Upload
ayca-akdemir
View
254
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
SNAPS
TariheSinaps terimini Charles Sherrington kullanmtrHistolojik olarak Ramon Cajal tanmlamtrBalangta btn sinapslarn elektriksel zellikte olduu dnlmtr1920de Otto Loewi Achi gstermitir1930larda kimyasal uyarnn nasl elektriksel aktivite rettii aklanmtr
Nronlar:Informasyonun iletiminden sorumlu olan hcreler
Snflandrlmalar:Lokalizasyonlarna greSentezleyip salverdikleri nrotransmitterin tipine gre
Nronlar:PseudounipolarBipolarMultipolarPseudounipolar Dorsal root ganglion hcreleribipolareye, ear, & olfactorymultipolarSSS de en sk grlen
Nronun fonksiyonel komponentleri:Hcre gvdesiDendritlerAkson Tepesi (axon hillock) AksonSinaptik ular
*
Axodendritik: Axon - dendritAxosomatik: Axon hcre gvdesi
Sinaps Tipleri
Axoaxonik: Axon - axonDendrodendritik: Dendrit - dendrit
Grays Tip I: Asimetrik, eksitatr Grays Tip II: Simetrik, inhibitrSinaps tipleri
Sinaptik letimPeriferik sinir sistemi nron dz kas hcresi, iskelet kas, salg bezleri
Santral Sinir Sistemi Nron-nron
ki aklama tarz Fizyolojik okul (John Eccles) Tm sinaptik geilerin elektriksel olduunu, presinaptik hcredeki aksiyon potansiyelinin pasif olarak postsinaptik hcreye aktn ileri srmtr.
Farmakolojik okul (Henry Dale) Sinaptik geiin kimyasal olduunu, presinaptik hcredeki aksiyon potansiyelinin kimyasal maddelerin salnmna yol atn, bunun da postsinaptik hcrede akm balattn ileri srmtr.1950-60larda fizyolojik teknikler gelitiinde her iki trden de geiin olduu gsterilmitir
Elektriksel Sinapslar:
Gap Junctions Alt konneksin molekl bir yar kanal ya da konnekson ad verilen 1.5 nm apnda bir gzenek oluturur Konneksonlar bitiik hcrelerdeki hcre d protein yaplarn tanr hcreler arasnda sitoplazmik bir devamllk oluturur 1000 daltondan kk molekller (IP3, cAMP,peptidler) konneksondan geebilir
leti geiiTek bir kanaln geirgenlii voltaj kapl kanaldan ya da ligand kapl kanaldan daha fazladr 100msnde alp kapanabilirKanal dnerek bklerek kapanrleti geiinde gecikme olmaz
Elektriksel gei eimlidir ve presinaptik hcredeki akm aksiyon potansiyeli eiinin altnda olsa bile postsinaptik hcrede pasif depolarizasyon gerekleir.
Elektrik sinapslarda akmn ynBaz elektrik sinapslar akm bir ynde, dier yne gre daha iyi geirirler (rectifying).
Baz elektrik sinapslar ise akm her iki ynde de etkin bir ekilde geirirler (non-rectifying).
Elektriksel sinapslarn bulunduu yerlerReflekslerin hzl koordine olmas gereken omurgasz sinapslarndaKrmz baln Mauthner hcrelerinde(kamasn salayacak kuyruk fiskesini salayan) Korunmak iin mor bir mrekkep salan Aplysiada
Memelilerin beyin sapnda*5. kafa iftinin mesensefalik nukleusundaki hcre gvdeleri arasnda *vestibuler nukleusta hcre gvdeleri ile akson ular arasnda*nferior olivary nukleusta dentritik dallar arasnda (kimyasal sinapslar da vardr) Myokardiyumda
Gap junction sinapslarda akmn geiini etkileyen faktrler [Ca++]idaki kk deiimler akmn ve kk partikllerin geiini azaltr
Hcre iinde pHn dmesi kanaldan akmn geiini azaltabilir
Konneksin molekllerinde ikinci haberci sistemler aracl ile gerekletirilen geriye dnml fosforilasyon kanal etkinliini deitirebilir
Vm deki deiiklik akm geiini etkileyebilir.
Elektrik sinapslarn avantajlarHcreden hcreye akm geiinde herhangi bir gecikme olmaz Birok hcrenin hzl bir ekilde ezamanl uyarlmasn salar (rn. kalp kaslar) Hcreler arasnda metabolik uyarlar geirebilir
Elektrik sinapslarn dezavantajlarKk bir presinaptik akson byk bir postsinaptik hcreyi aktive edemez * Presinaptik aksondaki akmn miktar daha byk bir postsinaptik hcrede yeterince gl bir tepki oluturmayabilir. * V = IR R byk hcrelerde daha dk olduu iin iyon kanal ieren yzey geniler. Sinaptik uyarda amplifikasyon oluamaz.Presinaptik aksiyon potensiyali IPSPye dnemez Uyar kimyasal sinapslarda olduu denli modifiye edilemez
Kimyasal sinapslarn zellikleriPresinaptik hcreler arasndaki sinaptik aralk 20-40nmdir Presinaptik salnm mekanizmalar nedeniyle 0.3 msec birka mseclik bir sinaptik gecikme szkonusudur
Kimyasal sinapslarYavaDaha deiik ve daha fazla sinyal retmeUyarnn iddetini arttrabilirHem eksitatr, hem inhibitor etkinlie araclk ederAkm tek ynldr
Gen rnleri Genlerin kodlad nropeptid, reseptr, nrotransmitter, enzim, iyon kanallar, nrotransmitter geri tayclar gibi rnler hcrenin gvdesinde retilir
ERGolgilysosomemitochondriaperoxisomesearly endosomelate endosomeor MVB Rab3TGNERGICnucleusRabs:GTP balayan proteinler Rab1
Gen rn tanmasnrotransmitterler sinir ularndaki keseciklere reseptrler sinaps membranna tanrlar
Vezikl oluumu
DepolarizasyonVoltaj kapl Ca++ kanallarnn almas Ca++ girii Ca++ un calmodulini aktive etmesiCalmudulinin protein kinaz etkinletirmesiSinapsin Iin fosforilasyonu Vezikllerin aktif zona hareketi Ekzositoz Difuzyon
Sinaps ncesi
SNARE protein: (Soluble NSF Attachment Receptor) NSF - N-ethylmaleimide sensitive factor T-SNARE: Target SNARE,(syntaxin, SNAP-25) V-SNARE: Vesicle SNARE (VAMP) R-SNARE: an arginine in the formation of SNARE core (synaptobrevin) Q-SNARE: a glutamine of SNARE core (syntaxin, SNAP-25)
Synaptotagmin is the calcium sensor
Rizo and Sudhof 2002 Nature Rev. Neurosci.
Balantlarperi-active zones synaptic growth endocytic zoneactive zone /postsynaptic density synaptic transmission alignment & recruitmentNectinsCadherinsFasII(Still life)EphA4Glt-1ProtocadherinsNeuroliginspresynaptic terminalgliapostsynaptic terminalneuron-glia junction transmitter uptake signaling spine morphogenesis
Model of the synaptic Neuroligin-Neurexin adhesion complexpostsynaptic:Neuroliginpresynaptic:Neurexin
PRE- & POST-SYNAPTIC MEMBRANES CONNECTED BY DIRECT PROTEIN INTERACTIONS
ReseptrlerReseptrler nrotransmitterleri balar. Transmitterin etkisi reseptrn kimyasal yapsna baldr. Postsinaptik hcrenin tepkisi, postsinaptik hcredeki iyonik mekanizmalara ve/veya metabolizmaya baldr.
Postsinaptik mekanizmalarKimyasal nrotransmitterler postsinaptik hcredeki iyon kanallarnn almasn dorudan ya da dolayl etkileyerek kontrol ederler. *yonotropik reseptrler *Metabotropik reseptrler
Glutamat/GABA her iki tr reseptrle de alr GABAA Cl Channel GABAB metabotropic
Dorudan balananlar (iyonotropik) * Reseptr, iyon kanaldr. * Hzldr. * Her kanaldan bir nrotransmitter geer. * Transmitter balandnda reseptr proteinin yapsnda deiiklik oluturarak iyon kanalnn almasna neden olur. (Kas-sinir kavandaki nikotinik Ach)
Dolayl balananlar (metabotropik)GTP -balayc proteinlerle birleerek daha sonraki reaksiyon zincirini balatrlarSrasyla enzim aktivasyonu, ikinci haberci[cAMP, IP3, DAG] aktivasyonu, kanaln alp kapanmas, - veya- kanal proteinini fosforile eden protein kinazn aktivasyonu gerekleir
Tirozin kinazlar:substrat (rn.kanal) proteinlerindeki tirozine fosfat ekleyerek alp/kapanmasna yol aar. Bazlar GTP-balayc proteinler ya da Ca++ ile etkileerek iyon kanalnn almasna neden olur.
Tirozin kinazlar
Dolayl balananlarSinaptik etkinlii modle eder. Sinaptik etkinlii snlerden dakikalara kadar uzatabilmesi renmeye temel oluturur.
G Proteini1.kinci haberci retimi baladktan sonra kap etkinliini kaybeder.2. Transmitter ile reseptorn balantya gemesi G-proteini ile potansiyel bir ilikiyi balatr. Burada adenilat siklaz enzimi nem kazanr.3. G-proteini reseptre doru hareket eder ve ona balanr.
4. G proteininin beta blm ayrlr, alfa blm adenilat siklazla kombinasyon yapar. GDP sitoplazmik GTP ile yer deitirir.
5. Bu bileke adenilat siklaz zerindeki ikinci aktif blgenin etkinliini arttrr. Bu blge sitoplazmik ATPden cAMP sentezini katalizler. ki inorganik fosfat ayrlr ve enerji aa kar. cAMP ikinci haberci olarak bir dizi reaksiyon balatr.
6/1a. GTPye bal Pinin ayrlmasyla daha nceki duruma dnlr. G protein siklazdan ayrlr. Alfa ve beta birleerek G-proteini oluturur. Transmitterin salnmas ile yeni bir siklus balar.
G Proteini araclkl ileti Bu kimyasal sre, hcrenin sentezleyecei gen rnlerinin miktarn belirleyerek, iletiyi ve sinaptik balantlar kalc olarak etkiler
Transkripsiyon
THE END
Aksonun u ksmyla miyelin klfn balangc arasnda, Nissl cisimcikleri ve Golgi kompleksi gibi organellerin yer almad koni biimindeki blge.***Depolarizan uyarlar gnderirler, inhibitor etkinlie ya da etkinlikteki uzun sreli deiikliklere izin vermezler ki nron arasnda sitoplazmik bir devamllk sz konusudurAkm presinaptik hcreden postsinaptik hcreye zaman ve mesafe sabitelerine gre pasif bir akla geer *Elektriksel sinapslar; 1- bir hcreden dierine direkt olarak iyonik akm2- Konneksonlar hcreleri birbirine balar. 3- konneksonlar 6 adet konneksinden meydana gelir. 4- iki konnekson gap junction kanal oluturmak zere bir araya gelirler.
*ok hzl iletinin olmas gereken yerlerde rn kalp kas hcreleri