3 Van Mohammed tot Karel de Grote

Van Mohammed tot Karel de GroteTijd van Monniken en Ridders(Vroege Middeleeuwen, 500 – 1000)

Kenmerkende aspecten

• Het ontstaan van feodale verhoudingen

in het bestuur.• De verspreiding van het christendom in

geheel Europa.• De vrijwel volledige vervanging in West-

Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

• Het ontstaan en de verspreiding van de

islam.

Chaos en geweld

• Na het vertrek van de Romeinen gold lange tijd het recht van de sterkste.

• Krijgsbendes trokken plunderend rond.

• Van alle stammen bleken de Franken het sterkst.

Het rijk van Karel de Grote

Trouw aan de leenheer?“Een leenman moet zijn leenheer bijstaan met raad en daad, wil hij zijn leen waardig zijn en trouw zijn aan zijn eed. De leenheer heeft op zijn beurt hetzelfde te doen tegenover zijn leenman. Als hij dat niet doet, is hij ontrouw; net zo goed als de leenman schuldig is aan mijneed en woordbreuk, wanneer hij zijn verplichtingen tegenover zijn heer niet nakomt of instemt met een schadelijke actie tegen hem”Bisschop Fulbert van Chartres in een brief aan de hertog van Aquitanië (1020)

• De eed van trouw vormde de basis van het feodalisme• In ruil ontving de leenman een leen

Keizer tegen wil en dank?

Kerstdag 800“Door hem veel onrecht aan te doen – ze hadden hem de ogen uitgestoken en zijn tong afgesneden – brachten de Romeinen paus Leo ertoe Karels hulp in te roepen. Deze ging daarom naar Rome om orde op zaken te stellen in de Kerk, die in wanorde verkeerde. Hij bleef er de hele winter. Het was toen dat hij de titel ‘keizer en Augustus’ ontving. Hij had er aanvankelijk een bloedhekel aan en beweerde dat hij die dag, ook al was het een belangrijke kerkelijke feestdag, geen voet in de kerk zou hebben gezet, als hij had geweten wat de paus van plan was.”Einhard, Leven van Karel de Grote

Verval van het Karolingische rijkOorzaken van het verval:• De versnippering van het gezag door het feodale systeem;• De delingen van het rijk volgens het Frankische erfrecht;• Nieuwe invallers.

Een ‘politieke’ doop

• Na het vertrek van de Romeinen werd een groot deel van West-Europa weer heidens

• De doop van de Frankische koning Clovis (496) bracht de ommekeer

• De doop van Clovis bracht zowel hemzelf als de Kerk voordeel

Staat en Kerk

• Deze ontwikkeling werd gestimuleerd door de paus, die hiermee zijn eigen positie versterkte.• Er ontstond een hechte band tussen de paus en de Frankische heersers, m.n. de Karolingen.

De (her)kerstening van West-Europa vond plaats vanuit kloosters.Missionarissen: Bonifatius

De Karolingische Renaissance

• De kloosters waren niet alleen centravoor de missie, maar ook van wetenschap en cultuur.

• Karel de Grote stimuleerde dit:

“Wij, in overleg met onze trouwe raadslieden, hebben het nuttig geacht dat de bisdommen en kloosters die door de goddelijke genade aan onze zorg zijn toevertrouwd zich niet alleen zullen wijden aan de levenswijze die wordt voorgeschreven door hun regel en heilige godsdienst, maar ook aan de studie van de wetenschappen en aan het onderwijs daarin”

• Zelf verzamelde hij geleerden aan zijn hof.• Invoering zendgraven en markgraven

• Aken moest het ‘nieuwe Athene’ worden.

Feodale zielenherders

KloosterMontecassinoLb vwo 1, p. 66, bron 1

Doordat vorsten en edelen hun veel grond schonken, werden bisschoppenen kloosters onderdeel van het feodale systeem.

Op het domein van de heer

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

vroonhoeve[curtis]

bijgebouwen

[o.a. gynaeceum + brouwerij]

kapel/parochiekerk met

pastoorswoning

[water]molen

[tol]brug

visvijver

smidse

palissade

rivier

oude ontginningsblokken

jonge ontginningsblokken

mansus = boerenhoeve

[deels in het kerndorp,

deels op dekavels buiten

het dorp]

woud

vroonland

hoevenland

62

1 34

5

7gras-land

De tijd van de volksverhuizingen:

• Steden raakten in verval en akkers kwamenbraak te liggen.

• De agrarisch-urbane samenlevingmaakte plaats voor een landbouw-samenleving georganiseerd volgenshet hofstelsel.

• Autarkie (zelfvoorziening) was hetgevolg van het verdwijnen van de handel.

Drie standen

“Gij zult bidden” “Gij zult beschermen”

“Gij zult werken”

Werken op het land

• Veel boeren waren horigen, maar er waren ook vrije boeren, lijfeigenen en coloni.

• De meeste boeren hadden veel plichten en weinig rechten.

Mekka: geboorteplaats van een nieuwe godsdienst

• De islam werd gesticht door een koopman uit Mekka: Mohammed.

• Maar al vóór Mohammeds tijd wasde stad een bedevaartsoord

Een razendsnelle opmars

Arabische cultuur en wetenschap"In de schepping van de hemelen en de aarde en het verschil van nachten dag zijn tekenen voor mensen die verstand hebben, die God staande, zittende en op hun zij liggende gedenken en die over de schepping van de hemelen en de aarde nadenken..."

• In de Arabische wereld kwamen wetenschap, filosofie, kunst en literatuur tot grote bloei.

• De Arabieren leerden veel van de Grieken via de Byzantijnen.

• Via Spanje kwam veel van de Arabische kennis in Europa terecht. Later reconquista