7. Rośliny lecznicze użytków zielonych.

Stefan Gawroński IB UJ Marian Szewczyk IR PWSZ Sanok Miriam Zalisz stud. IR PWSZ Sanok

Atlas roślin leczniczych użytków zielonych oraz analiza możliwości ich pozyskania

Objaśnienia i legęda

zagrożenie

roślina chroniona prawem

roślina nie zagrożona

roślina częściowo chroniona

roślina trująca

roślina niechroniona prawem

roślina nie trująca

roślina górska

roślina lecznicza

roślina nizinna

roślina bez właściwości

leczniczych

Achillea millefolium L. Krwawnik pospolity

Rodzina astrowate – Asteraceae

Właściwości lecznicze: Krwawnik posiada urozmaicony skład

chemiczny i dlatego wykazuje wielokierunkowe działanie.

Pozyskany lek posiada właściwości przeciwkrwotoczne,

żółciopędne, ściągająco a także przeciwzapalnie, odkażająco i

rozkurczająco. Ma skuteczne działanie napotne dlatego jest

używany podczas gorączki, przeziębieniu i grypie. Posiada

właściwości dezynfekujące, gojące i zapalne, dlatego

zewnętrznie, jako okład, stosowany przy skaleczeniu i

otarciach. Obniża ciśnienie dzięki właściwościom

rozszerzającym naczynia krwionośne i ułatwia trawienie, działa

również odkażająco na układ moczowy. Używany również na

upławy, hemoroidy oraz w schorzeniach dróg rodnych kobiet.

Napar posiada dobre właściwości oczyszczające, stosowany dla

cery tłustej z wypryskami.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, kwiat, liść

łąki, pastwiska, przydroża, skraj lasów

bardzo często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Agrimonia eupatoria L. Rzepik pospolity

Rodzina różowate - Rosaceae

Właściwości lecznicze: Ziele rzepiku dzięki garbnikom

posiada właściwości ściągające i przeciwbiegunkowe, łagodzi

stany zapalne przewodu pokarmowego oraz ograniczają

nadmierny rozwój flory bakteryjnej. Posiada właściwości

regulujące metabolizm wątroby, ułatwiają proces przemiany

materii, działają odkażająco, przeciwzapalnie, moczopędnie i

tonizująco, wzmacniają błonę śluzową. Ponadto substancje

goryczkowe zawarte w zielu pobudzają wydzielanie soków

żołądkowych. Lek podaje się w niedomaganiach czynności

wątroby, nieżytach żołądka i jelit, w bólach brzucha, zapaleniu

pęcherzyka i dróg żółciowych, a także w biegunkach.

Zewnętrznie stosuje się jako okład na rany i wrzody, siniaki,

wypryski, egzemę oraz kontuzję, używany jest również do

płukania w stanach zapalnych jamy ustnej oraz gardła, a także

spojówek czy do irygacji w stanach zapalnych pochwy.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

przydroża, skraj lasów, miedze niezbyt często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Agropyron repens (L.) P. BEAUV. Perz właściwy

Rodzina wiechlinowate - Poaceae

Właściwości lecznicze: Roślina posiada właściwości

moczopędne, przeciwzapalne i bakteriobójcze. Ma działanie

oczyszczające krew usuwając szkodliwe produkty

przemiany materii z organizmu, obniża poziom tłuszczów i

cholesterolu we krwi, zapobiega stłuszczeniu wątroby oraz

korzystanie wpływa na czynności przewodu pokarmowego.

Działa również antybiotycznie, przeciwgorączkowo,

żółciopędnie a nawet przeciwcukrzycowo, wykazuje

właściwości gojące oraz zwiększa odporność błon

śluzowych i naskórka. Rozpuszczona w kłączu perzu

krzemionka działa zapobiegająco w powstawaniu kamieni

moczowych, wpływa korzystnie na skórę, naczynia

krwionośne i błonę śluzową a także narządy wewnętrzne.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kłącze

pola, pastwiska, łąki, miedze,

przydroża

pospolicie

duże zasoby (wystarczające dla

potrzeb mieszkańców i dla

agroturyzmu)

Arctium lappa L. Łopian większy

Rodzina astrowate - Asteraceae

Właściwości lecznicze: Korzeń łopianu posiada

właściwości pobudzające czynność wydzielniczą wątroby,

nerek, gruczołów potowych, żołądka oraz jelit. Ma

zastosowanie także w poprawie przemiany materii,

zwłaszcza w okresie pokwitania. Zewnętrznie stosowany

działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, wpływa

korzystnie na błony śluzowe i skórę na jej przewlekłe

schorzenia, stosowany w łojotoku suchym oraz toksycznym

i łojotokowym wypadaniu włosów. Pomocniczo ma

zastosowanie w przewlekłym postępującym reumatyzmie.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

korzeń

miedze, przydroża, skraj lasów, rowy

pospolicie

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Bellis perennis L. Stokrotka pospolita

Rodzina astrowate - Asteraceae

Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski stokrotki działa

przeciwgorączkowo, czyści krew oraz hamuje krwawienia.

Kwiat ma zastosowanie przeciwzapalne, ogólnie tonizujące

a także ściągające, działa wykrztuśnie, moczopędnie a także

usuwa z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii.

Zewnętrznie lek stosuje się do przyspieszania gojenia się

ran, zmniejszaniu obrzęk po kontuzjach a także

uszczelniania ściany naczyń włosowatych. Napar stosuje się

podczas nieżytu górnych dróg oddechowych, przy

zapaleniu jelit i biegunce a także w zaburzeniach pracy

wątroby i nerek, wykorzystując właściwości ściągające

stokrotki. Kwiat rośliny jest jednym z najczęstszych

składników mieszanek ziołowych.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kwiat, liść

łąki, pastwiska, trawniki, przydroża

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Betonica officinalis L. Bukwica zwyczajna (B. lekarska)

Rodzina jasnotowate - Lamiaceae

Właściwości lecznicze: Ziele bukwicy ma działanie

ściągające i przeciwzapalne, oczyszcza drogi oddechowe a

także leczy błonę śluzową żołądka i jelit. Posiada również

właściwości przyspieszające gojenie się ran, pobudzające

krążenie w mózgu, wzmacnia i łagodzi system nerwowy,

pobudza trawienie i hamuje biegunkę, ponadto działa

przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie na jelita dwunastnicę a

także żołądek, zwiększa krzepliwość krwi. Zewnętrznie

stosuję się bukwicę do okładów na rany w zakażeniach

ropotwórczych skóry, na czarki, wrzody oraz owrzodzenia

żylakowe nóg.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

łąki, rowy, zarośla

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Bidens tripartita L. Uczep trójlistkowy

Rodzina astrowate - Asteraceae

Właściwości lecznicze: Ziele uczepu stosuje się jako środek

pobudzający krwawienie miesięczne, napotny a także

czyszczący krew, działa również moczopędnie. Roślinę tą

wykorzystuje się do mieszanek z innymi ziołami, napary te

maja właściwości czyszczące, używane w schorzeniach jak

trądzik pospolity, trądzik krostkowy, zapalenie skóry i

wypryski oraz przy skłonnościach do czyraczności.

Zewnętrznie stosuję się w kąpielach na schorzenia skórne,

zwłaszcza u dzieci.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

rowy, brzegi wód, podmokłe łąki

niezbyt często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Calluna vulgaris (L.) HULL Wrzos zwyczajny

Rodzina wrzosowate - Ericaceae

Właściwości lecznicze: Wrzos posiada właściwości

pobudzające wydalanie moczu, w nieznacznym stopniu

bakteriobójcze, a także przeciwzapalne, pobudzają

wydzielanie soku żółciowego, ułatwiają trawienie. Lek

stosuje się w zapaleniu kłębków nerkowych, miedniczek

nerkowych, odmiedniczkowym zapaleniu nerek, zapaleniu

pęcherza oraz profilaktyczny w kamicy moczowej, w

leczeniu gośćca przewlekłego postępującego, skazy

moczanowej, nieżytu żołądka i jelit oraz niedokwaśności.

Pomocniczo w mieszankach kwiat i ziele wrzosu jest

stosowane przeciw cukrzycy w przypadku zaburzeń

krążenia, przy wyczerpaniu nerwowym a także podczas

zaburzeń miesiączkowania w klimakterium. Działa

ściągająco i odkażająco w pielęgnowaniu skóry.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, kwiat

polana leśna

bardzo rzadko

niewielkie zasoby, pozyskanie

wymaga uprawy gatunku.

Capsella bursa-pastoris (L.) MEDIK. Tasznik pospolity

Rodzina kapustowate - Brassicaceae

Właściwości lecznicze: Wyciągi z ziela tasznika mają

działanie przeciwkrwotoczne, moczopędne, odkażające,

ściągające oraz pobudzające skurcze macicy. Ziele tasznika

ponadto używane jest w nadmiernych krwawieniach

miesiączkowych, krwawieniach z nosa, pomocniczo w

krwawieniach z dróg moczowych a także w stanach

zapalnych gruczołu krokowego. Właściwości ściągające

rośliny wykorzystywane są zewnętrznie do leczenia ran,

wrzodów, egzem oraz odleżyn.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

pola,łaki, przydroża, ogródki, ugory

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Carum carvi L. Kminek zwyczajny

Rodzina selerowate – Apiaceae

Właściwości lecznicze: W lecznictwie stosowany olejek

pozyskiwany z nasion kminku, posiada właściwości

rozkurczające na mięśnie gładkie jelit oraz przewodów

żółciowych. Działa pobudzająco na wydzielanie soku

żółciowego, wiatropędnie, zapobiega wzdęciom. Jest

środkiem rozkurczającym, ogranicza nadmierny wzrost

bakterii w przewodzie pokarmowym a także wzmaga

wydzielanie soków trawiennych. Stosowany najczęściej w

mieszance z innymi ziołami jako lek w dolegliwościach

takich jak odbijanie, wzdęcia, bóle brzucha oraz lekkie

zaparcia.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

owoc

łąki, pastwiska, przydroża

bardzo często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Centaurium erythraea RAFN Centuria pospolita (C. zwyczajna)

Rodzina goryczkowate – Gentianaceae

Właściwości lecznicze: Gorzkie składniki ziela pobudzają

proces trawienia, wydzielanie śliny i soku żołądkowego,

żółci, wzmagają przyswajalność pokarmów. Lek w postaci

odwaru stosowany jest przy bezkwaśności żołądkowej,

przewlekłych dolegliwościach żołądka takich jak brak

łaknienia, słabe wydzielanie śliny i soku żołądkowego.

Ogólnie używany podczas zaburzeń trawiennych oraz

przeciw hemoroidom.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

łąka, skraj lasów

rzadko

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Chamaenerion angustifolium (L.) SCOP. Wierzbówka kiprzyca

Rodzina wiesiołkowate – Onagraceae

Właściwości lecznicze: Ziele wierzbówki ma działanie

przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przeciwbakteryjne a

także przeciwwirusowe. Wyciągi z ziela i korzenia znajdują

zastosowanie leczeniu prostaty oraz w stanach zapalnych

cewki moczowej. Zewnętrznie stosowane są do płukania

jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych, a także do

przemywania trudno gojących się ran.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, korzeń

zręby, rowy, miedze na łąkach, skraj

lasów dosyć często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Cichorium intybus L. Cykoria podróżnik

Rodzina astrowate – Asteraceae

Właściwości lecznicze: W soku mlecznym korzenia cykorii

zawarte są gorycze, które pobudzają i zwiększają

wydzielanie soków żołądkowych i żółci, ułatwiając

trawienie. Ponadto korzeń ma działanie przeciwbakteryjne,

a w mniejszym stopniu moczopędne. Jest stosowana jako

zioło ułatwiający trawienie, żółciopędny oraz moczopędny.

W uprawie liście oraz korzeń jednej z odmian cykorii

podróżnika, varietas radicolum, służy do wyrobu kawy

zbożowej.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, korzeń

przydroża

bardzo rzadko

zasoby nie wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Crataegus monogyna JACQ. Głóg jednoszyjkowy

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Kwiaty i owoce głogu zawierają

substancje o działaniu nasercowym i przeciwkaszlowym,

działają rozkurczająco na mięsnie gładkie jelit, dróg

moczowych, macicy oraz naczyń krwionośnych. Szczególne

znaczenie ma działanie rozkurczające naczyń wieńcowych

serca, łagodne obniżenie ciśnienia. Kwiat głogu ma

korzystny wpływ na naczynia krwionośne mózgu, posiadają

właściwości uspakajające oraz słabe moczopędne. Owoce

stosowane są przeważnie jako leki rozkurczowe i

uspakajające, mają słabsze działanie niż kwiat, przetwory

łagodnie tonizują pracę serca, układu krążenia, pracę

mięśnia sercowego, kołatanie serca.

Owoce głogu są jadalne i wykorzystuje się je do

przyrządzania nalewek, kompotów, galaretek i innych

przetworów.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kwiat z liśćmi, owoc

zarośla, miedze na łąkach

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla

potrzeb mieszkańców i dla

agroturyzmu)

Daucus carota L. Marchew zwyczajna

Rodzina selerowate – Apiaceae

Właściwości lecznicze: Świeży korzeń marchwi posiada

właściwości przeciwrobacze oraz moczopędne. Beta-

karoten zawarty w korzeniach działa witaminizująco, jest

bogatym źródłem m. in. Prowitaminy A, dlatego poprawia

widzenie, przeciwdziała anemiom i awitaminozie. Pektyny

mają właściwości obniżające cholesterol we krwi,

zapobiegają powstawaniu miażdżycy. Zewnętrznie odwary z

liści marchwi lub miazga z korzenia stosuje się w

schorzeniach skórnych, działają gająco i dezynfekująco a

ponadto są wykorzystywane do maseczek regenerujących

skórę twarzy.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, owoc, korzeń

łąki, przydroża, ogrody, zarośla

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Equisetum arvense L. Skrzyp polny

Rodzina skrzypowate - Equisetaceae

Właściwości lecznicze: Ziele skrzypu polnego jest

stosowane przeciw krwotokom narządów wewnętrznych, w

schorzeniach dróg moczowych, zwiększa objętość

wydzielania moczu, działa wzmacniająco,

przeciwreumatycznie, pobudza przemianę materii,

uszczelnia naczynia krwionośne, ma działanie

krwiotwórcze, stosowany jako lek hamujący krwawienie z

płuc, z przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych.

Zewnętrznie stosowany jako środek przeciw wypadaniu

włosów, do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych, a

także do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia,

stłuczenia, kontuzję oraz oparzenia.

Preparaty ze skrzypu polnego stosuje się do uzupełnienia w

organizmie mikroelementów i soli mineralnych.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

pola, łąki, ugory, przydroża

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Filipendula ulmaria (L.) MAXIM. Wiązówka błotna

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Z kwiatów wiązówki uzyskuję się

napary lub odwary, które mają właściwości napotne,

przeciwzapalne i przeciwbólowe, łagodzą bóle reumatyczne

mięśni oraz stawów, ponadto działają żółciopędnie i

moczopędnie, ściągająco, przeciwbakteryjnie a nawet

przeciwbiegunkowo, pomagają usuwać z organizmu

szkodliwe produkty przemiany materii. Lek stosowany jest

podczas przeziębień, chorób dróg oddechowych oraz grypy.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

Kwiat, ziele

zarośla, brzeg rzeki, wilgotne łąki

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Fragaria vesca L. Poziomka pospolita

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski pozyskany z liści

poziomki stosowany jest w krwawieniach z narządów

rodnych oraz dla osób starszych jako lek wzmacniający w

ogólnym osłabieniu. Odwary z liści mają właściwości

moczopędne, usuwają z organizmu jony sodowe i

chlorkowe a także szkodliwe produkty przemiany materii

rozpuszczalne w wodzie, mają również działanie ściągające

na błony śluzowe przewodu pokarmowego, zapierające,

bakteriobójcze, przeciwmiażdżycowe. Liść poziomki jest

częstym dodatkiem do mieszanek ziołowych. Owoc

poziomki działa odżywczo na organizm, wzmacniająco,

odtruwająco, oddziałuje korzystnie na system nerwowy.

Stosowany owoc zewnętrznie posiada właściwości

ściągające oraz odżywcze, stosowany w kosmetyce.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

liść, owoc

suche łąki, skraj lasów

niezbyt często

niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga

uprawy gatunku

Glechoma hederacea L.

Bluszczyk kurdybanek

Rodzina jasnotowate - Lamiaceae

Właściwości lecznicze: Ziele bluszczyka kurdybanka

stosuję się jako lek pobudzający wydzielanie soku

żółciowego, ułatwia przepływ żółci, posiada właściwości

ściągające, wykrztuśne, moczopędne, łagodnie zapierające,

przeciwzapalne, regenerujące błonę śluzową przewodu

pokarmowego oraz skórę. Ponadto jego bakteriobójcze

właściwości, oczyszczające i odtruwające a nawet

grzybobójcze wykorzystywane są w leczeniu trądzika,

świądu, owrzodzeń, zapaleń i oparzeń. Napary i odwary

stosowane są w zatokach a także nieżytach oskrzeli. Ziele

bluszczyka jest częstym składnikiem mieszanki o działaniu

odtruwającym, żółciopędnym oraz poprawiającym

trawienie.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

zarośla, przydroża, łąki, pastwiska

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Hypericum perforatum L. Dziurawiec zwyczajny

Rodzina dziurawcowate - Hypericaceae

Właściwości lecznicze: Ziele dziurawca wykazuje działanie

rozkurczające, ściągające, żołądkowe, zalecany jest w

nieżytach żołądka i jelit, niedokwaśności treści żołądka,

stosowany podczas złego trawienia, zapalenia dróg

żółciowych, stanach skurczania układu trawienia a także

dróg żółciowych. Właściwości uspakajające dziurawca są

wykorzystywane jako środek w stanach wyczerpania

nerwowego, nerwobólach, bezsenności oraz bólach głowy.

Jako składnik pomocniczy dziurawiec stosuje się również w

uszkodzeniach i porażeniach nerwów dla jego zdolności

pobudzenia odnowy tkanki nerwowej, ponadto posiada

właściwości zmniejszające bóle menstruacyjne. Olejek z

kwiatu dziurawca zewnętrznie działa przeciwzapalnie,

ściągająco a także odkażająco dlatego stosowany jest na

trudno gojące się rany

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

skraj lasu, miedze, nieużytki,

przydroża

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Lamium album L. Jasnota biała

Rodzina jasnotowate – Lamiaceae

Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski ma właściwości

wykrztuśne, zmiękczające oraz przeciwkrwotoczne dlatego

używany jest często w schorzeniach górnych dróg

oddechowych a także w chorobach kobiecych, nieżytach

jamy ustnej i gardła. Jasnota posiada również właściwości

moczopędne, jest używana jako lek dla dzieci mający

właściwości „czyszczenia krwi”, stosowany w wysypkach

skórnych, egzemach i biegunce.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele, kwiat

skraje łąki, przydroża

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Linaria vulgaris MILL. Lnica pospolita

Rodzina trędownikowate – Scrophulariaceae

Właściwości lecznicze: Ziele wykazuje właściwości

przeczyszczające, które połączone z innymi stosownymi

surowcami jak kora kruszyny, korzeń rzewienia czy liść

senesu nasila działanie przeczyszczające. Zewnętrznie lek

stosowany jest jako środek przeciwzapalny i gojący w

chorobach skórnych, jako okład, ponadto do obmywania

stosowany jest w żylakach odbytu, zapaleniu sromu oraz

pochwy, czy irygacji.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

łąki, pastwiska, przydroża

bardzo rzadko

niewielkie zasoby, pozyskanie

wymaga uprawy gatunku

Lycopodium clavatum L. Widłak goździsty

Rodzina widłakowate – Lycopodiaceae

Właściwości lecznicze: Zarodniki widłaka stosowane są na

rany, owrzodzenia i odleżyny jako środek adsorpcyjny i

osłaniający w zasypkach i przysypkach. Są wykorzystywane

w leczeniu przewlekłych chorób nerek, pęcherza

moczowego, wątroby. Ponadto stosowane są w chorobach

płuc, dolegliwościach kobiecych a także w bólach żołądka.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

zarodniki – likopodium

wrzosowiska, miedze, przydroża

bardzo rzadko

niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga

uprawy gatunku

Melilotus officinalis (L.) PALL. Nostrzyk żółty

Rodzina bobowate - Fabaceae

Właściwości lecznicze: Ziele nostrzyka żółtego posiada

właściwości zwężające naczynia krwionośne, zwiększa

napięcie mięśni gładkich naczyń. Ponadto wykazuje

działanie przeciwzapalne oraz przyspiesza gojenie się

ran. Zewnętrznie surowiec zaleca się stosować w

stanach zapalnych skóry, ma działanie odmiękczające i

oczyszczające rany, czyraki, ropnie.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

łąki, pastwiska, rowy, zarośla

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Origanum vulgare L. Lebiodka pospolita

Rodzina jasnotowate – Lamiaceae

Właściwości lecznicze: Ziele lebiodki posiada właściwości

pobudzające czynność wydalniczą w różnych narządach,

stosowany jest w nieżytach żołądka, jelit, dyspersji, braku

łaknienia, również w nadmiernej fermentacji jelitowej, a

także w bębnicy, atonii przewodu pokarmowego czy

niedoczynności wątroby. Ponadto jego właściwości

moczopędne wykorzystuje się w leczeniu gośćca oraz skazy

moczanowej. Lek z lebiodki stosuje się również w nieżycie

gardła i oskrzeli, utrudnionym odkrztuszaniu, kaszlu,

aerofagii. Działa również uspakajająco na sferę płciową.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

ziele

przydroża, ciepłe łąki, miedze

niezbyt często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Pimpinella saxifraga L. Biedrzeniec mniejszy

Rodzina selerowate – Apiaceae

Właściwości lecznicze: Surowiec lekarski pozyskany z

korzenia ma właściwości pobudzające mechanizmy

wydzielnicze błon śluzowych, zapobiega zaleganiu

wydzieliny i ułatwia jej odkrztuszanie. Stosowany nieżytach

górnych dróg oddechowych oraz anginie, kaszlu, a nawet

jako lek pomocniczy w dychawicy oskrzelowej. Stosowany

jest również w nieznacznym zaburzeniu trawienia,

odbijaniu, wzdęciach, biegunkach. Zewnętrznie lek

wykorzystywany jest w zapaleniu gardła, jamy ustnej czy

dziąseł jako płukanki.

Po przedawkowaniu wyciąg z korzenia może powodować

skurcz macicy, grożący poronieniom u kobiet.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

korzeń, ziele

zarośla, skraj lasów

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Plantago lanceolata L. Babka lancetowata

Rodzina babkowate – Plantaginaceae

Właściwości lecznicze: Liście babki lancetowatej posiadają

właściwości przeciwzapalne w jamie ustnej, gardle i

przewodzie pokarmowym, stosowane w przewlekłych

nieżytach przewodu pokarmowego. Właściwości

przeciwbakteryjne oraz zmniejszające przekrwawienie błon

śluzowych i nadmierną przepuszczalność naczyń

włosowatych wykorzystuje się w uszkodzeniach błon

śluzowych żołądka i jelit, oraz jako środek pomocniczy w

chorobie wrzodowej. Liść stosuje się również jako okłady

na trudno gojąco się i zakażone rany, czyraki, oparzenia,

zapalenia skóry czy w ropnym zapaleniu spojówek.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

Liść

pola, łąki, przydroża

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Plantago major L. Babka zwyczajna

Rodzina babkowate – Plantaginaceae

Właściwości lecznicze: Surowiec zielarski pozyskany z

babki ma zastosowanie wykrztuśne, przeciwzapalne,

moczopędne, stosowany w chorobach przewodu

pokarmowego a także oskrzeli czy stanach zapalnych

gardła. Zawarte w liściu związki śluzowe są

wykorzystywane jako lek osłaniający, zewnętrznie

stosowany na ropiejące rany, oparzenia, zranienia jako

okład ze świeżych liści.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

Liść

pola, łąki, pastwiska, przydroża

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Potentilla anserina L. Pięciornik gęsi

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Wyciąg z ziela pięciornika gęsiego

stosowany jest w zaburzeniach trawiennych takich jak ból

brzucha, wzdęcia, odbijanie, kolka jelitowa, biegunka,

niedobór soku żołądkowego i żółci, surowiec zielarski

działa ogólnie korzystnie na czynność przewodu

pokarmowego. Ponad to posiada właściwości hamujące

nieznaczne krwawienia, poprawia stan drobnych naczyń

krwionośnych, działa silnie przeciwskurczowo i lek

stosowany jest w stanie skurczu jelit lub macicy. Jest

częstym składnikiem mieszanek ziołowych.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

Ziele

pastwiska, przydroża, rowy

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Potentilla erecta (L.) RAEUSCH. Pięciornik kurzeziele

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Pięciornik kurze ziele ma

zastosowanie w biegunce, nieżycie i w nieznacznych

krwawieniach w przewodzie pokarmowym, a także

wykorzystywany jest jako środek przeciw zakażeniom

bakteryjnym, w zatruciach pokarmowych, pomocniczo w

czerwonce a także durze brzusznym. Kłącze stosowane jest

również zewnętrznie w stanach zapalnych jamy ustnej,

gardła, skóry, odbytu, pochwy a także sromu. Stosowany do

kąpieli w nadmiernej potliwości.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

Kłącze

skraj lasów, podwórka, pastwiska, łąki

często

zasoby wystarczające dla potrzeb

mieszkańców

Primula elatior (L.) HILL. Pierwiosnek (Pierwiosnka) wyniosły

Rodzina pierwiosnkowate – Primulaceae

Właściwości lecznicze: Właściwości pierwiosnka wyniosłego są równoznaczne z

poniżej opisanym Primula veris L.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kwiat, korzeń

leśne polany, nad brzegami

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)

Primula veris L. Pierwiosnek (Pierwiosnka) lekarski

Rodzina pierwiosnkowate – Primulaceae

Właściwości lecznicze: Surowiec zielarski pozyskany z

korzenia pierwiosnka lekarskiego ma skuteczne działanie

wykrztuśne, kwiat również działa wykrztuśnie ale znacznie

łagodniej i mniej drażniąco na górne drogi oddechowe.

Znajduje zastosowanie w leczeniu zapalenia gardła, krtani,

oskrzeli, szczególnie w czasie wysuszenia błony śluzowej w

suchym kaszlu. Jako środek pomocniczy stosowany w

pylicy oraz gruźlicy płuc.

Ze względu na jego bardzo rzadkie występowanie oraz ś

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kwiat, korzeń

leśne polany, słoneczne pagórki

bardzo rzadko

niewielkie zasoby, pozyskanie wymaga

uprawy gatunku.

Prunus spinosa L. Śliwa tarnina (Tarnina)

Rodzina różowate – Rosaceae

Właściwości lecznicze: Kwiat tarniny ma właściwości

moczopędne, łagodzą stany zapalne dróg moczowych,

usuwają z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii

a także nadmiar jonów sodu, stosowane w przejściowych

zaburzeniach trawienia. Ponadto zwiększają elastyczność

ścian naczyń włosowatych oraz ich przepuszczalność.

Działają lekko rozwalniająco. Z kolei owoc ma właściwości

dietetyczne, lecz spożywane w większej mierze działają

zapierająco, przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie. Surowiec

zielarski z nich pozyskany stosuje się w nieznacznych

biegunkach, nieżytach żołądka i jelit.

Surowiec zielarski:

Siedlisko:

Częstość występowania:

Diagnoza możliwości pozyskania surowca:

kwiat, owoc

skraj lasów, słoneczne zbocza, zarośla

bardzo często

duże zasoby (wystarczające dla potrzeb

mieszkańców i dla agroturyzmu)