de eerste Nederlandse daklozenkrant genaamd Straatnieuws

opgericht Het doel achter de daklozenkranten is dat deelnemers langzaam steeds meer

verantwoordelijkheid krijgen en nemen in hun werk De begeleiding van de distributeurs

wordt door de organisatie zelf ter hand genomen De kranten worden betaald door

middel van advertentieverkoop en de opbrengsten van de straatverkoop De

straatverkopers van daklozenkranten kunnen de kranten vaak inkopen voor een

gereduceerd tarief bijvoorbeeld de helft van de verkoopprijs Wie geen geld heeft om

de verkoop de eerste keer op te starten wordt eerst op weg geholpen met een

eenmalig klein krediet Met het geld dat de verkoop van de krant oplevert kunnen

verkopers vervolgens weer nieuwe kranten kopen Daklozenkranten voorzien daklozen

niet alleen van een bescheiden inkomen en een zekere dosis zelfrespect Het is

daarnaast ook een middel om het grote publiek bekend te maken met dak- en

thuislozen en de problemen waar zij dagelijks mee moeten omgaan

Kringloopbedrijven

Kringloopbedrijven zijn vanaf de jaren 80 van de twintigste eeuw ontstaan om de

afvalstroom van vaak nog goede zaken te beperken en hergebruik te bevorderen Dit

mede onder invloed van het inzicht dat hergebruik van producten of artikelen de meest

hoogwaardige vorm van afvalverwerking is Sommige kringloopwinkels zijn zo groot dat

het complete warenhuizen zijn voor meubels kleding huisraad boeken elektronica

speelgoed en meer In de grote steden zijn de kringloopbedrijven vaak zeer groot en

gespecialiseerd Zij hebben vaak diverse winkels voor bijvoorbeeld boeken kleding

curiosa elektronische apparatuur meubels huisraad en gebruikte fietsen Een

kringloopwinkel kan onder een stichting vallen maar ook onder een bedrijf Het grote

verschil is dat een stichting meestal een specifiek doel probeert te verwezenlijken en de

gemaakte winst gebruikt voor een ideeumlle of sociale doeleinden een bedrijf mag de winst

uitkeren aan zijn eigenaars aandeelhouders of dergelijk Een kringloopbedrijf zamelt

spullen in die nog bruikbaar zijn Het selecteert sorteert en repareert de goederen

vervolgens en verkoopt hetgeen daarvoor geschikt is in eacuteeacuten of meer winkel(s) De

opbrengst van de verkopen wordt gebruikt om kosten te bestrijden werkgelegenheid te

creeumlren en het milieu te verbeteren Sommige kringloopcentra hebben zich bovendien

ten doel gesteld om financieel bij te dragen aan maatschappelijke projecten dichtbij of

verder weg Kringloopcentra moeten niet verward worden met tweedehandswinkels

Tweedehandswinkels kopen hun goederen in kringloopcentra bevoorraden zich met

goederen die door mensen zijn afgedankt en die voor niets ter beschikking worden

gesteld Deze worden vaak aan huis opgehaald In het kringloopcentrum worden ze

vervolgens gesorteerd gecontroleerd zo nodig gerepareerd en schoongemaakt Daarna

worden ze in de kringloopwinkel weer aangeboden Voor gebruikte zaken kan men ook

terecht in een weggeefwinkel



52

Scores

0 -7 Een ander werkpatroon past waarschijnlijk beter bij u

8-15 Onderzoek wat uw motivatie is om in een sociale

onderneming actief te zijn

16-24 Een sociale onderneming past mogelijk goed bij u

Sociale onderneming quick scan

Als u meer ja-antwoorden dan nee-antwoorden heft kan een sociale onderneming

aansluiten bij uw huidige behoefte aan ander werk U wil mogelijk de mogelijkheden om

een sociale onderneming op te zetten of te participeren in een reeds bestaande nader

onderzoeken

Quick Scan

Indien Ja=2 Weet niet =1 Nee=0

1 Heeft u werk nodig

JaNee

2 Beschikt u over vrije tijd en wilt u uw inkomen uitbreiden

JaNee

3 Zou u werken voor sociale doelen willen overwegen tegen een financieumlle

vergoeding

JaNee

4 Beschikt u over specifieke kennis of professionele expertise die andere mensen

of de lokale gemeenschap kan helpen

JaNee

5 Vindt u het prettig om in teamverband te werken

JaNee

6 Bent u bereid om initiatief als ondernemer te nemen

JaNee

7 Beschikt u over specifieke kennis en vaardigheden of professionele expertise

die u zou willen delen met anderen om een sociale onderneming op te zetten

JaNee

8 Bent u bereid om zich te verbinden aaneen specifiek project

JaNee



53

Vereiste vaardigheden voor een sociale onderneming

De vaardigheden die nodig zijn voor betrokkenheid van en werken in sociale

ondernemingen zijn afhankelijk van de rollen van de deelnemers en de goederen of

diensten die er worden geproduceerd De groep moet vaardigheden ontwikkelen zoals

algemene veerkracht en eigenwaarde (zie hoofdstuk 42) Verschillende individuen in het

team zal bieden verschillende vaardigheden

Er is een behoefte aan sterke motivatie en betrokkenheid (zie hoofdstuk 13)

Als individu is plezier en sociaal engagement nodig om effectief samen te werken in een

team Daarom zijn de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor sociale

ondernemingen communiceren en goed kunnen luisteren naar anderen

Als u heel gericht bent op geld verdienen en winst maken is deze vorm van

werkgelegenheid waarschijnlijk niet geschikt voor u


Deze paragraaf is verdeel in twee delen

Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie vrijwilligerswerk en actief burgerschap en

Deel 2 - Zelfhelpgroepen

Deel 1 ndash Maatschappelijke participatie

Maatschappelijke participatie omvat een breed scala van activiteiten waarbij een persoon

zich actief uiteenzet met de lokale omgeving en de gemeenschap

Maatschappelijke participatie kan worden gedefinieerd als de betrokkenheid van mensen

bij projecten om problemen op te lossen Individuen gezinnen en gemeenschappen

worden verondersteld verantwoordelijk te zijn voor hun eigen welzijn en ontwikkeling

van capaciteit om bij te dragen aan hun eigen en de ontwikkeling van de samenleving

(Oakley en Marsden 19871) Begunstigden beiumlnvloedden de richting en de uitvoering van

ontwikkelingsprojecten in plaats van slechts dat ze een deel van de projectopbrengsten

ontvangen (Paul in Bamberger 19862) Het merendeel van de sociale bewegingen niet-

gouvernementele organisaties (NGOs) en maatschappelijke organisaties is is een uitdrukking van georganiseerde maatschappelijke participatie

Maatschappelijke participatie kan plaatsvinden tijdens een van de volgende activiteiten

bull Behoefteonderzoek - uiten van meningen over wenselijke verbeteringen prioriteren

doelen en onderhandelen met betrokken afdelingen

bull Planning - het formuleren van doelstellingen het stellen van doelen het bekritiseren

van de plannen

bull Mobiliseren - bewustwording in een gemeenschap over de behoeften het oprichten of

ondersteunen van organisatiestructuren binnen de gemeenschap

bull Training - deelname aan formele of informele opleidingsactiviteiten om de

communicatie- opbouw- onderhouds- en financieumlle managementvaardigheden te

1 httplyceumbookscompdfEffective_Community_P_Chapter_02pdf




54

Scores

5-6 Maatschappelijke participatie past goed bij u

3-4 Lees meer over maatschappelijke participatie

0-2 Maatschappelijke participatie is niets voor u

QUICK SCAN indien Ja=1 Weet niet =0 Nee=0 1 Bent u geiumlnteresseerd in wat er in uw lokale gemeenschap gebeurt

JaNee

2 Wilt u mensen die bij u inde buurt wonen helpen en ondersteunen JaWeet nietNee

3 Bent u bezorgd over uw lokale omgeving JaNee

4 Zijn er zaken waarin u van mening bent dat de samenleving echt zou moeten

veranderen JaNee

5 Bent u erop voorbereid om tijd energie uw persoonlijke inzet en betrokkenheid te investeren in de samenleving JaWeet nietNee

6 Beschikt u over tijd energie persoonlijke inzet en betrokkenheid om die te

investeren in de samenleving

JaWeet nietNee

Scores




verbeteren

bull Implementatie - het verrichten van managementactiviteiten rechtstreeks met arbeid

en materiaal bijdragen aan de opbouw de exploitatie het onderhoud direct bijdragen

aan de financieumlle kosten door het betalen van diensten en het lidmaatschap van een

maatschappelijke organisatie

bull Monitoring en evaluatie - deelname aan de beoordeling van het verrichte werk het

erkennen van verbeteringen die kunnen worden aangebracht en het herdefinieumlren

behoeften

Maatschappelijke participatie - quick scan

Positieve en negatieve prikkels voor participatie

Enkele van de belangrijkste redenen waarom mensen meestal bereid zijn om deel te

nemen aan humanitaire en communautaire programmas zijn

bull maatschappelijke participatie motiveert mensen om samen werken ndash mensen

ervaren een gevoel van gemeenschap en erkennen de voordelen van hun

betrokkenheid

bull sociale religieuze of traditionele verplichtingen voor wederzijdse hulp



55

bull zuivere maatschappelijke participatie - mensen zien echt de kans om hun eigen

leven en de kwaliteit van de samenleving te

bull beloning in geld of in natura

Redenen waarom mensen terughoudend zijn om deel te nemen aan maatschappelijke

participatie zijn

bull Een oneerlijke verdeling van werk of een uitkering onder de leden van de

gemeenschap

bull Een sterk individualistische samenleving waar er weinig of geen gevoel van

gemeenschap

bull Het gevoel dat de overheid of instelling moet zorgen voor de faciliteiten

bull het pamperen van mensen - als mensen behandeld worden alsof ze hulpeloos

krijgen ze meer kans om te doen alsof ze zijn

Politiek activisme

Politiek activisme op gemeenschapsniveau houdt zich vooral bezig met de lokale politiek

Dit kan interactie met de formele wettelijke instanties zoals lokale overheid inhouden of

lid worden van gevestigde lokale groepen die zich inzetten om het systeem of structuren

in de omgeving te veranderen Politiek actieve burgers zetten vaak

bewustmakingscampagnes of zelfhulpgroepen op rond belangrijke kwesties waarna ze

stappen ondernemen bij de lokale organisaties in de private publieke of vrijwillige

sector Deze strategie heeft een positief effect gehad en in veel gevallen tot succes

geresulteerd waarbij de lokale voorziening is veranderd

De volgende voorbeelden tonen de mogelijke effectiviteit van politiek activisme

bull Bestrijding van het racisme in de Verenigde Staten met het succes van

de zwarte beweging in de zestiger zeventiger en tachtiger jaren van de

vorige eeuw

bull Duurzaamheid en recycling omarmd door de plaatselijke autoriteiten in

het Verenigd Koninkrijk

bull Verbeteringen van de gezondheid als gevolg van door lokale of nationale

groepen gevoerde campagnes over een bepaald gezondheidsthema

gezondheid zoals roken en alcoholgebruik

Politiek activisme kan lonend zijn op een aantal manieren het kan een gevoel geven van

voldoening over het neerzetten van een prestatie of het maken van een verschil het

systeem te veranderen of verbeteren en het kan anderen voordeel opleveren Vaak is

zijn uitgebreide inzet en toewijding nodig om een positief resultaat te bereiken Er gaat

vaak ook de nodige tijd in zitten om deze resultaten te bereiken

Hieronder vindt u een test om uit te vinden hoe politiek actief u eigenlijk bent



56

Test wat voor vaardigheden en kenmerken heeft u nodig om politiek actief te

zijn of te worden

Voor elk kenmerk beoordeelt u zichzelf van +++ tot -

+++ ++ + -

Organisatorische kwaliteiten

Vermogen om anderen te motiveren

In staat zijn om te focussen

Effectieve mondelinge en schriftelijke

communicatievaardigheden en iom kunnen

gaan met digitale formulieren

Charismatisch zijn

Persoonlijke motivatie

In staat zijn om kernpunten in of de kern van

een boodschap te onderscheiden

Vasthoudend

Ogenschijnlijke mislukkingen kunnen negeren

Ook onder sociale druk principieel kunnen

blijven

Graag gezien worden dat u dit doet zonder

eigenbelang

Score

Als u 22-33 plusjes scoorde beschikt u over het type vaardigheden en eigenschappen

dat nodig is om politiek actief te worden

Een andere manier van politiek actief zijn is om actief betrokken te raken bij duurzame

ecologische activiteiten ook wel bekend als de milieubeweging Momenteel is er in de

21e eeuw groeiende bezorgdheid over hoe de westerse wereld gebruik maakt van de

afnemende middelen Activisten op dit gebied proberen de risicos en gevaren van het

voortdurende beleid gericht op meer consumeren en meer groei te benadrukken

Milieuactivisme omvat een breed scala van belangen perspectieven en standpunten die

kunnen bestaan uit acties met betrekking tot

bull Recycling afvalbeheer verpakkingen

bull Landbouwpraktijken het gebruik van kunstmest genetische manipulatie

bull Het gebruik van de grond en tuinen

bull Consumentisme levensstijl en voedingspatronen

bull Kapitalisme de globalisering en exploitatie van grondstoffen

bull Het verkeer van goederen tussen landen en regios



57

bull Het verbruik van middelen vooral brandstof

bull De ontwikkeling van duurzame woningbouw

Geschiedenis van het vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerk in West-Europa kent een vergelijkbare historische ontwikkeling

Vrijwilligerswerk is ontstaan bij de overgang van de familie (particuliere) zorg aan de

gemeenschap (gemeentelijke) zorg Zorg voor wezen zieken en psychiatrische patieumlnten

werd in de middeleeuwen eerst door christelijke organisaties (kloosters parochies) als

taak opgenomen en later door particulieren (christelijke ondernemers) en

overheidsinstanties (gemeenten) Al deze groepen maakten gebruik van mensen die dat

ldquovrijwilligrdquo deden

Vrijwilligerswerk heeft lange tijd plaatsgevonden onder de paraplu van de verzuiling die

een enorme impuls gaf aan het ont- en bestaan van verenigingen De sterkste groei van

de verenigingen vond plaats in de tweede helft van de 19e eeuw en het eerste

decennium van de 20e eeuw

Voor zover overheden werden betrokken steeg de overheidsbemoeienis aan het begin

van de 20e eeuw en werd de sociale zekerheid verankerd in wet-en regelgeving Dit

leidde tot een algemene verbetering van de levensstandaard van veel mensen en dus

raakten veel mensen betrokken bij vrijwilligerswerk Vanaf dat moment was vrijwilliger-

zijn niet langer afhankelijk van de sociale klasse waarin men was geboren In plaats

daarvan werd de betrokkenheid op basis van een vrijwillige verbintenis een nieuw

principe Tussen de jaren 1945 en 1966 werden modellen voor de welvaartsstaat ontwikkeld die

de maatschappelijke voorhoede voorzieningen brachten Overheden kapselden het

initiatief dat in de private sector ontstaan was in door wet-en regelgeving subsidies of

regulering door nationale volksverzekeringen Zorgaanbieders werden door middel van speciale trainingen zorgexperts Deze trend

naar professionalisering had grote gevolgen voor de traditionele rol van de vrijwilliger

Veel van de taken oorspronkelijk door vrijwilligers uitgevoerd werden overgenomen door

betaalde krachten De gezondheidszorg werd professioneler en omvattender

Sinds 1965 zijn er nieuwe vormen van vrijwilligerswerk ontstaan Deze ontwikkeling was

gekoppeld aan de komst van nieuwe sociale bewegingen en de kritiek op de prestaties

van het geiumlnstitutionaliseerdewelzijnswerk (bijv vrijwilligerswerk bij van blijf-van-mijn-

lijfhuizen) De groei van deze anti beweging moedigde meer mensen aan om kritisch te

kijken naar de prestaties van de betaalde deskundigen Mensen wilden ook een grotere

inspraak in zaken die hen persoonlijk raakten De oprichting van ouderverenigingen in

scholen milieugroepen en buurtcomites zijn hiervan een goed voorbeeld De laatste

decennia van de 20e eeuw werd gekenmerkt door individualisering Dit had invloed op de

bereidheid van het publiek om vrijwilligerswerk te doen De krapte op de arbeidsmarkt en het beleid van gelijke kansen waren belangrijke

factoren die van invloed waren op de beschikbaarheid van vrijwilligers In de periode

1980-1990 gingen meer mensen met een uitkering vrijwilligerswerk doen Echter de

latere verbeterende toestand van de economie verminderde hun beschikbaarheidToen

zij werk vonden gaven velen het vrijwilligerswerk weer op De vraag naar arbeid leidde

er ook toe dat ouderen middelbare scholieren en studenten voorrang aan betaald werk

gaven



58

Bovendien hebben meer vrouwen tegenwoordig een baan en dus minder tijd voor

vrijwilligerswerk De toegenomen welvaart betekent dat er meer met elkaar

wedijverende vormen van vrije tijdsbesteding is bijvoorbeeld televisie surfen op het

internet en vakantie Bovendien heeft de ontzuiling een trend zichtbaar sinds de tweede

helft van de 20e eeuw ook grote invloed op het vrijwilligerswerk omdat de kerk vaak

een stimulerende kracht was om mensen als vrijwilliger te vragen

Andere maatschappelijke trends hebben ook bedreigingen en kansen gecreeumlerd voor het

vrijwilligerswerk Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en immigratie zorgde

voor deelname van nieuwe groepen aan het vrijwilligerswerk Een nieuwe trend is dat

bedrijven steeds meer bereid zijn om faciliteiten beschikbaar te stellen voor

vrijwilligerswerk en hun werknemers stimuleren om tijdens werktijd of in eigen tijd

vrijwilligerswerk te doen Werknemersvrijwilligerswerk wordt steeds meer populair in

grote bedrijven De vraag naar vrijwilligerswerk is ook aan verandering onderhevig zoals

bijvoorbeeld de toegenomen professionalisering in het vrijwilligerswerk en het groeiend

ecologisch bewustzijn De expansie in de zorgsector heeft echter ook geleid tot zieken

ouderen en gehandicapten mensen die meer thuishulp nodig hebben Daarom vragen ze

om informele hulp waarvan een gedeelte door vrijwilligers geboden wordt

Huidige situatie in Nederland

In recente beleidsnotas en de discussies rond de Wmo1 is er een algemene tendens om

te streven naar decentralisatie en persoonlijke verantwoordelijkheid en het stimuleren

van zelfhulp Het doel van de overheid is om vooruitgang te verwezenlijken op basis van

initiatieven ingezet door burgers en hun organisaties binnen het Nederlandse

maatschappelijk middenveld Daarom is het idee een nieuw evenwicht te vinden tussen

de overheid en maatschappelijk middenveld De focus ligt daarbij op het lokale niveau

onder leiding van de gemeenten en ondersteund door het scheppen van een lokale

infrastructuur Eeacuten van de belangrijke pijlers van dit beleid is het vrijwilligerswerk dat

gezien wordt als de manier voor burgers om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van

te verwachten dat alles voor hen gedaan wordt door anderen of de overheid Hier is de

intrinsieke waarde voor de vrijwilliger een belangrijke factor2

Er wordt geschat dat in 2008 53 miljoen mensen als vrijwilligers werkzaam waren Dit

wil zeggen dat 42 van de Nederlandse bevolking als vrijwilliger werkzaam was Verder

gaf in 2008 302 informele steun aan zieken buren familie vrienden en kennissen

(ongeveer 35 miljoen mensen) Er zijn ongeveer evenveel vrouwelijke als mannelijke

vrijwilligers over de periode van 2000 tot 2008 maar ze zijn wel actief in verschillende

organisaties zijn Mannen bijvoorbeeld zijn vaak actief in sportverenigingen kerken of

moskeeeumln terwijl vrouwen eerder kiezen voor vrijwilligerswerk op school of bij

welzijnsinstellingen

Er zijn vrijwilligers van alle leeftijden (vanaf 18 jaar) Het hoogste percentage vinden we

tussen de groep van 35-44 en het laagste percentage bij 75+ers Uit de CBS cijfers voor

2008 blijkt de volgende leeftijdsverdeling

bull 18-24 419

bull 25-34 372

bull 35-44 488

1 Wet Maatschappelijke Ondersteuning from 2007

2 Paul Dekker Joep de Hart Laila Faulk rdquoToekomstverkenning vrijwillige inzet 2015rdquo SCP Den Haag Juni 2007



59

bull 45-54 457

bull 55-64 434

bull 65-74 408

bull 75 + 238

Hierbij moet opgemerkt worden dat mensen in de leeftijdscategorie 35-44 jaar vaak kinderen in de schoolgaande leeftijd hebben en doet 75 van hen vrijwilligerswerk in het onderwijs

De opkomst van de nieuwe vrijwilliger

Eerder al spraken we over de komst van een ldquonieuwrdquo type vrijwilliger enkele jaren

geleden De motivatie om vrijwilligerswerk te doen is veranderd van collectieve plicht in

individuele motivatie waarbij een persoonlijk belang nu een even belangrijke rol speelt

Deze verandering is zichtbaar in de groei van vrijwilligerswerk in de vrijetijdssector en op

scholen Dit nieuwe type vrijwilliger is ook niet echt ideologisch georieumlnteerd zoals eerder

vaak wel het geval was

De kwaliteit van het vrijwilligerswerk de manier waarop het is georganiseerd is

aanzienlijk veranderd Vrijwilligerswerk heeft minder van een totale toewijding aan een

organisatie en meer van een get-in get-a-T-shirt get-out stijl Vrijwilligerswerk is

zappen geworden In deze postmoderne tijd is vrijwilligerswerk meer gericht op de

vrijwilliger die iets wil bereiken dat hem of haar ook voordeel brengt Het moet passen in

de levensstijl van dat moment1

Maatschappelijke segmentatie in het algemeen versnippering en een grotere flexibiliteit

heeft ook zijn weerslag gevonden in het vrijwilligerswerk Gelukkig zijn

vrijwilligersorganisaties in staat geweest om hierop een antwoord te formuleren In het

algemeen is de strategie om vrijwilligerswerk mogelijk te maken op basis van de

omstandigheden waarvoor vrijwilligers zelf ontvankelijk zijn in plaats van de bepalingen

en voorwaarden van de vrijwilligersorganisatie Het essentieumlle verschil tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is dat in het eerste geval

het individu zich moet aanpassen (vooral wanneer er geld op het spel staat) terwijl in

het laatste geval het veel waarschijnlijker is dat de organisatie flexibel zal zijn

Varieumlteit aan organisaties

Binnen de non-profit sector kunnen de volgende vier typen vrijwilligersorganisaties

worden onderscheiden2

Vrijwilligerswerk in de welzijnssector

Het belangrijkste kenmerk van dit soort organisaties is dat ze vrijwilligers inzetten om de

doelstellingenvan hun organisatie te bereiken Het betreft meestal onbetaald werk

hoewel er soms sprake is van betaling en beloning en het heeft een exclusief karakter

Dus niet iedereen kan dit soort vrijwilligerswerk verrichten De volgende activiteiten

kunnen bij dit type worden ingedeeld vrijwilligerswerk in de dienstverlening

1 Hustinx L amp Lammertyn F (2003) Collective and reflexive styles of volunteering A sociological modernization perspective Voluntas International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations 14 (2) pp 167‐187



60

vrijwilligerswerk in de openbare diensten zoals bij politie en brandweer in verenigingen

en NGOrsquos

Vrijwilligerswerk binnen de democratische sfeer

Het belangrijkste kenmerk van dit type vrijwilligersorganisatie is het feit dat vrijwilligers

werken om een deel van de beleidsvorming te zijn en willen gehoord worden Dit type

heeft een inclusieve karakter dat wil zeggen iedereen die iets te zeggen heeft kan

deelnemen Voorbeelden van dit type organisatie zijn actiegroepen belangengroepen en

politieke partijen

Vrijwilligerswerk in de gemeenschap

Het belangrijkste kenmerk van dit type organisaties is wederzijdse ondersteuning De

vrijwilligers zijn er met en voor elkaar Dit type heeft een inclusief karakter

Voorbeelden zijn zelfhulpgroepen en verenigingen en clubs in de sport en cultuursector

Met de secularisering en individualisering in de samenleving is er een groeiende

behoefte aan sociale cohesie en dus wordt de noodzaak voor dit soort organisaties

steeds groter De doelstellingen van dit soort organisaties zijn om eenzaamheid te

voorkomen en om sociale netwerken te creeumlren

Vrijwilligerswerk in de economische sfeer

Binnen dit type vrijwilligersorganisatie gebruikt de burger het vrijwilligerswerk voor zijn

of haar persoonlijke ontwikkeling Het is ongeveer 30 jaar geleden ontstaan ten tijde van

de werkloosheid Belangrijke kenmerken zijn integratie en de ervaring van

vrijwilligerswerk Verder is er een sterke band met de arbeidsmarkt en het biedt een

individu structuur in het leven

Voordelen van vrijwilligerswerk doen

Aan vrijwilligerswerk doen kunnen verschillende voordelen zitten Die doen zich voor op

grofweg drie gebieden

Uw gevoel van eigenwaarde

Uw toekomstige carriegravere

De samenleving


Dit kan betekenen

bull Geiumlnteresseerd blijven

bull Doorgaan om bestaande kennis en vaardigheden te gebruiken

bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring ontwikkelen

bull Om te voorzien in een doel in het leven

bull Om nieuwe doelen te bereiken

bull Om te worden gewaardeerd en erkend

bull Om nuttig te zijn


Dit kan betekenen

bull Nieuwe kennis vaardigheden en ervaring opbouwen en ontwikkelen

bull Bestaande kennis vaardigheden en ervaring toepassen en verbeteren



61

bull De mogelijkheid bieden om in teams en groepen individueel te werken

bull De mogelijkheid bieden om regelmatig een werkplaats te bezoeken

bull Om nieuwe kwaliteiten en informatie toe te voegen aan uw curriculum vitae

(cv persoonlijke verklaring of portfolio

De samenleving

Dit kan betekenen

o Kennis ervaring en vaardigheden delen

o Het gevoel iets terug te geven

o Anderen tot dingen in staat stellen

o Actief burgerschap in de samenleving

Contracten voor vrijwilligers

In het formele vrijwilligerswerk is het tegenwoordig gewoon om een

vrijwilligersovereenkomst op te maken Hierin staat wat de organisatie van de vrijwilliger

verwacht en wat de vrijwilliger kan verwachten van de organisatie Het omvat zaken als

bull Het aantal uren vrijwilligerswerk

bull Plaats en locatie van het werk

bull Soort van vrijwilligerswerk dat wordt gedaan

bull Eventuele bijzondere voorwaarden zoals inzage in strafregister

bull Taak- en functiebeschrijving

bull Hoe de aansturing geregeld is

bull Klachtenregeling

Problemen of uitdagingen in vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerk kan zoals we gezien hebben vele voordelen bieden Het kan echter ook

uitdagingen of dilemmas voor vrijwilligers te creeumlren

We noemen er een aantal

bull De tijd die vrijwilligerswerk vraagt waarbij een vrijwilliger voorkeur kan hebben voor

incidenteel of voor regelmaat

bull Belangenconflicten

bull Stress of uitzonderlijke mentale eisen

bull Uitdagende collegas of klanten

bull Werkzaamheden buiten het gebied waar uw deskundigheid ligt

bull Te veel verantwoordelijkheid

bull Een te beperkte rol

bull Te afgebakende grenzen

bull Vrijwilligerswerk met zowel positieve als negatieve aspecten

bull Druk om het vrijwilligerswerk voort te blijven zetten

Waarom vrijwilligerswerk

Hiervoor kunnen verschillende motieven zijn

bull Verbreding van uw geest u krijgt een breder perspectief op dingen milder worden

eerder mededogen ervaren en zich bewust zijn van de problemen in de samenleving

bull Je goed voelen u voelt zich beter wanneer u anderen helpt hun leven te verbeteren en

iets te bereiken Vrijwilligerswerk kan zelfs helpen om uw geestelijke en lichamelijke

gezondheid te versterken en te beschermen



62

bull Mensen ontmoeten een platform voor gezelligheid en het ontwikkelen van

vriendschappen

bull Het opdoen van ervaring het kan u helpen bij het ontwikkelen en verbeteren van

vaardigheden zoals teamwork communicatie organisatie etc Vrijwilligerswerk kan u

ook helpen meer te leren over dingen waarin u geiumlnteresseerd bent

bull Bezig zijn voor werklozen mensen die te weinig werk hebben of die op zoek zijn naar

ander werk helpt vrijwilligerswerk om de tijd door te komen

Opdracht kijk naar uw vaardigheden

1 Kruis elke vaardigheid aan die u bezit of die u wilt leren

Organisatorische

vaardigheden

Ik kan Ik wil leren

Spontaan iets doen

Zelfstandig werken

Afspraken en

verwachtingen realiseren

Oplossingen bedenken

Je aan de regels houden

Sociale vaardigheden

contact met anderen

Ik kan Ik wil leren

Zeggen wat je denkt

Een gesprek beginnen

Afspraken maken

Luisteren naar anderen

Vragen durven stellen


samenwerken

Ik kan Ik wil leren

Kritikiek ontvangen

Feedback geven

Complimenten geven

Complimenten ontvangen

Om hulp vragen

Met verschillende mensen

omgaan

Leiderschap accepteren

Specifieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren

In staat zijn om met

computer te werken

Handig met

gereedschappen en

apparatuur

Maaltijden koken en

drankjes bereiden

Mensen verzorgen

Dieren verzorgen



63

De omgeving schoonmaken

en onderhouden omgeving

(school sportveld kantine

straat)

Artistieke vaardigheden Ik kan Ik wil leren

Muziek maken

Tekenen en schilderen

Bezig zijn met foto en video

Acteren

Fantasie gebruiken

2 Markeer de drie vaardigheden die u het beste beheerst

3 Markeer de drie vaardigheden die u zou willen leren

Algemene competenties van vrijwilligers

Erkenning van eerder verworven competenties van vrijwilligers is een instrument om

kwaliteiten die in verband gebracht worden met de rol van (zelfstandige) vrijwilliger op

te waarderen cq te valideren De competenties zijn vergelijkbaar met algemene

beroepsvaardigheden ook wel bekend als werknemersvaardigheden Afgezien van de

algemene competenties zijn er functie specifieke competenties die verband houden met

bepaalde rollen of functies in het vrijwilligerswerk en die erkend kunnen worden via EVC-

procedures (Erkenning van Verworven Competenties) Voor de EVC-procedure zijn er 12

algemene standaard competenties geformuleerd voor vrijwilligers Deze competenties

zijn

bull Systematische werken

bull Betrouwbaarheid

bull Omgaan met tijd en tempo

bull Problemen oplossen

bull Aandacht voor gezondheid en veiligheid

Communiceren

Presenteren

Bijdragen aan geode werkrelaties

Samenwerking

Taal en rekenen

Leren door te doen

Deze competenties zijn ook belangrijk als algemene werknemersvaardigheden

Voorbeelden van vrijwilligerswerk

Werken in een kringloopwinkel

Carol werd ontslagen bij de brandweer Ze wist dat ze actief wilde blijven haar

interesse in de samenleving niet verliezen en zo mogelijk anderen wilde helpen Ze

besloot om vrijwilligerswerk te gaan doen in een kringloopwinkel in haar woonplaats Ze



64

kwam er achter dat ze genoot van het werken met andere vrijwilligers en ze vindt de

ontmoeting met de klanten interessant

Nieuwe vaardigheden ontwikkelen

Mark (57) werkt als vrijwilliger in een streekmuseum waar tuinen bij zijn Hij houdt van

het buitenleven en heeft door het vrijwilligerswerk leren tuinieren Hij overweegt nu zelf

een bedrijf te beginnen om de tuinen van anderen mensen te verzorgen en te

onderhouden

Actief burgerschap

Actief burgerschap is een filosofie die momenteel bij de overheid en binnen

maatschappelijke organisaties en educatieve instellingen populair is Deze filosofie houdt

in een pleidooi in voor een maatschappelijke situatie dat de burgers van natiestaten

hoewel zij geen specifieke bestuursrol hebben wel bepaalde rollen en

verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving en het milieu hebben

Actief burgerschap kan worden gezien als een articulatie van het debat over rechten

versus verantwoordelijkheden Als een bestuurslichaam rechten geeft aan de mensen die

onder haar bevoegdheid vallen dan kunnen diezelfde mensen ook bepaalde

verantwoordelijkheden te handhaven hebben Dit zou het meest voor de hand liggend

zijn op natiestaatniveau maar kan ook nog breder zoals wanneer we van

wereldburgerschap spreken Dit impliceert dat actieve burgers zowel hun rechten als

hun verantwoordelijkheden op een evenwichtige manier vervullen

Een probleem met dit concept is dat hoewel rechten vaak vastgelegd worden als

onderdeel van de wet de verantwoordelijkheden niet zo goed gedefinieerd zijn Zo kan

er onder burgers onenigheid ontstaan over wat de verantwoordelijkheden zijn Bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk hebben de burgers recht op gratis

gezondheidszorg maar is stemmen bij verkiezingen niet verplicht hoewel veel mensen

dit wel zouden omschrijven als een verantwoordelijkheid Het is veel problematischer om een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden

voor actieve burgers te beschrijven dan een lijst van hun rechten Hoewel bijvoorbeeld

een stem uitbrengen door veel mensen als een fundamentele verantwoordelijkheid kan

worden beschouwd zijn er ook sommigen die vanwege een handicap of andere oorzaken

niet in staat zijn om optimaal te participeren in het stemproces De nieuwe trend is dat overheden burgers vragen om te participeren zodat de overheid

steun krijgt - dit brengt ons terug naar de klassieke definitie van maatschappelijke

participatie in de gemeenschap Deelname aan de gemeenschap betekent niet alleen

betrokken zijn bij de bouw van faciliteiten het betekent ook meedenken het nemen van

beslissingen en het nemen van verantwoordelijkheid Mensen kunnen niet gedwongen

worden om mee te doen in projecten die hun leven beiumlnvloeden maar ze moeten waar

mogelijk wel daartoe in de gelegenheid worden gesteld Dit wordt beschouwd als een

fundamenteel mensenrecht gehouden dat een grondbeginsel van de democratie vormt

Actief burgerschap in Europa en in Nederland

Wat heeft u nodig om een actieve burger te zijn Heeft u meer informatie nodig Heeft u

training nodig Heeft u het nodig om meer te weten te komen hoe u deel kunt nemen

Hieronder staan links die u zullen helpen om nuttige documenten projecten en



65

organisaties te vinden met betrekking tot actief burgerschap

2013 Europees Jaar van de burger

httpeuropaeucitizens-2013

Association of Voluntary Service Organisations

Koepelorganisatie voor nationale en internationale non-profit organisaties gericht op

vrijwilligerswerk Het bevat directe links naar de aangesloten organisaties op Europees

en nationaal niveau httpwwwavsoorg

Education for Democratic Citizenship and Human Rights

Deze Website van de Raad van Europa is een grote online bibliotheek van artikelen

documenten en projecten Het geeft informatie over activiteiten uitgevoerd op Europees

en nationaal niveau en bevat een aantal bestanden in verschillende Europese talen

httpwwwcoeinttdg4educationedc

Election processes in detail- Verkiezingsproces in detail

Lees over elk aspect met betrekking tot de organisatie van verkiezingen in een land Het

omvat kiesstelsels stemrecht partijen en kandidaten tellen van de stemmen de media

en verkiezingen Het is een immense database met case studies uit verschillende landen

en een grote bibliotheek op land gesorteerd met elk hun respectievelijke kieswetgeving

httpaceprojectorg

Euractiv

Deze website geeft informatie over wat er gaande met betrekking tot actief burgerschap

is op de Europese agenda Up-to-date nieuws monitoring het uitdiepen van

beleidssecties en landendossiers Er is een gids voor de EU 10000 belangrijkste actoren

en activisten httpwwweuractivcom

Europese Ombudsman

De Europese Ombudsman behandelt klachten van burgers bedrijven organisaties en

overheden tegen EU-instellingen of organen httpombudsmaneuropaeu

Europees Parlement - burgervoorlichtingsdienst

Heb je ooit gedacht om een verzoek aan het Europees Parlement te richten Dit

webportaal maakt communicatie tussen het Europees Parlement en de burgers mogelijk

U kunt toegang krijgen tot alle openbare documenten is niet alleen van het parlement

maar ook van andere Europese instellingen

httpwwweuroparleuropaeuaboutparliamenten00020472acCitizens-enqui

Europees Vrouwenforum

Download rapporten en andere documenten over gendergelijkheid en vrouwenrechten

httpwwwwomenlobbyorglang=en



66

Idealistorg op zoek naar een non-profit organisatie

Deze site biedt een indrukwekkende doorzoekbare database van vrijwilligersorganisaties

per land en per werkveld Er zijn meer dan 91000 non - profit en maatschappelijke

organisaties in opgenomen httpwwwidealistorgsearchv2advanced

Internationaal Instituut voor democratie en verkiezingsondersteuning

Het instituut biedt artikelen publicaties analyses en case studies over de opbouw van

democratische processen over de hele wereld Afrika Latijns-Amerika de Kaukasus en

andere regios vallen onder dit instituut dat werkzaam is democratische instellingen

wereldwijd te ontwikkelen httpwwwideaint

Office for Democratic Institutions and Human Rights

Deze instelling (onderdeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in

Europa OVSE) is actief om democratische verkiezingen te bevorderen en helpt om de

democratische instellingen in Midden- en Oost-Europa te consolideren Informatie over

de verkiezingen democratisering procedures nieuwsbrieven land - specifieke projecten

en officieumlle documenten in pdf-formaat beschikbaar httpwwwosceorgodihr

Politeia

Politeia is een virtueel Europees netwerk van personen en instellingen actief op het

gebied van burgerschap en politieke vorming Algemene informatie over het netwerk

haar doelen nieuwsbrieven en koppeling en links zijn beschikbaar Wordt lid van het

netwerk om in contact te komen met personen en instellingen die werken aan

burgerschapsvorming en participatie httpwwwpoliteianet

De Nederlandse infrastructuur

Op nationaal niveau zijn de twee belangrijkste organen de NOV (Vereniging Nederlandse

Organisaties Vrijwilligerswerk) en MOVISIE

NOV 1

De NOV is de organisatie die de belangen van de vrijwilligersorganisaties behartigt

De NOV heeft in het verleden tal van fusies doorstaan en vertegenwoordigt nog steeds

de belangen van meer dan 4 miljoen vrijwilligers De NOV is de toonaangevende

organisatie binnen de Nederlandse vrijwilligerssector De NOV heeft 350 lid organisaties

die werken met of voor vrijwilligers De NOV is uniek omdat het de enige organisatie in

Nederland is die gericht is op het versterken van vrijwilligerswerk Er zijn twee soorten

leden organisaties die vrijwilligerswerk doen en organisaties die een ondersteunende of

cooumlrdinerende rol vervullen

De NOV heeft drie hoofdtaken

1 De belangen te dienen van de vrijwilligerssector vrijwillige inspanning De NOV is de

woordvoerder en lobbyist voor het Nederlandse vrijwilligerswerk en is als zodanig een

serieuze partner in discussies met politici ambtenaren en andere beleid beiumlnvloedende

partijen

2 Als tussenpersoon voor haar leden te fungeren De NOV geeft als een

netwerkorganisatie haar leden de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen

1 Bron NOV website wwwnovnl



67

en om gezamenlijke projecten te ontwikkelen Via deze netwerken versterken de

aangesloten organisaties elkaar onderling

3 Om een krachtige impuls te geven aan vrijwillige inzetbaarheid De NOV streeft naar

meer publieke erkenning van vrijwillige inzetbaarheid en verleent zijn naam ook aan

innovatieve initiatieven

De NOV is gericht op de vrijwilligerssector als geheel Ledenorganisaties van de

vereniging ontvangen een voorkeursbehandeling Gezamenlijk bepalen deze lid

organisaties het toekomstig beleid van de vereniging en ze worden uitgenodigd om

maximaal gebruik van hun netwerkrol te maken

MOVISIE1

MOVISIE richt zich op de infrastructuur en levert kennis en advies aan het

vrijwilligerswerk in Nederland De instelling dekt het hele gebied van sociale werk en

welzijn Zij geeft uitvoering aan het programma in opdracht van het Ministerie van

Volksgezondheid Welzijn en Sport

MOVISIE wordt gefinancierd om kennis over alle aspecten van vrijwilligerswerk te

verzamelen en verspreiden voor organisaties en adviesraden Ze ontwikkelt

instrumenten biedt advies ondersteuning en training alsmede het verrichten van

promotiewerkzaamheden onderzoek en productontwikkeling

Regionaal en lokaal niveau

Op regionaal niveau zijn er vrijwilligerscentrales de centra voor maatschappelijke

ontwikkeling (CMOs) en de steunpunten voor vrijwilligerswerk

Vrijwilligerswerksteunpunten zijn non-profit structuren waarin de financiering afhankelijk

is van lokale en regionale overheidsinstellingen en zij bieden hun diensten gratis aan

Tegen het midden van de jaren 1970 steunde de regering de oprichting van 30

vrijwilligerswerksteunpunten op lokaal niveau en droeg bij aan de financiering van hun

activiteiten Momenteel zijn er ongeveer 200 geregistreerde centra Op regionaal niveau

zijn er regionale vrijwilligerssteunpunten en zij ondersteunen organisaties die betrokken

zijn bij sportactiviteiten scouting en de zorg voor ouderen

De twaalf Nederlandse provincies spelen een belangrijke rol Zij ondersteunen de

professionele ondersteuning op lokaal niveau en ze verspreiden ook kennis en informatie

op verschillende niveaus

Op lokaal niveau zijn de gemeenten actief en de vrijwilligerscentrales die advies geven

bemiddelen tussen vraag en aanbod en het vrijwilligerswerk promoten Het lokale

niveau is het belangrijkste waar vrijwilligers publiek actief zijn bijvoorbeeld bij de

opvang voor daklozen in buurt en clubhuizen en in de zorgsector Lokale overheden zijn

verantwoordelijk voor het uitvoerend niveau van welzijnsactiviteiten Zij subsidieumlren

lokale organisaties en bieden faciliteiten zoals sportcentra In sommige gevallen nemen

lokale overheden deel aan de vrijwilligersplatforms Lokale overheden nemen het

voortouw bij het ondersteunen van veranderingsprocessen op het lokale niveau Ze

krijgen steun van de provincies

1 Gebaseerd op interviews met MOVISIE en het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport



68

Deel 2 Zelfhulpgroepen

Wat is een zelfhulpgroep

Een zelfhulpgroep (SHG) is een kleine groep mensen die eenzelfde behoefte of eenzelfde

situatie delen en die als een ondersteuningsgroep samenwerken om zichzelf te helpen

De deelnemers vormen samen de groep en regelen alles in overleg Mensen nemen deel

op vrijwillige basis en hebben persoonlijke ervaring met het onderwerp waar de groep

zich mee bezig houdt

Zelfhulpgroepen kunnen afzonderlijk of als onderdeel van een grotere organisatie

bestaan Zij kunnen op informele wijze of volgens een vaste agenda werken De groepen

meestal ontmoeten elkaar lokaal bij de leden thuis of in gemeenschapsruimtes in

scholen kerken of andere centra In zelfhulpgroepen komen verschillende specifieke vormen van sociale steun samen

Door middel van zelfonthulling delen de deelnemers hun verhalen stress gevoelens

problemen en ideeeumln Ze leren dat ze er niet alleen voor staan en dat ze niet de enigen

zijn die met een bijzonder probleem geconfronteerd wordt Een andere vorm van

zelfhulp die voor veel ouderen relevant is is zelfgestuurd leren de deelnemers zijn

allemaal vrijwillige of gedeeltelijk betaalde leerkrachten zodat ze hun eigen interesses in

hun eigen tijd en op eigen locaties kunnen nastreven Zelfhulp maakt door het mobiliseren van de interne bron van de leden de groep of de

gemeenschap zelfredzaamheid eigen producties en zelfstandig ondernemerschap

mogelijk De samenleving is een systeem van interactie tussen individuen en groepen

Zelfhulpgroepen veranderen het patroon van sociale interactie waardoor een aanzienlijk

aantal van haar deelnemers een nieuwe status aannemen en nieuwe rollen in de

gemeenschap gaan spelen

De brede doelstellingen van een zelfhulpgroep zijn om te komen tot persoonlijke en of

sociaal-economische veranderingen voor haar leden In de groepen wordt face-to-face

contact tussen de deelnemers benadrukt en een ideologische set van waarden die de

persoonlijke identiteit van een lid en haar of zijn gevoel van eigenwaarde vergroot Zoals reeds is aangegeven kan een zelfhulpgroep resulteren in een sociale en

economische ontwikkeling voor de deelnemers en dat is tevens een proces dat kan leiden

tot een verandering in de sociale economische enof politieke macht De aanpak van

zelfhulpgroepen leidt tot empowerment van individuen NGOs en overheidsinstellingen

kunnen processen die toename van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van

zelfredzaamheid stimuleren ondersteunen en mensen helpen hun eigen agenda op te

stellen

Voordelen van zelfhulpgroepen

De voordelen van deelname aan zelfhulpgroepen zijn onder andere

bull Het leren van nieuwe informatie en strategieeumln om problemen mee te lijf te gaan

bull Gerustgesteld worden door en steun vinden van anderen met soortgelijke ervaringen

bull Het ontwikkelen van persoonlijke inzichten en het realiseren van persoonlijke groei

bull De mogelijkheid om nuttig te zijn voor anderen

bull U minder geiumlsoleerd te voelen

bull Leren om uw gevoelens beter te uiten en gevoeliger te worden voor de gevoelens van

anderen

bull U sterker te voelen en meer zelfvertrouwen te krijgen in het omgaan met uitdagingen



69

bull U zelf te verbinden met een gemeenschap en u persoonlijk te identificeren met een

sociale groep

bull Iets leren waarin u specifiek geiumlnteresseerd bent

Regels voor zelfhulpgroep

De zelfhulpgroep kan zelf bepalen wat beschouwd wordt als aanvaardbaar gedrag en

daarvoor regels opstellen Regels maken vergaderingen effectiever Groepsregels werken

alleen wanneer alle groepsleden het eens zijn over die regels en de deelnemers er op

aan aanspreken Nieuwe leden worden geiumlnformeerd over de regels en waar nodig

worden ze opnieuw beoordeeld en herzien

Manieren om zelfhulpgroep vergaderingen structureren

Bij veel zelfhulpgroepen worden de volgende manieren gebruikt om bijeenkomsten te

structureren Ze kunnen ook gebruikt worden als leidraad voor een vergadering

Begroeten van nieuwe deelnemers

Vaak wordt er in zelfhulpgroepen een vrijwilliger gevraagd die nieuwe leden aan de deur

begroet en verwelkomt wanneer zij aankomen en die hen introduceert aan andere leden

Formele opening van de bijeenkomst

Op de afgesproken starttijd moet de bijeenkomst geopend worden door de leider of lid

verantwoordelijk voor de vergadering Sommige groepen openen hun ontmoetingen met

een formele verklaring van het doel van de groep of door een welkomstgroet van de

deelnemers

Introductie van de leden

Rondje waarbij elk lid stelt zichzelf voorstelt en aangeeft waarom ze aan de groep

deelneemt Dit is vooral geschikt voor nieuwe groepen om leden te helpen elkaar te leren

kennen en te ontdekken wat men gemeenschappelijk heeft De leden krijgen de

mogelijkheid om te passen als ze liever niet zichzelf introduceren

Discussie onderwijs en informatie-uitwisseling

Voor nieuw gevormde groepen is het nuttig om regelmatig de leden naar suggesties

over discussie onderwerpen die voor hen van belang te vragen Groepen kunnen ook

gastsprekers uitnodigen om specifieke onderwerpen aan te pakken Geluidsopnames

boeken of artikelen kunnen worden beoordeeld en besproken Er wordt tijd uitgetrokken

en toegewezen voor het delen van persoonlijke ervaringen en elkaar helpen

Hier zijn enkele manieren om de discussie te structureren

Rondje Stel een vraag of vraag de deelnemers om een zin af te maken en ga de

groep rond waarbij iedere persoon reageert zodat iedereen een kans krijgt

bull Brainstormen Ideeeumln worden gedeeld op een spontane manier Creatief denken

wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te oordelen Vaak genoteerd

op een flip-over of white board Ideeeumln worden gedeeld op een spontane

manier Creatief denken wordt gestimuleerd zonder over een bepaald idee te

oordelen Vaak genoteerd op een flip-over of white board



70

bull Veranderoefening Beschrijf een actuele situatie waarin je verandering wil

beschrijf wat je wilt dat het in de toekomst zal zijn Zet zaken die je

tegenhouden op een rij en zaken die zouden kunnen helpen om vooruit te

komen Overweeg wat zou worden beiumlnvloed door de verandering en welke

stappen nodig zijn om tot de gewenste verandering te komen Dit kan zowel

worden gebruikt voor een persoonlijk dilemma als voor een algemene kwestie

bull Rollenspel Een situatie uitspelen (bv hoe effectief te communiceren met uw arts)

kan nuttig en leuk zijn Sommige deelnemers spelen het rollenspel terwijl

anderen observeren en reageren of commentaar geven

Zakelijke gedeelte Deze tijd is gereserveerd voor elk agendapunt die de groep

wil

behandelen zoals het plannen van projecten of activiteiten het regelen van

toekomstige vergaderingen (gespreksonderwerpen kiezen gastsprekers enz)

het doen van mededelingen etc

Formele afsluiting Het is belangrijk dat er een signaal gegeven wordt om aan te geven

dat de bijeenkomst formeel afgelopen is De leden worden herinnerd aan de tijd en

plaats van de volgende bijeenkomst Vaak wordt er na afloop een drankje geserveerd

dat biedt een tijd voor informele ontmoeting en gesprek

Zelfhulpgroep quick scan

Quick Scan

Ja = 1 Nee= 0


JaNee

2 Heeft u vrije tijd en wilt u uw inkomen verhogen

JaNee

3 Geeft u er de voorkeur aan om voor u zelf te werken

JaNee

4 Vindt u het niet prettig om uw specifieke kennis of professionele

ervaring te delen met andere mensen of met de lokale gemeenschap

JaNee

5 Geeft u er de voorkeur aan dat anderen u aansturen

JaNee

6 Geeft u er de voorkeur aan in uw bestaande situatie te blijven en geen

nieuwe mensen te leren kennen

JaNee

7 Denkt u dat leren op uw leeftijd verspilde tijd is

JaNee



71

Scores

0-5- Een ander werkpatroon past beter bij u

6-11 Leer meer over zelfhulpgroepen

12-16 Zelfhulpgroepen passen waarschijnlijk goed bij u

Voorbeelden van zelfhulpgroepen

Stadshobbywerkplaats

De Stadshobbywerkplaats is bedoeld om niet-werkenden de gelegenheid te geven hun

vrije tijd zinvol te besteden Men is welkom van maandag tot en met vrijdag van 900

uur tot 1600 uur Er is een zee aan hobbyruimte Voor een gering bedrag per jaar mag

men gebruik maken van de werkplaats gereedschap en apparatuur Slechts de kosten

van de gebruikte materialen zijn voor eigen rekening

Deskundige medewerkers en vrijwillige begeleiders zijn aanwezig Deelnemers uit

allerlei vakgebieden profiteren van elkaars kennis en vaardigheden

Regelmatig zijn er extra activiteiten in de vorm van demonstraties en workshops

In de werkplaats bent u niet alleen bezig met uw hobby het is ook een plek waar u

mensen kunt ontmoeten en ervaringen uit wisselen De werkplaats is van- en voor de

deelnemers

In de ontmoetingsruimte kunt u in een ongedwongen sfeer een praatje maken een

kaartje leggen een krantje lezen of elkaar gewoon ontmoeten Koffie thee en soep zijn

tegen redelijke prijzen te koop De ontmoetingsruimte is er voor iedereen

In Nijmegen is de eerste Stadhobbywerkplaats in de 80-er jaren opgericht inmiddels

heeft het initiatief in meer gemeenten navolging gevonden

Werk voor Elkaar

In dit project gaan 45+werkzoekenden de confrontatie aan met het bedrijfsleven In

groepsverband organiseren zij activiteiten of evenementen voor werkgevers

Gedurende zes maanden werken zij aan de voorbereidingen van het evenement eacuten aan

hun persoonlijke presentatie

Werk voor Elkaar is landelijk actief en een maatschappelijk initiatief van Stichting Werk

voor Elkaar

Werk voor Elkaar heeft tot doel de arbeidsparticipatie van de werkzoekenden te

verhogen en de werkgevers te laten kennismaken met het empowerment van de

deelnemers In Werk voor Elkaar gaan 45+ werkzoekenden proactief de confrontatie

aan met het bedrijfsleven In groepsverband worden activiteiten of evenementen

georganiseerd waarbij werkgevers in contact komen met de deelnemers Hiervoor

hebben zij zes maanden de tijd Gedurende deze periode zijn zij niet alleen bezig met

de voorbereidingen voor het evenement maar wordt er ook gewerkt aan

persoonlijke presentatie Op die manier kunnen zij zich op het evenement optimaal

presenteren aan werkgevers



72

De werkzoekenden nemen op vrijwillige basis deel aan Werk voor Elkaar en worden

uitgenodigd tot deelname via persberichten in lokale bladen

Dat Werk voor Elkaar een succes is blijkt wel uit onderstaande resultaten Twee jaar na

de start van de landelijke uitrol van Werk voor Elkaar heeft 45 van de deelnemers

betaald werk bij afronding van een lokaal initiatief

Totaal aantal locaties12

Totaal aantal deelnemers430

Gemiddeld aantal deelnemers per locatie33

Gemiddelde leeftijd deelnemers54 jaar

Gemiddeld aantal maanden werkzoekend32 maanden

Grote diversiteit in werkervaring en opleidingsniveau

Werk opdracht na afronding lokaal project 45

Gemiddelde waardering voor Werk voor Elkaar 75 (70 van de respondenten)

De kracht van Werk voor Elkaar zit hem in het gezamenlijke aspect Werkzoekenden

zetten samen hun schouders onder ldquoeen projectrdquo om het zo tot een goed einde te

brengen Dit geeft hen nieuwe energie en een doel om naartoe te werken Het samen

delen van ervaringen steunt en inspireert Het samen iets organiseren creeumlert

enthousiasme en wekt creativiteit op zo zeggen de deelnemers

Daarnaast zeggen zij sterker in de schoenen te staan door de persoonlijke ontwikkeling

Er zijn verschillende evenementen georganiseerd zoals seminars en het bemannen van

een stand tijdens zakelijke evenementen Reacties van werkgevers zijn zeer positief

over het initiatief Zowel de kwaliteit van de evenementen als de proactieve houding

van de werkzoekenden wordt zeer gewaardeerd Voor veel werkgevers zijn de

evenementen echte eyeopeners waarbij ze meer inzicht krijgen in de kwaliteiten van

oudere werkzoekenden

Opmerkingen Er zijn maar weinig voorbeelden te vinden van zelfhulpgroepen voor

oudere werklozen Loopbaanadviseurs of re-integratiecoaches kunnen initiatieven

ontplooien om de vorming van dergelijke groepen te bevorderen en te ondersteunen De

regionale arbeidsmarktregiorsquos met hun werkpleinen en in de nabije toekomst hun

werkbedrijven nieuwe stijl kunnen dergelijke groepen faciliteren

315 Jobrotatie en loopbaankansen

Wat is jobrotatie

Er zijn verschillende strategieeumln die kunnen worden gebruikt om beroepsmobiliteit direct

te bevorderen Eeacuten van deze is jobrotatie In jobrotatie verandert een medewerker

tijdelijk van baan taak functie of werkplek Dit kan zowel binnen als buiten de

organisatie plaatsvinden Door jobrotatie creeumlert u beweging en ontwikkeling zowel voor

u zelf als voor de organisatie Jobrotatie biedt voor beiden nieuwe kansen

Kansen voor de organisatie

Job rotatie zorgt ervoor dat capaciteiten competenties wensen en ambities behoeften en mogelijkheden binnen een organisatie goed op elkaar wordt afgestemd



73

Het rouleren van medewerkers (jobrotatie) over verschillende disciplines binnen een organisatie kan verfrissend werken voor de organisatie Medewerkers krijgen een beter beeld van de organisatieprocessen waardoor meer begrip en betere onderlinge afstemming ontstaat Diversiteit in ervaring maakt een medewerker sterker en zijn waarde voor het bedrijf groter Door het creeumlren van een grotere mate van in- en externe mobiliteit en een bredere inzetbaarheid (employability) van medewerkers wordt de flexibiliteit van een organisatie verhoogd

Kansen voor medewerkers

Middels jobrotatie kunnen mensen zich ontwikkelen in het voordeel van de organisatie en van zichzelf Wie regelmatig van functie wisselt leert veel ziet veel en hoort veel Organisaties

zijn altijd blij met mensen de buiten de muren van hun eigen functie (kunnen) kijken Het voordeel voor medewerkers is dat zij meer zicht krijgen op eigen talenten en ambities Door zelf de mogelijkheden te gaan ervaren biedt dat medewerkers nieuwe mogelijkheden nl

1 Mensen zijn breder en flexibeler inzetbaar (employability)

2 Capaciteiten worden meer benut

3 Nieuwe ervaringen

4 Uitbreiden van je zakelijke netwerk

5 Brede ontwikkeling

6 Makkelijker overstappen binnen een organisatie of naar een andere branche

Meer informatie kan gevonden worden in het volgende jobrotatie handboek

(engelstalig)voor de agrarische sector wwwadam-

europeeuprj7129prd21Deliverable20No2021_HANDBOOK_englishpdf

Voorbeelden van jobrotatie

In grote internationale organisaties zoals DSM en Shell is jobrotatie al vanzelfsprekend Vaak is voor jonge (potentieumlle) managers al een carriegraverepad uitgestippeld al dan niet in de vorm van een traineeship Daarnaast wordt in veel organisaties impliciet jobrotatie toegepast Het vervullen van interne vacatures is in feite al jobrotatie De reden om op zoek te gaan naar een andere functie is vaak het zoeken van een nieuwe uitdaging nieuwe leermogelijkheden of een verandering van omgeving Als de huidige situatie niet overeenkomt met de verwachtingen In het bedrijfsleven

Voor meer informatie httpwwwgenderwerktbeuploadsBijlageMAKN-28pdf



74


Ergotherapeuten in het Homerton Hospital

Homerton University Hospital NHS Foundation Trust biedt jobrotatiemogelijkheden

tussen het ziekenhuis en andere locaties binnen de gemeenschap aan waarbij acute en

maatschappelijke dienstverlening en de East London Foundation Trust for Mental Health

betrokken is Dit biedt unieke mogelijkheden voor zowel ervaren als pas afgestudeerde

ergotherapeuten om geluid kernvaardigheden te ontwikkelen in een breed scala aan

specialiteiten het werken met mensen met uiteenlopende omstandigheden in zowel een

intramurale als een extramurale woonomgeving

Jobrotatieprogramma bij BAM

Het jobrotatieprogramma is een combinatie van werken en leren Als jobrotator

doorloopt u in een periode van twee jaar drie of vier verschillende functies bij een van de

bedrijfsonderdelen van BAM U rouleert in de rollen van bijvoorbeeld werkvoorbereider

uitvoerder calculator inkoper en engineer Dit wordt op basis van uw voorkeur en

ontwikkelbehoefte in overleg met uw mentor samengesteld Op basis van deze

ervaringen kunt u zich orieumlnteren op een vervolgstap in uw carriegravere en leert u een

specifiek bedrijfsonderdeel goed kennen

Het jobrotatieprogramma is een mogelijkheid om een brede ervaring op te doen binnen

de vele multidisciplinaire projecten die de verschillende werkmaatschappijen realiseren

U wordt betrokken bij de realisatie van de projecten van initiatief ontwerp en realisatie

tot en met beheer en onderhoud Uw ontwikkeling staat centraal Tijdens het

jobrotatieprogramma wordt u begeleid door een mentor die een ervaren directeur of lid

van het managementteam is De intensieve coaching en begeleiding gedurende deze

periode staan garant voor brede ervaring en ontwikkeling van persoonlijke competenties

De bewaking van uw ontwikkeling gebeurt door evaluaties aan het einde van elke

periode De conclusies hiervan bepalen de verdere invulling van het jobrotatieprogramma

en van uw loopbaan bij de BAM

Siemens

Bij Siemens is de maximale termijn in een bepaald functie vijf jaar Dan verzuren

mensen gaan ze op de automatische piloot en gaat hun energieniveau naar beneden

Wouter Vlasblom Siemens directeur van Human Relations

Siemens werft mensen voor een nieuwe carriegravere in plaats van voor het werk Jobrotatie

is een belangrijke strategie voor Siemens om werknemers gedurende hun loopbaan fit te

houden en hun actieve inzetbaarheid te bewaren Om deze reden is er intensief contact

tussen de medewerkers die betrokken zijn bij jobrotatie en de HR-managers Er is een

werkgroep voor jobrotatie waarbij de HR-managers actief zoeken

plaatsingsmogelijkheden voor werknemers van alle leeftijden Het doel is om meer dan

10 van de werknemers per jaar nieuwe uitdagingen te bieden Ondanks grote

reorganisaties en een daling van het aantal werknemers wordt 8 van de werknemers

van Siemens Nederland nog steeds intern overgeplaatst



75

Verschillende functies en mogelijkheden verkennen met werkgevers

Werkgevers kunnen verschillende mogelijkheden bieden om uw persoonlijke ontwikkeling

te versterken en uw mogelijkheden te verbreden zoals een sabbatical leave werken in

het buitenland en carriegraveredagen

bull Sabbatical leave Werknemers kunnen verlofuren sparen binnen een kader

aangeduid als keuzemenu arbeidsvoorwaarden In dat kader is eacuteeacuten van de

doelstellingen extra dagen voor sabbatical leave Een werkgever kan op verzoek

verlof voor een langere termijn geven dan een sabbatical leave Dit betekent een

langere verlofperiode waarin de werknemer tijd kan besteden aan een optimale

inzetbaarheid of een periode van verlof waarin activiteiten kunnen worden

ondernomen die gunstig zijn voor de werkfunctie Bijvoorbeeld een studie naar

het buitenland of het schrijven van een boek

bull Projecten in het buitenland zijn ontworpen om afgestudeerden professionals en

gepensioneerden vrijwilligerswerk te laten doen in een ontwikkelingsland vooral

binnen hun beroepsveld Deze projecten worden aangeboden in verschillende

delen van de wereld en kunnen plaats vinden in het bedrijfsleven in de

cultuursector bij de media in het onderwijs in techniek natuur en milieu op het

gebied van mensenrechten medische en sociaal werk Ze zijn ontworpen om

kwalificaties te maximaliseren Uw specifieke kwalificaties en vaardigheden

kunnen worden toegepast in deze projecten en de agentschappen zullen samen

met u ervoor te zorgen dat u in een project wordt geplaatst waarbij uw

vaardigheden de grootste impact kunnen hebben

bull Loopbaandag Een mogelijke manier om op ideeeumln te komen is om aan een

perspectief-op-je-carriegravere dag deel te nemen

o Een informatieve lezing over maatschappelijke ontwikkelingen die

belangrijk zijn voor loopbaanontwikkeling en een inspirerend gesprek die u

kan u helpen om het beste uit uw carriegravere te halen

o Speed-coaching

o Informatie stands van alle deelnemende organisaties

o Hoe een stage te regelen

o Carriegravere workshops

De kern van de dag is het onderzoeken van de loopbaan van de deelnemers

met onderwerpen zoals Wat zoekt u in uw volgende stap Wilt u ontdekken

waar anders u uw talenten en vaardigheden kunnen gebruiken Wilt u iets

compleet nieuws te doen Bent u aan het denken over training om uw kennis te

updaten en upgraden



76

Scores

0-3 U bent nog niet klaar om van functie te wisselen

4-7 Jobrotatie kan overwogen worden

8-12 Jobrotatie past bij u

Jobrotatie quick scan

316 Stage

Wat is een stage

Een stage is een werk-gerelateerde leerervaring voor mensen die praktische

werkervaring willen opdoen in een bepaald beroepsveld De meeste stages zijn tijdelijke

opdrachten die ongeveer drie maanden tot een jaar duren Ze zijn traditiegetrouw

bedoeld voor jongere mensen studenten en afgestudeerden Deze vorm van

werkgelegenheid is voor oudere werknemers nog steeds grotendeels in een vroeg

stadium van ontwikkeling

De voordelen van een stage

Een stage is een uitstekende manier om te bepalen of het beroep het bedrijf en de

beroepssector de beste carriegravere-opties voor u bieden Stagiaires krijgen praktische

QUICK SCAN

Ja= 2 Weet niet of Niet zeker=1 Nee=0

1 Zou u meer gevarieerd werk willen

JaNee

2 Zou u het leuk vinden om van functie en van team te wisselen

JaNiet zekerNee

3 Bent u op zoek om van andere functies te leren

JaNee

4 Denkt u dat uw lijn manager u uit zou willen lenen aan een ander

deel van de organisatie of op tijdelijke basis aan een andere

werkgever

JaNee

5 Zou u zich zeker genoeg voelen om dit te doen

JaNiet zekerNee

6 Wat denkt u te kunnen winnen van jobrotatie

JaNiet zekerNee



77

werkervaring in een veld waarin zij van plan zijn ver te gaan en ervaring op te bouwen

eventueel in internationale platforms

Stages helpen individuen om

bull Theorie met praktische werkervaring te combineren

bull Een professionele werkhouding te ontwikkelen

bull Bedrijfsculturen te begrijpen

bull Internationale business settings te analyseren

bull Verschillende werkstijlen te vergelijken

bull De mogelijkheden voor een aanbod voor een fulltime dienstverband te onderzoeken

Door de globalisering zijn steeds meer werkgevers op zoek naar mensen die een brede

ervaring hebben waarbij vooral een internationale achtergrond voordeel biedt Deze

mogelijkheid wordt echter momenteel nog zelden aangeboden aan 45+ers

Hoe u voor te bereiden voor een stage

Om een goede aanvraag in te dienen moet u als toekomstige stagiair alle vereiste

papieren en documenten kennen Het is belangrijk om samen met uw CV een

sollicitatiebrief en een aanbevelingsbrief mee te sturen

Het doel van de sollicitatiebrief is om een beeld van uw achtergrond te schetsen Het is

dus een mogelijkheid om de instelling of onderneming te overtuigen dat ze u nodig

hebben Een goede sollicitatiebrief laat een werkgever zien dat u de kwaliteiten en

vaardigheden heeft die nodig zijn voor de vacature De begeleidende brief wordt gezien

als een verlengstuk van de CV en heeft een persoonlijke toon die een CV niet bezit

De volgende stap een aantal tips waarmee uw sollicitatiebrief zich kan onderscheiden van

andere

- Vaardigheden en ervaring voordat u de brief gaat schrijven maakt u een lijst

van uw vaardigheden en capaciteiten en legt u uit waarom u de juiste persoon

voor de stage bent Het is belangrijk juist op die kenmerken te wijzen die u uniek

maken voor deze stage (zie hoofdstuk 41)

- Zodra u de lijst gemaakt heeft kunt u beginnen met het schrijven van de brief

Schrijf duidelijk en beknopt

- U kunt waar mogelijk wat informatie over het bedrijf of instelling toevoegen om

uw kennis hiervan te laten zien

- Controleer de brief

De volgende tabel laat de structuur van een goede sollicitatiebrief

Alinea Inhoud

Eerste

Vermeld de stage waarop u solliciteert

Hoe bent u aan de informatie gekomen

Wanneer bent u beschikbaar om te beginnen

Tweede

Waarom bent u geiumlnteresseerd

Waarom vindt u het bedrijf aantrekkelijk



78

Derde

Vat uw sterke punten samen

Relateer uw vaardigheden aan de gevraagde

competenties

Laatste

Data waarop u beschikbaar bent voor een gesprek

Dank de werkgever voor zijn aandacht

Het is zeker aan te raden is om een aanbevelingsbrief toe te voegen Deze kan

geschreven zijn door een voormalige werkgever of een vroegere docent of leraar Deze

brief moet uw professionele vaardigheden en attitudes beschrijven

Het belangrijkste doel van deze brief is om onafhankelijke en gevalideerde informatie

over u als toekomstige stagiaire te verstrekken

Soorten stages naar beloning duur plek en type organisatie

Beloning Betaald Onbetaald (hoewel

reiskosten gedeclareerd

kunnen worden)

Duur

Tot zes maanden

(orieumlntatiestage)

Tot twaalf maanden

(werkstage)

Plek

Europese instellingen en

agentschappen

Internationale

organisaties

Type organisatie

Publiek

Privaat

Voorbeeld van stage

OPAAL Britse Alliantie van Belangenbehartigers voor Ouderen UK

Opaal UK maakt met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid gebruik van

oudere stagiaires voor de functie van belangenbehartiger voor ouderen om steun te

krijgen van de plaatselijke overheid Voor de stagiar-belangenbehartiger is een

functiebeschrijving beschikbaar en hijzij kan aan een training deelnemen

httpwwwopaal3cswebsitesorg

32 Vormen van zelfstandig ondernemerschap en professionele dienstverlening Bij uw keuze voor een bepaald gebied van werken is het ook noodzakelijk om na te

denken over verschillende mogelijke werkstijlen zoals

Als onderaannemer werken



79

Als consultant werken

Met een portfolio werken

Werken in een partnerschap

Werken in deeltijd

We beschrijven deze kort voorzien van een voorbeeld

321 Outsourcing

Wat is Outsourcing

Outsourcing is een toewijzing van specifieke bedrijfsprocessen naar een gespecialiseerde

externe leverancier Dat gebeurt meestal wanneer een organisatie niet om kan gaan met

alle aspecten van het interne bedrijfsproces Het gaat daarbij vaak om tijdelijke

processen waarvoor de organisatie niet van plan is om professionals in dienst te nemen

om deze taken uit te voeren Zodra de taak is uitbesteed aan een externe deskundige zal

deze de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de taken en het handhaven van het

daarmee samenhangende budget voor zijnhaar rekening nemend

De meest uitbestede soorten werkzaamheden omvatten

bull Informatietechnologie

bull juridische zaken

bull ontwikkeling en innovatie

bull webdesign en onderhoud

bull werving en personeelszaken

bull logistiek

bull productie

bull klantenservice

Waarom besteden organisaties delen van hun bedrijfsproces uit

De belangrijkste factoren die hebben geleid tot een groeiende trend van outsourcing zijn

bull Gebrek aan experts in sommige delen van het bedrijfsleven

bull Beschikbaarheid van goedkopere arbeidskrachten zonder dat dat afbreuk doet aan de

kwaliteit van de output

bull Concentratie op kerntaken

Voordelen van outsourcing

bull Snelheid en expertise - meestal worden taken uitbesteed aan een onderaannemer

3dat gespecialiseerd is op een bepaald gebied specifieke apparatuur heeft en de

technische expertise zodat taken sneller en met een betere kwaliteit kunnen worden

uitgevoerd

bull Maakt het mogelijk dat bedrijven zich op hun kernprocessen concentreren in plaats van

op de periferie Zo geeft bijvoorbeeld het uitbesteden van de ondersteunende processen

de organisatie meer tijd om hun core business te versterken

bull Risicodeling - Het uitbesteden van bepaalde onderdelen van het bedrijf helpt de

organisatie om bepaalde verantwoordelijkheden te verschuiven naar de onderaannemer

en zo de risicos te beperken



80

bull Verminderde operationele en wervingskosten - outsourcing voorkomt om personen in

te huren vandaar dat wervings- en operationele kosten voor een groot deel

geminimaliseerd kunnen worden Dit is eacuteeacuten van de belangrijkste voordelen van

outsourcing

Nadelen van outsourcing

bull Risico van blootstelling van vertrouwelijke gegevens Wanneer een organisatie de

personeelsadministratie de loonadministratie en de werving uitbesteedt neemt het

bedrijf een risico om vertrouwelijke bedrijfsinformatie bloot te stellen aan een derde

partij

bull Synchronisatie van de productie - enkele van de voorkomende probleemgebieden zijn

uitgelopen levertijden te weinig standaardkwaliteit in de output en het oneigenlijk

gebruik van verantwoordelijkheden Soms is het gemakkelijker om deze factoren binnen

de organisatie te reguleren dan met een onderaannemer

bull Verborgen kosten - hoewel outsourcing vaak rendabel is kunnen er bij het

ondertekenen van een contract verborgen kosten zijn die een ernstige bedreiging

kunnen vormen vooral internationaal

bull Gebrek aan focus op de klant - een onderaannemer kan proberen te voldoen aan de

deskundigheidseisen van meerdere organisaties op hetzelfde moment In dergelijke

situaties kan zorsquon onderaannemer zich onvoldoende richten op de klanten van eacuteeacuten

bedrijf

Voorbeeld van Outsourcing

Expertise in communicatie mogelijkheden technische expertise en gunstige financieumlle

arrangementen zijn de belangrijkste voordelen bij het uitbesteden Veel specifieke

functies worden uitbesteed zoals personeelszaken de marketing of het ITC-gebeuren

322 Consultancy

Een consultant is meestal een expert of een professional op een bepaald gebied en

heeft een brede kennis van het onderwerp Men kan twee soorten consultants

onderscheiden

bull Interne Consultant - iemand die werkt binnen een organisatie en beschikbaar is om

door andere afdelingen of individuen te worden geraadpleegd op gebieden van zijn of

haar specialisme

bull Externe Consultant - iemand die ldquovan buitenrdquo komt (hetzij via een eigen

onderneming hetzij via een andere organisatie) en wiens expertise op tijdelijke basis

geleverd wordt meestal tegen een vergoeding Als zodanig is dit type adviseur meestal

bezig met meer en wisselende opdrachtgevers

De totale impact van een consultant is dat klanten toegang krijgen tot diepere niveaus

van expertise dan dat ze die ldquoin huisrdquo zouden hebben en dat ze van de externe adviseur

zoveel service mogen verwachten als ze maar wensen



81

Een adviseur is betrokken om te helpen oplossingen te vinden voor specifieke problemen

en de manieren waarop dat moet gebeuren Het is over het algemeen aan de

professionaliteit van de adviseur om daarover te beslissen binnen de randvoorwaarden

het budget en middelen zoals overeengekomen met de opdrachtgever

Verschillende soorten consultants

Consultants die we het meest in het bedrijfsleven tegenkomen zijn

bull Strategie Consultants die aan de ontwikkeling en verbeteringen van de

organisatiestrategie werken naast of in overleg met het Management

bull Human Resources of Recruiters die expertise over de arbeidsmarkt en over

personeelsmanagement geven

bull Internet Consultants die gespecialiseerd zijn in internetgebruik in het bedrijfsleven

Idealiter hebben internet consultants ook praktische ervaring en expertise in

managementvaardigheden zoals strategische planning veranderingen projecten

processen training team - werken klanttevredenheid

bull Process Consultants zijn specialisten in het ontwerp of de verbetering van

operationele processen en dat kan specifiek zijn voor het bedrijf of de sector

bull Public Relations of PR Adviseurs houden zich specifiek bezig met Public Relations

zaken buiten de klantorganisatie en zijn vaak op een semi - permanente basis bezig aan

grotere organisaties om input en begeleiding te bieden

bull Prestatie Adviseurs die zich richten op de intuiumltieve of algemene uitvoering van de

prestaties van een bedrijf of organisatie

bull Information Technology Consultants in vele disciplines zoals Computer Hardware

Software Engineering of Networks

bull Marketing Consultants gevraagd om te adviseren op het gebied van

productontwikkeling en aanverwante marketingaangelegenheden

bull Interim Managers kunnen zoals hierboven vermeld onafhankelijke consultants zijn

die optreden als interim-manager met beslissingsbevoegdheid op basis van het

bedrijfsbeleid of de statuten Ze kunnen in speciaal opgerichte comiteacutes zitten

bull Uurtje Factuurtje consultants De beroepen varieumlren sterk van het repareren van

apparaten tot medisch specialisme consultants Clieumlnten melden zich met een vraag bij

een website die plaats biedt aan adviseurs die erkend zijn als vakbekwaam expert op

hun terrein Klanten communiceren in een Vraag en Antwoord sessie De klant doet een

aanbetaling om de vraag beantwoord te krijgen door een expert op een bepaald gebied



82

De expert geeft de informatie aan de klant en wordt vervolgens betaald op basis van een

percentage van het ingelegde bedrag De website behoudt het resterende deel van de

vergoeding voor het gebruik van de voorziening Hoewel het een nog relatief nieuwe

methode is om op een eacuteeacuten-op-eacuteeacuten basis informatie van professionals te verkrijgen

groeit deze praktijk in populariteit

Voor- en nadelen van het advieswerk

Voordelen van consultancy

Consultants gebruiken hun sterke punten expertises vaardigheden en kennis die zij

gedurende vele jaren van werk hetzij als zelfstandige of als werknemer voor een andere

organisatie hebben verworven Een consultant zal meestal met mensen werken die over

minder kennis beschikken en daarom hebben ze vaak een machtspositie Consultants

kunnen selectief zijn en de clieumlnten kiezen voor wie ze willen werken En door een kant

overgenomen doeltreffend advies kan leiden tot een significante verbetering van de

business van de klant De adviseur kan tevreden zijn over deze prestatie

Nadelen van consultancy

Wanneer bedrijven of organisaties financieel moeilijke tijden kennen gebruiken ze

meestal minder consultants dan wanneer het financieel weer beter gaat Consultants

hebben meestal een eigen bedrijf en zijn in die zin te vergelijken met een zzp-er

Nieuwe zakelijke opdrachten zijn misschien moeilijk te krijgen Soms worden

aanbevelingen misschien niet uitgevoerd door klanten zelfs niet de adviseur daarvoor

steekhouden bewijs geleverd heeft Daarnaast kan er sprake zijn van afbreukrisico als

de implementatie en uitvoering door de klant zelf gedaan wordt Dat kan op een wijze

gebeuren die leidt tot een gedeeltelijke of een volledige mislukking

Voorbeeld van een adviesbureau

Veel bedrijven maken gebruik van IC- consultants om hun website te ontwerp of te

adviseren over het opzetten en inrichten van informatie- en computersystemen

323 Portfolio werk

Portfolio werk is te omschrijven als mensen die werken aan een aantal projecten voor

verschillende organisaties of individuen en die dit soms combineren met een permanente

full- of part-time baan Andere portfolio werkers omschrijven zichzelf als freelancers

omdat ze af en toe een contract voor bepaalde duur met een werkgever kunnen hebben

Een portfolio carriegravere bestaat eruit dat uw inkomen uit een verscheidenheid van bronnen

komt U kunt bijvoorbeeld een eigen bedrijf hebben en daarnaast freelance opdrachten

uitvoeren of misschien part-time in dienst zijn bij verschillende organisaties Met deze

stijl van werken verkrijgt u uw inkomen uit diverse bronnen Portfolio werken is populair

bij mensen die beschikken over specifieke vaardigheden waar in veel organisaties vraag

naar is Iedere opdracht voegt nieuwe vaardigheden en ervaring toe aan het portfolio

Dit soort werk biedt u flexibiliteit en kan toch veilig zijn



83

Wat zijn de kenmerken van een portfolio werker

Tijdmanagement zelfdiscipline zelfkennis initiatief zelfvertrouwen multi-tasking

netwerkvaardigheden zakelijk inzicht en organisatorische vaardigheden zijn belangrijk

U mag dat misschien niet allemaal in eacuteeacuten keer hebben maar het is meer dan

waarschijnlijk dat u deze vaardigheden zult ontwikkelen als daarvoor u gemotiveerd

bent want u volgt een belang

Heeft u iets te bieden

Heeft u een product dienst kennis of vaardigheden waarvoor clieumlnten willen betalen

1 Kijk naar uw huidige baan Zullen mensen u betalen om een aspect van uw

huidige baan als consultant te leveren werkzaam voor een agentschap of als freelancer

Kunt u er ook over schrijven erover praten en anderen trainen om het te doen

2 Heeft u hobbys of interesses waarmee u geld zou kunnen verdienen

Overweeg alles of het nu sport coaching doe-het-zelf-activiteiten webdesign of het

onderwijzen van talen is

3 Heeft u een onvervulde passie Is er iets wat u altijd al wilde doen en heeft u het

nooit helemaal rond gekregen om na te gaan of u daarvoor training advies of financieumlle

ondersteuning nodig zou hebben of dat er een markt voor zou zijn Pas op dat u zichzelf

niet uitspreekt over het doen van enig onderzoek voordat u zelfs bent begonnen Vraag

vrienden familie en collegas naar hun mening en onderschat niet wat u te bieden heeft

Wie kan u helpen

bull Mensen die al werkzaam zijn in de gebieden die u interesseren

bull Beroepsvereniging websites - vaak freelancerpaginas

bull Organisaties zoals kamer van Koophandel en MKBsupport die gratis advies bieden over

het opzetten van een bedrijf met inbegrip van fiscale en boekhoudkundige procedures

bull Zelfhulpboeken over een portfolio carriegravere

bull Vrienden of professionele coaches die u kunnen helpen te verduidelijken wat u kunt

bieden u helpen uw prioriteiten uit te werken en u ondersteunen bij het ontwikkelen

van uw doelen en het opstellen van een actieplan

bull Als u momenteel voor een werkgever werkt - controleer of enig ander werk dat je doet

niet wordt toegestaan door uw contract vanwege belangenconflicten of intellectuele

eigendom

bull Krijg professioneel advies voordat u begint te verdienen Een accountant kan u

professioneel advies geven ze brengen meestal een eerste gesprek niet in rekening en u

kunt veel advies gratis ophalen

Wat nu

Met portfolio werk kunt u klein beginnen en u kunt de haalbaarheid testen met

kleinschalige projecten Als het een goed idee lijkt te zijn denk dan via de volgende

stappen

bull Brainstorm uw portfolio ideeeumln

bull Stel uw doelen vast

bull Kijk naar wat er relevant is om die doelen te bereiken



84

bull Denk na over wat uw mogelijkheden zijn

bull Plan wat u voor volgende stap gaat doen

Voor- en nadelen van portfolio werk

Voordelen van het portfolio werken

Deze mix-en-match benadering spreekt steeds vaker mensen aan die controle over hun

werk willen die zich concentreren op waar ze echt van houden die een beter evenwicht

willen bereiken tussen werk en priveacuteleven of die gewoon wat extra geld willen verdienen

Als een aspect of rol in de portefeuille verloren gegaan is is dat minder kritisch voor uw

inkomen

Nadelen van portfolio werken

Je moet je eigen nieuwe lijnen van betaald werk krijgen

Je moet jezelf en je verschillende lijnen van je business in de markt zetten

U kunt conflicten in tijd of rollen vinden voor verschillende aspecten van de portfolio

324 In partnerschap werken

Wat is een partnerschap

Een partnerschap kan worden gevormd worden tussen een aantal individuen bedrijven

of organisaties met een gedeeld belang Er is meestal een overkoepelend doel voor de

partners om samen te werken en een reeks aan specifieke doelstellingen

Partnerschappen worden vaak gevormd om specifieke problemen aan te pakken en

kunnen zowel voor de korte of de lange termijn zijn

De belangrijkste principes van in partnerschap werken zijn openheid vertrouwen en

eerlijkheid overeengekomen gemeenschappelijke doelen en waarden en regelmatige

communicatie tussen de partners

Wat zijn de voordelen van het werken in partnerschappen

bull In partnerschap werken stelt u in staat diensten te leveren door middel van koppeling

Dit heeft strategische voordelen zowel in de zin van het verstrekken van een goed

uitgebalanceerde dienstverlening en operationeel in de zin van een bundeling van

middelen

bull Het samenbrengen van de verschillende onderdelen van de dienstverlening biedt een

unieke gelegenheid om nieuwe en innovatieve benaderingen te ontwikkelen voor het

verlenen van diensten

bull Er kunnen schaalvoordelen worden bereikt als dienstverleners niet alleen middelen

bundelen maar ook inspanning en tijd van het management

bull Door samen te komen en zich te concentreren op een gemeenschappelijk doel wordt

een gedeelde visie gevormd van wat partners willen bereiken en hoe ze dat willen

verwezenlijken

bull In partnerschap werken cooumlrdineert actie tussen organisaties waarbij er een extra

impuls gegeven kan worden om dingen gedaan te krijgen

bull In partnerschap werken maakt ook dat veel organisaties makkelijker toegang tot

financiering krijgen en kunnen voldoen aan de eisen van de overheid



85

Wat zijn de uitdagingen

bull Concurrentie tussen organisaties hoewel concurrentie tussen organisaties soms

motiverend kan zijn kan overmatige concurrentie resulteren in een gebrek aan

bereidheid om mee te werken

bull Autoriteit het is belangrijk dat alle medewerkers die betrokken zijn bij het werken in

een partnerschap over de nodige bevoegdheid beschikken om beslissingen te nemen

Gebrek aan autoriteit vertraagt de besluitvorming en frustreert de voortgang

bull Doel de brede varieumlrende verantwoordelijkheden van partnerorganisaties kunnen tot

gevolg hebben dat het specifieke doel van het partnerschap vergeten kan worden Ook

partnerschappen kunnen vaak door de gebeurtenissen worden ingehaald en het zicht op

hun hoofdfunctie verliezen

bull Communicatie het kan moeilijk zijn om een goed evenwicht in de onderlinge

communicatie tot stand te brengen Te veel vergaderingen moeten bijwonen kunnen

partners afschrikken Te weinig communicatie kan leiden tot dubbel werk onbegrip en

wantrouwen tussen de partners

bull Financiering er is een gevaar dat sommige organisaties betrokken raken in de

samenwerking simpelweg alleen om toegang tot financiering te krijgen of aan de

wettelijke vereisten te voldoen

bull Cultuur clash wanneer verschillende organisaties samenwerken kan het moeilijk zijn

om zich aan elkaars stijl van werken aan te passen Elke partner kan verschillende

verwachtingen koesteren over het partnerschap wat kan leiden tot conflicten bij een

poging om prioriteiten en doelstellingen vast te stellen

bull Tijd de aanpak om via in partnerschap te werken duurt vaak langer om resultaten te

produceren dan waarop de meeste organisaties rekenen Het kost bijvoorbeeld tijd om

vertrouwen te ontwikkelen tussen partners en dat kan het besluitvormingsproces en het

gebruik van hulpbronnen vertragen

Voor- en nadelen van het werken in partnerschap

Voordelen van partnerschap werken

bull Een partnerschap kan mensen met complementaire vaardigheden samenbrengen en

kan efficieumlnter zaken doen dan ieder voor zichzelf

bull De werklast kan worden gedeeld

bull Een lid van het samenwerkingsverband kan meer bedreven zijn in het omgaan met

bepaalde zaken dan anderen

bull Wederzijdse ondersteuning

bull Gedeelde verantwoordelijkheid

Nadelen van partnerschap werken



86

bull Alle partners moeten de overeengekomen hoeveelheid inspanning verrichten

bull Er kan zonder zorgvuldige geiumlntegreerd management sprake zijn van doublures of

klanten ontvangen gemengde berichten

bull Conflicten kunnen ontstaan wanneer er een verschil van mening is

bull Er ontstaan vaak geldproblemen

Voorbeeld

In het Verenigd Koninkrijk zijn er een aantal grote winkels die partnerschappen zijn

zoals John Lewis waar alle medewerkers partners zijn Meer lokaal ziet men vaak

juridische of accountantskantoren in een samenwerkingsverband opereren

325 In deeltijd werken

Wat is werken in deeltijd

Een deeltijdwerker is iemand die minder uren werkt dan een full-time werknemer Er is

geen specifiek aantal uren dat iemand een tot voltijder of deeltijder maakt maar een

full-time werknemer zal meestal 35 uur of meer per week werken

Redenen waarom mensen ervoor kiezen om in deeltijd te werken

bull Mensen combineren werk en educatie

bull Mensen hebben taken of plichten buiten het werk

bull Werknemers hebben tijd nodig voor religieuze activiteiten

bull Mensen die met pensioen zijn van fulltime werk maar die beschikbaar zijn in deeltijd of

op tijdelijke basis

bull Deeltijdwerken kan deel uitmaken van portfoliowerken

Wat zijn de voordelen van deeltijdarbeid

Er zijn vele redenen waarom een werknemer er kan voor kiezen om in deeltijd te

werken Het kan gewoon zijn omdat u uw werk en priveacuteleven beter wilt combineren of

zorgtaken moet vervullen

Voor meer informatie bezoek

httpwwwloonwijzernlhomevrouwenloonwijzerdeeltijd en

httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriererecht-op-deeltijd-werkcfm

Wat zijn de voordelen en nadelen van deeltijdarbeid

Voordelen van deeltijdarbeid

bull Het kan makkelijker zijn om een part-time baan in plaats van een full-time baan te

krijgen

bull Als de arbeidsmarkt harder groeit voor werkzoekenden gaan veel mensen over tot

parttime werken om ontslag af te wenden

bull Voor de overgrote meerderheid biedt deeltijdwerk de flexibiliteit die ze nodig hebben

bull Die flexibiliteit stelt mensen in staat om de work-life balance die ze nodig hebben

intact te houden meestal als een full-time baan in hun situatie niet haalbaar is



87

Nadelen van deeltijdarbeid

bull U zult niet zo veel geld verdienen als u zou krijgen in een full-time positie

bull Een lager inkomen kan op lange termijn effect hebben op de

Pensioeninkomsten

bull Ervan uitgaande dat u goed in uw functie functioneert kan elke promotie die u wordt

aangeboden van u eisen dat u terug moet gaan naar full-time werk

bull Het kan zijn dat u onder uw prestatieniveau moet werken

Samenvatting

Veel van deze manieren van werken overlappen elkaar Bijvoorbeeld werk kan uitbesteed

worden aan een consultant of een portfolio of aan een partnerschap

Nu moet u beoordelen wat voor vorm van werken en welk specifiek werkpatroon voor u

van belang is

Opmerking zie 311 quick scan mogelijkheden voor werk Raadpleeg ook hoofdstuk 4

ndash Vaardigheden verder ontwikkelen



88

Hoofdstuk 4 ndash VAARDIGHEDEN VERDER

ONTWIKKELEN


Dit hoofdstuk is het onderdeel ldquovaardighedenrdquo van het werkboek Dit hoofdstuk is

opgezet om u in staat te stellen uw vaardigheden in de volgende kerngebieden te

vergroten

Benodigde

tijd

Beschrijving van het onderdeel

42 Kerncompetenties 9 uur Een combinatie van kennis vaardigheden en

attitude afgestemd op een werksituatie

Kerncompetenties zijn die competenties die

alle individuen nodig hebben voor

persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling

actief burgerschap sociale inclusie en

werkgelegenheid

43 Zelfbewustzijn en

zelfwaardering

7 uur Beschrijft de manieren waarop iemand

zichzelf in verschillende situaties vertrouwt

De manier waarop iemand zichzelf ziet

De mogelijkheid om verschillende soorten

van denken en emoties te hanteren

Het niveau van innerlijk vertrouwen

De mate waarin iemand van zichzelf houdt

Het gevoel van zelfbeschikking en

autonomie

Het vermogen om prioriteiten te stellen en te

beheren eisen

44 Veranderingen hanteren 1 uur

35 minuten

Het vermogen om te verwerken en te

beheren

45 Kennisoverdracht 2 uur 30

minuten

Het vermogen om kennis aan anderen over

te dragen bijvoorbeeld door als mentor te

functioneren

46 Tijd- and stress-

management

2 uur Het vermogen om prioriteiten te stellen en te

beheersen

Deze vaardigheidsgebieden werden door 45+ers die aan het behoefteonderzoek

deelnamen als belangrijk aangemerkt leeftijd 45 + De behoefteanalyse is in vijf

Europese landen uitgevoerd



89

Deze materialen zijn in een makkelijk te lezen stijl geschreven en stellen u in staat om

op verschillende manieren naar uw leven te kijken en verdere kansen voor uw toekomst

aan te geven

Elk van de vaardighedenmodules begint met een vraag ldquoIn hoeverre beheers ik deze

vaardigheid nurdquo Dit stelt u in staat om uw huidige vaardighedenniveau te definieumlren Zo

kunt u beslissen of het zinvol voor u is om uw vaardigheden op dat gebied te versterken

door de opdrachten in de desbetreffende module uit te voeren Gebruik het format voor

een plan van actie (hoofdstuk 6) om aantekeningen te maken naar aanleiding van de

opdrachten

42 Kerncompetenties

Doel

bull Vaststellen welke kerncompetenties nodig zijn voor zelfontplooiing actief burgerschap

sociale cohesie en inzetbaarheid in een kennismaatschappij

bull Leren op welke manier u uw vaardigheden verder kunt ontwikkelen

bull Leren een plan voor verdere ontwikkeling van uw competenties te maken

Benodigde tijd voor deze module 9 uur

Definitie

We definieumlren competenties als een combinatie van context gebonden kennis

vaardigheden en attitudes Kerncompetenties zijn die competenties die elk individu nodig

heeft voor zelfontplooiing en ontwikkeling actief burgerschap sociale integratie en

inzetbaarheid op de arbeidsmarkt1

Het Europees referentiekader kent acht sleutelcompetenties

1) Communicatie in de moedertaal

2) Communicatie in vreemde talen

3) Wiskundige competentie en competenties om wetenschappelijke kennis en technologie

te hanteren

4) Digitale competentie

5) Leren leren

6) Sociale en burgerschapscompetenties

7) Ontwikkeling van initiatief en ondernemerschap

8) Cultureel bewustzijn en expressie


Elke opdracht zal ongeveer 15-20 minuten tijd in beslag nemen

1 Het Europees referentiekader Kerncompetenties voor een leven lang leren is een bijlage van een aanbeveling

van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake kerncompetenties voor een leven lang leren gepubliceerd in the Official Journal of the European Union on 30 December 2006L394(httpeur-lexeuropaeuLexUriServsiteenoj2006l_394l_39420061230en00100018pdf)



90



91

Introductie

Competenties worden gedefinieerd als ldquoeen combinatie van context gebonden kennis



inzetbaarheid op de arbeidsmarktrdquo

Het Europese Referentiekader Kerncompetenties omvat acht kerncompetenties

Kerncompetentie Omschrijving

Communicatie in de moedertaal

Het vermogen om ideeeumln en gevoelens

uit te drukken in de moedertaal

Communicatie in vreemde talen


te uiten in een vreemde taal

Wiskundige competentie en

competenties om wetenschappelijke

kennis en technologie te hanteren

Het vermogen om wiskundig en

wetenschappelijk denken van toepassing

op elke dag problemen op te lossen

Digitale competentie

Het vermogen om informatie-en

computertechnologie te gebruiken en

toe te passen voor het werk vrije tijd en

communicatie

Leren leren

Het vermogen om leren te gebruiken om

uw persoonlijke en werkzame leven te

verbeteren

Sociale en burgerschapscompetenties

Het vermogen om effectief te

participeren in sociale situaties op het

werk thuis en in de gemeenschap

Ontwikkeling van initiatief en

ondernemerschap

Het vermogen om ideeeumln op het werk

thuis en in de gemeenschap

om te zetten in daden

Cultureel bewustzijn en expressie Appreciatie van culturen in Europa en de

manieren waarop deze culturen zich

uiten door middel van kunst muziek en

geschriften

De kerncompetenties zijn allemaal even belangrijk omdat elk van hen kan bijdragen aan

een succesvol leven in de kennissamenleving Veel competenties overlappen elkaar en

grijpen in elkaar Aspecten die van essentieel belang zijn in een bepaald levensdomein

zullen de competentie ondersteunen in de andere levensdomeinen Basisvaardigheden

als taal lezen en schrijven rekenen en digitale vaardigheden vormen een cruciale basis

voor leren en de competenties ondersteunen alle andere leeractiviteiten

Er zijn een aantal aspecten die integraal worden toegepast in het Europees

referentiekader kritisch denken creativiteit initiatief probleemoplossing

risicobeoordeling besluitvorming en constructief omgaan met gevoelens spelen een rol

bij alle acht kerncompetenties



92

Tegen het einde van het voortgezet onderwijs wordt van jongeren verwacht dat zij hun

kerncompetenties hebben ontwikkeld op een niveau dat zij voldoende toegerust zijn voor

het leven als volwassen Ze vormen de basis voor verder leren en het actief zijn op de

arbeidsmarkt Veel oudere volwassenen hebben in het verleden niet dit onderwijsniveau

gehaald maar hebben hun kerncompetenties verder ontwikkeld tijdens hun werkzame

leven

Eigen beoordeling van uw kerncompetenties

Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige niveau van kerncompetenties vast te

stellen U kunt deze opnieuw beoordelen na de oefeningen in deze module

Beoordeel voor iedere vraag op een schaal van 1-5 hoe goed u uw kerncompetities

ontwikkeld heeft

1 2 3 4 5

Hoe goed heeft u uw kerncompetenties ontwikkeld

Welk van de volgende eigenschappen zijn het meest op u van

toepassing

a) Kritisch denken

b) Creatief zijn

c) Initiatief nemen

d) Problemen oplossen

e) Risicorsquos inschatten

f) Beslissingen nemen

g) Gevoelens constructief beheersen

Hoe effectief bent u in het luisteren spreken lezen en

schrijven in uw moedertaal


schrijven in minimaal eacuteeacuten vreemde taal

Hoe effectief bent u in wiskundig denken

Hoe goed beheerst u de basisprincipes van omgaan met

wetenschap en technologie

Hoe effectief bent u in het gebruik van digitale kennis en

vaardigheden mbt werk vrije tijd en communicatie



93

Hoe goed u in staat bent om te leren leren

Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan het sociale

leven op uw werk en in multiculturele contexten

Hoe goed bent u in staat om deel te nemen aan de

samenleving als een democratisch burger

Hoe effectief bent u om uw ideeeumln in acties om te zetten

In welke mate ziet u het belang in van creatieve expressie in

verschillende culturele uitlatingen zoals muziek beelden

kunst literatuur audiovisuele kunst en media

Tel uw punten in iedere kolom op

Totale score uit alle kolommen

Uw score

Een score van 72 tot 90 betekent dat u uw kerncompetenties goed ontwikkeld heeft en

u deze module uitsluitend hoeft te doen om uzelf nog verder te verbeteren

Een score van 54 tot 71 wil zeggen dat u redelijk scoort maar zeker nog voordeel kunt

doen met deze module omdat het de sleutel is om te blijven leren in uw leven

Een score van 36-53 laat zien dat u weliswaar een basis heeft aan nodige

kerncompetenties maar dat het tegelijkertijd nodig is om deze te blijven oefenen en

praktiseren en ze verder uit te breiden of op te bouwen

Een score van 0 tot 35 betekent dat u waarschijnlijk veel te winnen heeft bij de

oefeningen in deze module want het zal je plan te steunen voor hernieuwde leren

Overzicht van oefeningen gericht op kerncompetenties

410 - Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven

411 - Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal

412 - Uw communicatie in vreemde talen verbeteren

413 - Verbetering van de wiskundige competentie en competenties in het omgaan met

wetenschappelijke en technologische kennis

414 - Het verbeteren van uw digitale competentie

415 - Verbetering van uw vermogen om te leren leren

416 - Het verbeteren van uw sociale en burgerschapscompetenties

417 - het verbeteren van uw zin voor initiatief en ondernemerschap

418 - het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en culturele expressie

419 - Het maken van een plan voor verder leren



94



95

Opdracht 421 ndash Kerncompetenties in uw huidige en toekomstige leven

Doel vaststellen hoe belangrijk de belangrijkste competenties zijn voor uw huidige baan

en voor toekomstige activiteiten

Benodigde tijd voor de opdracht 20 minuten

Middelen die nodig zijn Notitieboekpapier en pen

Opdracht

U gaat op een schaal 1-5 invullen hoe vaardig u in elk van de kerncompetenties

bent hoe belangrijk ieder van hen volgens u is voor uw huidige baan en voor

mijn uw toekomstige activiteiten en of u het nodig vindt om actie hierop te

ondernemen

Kerncompetenties Hoe

vaardig

bent u

In uw

huidige

werk

Voor uw

toekomstige

activiteiten

Actie

onder-

nemen

Communicatie in moedertaal

Communicatie in vreemde taal

Wiskudige competentie en competentie

om om te gaan met wetenschap en

technologie


Leren leren


Zin voor initiatief en ondernemerschap

Cultureel bewustzijn en creatieve

expressie

Samenvatting

In deze activiteit heeft u aangegeven hoe competent u bent en hoe belangrijk elk van de

competenties is voor uw huidige job en voor uw toekomstige activiteiten U heeft ook

een aantal conclusies getrokken over het al dan niet actie ondernemen om eacuteeacuten of meer

van deze competenties te verbeteren

Opmerkingen

Deze oefening biedt u een basis voor welke competenties u verder moet ontwikkelen

Het zal resulteren in een praktische manier van maximalisering van uw persoonlijke



96

strategie De volgende stap is om naar die competenties te kijken die u wilt gaan

verbeteren

Opdracht 422- Het verbeteren van de communicatie in uw moedertaal

Communicatie in de moedertaal is het vermogen om u zelf uit te drukken en concepten

gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren zowel in gesproken en

geschreven vorm (luisteren spreken lezen en schrijven) als op een gepaste en

creatieve taalkundige interactie in tal van maatschappelijke en culturele situaties in

onderwijs en opleiding werk thuis en vrije tijd

Doel ontdekken of het nodig is om uw communicatie in uw moedertaal te verbeteren

Benodigd tijd 20 minuten

Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen

Opdracht

Beoordeel op een schaal van 1 ndash 5 en vul het aantal punten in Punten

Hoe goed bent u in staat om u zelf uit te drukken en concepten

gedachten gevoelens feiten en meningen te interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven

Inzicht in de belangrijkste vormen van verbale interactie

Kennis van een reeks van literaire en populaire teksten

Een idee van de belangrijkste kenmerken van verschillende taalstijlen

Het vermogen om in taal en communicatie te varieumlren al naar gelang

van verschillende contexten

Bent u in staat om

- Te communiceren in uiteenlopende situaties en uw eigen wijze

van communiceren in de gaten te houden en aan te passen naar

gelang van de situatie

- Verschillende soorten teksten te onderscheiden en te gebruiken

- Informatie te zoeken te verzamelen en zelfstandig te verwerken

- Hulpmiddelen te gebruiken

- Op overtuigende wijze mondeling en schriftelijk argumenten te

formuleren passend bij de situatie

Bent u bereid om een kritische en constructieve dialoog aan te gaan

Bent u geneigd esthetische kwaliteiten te waarderen en bent u bereid die

na te streven



97

Bent u bereid belangstelling te tonen voor interactie met anderen

Bent u zich bewust van de impact van uw taalgebruik op anderen

Heeft u de behoefte om uw taal op een positieve en sociaal acceptabele

wijze te begrijpen en te gebruiken

Totaal

Uw score

Een score van 73 tot 90 betekent dat u een goede competentie in communicatie in uw

moedertaal heeft maar u kunt uzelf natuurlijk altijd nog verbeteren

55 tot 72 punten betekent dat u een redelijke competentie in communicatie in uw

moedertaal heeft maar dat u wel alert moet zijn op nieuwe ontwikkelingen

37 tot 54 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie

in uw moedertaal om geen achterstand op te lopen

18 tot 36 punten betekent dat u een achterstand heeft opgelopen en er goed aan doet

de communicatie in uw moedertaal op korte termijn te verbeteren

Samenvatting

In deze oefening heeft u verschillende aspecten van communicatie in uw moedertaal

onderzocht en heeft u nu een idee gekregen over hoe goed u deze competentie

ontwikkeld heeft

Opdracht 423 Uw communicatie in vreemde talen verbeteren

Communicatie in vreemde talen komt in grote lijnen overeen met belangrijke

vaardigheden in de verschillende dimensies van communicatie in uw moedertaal

Communicatie in vreemde taal vereist echter ook vaardigheden zoals begrip voor verschil

in culturen en het vermogen om hierin waar nodig een brug te slaan

Doel te onderzoeken of u uw communicatie in vreemde talen moet verbeteren


Middelen die nodig zijn notitieboek papier en pen

Opdracht

1 Hoeveel vreemde talen spreekt u

2 Vul in elk wolk eacuteeacuten van de talen in die u kunt spreken



98

Beoordeel per taal op een schaal van of 1 ndash 5 en vul het

aantal behaalde punten in

Punten

In welke mate bent u in staat om u zelf uit te drukken en

concepten gedachten gevoelens feiten en meningen te

interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven

Bezit u de volgende cruciale aspecten van een vreemde taal

- Gesproken boodschappen te verstaan en te begrijpen

- Conversaties te beginnen te onderhouden en te

beeumlindigen

- Teksten te schrijven op het gebied van alledaagse

onderwerpen

Heeft u een positieve houding ten op zichte van het accepteren van

culturele verschillen

Heeft u belangstelling en nieuwsgierigheid in talen en interculturele

communicatie

Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor de uitoefening

van uw huidige beroep

Heeft u kennis van deze vreemde taal nodig voor het verrichten



99

van toekomstige taken of werkzaamheden

Totaal

Herhaal deze oefening voor iedere vreemde taal die u kent

Uw score

Een score van 41 tot 55 betekent dat u uw competentie tot communicatie in eacuteeacuten of

meer vreemde talen maar dat u zich altijd nog kunt verbeteren Blijf uw kennis in de

praktijk brengen

31 tot 40 punten betekent dat u uw competentie tot communicatie in ten minste eacuteeacuten

vreemde taal redelijk ontwikkeld heeft maar u uw kennis en vaardigheden ook

regelmatig moet bijhouden en updaten

21-30 punten betekent dat u extra aandacht dient te besteden aan de communicatie in

de vreemde taal van uw keuze moet zien te verbeteren

9 tot 20 punten betekent dat u dringend uw communicatie in een vreemde taal moet

zien te verbeteren

Samenvatting

In deze oefening heeft u aangegeven hoeveel buitenlandse talen u kent en verschillende

aspecten van eacuteeacuten of meer van deze talen onderzocht Misschien heeft u het belang van

kennis van vreemde talen ontdekt en een indruk gekregen van hoe u deze competentie

kunt verbeteren

Opmerkingen

Iemands taalbeheersing varieert al naargelang de vier dimensies (luisteren spreken

lezen en schrijven) Uw taalbeheersing varieert waarschijnlijk ook van taal tot taal en op

basis van uw sociale en culturele achtergrond milieu behoeften en of interesses

Opdracht 424 Het verbeteren van uw wiskundige competentie en competenties in het omgaan met wetenschappelijke en technologische

kennis Wiskundige competentie is het vermogen wiskundig denken te ontwikkelen en toe te

passen ten einde een scala van problemen in het dagelijks leven op te lossen

Wiskundige competentie houdt het vermogen en de bereidheid om wiskundig denken te

gebruiken Competentie in het omgaan met wetenschappelijke kennis heeft betrekking

op het vermogen en de bereidheid om wetenschappelijke kennis en methoden te

gebruiken om de natuurlijke wereld te verklaren om problemen te identificeren en

gefundeerde conclusies te kunnen trekken Competentie in het omgaan met technologie

is de toepassing van kennis en vastgestelde methoden om in menselijke behoeften te

voorzien Competentie in wetenschap en technologie omvat ook inzicht in de

veranderingen veroorzaakt door menselijk ingrijpen en de verantwoordelijkheid als

individueel burger daarvoor



100

Doel te onderzoeken of u het nodig heeft om uw wiskundige competentie en uw

basiscompetenties in het hanteren van wetenschappelijke en technologische kennis te

verbeteren



Opdracht

Beoordeel op een schaal van 1 - 5 en vul het aantal behaalde

punten in

Punten

Hoe goed bent u in staat wiskundige modellen en presentaties te

gebruiken in alledaagse context

- Logisch denken

- Ruimtelijke denken zoals driedimensionale voorstellingen

- Formules zoals e=mc2

- Modellen zoals bv prognoses van de bevolkingsgroei

- Constructen

- Grafieken

- Schemarsquos

Beschikt u over vaardigheden om wiskundige principes en zowel thuis

als op uw werk te volgen en wiskundige redeneringen te beoordelen

Bent u in staat wiskundig te redeneren wiskundig bewijs te begrijpen

wiskundige termen te gebruiken en gebruik te maken van daartoe

geeumligende hulpmiddelen

Heeft u respect voor waarheidsvinding en het zoeken naar

redeneringen en het beoordelen van hun validiteit

Hoe vertrouwd bent u met

- De basisprincipes van de natuurwereld

- Fundamenteel wetenschappelijke concepten principes en

methoden

- Technologie en technologische producten en processen

- Het begrijpen van de impact van wetenschap en technologie op

de natuurwereld

Begrijpt u de voordelen de imitaties en de risicorsquos van

wetenschappelijke theorieeumln toepassingen en technologie in de

samenleving (met betrekking tot besluitvorming waarden morele

vraagstukken cultuur etc

Heeft u de gelegenheid om



101

- technologische instrumenten en machines te gebruiken en om

er mee om weten te gaan

- wetenschappelijke gegevens te gebruiken om een doel te

bereiken of om tot evidence-based besluiten of conclusies te

komen

- de wezenlijke kenmerken van wetenschappelijk onderzoek te

herkennen

Heeft u een houding van kritische beoordeling belangstelling voor

ethische vraagstukken en respect voor veiligheid en duurzaamheid

Totaal

Uw score

Uw competentieniveau zal varieumlren afhankelijk van uw professionele sociale en culturele

achtergrond uw milieu uw behoeften en of interesses

Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde

en omgang met wetenschap en technologie goed ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf

altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw kennis te onderhouden

61-80 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en omgang

met wetenschap en technologie redelijk ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig

moet updaten

41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw competentie

met betrekking tot wiskunde en omgang met wetenschap en technologie ndash het is

aanbevolen uw kennis op te waarderen

20 tot 40 punten betekent dat u uw competentie met betrekking tot wiskunde en

omgang met wetenschap en technologie dient te verbeteren op waar uw zwakke punten

liggen en daarbij professionele ondersteuning moet overwegen

Samenvatting

In deze oefening heeft u uw wiskundige competentie aangegeven en uw

basiscompetenties op het gebied van wetenschap en technologie Misschien heeft u het

belang van kennis van wiskunde wetenschap en technologie ontdekt en heeft u een

idee gekregen in hoeverre u op dit gebied uw competenties ontwikkeld hebt



102

Noodzakelijk Niet noodzakelijk

Opdracht 425 Verbetering van uw digitale competentie

Digitale competentie betreft het vertrouwd zijn met en het kritisch omgaan met

informatietechnologie in werk vrije tijd en communicatie Digitale competentie wordt

onderbouwd door basisvaardigheden in ICT het gebruik van computers om vragen te

beoordelen gegevens op te slaan en te produceren te presenteren en uit te wisselen en

om te communiceren en deel te nemen aan samenwerkingsnetwerken via het internet

Doel onderzoeken of u uw digitale competentie moet verbeteren


De benodigde middelen 3 vellen papier pennen

Opdracht

1 Voorbereiding trek de volgende drie schemas op vellen papier

Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3

21 Voor diagram 1 schrijf de onderwerpen die u kent op het papier en de onderwerpen

waarmee u onbekend bent

Vertrouwd

met

Onbekend Maakt regelmatig gebruik van

Bereid om te leren



103

Tekstverwerking

spreadsheets databases data-opslag

informatie

management

mogelijkheden van

internet

risicos van internet e-mail

netwerkgereedschap met het gebruik van

social media

mogelijkheden van

sociale media

risicos van sociale

media

gebruik van

smartphones en

tablets

het delen van

informatie

Interactieve

netwerken

e-learning

e-zines zoeken naar

informatie

informatie

verzamelen

procesinformatie

kennisproductie informatie

presenteren

complexe

informative

begrijpen

toegang tot op

internet gebaseerde

services

zoeken naar op

internet gebaseerde

diensten

gebruik maken van

internet-gebaseerde

diensten

rol van ICT bij

innovatie

Apps

22 Voor diagram 2 noteert u de onderwerpen die u regelmatig gebruikt op het papier

en onderwerpen die u wilt leren

23 Voor diagram 3 noteert u de onderwerpen die u in de toekomst nodig denkt te

hebben op het papier en de onderwerpen die u niet nodig denkt te hebben

Samenvatting

In deze oefening heeft u verschillende aspecten van de digitale competentie onderzocht

en heeft u vastgesteld waarmee u bekend bent welke u regelmatig gebruikt wat u nodig

heeft voor de toekomst en waar u wat ik aan zou kunnen hebben om te gaan leren

Opmerkingen

Door de vele technologische innovaties veranderen digitale vaardigheden snel De beste

manier om bij te blijven is om u aan te sluiten bij eacuteeacuten of meer internetfora van uw

keuze Er zijn tal van opleidingsmogelijkheden Wat wilt u leren en hoe u dat wilt leren

Stel deze vragen voordat u begint zodat u krijgt wat je nodig hebt



104

Opdracht 426 Het verbeteren van uw vermogen om te leren leren

Leren leren is het vermogen om met leren te beginnen en vol te houden om het eigen

leerproces te organiseren met inbegrip van efficieumlnt beheer van tijd en informatie zowel

individueel als in groepen

Doel leren of u uw competentie om te leren leren dient te verbeteren



Opdracht

David Kolb definieerde een van de meest gebruikte modellen van leren (zie schema) Het

geeft vier verschillende stijlen van leren U kunt uw leerstijl het beste ontdekken door

een online-test te doen op httpwww123testnlleerstijl

Cyclus van vier stadia Kolbrsquos theorie van het leren uit ervaring

Diagram gebaseerd op Hector-Taylor Mamp Ponsall M (1994)

In overeenkomst met mijn leerstijl (binnenste rechthoek) kan ik de leeromgeving van

mijn voorkeur identificeren

Als het leren specifiek op werk of carriegravere gericht is moet men kennis hebben van de

vereiste competenties kennis vaardigheden en kwalificaties

Beleven

Concrete ervaring

Waar-nemen

Reflectieve observatie

Denken

Abstracte conceptua-

lisatie

Doen

Actief experiment



105

Benodigde

kennis

Vereiste

vaardigheden

Gewenste

houding

Noodzakelijke

kwalificaties

Huidige baan

Toekomstige

activiteiten

In alle gevallen verondersteld leren te leren dat iemand zijn haar favoriete

leerstrategieeumln kent alsmede de sterke en zwakke punten van zijn haar vaardigheden

en kwalificaties en in staat is om te zoeken naar diverse onderwijs-en

opleidingsmogelijkheden en de daarbij beschikbare begeleiding en of ondersteuning

Mijn kennis Mijn vaardigheden

Sterke punten Zwakke punten Sterke punten Zwakke punten

Nu is het belangrijk om uw leerbehoeften en eventuele belemmeringen om te leren vast

te stellen

Wat doet u al om dit te leren Wat kunt u doen om deze obstakels voor

leren te overwinnen

U moet in staat zijn om toegang te krijgen tot kennis deze te begrijpen te verwerken en

om nieuwe kennis en vaardigheden op te nemen

U moet doorzetten met leren u zelf voor langere periodes te concentreren en kritisch na

te denken over uw bedoelingen en doelstellingen om te leren

Ik wilhellip Jamaar hellip



106

Kunt u zelfstandig tijd besteden aan het leren en heeft u daarvoor voldoende

zelfdiscipline

Bent u ook in staat om samen te werken als onderdeel van een leerproces om

voordeel te

halen uit uw deelname aan een gemengde groep leerlingen en om met hen te delen wat

u heeft geleerd

bull Bent u in staat om uw eigen leerproces te organiseren en uw werk te evalueren

bull Bent u in staat om advies in te winnen informatie te zoeken en waar nodig

ondersteuning te organiseren

Samenvatting

In deze oefening heeft u uw leercompetentie om te leren beoordeeld uw leerstijl en uw

leerbehoeften nader geiumldentificeerd

Opmerkingen

Leren op latere leeftijd is belangrijk - het is onderdeel van een leven lang leren Kennis

vandaag is morgen vaak alweer verouderd Er wordt gezegd dat het niet meer van

belang is om kennis te hebben het is belangrijker om toegang te krijgen tot kennis deze

te verzamelen te verwerken en om nieuwe kennis op te nemen en deze te delen met

anderen

Opdracht 427 Het verbeteren van uw sociale en

burgerschapscompetenties

Sociale en burgerschapscompetenties omvatten persoonlijke interpersoonlijk en

interculturele kwaliteiten en hebben betrekking op alle vormen van gedrag die het een

mens mogelijk maken op een efficieumlnt en sociaal leven Met name in een in diversiteit

toenemende samenleving en om conflicten op te lossen waar dat nodig is

Doel leren als het nodig is om mijn sociale en burgerschapscompetenties te verbeteren



Opdracht

Sociale vaardigheden omvatten het persoonlijke en sociale welzijn gerelateerd aan het

inzicht om u zelf van een optimale lichamelijke en geestelijke gezondheid te verzekeren

Kennis en vaardigheden hoe een gezonde levensstijl te creeumlren zijn belangrijk voor u

zelf uw familie en uw directe sociale omgeving

Om aan de slag te gaan met mensen is het belangrijk verschillende manieren van gepast

gedrag in verschillende sociale setting en milieus (bv op het werk) te begrijpen Dit is

van toepassing op individuen groepen arbeidsorganisaties gelijkheid tussen seksen

antidiscriminatie maatschappij en cultuur Ook is het cruciaal om de multiculturele en

sociaal-economische dimensies binnen Europa en tussen de nationale culturele

identiteiten te erkennen en te waarderen

Op elk moment van het leven kan onze relatie veranderen Voor mensen rond de vijftig



107

kunnen deze veranderingen zeer persoonlijk van aard zijn zoals bijvoorbeeld het

eventuele verlies van collegas geliefden kinderen of kleinkinderen Misschien moeten

we daarom onze relatiepatronen te herzien Dit kan een moeilijk en uitdagend proces zijn

als die relatiepatronen gedurende vele jaren opgebouwd zijn

1 Wat denkt u dat belangrijk is in relaties Als u een partner heeft is het goed om

achteraf de beantwoorden met hemhaar te bespreken

Tips Uw

waardering

Wat denkt u dat mijn uw

partner zal antwoorden

Hoe uw partner dit

waardeert

Communicatie

Intimiteit

Luisteren

Zorgen

Dichtbij voelen

Ruimte

Eerlijkheid

Openheid

Affectie

Verlangen

Tolerantie

Humor

Flexibiliteit

Tijd

Begrip

Zelfbewustzijn

U kunt deze oefening op twee manieren doen

A U kunt gebruik maken van de 3e kolom en uw antwoord daarna vergelijken met het

antwoord van uw partner in kolom 4 of



108

B U kunt uw antwoord (kolom 2) gewoon vergelijken met het antwoord van uw partner

in kolom 4 (waarbij u kolom 3 dus overslaat) en de verschillen vaststellen

2 Hoe kunt u een beoordeling maken van de relaties die u op dit moment heeft

Er zijn vele manieren om mijn huidige relaties te beoordelen Eeacuten van de meest nuttige

manier is om een tekening te maken met cirkels en lijnen

21 u begint met een cirkel in het midden die u zelf vertegenwoordigt en dan rond deze

cirkel gaat u andere cirkels tekenen voor elk lid van mijn familie vrienden collegas en

andere mensen die u van belang acht

22 De betekenis van de relaties kan worden benadrukt door de grootte van de cirkel en

de lengte van de lijn kan voor u de nabijheid vertegenwoordigen Bijvoorbeeld een dikke

lijn voor een zeer nauwe relatie

23 U kunt verder gebruik maken van pijlen om aan te geven of u graag de relatie zou

willen veranderen om dichter of verder weg te zijn

U kunt ook onderzoeken wat er met u gebeurt in relatie tot anderen Een positieve

manier van het analyseren hiervan is het denken in kernkwadranten Begin met een

kernkwaliteit of een allergie en vul de andere rechthoeken vanaf daar verder in

IK



109

U zult leren waarom u geiumlrriteerd of boos wordt namelijk door het negatieve

tegenovergestelde van eacuteeacuten van uw kernkwaliteiten en u zult er meer van bewust worden

wanneer dit in de toekomst opnieuw gebeurt

De belangrijkste vaardigheden van deze competentie zijn onder meer

- Het vermogen constructief te communiceren in verschillende situaties

- Tolerantie te laten zien

- Verschillende standpunten verwoorden en te begrijpen

- Te onderhandelen vanuit het vermogen om vertrouwen te winnen

- In staat zijn tot invoelend gedrag

u bent wellicht in staat om te gaan met stress en frustraties en deze op een

constructieve manier te uiten en onderscheid te maken tussen de persoonlijke en de

zakelijke sfeer

Sociale competentie is gebaseerd op een houding van samenwerking assertiviteit en

integriteit Het is belangrijk om interesse te tonen in sociaal-economische ontwikkelingen

en in interculturele communicatie en het is ook nuttig om diversiteit van waarden te

erkennen en waarderen respect te tonen voor anderen en bereid te zijn vooroordelen te

overwinnen en compromissen te sluiten

De burgerschapscompetentie is gebaseerd op kennis van de begrippen democratie

rechtvaardigheid gelijkheid burgerschap en burgerrechten

Hoe ontwikkeld is uw sociale competentie

Opdracht

Vul in op een schaal van 1-5 het aantal behaalde punten in Punten

Hoeveel punten geeft u zichzelf voor de sociale en

burgerschapscompetentie

Heeft u kennis van de hedendaagse gebeurtenissen alsmede de

belangrijkste gebeurtenissen en ontwikkelingen in de nationale Europese en

wereldgeschiedenis

Heeft u inzicht gekregen in en begrip ontwikkeld voor de oogmerken de

waarden en het beleid van sociale en politieke bewegingen

Heeft u kennis van de Europese integratie en van de EU-structuren de

hoofddoelstellingen en waarden

Heeft u bewustzijn ontwikkeld van de diversiteit en de aanwezigheid van

verschillende culturele identiteiten in Europa

Bent u in staat om zich daadwerkelijk uit solidariteit en interesse met

anderen in het publieke domein in te zetten voor het oplossen van

problemen die een plaatselijke of grotere gemeenschap raken

Heeft u een kritische en creatieve reflectieve instelling en kunt u



110

daadwerkelijk deelnemen aan de gemeenschaps- of aan wijkactiviteiten

Bent u bereid om op alle niveaus aan de democratische besluitvorming deel

te nemen

Laat u uw verantwoordelijkheidsgevoel zien

Kunt u begrip en respect opbrengen voor de gedeelde waarden die

noodzakelijk zijn om maatschappelijke cohesie te verzekeren

Neemt u constructief deel aan maatschappelijke activiteiten

Totaal

Uw score


achtergrond uw milieu uw behoeften enof interesses

Een score van 81 tot 100 betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties goed

ontwikkeld heeft maar dat u zichzelf altijd nog kan verbeteren Blijf oefenen om uw

kennis te onderhouden

61-80 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties redelijk

ontwikkeld heeft maar uw kennis wel regelmatig moet updaten

41 tot 60 punten betekent dat u extra aandacht moet schenken aan uw sociale en

burgerschapscompetenties ndash het is aanbevolen uw kennis op te waarderen

20 tot 40 punten betekent dat u uw sociale en burgerschapscompetenties dient te

verbeteren op waar uw zwakke punten liggen en daarbij eventuele professionele

ondersteuning moet overwegen

Samenvatting

In deze oefening heeft u uw sociale en burgerschapscompetenties nader onderzocht en

een indruk gekregen hoe u zichzelf daarin verder zou kunnen ontwikkelen

Opmerkingen

Ons sociale leven vraagt steeds vaker om extra competenties Wat in vroeger tijden een

vanzelfsprekende behoefte was is tegenwoordig het resultaat van een bewuste keuze

en sociale en burgerschapscompetenties zijn meer en competenties die daarom moeten

worden aangeleerd

Opdracht 428 Het verbeteren van uw zin voor initiatief en

ondernemerschap

Zin voor initiatief en ondernemerschap verwijst naar uw vermogen om ideeeumln om te

zetten in actie Dit ondersteunt u niet alleen in uw dagelijks leven thuis en in de

maatschappij maar ook in uw werksituatie u bent zich bewust van de context van uw



111

werk en weet kansen te benutten De competentie tot initiatief en ondernemerschap is

de basis voor meer specifieke vaardigheden en kennis die u nodig heeft om bij te dragen

aan sociale of economische bedrijvigheid

Doel onderzoeken of u uw zin voor initiatief en ondernemerschap moet verbeteren


Middelen die nodig zijn notieboek papier en pen

Opdracht

Vul in op een schaal van 1-5 en noteer de punten die u

behaalt

Punten

Heeft u de mogelijkheid om creatief en innovatief te zijn en daarbij

risicorsquos te nemen van

Heeft u het vermogen om een project te plannen en te beheren

Bent u in de gelegenheid om mogelijkheden voor persoonlijke

professionele en of commercieumlle activiteiten te onderzoeken

Heeft u een breder begrip van de economie en de uitdagingen

waarvoor een organisatie of werkgever staan

Beschikt u over projectmanagementvaardigheden

Beoordeel uw vermogen om ( 1-5 schaal)

Plannen

Organiseren

Managen

Leiding geven en delegeren

Analyseren

Communiceren

Debrief

Evalueren

Vast te leggen

Effectieve presentaties te maken

Onderhandelen

Zowel individueel als in teamverband werken

Beoordelen

Iemand zijnhaar sterke en zwakke punten benoemen

Risicorsquos durven nemen



112

Uw score

Een score van 80-100 punten betekent dat u hoog scoort op de schaal van initiatief en

ondernemerschap U heeft goed ontwikkelde ondernemerskwaliteiten die u zowel in

dienst van als ten gunste van een eigen bedrijf kunt aanwenden

Een score van 60-80 betekent dat u ook voldoende scoort voor de competentie tot

initiatief en ondernemerschap U kunt rustig overwegen of u voor uzelf wilt beginnen

Het kan wel zaak zijn regelmatig uw kennis te updaten

Bij een score van 40-60 behoort u tot degenen bij wie de competentie voor initiatief en

ondernemerschap redelijk ontwikkeld is Mocht u voor uzelf willen beginnen dan is het

aan te bevelen na te gaan in welk opzicht u zich verder moet ontwikkelen om een goede

start te kunnen maken

Een score van 30-40 punten is echt onvoldoende Het kan geen kwaad om na te gaan

hoe u uw vermogen tot initiatief nemen en ondernemingszin verder kunt ontwikkelen

Het is niet aan te raden om op deze basis voor u zelf te beginnen en ook in een

bestaande werksituatie zal het niet makkelijk zijn om u te handhaven want ook daar is

steeds meer initiatief en ondernemingszin nodig

Bij een score van 20-30 zit u echt in de gevarenzone Het is aan te raden professioneel

ondersteuning te zoeken om hier iets aan te gaan doen Het is in ieder geval echt

onvoldoende om voor u zelf te beginnen



113

(Ondernemers Competentie Model Kamer van Koophandel 2012)

Om te testen of u over de ondernemersvaardigheden beschikt om mijn eigen bedrijf te

starten kunt u diverse interactieve vragenlijsten te gebruiken op het internet zoals

httpkvkondernemerstestnlapp

httpwwwgitpbenlassessmente-testing--e-assessmentwie-ben-ikjouw-

ondernemerschaptest-jouw-ondernemerschap

httpwwwdenationaleoqtestnl

httpwwwintelscreennllifestyletestondernemerschapstestphp

httpwwweigenbaaswordennl

httpwwwondernemerstestnl

httptestspsychologiemagazinenlWerkTest20ondernemerschap

httpwwwintermediairnlcarriereveranderingfreelancenduurzaam-ondernemen-vs-

carric3a8re-bij-multinationalTRANSID=923108623ampm4n_aid=11079

Overige handzame website met tips voor startende ondernemers

httpwwwimk-projectennl

httpwwwondernemerssupportnlstartenbegrippenfurl=0006_GOOG_Algemeen_OS2

_bedrijf_starten3amps_kwcid=TC|1027068|ondernemerschap||S|p|22366658269ampgclid=C

M6Bp_2G57MCFYMXzQodHzMAmg

httpwwwgofastforwardnlcontentphpvar_id=51ampgclid=CMGwkpiH57MCFUhZ3god_h

QAjQ

httpwwwondernemerschapnlpdf-ezm200214pdf



114

httpwwwmkbservicedesknl3916oudere-starters-minder-snel-werkgeverhtm

Samenvatting

In deze oefening bent u nagegaan in hoeverre u uw zin voor initiatief en

ondernemerschap ontwikkeld heeft

Opmerkingen

Een ondernemende houding wordt gekenmerkt door

Initiatief

Pro-activiteit

Onafhankelijkheid en innovatie zowel in het persoonlijke en maatschappelijke leven als

op het werk

Motivatie

Het vaststellen en bepalen van doelen zowel persoonlijk als zakelijk alleen of samen

met anderen

Opdracht 429 Het verbeteren van uw cultureel bewustzijn en

culturele expressie

De culturele competentie impliceert erkenning van het belang van creatieve expressie

van ideeeumln ervaringen en emoties in diverse vormen waaronder muziek

podiumkunsten literatuur en beeldende kunst en het vermogen u daarin zelf verder te

ontwikkelen

Doel onderzoeken of u het nodig heeft om uw cultureel bewustzijn en het vermogen om

u zelf hierin uit te drukken te verbeteren



Opdracht

Culturele kennis omvat een bewustzijn van het lokale nationale en Europese culturele

erfgoed en hun plaats in de wereld Daaronder valt elementaire kennis van de

belangrijkste culturele werken waaronder ook aandacht voor de hedendaagse cultuur

Het is essentieel om de culturele en taalkundige diversiteit in Europa en andere delen

van de wereld te begrijpen de noodzaak in te zien deze te behouden en het belang van

esthetische factoren in het dagelijkse leven te onderkennen

U kunt uw culturele kennis in een eindeloze reeks van online quizzen testen

CROSS CULTURELE MIX

httpwwwquizvraagbevragen_aardrijksk

unde(5)htm

httpwwwpingbe~rp148exercdivquizc

ultalghtm

KUNST

httpwwwsevendaysnlvenzquizid=38

httpwww50plussernlpage=ontmoetampp=

forumampsrc=viewtopicphp3Ft3D62326s

id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829



115

httpwwwnederlandsalstweedetaalnlquiz

-nlhtm

e

POPULAIRE MUZIEK

httpwwwpopkwiznl

httpwwwpetermeindertsmanlblogde-

leukste-intro-quizzen-van-nederland

KLASSIEKE MUZIEK

httpwwwneurocampuscommuziekklassi

ek

httpwwwsmaakgidsnlquizphp

FILMS

httpusmmscomusdarkdark_gamejsp

httpfilmnlq-u-i-zcom

LITERATUUR

httpnldownvcomdownload-Kunst-en-

literatuur-Quiz-10097907htm

httpuserstelenetbequizvragenstrips2

0en20animaties3htm

ARCHITECTUUR

httpwwwfuntriviacomquizzeshumanitie

sarchitecturehtml

http123factscomtriviacatarchitecture-

191-0html

THEATER

httptheatervanhetsentimentkronlquiz

httpwwwquizletnlquiz338849de-

theater-kennis-quiz

DANS

httpdanceaboutcomlibrarybl_Dance101

Quizhtm


sperforming_artsdancehtml

RELIGIE

httpwwwcreatievepuzzelscomspelspeel

1speel3islamhtm

httpwwwschooltvnldocentproject1558

609heilige-huisjes1-

2item3407796teleblik-quiz-religie

Tot de culturele competentie behoort

zowel waardering van

cultuuruitingen als vormen van

culturele expressie Het waarderen en

genieten van kunstwerken en

performances evenals zelfexpressie

door middel van een verscheidenheid

van media op basis van iemands aangeboren capaciteiten

Het hebben van vaardigheden op dit gebied houdt ook in dat u uw eigen creatieve en

expressieve gezichtspunten kunt relateren aan de meningen van anderen Bovendien

impliceert het bezit van deze competentie dat u in staat bent om sociale en economische

kansen in culturele activiteiten te onderkennen en te verwezenlijken Culturele expressie

is een aspect in de ontwikkeling van creatieve vaardigheden die kunnen worden

toegepast in vele professionele contacten

Heeft u zelf ervaring in het beoefenen van creatieve expressie

Beoefent u een of andere vorm van creatieve expressie

Wat vindt u daar leuk aan

Een gedegen inzicht in de eigen cultuur en een gevoel van identiteit vormt de basis voor

respect voor en een open houding ten opzichte van de diversiteit aan culturele

uitdrukkingsvormen Een positieve instelling houdt ook creativiteit in alsmede de



116

bereidheid om esthetische mogelijkheden te cultiveren via artistieke zelfexpressie en

deelname aan het culturele leven

Samenvatting

In deze oefening heeft u de mate van uw culturele bewustzijn en uw bekwaamheid in

zelfexpressie nader onderzocht Daarbij bent u er achter gekomen in welk opzicht u zich

nog verder wil ontwikkelen

Opdracht 4210 Het maken van een plan voor verder leren

Doel een plan voor de verdere ontwikkeling van uw competenties ontwerpen op basis

van uw persoonlijke en professionele behoeften


Middelen die nodig zijn notitiebook papier en pen

Opdracht

Kies de competenties waarin u zich verder wilt ontwikkelen en vul voor deze de

desbetreffende rijen van onderstaande tabel in en geef daarbij aan wat voor u de beste

manieren zijn om verder te leren en deze competenties verder te ontwikkelen

Leerbehoeften Te

zetten

stappen

Wat

wilt u

leren

Hoe

wilt u

dat

leren

Wanneer

wilt u

dat

leren

Communicatie in

moedertaal

Communicatie in vreemde

taal

Wiskudige competentie en

competentie om om te

gaan met wetenschap en

technologie

Digitale competenties

Leren leren

Sociale en


Zin voor initiatief en

ondernemerschap

Cultureel bewustzijn en

creatieve expressie

Samenvatting

In deze opdracht heeft u de basis gelegd voor een plan voor de verdere ontwikkeling



117

van uw competenties

Opmerkingen

De volgende stap nu ook daadwerkelijk actie ondernemen

Samenvatting module kerncompetenties

De kennis vaardigheden en bekwaamheden van de Europese beroepsbevolking vormen

een belangrijke factor voor innovatie van de EU de productiviteit en het

concurrentievermogen Toenemende internationalisering de snelle tempo van de

veranderingen en de continue uitrol van nieuwe technologieeumln betekenen dat

Europeanen niet alleen hun specifieke werkgerelateerde vaardigheden up-to-date

moeten houden maar ook dienen te beschikken over generieke competenties die hen in

staat stellen zich aan te passen aan veranderingen

Deze competenties dragen ook bij aan hun motivatie en arbeidsvreugde op de werkvloer

en hebben een positief effect op de kwaliteit van hun werk

De manier waarop we toegang tot informatie en diensten hebben veranderd

voortdurend We hebben nieuwe competenties nodig om de nieuwe digitale wereld de

baas te kunnen blijven niet alleen door het verwerven van technische vaardigheden

maar ook door het verkrijgen van een dieper inzicht in de mogelijkheden uitdagingen en

zelfs ethische vragen van die nieuwe technologieeumln

In dit klimaat van snelle veranderingen is er toenemende bezorgdheid over de sociale

cohesie in de samenleving Er bestaat een risico dat veel Europeanen zich in de steek

gelaten en gemarginaliseerd voelen door de globalisering en de digitale revolutie De

daaruit voortvloeiende dreiging van vervreemding roept op om de behoefte aan

democratisch burgerschap te bevorderen Zij vereist dat mensen worden geiumlnformeerd

en bezorgd raken over de samenleving en hun activiteit daarbinnen De kennis

vaardigheden en bekwaamheden die iedereen nodig heeft verandert als gevolg daarvan

Een leven lang leren is voor alle burgers tot een noodzaak geworden We moeten onze

vaardigheden en competenties in ons leven verder ontwikkelen Het gaat daarbij niet

alleen om persoonlijke ontplooiing en het vermogen om actief om te gaan met de

maatschappij waarin we leven Het gaat evenzeer om het vermogen om succesvol te zijn

in een voortdurend veranderende arbeidswereld Het Europees kader voor

kerncompetenties is daarbij een nuttig instrument zijn zowel voor beleidsmakers en

onderwijs-en opleidingsprofessionals als voor de leerders zelf omdat daardoor een leven

lang leren voor iedereen dichterbij komt

Zelfbeoordeling van uw competentieontwikkeling

In deze module heeft u op verschillende manieren onderzocht of en in welke mate u uw

kerncompetenties verder dient te ontwikkelen

Aan het eind van deze module gekomen kunt u de zelfbeoordeling test van het begin

nogmaals herhalen om te zien in hoeverre u nu hoger scoort

Verder lezen



118

httpeuropaeulegislation_summarieseducation_training_youthlifelong_learningc110

90_enhtm

httpeceuropaeudgseducation_culturepublpdfll-learningkeycomp_enpdf

httpeur-lexeuropaeuLexUriServLexUriServdouri=CELEX32006H0962ENHTML


43 Zelfbewustzijn en eigenwaarde

Zodra we onze mond openen en spreken zijn wij geoordeeld Kant en klare Instant

aannames worden gemaakt over ons door anderen Over onze intelligentie onze

achtergrond klasse ras ons onderwijs onze capaciteiten en uiteindelijk onze kracht

Patsy Rodenburg (Het recht om te spreken 1996)

Doel effectieve manieren te identificeren om veerkracht te verbeteren

Benodigde tijd 7 uur

Introductie

In dit onderdeel vindt u de onderliggende attitudes en overtuigingen die betrekking

hebben op uw veerkracht zelfbewustzijn eigenwaarde en zelfvertrouwen De

activiteiten in dit onderdeel stellen u in staat om deze belangrijke kwaliteiten te

beoordelen en te verbeteren

Veerkracht is te omschrijven als de innerlijke bronnen die iemand heeft om effectief om

te gaan met de meest uitdagende situaties Hogere veerkracht leidt tot betere omgangs-

strategieeumln en een meer evenwichtige kijk op het leven Daarom wordt veerkracht uit

een breed scala van vaardigheden kwaliteiten en kennis samengesteld en opgebouwd

Het omvat ook de attitudes overtuigingen en waarden Dit zouden oa opvattingen

kunnen zijn zoals dat het leven positieve resultaten kan opleveren dat een individu het

verschil kan uitmaken in het leven en dat het leven een kans is Veerkracht is een

belangrijk aspect van wat ook wel emotionele intelligentiegenoemd wordt

Eigenwaarde bestaat uit heel veel lagen zoals een zelfbeeld geloof in zichzelf en een

waarde die u aan uzelf toekent Het gaat om de mate van zelfvertrouwen

zelfverzekerdheid en de mate waarin men mogelijk in het leven kan slagen Iemand met

een groter gevoel van eigenwaarde zal in de meeste situaties op zichzelf durven te

vertrouwen en met de meeste uitdagingen kunnen omgaan

Uw zelfbewustzijn beschrijft het niveau van begrip en de mate van nauwkeurigheid van

uw denken over uzelf Samengevat als hoe goed ik mezelf ken Inzicht in de aard van

de mens kan helpen in dit proces van zelfbewustzijn Menselijke wezens zijn complex en

kennen vele dimensies Toch kunnen we ons richten op de verschillende soorten van

denken en voelen zoals u die gewoonlijk ervaart Ook uw persoonlijkheidstype kan

invloed hebben op de manier waarop u de wereld waarneemt



119

Status heeft betrekking op de waargenomen sociale positie die u heeft binnen uw familie

sociale groep of cultuur Status kan ook de kwaliteit van interacties met andere mensen

in die sociale groep bepalen



120

Beoordeling van uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen

In deze zelfbeoordeling gaat u uw huidige vaardigheden met betrekking tot

zelfbewustzijn zelfvertrouwen status en veerkracht onder de loep nemen en na het

uitvoeren van de opdrachten in dit onderdeel kunt u deze test nogmaals doen als een

soort van evaluatie


behaalt

1 2 3 4 5

1 Hoe zou u uw niveau van veerkracht beoordelen

2 Hoe zou u uw gevoel van eigenwaarde beoordelen

3 Hoe zou u uw zelfvertrouwen waarderen

4 Hoe zou u uw positief denken waarderen

5 Hoe zou u uw eigenliefde waarderen

6 Hoe zou u uw gevoel van controle waarderen in mijn

leven

7 Hoe belangrijk is de status voor mij in termen van mijzelf

en anderen

Tel uw score binnen iedere kolom op

Totaal

Uw score

30-35 betekent dat u deze vaardigheden ontwikkeld heeft en dat u er al een positieve

manier van omgaan met uw even op na houdt U kunt deze module overslaan als u wilt

22-29 is een goede score maar u kunt nog wel iets winnen door deze module te doen

16-21 wil zeggen dat het de moeite waard is om verschillende opdrachten uit deze

module te doen

7-15 betekent dat u waarschijnlijk het bezig zijn met deze opdrachten u veel kan

opleveren



121

Overzicht van opdrachten om zelfvertrouwen op te bouwen

Zelfbewustzijn

Opdracht 431 - Uw veerkracht ontdekken

Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende patronen van denken

Opdracht 433 - Zelfbewustzijn - het bijhouden van een dagboek

Opdracht 434 - Uw zelfbewustzijn uitbreiden - denken en voelen

Uw gedachten en gevoelens hanteren

Opdracht 435 - Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten

Opdracht 436 - Wat is holistische gezondheid

Opdracht 437 - Manieren van omdenken het hanteren van uw gedachten

Opdracht 438 ndash Uw gedachten hanteren door analyse

Opdracht 439 - Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren

Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist groter te

maken

Opdracht 4311 ndash Omgaan met moeilijke gevoelens

Opdracht 4312 ndash Omgaan met kwaadheid

Opdracht 4313 ndash Omgaan met positieve gevoelens

Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationaliteit en pessimisme een case study aanpak

Zelfrespect

Opdracht 4315 - Eigenwaarde en vertrouwen

Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen heeft u

Opdracht 4317 ndash Wat te doen meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te bouwen

Uzelf aardig vinden

Opdracht 4318 ndash Heb u zelf lief

Opdracht 4319 - Het ontwikkelen van een strategie van bevestiging

Opdracht 4320 - Assertiviteit

Opdracht 4321 - Regels voor effectief onderhandelen

Opdracht 4322 ndash In de spiegel kijken

Opdracht 4323 - Omgaan met zelfkritiek

Uw status

Opdracht 4324 - Iumln controlrdquozijn

Opdracht 4325 - Manieren van kijken naar uw status

Opdracht 4326 - Wie bepaalt uw status

Opdracht 4327 ndash Uw status herdefinieumlren



122

Opdracht 431 ndash Uw veerkracht ontdekken

Veerkracht is het totale vermogen waarover u beschikt om uw leven te beheersen

positieve actie te ondernemen teleurstellingen en tegenslagen te incasseren en daarvan

te herstellen Het omvat ook uw vermogen om u uiteen te zetten en te reageren op de

uitdagingen van uw leven en deze te aanvaarden waar ze zich op uw levensreis

bevinden

Doel manieren om de veerkracht te ontwikkelen



Opdracht

Veerkracht omvat alle hiervoor beschreven (zie inleiding) kwaliteiten

1 Hoe beoordeelt u uw veerkracht op eens schaal van 1-5

Zeer laag

1 2 3 4 5

Zeer hoog

2 Door uw gevoel van eigenwaarde te vergroten uw zelfbeeld zelfvertrouwen en

zelfeffectiviteit te verbeteren bouwt u uw veerkracht op Ook het omgaan met

veranderingen (hoofdstuk 44) en het zetten van de juiste stappen (hoofdstuk 5)

helpen daarbij

3 Op welke andere manieren kunt u uw veerkracht te verbeteren

Samenvatting Door deze opdracht heeft u kennis gemaakt met verschillende manieren

om uw veerkracht te verhogen

Opdracht 432 ndash Het bewuste en het onbewuste veranderende

patronen van denken

Uw onbewuste geest tracht orders op te volgen van uw bewuste geest en doet dit zonder te

vragen Dat is soms de reden waarom de zinsnede wees voorzichtig met wat je wenst wordt

gebruikt

Doel manieren ontwikkelen om denkpatronen te veranderen



Opdracht

Lees de achtergrondinformatie en noteer vragen die bij u opkomen



123

Achtergrondinformatie

De hersenen en de geest de manieren waarop ze werken

De hersenen zijn een deel van het lichaam dat allerhande impulsen die van buiten naar

binnen komen met een hoge verwerkingssnelheid omzet in functies van hoge orde in

beweging zet om adequaat op die informatie te reageren De hersenen controleren en

beiumlnvloeden alle lichaamsprocessen rechtstreeks via het zenuwstelsel en indirect via het

endocriene (hormonale lichaam en chemische systemen) Sommige lichaamsfuncties

zoals ademhaling en hartslag worden gecontroleerd door lagere centra in de hersenen

zoals de hersenstam Dit betekent dat sommige gedachten en gedragingen in onze

onbewuste geest kunnen blijven Er gaan op een bepaald moment vele honderden

gedachten door onze hersenen

De bewuste en onbewuste geest

Een andere manier van kijken naar de hersenen is dat deze uw bewuste mind bevatten

(waar u zich bewust bent van uw gedachten) en de niet-bewust of onbewust mind ndash

(waar u zich niet bewust bent van uw gedachten) Sommige mensen geloven dat het

bewuste instructies geeft aan het onbewuste en dat die vervolgens deze instructies in

actie omzet

Bijvoorbeeld Als u positief denkt kunt u misschien bij uzelf denken Ik ben erg goed in

X doen of Ik ben echt goed in Y zijn Uw onbewuste geest erkent dit als een instructie

en zal ervoor zorgen dat u goed en zelfs beter in het doen van X of het Y zijn wordt

Volgens deze zienswijze leidt positief denken tot positief zijn positief voelen en positief

handelen

Wat meer informatie over de onbewuste geest

Uitdrukkingen zoals Nee Niet Niet doen blijven ongeregistreerd in uw onbewuste

Dus bijvoorbeeld als u bij uzelf zegt Ik zal niet meer rokenrsquo herkent dit als Ik zal

weer roken en maakt dat u blijft doorroken Als u wilt stoppen met roken zouden er

stemmen in u moeten klinken met iets als Ik ben bevrijd van het roken van sigaretten

Uw geest kan oude gedachten uit het verleden uitdragen en vele soorten of kwaliteiten

van denken produceren die positief neutraal of negatief kunnen zijn In deze situatie is

de beste aanpak om u denken te beheersen te begrijpen dat het gewoon gedachten

zijn Als ze geen energie of stroom leveren zijn hun effecten beperkt Negatieve

gedachten winnen alleen kracht als we er energie aan geven en ze activeren We kunnen

negatieve gedachten ook macht geven door ons er zorgen over te maken door teveel of

te weinig aandacht eraan te besteden door ze te geloven of door er zo in te geloven dat

wij doen wat zij suggereren Dus bij negatieve gedachten is gezonde twijfel en

voorzichtigheid zeker op zijn plaats



124

Het is belangrijk om te erkennen dat u zelf verantwoordelijk bent voor uw

gemoedstoestand uw denken en uw gevoelens

- Hoe werkt dit

- Bent u echt verantwoordelijk voor uw gevoelens

- Hoe kunt u uw gemoedstoestand of uw gevoelens te veranderen

Een eerste proces is om de specifieke negatieve gedachte te leren hanteren Het

veranderen van de toestand van uw geest zal processen die uw lichaam en geest

bezighouden zoals lichaamsbeweging meditatie en visualisatie erbij betrekken

Gedachten kunnen ook verborgen blijven voor bewuste waarneming Ze kunnen net

onder het bewustzijn werkzaam zijn waardoor ze nog emotionele en andere

fysiologische effecten op het lichaam kunnen uitoefenen Verschillende benaderingen

zoals NLP tijdlijntherapie hypnotherapie en gesprekstherapieeumln concentreren zich op

invloed op het onderbewuste Uw onbewuste jaagt ook gedachten aan om het bewustzijn

van dingen die zijn ontstaan te verhogen en moet daarom soms worden aangepakt

Opdracht 433 Zelfbewustzijn ndash het bijhouden van een dagboek

Doel zelfbewustzijn te vergroten

Duur van de opdracht Een paar minuten per dag gedurende een week

Middelen die nodig zijn Dagboek en pen

Opdracht

Hoe denkt en voelt u

Zelfbewustzijn gaat over de manier waarop iemand waarneemt Wie ze zijn Dit omvat

verschillende soorten van denken voelen en manieren van zijn Omdat het verwijst naar

het gevoel dat iemand van zichzelf heeft bijvoorbeeld bent u iemand die altijd bezig is

iets te doen of kunt u gewoon ontspannen zit u te genieten of te mediteren of luistert u

naar muziek ldquoZijnrdquo omvat al uw gaven en talenten Door het bijhouden van een dagboek

van uw belangrijkste gedachten gevoelens en andere belangrijke reacties zult u uw

bewustzijn van hoe u handelt en in de wereld opereert vergroten

1 Noteer in uw dagboek uw belangrijkste gedachten en gevoelens gedurende eacuteeacuten week

Probeer dat drie keer per dag te doen

2 Beantwoordt aan het eind van de week de volgende vragen

Wat voor denkpatronen ziet u bij uzelf

bull Zijn deze geassocieerd met interne of externe factoren

bull Welke soorten van denken vinden plaats Optimistisch negatief neutraal

pessimistisch hoopvol onrustige op zoek naar achteren kijken creatief

verveeld of anderzins

Welke gevoelspatronen ziet u van uzelf



125


bull Welke soorten gevoelens werden ervaren Gelukkig bang angstig stressvol

verdrietig boos liefdevol of anderzins

Welke patronen van zijn constateert u bij uzelf


bull Welke soorten ldquozijnrdquo constateert u Met de benen op de grond (geaard) met

de voeten in de klei (van aanpakken weten) een verschuivend bewustzijn in

rust en vredig actief energiek on-the-go contemplatief of anderzins

3 Wat zegt dit over uzelf

Samenvatting In deze opdracht heeft u de belangrijkste manieren zoals u denkt voelt

en zoals u bent als persoon beschreven

Opmerkingen Deze opdracht vormt een basis waarop u uw zelfbewustzijn opnieuw

kunt opbouwen De opdrachten die volgen zullen nog andere manieren aanreiken om uw

zelfbewustzijn te vergroten

Opdracht 434 Uw zelfbewustzijn uitbreiden denken en voelen

Het is belangrijk om te erkennen dat u meer bent dan uw gedachten uw gevoelens of

uw acties Ieder mens heeft een innerlijke stem die zich verbonden weet met het

geheel een soort hoger bewustzijn een extern energiesysteem Om uw zelfbewustzijn

te vergroten moet u deze extra dimensies van het mens-zijn ook erkennen en

waarderen

Doel uw zelfbewustzijn vergroten

Benodigde tijd voor de activiteit 15 minuten

Middelen die nodig zijn dagboek notitieboek papier en pen

Opdracht

Hoe ik denk en voel

Bekijk de notities in uw dagboek en overzie de belangrijkste patronen van denken en

voelen in uw eigen leven en in relatie tot anderen Noteer deze in deze tabel

Over uzelf Over anderen

Soort van gedachten

Soort van gevoelens



126

Manieren van ldquozijnrdquo

Bekijk uw antwoorden in de tabel

Wat merkt u op over uw patronen van denken

Is uw manier van denken positief negatief of neutraal

Is uw manier van denken optimistisch pessimistisch of geen van beide

Bent u op een negatieve manier kritisch op uzelf en hoe is dat ten opzichte van

anderen

Bent op zoek naar het beste in situaties of naar het slechtste of geen van beide

Als u door bepaalde situaties uitgedaagd wordt denkt u dan dat u zal slagen

mislukken of denkt u dat het ergens anders van af hangt

Bent u blij met de manier waarop u denkt

Gedachtenpatronen kunnen op een aantal manieren veranderd worden

Er zijn vier hoofdcategorieeumln van gevoelens

Angst dat kan betekenen ergens bang voor zijn spanning stress schrik iets

vrezen vermijdgedrag en ontsteltenis

Woede dat omvat irritatie prikkelbaarheid ergernis haat frustratie wrok en

ongenoegen

Verdriet dat uit zich in huilen en zich ongelukkig voelen

Geluk daarin ligt vreugde uitgelatenheid plezier speelsheid en humor opgesloten

Het gevoel van liefde is dieper en komt voort uit het hart Het tegenovergestelde van

liefde is geen liefde of onbemind zijn Het tegenovergestelde van haat is geen haat of

niet haatdragend zijn Haat is een vorm van extreme woede

Het is belangrijk om te beseffen dat sommige manieren waarop gevoelens in het

alledaagse leven beschreven worden niet door psychologen bewezen zijn

Kijk opnieuw naar de tabel wat valt er op te merken over uw patroon van voelen

Zijn er nog andere aspecten van het mens-zijn waar u zich sterk bewust van bent

Samenvatting

In deze activiteit heeft u conclusies getrokken over hoe u denkt en voelt en verbonden

met uw manier van zijn

Opmerkingen

Deze activiteit biedt een basis om uw zelfbewustzijn verder te ontwikkelen



127

Opdracht 435 ndash Werkwijze voor het hanteren van uw gedachten

Soms is het nuttig om het doel van gedachten te identificeren Uzelf beperkingen

opleggende gedachten hebben zich vaak ontwikkeld als een beschermend mechanisme in

uw kindertijd als reactie op een bedreiging een ernstig probleem mentale emotionele

of fysieke pijn enof misbruik of om een andere vorm van ongemak te voorkomen Deze

strategieeumln zijn ontwikkeld vanuit een punt dat u als kind had om de wereld op het

moment te begrijpen Nu zijn deze jeugd strategieeumln mogelijk niet meer nuttig of

wenselijk Daarom is het belangrijk om uw innerlijke kind te respecteren terwijl u

tegelijkertijd het uzelf als volwassene ook toelaat om meer effectieve manieren van

omgaan met mogelijke dreigingen te ontwikkelen en toe te passen


Duur van de opdracht een paar minuten per dag gedurende een week

Middelen die nodig zijn agenda en pen

Opdracht

Stap 1 - Een gedachte nader bekijken

1 Neem een betrekkelijk simpele of makkelijke gedachte zoals ik ben altijd te laat of

Ik schijn nooit alles af te krijgen Of Ik wil graag gelukkig zijn Als deze gedachte

komt in uw bewustzijn zegt u tegen mezelf Oh ik zit net te denken

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

2 Het kan nuttig zijn uw gedachten te noteren misschien wel door het blijven

bijhouden van het dagboek en te bekijken of er een patroon van denken in te ontdekken

valt Bijvoorbeeld Ik schijn altijd te denken dat helliphelliphelliphelliphellipofhelliphelliphelliphelliphelliphellip nadat ik dit en

dat gedaan heb of wanneer ik ontmoet ik (helliphelliphelliphelliphelliphellip) mensen ontmoet

3 Stress kan een belangrijke oorzaak zijn van negatief denken of verdwaalde

gedachten zoals zelftwijfel en afschuw paranoia onzekerheid en een verlangen om

anderen te straffen Maar stress kan ook het gevolg zijn van negatief denken

4 Laat de gedachte er zomaar zijn voorkom dat er enig belang gewicht of waarde

wordt toegekend aan die negatieve gedachte Maak u geen zorgen om die gedachte hoe

bizar vreemd of destructief die ook mag zijn Het is gewoon een gedachte en betekent

op zichzelf niets Wij zijn veel meer dan onze gedachten

5 Na deze eerste fase van het herkennen van een gedachte en de patronen van uw

denken in verschillende situaties heeft u het ook nodig om aandacht te besteden aan uw

gevoelens die het gevolg zijn van uw gedachten

Stap 2 - Het doel achter de gedachte de betekenis ervan achterhalen

Het is soms handig om het doel van gedachten te identificeren en de betekenis ervan te

achterhalen



128

1 Roep een negatieve of zelfbeperkende gedachte in uzelf op en zeg tegen uzelf Wat

levert deze manier van denken mij op Tot wat voor gevoelens leidt die Is dat voor

mij persoonlijk aanvaardbaar Ik zal eerlijk zijn tegenover mezelf Dus wat levert dit

soort van denken mij eigenlijk op

2 U weet dat zorsquon gedachte dient voor iets dat (in uw geest) staat te gebeuren Dus

sommige soorten van denken versterken negatieve scripts of negatieve opvattingen

over uzelf Wat zijn de gevolgen die u ondervindt van deze manier van denken

3 Schrijf dit nu voor uzelf op

4 U zult nu iets in uw manier van denken willen veranderen om deze patronen te

wijzigen

Samenvatting U heeft inzicht gekregen in de betekenis van uw negatieve gedachten

Opdracht 436 Wat is holistische gezondheid

Doel manieren van denken ontwikkelen over holistische gezondheid



Opdracht

1 Hier zijn een aantal manieren om onze ervaringen met betrekking tot onze holistische

aard te beschrijven

U voelt zich gelukkig dat u leeft

- Dus u bent een emotioneel wezen

U kunt de wind voelen tegen uw huid en de zon of de regen op uw gezicht

- Dus u heeft ook een fysiek lichaam

U verbreedt uw horizon en verbaast zich over de uitgestrektheid daarvan

- Dus u heeft bewustzijn

U voelt u (diep) verbonden met de aarde met het leven om u heen

- Dus u heeft ook een spirituele kant in uzelf

U voelt zich fysiek aangetrokken tot een andere persoon

- Dus u heeft een seksuele geaardheid

U herkent iemand die op u af loopt en die u graag mag

- Dat is uw sociale kant

U denkt dat het geweldig is om hier te zijn op deze wandeling



129

- Dat is uw mentale kant

U voelt energie in u stromen u voelt u volledig in leven

- Dat is uw energielichaam

Om uw gezondheid te behouden moet u al deze aspecten in samenhang met elkaar

worden onderzocht

2 Maak nu de vakken in de tabel compleet

Met betrekking tot uzelf Het zelf als geheel Met betrekking tot anderen

Noteer uw gedachten Noteer uw gedachten

Hoe denkt u over uzelf

Mentaal Hoe denkt u over andere mensen uw

gezin uw vrienden

Hoe voelt u zich over

uzelf

Emotioneel Wat voelt u over andere mensen uw

gezin uw vrienden

Hoe ziet uw innerlijke zelf

ndash uw kern eruit

Spiritueel Hoe verhoudt u zich tot het innerlijk

zelf van andere mensen zoals uw gezin

uw vrienden

Wat verstaat u van de manier waarop

zij zich tot hun innerlijke zelf

verhouden

Hoe verhoudt u zichzelf tot

het grotere geheel van het

leven

Bewustzijn Wat denkt u van de manier waarop

andere mensen uw gezin uw vrienden

zich verhouden tot het grotere geheel

van het leven


ze dat doen



130

Hoe verhoudt u zich tot

uw lichaam en zijn fysieke

hoedanigheid

Fysiek Hoe staat u tegenover de manier

waarop anderen zoals uw gezin of uw

vrienden zich tot u verhouden

Wat begrijpt u van de manier waarop

anderen zoals uw gezin of uw

vrienden zich tot hun lichaam

verhouden

Hoe bent u in seksueel

opzicht

Wat voor rol spelt

seksualiteit in uw leven

Seksueel Hoe verhoudt u zich tot anderen als

seksueel wezen


uw sociale inslag ((Dit

heeft betrekking op de

manier waarop u zichzelf

waardeert en u lekker

voelt in uw lichaam)

Sociaal Hoe verhoudt u zich tot de manier


vrienden zich sociaal opstellen

Hoe verstaat u de manier waarop



Hoe ervaart u het als andere mensen

dominant zijn

2 Welke kanten van uzelf zijn meer dominant in uw denken en voelen

3 Waarom is dat zo

4 Welke waarde kunnen de andere aspecten van uzelf in uw leven hebben

Samenvatting Holistische gezondheid omvat alle aspecten van heel de mens Dit

omvat uw mentale kant uw gevoelsleven uw sociale kant uw seksualiteit uw

energielichaam en uw fysieke lichaam

Opdracht 437 ndash Manieren van ldquoomdenkenrdquo het hanteren van uw

gedachten

Deze methode houdt in logische vragen stellen aan een gedachte stellen en doordenken

Er bestaan een aantal belangrijke methoden van analyseren die een hoop verspilde

energie potentieumlle angst en stress kunnen voorkomen

Doel manieren van denken uit te dagen en te veranderen



131

Mogelijke gevoelens

boosheid

verdriet

pijn

liefde compassie

prikkelbaarheid

optimisme

vergiffenis

Mogelijke gedachten

Ze waarderen e nooit

Ze erkennen mijn bijdrage niet

Ik hoop dat ze me boventallig verklaren

Ik kan er niet snel genoeg vertrekken

Ik kan een nieuwe start maken

Fatalisme - Ik wist dat dit zou gebeuren

Ik denk altijd dat ik niet zo goed ben als de

rest van de groep



Opdracht Neem het voorbeeld Ik hoor een gerucht op het werk dat er bezuinigd gaat worden op

het personeel - Hoe voelt u zich hierbij Wat denkt u hiervan

Schrijf uw gedachten en gevoelens op

- Ik voel

- Ik denk

Er zijn een aantal belangrijke manieren om uw gedachten en gevoelens aan een nader

onderzoek te onderwerpen zoals

- Analyseren (waar komt het vandaan waardoor wordt die gedachte of dat gevoel

precies veroorzaakt aanleiding oorzaak en gevolg scheiden)

- De waarde ervan afzwakken (het zal wel niet zorsquon vaart lopen het zal wel meevallen)

of het tegenovergestelde provoceren (dat zullen we nog wel eens zien ik zal er wel

eens wat aan gaan doen)

- Omzetten in een slecht-weer scenario (stel dat ik echt ontslagen wordthellip)

Samenvatting u heeft een aantal manieren leren kennen van hoe u negatief denken

kunt ombuigen


Doel denkpatronen door een analyseproces veranderen


Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen ndash dezelfde situatie als 427



132

Opdracht

Voordat alle gedachten en gevoelens uitmonden in een zorgwekkend grote spiraal

kan het realistisch zijn om na te gaan of er sprake is van een actuele bedreiging

1 Controleer de feiten

- Wat is de werkelijke dreiging in deze situatie

- Wat is er onlangs de hand met het bedrijf waar u werkt

- Hoe goed of slecht doen uw bedrijf het

- Heeft dit soort geruchten eerder gehoord en wat is er toen gebeurd

- Was de bron van het gerucht betrouwbaar

- Hoe kunt u het controleren om te zien of er enige waarheid in zit

2 Als er enige waarheid in zit of het gerucht blijft rondzingen overweeg dan

- Wat hebben deze gedachten te betekenen

- Wie bepaalt de betekenis van deze gedachten

Hoeveel betekenis hecht u er voor zichzelf aan Hoe belangrijk is het voor u

Op welke manier deed u het goed op het werk Op welke manieren zou u beter

hebben kunnen doen

Samenvatting u heeft een manier geleerd om uw denken te analyseren

Opdracht 439 ndash Uw gedachten hanteren door ze te herdefinieumlren

Herdefinieumlren is een methode waarbij men eacuteeacuten waarneming of manier van denken neemt en deze

omvormt naar een andere betekenis en die daarmee dus ook een ander effect heeft

Doel de manier te veranderen waarop u uw gedachten waarneemt

Duur van de opdracht 30 min

Middelen die nodig zijn papier en pen

Opdracht

Dit is een krachtige techniek het gaat uit van dezelfde situatie en dezelfde

omstandigheden als in 438 en geeft dan die feiten een andere betekenis Deze

verschillende betekenis kan leiden tot nieuwe mogelijkheden voor een andere

aanpak

- De actie die u kunt ondernemen

- De reacties die u kunt geven



133

Herdefinieumlren gaat over het veranderen van de manier van waarneming door iets op

een andere manier te begrijpen Het proces omvat het kijken naar iets vanuit

verschillende hoeken of verschillende perspectieven

bull U gaat er met een frisse geest opnieuw naar kijken

bull U begint ermee door de situatie of de omstandigheid op een andere manier te

bezien

bull U probeert de wereld anders te bekijken Op deze manier bedenkt u een heel

ander scenario zoals een andere wijze van vervoer zorg voor dieren

duurzame productiemethoden alternatieve geneeskunde andere opvattingen

over gezondheid en als u zich dan voorstelt dat uw situatie zich in deze

omstandigheden zou voordoen kunt u op basis daarvan de uitkomsten

meewegen in uw echte situatie

o De mening van verschillende andere mensen erover verzamelen - Wat zou X of

Y erover zeggen

1 U neemt eacuteeacuten aspect van de manier waarop uacute denk over uzelf dat u positief zou willen

veranderen

2 Wat is dit aspect

3 Nu gaat u het scala aan betekenissen en opties overwegen

4 Herdefinieumlring van de originele beleving

Enkele voorbeelden

(a) Wanneer u zichzelf als ldquote dik rdquo ziet wilt u graag dat gevoel over uw uiterlijk

veranderen Wat ook de werkelijkheid ook moge zijn door herdefinieumlring kunt u zichzelf

anders gaan bekijken

Dit kan bijvoorbeeld door een bevestiging te gebruiken zoals Ik hou van mezelf en

accepteer mezelf zoals ik ben of Ik hou van alles wat ik ben

(b) U krijgt zware kritiek van uw werkgever Dit voelt bedreigend en u denkt

Misschien raak ik mijn baan kwijt Deze situatie vereist waarschijnlijk assertiviteit

om de geldigheid van de kritiek te identificeren en een rationele benadering als

mogelijke herdefinieumlring Dat zou u als volgt kunnen doen Ik kan deze keer een

fout gemaakt hebben en het is nodig dat ik die corrigeer voor zover dat mogelijk is

maar er zijn ook heel veel dingen die ik echt goed gedaan heb in dit werk (zie

opdracht 4219 over assertiviteit en opdracht 426 over rationeel denken)

( c ) Jim vindt zichzelf soms te kritisch tegenover zichzelf Hij denkt Ik doe nooit

iets goed Dit soort negatieve gedachten gaan heel veel door zijn hoofd en

herhalen zich vele malen gedurende de dag Een mogelijke herdefinieumlring zou

kunnen zijn Ik heb deze opdracht echt erg goed gedaan en ik kreeg daarvoor veel

complimenten van mensen die dat waardeerden

5 Nu schrijft u hieronder een herdefinieumlring van uw kijk op het gerucht uit opdracht

427 en verandert u uw kijk op de zaak door een bevestiging te gebruiken



134

6 Lees dit en herhaal het een paar keer hardop

7 Hoe voelt u zich nu over de situatie of omstandigheid die u wilde veranderen

Samenvatting Wees bereid om flexibel te zijn en pas uw herdefinieumlring daaraan

aan om zo veel mogelijk effect te verkrijgen

Opdracht 4310 ndash Uw gedachten hanteren door ze af te zwakken of juist

groter te maken

Doel denkpatronen wijzigen met behulp van het proces van afzwakken of uitvergroten

Tijd die nodig is voor de opdracht 25 minuten

Middelen die nodig zijn Pennen en papier

Opdracht

Het gaat erom uw gedachten te herformuleren door middel van een positieve enof

assertieve reactie hierop Met een krachtige aanpak uw gedachte verwerpen of in ieder

geval te minimaliseren

Deze aanpak heeft gewerkt als de gedachte verdwijnt zijn kracht verliest en niet

opnieuw op een andere manier opduikt

Samenvatting U heeft kunnen vaststellen dat u uw huidige negatieve denken kan

ombuigen door de inhoud af te zwakken of juist uit te vergroten


Doel een manieren leren toepassen om met moeilijke gevoelens om te gaan



Opdracht

1 Een zeer goede manier om kwaadheid kwijt te raken is door wat u dwarszit luidkeels

uit te schreeuwen Bijvoorbeeld

Ik voel me boos omdat EN IK WIL DAT NU KWIJT

Deze verklaring is effectief en werkt ook als de aanleiding of de oorzaak moeilijk te

identificeren zijn

2 U kunt nu zelf een voorbeeld bedenken waarop u deze techniek kunt toepassen

Gebruik het laatste wat u geiumlrriteerd heeft en pas de techniek van hierboven toe op hun

gevoelens in deze situatie

3 Wat is het effect van het gebruik van deze techniek



135

Samenvatting U heeft een manier geleerd om met moeilijke gevoelens om te gaan



136


Kwaadheid kan worden uitgedrukt in verwante gevoelens zoals frustratie irritatie haat

passieve agressie ergernis wrok virulentie hufterigheid sulligheid ongeduld

vijandigheid ergernis ergernis verontwaardiging woede een driftbui temperament en

woede

Doel patronen van gevoelens van kwaadheid veranderen



Opdracht

Er is een relatie tussen woede en angst in termen van er tegen vechten of er voor

vluchten Dit wordt door sommige psychologen en biologen gezien als een fundamentele

menselijke reactie als gevolg van een verbinding tussen lichaam en geest die

tegelijkertijd adrenaline en cortisol produceert Het is ook duidelijk dat u angst en woede

vaak kunt overwinnen door te anticiperen op een situatie die tot woede kan leiden Het

kan een kwestie zijn van uzelf goed voorbereiden voor het geval dat

De wijze waarop u met kwaadheidsgevoelens om kunt gaan zijn hetzelfde als voor

gevoelens in het algemeen bijv veilige manieren zoeken om ermee om te gaan zoals

de techniek van het loslaten en kwijt raken de metafoor van het hout hakken en de

maak-je-niet-druk aanpak

De Effectieve Feelings Technique (EFT) kan zeer effectief zijn Er is geen sprake van een

langdradig ldquovertel me uw verhaalrdquo gedoe Er worden geen kalmerende middelen

gebruikt Er is geen pijnlijk herbeleven van traumatische gebeurtenissen Het is een

kortdurende behandeling waarbij mensen eenvoudig hun emotionele bagage verliezen

doorgaans permanent en hun leven prettiger en effectiever leven EFT is gebaseerd op

de ontdekking dat onbalans in het energiesysteem van het lichaam een enorm effect

heeft op iemands psychologische gesteldheid Het corrigeren van deze onbalans wat

gedaan wordt door op specifieke plaatsen op het lichaam te kloppen leidt zeer dikwijls

tot rap herstel (zie ook httpwwweftnederlandnl en

httpwwwlevenskrachtinfowebversiepdf)

Samenvatting u heeft manieren gevonden om anders om te gaan met uw

kwaadheidsgevoelens


Positiviteit is een houding en een geloof dat leidt tot een bepaalde orieumlntatie op de

wereld en het eigen leven Een impact van positiviteit is optimisme Tegenpolen van

optimisme zijn negativiteit pessimisme of rationalisme

Doel manieren om positiviteit te ontwikkelen en te verbeteren





137

Opdracht

1 Neem een moment om een uitdaging in uw leven voor de geest te halen en

noteer deze

2 Wat voor gevolg zou positief denken over deze kwestie kunnen hebben

3 Welke positieve alternatieven zijn in deze situatie aanwezig

4 Wat gebeurt er alsu dit onderwerp eerder als een positieve gebeurtenis situatie

ziet dan als een negatieve of neutrale gebeurtenis

5 Wat zouden de beste en de slechtste uitkomsten uit deze situatie zijn En wat is

het meest waarschijnlijk

6 Hoe kunt u stimulerende factoren versterken

7 Hoe kunt u belemmerende factoren verminderen

Samenvatting In deze heeft u geleerd hoe u meer positiviteit in uw leven zou kunnen

brengen

Opdracht 4314 ndash Positiviteit rationalisering en pessimisme een case

study aanpak

Doel meer positieve manieren van denken in uw leven ontwikkelen



Opdracht

Situaties vanuit verschillende perspectieven overwegen

1 Lees de verschillende soorten denkstijl zoals weergegeven in de volgende tabel en

beantwoord dan de vragen

WERKBOEK 45+ ndash 3C Project for Economic Wellbeing in Older People

______________________________________________________________


138

Situaties Optimistisch Positief Rationeel Neutraal Negatief Pessimistisch

Op een functie

solliciteren

lsquoIk zal de baan

zeker krijgenrsquo

lsquoIk denk dat deze

functie binnen

mijn bereik isrsquo

lsquoIemand zal de baan

krijgen ik of iemand

andersrsquo

lsquoMisschien kan ik

die functie

krijgen

lsquoIk zal die functie

wel niet krijgen

lsquoIk krijg die baan

nooitrsquo

Nieuwe mensen

ontmoeten

lsquomensen vinden

me aardig ik ben

fantastischrsquo

lsquoZe zullen me

aardig vinden Ik

vind mezelf

aardigrsquo

lsquoZe kunnen me wel of

niet aardig vinden

Wat er toe doet is dat

ik positief over mezelf

benrsquo

lsquoHet doet er niet

toe of ze me

aardig inden of

nietrsquo

lsquoIk hou niet van

mezelf dus

waarom zouden

zij het wel doenrsquo

lsquoNiemand vindt

mij aardigrsquo

Kritiek ontvangen

lsquoWat kan ik

hiervan lerenrsquo

lsquoIk kan deze

feedback

gebruiken om

mezelf te

verbeterenrsquo

lsquoHoeveel waarde heeft

deze kritiekrsquo

lsquoWat betekent

deze kritiek

eigenlijk Is die

op zijn plaatsrsquo

lsquoIk kan geen

goed doenrsquo

lsquoIk doe het nooit

goed Jij doet het

altijd goed in de

ogen van

anderenrsquo

U persoonlijk

profileren

lsquoIk zou het beste

profiel van de

wereld kunnen

creeumlrenrsquo

lsquoIk heb echt veel

goede ervaringen

die ik in mijn

profiel kan

verwerkenrsquo

lsquoMijn profiel moet een

accurate samenvatting

zijn van mijn ervaring

en kwaliteitenrsquo

lsquoIk zal mijn

vaardigheden

ervaringen in

kaart brengenrsquo

lsquoIk heb geen

bruikbare

ervaring om in

mijn profiel te

verwerkenrsquo

lsquoWaarom zou ik

een persoonlijk

profiel maken

Het zal geen

verschil makenrsquo

Uw vaardigheden

in kaart brengen

lsquoIk heb alle

vaardigheden die

ik nodig hebrsquo

lsquoIk heb veel

nuttige

vaardighedenrsquo

lsquoIk beschik over

sommige

vaardigheden en heb

wellicht ook andere

nodigrsquo

lsquoIk heb enkele

relevante

vaardighedenrsquo


geen enkele

vaardigheidrsquo

lsquoMijn

vaardigheden zijn

niet bruikbaarrsquo


______________________________________________________________


139

1 Tot welke van deze soorten denken voelt u zich aangetrokken

2 Waarom is dit

3 Wat zou een andere instelling u kunnen opleveren

4 Hoe kunt u die instelling in de praktijk gaan brengen Zie opdrachten over manieren om uw wijze van denken en voelen te

veranderen zoals werken met bevestiging (4210) en heb-u-zelf-lief (4218-19)

Samenvatting De manier waarop we naar het leven kijken bepaalt mede hoe dat het leven wordt ervaren U heeft vastgesteld dat een

positieve of optimistische benadering het leven beter kan maken Positiviteit is een belangrijk aspect van veerkracht



140

Opdracht 4315 ndash Eigenwaarde en zelfvertrouwen

Doel enkele aspecten van het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen te identificeren



Opdracht

Noteer antwoorden voor elk van de volgende vragen

- Wat betekent het gevoel van eigenwaarde voor u

- Waarom is het belangrijk voor u

- Wat betekent zelfvertrouwen voor u


Samenvatting In deze opdracht heeft u vastgesteld wat het gevoel van eigenwaarde en

zelfvertrouwen voor mij betekenen

Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament waarop het gevoel van eigenwaarde verder op te

bouwen of te ontwikkelen is

Opdracht 4316 ndash Wat is uw gevoel van eigenwaarde en hoeveel zelfvertrouwen

heeft u



Opdracht

1 Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw gevoel van eigenwaarde uit te drukken

Wat is uw waardering voor uw gevoel van eigenwaarde

Neem een moment om op een schaal van 1-10 uw zelfvertrouwen uit te drukken

Wat is uw waardering voor uw zelfvertrouwen

Denk na over hoe uw gevoel over uw actieve opstelling in de wereld Wat is uw waardering voor

uw vermogen om u actief op te stellen

Samenvatting In deze opdracht heeft u uw eigen niveau van eigenwaarde en zelfvertrouwen

beoordeeld



141

Opmerkingen Deze opdracht vormt het fundament om eigenwaarde en zelfvertrouwen verder op te

bouwen of te ontwikkelen



Opdracht 4317 Wat te doen om meer eigenwaarde en zelfvertrouwen op te

bouwen

Doel een aantal manieren leren kennen om uw gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen op te

bouwen of te verbeteren



Opdracht

Een manier om uw zelfvertrouwen te vergroten is door positieve situaties te vinden die uw gevoel van

eigenwaarde verhogen en situatie te voorkomen die uw zelfvertrouwen kleiner maken

Noteer voor uzelf

- Wat voor situaties geven u een positief gevoel van eigenwaarde

- In wat voor situaties heeft u het gevoel dat uw eigenwaarde minder is

- Hoe kunt u het aantal of soort situaties die uw eigenwaarde verhogen uitbreiden

- Hoe kunt u het aantal situaties waarin uw eigenwaarde afbrokkelt verminderen

- Kortom wat voor situaties moet u meer opzoeken en welke situatie moet u zien te vermijden

- Wat zou u dagelijks kunnen doen om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten

Samenvatting U heeft in beeld gebracht wat uw eigenwaarde kan verhogen en wat uw eigenwaarde

en zelfvertrouwen kan verminderen Op basis hiervan kunt u meer situaties opzoeken die uw

zelfvertrouwen en eigenwaarde vergroten


Positief over u zelf denken zouden we self-love eigenliefde (maar dan in de positieve zin) kunnen

noemen Het is de manier waarop u uzelf als aantrekkelijk en beminnelijk ziet en de mate waarin u

zichzelf waardig en aardig vindt om liefde te ontvangen en te geven Dit is in de kern van grote

invloed op hoe u over zichzelf denkt U zelf aardig vinden en liefhebben is niet egoiumlstisch Het is

volstrekt noodzakelijk om te houden van de persoon die u zelf bent Als u daar niet zo positief over

bent is het raadzaam om na te gaan hoe u positiever over uzelf kunt gaan denken

Doel manieren leren kennen om positiever over u zelf te gaan denken



142



Opdracht

Noteer voor uzelf

- Wat betekent eigenliefde voor u

- Waarom is het belangrijk

- Ga voor uzelf na hoe positief u over uzelf bent en geef daarvoor een cijfer van 1 - 10

- Op welke waardering komt u uit

- Zou u dat willen verhogen

- Wat is daarvoor volgens u voor nodig

- Wat kunt u daar zelf aan doen

Samenvatting u bent nagegaan hoe aardig u zichzelf vindt wat dat voor u betekent of u dat wilt

verhogen en zo ja wat u daaraan zou kunnen doen

Opdracht 4319 ndash Het ontwikkelen van een strategie van positieve bevestiging

Een bevestiging is een positieve uitspraak waarin anderen zich positief over u uitlaten en u waarderen

waardoor uw zelfvertrouwen en uw gevoelens van waardig vaardig enof aardig gevonden worden

toenemen Een bevestiging moet bij voorkeur door u zelf hardop herhaald liefst meerdere keren per

dag

Doel manieren leren om uw gevoel van eigenwaarde te vergroten en een positief zelfbeeld op te

bouwen door middel van het ontvangen en accepteren van positieve bevestiging



Opdracht

Een bevestiging bestaat uit de volgende elementen

bull Een naam

bull Een positieve verklaring van de bevestiging en

bull Een specifieke reden

Deze kunnen op de volgende manier opgeschreven worden in de volgende volgorde

(naam) (positieve verklaring) omdat

(een specifieke reden)

En geaccepteerd door de volgende formule



143

Ik helliphelliphellip(uw naam)helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip (genoemde positieve

verklaring) omdat (genoemde specifieke

reden)

Voorbeeld Janny heeft een lage dunk van zichzelf

Janny heeft een lage eigendunk ze voelt zichzelf vaak de mindere schaamt zich snel en haat zichzelf

soms Toch vinden mensen haar bijna altijd aardig omdat ze veel aandacht en begrip voor een ander

heeft

Zij zou zichzelf aardiger kunnen vinden door zichzelf op de volgende manier positief te bevestigen

ldquoIk ben Janny en ik vind mijzelf de moeite waard omdat ik veel aandacht en begrip voor anderen heb

en mensen mij daarom ook aardig vindenrdquo

Gebruik de volgende positieve bevestiging gedurende voor en maand en langzaam zullende gevoelens

van zelfhaat minder frequent worden en beginnen te verdwijnen

Probeert u het zelf eens aan de hand van het volgende voorbeeld

lsquoIk(uw naam) ben tevreden met mijzelf (positieve bevestiging) omdat

helliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip

(kies een specifieke reden uit de onderstaande lijst van suggesties)

a) Ik liefde waard ben en dat zoals iedereen verdient

b) Ik een goed mens ben

c) Ik een mens ben

d) Ik besta

e) Ik vroeger ook geliefd was

f) Ik trouw ben aan mezelf

g) Ik weet wat goed is

h) Mijn God Jezus Allah Boeddha Krishna van me houdt

i) (Andere reden naar eigen keuze)helliphelliphelliphelliphelliphellip

Ga nu verder met de opdracht

1 Op welk levensterrein zou u een kernkwaliteit van uzelf willen ontwikkelen

2 Om welk levensdomein gaat het Heeft het betrekking op uw eigenwaarde op zelfvertrouwen op

uw zelfbeeld op positief denken optimisme gezondheid welbehagen tevredenheid persoonlijke

status of voldoening

Probeer hier een zo scherp mogelijke keuze voor uzelf uit te maken

3 Schrijf nu een positieve bevestiging over uzelf met betrekking tot de door u gekozen kwaliteit



144

4 Herhaal die bevestiging de komende 5 dagen meerdere malen per dag tegenover uzelf

Samenvatting In deze opdracht heeft u leren te begrijpen hoe u positieve bevestigingen kunt

gebruiken om een positiever zelfbeeld te ontwikkelen en u kunt dat in de praktijk toe passen


Assertiviteit is gebaseerd op iemands vermogen om de eigen behoeften wil verlangens of dromen op

een eenvoudige en eerlijke manier te kunnen uiten Assertiviteit is vrij van intimidatie manipulatie

trucs vervolging straf slachtofferschap of vernedering

Doel assertiviteit verkennen


Middelen die nodig zijn Papier Pennen

Opdracht

1 Probeer u een situatie te herinneren waarin u kwaad reageerde en een andere situatie waarin u

assertief reageerde

2 Waarin verschilt assertiviteit volgens u van agressiviteit

3 Assertiviteit is gebouwd op de volgende kwaliteiten

bull een positief zelfbeeld (het gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen zelfverzekerdheid) ndash

waardoor u met enige zekerheid uw behoeften kunt verwoorden en bereid bent om die

duidelijk kenbaar te maken

bull een passende kijk op de wereld (perspectief objectiviteit balans rationaliteit) - zodat u

een nauwkeurige beoordeling van de situatie kunt maken en na kunt gaan of uw verzoek in

die situatie ook gepast is

bull een manier om gevoelens of emoties te beheersen - zodat u een zaak of punt kunt

presenteren op een manier die is moeilijker weerstaan of te negeren is

bull een gevoel voor goede timing

Het inzetten van deze kwaliteiten en uzelf dus assertief opstellen leidt ook tot regels voor

onderhandelen (zie 4221)

Samenvatting In deze opdracht heeft u een idee gekregen over hoe een assertieve opstelling

bijdraagt aan een positiever zelfbeeld

Opdracht 4321 ndash Regels voor effectief onderhandelen

Doel de beste strategieeumln voor onderhandelingen te identificeren



145

Duur van de 0pdracht 20 minuten

Middelen die nodig zijn Papier pennen

Opdracht

1 U beantwoord de volgende vraag en noteert het antwoord

Wat zijn de essentieumlle elementen voor de onderhandelingen

2 Enkele belangrijke onderdelen van onderhandelen zijn

Wat wilt u Wat heeft u echt nodig - Wat is het wat u hier wilt bereiken

Wat bent u bereid te accepteren ndash Wat is wat u minimaal nodig heeft om compromissen te

sluiten (als dat aan de orde is)

3 Wat is uw inzet Waar gaat het om en wat voor argumenten heeft u daarbij Zorg dat u dat van

tevoren duidelijk heeft en repeteer uw punten voordat het onderhandelen daadwerkelijk begint

Neem hiervoor een voorbeeld van een situatie die u binnenkort te wachten staat Wat is het

geval En hoe is uw positie Wat wilt u bereiken

Ga na of u deze situatie met iemand die u vertrouwt vooraf kunt oefenen door een rollenspel te

spelen

4 Nu probeert u vol vertrouwen op een eerlijke eenvoudige manier uw positie uit te leggen en

maakt u duidelijk wat u wilt Eventueel kunt u daarna uw positie nog verder verduidelijken

5 Luister goed naar de respons en erken wat er tegen u gezegd wordt

Zinnen die hierbij goed kunt gebruiken zijn

Ik hoorde u zeggen of lsquoIk begrijp dat uw positie is rsquo of lsquoUw standpunt is

naar begrijphelliphelliphelliphelliprsquo gevolgd door lsquoIs dat juist rsquo

6 Herhaal nu uw standpunt lsquoMijn punt is helliphelliphelliprsquo en probeer daarbij aan te geven hoe dicht uw

standpunt bij de reactie van uw tegenpartij ligt Vanaf hier kunt proberen dichter tot elkaar te

komen door een ldquowin-winrdquo-situatie te creeumlren een situatie waarin beiden iets winnen door beiden

ook iets toe te geven

7 Gebruik deze procedure de volgende keer opnieuw wanneer u in een situatie zit dat u iets moet

onderhandelen

Samenvatting In deze opdracht heeft u inzicht gekregen in manieren van onderhandelen


Doel een gevoel van eigenliefde te ontwikkelen



146

Duur van de opdracht 15 minuten gedurende drie dagen

Middelen die nodig zijn Notitieboek papier en pen een spiegel

Opdracht

In deze oefening gaat het erom uzelf nog beter te leren kennen en u zelf goedkeurend te bekijken

door een spiegel te gebruiken

1 Op dag eacuteeacuten is uw eerste stap om in een spiegel goed naar uw eigen gezicht te kijken U gaat

zichzelf beschrijven hoe ziet uw gezicht eruit Wat is uw huidskleur Wat zijn de vormen van

uw kin mond lippen neus en wat is de kleur van uw ogen

2 Kijk nu wat langer in uw eigen ogen hoe voelt dat

3 Op dag twee zet u een nieuwe stap Ga opnieuw naar de spiegel kijk weer aandachtig en

geconcentreerd in uw ogen en zeg tegen uzelf Ik hou echt wie ik ben Hoe voelt dat

4 De volgende stap is op dag drie Ga weer naar de spiegel en kijk uzelf opnieuw in de ogen En

zeg Ik hou echt van je

5 Wacht even en zeg dan nogmaals Ik hou echt van je Hoe voelt dat

Samenvatting Eeacuten aspect van eigenliefde is zelfacceptatie Deze spiegeloefening stimuleert uw

zelfacceptatie

Opdracht 4323 Omgaan met zelfkritiek

Zelfkritische gedachten kunnen soms verborgen zijn als advies informatie of kennis

Doel een gevoel van eigenliefde ontwikkelen



Opdracht

1 In opdracht 433 heeft u een dagboek van uw gedachten en gevoelens gemaakt Lees eens

terug wat u opgeschreven heeft en ga naar in hoeverre u daarin ook zelfkritiek in herkent

2 Er zijn verschillende manieren om met zelfkritiek om te gaan Eeacuten van de beste is om al te

kritische gedachten over uzelf te vervangen door een positieve bevestiging in hetzelfde vlak

Zie ook opdracht 4319 een positieve bevestiging formuleren



147

3 Een andere benadering is om u zelf de vraag te stellen wat schuilt er onder uw zelfkritiek

Doe dit voor elk punt apart (per punt kunnen er andere factoren een rol spelen)

Door dit proces worden de zelfkritische gedachten omgezet in iets anders wat ook het oorspronkelijke

begin of de aanleiding ervan kan zijn geweest De oorzaken van zelfkritische denken komen vaak

voort uit een periode dat u jonger was en die u nodig had om uzelf te beschermen Nu u ouder bent

zullen deze strategieeumln meestal nutteloos zijn of tot onnodig uzelf beperkend gedrag leiden Probeer

ze dus los te laten

Samenvatting In dit proces heeft u enkele manieren leren kennen en toepassen om zelfkritiek om

te buigen tot meer positieve uitlatingen

Opdracht 4324 ldquoIn controlrdquo zijn

Een gevoel van zelfcontrole of in control zijn is voor sommige mensen een voorwaarde om zich OK

voelen Dit is afhankelijk van de locus of control van de persoon De lsquolocus of controlrsquo is de plaats waar

(of partijfactor waarbij) een individu de macht over zichzelf legt Een lsquointerne locus of controlrsquo vind je

bij zeer zelfstandige en zelfverzekerde mensen In voor- en tegenspoed zullen zij verantwoordelijkheid

nemen voor wat ze overkomt Zij voelen zich meester van de situatie of werken eraan om de

omstandigheden naar hun hand te zetten De toevoeging lsquoexternalrsquo in het Nederlands lsquoexternrsquo geeft

aan dat de lsquolocusrsquo bij deze kinderen buiten het individu ligt Om het wat meer concreet te maken dit

zijn kinderen die altijd een ander de schuld geven van wat hen overkomt altijd een reden buiten

zichzelf weten aan te wijzen Mensen kunnen posities hier tussenin innemen

Mensen die weten dat ze hun eigen leven beheersen geloven dat ze hun eigen lot te creeumlren

Doel anders leren denken over ldquoin controlrdquo



Opdracht

1 U neemt een moment de tijd om na te denken over dingen in uw leven die

- u kunt beiumlnvloeden

- u enigszins kunt beiumlnvloeden

- buiten uw controle zijn

Vul deze tabel verder in en bewaar hem bij uw aantekeningen

Aspecten

toevoegen aan uw

leven

Wat kunt u

beiumlnvloeden

Wat u enigszins

kunt beiumlnvloeden

Wat buiten uw

controle ligt



148

2 Als u dit gedaan heeft leest u aandachtig door wat u genoteerd heeft en staat u stil bij de volgende

vragen

- Wat zegt dit over de dingen die u in uw leven kunt controleren

- Is de mate waarin u dingen kunt beiumlnvloeden meer of minder dan u zich voorstelt

- Is er iets wat u zou willen veranderen

- Hoe zou u dit willen doen

Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren leren kennen om het gevoel van controle over uw

eigen leven te vergroten

Opmerkingen op httpwwwonderpresterennlmiddelbareschoolhtmldocumentenhtml vindt u

een test waarmee u uw locus of control kunt vaststellen

Opdracht 4325 Manieren van naar uw status kijken

Status is een complex begrip dat door een aantal factoren beiumlnvloed wordt Status wordt grotendeels

bepaald door bepaalde sociale groepen waarin u participeert Voor het doel van deze opdracht is het

belangrijk voor u vast te stellen dat u het zelf bent die bepaalt wie u werkelijk bent U wordt niet door

anderen bepaald en u bent meer dan uw gedachten uw gevoelens of uw daden In werkelijkheid is

uw status de manier waarop u zichzelf ziet

Doel anders leren denken over status



Opdracht

1 In deze opdrachten wordt u worden uitgenodigd om uw status op drie verschillende manieren

te overwegen

- Welke waarde heeft status voor u



149

- Hoe kunt u uw eigen status herdefinieumlren

- Wie bepaalt wat voor status u heeft

Noteer de antwoorden op de volgende vragen

2 Hoe belangrijk is status voor u op een schaal van 1 tot 5 in de ogen van

- uzelf

- anderen

Hoe belangrijk op een schaal van 1 tot 5 is status voor u door de ogen van uzelf en die van

anderen

Totaal niet

belangrijk 1 2 3 4 5

Uitermate belangrijk

In uw

ogen

Door de

ogen van

anderen

3 Bent u van mening dat uw status hoog gemiddeld of laag is

4 Denk na over hoe u andere mensen behandelt

- Hoe gaat u om met mensen met een hogere status dan uzelf

- Hoe gaat u om met mensen met dezelfde status als uzelf

- Hoe gaat u om met mensen met een lagere status dan uzelf

5 Als u mensen met verschillende status ongelijk behandelt waarom is dat dan En wat zegt dit

over gelijkwaardigheid en uw houding daarin

Samenvatting In deze opdracht heeft u de manieren zoals u nu over status denkt en de manier

waarop dat in uw leven werkt geiumldentificeerd


Status is een maatschappelijk bepaald niveau waarop een persoon of een groep van personen binnen

een familie een gemeenschap een werkplek of een organisatie gewaardeerd worden De status kan

echter ook door iemand zelf bepaald worden met of zonder hulp van een externe gemeenschap



150

Doel anders leren denken over de status en de ontwikkeling ervan



Opdracht

1 U neemt een moment de tijd om na te denken over hoe status wordt gecreeumlerd en in stand

gehouden

- Wie is het die de status van iemand bepaalt

- Waarom hebben bepaalde rollen een hogere status dan andere

- Is iemands status afhankelijk zijn van een waarde in zichzelf

- Hoe verhoudt status zich tot autoriteit

- Hoe verhoudt status zich tot professionalisme

- Hoe verhoudt status zich tot inkomen en bezit

2 In het doordenken van deze vragen kan worden opgemerkt dat status sociaal gedefinieerd

wordt en niet noodzakelijkerwijs afhankelijk is van iemands intrinsieke kwaliteiten of waarden

Bepaalde rollen hebben een hogere status dan anderen bijvoorbeeld een arts heeft een hogere

status dan een colporteur

3 Dit is interessant omdat in een complexe samenleving veel verschillende rollen essentieel zijn

om die samenleving effectief te laten functioneren Zonder de vuilnisman zou de samenleving

tot stilstand komen evenals zonder de juiste medische hulp De onderlinge relaties van mensen

in de samenleving moeten daarom ook echt getuigen van wederzijds respect ongeacht hun

status rijkdom of autoriteit

De werkelijke waarde is de manier waarop u zichzelf ziet en het respect en de liefde die u voor

uzelf koestert Deze houding is uiteindelijk wat uw aanzien werkelijk bepaalt

Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over de manier waarop de maatschappij gebruik

maakt van de manier waarop zij de status van mensen definieert Dit heeft voor de meeste individuen

gevolgen soms negatief en soms positief Uiteindelijk is de enige afweging de manier waarop u over

uzelf denkt

Samenvatting veerkracht en eigenwaarde

In deze module heeft u geleerd over de aard van veerkracht in uw leven de bouwstenen en de

manier waarop veerkrachtige mensen in hun leven werken De componenten van veerkracht zijn het

gevoel van eigenwaarde zelfvertrouwen een positief zelfbeeld en positieve manieren van denken en

voelen De opdrachten hebben u in staat gesteld deze kwaliteiten en de daaraan ten grondslag

liggende houding opnieuw te bekijken en waar nodig te herzien



151



152

44 Omgaan met verandering

Doel effectieve manieren om veranderingen te beheren identificeren

De tijd die nodig is om deze module te voltooien 1 uur en 35 minuten

Introductie

Verandering is onzeker De uitkomsten zijn vaak onbekend Soms kan dit leiden tot onzekerheid

angst paniek en spanning

Praktische ervaring leert dat een positieve benadering en planning van verandering betere resultaten

zal opleveren

Deze module stelt u in staat om veranderingen in uw leven te identificeren en te plannen

Er zijn veel verschillende soorten veranderingen die van invloed kunnen zijn op iemands persoon

Deze wijzigingen kunnen betrekking hebben op externe sociale economische en politieke factoren Of

op meer individuele persoonlijke veranderingen Beide soorten veranderingen kunnen binnen of buiten

de persoonlijke controle van een individu vallen

Ee bestaat verandering die verwacht wordt en waarop geanticipeerd kan worden zoals bij ouder

worden of het verlaten van de school Daarnaast zijn er veranderingen die onverwachts plaatsvinden

of die niet te verwachten zoals werkloos raken of het winnen van de loterij In het geval van

verwachte veranderingen kunnen we door een aantal anticiperende voorzorgen die het verschil

kunnen maken met wat als we niets zouden hebben gedaan

Gebruik opdracht 433 om een aantal van dit soort veranderingen te identificeren

Verandering lijkt vaak buiten onze controle te liggen Dit kan betekenen dat we denken dat

veranderingen onbeheersbaar zijn Er kunnen een aantal aspecten van verandering zijn die we niet

kunnen controleren en die moeten we accepteren en we kunnen ons er aan proberen aan te passen

door een eventuele gecontroleerde reactie daarop Andere aspecten van verandering daarentegen die

binnen in onze controle liggen kunnen goed beheerd worden

Zelfbeoordeling over het omgaan met veranderingen

Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden in het omgaan met veranderingen nader te

verkennen Na afloop van dit hoofdstuk kunt u deze opdracht opnieuw doen om te evalueren wat u

geleerd heeft in deze module



153

Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp

van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo

en 5 betekent ldquoveelrdquo

1 2 3 4 5

1 Welke van de volgende is het meest op uvan

toepassing

- Verandering lijkt altijd uit goed voor u uit te

pakken

- U heeft een strategie voor het beheer van

elke verandering

- U weet nooit wat u aan moet met

verandering

- U gaat gewoon door ongeacht wat er

verandert

- Verandering is altijd moeilijk voor u+

2 Hoe goed kunt u omgaan met gevoelens veroorzaakt

door veranderingen in uw leven

1 3 Hoe goed bent u erop ingesteld om informatie in te

2 winnen die nodig is om beslissingen te nemen over

3 hoe u wilt omgaan met een verandering in uw

4 leven

4 Hoe goed bent u erop voorbereid om een

verandering op uw werk te doorstaan

5 Hoe goed kunt u omgaan met de gevoelens die

ontstaan door veranderingen in uw leven

6 Hoe goed bent u voorbereid om informatie in te

winnen om beslissingen over veranderingen in uw

leven te nemen

7 Hoe goed bent u voorbereid om uzelf door de

verandering heen te werken

Tel per kolom uw scores op

Totaal

Uitslag

Een score van

41-55 betekent dat u in principe goed om gaat met veranderingen in uw leven maar door deze

module te doen kunt u uw vaardigheden op dit terrein wellicht toch nog verder ontwikkelen

26-40 is een redelijke score maar u kunt zeker uzelf verder bekwamen door deze module te volgen



154

11-25 Veranderingen stellen u makkelijk voor problemen Het is voor u zeker aan te raden deze

module te volgen u zult meer inzicht krijgen in hoe u beter met veranderingen om kunt gaan

Overzicht van opdrachten

Opdracht 441 ndash Leren van veranderingen in het verleden

Opdracht 442 ndash Het proces van het managen van veranderingen

Opdracht 443 - De gevoelenscurve toepassen

Opdracht 444 ndash Het managing chance model toepassen

Opdracht 441 Leren van veranderingen uit het verleden Doel ervaringen met veranderingen uit het verleden benutten om u te helpen beter met

veranderingen om te leren gaan



Opdracht 1 Vul de onderstaande tabel in voor elke ervaren verandering en beantwoordt de vragen

Soort

verandering

Met wat voor

veranderingen heeft u

te maken gehad

Wat hielp u Wat zat u daarbij in

de weg

Onverwacht

Verwacht



155

2 Bekijk de door u gemaakte opmerkingen ndash kunt u bepaalde patronen ontdekken in hoe u met

veranderingen om bent gegaan

3 Wat lijken u op basis van wat u in het verleden heeft meegemaakt goede manieren om met

veranderingen in de toekomst om te gaan

Samenvatting

In deze activiteit heeft u een aantal essentieumlle manieren op een rij gezet die u kunnen helpen of

hinderen toekomstige veranderingen in uw leven toe te laten

Opmerkingen

Deze activiteit biedt een basis voor het omgaan met veranderingen en kan u helpen uw eigen

strategie tegenover veranderingen verder te ontwikkelen De volgende oefeningen bieden u twee

modellen om u te helpen hierover verder na te denken en een plan te maken voor hoe u met

veranderingen in uw leven wilt omgaan

Opdracht 442 - Het managen van veranderingen

Doel verschillende manieren onderzoeken waarop u na kunt denken over veranderingen


Middelen die nodig zijn Notitiebook papier en pen

Opdracht

1 Deze oefening is bedoeld om na te denken over een model van verandering dat nuttig kan zijn

Bekijk het onderstaande model dit suggereert een manier waarop u veranderingen kunt ldquoplannenrdquo

door de verandering als het ware op te breken of beter gezegd onder te verdelen in een aantal

stappen of stadia

Managing Change Model (AColeman)

Inventarisatie

Levensplanning

Terugblik en evaluatie

Actie ondernemen

Keuzes maken

-Gevoelens op een rij zetten

-De belangrijkste kwesties op een rij zetten

-Inzicht in de verschillende

vraagstukken



156

2 De eerste stap is om een balans op te maken van de verandering die u doormaakt Bij deze eerste

stap kunt u drie zaken in overweging nemen

- Uw gevoelens in verband met deze verandering op een rijtje zetten

- De belangrijkste kwesties in verband met deze verandering in kaart brengen

- Inzicht krijgen in de vraagstukken die verband houden met deze verandering

3 De tweede stap is nadenken over de mogelijke opties om met deze vraagstukken om te gaan

4 De derde stap is na te gaan wat de beste keuze is uit de beschikbare opties

5 De vierde stap is onderzoeken welke manieren er zijn om de belangrijkste keuze (s) uit te voeren

6 Tenslotte is het nuttig om te evalueren hoe goed u met de verandering bent omgegaan

Samenvatting

Deze opdracht biedt u een benadering van omgaan met veranderingen Verderop gaat u na of u deze

ook kunt toepassen

Opdracht 443 Het werken met de gevoelenscurve

Doel gevoelens die kunnen optreden tijdens de veranderingen te identificeren



Opdracht 1 De gevoelenscurve beschrijft een typisch patroon hoe gevoelens een rol spelen tijdens een

verandering Als u een verandering ondergaat kunt u sommige van deze gevoelens ondervinden Deze

gevoelens ontstaan deels als reactie op het verlies dat de verandering met zich meebrengt

2 Indien een verandering vooral als positief beleefd wordt wordt de curve snel doorlopen

3 De gevoelenscurve staat ook model voor het proces van verliesverwerking

4 Herkent u eacuteeacuten van deze gevoelens als u aan veranderingen in uw leven denkt Welke Wat was er

aan de hand toen u deze gevoelens ondervond

Verschillende opties overwegen



157

5 Dit zijn gebruikelijke gevoelens tijdens veranderingen ook al worden mensen er vaak door

verrast

6 Praat eens met andere mensen en zoek uit hoe zij deze gevoelens tijdens veranderingen ervaren

Samenvatting

Veranderingen waarbij verliezen optreden gaan gepaard met veel voorkomende gevoelens los van of

de verandering op zichzelf positief of negatief is

Opmerkingen

Wanneer mensen terugkijken op hun leven kunnen ze vaak deze gevoelens herkennen zowel bij

kleine als bij grote veranderingen

Opdracht 444 Het managing change model toepassen Doel het managing change model toepassen op een specifieke verandering





158

Opdracht

1 Kies een concrete verandering waar u op dit moment beter mee zou willen leren omgaan

Beschrijf om welke verandering het gaat

2 Nu gaat u de verschillenden stappen van het managing change model doorlopen

Stap 1 is een balans opmaken van deze verandering

- Hoe voelt u zich over deze verandering Zijn er gevoelens die u moet beheersen

- Wat zijn de belangrijkste problemen Beschrijf deze

- Begrijp ik voldoende wat dat voor mij betekent Zo niet wie kan u helpen om dit beter te

begrijpen Ga op zoek naar de informatie dien u nodig heeft

Stap 2 Welke opties heeft met betrekking tot de vraagstukken waar u mee te maken heeft Wat zijn

mogelijke manieren om er mee om te gaan Hoe zou u bijvoorbeeld scoren bij de volgende opties

(van 1-10 naarmate van belangrijkheid)

Opties Score

U wilt (na pensionering) blijven werken in hetzelfde soort werk bijv als

zzp-er

U wilt l (na pensionering) blijven werken maar ander soort werk doen

U wilt veel dingen samen met uw partner gaan ondernemen

U wilt uw kleinkinderen helpen

U wilt graag reizen

U wilt graag een vrijwilliger zijn

U wilt graag actief worden in het lokale beleid of aan lokale acties

meewerken

U wilt graag regelmatig oefeningen doen

U wilt graag iets creatiefs of kunstzinnigs doen

U wilt graag weer een cursus gaan doen en meer leren

Iets anders

Stap 3 Wat is de beste keuze voor elk vraagstuk dat u genoemd heeft

Stap 4 Hoe kunt u uw eerste keuze omzetten in daden

Stap 5 Was uw actie effectief

Samenvatting module omgaan met verandering



159

Het management change model kan worden toegepast op elk aspect van iemands leven



160

45 Kennisoverdracht Doel effectieve manieren leren kennen om kennis over te dragen

De tijd die nodig is voor deze module 2 uur 30 minuten

Inleiding module kennisoverdracht

De gemiddelde leeftijd van de actieve beroepsbevolking neemt gestaag toe Dat zal economisch en

zakelijk aanzienlijke voor individuen en voor werkgevers met zich mee brengen Om ook in de

toekomst succesvol te blijven moeten bedrijven er voor zorgen dat met de pensionering van oudere

werknemers hun kennis en ervaring niet ook verdwijnt

Meer dan ooit hebben bedrijven oudere werknemers die

bull voor kennisoverdracht tussen generaties kunnen zorgen

bull nieuwe medewerkers de waarden van het bedrijf bijbrengen

bull uitstekende mentoren voor jongere werknemers zijn en zorgen voor een reservoir aan

medewerkers voor speciale projecten just in time

Ouderen kunnen ook binnen de beroepsbevolking een belangrijke rol want

bull Zij vertegenwoordigen normen en waarden die soms helaas verdwijnen

bull Ze kunnen getuigen van vroegere ervaring

bull Ze vertegenwoordigen een historisch besef

bull Ze kunnen geschikte oplossingen die nog bruikbaar kunnen zijn

Deze ervaren ouderen worden meestal aangestuurd door mensen die jonger dan zijzelf en dat kan

voor beiden een grote uitdaging zijn

Veel kennis is verouderd voordat men zich dat realiseert Het is altijd belangrijk om te weten wat

cruciale kennis is die relevant en waardevol is om in stand te houden

De mogelijkheid om hun kennis over te dragen helpt ouderen bovendien om actief te blijven in de

samenleving


Opdracht 451 - Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu

Opdracht 452 ndash Kennisoverdracht tussen generaties

Opdracht 453 - Hoe wordt u een mentor

Opdracht 454 - Verschillende mentorstijlen

Opdracht 455 ndash Moeilijkheden bij kennisoverdracht



161

Zelfbeoordeling in welke mate zijn mijn vaardigheden om kennis over te

dragen ontwikkeld

Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden om kennis over te dragen in beeld te

brengen U kunt dit als evaluatie nogmaals doen nadat u de opdrachten van de ze moduele heeft

uitgevoerd

Vul bij elke vraag een aantal punten in met behulp van

de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en 5

betekent ldquoveelrdquo

1

2

3

4

5

1 Hoe goed kunt u kennis over te dragen aan mijn collegas

2 Welke van de volgende uitspraken zijn het meest op u van

toepassing

2a- U deelt uw kennis voordat die verouderd is

2b- U kunt jongeren interesseren voor wat u te vertellen

heeft

2c- Collegas zijn u dankbaar voor suggesties en tips

2d- Iedereen vraagt u naar uw ervaring

2e- Collegas vragen u om hulp als ze een probleem

hebben

3 U vindt het makkelijk om uw kennis te delen als mensen u

om hulp vragen

4 Mensen vinden het leuk als u over uw ervaring praat

5 U bent een zelfverzekerde mentor

Tel de punten in elke kolom op

Totaal

Uitslag

Een score van

28 + betekent dat uw vermogen tot kennisoverdacht en een mentor te zijn echt al goed ontwikkeld

is en u misschien dit onderdeel niet hoeft te doen

15-27 zijn redelijk scores maar u kunt zeker iets winnen bij het doen van dit onderdeel



162

7-14 u zult waarschijnlijk veel hebben aan de opdrachten in dit gedeelte

Opdracht 451 Kennisoverdracht en ervaringsleren vroeger en nu

Doel ontdekken hoe oude patronen van kennisoverdracht in nieuwere veranderen



Opdracht

1 Kunt u zich situaties herinneren dat mensen hun kennis aan u overdroegen Hoe was dat voor

u

2 Vond u het leuk als ouderen met u over hun ervaringen spraken Wat vond u daar leuk aan

Wat vond u er niet leuk aan

3 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om hun kennis aan u over te dragen Waarom vroeg u

dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd

4 Heeft u wel eens ouderen gevraagd om met u over hun ervaringen te spreken Waarom vroeg

u dat Of waarom heeft u dat niet gevraagd

5 Wat heeft u geleerd van het beantwoorden van de vragen 1-4

6 Vul onderstaande tabel in om manieren te zoeken om kennis over te dragen aan anderen

Soort kennisoverdracht Wat hielp u daarbij Wat zat u daarbij in de weg

Adviseren

Leren onderwijzen

Concrete suggesties

geven

Vertellen hoe u deze

problemen in het

verleden heeft opgelost

Uw ervaring delen

Instructies geven



163

Over uw ervaringen

vertellen

Gebruik van internet

Gebruik van sociale

media

1 Wat zijn voor u kenmerkende stijlen en patronen van kennisoverdracht aan anderen

2 Wat voor reacties krijgt u over uw manier van kennisoverdracht

3 Zoals u uw antwoorden op deze vragen herleest ziet u dan verschillende patronen van

kennisoverdracht tussen nu en vroeger

4 Wat kunt u voor conclusies trekken uit uw beantwoording van de vragen in deze opdrachten

Samenvatting In deze opdracht heeft u nagedacht over wat effectieve en minder effectieve

manieren van kennisoverdracht voor uzelf geweest zijn en u heeft beschreven op welke wijze uzelf

kennis en ervaring probeert over te dragen

Opmerkingen Misschien heeft het toegevoegde waarde als u uw antwoorden met iemand anders

bespreekt Hou daarbij in gedachten dat wat u hier concludeert de basis zal vormen voor de volgende

opdrachten in deze module

Opdracht 452 Kennisoverdracht tussen generaties

Doel overeenkomsten en verschillen ontdekken in de manieren van kennisoverdracht tussen

verschillende generaties



Opdracht

Deel 1

Momenteel kunnen we 5 generaties op de werkvloer onderscheiden11

o De ldquostillerdquo generatie rijpe senioren - (65+ jaar)

o De protestgeneratie - (55-65 jaar) ook wel babyboomers genoemd

o Generatie X - (40-55 jaar) ook wel de ldquoverlorenrdquo generatie genoemd

11

AC Bontekoning Het generatieraadsel 2010 Becker 1992



164

STILLE GENERATIE

PROTESTGENERATIE

GENERATION X

DE MILLENIALS

DE SCREENAGERS

o De millennials - (30-40 jaar) ook wel bekend als de ldquopragmatischerdquo generatie

o De screenagers - (20-30 jaar) ook wel internetgeneratie genoemd of de generatie

Einstein of generatie Y

Schrijf per generatie zoveel eigenschappen of kenmerken op waarin zij zich van andere

generaties onderscheiden

Deel 2

Beantwoord nu de volgende vragen

1 Wat ziet u voor verschillen in leerstijlen behoeften en verlangens wensen overtuigingen

persoonlijkheden en competenties tussen de verschillende generaties

2 Tot welke generatie behoort u Wat ziet u als verschillen in kennisoverdracht van de oudere

generatie naar uw generatie vergeleken met de kennisoverdracht van uit uw generatie naar

jongere generaties Waar bevindt u zich

3 Wat heeft u nodig om kennis en ervaring te behouden en over te dragen



165

4 Hoe kunt u beginnen met kennis over te dragen

5 Schrijf de namen van de mensen met wie u samenwerkt in onderstaande tabel rn probeer te

bepalen hoe u met een ieder omgaat

Team lid

collega

Zijnhaar generatie

Kies uit stil protest

x millennial

screenager

Uw grootste

uitdaging

tegenover deze

persoon

Wat moet u

vanaf morgen

naar deze

persoon toe

gaan doen

Wat moet u

naar deze

persoon niet

meer doen

Samenvatting Deze opdracht heeft u in staat gesteld om na te denken over de communicatie tussen

verschillende generaties en meer specifiek over hoe uzelf communiceert in de kennisoverdracht tussen

collegas van verschillende leeftijden

Opmerkingen U kunt een krachtiger effect bewerkstelligen door de antwoorden in het tweede deel

van de opdracht ook laat lezen aan de collegarsquos die u noemt in de tabel Vraag de betrokken collegarsquos

om feedback en noteer wat ze u teruggeven


Mentoring is een proces van informele overdracht van kennis en sociaal kapitaal alsmede mentale en

psychosociale ondersteuning die door de proteacutegeacute als relevant aangemerkt wordt voor zijnhaar

verdere loopbaan- en professionele ontwikkeling Bij mentoring gaat het om informele communicatie

meestal face-to-face en gedurende een langere periode tussen een persoon die aantoonbaar over

meer relevante kennis wijsheid of ervaring beschikt (de mentor) en een persoon die aantoonbaar

minder ervaring heeft (de proteacutegeacute)



166

Doel vast te stellen wat mentorschap is



Opdracht

Op veel werkterreinen zijn de professionele vaardigheden langzaam maar zeker uitgebreid met

sociale vaardigheden Werknemersmedewerkers moeten klantvriendelijk zijn ze moeten klanten en

collegarsquos begeleiden en adviseren en ze moeten goed communiceren met hun leidinggevenden

1 Welke sociale vaardigheden komen het meest voor in uw werk

2 Hoe heeft u deze vaardigheden geleerd

3 Heeft u een begeleidende en ondersteunende rol naar klanten toe

4 Adviseert u klanten

5 Moet u klanten feedback geven

6 Heeft u eacuteeacuten of meer malen een stagiair begeleidt

7 Hoe vaak heeft u een nieuwe collega in uw werk geiumlntroduceerd en begeleid

8 Moet u uw collegarsquos vaak feedback geven

9 Hoe vaak heeft u een collega moeten beoordelen

10 In hoeverre is in uw mijn werk een rol als mentor ontwikkeld

Samenvatting u heet verschillende voor u vertrouwde manieren geiumlnventariseerd die ook een rol

spelen bij mentorschap

Opdracht 454 ndash Verschillende manieren van mentoring

Doel verschillende manieren van mentoring leren onderscheiden en ontdekken welke het meest

geschikt is in een specifieke situatie





167

Opdracht

De focus van de begeleiding is om de hele persoon te ontwikkelen en daarvoor is een breed gamma

aan technieken voorhanden die de nodige wijsheid vereisen om op passende wijze te worden

gebruikt Bij mentoring mensen maken gebruik van de volgende vijf meest voorkomende

technieken12

1 Begeleidend het aangaan van een verbintenis contact maken op een zorgzame manier wat

inhoudt dat u zij aan zij staat met uw proteacutegeacute als deelnemer aan het leerproces

2 Motiverend mentoren worden vaak geconfronteerd met hoe moeilijke het is om hun proteacutegeacute tot

een zeker punt te brengen waarop hij of zij klaar is om een verandering aan te gaan Motiveren is

extra noodzakelijk wanneer u merktdat uw proteacutegeacute iets niet begrijpt of zelfs onacceptabel vindt Het

zal pas zin en waarde voor de proteacutegeacute krijgen hijzij inziet dat de situatie dit vereist

3 Katalyserend wanneer verandering leidt tot een kritiek gevoel van onder druk staan kan het

leren sneller gaan Hier kiest de mentor kiest ervoor om de proteacutegeacute rechtstreeks de verandering aan

te laten gaan dat wil zeggen rechtstreeks de verandering in te duiken door een andere manier van

denken uit te lokken of een verandering in identiteit of herordening van waarden

4 Tonend dit betekent dat u iets begrijpelijk moet maken of met behulp van een eigen voorbeeld

een vaardigheid of activiteit moet demonstreren U laat zien waarover u praat U laat dat zien door uw

eigen gedrag

5 Reflecterend hier de mentor richt zich op het plukken van de rijpe vrucht het wordt meestal

gebruikt om de proteacutegeacute zich bewust te laten worden van wat hijzij uit ervaring geleerd heeft en wat

voor conclusies hijzij daaruit trekt De belangrijkste vragen hierbij zijn Wat heb je geleerd Hoe

nuttig is het

Mentoren kunnen verschillende techniekenbruiken afhankelijk van de situatie en de mentaliteit van de

proteacutegeacute De technieken die ze in moderne organisaties

gebruiken zijn te vinden in oude onderwijssystemen

van de socratische methode van het oogsten tot de

begeleidingsmethode van de rondtrekkende leerling-

kathedraalbouwers in de Middeleeuwen Leiderschap

auteurs Jim Kouzes en Barry Posner13 adviseren

mentoren te zoeken naar leermomenten om de

mogelijkheden van de mensen in de organisaties die

zij leiden uit te breiden of te realiseren Zij

benadrukken dat persoonlijke geloofwaardigheid net

12 ^ a b Aubrey Bob and Cohen Paul (1995) Working Wisdom Timeless Skills and Vanguard Strategies for

Learning Organizations Jossey Bass pp 23 44ndash47 96ndash97 13 ^ Posner B and Kouzes J (1993) Credibility San Francisco Jossey Bass p 155



168

zo essentieel is voor de kwaliteit van mentoring als professionele vaardigheid

1 Welke optie zou ik gebruiken in de volgende situaties

Situatie Kies een techniek

begeleidend

motiverend

katalyserend

tonend

reflecterend

Dit is afhankelijk van

Een oudere persoon verliest haar

zelfstandigheid terwijl ze enige

praktische ondersteuning in huis

heeft

Een jonge criminele jongen zoekt

iemand die hem begrijpt en hem op

de juiste manier begeleidt

Een schoolmeisje heeft wat

gezelschap en hulp bij haar huiswerk

nodig

Een nieuwe werknemer heeft een

mentor nodig als gids tijdens zijn

eerste maand in de nieuwe

organisatie

Een oudere vrouw die weer wil gaan

dansen vreest dat men dat

belachelijk vindt voor haar leeftijd

Een startende ondernemer heeft wat

begeleiding en advies nodig van een

ervaren ondernemer

Een lichamelijk gehandicapte persoon

heeft enige steun nodig bij zijn werk

op een zorgboerderij

Samenvatting u heeft verschillende mentorschapstechnieken leren kennen

Opdracht 455 Moeilijkheden bij kennisoverdracht

Doel vaststellen wat kennisoverdracht moeilijk kan maken



Opdracht



169

1 Er zijn vele factoren die kennisoverdracht kunnen bemoeilijken - sommige van deze zijn

hieronder opgesomd

Het onvermogen om

onbewuste kennis (tacit

knowledge14) te

erkennen en te

articuleren

Visuele presentaties

om kennis over te

dragen

Problemen om

meningen

standpunten

veronderstellingen een

overtuiging of

culturele normen met

elkaar te delen

Geen cultuur

kennis is macht

Taalproblemen Verschillende

expertise

Interne conflicten Generatieverschillen

De eenheid proberen te

bewaren

Te weinig

stimulansen

Geografisch afstand Problemen met ICT

Eerdere ervaringen Geen gedeelde

sociale identiteit

Misverstanden Foutieve informatie

Motivatieproblemen Gebrek aan

vertrouwen

Twijfels aan

deskudigheid

Welke complicaties heeft u ervaren Hoe kunt u proberen deze te vermijden of op te lossen

2 In de onderstaande lijst ziet u verschillende mogelijkheden om uzelf te trainen in kennisoverdracht

Verschillende

trainingsmogelijkheden

Wat heeft u persoonlijk

nodig

Wat heeft u nodig om dit

te organiseren

Zelf begeleid worden door

een mentor

Coachingsgesprekken

Geleide fantasie

Simulatie rollenspel

Ervaringsleren

14 Tacit Knowledge is not easy to visualise and express It is highly personal and hard to formalise



170

In het werk meelopen

Als koppel werken

Community of practice

met andere mentoren ndash

intervisie

Gesprekstraining

Supervisie of intervisie

Heeft u weleens gebruik gemaakt van eacuteeacuten van deze mogelijkheden Wat lijkt u een goede

mogelijkheid om uw vaardigheden op dit terrein te vergroten

Samenvatting u heeft nagedacht over verschillende manieren om problemen bij mentoring te

overwinnen

Samenvatting module kennistransfer

In deze module heeft u geleerd hoe u uw mogelijkheden om kennis en ervaring over te dragen kunt

verbeteren

Verder lezen

httpwwwintermediairnlcarrieredoorgroeiencarriere-ontwikkeling4-voordelen-van-een-mentor-

op-je-werk

httpwwwstepstonenlCarriere-AdviesCarriereiedereen-kan-een-mentor-gebruikencfm

httpwwwintermactionnlduo_mentoringphp

httptranslategooglenltranslatehl=nl-

NLamplangpair=en7Cnlampu=httpwwwmentorsetorgukpagesmentoringhtm

httpwwwcoachingindecultuurnlfileadminuser_uploadpublicatiesmentormenteeboekje1pdf

46 Tijd- en stressmanagement

Ik ben ervan overtuigd dat het enige wat we werkelijk hebben is tijd E Foley

Doel beter met tijd en met stress om leren gaan

De tijd die nodig is voor deze module 2 uur

Introductie

Het is essentieel om in ons leven te onderzoeken op welke wijze we omgaan met de beschikbare tijd

Dit heeft betrekking op onze waarden en overtuigingen op onze prioriteiten en op wat anderen van

ons eisen Het verkrijgen van inzicht in onze tijd en het beheer ervan kan dus zeer nuttig zijn



171

Tijd- en stress management zelfbeoordeling Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden met betrekking tot tijden stress

management vast te stellen (0-meting) Wij raden u aan deze test opnieuw te doen nadat u de

opdrachten in deze module gedaan heeft




1 2 3 4 5

1 Denkt u dat u effectief bent in het beheer van uw

tijd

2 Denkt u dat u effectief met stress omgaat

3 U voelt u gefrustreerd uw werk

4 U ben moe zelfs als u lang genoeg slaapt

5 U krijgt ruzie met uw collegas of uw gezin

6 U moet langer op het werk blijven of uw taken thuis

afmaken

7 U heeft zo veel dingen te doen dat u niet weet

waarmee te beginnen

8 Denkt u dat uw collegarsquos met u willen werken als het

om tijdsgebonden taken gaat

9 Maakt u een prioriteitenlijstje van uw dagelijkse taken

en checkt u dat naderhand

Tel uw score in iedere kolom op

Totaal

Tel u punten voor de vragen 1 tot 5 bij elkaar op

Uitslag

Als u een score had van 36+ beheert u uw tijd en stress echt goed al en het is misschien niet nodig

om deze module te doen

19 tot 35 is redelijk scoort en u kunt iets winnen door deze module te doen

9 tot 18 u kunt waarschijnlijk veel winnen door de oefeningen in deze module te maken



172

Overzicht van activiteiten

451 ndash Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters

452 ndash Wat is stress Stress op het werk

453 - Omgaan met stress stijlen en beheersing

454 - Omgaan met stress rationeel denken

455 - Risicomanagement

Opdracht 461 Tijdmanagement het identificeren van tijdvreters

Wanneer bepaalde zaken onze energie opslurpen en we geiumlrriteerd raken en ontevreden worden

hebben we te maken met een zogenaamde tijdvreter Dit kan gebeuren door onze eigen schuld of

door de organisatie waar we werken of door een combinatie van beide

Opdracht

1 Markeer in de onderstaande tabellen de tijdvreters die voor u frustrerend zijn en geef aan in

welke mate In de rechterkolom aangeven met een vinkje in de eerste 4 antwoordkolommen

en in de 5e kolom Ja of Nee

2

Tijdvreters Bijna altijd

Vaak Soms Bijna nooit

Welgeen probleem

U bent niet in staat om uw werkzaamheden

op tijd af te krijgen

lsquos Avonds voelt u dat u heb niet genoeg

gewerkt

U onderbreekt de hele tijd uw werk

U heeft teveel dingen op hetzelfde moment te

doen

U heeft veel tijd geiumlnvesteerd in nutteloze

dingen

U stelt moeilijke taken uit

Er is een gebrek aan duidelijke taken een

taakomschrijving ontbreekt

U vindt het moeilijk om prioriteiten te stellen

U wordt overweldigd door te veel onvoorziene

gebeurtenissen

Er is te veel chaos om u heen



173

U heeft meer tijd nodig om nieuwe en

moeilijke taken effectief uit te voeren

U heeft vaak activiteiten die ook door anderen

kunnen worden gedaan

U kunt (vaak) niet weigeren

U bent vaak niet in de stemming om de

dingen die u moet doen te doen

U heeft niet genoeg tijd voor uzelf

Meestal bent u gehaast

Uw partnerkinderen krijgen niet genoeg

aandacht

Er gebeurt altijd te veel tegelijk

Iedereen wil altijd wel iets van u

U wilt alles perfect te doen

Anderen vragen te veel van u

U moet altijd andere mensen onder druk

zetten druk om dingen gedaan te krijgen

Er is teveel bureaucratie

2 Kies de vijf meest relevante tijdvreters uit deze lijst

Bedenk zo veel mogelijk suggesties voor oplossingen voor deze problemen Noteer alle suggesties

Zelfs wanneer een suggestie dom lijkt kan die later toch nuttig blijken

Tijdvreters Suggesties voor oplossingen

1

2



174

3

4

5

Samenvatting U heeft ontdekt dat sommige zaken die uw tijd verbruiken u niet verder helpen

Opdracht 462 - Wat is stress Stress op het werk

Stress is als een storm Het komt onverwacht en doodt uw plannen Stress is net als een kruid

Geeft smaak maar vernietigt bij overdosering

Doel bronnen van mijn stress te ontdekken op het werk


De benodigde middelen pen

Introductie stress op het werk

Stress is

Iemands reactie op de eisen of eisen aan hen

Een onbalans tussen deze eisen en persoon waargenomen vermogen om hen te ontmoeten

Een emotionele spanning in situaties die als moeilijk ervaren

Drie benaderingen van stress

bull Stress als reactie - uw fysiologische en psychologische reactie op een waargenomen moeilijke

situatie

bull Stress als een stimulans - een situatie die u in u omgeving waarneemt en die flinke druk en

sterke emoties creeumlert

bull Stress als proces - de relatie tussen u en in uw omgeving die afhangt van mijn perceptie van

de situatie



175

Stress op het werk - mogelijke bronnen

- Rolconflict in de organisatie

- Negatieve zelfbeoordeling van uw carriegravere

- Gebrek aan stabiele werkgelegenheid

- Conflicten met uw ondergeschiktencollegasmanagersklanten

- Tijdsdruk

- Buitengewone werklast

- Wijzigingen in uw functieomschrijving

- Wijzigingen in de technische apparatuur

Opdracht Stress op uw werk test

Instructie ga na hoe vaak u de onderstaande situaties ervaren heeft in de laatste drie maanden

Gebruik de schaal

0 - nooit 1 - soms 2 - heel vaak 3 - vaak 4 - bijna de hele tijd

Score

U mist enthousiasme voor uw werk

U voelt u altijd moe hoewel u lang genoeg slaapt

U voelt u gefrustreerd tijdens het uitvoeren van werktaken

Uw stemming verandert snel U wordt ongeduldig zelfs van kleine

ongemakken

U moet het wat kalmer aan doe - U heeft genoeg van al die mensen die

iets van u moeten

U heeft een negatieve houding tegenover uw werk - u denkt dat het zo

nutteloos is

U denkt dat uw beslissingsvermogen lager dan ooit is

Het lijkt u dat u minder efficieumlnt ben als u zou moeten zijn

De kwaliteit van uw werk is lager dan die zou moeten zijn

U voelt me fysiek emotioneel en of psychisch uitgeput

Uw weerstand tegen ziektes is lager

U heeft minder interesse in uw hobbyrsquos

U eet minder of meer dan normaal drinkt meer koffie thee of

koolzuurhoudende dranken u rookt meer drinkt meer alcohol of gebruikt

andere middelen gebruiken om u in uw werk staande te blijven houden

U begin u onverschillig te voelen over andermans problemen en

behoeften

U voelt spanning in gesprekken met uw manager collegas vrienden of

familie zitten

U bent geestelijk afwezig



176

U hebt concentratieproblemen

U raakt snel verveeld

U mist de voldoening in uw werk u denkt dat u zich slecht voelt of er iets

mis is

Het enige antwoord dat bij u opkomt als u aan waarom moet werken

denkt is mijn salaris

Bereken nu uw score

Als uw totale score is

0 tot 25 ndash gaat u goed om met stress op uw werk

24 tot 40 ndash ervaart u enige stress en moet preventieve maatregelen nemen het kan het eerste teken

van een opkomende burn-out

41 tot 55 ndash het is voor u zeker nodig om concrete maatregelen te nemen het kan de tweede fase van

een burn-out te zijn

55 + - uw situatie kan worden gedefinieerd als een burn-out en u heeft waarschijnlijk professionele

hulp en ondersteuning nodig om daar mee om te gaan

Samenvatting

In dit deel heeft u mogelijke bronnen van stress ontdekt zoals u die kunt ervaren in uw werk U heeft

ook uw gedrag gevoelens en houding die tot een hoge mate van stress kunnen leiden of zelfs tot een

echte burn-out geeumlvalueerd

Opdracht 463 Omgaan met stress stijlen en beheersing

We hebben de mogelijkheid om dingen die we niet kunnen veranderen te accepteren de moed om

dingen die we kunnen veranderen te veranderen en de wijsheid om het eerste van het laatste te

kunnen onderscheiden R Niebuhr

Doel Verschillen manieren van omgaan met stress te identificeren


Middelen die nodig zijn Pen papier

Introductie

De meest voorkomende bron van stress is het gevoel dat u niets kunt doen in werkelijkheid is dat

een zeer uitzonderlijke situatie zoals de dood of een natuurramp De beste manier om met dit gevoel

van ik kan niets doen om te gaan is het identificeren van gebieden waar u wel controle over heeft

U kunt altijd uw omgeving in kaart brengen om deze controlegebieden te bepalen hellip



177

Stijlen en strategieeumln om met stress om te gaan

bull Voorkomen ndasheen stressvolle situaties die in de nabije toekomst kunnen optreden vernijden Een

verstandige strategie hoewel de situatie zich in werkelijkheid misschien niet zal voordoen

bull De aanval kiezen - een agressieve factor die uw situatie in gevaar kan brengen actief benaderen

en neutraliseren of verwijderen deze strategie kost vaak veel energie en intellectuele inspanning

bull Bescherming zoeken ndash een strategie om uw krachten te sparen onderduiken tot de dreiging

verdwijntwellicht gebeurt dat nooit maar toch

bull Ontsnappen ndash een normale keuze in zogenaamde hopeloze situaties als u denkt dat u niets kunt

doen om te helpen maar deze strategie kan ook een self-fulfilling prophecy worden

How kunt u op stress reageren ndash

Drie verschillende scenariorsquos

Opdracht 464 Omgaan met stress rationeel denken

Ik heb invloed ophellip

Ik heb hier geen invloed op

Ik heb misschien invloed op hellip

stress u raakt uw baan kwijt

Mijn

leven

ontwikkeling eigen bedrijf beginnen

crisis

weer evenwicht raken een

vergelijkbare baan vinden similar job

stagnatie van een uitkering

leven



178

Doel ontdekken hoe kan u uw geest kunt gebruiken om stress te verminderen



Introductie

Hoewel u misschien een beperkte invloed op de dingen om u heen heeft kunt u uw denken

controleren en daarmee ook uw reacties op stressvolle situaties Het zijn niet feiten waar u nerveus en

gespannen van wordt We worden nerveus en gespannen van de mate waarin wij in die feiten

geloven

EMOTIES = wat u gelooft + wat u denkt

Regels voor rationeel gedrag

bull Sommige dingen gaan niet zoals u gepland had dat is heel natuurlijk

bull Er zijn zaken die u kun controleren (u kunt altijd een manier vinden om ze op te lossen) En zaken

die u niet kunt controleren heeft u als feit te accepteren

bull Niemand is perfect U hoeft niet in alle situaties perfect te zijn

bull U had nooit een ramp verwacht

Opdracht

A DE SITUATIE

Denk aan een stressvolle situatie die u onlangs heeft meegemaakt of waar u nu mee te maken

heeft Beschrijf kort wat er is gebeurd

B GEDACHTEN amp GELOOF

Beschrijf oprecht wat u van de situatie gelooft en wat uw gedachten erbij zijn (A)



179

C EMOTIES

Wat voor gevoelens heeft u in die situatie (A)

D ACTIE

Wat heeft u uiteindelijk in die situatie gedaan(A)

E FEITEN

Controleer of alle dingen die u heeft opgeschreven in A FEITEN zijn Laat alleen die dingen toe

die kunnen worden opgenomen door een camera

F GEZONDE GEEST

Controleer alle gedachten die u heeft opgeschreven in ldquoBrdquo

Wat zijn uw gedachten Berusten uw ideeeumln op onbetwistbare feiten



180

G GEDACHTEN VERVANGEN

Vervang de gedachten die niet echt waar zijn door andere gedachten

Samenvatting U hebt geleerd om een methode van rationeel denken toe te passen in een

uitdagende situatie in uw leven

Opmerking lsquoNo way out situaties zijn echt zeldzaam en deze opdracht leert u om eerder

realistische gedachten uit te voeren dan toe te geven aan wishful thinking In de meeste gevallen kunt

u een oplossing vinden om uw stress te verminderen Analyseer de situatie met behulp van

technieken geleerd in deze moduel en vraag uw collegas of familie u daarbij te helpen

Opdracht 465 Risicomanagement

Introductie

Risico is onvermijdelijk Het is net als de spreekwoordelijke dood en de belastingen eacuteeacuten van de

weinige onvermijdelijke dingen in het leven Sommige risicos zijn zo klein dat ze te verwaarlozen zijn

terwijl anderen in potentie ernstige gevolgen voor ons welzijn kunnen hebben Het is dus belangrijk

om de waarschijnlijkheid en de mogelijke gevolgen van onze eigen specifieke risicos te begrijpen en

verstandige kosteneffectieve maatregelen te nemen tegen de belangrijkste risicorsquos



181

Een risico is in wezen een potentieel toekomstig probleem (of kans) Elke beslissing die u neemt of

iedere actie die u onderneemt bevat een element van risico Risicos ontstaan wanneer de zwakke

plekken in onze systemen processen faciliteiten of middelen bedreigd worden

De volgende gebeurtenissen zijn voorbeelden in willekeurige volgorde van enkele van de mogelijke

risicos die ons kunnen bedreigen Het is geenszins een definitieve of uitputtende lijst - het is eerder

bedoeld om een beeld te krijgen van alle soorten risicos die u kunt tegenkomen We hebben alleen

maar het nieuws te lezen of het journaal te kijken of te denken over hoe we onze ervaringen willen

realiseren om te beseffen dat deze gebeurtenissen helaas gebeuren - in sommige gevallen maar al te

vaak

Brand Computer crash Ziekte Negatieve publiciteit

Overstroming Ongeluk op de

werkvloer

Negatief saldo Echtscheiding

Internetstoring Stroomuitval Vervuling Auto-ongeluk

Diefstal Menselijk fout Vandalisme Hartfalen

Risicos kunnen ontstaan als gevolg van uw eigen handelen of als gevolg van externe factoren

Opdrachten

Het proces van risicomanagement is eenvoudig maar doeltreffend De voorgestelde werkwijze kent vijf

zeer eenvoudige fasen die in het volgende schema getoond worden

Fase 1 Voordat u enige zinvolle actie tegen een mogelijk risico kunt ondernemen moet u weten wat u

kunt tegen komen

Neem een moment de tijd en overwegen wat mogelijke risicos zijn in uw leven Vul deze in tabel 1

Tabel 1

1 risicos inventariseren

2 risicos kwantificeren

3 tegenmaatregelen inventariseren

4tegenmaatregelen implementeren

5monitoren en herzien



182

Risicorsquos Mate van waarschijnlijkheid Te verwachten impact

Fase 2 Zodra u uw risicorsquos geiumlnventariseerd heeft moet u ze kwantificeren De risicorsquos waarin u echt

geiumlnteresseerd bent zijn de moeite waard om iets aan te doen

Geef elk risico het aantal punten dat overeenkomt met hoe ernstig het risico misschien is

Bekijk de risicorsquos die u gekozen hebt en schat hoe waarschijnlijk met behulp van de volgende termen

onwaarschijnlijk mogelijk waarschijnlijk en onvermijdelijk

Beschrijf de mogelijke gevolgen in termen als laag gemiddeld en hoog

Fase 3 Zodra u weet welke risicos de meest ernstige zijn kunt u beginnen mogelijke

tegenmaatregelen te inventariseren en deze te implementeren

TEGENMAATREGELEN

Risicorsquos Verplaatsen Verkleinen Controleren Herstellen

Fase 4 U stelt vast welke tegenmaatregelen verstandig en rendabel zijn en besluit waarin u wilt

investeren Daarna kunt u verder gaan en ze uit te voeren



183

Hoog

Laag

Laag Hoog

Plaats de belangrijkste risicos in de rechter bovenhoek en de minst belangrijke in de linker

bovenhoek

In algemene termen kunnen de reacties op verschillende risicos grotendeels worden onderverdeeld in

vier categorieeumln

- Geen actie (laag-laag)

- Zou afgezwakt kunnen worden (laag-hoog)

- Moet afgezwakt worden (hoog-laag)

- Moet onmiddellijk afgezwakt worden (hoog-hoog)

Als de kans en de impact beide laag zijn kan het een volkomen redelijke beslissing zijn om niets te

doen en om bepaalde risicos te accepteren

Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid maar een lage impact zou een verstandige aanpak zijn

om ze te controleren en te beheersen bijvoorbeeld door het verbeteren en documenteren van

processen door het verstrekken van adequate opleiding en onderwijs en door de uitvoering van de

controle en procedures om regelmatig te controleren en de situatie te beoordelen

Als de kans laag is maar de impact hoog dient een rampenplan te worden ontwikkeld Het is

daarnaast echter altijd goed te beseffen dat het oude gezegde voorkomen is beter dan genezen

evenzeer geldt Dus preventie waar dat mogelijk is

WAARSCH

IJN

-

LIJ

KH

EID

IMPACT



184

Voor risicos met een hoge waarschijnlijkheid en een hoge impact zijn onmiddellijk risicobeperkende

maatregelen absoluut noodzakelijk

-

Hierbij moet echter worden opgemerkt dat er mogelijk enige overlap is omdat zoals met zo veel

dingen in het leven het niet altijd mogelijk is om alles te verdelen in overzichtelijke afgebakende

blokken Bijvoorbeeld risicoreductie of zich verzekeren tegen risicorsquos zouden beiden toegepast kunnen

worden in eacuteeacuten van de twee meest rechtse kwadranten in bovenstaand schema

Fase 5 Om het proces te voltooien moet u de effectiviteit in de gaten houden via monitoring of door

de controles die daarvoor in de plaats komen

Voor elke in te voeren tegenmaatregel moet u overwegen of

- Het werkt waarvoor het bedoeld is

- Het de totale blootstelling aan risicos vermindert

- Het verbetert

- Het rendabel blijft

- Het niveau van restrisico aanvaardbaar is

- Het wordt nageleefd

Samenvatting moduletijd-en stressmanagement

In deze module heeft u geleerd hoe u beter om kunt gaan met stress het organiseren en plannen van

uw taken en het managen van de risicorsquos

Beheren en

bewaken

Reductie-

overdracht

Accepteren

Verzekeren

WA

AR

SC

HIJ

N

LIJ

KH

EID

IMPACT



185

Hoofdstuk 5 Een gezonde leefstijl

Dit hoofdstuk verkent aspecten van gezondheid en welzijn en spiritualiteit

51 Gezondheid en welzijn

Onderzoek toont aan dat de gezondheid op elke leeftijd of in elk stadium van het leven kan worden

verbeterd Gemiddeld duurt het 4 tot 6 weken voor een merkbare verbetering van de gezondheid

optreedt

Doel praktische manieren op een rij zetten om uw gezondheid en uw welzijn te verbeteren


Introductie

In deze module gaat u een aantal terreinen van gezondheid verkennen De module heeft to doel uw

bewustzijn te verhogen en uw gezondheid te verbeteren Gezondheid is een waardevolle grondstof

voor een persoon op elke leeftijd of in elke fase in het leven Gezondheid wordt beiumlnvloed door de

levensstijl die we erop nahouden Het beoordelen van uw huidige gezondheidstoestand en de

gebieden waar verbeteringen nodig zijn zal helpen om een gezondheidsstrategie te implementeren

die een aspect van gezondheid in positieve zin kan veranderen

Alles wat u doet kan positief of negatief effect hebben op uw gezondheid Daarom is het belangrijk bij

het opbouwen van een positieve gezondheid om de gezondheidsbevorderende handelingen te

identificeren en deze over te nemen

Zelfbeoordeling gezondheid en welzijn

Gebruik de onderstaande zelfbeoordeling ook om uw vaardigheden opnieuw te evalueren na het

uitvoeren van de opdrachten in deze module



186


van de schaal van 1-5 waarbij 1 betekent ldquoweinigrdquo en

5 betekent ldquoveelrdquo

1 2 3 4 5

1 Denkt u dat uw gezondheid en welzijn kan worden

verbeterd

2 Gaat u uw gezondheid te verbeteren

3 U gelooft dat uw gezondheid onder controle is

4 U weet niet hoe u uw gezondheid kunt verbeteren

5 U weet meestal wat er nodig is

6 U bent bereid om uw energie te steken in het onderhouden

van uw gezondheid


Totaal

Tel uw scores voor de vragen 1 tot 6 op

Uitslag

Een score van

20-30 betekent dat u een goed begrip heeft van sommige aspecten van gezondheid en welzijn

misschien heeft u het niet nodig om dit onderdeel te volgen

10-19 zijn redelijke scores maar u kunt door her volgen van dit onderdeel een beter begrip kirjgen

van uw gezondheid

0-9 u heeft veel te winnen op het gebeid van gezondheid en welzijn door dit onderdeel te volgen


511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren

512 Behoud van gezondheid en welzijn

513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem



187

Opdracht 511 Gezondheid en welzijn kunt u uw gezondheid verbeteren

Onder de bevolking is de algemene kennis en het bewustzijn van de gezondheid zeer hoog Over het

algemeen beperken mensen hun gezondheid door specifieke acties die nodig zijn te vermijden

Doel manieren van denken ontwikkelen over de controle van de persoonlijke gezondheid nemen



Opdracht

De truc is om gezondheidswinst te beginnen van waar u uw lichaam uw geest uw emoties en uw

geest zich nu bevinden en uw gezondheid stapsgewijs verbeteren

Het ontwikkelen van een consistente en lonende strategie gericht op gezondheidswinst zal een

positieve verschil in uw gezondheid opleveren dat binnen 4 tot 6 weken kan worden

Case studies van gezondheidswinst

Case studie 1

Een 57-jarige werknemer werkzaam in de productie had last van pijn in zijn rug Een fysiotherapeut

beval oefeningen aan voor het versterken van de rugspieren en demonstreerde betere tiltechnieken

Hij werd geadviseerd om vijf keer per week te oefenen Binnen drie weken was de pijn verminderd en

na zes weken had de werknemer een goede houding en was in staat om te tillen Zijn kracht werd

herbouwd en de pijn verdween

Case studie 2

Een vrouw van 65 in een stressvolle administratie baan begon in gewicht toe te nemen en hoge

bloeddruk te ontwikkelen Ze wenste te blijven werken maar ze was bezig met haar gezondheid Ze

won medisch advies in Haar bloeddruk en cholesterolniveau werden gecontroleerd en ze werd

geadviseerd om gewicht te verliezen zich bezig te houden met matige lichaamsbeweging en de stress

te verminderen Ze had eerder zonder succes dieumlten gevolgd maar ze had nog nooit een programma

in combinatie met matige lichaamsbeweging geprobeerd Dit keer voelde ze zich door het combineren

van zowel een passend dieet en lichaamsbeweging als haar reacties op het beheersen van de stress

binnen 6 weken meer ontspannen en begon ze langzaam en gestaag gewicht te verliezen

Case studie 3

Een man van midden veertig was zonder werk en ontwikkelde een milde depressie Hij voelde zich

waardeloos onwaardig en incompetent Aanvankelijk hield hij dit voor zichzelf omdat hij vreesde

dat zijn depressie zou worden opgemerkt Na enige tijd besloot hij met een verpleegkundige te

praten die een aantal praktische strategieeumln voor het omgaan met gevoelens en gedachten had

voorgesteld De verpleegkundige raadde hem tevens professionele ondersteuning aan



188

De man hield zich bezig met het beoefenen van een aantal strategieeumln om verschuiving van

denkpatronen op gang te helpen en om zijn stemming te verlichten Dit leidde tot meer positieve

vooruitzichten Een functieanalyse passend bij zijn competenties en diverse vaardigheden heeft hem

verder gemotiveerd om nieuw werk te zoeken Binnen acht maanden had hij een geschikte en

bevredigende baan

Case studie 4

Een vrouw met twee jonge kinderen was net gescheiden Ze moest aan het werk om inkomen in te

brengen dat het gezin het huis kon aanhouden en de kosten van kinderopvang kon betalen Haar

familie woonden niet in dezelfde gemeente en kon haar niet helpen met kinderopvang Ze besloot

haar eigen cregraveche op te zetten een kinderopvanggroep voor kinderen van jonge moeders in haar

omgeving Ze keek rond naar informatie over sociale ondernemingen kleine zelfstandigen de

beschikbaarheid van subsidies en zette alle juridische en medische eisen op een rij om gastouder te

worden Binnen vijf maanden had ze een plaatselijke cregraveche voor haar kinderen en drie anderen

opgezet Dit leverde haar een basisinkomen op Het business plan wees uit dat ze met twee andere

moeders samen moest gaan werken om het aantal kinderen in haar cregraveche te vergroten

Samenvatting Gezondheid en welzijn omarmen uiteenlopende levenssituaties Gezondheid kan ten

allen tijde worden verbeterd door middel van een gerichte en gefundeerde visie Gezondheidswinst

kan na 4 tot 6 weken worden waargenomen

Opdracht 512 Gezondheid en welzijn onderhouden

Soms gezondheid kan slecht zijn als gevolg van een chronische aandoening In deze omstandigheden

is het zaak is om de effecten van de aandoening te beperken en ervoor te zorgen bijkomende

problemen te vermijden

Doel manieren ontwikkelen om uw gezondheid te handhaven en te verbeteren



Opdracht

1 Welke specifieke gezondheidsmaatregelen zijn nodig om uw gezondheid nu en in de toekomst te

verbeteren

2 Wat zijn de voordelen hiervan

3 Wat zal u motiveren om specifieke gezondheidsbevorderende acties te ondernemen

4 Hoe kunt u belemmeringen overwinnen

5 Welke ondersteuning of hulp heeft u nodig

6 Kunt u deze dingen eigenlijk doen



189

U gaat geleidelijk beginnen met eacuteeacuten nieuwe gezondheidsactie bouwen in de eerste week van mijn

gezondheidsstrategie

U gaat van deze eerste gezondheidsactie een gewoonte te maken Wanneer dat gebeurd is gaat u de

tweede gezondheidsactie beginnen en die blijven volhouden totdat alle verbeteringen van de

gezondheid die u op dit moment in uw leven wilde realiseren zich hebben voltrokken

Voor ieder gezondheidseffect actie stelt u zich de volgende vragen

- Hoe kwam u er op

- Welke aspecten van de gezondheidsactie werden bereikt Welke waren minder succesvol

- Wat kon met de actie worden bereikt

- Wat heeft de gezondheidsactie belemmerd

- Wat kunt u doen om een belemmering of een barriegravere een beperkende factor te overwinnen

- Welke extra maatregelen moet u nemen om een algemene verbetering van uw gezondheid te

realiseren

Samenvatting In deze opdracht heeft u manieren bestudeerd om een positieve gezondheid in uw

leven op te bouwen

Opdracht 513 Het beheren van een kritisch gezondheidsprobleem

Doel een strategie voor het beheer van kritieke gezondheid te identificeren



Opdracht

1 Is er extra informatie die u nodig heeft om u te helpen uw huidige conditie te houden Waar zou u

dit kunnen vinden Hoe betrouwbaar is informatie over de therapeutische protocollen

2 Zijn er ontwikkelingen in de vooruitgang van de gezondheid met betrekking tot uw conditie

3 Zou het nuttig zijn om af te spreken met oudere mensen in een vergelijkbare situatie

4 Wat heeft in het verleden voor u gewerkt als het gaat om het bewaken van uw conditie en wat zou

nu kunnen helpen

5 Zou een verbetering van uw stemming een positieve invloed op uw conditie hebben

Samenvatting In deze opdracht heeft kennis gemaakt met andere manieren om bij uw gezondheid

stil te staan

Samenvatting module Gezondheid en welzijn

In dit deel heeft u manieren geleerd om uw gezondheid door middel van verschillende technieken te

verbeteren



190



191

52 Spiritualiteit

De geest is een essentieel aspect van het mens-zijn Het is een essentie in de kern van ons wezen

Doel praktische manieren om uw spirituele kant te verkennen


Introductie

Deze module zal op een concrete manier ideeeumln van spiritualiteit en spirituele bekwaamheid

introduceren die van praktische waarde voor u kunnen zijn Mensen zijn zich vaak niet bewust van

hun spirituele aard en ontkennen vaak een geestelijk bestaan Carl Jung een beroemde psycholoog

suggereert dat spirituele geestelijke volwassenheid (individuatie) een belangrijke uitdaging is in de

tweede helft van het leven

Spiritualiteit kent veel elementen Het is een essentieumlle kwaliteit en de essentie van levende wezens

Het is aanwezig in en om ons heen Spirituele energie stroomt en kan worden gericht

De opdrachten in deze module omvatten een scala van technieken zoals meditatie en visualisatie De

energie van de mens is deels spirituele energie In eenvoudige termen de energie die afhankelijk is

van het bestaan van het fysieke lichaam wordt beschouwd als menselijke energie en hetgeen de dood

overstijgt kan als spirituele energie beschouwd overwogen

De aanpak is algemeen onafhankelijk en vrij van een bepaalde religieuze stroming

Hoe is het met uw spirituele energie gesteld

Gebruik deze zelfbeoordeling om uw huidige vaardigheden op spiritueel terrein beter te leren

verstaan

Het is aan te raden deze zelfbeoordeling nogmaals in te vullen na het uitvoeren van de opdrachten in

deze module




1 2 3 4 5

1 Kunt u uw spirituele kant herkennen

2 Verstaat u de energiestromen rond uw lichaam

3 U bent regelmatig met uw spirituele zelf verbonden

4 U bent zich bewust van uw spiritualiteit



192

5 U bent zich er van bewust van dat er energiestromen

door uw lichaam gaan

6 U heeft zich altijd verbonden gevoeld met iets hogers

dan uzelf

7 De mens is complex en multidimensionaal

Tel de punten in iedere kolom op

Totaal

De uitslag

24-35 betekent dat u een goed beeld heeft van wat spiritualiteit voor u betekent en dat het niet perse

nodig is om deze module te doen

12-23 zijn redelijke scores maar u kunt spirituele kant beter leren kennen door de opdrachten uit

deze module te doen

0-11 u zult zeker meer inzicht in uw spiritualiteit krijgen door deze module te volgen

Lijst van activiteiten

521 Energiebalans inleiding tot uw energiesysteem

522 Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart

523 Reiniging van uw energiesysteem

524 Bescherming van uw energiesysteem

525 Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk weten

526 Het bereiken van innerlijke vrede

Opdracht 521 ndash Energiebalans inleiding in het energiesysteem

In het menselijk lichaam binden zich brandpunten van energie Deze energiecentra ook wel chakrarsquos

genoemd geven en nemen energie Het lichaam heeft zeven grote energiecentra en vele minder

belangrijke kleinere zoals op de palmen van de handen en de voetzolen Den zeven belangrijkste

chakras (energiebronnen) zijn te vinden aan de basis van de ruggengraat onder de solar plexus



193

boven de solar plexus in het midden van de borst bij de keel op het voorhoofd en op de kroon van

het hoofd (zie diagram in 522)

Doel de energiecentra in uw lichaam leren lokaliseren


Middelen die nodig zijn papier en pen twee kussens een pendel een andere vertrouwde persoon

Opdracht

1 In deze opdracht gaat u met behulp van een vertrouwd persoon uitvinden waar de energiebronnen

zich in uw lichaam bevinden

2 We spreken daarom van persoon A en persoon B

3 Persoon A ligt op de vloer met een kussen onder het hoofd en eacuteeacuten onder de knieeumln indien

gewenst

4 Persoon B beweegt de pendel ongeveer 75 cm boven de voeten en beweegt de pendel langzaam

over het lichaam Stop wanneer de pendel15 begint te bewegen om te bepalen of er iets waar te

nemen valt met de klok mee tegen de klok in zijwaarts of gewoon trillen

5 De pendel wordt bewogen in de richting aangegeven in de tekening

6 Noteer de plaats op het lichaam waar de pendel in beweging is en de richting ervan

7 Wanneer het eindpunt boven het hoofd bereikt wordt stopt u en noteert u met behulp van de

onderstaande tabel de soorten bewegingen die u waargenomen heeft

15

wwwtijdvoorspiritualiteitnl

Start 1

Start 2 Finish



194

8 Wissel van plaats met met Persoon B en herhaal de procedure

9 Waar heeft u de chakrarsquos kunnen waarnemen

Posities en beweging van de Chakras

Positie Bewegingsrichting Bewegingssnelheid

Samenvatting In deze oefening heeft u de posities van uw energiecentra geiumldentificeerd en de

soorten bewegingen die daarmee verbonden zijn

Opdracht 522 ndash Energiebalans interacties tussen uw energie emoties en hart

Energiecentra ontvangen energie van de velden rond het lichaam maar ze geven ook energie Via

deze energiestromen ontvangt u allerlei signalen emotioneel mentaal fysiek en energiek De

kwaliteit en kenmerken van energie kunnen verschillen sommige zijn negatief andere positief voor

lichaam geest of gevoelsleven

Doel een methode leren kennen om evenwicht tussen de energiecentra te creeumlren


Middelen die nodig zijn papier pen een rustige plek een pendel en een vertrouwde vriend

Opdracht

1 Wanneer een chakra in balans draait hij met de klok mee of tegen de klok in De chakra

beweegt gestaag en regelmatig in een cirkelvormig patroon Als de chakra gaat zigzaggen

(zijwaartse bewegingen maakt) dan is hij uit balans Als de pendel niet beweegt boven een

chakra dan is die gesloten beschermd of weinig gebruikt



195

2 De gedachte is dat de stroom van energiebewegingen zich erop richt om in of uit de chakra te

stromen Door u bewust op uw energiecentrum te richten en uw energie doelgericht in de

gewenste richting bewegen kan het evenwicht herstellen

3 U begint met oefenen

a kies uw hart of solar plexus chakra

b u gaat zitten of liggen

c u probeert te ontspannen en rustig te worden

d probeer een beeld te vormen van de door u gekozen chakra en tast de manier af waarop

het zich beweegt

e verander de beweging als het te snel of te langzaam gaat

4 Vraag uw vriend om de manier waarop deze chakra zich beweegt te controleren door met de

pendel te draaien

5 Hoe ging het draaien Hoe voelde het

U kunt nu deze oefening herhalen met uw andere chakras en vervolgens opnieuw hun beweging met

een pendel controleren

Positie van de energiecentra en hun namen



196

Daarnaast zijn er kleinere of minder belangrijke chakras energiecentra op de handpalmen

voetzolen heupen knieeumln ellebogen en op sommige andere plaatsen

1 U kunt aantekeningen maken over de impact van uw geest op uw energiecentra

2 Als al uw chakrarsquos zich wentelen en in een regelmatig tempo draaien met een diameter van 20

cm zijn ze in balans

Samenvatting In deze opdracht heeft u geoefend om met uw geest de beweging van de

energiecentra te veranderen en uw chakras in evenwicht te brengen

Opmerking deze opdracht vraagt wat oefening voordat u de manier om uw chakra beweging

beiumlnvloeden meester bent

Opdracht 523 ndash Reiniging van uw energiesysteem

De elektromagnetische velden rond een lichaam kunnen verschillende signalen opvangen Sommige

kunnen negatieve effecten hebben Daarom is het nuttig om op gezette tijden uw energiesysteem te

beschermen

Doel een methode leren om de energiecentra te reinigen


Middelen die nodig zijn papier pen en een rustige ruimte

Opdracht

1 U gaat rustig in een stoel zitten en wacht tot u tot rust gekomen bent

2 Nu stelt u zich een stroom van licht voor die vanaf de bovenkant van uw hoofd helemaal rond en

over uw hele lichaam gaat en die langzaam recht naar beneden tot de vloer gaat zoals een douche

3 Dit visualisatieproces wist en reinigt elektromagnetische velden rond uw lichaam het verwijdert alle

hulpstukken die nutteloos zijn

4 Deze techniek kan gebruikt worden na moeilijke of uitdagende ontmoetingenvergaderingen Of

bijzondere emotionele situaties

Samenvatting In deze opdracht heeft u een visualisatietechniek geoefend om uw energiecentra te

reinigen

Opmerking In deze opdracht kan gouden of zilveren licht worden gebruikt in plaats van wit



197

Opdracht 524 ndash Bescherming van uw energiesysteem

Doel een methode leren om uw energiecentra te beschermen



Opdracht

1 U gaat rustig zitten comfortabel en ontspannen

2 Daarna leest u eerst deze tekst

a Adem zachtjes vanuit uw hartstreek

b Stel u voor dat het middelpunt van uw hart stil kalm en in vrede is

c Stel u het middelpunt van uw hart voor als een goudkleurige helende lichtbron

d U verspreidt dit gouden licht geleidelijk door uw lichaam zodat het elk orgaan weefsel en

cel vult Heel uw borst uw buik uw hele skelet al uw spieren uw hele

spijsverteringssyteem heel uw zenuwstelsel en uw hele energetische systeem

e Verleng dan deze gouden lichtstraal van uw hart tot een zeepbel rond uw hele lichaam op 2-

3 meter Over uw hoofd achter uw rug onder uw voeten en voor u Zodat u volledig

omgeven wordt door een ovaal gouden bel van licht

3 Nu voert u deze opdracht uit en laat het proces over u heen komen

Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geoefend om uw energiesysteem te

beschermen

Opdracht 525 ndash Verbinding met het Hogere intuiumltie begeleid worden innerlijk

weten

In deze opdracht zoekt u verbinding met hoger bewustzijn Voordat u naar een hoger bewustzijn gaat

is het essentieel dat u door de vorige oefening uw energiecentra beschermt

Doel Om verbinding met een hoger bewustzijn te maken en de bijbehorende betekenissen te

verkennen



Opdracht

1 In deze opdracht gaat u uw energie sturen vanaf uw kruinchakra van uw hoogste punt naar het

Allerhoogste punt dat er bestaat De beschrijving van dat Allerhoogste punt is afhankelijk van uw

persoonlijke kennis of overtuiging Sommige mensen omschrijven dit als de goddelijke geest van



198

licht Heer van het Universum God de Godheid het hoogste punt van hun eigen bewustzijn het

centrum van de kosmische kracht of het midden van Organiserend Vermogen

2 Lees eerst de volgende tekst

a Comfortabel zitten ontspannen regelmatig te ademen

b U plaatst een gouden bel van licht om u heen

c U neemt notie van hoe uw geest en lichaam voelt

d Nu ademt u diep in uw hart in verhoogt uw energie van uw hart naar uw keel voorhoofd

kroon en dan stuurt uw energie zo hoog als u kunt tot uw Allerhoogste punt

e Stel uzelf dan een vraag zoals Wat is het beste voor mij om in deze tijd te doen Waar

ben ik in mijn leven Hoe kan ik het beste doen wat ik kan Wat is mijn rol op aarde in deze

tijd Of vragen die voor u van gelijkwaardige betekenis zijn

3 Vervolgens doet u deze oefening en maakt u aantekeningen van wat u ervaart

4 Ga voorzichtig om met de boodschap die u ontvangt overdenk en controleer de geldigheid die deze

voor u heeft

Samenvatting In deze opdracht heeft u een techniek geleerd om contact te maken met een hoger

bewustzijn

Opdracht 526 ndash Het bereiken van innerlijke vrede

Innerlijke vrede is een gevoel van rust heelheid stilte en tevredenheid in uzelf

Doel manieren om innerlijke rust te identificeren



Opdracht

In deze oefening oefent u een andere manier van stilte en rust ervaren

a) Hartmeditatie u doet een hartmeditatie nadat u eerst oefening 524 gedaan heeft en het

gouden helende licht zich vanuit uw hart heeft uitgebreid rond uw hele lichaam

b) Ademhalingsmeditatie u ademt regelmatig gestaag en gelijkmatig adem vanuit uw borst U

telt tot 5 bij het inademen en tot zeven bij het uitademen Ga hiermee door totdat u zich

rustig en ontspannen voelt

c) Tekening in Healing Light 1 Stel uzelf voor dat u op enige afstand een goudgele zon ziet Van

deze zon krijgt u prachtige helende gouden energie Met deze gouden genezende energie vult u

uw hart en uw hele lichaam



199

d) Tekening in Healing Light 2 Stel u voor dat u vanuit uw hoofd door uw kroon heen

verbonden bent met de Allerhoogste bron van alle dingen U krijgt prachtige helende energie

van die Allerhoogste bron Laat deze energie naar beneden stromen uw hoofd in uw lichaam

binnen uw armen benen en voeten U ziet hoe de energie over en door u heen stroomt en een

cascade van gouden licht vormt

Samenvatting In deze opdracht heeft u geleerd op een andere manier stilte en rust te ervaren

Samenvatting module spiritualiteit

In dit hoofdstuk heeft u geleerd hoe u uw begrip van spiritualiteit menselijke energie en verbinding

met een hoger bewustzijn kunt verbeteren



200

Hoofdstuk 6 ndash PLAN VAN AANPAK

In dit hoofdstuk leert u over manieren om doelen te stellen en actie te ondernemen in uw leven

Doel effectieve manieren vinden om doelen te stellen en actie te ondernemen

De tijd die nodig is om dit hoofdstuk te voltooien 35 minuten

Persoonlijk plan van aanpak

Een plan van aanpak biedt u een kans om zich te concentreren op de dingen die u zou willen bereiken

wijzigen of doen Het herinnert u aan waar u bent en waar u naar toe wilt en kan een route geven om

dit te bereiken

Gebruik het schema van het plan van aanpak terwijl u door de verschillende onderdelen van

dit werkboek heengaat Noteer de acties die u wilt ondernemen terwijl u de opdrachten in

de verschillende hoofdstukken maakt

Opmerking

Het plan van aanpak is een hulpmiddel voor uw toekomstplanning en ontwikkeling Het is positief dat

u alle of een deel van de oefeningen en activiteiten in dit werkboek gedaan heeft Bouw voort op wat

u daarin geleerd heeft en plan uw volgende stappen voor de toekomst

Hoever bent u met uw plan van aanpak

Gebruik deze zelfbeoordeling om uw vaardigheden in het stellen van doelen en het ondernemen van

actie op een rij te zetten U kunt deze opdracht nogmaals doen nadat u dit hoofdstuk heeft

afgemaakt

Voor elk van de volgende cijfer op een schaal van 1-5 staat de 1 voor ldquoweinigrdquo en de 5 voor ldquoveelrdquo

1 2 3 4 5

Noteer het

aangekruiste

nummer

1

In hoeverre voelt u zich in staat om de gewenste

doelen te bereiken

Heeft u de ervaring dat u meestal de doelen haalt

die u zichzelf stelt

Tot op welke hoogte stelt u zichzelf realistische

doelen



201

In welke mate zet u tussenstappen om uw doelen te

bereiken

U beloont zichzelf altijd

U krijgt steun om uw doelen te bereiken

2

Redenen waarom u niet uw doel bereikt

- Uw motivatie en energie raakt op

- U stelt dingen voor u uit

- U schrikt van uzelf

- U wordt te kritisch op uzelf of op anderen

- Het is te moeilijk om het doel te bereiken

- De omstandigheden veranderen

Totaal

Uitslag

Tel de punten voor vraag 1 op en trek de punten van vraag 2 hier vanaf

20-30 betekent dat u erg goed bent in het ondernemen van actie

10-19 wil zeggen dat voordeel kunt behalen bij het veranderen van uw denkpatronen

0-9 betekent dat de manier waarop u naar uw leven kijkt grondig en kritisch moet herzien

Misschien moet u opnieuw stil staan bij de opdrachten in hoofdstuk 3

61 Een plan van aanpak maken

U kunt een plan van aanpak maken dat steeds herhaald dient te worden of u kunt een specifiek

eenmalig actieplan opstellen

De belangrijkste aspecten van een actieplan zijn

bull Een specifieke actie die u moet ondernemen kan manieren van denken geloven voelen zijn

omvatten alsmede stappen die u hiervoor (dagelijks) moet zetten- bijvoorbeeld aan werk komen

bull Wat gaat u doen

bull Hoe vaak gaat u dat doen

bull Wanneer gaat u dat doen en op welk moment van de dag

bull Hoeveel dagen in de week gaat u dat doen



202

bull Hoe zeker bent u dat u zal doen - op een schaal van 1-10 waarbij 1 helemaal niet en 10 is

helemaal zeker

bull Benodigde middelen 1 financieel tijd enz

bull Benodigde middelen 2 mensen - wie verder kan helpen

bull Een beschrijving van de verwachte resultaten of doelen - hoe weet u wanneer u succesvol bent

geweest

bull Een mogelijke persoonlijke beloning voor het verwezenlijken van de doelstellingen

Daarom is het plan van aanpak onderverdeeld in maatregelen die haalbaar en realistisch voor u zijn



203



204

Schema voor plan van aanpak (u kunt meer kopieeumln maken als u acties wilt herhalen of meer plannen wilt maken)

Vul in het schema de belangrijkste acties in die u wilt gaan ondernemen

Wat gaat u

doen

Uw actie

Hoe vaak

gaat u dat

doen

Wanneer

gaat u dat

doen en

op welk

tijdstip

van de

dag

Hoeveel

dagen in

de week

gaat u dit

doen

Hoe zeker bent u

dat u het zeker

zult gaan doen -

schaal 1-10 waar 1

i lsquohelemaal nietrsquo

betekent en 10

lsquozeker wetenrsquo

Benodigde

middelen 1

financieel

tijd etc

Benodigde

middelen 2

van wie

heeft u

verder hulp

nodig

Te

verwachten

uitkomsten

of

resultaten

Persoonlijke

beloning

voor uzelf



205



2

Dankwoord

De 3C transnationale projectpartners willen de volgende personen en organisaties

bedanken

Het Programma Leven Lang Leren Grundtvig van de Europese Unie

De beroepskrachten en deelnemers die betrokken zijn geweest bij de pilots en de

consultatiegroepen binnen de vijf partnerlanden

Verschillende auteurs en personen van wie hun materialen direct of indirect

bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van deze materialen Deze omvatten

onder meer Stephen McNair (2011) Stephen Covey (1996) Kees Penninx

(2002)

Copyright Het copyright berust bij het EU Gruntvig Programma de bij het 3C Project betrokken

organisaties en de auteurs van de hoofdstukken en materialen

Organisaties

CMT Prooptiki ltd (GR)

Confederacioacuten de Empresarios de Aragoacuten (ES)

INTEVAL Limited (UK)

Life Academy (UK)

The Elephant Learning in Diversity(NL)

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie - project cooumlrdinator (PL)

Authors

Jorge Alonso

Anthony Chiva

Grzegorz Karpiuk

Jumbo Klercq

Ineacutes Domiacutenguez Loacutepez

Tasos Mastroyiannakis

Saskia Reijnen

Nicholas Walters



3

INHOUDSOPGAVE
































4







































5







































6

















7

Introductie
















kaart te brengen

















8









arbeidsmarkt















zetten





bepalen



9







LEEFTIJD

TIJD

SLEUTEL

Overgangen

Weergave van

onderlinge

invloeden




10
















11






waarbij


1 2 3 4 5



plezier schenkt










verknocht



Totale score

Uitslag






begrijpen



12







Samenvatting




Creeumlren






voldoening





Opdracht



Werk

Familie en relaties

Vrije tijdhobbies


sociale omgeving



wilt besteden



13



wilt toekennen

Waardevol Totaal

niet

Niet erg Redelijk

Zeer

1 2 3 4

Partner

Familie

Vrienden

Overige relaties

Reizen

Vrijheid

Gezondheid

Carrieumlre baan


Prestaties

Gemeenschap

Leven

Natuur

Schoonheid

Training oefening

Liefde




Macht

Plezier

Humeur

Routine

Iemand vertrouwen


Wijsheid


Creativiteit

Uitdaging



14

Communicatie


















brengen



Opdracht









uw leven nu



15













Opdracht








Wat heeft u geleerd












wilt realiseren



16



komen







Opdracht







een struikelblok

Deel 1 - Wensen












17


van uw wensdroom
















slag te gaan








realiseren












18


Opdracht




bevorderen


werkzaam zijn


1 - 5


maken in uw leven

Fysiek welzijn








voelen






Goede prestaties




Persoonlijke groei





Zingeving



groeit




19


werkomgeving



werksituatie






brengen



Opdracht




hulpmiddel)




Hoe lang

geleden




20





om kunnen gaan





Organisatorisch

Doelgericht

Multi-tasking


gezet











Opdracht


overgang is








21





22

Overgangssituaties



Overgang van

huid werk naar

nieuw betaald werk


voor u zijn


werk naarandere






Overgang van

betaald werk naar

ondernemerschap


ondernemerschap








activiteiten








23

















activiteiten



15 Verder lezen











kkelinghtml



24








httpwww123testnl





25













Werkgelegenheid



stijgen













verlagen)







26


Spanje en Portugal

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei - 43 19 14 -003 13


Inflatie 03 16 27 21 16

Volwasseneneducatie
















EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei -43 19 14 -03 13

Percentage

werkeloosheid

96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16












27









niet









15 - 24 jaar 98 95 102

25 - 44 jaar 49 51 46

45 ndash 65 jaar 47 42 54






EU NL EU NL EU NL

45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100

50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900

55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000

60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600




watervoorziening



277

Mijnbouw 000





28

Industrie 1013


047


Bouwnijverheid 517




Informatie en

communicatie

218

Financiele en

assurantiesector

246

Vastgoedsector 088

Wetenschap en

technologie

510



Onderwijs 925

Gezondheidszorg en

welzijn

1896

Kunst vermaak en

recreatie

187













(Eurostat 2011)


opleidingsniveaus


45-49 jaar 47 33 29

50-65 jaar 44 43 35

Bron Eurostat









29







25-34 35-44 45-54 55-64


EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48

NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88

Bron Eurostat






Actieve

bevolking


EU27 95 95 91 69

NL 183 183 173 103

Bron Eurostat
















naar 144






30














45-54 jaar 55+


Lichamelijke


33 16 34 25

Psychische


27 15 21 16



49 36 52 41



kinderopvang

6 6 2 3


Problemen met de

Nederlandse taal

13 7 8 8

Buitenlandse

nationaliteit

15 8 10 6





strategieeumln









31


o Ervaring

o Salarissubsidie

o Premiereductie









meer activerend


























32





Bronnen






httpwwwvanedenl

httpadsomnl





omstandigheden






33


WERK




werkzaamheden










pensioen gaat

















315 Stage



34











ontwikkeling


Wat is dit






realiseren

























35


bull Uw werkgever

bull Uw familie

bull Anderen

bull Uzelf








u uitkomt



36






QUICK SCAN



JaNee


werkpatronen


JaNeeNiet zeker


uw pensionering

JaNee


pensionering


uw pensionering

JaWeet nietNee


JaWeet nietNee




anders gaan doen



JaWeet nietNee



37

























VOORBEELD 1a




VOORBEELD 1b




38



het liefste deed












VOORBEELD 2a





VOORBEELD 2b



















39


VOORBEELD 3a






VOORBEELD 3b






vinden












VOORBEELD 4a



VOORBEELD 4b



40




naburige dorp


Definities







of diensten






verrichten






Winst maken














41

















Voordelen












zelfontplooiing




liquiditeit




relaties


aansprakelijkheid







42















voor ondernemers











2 Maatschap













uit de maatschap









43
















veranderd























7 Franchise






44
















volgende vormen






bedrijf bezit




opleiding










Stappenplan




1 Orieumlntatieidee



45









2 Ondernemingsplan














toegezonden

4 Huisvesting
















6 Verzekeringen






46








7 Financiering







8 Personeel














staat



47

Scores




QUICK SCAN



JaNee


JaWeet nietNee


bedrijf

JaWeet nietNee


JaNee



JaWeet nietNee



te starten

JaWeet nietNee


JaNee



JaNee



48














ondernemerschap



bull Tijdmanagement


bull Creativiteit

bull Leiderschap


















49







bull Stichtingen

bull Verenigingen

bull Cooumlperaties



beginselen

















1 Vereniging












2 Stichting



50




























Hoe kunt u meedoen

















51















Kringloopbedrijven



























52

Scores









onderzoeken

Quick Scan



JaNee


JaNee


vergoeding

JaNee



JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



53
































van de plannen









54

Scores





JaNee




veranderen JaNee




JaWeet nietNee

Scores




verbeteren







behoeften







betrokkenheid




55





participatie zijn


gemeenschap


gemeenschap




Politiek activisme












vorige eeuw














56


zijn of te worden


+++ ++ + -







Charismatisch zijn




Vasthoudend



blijven


eigenbelang

Score


















57










































gaven



58









































bull 18-24 419

bull 25-34 372

bull 35-44 488





59

bull 45-54 457

bull 55-64 434

bull 65-74 408

bull 75 + 238



































60


en NGOrsquos






politieke partijen




















De samenleving


Dit kan betekenen









Dit kan betekenen





61





De samenleving

Dit kan betekenen








































62


vriendschappen








Organisatorische

vaardigheden

Ik kan Ik wil leren

Spontaan iets doen

Zelfstandig werken

Afspraken en





contact met anderen

Ik kan Ik wil leren

Zeggen wat je denkt


Afspraken maken




samenwerken

Ik kan Ik wil leren

Kritikiek ontvangen

Feedback geven

Complimenten geven


Om hulp vragen


omgaan




computer te werken

Handig met

gereedschappen en

apparatuur

Maaltijden koken en

drankjes bereiden

Mensen verzorgen

Dieren verzorgen



63




straat)


Muziek maken



Acteren

Fantasie gebruiken












zijn






Communiceren

Presenteren


Samenwerking

Taal en rekenen

Leren door te doen









64







onderhouden

Actief burgerschap



































65


















httpaceprojectorg

Euractiv





Europese Ombudsman














66
















Politeia









NOV 1













partijen






67










MOVISIE1


































68
































stellen









anderen




69


sociale groep


















deelnemers






















70











wil









Quick Scan

Ja = 1 Nee= 0


JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



71

Scores
















deelnemers






Werk voor Elkaar






voor Elkaar












72
































Wat is jobrotatie










73







3 Nieuwe ervaringen












74




























Siemens















75




























o Speed-coaching








updaten en upgraden



76

Scores





316 Stage

Wat is een stage










QUICK SCAN



JaNee


JaNiet zekerNee


JaNee



werkgever

JaNee


JaNiet zekerNee


JaNiet zekerNee



77























andere











Alinea Inhoud

Eerste




Tweede





78

Derde



competenties

Laatste











kunnen worden)

Duur

Tot zes maanden


Tot twaalf maanden

(werkstage)

Plek


agentschappen

Internationale

organisaties

Type organisatie

Publiek

Privaat

Voorbeeld van stage












79




Werken in deeltijd


321 Outsourcing

Wat is Outsourcing














bull logistiek

bull productie

bull klantenservice











uitgevoerd









80




outsourcing





partij











bedrijf





322 Consultancy



onderscheiden



haar specialisme










81




































82



























323 Portfolio werk














83




















Wie kan u helpen











eigendom




Wat nu



stappen






84









inkomen



















middelen








verwezenlijken







85







































86






Voorbeeld














op tijdelijke basis












krijgen








87




Pensioeninkomsten




Samenvatting




van belang is





88


ONTWIKKELEN




vergroten

Benodigde

tijd








werkgelegenheid


zelfwaardering









autonomie


beheren eisen


35 minuten


beheren


minuten



functioneren


management


beheersen






89



aan te geven






opdrachten

42 Kerncompetenties

Doel






Definitie









te hanteren


5) Leren leren










90



91

Introductie























communicatie

Leren leren



verbeteren






ondernemerschap







geschriften













92






leven





ontwikkeld heeft

1 2 3 4 5



toepassing

a) Kritisch denken

b) Creatief zijn

c) Initiatief nemen
















93












Uw score
























94



95






Opdracht




ondernemen


vaardig

bent u

In uw

huidige

werk

Voor uw

toekomstige

activiteiten

Actie

onder-

nemen





technologie


Leren leren




expressie

Samenvatting





Opmerkingen





96


verbeteren










Opdracht




- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven






Bent u in staat om











na te streven



97





Totaal

Uw score









Samenvatting



ontwikkeld heeft









Opdracht





98



Punten



interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven




beeumlindigen


onderwerpen




communicatie






99


Totaal


Uw score



praktijk brengen







zien te verbeteren

Samenvatting




kunt verbeteren

Opmerkingen


















100



verbeteren



Opdracht


punten in

Punten



- Logisch denken




- Constructen

- Grafieken

- Schemarsquos











methoden



de natuurwereld








101





komen


herkennen



Totaal

Uw score








moet updaten







Samenvatting







102











Opdracht


Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3



Vertrouwd

met


Bereid om te leren



103

Tekstverwerking


informatie

management

mogelijkheden van

internet



social media

mogelijkheden van

sociale media

risicos van sociale

media

gebruik van

smartphones en

tablets

het delen van

informatie

Interactieve

netwerken

e-learning

e-zines zoeken naar

informatie

informatie

verzamelen

procesinformatie


presenteren

complexe

informative

begrijpen

toegang tot op

internet gebaseerde

services

zoeken naar op

internet gebaseerde

diensten

gebruik maken van

internet-gebaseerde

diensten

rol van ICT bij

innovatie

Apps





Samenvatting




Opmerkingen







104








Opdracht










Beleven

Concrete ervaring

Waar-nemen


Denken


lisatie

Doen

Actief experiment



105

Benodigde

kennis

Vereiste

vaardigheden

Gewenste

houding

Noodzakelijke

kwalificaties

Huidige baan

Toekomstige

activiteiten








te stellen


leren te overwinnen








106


zelfdiscipline


voordeel te


u heeft geleerd




Samenvatting



Opmerkingen





anderen










Opdracht














107







Tips Uw

waardering



Hoe uw partner dit

waardeert

Communicatie

Intimiteit

Luisteren

Zorgen

Dichtbij voelen

Ruimte

Eerlijkheid

Openheid

Affectie

Verlangen

Tolerantie

Humor

Flexibiliteit

Tijd

Begrip

Zelfbewustzijn






108

















IK



109












zakelijke sfeer









Opdracht






wereldgeschiedenis













110



te nemen





Totaal

Uw score













Samenvatting



Opmerkingen




worden aangeleerd


ondernemerschap






111







Opdracht


behaalt

Punten










Plannen

Organiseren

Managen


Analyseren

Communiceren

Debrief

Evalueren

Vast te leggen


Onderhandelen


Beoordelen





112

Uw score





















113




















QAjQ




114


Samenvatting



Opmerkingen


Initiatief

Pro-activiteit


op het werk

Motivatie


met anderen


culturele expressie




ontwikkelen





Opdracht








CROSS CULTURELE MIX


unde(5)htm


ultalghtm

KUNST




id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829



115


-nlhtm

e

POPULAIRE MUZIEK

httpwwwpopkwiznl



KLASSIEKE MUZIEK


ek


FILMS



LITERATUUR




0en20animaties3htm

ARCHITECTUUR


sarchitecturehtml


191-0html

THEATER



theater-kennis-quiz

DANS


Quizhtm



RELIGIE


1speel3islamhtm


























116



Samenvatting









Opdracht




Leerbehoeften Te

zetten

stappen

Wat

wilt u

leren

Hoe

wilt u

dat

leren

Wanneer

wilt u

dat

leren

Communicatie in

moedertaal


taal




technologie


Leren leren

Sociale en



ondernemerschap


creatieve expressie

Samenvatting




117

van uw competenties

Opmerkingen





































Verder lezen



118


90_enhtm











Introductie


























119






120





soort van evaluatie


behaalt

1 2 3 4 5







leven


en anderen


Totaal

Uw score





module te doen


opleveren



121


Zelfbewustzijn












maken





Zelfrespect




Uzelf aardig vinden







Uw status







122






bevinden




Opdracht



Zeer laag

1 2 3 4 5

Zeer hoog




helpen daarbij





patronen van denken



gebruikt




Opdracht




123

















actie omzet





handelen

















124



- Hoe werkt dit
















Opdracht




















125




















waarderen




Opdracht

Hoe ik denk en voel




Soort van gedachten

Soort van gevoelens



126







anderen










ongenoegen










Samenvatting



Opmerkingen




127














Opdracht






















achterhalen



128










wijzigen






Opdracht


aard te beschrijven
















129





worden onderzocht






gezin uw vrienden


uzelf


gezin uw vrienden


ndash uw kern eruit



uw vrienden



verhouden



leven




van het leven


ze dat doen



130



hoedanigheid







verhouden


opzicht

Wat voor rol spelt



seksueel wezen














dominant zijn


3 Waarom is dat zo






gedachten







131

Mogelijke gevoelens

boosheid

verdriet

pijn

liefde compassie

prikkelbaarheid

optimisme

vergiffenis

Mogelijke gedachten








rest van de groep






- Ik voel

- Ik denk










kunt ombuigen







132

Opdracht















hebben kunnen doen








Opdracht




aanpak





133






bezien








Y erover zeggen


veranderen

2 Wat is dit aspect



Enkele voorbeelden






















134






groter te maken




Opdracht












Opdracht





identificeren zijn







135




136





woede




Opdracht






















kwaadheidsgevoelens










137

Opdracht


noteer deze










brengen


study aanpak




Opdracht





______________________________________________________________


138


Op een functie

solliciteren

lsquoIk zal de baan

zeker krijgenrsquo


functie binnen

mijn bereik isrsquo



andersrsquo


die functie

krijgen


wel niet krijgen


nooitrsquo

Nieuwe mensen

ontmoeten

lsquomensen vinden

me aardig ik ben

fantastischrsquo

lsquoZe zullen me

aardig vinden Ik

vind mezelf

aardigrsquo


niet aardig vinden



benrsquo


toe of ze me

aardig inden of

nietrsquo


mezelf dus

waarom zouden


lsquoNiemand vindt

mij aardigrsquo

Kritiek ontvangen

lsquoWat kan ik

hiervan lerenrsquo

lsquoIk kan deze

feedback

gebruiken om

mezelf te

verbeterenrsquo


deze kritiekrsquo

lsquoWat betekent

deze kritiek

eigenlijk Is die

op zijn plaatsrsquo

lsquoIk kan geen

goed doenrsquo


goed Jij doet het

altijd goed in de

ogen van

anderenrsquo

U persoonlijk

profileren


profiel van de

wereld kunnen

creeumlrenrsquo


goede ervaringen

die ik in mijn

profiel kan

verwerkenrsquo




en kwaliteitenrsquo

lsquoIk zal mijn

vaardigheden

ervaringen in

kaart brengenrsquo

lsquoIk heb geen

bruikbare

ervaring om in

mijn profiel te

verwerkenrsquo

lsquoWaarom zou ik

een persoonlijk

profiel maken

Het zal geen

verschil makenrsquo

Uw vaardigheden

in kaart brengen

lsquoIk heb alle

vaardigheden die

ik nodig hebrsquo

lsquoIk heb veel

nuttige

vaardighedenrsquo


sommige

vaardigheden en heb

wellicht ook andere

nodigrsquo

lsquoIk heb enkele

relevante

vaardighedenrsquo


geen enkele

vaardigheidrsquo

lsquoMijn

vaardigheden zijn

niet bruikbaarrsquo


______________________________________________________________


139


2 Waarom is dit








140





Opdracht











heeft u



Opdracht








beoordeeld



141






bouwen





Opdracht



Noteer voor uzelf




















142



Opdracht

Noteer voor uzelf














dag





Opdracht


bull Een naam









143



reden)




heeft












c) Ik een mens ben

d) Ik besta















144











Opdracht


assertief reageerde




















145



Opdracht












spelen












onderhandelen






146



Opdracht













zelfacceptatie






Opdracht








147







ze dus los te laten

















Opdracht






Aspecten

toevoegen aan uw

leven

Wat kunt u

beiumlnvloeden

Wat u enigszins

kunt beiumlnvloeden

Wat buiten uw

controle ligt



148


vragen


















Opdracht


te overwegen




149





- uzelf

- anderen


anderen

Totaal niet



In uw

ogen

Door de

ogen van

anderen
















150




Opdracht


gehouden





















uzelf denkt









151



152




Introductie




zal opleveren























153




1 2 3 4 5


toepassing


pakken


elke verandering


verandering


verandert







4 leven







leven te nemen




Totaal

Uitslag

Een score van






154













Soort

verandering

Met wat voor


te maken gehad


de weg

Onverwacht

Verwacht



155





Samenvatting



Opmerkingen









Opdracht




stappen of stadia


Inventarisatie

Levensplanning


Actie ondernemen

Keuzes maken




vraagstukken



156










Samenvatting


ook kunt toepassen















157


verrast


Samenvatting



Opmerkingen








158

Opdracht












Opties Score


zzp-er




U wilt graag reizen



meewerken




Iets anders







159




160























samenleving









161


dragen ontwikkeld



uitgevoerd




1

2

3

4

5



toepassing



heeft




hebben


om hulp vragen




Totaal

Uitslag

Een score van






162






Opdracht


u










Adviseren

Leren onderwijzen

Concrete suggesties

geven


problemen in het


Uw ervaring delen

Instructies geven



163

Over uw ervaringen

vertellen


Gebruik van sociale

media

















Opdracht

Deel 1





11




164

STILLE GENERATIE

PROTESTGENERATIE

GENERATION X

DE MILLENIALS

DE SCREENAGERS






Deel 2










165




Team lid

collega

Zijnhaar generatie


x millennial

screenager

Uw grootste

uitdaging

tegenover deze

persoon

Wat moet u

vanaf morgen

naar deze

persoon toe

gaan doen

Wat moet u

naar deze

persoon niet

meer doen
















166




Opdracht























167

Opdracht




technieken12













eigen gedrag




nuttig is het
















168




begeleidend

motiverend

katalyserend

tonend

reflecterend





heeft






nodig




organisatie






ervaren ondernemer









Opdracht



169


hieronder opgesomd

Het onvermogen om


knowledge14) te

erkennen en te

articuleren


om kennis over te

dragen

Problemen om

meningen

standpunten


overtuiging of


elkaar te delen

Geen cultuur

kennis is macht


expertise



bewaren

Te weinig

stimulansen



sociale identiteit



vertrouwen

Twijfels aan

deskudigheid



Verschillende



nodig


te organiseren


een mentor

Coachingsgesprekken

Geleide fantasie


Ervaringsleren




170


Als koppel werken



intervisie

Gesprekstraining





overwinnen



verbeteren

Verder lezen


op-je-werk










Introductie






171







1 2 3 4 5


tijd






afmaken


waarmee te beginnen






Totaal


Uitslag







172











Opdracht




2



Welgeen probleem




gewerkt



doen


dingen






gebeurtenissen




173











aandacht












1

2



174

3

4

5









Stress is






situatie




de situatie



175






- Tijdsdruk






Gebruik de schaal


Score





ongemakken


iets van u moeten


nutteloos is











behoeften


familie zitten




176




mis is



Bereken nu uw score









Samenvatting











Introductie







177

















Mijn

leven


crisis




leven



178




Introductie




geloven








Opdracht

A DE SITUATIE







179

C EMOTIES


D ACTIE


E FEITEN



F GEZONDE GEEST





180










Introductie








181









vaak



werkvloer





Opdrachten




kunt tegen komen


Tabel 1








182










TEGENMAATREGELEN






183

Hoog

Laag

Laag Hoog


bovenhoek


vier categorieeumln














WAARSCH

IJN

-

LIJ

KH

EID

IMPACT



184



-










- Het verbetert







Beheren en

bewaken

Reductie-

overdracht

Accepteren

Verzekeren

WA

AR

SC

HIJ

N

LIJ

KH

EID

IMPACT



185






optreedt



Introductie















186




1 2 3 4 5


verbeterd






van uw gezondheid


Totaal


Uitslag

Een score van




van uw gezondheid








187







Opdracht






Case studie 1






Case studie 2









Case studie 3








188





bevredigende baan

Case studie 4




















Opdracht


verbeteren








189







- Hoe kwam u er op






realiseren


leven op te bouwen





Opdracht






nu kunnen helpen



stil te staan



verbeteren



190



191

52 Spiritualiteit




Introductie















verstaan


deze module




1 2 3 4 5







192




dan uzelf



Totaal

De uitslag




deze module te doen
















193






Opdracht





gewenst








15


Start 1

Start 2 Finish



194















Opdracht







195









het zich beweegt



pendel te draaien







196













beschermen




Opdracht









reinigen




197





Opdracht














beschermen


weten




verkennen



Opdracht






198














voor u heeft


bewustzijn






Opdracht












199












200








dit te bereiken




Opmerking







afgemaakt


1 2 3 4 5

Noteer het

aangekruiste

nummer

1


doelen te bereiken




doelen



201


bereiken



2








Totaal

Uitslag


















202


helemaal zeker




geweest





203



204



Wat gaat u

doen

Uw actie

Hoe vaak

gaat u dat

doen

Wanneer

gaat u dat

doen en

op welk

tijdstip

van de

dag

Hoeveel

dagen in

de week

gaat u dit

doen

Hoe zeker bent u

dat u het zeker

zult gaan doen -

schaal 1-10 waar 1


betekent en 10


Benodigde

middelen 1

financieel

tijd etc

Benodigde

middelen 2

van wie

heeft u

verder hulp

nodig

Te

verwachten

uitkomsten

of

resultaten

Persoonlijke

beloning

voor uzelf



205



3

INHOUDSOPGAVE
































4







































5







































6

















7

Introductie
















kaart te brengen

















8









arbeidsmarkt















zetten





bepalen



9







LEEFTIJD

TIJD

SLEUTEL

Overgangen

Weergave van

onderlinge

invloeden




10
















11






waarbij


1 2 3 4 5



plezier schenkt










verknocht



Totale score

Uitslag






begrijpen



12







Samenvatting




Creeumlren






voldoening





Opdracht



Werk

Familie en relaties

Vrije tijdhobbies


sociale omgeving



wilt besteden



13



wilt toekennen

Waardevol Totaal

niet

Niet erg Redelijk

Zeer

1 2 3 4

Partner

Familie

Vrienden

Overige relaties

Reizen

Vrijheid

Gezondheid

Carrieumlre baan


Prestaties

Gemeenschap

Leven

Natuur

Schoonheid

Training oefening

Liefde




Macht

Plezier

Humeur

Routine

Iemand vertrouwen


Wijsheid


Creativiteit

Uitdaging



14

Communicatie


















brengen



Opdracht









uw leven nu



15













Opdracht








Wat heeft u geleerd












wilt realiseren



16



komen







Opdracht







een struikelblok

Deel 1 - Wensen












17


van uw wensdroom
















slag te gaan








realiseren












18


Opdracht




bevorderen


werkzaam zijn


1 - 5


maken in uw leven

Fysiek welzijn








voelen






Goede prestaties




Persoonlijke groei





Zingeving



groeit




19


werkomgeving



werksituatie






brengen



Opdracht




hulpmiddel)




Hoe lang

geleden




20





om kunnen gaan





Organisatorisch

Doelgericht

Multi-tasking


gezet











Opdracht


overgang is








21





22

Overgangssituaties



Overgang van

huid werk naar

nieuw betaald werk


voor u zijn


werk naarandere






Overgang van

betaald werk naar

ondernemerschap


ondernemerschap








activiteiten








23

















activiteiten



15 Verder lezen











kkelinghtml



24








httpwww123testnl





25













Werkgelegenheid



stijgen













verlagen)







26


Spanje en Portugal

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei - 43 19 14 -003 13


Inflatie 03 16 27 21 16

Volwasseneneducatie
















EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei -43 19 14 -03 13

Percentage

werkeloosheid

96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16












27









niet









15 - 24 jaar 98 95 102

25 - 44 jaar 49 51 46

45 ndash 65 jaar 47 42 54






EU NL EU NL EU NL

45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100

50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900

55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000

60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600




watervoorziening



277

Mijnbouw 000





28

Industrie 1013


047


Bouwnijverheid 517




Informatie en

communicatie

218

Financiele en

assurantiesector

246

Vastgoedsector 088

Wetenschap en

technologie

510



Onderwijs 925

Gezondheidszorg en

welzijn

1896

Kunst vermaak en

recreatie

187













(Eurostat 2011)


opleidingsniveaus


45-49 jaar 47 33 29

50-65 jaar 44 43 35

Bron Eurostat









29







25-34 35-44 45-54 55-64


EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48

NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88

Bron Eurostat






Actieve

bevolking


EU27 95 95 91 69

NL 183 183 173 103

Bron Eurostat
















naar 144






30














45-54 jaar 55+


Lichamelijke


33 16 34 25

Psychische


27 15 21 16



49 36 52 41



kinderopvang

6 6 2 3


Problemen met de

Nederlandse taal

13 7 8 8

Buitenlandse

nationaliteit

15 8 10 6





strategieeumln









31


o Ervaring

o Salarissubsidie

o Premiereductie









meer activerend


























32





Bronnen






httpwwwvanedenl

httpadsomnl





omstandigheden






33


WERK




werkzaamheden










pensioen gaat

















315 Stage



34











ontwikkeling


Wat is dit






realiseren

























35


bull Uw werkgever

bull Uw familie

bull Anderen

bull Uzelf








u uitkomt



36






QUICK SCAN



JaNee


werkpatronen


JaNeeNiet zeker


uw pensionering

JaNee


pensionering


uw pensionering

JaWeet nietNee


JaWeet nietNee




anders gaan doen



JaWeet nietNee



37

























VOORBEELD 1a




VOORBEELD 1b




38



het liefste deed












VOORBEELD 2a





VOORBEELD 2b



















39


VOORBEELD 3a






VOORBEELD 3b






vinden












VOORBEELD 4a



VOORBEELD 4b



40




naburige dorp


Definities







of diensten






verrichten






Winst maken














41

















Voordelen












zelfontplooiing




liquiditeit




relaties


aansprakelijkheid







42















voor ondernemers











2 Maatschap













uit de maatschap









43
















veranderd























7 Franchise






44
















volgende vormen






bedrijf bezit




opleiding










Stappenplan




1 Orieumlntatieidee



45









2 Ondernemingsplan














toegezonden

4 Huisvesting
















6 Verzekeringen






46








7 Financiering







8 Personeel














staat



47

Scores




QUICK SCAN



JaNee


JaWeet nietNee


bedrijf

JaWeet nietNee


JaNee



JaWeet nietNee



te starten

JaWeet nietNee


JaNee



JaNee



48














ondernemerschap



bull Tijdmanagement


bull Creativiteit

bull Leiderschap


















49







bull Stichtingen

bull Verenigingen

bull Cooumlperaties



beginselen

















1 Vereniging












2 Stichting



50




























Hoe kunt u meedoen

















51















Kringloopbedrijven



























52

Scores









onderzoeken

Quick Scan



JaNee


JaNee


vergoeding

JaNee



JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



53
































van de plannen









54

Scores





JaNee




veranderen JaNee




JaWeet nietNee

Scores




verbeteren







behoeften







betrokkenheid




55





participatie zijn


gemeenschap


gemeenschap




Politiek activisme












vorige eeuw














56


zijn of te worden


+++ ++ + -







Charismatisch zijn




Vasthoudend



blijven


eigenbelang

Score


















57










































gaven



58









































bull 18-24 419

bull 25-34 372

bull 35-44 488





59

bull 45-54 457

bull 55-64 434

bull 65-74 408

bull 75 + 238



































60


en NGOrsquos






politieke partijen




















De samenleving


Dit kan betekenen









Dit kan betekenen





61





De samenleving

Dit kan betekenen








































62


vriendschappen








Organisatorische

vaardigheden

Ik kan Ik wil leren

Spontaan iets doen

Zelfstandig werken

Afspraken en





contact met anderen

Ik kan Ik wil leren

Zeggen wat je denkt


Afspraken maken




samenwerken

Ik kan Ik wil leren

Kritikiek ontvangen

Feedback geven

Complimenten geven


Om hulp vragen


omgaan




computer te werken

Handig met

gereedschappen en

apparatuur

Maaltijden koken en

drankjes bereiden

Mensen verzorgen

Dieren verzorgen



63




straat)


Muziek maken



Acteren

Fantasie gebruiken












zijn






Communiceren

Presenteren


Samenwerking

Taal en rekenen

Leren door te doen









64







onderhouden

Actief burgerschap



































65


















httpaceprojectorg

Euractiv





Europese Ombudsman














66
















Politeia









NOV 1













partijen






67










MOVISIE1


































68
































stellen









anderen




69


sociale groep


















deelnemers






















70











wil









Quick Scan

Ja = 1 Nee= 0


JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



71

Scores
















deelnemers






Werk voor Elkaar






voor Elkaar












72
































Wat is jobrotatie










73







3 Nieuwe ervaringen












74




























Siemens















75




























o Speed-coaching








updaten en upgraden



76

Scores





316 Stage

Wat is een stage










QUICK SCAN



JaNee


JaNiet zekerNee


JaNee



werkgever

JaNee


JaNiet zekerNee


JaNiet zekerNee



77























andere











Alinea Inhoud

Eerste




Tweede





78

Derde



competenties

Laatste











kunnen worden)

Duur

Tot zes maanden


Tot twaalf maanden

(werkstage)

Plek


agentschappen

Internationale

organisaties

Type organisatie

Publiek

Privaat

Voorbeeld van stage












79




Werken in deeltijd


321 Outsourcing

Wat is Outsourcing














bull logistiek

bull productie

bull klantenservice











uitgevoerd









80




outsourcing





partij











bedrijf





322 Consultancy



onderscheiden



haar specialisme










81




































82



























323 Portfolio werk














83




















Wie kan u helpen











eigendom




Wat nu



stappen






84









inkomen



















middelen








verwezenlijken







85







































86






Voorbeeld














op tijdelijke basis












krijgen








87




Pensioeninkomsten




Samenvatting




van belang is





88


ONTWIKKELEN




vergroten

Benodigde

tijd








werkgelegenheid


zelfwaardering









autonomie


beheren eisen


35 minuten


beheren


minuten



functioneren


management


beheersen






89



aan te geven






opdrachten

42 Kerncompetenties

Doel






Definitie









te hanteren


5) Leren leren










90



91

Introductie























communicatie

Leren leren



verbeteren






ondernemerschap







geschriften













92






leven





ontwikkeld heeft

1 2 3 4 5



toepassing

a) Kritisch denken

b) Creatief zijn

c) Initiatief nemen
















93












Uw score
























94



95






Opdracht




ondernemen


vaardig

bent u

In uw

huidige

werk

Voor uw

toekomstige

activiteiten

Actie

onder-

nemen





technologie


Leren leren




expressie

Samenvatting





Opmerkingen





96


verbeteren










Opdracht




- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven






Bent u in staat om











na te streven



97





Totaal

Uw score









Samenvatting



ontwikkeld heeft









Opdracht





98



Punten



interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven




beeumlindigen


onderwerpen




communicatie






99


Totaal


Uw score



praktijk brengen







zien te verbeteren

Samenvatting




kunt verbeteren

Opmerkingen


















100



verbeteren



Opdracht


punten in

Punten



- Logisch denken




- Constructen

- Grafieken

- Schemarsquos











methoden



de natuurwereld








101





komen


herkennen



Totaal

Uw score








moet updaten







Samenvatting







102











Opdracht


Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3



Vertrouwd

met


Bereid om te leren



103

Tekstverwerking


informatie

management

mogelijkheden van

internet



social media

mogelijkheden van

sociale media

risicos van sociale

media

gebruik van

smartphones en

tablets

het delen van

informatie

Interactieve

netwerken

e-learning

e-zines zoeken naar

informatie

informatie

verzamelen

procesinformatie


presenteren

complexe

informative

begrijpen

toegang tot op

internet gebaseerde

services

zoeken naar op

internet gebaseerde

diensten

gebruik maken van

internet-gebaseerde

diensten

rol van ICT bij

innovatie

Apps





Samenvatting




Opmerkingen







104








Opdracht










Beleven

Concrete ervaring

Waar-nemen


Denken


lisatie

Doen

Actief experiment



105

Benodigde

kennis

Vereiste

vaardigheden

Gewenste

houding

Noodzakelijke

kwalificaties

Huidige baan

Toekomstige

activiteiten








te stellen


leren te overwinnen








106


zelfdiscipline


voordeel te


u heeft geleerd




Samenvatting



Opmerkingen





anderen










Opdracht














107







Tips Uw

waardering



Hoe uw partner dit

waardeert

Communicatie

Intimiteit

Luisteren

Zorgen

Dichtbij voelen

Ruimte

Eerlijkheid

Openheid

Affectie

Verlangen

Tolerantie

Humor

Flexibiliteit

Tijd

Begrip

Zelfbewustzijn






108

















IK



109












zakelijke sfeer









Opdracht






wereldgeschiedenis













110



te nemen





Totaal

Uw score













Samenvatting



Opmerkingen




worden aangeleerd


ondernemerschap






111







Opdracht


behaalt

Punten










Plannen

Organiseren

Managen


Analyseren

Communiceren

Debrief

Evalueren

Vast te leggen


Onderhandelen


Beoordelen





112

Uw score





















113




















QAjQ




114


Samenvatting



Opmerkingen


Initiatief

Pro-activiteit


op het werk

Motivatie


met anderen


culturele expressie




ontwikkelen





Opdracht








CROSS CULTURELE MIX


unde(5)htm


ultalghtm

KUNST




id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829



115


-nlhtm

e

POPULAIRE MUZIEK

httpwwwpopkwiznl



KLASSIEKE MUZIEK


ek


FILMS



LITERATUUR




0en20animaties3htm

ARCHITECTUUR


sarchitecturehtml


191-0html

THEATER



theater-kennis-quiz

DANS


Quizhtm



RELIGIE


1speel3islamhtm


























116



Samenvatting









Opdracht




Leerbehoeften Te

zetten

stappen

Wat

wilt u

leren

Hoe

wilt u

dat

leren

Wanneer

wilt u

dat

leren

Communicatie in

moedertaal


taal




technologie


Leren leren

Sociale en



ondernemerschap


creatieve expressie

Samenvatting




117

van uw competenties

Opmerkingen





































Verder lezen



118


90_enhtm











Introductie


























119






120





soort van evaluatie


behaalt

1 2 3 4 5







leven


en anderen


Totaal

Uw score





module te doen


opleveren



121


Zelfbewustzijn












maken





Zelfrespect




Uzelf aardig vinden







Uw status







122






bevinden




Opdracht



Zeer laag

1 2 3 4 5

Zeer hoog




helpen daarbij





patronen van denken



gebruikt




Opdracht




123

















actie omzet





handelen

















124



- Hoe werkt dit
















Opdracht




















125




















waarderen




Opdracht

Hoe ik denk en voel




Soort van gedachten

Soort van gevoelens



126







anderen










ongenoegen










Samenvatting



Opmerkingen




127














Opdracht






















achterhalen



128










wijzigen






Opdracht


aard te beschrijven
















129





worden onderzocht






gezin uw vrienden


uzelf


gezin uw vrienden


ndash uw kern eruit



uw vrienden



verhouden



leven




van het leven


ze dat doen



130



hoedanigheid







verhouden


opzicht

Wat voor rol spelt



seksueel wezen














dominant zijn


3 Waarom is dat zo






gedachten







131

Mogelijke gevoelens

boosheid

verdriet

pijn

liefde compassie

prikkelbaarheid

optimisme

vergiffenis

Mogelijke gedachten








rest van de groep






- Ik voel

- Ik denk










kunt ombuigen







132

Opdracht















hebben kunnen doen








Opdracht




aanpak





133






bezien








Y erover zeggen


veranderen

2 Wat is dit aspect



Enkele voorbeelden






















134






groter te maken




Opdracht












Opdracht





identificeren zijn







135




136





woede




Opdracht






















kwaadheidsgevoelens










137

Opdracht


noteer deze










brengen


study aanpak




Opdracht





______________________________________________________________


138


Op een functie

solliciteren

lsquoIk zal de baan

zeker krijgenrsquo


functie binnen

mijn bereik isrsquo



andersrsquo


die functie

krijgen


wel niet krijgen


nooitrsquo

Nieuwe mensen

ontmoeten

lsquomensen vinden

me aardig ik ben

fantastischrsquo

lsquoZe zullen me

aardig vinden Ik

vind mezelf

aardigrsquo


niet aardig vinden



benrsquo


toe of ze me

aardig inden of

nietrsquo


mezelf dus

waarom zouden


lsquoNiemand vindt

mij aardigrsquo

Kritiek ontvangen

lsquoWat kan ik

hiervan lerenrsquo

lsquoIk kan deze

feedback

gebruiken om

mezelf te

verbeterenrsquo


deze kritiekrsquo

lsquoWat betekent

deze kritiek

eigenlijk Is die

op zijn plaatsrsquo

lsquoIk kan geen

goed doenrsquo


goed Jij doet het

altijd goed in de

ogen van

anderenrsquo

U persoonlijk

profileren


profiel van de

wereld kunnen

creeumlrenrsquo


goede ervaringen

die ik in mijn

profiel kan

verwerkenrsquo




en kwaliteitenrsquo

lsquoIk zal mijn

vaardigheden

ervaringen in

kaart brengenrsquo

lsquoIk heb geen

bruikbare

ervaring om in

mijn profiel te

verwerkenrsquo

lsquoWaarom zou ik

een persoonlijk

profiel maken

Het zal geen

verschil makenrsquo

Uw vaardigheden

in kaart brengen

lsquoIk heb alle

vaardigheden die

ik nodig hebrsquo

lsquoIk heb veel

nuttige

vaardighedenrsquo


sommige

vaardigheden en heb

wellicht ook andere

nodigrsquo

lsquoIk heb enkele

relevante

vaardighedenrsquo


geen enkele

vaardigheidrsquo

lsquoMijn

vaardigheden zijn

niet bruikbaarrsquo


______________________________________________________________


139


2 Waarom is dit








140





Opdracht











heeft u



Opdracht








beoordeeld



141






bouwen





Opdracht



Noteer voor uzelf




















142



Opdracht

Noteer voor uzelf














dag





Opdracht


bull Een naam









143



reden)




heeft












c) Ik een mens ben

d) Ik besta















144











Opdracht


assertief reageerde




















145



Opdracht












spelen












onderhandelen






146



Opdracht













zelfacceptatie






Opdracht








147







ze dus los te laten

















Opdracht






Aspecten

toevoegen aan uw

leven

Wat kunt u

beiumlnvloeden

Wat u enigszins

kunt beiumlnvloeden

Wat buiten uw

controle ligt



148


vragen


















Opdracht


te overwegen




149





- uzelf

- anderen


anderen

Totaal niet



In uw

ogen

Door de

ogen van

anderen
















150




Opdracht


gehouden





















uzelf denkt









151



152




Introductie




zal opleveren























153




1 2 3 4 5


toepassing


pakken


elke verandering


verandering


verandert







4 leven







leven te nemen




Totaal

Uitslag

Een score van






154













Soort

verandering

Met wat voor


te maken gehad


de weg

Onverwacht

Verwacht



155





Samenvatting



Opmerkingen









Opdracht




stappen of stadia


Inventarisatie

Levensplanning


Actie ondernemen

Keuzes maken




vraagstukken



156










Samenvatting


ook kunt toepassen















157


verrast


Samenvatting



Opmerkingen








158

Opdracht












Opties Score


zzp-er




U wilt graag reizen



meewerken




Iets anders







159




160























samenleving









161


dragen ontwikkeld



uitgevoerd




1

2

3

4

5



toepassing



heeft




hebben


om hulp vragen




Totaal

Uitslag

Een score van






162






Opdracht


u










Adviseren

Leren onderwijzen

Concrete suggesties

geven


problemen in het


Uw ervaring delen

Instructies geven



163

Over uw ervaringen

vertellen


Gebruik van sociale

media

















Opdracht

Deel 1





11




164

STILLE GENERATIE

PROTESTGENERATIE

GENERATION X

DE MILLENIALS

DE SCREENAGERS






Deel 2










165




Team lid

collega

Zijnhaar generatie


x millennial

screenager

Uw grootste

uitdaging

tegenover deze

persoon

Wat moet u

vanaf morgen

naar deze

persoon toe

gaan doen

Wat moet u

naar deze

persoon niet

meer doen
















166




Opdracht























167

Opdracht




technieken12













eigen gedrag




nuttig is het
















168




begeleidend

motiverend

katalyserend

tonend

reflecterend





heeft






nodig




organisatie






ervaren ondernemer









Opdracht



169


hieronder opgesomd

Het onvermogen om


knowledge14) te

erkennen en te

articuleren


om kennis over te

dragen

Problemen om

meningen

standpunten


overtuiging of


elkaar te delen

Geen cultuur

kennis is macht


expertise



bewaren

Te weinig

stimulansen



sociale identiteit



vertrouwen

Twijfels aan

deskudigheid



Verschillende



nodig


te organiseren


een mentor

Coachingsgesprekken

Geleide fantasie


Ervaringsleren




170


Als koppel werken



intervisie

Gesprekstraining





overwinnen



verbeteren

Verder lezen


op-je-werk










Introductie






171







1 2 3 4 5


tijd






afmaken


waarmee te beginnen






Totaal


Uitslag







172











Opdracht




2



Welgeen probleem




gewerkt



doen


dingen






gebeurtenissen




173











aandacht












1

2



174

3

4

5









Stress is






situatie




de situatie



175






- Tijdsdruk






Gebruik de schaal


Score





ongemakken


iets van u moeten


nutteloos is











behoeften


familie zitten




176




mis is



Bereken nu uw score









Samenvatting











Introductie







177

















Mijn

leven


crisis




leven



178




Introductie




geloven








Opdracht

A DE SITUATIE







179

C EMOTIES


D ACTIE


E FEITEN



F GEZONDE GEEST





180










Introductie








181









vaak



werkvloer





Opdrachten




kunt tegen komen


Tabel 1








182










TEGENMAATREGELEN






183

Hoog

Laag

Laag Hoog


bovenhoek


vier categorieeumln














WAARSCH

IJN

-

LIJ

KH

EID

IMPACT



184



-










- Het verbetert







Beheren en

bewaken

Reductie-

overdracht

Accepteren

Verzekeren

WA

AR

SC

HIJ

N

LIJ

KH

EID

IMPACT



185






optreedt



Introductie















186




1 2 3 4 5


verbeterd






van uw gezondheid


Totaal


Uitslag

Een score van




van uw gezondheid








187







Opdracht






Case studie 1






Case studie 2









Case studie 3








188





bevredigende baan

Case studie 4




















Opdracht


verbeteren








189







- Hoe kwam u er op






realiseren


leven op te bouwen





Opdracht






nu kunnen helpen



stil te staan



verbeteren



190



191

52 Spiritualiteit




Introductie















verstaan


deze module




1 2 3 4 5







192




dan uzelf



Totaal

De uitslag




deze module te doen
















193






Opdracht





gewenst








15


Start 1

Start 2 Finish



194















Opdracht







195









het zich beweegt



pendel te draaien







196













beschermen




Opdracht









reinigen




197





Opdracht














beschermen


weten




verkennen



Opdracht






198














voor u heeft


bewustzijn






Opdracht












199












200








dit te bereiken




Opmerking







afgemaakt


1 2 3 4 5

Noteer het

aangekruiste

nummer

1


doelen te bereiken




doelen



201


bereiken



2








Totaal

Uitslag


















202


helemaal zeker




geweest





203



204



Wat gaat u

doen

Uw actie

Hoe vaak

gaat u dat

doen

Wanneer

gaat u dat

doen en

op welk

tijdstip

van de

dag

Hoeveel

dagen in

de week

gaat u dit

doen

Hoe zeker bent u

dat u het zeker

zult gaan doen -

schaal 1-10 waar 1


betekent en 10


Benodigde

middelen 1

financieel

tijd etc

Benodigde

middelen 2

van wie

heeft u

verder hulp

nodig

Te

verwachten

uitkomsten

of

resultaten

Persoonlijke

beloning

voor uzelf



205



4







































5







































6

















7

Introductie
















kaart te brengen

















8









arbeidsmarkt















zetten





bepalen



9







LEEFTIJD

TIJD

SLEUTEL

Overgangen

Weergave van

onderlinge

invloeden




10
















11






waarbij


1 2 3 4 5



plezier schenkt










verknocht



Totale score

Uitslag






begrijpen



12







Samenvatting




Creeumlren






voldoening





Opdracht



Werk

Familie en relaties

Vrije tijdhobbies


sociale omgeving



wilt besteden



13



wilt toekennen

Waardevol Totaal

niet

Niet erg Redelijk

Zeer

1 2 3 4

Partner

Familie

Vrienden

Overige relaties

Reizen

Vrijheid

Gezondheid

Carrieumlre baan


Prestaties

Gemeenschap

Leven

Natuur

Schoonheid

Training oefening

Liefde




Macht

Plezier

Humeur

Routine

Iemand vertrouwen


Wijsheid


Creativiteit

Uitdaging



14

Communicatie


















brengen



Opdracht









uw leven nu



15













Opdracht








Wat heeft u geleerd












wilt realiseren



16



komen







Opdracht







een struikelblok

Deel 1 - Wensen












17


van uw wensdroom
















slag te gaan








realiseren












18


Opdracht




bevorderen


werkzaam zijn


1 - 5


maken in uw leven

Fysiek welzijn








voelen






Goede prestaties




Persoonlijke groei





Zingeving



groeit




19


werkomgeving



werksituatie






brengen



Opdracht




hulpmiddel)




Hoe lang

geleden




20





om kunnen gaan





Organisatorisch

Doelgericht

Multi-tasking


gezet











Opdracht


overgang is








21





22

Overgangssituaties



Overgang van

huid werk naar

nieuw betaald werk


voor u zijn


werk naarandere






Overgang van

betaald werk naar

ondernemerschap


ondernemerschap








activiteiten








23

















activiteiten



15 Verder lezen











kkelinghtml



24








httpwww123testnl





25













Werkgelegenheid



stijgen













verlagen)







26


Spanje en Portugal

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei - 43 19 14 -003 13


Inflatie 03 16 27 21 16

Volwasseneneducatie
















EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei -43 19 14 -03 13

Percentage

werkeloosheid

96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16












27









niet









15 - 24 jaar 98 95 102

25 - 44 jaar 49 51 46

45 ndash 65 jaar 47 42 54






EU NL EU NL EU NL

45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100

50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900

55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000

60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600




watervoorziening



277

Mijnbouw 000





28

Industrie 1013


047


Bouwnijverheid 517




Informatie en

communicatie

218

Financiele en

assurantiesector

246

Vastgoedsector 088

Wetenschap en

technologie

510



Onderwijs 925

Gezondheidszorg en

welzijn

1896

Kunst vermaak en

recreatie

187













(Eurostat 2011)


opleidingsniveaus


45-49 jaar 47 33 29

50-65 jaar 44 43 35

Bron Eurostat









29







25-34 35-44 45-54 55-64


EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48

NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88

Bron Eurostat






Actieve

bevolking


EU27 95 95 91 69

NL 183 183 173 103

Bron Eurostat
















naar 144






30














45-54 jaar 55+


Lichamelijke


33 16 34 25

Psychische


27 15 21 16



49 36 52 41



kinderopvang

6 6 2 3


Problemen met de

Nederlandse taal

13 7 8 8

Buitenlandse

nationaliteit

15 8 10 6





strategieeumln









31


o Ervaring

o Salarissubsidie

o Premiereductie









meer activerend


























32





Bronnen






httpwwwvanedenl

httpadsomnl





omstandigheden






33


WERK




werkzaamheden










pensioen gaat

















315 Stage



34











ontwikkeling


Wat is dit






realiseren

























35


bull Uw werkgever

bull Uw familie

bull Anderen

bull Uzelf








u uitkomt



36






QUICK SCAN



JaNee


werkpatronen


JaNeeNiet zeker


uw pensionering

JaNee


pensionering


uw pensionering

JaWeet nietNee


JaWeet nietNee




anders gaan doen



JaWeet nietNee



37

























VOORBEELD 1a




VOORBEELD 1b




38



het liefste deed












VOORBEELD 2a





VOORBEELD 2b



















39


VOORBEELD 3a






VOORBEELD 3b






vinden












VOORBEELD 4a



VOORBEELD 4b



40




naburige dorp


Definities







of diensten






verrichten






Winst maken














41

















Voordelen












zelfontplooiing




liquiditeit




relaties


aansprakelijkheid







42















voor ondernemers











2 Maatschap













uit de maatschap









43
















veranderd























7 Franchise






44
















volgende vormen






bedrijf bezit




opleiding










Stappenplan




1 Orieumlntatieidee



45









2 Ondernemingsplan














toegezonden

4 Huisvesting
















6 Verzekeringen






46








7 Financiering







8 Personeel














staat



47

Scores




QUICK SCAN



JaNee


JaWeet nietNee


bedrijf

JaWeet nietNee


JaNee



JaWeet nietNee



te starten

JaWeet nietNee


JaNee



JaNee



48














ondernemerschap



bull Tijdmanagement


bull Creativiteit

bull Leiderschap


















49







bull Stichtingen

bull Verenigingen

bull Cooumlperaties



beginselen

















1 Vereniging












2 Stichting



50




























Hoe kunt u meedoen

















51















Kringloopbedrijven



























52

Scores









onderzoeken

Quick Scan



JaNee


JaNee


vergoeding

JaNee



JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



53
































van de plannen









54

Scores





JaNee




veranderen JaNee




JaWeet nietNee

Scores




verbeteren







behoeften







betrokkenheid




55





participatie zijn


gemeenschap


gemeenschap




Politiek activisme












vorige eeuw














56


zijn of te worden


+++ ++ + -







Charismatisch zijn




Vasthoudend



blijven


eigenbelang

Score


















57










































gaven



58









































bull 18-24 419

bull 25-34 372

bull 35-44 488





59

bull 45-54 457

bull 55-64 434

bull 65-74 408

bull 75 + 238



































60


en NGOrsquos






politieke partijen




















De samenleving


Dit kan betekenen









Dit kan betekenen





61





De samenleving

Dit kan betekenen








































62


vriendschappen








Organisatorische

vaardigheden

Ik kan Ik wil leren

Spontaan iets doen

Zelfstandig werken

Afspraken en





contact met anderen

Ik kan Ik wil leren

Zeggen wat je denkt


Afspraken maken




samenwerken

Ik kan Ik wil leren

Kritikiek ontvangen

Feedback geven

Complimenten geven


Om hulp vragen


omgaan




computer te werken

Handig met

gereedschappen en

apparatuur

Maaltijden koken en

drankjes bereiden

Mensen verzorgen

Dieren verzorgen



63




straat)


Muziek maken



Acteren

Fantasie gebruiken












zijn






Communiceren

Presenteren


Samenwerking

Taal en rekenen

Leren door te doen









64







onderhouden

Actief burgerschap



































65


















httpaceprojectorg

Euractiv





Europese Ombudsman














66
















Politeia









NOV 1













partijen






67










MOVISIE1


































68
































stellen









anderen




69


sociale groep


















deelnemers






















70











wil









Quick Scan

Ja = 1 Nee= 0


JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



71

Scores
















deelnemers






Werk voor Elkaar






voor Elkaar












72
































Wat is jobrotatie










73







3 Nieuwe ervaringen












74




























Siemens















75




























o Speed-coaching








updaten en upgraden



76

Scores





316 Stage

Wat is een stage










QUICK SCAN



JaNee


JaNiet zekerNee


JaNee



werkgever

JaNee


JaNiet zekerNee


JaNiet zekerNee



77























andere











Alinea Inhoud

Eerste




Tweede





78

Derde



competenties

Laatste











kunnen worden)

Duur

Tot zes maanden


Tot twaalf maanden

(werkstage)

Plek


agentschappen

Internationale

organisaties

Type organisatie

Publiek

Privaat

Voorbeeld van stage












79




Werken in deeltijd


321 Outsourcing

Wat is Outsourcing














bull logistiek

bull productie

bull klantenservice











uitgevoerd









80




outsourcing





partij











bedrijf





322 Consultancy



onderscheiden



haar specialisme










81




































82



























323 Portfolio werk














83




















Wie kan u helpen











eigendom




Wat nu



stappen






84









inkomen



















middelen








verwezenlijken







85







































86






Voorbeeld














op tijdelijke basis












krijgen








87




Pensioeninkomsten




Samenvatting




van belang is





88


ONTWIKKELEN




vergroten

Benodigde

tijd








werkgelegenheid


zelfwaardering









autonomie


beheren eisen


35 minuten


beheren


minuten



functioneren


management


beheersen






89



aan te geven






opdrachten

42 Kerncompetenties

Doel






Definitie









te hanteren


5) Leren leren










90



91

Introductie























communicatie

Leren leren



verbeteren






ondernemerschap







geschriften













92






leven





ontwikkeld heeft

1 2 3 4 5



toepassing

a) Kritisch denken

b) Creatief zijn

c) Initiatief nemen
















93












Uw score
























94



95






Opdracht




ondernemen


vaardig

bent u

In uw

huidige

werk

Voor uw

toekomstige

activiteiten

Actie

onder-

nemen





technologie


Leren leren




expressie

Samenvatting





Opmerkingen





96


verbeteren










Opdracht




- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven






Bent u in staat om











na te streven



97





Totaal

Uw score









Samenvatting



ontwikkeld heeft









Opdracht





98



Punten



interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven




beeumlindigen


onderwerpen




communicatie






99


Totaal


Uw score



praktijk brengen







zien te verbeteren

Samenvatting




kunt verbeteren

Opmerkingen


















100



verbeteren



Opdracht


punten in

Punten



- Logisch denken




- Constructen

- Grafieken

- Schemarsquos











methoden



de natuurwereld








101





komen


herkennen



Totaal

Uw score








moet updaten







Samenvatting







102











Opdracht


Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3



Vertrouwd

met


Bereid om te leren



103

Tekstverwerking


informatie

management

mogelijkheden van

internet



social media

mogelijkheden van

sociale media

risicos van sociale

media

gebruik van

smartphones en

tablets

het delen van

informatie

Interactieve

netwerken

e-learning

e-zines zoeken naar

informatie

informatie

verzamelen

procesinformatie


presenteren

complexe

informative

begrijpen

toegang tot op

internet gebaseerde

services

zoeken naar op

internet gebaseerde

diensten

gebruik maken van

internet-gebaseerde

diensten

rol van ICT bij

innovatie

Apps





Samenvatting




Opmerkingen







104








Opdracht










Beleven

Concrete ervaring

Waar-nemen


Denken


lisatie

Doen

Actief experiment



105

Benodigde

kennis

Vereiste

vaardigheden

Gewenste

houding

Noodzakelijke

kwalificaties

Huidige baan

Toekomstige

activiteiten








te stellen


leren te overwinnen








106


zelfdiscipline


voordeel te


u heeft geleerd




Samenvatting



Opmerkingen





anderen










Opdracht














107







Tips Uw

waardering



Hoe uw partner dit

waardeert

Communicatie

Intimiteit

Luisteren

Zorgen

Dichtbij voelen

Ruimte

Eerlijkheid

Openheid

Affectie

Verlangen

Tolerantie

Humor

Flexibiliteit

Tijd

Begrip

Zelfbewustzijn






108

















IK



109












zakelijke sfeer









Opdracht






wereldgeschiedenis













110



te nemen





Totaal

Uw score













Samenvatting



Opmerkingen




worden aangeleerd


ondernemerschap






111







Opdracht


behaalt

Punten










Plannen

Organiseren

Managen


Analyseren

Communiceren

Debrief

Evalueren

Vast te leggen


Onderhandelen


Beoordelen





112

Uw score





















113




















QAjQ




114


Samenvatting



Opmerkingen


Initiatief

Pro-activiteit


op het werk

Motivatie


met anderen


culturele expressie




ontwikkelen





Opdracht








CROSS CULTURELE MIX


unde(5)htm


ultalghtm

KUNST




id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829



115


-nlhtm

e

POPULAIRE MUZIEK

httpwwwpopkwiznl



KLASSIEKE MUZIEK


ek


FILMS



LITERATUUR




0en20animaties3htm

ARCHITECTUUR


sarchitecturehtml


191-0html

THEATER



theater-kennis-quiz

DANS


Quizhtm



RELIGIE


1speel3islamhtm


























116



Samenvatting









Opdracht




Leerbehoeften Te

zetten

stappen

Wat

wilt u

leren

Hoe

wilt u

dat

leren

Wanneer

wilt u

dat

leren

Communicatie in

moedertaal


taal




technologie


Leren leren

Sociale en



ondernemerschap


creatieve expressie

Samenvatting




117

van uw competenties

Opmerkingen





































Verder lezen



118


90_enhtm











Introductie


























119






120





soort van evaluatie


behaalt

1 2 3 4 5







leven


en anderen


Totaal

Uw score





module te doen


opleveren



121


Zelfbewustzijn












maken





Zelfrespect




Uzelf aardig vinden







Uw status







122






bevinden




Opdracht



Zeer laag

1 2 3 4 5

Zeer hoog




helpen daarbij





patronen van denken



gebruikt




Opdracht




123

















actie omzet





handelen

















124



- Hoe werkt dit
















Opdracht




















125




















waarderen




Opdracht

Hoe ik denk en voel




Soort van gedachten

Soort van gevoelens



126







anderen










ongenoegen










Samenvatting



Opmerkingen




127














Opdracht






















achterhalen



128










wijzigen






Opdracht


aard te beschrijven
















129





worden onderzocht






gezin uw vrienden


uzelf


gezin uw vrienden


ndash uw kern eruit



uw vrienden



verhouden



leven




van het leven


ze dat doen



130



hoedanigheid







verhouden


opzicht

Wat voor rol spelt



seksueel wezen














dominant zijn


3 Waarom is dat zo






gedachten







131

Mogelijke gevoelens

boosheid

verdriet

pijn

liefde compassie

prikkelbaarheid

optimisme

vergiffenis

Mogelijke gedachten








rest van de groep






- Ik voel

- Ik denk










kunt ombuigen







132

Opdracht















hebben kunnen doen








Opdracht




aanpak





133






bezien








Y erover zeggen


veranderen

2 Wat is dit aspect



Enkele voorbeelden






















134






groter te maken




Opdracht












Opdracht





identificeren zijn







135




136





woede




Opdracht






















kwaadheidsgevoelens










137

Opdracht


noteer deze










brengen


study aanpak




Opdracht





______________________________________________________________


138


Op een functie

solliciteren

lsquoIk zal de baan

zeker krijgenrsquo


functie binnen

mijn bereik isrsquo



andersrsquo


die functie

krijgen


wel niet krijgen


nooitrsquo

Nieuwe mensen

ontmoeten

lsquomensen vinden

me aardig ik ben

fantastischrsquo

lsquoZe zullen me

aardig vinden Ik

vind mezelf

aardigrsquo


niet aardig vinden



benrsquo


toe of ze me

aardig inden of

nietrsquo


mezelf dus

waarom zouden


lsquoNiemand vindt

mij aardigrsquo

Kritiek ontvangen

lsquoWat kan ik

hiervan lerenrsquo

lsquoIk kan deze

feedback

gebruiken om

mezelf te

verbeterenrsquo


deze kritiekrsquo

lsquoWat betekent

deze kritiek

eigenlijk Is die

op zijn plaatsrsquo

lsquoIk kan geen

goed doenrsquo


goed Jij doet het

altijd goed in de

ogen van

anderenrsquo

U persoonlijk

profileren


profiel van de

wereld kunnen

creeumlrenrsquo


goede ervaringen

die ik in mijn

profiel kan

verwerkenrsquo




en kwaliteitenrsquo

lsquoIk zal mijn

vaardigheden

ervaringen in

kaart brengenrsquo

lsquoIk heb geen

bruikbare

ervaring om in

mijn profiel te

verwerkenrsquo

lsquoWaarom zou ik

een persoonlijk

profiel maken

Het zal geen

verschil makenrsquo

Uw vaardigheden

in kaart brengen

lsquoIk heb alle

vaardigheden die

ik nodig hebrsquo

lsquoIk heb veel

nuttige

vaardighedenrsquo


sommige

vaardigheden en heb

wellicht ook andere

nodigrsquo

lsquoIk heb enkele

relevante

vaardighedenrsquo


geen enkele

vaardigheidrsquo

lsquoMijn

vaardigheden zijn

niet bruikbaarrsquo


______________________________________________________________


139


2 Waarom is dit








140





Opdracht











heeft u



Opdracht








beoordeeld



141






bouwen





Opdracht



Noteer voor uzelf




















142



Opdracht

Noteer voor uzelf














dag





Opdracht


bull Een naam









143



reden)




heeft












c) Ik een mens ben

d) Ik besta















144











Opdracht


assertief reageerde




















145



Opdracht












spelen












onderhandelen






146



Opdracht













zelfacceptatie






Opdracht








147







ze dus los te laten

















Opdracht






Aspecten

toevoegen aan uw

leven

Wat kunt u

beiumlnvloeden

Wat u enigszins

kunt beiumlnvloeden

Wat buiten uw

controle ligt



148


vragen


















Opdracht


te overwegen




149





- uzelf

- anderen


anderen

Totaal niet



In uw

ogen

Door de

ogen van

anderen
















150




Opdracht


gehouden





















uzelf denkt









151



152




Introductie




zal opleveren























153




1 2 3 4 5


toepassing


pakken


elke verandering


verandering


verandert







4 leven







leven te nemen




Totaal

Uitslag

Een score van






154













Soort

verandering

Met wat voor


te maken gehad


de weg

Onverwacht

Verwacht



155





Samenvatting



Opmerkingen









Opdracht




stappen of stadia


Inventarisatie

Levensplanning


Actie ondernemen

Keuzes maken




vraagstukken



156










Samenvatting


ook kunt toepassen















157


verrast


Samenvatting



Opmerkingen








158

Opdracht












Opties Score


zzp-er




U wilt graag reizen



meewerken




Iets anders







159




160























samenleving









161


dragen ontwikkeld



uitgevoerd




1

2

3

4

5



toepassing



heeft




hebben


om hulp vragen




Totaal

Uitslag

Een score van






162






Opdracht


u










Adviseren

Leren onderwijzen

Concrete suggesties

geven


problemen in het


Uw ervaring delen

Instructies geven



163

Over uw ervaringen

vertellen


Gebruik van sociale

media

















Opdracht

Deel 1





11




164

STILLE GENERATIE

PROTESTGENERATIE

GENERATION X

DE MILLENIALS

DE SCREENAGERS






Deel 2










165




Team lid

collega

Zijnhaar generatie


x millennial

screenager

Uw grootste

uitdaging

tegenover deze

persoon

Wat moet u

vanaf morgen

naar deze

persoon toe

gaan doen

Wat moet u

naar deze

persoon niet

meer doen
















166




Opdracht























167

Opdracht




technieken12













eigen gedrag




nuttig is het
















168




begeleidend

motiverend

katalyserend

tonend

reflecterend





heeft






nodig




organisatie






ervaren ondernemer









Opdracht



169


hieronder opgesomd

Het onvermogen om


knowledge14) te

erkennen en te

articuleren


om kennis over te

dragen

Problemen om

meningen

standpunten


overtuiging of


elkaar te delen

Geen cultuur

kennis is macht


expertise



bewaren

Te weinig

stimulansen



sociale identiteit



vertrouwen

Twijfels aan

deskudigheid



Verschillende



nodig


te organiseren


een mentor

Coachingsgesprekken

Geleide fantasie


Ervaringsleren




170


Als koppel werken



intervisie

Gesprekstraining





overwinnen



verbeteren

Verder lezen


op-je-werk










Introductie






171







1 2 3 4 5


tijd






afmaken


waarmee te beginnen






Totaal


Uitslag







172











Opdracht




2



Welgeen probleem




gewerkt



doen


dingen






gebeurtenissen




173











aandacht












1

2



174

3

4

5









Stress is






situatie




de situatie



175






- Tijdsdruk






Gebruik de schaal


Score





ongemakken


iets van u moeten


nutteloos is











behoeften


familie zitten




176




mis is



Bereken nu uw score









Samenvatting











Introductie







177

















Mijn

leven


crisis




leven



178




Introductie




geloven








Opdracht

A DE SITUATIE







179

C EMOTIES


D ACTIE


E FEITEN



F GEZONDE GEEST





180










Introductie








181









vaak



werkvloer





Opdrachten




kunt tegen komen


Tabel 1








182










TEGENMAATREGELEN






183

Hoog

Laag

Laag Hoog


bovenhoek


vier categorieeumln














WAARSCH

IJN

-

LIJ

KH

EID

IMPACT



184



-










- Het verbetert







Beheren en

bewaken

Reductie-

overdracht

Accepteren

Verzekeren

WA

AR

SC

HIJ

N

LIJ

KH

EID

IMPACT



185






optreedt



Introductie















186




1 2 3 4 5


verbeterd






van uw gezondheid


Totaal


Uitslag

Een score van




van uw gezondheid








187







Opdracht






Case studie 1






Case studie 2









Case studie 3








188





bevredigende baan

Case studie 4




















Opdracht


verbeteren








189







- Hoe kwam u er op






realiseren


leven op te bouwen





Opdracht






nu kunnen helpen



stil te staan



verbeteren



190



191

52 Spiritualiteit




Introductie















verstaan


deze module




1 2 3 4 5







192




dan uzelf



Totaal

De uitslag




deze module te doen
















193






Opdracht





gewenst








15


Start 1

Start 2 Finish



194















Opdracht







195









het zich beweegt



pendel te draaien







196













beschermen




Opdracht









reinigen




197





Opdracht














beschermen


weten




verkennen



Opdracht






198














voor u heeft


bewustzijn






Opdracht












199












200








dit te bereiken




Opmerking







afgemaakt


1 2 3 4 5

Noteer het

aangekruiste

nummer

1


doelen te bereiken




doelen



201


bereiken



2








Totaal

Uitslag


















202


helemaal zeker




geweest





203



204



Wat gaat u

doen

Uw actie

Hoe vaak

gaat u dat

doen

Wanneer

gaat u dat

doen en

op welk

tijdstip

van de

dag

Hoeveel

dagen in

de week

gaat u dit

doen

Hoe zeker bent u

dat u het zeker

zult gaan doen -

schaal 1-10 waar 1


betekent en 10


Benodigde

middelen 1

financieel

tijd etc

Benodigde

middelen 2

van wie

heeft u

verder hulp

nodig

Te

verwachten

uitkomsten

of

resultaten

Persoonlijke

beloning

voor uzelf



205



5







































6

















7

Introductie
















kaart te brengen

















8









arbeidsmarkt















zetten





bepalen



9







LEEFTIJD

TIJD

SLEUTEL

Overgangen

Weergave van

onderlinge

invloeden




10
















11






waarbij


1 2 3 4 5



plezier schenkt










verknocht



Totale score

Uitslag






begrijpen



12







Samenvatting




Creeumlren






voldoening





Opdracht



Werk

Familie en relaties

Vrije tijdhobbies


sociale omgeving



wilt besteden



13



wilt toekennen

Waardevol Totaal

niet

Niet erg Redelijk

Zeer

1 2 3 4

Partner

Familie

Vrienden

Overige relaties

Reizen

Vrijheid

Gezondheid

Carrieumlre baan


Prestaties

Gemeenschap

Leven

Natuur

Schoonheid

Training oefening

Liefde




Macht

Plezier

Humeur

Routine

Iemand vertrouwen


Wijsheid


Creativiteit

Uitdaging



14

Communicatie


















brengen



Opdracht









uw leven nu



15













Opdracht








Wat heeft u geleerd












wilt realiseren



16



komen







Opdracht







een struikelblok

Deel 1 - Wensen












17


van uw wensdroom
















slag te gaan








realiseren












18


Opdracht




bevorderen


werkzaam zijn


1 - 5


maken in uw leven

Fysiek welzijn








voelen






Goede prestaties




Persoonlijke groei





Zingeving



groeit




19


werkomgeving



werksituatie






brengen



Opdracht




hulpmiddel)




Hoe lang

geleden




20





om kunnen gaan





Organisatorisch

Doelgericht

Multi-tasking


gezet











Opdracht


overgang is








21





22

Overgangssituaties



Overgang van

huid werk naar

nieuw betaald werk


voor u zijn


werk naarandere






Overgang van

betaald werk naar

ondernemerschap


ondernemerschap








activiteiten








23

















activiteiten



15 Verder lezen











kkelinghtml



24








httpwww123testnl





25













Werkgelegenheid



stijgen













verlagen)







26


Spanje en Portugal

EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei - 43 19 14 -003 13


Inflatie 03 16 27 21 16

Volwasseneneducatie
















EU 2009 2010 2011 2012 2013

prognose

BBP-groei -43 19 14 -03 13

Percentage

werkeloosheid

96 101 101 101 10

Inflatie 03 16 27 21 16












27









niet









15 - 24 jaar 98 95 102

25 - 44 jaar 49 51 46

45 ndash 65 jaar 47 42 54






EU NL EU NL EU NL

45 ndash 49 jaar 29501600 1091600 15738700 588500 13763000 503100

50 ndash 54 jaar 26216800 955800 13973700 519900 12243000 435900

55 ndash 59 jaar 19992100 783000 10919300 477000 9072800 336000

60 ndash 64 jaar 9489000 430000 5654900 265100 3834100 165600




watervoorziening



277

Mijnbouw 000





28

Industrie 1013


047


Bouwnijverheid 517




Informatie en

communicatie

218

Financiele en

assurantiesector

246

Vastgoedsector 088

Wetenschap en

technologie

510



Onderwijs 925

Gezondheidszorg en

welzijn

1896

Kunst vermaak en

recreatie

187













(Eurostat 2011)


opleidingsniveaus


45-49 jaar 47 33 29

50-65 jaar 44 43 35

Bron Eurostat









29







25-34 35-44 45-54 55-64


EU27 151 145 156 89 8 98 71 62 8 43 37 48

NL 275 284 266 175 172 175 146 14 152 84 8 88

Bron Eurostat






Actieve

bevolking


EU27 95 95 91 69

NL 183 183 173 103

Bron Eurostat
















naar 144






30














45-54 jaar 55+


Lichamelijke


33 16 34 25

Psychische


27 15 21 16



49 36 52 41



kinderopvang

6 6 2 3


Problemen met de

Nederlandse taal

13 7 8 8

Buitenlandse

nationaliteit

15 8 10 6





strategieeumln









31


o Ervaring

o Salarissubsidie

o Premiereductie









meer activerend


























32





Bronnen






httpwwwvanedenl

httpadsomnl





omstandigheden






33


WERK




werkzaamheden










pensioen gaat

















315 Stage



34











ontwikkeling


Wat is dit






realiseren

























35


bull Uw werkgever

bull Uw familie

bull Anderen

bull Uzelf








u uitkomt



36






QUICK SCAN



JaNee


werkpatronen


JaNeeNiet zeker


uw pensionering

JaNee


pensionering


uw pensionering

JaWeet nietNee


JaWeet nietNee




anders gaan doen



JaWeet nietNee



37

























VOORBEELD 1a




VOORBEELD 1b




38



het liefste deed












VOORBEELD 2a





VOORBEELD 2b



















39


VOORBEELD 3a






VOORBEELD 3b






vinden












VOORBEELD 4a



VOORBEELD 4b



40




naburige dorp


Definities







of diensten






verrichten






Winst maken














41

















Voordelen












zelfontplooiing




liquiditeit




relaties


aansprakelijkheid







42















voor ondernemers











2 Maatschap













uit de maatschap









43
















veranderd























7 Franchise






44
















volgende vormen






bedrijf bezit




opleiding










Stappenplan




1 Orieumlntatieidee



45









2 Ondernemingsplan














toegezonden

4 Huisvesting
















6 Verzekeringen






46








7 Financiering







8 Personeel














staat



47

Scores




QUICK SCAN



JaNee


JaWeet nietNee


bedrijf

JaWeet nietNee


JaNee



JaWeet nietNee



te starten

JaWeet nietNee


JaNee



JaNee



48














ondernemerschap



bull Tijdmanagement


bull Creativiteit

bull Leiderschap


















49







bull Stichtingen

bull Verenigingen

bull Cooumlperaties



beginselen

















1 Vereniging












2 Stichting



50




























Hoe kunt u meedoen

















51















Kringloopbedrijven



























52

Scores









onderzoeken

Quick Scan



JaNee


JaNee


vergoeding

JaNee



JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



53
































van de plannen









54

Scores





JaNee




veranderen JaNee




JaWeet nietNee

Scores




verbeteren







behoeften







betrokkenheid




55





participatie zijn


gemeenschap


gemeenschap




Politiek activisme












vorige eeuw














56


zijn of te worden


+++ ++ + -







Charismatisch zijn




Vasthoudend



blijven


eigenbelang

Score


















57










































gaven



58









































bull 18-24 419

bull 25-34 372

bull 35-44 488





59

bull 45-54 457

bull 55-64 434

bull 65-74 408

bull 75 + 238



































60


en NGOrsquos






politieke partijen




















De samenleving


Dit kan betekenen









Dit kan betekenen





61





De samenleving

Dit kan betekenen








































62


vriendschappen








Organisatorische

vaardigheden

Ik kan Ik wil leren

Spontaan iets doen

Zelfstandig werken

Afspraken en





contact met anderen

Ik kan Ik wil leren

Zeggen wat je denkt


Afspraken maken




samenwerken

Ik kan Ik wil leren

Kritikiek ontvangen

Feedback geven

Complimenten geven


Om hulp vragen


omgaan




computer te werken

Handig met

gereedschappen en

apparatuur

Maaltijden koken en

drankjes bereiden

Mensen verzorgen

Dieren verzorgen



63




straat)


Muziek maken



Acteren

Fantasie gebruiken












zijn






Communiceren

Presenteren


Samenwerking

Taal en rekenen

Leren door te doen









64







onderhouden

Actief burgerschap



































65


















httpaceprojectorg

Euractiv





Europese Ombudsman














66
















Politeia









NOV 1













partijen






67










MOVISIE1


































68
































stellen









anderen




69


sociale groep


















deelnemers






















70











wil









Quick Scan

Ja = 1 Nee= 0


JaNee


JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



JaNee


JaNee



71

Scores
















deelnemers






Werk voor Elkaar






voor Elkaar












72
































Wat is jobrotatie










73







3 Nieuwe ervaringen












74




























Siemens















75




























o Speed-coaching








updaten en upgraden



76

Scores





316 Stage

Wat is een stage










QUICK SCAN



JaNee


JaNiet zekerNee


JaNee



werkgever

JaNee


JaNiet zekerNee


JaNiet zekerNee



77























andere











Alinea Inhoud

Eerste




Tweede





78

Derde



competenties

Laatste











kunnen worden)

Duur

Tot zes maanden


Tot twaalf maanden

(werkstage)

Plek


agentschappen

Internationale

organisaties

Type organisatie

Publiek

Privaat

Voorbeeld van stage












79




Werken in deeltijd


321 Outsourcing

Wat is Outsourcing














bull logistiek

bull productie

bull klantenservice











uitgevoerd









80




outsourcing





partij











bedrijf





322 Consultancy



onderscheiden



haar specialisme










81




































82



























323 Portfolio werk














83




















Wie kan u helpen











eigendom




Wat nu



stappen






84









inkomen



















middelen








verwezenlijken







85







































86






Voorbeeld














op tijdelijke basis












krijgen








87




Pensioeninkomsten




Samenvatting




van belang is





88


ONTWIKKELEN




vergroten

Benodigde

tijd








werkgelegenheid


zelfwaardering









autonomie


beheren eisen


35 minuten


beheren


minuten



functioneren


management


beheersen






89



aan te geven






opdrachten

42 Kerncompetenties

Doel






Definitie









te hanteren


5) Leren leren










90



91

Introductie























communicatie

Leren leren



verbeteren






ondernemerschap







geschriften













92






leven





ontwikkeld heeft

1 2 3 4 5



toepassing

a) Kritisch denken

b) Creatief zijn

c) Initiatief nemen
















93












Uw score
























94



95






Opdracht




ondernemen


vaardig

bent u

In uw

huidige

werk

Voor uw

toekomstige

activiteiten

Actie

onder-

nemen





technologie


Leren leren




expressie

Samenvatting





Opmerkingen





96


verbeteren










Opdracht




- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven






Bent u in staat om











na te streven



97





Totaal

Uw score









Samenvatting



ontwikkeld heeft









Opdracht





98



Punten



interpreteren

- In luisteren

- In spreken

- In lezen

- In schrijven




beeumlindigen


onderwerpen




communicatie






99


Totaal


Uw score



praktijk brengen







zien te verbeteren

Samenvatting




kunt verbeteren

Opmerkingen


















100



verbeteren



Opdracht


punten in

Punten



- Logisch denken




- Constructen

- Grafieken

- Schemarsquos











methoden



de natuurwereld








101





komen


herkennen



Totaal

Uw score








moet updaten







Samenvatting







102











Opdracht


Diagram 1

Diagram 2

Diagram 3



Vertrouwd

met


Bereid om te leren



103

Tekstverwerking


informatie

management

mogelijkheden van

internet



social media

mogelijkheden van

sociale media

risicos van sociale

media

gebruik van

smartphones en

tablets

het delen van

informatie

Interactieve

netwerken

e-learning

e-zines zoeken naar

informatie

informatie

verzamelen

procesinformatie


presenteren

complexe

informative

begrijpen

toegang tot op

internet gebaseerde

services

zoeken naar op

internet gebaseerde

diensten

gebruik maken van

internet-gebaseerde

diensten

rol van ICT bij

innovatie

Apps





Samenvatting




Opmerkingen







104








Opdracht










Beleven

Concrete ervaring

Waar-nemen


Denken


lisatie

Doen

Actief experiment



105

Benodigde

kennis

Vereiste

vaardigheden

Gewenste

houding

Noodzakelijke

kwalificaties

Huidige baan

Toekomstige

activiteiten








te stellen


leren te overwinnen








106


zelfdiscipline


voordeel te


u heeft geleerd




Samenvatting



Opmerkingen





anderen










Opdracht














107







Tips Uw

waardering



Hoe uw partner dit

waardeert

Communicatie

Intimiteit

Luisteren

Zorgen

Dichtbij voelen

Ruimte

Eerlijkheid

Openheid

Affectie

Verlangen

Tolerantie

Humor

Flexibiliteit

Tijd

Begrip

Zelfbewustzijn






108

















IK



109












zakelijke sfeer









Opdracht






wereldgeschiedenis













110



te nemen





Totaal

Uw score













Samenvatting



Opmerkingen




worden aangeleerd


ondernemerschap






111







Opdracht


behaalt

Punten










Plannen

Organiseren

Managen


Analyseren

Communiceren

Debrief

Evalueren

Vast te leggen


Onderhandelen


Beoordelen





112

Uw score





















113




















QAjQ




114


Samenvatting



Opmerkingen


Initiatief

Pro-activiteit


op het werk

Motivatie


met anderen


culturele expressie




ontwikkelen





Opdracht








CROSS CULTURELE MIX


unde(5)htm


ultalghtm

KUNST




id3D7d282c5c66dc1ba08e360161e31d829



115


-nlhtm

e

POPULAIRE MUZIEK

httpwwwpopkwiznl



KLASSIEKE MUZIEK


ek


FILMS



LITERATUUR




0en20animaties3htm

ARCHITECTUUR


sarchitecturehtml


191-0html

THEATER



theater-kennis-quiz

DANS


Quizhtm



RELIGIE


1speel3islamhtm


























116



Samenvatting









Opdracht




Leerbehoeften Te

zetten

stappen

Wat

wilt u

leren

Hoe

wilt u

dat

leren

Wanneer

wilt u

dat

leren

Communicatie in

moedertaal


taal




technologie


Leren leren

Sociale en



ondernemerschap


creatieve expressie

Samenvatting




117

van uw competenties

Opmerkingen





































Verder lezen



118


90_enhtm











Introductie


























119






120





soort van evaluatie


behaalt

1 2 3 4 5







leven


en anderen


Totaal

Uw score





module te doen


opleveren



121


Zelfbewustzijn












maken





Zelfrespect




Uzelf aardig vinden







Uw status







122






bevinden




Opdracht



Zeer laag

1 2 3 4 5

Zeer hoog




helpen daarbij





patronen van denken



gebruikt




Opdracht




123

















actie omzet





handelen

















124



- Hoe werkt dit
















Opdracht




















125




















waarderen




Opdracht

Hoe ik denk en voel




Soort van gedachten

Soort van gevoelens



126







anderen










ongenoegen










Samenvatting



Opmerkingen




127














Opdracht






















achterhalen



128










wijzigen






Opdracht


aard te beschrijven
















129





worden onderzocht






gezin uw vrienden


uzelf


gezin uw vrienden


ndash uw kern eruit



uw vrienden



verhouden



leven




van het leven


ze dat doen



130



hoedanigheid







verhouden


opzicht

Wat voor rol spelt



seksueel wezen














dominant zijn


3 Waarom is dat zo






gedachten







131

Mogelijke gevoelens

boosheid

verdriet

pijn

liefde compassie

prikkelbaarheid

optimisme

vergiffenis

Mogelijke gedachten








rest van de groep






- Ik voel

- Ik denk










kunt ombuigen







132

Opdracht















hebben kunnen doen








Opdracht




aanpak





133






bezien








Y erover zeggen


veranderen

2 Wat is dit aspect



Enkele voorbeelden






















134






groter te maken




Opdracht












Opdracht





identificeren zijn







135




136





woede




Opdracht






















kwaadheidsgevoelens










137

Opdracht


noteer deze










brengen


study aanpak




Opdracht





______________________________________________________________


138


Op een functie

solliciteren

lsquoIk zal de baan

zeker krijgenrsquo


functie binnen

mijn bereik isrsquo



andersrsquo


die functie

krijgen


wel niet krijgen


nooitrsquo

Nieuwe mensen

ontmoeten

lsquomensen vinden

me aardig ik ben

fantastischrsquo

lsquoZe zullen me

aardig vinden Ik

vind mezelf

aardigrsquo


niet aardig vinden



benrsquo


toe of ze me

aardig inden of

nietrsquo


mezelf dus

waarom zouden


lsquoNiemand vindt

mij aardigrsquo

Kritiek ontvangen

lsquoWat kan ik

hiervan lerenrsquo

lsquoIk kan deze

feedback

gebruiken om

mezelf te

verbeterenrsquo


deze kritiekrsquo

lsquoWat betekent

deze kritiek

eigenlijk Is die

op zijn plaatsrsquo

lsquoIk kan geen

goed doenrsquo


goed Jij doet het

altijd goed in de

ogen van

anderenrsquo

U persoonlijk

profileren


profiel van de

wereld kunnen

creeumlrenrsquo


goede ervaringen

die ik in mijn

profiel kan

verwerkenrsquo




en kwaliteitenrsquo

lsquoIk zal mijn

vaardigheden

ervaringen in

kaart brengenrsquo

lsquoIk heb geen

bruikbare

ervaring om in

mijn profiel te

verwerkenrsquo

lsquoWaarom zou ik

een persoonlijk

profiel maken

Het zal geen

verschil makenrsquo

Uw vaardigheden

in kaart brengen

lsquoIk heb alle

vaardigheden die

ik nodig hebrsquo

lsquoIk heb veel

nuttige

vaardighedenrsquo


sommige

vaardigheden en heb

wellicht ook andere

nodigrsquo

lsquoIk heb enkele

relevante

vaardighedenrsquo


geen enkele

vaardigheidrsquo

lsquoMijn

vaardigheden zijn

niet bruikbaarrsquo


______________________________________________________________


139


2 Waarom is dit








140





Opdracht











heeft u



Opdracht








beoordeeld



141






bouwen





Opdracht



Noteer voor uzelf




















142



Opdracht

Noteer voor uzelf














dag





Opdracht


bull Een naam









143



reden)




heeft












c) Ik een mens ben

d) Ik besta















144











Opdracht


assertief reageerde




















145



Opdracht












spelen












onderhandelen






146



Opdracht













zelfacceptatie






Opdracht








147







ze dus los te laten

















Opdracht






Aspecten

toevoegen aan uw

leven

Wat kunt u

beiumlnvloeden

Wat u enigszins

kunt beiumlnvloeden

Wat buiten uw

controle ligt



148


vragen


















Opdracht


te overwegen




149





- uzelf

- anderen


anderen

Totaal niet



In uw

ogen

Door de

ogen van

anderen
















150




Opdracht


gehouden





















uzelf denkt









151



152




Introductie




zal opleveren























153




1 2 3 4 5


toepassing


pakken


elke verandering


verandering


verandert







4 leven







leven te nemen




Totaal

Uitslag

Een score van






154













Soort

verandering

Met wat voor


te maken gehad


de weg

Onverwacht

Verwacht



155





Samenvatting



Opmerkingen









Opdracht




stappen of stadia


Inventarisatie

Levensplanning


Actie ondernemen

Keuzes maken




vraagstukken



156










Samenvatting


ook kunt toepassen















157


verrast


Samenvatting



Opmerkingen








158

Opdracht












Opties Score


zzp-er




U wilt graag reizen



meewerken




Iets anders







159




160























samenleving









161


dragen ontwikkeld



uitgevoerd




1

2

3

4

5



toepassing



heeft




hebben


om hulp vragen




Totaal

Uitslag

Een score van






162






Opdracht


u










Adviseren

Leren onderwijzen

Concrete suggesties

geven


problemen in het


Uw ervaring delen

Instructies geven



163

Over uw ervaringen

vertellen


Gebruik van sociale

media

















Opdracht

Deel 1





11




164

STILLE GENERATIE

PROTESTGENERATIE

GENERATION X

DE MILLENIALS

DE SCREENAGERS






Deel 2










165




Team lid

collega

Zijnhaar generatie


x millennial

screenager

Uw grootste

uitdaging

tegenover deze

persoon

Wat moet u

vanaf morgen

naar deze

persoon toe

gaan doen

Wat moet u

naar deze

persoon niet

meer doen
















166




Opdracht























167

Opdracht




technieken12













eigen gedrag




nuttig is het
















168




begeleidend

motiverend

katalyserend

tonend

reflecterend





heeft






nodig




organisatie






ervaren ondernemer









Opdracht



169


hieronder opgesomd

Het onvermogen om


knowledge14) te

erkennen en te

articuleren


om kennis over te

dragen

Problemen om

meningen

standpunten


overtuiging of


elkaar te delen

Geen cultuur

kennis is macht


expertise



bewaren

Te weinig

stimulansen



sociale identiteit



vertrouwen

Twijfels aan

deskudigheid



Verschillende



nodig


te organiseren


een mentor

Coachingsgesprekken

Geleide fantasie


Ervaringsleren




170


Als koppel werken



intervisie

Gesprekstraining





overwinnen



verbeteren

Verder lezen


op-je-werk










Introductie






171







1 2 3 4 5


tijd






afmaken


waarmee te beginnen






Totaal


Uitslag







172











Opdracht




2



Welgeen probleem




gewerkt



doen


dingen






gebeurtenissen




173











aandacht












1

2



174

3

4

5









Stress is






situatie




de situatie



175






- Tijdsdruk






Gebruik de schaal


Score





ongemakken


iets van u moeten


nutteloos is











behoeften


familie zitten




176




mis is



Bereken nu uw score









Samenvatting











Introductie







177

















Mijn

leven


crisis




leven



178




Introductie




geloven








Opdracht

A DE SITUATIE







179

C EMOTIES


D ACTIE


E FEITEN



F GEZONDE GEEST





180










Introductie








181









vaak



werkvloer





Opdrachten




kunt tegen komen


Tabel 1








182










TEGENMAATREGELEN






183

Hoog

Laag

Laag Hoog


bovenhoek


vier categorieeumln














WAARSCH

IJN

-

LIJ

KH

EID

IMPACT



184



-










- Het verbetert







Beheren en

bewaken

Reductie-

overdracht

Accepteren

Verzekeren

WA

AR

SC

HIJ

N

LIJ

KH

EID

IMPACT



185






optreedt



Introductie















186




1 2 3 4 5


verbeterd






van uw gezondheid


Totaal


Uitslag

Een score van




van uw gezondheid








187







Opdracht






Case studie 1






Case studie 2









Case studie 3








188





bevredigende baan

Case studie 4




















Opdracht


verbeteren








189







- Hoe kwam u er op






realiseren


leven op te bouwen





Opdracht






nu kunnen helpen



stil te staan



verbeteren



190



191

52 Spiritualiteit




Introductie















verstaan


deze module




1 2 3 4 5







192




dan uzelf



Totaal

De uitslag




deze module te doen
















193






Opdracht





gewenst








15


Start 1

Start 2 Finish



194















Opdracht







195









het zich beweegt



pendel te draaien







196













beschermen




Opdracht









reinigen




197





Opdracht














beschermen


weten




verkennen



Opdracht






198














voor u heeft


bewustzijn






Opdracht












199












200








dit te bereiken




Opmerking







afgemaakt


1 2 3 4 5

Noteer het

aangekruiste

nummer

1


doelen te bereiken




doelen



201


bereiken



2








Totaal

Uitslag


















202


helemaal zeker




geweest





203



204



Wat gaat u

doen

Uw actie

Hoe vaak

gaat u dat

doen

Wanneer

gaat u dat

doen en

op welk

tijdstip

van de

dag

Hoeveel

dagen in

de week

gaat u dit

doen

Hoe zeker bent u

dat u het zeker

zult gaan doen -

schaal 1-10 waar 1


betekent en 10


Benodigde

middelen 1

financieel

tijd etc

Benodigde

middelen 2

van wie

heeft u

verder hulp

nodig

Te

verwachten

uitkomsten

of

resultaten

Persoonlijke

beloning

voor uzelf



205

Documents

3C Project WERKBOEK 45+ PUBLIEKSVERSIE.pdf · 2014. 1. 13. · met betrekking tot gezondheid, welzijn en spiritualiteit. ... De Levensloop Cilinder toont de relatie tussen het individu