3. Triết học (Sau Đại Học) - Lịch sử Triết học Trung Quốc

8/3/2019 3. Trit hc (Sau i Hc) - Lch s Trit hc Trung Quc

1/53

VIETNAM NATIONAL UNIVERSITY HCM CITY

Prof.Dr. V Tnh


2/53

TRIT HC

Chngtrnh dng chohoc vin cao hoc vanghin cu sinh

khng thuc chuynn ngnh Trit hoc


3/53

Khai lcLCH S TRIT HC

PHNG NG

C - TRUNGI

LCH S TRIT HC

TRUNG QUC


4/53

Phn th nht

NHNG VN

CHUNG


5/53

I. PHN KY LSTH TRUNG QUC

C - TRUNGILSTH Trung Quc c trung i c thchiathnh 3 thi ky:

1. T thi Tami n nha Tn(TK XXI TCN 221 TCN).

2. T thi nha Tn n thi Thp Quc

(T221 TCNnm 960).3. T thi Tng n cn i

(T nm 960 TK XIX).


6/53

1. THI KY TH NHT

TTami - nha Tn (XXI TCN 221 TCN)Thi nha H, nhng ttng vmDng,Ngu hnh, Thng, v.v. a xut hin.

NhaChu chia thnh 2 giai on: Ty Chu vang Chu.

+ Thi Ty Chuxa hi n nh.+ Thing Chuchin tranh trin min,xa hi lon lc.


7/53

Nhu cu gii quyt nhng vn v bnh, lon,tr nc, mu hnh con ngi ly tng, muhnh xa hi ly tng, v.v. c t ra.

Nhiu hc thuyt ara i nhm gii quytnhng vn ny, to nn hin tngBchgia cht.


8/53

Tuy nhiu song cchc thuyt chia thnh6 phi ln, gi l Lc

gia, gm

1. Nho gia2. Mc gia3.o gia

4. Danh gia

5. m - Dng gia6. Php gia


9/53

1.1. Ttng cbnca Nho gia

Nho gia c sng lpbi Khng T(551 TCN

479 TCN); c Mnh T(372 TCN 289 TCN);Tun T (331 TCN 288TCN) va cc triu Hn,

ng, Tng, Minh,Thanh bsung, honthin.


10/53

Trit hc Nho gia cp n nhiu ni dungqua:

- Thuyt Thin mnh;

- Thuyt Chnh danh;- Quan im vnhn tr, c tr, l tr;- Quan im vqun t vi tcch l mu

ngi ly tng.- V.v.


11/53

1.2. Ttng cbn ca Mc gia

Mc gia c sng lp bi Mc T(479 TCN381 TCN). Ttng cbn ca Mc gia cth hin qua:

- Thuyt Phi Thin mnh;- Thuyt Kim i;- Thuyt Tam biu;- Quan im thng ng, tit dng,

tit tng, v.v.


12/53

1.3. Ttng cbncao gia

o gia c sng lp biLo T(TK thVI

TCN), sau o cDngT (395 TCN

335 TCN), Trang T

(369 TCN 286 TCN)pht trin


13/53

Ttng cbn cao gia c thhin qua

Hc thuyt v o;Thuyt V vi.


14/53

1.4. Ttng cbn

ca Danh giai din cho Danh gia lHuThi (370 TCN 310

TCN) vaCng Tn Long(320 250 TCN)

Danh gia tuyt i ha

tnh tngica vnvt va lp lun theodng ngy bin


15/53

1.5. Ttng cbnca m - Dng gia

m - Dng gia l s

hp nht ca thuyt mDng vathuyt Nguhnh. C 2 thuyt nyu xut hin vo thi

nha H.


16/53

Thuyt mDng

chu yu cp n s vnhnh ca v tru. Theo

thuyt ny, tV cc n

Thi cc vami bin itrong v tru u bt u

t s tngtc gia 2 thlc va i lp, va

khng tch ri nhau l mva Dng


17/53

Thuyt Ngu hnh

chu yu cp n ccuca v tru. Theo thuyt ny,Ngu hnh (5 cht u tin

ca v tru) l Kim, Mc,Thy, Ha, Th. Mi vt ung vi Ngu hnh. Nguhnh tng sinh, tngthng to ra qu trnh sinhthnh, chuyn ha, hy dit.


18/53

1.6. Ttng cbn

ca Phap gia

Ngi khi xng raPhp gia l Qun Trng(TK VI TCN) nhngidin tiu biu cho phi

ny l Hn Phi T (280

TCN 233 TCN)


19/53

Ttng cbn ca Php gia l

dng hnh php tr nc.

Theo Hn Phi T

Php tr l s tng hp gia php, th, thut.+ Phpl mi quy nh, lut l m dn phi theo.+ Th l th lc, quyn uy ca ngi cm quyn.

+ Thut l cch thc, thu thut tr v t nc.


20/53

2. THI KY TH HAI

Tnha Tn n htthi Ngu i(T221 TCN 960)

Thi TnHn t ncTrung Quc thng nht.Bch gia chttip tc

pht trin nhnga c sdung hp vi ttngPht giot ndu

nhp vo


21/53

3. THI KY TH BA

Tnha Tng (960) n TK XIX

Thi Tng, Nho gia c cao. Ttng

Nho, Pht dung hp vi nhau to thnh L hc.Thi Thanh xut hin Thc hc.Cc nha ttng tin hnh tng kt cuc tranh ci vHvaV (ng va Tnh), Tm va Vt (Tri va Hnh).


22/53

II. MT S NHNNH V TRIT HCTRUNG QUC C - TRUNGI

L nn trit hc ht sc phong phu.

Mangt

nhh

ngn

i,C

ch

cthuy

tt

p trungnhiu vo cc vn chnh tr xa hi, lun ly,o c.

S dng ngn ng nhiu tnh hnh trng, n d din t ttng.


23/53

Phn thhai

NI DUNG C BN

CATRIT HC NHO GIA


24/53

I. THIN MNH

C mnh Tri, Tri.Vn vt trong v tru vnhnh theo mnh Tri, Tri.

C Quy, Thn. Quy, Thn do khithing trongtri t to thnh. Quy Thn khng chi phicuc sng ca con ngi.

Con ngi phi hc tp n lc, lm vic tntm cn vic thnh, bi lthuc Tri.


25/53

II. CHNH DANH

2.1. Danh va chnh danh

Danh

Tn gi ca mi vt, mi ngi trong mi mtquan h nht nh.

Mi danh u c nhng yu cu v c cic va ci phica n.


26/53

Chnh danh

Ngi no, vt no mang danh no phi cthc hinnhng yu cu m danh y cho phepva phi thc hin bng c nhng yu cu m

danh y i hi; nu khng phi chuyn sangmt danh khc cho tngng vi kha nng,tngng vi iu kin ca mnh.

i lp vi chnh danh llon danh.Lon danhxa hi s lon.


27/53

2.2. Ngulun

5 mi quan h cbnphn nh quan h cacc danh cbn trong xa hi

1. Qun Thn2. Phu T3. Phu Phu4. Huynh 5. Bng hu


28/53

2.3. Tam cng3 mi quan hcbn ca Ngulun.

1. Qun Thn2. Phu T3. Phu Phu4. Huynh

5. Bng hu


29/53

V x

va s

trong Tamcng

X S

1. Qun Thn

2. Phu T3. Phu Phu4. Huynh

5. Bng Hu


30/53

Yu cu ca v S

X S

1. Qun Thn

2. Phu T3. Phu Phu4. Huynh

5. Bng hu

Trung

HiuTam tng, T c


31/53

TRUNG

Lng thnh thc, tintng, trung chnh,

trung thnh tuyt ivi Thin T


32/53

HIU

Lng knh trng, tun

thu, phng dng, gngithanh danh phu muvaduy tr ni ging.


33/53

TAM TONG

3 mi quan h ngi

con gi phi theo:Theo cha, theo

chng, theo con


34/53

T C

4 c cbn ca

ngi phu n:Cng Dung NgnHnh.


35/53

2.4. Ngu thng

5 phm cht m danh lngi (nhn)cn tudng, rn luyn t c.

Khng T, Mnh T, Tun T cp nhiu n

nhng phm cht m con ngi cn c, nh:Nhn, ngha, l, tr, tn, trung, hiu, dng, , v.v.n i nha Hn, cng vic a Tam cngvohc thuyt,ng Trng Tha khi qut nhng

phm cht ny thnh Ngu thng:

Nhn - Ngha - L- Tr - Tn


36/53

NHN

Nhn mang nhiu nghanh: c tm, n ha,

knh, hiu, thun, v.v.nhngngha quan trng

nht ca nhn l yungi (i nhn).

Nhn l phm cht hng

u trong Ngu thng, lgc r ca nhng phmcht khc.


37/53

NGHA

Ngha cng mang nhiu ngha, nh: Lm vic chnhi, thun theo mnh Tri,

ky cng, v.v. nhngkhiqut nht, ngha l t kmch mnh ln theo nhngiu phi lmmt cch ho

hip cho hp vi danh vabn phn ca mnh.


38/53

L

L c hiu l h thngnhng quy tc, chun mci vi ton b cuc sng

ca con ngi nhm duy trtrt t cc quan h.

L quan trng thhai, saunhn v l c coi nh

phngtin thc hinnhn


39/53

Lc chia thnh 5 loi:

1). Ct l.2). Hung l.

3). Tn l.4). Gia l.5). Qun l.


40/53

TR

Tr l s hiu bit vThin o vaNhn o

c tr phi hcSch khai sng tr l Ngukinh: Kinh Dch, Kinh Thi,

Kinh Th, Kinh L, KinhNhc.


41/53

TN

Tn l lng thnh thc,tin tng va gi li ha.

Tn l gc r ca tnhbn, u mi ca s

thnh cng, rng ct

ca mi quan h.


42/53

III. TR NC

Nho gia chu trng:

- Nhn tr, c tr, l tr.

- Nhng yu cu cbn m ngi cm quynphi thc hin i vi quc gia:+ Lngthc di do;+ Binh hng, tng mnh;+ Dn tin ng cp cm quyn.


43/53

IV. GIAO DC

Nho gia chu trng:- Hu gio v loi.- Sch khai sng l Ngukinh.

- Nguyn tc gio dc:+ Lm gng.+ Gi m.

+ Dy theo i tng.+ Hc iivi hnh.+ V.v.


44/53

MT S NHNNHV TRIT HC NHO GIA

1. Trit hc Nho gia l trit hc hng ni.

2. Trit hc Nho gia l trit hc v o c;tuyt i ha vai tro ca o ci vi victr nc, xy dng m hnh xa hi ly tng,xy dng mu ngi ly tng.

3. Trit hc Nho gia nng ttngvng c.


45/53

Phn thba

NHO GIAOVI VIT NAM


46/53

Nm 111 TCNnc ta b nhaTy Hn xmlc.

Nm 23nc ta chnh thc b nha ngHn

h.Hn V angi Trung Quc sang lnvi dn ta, cho dng trng dy ting Hn va

dy l, ngha theo ni dung ca Nho gia


47/53

Thi Tam Quc (220 264), Trung Quc

chin tranh trin min nn nhiu danh sy chysang nc ta lnh nn. H dng nha bnchuyn thi, th, l, ngha,v.v.

Dn ta thy nhiu ni dung thuc o ly lmngi nn cng t dng trng, mi cc danhsy dy nhng ttng trn cho con em mnh.


48/53

Tuy vy, t i nha Hn cho n nha ng(923 935), Ngu i (907 960), Nho gio vnchapht trin nc ta.

Nm 938, Ng Quyn nh tn qun Nam Hn,

nc ta c lp.

Nm 965, nc ta xy ra nn Thp nhi squn, inh B Lnh dp tan lon, ly tn nc

l i C Vit.


49/53

Vo cc i NginhTin L,vic gio dc nc ta chac gii cm quyn quan tmnhiu. Hiu ttng ca Nho gia chu yu vnl cc nha sthuc tng lp tr thc.

i nha L,cc v vua u thng tho kinh Phtva gii ch Hn. Ttng c tn thi ky nyvn l Pht gio.


50/53

Ttng ca Nho gia

chnh thc tr thnh nidung gio dc ncta khi L Thnh Tng

cho xy VnMiuth

Khng T vo nm1070; L Nhn Tng t

chc thi Nho hcvonm1075 vaxy Quc

T Gimvo nm1076.T o, Nho gio

bt u pht trin mnh


51/53

Sau khi ln ngi, Gia

Longnh Hu,ly Nho gio lmquc gio; lp VnMiu cc tnh, VnCh cc phu suytn Khng T, toiu kin cho Nho

hc pht trin.


52/53

Nm 1862, Php n sng chim Nam Ky.

Nm 1867, Php bi boNho hc Nam Ky.

Nm 1872, Php nh chim Bc Ky.Nm 1882, Php nh chim Trung Ky.

Nm 1915,Php bi boNho hc Bc Ky.Nm 1919, Php bi boNho hc Trung Ky.

Nho hc chnh thc b xa khi ngi quc gio./.


53/53

Documents

3. Triết học (Sau Đại Học) - Lịch sử Triết học Trung Quốc