28052015 res

28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 13РЕСМИ БӨЛІМ

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2015 жылғы 25 сәуір № 316 Астана, Үкімет Үйі

Ауыл шаруашылығы өнімін, акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы) өнімін өндіруші заңды тұлғалар, сондай-ақ шаруа немесе фермер қожалығының

басшысы және (немесе) мүшелері көлік құралдарына салық төлеуші болып табылмайтын мамандандырылған ауыл шаруашылығы

техникаларының тізбесін бекіту туралы

«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 2008 жылғы 10 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған ауыл шаруашылығы өнімін, акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы) өнімін өндіруші заңды тұлғалар, сондай-ақ шаруа немесе фермер қожалығының басшысы және (немесе) мүшелері көлік құралдарына салық төлеуші болып табылмайтын мамандандырылған ауыл шаруашылығы техникасының тізбесі бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.МӘСІМОВ.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі №316 қаулысымен бекітілген

Ауыл шаруашылығы өнімін, акваөсіру (балық өсіру шаруашылығы) өнімін өндіруші заңды тұлғалар, сондай-ақ шаруа немесе фермер қожалығының басшы-

сы және (немесе) мүшелері көлік құралдарына салық төлеуші болып табылмайтын мамандандырылған ауыл шаруашылығы техникаларының тізбесі

1. Сүт немесе ауыл шаруашылығы мақсаттарына су тасымалдауға арналған автомо-биль-цистерналар.

2. Ветеринария қызметінің автомобильдері.3. Автозообиологиялық зертханалар.4. Автожемтасығыштар.5. Автотиеуіштер.6. Дән сепкіштерге автоқұйғыштар.7. Тыңайтқыш енгізуге арналған автомашиналар.8. Ұшақтарға минералдық тыңайтқыштарды және улы химикаттарды автотиеуіштер.9. Тең штабельдерін автотасымалдауыштар.10. Автоулыжемшашқыш.11. Пәлекжинағыш машиналар.12. Ауыл шаруашылығы АН-2 әуе кемесі.13. Өздігінен жүретін дестелегіштер.14. Астық жинағыш комбайндар.15. Доңғалақты тракторлар, өздігінен жүретін шассилер және оңтайлы энергетикалық құралдар.16. Мал азығын жинағыш комбайндар.17. Ауыл шаруашылығы машиналарын жөндеу және техникалық қызмет көрсету жөніндегі

автомобиль-шеберханалар.18. Өздігінен жүретін шөп шапқыштар.19. Маялағыштар.20. Жинағыш комбайндар (тамыржемістілерді, картопты, қызанақты, көк бұршақты, мақтаны

және басқа да ауыл шаруашылығы өнімін жинауға арналған).


2015 жылғы 25 сәуір №323 Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің

күші жойылды деп танылсын.2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.


Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі №323 қаулысына қосымша

Қазақстан Республикасы Үкіметінің күші жойылған кейбір шешімдерінің тізбесі1. «Әкімшілендіру субъектілерінің парниктік газдар шығарындылары мен сіңірулерін реттеу

саласындағы жобалық тетіктерді іске асыруға қатысу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 8 мамырдағы № 594 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 48, 661-қүжат).

2. «Белгіленген мөлшердің бір бөлігін, парниктік газдар шығарындыларын азайту бірліктерін, шығарындыларының сертификатталған азайту бірліктерін, сіңірулерін және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген басқа да туынды бірліктерді құру және айналымы қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 25 мамырдағы № 684 қаулысы.

3. «Парниктік газдар шығарындылары мен сіңірулерін реттеу саласындағы жобалық тетіктерді іске асыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 маусымдағы № 897 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 61, 847-құжат).



«Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы

Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру

стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 67, 958-құжат) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1-тармақ мынадай мазмұндағы 2-1) тармақшамен толықтырылсын:«2-1) бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты;»;көрсетілген қаулымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта

білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында:25, 26-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«25. «Өмір қауіпсіздігінің негіздері» оқу курсының мазмұнын 2-4-сыныптарда дүниетану

оқу курсының шеңберінде: жылдық оқу жүктемесі 2-3-сыныптарда 6 сағаттан, 4-сыныпта 10 сағаттан бастауыш сынып мұғалімдері іске асырады; 5-9-сыныптарда «Дене шынықтыру» оқу курсының шеңберінде 15 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен дене шынықтыру мұғалімі іске асырады; 10-11-сыныптарда «Алғашқы әскери дайындық» оқу курсының аясында 25 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен алғашқы әскери дайындық пәнінің оқытушы-ұйымдастырушылары іске асырады. Өмір қауіпсіздігінің негіздерін оқыту сабақтары міндетті болып табылады және оқу уақытында жүргізіледі.

26. «Жолда жүру ережелері» оқу курсының мазмұны 2-4-сыныптарда мынадай оқу курстарының шеңберінде іске асырылады: «Ана тілі», «Музыка», «Бейнелеу өнері», «Технология»; 5-8-сыныптарда сабақтан тыс уақытта, сынып сағаттары мен факультативтер есебінен іске асырылады.»;

35, 36, 37-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:«35. Оқу жылының ұзақтығы 2-11-сыныптарда 34 оқу аптасын құрайды. 36. Білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі сыныптағы және сы-

ныптан тыс (факультативті, жеке және үйірме сабақтары) оқу жұмыстарының барлық түрлерін қоса алғанда, 2-сыныпта – 25 сағаттан, 3-сыныпта – 29 сағаттан, 4-сыныпта – 29 сағаттан, 5-сы-ныпта – 32 сағаттан, 6-сыныпта – 33 сағаттан, 7-сыныпта – 34 сағаттан, 8-сыныпта – 36 сағаттан, 9-сыныпта – 38 сағаттан, 10-сыныпта – 39 сағаттан, 11-сыныпта – 39 сағаттан аспауы тиіс.

37. Оқу жылында 2-11-сыныптардағы каникул уақытының ұзақтығы кемінде 30 күнді құрайды. Оқу жылы ішінде 3 рет каникул беріледі: күзде, қыста және көктемде. Каникулдың нақты мерзімін Қазақстан Республикасының білім саласындағы уәкілетті органы белгілейді.»;

48-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«48. Пәндік нәтижелер 2-4-сыныптарда базалық деңгейде, кейінгі сыныптарда үш деңгейде:

базалық (міндетті) деңгейде, жетік мүмкіндік деңгейінде 5-11-сыныптарда (белгілі бір пәнді таңдау кезінде 1 сағат көлемінде вариативтік компонентті игеру үшін) және жетік бейіналды деңгейде 8-9-сыныптарда/жетік бейіндік деңгейде 10-11-сыныптарда (жалпы орта білім беретін ұйымдар таңдаған пәндерді тереңдетіп оқуға арналған үлгілік оқу жоспарларының нұсқаларын игеру үшін) белгіленеді.»;

65-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«65. Сыныпты екі топқа бөлу қалалық жалпы орта білім беретін ұйымдарда сыныптарда

білім алушылар 24-ке немесе одан артық, ауылдық жерлерде білім алушылар 20-ға немесе одан артық, шағын жинақты мектептерде кемінде 10-ға толған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 2-11-сыныптарда қазақ тілі бойынша;2) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін 5-11-сыныптарда қазақ әдебиеті бойынша;3) оқыту қазақ, ұйғыр, тәжік және өзбек тілдерінде жүргізілетін 3-11-сыныптарда орыс

тілі бойынша;4) 2-11-сыныптарда шетел тілі бойынша;5) 5-11-сыныптарда информатика бойынша;6) бейінді пәндер бойынша;7) 5-11-сыныптарда технология бойынша (сынып толымдылығына қарамастан ұлдар мен

қыздар топтары);8) 5-11-сыныптарда дене шынықтыру бойынша сабақтарды жүргізу кезінде жүзеге

асырылады.»;көрсетілген қаулы осы қаулыға қосымшаға сәйкес қосымшамен (бұдан әрі – қосымша)

толықтырылсын.2. Осы қаулы 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін қосымшаның

10-тармағының 2) тармақшасын, 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін қосымшаның 10-тармағының 3) тармақшасын, 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізілетін қосымшаның 10-тармағының 4) тармақшасын қоспағанда, 2016 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.


Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі №327 қаулысына қосымшаҚазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен

бекітілген

Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты

1. Жалпы ережелер1. Осы Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан әрі –

Стандарт) «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 56-бабына сәйкес әзірленді және білім алушылардың дайындық деңгейіне, бастауыш білім беру мазмұнына, оқу жүктемесінің ең жоғарғы көлеміне қойылатын талаптарды айқындайды.

2. Бастауыш білім берудің жалпы білім беретін бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдары (бұдан әрі – білім беру ұйымдары) меншік нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру қызметін:

1) осы Стандартқа;2) оқу бағдарламалары мен үлгілік оқу жоспарларына;3) Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы уәкілетті органы белгіленген

тәртіппен бекіткен басқа да нормативтік құқықтық және құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

3. Стандартты қолдану:1) оқытудың күтілетін нәтижелері түрінде көрсетілген бастауыш білім берудің мақсаттары

жүйесіне қол жеткізу есебінен оқыту мен тәрбиелеудің сапасын арттыруға;2) мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерінде білім беру процесін ұйымдастыру үшін

қажетті жағдайлар жасау арқылы үштілді білім беру саясатын іске асыруға;3) қолданбалы сипаттағы міндеттерді шешу үшін білім алушылардың теориялық білім

негіздерін меңгеруі мен алған білімдерін қолдана білуін дамытуды көздейтін бастауыш білім берудің академиялық және практикалық бағыттылығының үйлесімділігіне;

4) білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, оқу пәндері мазмұнының тереңдігі мен күрделілігін қамтамасыз ететін пәндік білім мен дағдыларды кезең-кезеңмен толықтырып отыруға;

5) күнделікті білім беру процесінің мазмұндық негізін айқындайтын білім берудің құндылықтары мен оқытудан күтілетін нәтижелер жүйесінің өзара байланыстылығы мен өзара шарттылығына негізделген оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі қағидатын іске асыруға;

6) балалардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге, сондай-ақ білім алушылардың ерекше білімге деген қажеттіліктері мен қосымша білім беру қызметтерін алу қажеттіліктерін қанағаттандыруға қолайлы жағдайлар жасауға;

7) орта білім беру ұйымдарының типтері мен түрлерінің әртүрлілігі жағдайында бастауыш білім берудің баламалылығын қамтамасыз етуге;

8) білім беру ұйымдарындағы инновациялық практиканы қолдау мен дамытуға;9) білім сапасын қамтамасыз ету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін объективті

бағалауды ұйымдастыруға бағытталған.4. Стандарт:1) білім беру ұйымдарының әртүрлі типтері мен түрлері үшін бастауыш білім берудің

үлгілік оқу жоспарын;2) бастауыш білім берудің пәндері бойынша оқу бағдарламаларын;3) пәндер бойынша оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді;4) пәндер бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлерін;5) білім беру ұйымдарында оқыту мен тәрбиелеуден күтілетін нәтижелерге қол жеткізуді

қамтамасыз ететін басқару жүйесін;6) білім беру ұйымдарының білім беру процесін мониторингтеу жүйесін;7) білім беру ұйымдарының білім беру процесін материалдық-техникалық, ақпараттық

қамтамасыз етуге қойылатын бірыңғай талаптарды;8) білім сапасын қамтамасыз ету бойынша білім беру ұйымдарының қызметін бағалау

параметрлерін әзірлеу үшін негіз болып табылады.5. Білім беру ұйымдары тәрбиелеудің, оқыту мен дамытудың әртүрлі әдістерін, нысандарын

және педагогикалық технологияларын қолдану арқылы білім алушылардың Стандартта айқындалған оқытудан күтілетін нәтижелерге қол жеткізуі үшін денсаулық сақтайтын ортаны қамтамасыз етеді.

6. Стандартта Заңға сәйкес терминдер мен анықтамалар қолданылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілді:

1) бастауыш білім берудің базалық мазмұны – типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру ұйымдарында оқып білуге міндетті бастауыш білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы мен көлемі;

2) оқу жүктемесінің вариативтік компоненті – білім алушылардың білімге деген қажеттіліктеріне сәйкес білім беру ұйымы айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

3) сабақтан тыс іс-әрекет – білім беру ұйымындағы біртұтас оқу-тәрбие процесінің құраушы бөлігі, үлгілік оқу жоспарында айқындалған оқу жүктемесінен тыс іске асырылатын білім алушылардың бос уақытын ұйымдастыру нысандарының бірі;

4) сыртқы жиынтық бағалау – негізгі орта және жалпы орта білім беру аяқталғаннан кейін меңгерген білім мен қалыптасқан дағдылар деңгейін айқындау;

5) ішкі жиынтық бағалау – оқу тоқсанының соңында оқу бағдарламасының бөлімдерін оқып аяқтағаннан кейін білім алушылардың меңгерген білімі мен қалыптасқан дағдылары деңгейін айқындайтын бағалау;

6) білім беру саласы – мәндес оқу пәндерінің жиынтығын қамтитын бастауыш білім берудің базалық мазмұнының құраушы бөлігі;

7) ерекше білім беру қажеттіліктері (мұқтаждықтар) – дене бітімінде және ақыл-есінде кемістігі бар балаларды қоса алғанда, білім алуда қандай да бір себептермен тұрақты немесе уақытша қиындықтарға тап болатын балалардың қажеттіліктері;

8) оқу жүктемесінің инвариантты компоненті – білім беру ұйымдарында типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан барлық білім алушылардың оқып білу үшін міндетті оқу пәндерін айқындайтын үлгілік оқу жоспарының құраушы компоненті;

9) инклюзивті білім беру – білім беру бағдарламаларына сәйкес басқа да санаттардағы білім алушылардың тең қолжетімділігін көздейтін даму мүмкіндіктері шектеулі адамдарды бірге оқыту мен тәрбиелеу, арнайы жағдайларды қамтамасыз ету арқылы түзету-педагогикалық және әлеуметтік қолдау;

10) бағалау критерийлері – мұғалім мен оқушыға формативті бағалау кезінде оқытудың мақсатына қол жеткізгенін тануға мүмкіндік беретін тұжырым (табыс критерийі) және ішкі жиынтық бағалау кезінде білім алушының жұмысты қаншалықты орындағанын бағалауға мүмкіндік беретін тұжырымдар (балдарды қою критерийлері);

11) білім беру процесін мониторингтеу – білім беру ұйымдарында білім беру процесін жүзеге асырудың нәтижелері мен жағдайларындағы өзгерістердің динамикасын жүйелі бақылау, диа-гностикалау, талдау, бағалау және жай-күйін болжау;

12) үлгілік оқу жоспары – оқу пәндерінің (сабақ) тізбесін регламенттейтін және тиісті білім беру деңгейінің оқу жүктемесінің инварианттық және вариативтік компоненттерінің көлемін айқындайтын құжат;

13) формативті бағалау – сабақта және/немесе үйдегі күнделікті жұмыс барысында білім алушылардың меңгерген білімдері мен қалыптасқан дағдыларының ағымдағы деңгейін айқындайтын және ол оқыту барысында білім алушылар мен мұғалім арасындағы жедел өзара байланысты жүзеге асыратын, білім алушыларға жаңа материалды меңгеру кезеңінде тапсырманы қаншалықты дұрыс орындағанын және оқыту мақсаттарына қол жеткізгенін түсінуге мүмкіндік беретін бағалау.

7. «Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар» деген бөлімде бастауыш білім берудің белгілі бір білім беру саласына енетін пәндер бойынша ұзақ мерзімді сипаттағы мақсаттар жүйесі түріндегі оқытудан күтілетін нәтижелер көрсетілген.

8. «Бастауыш білім беру мазмұнына қойылатын талаптар» деген бөлімде типіне, түріне және меншік нысанына, сондай-ақ оқыту тіліне қарамастан білім беру ұйымдарында оқып білуге міндетті бастауыш білім беру мазмұнының құрамы, құрылымы мен көлемі көрсетілген.

9. «Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар» деген бөлімде апталық оқу жүктемесі, оқу жылының ұзақтығы, бастауыш білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеру мерзімі, топтарға бөлу үшін сыныптардың толымдылығы көрсетілген.

10. Стандарт кезеңмен-кезеңмен: 1) 2016 жылғы 1 қыркүйектен бастап 1-сыныптарда;2) 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап 2-сыныптарда;3) 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап 3-сыныптарда;4) 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап 4-сыныптарда енгізіледі.

2. Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар11. Білім алушылардың дайындық деңгейі «Тіл және әдебиет», «Математика және инфор-

матика», «Жаратылыстану», «Адам және қоғам», «Технология және өнер», «Дене шынықтыру» сияқты бірнеше мәндес оқу пәндерін біріктіретін әрбір білім саласының ерекшеліктері ескеріле отырып жобаланған оқытудан күтілетін нәтижелер арқылы айқындалады.

12. «Тіл және әдебиет» білім беру саласының мазмұны:1) қазақ тілінде оқытатын сыныптарда «Сауат ашу», «Әдебиеттік оқу», «Қазақ тілі»

пәндері, орыс тілінде оқытатын сыныптарда «Русский язык», оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда «Қазақ тілі», оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда «Орыс тілі», «Ағылшын тілі» оқу пәндерінде іске асырылады;

2) Қазақстан аумағында жинақы тұратын этностардың тілінде оқытатын білім беру ұйымдарында «Тіл және әдебиет» білім беру саласына осы этностың «Ана тілі мен әдебиеті» қосымша енеді. Ұйғыр, өзбек, тәжік тілдерінде оқытатын білім беру ұйымдарына арналған «Ана тілі» оқу пәні үлгілік оқу жоспарының инвариантты компонентіне енеді.

13. «Тіл және әдебиет» білім беру саласы бойынша бастауыш білім беру аяқталғанда күтілетін нәтижелер.

Бірінші тіл (оқыту тілі), әдебиет1) тыңдалым және айтылым:білім алушы әңгімелесудің, оқылған немесе тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсінеді

және жеткізе алады; сөйлеушінің көзқарасын жеткізу жолдарын айқындайды, қорытындылар жасайды; пікірталастың тақырыбын түсінеді және әдеби тіл нормасын сақтай отырып, оны талқылауға қатысады; сөйлеу барысында синонимдерді, антонимдерді, омонимдерді, тура және ауыспалы мағыналы сөздерді саналы түрде қолданады; мәнерліліктің эмоциялық-реңкті құралдарын қолдана отырып, әңгімелеу және сипаттау мәтіндерінің мазмұнын баяндаудың түрлі тәсілдерін пайдаланады; көркем шығармалардың мазмұнын баяндаудың түрлі тәсілдерін қолданады, тыңдағандарына және оқығандарына қатысты пайымдайды, өз ойымен және эмоциясымен бөліседі; логикалық дәйектілікті сақтай отырып, өз көзқарасын дәлелдейді, берілген тақырып пен коммуникативтік берілген нұсқауға сәйкес өзара байланысқан, логикалық тұрғыдан дәйектелген дербес пікір білдіреді; тілдік қатынастың әртүрлі тәсілдерін қолдана отырып, диалогқа қатысады; оқылған, тыңдалған ақпараттың негізінде қазақ халқының және өзге де халықтардың рухани-адамгершілік құндылықтары туралы түсінікті талдайды;

2) оқылым:білім алушы халық ауыз әдебиеті мен балалар әдебиеті туындыларын оқиды және

кейіпкерлердің мінез-құлықтарын талдайды және іс-әрекеттеріне баға береді; көркем мәтіндерді көркем емес мәтіндерден ажыратады; көркем шығармалардың негізгі идеялары мен композиция-сын айқындайды; көркем туындының жанрын айқындайды; өзінің жауабына/таңдауына негіздеме береді; автордың бейнені сомдау үшін қолданған әдеби көркемдеуіш құралдарын айқындайды; жазушының өз кейіпкерлеріне қатынасы туралы қорытынды жасайды; белгілі бір оқу түрлері мен стратегияларын қолдана отырып оқиды; мәтін түрлерін (сипаттау, әңгімелеу, пайымдау) айқындайды; әңгімелерді/өлеңдерді мәнерлеп оқиды; өлеңді мәнерлеп жатқа оқиды; көркем әдебиет туындыларында адамзаттың ортақ құндылықтарын айқындайды;

3) жазылым:білім алушы тиісті сөздерді негізді түрде іріктей отырып, әртүрлі типте, жанр мен стильде өз

мәтіндерін құрастырып жазады; меңгерген грамматикалық, пунктуациялық және орфографиялық нормаларға сай жазады; жеткізудің түрлі тәсілдерін (суреттер, сызбалар, кескіндер, кестелер т.б.) қолдана отырып, мәтіндер жазады; жазудың гигиеналық және каллиграфиялық дағдыларын сақтайды; өз халқының және басқа халықтардың мәдениетіне, салт-дәстүріне байланысты тақырыптарға өзінің жеке көзқарасын білдіре отырып, шағын мәтіндер құрастырады.

Екінші тіл (қазақ/орыс тілі):1) тыңдалым:білім алушылар қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік-тұрмыстық және әлеуметтік-мәдени

сын өзекті аудиовизуалды материалдардың мазмұнын түсінеді; мәтіннің тақырыбын, негізгі идеясын, мәтіндегі басты және қосалқы ақпараттың мағынасын барынша толыққанды, терең және дәл түсіне алады; қарым-қатынас жасау жағдаяттарына, қарым-қатынас орнына және қарым-қатынасқа (коммуникацияға) қатысушыларға қарай сөйлеу стильдерінің қалай өзгеретінін түсінеді; түрлі пікірлерді ескере отырып, оқиғаның/әңгіменің мазмұнын болжайды;

2) айтылым:білім алушы алдын ала дайындалған жазбалар мен жоспарды пайдалана отырып,

әңгіменің, оқиғаның мазмұнын жеткізеді; оқығаны, естігені жөнінде сұрақтар құрастырады және көзқарасын білдіреді; ұсынылған тақырып пен белгіленген коммуникативтік тапсырма бойынша өзара байланысқан, логикалық жүйеге құрылған хабарламаны құрастырады; қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық және әлеуметтік-мәдени саласында түрлі тілдік жағдаяттарға сай өзінің коммуникативтік ниетін білдіре отырып, диалогқа қатысады; әлемдік мұраға ұлттық мәдениеттің қосқан үлесін түсінеді және түсіндіреді;

3) оқылым:білім алушы оқу түрлері мен стратегияларын пайдалана отырып, мәтіндерді оқиды;

таныс емес сөздері бар мәтіннен негізгі ақпаратты, автордың шешімі мен бағасын түсінеді; көркем және көркем емес мәтіндерді ажыратып таниды; алуан түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табады; идеяны, оқиғаларды және кейіпкерлер іс-әрекеттерінің себептерін түсінетінін көрсетеді; сөздіктер мен анықтамалықтарды пайдаланып, таныс емес сөздер мен фразалардың мағынасын анықтайды; қазақ және орыс әдебиетінің көркем туындыларындағы адамзаттың ортақ құндылықтарын айқындайды;

4) жазылым:білім алушы тыңдалған мәтіннің, оқылған ақпараттың және көрген оқиғаның (тақырыптар,

жекелеген деректер, пікірлер) қысқаша жазбаларын жасайды; тыңдалған/оқылған мәтіндегі ақпаратты үлгі бойынша жинақтайды; стильдік тиесілігін ескере отырып, мәтін құрастырады; орфографиялық, грамматикалық және пунктуациялық нормаларды ескере отырып, баяндау/баяндаусыз сипаттағы мәтіндерді құрастыру үшін тиісті лексикалық бірліктерді пайдаланады.

Үшінші тіл:1) тыңдалым:білім алушы таныс тақырыптар бойынша қысқа әңгімелесулердің негізгі мазмұнын түсінеді,

таныс сөздер мен фразалардың айтылуын ажырата алады; түстер мен сандар туралы қысқа сұрақтарды түсінеді; таныс тақырыптар бойынша қысқа әңгімелердің мазмұны мен мәнін болжау үшін мәнмәтіндік тірек сөздерді пайдаланады; баяу және айқын дыбысталып айтылған шағын әңгімелердің жалпы мәнін түсінеді;

2) айтылым:білім алушы өзі туралы тіркестер мен сөйлемдер құрастырады, сұрақтар құрастырады;

сұрақтарға жауап береді; заттар мен оқиғаларды сипаттағанда негізгі сөздер мен фразаларды дұрыс интонациямен және екпінмен айтады; өзіне не ұнайтынын және не ұнамайтынын айтады;

3) оқылым:білім алушы қарапайым иллюстрацияланған сөздікті пайдаланады; тұрмыстық-әлеуметтік

тақырыптағы көлемі шағын көркем және көркем емес мәтіндерді түсінеді; қысқа мәтіндердің негізгі ойын айқындайды; қысқа мәтіндерден нақты және детальді ақпаратты айқындайды; қазақ және шетел әдебиетінің көркем туындыларында адамзаттың ортақ құндылықтарын айқындайды;

4) жазылым:білім алушы жиі қолданылатын сөздердің жазылуы мен айтылуы арасындағы

айырмашылықты білетіндігін көрсете отырып, дұрыс жазады; дауыстап оқығанда жай сөйлемдерді жаза алады; сөйлем соңында тыныс белгілерін дұрыс қояды.

14. «Математика және информатика» білім беру саласы бойынша оқудың күтілетін нәтижелері.

Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:1) «цифр», «сан», «координаталық сәуле», «санның бөлшегі», «жай бөлшек», «аралас

сан», «санды өрнек», «әріпті өрнек», «теңдік», «теңсіздік», «бұрыштың градустық өлшемі», «жазық бұрыш», «сыбайлас бұрыш», «пайыз», «жиын», «симметрия», «ақпарат», «объект», «файл», «папка», «затбелгі», «модель», «компьютер желісі», «Интернет» ұғымдарының мәнін; ондық санау жүйесіндегі разряд бірлік мәндерін; жазық және кеңістік геометриялық фигуралардың түрлерін және олардың элементтерін; шаршы және тік төртбұрыш периметрі мен ауданын есептеу формулалары, бірдей дәрежелі бөлшектерді қосу және азайту қағидаларын; операциялық жүйе нысандарының қызметін; ақпаратты ұсыну түрлері мен өлшем бірліктерін; компьютердің негізгі құрылғыларын, кіру мен шығу құрылымдарын; қолданбалы, сервистік бағдарламалардың және операциялық жүйенің мақсатын компьютерде жұмыс істеген кезде қауіпсіздік техникасы қағидаларын біледі;

2) натурал сандарға, шамаларға және олардың арасындағы байланысқа қатысты арифметикалық амалдардың мәні мен ретін; шамалар арасындағы қарапайым өзара тәуелділікті; жиындардың «қиылысуы» мен «бірігуіне» қатысты операциялардың мағынасын; пайызды бөлшек санмен өрнектеуді, бөлшек сандарды пайызбен өрнектеуді; тұрақты және айнымалы шамалар арасындағы айырмашылықтарды; компьютердің негізгі бөліктерінің қолданылуы, құрылымдарының, операциялық жүйе интерфейсі элементтерінің кіру және шығу құрылғысы; компьютерлік техниканың адам денсаулығына тигізетін әсері; ақпаратты және құрылымдарды зиян келтіретін бағдарламалардан қорғаудың маңыздылығы; ақпараттың авторларға сілтеме жасалған ілеспе қажеттілігін түсінеді;

3) өрнектер жазу үшін, санды өрнектерді түрлендіру үшін, есептер шығару үшін математикалық символдарды, арифметикалық амалдар мен қасиеттерді; натурал сандар мен арифметикалық амалдарды ауызша және жазбаша есептеу амалдарын; шамалардың стандартты және стандартты емес өлшем бірліктерін (ұзындық, аудан, көлем, масса, уақыт); шамаларды өлшеу құралдарын; есеп шарттарын жазудың математикалық тілі мен графикалық модельдерін; теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу алгоритмдерін; периметр мен ауданды есептеу формулаларын (шаршының, тік төртбұрыштың, тікбұрышты үшбұрыштың); жиын элементтері арасындағы қатынастарды көрсету үшін Венн диаграммасын; санның бөлігін және оның бөлігі бойынша санды табу білігін; ақпаратты жинауға, сақтауға, өңдеуге және жеткізуге арналған ақпараттық-коммуникациялық құралдарды; ақпараттың алуан түрлерімен жұмыс істеуге, модельдер құруға арналған қолданбалы бағдарламаларды; алға қойылған міндеттерді шешу үшін интернет қызметін; компьютерде жұмыс істеу қағидаларын қолданады;

4) ауызша және жазбаша санаудың рационалды тәсілдерін; геометриялық фигуралардың ерекшеліктерін; сандық өрнектер мен айнымалысы бар өрнектердің мәндерін салыстыру нәтижесін; әртүрлі шамалар арасындағы тәуелділіктер (сан, баға, құн, жылдамдық, уақыт, арақашықтық, еңбек (жұмыс) өнімділігі, жұмыс ұзақтығы, жұмыс көлемі); заңдылықтарды және тізбектің жетіспейтін элементтерін табуды; күрделі емес комбинаторикалық және логикалық есептерді; есеп шартының сызба, кесте түрлеріндегі жазбасын; санаумен, өлшеумен байланысты деректер мен нәтижелерді; қолданбалы бағдарламалардың мүмкіндіктерін; желіде этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу салдарын; мәлімделген талаптарға сәйкес іріктеп, түрлі дереккөздерден алынған ақпаратты талдайды;

5) заттарды олардың белгілері мен кеңістіктегі орналасуына қарай сыныптауышын; ша-малар арасындағы тәуелділіктің математикалық моделін; шынайы әлемнің нақты нысандары мен үдерістерінің бейнелер мен сызбалар түріндегі ең қарапайым модельдерін; ұсынылған мәліметтер немесе математикалық модельдер бойынша есеп құрастырады және оған кері есеп құрайды; берілген заңдылықтар бойынша тізбек құрастырады; практикалық міндеттерді шешу үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданып, нысандар мен жағдаяттардың модельдерін; қолданбалы бағдарламалар мен желілік қызметтердің мүмкіндіктері туралы білімдерін түрлі міндеттерді шешу үшін жинақтайды;

6) өлшем нәтижелерін; сандар, шамалар, геометриялық фигуралар туралы қарапайым тұжырымдардың ақиқаттылығын немесе жалғандығын; графика, кесте, диаграмма түрінде

берілген деректерді; модельдің берілген критерийлерге сәйкестігін; қолданбалы бағдарламалар мен желілік қызметтердің түрлі міндеттерді шешуде пайдалану мүмкіндіктерін бағалайды.

15. «Жаратылыстану» білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін нәтижелері.Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:1) Күн жүйесінің ғаламшарларын және олардың ерекшеліктерін; Жер мен оның табиғаты ту-

ралы, Ғалам туралы негізгі жаратылыстану түсініктерін; ғылыми таным әдістерін: бақылау, экспе-римент, тәжірибе; зерттеуді жоспарлау мен жүргізу барысындағы қауіпсіздік техникасы негіздерін; апатты табиғи құбылыстар кезінде әрекет жасау қағидаларын; адамның, өсімдіктердің, жа-нуарлар мен саңырауқұлақтардың өмірлік циклдерін; адамның, өсімдіктердің, жануарлар мен саңырауқұлақтардың негізгі органдарының құрылымы мен орналасу ерекшеліктерін және олардың функцияларын; өсімдіктердің, жануарлар мен саңырауқұлақтардың жіктелуін; фотосинтез процесінің негіздерін; жарықтың кейбір қасиеттерін; кейбір физикалық күштерді және олардың пайда болу себептерін; қуаттың кейбір түрлерін; Жер бетінде кеңінен таралған заттектердің құрамы мен қасиеттерін; түрлі денелердің қасиеттерін және олар қолданатын кейбір салаларды; пайдалы қазбалардың негізгі түрлерін және олардың маңызын, Қазақстан Республикасындағы пайдалы қазбалардың негізгі кеніштерін біледі;

2) макро- және микроәлем ұғымдарының мәнін; қоршаған ортаға қамқорлықпен қараудың және жер бетіндегі биоалуантүрлілікті сақтаудың маңыздылығын; жеке бас гигиенасын сақтаудың қажеттілігін; ағзаның қорғану функцияларын; табиғат компоненттерінің тірі ағзалар үшін маңызын; қоршаған ортаға енудің құралы ретіндегі ағзалар ерекшеліктерін; омыртқалы және омыртқасыз жан-жануарлардың қарапайым айырмашылықтарын; табиғат ресурстарын ұтымды пайдаланудың қажеттілігін түсінеді;

3) табиғи объектілерді, процестер мен құбылыстарды зерделеу үшін кейбір зерттеу әдістерін; табиғи объектілерді, құбылыстар мен процестерді өлшеудің стандартты және стандартты емес бірліктерін; табиғи объектілерді, процестер мен құбылыстарды өлшеудің қарапайым құралдарын; жүргізген зерттеулерді түсіндіруге қажет тиісті ғылыми терминологияны; өзі тұрып жатқан жердегі өсімдіктер мен жан-жануарларды жіктеу үшін олардың қарапайым белгілері туралы білімді қолданады;

4) табиғат компоненттері арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды; материалдарды қолдану мүмкіндіктерін айқындау үшін олардың қасиеттерін; белгілі бір аумақтың жануарлар мен өсімдіктер әлемін; алуан түрлі өмір сүру орталарының ұқсастығы мен айырмашылығын; өз зерттеулеріндегі және түрлі дереккөздерден алынған материалдарды талдайды;

5) тірі және өлі табиғаттың объектілері мен құбылыстарына зерттеу жүргізуді жоспарлау және өткізу үшін алынған білімі мен дағдыларын; сурет, сызба, графиктер, диаграммалар, кестелер түріндегі ақпараттық материалдарды; қоршаған ортаны қорғау мәселелеріне қатысты идеяларды; микро- және макроәлемнің объектілері, құбылыстары мен процестерінің имитациялық және географиялық үлгілерін жинақтайды;

6) табиғи объектілердің, құбылыстар мен процестердің даму факторлары мен жағдайын; адамның әрекеті мен қоршаған ортаның жағдайына ғылыми-техникалық прогрестің салдары; ғылыми-техникалық прогрестің адамның тіршілік әрекетіне әсері; жасалған болжамға өз зерттеулерінен алынған нәтижелердің сәйкестігін бағалайды.

16. «Адам және қоғам» білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін нәтижелері.Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:1) білім алушының күнделікті өмірі өтетін отбасының, мектеп қоғамдастығының құрылымын,

құрамы мен функциясын; адамның ең негізгі әлеуметтік функцияларын; «адам – қоғам» өзара байланысы туралы бастапқы мәліметтерді; «қауіпсіздік», «денсаулық» ұғымдары және олардың басты белгілерін; жеке тұлғаның, отбасының, қауымдастықтардың және тұтас қоғамның ерекшеліктерін және олардың адам өміріндегі маңызы мен атқаратын рөлін; тұтыну тауарларының негізгі түрлерін және олардың құрамын; Қазақстанның тарихы мен географиясы туралы жалпы мәліметті; Қазақстан халқы мен Қазақстан халықтарының негізгі дәстүрлері мен фольклорын; Қазақстанның әлемдегі орны мен рөлін; Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздерін; жалпыадамзаттық құндылықтарды; оң және достық қарым-қатынас жасау қағидаларын, этикет қағидаларын, мектеп оқушысының құқықтары мен міндеттерін, саламатты өмір салтының қағидаларын біледі;

2) адамның сыртқы белгілерінің себептілік шарттылығын; өзінің Қазақстанның жас азама-ты ретіндегі және белгілі бір ұлт өкілі ретіндегі өзінің азаматтық болмысын; отбасының, туған жері мен Атамекенінің құндылығын; көпұлтты қазақстандық қоғамның құндылығын; Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздерінің маңызын; қоғамдағы адамның адамгершілік мінез-құлық нормаларын; өз өмірінің мектеп өмірімен, ауыл, қала өмірімен, тұтас ел өмірімен тығыз байланыста екендігін; қоғамға қызмет етудің маңыздылығын; әртүрлі тұрғылықты жер түрлерінің функционалдық және құрылымдық ерекшеліктерін; өз ойы мен сөзінің, іс-әрекетінің бір жерден шығуына өз жауапкершілігін; ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың мәнін; адам өміріндегі және қоғам дамуындағы саяхаттардың рөлін; адамның өзін тануы мен өзін дамытудың маңыздылығын; «еңбек», «өзара түсіністік», «өмірге қуанышпен қарау», «қиындыққа мойымау», «мейірімділік», «жомарттық», «кең пейілділік», «патриоттық», «шығармашылық» ұғымдарының мазмұнын және маңыздылығын; саламатты өмір салтын ұстануы керектігін; табиғаттың өмірлік қуат көзі ретіндегі мәнін; табиғатқа қамқорлық көрсетудің маңызын түсінеді;

3) таным әдістерін қоғамдық процестер мен құбылыстар зерттеу үшін, оқу тапсырма-лары мен шығармашылық, танымдық, зерттеу, жобалау сипатындағы жұмыстарды орындау үшін; қарапайым қаржылық қарым-қатынастардағы жеке басының тәжірибесі мен білімін; са-ламатты өмір салты туралы, жеке бас гигиенасы туралы, тамақтану және күн тәртібі туралы білімін; дәрігерге дейінгі алғашқы көмек көрсету туралы қарапайым білімін; қоршаған ортаға бейімделудегі өзінің жеке және қоғам тәжірибесін; отбасында және ұжымда өзара оң және достық қарым-қатынасты сақтау мақсатындағы қатынас қағидаларын қолданады;

4) Қазақстанның әлемдегі орнын; қазақ халқының және елде тұрып жатқан басқа да ұлт өкілдерінің мәдени және салт-дәстүрлерінің ортақ және ерекше белгілерін; жеке тұлғаның, отбасының, мектеп қауымдастығының даму факторларын; адам өміріндегі негізгі ресурстардың мәнін; денсаулық пен қауіпсіздік факторларын; адамның көңіл-күйінің, сезімі мен адамдар іс-әрекетінің көрінісі, олардың себеп-салдарын; өзіндік эмоционалдық күйін талдайды;

5) қоғамдық құбылыстар мен процестерді жүйелеу және топтастыру үшін білімі мен дағдыларын; қоғамның кейбір өзекті проблемаларын айқындау үшін білімі мен дағдыларын; кеңістікте (орын), уақытта (хронологияда), әлеуметтік ортада (қоғамда) бағдарлануы үшін жеке шешімдерін; отбасылық, тұлғааралық және қоғамдық салаларда коммуникация модельдерін; өмір қауіпсіздігі, саяхатты ұйымдастыру бойынша өз жобаларын, өзіндік рухани-адамгершілік дамуы бойынша шешімдерін жинақтайды;

6) адамгершілік нормасы тұрғысынан өзінің мінез-құлқы мен айналадағы адамдардың істерін; отбасының, қоғамның, мемлекеттің әрбір адам өміріндегі маңыздылығын; заманауи өмірдегі дәстүр мен фольклордың рөлін; тұтыну заттарының маңыздылығы мен құны бойын-ша құндылығын; сабақта өз жұмысына қанағаттану дәрежесін; тұлғааралық, қоғамдық және қаржы-экономикалық қарым-қатынас саласында өзінің ілгерілеу деңгейін, өзінің эмоциялық және физикалық қалпын; адамдардың тәртібін жалпы қабылданған адамгершілік нормалары тұрғысынан бағалайды.

17. «Технология және өнер» білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін нәтижелері.Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:1) сызықтардың және формалардың негізгі түрлерін; негізгі және қосымша түстерді; сурет

салуға және сәндік-көркем жұмыстарға керекті негізгі материалдар мен құралдарды; өнердің негізгі түрлері мен жанрларын; өнердің әр алуан түрлері бойынша жұмыс істеудің негізгі техникаларын; әлемдік және отандық суретшілердің кейбір үздік туындыларын; музыкалық сауаттылықтың негіздерін; музыкалық мәнерліліктің басты құралдарын; вокалдық және аспаптық жанрлар мен стильдерді; қазақтың халық аспаптарын және әлем халықтарының аспаптарын; қазақ халық музыкасының, Қазақстан сазгерлерінің және әлемнің басқа елдерінің ән және аспаптық репертуарларының кейбір үлгілерін; қарапайым музыкалық импровизациялар жасаудың тәсілдерін біледі;

2) өнердің өмірмен байланысын; орындау техникасының өнердің түрімен, стилімен, жанрымен байланысын; Қазақстанның сәндік-көркем өнеріндегі ұлттық салт-дәстүрлердің ерекшеліктері мен маңызын; қазақ халқының мәдениеті мен басқа да халықтардың мәдениеттеріндегі өнер туындыларының маңызын; қазақ халқы мен басқа да халықтардың ұлттық музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктері мен маңызын; музыкалық туындылардағы берілетін идеяларды, сезімдерді, көңіл-күйлерді; халықтық және сазгерлік музыканың ерекшеліктерін түсінеді;

3) заттарды бейнелеудегі перспектива және композиция заңдарын; қарапайым көркем жұмыстарды жасау үшін, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып, шығармашылық идеяларды; көркем және техникалық еңбек өнімдерін жасау үшін түрлі көкемдік жұмыс құралдары мен техникаларын; шығармашылық жұмысты орындаудағы өнер туындыларының түрлері, жанрлары мен стильдері бойынша білімін; техникалық қауіпсіздік қағидаларын; қарапайым вокалдық және аспаптық импровизациялар мен аранжировкалар-ды жасауға арналған музыкалық мәнерлілік құралдарын; жеке және ансамбльмен ән айту, музыкалық аспаптарда ойнау дағдыларын қолданады;

4) өзіндік жұмысты ұйымдастыру үшін өнердің алуан түрі бойынша ақпаратты; қазақ халқының және әлемнің басқа да халықтары өнерінің стильдері мен жанрларын; эксперименталдық, зерттеу жұмыстарын жүргізуге арналған материалдар мен аспаптардың қасиеті мен сапасын; бейнелеу өнері, техникалық және көркем еңбек бойынша шығармашылық жобаларды; композиторлық музыканың стильдері мен жанрларының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын; қарапайым эксперименталдық жұмыстарды орындау және музыкалық импровизация мен аранжировкаларды жасау үшін дыбыстардың қасиеттерін талдайды;

5) бейнелеу өнері, техникалық және көркем еңбек бойынша, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып шығармашылық жобаларды; негізгі және аралас техникада алуан түрлі материалдар мен құралдарды, жұмыс істеудің тәсілдері мен амалдарын қолдана отырып көркем жұмыстарды; музыкалық шығармалардың қарапайым импровизациясы мен аранжировкаларын; зерттеулер нәтижесі бойынша шығармашылық идеяларды жинақтайды;

6) көркем жұмыстардың және музыкалық шығармалардың негізгі мақсатын, образдары мен идеяларын; жеке/ұжымдық орындалған көркем және техникалық еңбек туындыларын, музыкалық шығармаларды, импровизациялар мен аранжировкаларды бағалайды.

18. «Дене шынықтыру» білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін нәтижелері.Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:1) ағзаның дамуына ықпал ететін негізгі дене шынықтыру жаттығуларын, олар-

ды орындаудың қағидалары мен техникасын; дене шынықтыру жаттығуларын орындау барысындағы техникалық қауіпсіздік қағидаларын; сергіту жаттығулары мен ширатып шынықтыру жаттығуларын орындау қағидаларын; дене жаттығуларын орындау кезіндегі ағзадағы өзгерістерді бақылау тәсілдерін; дене даярлығын жақсарту үшін дене бөліктері мен бұлшық еттерді дамыту әдістерін біледі;

2) дене шынықтырудың денсаулықты нығайтудағы маңызын; дене шынықтыру мен спорттың елдің дамуындағы және сол үшін мақтаныш сезімін қалыптастырудағы рөлін; орын-далатын жаттығулардың күрделілік деңгейін; түрлі физикалық жүктемелердің талап етілетін қарқындылығына қол жеткізу қажеттілігін; дене, психикалық және эмоциялық саламаттылықты сақтау мен қолдаудың маңызын; түрлі дене жаттығуларын орындау кезінде туындайтын тәуекелдерді түсінеді;

3) келісілген мақсаттарға қол жеткізу үшін өзіндік/бірлескен жұмысты орындау дағдыларын; кешенді дене жаттығуларын орындау кезінде қолданылатын композициялық амалдар мен ережелер туралы білімін; уақытты, кеңістікті, дағды мен қозғалыс координацияларын түсінетінін көрсете отырып, дене жаттығуларын орындаудың дұрыс бірізділігін; дене дамуындағы кемістіктерді және денсаулық үшін ықтимал тәуекелдерді жоятын арнайы жаттығуларды; дұрыс тамақтану мен қозғалу режимінің негізгі қағидаттарын қолданады;

4) болашақ оқуды және мінез-құлқын басқару үшін топта дене шынықтыру жаттығуларын орындаудағы өзінің жетістіктері мен тәжірибесін; дене шынықтырудың әр түріндегі жеке қабілеттерін және сенімділігін жақсарту; ортақ мақсатқа қол жеткізудегі ынтымақтастық және әділ жарыс жағдаяттарын талдайды;

5) қозғалыс түрлерінен тұратын белгілі бір қозғалыстар комбинацияларын, сондай-ақ түрлі спорт тактикаларын пайдалана отырып стратегияларды; дене шынықтырудың алуан түрлі жағдаяттарына бейімделу үшін білім мен дағдыларды жинақтайды;

6) әртүрлі физикалық жүктемелерді орындау кезінде туындайтын қиындықтар мен тәуекелдерді; өзінің және өзгелердің физикалық мүмкіндіктерін; мектепішілік және мектептен тыс спорттық іс-шараларға қатысу үшін өзінің мүмкіндіктерін бағалайды.

19. Білім алушыларға үй тапсырмалары олардың орындау мүмкіндіктерін ескере оты-рып беріледі, 2-3-сыныптарда 1,5 сағаттан, ал 4-сыныптарда – 2 сағаттан (астрономиялық сағатта) аспайды.

20. Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау критерийлік бағалау арқылы жүзеге асырылады. Критерийлік бағалау нақты айқындалған, оқу процесіндегі барлық оқушыларға алдын ала белгілі бағалау критерийлерімен (формативті бағалаудағы табыс критерийі және жиынтық бағалаудағы балдарды қою критерийі) білім алушылардың оқу жетістіктерін білім берудің тиісті мақсаттарымен және мазмұнымен салыстыруға негізделген.

21. Бағалау әр тақырыптық бөлім бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерін тексеру негізінде нақты оқу пәні бойынша оқу жоспарларында көрсетілген оқу мақсаттары жүйесіне сәйкес жүзеге асырылады.

22. Критерийлік бағалау жүйесі үш бағалауды қамтиды: формативті бағалау, ішкі жиынтық бағалау, сыртқы жиынтық бағалау.

23. Бастауыш білім беру деңгейінде бағалау формативті және ішкі жиынтық бағалауды пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Бастауыш білім беру деңгейінде сыртқы жиынтық бағалау жүргізілмейді.

24. Бастауыш білім берудің оқу бағдарламаларын жүзеге асыратын білім беру ұйымдарындағы білім алушылардың оқу жетістіктерін критерийлік бағалау тәртібін білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

25. Даму мүмкіндігі шектеулі білім алушылардың білім алуы, даму бұзушылықтарын түзету және әлеуметтік бейімделуі үшін жағдай жасалады.

3. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар26. Бастауыш білім беру білім берудің барлық деңгейлеріне ортақ болып табылатын және

білім алушы тұлғасының мінез-құлқы мен қызметін ынталандыратын өмірлік тұрақты бағдарлары болуға арналған білім алушылардың бойында ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды дарытуға бағытталған.

27. Бастауыш білім беру мазмұнында:1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;2) құрмет;3) ынтымақтастық;4) еңбек пен шығармашылық;5) ашықтық;6) өмір бойы білім алу базалық құндылықтар болып айқындалған.28. Бастауыш білім берудің мақсаты мынадай кең ауқымды дағдылар негіздерін меңгерген

білім алушы тұлғасының үйлесімді қалыптасуы мен дамуына қолайлы білім беру кеңістігін жа-сау болып табылады:

1) білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдана білу;2) сын тұрғысынан ойлау;3) зерттеу жұмыстарын жүргізе білу;4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана білу;5) коммуникацияның түрлі тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды меңгеру;6) топпен және жеке жұмыс істеу дағдылары.29. Бастауыш білім берудің базалық мазмұны мынадай бағдарларды ескере отырып

айқындалады:1) заманауи қоғамның динамикалық сұраныстарына сәйкес болуы;2) сын тұрғысынан, шығармашыл және позитивті ойлауды дамыту қажеттілігі;3) оқу пәндері мазмұнының ықпалдасуын күшейте түсудің орындылығы;4) оқытудың, тәрбие мен дамытудың біртұтастығын қамтамасыз ету.30. Бастауыш білім берудің базалық мазмұны үштілді білім беру саясаты шеңберінде

іске асырылады. Үштілді білім берудің мақсаты көптілді тұлғаны – кемінде үш тілді меңгерген,

қызметтің алуан түрлі саласында үш тілде диалог жүргізе алатын, өз елінің мәдениетін бағалайтын, басқа елдердің мәдениетін түсінетін және сыйлайтын Қазақстанның азаматын қалыптастыруға негізделеді.

31. Үштілді білім беру іс жүзінде мынадай жолдармен іске асырылады:1) қазақ, орыс және ағылшын тілдерінің халықаралық стандарттарға сәйкес деңгейлік

меңгерілуін қамтамасыз ету;2) сабақтан тыс жұмысты қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде ұйымдастыру.32. Бастауыш білім берудің базалық мазмұны білім беру саласы бойынша бастауыш

білім берудің басты миссиясына сәйкес айқындалады, оған сәйкес білім алушыны тек оқытып қана қоймай, сонымен бірге оның рухани дамуының және әлеуметтік маңызды дағдыларының іргетасын қалау керек.

33. «Тіл мен әдебиет» білім беру саласындағы пәндердің мазмұнында сөйлеу әрекетінің төрт түрі бойынша дағдыларды дамытуға бағытталған коммуникативтік тәсілді қолдану көзделеді. Тілдік пәндердің мазмұны ойын және танымдық іс-әрекеттер арқылы білім алушылардың бойында тілдерді үйренуге деген қызығушылығы мен оң қатынасын дамытуға, сондай-ақ ақпарат алмасу, тілдік материал ретінде мәтінмен жұмыс істей білу, фразалар мен сөз орамдарының мәнін түсіну және оларды нақты жағдайлар кезінде қолдану үшін бастапқы коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.

34. Екінші тіл шеңберінде қазақ тілі мен әдебиетін, орыс тілі мен әдебиетін оқыту білім алушылардың тілдік дағдыларын дамыту, мәтіннің әртүрлі түрлері және типтерімен өз бетінше жұмыс істеуге машықтандыру үшін әдеби мәтіндерді пайдалануға негізделген.

35. Екінші тілді (оқыту тіліне байланысты орыс тілін/қазақ тілін) және үшінші тілді (ағылшын тілін) оқыту тілді деңгейлік үйрену жүйесіне бағдарланған.

36. «Математика және информатика» білім беру саласының мазмұны «Математика», «Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар» оқу пәндерінде іске асырылады.

37. «Математика және информатика» білім беру саласының мазмұны білім алушыларда қоршаған болмыстың алуан түрлі объектілері мен құбылыстарын сипаттау үшін бастапқы математикалық білімді қалыптастыруға; ауызша және жазбаша есептеу алгоритмдерін игеруге; есептер шығарудың жалпы амалдарын, өлшем және есептеу дағдылары негізінде логикалық пайымдаулар түзе білу машықтарын дамытуға; ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қарапайым құралдарын қолдану дағдыларын, ақпаратты іздеу, таңдау, жеткізу, объектілер мен процестерді жобалау, кестелермен, схемалармен, графикалармен және диаграммалармен жұмыс істеуде ең қарапайым әдістерді қолдану, интерпретациялау және деректерді беру машықтарын қалыптастыруға бағытталған.

38. «Жаратылыстану» білім беру саласының мазмұны «Жаратылыстану» оқу пәнінде іске асырылады.

39. «Жаратылыстану» пәнінің мазмұны «Адам – Табиғат» жүйесі шеңберіндегі ғылыми білімнің қарапайым деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл оқу пәні білім алушылардың табиғатты тануға деген қызығушылығын, зерттеу дағдыларын дамытуға, қоршаған ортаны ғылыми тұрғыдан түсініп, көре білуді қалыптастыруға бағытталған. Пәннің мазмұны «қарапайымнан күрделіге қарай, таныстан таныс емеске қарай» қағидаты бойынша құрастырылған. Жанды және жансыз табиғаттың құбылыстары мен процестерінің өзара байланыстарының себебін ұғыну және түсіну, қоршаған ортаның көптүрлілігі мен күрделілігін саналы аңғару білім алушылардың ой-өрісін кеңейтеді. «Жаратылыстану» оқу пәні – білім берудің кейінгі деңгейлерінде дербес пән ретінде оқылатын «Биология», «Физика», «Химия» оқу пәндерін оқып-меңгеруге жол бастайтын, сондай-ақ білімнің барлық салаларында маңызды орын алатын зерттеу дағдыларының іргетасын қалайды.

40. «Адам және қоғам» білім беру саласының мазмұны «Дүниетану», «Өзін-өзі тану» оқу пәндерінде іске асырылады.

41. «Адам және қоғам» білім беру саласы пәндерінің мазмұны «Адам –Қоғам» жүйесі шеңберінде кіріспе білімді қамтамасыз етуге бағытталған. Пәндердің мазмұны қоғамдық қатынастардың өткені мен бүгінін, олардың өзара байланысын, адамдардың отбасындағы, қоғамдағы өзара қарым-қатынастарын танып-білуге; өз Отаны үшін мақтаныш сезімін қалыптастыруға, отбасындағы, жергілікті, өңірлік, ұлттық және жаһандық қауымдастықтағы өз орнын ұғуға; қазақстандық қоғамның құндылықтары мен жалпыадамзаттық құндылықтарды түсінуге; әр білім алушының өзінің табиғи қабілеттері мен шығармашылық әлеуетінің көзін ашуына; өз халқының және басқа да халықтардың мәдениетіне деген құрмет сезімін дамытуға, өз қылығы үшін жеке басы жауапкершілігін ұғынуына, басқа адамдардың сезімдерін түсінуге және бірге бөлісуге, адам мен қоршаған ортаға деген ізгілік қатынасын тәрбиелеуге бағытталған.

42. «Технология және өнер» білім беру саласының мазмұны «Бейнелеу өнері», «Еңбекке баулу» және «Музыка» пәндері арқылы жүзеге асырылады.

43. «Технология және өнер» білім беру саласы пәндерінің мазмұны бейнелеу өнері мен музыканың адам өміріндегі рөлі туралы алғашқы түсініктерді қалыптастыруға, қазақтың ұлттық өнеріне, салты мен дәстүріне және әлемдегі басқа халықтардың өнеріне де құрметпен қарауға тәрбиелеуге; бейнелеу өнерінен, көркем және техникалық еңбектен көркем іс-әрекеттің алуан түрін жасап шығаратын машық пен дағдыларды дамытуға; бастапқы вокалдық және аспаптық дағдыларды дамытуға; дүниені түрлі көру-тактильдік және музыкалық құралдар көмегімен тану тәсілдерін игертуге бағытталған.

44. «Дене шынықтыру» білім беру саласының мазмұны «Дене шынықтыру» оқу пәнінде іске асырылады.

45. «Дене шынықтыру» пәнінің мазмұны физикалық қасиеттерді, жалпы дамыту жаттығуларын өз бетімен орындауға деген қызығушылықты дамытуға; саламатты өмір салты мәдениетін дарытуға; дене шынықтырудың адам өміріндегі рөлі туралы түсініктерді қалыптастыруға, спорт, қазақтың ұлттық спорт түрлері туралы ақпаратты өз бетімен таба білу және оны өзінің денсаулығын нығайту үшін пайдалана білу дағдыларын қалыптастыруға; оқу, ойын және жарыс қызметі жағдайында құрбы-құрдастармен қарым-қатынас жасау мәдениетінің машықтарын қалыптастыруға бағытталған.

46. Бастауыш білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеру мерзімі – төрт жыл.

4. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар47. Бастауыш мектептегі білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең жоғары көлемі

29 сағаттан аспайды.48. Білім алушылардың инвариантты және вариативтік компоненттерден тұратын оқу

жүктемесінің жалпы көлемі, сондай-ақ сыныптар бойынша апталық және жылдық оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында белгіленеді.

49. Оқу жылының ұзақтығы 1-сыныпта – 33 оқу аптасын, 2-4-сыныптарда 34 оқу аптасын құрайды. Оқу жылындағы каникул уақытының ұзақтығы кемінде 30 күнді құрайды. Каникулдар оқу жылында 3 рет – күзде, қыста және көктемде беріледі. Бірінші сыныптың білім алушылары үшін үшінші тоқсанда ұзақтығы бір апта болатын қосымша каникул уақыты беріледі.

Каникулдың нақты мерзімін Қазақстан Республикасының білім саласындағы уәкілетті органы белгілейді.

50. Сыныпты екі топқа бөлу қалалық жалпы орта білім беретін ұйымдарда сыныптарда білім алушылар 24-ке немесе одан артық, ауылдық жерлерде білім алушылар 20-ға немесе одан артық, шағын жинақты мектептерде кемінде 10-ға толған жағдайда:

1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда қазақ тілі бойынша;2) оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда орыс тілі бойынша;3) ағылшын тілі бойынша;4) ақпараттық-коммуникациялық технологиялар бойынша;5) өзін-өзі тану сабақтарын жүргізу кезінде жүзеге асырылады.



Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты

объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуына Қазақстан Республикасының басым құқығын іске асыру

қағидаларын бекіту туралы

«Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» 2010 жылғы 24 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңы 13-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуына Қазақстан Республикасының басым құқығын іске асыру қағидалары бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.


Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы сәуірдегі №333 қаулысымен бекітілген

Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (не-месе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуына Қазақстан Республикасының басым

құқығын іске асыру қағидалары1. Осы Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін)

және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуына Қазақстан Республикасының басым құқығын іске асыру қағидаларын бекіту туралы қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» 2010 жылғы 24 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес әзірленді және иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуына мемлекеттің басым құқығын іске асыру тәртібін айқындайды.

2. Заңның 36-бабының 5-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, стратегиялық жер қойнауы учаскелері және кен орындары тізбесіне енгізілген жер қойнауы учаскелеріне немесе кен орындарына қатысты жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектілерді иеліктен шығару туралы өтініш келіп түскен жағдайда, құзыретті орган бес жұмыс күні ішінде мемлекеттің басым құқығын іске асырудың орындылығы немесе оның жоқ екені туралы қорытынды дайындау үшін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қызметтің аражігін ажыратуға сәйкес ұлттық компанияға немесе ұлттық басқарушы холдингке сұрау салу жолдайды.

Ұлттық басқарушы холдинг немесе ұлттық компания сұрау салуды алған күннен бастап он жұмыс күні ішінде жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алуға алдын ала мүдделілігі не мүдделілігінің жоқ екені туралы өз қорытындысын құзыретті органға жібереді.

Ұлттық басқарушы холдингтің немесе ұлттық компанияның қорытындысын алғаннан кейін не ұлттық басқарушы холдинг немесе ұлттық компания қорытынды ұсынбаған жағдайда, өтініш келіп түскен күннен бастап жиырма жұмыс күні өткеннен кейін құзыретті орган иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектілерді сатып алу туралы ұсыныс әзірлеу үшін қажетті материалдарды Мемлекеттің басым құқығын жүзеге асыру мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның (бұдан әрі - Ведомствоаралық комиссия) қарауына енгізеді.

3. Ведомствоаралық комиссия тиісті материалдарды алған күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік туралы заңнамасының талаптарын ескере отырып, өтінішті және өзге де материалдарды қарайды және иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні мемлекеттің сатып алуы (сатып алудан бас тартуы) туралы ұсынымдар тұжырымдайды.

Ведомствоаралық комиссия иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алуды жүзеге асыру ниеті туралы мәлімдеген, ұлттық басқарушы холдингтің немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қызметтің аражігін ажыратуға сәйкес ұлттық компанияның осындай сатып алуы туралы ұсынымдар тұжырымдаған жағдайда, Ведомствоаралық комиссия құзыретті органға ұлттық басқарушы холдингті немесе Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қызметтің аражігін ажыратуға сәйкес ұлттық компанияны мемлекет атынан осындай сатып алушы ретінде айқындауды ұсынады.

4. Ведомствоаралық комиссия өтініш берушіден және басқа да тұлғалардан жер қойнауын пайдаланушылардың, сондай-ақ жер қойнауын пайдаланушы қабылдайтын шешімдерді тікелей және (немесе) жанама түрде айқындау не шешімдерге ықпал ету мүмкіндігі бар заңды тұлғалардың қаржылық-экономикалық жағдайы туралы құжаттарды қоса алғанда, иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу (сатып алудан бас тарту) туралы ұсынымдар әзірлеуге қажетті кез келген қосымша материалдарды сұратуға және алуға құқылы.

5. Егер Ведомствоаралық комиссияның сұрау салуына өтініш беруші бір ай ішінде қосымша материалдарды ұсынбаса, онда тиісті өтініш қарауға жатпайды.

Ұлттық басқарушы холдинг немесе ұлттық компания өтініш берушіден қосымша материалдар келіп түскен күннен бастап екі ай ішінде құзыретті органға жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу (сатып алудан бас тарту) туралы дәлелді түпкілікті шешімін ұсынады.

Көрсетілген мерзімде ұлттық басқарушы холдингтің немесе ұлттық компанияның дәлелді шешімін ұсынбауы жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алудан бас тарту ретінде есептеледі.

6. Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу туралы шешім бес жұмыс күні ішінде құзыретті орган сатып алушы ретінде айқындаған ұлттық басқарушы холдингке немесе ұлттық компанияға жіберіледі.

Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу туралы құзыретті органның шешімін алғаннан кейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей ұлттық басқарушы холдинг, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен қызметтің аражігін ажыратуға сәйкес ұлттық компания немесе уәкілетті мемлекеттік орган жер қойнауын пайдаланушымен немесе жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіге ие тұлғамен келіссөздер процесіне бастамашы болады.

Иеліктен шығарылатын жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығына байланысты объектіні ұлттық басқарушы холдингтің, ұлттық компанияның сатып алуы басқа өтініш берушілер ұсынған шарттардан нашар емес шарттарда жүзеге асырылады.

Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні ақысыз негіз бойынша иеліктен шығарған, сондай-ақ жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні заңды тұлғаның жарғылық капиталына берген жағдайларда, мұндай объектілерді сатып алу Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес айқындалатын нарықтық құн бойынша жүзеге асырылады.

7. Жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу мерзімдері жер қойнауын пайдалану құқығын (оның бір бөлігін) және (немесе) жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты объектіні сатып алу туралы шешім қабылданған күннен бастап алты айдан аспауға тиіс.

28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz14Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы

2015 жылғы 25 сәуір № 322 Астана, Үкімет Үйі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін

өзгерістер мен толықтырулар бекітілсін.2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң

қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К. МӘСІМОВ.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі №322 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Үкіметініңкейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулар

1. «Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үй беру және пайдалану қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 1 желтоқсандағы № 1420 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 5, 88-құжат):

көрсетілген қаулымен бекітілген Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үй беру және пайдалану қағидаларында:

2-тармақта:5) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«5) тұрғынжай – тұрақты тұруға арналған және соған пайдаланылатын, белгіленген

санитариялық-эпидемиологиялық, техникалық және басқа да міндетті талаптарға сай келетін жеке тұрғын үй бірлігі (дара тұрғын үй, пәтер, жатақханадағы бөлме).»;

мынадай мазмұндағы 6) тармақшамен толықтырылсын:«6) бюджеттік ұйымдар – мемлекеттік мекемелер және қазыналық кәсіпорындар;»;3-тармақтың екінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:«Кондоминиум объектілерінен тұрғын үй берген орган меншік иелерінің бірі ретінде

мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үй-жайды жалдаушыға (қосымша жалдаушыға) кондоминиум объектісін басқаруға қатысу жөніндегі өзінің құқығын береді. Бұл ретте, жалдаушы (қосымша жалдаушы) мемлекеттік тұрғын үй қорының үйлеріндегі тұрғын үйді пайдаланғаны үшін төлемдерден басқа, егер меншік иелерінің келісімінде өзгеше көзделмесе, ортақ мүліктегі өздерінің үлесіне тең мөлшерде кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға жұмсалатын шығыстарға да қатысады.»;

5-тармақта:мынадай мазмұндағы бірінші бөлікпен толықтырылсын:«5. Коммуналдық тұрғын үй қорынан берілген тұрғынжайлар немесе жеке тұрғын үй қорынан

жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайлар осы елді мекенде тұрақты тұратын, тұрғын үйге мұқтаж Қазақстан Республикасының азаматтарына беріледі. Қазақстан Республикасының азаматтарын республикалық маңызы бар қалаларда, астанада есепке қою үшін кемінде үш жыл тұрақты тұруы талап етіледі.»;

бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«Коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжайлар немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті

атқарушы орган жалдаған тұрғынжайлар тұрғын үйге мұқтаж және есепте тұрған:»;3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«3) мемлекеттік қызметшілерге, бюджеттік ұйымдардың қызметкерлеріне, әскери

қызметшілерге, ғарышкерлікке кандидаттарға, ғарышкерлерге, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкеріне және мемлекеттік сайланбалы қызмет атқаратын адамдарға;»;

мынадай мазмұндағы 5-1, 5-2 және 5-3-тармақтармен толықтырылсын:«5-1. Жалғыз тұрғынжайы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген

тәртіппен авариялық деп танылған Қазақстан Республикасының азаматтары коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжай алған кезде меншік құқығындағы авариялық тұрғынжайды Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес коммуналдық меншікке береді.

Коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжай алған жалдаушының отбасы мүшелері тұрғынжайды жалдаушы сияқты негіздер бойынша коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжайға мұқтаж деп танылмайды.

5-2. Белгіленген санитариялық-эпидемиологиялық және техникалық талаптарға сай келмейтін тұрғынжайда тұрып жатқан азаматқа (отбасына) тұрғынжай беру нормасын есеп-теген кезде оның меншігіндегі тұрғынжай алаңының мөлшері ескеріледі. Бұл талап жалғыз тұрғынжайы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен авариялық деп танылған жағдайға қолданылмайды.

5-3. Мүгедектерге, қарттарға, жүрек-қан тамырлары және басқа да ауыр науқастармен ау-ыратын адамдарға мемлекеттiк тұрғын үй қорынан тұрғынжай немесе жеке тұрғын үй қорынан жергiлiктi атқарушы орган жалдаған тұрғынжай олардың тiлегi ескеріліп, төменгi қабаттардан немесе лифтiлерi бар тұрғын үйлерден (тұрғын ғимараттардан) берiледi.

Мүгедектерге ғимараттың үлгiсiн, жайлылық дәрежесін және тұруға қажеттi басқа да жағдайларды ескере отырып, тұрғын үй-жайды таңдау құқығы берiледi.»;

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«6. Коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғын үй немесе жеке тұрғын үй қорынан жергiлiктi

атқарушы орган жалдаған тұрғын үй тұрғын үй комиссиясы шешімінің негізінде өтініш берушiнiң тұрғылықты жерi бойынша жергiлiктi атқарушы органның шешiмiмен берiледi.

Мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй қорынан тұрғын үй мемлекеттік кәсіпорынның тұрғын үй комиссиясының тұрғын үй беру туралы шешімінің және үш данада жасалатын тұрғын үйді жалдау шартының негізінде берiледi. Тұрғын үйді жалдау шартының бір данасы мемлекеттік кәсіпорынның әкімшілігінде сақталады, екіншісі жергілікті атқарушы органға беріледі, ол қатаң есептілік құжаты ретінде сақталады, үшіншісі өтініш берушіге беріледі және тұрғын үйде тұру құқығын беретін жалғыз құжат болып табылады.

Мемлекеттік мекеменің тұрғын үй қорынан тұрғын үй мемлекеттік мекеменің тұрғын үй комиссиясының тұрғын үй беру туралы шешімінің және үш данада жасалатын тұрғын үйді жалдау шартының негізінде берiледi. Тұрғын үйді жалдау шартының бір данасы мемлекеттік мекеменің әкімшілігінде сақталады, екіншісі жергілікті атқарушы органға беріледі, ол қатаң есептілік құжаты ретінде сақталады, үшіншісі өтініш берушіге беріледі және тұрғын үйде тұру құқығын беретін жалғыз құжат болып табылады.»;

мынадай мазмұндағы 6-1, 6-2, 6-3 және 6-4-тармақтармен толықтырылсын:«6-1. Мемлекеттік мекемелердің тұрғын үй қорынан тұрғынжайлар осы баптың

6-2-тармағында көзделген жағдайды қоспағанда, осы мекеменің осы елді мекендегі тұрғын үйге мұқтаж жұмыскерлерінің пайдалануына беріледі.

6-2. Мемлекеттік мекемелердің тұрғын үй қорынан тұрғынжайлар Қазақстан Республикасы Президентінің, Парламенті Палаталарының, Премьер-Министрінің және Үкіметінің қызметін қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың осы елді мекендегі тұрғын үйге мұқтаж және оқшауланған мүлікті оралымды басқару құқығы жоқ мемлекеттік қызметшілерінің де, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президенті айқындайтын өзге де адамдардың пайдалануына беріледі.

6-3. Мемлекеттік мекемелер мен қазыналық кәсіпорындар шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар етіп қайта ұйымдастырылған жағдайда, «бюджеттік ұйымдардың жұмыскерлері» санаты бойынша тұрғынжайға мұқтаждардың есебінде тұрған Қазақстан Республикасының азаматтары бюджеттік ұйымдардың жұмыскерлеріне теңестіріледі.

6-4. Осы Қағидалардың 6-2-тармағында көрсетілген мемлекеттік органдар тұрғынжай беретін органға тұрғын үй комиссиясы бекіткен тұрғынжайға мұқтаждардың тізімдерін жібереді.

Тұрғынжай беретін мемлекеттік органның тұрғын үй комиссиясының шешімі тұрғынжайға мұқтаждардың ұсынылған тізімдері негізінде қабылданады.»;

мынадай мазмұндағы 7-1-тармақпен толықтырылсын:«7-1. Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен қатысушыларын, сондай-ақ жетім балаларды,

ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды қоспағанда, бөлек тізімдер бойынша коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжайларды (жаңадан пайдалануға берілген немесе тұрғындар босатқан) немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайларды бөлуді ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары бөлек тізімдердің, сондай-ақ, егер Заңда немесе Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілерінде өзгеше белгіленбесе, осы Қағидалардың 6-2-тармағында көрсетілген мемлекеттік кәсіпорында және (немесе) мемлекеттік мекемеде, мемлекеттік органдарда есепте тұрған тұрғынжайға мұқтаждар тізімдерінің санына пропорционалды түрде жүргізеді.

Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдары:

1) жыл сайын бірінші тоқсанда – коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжайға немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайға мұқтаждарды есепке алудың бөлек тізімдерін;

2) жергілікті атқарушы орган тұрғынжай беру туралы шешім қабылдаған күнінен бастап он жұмыс күні ішінде – тұрғынжай алған адамдардың тізімдерін тұрғын үй беруге мұқтаждарды есепке алу тізімдерінде белгіленген олардың кезектілігін көрсете отырып, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында шығатын мерзімді баспасөз басылымдарында және өздерінің интернет-ресурстарында жариялауға міндетті.»;

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«17. Егер тұрғын үйге (тұрғын ғимаратқа) жалға алушыларды (қосымша жалға алушыларды)

көшiрмей күрделi жөндеу жүргiзу мүмкiн болмаса, жалға берушi жөнделетiн тұрғын жайды жалдау (қосымша жалдау) шартын бұзбастан, жалға алушыға (жалдаушыға) күрделi жөндеу жүргiзiлетiн кезеңге техникалық және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға жауап беретін басқа тұрғынжай береді.»;

көрсетілген қаулымен бекітілген мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйдi немесе жеке тұрғын үй қорынан жергiлiктi атқарушы орган жалдаған тұрғын үйдi жалдаудың (қосымша жалдаудың) үлгi шартында:

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«4. Кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға жұмсалатын шығыстарды төлеуді

Жалға алушы кондоминиум объектісін басқару органының не тұрғын үй (тұрғын ғимарат) иесінің шоттары бойынша жүргізеді.»;

11-тармақтың 1) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:«1) осы Шартқа Тараптар қол қойғаннан кейін күнтізбелік он бес күн ішінде Жалға алушыға

қабылдау-беру актісі бойынша белгіленген техникалық, санитариялық-эпидемиологиялық және басқа да міндетті талаптарға жауап беретін жай-күйдегі тұрғын үй беруге;»;

12-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:«2) тұрғын үйді техникалық жарамды және тиісті санитариялық-эпидемиологиялық

жағдайда күтіп-ұстауға;»;20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«20. Тұрғын үйді қабылдау-беру актісі және тұрғын үйді тапсыру актісі осы Шарттың

ажырамас бөлігі болып табылады, онда тұрғын жайдың тиісті актіге қол қойған кездегі санитариялық-эпидемиологиялық, техникалық жай-күйі мен басқа сипаттамалары тіркеледі.».

2. «Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйге немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үйге мұқтаж Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке қою қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 26 маусымдағы № 856 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 59, 815-құжат):

көрсетілген қаулымен бекітілген Мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғын үйге немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғын үйге мұқтаж Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке қою қағидаларында:

2-тармақта:3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«3) мемлекеттiк қызметшiлерге, бюджеттiк ұйымдардың қызметкерлерiне, әскери

қызметшiлерге, ғарышкерлікке кандидаттарға, ғарышкерлерге, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкеріне және мемлекеттiк сайланбалы қызмет атқаратын адамдарға;»;

мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:«Қазақстан Республикасының азаматтарын республикалық маңызы бар қалаларда,

астанада есепке қою үшін кемінде үш жыл тұрақты тұруы талап етіледі.»;4-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:«Мемлекеттік мекемелер мемлекеттік мекеменің тұрғын үй қорынан тұрғынжайға мұқтаж

Қазақстан Республикасы азаматтарының кезектілік тізімдерін жүргізеді және тұрғынжай алған адамдардың тізімдерін олардың кезектілігін көрсете отырып, өздерінің интернет-ресурстарында жариялайды.»;

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«5. Қазақстан Республикасының халықты жұмыспен қамту туралы заңнамасына

сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке алу Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бекітілген Жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына қатысатын адамдарды оқытуды, олардың жұмысқа орналасуына жәрдемдесуді және оларға мемлекеттік қолдау шараларын көрсетуді ұйымдастыру және қаржыландыру қағидасында көзделген ерекшеліктерді ескере отырып, жаңа тұрғылықты жерi бойынша, оның отбасы мүшелерiн қоса алғанда, меншiк құқығында тұрғын үйі болмаған жағдайда жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларын іске асыру мақсатында құрылған мемлекеттік мекемелерде жүзеге асырылады.»;

6-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:«Мемлекеттік мекемелер мемлекеттік мекеменің тұрғын үй қорынан тұрғынжайға мұқтаж

Қазақстан Республикасы азаматтарының кезектілік тізімдерін жүргізеді және тұрғынжай алған адамдардың тізімдерін олардың кезектілігін көрсете отырып, өздерінің интернет-ресурстарында жариялайды.»;

мынадай мазмұндағы 6-1-тармақпен толықтырылсын:«6-1. Жалғыз тұрғынжайы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен

авариялық деп танылған азаматтарды есепке алу осы тұрғынжайдың орналасқан жері бойынша жүзеге асырылады.»;

7-тармақта:бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«7. Осы елді мекенде тұрақты пайдалануында коммуналдық тұрғын үй қорынан берілген

тұрғынжайы жоқ Қазақстан Республикасының азаматтары, егер:»;3) тармақша алып тасталсын;4) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«4) өздері тұрып жатқан тұрғынжайы белгіленген санитариялық-эпидемиологиялық және

техникалық талаптарға сай келмесе;»;8-тармақта:6) тармақша мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:«Республикалық маңызы бар қалаларда, астанада тұрақты тұру мерзімін растау үшін

өтініш беруші аталған фактіні растайтын құжаттарды ұсынады;»;10) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«10) мемлекеттiк қызметшiлер, бюджеттiк ұйымдардың қызметкерлерi, әскери

қызметшiлер, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері және мемлекеттiк сайланбалы қызмет атқаратын адамдар жұмыс орнынан (қызметтен) анықтаманы қосымша ұсынады. Ғарышкерлікке кандидаттар, ғарышкерлер Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін мәртебесін анықтайтын құжаттарын ұсынады.»;

12) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«12) отбасы тұратын тұрғын үй белгіленген санитариялық-эпидемиологиялық және

техникалық талаптарға сай келмеген не жапсарлас, оқшауланбаған тұрғын үй-жайларда екi және одан да көп отбасы тұрып жатқан не отбасы құрамында кейбiр созылмалы аурулардың ауыр түрлерiмен ауыратын науқастар болып, бiр үй-жайда (пәтерде) олармен бiрге тұру мүмкiн болмаған жағдайда өтініш берушілер тиісті уәкілетті органның анықтамасын қосымша ұсынады.»;

10-тармақтың бірінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:«10. Жалғыз тұрғынжайы Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен

авариялық деп танылған азаматтарға тұрғынжайы авариялық деп танылған елді мекеннен тыс жерде өтініш білдірген кезде, сондай-ақ, егер азаматтың соңғы бес жылдың iшiнде өз тұрғын үй жағдайларын қасақана нашарлатуы салдарынан мынадай жолдармен мұқтажға айналғаны:»;

мынадай мазмұндағы 11-1 және 11-2-тармақтармен толықтырылсын:«11-1. Осы Қағидаларда белгіленген тәртіппен тұрғынжайға мұқтаж деп танылған және

есепке қойылған жетім балалар және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, толық емес отбасылар, сондай-ақ көп балалы отбасылар тұрғынжай алғанға дейін есептен шығарып тастауға жатпайды.

11-2. Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен қатысушыларының, сондай-ақ жетiм балалардың және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғынжайды немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайды бірінші кезекте алуға құқығы бар. Мемлекеттік қордан тұрғынжайлар (жаңадан пайдалануға берілген немесе тұрғындар босатқан) немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайлар бөлген кезде жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғынжайлардың немесе жеке тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы орган жалдаған тұрғынжайлардың жалпы санының кемінде жиырма пайызы бөлінеді.».

3. «Мемлекеттiк тұрғын үй қорынан берілетін тұрғын үйлерді жекешелендiру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 шілдедегі № 673 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 40, 585-құжат):

көрсетілген қаулымен бекітілген Мемлекеттiк тұрғын үй қорынан берілетін тұрғын үйлерді жекешелендiру қағидаларында:

2-тармақта:5) және 6) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:«5) тұрғынжай – тұрақты тұруға арналған және соған пайдаланылатын, белгіленген

санитариялық-эпидемиологиялық, техникалық және басқа да міндетті талаптарға сай келетін жеке тұрғын үй бірлігі (дара тұрғын үй, пәтер, жатақханадағы бөлме);

6) тұрғынжайды жекешелендіру – азаматтарға мемлекеттік тұрғын үй қорынан берілген, өздері тұратын тұрғынжайларды немесе тұрғын үй-жайларды (пәтерлерді) меншігіне сатып алуы, ол Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады;»;

мынадай мазмұндағы 14) тармақшамен толықтырылсын:«14) бюджеттік ұйымдар – мемлекеттік мекемелер және қазыналық кәсіпорындар;»;3-тармақтың бірінші абзацының бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:«3. Мемлекеттiк қызметшiлер мен бюджеттiк ұйымдардың, мемлекеттік кәсіпорындардың

жұмыскерлерi, ғарышкерлікке кандидаттар, ғарышкерлер, мемлекеттiк сайланбалы қызмет атқаратын адамдар, егер олар мемлекеттiк қызметте, мемлекеттік кәсіпорында немесе бюджеттiк ұйымдарда (мемлекеттiк сайланбалы қызметте болу мерзiмiн қоса алғанда) кемiнде он жыл (жиынтығында) жұмыс iстесе, сондай-ақ, егер еңбек қатынастары мынадай негіздер бойынша:»;

4-тармақтың бірінші абзацының бірінші бөлігі мынадай редакцияда жазылсын:«4. Мемлекеттiк мекемелердің жұмыскерлері мен судьялар, егер олар мемлекеттiк

қызметте, бюджеттiк ұйымдарда, мемлекеттік кәсіпорындарда немесе судья лауазымында (мемлекеттiк сайланбалы қызметте болу мерзiмiн қоса алғанда) кемiнде он жыл (жиынтығында) жұмыс iстесе, сондай-ақ, егер еңбек қатынастары мынадай негіздер бойынша:»;

7-тармақта:7) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:«7) теріс себептер бойынша қызметтен шығарылған әскери қызметшілерді және

қызметкерлерді қоспағанда, күнтізбелік есеппен жиырма және одан көп жыл еңбек сіңірген әскери қызметшілер, сондай-ақ арнаулы мемлекеттік органдардың және ішкі істер органдарының қызметкерлері;»;

мынадай мазмұндағы 7-1), 11) және 12) тармақшалармен толықтырылсын:«7-1) «Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары туралы» Қазақстан

Республикасының Заңында көзделген жағдайды қоспағанда, арнаулы мемлекеттік органдарда қызмет өткеру кезінде қаза тапқан (қайтыс болған) арнаулы мемлекеттік орган қызметкерінің немесе әскери қызметшісінің отбасы мүшелері, бейбіт уақытта әскери қызмет міндетін атқару кезінде қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшінің отбасы мүшелері, сондай-ақ қаза тапқан (қайтыс болған) адамның еңбек сіңірген жылдарына қарамастан, ішкі істер органдарында қызмет өткеру кезінде қаза тапқан (қайтыс болған) ішкі істер органдары қызметкерінің отбасы мүшелері;»;

«11) саяси қуғын-сүргiндер құрбандары, сондай-ақ «Жаппай саяси қуғын-сүргiндер құрбандарын ақтау туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ақталған, мүгедектігі бар немесе зейнеткерлер болып табылатын саяси қуғын-сүргiндерден зардап шеккен адамдар;

12) теріс себептер бойынша қызметтен шығарылған қызметкерлерді қоспағанда, ішкі істер органдарының қызметтен шығарылған және күнтiзбелiк есеппен жиырма және одан да көп еңбек сiңiрген жылдары бар қызметкерлері, сондай-ақ күнтiзбелiк есеппен он және одан да көп еңбек сiңiрген жылдары бар және мүгедек балаларды асырап-бағып отырған қызметкерлер.»;

10-тармақтың 3) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:«3) белгіленген санитариялық-эпидемиологиялық және техникалық талаптарға сай

келмейтін;»;11-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«11. Азаматтың тұрғынжайды жекешелендіру құқығын іске асырудан бас тартуы үшін негіз

болып табылмайтын тұрғынжайды купондық тетік арқылы жекешелендіруді жүзеге асыруды қоспағанда, Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының аумағында мемлекеттік тұрғын үй қорынан бір тұрғынжайды ғана жекешелендіруге құқылы.

Негізгі жалдаушының отбасы мүшесінің бұрын жекешелендірілген тұрғынжайда елу пайыздан кем үлесінің болуы кейіннен оның мемлекеттік тұрғын үй қорынан тұрғынжайды жекешелендіру құқығын іске асыруына кедергі болмайды.»;

мынадай мазмұндағы 11-1-тармақпен толықтырылсын:«11-1. Егер Қазақстан Республикасының азаматтары:1) Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында өзге тұрғынжайы болса, бұл

ретте тұрғынжайда елу пайыздан кем үлесінің болуы есепке алынбайды;2) Қазақстан Республикасының аумағында ипотекалық тұрғын үй қарызы шарты бойын-

ша міндеттемесі болса;3) жекешелендіруге өтініш берген кезге дейін соңғы бес жыл ішінде өздеріне меншік

құқығында тиесілі болған тұрғынжайды иеліктен шығарса, олар мемлекеттік тұрғын үй қорынан берілген тұрғынжайды жекешелендіре алмайды.»;

14-тармақтың 9) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:«9) мемлекеттiк қызметшiлер, бюджеттiк ұйымдардың қызметкерлерi, әскери қызметшiлер,

арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері, судьялар және мемлекеттiк сайланбалы қызмет атқаратын адамдар жұмыс орнынан (қызметтен) анықтаманы не қызметкердің еңбек қызметін растайтын құжаттың көшірмесін қосымша ұсынады. Ғарышкерлікке кандидаттар, ғарышкерлер Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін мәртебесін растайтын құжаттарды ұсынады;».



«Әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмектің мөлшерін, көздерін, түрлерін және оны беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 наурыздағы № 320 қаулысына

толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмектің мөлшерін, көздерін,

түрлерін және оны беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 12 наурыздағы №320 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 37, 487-құжат) мынадай толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмек беру қағидаларында:

5-тармақ мынадай мазмұндағы бөлікпен толықтырылсын:«Орта білім беру ұйымдарының мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы

бар отбасылардан, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алмайтын, жан басына шаққандағы табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен отбасылардан шыққан білім алушылары және жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар осы қаулымен бекітілген әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмектің мөлшеріне, көздеріне және оны беру түрлеріне сәйкес мектепте бір мәрте тамақтандырумен қамтамасыз етіледі.»;

көрсетілген қаулымен бекітілген Әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмек беру мөлшері, көздері және түрлері: мынадай мазмұндағы 7-1-тармақпен толықтырылсын:

«7-1. Орта білім беру ұйымдарының мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы бар отбасылардан, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алмайтын, жан басына шаққандағы табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен отбасылардан шыққан білім алушыларын және жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды мектепте тамақтандыру нормалары әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмек беру мөлшеріне, көздеріне, түрлеріне 15-қосымшаға сәйкес белгіленеді.»;

осы қаулыға қосымшаға сәйкес көрсетілген мөлшерге 15-қосымшамен толықтырылсын.2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.



Әлеуметтік көмек көрсетілетін азаматтарға әлеуметтік көмек беру мөлшеріне, көздеріне және түрлеріне 15-қосымша

Орта білім беру ұйымдарының мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы бар отбасылардан, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алмайтын, жан басына шаққандағы табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен отбасылардан шыққан білім алушыларын және жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз

қалған балаларды мектепте бір мәрте тамақтандыру нормалары

Атауы Мектеп жасындағы бір балаға норма(6 күнге арналып есептелген бір күндік грамм)

6 (7)-10 жас 11-14 жас 15-18 жас1 2 3 4

Өнімдербидай ұны 4 5 7қара бидай-бидай наны 20 35 40қалыпты бидай наны 3 4 5кептірілген нан 2 2,3 3макароны, бұршақ, жарма 26 35 42картоп 42 50 57көкөніс және басқа көкөністер 84 100 118жаңа піскен жеміс 100 100 100жеміс шырыны 33 33 33кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын) 1 1 1қант 7 8 9бал 5 5 5ет (сиыр еті) 61 73 80құс еті 28 33 40жаңа ауланған балық 22 26 28сүт, қышқыл сүт өнімдері 106 107 108сүзбе 12 14 16сүзбеше 50 50 50ірімшік 2 3 3сары май 5 6 8жұмыртқа 1 3 3өсімдік майы 11 14 15кисель 4 4 4картоп крахмалы 2 2 2йодталған тұз 1 1,5 2лимон қышқылы 0,2 0,2 0,2



Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану қағидаларын бекіту туралы және

Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы

2008 жылғы 4 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Бюджет кодексінің 20-бабы 7-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану қағидалары бекітілсін.

2. Осы қаулыға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп танылсын.

3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.


Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 25 сәуірдегі қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың

резервтерін пайдалану қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады: 1) Халықаралық гуманитарлық көмек мәселелері жөніндегі комиссия (бұдан әрі – ко-

миссия) – Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша ұсыныстар әзірлеу үшін құрылған Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы халықаралық гуманитарлық көмек мәселелері жөніндегі консультативтік–кеңесу органы;

2) көзделмеген шығындар – көзделмегендігіне байланысты ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді әзірлеу кезінде жоспарланбаған және ағымдағы қаржы жылында кезек күттірмей қаржыландыруды талап ететін шығындар;

3) Қазақстан Республикасының ресми гуманитарлық көмегі – басқа мемлекеттердің аумағында әскери, экологиялық, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою мақсатында Қазақстан Республикасы көрсететін өтеусіз көмек.

2. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдард ың резервтерін пайдалану тәртібі

3. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдар резервтерінің қатаң нысаналы мақсаты бар әрі осы Қағидаларда және Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу туралы шешімдерінде көзделмеген қажеттіліктерге пайдаланылмайды.

4. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың тиісінше

Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу туралы шешімдерін, сондай-ақ азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның құқықтық актісін дайындау мынадай:

1) ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерде осы мақсаттарға ақша болмаған;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі және жергілікті атқарушы органдар резервтерінің ақшасына қажеттілік ағымдағы қаржы жылында туындағанда және оларға қажеттілік Қазақстан Республикасы Үкіметінің, орталық мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың міндеттемелерін соттардың шешімдері бойынша өтеу жағдайларын қоспағанда, бюджеттік бағдарлама әкімшісінің өткен міндеттемелеріне байланысты болмаған;

3) Қазақстан Республикасының ресми гуманитарлық көмек көрсетуіне арналған төтенше резерві пайдаланылған жағдайда комиссияның оң қорытындысы болған;

4) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервін пайдалану мақсатында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің тапсырмасы болған жағдайларда жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу туралы қолдаухатқа және жиынтық есептеулерге тиісінше орталық атқарушы органның бірінші басшысының орынбасары немесе жергілікті атқарушы органның басшысы (ол уәкілеттік берген адам) қол қояды. Егер өтінішхат жергілікті атқарушы органдардың сұрауы бойынша берілсе, онда негіздемелер мен есептеулерге жергілікті атқарушы органның басшысы немесе ол уәкілеттік берген адам қол қояды.

5. Қаржы жылы iшiнде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң немесе жергiлiктi атқарушы органдардың резервтерiнен бөлiнген ақшаны пайдаланбаған немесе iшiнара пайдаланған жағдайда, бюджеттiк бағдарлама әкiмшiсi ағымдағы қаржы жылының 20 желтоқсанына дейiн Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң немесе жергiлiктi атқарушы органның тиiстi резервтерінен қаражат бөлу туралы қаулысына өзгерiстер енгiзу туралы Қазақстан Республикасының Үкiметi немесе жергiлiктi атқарушы орган белгiленген тәртiппен әзiрленген және қабылданған негiзде Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң немесе жергiлiктi атқарушы органның тиiстi резервтерiне жiберу жолымен бөлiнген ақшаның пайдаланылмаған бөлiгiн қайтаруды қамтамасыз етедi. Тиiстi қаулы қабылданғаннан кейiн Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2014 жылғы 5 желтоқсанда № 9934 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 4 желтоқсандағы № 540 бұйрығымен бекітілген Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесінде (бұдан әрі – Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесі) айқындалған тәртiппен тиiстi қаржыландыру жоспарларына өзгерiстер енгiзiледi.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің және облыстың жергілікті атқарушы органының резервтерінен алынған ақшаны төмен тұрған бюджет ағымдағы қаржы жылының ішінде толық пайдаланбаған немесе ішінара пайдаланған кезде тиісті жергілікті атқарушы орган бұл туралы қаражат бөлген жоғары тұрған бюджет әкімшісіне хабарлайды.

Жоғары тұрған бюджеттің бюджеттік бағдарламалар әкімшісі тиісті резервтен қаражат бөлу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе облыстың жергілікті атқарушы органының қаулысына өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе облыстың жергілікті атқарушы органының қаулысын белгіленген тәртіппен әзірлейді. Тиісті қаулы қабылданғаннан кейін Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесінде айқындалған тәртiппен жоғары тұрған бюджеттің тиісті қаржыландыру жоспарларына өзгерістер енгізіледі.

Төмен тұрған бюджеттің бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органы тиісті резервтен қаражат бөлу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе облыстың жергілікті атқарушы органының қаулысына өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе облыстың жергілікті атқарушы органының қаулысы қабылданғаннан кейін тиісті жергілікті бюджетті белгіленген тәртіппен түзетуді жүзеге асырады.

Төмен тұрған бюджеттің бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органы жоғары тұрған бюджеттің резервінен алынған, пайдаланылмаған қаражатты жоғары тұрған бюджеттің бюджеттік бағдарламалар әкімшісінің кассалық шығыстарын қалпына келтіру жолымен бюджетке түсетін түсімдер сыныптамасының тиісті кодынан қайтаруды жүзеге асырады.

6. Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен шетел валютасында бөлінген ақшаны қаржы жылы ішінде пайдаланбаған немесе ішінара пайдаланған жағдайда бюджеттік бағдарлама әкімшісі Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесінде белгіленген тәртіппен шетел валютасында бөлінген ақшаның пайдаланылмаған бөлігін резервтен қаражатты бастапқы бөлу жүргізілген валюта айырбастаудың нарықтық бағамы бойынша қайтаруды қамтамасыз етеді.

7. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен бөлінген ақшаны қаржы жылы ішінде толық пайдаланбаған немесе ішінара пайдаланған жағдайда тиісті жергілікті атқарушы орган бұл туралы азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлайды.

Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы өзінің құқықтық актісіне өзгерістер енгізеді. Тиісті құқықтық акті қабылданғаннан кейін Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесінде айқындалған тәртiппен жоғары тұрған бюджеттің тиісті қаржыландыру жоспарларына өзгерістер енгізіледі.

Төмен тұрған бюджеттің бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органы табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның құқықтық актісіне өзгерістер енгізілгеннен кейін тиісті жергілікті бюджетті белгіленген тәртіппен түзетуді жүзеге асырады.

Төмен тұрған бюджеттің бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органы жоғары тұрған бюджеттің резервінен алынған, пайдаланылмаған қаражатты азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның кассалық шығыстарын қалпына келтіру жолымен бюджетке түсетін түсімдер сыныптамасының тиісті кодынан қайтаруды ағымдағы жылдың 20 желтоқсанына дейін жүзеге асырады.

8. Қазақстан Республикасының аумағында әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, сондай-ақ төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар өткізілген жағдайда, төтенше жағдайдың тиісті түрі саласындағы орталық уәкілетті орган заңнамаға сәйкес бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға тиісті негіздемелері мен есептеулері бар Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервтерінен ақша бөлу туралы өтінішхатты ұсынады. Бұл ретте пайда болған әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай өңірлік немесе жаһандық ауқымда болуға тиіс.

9. Жергiлiктi ауқымдағы әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған, сондай-ақ төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар өткізілген жағдайда тиiстi жергiлiктi атқарушы органның резервiнен ақша бөлу туралы өтінішхаттарды облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның және облыстық маңызы бар қаланың бюджетті атқару жөніндегі уәкiлеттi органы қарайды.

10. Әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың, оларды оқшаулау және жою жөніндегі іс-шаралардың орын алғанын, төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды өткізу қажеттілігін негіздейтін материалдарды, материалдық-техникалық, қаржылық және адами ресурстардың тиісті негіздемелері мен есептеулерін ұсыну тәртібі мен тізбесін тиісті төтенше жағдай саласындағы орталық уәкiлеттi орган айқындайды.

Төтенше резервтен бұзылған объектілерді салуға немесе күрделі жөндеуге ақша бөлінген жағдайда құжаттардың ішінде сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті органның оң қорытындысы да беріледі.

11. Өңiрлiк және жаhандық ауқымдағы әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жою, сондай-ақ төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар өткізу қажет болған кезде төтенше жағдайдың тиісті түрі саласындағы орталық уәкiлеттi орган заңнамада белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының Yкіметіне әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жоюға және/немесе төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды өткізуге ақша бөлу туралы шешiм жобасын енгiзедi.

12. Жергiлiктi ауқымдағы әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жою, сондай-ақ төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар өткізу қажет болған кезде облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, облыстық маңызы бар ауданның және қаланың бюджетті атқару жөніндегі уәкiлеттi органы заңнамада белгiленген тәртiппен жергiлiктi атқарушы органға әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жоюға және/немесе төтенше жағдайдың құқықтық режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды өткізуге ақша бөлу туралы шешiмнің жобасын енгiзедi.

13. Төтенше резервтің ақшасы Қазақстан Республикасының «Төтенше жағдай туралы» 2003 жылғы 8 ақпандағы және «Азаматтық қорғау туралы» 2014 жылғы 11 сәуірдегі заңдарында көзделген әлеуметтік, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жою жөніндегі iс-шараларға бағытталады.

14. Басқа мемлекеттердiң аумағындағы әлеуметтік, әскери, экологиялық, табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайларды жою мақсатында тиiстi орталық мемлекеттік орган комиссия ұсынымдарының негiзiнде Қазақстан Республикасының ресми гуманитарлық көмек көрсетуіне арналған Қазақстан Республикасының Үкіметі шешiмiнiң жобасын әзiрлейдi және заңнамада белгiленген тәртiппен оны Қазақстан Республикасының Үкіметіне енгiзедi.

15. Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаржы жылының 20 желтоқсанынан кейін төмен тұрған бюджеттерге нысаналы трансферттер түрінде әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үшін, Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығына немесе оның әкімшілік-аумақтық бірлігіне, адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайларда қаражат бөлуге жол беріледі.

16. Қазақстан Республикасының ресми гуманитарлық көмегі ақшалай немесе тауар нысанында ұсынылады.

17. Қазақстан Республикасы ресми гуманитарлық көмекті ақшалай нысанда көрсеткен жағдайда, ақша қаражатын аудару Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде алушы ел шот деректемелерін ресми ұсынғаннан кейін жүзеге асырылады.

18. Қазақстан Республикасының тауар нысанында ресми гуманитарлық көмек көрсетуі үшін ұсынылған тауарлардың құнын және оларды тасымалдау бойынша көліктік ұйымдардың шығыстарын өтеу Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде төтенше резервтен жүзеге асырылады.

19. Табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үшін мемлекеттік материалдық резервтен шығарылған материалдық құндылықтар үшін шығындарды және оларды тасымалдау жөніндегі көлік ұйымдарының шығыстарын өтеу Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің төтенше резервінен жүзеге асырылады.

20. Табиғи, техногендік және әлеуметтік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үшін мемлекеттік материалдық резервтен шығарылған материалдық құндылықтар және оларды тасымалдау жөніндегі көлік ұйымдарының шығыстарын және нарыққа реттеушілік ықпал ету және босқындарға көмек көрсету үшін шығындарды өтеу Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде шұғыл шығындарға арналған Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен жүзеге асырылады.

21. Броннан шығару тәртібімен мемлекеттік материалдық резервтің шығарылған материалдық құндылықтары үшін шығындарды және оларды тасымалдау жөніндегі көлік ұйымдарының шығыстарын өтеу мемлекеттік материалдық резервтің материалдық құндылықтарын броннан шығару туралы шешім қабылдаған күннен бастап он екі ай ішінде жүзеге асырылады.

22. Төтенше жағдайлар аймақтарында, эвакуациялау маршруттарында және эвакуация-ланатын адамдарды орналастыру орындарында адамдардың өмірін сақтауға және олардың денсаулығын демеуге бағытталған іс-шараларды қаржыландыру азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органның құқықтық актісі негізінде өңірлік және жаһандық ауқымдағы табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен жүзеге асырылады.

Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлу үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қалаларының, астананың әкімдері азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органға Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген төтенше жағдай аймағындағы халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етудің ең аз нормаларына және Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2009 жылғы 30 қыркүйектегі № 226 бұйрығымен бекітілген Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың болуын негіздейтін материалдарды ұсыну, оларды оқшауландыру және жою жөніндегі іс-шаралар, материалдық-техникалық есептеулер, қаржы және адамзат ресурстары ережесіне сәйкес тиісті негіздеуші материалдары мен жиынтық есептеулері бар өтінішхат ұсынады.

Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган ұсынылған материалдарды дұрыстығы мен толықтығы тұрғысынан тексереді және қажетті негіздемелері мен есептеулері болмаған жағдайда жазбаша негіздей отырып өтінішхатты қайтарады.

Осы Қағидаларда көзделген шарттар сақталған кезде азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлу мақсатында материалдарды Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі ведомствоаралық мемлекеттік комиссияның қарауына енгізеді.

Төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі ведомствоаралық мемлекеттік комиссия Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен төтенше жағдай аймағындағы халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етудің ең аз нормаларының негізінде табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы Қазақстан Республикасының Премьер-Министріне ұсыныс енгізеді.

Азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Премьер-Министрі тапсырмасының негізінде құқықтық акті қабылдайды және табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөледі.

23. Бюджеті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган ағымдағы қаржы жылының 15 қаңтарына дейін азаматтық қорғау саласындағы орталық уәкілетті органның өтінішхатының негізінде бюджет заңнамасында белгіленген тәртіппен табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етуге тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетте көзделген жылдық жоспарлы тағайындау сомасында ақша құралдарын бөледі.

Азаматтық қорғау саласындағы орталық уәкілетті орган табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою кезінде халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етуге Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен бөлінген қаражаттың мақсатты пайдаланылуын, негізділігін және анықтығын қамтамасыз етеді.

24. Қазақстан Республикасының немесе оның әкімшілік-аумақтық бірлігінің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығына, адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайлар туындаған жағдайда, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның резервтерінен өзге де көзделмеген шығындарға ақша қажеттілігі болған жағдайда, тиісті мемлекеттік орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органға тиісті негіздемелермен және есептеулермен бірге ақша бөлу туралы өтінішхат ұсынады. Бұл ретте тауарлар (жұмыстар, көрсетілетін қызметтер) бірлігінің құны негізделеді, ал күрделі (қалпына келтіру) жөндеу бойынша және бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыруға мыналар:

1) жобалық (жобалық-сметалық) құжаттамаға мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы; 2) сметалық құн 1300000 (бір миллион үш жүз мың) айлық есептік көрсеткіштен және

ағымдағы бағада жоғары болған жағдайда, жобалық (жобалау-сметалық) құжаттамаға мемлекеттік сараптаманың қорытындысын бекіту туралы сәулет, қала құрылысы және құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы органның бұйрығы;

3) тапсырыс беруші бекіткен және жобалаушы қол қойған жиынтық сметалық есептеулер, жұмыс түрлері бойынша жергілікті сметалар;

4) және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген басқа да құжаттар

міндетті түрде болуы қажет. Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарын ұлғайтуға (қалыптастыруға) Қазақстан

Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның резервтерінен ақша бөлінген жағдайда тиісті мемлекеттік орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органға тиісті негіздемелермен, сондай-ақ бекітілген қаржы-экономикалық негіздемелермен және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның оң экономикалық қорытындысымен бірге ақша бөлу туралы өтінішхатты ұсынады.

Ақпараттық жүйелерді құруға, енгізуге және дамытуға бағытталған бюджеттік инвестициялық жобаны іске асыруға Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлінген жағдайда, тиісті мемлекеттік орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органға тиісті негіздемелермен бірге ақша бөлу туралы өтінішхатты, сондай-ақ белгіленген тәртіппен бекітілген техникалық-экономикалық негіздемені және мемлекеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті орган мен байланыс және ақпараттандыру саласындағы уәкілетті органның оң қорытындысын ұсынады.

Төмен деңгейдегі әкімдердің өтінішхаты бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен қаражат ағымдағы нысаналы трансферттер нысанында да, нысаналы даму трансферттері нысанында да жоғары тұрған бюджеттің тиісті бюджеттік бағдарламалар әкімшілері арқылы бөлінеді.

Қазақстан Республикасының Үкіметі іске асыру мерзімі бір қаржы жылынан астам авариялық-қалпына келтіру жұмыстарын және әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың салдарын, сондай-ақ саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылыққа, адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайларды жоюға байланысты өзге де іс-шараларды жүргізу үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның резервтерінен қосымша қаражат бөлу туралы келесі қаржы жылдарында шешім қабылдаған жағдайда, тиісті мемлекеттік орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органға осы тармақтың бірінші абзацында көрсетілген тиісті негіздемелермен және есептеулермен бірге қосымша ақша бөлу туралы өтінішхат, сондай-ақ орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің (тауарлардың) көлемін көрсете отырып, өткен қаржы жылы үшін ре-зервтен бөлінген қаражаттың пайдаланылуы туралы есеп береді.

Жоғарыда көрсетілген негіздемелер мен есептеулер болмаған жағдайда бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті орган өтінішхатты қараусыз қайтарады.

25. Қазақстан Республикасының немесе оның әкімшілік-аумақтық бірлігінің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығына, сондай-ақ адамдардың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жағдайларды жою мақсатында жүргізілген, көлік құралдарын тартумен байланысты орталық мемлекеттік органның шығыстары және/немесе орталық мемлекеттік органның өзінің теңгеріміндегі көлік құралдарын өзге мемлекеттік органға беру бойынша шеккен шығыстары кейіннен Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде заңнамада белгіленген тәртіппен шұғыл шығындарға арналған резервтің қаражатынан өтеледі.

26. Бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті орган ұсынылған өтінішхаттың негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың шұғыл шығындарға арналған резервтерінде көзделген шекте ақшаны бөлудің мүмкін не мүмкін еместігі туралы қорытынды береді.

27. Мемлекеттік органның өтінішхатына оң қорытынды болған кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе тиісті жергілікті атқарушы органның тиісінше Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның шұғыл шығындарға арналған резервтерінен ақша бөлу туралы шешімінің жобасын заңнамада белгіленген тәртіппен осы мемлекеттік орган дайындайды.

Бұл ретте осы мемлекеттік орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе тиісті жергілікті атқарушы органның тиісінше Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе тиісті жергілікті атқарушы органның шұғыл шығындарға арналған резервтерінен ақша бөлу туралы шешімінің жобасына осы мемлекеттік орган бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органның ақша бөлу туралы оң қорытындысының көшірмесін қоса береді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның тиісті қаулысымен қаражат бөлінген мемлекеттік орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе тиісті жергілікті атқарушы органның резервінен шұғыл шығындарға бөлінген қаражатты тиісті қаулыларда көрсетілген мақсаттарға пайдалануын және түпкілікті нәтижелерге қол жеткізуін қамтамасыз етеді.

28. Қазақстан Республикасы Үкіметінің, орталық мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволарының және аумақтық бөлімшелерінің міндеттемелерін орындау сот шешімдері бойынша сот атқару құжаттары болған кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі негізінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің соттардың шешімдері бойынша міндеттемелерін орындауға арналған резервінен қамтамасыз етіледі.

29. Зиян келтірген, сот шешімдері бойынша төлемдер жасауға міндетті мемлекеттік органдар (ведомстволар) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында көзделген негіздемелер болған жағдайда көрсетілген шешімдерге барлық сот инстанцияларында шағым жасауға тиіс.

Заңнамада белгіленген тәртіппен сот толтырған атқару құжаты түскен кезде одан әрі шағымдану үшін негіздемелер болмаған жағдайда, бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен соттардың шешімдері бойынша міндеттемелерді орындауға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы қаулы жобасын әзірлейді.

Соттардың шешімдері бойынша міндеттемелерді орындауға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы әзірленген қаулы жобасы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тиісті мемлекеттік органдарға келісуге жіберіледі. Бұл ретте қаулы жобасына атқару құжаттарының және барлық инстанциялардағы сот актілерінің көшірмелері қоса беріледі.

30. Соттардың шешімдері бойынша төлемдер жүргізуге міндетті мемлекеттік органдар (ведомстволар) сот актілері түскен күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде шағым жасау рәсімін бастауға тиіс.

Атқарушылық іс жүргізуді қозғау кезінде, қажет болған жағдайда, сотқа оны тоқтата тұру не сот шешімін орындау мерзімін кейінге қалдыру туралы өтініш енгізуге тиіс.

31. Зиян келтірген мемлекеттік органдар (ведомстволар) заңсыз қабылдаған актілері, сондай-ақ әкімшілік басқару саласында өздерінің лауазымды адамдарының заңсыз іс-әрекеттері үшін осы органдардың иелiгiндегi ақшаның есебiнен өтейді.

32. Қылмыстық іс жүргізетін органдардың лауазымды тұлғаларының кінәсі соттың заңды күшіне енген үкімімен белгіленсе, мұндай тұлғалар келтірген зиянды өтеген мемлекеттік органдар (ведомстволар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен оқшауландырылған қаражатты шегеру тәртібімен өтеу бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен шаралар қолданады.

33. Соттардың шешімдері бойынша тиісті жергілікті атқарушы органдардың міндеттемелерін орындау сот атқару құжаттары болған кезде соттардың шешімдері бойынша тиісті жергілікті атқарушы органның міндеттемелерін орындауға арналған облыстық немесе аудандық деңгейлердегі атқарушы органдардың резервтерінен қамтамасыз етіледі.

Соттардың шешімдері бойынша төлемдер жүргізуге міндетті жергілікті атқарушы органдар қолданыстағы заңнамада көзделген негіздемелер болған жағдайда, көрсетілген шешімдерге барлық сот инстанцияларында шағым жасауға тиіс.

34. Жергілікті атқарушы органдар өздерінің заңсыз қабылданған актілері, сондай-ақ әкімшілік басқару саласындағы лауазымды адамдарының заңсыз әрекеттері үшін осы органдардың иелiгiндегi ақшаның есебiнен өтейді.

35. Соттардың шешімдері бойынша тиісті жергілікті атқарушы органның міндеттемелерін орындауға арналған облыстық немесе аудандық деңгейлердегі атқарушы органдардың резервінен ақша бөлу туралы тиісті жергілікті атқарушы орган шешімінің жобасын заңнамада белгіленген тәртіппен тиісті атқарушы орган дайындайды.

Бұл ретте соттардың шешімдері бойынша тиісті жергілікті атқарушы органның міндеттемелерін орындауға арналған облыстық немесе аудандық деңгейлердегі атқарушы органдардың резервінен ақша бөлу туралы шешімнің жобасына заңнамада белгіленген тәртіппен сот актілері мен атқару құжаттарының көшірмелері қоса берілуге тиіс.

36. Ағымдағы қаржы жылы қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, облыстық бюджеттер, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің оны жабуға арналған резервтері, тиісті қаржы жылында облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда оларды кредиттеу үшін тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетте көзделеді.

Ағымдағы қаржы жылы облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оны жабуға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлу үшін облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың әкімдері бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға тиісті негіздемелермен және есептеулермен бірге Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлу туралы өтінішхат ұсынады.

37. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган ұсынылған өтінішхаттың негізінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметінің осыған ұқсас мәселелері бойынша бұрын қабылданған шешімдеріне және облыстық бюджеттерге, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттеріне бұрын берілген кредиттер туралы деректерге сүйене отырып, ағымдағы қаржы жылы облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оларды жабуға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлудің мүмкін не мүмкін емес екені туралы қорытынды береді.

Ағымдағы қаржы жылы облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамданған жағдайда, оны жабуға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен ақша бөлу үшін мыналар міндетті шарттар болып табылады:

1) облыстық бюджеттерге, республикалық маңызы бар қаланың, астананың бюджеттеріне кредит беру үшін ағымдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджетте көзделген соманың бар болуы;

2) бөлінетін ақшаның мәслихаттардың шешімдерімен бекітілген және облыстық бюджетке, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетіне ағымдағы түсімдермен және белгілі бір есепті кезеңде облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің тапшылығын қаржыландырумен қамтамасыз етілмеген облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің шығыстарын қаржыландыруға жіберілуі;

3) жергілікті атқарушы органдардың республикалық бюджеттен бұрын берілген кредиттер бойынша берешегінің болмауы;

4) бөлінетін кредит сомасы бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органмен келісу бойын-ша мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган тиісті қаржы жылына белгілеген жергілікті атқарушы орган берешегінің лимитінен асуға әкеп соқтырмауы тиіс.

38. Ағымдағы қаржы жылы облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оны жабуға Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен бюджеттік кредит беру қаржы жылының шегінде алты айға дейінгі мерзімге жүзеге асырылады және республикалық бюджетті нақтылауды талап етпейді.

39. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана әкімінің өтінішхаты бойынша оң қорытынды болған кезде бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығын жабуға ақша бөлу туралы Қазақстан Республикасы Үкіметі шешімінің жобасын Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына енгізеді.

40. Ағымдағы қаржы жылы аудандар (республикалық маңызы бар қала) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, олардың бюджет тапшылығын жабуға арналған резерв ауданның (республикалық маңызы бар қаланың) бюджетіне кредит беру үшін тиісті облыстық бюджетте көзделеді.

Ағымдағы қаржы жылы аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оны жабуға облыстық деңгейдегі атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу үшін аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) әкімдері бюджетті атқару жөніндегі облыстық уәкілетті органға тиісті негіздемелермен және есептеулермен бірге облыстық деңгейдегі атқарушы органның резервтерінен ақша бөлу туралы өтінішхат ұсынады.

41. Бюджетті атқару жөніндегі облыстық уәкілетті орган ұсынылған өтінішхаттың негізінде, сондай-ақ облыс әкімідігінің осыған ұқсас мәселелер бойынша бұрын қабылданған шешімдеріне және төменде тұрған бюджеттерге бұрын берілген кредиттер туралы деректерге сүйене отырып, ағымдағы қаржы жылы аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оларды жабуға облыстық деңгейдегі атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлудің мүмкін не мүмкін емес екені туралы қорытынды береді.

Ағымдағы қаржы жылы аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамданған жағдайда, оны жабуға облыстық деңгейдегі атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу үшін мыналар міндетті шарттар болып табылады:

1) аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттеріне кредит беру үшін ағымдағы қаржы жылына арналған облыстық бюджетте көзделген соманың бар болуы;

2) бөлінетін ақшаның мәслихаттардың шешімдерімен бекітілген және аудандар (облыстық маңызы бар қала) бюджеттеріне ағымдағы түсімдермен және белгілі бір есепті кезеңде аудан-дар (облыстық маңызы бар қала) бюджеттерінің тапшылығын қаржыландырумен қамтамасыз етілмеген аудандар (облыстық маңызы бар қала) бюджеттерінің шығыстарын қаржыландыруға жіберілуі;

3) аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергілікті атқарушы органдарының облыстық бюджеттен бұрын берілген кредиттер бойынша берешегінің болмауы.

42. Ағымдағы қаржы жылы аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамдалған жағдайда, оны жабуға облыстық деңгейдегі атқарушы органдардың резервінен бюджеттік кредит беру қаржы жылының шегінде алты айға дейінгі мерзімге жүзеге асырылады және жергілікті бюджетті нақтылауды талап етпейді.

43. Аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімінің өтінішхаты бойынша оң қорытынды болған кезде бюджетті атқару жөніндегі облыстық уәкілетті орган аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің қолма-қол ақша тапшылығы болжамданған жағдайда, оны жабуға облыстық деңгейдегі атқарушы органдардың резервтерінен ағымдағы қаржы жылы ақша бөлу туралы шешімнің жобасын облыс әкімдігінің қарауына енгізеді.

44. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен бөлінген ақшаны алушы бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері олардың пайдаланылуы, орындалған жұмыстардың көлемі мен құны туралы есеп беруге тиіс.

45. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган ай сайын Қазақстан Республикасының Үкіметіне Қазақстан Республикасының Үкіметі резервінің ақшасын пайдалану және тиісті кезеңге оның қалдығы туралы ақпаратты ұсынады.

46. Сыртқы саяси қызмет жөніндегі орталық уәкілетті орган бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органға алушы елдің Қазақстан Республикасы көрсеткен ресми гуманитарлық көмекті алғаны туралы тиісті ақпаратты береді.

47. Бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті орган тиісті жергілікті атқарушы органның әкімдігіне жергілікті атқарушы орган резервінің ақшасын пайдалану және тиісті кезеңге оның қалдығы туралы ақпаратты ай сайын ұсынады.

48. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану бойынша бюджет және басқа да заңнама талаптарының сақталуын бақылау Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.


Қазақстан Республикасы Үкіметінің күші жойылған кейбір шешімдерінің тізбесі1. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы»

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 12, 86-құжат).

2. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 және 2009 жылғы 21 сәуірдегі № 565 қаулыларына толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 21 тамыздағы № 1224 қаулысының 1-тармағының 1) тармақшасы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 36, 346-құжат).

3. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 28 тамыздағы № 1280 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 36, 355-құжат).

4. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына

(Соңы 15-бетте).

28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 15толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 қыркүйектегі № 1382 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 38, 377-құжат).

5. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 9 қарашадағы № 1789 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 55, 456-құжат).

6. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтыру енгізу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен қаражат бөлу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 21 қарашадағы № 1909 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 56, 473-құжат).

7. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 4 желтоқсандағы № 2011 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 57, 487-құжат).

8. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2124 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2009 ж., № 59, 522-құжат).

9. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 23 ақпандағы № 119 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 18, 138-құжат).

10. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2008 жылғы 25 қыркүйектегi № 885 қаулысының күшi жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 3 шiлдедегi № 688 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 42, 373-құжат).

11. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтыру мен өзгерiс енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 3 тамыздағы № 780 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 46, 420-құжат).

12. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерiс пен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 4 тамыздағы № 793 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 47, 426-құжат).

13. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерiстер мен толықтыру енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 15 қыркүйектегi № 954 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2010 ж., № 52, 494-құжат).

14. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерiстер мен толықтыру енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 8 желтоқсандағы № 1321 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 5, 53-құжат).

15. «Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтырулар мен өзгерiстер енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 22 ақпандағы № 165 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 21, 257-құжат).

16. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгеріс енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 7 маусымдағы № 637 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 41, 527-құжат).

17. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 20 маусымдағы № 667 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 41, 539-құжат).

18. «Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығына қауіп төндіретін жағдайларды жою жөніндегі іс-шараларды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 27 шілдедегі № 866 қаулысының 2-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 50, 675-құжат).

19. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 тамыздағы № 990 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 52, 741-құжат).

20. «Мемлекеттік театрларды, мұражайларды, концерт және мәдени-демалыс ұйымдарын субсидиялау мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 27 қазандағы № 1211 қаулысының 2-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2011 ж., № 58, 823-құжат).

21. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 3 қарашадағы № 1281 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 1, 6-құжат).

22. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 29 желтоқсандағы № 1654 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы 2012 ж. № 14, 237-құжат).

23. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 26 наурыздағы № 352 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 37, 504-құжат).

24. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 16 сәуірдегі № 466 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 43, 583-құжат).

25. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 22 тамыздағы № 1073 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 67, 954-құжат).

26. «Азық-түлік тауарларының өңірлік тұрақтандыру қорларын қалыптастыру және пайдалану қағидаларын бекіту, Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану және «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 9 қазандағы № 1280 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2012 ж., № 74, 1075-құжат).

27. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 26 қарашадағы № 1494 қаулысы.


29. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 26 маусымдағы № 650 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 39, 571-құжат).

30. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 және «Бюджеттік инвестициялық жобаларды қарау, іріктеу, іске асыруды мониторингілеу және бағалау ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 17 сәуірдегі № 545 қаулыларына өзгерістер енгізу және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 29 тамыздағы № 906 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 514, 723-құжат).

31. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 16 қазандағы № 1101 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 59, 817-құжат).

32. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 14 қарашадағы № 1227 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 65, 891-құжат).

33. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 4 желтоқсандағы № 1305 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың 4-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 69, 920-құжат).

34. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 және «Ұлттық басқарушы холдинг, Ұлттық холдингтер, ұлттық компаниялар және акцияларының (қатысу үлестерінің) елу және одан да көп пайызы тікелей немесе жанама түрде ұлттық басқарушы холдингке, ұлттық холдингке, ұлттық компанияға тиесілі ұйымдар жүзеге асыратын тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алудың үлгі ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 28 мамырдағы № 787 қаулыларына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 7 желтоқсандағы № 1323 қаулысының 1-тармағының 1) тармақшасы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 70, 936-құжат).

35. «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 20 желтоқсандағы № 1360 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2013 ж., № 72, 950-құжат).

36. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 және «Жекешелендіру объектілерін сату қағидасын бекіту туралы» 2011 жылғы 9 тамыздағы № 920 қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 5 наурыздағы № 198 қаулысының 1-тармағының 1) тармақшасы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., № 15, 136-құжат).

37. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Мемлекеттік резервті сақтауды жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілердің шығындарын өтеу, сондай-ақ төтенше жағдайлардың алдын алу және олардың зардаптарын жою, нарыққа реттеушілік ықпал ету және ізгілік көмек көрсету үшін шығарылатын мемлекеттік резервтің материалдық қүндылықтары үшін шығындарды өтеу ережесін бекіту туралы» 2007 жылғы 30 маусымдағы № 556 және «Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесін бекіту туралы» 2009 жылғы 26 ақпандағы № 220 қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2014 жылғы 2 сәуірдегі № 306 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., № 25, 200-құжат).


39. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 30 сәуірдегі № 427 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың 4-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., № 31, 276-құжат).

40. «Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 қазандағы №1072 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдеріне енгізілетін өзгерістер мен толықтырулардың 2-тармағы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., №61, 574-құжат).

(Соңы. Басы 14-бетте).



«Кредиттер, сондай-ақ технологиялық жабдықтың және ауыл шаруашылығы техникасының лизингі бойынша сыйақы

мөлшерлемелерін субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 29 сәуірдегі № 420 қаулысының күші

жойылды деп тану туралы

Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:1. «Кредиттер, сондай-ақ технологиялық жабдықтың және ауыл шаруашылығы

техникасының лизингі бойынша сыйақы мөлшерлемелерін субсидиялау қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 29 сәуірдегі № 420 қаулысының (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2014 ж., № 31, 273-құжат) күші жойылды деп танылсын.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.




«Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Мемлекеттік кірістер

департаментінің Қаратау ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы» республикалық мемлекеттік мекемесін құрудың кейбір

мәселелері туралы

«Мемлекеттік мүлік туралы» 2011 жылғы 1 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 159-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. «Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің Қаратау ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы» республикалық мемлекеттік мекемесі құрылсын.

2. Осы қаулының 1-тармағында көрсетілген мемлекеттік мекемені қаржыландыру 2015 - 2017 жылдарға арналған республикалық бюджетте Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігіне көзделген қаражат есебінен және шегінде жүзеге асырылады деп белгіленсін.

3. «Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 24 сәуірдегі № 387 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2008 ж., № 22, 205-қүжат) мынадай толықтыру енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі туралы ережеде:

Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің республикалық мемлекеттік мекемелерінің тізбесінде:

«Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің аумақтық органдары - мемлекеттік мекемелерінің тізбесі» деген 1-бөлім мынадай мазмұндағы реттік нөмірі 172-1-жолмен толықтырылсын:

«172-1. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің Қаратау ауданы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасы».

4.Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.


Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының бұйрығы

2015 жылғы 11 наурыз № 40 Астана қаласы

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерініңзаңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру

жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы2014 жылғы 5 шілдедегі Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасы Кодексінің

қабылдануына байланысты және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы сот актілерінің заңдылығын қадағалау тиімділігін арттыру мақсатында, «Прокуратура туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 11-бабының 4) тармақшасын басшылыққа ала отырып, бұйырамын:

1. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру туралы нұсқаулық бекітілсін.

2. «Әкімшілік құқық бұзушылық істері бойынша мемлекет мүддесіне өкілдік ету және сот актілерінің заңдылығын прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2010 жылғы 12 тамыздағы № 47 бұйрығының күші жойылды деп та-нылсын (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 6465 тіркелген).

3. Осы бұйрықпен Қазақстан Республикасының прокуратура органдары, ведомстволары мен мекемелерінің барлық қызметкерлері мен қызметшілері таныстырылсын.

4. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік ету департаменті осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

5. Қаржы, ақпараттандыру және ақпараттық ресурстарды қорғау департаменті бұйрықтың Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ресми сайтына орналастырылуын қамтамасыз етсін.

6. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

7. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры А.ДАУЫЛБАЕВ.

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2015 жылғы 11 наурыздағы № 40 бұйрығымен бекітілген

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық

1. Жалпы ережелер1. Осы Нұсқаулық Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне (бұдан әрі - ӘҚБтК), «Прокуратура туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілеріне сәйкес әзірленді және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша (бұдан әрі – әкімшілік істер) сот актілерінің заңдылығын қадағалауды және соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік етуді ұйымдастыру мен жүзеге асыруды регламенттейді.

2. Әкімшілік сот ісін жүргізуде заңдарды дәл және біркелкі қолдануға жоғары қадағалауды мемлекеттің атынан Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры (бұдан әрі – Бас П рокурор) тікелей, сондай-ақ оның бағынысындағы прокурорлар арқылы сот талқылауына қатысу және қорытынды беру, заңды күшіне енбеген және заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығын тексеру және олар заңсыз болған жағдайда оларға наразылық келтіру жолымен жүзеге асырады.

3. Әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалаудың міндеттері жеке тұлғалардың, мемлекет пен заңды тұлғалардың конституциялық және заңмен қорғалатын өзге де құқықтарын, бостандықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету, заңсыз сот актілерін дер кезінде анықтау және оларға наразылық келтіру, сондай-ақ әкімшілік заңнаманың бұзылуына және әкімшілік құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою мақсатында сот қарауы ба-рысында анықталған заң бұзушылық фактілері бойынша прокурорлық ден қою шараларын қабылдау болып табылады.

4. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Соттарда мемлекет мүддесіне өкілдік ету департаменті (бұдан әрі – Департамент), облыстардың, Астана және Алматы қалаларының прокурорла-ры, ауданаралық, аудандық, қалалық және оларға теңестірілген әскери және басқа да мамандандырылған прокуратуралар әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын тұрақты қадағалауды қамтамасыз етеді, соттардың әкімшілік істерді қарау кезінде процестік мерзімдерді сақтауын тексереді, әкімшілік істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру кезінде заңдылықтың жай-күйін жүйелі талдайды.

Қадағалау құзыретін тиімді жүзеге асыру және заң бұзушылыққа жедел түрде ден қою мақсатында прокурорлар өз қызметтерінде Құқық қорғау және арнайы органдардың ақпараттық алмасу жүйесін, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің Бірыңғай сәйкестендіру статистикалық жүйесі мен өзге де ақпараттық ресурстарын және басқа да мемлекеттік органдардың жүйелерін пайдаланады.

5. Департаментте, облыстардың прокуратураларында және оларға теңестірілген прокуратураларда жұмыс заңдылықтың жай-күйін болжамдау, әкімшілік істердің өзекті санаттары бойынша прокурорлық практикаға жүйелі талдау жүргізу мақсатында олардың нәтижелерін тақырыптық және салааралық жұмыс топтарында, жедел кеңестерде және алқаларда қарай отырып, жүзеге асырылатын қадағалаудың тиімділігін арттыру бойынша нақты шаралар қабылдай отырып, аймақтық-тақырыптық қағидаты бой-ынша ұйымдастырылады.

Тақырып қағидаты бойынша жұмыс әкімшілік істердің өзекті санаттарын айқындау және заңдылықтың жай-күйіне, прокурорлық қадағалауға жүйелі талдау жүргізетін, қолданыстағы заңнаманы жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды, қадағалау қызметін жетілдіру жөнінде ұсыныстарды әзірлеу мақсатында оның нысандарын, әдістерін арттыру жөніндегі ұсыныстарды енгізетін жауапты тұлғаларды бекіту арқылы жүзеге асырылады.

Тақырып бағыттарын белгілеу кезінде заңдылықтың жай-күйін және қызмет көрсетілетін аймақтың ерекшеліктерін, сотта қаралуы таралған әкімшілік істердің белгілі санаттарын негізге алу керек.

Прокурорлардың мамандануы прокуратура жұмысын жоспарлағанда, талдамалар мен қорытындылауларды жүргізгенде, жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарағанда ескеріледі.

Аймақтық қағидат белгіленген өңірде заңдылықтың мониторингін жүргізу және жай-күйін талдау мақсатында сот актілерінің заңдылығына қадағалауды жүзеге асыратын прокурорларға сол өңірді бекітуден тұрады.

2. Әкімшілік істер бойынша соттарға қатысу6. Бірінші, апелляциялық, кассациялық және қадағалау сатысындағы соттарға қатыса отырып,

прокурор өз өкілеттігін Қазақстан Республикасының Конституциясына, ӘҚБтК-не, Заңға және өзге де заңнамалық актілерге сәйкес жүзеге асырады.

Прокурор міндетті түрде сотта ведомстволық бағыныстылығы бойынша бірінші сатыдағы соттар қарайтын әкімшілік істерге (бұдан әрі – міндетті санаттағы істер):

кәмелетке толмағандарға қатысты және қамауға әкеп соғатын;оның қатысуы жоғары тұрған прокурормен қажет деп танылған;өзі қозғаған;сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар туралы;сайлау құқықтарына қол сұғатын құқық бұзушылықтар туралы;қоршаған ортаны қорғау саласындағы;салық салу саласындағы;кеден ісі саласындағы; әкімшілік құқық бұзушылық жасау құралы немесе заты болып табылған затты, сол сияқты әкімшілік

құқық бұзушылық жасау салдарынан алынған мүлікті мемлекет меншігіне тәркілеуге әкеп соғатын;Қазақстан Республикасынан тыс жерге шығаруға әкеп соғатын;заңсыз тұрғызылған құрылысты мәжбүрлеп бұзуға әкеп соғатын;әкімшілік іс бойынша іс жүргізуді жүзеге асыратын органның (лауазымды тұлғаның) әрекетіне

(әрекетсіздігіне) ӘҚБтК-нің 44-тарауының тәртібімен шағымдану туралы; әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша органның (лауазымды тұлғаның) қаулысына ӘҚБтК-нің

45-тарауының тәртібімен шағымдану туралы істерге қатысады.7. Аумақтық прокурорлар осы Нұсқаулықпен соттардың орналасқан жеріндегі мамандандырылған

прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған істер санатын қоспағанда, өзінің орналасқан жері бойынша бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттарда әкімшілік істерді қарауға қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған әскери прокурорлар өзінің орналасқан жері бойынша аудандық, қалалық, арнайы мамандандырылған әкімшілік, облыстық және оларға теңестірілген соттар қарайтын:

ӘҚБтК-нің 32-тарауы бойынша;Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдардың

уәкілетті лауазымды тұлғалары қозғаған;әскери қызметті өткеруге байланысты шақыру немесе келісімшарт бойынша Қазақстан

Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлер мен әскери құрылымдарда әскери қызмет өткеріп жатқан әскери қызметшілерге қатысты;

әскери жиындардан өту кезіндегі запастағы азаматтарға қатысты;қызметтік міндеттерін орындауға байланысты Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа

да әскерлер мен әскери құрылымдардың азаматтық персоналдағы тұлғаларға қатысты;көрсетілген санаттағы әкімшілік істер бойынша іс жүргізуді жүзеге асыратын уәкілетті органның

(лауазымды тұлғаның) әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) не қаулысына шағымдану туралы әкімшілік істерге қатысады және кейіннен қадағалауды жүзеге асырады.

Мамандандырылған көлік прокурорлары осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көрсетілген, көлік инфрақұрылымы объектілеріне немесе темір жол, автомобиль (жолаушыларды, багажды және жүктерді халықаралық автомобильмен тасымалдау бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельстік және маги-стралды құбыр көлігі ұйымларына, ғарыш жүйесіне қатысты өкілеттіктерді іске асыруға байланысты көлік прокурорларының не уәкілетті органдардың (лауазымды тұлғалардың) бастамасымен іс жүргізу қозғалған әкімшілік істерді аудандық, қалалық, мамандандырылған ауданаралық әкімшілік, облыстық және оларға теңестірілген соттар қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғат қорғау прокурорлары олардың бастамасы бойынша іс жүргізу қозғалған әкімшілік істерді соттар қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша қатысуды және кейіннен қадағалауды қамтамасыз етеді.

Соттардың орналасқан жеріндегі мамандандырылған прокурорлардың осы бұйрықпен жүргізуіне жатқызылған істерін сот іс жүргізуге қабылдаған жағдайда, аумақтық прокурорлар мамандандырылған прокурорларды уақытында және тиісінше хабарлауды (телефонограммамен не хабарламаны тіркеуді қамтамасыз ететін өзге де байланыс құралдарымен) қамтамасыз етеді. Мамандандырылған прокурор-лар жергілікті соттың ресми сайтын пайдаланып немесе өзге де тәсілдермен қарауға тағайындалған барлық істерге мониторингті жүзеге асырады.

Оның жүргізуіне жатқызылған істерді қарауға тағайындалған соттар орналасқан жерде мамандандырылған прокуратура болмаған, не бұл туралы мамандандырылған прокурорға хабарланбаған жағдайда, соттарға қатысу және сот актілерінің заңдылығын кейіннен тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі.

Соттарда қаралған істер бойынша аумақтық және мамандандырылған прокурорлар әр тоқсан сайын салыстырмалы тексеру жүргізеді.

8. Заңды күшіне енбеген сот актілерін жоғары тұрған сот қайта қараған кезде барлық істер бой-ынша прокурордың қатысуы қамтамасыз етіледі.

9. Прокуратура қозғаған әкімшілік іс жүргізу бойынша прокурордың бірінші сатыдағы сотқа қатысуын өз бастамасымен істі қозғаған бөлімше қамтамасыз етеді. Осы бөлімшеге сот актілерінің заңдылығын тексеру, соның ішінде келіп түскен өтініштерді қарау және оларға дер кезінде апелляциялық және кассациялық мерзімдерде наразылық келтіру міндеті жүктеледі.

10. Іс материалдарымен танысу нәтижелерін қатысушы прокурор алдын ала прокуратура басшы-сына немесе жетекшілік ететін орынбасарға баяндайды, соттың істі қарау нәтижелері бойынша, сот қаулысымен келі скен кезде прокуратура басшысы немесе жетекшілік ететін орынбасар бекітетін сот актісінің заңдылығы туралы қорытынды жасалады.

Бірінші сатыдағы сотта қатысқан прокурордың қорытындысы жазбаша түрде жасалады және онда: құқық бұзушының кінәсінің болуы немесе жоқтығы, оның әрекетінің дұрыс дәрежеленуі;прокурордың жоғарыда көрсетілген тұжырымдардың біріне тоқтауға негіз болған дәлелдемелер;оған істің мән-жайын және құқық бұзушының жеке басын ескеріп, сол немесе өзге жаза түрін

қолдану туралы, не істі қысқарту қажеттігі туралы көрсетілуге тиіс.Жоғарыда аталғанға қоса апелляциялық, кассациялық тәртіппен қайта қарауға жататын іс бой-

ынша қорытындыда:қайта қарауға жататын сот актілерінің мазмұны, соттың позициясы;қатысқан прокурорлар, қорытындылардың қысқаша мазмұны;шағымдағы (өтінішхаттағы) дәлелдер;шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар туралы мәліметтер де қамтылуға қажет.Прокурордың қорытындысы ӘҚБтК-нің 823-бабының 2-бөлігіне сәйкес әкiмшiлiк қамауға алу ту-

ралы, сондай-ақ іс бойынша іс жүргізуді қысқарту туралы қаулының көшiрмелері соттан келіп түскен кезде де жасалады.

11. Облыстардың, қалалардың, аудандардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар тиісті номенклатуралық істерде қалыптастырылатын, прокурорлардың қатысуымен қаралған әкімшілік істер бойынша бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттар шығарған сот актілерін және прокурорлардың қорытындыларын есепке алуды ұйымдастырады.

12. Негіздер болған кезде іс бойынша қатыса отырып, прокурор сотқа заңдылықты бұзуды, құқық бұзушылықтарды жасауға ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою туралы жеке қаулы шығару туралы бағдар береді (ӘҚБтК-нің 826-бабы) және қажет кезде прокуратураның осыған ұқсас мазмұнда прокурорлық ықпал ету актісін шығаруға бастама жасайды.

13. Апелляциялық наразылық ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген сот қаулысының күшін жоюға не өзгертуге негіздер болған кезде ғана келтіріледі. Апелляциялық наразылық келтіру құқығы бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурорға тиесілі. Бас Прокурор және оның орынбасарлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар мен олардың орынбасарлары, аудандардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар өз құзыреті шегінде істі қарауға қатысқанына қарамастан, сот қаулысына наразылық келтіруге құқылы.

ӘҚБтК-нің 832-бабына сәйкес әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iс бойынша сот қаулысына наразылық қаулының көшiрмесi тапсырылған күннен бастап он тәулік iшiнде берiлуi мүмкiн. Бұл ретте салықтық міндеттеменің немесе Қазақстан Республикасының зейнетақымен қамсыздандыру туралы және міндетті әлеуметтік сақтандыру туралы заңнамасында көзделген міндеттердің орындалмауына не-месе тиісінше орындалмауына байланысты қозғалған әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстер бойынша наразылық қаулының көшiрмесi алынған күннен бастап отыз тәулік iшiнде берiлуi мүмкiн.

14. Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша заңды күшіне енген қаулыларға, шағым, наразылық бойынша қабылданған сот қаулыларына кассациялық наразылық келтіру құқығы Бас Прокурорға, оның орынбасарларына, облыстардың пр окурорларына және оларға теңестірілген прокурорларға тиесілі.

Әкімшілік жауапкершілікке тартылған тұлғаның жағдайын нашарлататын жағына қарай, не әкімшілік іс жүргізу оған қатысты қысқартылған сот актісіне кассациялық наразылық сот қаулысы жарияланған күннен бастап алты айдың ішінде келтіріледі.

Сот кассациялық наразылықты негізсіз қанағаттандырусыз қалдырғанда, сондай-ақ әкімшілік істі қарау кезінде жол берілген материалдық және процессуалдық құқық нормаларын елеулі бұзылуы анықталған кезде, облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар Бас прокуратураға қадағал ау наразылығын келтіру туралы ұсыныс енгізеді.

15. Облыстық және оларға теңестірілген соттардың кассациялық сот алқалары қарайтын істерге қатысуды облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары, оларға теңестірілген прокурорлар мен олардың орынбасарлары, сондай-ақ басқарма бастықтары қамтамасыз етеді.

Облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары және оларға теңестірілген проку-рорлар мен олардың орынбасарлары, басқарма бастықтары наразылықты қарау нәтижелері тура-лы Департаментке дереу хабарлай және сот қаулыларының көшірмелерін кейіннен жолдай отырып, кассациялық сатыдағы соттарда Бас прокуратураның наразылықтарын білікті қолдауға міндетті.

16. Прокурорлар сот қарауына қатыспауына қарамастан, соттың қаулысы заңды күшіне енген-ге дейін:

осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көрсетілген;әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қысқарту жөніндегі;сот қаулысын жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қайта қарауды қанағаттандыру не бас

тарту туралы сот актілерінің заңдылығын тексеруге міндетті.17. ӘҚБтК-нің 851-бабына сәйкес заңды күшіне енген сот актілерін Қазақстан Республикасының

Жоғарғы Соты оларға шағым берудің кассациялық тәртібі сақталған жағдайда Қазақстан Республика сы Бас Прокурорының және оның орынбасарларының наразылығы бойынша қадағалау тәртібімен қайта қарауы мүмкін.

Әкiмшiлiк жауаптылыққа тартылған тұлғаның не өзiне қатысты әкiмшiлiк iс жүргiзу қысқартылған тұлғаның жағдайын нашарлататын жағына қарай сот актісіне наразылық ӘҚБтК-нің 851-бабы 2-бөлігінің талаптарына сәйкес келтірілуі мүмкін.

Облыстардың, Алматы, Астана қалаларының прокуратуралары және оларға теңестірілген про-куратуралар заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығын кассациялық мерзімдерде тексеруге міндетті. Тұлғаның жағдайын нашарлататын жағына қарай заңсыз сот актісіне наразылық келтіру мерзімі өткізіп алынған жағдайда заңды айқын бұзуға жол берген кінәлі қызметкерлердің жауапкершілігі туралы мәселе қойылады.

Сот актілерінің күшін жоюға не өзгертуге заңда белгіленген негіздер болған кезде, облыстардың, Алматы, Астана қалаларының, ауданаралық, аудандық, қалалық, әскери прокурорлар және басқа да мамандандырылған прокурорлар апелляциялық және кассациялық наразылықтар келтіреді. Егер наразылық келтіру мәселесі прокурордың құзыретіне кірмесе, ол жоғары тұрған прокурорға қадағалау тәртібімен наразылық келтіру туралы ұсыныс енгізеді. Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда облыс прокуроры немесе оның орынбасары бекітетін жазбаша қорытынды жасалады, ал өтініш иелеріне өтінішті қанағаттандыру үшін негіздердің жоқтығы туралы дәлелді жауап беріледі және жауаптың көшірмесін қоса тіркей отырып, олардың жоғары тұрған прокурорға шағым беру құқығы ту-ралы түсіндіріледі.

18. Облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, ауданаралық, аудандық, қалалық, әскери және басқа да мамандандырылған прокурорлар заңды күшіне енбеген және енген сот актілерінің заңдылығын тексеру туралы жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін «Аумақтық прокурорлардың және арнайы прокуратура прокурорларының құзыреттерін шектеу туралы» Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2003 жылғы 3 қарашадағы № 64 бұйрығында көзделген тәртіппен қарайды.

Прокурорлар уәкілетті мемлекеттік органдардан, жеке және заңды тұлғалардан апелляциялық және кассациялық наразылық келтіру туралы өтінімдер келіп түскен кезде шағым берілетін сот қаулыларының заңдылығы, ал заңды күшіне енген міндетті санаттағы істер бойынша сот актілері бойынша істі талап етіп алдырылып тексерілуге тиіс. Осы Нұсқаулықтың 6-тармағында көзделмеген істерге наразылық келтіру туралы өтінімдер бойынша өтініш иесіне оның апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттарға шағыммен дербес жүгіну құқығы түсіндіріледі.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі Бас Прокурор, оның орынбасарлары, облыстардың про-курорлары мен оған теңестірілген прокурорлар қадағалау тәртібімен тексеру үшін тиісті соттан талап етіп алдыра алады (ӘҚБтК-нің 848-бабы). Істерді, тексеру материалдарын, ақпараттарды талап етіп алдыру туралы тапсырма өтінішті тікелей қарайтын лауазымды тұлғаға өтініш келіп түскен күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірілмей жіберіледі. Прокурордың істі талап етіп алдыру туралы сұрау салуын сот ӘҚБтК-нің 848-бабының 3-бөлігіне сәйкес оның сотқа келіп түскен күнінен бастап жеті тәуліктен кешіктірмей орындайды.

19. Бас прокуратураға наразылық келтіру туралы ұсыныс сипаттау, дәлелдеу және қарар бөліктерден тұрады.

Сипаттау бөлігінде іс бойынша қабылданған сот актілерінің нәтижелері баяндалады, егер істі уәкілетті орган қараған жағдайда, қаулы көрсетіледі. Одан әрі сипаттау бөлігінде істің қысқаша мән-жайлары көрсетіледі, ал іс қысқартылған жағдайда бұл шешімді қабылдауға негіз болған мән-жайлар көрсетіледі.

Ұсыныстың дәлелдеу бөлігінде заң нормаларына және іс материалдарына сүйенген тұжырымдар баяндалып, іс бойынша қабылданған сот актілерінің осыларға сәйкес бұзылып немесе өзгертілетіндігі көрсетіледі.

Ұсыныстың қарар бөлігінде сотпен ӘҚБтК-нің 839-бабында көзделген шешімдердің біреуі қабылдану қажеттігі туралы қамтылады.

20. Облыстардың прокурорлары мен оларға теңестірілген прокурорлар әкімшілік сот ісін жүргізуді және қысқартылған істер бойынша заңдылықтың жай-күйіне тоқсан сайын талдау жасайды, бұл туралы ақпаратты Бас прокуратураға тоқсанның соңғы айының 25-ші күнінен кешіктірмей ұсынады.

3. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотактілерінің заңдылығын прокурорлық қадағалаудың жай-күйін бағалау

21. Әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалаудың негізгі көрсеткіштері:қадағалау сапасы;наразылықтардың сапасы;заңдылықтың бұзылуына ден қою тиімділігі болып табылады.22. Әкімшілік істер бойынша қадағалаудың сапасы міндетті санаттағы істер және прокурордың

қатысуымен қаралған, шағым немесе жоғары тұрған прокурордың наразылығы бойынша апелляциялық, кассациялық және қадағалау тәртібімен (төмен тұрған прокурордың ұсынуынсыз) күші жойылған не-месе өзгертілген өзге де істер бойынша сот актілерінің талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Қадағалаушы прокурор әдейі әрекеттердің (әрекетсіздіктің) не немқұрайлықтың немесе құқық нор-маларын білмеу салдарынан қадағалау жұмысының талаптары мен стандарттарын бұзумен прокурорлық ықпал ету шараларын қолдабаған анық (айқын) заң бұзушылыққа жол берген сот актілерінің күшін жоюы және өзгертуі ескеріледі. Осы мән-жайлардың болуы немесе жоқтығы бірінші, апелляциялық, кассациялық және қадағалау сатысындағы сот актілерін зерделеу арқылы айқындалады.

Осы мақсаттарда апелляциялық наразылық келтіру тиімділігінің есебі жүргізіледі, ол міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші сатыдағы соттың прокурордың апелляциялық наразылығы бойынша күші жойылған және өзгертілген қаулыларының міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші сатыдағы соттың апелляциялық тәртіппен күші жойылған және өзгертілген сот қаулыларының жалпы санына ара қатынасымен есептеледі.

Бұрын апелляциялық наразылықсыз бірінші сатыдағы соттың қаулысы бұзылған немесе өзгертілген іс бойынша апелляциялық қаулы прокурордың кассациялық наразылығымен бұзылған жағдайда бірінші сатыдағы соттың қаулылары апелляциялық шағыммен бұзылған немесе өзгертілген мәліметтері туралы статистикалық есеп азаю жағына қарай түзетіледі.

Апелляциялық наразылық келтіру тиімділігін есептеген кезде апелляциялық тәртіпте бұзылған немесе өзгертілген бірінші сатыдағы соттың қаулылары есептелмейді егер:

прокурордың кассациялық наразылығы бойынша апелляциялық сатыдағы соттың қаулысы апелляциялық наразылықсыз бірінші сатыдағы соттың қаулысы бұрын күшін жойған немесе өзгерген сол бөлігінде күші жойылса немесе өзгертілсе есептелмейді. Мұндай жағдайда апелляциялық шағымдар бойынша күші жойылған бірінші сатыдағы сот қаулыларының саны туралы статистикалық есептің мәліметтері азаю жағына қарай түзетіледі;

тағайындалған жазаның мөлшері баптағы санкцияның шегінде өзгерілсе;бірінші сатыдағы сотқа ұсынылмаған және бірінші сатыдағы сот қаулысының күшін жоюға не

өзгертуге негіз болған жаңа дәлелдемелер апелляциялық сатыдағы сотқа берілсе;санкцияда соттың оны қолдануға баламалы құқығы болған кезде тағайындалған жазаның біреуі

алып тасталса не ауыстырылса;рақымшылық жасау актісінің немесе татуласуға байланысты іс бойынша іс жүргізу қысқартылса.Статистикалық есепте жаңа дәлелдемелердің негізінде күші жойылған немесе өзгертілген сот

актілері туралы мәліметтерді көрсету Департаменттің келісімін жазбаша немесе электрондық құжат нысанынын алғаннан кейін ғана жүргізіледі. Тиісті өтінішхат іс бойынша шығарылған сот актілерінің көшірмелерін тіркей отырып, сот процессуалдық шешім қабылдағаннан кейін он жұмыс күні iшiнде Департаментке жолданады.

Міндетті санаттағы істер және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша кассациялық және қадағалау тәртібімен сот актілерінің күшін жою немесе өзгерту наразылық келтіру тиімділігінің көрсеткіші есептелмей ескеріледі.

23. Әкімшілік істер бойынша наразылықтардың сапасы кері қайтарылған, қайтарылған және қанағаттандырусыз қалдырылған апелляциялық және кассациялық наразылықтардың талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Негізсіз наразылықтар ескеріледі. Оларға прокурор әдейі не немқұрайлық салдарынан жол бер-ген немесе құқық нормаларын, соның ішінде ведомстволық актілерді білмеу салдарынан қадағалау жұмысының талаптары мен стандарттарын анық (айқын) бұзып дайындаған наразылықтар жатады. Осы мән-жайлардың болуы не жоқтығы ол бойынша қабылданған шешімдер туралы наразылықты және құжаттарды зерделеу арқылы айқындалады.

Осы мақсаттарда апелляциялық (кассациялық) наразылықтардың қанағаттандырылу есебі жүргізіледі, ол мына формула бойынша есептеледі:

100 % - (қанағаттандырусыз қалдырылған/қаралған) х 100 % = қанағаттандырушылық.Бұл ретте бұрын апелляциялық (кассациялық) наразылық бас тартылған іс бойынша кассациялық

наразылық (төмен тұрған прокурордың ұсынымы бойынша келтірілген қадағалау нарызылығы) қанағаттандырылған жағдайда, бас тартылған апелляциялық (кассациялық) наразылықтардың саны туралы статистикалық есептің мәліметі азаю жағына қарай түзетіледі.

Облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар негізсіз наразылықты кері қайтарып алған жағдайда төмен тұрған прокурорға осындай шешімнің уәжін жазбаша немесе электрондық құжат нысанында хабарлайды және мұндай қателіктердің алдын алуға шаралар қабылдайды.

Апелляциялық (кассациялық) сатыдағы сот наразылықты келтірген адамның не жоғары тұрған прокурордың өтінішін қанағаттандырған жағдайда, наразылық кері қайтарылып алынды деп есептеледі.

Қалған барлық жағдайларда, соның ішінде прокурорлардың бастамасы бойынша наразылықтары қайтарылғанда, мұндай наразылықтар қайтып берілген ретінде есепке алуға жатады.

24. Әкімшілік істер бойынша заңдылықтың бұзылуына ден қою тиімділігі прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтініштері негізінде заңдылықты бұзу факті бойынша қабылданған соттардың жеке қаулыларын, сондай-ақ сот отырысында анықталған мән-жайларға бай-ланысты бастама жасалған тексеру мен прокурорлық қадағалау актілерінің талдауына негізделе отырып жоғары тұрған прокуратурамен бағаланады.

Осы мақсаттарда прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтініштері негізінде заңдылықты бұзу факті бойынша қабылданған соттың жеке қаулыларының прокурордың қатысуымен қаралған істер бойынша шығарылған заңдылықтың бұзылуына соттардың жеке қаулыларының жалпы санына ара қатынасымен есепке алу жүргізіледі.

Прокурордың өтініші бойынша жеке қаулыны шығару сот актісінде немесе сот отырысының хатта-масында осыны тікелей көрсете отырып, не іс материалдарына қоса тіркелген прокурордың жазбаша қорытындысымен расталады.

Бағалау кезінде прокурорлардың өтініштері бойынша шығарылған жеке қаулылар, сондай-ақ прокурорлық тексерулер мен прокурорлық қадағалау актілері бойынша қабылданған шаралардың нәтижелігі (заңдылықтың бұзылуын жою, тұлғаларды заңда белгіленген жауапкершілікке тарту және басқалары) ескеріледі.

Төмен тұрған прокуратуралардың бағалау қызметі жұмыс нәтижесін ескере отырып басқа да көрсеткіштер бойынша жүзеге асырылуы мүмкін.

4. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасында әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру

25. ӘҚБтК-нің 851-бабына сәйкес әкімшілік құқық бұзушылық туралы iстер бойынша заңды күшiне енген қаулы және оларға шағымдарды, наразылықтарды қарау нәтижелерi бойынша қабылданған қаулыларға наразылықты Жоғарғы Сотқа тек Бас Прокурор және оның орынбасарлары келтіреді.

26. Бас Прокурордың не оның орынбасарларының әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша сот актілеріне келтірген қадағалау наразылықтарын қолдауды Бас Прокурордың тапсырмасы бойныша оның орынбасарлары, қарамағындағы прокурорлар (Департамент бастығы немесе орынба-сары, Департаменттің басқарма және бөлім бастықтары) қамтамасыз етеді.

27. Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына берілетін қадағалау наразылығын келтіру туралы өтініште:

1) өтініш жолданған лауазымды тұлғаның атауы;2) өтініш беруші адамның атауы; оның тұрғылықты жері немесе тұрған жері және іс бойынша

процессуалдық жағдайы;3) істі бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыларда қараған соттарды және олар қабылдаған

шешімдердің мазмұнын көрсету;4) наразылық келтіру ұсынылып отырған сот қаулысын көрсету;5) материалдық не процессуалдық құқық нормаларын елеулі бұзушылықтың мәні неден көрінеді

және өтініш беруші адам өтінішінің неден тұратыны қамтылуға тиіс.Өтінішке оны беруші тұлға немесе оның өкілі қол қоюға тиіс. Өкіл берген өтінішке сенімхат немесе

өкілдің өкілеттігін куәландыратын басқа да құжат қоса берілуге тиіс.Өтінішке іс бойынша шығарылған қаулының сот куәландырған көшірмелері қоса берілуге тиіс.Өтініш жоғарыда көрсетілген талаптарға сәйкес келмеген жағдайда, оны берген тұлғаларға

қайтарылуға жатады.Қадағалау тәртібімен наразылық келтіру туралы тұлғалардың өтініштерін және прокурорлардың

ұсынымдарын қарау істер талап етіліп жүзеге асырылады.Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған кезде жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін қарау

жөніндегі ведомстволық нормативтік актілерде көзделген тәртіппен бекітілетін мәнді қорытынды жа-салады.

28. Департаменттің әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалау бөлімінде жұмыс ӘҚБтК-нің құрамы бойынша істердің өсу (төмендеу) динамикасына, сот төрелігін жүзеге асы-ру және ол бойынша прокурорлық қадағалау сапасына, сондай-ақ істерді ақтайтын негіздер бойын-ша қысқарту себептеріне ай сайын талдау жасай отырып, аймақтық-тақырыптық қағидаты бойынша ұйымдастырылады.

Аймақтық прокурорлар прокурорлардың наразылықтарынсыз апелляциялық және кассациялық сатылардағы соттар күшін жойған және өзгерткен міндетті санаттағы істер бойынша соттардың қаулыларын, сондай-ақ наразылықтар кері қайтарылған істер бойынша сот актілерін ай сайын 25-ші күнге қарай зерделейді.

Келіп түскен шағымдар мен өтініштер (қорытулар) бойынша істерді зерделеу кезінде аймақтық прокурорлар төмен тұрған прокурорлардың соттарға қатысу сапасына талдау жасайды.

Жоғарыда аталған мәселелердің талдау нәтижелерін аймақтық прокурорлар тоқсандағы айдың келесі айының 5-ші күнінен кешіктірмей Департамент басшылығына анықтамамен баяндайды.

Қадағалау қызметіндегі анықталған бұзушылықтар мен оң аспектілер туралы мәліметтер дереу тізілімге енгізіледі.

5. Қорытынды ережелер29. Департамент әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалауда төменгі

прокуратуралардың қызметін басқару мен бақылауды қамтамасыз етеді, қадағалаудың осы саласындағы жұмыстың тиімділігін арттыру аясында, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының басқа да құрылымдарымен, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотымен, ғылым және білім мекемелерімен өзара бірлесіп әрекет жасауды жүзеге асырады.

30. Департамент қадағалауды ұйымдастырудың қазіргі заманғы әдістерін енгізу, оларды оқыту және тағылымдамадан өткізу арқылы әкімшілік істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын прокуратура қызметкерлерінің біліктілігін арттыру, әдістемелік және практикалық көмек көрсету бойынша жұмыс жүргізеді.

31. Департамент Бас Прокурордың және оның орынбасарларының тапсырмасымен қолданыстағы заңнаманы жетілдіруге ұсыныстар енгізу, Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, өзге де орталық мемлекеттік органдардың жұмысшы топтарының, комитеттері мен комиссияларының құрамына қатысуға, заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілердің жобалары бойынша қорытынды дайындауға, оның ішінде Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулыларын дайындау арқылы нормашығармашылық қызметке қатысады.

32. Департамент, облыс прокурорлары, Алматы, Астана қалаларының прокурорлары, ауданаралық, аудандық, қалалық және оларға теңестірілген әскери және өзге де мамандандырылған прокуратура-лар заңдылық пен құқықтық тәртіптің жай-күйін, қадағалау қызметінің нәтижелерін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы жарыққа шығарып, прокуратура органдарының имидждік бағдарламасын жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 14 сәуірдегі Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 10706 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының бұйрығы

2015 жылғы 11 наурыз №42 Астана қаласы

«Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығын прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру және соттарда мемлекеттің мүддесіне өкілдік

ету жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2012 жылғы 13 желтоқсандағы № 151 бұйрығына

өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығына қадағалауды және азаматтық сот ісін

жүргізуде мемлекет мүдделеріне өкілдік етудің тиімділігін арттыру мақсатында, «Прокуратура туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 11-бабының 4) тармағын басшылыққа ала отырып, бұйырамын:

1. «Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру және соттарда мемлекеттің мүддесіне өкілдік ету жөніндегі нұсқаулықты бекіту тура-лы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2013 жылдың 24 қаңтарында №8288 тіркелген) Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2012 жылғы 13 желтоқсандағы № 151 бұйрығына мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

аталған бұйрықпен бекітілген Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығына прокурорлық қадағалауды ұйымдастыру және соттарда мемлекеттің мүддесіне өкілдік ету жөніндегі нұсқаулығында:

4-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:«Қадағалау функцияларын тиімді атқару және заң бұзушылықтарға жедел шара қолдану

мақсатында прокурорлар өз қызметінде Құқық қорғау және арнайы органдарының ақпараттық алмасу жүйесін, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің Бірыңғай сәйкестендірілген статистикалық жүйесін және басқа да ақпараттық ресур-стары мен жүйелерін, сондай-ақ өзге мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерін пайдаланады.»;

7-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«7. Азаматтық істер бойынша соттарда мемлекеттің мүддесіне өкілдік ете отырып, прокурор

Қазақстан Республикасының Конституциясына, АІЖК-не, Заңға және өзге де заңнамалық актілерге сәйкес өзінің өкілеттігін жүзеге асырады.

Аумақтық прокурорлар өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде бірінші, аппеляциялық және кассациялық сатыдағы соттарда азаматтық істерді қарау кезінде, осы соттардың орналасқан жерінде мамандандырылған прокурорлардың құзыретіне осы Нұсқаулықпен жатқызылған даулар са-наттарын қоспағанда, қатысуларын және кейінгі қадағалауын қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған әскери прокурорлар өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген азаматтық істерді әскери соттардың қарауы кезінде қатысуды және кейінгі қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған көлік прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде бірінші, аппеляциялық және кассациялық сатыдағы соттарда даудың мәні көліктік инфрақұрылым объектілері не тараптардың бірі ретінде темір жол, автомобильдік (жолаушыларды, багаждарды және жүктерді халықаралық автомобильдік тасымалдау бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельстік және магистралдық құбыржол көлігі, ғарыш жүйесінің ұйымдары, сондай-ақ аталған объектілер мен субъектілерге қатысты өкілеттікті іске асыратын мемлекеттік органдар және көлік прокуратура орган-дары болып табылатын осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген азаматтық істерді қарауы кезінде қатысуды және кейінгі қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғатты қорғау прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде өздері талапкер, жауапкер не үшінші тұлға ретінде тартылған азаматтық істердің соттарда қарау кезінде қатысуды және кейінгі қадағалауды қамтамасыз етеді.

Аумақтық прокурорлар осы бұйрықпен мамандандырылған прокурорлардың құзыретіне жатқызылған істерді сот өндірісіне қабылдаған жағдайда, осы соттардың орналасқан жері бойынша мамандандырылған прокурорларды уақтылы және тиісті түрде хабарлауын (телефонограммамен не хабарлаудың тіркелуін қамтамасыз ететін басқа байланыс құралдарымен) қамтамасыз етеді. Мамандандырылған прокурорлар қарауға тағайындалған барлық істердің мониторингін жергілікті соттың ресми сайттарын қолдана отырып немесе басқа тәсілдер арқылы жүзеге асырады.

Мамандандырылған прокуратураның құзыретіне жатқызылған істі қарайтын соттың орналасқан жерінде аталған прокуратураның болмаған, не бұл туралы мамандандырылған прокурорды хабардар етпеген жағдайда, соттарға қатысу және кейін сот актілерінің заңдылығын тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі.

Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттарға қатысуды прокуратураның тиісті құрылымдық бөлімдердің прокурорлары қамтамасыз етеді.

Көлік прокурорларының құзыретіне жататын Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты қарайтын істер бойынша қатысуды және кейінгі қадағалауды қамтамасыз ету Бас көлік прокуратурасына жүктеледі.

Мамандандырылған ювеналды соттарда қатысуды қамтамасыз ету осы соттар орналасқан жердегі прокурорларға жүктеледі.

Алматы және Астана қалаларында мамандандырылған ювеналды соттардың сот актілерінің заңдылығына қадағалауды жүзеге асыру тәртібін осы қалалардың прокурорлары айқындайды.

Соттармен қаралған істер бойынша аумақтық және мамандандырылған прокурорлар тоқсан сай-ын өзара салыстыру жүргізеді.»;

8-тармақтағы он сегізінші абзацтан кейін мынадай мазмұндағы абзацпен толықтырылсын:«Басқа даулар бойынша прокурор процеске жоғары тұрған прокурордың нұсқауы не соттың тиісті

ұйғарымы болған жағдайда ғана қатысады.»;9-тармақта:он жетінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«Қадағалау қызметі барысында Мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғалары, жеке және заңды

тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзуы анықталған жаңдайда, прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды, бұл бойынша қосымша тексеру жүргізуге шаралар қабылдауға және кінәлі тұлғаларды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту мәселені шешу үшін және заң бұзушылықтарға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою мақсатында жазбаша немесе электронды құжат түрінде жоғары турған прокурдың назарына жеткізеді.»;

он жетінші абзацтан кейін мынадай мазмұндағы абзацпен толықтырылсын:«АІЖК-нің 66-бабы 3-тармағына сәйкес бірінші сатыдағы сотқа тараптарда бар болған

дәлеледемелердің ұсынылмауы аппеляциялық, кассациялық және қадағалау сатысындағы соттарға осы дәлелдемелерді ұсыну мүмкіндігін жояды. Сондықтан прокурорлар мемлекеттің мүддесіне қатысты даулар бойынша істі дұрыс шешуге қажет дәлелдемелерді мемлекеттік заңды тұлғалармен уақтылы ұсынылуын қамтамасыз етуге бағытталған шаралар қабылдауға міндетті.»;

11-тармақта төртінші абзацтан кейін мынадай мазмұндағы абзацпен толықтырылсын:«Прокурордың бастамасымен қозғалған іс бойынша, сондай-ақ жауапкер ретінде прокуратура ор-

ганы немесе мекемесі қатысқан дау бойынша апелляциялық, кассациялық наразылық келтірілмейді. Қабылданған сот актілерімен келіспеген жағдайда прокурор апелляциялық, кассациялық шағым бе-руге құқылы.»;

12-тармақта:бірінші абзацтан кейін мынадай мазмұндағы абзацпен толықтырылсын:«Жеңілдетілген іс жүргізу тәртібінде (АІЖК-нің 13-1-тарауы) қаралған істер бойынша заңды күшіне

енген сот актілеріне қадағалау ретімен шағым, наразылық келтіруге жатпайды. Сондықтан қала, ау-дан және оларға теңестірілген прокуратуралар апелляциялық мерзімде бірінші сатыдағы соттардың мемлекеттік органның (мекеменің, кәсіпорынның) пайдасына шығарылмаған және істің әрі қарай қозғалысына кедергі жасайтын шешімдері мен ұйғарымдарының заңдылығын тексеруге міндетті.»;

бесінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«Осы тармақта көрсетілген істер бойынша заңды күшіне енген сот актілері туралы, олардың

заңдылығын тексеру нәтижелері және қабылданған шаралар жөніндегі мәліметтер осы Нұсқаулықтың тармағына сәйкес Департаментке тоқсан сайын жіберілетін ақпаратқа қосылады.»;

14-тармақтың төртінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:«Аппеляциялық тәртіпте қаралмаған азаматтық іс бойынша заңды күшіне енген сот шешіміне

кассациялық наразылықты бірінші сатыдағы сотқа қатысқан прокурор бере алады.»;15-тармақта:бірінші және екінші абзацтар мынадай редакцияда жазылсын:«Облыс, Алматы, Астана қалаларының және оларға теңестірілген прокурорлары АІЖК-нің

55-бабының 2-бөлігінде (АІЖК-нің 350-бабының 2-бөлігі) және Нұсқаулықтың 8-тарауында көзделген істер бойынша, оның ішінде жеңілдетілген іс жүргізу тәртібінде шешілген істерді қоса алғанда, аппеляциялық тәртіпте қарау кезінде тиісті прокурорлардың қатысуын қамтамасыз етеді.

Облыстық және оларға теңестірілген соттардың кассациялық сот алқасымен қаралатын істер бойынша қатысуды АІЖК-нің 383-15-бабының 2-бөлігіне сәйкес, облыс, Алматы, Астана қалалары және оларға теңестірілген прокурорлары, олардың орынбасарлары, ал олардың қатысуы мүмкін болмаса – бағынысты прокурорлар (басқарма бастығы, оның орынбасары, облыс прокурорының аға көмекшісі, көмекшісі) қамтамасыз етеді.»;

үшінші абзац алынып тасталсын; төртінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалау саласына жеткшілік ететін

облыстардың, Алматы, Астана қалалары және оларға теңестірілген прокурорлардың орынбасарлары, қалалар мен аудандардың прокурорлары және азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығын қадағалау саласына жеткшілік ететін олардың орынбасарлары кемінде жылына 4 рет бірінші сатыдағы соттардың міндетті санаттағы аса күрделі істерді, сондай-ақ қоғамдық пікір тудырған азаматтардың едәуір санының мүддесін қозғайтын істерді қарауына қатысады.»;

16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«16. Азаматтық істер бойынша сот актілерінің заңдылығына қадағалаудың негізгі көрсеткіштері:қадағалу сапасы;наразылықтар сапасы;заңдылықтың бұзылуына әрекет ету тиімділігі болып табылады.Жоғары тұрған прокуратурамен қадағалу сапасы апелляциялық, кассациялық және қадағалау

тәртібінде міндетті санаттағы, сондай-ақ прокурордың қасысуымен қаралған өзге де істер бойн-ша тараптардың шағымдары немесе жоғары тұрған прокурордың наразылығымен (төменгі тұрған прокурордың ұсынысысыз) күші жойылған сот актілеріне мониторинг жасау негізінде бағаланады.

Айқын (анық) заң бұзушылықтарға байланысты күші жойылған сот актілері бойынша қадағалаушы прокурор қадағалау жұмысының талаптарын және стандарттарын бұза отырып, қасақана әрекетінің (әрекетсіздігінің) немесе салғырттығының не құқық нормаларын білмеу салдарынан прокурорлық ықпал ету шараларын көрмегені ескеріледі. Осы мән-жайлардың болуы не болмауы бірінші, апелляциялық, кассациялық және қадағалау сатыларының сот актілерін зерделеу арқылы анықталады.

Осы мақсатта міндетті санаттағы және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші саты соттарының прокурордың апелляциялық наразылығы негізінде күші жойылған шешімдердің, прокурорлардың апелляциялық шағымы бойынша күші жойылған шешімдерді қоспағанда, апелляциялық тәртіпте міндетті санаттағы және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша бірінші саты соттарының күші жойылған шешімдерінің жалпы санына шаққандағы арақатысы бойынша апелляциялық наразылық келтіру тиімділігінің есебі жүргізіледі.

Бұдан бұрын апелляциялық наразылықсыз, бірінші сатыдағы сот шешімінің күшін жойған апелляциялық қаулының (шешімнің) күші кассациялық наразалық негізінде жойылған жағдайда, тараптардың апелляциялық шағымдарымен күші жойылған бірінші сатыдағы соттардың шешімдерінің саны туралы статистикалық есептегі мәліметтер азаю жағына түзетіледі.

Апелляциялық наразылық келтіру тиімділігін есептеу кезінде АІЖК-нің 345-бабының 2-бөлігінің тәртібінде апелляциялық сатыдағы сотқа ұсынылған жаңа дәлелдемелер негізінде, егер ол туралы апелляциялық қаулыда, шешімде тікелей көрсетілген жағдайда, күші жойылған, сонымен қатар талап қоюдан бас тартуына, тараптардың бітімгерлік немесе медиациялық келісімдер жасауына байланысты күші жойылған шешімдер есепке алынбайды.

АІЖК-нің 366-бабының 1-бөлігінде көрсетілген іс жүргізу нормаларының бұзылуы немесе дұрыс қолданылмауы салдарынан сот шешімінің күші жойылған жағдайда, жаңа дәлелдемелер болғанның өзінде де, көрсетілген тәртіп қолданылмайды.

Статистикалық есепте жаңа дәлелдемелер негізінде күші жойылған сот актілері туралы мәліметтердің көрсетілуі тек Департаменттің жазбаша (электрондық құжат нысанында) келісімін алғаннан кейін жүргізіледі. Тиісті өтінішхат іс бойынша қабылданған сот актілерінің көшірмелерін қоса тіркей отырып, соттың процесуалдық шешімі қабылданғаннан кейін 10 күн ішінде Департаментке жолданады.

Міндетті санаттағы және прокурордың қатысуымен қаралған өзге де істер бойынша сот актілерінің кассациялық және қадағалау тәртібінде күші жоюлуы, наразылық келтіру тиімділігінің көрсеткішін есеп-теместен ескеріледі.

Жоғары тұрған прокуратурамен наразылықтардың сапасы сұратып алынған, сотпен қайтарылған және қанағаттандырылмаған апелляциялық және кассациялық наразылықтардың мониторингі негізінде бағаланады.

Негізсіз наразылықтар есепке алынады. Оларға, прокурормен қадағалу жұмысының талаптарын және стандарттарын айқын (анық) бұза отырып, қасақана немесе салғырттығының не құқық нормала-рын, оның ішінде ведомстволық актілерді білмеу салдарынан әзірленген наразалықтар жатады. Осы мән-жайлардың болуы не болмауы наразалықты және іс бойынша қабылданған сот актілерін зерделеу арқылы анықталады.

Осы мақсатта апелляциялық (кассациялық) наразылықтардың қанағаттандырылу есебі жүргізіледі, ол мынадай формула бойынша есептеледі:

100 % - (қанағаттандырылмағандар/қаралғандар) х 100 % = қанағаттандырылу.Бұл ретте, бұдан бұрын апелляциялық (кассациялық) наразылық қанағаттандырусыз қалдырылған

істер бойынша кассациялық наразылық (облыс немесе оған теңестірілген прокурордың ұсынысы бойынша келтірілген қадағалау наразылығы) қанағаттандырылған жағдайда, қанағаттандырылмаған апелляциялық (кассациялық) наразылықтар саны туралы статистикалық есеп мәліметтері азаю жағына түзетіледі.

Облыс, Астана және Алматы қалаларының және оларға теңестірілген прокурорлары негізсіз келтірілген наразылықты кері сұратып алған жағдайда, төменгі тұрған прокурорға бұндай шешімнің себебі туралы жазбаша (электрондық құжат нысанында) хабарлауы және бұндай қателіктердің алдын алу шараларын қолдану қажет.

Наразылық келтірген адамның не жоғары тұрған прокурордың өтінішін қанағаттандыру туралы апелляциялық (кассациялық) саты соттымен тиісті қаулы шығарылған, сонымен қатар тараптардың апелляциялық (кассациялық) шағымдарымен істерді қарау кезінде апелляциялық (кассациялық) қаулыда (шешімде) соттың наразылықты кері қайтарғандығы туралы қорытындысы болған жағдайда, наразылық кері сұратылған деп саналады.

Қалған жағдайлардың барлығында, оның ішінде прокурордың бастамасы бойынша наразылықтар қайтарылған жағдайда, наразылықтар қайтарылған болып есептеуге жатады.

Жоғары тұрған прокуратурамен, азаматтық істер бойынша заңдылықты бұзуға тиімді әрекет етуі прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтінімдері негізінде заңдылықтың бұзылуы бойынша соттармен шығарылған жеке ұйғарымдарына, сонымен қатар сот отырысында анықталған мән-жайлар бойынша прокурордың бастамасымен жүргізілген тексеру мен прокурорлық қадағалау актілеріне мониторинг жасау арқылы бағаланады.

Осы мақсатта прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша олардың өтінімдерімен заңдылықтың бұзылуына қатысты соттармен шығарылған жеке ұйғарымдарының, прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша заңдылықтың бұзылуына қатысты соттармен шығарылған жеке ұйғарымдарының жалпы санына шаққандағы арақатысының есебі жүргізіледі.

Жеке ұйғарымның прокурордың өтінімі бойынша шығарылғандығы ол туралы тікелей сот актісінде немесе сот отырысының хаттамасында көрсетілуімен, сондай-ақ істің материалдарына қоса тіркелген прокурордың жазбаша қорытындысымен куәландырылады.

Бағалау кезінде прокурорлардың өтінімдері бойынша шығарылған жеке ұйғарымдар, сонымен қатар прокурорлық тексерістер және прокурорлық қадағалау актілері (заңдылықтың бұзылуын жою, адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және басқалары) бойынша қабылданған шаралардың нәтижелілігі ескеріледі.

Төмен тұрған прокуратуралардың қызметін бағалау басқа да көрсеткіштер бойынша жұмыс нәтижелерін ескеру арқылы жүргізілуі мүмкін.»;

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:«17. Салық кодексінің 534-бабының 1-тармағының 14) тармақшасына сәйкес, соттардың шешімдері

мен қаулыларына берілген кассациялық шағымдардан мемлекеттік баж өндіріледі. Сондықтан, об-лыс, Астана, Алматы қалаларының және оларға теңестірілген прокуратураларында жеке және заңды тұлғалардан келіп түскен кассациялық наразылық келтіру туралы өтініштер бойынша азаматтық істерді сұратып алумен заңды күшіне енген сот актілерінің мынадай:

осы нұқсаулықтың 8-тармағында көзделген істер бойынша мемлекет пайдасына емес шешім шығарған жағдайда;

жұмысқа байланысты, дансаулығына зақым келтірумен, асыраушының өлімімен немесе қылмыспен келтірілген залалдың орнын толтыру туралы (талапкердің шағымы бойынша);

тарап ретінде Ұлы Отан соғысының қатысушылары, оларға теңестірілген адамдар, I және II топтағы мүгедектер, зейнеткерлер болып табылатын даулары бойынша заңдылығы тексеріледі.

Өзге жағдайларда арызданушыға оның кассациялық сатыдағы сотқа кассациялық шағыммен дербес жүгіну құқығы түсіндіріледі.

Азаматтық істі кассациялық тәртіпте тексеру үшін тиісті соттан АІЖК-нің 383-1-бабының 3-бөлігіне сәйкес, кассациялық наразылықты келтіруге құқығы бар прокурорлармен сұратып алынуы мүмкін.

Азаматтық іс өтініштің жауапты орындаушыға түскеннен бастап 5 жұмыс күні ішінде сұратылады. Бұл ретте, заңды күшіне енген сот актісіне кассациялық наразылықты келтіру туралы өтінішті қарау мерзімі АІЖК-нің 387-бабының 2-1-бөлігінде, 124-бабының 2-бөлігінде және 125-бабында көзделген тәртіпте есептеледі.

Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, облыс прокурорымен (оған теңестірілген про-курормен) не оны алмастыратын тұлғамен бекітілетін дәлелді қорытынды жасалады. Арызданушыға берілетін жауаптарға облыс прокуроры (оған теңестірілген прокурор) не оны алмастыратын тұлға өзі қол қояды.»;

24-тармақта:он үшінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:«Оған сенім хатты немесе оның өкілдігін куәландыратын құжаттарды, сонымен қатар Жоғары Сотқа

жүгінген кезде салық заңнамасына сәйкес мемлекеттік баж төленгені туралы растайтын құжаттарды қоса тіркемеген жағдайда, өтініш берген адамға қайтарылуға жатады.»;

он төртінші абзац алып тасталсын.2. Осы бұйрықпен Қазақстан Республикасы прокуратура органдарының, ведомстволары мен

мекемелерінің барлық қызметкерлері таныстырылсын.3. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Соттарда мемлекет мүддесіне өкілеттік ету

департаменті осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде тіркелуін және ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

4. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Қаржы, ақпараттандыру және ақпаратты ресурстарды қорғау департаментіне бұйрықтың Қазақстан Республикасы Бас прокуратураның ресми сайтына орналастыруды қамтамасыз етуді.

5. Бұйрықтың орындалуына бақылауды Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік етуші орынбасарына жүктеуді.

6. Осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры А. ДАУЫЛБАЕВ.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 14 сәуірдегі Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 10718 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрілігінің бұйрығы

2015 жылғы 16 қаңтар №13 Астана қаласы

Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы

қорытынды беретін комиссия қызметінің қағидаларын және құрамын бекіту туралы

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан

Республикасы Кодексінің 84-бабаның 8-тармағына сәйкес бұйырамын:1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды

асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды беретін комиссия қызметінің қағидалары және құрамы бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті (З.Оразалиева):

1) осы бұйрықтың белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде тіркелуін;2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден

өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Е.Н:Иманғалиевке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр А.СӘРІНЖІПОВ.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 10 қаңтардағы №13 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды беретін комиссия

қызметінің қағидалары және құрамы1. Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алуға беру тура-

лы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды беретін комиссия (бұдан әрі – комиссия) Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алу саласындағы мемлекеттiк саясатты іске асыру жөніндегі атқарушы органдардың келісілген іс-қимылын қамтамасыз ету үшін құрылған, тұрақты жұмыс істейтін болып табылады.

2. Комиссия өз қызметiнде Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін (бұдан әрі – Кодекс), осы Қағидаларды, «Мемлекеттік қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын жүзеге асыру қағидаларын


28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz16бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы №382 қаулысын (бұдан әрі – Қаулы), сондай-ақ «Балаларды қорғау және баланы шетелдік асырап алуға қатысты ынтымақтастық туралы конвенцияны ратификациялау туралы» Қазақстан Республикасының Заңын басшылыққа алады.

3. Комиссияның негізгі функциялары: 1) қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарды (бұдан

әрі – орган) балаларды қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа отбасына не патронаттық тәрбиеге орналастыру жөніндегі атқарған шаралары туралы тыңдау;

2) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды (бұдан әрі – балалар) асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды дайындау болып табылады.

4. Ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім беру саласындағы уәкілетті органының басшысы (басшының орынбасары) комиссия төрағасы болып табылады.

Комиссия төрағасы комиссия қызметіне басшылық жасайды, комиссия отырыстарында төрағалық етеді, оның жұмысын жоспарлайды .

5. Комиссия ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының жанынан құрылады.

Облыстық білім басқармаларының, аудандық, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім бөлімдерінің басшысы (комиссия төрағасы), қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын маман (комиссия хатшысы), ішкі істер органының, жұмыспен қамтуды және әлеуметтік бағдарламаларды үйлестіру органының, денсаулық сақтау органының, әділет органының өкілдері комиссияға кіреді.

Комиссия мүшелері комиссия отырыстарына алмасу құқығынсыз қатысады. 6. Комиссия жұмысының регламентін оның төрағасы бекітеді. Комиссия отырыстары қажеттілігіне қарай, бірақ айына кемінде бір рет өткізіледі және оған

мүшелерінің кемінде үштен екісі қатысса, заңды болып саналады. 7. Комиссияда қарауға жататын құжаттарды (баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі, баланың

әлеуметтік жағдайын растайтын құжаттар) ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім беру саласындағы уәкілетті органы дайындайды және олар түскен сәттен бастап он жұмыс күні ішінде қаралады.

Комиссия қарауына түскен материалдардың уақтылы және сапалы қаралуын қамтамасыз ету мақсатында комиссия төрағасы мен мүшелері оларды жеті жұмыс күні ішінде алдын ала зерделейді.

Қарауға түскен материалдарды алдын ала зерделеу процесінде комиссия: комиссия отырысына шақырып алынуға немесе шақырылуға жататын адамдар тобын; материалдардың уақтылы және дұрыс қаралуы үшін маңызы бар мән-жайларды қосымша

тексеруден өткізу, сондай-ақ қосымша материалдарды талап ету қажеттігін айқындайды. 8. Комиссия отырысында хаттама жүргізіледі. Хаттамада отырыстың өтетін уақыты мен орны,

комиссия құрамы, қаралуға жататын баланың аты, тегі, әкесінің аты (бар болған жағдайда), қабылданған шешім көрсетіледі.

9. Асырап алудың бала мүддесіне сәйкес келетіні не сәйкес келмейтіні туралы комиссияның шешімі отырысқа қатысып отырған оның мүшелерінің көпшілік дауысымен қабылданады. Дауыстар тең болған кезде комиссия төрағасының даусы шешуші болып табылады.

10. Комиссия қабылданған шешімі осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасы азаматы болып табылатын балаларды асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды нысанда (бұдан әрі-Қорытынды) рәсімделеді.

Қорытынды көшірмесі үш жұмыс күні ішінде органға жіберіледі. Орталықтандырылған есепке қоюға жататын балаларға қатысты орган қорытындының көшірмесін

Қазақстан Республикасының балалардың құқықтарын қорғау саласындағы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетіне жібереді.

11. Комиссия қызметін ұйымдық-техникалық қамтамасыз етуді ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды беретін комиссия қызметінің

қағидаларына қосымша

нысан Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды

асырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды

20__жылы «___»______________№_____

Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балалардыасырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы қорытынды беретін

комиссия __________________________________________________________________________________________________________________________________ (т.а.ж. (бар болған жағдайда), туған күні, тұратын жері)құжаттарын қарапБаланың әлеуметтік жағдайы, астын сызып көрсету (жетім, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған):____________________________________________________________Ата-анасы туралы мәлімет:Анасы: _________________________________________________________________________________________________________________________________ (т.а.ж. (бар болған жағдайда), туған күні, жоқ болу себебі: қайтыс болуы, ата-ана құқықтарынан айырылуы, сотталуы және т.б.)Әкесі: ___________________________________________________________________________________________________________________________________ (т.а.ж. (бар болған жағдайда), туған күні, жоқ болу себебі: қайтыс болуы, ата-ана құқықтарынан айырылуы, сотталуы және т.б.)Баланың аға-інілері мен апа-сіңлілері____________________________________________________________________ (туған күні, т.а.ж. (бар болған жағдайда), тұратын жері)Жақын туыстары (аталары, әжелері, ағалары, тәтелері)____________________________________________________________________ (туған күні, т.а.ж. (бар болған жағдайда), тұратын жері)Олар бала орналасқан ұйым әкімшілігімен байланыс жасап тұрады ма ____________________________________________________________________

Қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органының Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарының отбасыларына тәрбиеге беруге қолданылған шаралар туралы ақпараты

________________________________________________________________________________________________________________________________________

Комиссия отырысының хаттамасына және «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 84-бабының 7) тармақшасына сәйкес _______________________________

_____________________________________________________________________________________________________ қорытынды шығырды(Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балалардыасырап алуға беру туралы рұқсат беру мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы )

Комиссия төрағасы ________________________________ (қолы, т.а.ж. (бар болған жағдайда))

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 19 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 10288 болып енгізілді.


Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің бұйрығы


Патронаттық тәрбие туралы ережені бекіту туралы«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан

Республикасы Кодексінің 133-бабының 3-тармағына сәйкес бұйырамын: 1. Қоса беріліп отырған Патронаттық тәрбие туралы ереже бекітілсін. 2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау

комитеті (З. Оразалиева):1) осы бұйрықтың белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде тіркелуін;2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден

өт кеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;


3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Е.Н. Иманғалиевке жүктелсін.



Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 16 қаңтар №14 бұйрығына

Патронаттық тәрбие туралы ереже

1. Жалпы ережелер1. Осы Патронаттық тәрбие туралы ереже (бұдан әрі – Ереже) «Неке (ерлі-зайыптылық) және

отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Кодексіне (бұдан әрі – Кодекс) сәйкес әзірленген.

2. Патронат нысанындағы қорғаншылық немесе қамқоршылық кәмелетке толмаған жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, оның ішінде білім беру ұйымдарындағы, медициналық немесе басқа да ұйымдардағы қылмыстық құқық бұзушылықты жасады деп күдік келтірілген кәмелетке толмаған балаларға (бұдан әрі – бала (балалар)) белгіленеді.

3. Патронат тәрбиеші – қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын орган (бұдан әрі – орган) баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге беру туралы шарттың негізінде баланы (балаларды), оның ішінде білім беру ұйымдарындағы, медициналық немесе басқа да ұйымдағы баланы (балаларды) тәрбиелеуге берген адам.

4. Қылмыстық құқық бұзушылықты жасады деп күдік келтірілген баланы қоспағандар қорғаншылықта (қамқоршылықта) болмаған бала (балалар) патронаттық тәрбиеге беріледі.

5. Патронат тәрбиешіге тәрбиелеуге берілетін балалардың жалпы саны бір отбасының балаларына байланысты жағдайларды қоспағанда, үш баладан аспайды.

6. Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге беру отбасылық тәрбиелеуді қамтамасыз ету үшін баланың (балалардың) мүдделеріне сүйене отырып жүзеге асырылады.

7. Орган баланы (балаларды) күтіп-бағу, тәрбиелеу және оқыту жағдайларына бақылауды жүзеге асырады, патронат тәрбиешілердің қызметін талдайды.

2. Балаларды патронаттық тәрбиеге беруді ұйымдастыру8. Патронат тәрбиешілерді іріктеуді орган жүзеге асырады. 9. Мыналарды: 1) туған ата-аналарды; 2) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлеті шектеулi деп таныған адамдарды; 3) сот ата-ана құқықтарынан айырған немесе сот ата-ана құқықтарын шектеген адамдарды; 4) өзіне Кодексте жүктелген мiндеттердi тиісінше орындамағаны үшiн қорғаншы (қамқоршы)

мiндеттерін орындаудан шеттетiлгендердi; 5) егер бала асырап алуды сот олардың кiнәсi бойынша жойса, бұрынғы асырап алушыларды; 6) Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген адамның бала асырап алуы, оны

қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа, патронатқа қабылдап алуы мүмкін болмайтын аурулар тізбесіне сәйкес аурулары болған кезде, денсаулық жағдайы бойынша баланы тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерді орындамайтын адамдарды;

7) жүгіну кезінде өтелмеген соттылығы немесе кәмелетке толмағандарға қатысты жасалған қылмыстары бар (кісі өлтіру, қасақана денсаулығына зиян келтіру, жыныстық қатынасқа итермелеу, сонымен қатар адам саудасымен байланысты қылмыс жасау) сотталған адамдарды;

8) жүгіну кезінде тұрақты тұрғылықты жері, сондай-ақ баланың (балалардың) тұруы үшін жарамды тұрғын үй-жайы жоқ адамдарды;

9) наркологиялық немесе психоневрологиялық диспансерлерде есепте тұратын адамдарды қоспағанда, педагог қызметкерлердің лауазымдарына қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес келетін тек кәмелетке толған ерлер және әйелдер патронат тәрбиешілер болып табылады.

10. Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге алуға тілек білдірген адам органға мынадай құжаттар: 1) патронат тәрбиеші болуға тілек білдіргені туралы өтінішті; 2) тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеріп-қарауды жүргізу туралы өтінішті; 3) егер баланың (балалардың) патронат тәрбиешiсі болуға тiлек бiлдiрген адам некеде тұратын

болса, зайыбының (жұбайының) келiсiмiн; 4) патронат тәрбиешi болуға тілек білдірген адамның денсаулық жағдайы туралы анықтаманы, оның

ішінде психикалық саулығы, есірткіге (уытқұмарлыққа), алкогольге тәуелді еместігі туралы анықтаманы; 5) егер патронат тәрбиешi болуға тiлек бiлдiрген адам некеде тұратын болса, жұбайының

(зайыбының) денсаулық жағдайы туралы анықтаманы, оның ішінде психикалық саулығы, есірткіге (уытқұмарлыққа), алкогольге тәуелді еместігі туралы анықтаманы;

6) баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге алуға тілек білдірген адамның, сондай-ақ патронат тәрбиеші болуға тілек білдірген адам некеде тұратын болса, зайыбының (жұбайының) сотталмағандығы туралы мәліметтерді ұсынады ;

7) білімі туралы мәліметтер.11. Орган осы Ереженің 10-тармағында көрсетілген құжаттар болған кезде, баланы (балаларды)

патронаттық тәрбиеге алуға тілек білдірген адамның құқығын тексереді және қорытындысы бойынша шартты жасасу не жасасудан бас тарту туралы шешім шығарады.

Шартты жасасудан бас тарту туралы шешім қабылданған жағдайда, орган баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге алуға тілек білдірген адамға дәлелді жауапты жазбаша түрде бес жұмыс күні ішінде ұсынады және оған құжаттарды қайтарады.

Органның шартты жасасудан бас тарту туралы шешіміне Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жоғары тұрған мемлекеттiк органға (жоғары тұрған лауазымды адамға) немесе сот органдарына шағымдануға болады.

12. Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге анықтау кезiнде орган оның этникалық шығу тегін, белгілі бір дінге және мәдениетке қатыстылығын, ана тілін, тәрбиелеу мен оқытудағы сабақтастықты қамтамасыз ету мүмкіндігін ескере отырып, баланың мүддесiн басшылыққа алады.

13. Баланы (балаларды) шарт бойынша беру үшін оны алдын ала таңдауды органмен және ба-ланы күтіп-бағатын ұйым әкімшілігінің келісімі бойынша баланы отбасына қабылдауға тілек білдірген адамдар жүзеге асырады.

Ағалы-інілерді, апалы-сіңлілерді-қарындастарды ажыратуға, бұл балалардың мүдделеріне сай келетін және балалар өздерінің туыстығы туралы білмеген, бірге тұрмаған және бірге тәрбиеленбеген жағдайларды қоспағанда, жол берілмейді.

14. Қылмыстық құқық бұзушылықты жасады деп күдік келтірілген баланы қоспағанда, он жасқа толған баланы (балаларды) патронат тәрбиешілерге беру оның келісімімен ғана жүзеге асырылады .

15. Балаға (балаларға) патронат тәрбиешіні тағайындау кезінде патронат тәрбиешінің адамгершілік және жеке басының өзге де қасиеттері, оның патронат тәрбиеші міндеттерін орындауға қабілеті, патронат тәрбиеші мен бала (балалар) арасындағы қарым-қатынас, патронат тәрбиешінің отбасы мүшелерінің балаға (балаларға) қарым-қатынасы, сондай-ақ мүмкін болса, баланың (балалардың) өз тілегі ескеріледі.

16. Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге алуға тiлек бiлдiрген адам (патронат тәрбиешi) мен орган арасында жасалатын шарт:

1) баланы (балаларды) күтіп-бағу, тәрбиелеу және оқыту жағдайларын; 2) патронат тәрбиешiлердiң құқықтары мен мiндеттерiн; 3) органның патронат тәрбиешiлерге қатысты мiндеттерiн; 4) шартты тоқтатудың негiздерi мен салдарын көздейді. Патронаттық тәрбиеге берілген әрбір балаға (балаларға) жеке (дербес) шарт осы Ережеге

қосымшаға сәйкес нысан бойынша жасалады. Шарттың қолданылу мерзімі аяқталған жағдайда баланың (балалардың) отбасыда болу мерзімін

ұзарту жаңа шарттың негізінде жүргізіледі. 17. Бала (балалар) патронаттық тәрбиеге берілетін ұйым: 1) осы ұйымның тәрбиеленушісі болып табылатын баламен (балалармен) патронаттық тәрбиеге

беру жөніндегі дайындық жұмысын жүргізеді; 2) оның сәтті әлеуметтік бейімделуіне ықпал етеді; 3) баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге беру үшін құжаттар дайындауды жүзеге асырады; 4) патронат тәрбиешілер болуға тілек білдірген адамдарды дайындауды жүзеге асырады; 5) осы ұйымның тәрбиеленушісі болып табылатын баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге

беруді жүзеге асырады; 6) патронат тәрбиешіге ұйымдық-әдістемелік, психологиялық-педагогикалық көмек көрсетеді; 7) патронаттық тәрбиеге берілген балаларды есепке алуды жүргізеді. 18. Патронат тәрбиешiлерге берiлген әрбiр балаға (балаларға) орган: 1) баланың (балалардың) тууы туралы куәлiгiн; 2) «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту

туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушысының 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 (Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк реестрiнде № 6697 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген № 026/е нысанды медициналық құжаттаманы, егу паспортын және № 063/е ны-санды медициналық құжаттаманы;

3) бiлiмi туралы құжатты; 4) баланың (балалардың) ата-ана қамқорлығынан айырылғанын растайтын қайтыс болуы ту-

ралы куәлiктің, сот үкiмiнің немесе шешiмiнің, ата-анасының сырқаттануы немесе iздестiрiлуi туралы анықтаманың және басқа да құжаттардың көшірмелерін;

5) аға-iнiлерiнің және апа-сiңлiлерiнің-қарындастарының болуы және тұратын жерлерi туралы ақпаратты;

6) балаға (балаларға) тиесілі мүліктің тізімдемесін және оның сақталуына жауапты адамдар тура-лы мәліметтерді (бар болған жағдайда);

7) балада (балаларда) тұрғын үй-жайдың болуын растайтын құжатты; 8) баланы қылмыс жасаған күдікті патронатқа берген жағдайда қылмыстық процесті жүргізетін

органның қаулысын;9) баланың (балалардың) жеке ісінде бар өзгеде құжаттарды береді. 19. Осы Ереженің 18-тармағында көрсетілген құжаттар шарт жасасқаннан кейін патронат

тәрбиешілерге тікелей беріледі. 20. Баланы (балаларды) патронат тәрбиешіге беру органның шешімі немесе қылмыстық процесті

жүргізетін органның қаулысы негізінде шартты жасасқаннан кейін жүзеге асырылады. 21. Баланы (балаларды) патронаттық тәрбиеге беру патронат тәрбиеші мен бала (балалар)

арасында алименттік және мұрагерлік құқықтық қарым-қатынастардың туындауына әкеп соқпайды. 22. Патронат тәрбиешілерге берілген бала (балалар) өзіне мұрагерлік тәртібінде өтетін

алименттерге, бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы және ерікті жинақтаушы зейнетақы қорындағы зейнетақы жинақтарына, жәрдемақыға және басқа да әлеуметтік төлемдерге құқығын, сондай-ақ тұрғын үй-жайға меншік құқығын немесе тұрғын үй-жайды пайдалану құқығын сақтайды. Баланың (балалардың) тұрғын үй-жайы болмаған кезде Қазақстан Республикасының тұрғын үй заңнамасына сәйкес өзіне тұрғын үй-жай беру құқығына ие.

23. Егер баланың (балалардың) жәрдемақыға немесе өзге де әлеуметтiк төлемдерге құқығы болған жағдайда патронат тәрбиешіге аталған ақша қаражатын немесе әлеуметтік төлемдерді төлеуді жүзеге асыратын тиісті органдарға жүгіну тәртібі түсіндіріледі.

24. Патронат тәрбиешінің негізгі функциялары: 1) шартты орындау; 2) өз баласымен (балаларымен) бірге тұруды қамтамасыз ету; 3) баланы (балаларды) тәрбиелеу мен күтіп-бағу үшін оңтайлы жағдай жасау және ұйымдастыру; 4) баланың (балалардың) денсаулығы, дене, психикалық, адамгершілік және рухани дамуы ту-

ралы қамқорлық жасау; 5) баланың (балалардың) пікірін ескере отырып, білім беру мекемесін және оқыту нысанын таңдау; 6) баланың (балалардың) патронат тәрбиешiге берiлген құжаттарының, балаға (балаларға) тиесілі

ақшалай қаражаттың және өзге де мүліктің сақталуын қамтамасыз ету; 7) өзінің қамқорлыққа алынушыларының басқа адамдармен қатынасындағы, оның ішінде сот-

тарда арнайы өкiлеттiктерсiз қатынасындағы құқықтары мен мүдделерінің қорғалуын қамтамасыз ету; 8) баланың (балалардың) демалысын ұйымдастыру; 9) баланы (балаларды) күтіп-бағу, тәрбиелеу және оқыту үшін қолайсыз жағдайлар туындағаны

туралы органды хабардар ету; 10) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өзге де функцияларды жүзеге асыру болып

табылады. 25. Патронат тәрбиешіге берілген әр баланы (балаларды) күтіп-бағуға «Патронат тәрбиешiлерге

берiлген баланы (балаларды) күтіп-бағуға бөлінетін ақша қаражатын төлеуді жүзеге асыру қағидаларын және оның мөлшерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 381 қаулысымен белгілеген тәртіппен және мөлшерде ай сайын ақшалай қаражат төленеді.

26. Патронат тәрбиешілердің еңбегіне ақы төлеу шарттары «Азаматтық қызметшiлерге, мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен ұсталатын ұйымдардың қызметкерлерiне, қазыналық кәсiпорындардың қызметкерлерiне еңбекақы төлеу жүйесi туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2007 жылғы 29 желтоқсандағы № 1400 қаулысына сәйкес мемлекеттiк білім беру мекемелерi тәрбиешілерінің еңбегіне ақы төлеу шарттарына ұқсас анықталады.

27. Облыстық маңызы бар аудандардың, қалалардың білім беру бөлім органдары, республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім беруді басқару органдары патронат тәрбиешінің еңбегіне ақы төлеуді шарттың негізінде ақшалай қаражатты оның ағымдағы шотына ағымдағы айдың 25-күнінен кешіктірмей ай сайын аудару арқылы жүргізеді.

28. Патронат тәрбиешіге еңбекақы төлеудің тоқтатылуына әкеп соғатын мән-жайлар туындаған жағдайда (шарттың бұзылуы) орган бұл туралы патронат тәрбиешiге бес жұмыс күні ішінде жазбаша түрде хабарлайды.

29. Патронат тәрбиешілер облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың шегінде тұрғылықты жерінің өзгергені туралы көшкен сәтінен бастап күнтізбелік он күн ішінде органды жазбаша түрде хабардар етеді.

30. Патронат тәрбиеші облыстан, республикалық маңызы бар қаладан, астанадан тыс жерлерге тұрақты тұруға көшкен жағдайда шарт бұзылады.

31. Патронат тәрбиешiлер ауруханаға түскен не өзге де дәлелді себептер бойынша отбасында ұзақ уақыт болмаған жағдайда органдар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес баланы (балаларды) қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа уақытша орналастыруды қамтамасыз етеді не негізгі патронат тәрбиешінің болмау уақытына басқа патронат тәрбиешімен шарт жасасады.

32. Патронат тәрбиешінің баланы (балаларды) денсаулық сақтау ұйымына уақытша орналастыруы патронат тәрбиешінің осы балаға (балаларға) қатысты құқықтары мен міндеттерін тоқтатпайды.

33. Отбасында патронаттық тәрбиедегі баланы (балаларды) асырап алуға беру кезінде осы баланы (балаларды) асырап алуға басым құқық оның қалауы ескеріле отырып, өз отбасында бала (балалар) тәрбиеленіп жатқан патронат тәрбиешіге беріледі.

34. Баланы (балаларды) 16 жасқа толғанда жұмысқа орналастырған жағдайда ол кәмелетке толғанша шарттың қолданылуы жалғасады.

35. Шарт: 1) дәлелді себептері (сырқаттануы, отбасылық немесе материалдық жағдайының өзгеруі, баламен

өзара түсіністіктің болмауы, балалар арасындағы жанжалдар және басқалар) болған кезде патронат тәрбиешілердің бастамасы бойынша;

2) баланы (балаларды) күтіп-бағу, тәрбиелеу және білім беру үшін қолайсыз жағдайлар туындаған кезде органның бастамасы бойынша;

3) бала (балалар) ата-анасына қайтарылған, туыстарына берілген немесе бала (балалар) асырап алынған жағдайларда мерзімінен бұрын бұзылуы мүмкін.

36. Органдар патронат тәрбиешілерге жүктелген баланы (балаларды) күтіп-бағу, тәрбиелеу және оқыту бойынша міндеттеріне бақылауды Кодексте және осы Ережеде белгіленген тәртіппен патронат тәрбиешінің тұрғылықты жері бойынша жүзеге асырады.

37. Патронаттық тәрбиеге берілген баланы (балаларды) тәрбиелеуге және күтіп-бағуға бақылауды органдар 6 айда кемінде 1 рет:

1) патронаттық тәрбиеге берілген балаға (балаларға) оның тәрбиелену және күтіп-бағылу жағдайларын тексеру мақсатында бару;

2) жеке оңалту бағдарламасына сәйкес оңалту іс-шараларының, оның ішінде оңалту құралдарының уақтылы ресімделуіне және алынуына, сондай-ақ мүгедек баланың оны мақсатты пайдалануына бақылау жасау;

3) патронат тәрбиешілердің патронаттық тәрбиеге берілген баланы (балаларды) тәрбиелеу және күтіп-бағу үшін материалдық құралдарды пайдалануын тексеру түрінде жүзеге асырады.

38. Патронат тәрбиеші қамқорлыққа алынушының денсаулық жағдайы және оны тәрбиелеу, сондай-ақ оның мүлкін басқару бойынша жұмыс туралы есептерді органға жылына кемінде бір рет ұсынады.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 18 ақпанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10285 болып енгізілді.



Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидаларын бекіту туралы

«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің 89-бабының 2-тармағына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті (З. Оразалиева):



3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ре-сурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.



Министр А. СӘРІНЖІПОВ.


Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидалары

1. Осы Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидалары «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 89-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленген және бала асырап алуға тілек білдірген, Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын адамдарды (бұдан әрі – азаматтар) есепке алуды ұйымдастыру тәртібін айқындайды.

2. Азаматтарды есепке алуды ауданның, облыстық, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдары (бұдан әрі – орган) жүзеге асырады.

3. Азаматтар өзінің тұрғылықты жері бойынша органға бала асырап алу ниеті туралы жазбаша өтініш береді, оған мынадай құжаттар:

1) жеке басын куәландыратын құжаттың көшірмесі; 2) жақын туыстарының бала асырап алуға арналған жазбаша келісімі (еркін нысанда); 3) жиынтық табыс мөлшері туралы анықтама (жұмыс орнынан еңбекақысы туралы анықтама,

бірге тұратын отбасы мүшелерінің кәсіпкерлік қызметпен айналысудан түсетін және басқа да табыстар туралы анықтама);

4) отбасы жағдайы туралы анықтама (неке (ерлі-зайыптылық) қию (бұзу) туралы куәлігінің көшірмесі), балалардың туу туралы куәлігінің көшірмелері (балалар болған жағдайда));

5) Кодекстің 91-бабының 1-бөлімінің 6) тармақшасына сәйкес науқастығының жоқтығын растайтын денсаулық туралы анықтама, сондай-ақ «Денсаулық сақтау ұйымдарының бастапқы медициналық құжаттама нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушы 2010 жылғы 23 қарашадағы № 907 (Нормативтiк құқықтық актiлерiнiң мемлекеттiк реестрiнде № 6697 болып тіркелген) бұйрығымен бекітілген нысан бойынша наркологиялық және психиатриялық диспансерлерде есепте тұрғандығы туралы мәліметтердің жоқтығы туралы анықтама;

6 Тұлғаның қылмыс жасағаны туралы Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің есебінде тұрғаны жөнінде мәліметтің болуы немесе болмауы туралы анықтама;

7) тұрғын үйге меншік құқығын немесе тұрғын үйді пайдалану құқығын растайтын құжаттың көшірмесі қоса беріледі.

4. Орган Кодекстің 91-бабына сәйкес азаматтардың бала асырап алуға үміткер болу құқығын, сондай-ақ ұсынылған құжаттардың, осы Қағидаларының 3-тармағына сәйкес, толықтығын және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының талаптарына сәйкестігін тексереді.

Тексеру қорытындысы бойынша орган бала асырап алуға тілек білдіру туралы өтініш түскен күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде азаматтардың тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеріп-қарауды жүргізеді, оның нәтижелері бойынша осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тиісті акті жасайды және 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша азаматтардың бала асырап алуға үміткер болу мүмкіндігі не мүмкін еместігі туралы қорытынды дайындайды.

5. Азаматтар қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес болған жағдайда орган өтініш түскен күннен бастап күнтізбелік он бес күні ішінде осы Қағидаларының 3-қосымшасына сәйкес нысан бойынша бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу журналына жазба енгізу арқылы оларды бала асырап алуға үміткер ретінде есепке қояды.

Әр бала асырап алуға үміткерге тұрғылықты жері бойынша органда жеке үй-жайда сақталатын жеке іс басталады.

6. Азаматтар Кодекстің 91-тармағының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда орган қол қойылған күннен бастап күнтізбелік бес күн ішінде азаматтардың назарына негіздемесі бар теріс қорытындыны жеткізеді.

Теріс қорытынды бала асырап алуға үміткер ретінде есепке алудан бас тарту үшін негіз болып табылады. Осы Қағидалардың 3-тармағына сәйкес ұсынылған құжаттар азаматтардың өздеріне бір мезгілде қайтарылады.

Азаматтардың теріс қорытындыға Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында белгіленген тәртіппен жоғары тұрған мемлекеттiк органға (жоғары тұрған лауазымды адамға) немесе сот органдарына шағымдану құқығы бар.

7. Егер бала асырап алуға үміткерлер өзі тұратын аумақтағы облыста, республикалық маңызы бар қалада, астанада асырап алу үшін бала таңдай алмаса, бала асырап алуға үміткерлердің тұрғылықты жері бойынша орган олардың тілек білдіруіне байланысты басқа облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың білім беруді басқару органдарына бала асырап алуға үміткерлер ретінде одан әрі тіркеу үшін жазбаша өтінішпен жүгінеді.

Бұл ретте осы Қағидалардың 3-тармағында көрсетілген құжаттар, тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеріп-қарау актісі, бала асырап алуға үміткер болу мүмкіндігі туралы оң қорытынды қоса беріледі.

8. Бала асырап алуға үміткерлер баланы таңдап, сотқа баланы асырап алуға құжаттарды бергеннен кейін немесе жазбаша өтініш негізінде (еркін үлгіде) бала асырап алуға үміткерлер ретінде тіркелген органнан есептен шығарылады.

Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидаларына 1-қосымша нысан

Бала асырап алуға үміткер болуға тілек білдірген азаматтардың тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын тексеріп-қарау

АКТІСІ

Тексеріп-қарау жүргізілген күн_______________________________________Тексеріп-қарауды жүргізген _________________________________________ (тексеріп-қарауды жүргізген адамдардың_______________________________________________________ тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), лауазымы, жұмыс орны)Қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органның

мекенжайы және телефоны:________________________________________________________________________________________Тексеріп-қарау мақсаты:____________________________________________ (бала асырап алу)1. Бала асырап алуға үміткер болуға тілек білдірген азаматтардың жалпы мінездемесіТегі ___________________________ аты_________________________________әкесінің аты (бар болса)_________________ туған күні_____________________жұмыс орны _________________ лауазымы ______________________________білімі ______________________ азаматтығы _____________________________Тегі ___________________________ аты ________________________________әкесінің аты (бар болса) __________________ туған күні __________________жұмыс орны _________________ лауазымы ____________________________білімі ______________________ азаматтығы ___________________________Тұрғылықты жері__________________________________________________Некеде ____________________ бастап________________________________ (тұрады, тұрмайды) (неке тіркелген күн)Күйеуінің бұдан бұрынғы некелері _________, _____________, аралығында (иә, жоқ)Әйелінің бұдан бұрынғы некелері _________, ______________, аралығында (иә, жоқ)Балалары _________________________________________________________ (бар, жоқ)Балалары туралы мәліметтер:1) Тегі ____________________________ аты ___________________________әкесінің аты (бар болса)________________________ туған күні ___________Құқықтық қатынастары (күйеуімен және әйелімен бөлек-бөлек)_________________________________________________________________ (туған, асырап алынған, қамқорлыққа алынған)Тұрғылықты жері __________________________________________________2) Тегі ___________________________аты _____________________________әкесінің аты (бар болса) ________________________ туған күні____________ Құқықтық қатынастары (күйеуімен және әйелімен бөлек-бөлек) __________________________________________________________________ (туған, асырап алынған, қамқорлыққа алынған)Тұрғылықты жері __________________________________________________3) Тегі ____________________________ аты ___________________________әкесінің аты (бар болса) ________________________ туған күні ___________

Құқықтық қатынастары (күйеуімен және әйелімен бөлек-бөлек)_________________________________________________________________(туған, асырап алынған, қамқорлыққа алынған)Тұрғылықты жері _________________________________________________2. Бала асырап алуға үміткер болуға тілек білдірген азаматтардың тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларының сипаттамасыЖалпы ауданы ________ (шаршы м.) тұрғылықты ауданы ______ (шаршы м.)Тұрғын бөлмелердің саны _________Тіркелгендер______________________________________________________ (тұрақты, уақытша)________________________________________________ құқығымен тұрады(меншік иесі, жалдаушы, қосымша жалдаушы)Үйдің, пәтердің тиесілілігі _________________________________________(мемлекеттік, жеке)Тұрғын үйдің жайлылығы__________________________________________(абаттандырылған, абаттандырылмаған, ішінара жайлы)Санитариялық-гигиеналық жай-күйі _________________________________(жақсы, қанағаттанарлық, қанағаттанарлықсыз)Тұрғын үй туралы қосымша мәліметтер _______________________________________________________________________________________________

Отбасының бірге тұратын басқа мүшелері:

Тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Туған күні Туыстық қатынастары Жылдық табыс

3. Биографиялық деректер (балалық шақта және жасөспірім кезеңдегі отбасы ахуалы, ата-анасымен, аға-інілерімен, апа-сіңлі-қарындастарымен, басқа туыстарымен қарым-қатынасы): _________________________________________________________________

4. Отбасы ішіндегі өзара қарым-қатынастар (отбасының бұрынғы ерлі-зайыптылық өмірінің сипаттамасы және қазіргі уақыттағы ахуалы, бала асырап алушылардың жеке қасиеттері, қызығушылығы, бос уақытын өткізуі, дүниетанымы, дінге, тәрбиелеуге көзқарасы, балалармен қарым-қатынас тәжірибесінің бар-жоғы, жақын туыстарының бала асырап алуға көзқарасы)___

__________________________________________________________________________________________________________________________5. Бала асырап алуға себеп: ___________________________________________________________________________________________________6. Денсаулығының жай-күйі (бала асырап алуға үміткер болуға тілек білдірген азаматтар денсаулығының

жай-күйі туралы дәрігерлік қорытындыға сәйкес)____________________________________________7. Бала асырап алуға үміткер болуға тілек білдірген азаматтарСот әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танымаған.Сот ата-ана құқығынан айырмаған және оны шектемеген.Өзіне жүктелген міндеттерді тиісінше орындамағаны үшін қорғаншылар, қамқоршылар

міндеттерінен шеттетілмеген.Егер сот олардың кінәсінен бала асырап алудың күшін жойса, бұрынғы бала асырап алушылар

болып табылмайды.Қасақана қылмыс жасағаны үшін соттылығы жоқ._______________ __________________ (қолы) (аты-жөні, тегі) _________________(күні)

Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидаларына 2-қосымша

нысан_________________________________________(қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органның атауы)

Бала асырап алуға үміткер (үміткерлер) болудың мүмкіндігі/мүмкін еместігі туралыҚОРЫТЫНДЫ

Т.А.Ә. (бар болса) (толық) __________________________________________Туған күні: __________________________________________Т.А.Ә. (бар болса) (толық) __________________________________________Туған күні: __________________________________________Мекенжайы (тұрғылықты жері, индексі) ___________________________________________________________________________________________________Отбасының сипаттамасы (құрамы, некенің ұзақтығы (қайта некеде болған кезде бұрынғы некеден

балаларының бар-жоғы көрсетілсін), балалармен қарым-қатынас жасау тәжірибесі, отбасы мүшелерінің арасындағы өзара қарым-қатынас, жақын туысқандардың бар-жоғы және олардың бала асырап алуға көзқарасы, бала асырап алуға үміткерлердің мінез-құлық ерекшеліктері); ерлі-зайыптылардың біреуі бала асырап алған кезде екіншісінің бала асырап алуға келісімінің бар екені көрсетілсін).

____________________________________________________________________________________________________________________________________Білімі және кәсіптік қызметі _____________________________________________________________________________________________________________Денсаулық жай-күйінің сипаттамасы (денсаулығының жалпы жай-күйі, бала асырап алуға кедергі

келтіретін ауруларының болуы) ___________________________________________________________________Материалдық жағдайы (мүлкі, жалақысының мөлшері, табыстардың өзге түрлері) ____________________________________________________________________________________________________________________________Бала асырап алуға себеп __________________________________________Бала асырап алушылардың баланың кандидатурасы бойынша тілектері (жынысы, жасы, мінез-

құлқы, түр-әлпетінің ерекшеліктері, бала асырап алуға үміткерлердің дамуында ауытқушылықтары бар баланы асырап алуға келісімі)

______________________________________________________________________________________________________________________________________Азамат _________________________________________________________(өтініш берушінің (берушілердің) Т.А.Ә.(бар болса)) бала асырап алуға үміткер (үміткерлер) болуының мүмкіндігі/мүмкін еместігі туралы қорытынды______________________________________________________________________________________________________________________________________ лауазымы, Т.А.Ә.(бар болса), күні, қолы

М.О.Бала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу қағидаларына 3-қосымша

нысанБала асырап алуға тілек білдірген адамдарды есепке алу журналы

Бала асырап алуға үміткерлердің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) (толық)

Туған күні (туған күні, айы, жылы)

Ұлты Тұрғылықты жері (мекенжайы, кодымен үй, қызмет кодымен, ұялы телефоны)

Жұмыс орны, атқаратын лауазымы

Денсаулығының жай-күйі туралы қорытынды

Отбасылық жағдайы (толық, толық емес отбасы)

1 2 3 4 5 6 7кестенің жалғасы

Тегін, атын, әкесінің атын (бар болса), туған күнін, жұмысы мен тұрғылықты жерін көрсете отырып, отбасының құрамы, оның мыналары баржақын туыстары кәмелетке толған

балаларыкәмелетке толмаған балалары

бұрын асырап алынған (қамқоршылықтағы) балалар

8 9 10 11кестенің жалғасы

Жақын туыстарының бала асырап алуға жазбаша келісімінің болуы

Көршілерінің ұсыным хаттарының (кемінде үш) болуы

Отбасының жиынтық табысының мөлшері

Тұрғын үйінің (жеке, жалға алынған) болуы

Өтініш берушіні есепке қою күні

Азаматтардың бала асырап алуға үміткер болудан бас тартуы

Ескерт-пе

12 13 14 15 16 17 18

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 18 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11278 болып енгізілді.



Жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын балаларды есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы

ақпаратқа қол жеткізу қағидаларын бекіту туралы«Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан

Республикасы Кодексінің 177-бабының 6-тармағына сәйкес бұйырамын: 1. Қоса беріліп отырған Жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асы-

рап алуға жататын балаларды есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы ақпаратқа қол жеткізу қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитеті (З.Оразалиева):



3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ре-сурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.




Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің2015 жылғы 16 қаңтардағы №16 бұйрығымен бекітілген

Жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын балаларды есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы ақпаратқа қол жеткізу қағидаларын

бекіту туралы

1. Жалпы ережелер1. Осы жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын

балаларды есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы ақпаратқа қол жеткізу қағидалары «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің 117-бабының 6-тармағына сәйкес әзірленген және оларды отбасына тәрбиелеуге беру мақсатында жетім балаларды, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын балаларды (бұдан әрі –ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар) есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы ақпаратқа қол жеткізу тәртібін белгілейді

2. Ата-аналардың қайтыс болуына, ата-ана құқықтарынан айырылуына, ата-ана құқықтарының шектелуiне, әрекетке қабiлетсiз деп тануға, ата-аналардың сырқаттануына, ата-аналардың ұзақ мерзiмде болмауына, ата-аналардың баланы тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруына байланысты, сондай-ақ ата-ана қамқорлығы болмауының өзге жағдайларында жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы мәлiметтерге ие жеке және заңды тұлғалар балалардың нақты тұрғылықты жері бойынша қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдарға олар туралы дереу хабарлайды.

2. Жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын балаларды есепке алуды ұйымдастыру және

олар туралы ақпаратқа қол жеткізу тәртібі3. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды толық және жан-жақты есепке алу үшiн

бастапқы, өңірлік және орталықтандырылған есепке алу жүргiзiледi.4. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды бастапқы есепке алуды және оларды

отбасына тәрбиелеуге: Кодекстің 119-бабының 1-тармағына сәйкес қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа, Кодекстің 133-бабының 3-тармағына сәйкес патронаттық тәрбиеге, «Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын балаларды асырап алуға беру қағидаларын» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 380 қаулысына сәйкес бала асырап алуға, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде «Жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған бiлiм беру ұйымдарының түрлері қызметінің үлгiлік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 18 маусымдағы № 229 бұйрығына сәйкес (Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8544 санымен тіркелген) барлық үлгідегі ұйымдарға (білім беру, медициналық және өзге де) беру үшін қажетті құжаттар дайындауды ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы жүргізеді.

5. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды анықтаған кезде ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы бұл балаларды бастапқы есепке алуды және олар туралы мәліметтерді жетім балалар және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды есепке алу журналында (қағаз және электронды нысанда) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тіркейді.

6. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға бастапқы есепке қойылған күннен бастап бір ай өткен соң нақты орналасқан жері бойынша отбасына тәрбиелеуге орналастырылмаса, ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы оларға сауалнамаларды осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша толтырады және жеті жұмыс күні ішінде өңірлік есепке қою және баланы кейін Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасы азаматтарының отбасында тәрбиелеуге орналастыруға жәрдем көрсету үшін облыстың білім беруді басқару органына тапсырады.

Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың сауалнамаларына ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органының маманы қол қояды.

Сауалнамалардың көшірмелері және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың мәртебесін растайтын құжаттар ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органында, сондай-ақ ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған ұйымдарда тәрбиелетін ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың жеке істерінде сақталады.

7. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өңірлік есепке алуды астананы қоспағанда бастапқы және өңірлік есепті жүргізетін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы жүргізеді.

8. Ата-анасы ата-ана құқықтарынан айрылған балалар туралы мәліметтер ата-ана құқықтарынан айыру туралы сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап алты ай өткен соң өңірлік және орталықтандырылған есепке қою үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органына және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Балалардың құқықтарын қорғау комитетіне (бұдан әрі – Комитет) тапсырылады.

9. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органында белгiленген тәртіппен ресімделген ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар сауалнамасының тіркелген күні ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өңірлік есепке қою күні болып саналады.

10. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы мәліметтерді алған күнінен бастап үш жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өңірлік есепке алу журналына (қағаз және электронды нысанда) тиісті жазбаларды енгізу арқылы ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды өңірлік есепке қояды.

11. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар өңірлік есепке қойылған күнінен бастап екі ай ішінде отбасына тәрбиелеуге (қорғаншылық немесе қамқоршылық, патронат, бала асырап алу) орналастырылмаса, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы жеті жұмыс күні ішінде Комитетке орталықтандырылған есепке қою үшін:

1) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың сауалнамаларын;2) Кодекстің 84-бабының 8-тармағына сәйкес балаларды асырап алуға беру туралы рұқсат беру

мүмкіндігі (мүмкін еместігі) туралы комиссия қорытындысының көшірмелерін;3) «Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған

есепке қоюға қажетті құжаттардың тізбесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 10 мамырдағы № 209 бұйрығына сәйкес (Қазақстан Республикасының норма-тивтік-құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7741 санымен тіркелген) құжаттарды жібереді.

12. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар сауалнамаларының, оған қатысты құжаттарды қоса отырып Комитетте тіркелген күні ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке қою күні болып саналады.

13. Комитет ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке олар туралы мәліметтерді осы Қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша асырап алуға жататын ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы деректер банкіне енгізу арқылы қояды.

14. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың орталықтандырылған есепке алынуын қалыптастыруға және пайдалануға қойылатын міндетті талаптар:

1) осы Қағидалардың 12-тармағындағы құжаттар тізбесіне сәйкес ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы мәлiметтерді жинау;

2) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы ақпараттың толықтығы және шынайылығы;

3) ақпаратты жария болудан, ұрлатудан, жоғалтудан, жасанды көшiрмеден және бұрмалаудан қорғау болып табылады.

15. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке қойғаннан кейін уәкілетті органға:

1) үш жасқа дейінгі ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың фотосуреттерін және денсаулық жағдайы туралы дәрігердің қорытындысын жылына бір рет, үш жастан он сегіз жасқа дейінгілердің – үш жылда бір рет;

2) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың мәртебесі өзгерген кезде (ата-аналардың ата-ана құқықтарынан айрылуы, ата-аналардың хабарсыз кетті деп танылуы және басқа), оларды ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған бір ұйымнан басқасына ауыстырған, кәсіптік оқу орындарына білім алуға түскен кезде жеті жұмыс күні ішінде ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың орталықтандырылған есебіне тиісті өзгерістерді енгізу үшін уәкілетті органға ақпарат жібереді.

16. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органы отбасына орналасқан (қорғаншылық немесе қамқоршылық, патронат, бала асырап алу) немесе кәмелет жасқа толғанға дейін толық әрекетке қабілеттілікке ие болған, қайтыс болған кезде ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың орталықтандырылған есептен алынғаны туралы ақпаратты жолдайды.

Комитет облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органына кәмелет жасқа толған кезде ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есептен алынғаны туралы ақпаратты жолдайды.

17. Бастапқы, өңірлік есепке алуды жүзеге асыратын қорғаншылық және қамқоршылық орган және орталықтандырылған есепке алуды жүзеге асыратын Комитет ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы құпия ақпараттың қорғалуын қамтамасыз етеді.

18. Бастапқы, өңірлік, орталықтандырылған есепте тұрған ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы ақпаратқа қол жеткізуді мұндай есепке алуды жүргізуді жүзеге асыратын органдар соттың және прокуратура органдарының сұрау салуы кезінде ұсынады.

Жетім балаларды, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған және асырап алуға жататын балаларды есепке алуды ұйымдастыру және олар туралы ақпаратқа қол жеткізу қағидаларына

1-қосымша

нысан

Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды бастапқы есепке алу журналы

№

Есеп

ке қ

ойы

лған

күн

і

Т.А.

Ә. (

бар

болғ

ан

жағд

айда

)Ту

ған

күні

Оқу

орн

ы, е

гер

мек

тепк

е де

йінг

і бал

а бо

лса,

ба

лаба

қшан

ың

№

көрс

етіл

сін

Есеп

ке қ

ойы

лған

себ

ебі

Мәл

імет

тер

кімне

н тү

сті

Ата-

анал

ары

тур

алы

м

әлім

етте

р (Т

.А.Ә

. (ба

р бо

лған

жағ

дайд

а), т

уған

кү

ні, о

лард

ың

болм

ау

себе

бім

ен о

ны р

аста

йты

н құ

жатт

ың

түрі

, оны

ң №

жә

не к

үні))

Бала

ның

бұры

нғы

тұр

ған

мек

енжа

йыБа

ла қ

айда

ор

нала

сты

рылд

ыЖ

ергіл

ікті м

емле

кетт

ік ор

ганд

арды

ң ак

тісі

(акт

інің

№ ж

әне

күні

, түр

і)

Оны

өңі

рлік

есеп

ке

қою

үш

ін м

әлім

етте

рді

жібе

ру т

урал

ы х

атты

ң №

жә

не к

үні

Есеп

тен

шы

ғары

лған

күн

і

Есеп

тен

шы

ғару

себ

ебі

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14


2-қосымша

нысан

Фотосуреті3х4

Баланың сауалнамасыСауалнама толтырылған күн __________________________________________________Бастапқы есепке қойылған күн және № ____________________________________________Баланың Т.А.Ә.(бар болса) ________________________________________________________Туу туралы куәлiк нөмiрi_______ сериясы _____________ берiлген күнi _________Туған күні____________________________________________________________________Ұлты ____________________________________________________________________Баланың әлеуметтік мәртебесі, асты сызылсын (жетім, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған) Өңірлік есепке қойылған күн және № ____________________________________________Әкімнің балалар мекемесіне орналастыру туралы қаулысының күні, № _______________Баланы орналастырудың хронологиясы ____________________________________________ (қашан, қайдан келді (отбасы, перзентхана, аурухана)Қай мектепте, сыныпта және қалай оқыды (үздік, жақсы, орта - асты сызылсын) __________________________________________________________________________Бос уақытта бала немен айналысқанды ұнатады (хоббиі, әуестенулері, қабілеті, қоғамдық өзіндік қызметке, спорттық жарыстарға, үйірмелерге қатысуы және тағы басқа) ________________________________________________________________________________Бала денсаулығының жағдайы (мекемеге түскен сәтінде, толық)________________________________________________________________________________Ата-ана туралы мәліметтер:анасы (Т.А.Ә.( бар болған жағдайда), туған күні) _______________________________________________________________________________________________________________________Анасы туралы мәліметтер (тіркелген, тұратын мекенжайы, айналысатын жұмысының түрі, баласына

бара ма. Егер бала некеден тыс туылса, белгі жасалсын. Болмау себептері: қайтыс болуы, ата-ана құқықтарынан айырылуы, сотталуы және тағы басқа) _______________

__________________________________________________________________________әкесі (Т.А.Ә.( бар болған жағдайда), туған күні) _______________________________________Әкесі туралы мәліметтер (тіркелген, тұратын мекенжайы, айналысатын жұмысының түрі, баласына

бара ма. Болмау себептері: туу туралы анықтама «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» Қазақстан Республикасы Кодексіна сәйкес, қайтыс болуы, ата-ана құқықтарынан айырылуы, сотталуы және тағы басқа) __________________________________________________________________________

Баланың аға-інілері, апа-сіңлілері ____________________________________________________________________________________________________________________________(туған күні, Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), орналасқан жері, үй, ұялы,жұмыс телефондары)Баланың жақын туысқандары (аталары, әжелері, көкелері, тәтелері) ___________________________________________________________________________________________(туған күні, Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), орналасқан жері, үй, ұялы, жұмыс телефондары). Олар

бала орналасқан мекеменің әкімшілігімен байланыс орната ма _____________________________________________________________________________________________________

Қосымша мәліметтер ________________________________________________________ (баланың ақыл-ой және дене дамуының сипаттамасы, жас ерекшелік дамуы (жасына сәйкес келе ме))

Қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органдардың ата-анасының қамқорлығынсыз қалған баланы Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасының азаматтарына тәрбиелеуге орналастыру бойынша қабылдаған шаралары туралы ақпарат.

_____________________________________________________________ (Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың, астананың қорғаншылықжәне қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратынорганы маманының Т.А.Ә. (бар болған жағдайда), қолы)


3-қосымша

нысанЖетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз

қалған балаларды өңірлік есепке алу журналы№

Есеп

ке қ

ойы

лған

күн

Т.А.

Ә.(

бар

болғ

ан

жағд

айда

)

Туға

н кү

ні

Жет

ім б

алал

арды

ң,

ата-

анал

ары

ның

қам

қорл

ығы

нсы

з қа

лған

ұйы

мны

ң то

лық

атау

ы

Есеп

ке қ

ойы

лған

себ

ебі

Ата-

анал

ары

тур

алы

м

әлім

етте

р (Т

.А.Ә

. (

бар

болғ

ан ж

ағда

йда)

, ту

ған

күні

, ола

рды

ң бо

лмау

себ

ебі м

ен о

ны

раст

айты

н құ

жатт

ың

түрі

, оны

ң №

жән

е кү

ні)

Бала

ның

бұры

нғы

тұ

рған

мек

енжа

йы

Бала

қай

да

орна

ласт

ыры

лды

Жер

гілікт

і мем

леке

ттік

орга

ндар

дың

актіс

і (а

ктін

ің №

жән

е кү

ні,

түрі

)О

ны о

ртал

ықт

анды

-ры

лған

есе

пке

қою

үш

ін

мәл

імет

терд

і жіб

еру

тура

лы х

атты

ң №

жә

не к

үні

Есеп

тен

шы

ғары

лған

кү

н

Есеп

тен

шы

ғару

себ

ебі

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13


4-қосымша

нысанАсырап алуға жататын ата-анасының қамқорлығынсыз

қалған балалар туралы деректер банкі

Обл

ыс

атау

ы

Т.А.

Ә.(

бар

болғ

ан ж

ағда

йда)

Бала

ның

сауа

лнам

асы

ның

нөм

ірі

Туға

н кү

ні

Ұлты

Жы

нысы

Жек

е сә

йкес

тенд

іру

нөм

ірі

Бала

ның

әлеу

мет

тік м

әрте

бесі

(ж

етім

, ата

-ана

лары

ның

қам

қорл

ығы

нсы

з қа

лған

)Ес

епке

қою

түр

іБа

стап

қы е

сепк

е қо

ю к

үні ж

әне

№

Өңі

рлік

есеп

ке қ

ою к

үні ж

әне

№

Орт

алы

қтан

дыры

лған

есе

пке

қою

кү

ні ж

әне

№М

үмкін

бол

аты

н ор

нала

сты

ру

ныса

ндар

Диаг

ноз

Орн

алас

тыру

(қор

ғанш

ылы

қ не

мес

е қа

мқо

ршы

лық,

пат

рона

т, ж

етім

, ата

-ан

алар

ыны

ң қа

мқо

рлы

ғынс

ыз

қалғ

ан

ұйы

мда

р)О

рнал

асқа

н же

ріАт

а-ан

а, а

ға-ін

ілер

і, ап

а-сі

ңліл

ері,

басқ

а да

туы

сқан

дары

тур

алы

м

әлім

етте

рҚо

рған

шы

лықт

ың,

пат

рона

тты

қ тә

рбие

нуш

ісін

ің Т

.А.Ә

. (ба

р бо

лса)

Есеп

тен

шы

ғару

күн

і

Орт

алы

қтан

дыры

лған

есе

птен

ш

ыға

ру с

ебеб

і

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 18 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10280 болып енгізілді.



Білім беру саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандартын бекіту туралы

«Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 10-бабы 2)

тармақшасына сәйкес бұйырамын:1. Қоса беріліп отырған Білім беру саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарты

бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті

(З.Ж. Оразалиева):1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде белгіленген тәртіппен

мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден

өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;


3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Білім және ғылым вице-министрі Е.Н. Иманғалиевке жүктелсін.



КЕЛІСІЛДІ Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрі2015 жылғы «____» ____________ __________________ Т.Б.ДҮЙСЕНОВА


Білім беру саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарты

1. Жалпы ережелер1. Білім беру саласында арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету стандарты (бұдан әрі – Стандарт)

«Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» 2008 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді.

2. Осы Стандарт білім беру ұйымдарында (бұдан әрі – ұйымдар):1) жетім балаға (жетім балаларға) – ата-анасының екеуі де немесе жалғыз ата-анасы қайтыс

болған балаға (балаларға); 2) ата-аналарының (ата-анасының) қамқорлығынсыз қалған балаға (балаларға) – ата-ана

құқықтарының шектелуiне немесе олардан айырылуына, хабарсыз кеткен деп танылуына, қайтыс болған деп жариялануына, әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабiлетi шектелген деп танылуына, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеуiне, бала тәрбиелеуден немесе оның құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруына, оның ішінде баланы тәрбиелеу немесе медициналық ұйымнан алудан бас тартуына байланысты, сондай-ақ ата-ана қамқоршылығы болмаған және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өз құқықтары мен мүдделерінің қажетті қорғалуын қамтамасыз етуге мұқтаж болған өзге де жағдайларда жалғыз ата-анасының немесе екеуінің де қамқорлығынан айырылған балаға (балаларға);

3) қадағалаусыз қалған балаға (балаларға) – ата-анасының немесе олардың заңды өкiлдерiнiң, сондай-ақ педагогтардың, тәрбиешiлердiң және кәмелетке толмағандарды қадағалауды жүзеге асыруға мiндеттi оқыту, тәрбиелеу және өзге де мекемелері қызметкерлерiнiң тарапынан оны тәрбиелеу, оқыту


28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 17және (немесе) бағып-күту жөнiндегi мiндеттердi орындамауы немесе тиiсiнше орындамауы салдарынан, не оның үйден немесе бала құқығын қорғау жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын ұйымдардан өз еркімен кетуi салдарынан мінез-құлқына бақылау болмаған кәмелетке толмаған балаға (балаларға);

4) дене және (немесе) ақыл-ой мүмкіндіктеріне байланысты организм функциялары тұрақты бұзылған балаға (балаларға) (мүмкіндіктері шектеулі балаға (балаларға);

5) әлеуметтік бейімсіздікке және әлеуметтік депривацияға әкеп соқтырған қатыгездік құрбаны болған балаға (балаларға);

6) бас бостандығынан айыру орындарынан босап шыққан балаға (балаларға); 7) қылмыстық-атқару инспекциясының пробация қызметінің есебінде тұрған балаға (балаларға)

арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсету көлемі мен шарттарын белгілейді.Жоғарыда аталған санаттар бірлесіп көрсетілетін қызметті алушылар деп аталады. 3. Арнаулы әлеуметтік қызметтерді ұсынатын субъектілерге:1) жетім балалар мен ата-анасының (заңды өкілдерінің) қамқорлығынсыз қалған балаларға

арналған білім беру ұйымдары (балалар үйі, даму мүмкіндіктері шектелген балаларға арналған балалар үйі, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған мектеп-интернат, отбасы үлгісіндегі балалар үйі, отбасы үлгісіндегі балалар ауылы, пана үйі, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталығы, жасөспірімдер үйі (әлеуметтік бейімдеу орталығы) және басқалар);

2) арнайы білім беру ұйымдары (психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңес, оңалту орталығы, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті);

3) девиантты мінез-құлықты және ерекше режимде ұстайтын балаларға арналған білім беру ұйымы; 4) қабылдаушы отбасылар (патронаттық отбасы, қамқоршылар мен қорғаншылар);5) әлеуметтік қызмет көрсететін орталықтар, отбасы мен баланы қолдау орталықтары жатады.

2. Арнаулы әлеуметтік қызметтер ұсынатын ұйымдарға қабылдау, аудару мен одан шығару тәртібі

4. Көрсетілетін қызметті алушыларды ұйымға қабылдау бүкіл күнтізбелік жыл бойы жүзеге асырылады.

5. Жергілікті атқарушы органдардың арнаулы әлеуметтік қызметтерді ұсынатын ұйымдарға жіберу туралы шешімі мынадай құжаттарды қоса бере отырып, ұйымға белгілеу үшін негіз болып табылады:

1) туу туралы куәлiк (жеке куәлік);2) денсаулық жағдайы мен екпелерi туралы медициналық құжаттар;3) бiлiм туралы құжаттар (мектеп жасындағы балалар үшiн);4) баланың өмiр сүру жағдайын тексеру актiсi;5) ата-анасы туралы мәлiметтер (ата-анасының қайтыс болғаны туралы куәлiктердiң көшiрмелерi,

соттың шешiмi (ата-аналарды ата-ана құқықтарынан айыру немесе шектеу, ата-аналарды хабар-ошарсыз кеткен деп тану, қайтыс болған деп жариялау немесе әрекетке қабілетсіз (әрекет қабiлетi шектелуi) деп тану), ата-анасының ауруы туралы анықтама, ата-аналарды iздестiру туралы анықтама және ата-анасының жоқтығын немесе олардың өз балаларын тәрбиелеуге мүмкiндiгi жоқтығын растайтын басқа да құжаттар) қамтылған құжаттар;

6) аға-iнiлерiнiң, апа-сiңлiлерiнiң (қарындастарының) және басқа да жақын туыстарының бар болуы және олардың тұратын жерi туралы анықтама;

7) ата-анасы қайтыс болғаннан кейiн қалған мүлiктердiң тiзiмдемесi, оның сақталуына жауапты адамдар туралы мәлiметтер;

8) кәмелетке толмағандарға тұрғын үй алаңын бекiту туралы құжаттар;9) әлеуметтік жәрдемақы алатын баланың атына дербес шоттың ашылуы туралы шарттың

көшірмесі, алимент өндiрiп алу туралы сот шешiмiнiң көшiрмесi (балаға оларды ата-анасының бiрi немесе оны алмастыратын адам алатын кезде).

6. Бір ұйымнан екінші ұйымға ауыстырылған немесе ұйымнан шығарылған кезде көрсетілетін қызметті алушыға мына құжаттар беріледі:

1) туу туралы куәлік (жеке куәлік);2) ұйымда болғандығы туралы анықтама;3) денсаулық жағдайы мен екпелері туралы медициналық құжаттар;4) білім туралы құжаттар;5) ата-анасы, туыстары туралы мәліметтер бар құжаттар;6) оның өзі немесе ата-анасы бұрын иелік еткен мүлікке, ақшалай қаражатқа, тұрғын үй алаңына

құқығын айғақтайтын құжаттар, жеке есеп шотын ашу туралы шарт, алимент өндіру туралы орындау парағы және жеке ісінде болған кезде басқа да құжаттар.

3. Арнаулы әлеуметтік қызметтерді ұсынудың көлемі мен шарттары 7. Көрсетілетін қызметті алушылардың тұрмыстағы тыныс-тіршілігін қолдауға бағытталған

әлеуметтік-тұрмыстық қызметтер:тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын ұсына отырып, белгілі санаттағы азаматтарға білім

алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдарда: 1) санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес тұрғын үй алаңын ұсынуды; 2) санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес оңалту және емдеу, білім беру, мәдени

іс-шараларға, өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларына, тұрмыстық бағдар негіздеріне оқытуға арналған жиһазбен және (немесе) арнайы жабдықтармен жабдықталған үй-жайларды ұсынуды;

3) киім, аяқ және жұмсақ мүкәммалды ұсынуды; 4) әлеуметтік көмек көрсету қағидаларымен және санитариялық-эпидемиологиялық талаптармен

бекітілген тамақтану нормаларына сәйкес ұтымды және емдәмдік тамақтануды ұсынуды; 5) тұрмыстық қызмет көрсетумен (ішкі киімдерді, киімдерді, төсек-орын жабдықтарын жуу, кептіру,

үтіктеу, залалсыздандыру) қамтамасыз етуді; 6) қажетті жабдықтармен кәсіптік тұрғыдан өзін-өзі айқындауды және шығармашылық еңбегі үшін

жағдайлар жасауды; 7) емделуге, оқуға, мәдени, спорттық іс-шараларға қатысу үшін көрсетілетін қызметті алушыларды

тасымалдау кезінде көлік қызметін ұсынуды; 8) көрсетілетін қызметті алушылардың ақыл-ой, эмоциялық, рухани және дене дамуына ықпал

ететін отбасылық ортаға жақын қолайлы жағдай жасауды; 9) төсектен тұру, төсекке жату, киіну, шешіну, тамақтану сияқты іс-қимылдарды орындауға қабілетсіз

көрсетілетін қызметті алушыларға жеке қызмет көрсету мен гигиеналық сипаттағы әлеуметтік-тұрмыстық қызметтерді көрсетуді және оларды осы іс-қимылдарға үйретуді;

отбасы жағдайында ұсынылатын: 1) отбасының бір мүшесіне және тәрбиеленушіге кемінде 15 шаршы метрді құрайтын тұрғын-

жайдың жалпы алаңын ұсынуды;2) білім алу үшін қажетті жағдай жасауды, оның денсаулығына, дене, психикалық, рухани және

адамгершілік дамуына қамқорлық көрсетуді;3) тамақтану нормаларына және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес ұтымды

және емдәмдік тамақтануды ұсынуды; 4) киім, аяқ-киім және жұмсақ мүкәммалды ұсынуды; 5) емделуге, оқуға, мәдени, спорттық іс-шараларға қатысу үшін көрсетілетін қызметті алушыларды

тасымалдау кезінде көлік қызметтерін ұсынуды қамтиды. 8. Көрсетілетін қызметті алушылардың жеке жағдайын ескере отырып, денсаулығын қолдауға

және жақсартуға бағытталған әлеуметтік-медициналық қызметтер:тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын ұсына отырып, белгілі санаттағы азаматтарға білім

алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдарда: 1) медициналық-әлеуметтік тексеруді ұйымдастыруды және өткізуді (қажет болған жағдайда

денсаулық сақтау ұйымдарының мамандарын тарта отырып); 2) алғашқы медициналық байқау және алғашқы санитариялық өңдеу жүргізуді; 3) алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсетуді; 4) тегін медициналық көмектің кепілдендірілген көлемін көрсетуге ықпал етуді; 5) емдеу-сауықтыру іс-шараларын, оның ішінде денсаулық сақтау мекемелерінде ұйымдастыруды; 6) жедел ауруханаға жатқызуды және денсаулық сақтау ұйымдарында еріп жүруді; 7) көрсетілетін қызметті алушыларға денсаулығының жағдайын ескере отырып, күтімді қамтамасыз

етуді; 8) консультациялық көмек көрсетуді (білікті маман болмаған жағдайда – денсаулық сақтау

ұйымдарынан маманды міндетті түрде тарту); 9) шұғыл жағдайларда алғашқы медициналық көмек көрсетуді; 10) профилактикалық іс-шараларды өткізуді; 11) әлеуметтік-медициналық сипаттағы оңалту іс-шараларын жүргізуді;отбасы жағдайында ұсынылатын: 1) медициналық ұсынымдарға және денсаулық жағдайына сәйкес күтім жасау мен емдеуді, дәрігер

мамандарының жүйелі қарауын қамтамасыз етуді; 2) ұдайы медициналық тексеруді қамтамасыз етуді; 3) емдеу-сауықтыру іс-шараларын, оның ішінде денсаулық сақтау ұйымдарында қамтамасыз етуді; 4) әлеуметтік-медициналық сипаттағы оңалту іс-шараларын жүргізуді; 5) күтім жасауды қамтамасыз етуді, оның ішінде денсаулық жағдайын ескере отырып, санитариялық-

гигиеналық қызмет көрсетуді қамтиды. 9. Көрсетілетін қызметті алушылардың әлеуметтік бейімделуі, әлеуметтенуі мен әлеуметтік

ортаға ықпалдасуына бағытталған олардың психологиялық жай-күйін түзетуді көздейтін әлеуметтік-психологиялық қызметтер:

тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын ұсына отырып, белгілі санаттағы азаматтарға білім алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдарда:

1) тұлғаны психологиялық диагностикалауды және тексеруді; 2) әлеуметтік-психологиялық патронажды (жүйелі қадағалау); 3) көрсетілетін қызметті алушылармен психологиялық профилактикалық жұмыстарды; 4) психологиялық консультациялауды; 5) көрсетілетін қызметті алушыларға психологиялық көмек көрсетуді, оның ішінде әңгімелесу,

сөйлесу, тыңдау, көңілін көтеру, белсенділікке ынталандыру; 6) психологиялық тренингтерді; 7) көрсетілетін қызметті алушыларды психологиялық түзетуді; 8) өзара қолдау топтарында, қарым-қатынас клубтарында сабақ өткізуді;отбасы жағдайында ұсынылатын: 1) психологиялық сүйемелдеуді; 2) көрсетілетін қызметті алушыларды кең әлеуметтік ортаға табысты бейімдеу үшін жағдай жасауды; 3) оқыту, әңгімелесу, жеке дамыту процесінде әлеуметтік-психологиялық білім беру және белсенді

пайдалану үшін жағдай жасауды; 4) психологиялық көмек көрсетуді, оның ішінде әңгімелесуді, сөйлесуді, тыңдауды қамтиды. 10. Көрсетілетін қызметті алушылардың дене мүмкіндіктері мен ақыл-ой қабілеттерін ескере

отырып, оларды педагогикалық түзету мен оқытуға бағытталған әлеуметтік-педагогикалық қызметтер:тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын ұсына отырып, белгілі санаттағы азаматтарға білім

алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдарда: 1) әлеуметтік-педагогикалық кеңес беруді; 2) түзету-педагогикалық сүйемелдеуді; 3) көрсетілетін қызметті алушыларды тәрбиелеу мен оқыту процесін ұйымдастыруды, олардың

әлеуметтенуін, бейімделуін және әлеуметтік ортаға ықпалдасуын; 4) көрсетілетін қызметті алушылардың дене мүмкіндіктері мен ақыл-ой қабілеттерін ескере отырып,

олардың білім алуына ықпал етуді; 5) көрсетілетін қызметті алушыларды қашықтықтан және инклюзивті білім беруді қоса алғанда,

үй жағдайында оқытуды;отбасы жағдайында ұсынылатын: 1) көрсетілетін қызметті алушыларды тәрбиелеу мен оқыту процесін ұйымдастыруды, олардың

әлеуметтенуін, бейімделуін және әлеуметтік ортаға ықпалдасуын; 2) көрсетілетін қызметті алушылардың дене мүмкіндіктері мен ақыл-ой қабілеттерін ескере отырып,

олардың білім алуына ықпал етуді; 3) білім беру мекемесіне баруын, егер оның денсаулық жағдайына байланысты білім беру

мекемесіне бару мүмкіндігі болмаған жағдайда, «Білім туралы» 2007 жылғы 27 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес білім алуын қамтамасыз етуді;

4) кәсіптік білім алуға ықпал етуді қамтиды. 11. Көрсетілетін қызметті алушыларды отбасы және белгілі санаттағы азаматтарға тұратын және/

немесе күндізгі болу орындарын ұсына отырып, білім алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдар жағдайында тұлғалық даму деңгейін көтеруге, әлеуметтік бейімдеуге, кәсіптік тұрғыдан өзін-өзі айқындауға және одан әрі жұмысқа орналастыруға бағытталған әлеуметтік-еңбек қызметтері:

1) көрсетілетін қызметті алушыларда бар еңбек дағдыларын зерттеу жөнінде іс-шаралар өткізуді; 2) емдеу-еңбек қызметін жүргізуді; 3) көрсетілетін қызметті алушыларды қолжетімді кәсіптік дағдыларға үйрету жөніндегі іс-шараларды

өткізуге ықпал етуді; 4) жеке физикалық мүмкіндіктері мен ақыл-ой қабілеттеріне сәйкес кәсібін алу үшін ықпал етуді

қамтиды. 12. Отбасы және белгілі санаттағы азаматтарға тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын

ұсына отырып, білім алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдар жағдайында көрсетілетін қызметті алушылардың бос уақытын ұйымдастыруға және оларды бос уақыт іс-шаралары мен салауатты өмір салтының негізін қалыптастыруға тартуға бағытталған әлеуметтік-мәдени қызметтер:

1) мерекелер мен бос уақытты өткізу іс-шараларын ұйымдастыруды; 2) клубтық және үйірмелік жұмысты ұйымдастыру мен жүргізуді; 3) бос уақыт іс-шараларына тартуды, мәдени іс-шараларға қатыстыруды (экскурсиялар

ұйымдастыру, театрға, көрмелерге, концерттер мен басқа да іс-шараларға бару) қамтиды. 13. Отбасы және белгілі санаттағы азаматтарға тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын

ұсына отырып, білім алуға, тәрбиеленуге құқық)тарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдар жағдайында көрсетілетін қызметті алушылардың өмір сүру деңгейін қолдау мен жақсартуға бағытталған әлеуметтік-экономикалық қызметтер:

1) тиесілі жәрдемақыларды, алименттер мен төлемдердің басқа да түрлерін алуға ықпал етуді; 2) «Тұрғын үй қатынастары туралы» 1997 жылғы 16 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңына

сәйкес тұрғын үй жағдайларын жақсартуға жәрдем көрсетуді қамтиды. 14. Отбасы және белгілі санаттағы азаматтарға тұратын және/немесе күндізгі болу орындарын

ұсына отырып, білім алуға, тәрбиеленуге құқықтарының мемлекеттік кепілдіктерін қамтамасыз ететін ұйымдар жағдайында көрсетілетін қызметті алушыларға құқықтық мәртебеге ие болу немесе өзгерту, мемлекет кепілдік берген заң көмегін көрсетуге, заңды құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған әлеуметтік-құқықтық қызметтер:

1) арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында әлеуметтік қамтамасыз ету құқығына байланысты мәселелер бойынша заң кеңесін беруді және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көмекті;

2) заңды мәні бар құжаттарды ресімдеуге көмек көрсетуді; 3) арнаулы әлеуметтік қызметтерді көрсететін және көрсетілетін қызметті алушылардың заңды

құқықтарын бұзатын немесе шектейтін ұйымдардың әрекетіне немесе әрекетсіздігіне өтініш дайындауға және беруге көмек көрсетуді;

4) заңнамада белгіленген жеңілдіктер мен артықшылықтарды, әлеуметтік төлемдерді алуға көмек көрсетуді және ықпал етуді;

5) көрсетілетін қызметті алушыларға немесе олардың отбасы мүшелеріне жасалған физикалық және психикалық зорлық-зомбылыққа кінәлі адамдарды жауапкершілікке тартуға ықпал етуді;

6) қорғаншылық және қамқоршылық органдарына балаларды отбасына орналастыруға, оның ішінде асырап алуға, қамқорлыққа, патронатқа, қорғаншылыққа беруге ықпал етуді;

7) жұмысқа орналасу үшін, жеке басын куәландыратын құжат және заңды мәні бар басқа да құжаттарды алу үшін құжаттарды ресімдеуге заң көмегін көрсетуге ықпал етуді;

8) 1999 жылғы 13 шілдедегі Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі, Қазақстан Республикасының «Адвокаттық қызмет туралы» 1997 жылғы 5 желтоқсандағы, «Мемлекет кепілдік берген заң көмегі туралы» 2013 жылғы 3 шілдедегі Заңдарында белгіленген жағдайларда және тәртіппен мемлекет кепілдік берген құқықтық көмек алуға ықпал етуді қамтиды.


(Соңы. Басы 16-бетте). 4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің жетекшілік ететін вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрі В.ШКОЛЬНИК.

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрі____________ Е.ДОСАЕВ2015 жылғы 6 наурыз

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрі____________ Ә.ИСЕКЕШЕВ2015 жылғы 31 наурыз

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы №49 бұйрығына 1-қосымша

Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу әдістемесі

1. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңы 5-бабының 59) тармақшасына сәйкес әзірленді.

2. Осы Әдістеме энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеуге арналған.

3. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеуді мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі мемлекеттік орган жүзеге асырады.

4. Электрлік зертханаларды аккредиттеуді мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық департаменттері жүзеге асырады.

5. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу бойынша құжаттарды қарау және олар бойынша шешімдерді қабылдау үшін мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі мемлекеттік орган энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу жөніндегі комиссияны құрады.

6. Электрлік зертханаларды аккредиттеу бойынша құжаттарды қарау және олар бойынша шешімдерді қабылдау үшін мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі мемлекеттік органның аумақтық департаменттері электрлік зертханаларды аккредиттеу жөніндегі комиссияны құрады.

7. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу тегін, кезек тәртібімен, алдын ала жазылусыз жүзеге асырылады.

8. Аккредиттеу бойынша құжаттарды қарауды Комиссия олар келіп түскен сәттен бастап есептелетін күнтізбелік отыз күннің ішінде жүзеге асырады.

9. Оң шешім қабылданған жағдайда, уәкілетті орган Комиссия осындай шешімді қабылдаған сәттен бастап бес жұмыс күнінің ішінде акрредиттеу туралы куәлікті жібереді.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің2015 жылғы 30 қаңтардағы № 49 бұйрығына 2-қосымша

Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу

қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) «Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңы (бұдан әрі – Заң) 5-бабының 59) тармақшасына сәйкес әзірленді және энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу тәртібін айқындайды.

2. Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) аккредиттеу – заңды тұлғалардың энергетикалық сараптаманы жүзеге асыру құзыреттілігі,

сондай-ақ энергетикалық сараптаманы жүргізу немесе өндірістік қажеттіліктер үшін пайдаланылатын электрлік зертханалар құзыреттілігі уәкілетті органмен ресми мойындалатын рәсім;

2) аккредиттеу туралы куәлік – заңды тұлғалардың энергетикалық сараптаманы жүзеге асыру құзыреттілігін, сондай-ақ энергетикалық сараптаманы жүргізу немесе өндірістік қажеттіліктер үшін пайдаланылатын электрлік зертханалар құзыреттілігін куәландыратын уәкілетті органмен берілетін ресми құжат;

3) сарапшы – мамандығы бойынша электр энергетигі немесе жылу энергетигінің жоғары инженерлік-техникалық білімі және мамандығы бойынша кемінде үш жыл жұмыс өтілі немесе электр энергетигінің немесе жылу энергетигінің орта техникалық және кәсіптік (орта арнайы, орта кәсіптік) білімі және мамандығы бойынша кемінде бес жыл жұмыс өтілі, сондай-ақ электрлік қауіпсіздігі бойынша рұқсаттама тобы (IV және топтан жоғары) бар, сарапшы ұйымның қызметкері ретінде энергетикалық сараптаманы жүргізу бойынша қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға;

4) сарапшы ұйым – энергетикалық сараптаманы жүргізуге уәкілетті органмен аккредиттелген заңды тұлға;

5) уәкілетті орган – электр энергетикасы саласындағы мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі мемлекеттік орган;

6) электрлік зертхана – тиісті сынақ жабдықтарымен, өлшеу және қорғаныш құралдарымен жабдықталған зерттеулерді, сынақтарды өткізуге арналған стационарлық немесе жылжымалы станция, стенд, қондырғы, тасымалды сынақ жабдығы.

7) электрлік зертханаға қызмет ететін персонал – жоғары инженерлік-техникалық немесе орта техникалық және кәсіптік білімі, сондай-ақ электрлік қауіпсіздігі бойынша рұқсаттама тобы (IV және топтан жоғары) бар, электрлік зертханаға қызмет көрсету бойынша қызметті жүзеге асыратын жеке тұлға не адамдар тобы;

8) 1-санатты сарапшы ұйым – энергия өндіруші, энергия беруші ұйымдарды және өз штатында кемінде бес энергетикалық сарапшысы (электр- және жылу энергетиктері), меншік құқығындағы неме-се өзге заңды негіздегі электрлік зертханасы, сондай-ақ энергетикалық сараптама жүргізу саласында кемінде үш жыл жұмыс тәжірибесі бар электр және жылу энергиясын тұтынушылардың энергетикалық сараптаманы жүргізуге уәкілетті органмен аккредиттелген заңды тұлға;

9) 2-санатты сарапшы ұйым – өз штатында кемінде үш энергетикалық сарапшысы (электр- және жылу энергетиктері), меншік құқығындағы немесе өзге заңды негіздегі электрлік зертханасы, сондай-ақ энергетикалық сараптама жүргізу саласында кемінде екі жыл жұмыс тәжірибесі бар, электрлік қондырғыларының 500 килоВольтАмпер (бұдан әрі – кВА) дейінгі және (немесе) жылу қондырғыларының 1 Гигакаллорий/сағат (бұдан әрі - Гкал/сағ.) дейінгі қосылған қуаты бар электр және жылу энергиясын тұтынушылардың энергетикалық сараптаманы жүргізуге уәкілетті органмен аккредиттелген заңды тұлға;

10) 3-санатты сарапшы ұйым – өз штатында кемінде екі энергетикалық сарапшысы (электр- және жылу энергетиктері) және меншік құқығындағы немесе өзге заңды негіздегі электрлік зертханасы бар электрлік қондырғыларының 100 кВА дейінгі және (немесе) жылу қондырғыларының 1 Гкал/сағ дейінгі қосылған қуаты бар электр және жылу энергиясын тұтынушылардың энергетикалық сараптаманы жүргізуге уәкілетті органмен аккредиттелген заңды тұлға;

3. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеуді мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі орган, электрлік зертханаларды аккредиттеуді – мемлекеттік энергетикалық бақылау жөніндегі органның аумақтық департаменттері жүзеге асырады.

2. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу тәртібі4. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеуден өту үшін заңды тұлға уәкілетті

органға, не «электрондық үкімет» веб-порталы арқылы мынадай:1) осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша энергетикалық сараптама жүргізуге

ұйымдарды аккредиттеу туралы өтінішті;2) жарғы және заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлікті;3) осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша сарапшылар туралы мәліметтерді;4) сарапшылардың осы Қағидалардың 2-тармағының 3) тармақшасында көзделген талаптарға

сәйкес келуі туралы;5) осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша электрлік зертханаларды аккредиттеу

туралы куәлікті, 1 және 2 санатты сарапшы ұйымдар үшін – меншік құқығында, 3 санатты сарапшы ұйымдар үшін – меншік құқығында немесе өзге заңды негізде электрлік зертхананың болуы туралы;

6) 1 және 2 санатты сарапшы ұйымдар үшін энергетикалық сараптама жүргізу саласында жұмыс тәжірибесінің болуы туралы;

7) меншік құқығында емес электрлік зертханасы бар ұйымдар үшін –аккредиттелген электрлік зертхананың болуы туралы;

8) өзінің меншігінде емес электрлік зертханасы бар ұйым үшін – электрлік зертханаға қызмет көрсететін персоналдың болуы және олардың осы Қағидалардың 2-тармағының 7) тармақшасында көзделген талаптарға сәйкес келуі туралы;

9) акцияларының (үлестерінің) елу пайыздан астамы мемлекетке тиесілі мемлекеттік кәсіпорындар, заңды тұлғалар және олармен аффилирленген тұлғалар үшін – монополияға қарсы орган келісімінің болуы туралы құжаттарды ұсынады.

5. Қағидалардың 4-тармағында көрсетілген құжаттар нотариаттық куәландырылған не басшының қолымен және ұйымның мөрімен куәландырылған түрінде ұсынылады.

6. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу бойынша заңды тұлғалардың құжаттарын қарау және олар бойынша шешім қабылдау үшін уәкілетті орган энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу жөніндегі комиссияны (бұдан әрі – Комиссия) құрады.

7. Аккредиттеу бойынша құжаттарды қарауды Комиссия олар түскен сәттен бастап есептелетін отыз күнтізбелік күннің ішінде жүзеге асырады.

8. Энергетикалық сараптаманы жүргізуге ұйымды аккредиттеуден бас тарту үшін негіз ұсынылған құжаттардың осы Қағидалардың 4-тармағының талаптарына сәйкес келмеуі болып табылады.

9. Оң шешім қабылданған жағдайда, уәкілетті орган Комиссия осы шешімді қабылдаған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде заңды тұлғаға осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлікті жібереді, бұл туралы Сарапшы ұйымдардың тізіліміне жазба енгізіледі.

10. Энергетикалық сараптама жүргізуге аккредиттеуден бас тартқан кезде шешімді қабылдаған сәттен бастап бес жұмыс күнінің ішінде осындай бас тартудың себебі көрсетілген дәлелденген жазбаша жауап жіберіледі.

11. Аккредиттелген сарапшы ұйымдардың тізілімі осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жүргізіледі және уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында орналастырылады.

12. Атауы, ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны өзгерген, қайта құрылған, сондай-ақ энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлік жоғалған немесе бүлінген жағдайда, сарапшы ұйым қайта тіркеген сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлікті қайтарады және жоғарыда аталған жағдайлардың басталуын растайтын құжаттарды қоса беру арқылы энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлікті қайта ресімдеу туралы өтініш береді.

13. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлікті қайта ресімдеу, телнұсқасын беру туралы өтініштер өтініш келіп түскен сәттен бастап бес жұмыс күнінің ішінде Комиссия отырысында қаралады.

14. Оң шешім қабылданған жағдайда, шешім қабылданған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлік қайта ресімделеді не Сарапшы ұйымдардың тізіліміне тиісті ақпаратты енгізу арқылы аккредиттеу туралы куәлік телнұсқасы беріледі.

15 Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы қайта ресімделген куәлікке жаңа тіркеу нөмірі беріледі. Бұл ретте бұдан бұрын берілген энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлік жарамсыз деп танылады.

16. Энергетикалық сараптаманы жүргізуге аккредиттеу туралы куәлік телнұсқасы жоғарғы оң жағында жазылған «Телнұсқа» жазуымен беріледі.

17. Уәкілетті орган энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәлікті әзірлеуді және есепке алуды қамтамасыз етеді. Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралы куәліктің тіркеу нөмірі болады және ол Қазақстан Республикасының барлық аумағында жарамды.

18. Сарапшы ұйымдар тізілімінен алып тастау мынадай негіздер бойынша жүргізіледі:1) сарапшы ұйымның жазбаша өтініші бойынша;2) сарапшы ұйымды тарату кезінде;3) сот шешімі бойынша.19. Энергетикалық сараптаманы жүргізуге аккредиттеу туралы куәлік уәкілетті органға осы

Қағидалардың 18-тармағына сәйкес Тізілімнен алып тасталған күннен бастап он жұмыс күні ішінде қайтаруға жатады.

20. Берілген энергетикалық сараптаманы жүргізуге аккредиттеу туралы куәлік Сарапшы ұйымдардың тізіліміне тиісті ақпаратты енгізу арқылы тіркеу журналына тіркеледі.

3. Электрлік зертханаларды аккредиттеу тәртібі21. Электрлік зертханаларды аккредиттеуді алу үшін электрлік зертхананың меншік иесі уәкілетті

органның аумақтық департаменттеріне, не «электрондық үкімет» веб-порталы арқылы мынадай:1) осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша электрлік зертханаларды аккредиттеу

туралы өтінішті;2) заңды тұлға үшін – жарғы және заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік,

жеке тұлға үшін – өтініш берушіні дара кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеу туралы куәлік және оның жеке басын куәландыратын құжатты;

3) электрлік зертханаға құқық белгілейтін құжатты;4) қызмет түрлері (сынақтар мен өлшеулер), сынақ, өлшеу жабдығымен және аспаптарымен

және қорғаныс құралдарымен жабдықтау жағдайлары көрсетілген электрлік зертхана туралы ережені;5) электрлік зертханаға қызмет көрсететін персоналдың болуы және олардың осы Қағидалардың

2-тармағының 7) армақшасында көзделген талаптарға сәйкес келуі туралы;6) осы Қағидаларға 7-қосымшаға сәйкес меншік құқығындағы өлшеу құралдардың болуы, оларды

аттестаттау және тексеру туралы құжаттарды ұсынады.22. Осы Қағидалардың 21-тармағында көрсетілген құжаттар нотариаттық куәландырылған не заңды

тұлғалар үшін - басшының қолымен және ұйымның мөрімен куәландырылған, дара кәсіпкер үшін – дара кәсіпкердің қолымен және мөрімен куәландырылған түрінде ұсынылады.

23. Электрлік зертханаларды аккредиттеу бойынша құжаттарды қарау және олар бойынша шешім қабылдау үшін уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі Электрлік зертханаларды аккредиттеу жөніндегі комиссияны құрады.

24. Аккредиттеу бойынша құжаттарды қарауды Комиссия олар түскен сәттен бастап есептелетін күнтізбелік отыз күннің ішінде жүзеге асырады.

25. Электрлік зертханаларды аккредиттеуден бас тарту үшін негіз ұсынылған құжаттардың осы Қағидалардың 21-тармағының талаптарына сәйкес келмеуі болып табылады.

26. Электрлік зертханаларды аккредиттеуден бас тартқан кезде шешімді қабылдаған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде осындай бас тартудың себебі көрсетілген дәлелденген жазбаша жауап жіберіледі.

27. Оң шешім қабылданған жағдайда, уәкілетті органның аумақтық департаменті Комиссия осы шешімді қабылдаған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес ны-сан бойынша электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлікті жібереді, бұл туралы Аккредиттелген электрлік зертханалар тізіліміне жазба енгізіледі.

28. Аккредиттелген электрлік зертханалар тізілімін осы Қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес ны-сан бойынша уәкілетті орган жүргізеді және ол уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында орналастырылады.

29. Атауы, ұйымдастырушылық-құқықтық нысаны өзгерген, қайта құрылған, сондай-ақ электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік жоғалған немесе бүлінген жағдайда, электрлік зертхананың меншік иесі қайта тіркеген сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлікті қайтарады және жоғарыда аталған жағдайлардың басталуын растайтын құжаттарды қоса беру арқылы электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлікті қайта ресімдеу туралы өтініш береді.

30. Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлікті қайта ресімдеу, телнұсқасын беру туралы өтініштер өтініш келіп түскен сәттен бастап бес жұмыс күнінің ішінде Комиссия отырысында қаралады.

31. Оң шешім қабылданған жағдайда, шешім қабылданған сәттен бастап бес жұмыс күні ішінде электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік қайта ресімделеді не Аккредиттелген электрлік зертханалар тізіліміне тиісті ақпаратты енгізу арқылы электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік телнұсқасы беріледі.

32. Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы қайта ресімделген куәлікке жаңа тіркеу нөмірі беріледі. Бұл ретте бұдан бұрын берілген электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік жарамсыз деп танылады.

33. Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік телнұсқасы жоғарғы оң жағында жазылған «Телнұсқа» жазуымен беріледі.

34. Уәкілетті органның аумақтық департаменті электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлікті әзірлеуді және есепке алуды қамтамасыз етеді. Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәліктің тіркеу нөмірі болады және ол Қазақстан Республикасының барлық аумағында жарамды.

35. Аккредиттелген электрлік зертханалар тізілімінен алып тастау мынадай негіздер бойынша жүргізіледі:

4) электрлік зертхана меншік иесінің жазбаша өтініші бойынша;5) аккредиттелген электрлік зертхананы тарату, оның меншік иесі – жеке тұлғаның қайтыс болуы

кезінде;6) сот шешімі бойынша.36. Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік уәкілетті органның аумақтық департаментіне

осы Қағидалардың 35-тармағына сәйкес Тізілімнен алып тасталған күннен бастап он жұмыс күні ішінде қайтаруға жатады.

37. Берілген электрлік зертхананы аккредиттеу туралы куәлік Аккредиттелген электрлік зертханалар тізіліміне тиісті ақпаратты енгізу арқылы тіркеу журналына тіркеледі.

Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредит-теу қағидаларына 1-қосымша

Нысан__________________________

(уәкілетті органның атауы)________________________________

Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің бұйрығы


Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электр зертханаларын аккредиттеу әдістемесін, қағидаларын бекіту туралы

«Электр энергетикасы туралы» 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңы 5-бабының 59) тармақшасына сәйкес, бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған:1) Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу

әдістемесі, осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес;2) Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу

қағидалары, осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес бекітілсін.2. «Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу

қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрінің 2012 жылғы 21 қыркүйектегі № 334 бұйрығының (Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің № 8039 мемлекеттік тізілімінде тіркелген, «Егемен Қазақстан» газетінің 2012 жылғы 24 қарашадағы № 771-775 (27847) жарияланған) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігінің Электр энергетика департаменті:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның мерзімді

баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында

және мемлекеттік органдардың интернет-порталында жариялануын;4) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін

он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

(заңды тұлғаның атауы)________________________________

Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды аккредиттеу туралыөтініш

____________________________________________________________________ (заңды тұлғаның атауы)____________________________________________________________________(БСН), заңды тұлғаны тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәлік нөмірі мен мерзімі)_____ санат бойынша энергетикалық сараптаманы жүргізуге аккредиттеуді сұрайды. Заңды тұлғаның орналасқан жері (болған жағдайда оның филиалдары, өкілеттіктері):Пошталық мекенжайы: _________________________________________________Телефон нөмірлері: __________________________________________________E-mail ______________________________________________________________Факс ________________________________________________________________Ұсынылған құжаттар тізімі (парақ саны көрсетілген):1._____________________________2._____________________________3._____________________________4._____________________________5._____________________________Ұйым басшысы (лауазымы)________________________________ (қолы) (Т.А.Ә.)

МО 20 ____ ж. «_____» ______________

Энергетикалық сараптама жүргізуге ұйымдарды және электрлік зертханаларды аккредиттеу қағидаларына 2-қосымша

НысанСарапшылар туралы мәліметтер

р/с №

Т.А.Ә. Білімі, мамандығы, біліктілігі, диплом №

Электр энергетикасы саласындағы жұмыс өтілі

Мәлімделген ұйымдағы жұмыс өтілі

Электрлік қауіпсіздігі бойынша рұқсаттама тобы Білімді соңғы тексеру күні

1 3 4 5 6


Нысан __________________________________________________________________ (куәлікті берген мемлекеттік органның толық атауы)

Электрлік зертхананыАККРЕДИТТЕУ ТУРАЛЫ КУӘЛІК

20___ ж. «____» __________ (күні)__________________________________________________________________(электрлік зертхананың меншік иесінің толық атауы, БСН (ЖСН) _________________________________________________________берілді.Орналасқан жері: __________________________________________________ (заңды тұлғаның заңды мекенжайы)__________________________________________________________________Куәлік Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады.

Куәлік мерзімсіз болып табылады.

Басшы (уәкілетті орган)___________________________________ (лауазымы, Т.А.Ә.)Нөмірі: ________


Нысан__________________________________________________________________ (куәлікті берген мемлекеттік органның толық атауы)

Энергетикалық сараптаманы жүргізуге АККРЕДИТТЕУ ТУРАЛЫ КУӘЛІК

20___ ж. «____» __________ (күні)__________________________________________________________________(заңды тұлғаның толық атауы, БСН)___________________________________________________________ берілді.Орналасқан жері: ___________________________________________________ (заңды тұлғаның пошталық мекенжайы)__________________________________________________________________Сарапшы ұйымның санаты: __________________________________________________________________Куәлік Қазақстан Республикасының барлық аумағында қолданылады.

Куәлік мерзімсіз болып табылады.

Басшы (уәкілетті орган)___________________________________ (лауазымы, Т.А.Ә.)Нөмірі: ________


НысанСараптамалық ұйымдардың тізілімі

р/с

№

Аккр

е ди

ттеу

кү

ні

Сар

ап-

там

алы

қ ұй

ым

ата

уы

Сан

аты

Аккр

едит

теу

тура

лы

куәл

іктің

се

рияс

ы м

ен

нөм

ірі

БСН

Заңд

ы

мек

енжа

йы,

байл

аны

с де

рект

ері

Сар

апш

ыны

ң Т.

А.Ә

.

Еске

ртпе

*

1 2 3 4 5 6 7 8 9

* - аккредиттеу туралы куәліктің тоқтатылуы және қайта рәсімделуі туралы деректер


Нысан______________________________________

(уәкілетті органның атауы)___________________________________

(заңды тұлғаның атауы)

Электрлік зертхананы аккредиттеу туралы өтініш____________________________________________________________________ (электрлік зертхананың меншік иесінің атауы)____________________________________________________________________ (БСН, заңды тұлғаны дара кәсіпкер ретінде тіркеу (қайта тіркеу) туралы куәліктің нөмірі мен күні, ЖСН, өтініш берушіні дара кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеу туралы куәлік)

Электрлік зертханаға аккредиттеу жүргізуді сұрайды.Өтініш берушінің орналасқан жері:Пошталық мекенжайы: _______________________________________________Телефон нөмірлері ______________________________________________E-mail _______________________________________________________Факс __________________________________________________________Ұсынылған құжаттар тізімі (парақ саны көрсетілген):1. _____________________________2. _____________________________3. _____________________________4. _____________________________5. _____________________________

Ұйым басшысы (дара кәсіпкер)________________________________(қолы) (Т.А.Ә.)МО 20____ ж. «______» ______________


Аккредиттелетін электрлік зертханаларға арналғанөлшеу құралдарының тізбесі

электрлік зерттеулер мен өлшеулер үшін:1. Тоқ тістеуіктері2. Мегаомметр3. Микроомметр4. Электр энергиясы сапасының анализаторы5. Жерге қосушы қондырғылардың кедергісін өлшеу аспабы 6. Жоғары кернеумен мынау аспабы7. «Ноль фазасы» тізбесі бір фазалы қысқа тұйықталу тоғын өлшеу аспабы

жылу зерттеулері мен өлшеулері үшін:1. Жылу көргіш2. Ультрадыбысты сұйық шығынын өлшеуіш3. Контактісіз (инфрақызыл) термометр4. Контактілі термометр5. Газ анализаторы


НысанАккредиттелген электрлік зертханалардың тізілімі

р/с

№

Күні

Эле

ктрл

ік зе

ртха

наны

ң м

енш

ік ие

сіні

ң ат

ауы

Аккр

едит

теу

тура

лы

куәл

іктің

се

рияс

ы м

ен

нөм

ірі

БСН

Эле

ктрл

ік зе

ртха

наны

ң м

енш

ік ие

сіні

ң за

ңды

м

екен

жайы

, ба

йлан

ыс

дере

ктер

і

Еске

ртпе

*

1 2 3 4 5 6 7

* - Аккредиттеу туралы куәліктің тоқтатылуы және қайта ресімделуі туралы деректер

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 29 сәуірде Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10882 болып енгізілді.

Қазақстан Республикасы энергетика министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 16 ақпан №100 Астана қаласы

Қоршаған ортаға эмиссияны қысқартуға арналған квоталар мен мiндеттемелер саудасының қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің 17-бабының 29) тар-мақшасына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаға эмиссияны қысқартуға арналған квоталар мен мiндеттемелер саудасының қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Экологиялық реттеу, бақылау және мұнай-газ кешеніндегі мемлекеттік инспекциялау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде осы бұйрықтың мемлекеттік тіркелуін;2) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгенінен кейін күнтізбелік

он күн ішінде осы бұйрықтың көшірмесін мерзiмдi баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдануын;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруын;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларымен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігінің жетекшілік ететін вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрi В.ШКОЛЬНИК.

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрі____________ Е.ДОСАЕВ2015 жылғы 3 наурыз

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрі____________ Ә.ИСЕКЕШЕВ2015 жылғы 31 наурыз

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 16 ақпандағы № 100 бұйрығына 1-қосымша

Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидалары

1. Жалпы қағидалар 1. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан

Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы Экологиялық кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 17-бабының 28) тармақшасына сәйкес әзірленді.

2. Қағидалар Қазақстан Республикасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган), оның аумақтық бөлімшелері мен мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізетін жергілікті атқарушы органдарының қызметін және өзара іс-әрекетін ұйымдастыру тәртібін айқындайды, сондай-ақ мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылатын материалдардың құрамына, мазмұнына талаптарды белгілейді.

3. Қағидаларда келесі негізгі терминдер мен анықтамалар қолданылады:1) объектілердің құрылыс жобаларына ведомстводан тыс кешенді сараптама - Қазақстан

Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасында айқындалатын

тәртіппен үйлер мен ғимараттарды, олардың кешендерін, инженерлік және көлік коммуникацияларын салуға арналған техникалық-экономикалық негіздемелер және жобалау-сметалық құжаттама бойын-ша «бір терезе» қағидатымен жүргізілетін, салалық және ведомстволық сараптамаларды қамтитын объектілердің құрылыс жобаларына ведомстводан тыс сараптама.

2) сараптамалық органдар - уәкілетті органның, оның аумақтық бөлімшері мен жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын сарапшылық бөлімшелері;

3) сыртқы сарапшылар - қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауды және қызметтер көрсетуді жүзеге асыратын, уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органдары экологиялық сарап-тама жүргізу үшін тартқан жеке және заңды тұлғалар;

Осы Қағидаларда қолданылатын басқа терминдер мен анықтамалар Кодекске сәйкес қолданылады.4. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың міндетті сипаты болады және табиғат пайдалану мен

қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына әсер ету тұрғысынан құқықтық, ұйымдастырушылық және шаруашылық шешімдерді қабылдаудан бұрын жүргізілуге тиіс.

5. Мемлекеттік экологиялық сараптама міндеттері:1) олардың іске асырылуы қоршаған ортаның және табиғи ресурстардың жай-күйіне әсерін тигізе

алатын көзделген шешімдердің экологиялық негізделуін айқындау;2) жоспарланып отырған және жүзеге асырылып отырған басқарушылық, шаруашылық,

инвестициялық және өзге қызметтің қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына әсерін бағалаудың толықтығын және дұрыстығын, болатын мүмкін әлеуметтік, экономикалық және экологиялық салдарларын талдау және экологиялық қауіп-қатер деңгейін анықтауды қоса отырып, айқындау;

3) сараптама объектілерінде ұсынылатын қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарын ұтымды пайдалану, халықтың денсаулығын қорғау жөніндегі шаралардың тиімділігін, толықтығын және жеткіліктілігін бағалау;

4) мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындыларын дайындау, оларды уақытылы сараптама объектісін іске асыру туралы шешім қабылдайтын мемлекеттік және басқа да ұйымдарға тапсыру және қажетті ақпаратты мүдделі ұйымдар мен халыққа ұсыну;

5) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы аумағында қолданыстағы стандарттарда, нормалар мен қағидаларда бар экологиялық талаптарды сараптамаға салынатын құжаттамада сақтауды тексеру болып табылады.

6. Мемлекеттік экологиялық сараптама қағидаттары:1) мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу міндеттілігі;2) бақылаушы және қадағалаушы мемлекеттік органдармен өзара әрекеттесу;3) мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындыларының объективтілігі және ғылыми негізделуі;4) олар өз өкілеттігін жүзеге асырған кезде сараптамалық органдар мен сарапшылардың тәуелсіздігі;5) жариялылық;6) мемлекеттік экологиялық сараптаманың кешенділігі мен оның түрлерінің алуан түрлілігі;7) экологиялық және медициналық-биологиялық мүдделердің басымдылығы болып табылады.7. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы мыналар жүзеге асырады:1) уәкілетті орган және оның аумақтық бөлімшелері –Кодекске сәйкес І санаттағы объектілерге

мемлекеттік экологиялық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу бөлігінде;Мемлекеттік экологиялық сараптамаға жататын I санат объектілерін қоршаған ортаны қорғау

саласындағы уәкілетті орган мен оның аумақтық бөлімшелері арасында бөлуді Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2009 жылғы 23 шілдедегі №143-Ө (Қазақстан Республикасы нормативтік-құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестрінде №5741 тіркелген) Мемлекеттік экологиялық сараптамаға жататын және қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат беру үшін І санаттағы объектілерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мен оның аумақтық бөлімшелері арасында бөлу туралы бұйрығына сәйкес жүргізіледі.

2) жергілікті атқарушы органдар - Кодекске сәйкес II, III және IV санаттағы объектілерге мемлекеттік экологиялық сараптама ұйымдастыру және жүргізу бөлігінде.

2. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу тәртібі8. Міндетті мемлекеттік экологиялық сараптамаға мынадай объектілер:1) қоршаған ортаға әсердің оған iлеспе бағалау (бұдан әрі – ҚОӘБ) материалдарымен бірге

қоршаған ортаға әсер етуші межеленіп отырған қызметтің жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасы;

2) қоршаған ортаға эмиссиялар нормативтерiнiң жобалары;3) iске асырылуы қоршаған ортаға терiс әсерлерге әкеп соғуы мүмкiн Қазақстан Республикасының

нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, нормативтiк-техникалық және нұсқаулық-әдiстемелiк құжаттардың жобалары;

4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру және кеңейту, республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен мемлекеттік қорық аймақтарын тарату және олардың аумақтарын кішірейту жөніндегі жаратылыстану-ғылыми және техникалық-экономикалық негіздемелердің жобалары;

5) өсімдіктер мен жануарлар дүниесi ресурстарын алу мен пайдалануға арналған биологиялық негiздемелер;

6) қалалар мен аумақтарды, оның iшiнде арнайы экономикалық аймақтар аумақтарын және шаруашылық қызметін жүргiзудiң айрықша режимiндегi аумақтарды салудың (дамытудың) бас жоспарларының жобалары;

7) осы аумақтарды экологиялық зілзала немесе төтенше экологиялық жағдай аймақтарына жатқызуды негiздейтiн аумақтарды зерттеу материалдары;

8) шектес мемлекеттердiң қоршаған ортасына әсер етуi мүмкiн немесе оны жүзеге асыру үшiн шек-тес мемлекеттермен ортақ табиғи объектілерді пайдалану қажет болатын не шектес мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалған, оның ішінде «Байқоңыр» кешені бойынша мүдделерiн қозғайтын шаруашылық қызмет жобаларыжатады.

9. Мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылатын материалдар:1) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу жөнінде өтінім Қағидалардың 1-қосымшасына

сәйкес нысан бойынша;2) әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін ҚОӘБ материалдарымен бірге қоршаған

ортаға әсер етуші межеленіп отырған қызметтің жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасы, келесі құрамда:

қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері;өтінімді бұқаралық ақпарат құралдарында (бұдан әрі БАҚ) жарияланғанын растайтын материалдар;жобаның электрондық нұсқасы;3) эмиссиялар нормативтерiнiң жобалары, жобаның электрондық нұсқасымен қоса;4) iске асырылуы қоршаған ортаға терiс әсерлерге әкеп соғуы мүмкiн Қазақстан Республикасының

нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, нормативтiк-техникалық және нұсқаулық-әдiстемелiк құжаттардың жобалары,келесі құрамда:

өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру және кеңейту, республикалық маңызы бар

мемлекеттік табиғи қаумалдар мен мемлекеттік қорық аймақтарын тарату және олардың аумақтарын кішірейту жөніндегі жаратылыстану-ғылыминегіздемелердің жобалары,келесі құрамда:

өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;6) әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін ҚОӘБ материалдарымен бірге ерекше

қорғалатын табиғи аумақтарды құру және кеңейту, республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен мемлекеттік қорық аймақтарын тарату және олардың аумақтарын кішірейту жөніндегі техникалық-экономикалық негіздемелердің жобалары,келесі құрамда:

қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері;өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;жобаның электрондық нұсқасы;7) өсімдіктер мен жануарлар дүниесi ресурстарын алу мен пайдалануға арналған биологиялық

негiздемелер,келесі құрамда:өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;8) әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін ҚОӘБ материалдарымен біргеқалалар

мен аумақтарды, оның iшiнде арнайы экономикалық аймақтар аумақтарын және шаруашылық қызметін жүргiзудiң айрықша режимiндегi аумақтарды салудың (дамытудың) бас жоспарларының жобалары,келесі құрамда:

қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері;өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;жобаның электрондық нұсқасы;9) әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін ҚОӘБ материалдарымен бірге осы аумақтарды экологиялық зілзала немесе төтенше экологиялық жағдай аймақтарына жатқызуды

негiздейтiн аумақтарды зерттеу материалдары, келесі құрамда:қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері;өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;денсаулық сақтау, ғылым және ғылыми-техникалық қызмет және білім беру салаларындағы

уәкілетті мемлекеттік органдардың қорытындылары;жобаның электрондық нұсқасы;10) әзірлеу деңгейі жобалау сатыларына сәйкес келетін ҚОӘБ материалдарымен біргешектес

мемлекеттердiң қоршаған ортасына әсер етуi мүмкiн немесе оны жүзеге асыру үшiн шектес мемле-кеттермен ортақ табиғи объектілерді пайдалану қажет болатын не шектес мемлекеттердiң Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалған, оның ішінде «Байқоңыр» кешені бойынша мүдделерiн қозғайтын шаруашылық қызмет жобалары,келесі құрамда:

қоғамдық пікірді есепке алу нәтижелері;өтінімді БАҚ-да жарияланғанын растайтын материалдар;жобаның электрондық нұсқасын қамтиды.10. Көзделген қызметтің сипаттамаларына тәуелді сараптамалық органдарға қарастырылуға

ұсынылған материалдарда:1) тиімді материалдарды, энергияны үнемдеуші, аз қалдықты және қалдықсыз технологиялық

процестерді енгізу;2) табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану және қайта өндіру, өндіріс және тұтыну қалдықтарын

кешенді қайта өңдеу және кәдеге жарату;3) ағынды суларды тиімді тазартуды қамтамасыз ету, оларды техникалық қажеттіліктерге

пайдалану, тазартылмаған суларды табиғи су арналар мен су қоймаларға, жергілікті жер бедеріне төгуден бас тарту тәрізді тазартудың басым бағыттары;

4) атмосфералық ауаны ластанудан сақтауды негіздейтін шаралардың пәрмендігі мен кепілділігі;5) топырақ, өсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесін сақтау және қалпына келтіру, объектінің

табиғи-қорықтық қор мәртебесін сақтау;6) халық пен қоршаған ортаны антропогендік физикалық, химиялық және биологиялық

факторлардың әсерінен қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі шешімдер көрсетілуі тиіс.11. Мемлекеттік экологиялық сараптамаға құжаттаманы:1) белгіленіп отырған басқарушылық, шаруашылық, инвестициялық және өзге де қызметтің тап-

сырыс берушісі (инвестор);2) мемлекеттiк экологиялық сараптамаға жататын нормативтiк құқықтық актiлердiң және

жоспарлардың жобаларын әзiрлеудi жүргiзетiн мемлекеттiк органның басшысы ұсынады.12. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы экологиялық сараптама объектілерін қарау, талдау

және бағалау жолы арқылы:1) сараптамалық органдардың штаттық қызметкерлері;2) сыртқы сарапшыларды тарта отырып, сараптамалық органдардың басшылары құрған

сараптамалық комиссиялар жүргізеді.13. Сыртқы сарапшылар ұсынылған құжаттаманың қаралуын ұйымдастырады және сараптамалық

органдарға қорытынды ретінде ұсыныстар мен ескертулерін ұсынады.Сыртқы сарапшылардың қорытындысы ұсынымдық сипатқа ие болады.14.Оның барысында сараптамалық органдар материалдарды қарауды және сараптама объектінің

бағалауын жүргізетін және дәлелденген және объективті сараптамалық қорытындыны қалыптастыратын мемлекеттік экологиялық сараптаманың рәсімі біртіндеген сатылардан тұрады, және өзіне:

1) мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу туралы өтінішті (хатты) уәкілетті органның, оның аумақтық бөлімшелері мен жергілікті атқарушы органдарында тіркеуді;

2) сараптамаға жіберілген материалдардың, деректемелердің, межеленіп отырған шаруашылық қызметтің ҚОӘБ қоса алғанда, толықтығы және бар болуын тексерумен қорытындалынатын алдын ала сараптаманы;

3) сараптаманың қажетті деңгейін анықтауды, материалдарды бағалауды және талдап өңдеуді, көзделген немесе жүзеге асырылып жатқан қызметтің экологиялық қауіпсіздігінің дәрежесін, сараптама объектілерін іске асырудың жеткіліктігі мен шындығын қарастыратын сараптаманың негізгі сатысын;

4) жекелеген сараптамалық бағалар мен мемлекеттік экологиялық сараптаманың нәтижелерін қорытуды, материалдарды келісу немесе келісуден бас тарту туралы сараптамалық қорытындыны дайындауды қамтитын сараптаманың қорытынды сатысын қамтиды.

3. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізудің нәтижелері15. Уәкілетті органның сараптамалық органдары жүзеге асыратын мемлекеттік экологиялық

сараптама, аумақтық бөлімшелерінің ұсыныстары мен ескертулерін ескере отырып немесе оның мамандарының қатысуымен жүргізіледі (объектінің орналасу орны бойынша) және келесі түрде іске асырылады:

1) жоба материалдары көзделген шаруашылық қызметтерді іске асырудың мүмкіндігі, орындылығы және қажеттілігі бөлігінде бағаланады және талданады, сондай-ақ келісу жөніндегі ұсыныстарды әзірлей отырып, проблема тұтастай бағаланады;

2) ұсыныстар немесе ескертулер қалыптастырылады және жазба түрінде ұсынылады;3) қажет болған жағдайда аумақтық бөлімшелердің өкілдері жағдайдың алдын ала талдауын

ұсына отырып, мемлекеттік экологиялық сараптама процестерін жүргізуге қатысады. Бұл жағдайда аумақтық бөлімшелердің ескертулер мен ұсыныстарын бере отырып материалдарды қарастыру мерзімі 5 жұмыс күнін құрайды.

16. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асырудың нәтижесі, Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес, нысан бойынша мемлекеттік экологиялық сараптамалық қорытынды болып табылады. Қорытынды мына тұжырымдамалардың біреуімен аяқталады:

1) «келісілмейді»;2) «келісіледі».17. «Келісілмейді» тұжырымы бар қорытынды болған жағдайда, сараптамаға тапсырыс беруші,

мемлекеттік экологиялық сараптаманың ескертулері бойынша материалдарды жетілдіреді және оларды қайтадан мемлекеттік экологиялық сараптамаға тапсырады немесе көзделген қызметтен бас тартады.

18. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сараптама бөлімшелерінің, тиісті аумақтағы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшелерінің басшылары не облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органдарының сараптама бөлімшесінің басшысы өз құзыреті шегінде қол қояды.

19. Құрылысқа арналған жобалар (техникалық-экономикалық негіздемелер және жобалау-сметалық құжаттамасы) бойынша ведомстводан тыс кешенді сараптама барысында жүргізілген мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы ведомстводан тыс кешенді сараптаманың жиынтық қорытындысына енгізіледі.

20. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың экологиялық қауіптілігі жоғары объектілерге қатысты нәтижелері, Кодекстің 56-бабының 2 тармақшасына сәйкес, өздерінің қағидаларына сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшылық кеңестерінде қарастырылады.

Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу қағидаларына 1-қосымша

Қайда ________________________________________(мемлекеттік органның толық атауы)

кімнен________________________________________(өтініш иесінің толық атауы)

Мекен жайы___________________________________(индексі, қала, аудан, облыс,көше, үй нөмірі, телефон)

Өтініш иесінің деректері___________________________(ЗТ/ЖТмемлекеттік тіркеуден өткен куәлігі, БСН,ЖСН)

Мемлекеттік сараптаманы жүргізуге өтінім____________________________________________________________________________________________________________________________жобаға (жобаның толық атауын көрсету)

мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізуді сұраймын.

Ұсынылып отырған құжаттардың тізімі____________________________________________________________________________________________________________________________________Басшы___________ _______________________________________________ (қолы) (аты, тегі, жөні)«______» ____________20____ж.

Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу қағидаларына 2-қосымша

Өтініш иесі (ұйымның атауы)__________________________________________________________________ (құжаттың, жобаның атауы)

Мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысы

Материалдар әзірленген______________________________________________ (әзірлеуші жоба ұйымының толық атауы)Жоба материалдарына тапсырыс беруші _______________________________ (тапсырыс беруші ұйымның толық атауы, мекен жайы)

Мемлекеттік экологиялық сараптамаға қарастыруға ұсынылды: _________________________________________________________________(жобалық құжаттың атауы, ұсынылып отырған басқа құжаттар, материалдардың толықтығын атау)

Материалдар қарастыруға келіп түсті_________________________20__ жылы(күні, тіркеудің кіріс нөмері)

Жалпы мәліметСараптама объектісінің орналасу ауданының физикалық-географиялық жағдайының қысқаша

сипаттамасы, қоршаған ортаның фондық жағдайы, қоршаған ортаға теріс әсерін тигізетін, негізгі


28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz18техникалық, технологиялық шешімдер, соның ішінде технологиялық процестерді баяндау, қазіргі заман технологияларының үздік аналогтарымен салыстырып альтернативті түрлерін қарау.

Межеленіп отырған қызметтің қоршаған ортағаәсерін ілеспе бағалау (ҚОӘБ)

Объектінің ауа ортасына, жерасты және жерүсті суларына, жер ресурстарына, жануар және өсімдік дүниесіне, жер қойнауына әсер етуінің жалпы сипаттамасы,экологиялық қауіп-қатер, апаттық жағдайлар болуы және мүмкіндігі және т.б.

Сәулеттік-жобалық құжаттар, елді мекендердегі инженерлік инфрақұрылымының даму сызбасы, істегі кәсіпорындардың жаңғырту (ұлғайту) жобаларын қарастыру кезінде қоршаған ортаға әсер ету бөлігінде барлық көрсеткіштер сол жағдайға, сондайақ есептік мерзімге беріледі.

ТұжырымдамаМемлекеттік экологиялық сараптама жүргізудің нәтижесі келісілді/келісілмеді тұжырымдамасымен

қорытынды болып табылады.

Уәкілетті органның сараптамалық бөлімшесінің басшысықолы А.Т.Ж.

Уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі сараптамалық бөлімшесінің басшысықолы А.Т.Ж.

Жергілікті атқарушы органның сараптамалық бөлімшесінің басшысықолы А.Т.Ж.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 16 ақпандағы № 100 бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің күші жойылған кейбір бұйрықтарының тізбесі

1. Мемлекеттік экологиялық сараптамасын жүргізу ережелерін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 28 маусымдағы № 207-ө бұйрығы (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2007 жылғы 1 тамызда № 4844 тіркелді, ресми жариялануы: 2007 жылғы 17 тамыздағы № 126 (1329) «Заң газеті» газеті).

2. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылы 28 маусымдағы № 207-ө бұйрығына өзгерістер енгізу туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 9 қазандағы № 296-ө бұйрығы (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2007 жылғы 8 қарашада № 4984 тіркелді, ресми жариялануы: 2007 жылғы 29 қараша № 183 (1212) «Заң газеті» газеті).

3. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу ережелерін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 28 маусымдағы № 207-ө бұйрығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2009 жылғы 26 қазандағы № 228-ө бұйрығы (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2009 жылғы 3 желтоқсанда № 5957 тіркелді, ресми жариялануы: 2009 жылғы 23 желтоқсан, № 194 (1617) «Заң газеті»).

4. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу ережелерін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 28 маусымдағы № 207-ө бұйрығына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2011 жылғы 23 қыркүйектегі № 248-ө бұйрығы (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2011 жылы 19 қазанда № 7265 тіркелді, ресми жариялануы: 2012 жылғы 29 мамыр № 274-278 (27352) «Егемен Қазақстан» газеті).

5. Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің «Мемлекеттік экологиялық сараптамасын жүргізу ережелерін бекіту туралы» 2007 жылғы 28 маусымдағы № 207-Ө және «Мемлекеттік экологиялық сараптамаға жататын және қоршаған ортаға эмиссияға рұқсат беру үшін І санаттағы объектілерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мен оның аумақтық бөлімшелері арасында бөлу туралы» 2009 жылғы 23 шілдедегі № 143-Ө бұйрықтарына өзгерістер енгізу туралыҚазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2013 жылғы 3 қыркүйектегі № 268-ө бұйрығының 1-тармақтың 1) тармақшасы (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде 2013 жылы 24 қыркүйекте № 8729 тіркелді, ресми жариялануы: 2013 жылғы 31 қазан № 243 (28182) «Егемен Қазақстан» газеті).

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 15 желтоқсан-

дағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11021 болып енгізілді.


Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің бұйрығы

2014 жылғы 26 желтоқсан № 297 Астана қаласы

Уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде өнеркәсіптікқауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

«Азаматтық қорғау туралы» 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 12-2-бабынының 14) тармақшасына сәйкес бұйырамын:

1. Қоса беріліп отырған Уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті (А.Қ. Ержанов):

1) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін бұқаралық ақпарат құралдарында және «Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттiк кәсiпорнының «Әділет» ақпараттық құқықтық жүйесінде рес-ми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ре-сурсында және мемлекеттік органдардың интернет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму вице-министрі А.П.Рауға жүктелсін.

4. Осы бұйрық оның алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Инвестициялар және дамуминистрінің міндетін атқарушы Ж.ҚАСЫМБЕК.

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрі________________ Е.ДОСАЕВ.20__ жылғы 16 қаңтар

«КЕЛІСІЛДІ»Қазақстан Республикасының Энергетика министрі________________ В.ШКОЛЬНИК.20__ жылғы 12 қаңтар

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрі міндетін атқарушының 2014 жылғы 26 желтоқсандағы №297 бұйрығымен бекітілген

Уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті

қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Азаматтық қорғау туралы» 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының 12-2-бабының 14) тармақшасына сәйкес әзірленген және уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

2. Қағидаларда атом өнеркәсібінің геологиялық барлау, геофизикалық, тау кендерін өндіру, қайта өңдеу ұйымдарында, жобалау, ғылыми-зерттеу ұйымдарына, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік қадағалау және өндірістік бақылау органдарында, сондай-ақ геологиялық барлаудың, тау, бұрғылау, технологиялық, электрлік-техникалық және механизациялау және автоматтандыру құралдарының басқа да жабдықтарының барлық түріндегі дайындаушы – зауыттарда қолданылады.

3. Осы Қағидаларда мынадай негізгі түсініктер, терминдер және анықтамалар қолданылады:1) өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті орган – өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында

басшылықты және салааралық үйлестіруді, мемлекеттік саясатты әзірлеуді және іске асыруды жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

2) айдаушы ұңғымалар - бұл ұңғымалар арқылы кен қыртысына жұмыс ерітіндісі жіберіледі;3) арнайы ұңғымалар - барраждық, геофизикалық, гидрогеологиялық, жоюшы және басқа

мақсаттағы ұңғылар;4) аналық ерітінді - пайдалы компоненттері алынған және сілтісіздендіру реагенттермен

күшейткеннен кейін жұмыс ерітіндісі ретінде қолданылатын технологиялық ерітінді;5) атом энергиясын пайдалану нысандары – ядролық қондырғылар, орналастыру бекеттері; қолдану

шегінен жоғары деңгейдегі иондық сәуле шашу көздері, медицина, білім беру, зерттеу, коммерциялық, ауылшаруашылық және өнеркәсіптік, оның ішінде тау-кен өндіруші, қайта өңдеу ұйымдарды қоса оты-рып, сондай-ақ иондық сәуле шашу көздерін қолданатын басқа да ұйымдар;

6) бақылаушы ұңғымалар - сілтісіздендіру процесс немесе сілтісіздендіру жыныстарындағы жер асты суларының (ерітінділердің) тәртібін үздіксіз немесе мерзімді бақылауға арналған ұңғымалар;

7) геотехнология - жер қойнауындағы қатты пайдалы қазбаларға жылулық, массаалмасу, химиялық және гидродинамикалық процестерді қолдану арқылы оларды жылжымалы жағдайға келтіру және пайда болған сұйық немесе газ тәрізді пайдалы қазбаларды жер бетіне жақын қабатқа тасымалдау технологиясы;

8) жабдық - кәсіпорындар пайдаланатын негізгі өнеркәсіптік-өндірістік қорлардың бөлігі: машина-лар, аппараттар, ұстындар, өткізгіш құбырлар, электротехникалық және жылу техникалық жабдықтар;

9) жер асты өндіру тәсілі - пайдалы рудаларды химиялық реагенттермен әрекеттестіріп, рудалардың пайдалы құрамдарын сұйықтарға айналдыру арқылы, жер астындағы пайдалы қазбаларды өндірудің геотехнологиялық тәсілі;

10) жер асты өндіру тәсілінің ұңғымалық әзірлеу жүйесі – бұрғыланған жер үстінің бұрғылау ұңғымалары арқылы жер асты өнімі тәсілімен кен орындарын ашу, дайындау және пайдалануды көздейтін жүйе;

11) жер асты сілтісіздендірудің немесе жер асты топтап сілтісіздендірудің өндіру кешені - сілтісіздендіру процесін жүзеге асыру, өнімдік ерітінділерді айдауды және оларды одан әрі өңдеу үшін тасымалдау үшін жұмыс ерітінділерін беруді қамтамасыз ететін жерасты және жер беті құрылыстары мен техникалық құрылғылар кешені;

12) жер асты ұңғылап сілтісіздендірудің пайдалану учаскесі – жер асты сілтісіздендіру процесін геотехнологиялық тәртіптермен бақылау және басқару қондырғыларымен, өзіндік желілік жүйелері бар технологиялық блоктар тобы. Учаскелердің мөлшері кен қабаттарының морфологиялық, геохимиялық немесе тектоникалық (жағдаяттық) ерекшеліктеріне байланысты анықталады;

13) жер асты ұңғылап сілтісіздендірудің пайдалану блогы – бірыңғай гидротехникалық тәртіппен біртекті ұңғымалар өндірісінде өңделген және бір мезгілде пайдалануға берілген аралас қарапайым ұяшықтарының тобынан тұратын өнімдік қабат бөлігі;

14) жерасты ұңғымалық сілтісіздендірудің пайдалану ұяшықтары – қорлары бір айдау ұңғымасымен өңделетін өнімдік қабаттың бір бөлігі;

15) жерасты ұңғылап сілтілеу полигоны – жұмысы өнімдік ерітінділердің бірыңғай өндіруші жиынтығына үйлестірілетін технологиялық учаскелердің тобы;

16) жер асты сілтісіздендіру ұңғымалары - кен қыртысын ашуға және жер қойнауынан өнімді ерітінділерді бөліп алуға арналған ұңғымалар. Атқаратын қызметіне қарай олар технологиялық (айда-ушы және сорушы), бақылаушы, тексеруші және арнайы ұңғылар болып бөлінеді;

17) желонка – ұңғымадағы сұйықтықтарды немесе бұрғылау қалдықтарын шығаруға арналған цилиндр тәрізді ыдыс. Желонканың төменгі жағында қақпақшасы бар, ал жоғары жағында арқанды ілуге арналған ілгіші бар;

18) жұмыс (сілтісіздендіру) ерітіндісі - ерітуге жарамды реагенттің пайдалы жиынтығы бар, және өнімді деңгейжиектер немесе үймелеп сілтілеу үйінділеріне айдауға арналған технологиялық ерітінді;

19) королёк – кішкентай шар түріндегі қымбат металдың құймасы, сондай-ақ қатып қалған металдың тамшысы түріндегі үлкен емес шар;

20) «коуш» – тросты (арқанды, жіпті) егелуден қорғайтын металл жапсырма;21) қайтарма ерітінді - пайдалы компоненті өнеркәсіптік мөлшерінен төмен, бірақ (сілтісіздендіру

реагенттерді қосқаннан кейін) өнімді деңгейжиектерге немесе сілтісіздендіру ретінде үйілмелі сілтісіздендіру штабелінің қайтадан беруге арналған жұтаң өнімді ерітінді;

22) қышқылдандыру (нығайтуға дейін) торабы - қайтарма және аналық ерітінділерді толық нығайтуға арналған құрылыстар мен техникалық құралдар жиынтығы;

23) техникалық қызмет көрсету мен жөндеу жүйесі – берілген тізбектелген және мерзімділігімен техникалық қызметі көрсету мен жөндеуді жоспарлау, даярлау, іске асыратын ұйымдастырушылық және техникалық іс-шаралар кешені;

24) тастанды ерітінді - әртүрлі себептермен жұмыс ерітіндісін жасауға жарамайтын аналық немесе өнеркәсіптік емес (жұтаң) өнімді ерітінді. Зиянды қоспаларынан тиісті тазартылғаннан кейін ғана төгінді ерітінді гидрографиялық желіге жөнелтілуі мүмкін;

25) өнімдік ерітінді - жұмыс ерітіндісінің сілтісіздендіру тау-кен жыныстарының массасымен физика-химиялық әрекеттесуі нәтижесінде қалыптасқан және шоғырлануында өнеркәсіптікке немесе оның ең аз мөлшеріне тең пайдалы компонент (компоненттер) құрайтын ерітінді;

26) сілтісіздендіру, қышқылдық немесе сілтілі – көп құрамдас қатты шикізатты іріктеп әрекеттесетін реагентпен еріту;

27) сорушы ұңғымалар - бұл ұңғымалар арқылы кен қабатынан жоғарыға өнімді ерітінді шығарылады;

28) судан сақтаушы қоспа - ұңғымаларды судан сақтау үшін қолданылатын су өтпейтін әрі химиялық тұрақты тұтқыр қоспа;

29) тексеруші ұңғымалар - пайдалы компонентті бөліп алу дәрежесін бақылау мен кеннің және сыйымды тау жыныстарының техногендік өзгерістерін зерттеу мақсатында өндірілетін кен қыртысының көрсетілген жерін ашуға арналған ұңғымалар;

30) технологиялық ерітінділер - реагенттердің және олардың сиымды ортамен әрекеттескендегі өнімдерінің сулы ерітіндісі. Олар жұмыс, өнімді, аналық, қайтарма, төгінді ерітінділер болып бөлінеді;

31) технологиялық процесс - белгілі бір мақсатта аппаратта (өзара байланыстырылған аппа-раттар, агрегаттар, машиналер және оларға ұқсас жабдықтар жүйесінде) жүргізілетін материальдық ортаның көрсеткіштерінің мөлшерін өзгерту және заттардың физикалық-химиялық немесе физикалық-механикалық өзгеруі;

32) топтап сілтісіздендіру тәсілі – ерітіліп, жер бетіне жақындатылып және белгілі бір тәртіпте жинақталған рудалардан пайдалы қазбаларды сілтілеп өндіру тәсілі;

33) тұндырғыштар - технологиялық ерітінділер мен қатты шөгінділерді жинауға арналған жер бетіндегі немесе тереңдетілген көлемді құрылыстар;

34) ұңғыма құрылымы - ұңғының диаметрі мен тереңдігінің өзгерісін, шегендеу құбырларының типтік өлшемі мен ұзындығын, сүзгінің түрі мен ұзындығын, судан сақтаудың аралығын және тағы да басқаларды анықтайтын ұңғының сипаттамасы;

35) ұңғыма құрылысы - ұңғыманы бұрғылауға дайындау, бұрғылау мен оның орнықты қалпын сақтау, құбырлармен бекіту және сүзгілермен жабдықтау, судан қорғау және арнайы жұмыстар жүргізу мен игеру жөніндегі кешенді жұмыстарды атқару;

36) ұңғыманы бекіту - жағалай қойылатын пайдалану бағаналарын монтаждау;37) ұңғыманы тығындау - ұңғыманың жекелеген аралықтарын оқшаулауға арналған жұмыс кешені;38) ұңғымадағы судан сақтау - пайдаланылатын өнімді сулы қат-қабатты онымен шектес құбыр

сыртындағы кеңістіктен оқшаулау;39) ұңғыманы игеру - пайдалану бағанының қуысын, өнімді сулы қат-қабаттың сүзу аймағының

сүзгісін және бастапқы кеңістігін соқта мен қатты фазадан жуатын сұйықпен және басқа құралдармен та-зарту, сондай-ақ талап етілген гидротехникалық көрсеткіштермен сүзу аймағын құру: айырмашылығымен, сулы қабаттардан шығарылған қою сұйықтықтардың санымен, жапсырма бағананың тұмшалануы және беріктігі мен тазарту жөніндегі жұмыс кешені;

40) ұңғының техникалық жағдайы - ұңғының құрама бөліктерінің күйі, оның пайдалану сипаттама-лары, пайдалану барысында туындайтын уақытша және жөнделмейтін ақаулар;

41) ұңғыма сүзгісінің және сүзгі маңы аймақтардың бітелуі - тесіктердің, түтіктердің және саңылаулардың механикалық, химиялық және газды шөгінділермен бітелуі салдарынан сүзгінің және өнімді сулы қат-қабаттың сүзгі маңы аймақтарының сүзгіштік қабілетінің төмендеуі;

42) ұңғыма сүзгісін және сүзгі маңындағы аймақты тазарту - бітелу процесінің зардаптарын жою;43) уранды қайта өңдеу кешені - өнімді ерітіндіден түпкілікті өнім алғанға дейін өңдеу жұмыстарын

жүргізетін техникалық құралдар мен құрылыстар кешені;44) үймелеп сілтісіздендіру үйіндісі - технологиялық ерітінділерді айдау мен соруға арналған

құбыржол жүйесімен жабдықталған, жер бетіне белгілі қалыппен орналастырылған геометриялық шектеулі кен массасы;

45) үймелеп сілтісіздендіру үйіндісінің алаңы - технологиялық ерітінділердің алаңнан тыс кетуіне кедергі болатын, судан оқшаулайтын қабаттардан қатталған, үймелеп сілтілеу үйіндісін жиыстыруға

және өнімді ерітінділерді жинауға арналған, үстіңгі бетте орналасқан геометриялық шектеулі алаң;46) үймелеп сілтісіздендіру учаскесі - коммуникациялар жүйесімен және сілтісіздендіру процестерінің

дайындау, өңдеу, бақылау және басқару қондырғыларымен біріктірілген, бір немесе бірнеше үймелеп сілтісіздендіру үйінділерінен тұратын тау-кен массасының белгілі ретпен жинақтау кешені.

4. Әрбір ұйым Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау саласының заңнамасында белгіленген тәртіппен әзірленген және келісілген құжаттамалық жобасы (бұдан әрі – жоба), сондай-ақ маркшейдерлік және геологиялық құжаттамалары болуы қажет.

5. Жобадан және осы Қағидалардың талаптарынан шығатын ақаулары және ңа және қайта жабдықталған нысандарды іске қосу кезінде, ақаулары немесе олқылықтар бар жаңа және қайта реконструцияланған объектілерді пайдалануға қабылдауға жол берілмейді.

6. Уранды геологиялық барлау, өндіру және қайта өңдеумен айналысатын әрбір ұйымда мынадай: 1) өндірістік бақылау туралы ережелер;2) аварияларды жою жоспары;3) технологиялық регламенттер әзірленіп, ұйымның техникалық басшысы бекітуі тиіс.7. Ұйымдарда өндіріс аумағы бойынша жұмыс орындарына қауіпсіз бару және өрт немесе

авариялық жағдай кезінде қауіпсіз жерге шығу жоспары дайындалып, оны әрбір қызметкерге таныстырып және кірер ауыздың, барлық цехтардың (учаскелердің) көрінетін жеріне іліп қою қажет.

8. Ұйымның аумағында, өндірістік ғимараттар мен құрылыстарда онда орналасқан жабдықтарға қызмет көрсетуге қатысы жоқ адамдар ілесіп жүруші адамсыз болуға жол берілмейді.

9. Ұйым қызметкері байқаған осы Қағидалардың барлық бұзылуылары туралы, сондай-ақ құрылыстардың, жабдықтардың және механизмдердің ақаулары туралы өзінің тікелей басшысына, егер ол болмаған жағдайда – жоғары тұрған басшыға тез арада хабарлауға тиіс.

10. Таукендерін тесіп өту және өндіру жұмыстарына, топтау сілтілеу қабаттарын құру жұмыстарына ауысым сайын жазбаша рұқсатнамалар беріледі.

11. Уранды геологиялық барлаумен, өндірумен және өңдеумен айналысатын әрбір ұйымда ар-найы киім, арнайы аяқ киім, сақтандыру белдіктері, қорғаныс көзәйнектері, қолғаптар, диэлектрикалық резеңке етіктер, бес саусақты қолғаптар, ауыз-мұрынға киетін шаң ұстағыштар, құтқару құралдары (ке-удешелер, белдіктер және тағы басқалар) және басқа да жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарының нормалары болуы тиіс. Әрбір жекелеген жағдайда қорғаныс құралдарын таңдау ос өндіріс процестің немесе атқарылатын жұмыс түрі үшін қауіпсіздік талаптарын ескере отырып, жүзеге асырылуы тиіс.

2. Аумақтарға, ғимараттарға, құрылыстарға және жабдықтарды пайдалануға қойылатын талаптар

1-параграф. Аумаққа, ғимараттарға, құрылыстарға қойылатын талаптар12. Уранды өндіру және өңдеу нысандарының құрылысы үшін алаңдардды таңдау мен оларды

бекіту Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы заңнамасына сәйкес жүргізу қажет.

13. Ұйымның аумағында өндірістік қызметкерлердің қауіпсіз және ыңғайлы жүріп-тұруы үшін қауіпсіз өткелдер орналастырылуы тиіс.

14. Ұйым аумағы таза болуы тиіс және әрдайым тазалап тұру қажет. Жаз уақытында көлік жол-дары, жаяу жүргінші жолдары мен өткелдері сумен шайылып, қыс мезгілдерінде қар мен мұздан та-заланып тұруы қажет.

15. Өндірістік алаңдың кірер қақпасында өздігінен ашылуы мен жабылуын болдырмайтын құрылғы орнатылуы тиіс. Ұйым аумағы бойынша автокөліктердің, автокарлардың, электрлік карлардың және басқа рельссіз көліктердің жүру жылдамдықтарын ұйым әкімшілігі белгілейді, бірақ өндірістік ғимарат ішінде және одан шығар кезде көлік жылдамдығы сағатына 5 километрден (бұдан әрі – км/сағ) аспауы тиіс. Аталған көліктердің ұйым аумағындағы жүрісі жол белгілерімен реттелуі тиіс.

16. Теміржол арқылы өтетін өткелдер рельс бетімен тегіс болуы тиіс, ал өткелдер поездың жақындағаны туралы ескертетін бағдаршаммен және дыбысты дабылмен жабдықталуы тиіс.

17. Ұйымның барлық аумағында және жұмыс үй-жайларында төгілген сұйықтықтар мен шашылған өнімдер (су, мұнай өнімдері, реагенттер, технологиялық ерітінділер) бейтараптандырылып, жойылуы, ал жинау орындары тазартылуы тиіс.

18. Өндірістік ғимараттар мен үй-жайлардың қабырғаларына шаң, конденсат, зиянды будың түзілуін болдырмау және тазалауды жеңілдету үшін олардың беті тегіс болуы тиіс. Қабырғаларға, құрылымдарға және жабдықтарға шаң жиналуына жол берілмеуі тиіс. Әр цехта (учаскеде) өндіріс жағдайына байла-нысты, едендерді және басқа құрылыс құрылымдарын, жабдықтарды, жұмыс алаңдарын, сатыларды, жаяу жүргінші өткелдері мен көлік жүргінші өткелдерді механикалық тазалау (сумен жуу, ауа қысымымен тазалау) кестесі болу тиіс.

19. Едендер:1) технологиялық процестерде сұйықтар қолданылатын үй-жайларда -ылғал өткізбейтін,

тайғанамайтын жабынды төселген және олардың трап пен сужимаға қарай ағып кетуін қамтамасыз ететін еңіс;

2) жебір заттар қолданылатын үй-жайларда олардың әсеріне төзімді;3) электролиз қолданылатын үй-жайларда - электр өткізбейтін, жылу ұстағыш және ылғал

жібермейтін;4) технологиялық жабдықтардың жұмыс алаңдарында - тайғанамайтын, тозбайтын, тегіс мате-

риалдардан;5) ғимараттардың жарылыс және өрт қаупі бар орындарында - жарылысқа қауіпсіз болуы тиіс.20. Едендердің жалпы еңкіштігі 2% кем болмауы, негізгі өтетін жерлерде 4% және қызметтік өтетін

жерлерде 10% аспауы тиіс.21. Терезелердің, шамдар мен қораптардың желдеткіш ойықтарының жармасын қолайлы әрі

қауіпсіз реттеу үшін, сондай-ақ биікте орналасқан терезе жақтауларын ашу үшін, өндірістік ғимараттың еденінен немесе жұмыс алаңдарынан ашып-жабуды атқаратын тетіктер орнатылуы тиіс.

22. Технологиялық мақсаттарға жасалған немесе құрылыс не жөндеу жұмыстары үшін уақытша ашық қалдырылған жармалар, люктер, құдықтар, ұралар, науалар, арналар, құбырлар жүйесінің ка-мералары мен учаскелері биіктігі 1,1 метр (бұдан әрі - м) орташа білте тақтайшалармен, ернеуі 0,15 м кем емес тақтаймен немесе инвентарлық қалқанмен қоршалып, жол белгілері қойылуы және тәуліктің қараңғы уақытында жарық түсірілуі тиіс. Жол белгілері мен қалқандардағы белгі бергіш (дабылдық) шамдар автокөліктің жүру мүмкіндігі мен жаяу жүргіншілердің қоршалған жерді барлық жағынан жақсы көрінуін қамтамасыз етуі тиіс.

23. Жыралардан, орлар мен шұңқырлардан өтетін жерлерде, таяныштармен қоршалған өтпелі көпірлер орнатылуы тиіс.

24. Төменгі жағында 0,6 м артық төсемі бар жер бетіндегі құбыржолдар үстінен ені 0,7 м, биіктігі 1,1 м жақтауы бар, төменгі жағы тұтас қапталған, астының биіктігі 0,15 м, ал құбырлар мен резервуарларға, көлбеулігі 200-ден артық тұндырғыштарға түсу мен шығу үшін траптарымен немесе басқыштарымен өтетін кішкене көпірлер орнатылуы тиіс.

25. Сору станцияларының тереңдетілген жұмыс жайларынан, ені 0,7 м, көлбеу бұрышы 45о артық емес, баспалдақпен жабдықталған сыртқа шығатын есігі болуы тиіс. Ұзындығы 12 м және одан кем жұмыс орындары үшін баспалдақтың көлбеу бұрышы 60о дейін болуы мүмкін.

26. Ыдыстар мен өзге жабдықтарға қызмет көрсету үшін, еденнен немесе алаңнан 0,8 м астам биікте орналасқан жұмыс өткелдерінің ені 0,7 м кем болмауы тиіс.

27. Едендері бірінші қабаттың еденінің деңгейінен 1,8 м тереңдіктегі, ұзындығы 18 м асатын жұмыс орындарының ғимаратында екі эвакуациялық шығатын есік болуы тиіс.

28. Ұйымдардың аумағындағы тұндырғыштардың, тоғандардың және ашық ыдысты құрылыстардың қабырғалары жоспарланған аумақтың деңгейінен 0,6 м аса көтерілсе, биіктігі 1,1 м кем емес таяныш-тармен немесе, сұйықтарды ішуден, шомылудан және малды суарудан сақтандыратын, ірі жазулы, бөлек-бөлек қалқандармен қоршалуы тиіс.

29. Ұйымдар аумағындағы жер қазу жұмыстары басшылықтың жазбаша рұқсатымен ғана жүргізілуі мүмкін. Рұқсатқа қосымша, жұмыс жүргізілетін орынды белгілеп, көрсетілген бас жоспар немесе жобаның көшірмесі болуы тиіс.

30. Жұмыс аяқталғаннан кейін, барлық өзгерістер мен толықтырулар, ұйымның бас жоспарындағы коммуникацияларды атқару сызбасына енгізілуі тиіс.

31. Бір ғимараттағы басқару бекеті бар жұмыс орнының үстіне ылғалды технологиялық процесі бар жұмыс орнын орналастыруға рұқсат етілмейді.

32. Өндірістік аумақ пен ғимараттар қолдануға жарамды өрт сөндірудің алғашқы құралдарының жеткілікті қорымен қамтамасыз етілуі тиіс .

33. Жұмыс орындарын, өткел жолдарын, өндірістік ғимараттардан шығу жолдарын, өрт сөндіру жабдықтары мен байланыс құралдарына баратын жолдарды тиіс сіз жабдықтармен кедергілеуге бол-майды.

34. Жарылыс және өрт қауіпі бар өндірістік ғимараттарда темекі шегуге ж әне ашық оттарды қолдануға болмайды, бұл туралы аталған өндірістік ғимараттардың сыртқы есіктеріне және олардың ішіне, қауіпсіздіктің тыйым салу белгілері орнатылуы тиіс.

35. Өндірістік ғимараттардың, қоймалардың және үй-жайлардың барлық есіктері мен қақпаларына белгіленген нормаларға сәйкес ескертпе белгілер мен жазулар, өндірістік ғимараттардың жарылыс-өрт қауіптілігі бойынша санаттары және белгіленген талап бойынша аймақтық сынып белгілері тақтайшаға жазылып, ілініп қойылуы тиіс. Жүк көтергіш механизмдер (крандар) жұмыс істеп тұрған ғимараттар мен жұмыс бөлмелерінде адамдар өтетін есіктер мен қақпалар, олардың орналасу орнына қарамастан, крандардың жұмысы туралы сақтандыратын жарықтық белгі беру құрылғыларымен және қауіпсіздік белгілерімен жабдықталуы тиіс.

36. Материалдар, бұйымдар және басқа жүктер ұйым аумағында арна йы бөлінген жерде (учаске-де) сақталуы тиіс. Жүктерді түсіру және жинау ұйым басшысының бұйрығымен бекітілген нұсқаулыққа сәйкес жүргізілуі тиіс. Өндіріске қажетті жабдықтардың бөлшектері мен материалдары белгіленген мөлшерде ғана, олардың сақталу қағидалары бұзылмайтын, өздеріне бөлінген орындарда сақталуы тиіс.

37. Теміржолдардың бойына жиналған жүктердің (қатарларының) биіктігі 1,2 м дейін болса, жақын рельс басынан 2,0 м қашықтықта, ал одан биік болса - 2,5 м дейін жақын болмауы тиіс.

38. Ғимараттар және құрылыстар тікелей найзағай түсуден жеке орындалған найзағай сақтандыру құрылғысымен, құрамында найзағай қа былдаушысы, ток қашырғышы және жерге сіңіргіші бар құрылғымен қорғалуы тиіс.

39. Найзағайдан қорғау қондырғыларының жай-күйін тексеру, табиғаттың күн күркіреу мезгілі басталмастан бұрын және ақаулар байқалған жағдайда, сонымен қатар, көктем және күз айларында жүргізіледі. Тексеруді ұйымның басшылығы тағайындаған комиссия жүргізеді. Тексеру нәтижелері актімен ресімделуі тиіс. Табылған ақаулар жедел жөнделуі тиіс.

40. Өндіріс ғимараттары және құрылыстары, олардың негізгі салмақ түсетін құылғылары жұмысқа жарамды болуы тиіс. Ғимараттар мен құрылыстардың барлық негізгі салмақ түсетін құрылғыларын жемір ортадан сақтау үшін оларды жемір ортаға қарсы сақтандыру шараларын жүргізу тиіс. Ғимараттардың негізгі салмақ түсетін құрылыс құрылғылары ұйымның жетекшісі бекіткен кесте бойынша сақтандыру жағдайларына тексерілу тиіс.

41. Ғимараттар мен құрылыстардың қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз үшін ұйым жетекшісінің бұйрығымен жұмысқа жарамды жағдайда және қауіпсіз пайдалануға жауапты қызметкер тағайындалады.

42. Бояулары әрдайым қалпына келтірілетін биіктіктерге шығу үшін ғимараттар жобаларында ол жұмыстарды қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз ететін құрылғылар ескерілуі тиіс.

43. Көму және жойылмаған қалдықтарды сақтау алаңдары ауыл аймақтарынан және өндіріс алаңдарынан шеткері жерлерде болуы тиіс.

44. Қалдықтарды сақтау алаңының жобасы құрылыс нысанының жобасымен бір мезгілде жа-салу тиіс.

45. Қалдықтарды сақтау алаңының жобасында өндіріс қалдықтары туралы мәлімет бо лу тиіс:1) көлемі және сапасы туралы мәліметтер (қауіптілік класы) өндірістік қалдықтардың көлемі,

олардың физика-химиялық, улылығы және радиациалық қасиеттері;2) өндіріс қалдықтарының қоршаған ортаға келтіретін мүмкін болатын салдарының әсері;3) өндіріс қалдықтарын көму, жою, залалсыздандыру жөніндегі технологиялық шешімдер;4) топырақты зиянды заттан қорғау және бұзылған топырақты және ластанған топырақты қалпына

келтіру шаралары;5) қоршаған ортадағы нысандардағы зиянды заттарды анықтау әдістемелер.46. Жинау тәртібі және тәсілдері, улы заттарды жинақтау, қаптау, тасымалдау, залалсыздандру

және көму химиялық заттардың қауіптілік класын ескере отырып, орындау тиіс және қоршаған аймақты ластауға мүмкіндік бермеу, жұмысшылар қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажет.

47. Өндіріс алаңдарында құрамында улы заттар бар, қатты қалдықтарды жинауға, сондай-ақ, шлам үйінділерін және шлам жинағыштар жіберілмейді.

48. Қауіпті нысандарды жою, уақытша тоқтату және жаңғырту жобасы бойынша орындалады. Уран өндіретін ұйымдар кеннен пайдалы қоспаларды алу жұмыстары біткеннен кейін және қондырғыларды бұзған соң жоба бойынша қалпына келтіру тиіс.

2-параграф.. Жабдықтарды пайдалану талаптары49. Жабдықтар олардың қажеттілігіне және өндірістік-техникалық сипаттамасына сәйкес пайда-

лануы тиіс. Жабдықтарды пайдаланатын жұмысшылар олардың жұмысының технологиялық режимін қатаң сақтауға міндетті, жабдықтарды таза күйде ұстап, үнемі олардың техникалық жағдайын қадағалап, ақауларын уақтылы анықтап, түзетуі тиіс. Техникалық пайдалану жөніндегі барлық бұзушылықтары, қолданыстағы жабдықтардың анықталған және түзетілген ақаулары туралы мәліметтер ауысым кітапшасында жазылуы тиіс.

50. Жабдықтардың, механизмдердің, аппараттар мен аспаптардың құрылымына өзгерістер енгізу тек әзірлеуші ұйыммен – жоба дайындаушымен немесе дайындаушы келісімімен ғана жүргізіледі.

51. Жабдықтарды жалпы құрастырылуы және орналастырылуы, қызмет көрсету мен жөндеу жұмыстарын жүргізудің қолайлылығын, сонымен қатар, технологиялық процестерді қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз етуі тиіс.

52. Жабдықтардын нұсқаулықтары мен өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарында көрсетілгендей тиісті қоршаусыз, дыбыс немесе жарық дабылынсыз, бақылау-өлшеу және қауіпсіздік аспаптарынсыз, бекіткішсіз қабылдауға және пайдалануға рұқсат берілмейді.

53. Технологиялық жабдықтар мен аппараттардың барлығына технологиялық cызбаның нөмірлеріне сәйкес нөмірлер жазылуы тиіс.

54. Өндіру кешенінің технологиялық жүйелері мен коммуникацияларында немесе басқа да ашық өндірістік құрылымдарда (негізгі өндірістік ғимараттардан 1 км қашықтықта) жұмыс істеушілер үшін қысқы уақытта жылынатын және қолайсыз ауа райында қорғанатын жылжымалы пункттер (жылынатын үйшіктер, шағын вагондар және сол сияқтылар) қарастырылуы қажет.

55. Өткізгіш құбырларды, олардың тораптарын, бөлшектері мен бөліктерін жобалауда, жасауда, монтаждау мен жөндеуде жұмыс қысымы, қызуы және ортаның химиялық белсенділігі ескерілген ма-териалдар, жартылай өнімдер мен бұйымдар қолданылуы тиіс.

56. Материалдардың, жартылай өнімдер мен бұйымдардың сапасы мен қасиеттері тиісті стан-дарттар мен техникалық шарттардың талаптарын қанағаттандыруы тиіс, ол дайындаушы зауыттың сертификаттарымен расталуы тиіс.

57. Паспорттары немесе сертификаттары жоқ материалдарды, жартылай өнімдер мен бұйымдарды өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары мен осы Қағидалардың талаптарына сәйкес сынаудан және бақылаудан өткізгеннен кейін қолдануға рұқсат етіледі.

58. Жемір сұйықтарды айдайтын нығыздағышты сорғыларда, нығыздағыш тұрған тетікті жауып тұратын, тоттанбайтын материалдан жасалған қорғаныш қаптамасы болуы тиіс.

59. Өзінің құрылымы, материалдар мен механикалық беріктігі жағынан құбыржелілері мен арматура жұмыстың ерекше жағдайына және олармен тасымалданатын заттардың қасиеттеріне сай келуі тиіс.

60. Жемір сұйықты тасымалдайтын құбырлардың құрсаулы жалғанған жерлерінің қорғаныш қаптамасы (кожухтар) болу тиіс, ал тасымалдағыш құбырлар адамдар өтетін өткелдердің үстінен салынғанда, олар науамен жабдықталуы тиіс.

61. Эстакадаларда жемір сұйықты өткізгіш құбырларды көміртекті болаттан жасалған басқа өткізгіш құбырлар үстінен төсеуге болмайды.

62. Барлық бекіткіш тетіктер, сондай-ақ қайтарма және сақтандыру қақпақшалары, орнатылар алдында және жоспарлы-ескерту жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде мезгілімен, бекітілген кесте бой-ынша механикалық беріктігі тексеріліп, саңылаусыздыққа гидравликалық сынақтан өткізілуге тиісті. Сынақ нәтижелері журналға жазылып, тіркеледі.

63. Барлық құбыр жолдары және оларға орнатылған бекіткіш тетіктер құбыр жолдарын пайдала-нуын реттейтін нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес анық таңбалануы және ерекше боялуы тиіс.

64. Еденнен 1,5 м астам биіктікте орналасқан жабдықтардың бөліктеріне қызмет көрсету үшін, олар стационарлық алаңдармен қамтамасыз етілуі тиіс.

65. Геофизикалық және бұрғылау жабдықтарын, машиналар мен электрқозғалтқышты механизмдерді, электр техникалық қондырғылар мен аппаратураларды күтуші қызметкердің электр қауіпсіздігі бойынша біліктілігі II дәрежелі топтан төмен болмауы тиіс.

66. Жабдықтардың, машиналар мен механизмдердің, аппаратуралар мен бақылау-өлшеу аспаптарының дұрыс жұмыс істеуіне және оны қауіпсіз пайдалануға жауапты адам, тиісті техникалық білімі бар лауазымды қызметкерлер құрамынан тағайындалуы тиіс.

67. Жабдықтарға пайдалану мен жөндеу құжаттамаларының талаптарына сәйкес қызмет көрсету тиіс.

68. Бұзылған жабдықты, аппаратураны, аспапты, қоршауларды, тетіктерді және жеке сақтану құралдарын пайдалануға, сондай-ақ белгіленген міндетінен бөлек қолдануға болмайды. Жабдықтарды, механиз мдерді, аппаратуралар мен бақылау-өлшеуіш аспаптарын пайдаланатын бөліністе олардың пайдаланылуы мен жөнделуі туралы мәліметтер енгізілген пайдалану және жөндеу құжаттары, төлқұжаты болуы тиіс.

69. Жабдықтарды, механизмдер мен аспаптарды төлқұжатта көрсетілген жүктеме мен қысым мөлшерінен артық пайдалануға рұқсат берілмейді.

70. Электр энергиясы кенеттен тоқтаған жағдайда, қызмет көрсететін қызметкерлер қауіпсіздік шарттарына қайшы келетін өздігінен қосылуына жол бермейтін механизмдерді қозғалысқа келтіретін электр қозғалтқыштарды дереу ажыратуы тиіс.

71. Жабдықтарға орнатылған, бақылау-өлшеу аспаптарында тексерушілердің пломбасы немесе таңбасы болуы тиіс. Аспаптар пайдалану нұсқауларында көрсетілген мерзімде, сондай-ақ көрсеткішінің дұрыстығына күдік туған әрбір жағдайда, тексерілуі тиіс. Манометрлер, масса көрсеткіштер және басқа бақылау-өлшеу аспаптары оларға қызмет көрсететін өндірістік қызметкерлерге көрсеткіші айқын көрінетіндей етіп орнатылуы тиіс.

72. Манометрдің шкаласында жо ғарғы жұмыс қысымына сәйкес қызыл белгі болуы тиіс.73. Жабдықтардың жай-күйіне өндірістік бақылау және қадағалау жүргізетін лауазымды

қызметкерлер тұрақты бақылау орнатуы тиіс айына бір реттен кем емес.Тексеру нәтижелері жабдықтардың жағдайлары туралы арнайы кітапшаға жазылады.Жабдықты жөндеу алды н-ала жоспарлы жөндеу кестесіне сәйкес жұмыс жүргізу жобасы немесе

технологиялық карталар бойынша дайындаушы зауыттың ұсынысы бойынша жүргізілуі тиіс. Жөндеу нәтижелері арнайы жөндеу-пайдалану кітапшасына (бұдан әрі -ЖПК) жазылады.

74. Бұрғылау жабдықтары, мұнаралар (мачталар), жүк көтергіш құрылғылар мен механизмдері:1) бұрғылау жұмыстарын жүргізетін учаскенің техникалық басшымен - 2 айда бір реттен кем емес;2) бұрғылау учаскесінің (цехтың) бастығы (механигі) – айына 1 реттен кем емес;3) бұрғылау мастері - тоқсанына 1 реттен кем емес;4) бұрғылаушы – ауысымды қабылдау кезінде қарап, тексереді.

75. Келтірілген мезгіл аралықтары ең азы болып саналады, қажет болған жағдайда ұйым басшылығы басқа да мерзімдерді орнатуға құқылы. Бұрғылау мұнарасының (мачтасының) қалыпты жағдайын тексеру келесі жағдайларда, яғни:

1) бұрғылау қондырғысының орнын ауыст ырғанға дейін және одан кейін;2) айналдыру құбырын түсіргенге дейін және одан кейін;3) ашық жердегі күші 6-7 балл болатын, орманды жерлердегі күші 8 балл және одан да жоғары

болатын желдерден кейін;4) авариялардың салдарын жою жұмыс тарына дейін және одан кейін жүргізіледі.76. Инженерлік-техникалық қадағалау қызметкерлері жүргізген тексерулер нәтижелері қарау

журналына тіркеледі.77. Қосалқы жүк көтергіш механизмдерді (саптамалар, элеваторлар және тағы басқалары)

мезгілімен тексеру және үтілге шығару тәртібі дайындаушы пайдалану басқару құжаттарының талап-тарына сай жүргізіледі.

78. Белгіленген пайдалану мерзімі өткен қауіпті техникалық құрылғыларды өнеркәсіптік қауіпсіздік сараптамасы қорытындысы оң бағалаған жағдайда одан әрі пайдалануға жіберіледі.

Нормативтік қызмет көрсету мерзімі өткен басқа да жабдықтар одан әрі пайдалануға қайта тексе-ру мерзімі көрсетілген және сәйкес актінің толт ырылуымен ұйымның басшысы тағайындалып бекіткен комиссия оң бағалаған жағдайда ғана рұқсат етіледі.

79. Амортизациялық мерзімі біткен жабдықтардың одан әрі пайдалану мүмкіндіктерін бағалағанда, оның үлгісі мен қызметіне қарай лайықты бақылау (сынау) әдістері - механикалық, электрлік, гидравликалық, бүтін күйіндегі сынақтар және басқа да сынақтар қолданылуы тиіс.

80. Төмендегі әрекеттерге рұқсат етілмейді:1) жұмысты қоршаусыз және дұрыс қоршалмаған жерде жүр гізуге;2) қандай да болсын затты қоршауда қалдыруға;3) қозғалушы бөліктердің толық тоқтағанынша қоршауды немесе оның элементтерін алуға;4) қоршаудың үстімен немесе астымен жүруге;5) қоршауға кіруге, қозғалыстағы қоршалмаған арқандар мен белдіктер үстінен өтуге немесе

оларға жанасуға;6) түймеленбеген арнайы киіммен, ұштары салбыраған шалмамен және орамалмен жұмыс істеуге.81. Қызметкер механизмдерді, аппараттар мен аспаптарды іске қоспас бұрын жүргізуші қауіпті

аймақта ешкімнің жоқтығына көзін жеткізуі тиіс және қажет болған жағдайда ескерту белгісін (дыбыстық немесе жарықтық) беру тиіс. Бекітілген белгілердің мәні барлық жұмысшыларға таныс болуы қажет.

82. Пайдаланудағы барлық тракторлар, тартқыштар мен бульдозерлер қозғалтқышты тікелей кабинадан іске қосатын немесе трансмиссия іске қосылып тұрған кезде негізгі қозғалтқышты оталдыр-майтын тосқауыл те тіктермен қамтамасыз ететін қондырғылармен жабдықталуы тиіс.

83. Жабдықтар жұмыс істеп тұрғанда:1) оларды жөндеуге, қандай да бір бөлігін бекітуге, қозғалыстағы бөлігін қолмен немесе оған

арналмаған тетіктердің көмегімен тазалауға, майлауға;2) тетіктің қозғаушы бөлігін тоқтатуға, белбеуді, сына белбеуді немес е шынжырлы берілістерді

кигізуге, шешіп тастауға, тартуға немесе босатуға, арқанды немесе кабельді шығыр барабанына сүймендермен, басқа да иінтіректердің көмегімен және тікелей қолмен бағыттауға болмайды.

3) сорғы қосулы тұрғанда, құбырларды, жапқыш құрылғыларды, аппараттарды жөндеуге болмайды.Жабдықтар мен механизмдерді қарағанда, жөндегенде және тазалағанда ола рдың қозғалтқыштары

сөндіріліп, электр сызба ажыратылуы және жаңсақ қосылуына бөгет болатын шаралар қолданылуы тиіс, ал қосу қондырғыларына «Қосуға болмайды – адамдар жұмыс істеп жатыр!» деген ескертпе белгі қойылуы немесе ілінуі тиіс.

84. Жабдықтар мен өткізгіш құбырларды жөндеу, монтаждау, бөлшектеу жұмыстарында, сол сияқты жабдықтардың тораптарын ауыстыру кезінде жұмыс жүргізудің немесе техн ологиялық карталардың жобасында қарастырылған жабдықтардың бұрыннан қалған немесе жаңа орнатылған тораптарының орнықтылығын қамтамасыз ететін операциялардың жүйелілігін сақтау тиіс.

85. Қол аспабы сайлы болуы тиіс. Өткір жиектері мен жүзі бар аспаптарды қабымен немесе сөмкелерде ал ып жүру тиіс, ал жұмыс кезінде ол байлаулы болуы тиіс. Соқпалы металл аспаптармен жұмыс істегенде міндетті түрде сақтану көзілдірігін пайдалану тиіс.

86. Бөлшектер мен жабдықтарды жууға және майдан арылтуға керосин, бензин, бензол, ацетон және басқа да жанғыш және тез тұтанғыш заттарды, сондай-ақ ү шхлорэтилен, екіхлорэтан мен басқа хлорлы көмірсутектерді қолдануға болмайды.

87. Өндіріс қажеттілігінсіз агрегаттар алаңдарында, люктер маңы мен тар жолдарда, сол сияқты реттеуші және сақтық тетіктерінің және жемір сұйықпен немесе қысыммен жұмыс істейтін құрсаулы өткізгіш құбырлардың жанында болуға рұқсат берілмейді.

88. Барлық өткі згіш құбырларды жүйелі түрде ұйымның техникалық басшысы бекіткен кестеге сәйкес тексеріп қарау және жөндеу тиіс.

89. Жабдықтардың жарылыс қауіпті ортада жұмыс істеу мүмкіндігі (ортаның қауіптілік санатын көрсете отырып) оның техникалық төлқұжатында, сонымен қатар, пайдалану нұсқаулығында көрсетіледі.

90. Жұмыс кезінде шаңданатын жабдықтар, шаңға қарсы құрылғылармен жабдықталады.91. Геологиялық барлау жабдықтарының құрылымдары (бұрғылау қондырғылары, шурф тескіш

агрегаттар, каротаждық көтергіштер) тальдің және көтергіштердің темір арқандары мен кабельдерінің дұрыс оралуын қамтамасыз етуі тиіс. Бұл олардың алдын ала тозуына жол бермейді.

92. Жабдықтардың , механиздердің, аппаратуралардың, және бақылау-өлшеу аспаптарының қалыпты жағдайы мен оларды қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ететін адамдар ұйым басшысының бұйрығымен, лауазымды қызметкерлер арасынан тағайындалады. Жауапты қызметкердің орнында болмаған кезінде оның қызметін орындау ұйым басшысының бұйрығымен оның орнында қызметі бой-ынша қалған қызметкерге жүктеледі.

93. Геологиялық барлау жұмыстарының техникалық басшылығына тиісті саладағы таукентехникалық жоғарғы оқу орнын бітірген жұмыскерлер ғана тағайындалады.

94. Бұрғылау және тау-кен шеберлігі мамандығына жоғарғы немесе орта техникалық білімі бар адамдар жіберіледі.

95. Әрбір ұйымда басшылықтың бұйрығымен (өкімімен) электроқұрылғылардың жалпы жай-күйі және қауіпсіз пайдалану үшін жауапты электротехникалық персонал (лауазымды адам) жауапты адам тағайындалады.

96. Бұрғылау қондырғыларын электр беру желілеріне қосу (бұдан әрі - ЭБЖ) оқшауланған сым-дармен немесе кабел дермен жүргізіледі.

97. Кабелді желілер жер бетінен 0,7 м. кем емес тереңдікте төселеді, ғимаратқа және бұрғылау қондырғысына кірер жерде – 0,5 м. кем емес.

98. Уақытша кабелдерді т ұрақты немесе жылжымалы бағаналар арқылы тартыуға болады, күш түсетін тросқа немесе бағанаға сенімді бекітілгенде. Кабелдің ілу нүтелерінің ара қашықтығы 3 м. артық болмау тиіс. Кабелді бекітетін қамыттың, шеңгектің және басқа құралдардың құрылымы кабелдерге зиян келтірмеуі тиіс.

99. Металдан жасалған (темірбетон) бағаналар жерлендірілуі тиіс.100. Кабелдерді жер бетімен тартуға болмайды.101. Жұмсақ кабелдердің жалғанған жерлері қорғалуы тиіс. Қорғалғаннан кейін олар

диэлектрикалық төзімділіке тексерілу тиіс.102. Мына жағдайларда электрлік жабдықтарды пайдалануға болмайды:1) қорғау және бұғаттау құрылғыларының ақауы болса (қорғаныс және жұмыстық қысқа тұйықталу,

нөлдік, ең жоғары токтық және артық токтан қорғау, бұғаттау);2) сыртқ ы орамдарының бұзылуы, сыртқы қаңқасының (электрлі қозғалтқыштың, іске қосқыштың)

бүлінуі;3) қаңқаларында тұтанатын материалдардың болуы;4) өздігінен қосылуы немесе ажыратылуы;5) электр қозғалтқыштардың орамаларының шығатын сымдарының сенімді қоршауларыны ң

болмауы;6) кабельдер сымдарының электрлік аспапқа және басқа да қозғалмалы (өздігінен жүретін) электр

жабдықтарына жалғанған жерлерінің сенімді бекітілмеуі;7) сенімді бекітілулерінің (іргетастарға, рамаларға және басқаларға) болмауы, егер бұл электр

жабдықтарының құрылымдарында көрсетілген болса.103. Әрбір ұйым электрмен жабдықтаудың жалпы және цехтар мен учаскелерінде бөлек сызбасы

болуы тиіс. Сызбалар қондырылған электрлік жабдықтарға сай болу ы тиіс. Электрлік қондырғыдағы немесе оның желілеріндегі әрбір өзгеріс, міндетті түрде кіммен, қашан, және қай өзгеріс не себепті жасалғаны туралы жазылуы тиіс. Сызба электрлік шаруашылығына жауапты тұлғамен бекітілуі тиіс.

3. Геологиялық барлау, бұрғылау, геофизикалық, жерүсті, гидрогеологиялық және инженерлік-геологиялық жұмыстарды жүзеге асыру талабы

3-параграф. Бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған талаптар 104. Басқа ұйымдардың аумақтарында жүргізілетін геологиялық барлау жұмыстарының барлық

түрлері, сол ұйымдардың басшылығымен келісіліп орындалады.105. Экспедиция немесе партия басшылығы жұмыс басталардан ең кемі 1 ай бұрын, Өнеркәсіптік

қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық учаскесінде, геологиялық барлау ұйымдарының жұмыс учаскелерінің тізбесін тапсыруы қажет.

106. Өздігінен жүретін және жылжымалы геологиялық барлау қондырғыларын (бұрғылау, геофизикалық, тау-кен қопарғыш, гидрогеологиялық және басқа да), тасымалдау құр алдарында, тіркемелерде, шаналарда құрастырылған құрылғыларды, егер оларды бір орыннан екінші орынға ау-ыстыру кезінде, оларды бұзып-жинау қажет болмаса, (айдау жүйелерінің ауыстырылуы, жүк көтергіш құрылғыларды ауыстыру, жұмысшы өткелдерді өзгерту және сол сияқтылар), тексеру, оларды төлқұжаттарына жазу арқылы жүргізіледі.

107. Геологиялық барлау жұмыстарының барлық нысандары (бұрғылау, таукен барлау және геофизикалық жұмыстардың учаскелері, геологиялық түсіру және ізденіс партиялары мен отрядтары) партия немесе экспедиция базасымен тәулік бойғы байланыспен қамтамасыз етіледі.

108. Өндірістік бақылауға жауапты немесе тікелей басшы, қауіпті болдырмауға шара қолданады, аварияны болдырмау мүмкін болмаса – жұмыстарды тоқтатып, өндірістік жұмыскерлерді қауіпсіз жер-лерге шығарып, қызмет бабында өзінен жоғары лауазым иесіне хабар береді.

109. Геологиялық барлау жұмыстары кезінде, қоршаған ортаға тигізген зардаптарды жою шара-ларын, барлау жұмыстарын жүргізген ұйым орындайды.

110. Уран кенорындарындағы геологиялық барлау және бұрғылау жұмыстары жан-жақты радиоэкологиялық зерттеу жұмыстарымен қатар жүргізілуі тиіс. Радиоэкологиялық зерттеу жұмыстарының қатарына аумақты, ғимараттарды, жұмыс бөлмелері мен жұмыс орындарын радиациялық бақылау, бұрғылау сұйықтықтарындағы радионуклидтердің құрамын анықтау жұмыстары кіруі тиіс. Радиоэкологиялық зерттеулерді жүргізу тәртібі, ұйымның техникалық басшысымен бекітіледі.

111. Нысандардағы жұмыс кезінде қолданылған химиялық реагенттерге, оларды қолдану кезінде адамдар мен қоршаған ортаны қорғау шаралары көрсетілген, технологиялық регламенттер дайында-луы қажет.

112. Елді мекендері жоқ, сымтетіктік байланыс бекеттерінен 5 км және одан алыс, қиын-қыстау аумақта жүргізілетін геологиялық барлау жұмыстарының барлық нысандары (жеке бұрғылау қондырғылары, сейсмикалық бекеттер, бұрғылау, таукен барлау және геофизикалық жұмыстар атқары-латын учаскелер, геологиялық түсіру және ізденіс партиялары, жасақтары және тағы басқалары) партия немесе экспедиция базасымен хабарласуға сымтетіктік немесе радиобайланыспен қамтамасыз етіледі.

113. Өндірістік жұмыс орындарына (шеберханалар, зертханалар, бұрғылау қондырғылары, сейсмикалық бақылау бекеттері) және таукен өндірісінің аумағына бөгде кісілер жіберілмейді.

114. Жұмыс орындарында қауіпсіздік белгілері, ескерту жазулары мен тақтайшалар ілініп қойылады.115. Геологиялық ұйымдардың лауазымды қызметкерлері мен өндірістік қызметкерлері өндірістік

нысандарды аралап көрген сайын өнеркәсіптік қауіпсіздіктің талаптарының орындалуын тексеруге және орын алған кемшіліктерді жою шараларын қарастыруға тиісті. Тексеру қорытындылары мен кешіліктерді жою барысы туралы мәліметтер ауысым кітапшасына тіркеліп жазылады.

116. Өндірістік жұмыскерлерге, тұрғындарға, қоршаған ортаға иқұрылыстар мен кәсіпорын мүлкіне қауіпті өндірістік факторлардың зиянды әсерінің пайда болуы мүмкіндігін байқаған жұмыскер тез арада ұйым басшылығына және өндірістік бақылауға жауапты жұмыскерге хабар беріп және қолынан келгенше аварияны болдырмау немесе зардабын жою шараларын қарастырады.

117. Жұмыс қауіпсіздігіне жауапты қызметкер жұмыс орнында ауысымды тапсыру кезінде қабылдаушы ауысымды жабдықтарың, аппаратуралардың, құрал-саймандардың, қоршаулардың ақаулары туралы ескертеді және ауысым кітапшасына (бұрғылау, вахталық, көтеру қондырғысының машинистерінің ауысымды тапсыру-қабылдау және тағы басқалары) тіркеп, жазып қояды, ал қабылдаушы ауысым оларды жою шараларын қарастырады.

118. Жұмыс бағыттарында жалғыз жүруге жол берілмейді. Тапсырылған жұмысты екі немесе одан да көп жұмыскерлердің орындауы кезінде, олардың біреуі топ басшы болып, ол жұмысты қауіпсіз жүргізуге жауапты болып саналады.

119. Ұңғымаларды тұрғызу бойынша барлық жұмыстар, ұйым басшысы бекіткен жұмыс жобасы бойынша жүргізіледі.

120. Алаңды, оларға келер жолдарды, бұрғылау қондырғыларын орналастыру және оларды құру, тұрмыстық және өндірістік ғимараттардың жылу, жарық, белгі беру және байланыс желілерінің жұмыс жобасы мен сызбаларын, өндірістік және өрт қауіпсіздігі талаптарына, санитарлық қағидалар мен нор-маларына, жабдықтар мен техникалық құрылғылардың техникалық шарттарына сәйкес дайындау қажет.

121. Базадан 5 км және одан да алыс орналасқан бұрғылау учаскелері (жеке бұрғылау қондырғылары), базамен (кенішпен) хабарласуы үшін, сымтетіктік немесе тәулік бойғы радио байла-ныспен қамтамасыз етілуі тиіс.

122. Әрбір бұрғылау қондырғысында персонал үшін жұмыс түріне, алғашқы медициналық көмек көрсету бойынша, өрт қауіпсіздігі, ұйымның басшысы бекіткен тізбеге сәйкес ескерту белгілері жәнк қауіпсіздік белгілері бойынша технологиялық регламенттер көзделуі тиіс.

123. Өздігінен жүретін бұрғылау қондырғылары енкіш беттерде орналасуы кезінде, оның етегінен жотаға дейінгі ара қашықтақ 3 метрден кем болмауы тиіс, бұл ретте бұрғылау қондырғысы опырылу аумағынан сырт орналастырылуы қажет.

124. бұрғылау имаратында геологиялық-техникалық наряды болмаған кезде бұрғылау агрегаты-мен аяқталған монтаждау жұмысын іске қосу бұрғылау агрегатын пайдалануға қабылдау туралы актіні ресімдеусіз жол берілмейді. Тереңдігі 300 м ұңғымаларды өздігінен жүретін бұрғылау қондырғыларымен бұрғылау кезінде, әрбір күрделі жөндеуден және уақытша жабылған бұрғылау қондырғысын қайта іске қосудан соң пайдалану туралы актісін жұмысқа қосылған кезде толтыруға болады.

125. Бұрғылау қондырғыларына барар жолды, олардың құрылымдарын тұрғызу, жабдықтарды орналастыру, жылу, жарық беру жұмыстары ұйым басшылығы бекіткен жобалар мен монтаждаудың үлгі сызбаларына сәйкес жүргізіледі.

126. Құрылыстық-монтаждау жұмыстары, осы жұмыстарға жауапты қызметкердің басқаруымен жүргізіледі.

127. Бұрғылау мұнараларын (мачталарын) монтаждау, қайта бөлшектеу және оларға қызмет көрсету жұмыстарына бұрғылау бригадасының өндірістік қызметкерлері және денсаулығы жарамды, кәсіби іс-тәжірибесі бар және биіктіктерде жұмыс істеу саласында өнеркәсіптік қауіпсіздік дайындығынан өткен жұмыскерлер жіберіледі.

128. Ұңғымаларды бұрғылау кезінде елді мекендерде және өнеркәсіптік мекемелердің аумақтарында, жұмыс қауіпсіздігін, өрт қауіпсіздігін, сонымен қатар, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған шараларды (қосымша кермелерді, қоршауларды, белгі беру жарықтарын, дыбыс оқшаулағыш беттер) қарастырған кезде бұрғылау қондырғыларын монтаждауға, тұрғызуға жол беріледі.

129. Бұрғылау қондырғысын монтаждауға дейін монтаждау алаңы тегістеліп, тазаланады.130. Желдің күші 5 балл және одан да жоғары кезде, найзағай, қалың қар, көктайғақ, 100 м жер-

ге дейінгі көрінісі бар тұман кезінде құрылыс – монтаждау жұмыстарды биіктікте жұмыс істеуге жол берілмейді.

131. Бұрғылау қондырғысын, мұнарасын және мачтасын монтаждау кезінде жарамсыз бөлшектерді (бөліктерді) және бекіту тетіктерін пайдалануға жол берілмейді.

132. Бұрғылау қондырғысының жалпы құрастырылуы, механизмдердің, оның бөліктерінің орнала-суы, оларды монтаждау, пайдалану, оларға техникалық қызмет көрсету және оларды жөндеу жұмыстары кезіндегі ықшамдылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуі тиіс.

133. Тегіс бүтін қабырғалы бұрғылау қондырғысының ғимаратының бір-бірінен алысырақ орналасқан, сыртқа қарай ашылатын, екі есіктері болуы шарт. Терезелердің жарық түсіру ауданы, ғимарат еденінің 10 пайызынан кем болмауы тиіс.

134. Ғимарат едені саңылаусыз, тегіс бағытталған рельефті сызықтары бар темір жабыннан төселуі тиіс. Еденді, қалыңдығы 50 мм кем емес, негізі нық салынған төзімді тақтайдан соғуға да жол беріледі.

135. Бұрғылау қондырғысы орнатылған ғимараттың биіктігі қолданылатын жабдықтардың сыртқы өлшемдеріне сай болуы қажет, бірақ 2,4 м кем болмауы тиіс, бұл арада жабдықтығ жоғарғы тұсындағы тетіктері мен ғимараттың төбесіне дейінгі ара қашықтық 0,3 м кем болмауы тиіс.

136. Бұрғылау қондырғысы орнатылған ғимарат жылдың суық мезгілдерінде жылыту құрылғыларымен (пеш, калорифер және тағы басқалары) жабдықталып және өрт қауіптілігі жағынан қауіпсіз пайдаланылып, жұмыс орнындағы температураны 130С - 180С мөлшерінде қамтамасыз етуі тиіс.

137. Ғимарат құрылымының қатарында, түсіру – көтеру процестерін орындауға арналған ойық болуы тиіс.

138. Бұрғылау қондырғысы орнатылған ғимаратта тұрақты техникалық қызмет көрсетуді талап ететін механизмдерге, сақтандырғыш құрылғыларға, электрлік жабдықтарға қауіпсіз бару қамтамасыз етілуі тиіс.

139. Жеке және жылжымалы бұрғылау қондырғыларында жұмысшы (негізгі) шығу есігі жағынан қалыңдығы 40 мм кем емес тақтайлардан, енкіштігі 1:20 қатынасынан кем емес қабылдағыш көпір болуы тиіс. Қабылдағыш көпір ені 3 м кем емес, ал ұзындығы – қосылатын құбырдың (май шам) ұзындығына 2 м қосқанға тең болуы қажет.

140. Қабылдағыш көпірдің биіктігі жерден 0,7 м жоғары болған кезінде биіктігі 1,2 м болатын қолтіреуіш және төменгі жағынан 0,15 м биіктікте біртегіс қаптағыш болуы тиіс.

141. Өздігінен жүретін және жылжымалы (тіркегіштерде) бұрғылау қондырғыларын басқыштармен немесе екі жақты қолтірегіштері бар баспалдақтармен жабдықтау қажет.

142. Бұрғышының және оның көмекшісінің жұмыс орнының едені берік, төбесі табиғаттың жайсыз күндерінен қорған болуы тиіс.

143. Ұңғымаларды сығылған ауамен бұрғылауға арналған бұрғылау қондырғылары, өндірістік қызметкерлерді шаң мен шламнан қорғайтын құрылыммен жабдықталуы тиіс.

144. Іштен жану қозғалтқышымен жабдықталған бұрғылау қондырғысы бұрғылау станогінің, ме-ханизация мен қосалқы құрылғылардың, жұмыс орындарының жарығы мен жылулық құрылғылардың қуатын, қамтамасыз ететін генератормен жабдықталуы тиіс.

145. Іштен жану қозғалтқышын бұрғылау қондырғысы бар ғимараттың ішіне орналастырған кезде, оның шу және діріл деңгейі, тиісті талаптарды қанағаттандыруы тиіс.

146. Бұрғылау қондырғысы бар ғимараттың ішіндегі көміртек тотығының көлемі, литріне 0,02 мил-лиграмнан (ары қарай – мг/л) аспауы тиіс.

147. Қозғалытқыштың түтін шығатын құбырлары ұшқын басқышпен және дыбыс басқышпен жабдықталып, құбыр бұрғылау қондырғысы бар ғимараттың сыртқы жағына шығарылуы тиіс.

148. Қозғалытқыштың түтін шығатын құбырларының адамның қолы жететін, (сумен салқындатылмайтын) тұстары, жылу өткізбейтін қабаттармен қапталуы тиіс.

149. Қозғалытқыштың астынғы жағына, төгілген май жиналатын түпыдыс қарастырылуы тиіс.150. Мұнараның биіктігі бұрғылау бағаналарының жиынтығын (майшам) және оның астынғы

құрылымдарын (түпыдыстарын) орналастыруды қамтамасыз етуі тиіс.151. Мұнараның (мачтаның) тегірлік қосылыстарының құрылымдары, олардың өздігінен бұралып

кетуін болдырмауы тиіс.152. Мұнараның (мачтаның) қораптық және құбырлық құрылымдары, олардың ішіне ылғал кіріп

кетуінен сақталуы тиіс.153. Биіктігі 14 м және одан да биік бұрғылау мұнарасын (мачтасын) болат темірден жасалған

тартпаларынсыз, пайдалануға рұқсат етілмейді.154. Болат темірден жасалған тартпалар, көлбеу жазықтықта жолдарды, электр қуатын тасымал-

дайтын ауадағы сымдарды ЭҚТ және өткел алаңы кесіп өтпеуі тиіс.155. Болат темірден жасалған тартпалардың саны, темір арқанның қалыңдығы және оларды

бекіту орындары, бұрғылау қондырғысының және пайдалану туралы нұсқаулығының талаптарына сай болуы тиіс.

156. Тартпалардың төменгі ұштары, ілгіштерге ең кемі 3 (үш) қысқышпен жалғастырылуы тиіс.157. Жерге көмілетін ілгіштердің құрылымдары және олардың жерге көмілетін тереңдігі, топырақтың

жағдайына қарай есептеу жолдарымен анықталады. Тартпалардың айқасуына жол берілмеуі тиіс.158. Жартылай автоматтандырылған элеваторларды пайдаланған кезде, бұрғылау қондырғысының

мұнарасы (мачтасы) ернеуінің биіктігі 350 мм-ден кем болмайтын оның астынғы құрылымдарымен (түпыдыстарымен) жабдықталуы тиіс.

159. Жалғанған құбыр жолдарын қабылдауыш (қабылдауыш доға) түсіп кетуден сақталуы тиіс, егер ол бұзылған жағдайда, таль бөлігі мен элеватордың қозғалысына кедергі болмау тиіс.

160. Өздігінен жүретін бұрғылау қондырғыларының мұнарасы (мачтасы) тоннель түріндегі баспалдақтармен жабдықталуы тиіс.

161. Баспалдақ ені ең кемі 0,6 м, баспалдақтар арасы - 0,35 м аспауы тиіс.162. Баспалдақтар радиусы 0,35-0,4 м, аралары 0,2 м, бір-бірімен 3 (үш) қатар жолақ темірмен

бекітілген сақтандырғыш доғамен жабдықталуы тиіс.163. Биіктігі 14 м аспайтын, өздігінен жүретін немесе жылжымалы бұрғылау қондырғыларының

мұнарасына (мачтасына), жұмыс бабында қызметкерлердің жоғары шығуы қарастырылмаған болса, оған көлденең күйде қызмет көрсету мүмкін болса, тоннель түріндегі баспалдақтармен жабдықтау шарт емес.

164. Бұрғылау қондырғыларының мұнаралары, өткел алаңы бар баспалдақтармен жабдықталуы тиіс.

165. Биіктігі 14 м-ден жоғары бұрғылау қондырғыларының мұнаралары биіктігі 1,2 м қолтіреуіштері бар, орталық жолағы бар және еден шеттері 0,15 м кем емес қоршауы бар тартпалы алаңмен жабдықталады.

166. Тартпалы алаңдың ені 0,7 м-ден кем болмауы тиіс.167. Мұнараның (мачтаның) негізгі салмақ түсетін құрылымдарын дәнекерлеп жөндеу жұмыстарын

арнайы мамандандырылған мекеме жүргізуі тиіс.168. Бұрғылау сорғылары, сақтандырғыш қақпақша авариялық белгі берген кезде ұңғыманы жу-

атын ерітіндіні төгетін су ағар жүйесімен жабдықталуы тиіс.169. Ағызатын жүйесінің ешқандай тік иілулері болмау қажет және берік орнfтылуы тиіс.170. Бұрғылау сорғылары, төлқұжатта көрсетілген сорғының ең жоғарғы қысымынан 5 пайыз асқан

мөлшерде белгі беретін сақтандырғыш қақпақшалармен жабдықталуы тиіс.171. Қолдан жиналған сақтандырғыш қақпақшаларды қолдануға рұқсат етілмейді. Жарылатын

тетіктерін немесе жарылатын қақпақшаларын ауыстыру тек қана белгіленіп, реттелгендеріне ғана ауыстырылады.

172. Қысыммен айдау жұмсақ құбыры (шланга немесе жеңді құбыр) жерге түсіп, оралып қалудан сақтандырылуы тиіс.

173. Вертлюг – тығындардың ең шеткі төменгі деңгейге жеткен кезде, қысымдағы жұмсақ құбырдың жұмыс деңгейіне 0,5 м аралықтан кем қашықтыққа түсіп кетуінен сақтану қажет. Бұл үшін қысымдағы жұмсақ құбыр мұнараға (мачтаға) бекітілген реттегіш құрылғымен жабдықталуы тиіс. Қысымдағы жұмсақ құбырдың бекітілген орнынан вертлюг-тығынға дейінгі 2 м кем емес аралығы, қолданыстағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес боялады.

174. Бұрғылау қондырғыларының көтергіш құрылымдарындағы болат арқандар дайындаушы-зауыттың қолданыстағы мемлекеттік стандарттардың талаптарына сай сынақтан өткені туралы сертификатының көшірмесі болуы шарт. Сынақтан өткені туралы сертификаты жоқ болат арқандар пайдалануға жіберілмейді.

175. Болат арқандардың бекітілуі мен оралуы олардың түсіп кетуі немесе басқа да тетіктерінің құлауын болдырмайтындай және мұнараның (мачтаның) құрылымдарының элементтеріне тиіп, егелуін болдырмау қажет.

176. Тальдік болат арқанның ұзындығы, көтеру-түсіру жұмыстары кезінде орағыштың барабанында ең кемі 3 (үш) орау қалатындай болуы қажет.

177. Тальдік болат арқанның қимылсыз екінші ұшы арнайы құрылғымен бекітілуі тиіс.178. Барлық жүк көтергіш құрылғыларда олардың жүк көтергіштігі, шекті жүктемесі туралы анық

жазулары, бақылау-өлшеу аспап-манометрлері, жүк салмағының көрсеткіші және басқа да құрылымдары мемлекеттік тексеру таңбасы немесе жөндеу жұмыстарын жүргізген мекеменің таңбалары болуы қажет.

179. Белгіленген мерзімін өтеген жабдықтар, мамандандырылған мекеменің сараптама тексеру нәтижесінің оң қорытындысы болмаса, пайдалануға жіберілмейді.

180. Мұнараның аяқтары берік бекітіліп, тұрғызылған кезде, көтергіш құрылғы (кронблок) жоғарғы жаққа берік бекітілген болат ілгішке ілінеді.

Көтергіш құрылғы жүктен босаған соң, жоғары қарай болат арқанмен немесе шынжырмен тар-тылады, олардың ұшы, егер болат ілгіш үзілген жағдайда, көтергіш құрылғы ілінген жерінен 1 (бір) м аралыққа түсетіндей болып, қысқыштармен ілінеді. Төменгі температуралардағы аудандарда ( 40 0С нөлден төмен және одан да төмен) көтергіш құрылғыны ілу үшін болат арқандарды қолдануға болады. Болат арқанның диаметрі есептеумен анықталады.

181. Бұрғылау мұнаралары баспалдақтармен, ал мачталар – тоннель түріндегі сатылармен жабдықталады.

182. Баспалдақтардың басқыштары мен алаңның едендері бетерінің сызықтары бар қалыңдығы ең кемі 3 мм болатын жалпақ болаттардан немесе қалыңдығы 50 мм-ден кем болмайтын ағаш тақтайлардан жасалады.

183. Бір біріне қосылып жиналған құбырлардың (май шамның) ұзындығы 14 м немесе одан да көп болса, онда май шам ұзындығының жартысының жоғарғы жағынан аралық бекіткіш орнатылады.

184. Аралық бекіткіш, біріктірілген құбырларды (май шам) орнатқыш және біріктірілген құбырларды (май шам) қабылдағыш доғаларды олардың сынуы кезіндегі төмен қарай құлаудан сақтандырады, олар-ды тальдік блоктың және элеватордың қимылына кедергі келтірмейтін етіп орнатады.

185. Дайындаушы – зауыттар мен жөндеу мекемелері бұрғылау сорғыларын және оның қосымша құбырларын төлқұжаттарында көрсетілген ең жоғары жұмыс қысымынан 30 пайыз жоғары қысымда сынақ жұмыстарын жүргізуі тиіс. Сынақ нәтижелері сорғының төлқұжатына жазылады.

186. Бұрғылау жабдықтарын монтаждау және бұзып-жинау жұмыстары бұрғылау мастері неме-се өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы жауапты өндірістік қызметкердің басшылығымен жүргізіледі.

187. Жерде (алаң) жиналған мұнараны, мачтаны және жүктемелерді көтеруге арналған механизм-дер мен құрылғылар, көтеретін жүктермен салыстырғанда 3 (үш) есе берік болуы қажет.

188. Жиналған мұнараны (мачтаны) көтерер алдында монтаждау және бұзып-жинау жұмыстарына жауапты қызметкер мына шараларды тексереді:

1) көтеру тетіктерінің, құрылғылардың, болат арқандардың дұрыстығын;2) мұнараның дұрыс жиналуын;3) мұнара құрылымдарында құрал-саймандар мен басқа да заттардың болмауын;4) болат арқандардың дұрыс бекітілуі мен тетіктерінің дұрыс жұмыс істеуі;5) тіреуіш іргетастың бекітілуінің беріктігін тексереді.189. Жиналған мұнараны көтеру және түсіру жұмыстары жүкшығырлардың, крандардың немесе

тракторлардың көмегімен атқарылады. Бұл кезде көтергіш механизмдер мен өндірістік жұмыскерлер, мұнара биіктігіне 10 м қосқан ара қашықтықта болуы шарт. Көтергіш құрылғылардың қысатын және ілетін тежегіштері болуы тиіс.

190. Жылжымалы және жеке орнатылған бұрғылау қондырғыларының мұнараларын көтеру неме-се түсіру жұмыстарына автокөліктерді пайдалануға жол берілмеу тиіс. Көтерілетін (түсірілетін) мұнара, оның құлауына жол бермейтін, сақтандырғыш тартпамен жабдықталады.

191. Мұнараны тіке монтаждау (жинап алу) кезінде, оның орта тұсында, жұмыс жүріп (жөндеу жұмыстары да) жатқан аумағында, қалыңдығы 50 мм тақтайдан жасалған бүтін, тегіс алаң болады.

192. Көтеру немесе түсіру жұмыстары кезінде өндірістік жұмыскерлердің мұнара алаңына шығуына арналған сатылар, баспалдақтар, немесе тоннель түріндегі сатылар орнатылады. Көтерілу биіктігі 5 м жоғары болған кезінде сатылар мұнара құрылымдарына бекітіледі, бұл кезде, тек қана баспалдақтар мен тоннель түріндегі сатылар қолданылады.

193. Таль жүйесінің құрылымдары мен мачтаның көтергіш құрылғысын (кронблок) жөндеу жұмыстары мачтаның түсірілуі кезінде, сатылардың көмегімен немесе арнайы алаңда жүргізіледі.

194. Бұрғылау қондырғысының мачталарын көтеру немесе түсіру алдында олардың қалыпты жағдайын, ал мачтаны көтерудің автономдық гидравликалық жүйелері бар қондырғыларда, гидравликалық жүйелерінің қалыптығын тексеру қажет. Гидравликалық жүйе, ондағы ауаны қуу үшін, үрленуі қажет.

195. Бұрғылау мачтасын көтеру және түсіру кезінде мыналарға:1) өндірістік қызметкерлердің мачтада немесе оның астында болуы;2) ротор жанында болу немесе бұрғылау қондырғысының айналдырғышының жанында болу,

өздігінен жүретін бұрғылау қондырғысының алаңшығында немесе автокөліктің кабинасында (жүргізушіден басқа) немесе мачтаны көтеруді (түсіруді) басқаратын өндірістік қызметкерден басқа қызметкерлерге болуға;

3) мачтаны көтерілген күйінде қалдыруға, мачтаны қолдан немесе тіреуішпен тоқтатуға;4) мачтаның төменгі жақтарын және тартпаларын қолмен немесе тіреуіштермен ұстап тұруға

жол берілмейді.196. Жұмыс жағдайында өздігінен жүретін және жылжымалы қондырғылардың мачталары бекітілуі

тиіс, ал мачталардың тіреуіштері көтеріңкіленіп, оның дөңгелектері (шынжыр табандары), бұрғылау кезінде қондырғының жылжып кетпесі үшін мықтап бекітілуі тиіс.

197. Көтеру жұмыстарын бастар алдында, жұмысқа жауапты басшы көтеру механизмдерінің, құрылғыларының, болат арқандардың, шынжырлардың дұрыстығын тексереді.

198. Мұнара тетіктерінің құрылыс материалдарын көтеру және түсіру жұмыстары крандармен не-месе құрылғыларының қысатын және ілетін тежегіштері бар, мұнараның жанында, оның биіктігінің жар-тысындай қашықтықта орналасқан, берік бекітілген жүкшығырдың көмегімен жүргізіледі.

199. Материалдарды көтеру және түсіру құрылғылары, диаметрі 12 мм-ден кем емес болат арқанмен мұнараның «аяғына» бекітіледі.

200. Материалдарын көтеру және түсіру жұмыстары кезінде өндірістік жұмыскерлер қауіпсіз жерде, ал жүкті тартып жатқан жұмыскер, жүктің қозғалу сызығынан 10 м қашықтықта тұруы қажет.

201. Бұрғылау мұнарасының жинау, шешіп алу және жөндеу жұмыстарын жүретін алаң, қалыңдығы 50 мм болатын тақтаймен біртегіс жабылады.

202. Көтеру немесе түсіру жұмыстары кезінде өндірістік жұмыскерлердің мұнара алаңына шығуына арналған сатылар, баспалдақтар, немесе тоннель түріндегі сатылар орнатылады. Көтерілу биіктігі 5 м жоғары болған кезінде сатылар мұнара құрылымдарына бекітіледі, бұл кезде тек қана баспалдақтар мен тоннель түріндегі сатылар қолданылады.

203. Бұрғылау қондырғысының мачталарын көтеру немесе түсіру алдында олардың қалыпты жағдайын, ал мачтаны көтерудің автономдық гидравликалық жүйелері бар қондырғыларда, гидравликалық жүйелерінің қалыптығын тексеру қажет.

204. Мачтаны жиналған күйінде көтеру (түсіру) жұмыстары, қондырғының құрылымында қарастырылған көтергіш механизмдердің көмегімен атқарылады.

Мұнараны құлаудан сақтау үшін, оны көтеру кезінде екі тартпа қолданылады, олар якорларға (тракторға) бекітіледі.

205. Көтеріп болған соң мұнараны тартпалармен бекіту қажет. Тартпалардың саны, материалы, бекіту тәсілі мен орны бұрғылау қондырғысының төлқұжатында көрсетілген көрсеткіштерге сай болуы тиіс.

206. Көтеру арқаны мұнараны іргетасқа берік орнатып, ал тартпаларды – ілгіштерге іліп болған соң ғана ағытылады.

207. Көтергіш құрылымының алаңы жоқ мұнараның тальдық жүйесін және көтергіш құрылымын жөндеу жұмыстары, тек қана төмен түсірілген мұнарада, сатыларды пайдаланып, наряд-рұқсатнама бойынша жүргізеді.

208. Бұрғылау қондырғыларының енкіш жерлерде орналасуы кезінде , қондырғының түбінен төбе етегіне дейінгі ара қашықтық 3 метрден кем болмауы тиіс. Кез-келген жағдайда да, бұрғылау қондырғысы топырақ опырылуы мүмкін аумақтан сырт жерде орнатылады.

209. Жеке тұрған бұрғылау қондырғыларының механизмдеріне қызмет көрсетуге арналған жұмыс өткелдерінің ені 1 метрден, ал, өздігінен жүретін және жылжымалы қондырғыларда – 0,7 кем болмауы тиіс.

Егер қызмет көрсетуге кедергі келтірмесе, жабдықтар мен механизмдерді бұрғылау ғимаратының (көлік қорабының, жер асты жертөлелерінің), іргесіне жақын орналастыруға жол беріледі.

210. Механизмдердің көмегімен қозғалтылып жатқан жабдықтарды, тек қана арқанды пайдаланып, ыңғайлауға немесе бағыттауға болады.

Көтеріліп жатқан жүктердің үстінде немесе олардың астында тұруға болмайды.211. Ауыр жабдықтардың астына домалатқыштарды пайдаланып, қозғалытқан кезде,

қозғалытқыштар ең кемі үшеу және диаметрлері бір өлшемдегі, ұзындықтары қозғалтылатын жабдықтардың енінен кем болмауы тиіс, қозғалытқыштарды қозғалып келе жатқан жабдықтың астына, жабдық толық тоқтағаннан кейін қою тиіс тиіс.

212. Жабдықтардың еңкіш жазықтықта қозғалтылуы, орын ауыстырылуы кезінде, оның өздігінен жүріп кетуінен немесе аударылып кетуінен сақтану шараларын қарастыру қажет.

213. Жеке және жылжымалы бұрғылау қондырғыларының орындарын ауыстыру жұмыстары бұрғылау мастерінің немесе бұрғылау жұмыстарына жауапты өндірістік жұмыскердің басшылығымен жүргізіледі. Бұрғылау шеберіне (жұмыс басшысына) геологиялық ұйымның техникалық басшысы бекіткен, аса қауіпті аумақтар белгіленген (ЭҚЖ, газ және мұнай құбырлары) трасса жоспары беріледі.

214. Бұрғылау қондырғыларының орнын ауыстыру жолы (трассасы) алдын ала белгіленіп, дайындалады. Жол бойында тік асулар, өтпе жолдар болмауы тиіс. Мұнаралардың және бұрғылау қондырғыларының жол бойымен жүруі кезінде, жолдың бір жақты еңкіштігі қондырғының (мұнараның) техникалық төлқұжатында көрсетілген шекті мәндерден аспауы тиіс.

215. Трассаның өн бойына жүрер бағыттың сол жағынан, белгілер орнатылады. Белгілердің арасы 100 метрден кем емес, бұрылыста, жабық жерлерде – көрінетіндей жерде болады.

216. Жылжытатын арбашалардағы мұнараны (мачтаны), еңкіштігі 7о-тан асатын төбешіктерде, тракторлармен тіркемесіз – сүйрегішпен немесе арбашаларды берік орнатпай пайдалануға болмайды.

217. Еңкіш төбешіктерде жылжу кезінде мұнараның төмен қарай жылжуын болдырмау үшін, мұнараның іргетасына бекітілген сақтандыру тартпаларын пайдалану тиіс.

218. Мұнаралардың орын ауыстыруы кезінде, аумақта осы жұмысқа қатысы жоқ жұмыскерлердің жүруіне тыйым салынады.

219. Бұрғылау қондырғыларының қозғалысы кезінде, оның үстіндегі, жылжуы мүмкін бар заттар бекітіледі.

220. Тіреуіштері көтерілген немесе түсірілген, бірақ бекітілмеген мачталарымен, жылжымалы бұрғылау қондырғыларын, автокөлік тіркегішінде орнын ауыстыруға жол берілмейді.

221. Жергілікті, тегіс, қатты топырақты жерлерде, бұрғылау қондырғыларын тасымалдау кезінде олардың мачталарын, егер ол қондырғыларды пайдалану нұсқаулығы бойынша рұқсат етілген болса және арнайы есептеулермен негізделген болса, көтеріріп жүруге рұқсат етіледі.

Бұл кезде ілінген снаряд пен желонка мачтаға берік байланады.222. Электр қозғалтқышы бар бұрғылау қондырғыларын тасымалдау кезінде оларды кабельдін

төртінші көзі арқылы жерге қысқа тұйықтау қажет, бұл арада кабельдің қондырғының шынжыр табанының астына түсуінен сақтану қажет. Кабельдерді орнынан жылжыту, тек диэлектрикалық қолғаптарда жүргізілу керек.

223. Бұрғылау қондырғыларын жаңа алаңға (жаңа жер теліміне) көшіру кезінде қондырғыны көшіру жұмыстарының басшысына геологиялық ұйымның техникалық басшысы бекіткен, электр қуатын жеткізетін кабельдердің өткен жері, газ, су және бу құбырлары, теміржол өткелдері, суару жүйесінің арықтары арқылы өткелдер, және басқа да инженерлік құрылыстар белгіленген трасса жоспары беріледі.

224. Бұрғылау қондырғыларын бұзып көшіру кезінде, арту-түсіру жұмыстары кезіндегі және пайдаланудағы көліктер мен басқа техникалық құралдарды қолдану кезіндегі қауіпсіздік талаптары қатаң сақталуы тиіс.

225. Бұрғылау қондырғыларын көшірудің (орнын ауыстырудың) барлық кездерінде, алдын ала бұрғылау қондырғысының жаңа алаңы және оған көшіру жолы тазаланады.

226. Тік тұрған мұнараларды трактормен тасымалдаған кезде, олардың ара қашықтығы мұнараның биіктігіне тағы 5 м қосқаннан кем болмауы тиіс, кейбір кездері одан кем болуы мүмкін, бірақ ол кезде мұнараны құлап кетпеу үшін темір арқандармен тартып қояды.

227. Бұрғылау қондырғыларын қалың тұманда, жаңбырда, қар жауып тұрған кезде, көктайғақта, күші 5 баллдан асатын желдерде (мұнарасыз, тек оның құрылымдарын тасымалдаған кезде желдің күші 7 баллдан жоғары) тасымалдауға жол берілмейді.

228. Бұрғылау қондырғыларын тәуліктің қараңғы кездерінде жол бойы және алдыңғы бағыты жарықтандырылуы тиіс.

229. Жол берілмейді:1) мұнараларды тасымалдау кезінде тікелей осы жұмыспен айналыспайтын жұмыскерлердің

мұнараның жанынан оның биіктінен біржарым есе алыс аралықта болуы шарт;2) бұрғылау қондырғысын көтерілген, сонымен қатар, түсірілген тіреуіштерімен, бекітілмеген мач-

тасымен және бекітілмеген жүргізу құбырымен жылжытуға болмайды;3) өздігінен жүретін қондырғылардың кабинасында, тік (150-тан жоғары) көтерілу мен ылдиға түсу

кезінде, су өткелдерінен, көпірден және басқа да қауіпті аумақтардан өткенде жұмыскерлердің болу-ына тыйым салынады.

230. Ұңғымаларды бұрғылау жұмыстары тек қана құрылысы біткен, геологотехникалық наряды және бұрғылау қондырғысын қабылдау актісі бар бұрғылау қондырғыларында ғана жүргізіледі.

Тереңдігі 300 м дейінгі ұңғымаларды өздігінен жүретін (жылжымалы) бұрғылау қондырғыларымен бұрғылау кезінде, қондырғыны пайдалануға қабылдау актісі дала жұмыстары басталар алдында, әрбір күрделі жөндеуден кейін және уақытша жабылған қондырғыны іске қосудан кейін рәсімделеді. Пайдалану кезінде өздігінен жүретін (жылжымалы) бұрғылау қондырғылары өндірістік бақылауға жау-апты қызметкермен айына бір реттен кем емес аралықта бақыланып отырады.

231. Тальдік болат арқандар, ең шекті жобалық жүктемеге қарағанда, ең кемі үш есе сенімді беріктілікпен, ал мұнараларды (мачталарды) және жүктерді көтеру және түсіру кезінде – жүктеменің мүмкін болатын ең шекті мәнінен 2,5 еседен кем емес жүктемеге шыдау тиіс. Болат арқандардың дайындау-шы – зауыттың берген куәлігі (сертификаты), осы болат арқандарды пайдаланатын ұйымда сақталады.

Таль жүйесін орнатып болғаннан соң, бұрғылау мастері құрылғыларды қарау кітапшасына таль жүйесінің құрылымын, болат арқанның ұзындығы мен диаметрін, куәлігінің (сертификатының) нөмірін, дайындау мерзімін енгізіп, жазып қояды.

232. Жұмыстағы барлық болат арқандарды ауысым алдында бұрғылаушылар қарап, қабылдайды.233. Болат арқандарды көтеру-түсіру жұмыстарына мына жағдайларда рұқсат етілмейді, егер:1) болат арқанның бір өрімі үзілген болса;

(Жалғасы 19-бетте).

28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 192) болат арқанның өрілген аралығында диаметрі 20 мм-ге дейінгі болат арқандарда үзілген

сымдардың саны жалпы қалыңдықтың 5 пайызынан астамын, ал, диаметрі 20 ммден жоғары арқандарда – 10 пайызынан астамын құраса;

3) болат арқан созылса немесе жалпайса және оның диаметрі бастапқының 90 пайызын және одан кем пайызын құраса;

4) ортаңғы сымының үзлуіне байланысты бір өрімінің үзілуі;5) болат арқанда оралып қалған жерлері «түйіндері» болса қолдануға рұқсат етілмейді.234. Тальдік арқанның қимылсыз ұшы үш қысқышпен бұрғылау мұнарасының (мачтасының)

іргетасына бөлек орнатылған қаңқаға арнайы тетіктер арқылы, бұрғылау мұнарасының (мачтасының) басқа құрылымдарына тимейтіндей етіліп, бекітіледі. Болат арқанның иілуінің радиусы болат арқанның диаметрінен 9 (тоғыз) есе болады.

Арқанның қимылсыз ұшы тіркегіш немесе көрсету аспабымен жабдықталады.235. Болат арқан көтергіш құрылғымен коуш көмегімен және ең кемі үш қысқышпен немесе болат

арқанның құлпымен бекітіледі. Болат арқанды дәнекерлеу арқылы бекітуге болмайды.236. Бұрғылау қондырғыларының жұмысы кезінде мыналарға жол берілмейді:1) жүкшығырдың және айналдырғыштың жылдамдығын ауыстыруға, сонымен қатар, айналу

кезінде толық тоқтап болмай, жүкшығырдың айналымын айналдырғышқа немесе керісінше ауыстыруға болмайды;

2) машиналар мен механизмдерді басқаратын ұстағыштарды қолмен тоқтатуға;3) сыртқа шығып тұрған қысқыш тегірлері бар шпиндель тетіктерін пайдалануға;4) айналып тұрған құбырды өлшеуге;5) жұмыс алаңына («капитан көпіріне») көтерілуге.237. Көтеру-түсіру процестері кезінде:1) жарамсыз тежегіштері бар жүкшығырда жұмыс істеуге;2) тежегіш шкивтерін сумен, топырақты ерітінділермен салқындатуға;3) төмен түсіріліп (көтеріліп) жатқан құбырлар мен элеваторлардың жанында тұруға;4) қосылыстары толық бұралмаған құбырларды төмен түсіруге;5) ұңғымадағы бүкіл шығыңқы және кіріңкі жерлерінде тез түсіру жұмыстарын орындауға;6) таль жүйесін ауыр салмақта немесе жүксіз тежегішке салмақ салу арқылы немесе қысып тоқтату

арқылы, ұстауға болмайды;7) тегірлік қосылыстарды қолмен тазалауға болмайды;8) жарамсыз бекіткіш құралдары бар элеваторларды, ілгіштерді, вертлюг сырғаларын пайдалануға

болмайды.238. Бұрғылау сорғылары мен олардың қосылыстары (компенсаторлар, құбыр жолдарын, шлан-

галар және нығыздағыштар) пайдалануға берілер алдында және әрбір қайта қосылған кезде, сорғының техникалық төлқұжатында келтірілген, есептелген қысымнан біржарым есе артық қысымда тексеріледі.

Сақтандыру қақпақшасы тексеру қысымынан төменгі қысым әсер ететіндей болып реттеледі.239. Құбыр жолдарының жоғарғы қысыммен тексеру құрылғыларын шешу жұмыстары, жүйедегі

қысымды шығарғаннан кейін жүргізілуі тиіс.240. Ұңғымадағы сұйықтық айналымын қалпына келтіру, ұңғымаға берілетін жуу сұйықтықтарының

көлемін біртіндеп ұлғайту арқылы жүргізіледі.241. Бекіткіштер жабық тұрған кезде сорғыларды іске қосуға болмайды.242. Қыс мезгілдерінде, жұмыс арсындағы үзілістерден кейін сорғыларды іске қосар алдында,

айдау жүйелерінің өткізгіштігі тексерілуі тиіс.243. Сорғы жұмыс істеп тұрған кезде мына әрекеттерге жол берілмейді:1) сұйықтарды айдау жұмсақ құбырының алға жүретін құбырға оралуын және оның құлауын бол-

дырмайтын құрылғыларсыз жұмыс істеуге болмайды;2) қысты күні құбыр жолдарын тексеріп алмай, ұзақ уақыт жұмыс істемеген сорғыны іске қосуға;3) сорғы көмегімен құбыр жолдарын пайда болған тығындарды айдап шығуға болмайды;4) құбыр жолдарын, шлангаларды, нығыздағыштарды олардың бойында жуу сұйықтықтары бар

кезде жөндеу жұмыстарын жүргізуге;5) шлангаларды сорғылармен, нығыздағыштармен қосқан кезде сым темірлерді пайдалануға бол-

майды, қосылыстар сорғы құрылымында қарастырылған нығыздағыштар немесе тартпа қамыттардың көмегімен жүргізіледі;

6) едендерді және басқа да заттарды сорғылардың және басқа да шлангалардың көмегімен жууға болмайды;

7) шайқалған және құбырды айнала оралып қалған айдау шлангасын қолмен ұстауға болмайды;8) құбырды айнала оралып қалған айдау шлангасын, алдын ала айдау жүйесіндегі қысымды шығар

май, оның орауын шешуге болмайды;9) жұмыс кезінде тозған бұрғылау құбырларын, муфталарды, ниппелдерді пайдалануға жол

берілмейді. Ақауы бар құрал-саймандар бұрғылау қондырғыларынан алынып тасталынады.244. Түсіру-көтеру процестерін жүргізу үшін, сериялы түрде зауыттардан шығатын, стандарттарға

және дайындаушы–зауыттардың техникалық шарттарына сай келетін жүк көтергіш құрылғылар мен құрылымдар (элеваторлар, вертлюгтер, құбыр айналдырғыштар және тағы басқалары) қолданылады.

245. Бекіткіші бар элеваторларды, егер олардың тіреуіш құрылғылары болмаса, қолдануға рұқсат берілмейді.

246. Көтеру-түсіру процестері кезінде жол берілмейді:1) жарамсыз тежегіштері бар жүкшығырда жұмыс істеуге;2) төмен түсіріліп (көтеріліп) жатқан құбырлар мен элеваторлардың жанында тұруға;3) қосылыстары толық бұралмаған құбырларды төмен түсіруге;4) таль жүйесін ауыр салмақта немесе жүксіз тежегішке салмақ салу арқылы немесе қысып тоқтату

арқылы ұстауға болмайды;5) тегірлік қосылыстарды қолмен тазалауға болмайды;6) тежегіш шкивтерін сумен, топырақты ерітінділермен салқындатуға;7) жарамсыз бекіткіш құралдары бар элеваторларды, ілгіштерді, вертлюг сырғаларын пайдалануға

болмайды.247. Бұрғылау қондырғыларының жұмысы кезінде мыналарға жол берілмейді:1) айналып тұрған құбырды өлшеуге;2) жұмыс алаңына («капитан алаңына») көтерілуге;3) жүкшығырдың және айналдырғыштың жылдамдығын ауыстыруға, сонымен қатар, айналу

кезінде толық тоқтап болмай, жүкшығырдың айналымын айналдырғышқа немесе керісінше ауыстыруға болмайды;

4) машиналар мен механизмдерді басқаратын ұстағыштарды қолмен тоқтатуға.248. Жол берілмейді:1) қоршаулары алынған немесе ақауы бар қоршаулары (шпинделі, айналма құбыры, жүкшығыр,

барабаны, қозғалтқыш берілістері) бар бұрғылау қондырғыларымен жұмыс істеуге; 2) май шамдарды мұнарадағы (мачтадағы) орнына бекітпей қалдыруға;3) бұрғылау, бағаналы және сыртқы құбырдарды көтеру және түсіру жылдамдықтарын элеватор

жылдамдығынан - 1,5 м/с асыруға;4) шпинделдегі бұрғылау құбырларын, шпиндель айналып тұрғанда және беру тетінің қосылып

тұруы кезінде орнын ауыстыруға;5) шпиндель айналып тұрғанда құбырларды бұрап салуға немесе бұрап алуға болмайды.249. Бұрғылау май шамдарының ұзындықтарының айырмашылығы 0,5 м өлшемнен аспауы тиіс,

бұл кезде, «май шамдардың» ең аз ұзындығы еденнен 1,2 м көтеріліп тұруға, ал ең ұзыны – 1,7 мет-рден аспауы тиіс.

250. Элеватордың (фарштульдің, таль бөлігінің) ең жоғарғы көтерілуін шектеу үшін және оның кронблокқа немесе мұнарадағы не мачтадағы ілгіш блокқа тартылып қалмауы үшін, белгі бергіш ор-натылады.

251. Қолмен көтеретін тұтқаның көмегімен жүкшығырмен жұмыс кезінде, жұмыс біткен соң, құрылғыдан көтергіш тұтқаны алып қою тиіс тиіс.

252. Шпиндел патронын қайта қатайту, шпинделдің толық тоқтағанынан кейін, қосу тұтқасын бұрап және айналдырғышты өшіріп, оны бейтараптық жағдайына қойған соң жүргізіледі.

253. Бұрғылау құбырларының нығыздағыштарын орау және қайта орау және басқа да 1,5 м биіктікте жүргізілетін жұмыстар, биіктікте жүргізілетін жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес жабдықталған арнайы алаңшықтарда орындалады.

254. Бұрғылау құбырларының 63,5 мм және одан да жоғары диаметрлерінде, олардың ұңғыма аузынан төмен қарай және керісінше жүрістерін, сонымен қатар, құбырларды ұңғыманың осіне дейінгі аралық 0,7 м артық болған жағдайда арнайы ілгіштер қолданылады.

255. Кен (руда) бұзғыш құралдарды бұрау және қай бұрап алу және кернді ілініп тұрған бағаналы құбырдан бұрап алу жұмыстары келесі шарттарды орындау арқылы жүзеге асады:

1) құбыр, бұрғышы басқаратын тежегішпен тоқтатылады, тетіктердің құбырға бос ілінуі тек қана вертлюг – тығында, айналмалы элеваторда немесе жартылай автоматтандырылған элеваторда, ілгіш тетігінің жабық және орнықтырылуы кезінде жүргізіледі;

2) құбырдың төменгі ұшы мен еденнің ара қашықтығы 0,2 м аспау тиіс.256. Кернды бағаналы құбырдан шығару кезінде мыналарға жол берілмейді:1) ілініп тұрған бағаналы құбырдың төменгі жағынан ұстап тұруға;2) ілінген бағаналы құбырдағы кернді қолмен ұстап тексеруге;3) бағаналы құбырдағы кернді қондырғы жүкшығырымен сілкіп түсіруге, сорғы көмегімен үрлеуге,

бағаналы құбырды қыздыру арқылы алуға.257. Түсіру-көтеру процестерін жүргізу үшін, жүк көтергіш құрылғылар мен құрылымдар (элеватор-

лар, фарштулдер, жартылай автоматтандырылған элеваторлар, вертлюг – тығындар) қолданылады.258. Бекітілетін ілгіші және тетікті ұңғымаға салғанда автоматты түрде ашылатын қақпақшасы жоқ

элеваторларды пайдалануға жол берілмейді.259. Жартылай автоматтандырылған элеваторларды қолдану кезінде, мына жұмыстарды атқару

қажет:1) жұмысты бастар алдында элеватордың және оның саптамаларының дұрыстығын тексеру қажет;2) элеваторды және оның саптамаларының таза ұстау қажет;3) элеватордағы бұрғылау снарядының орнын ауыстыру және бұрғылау құбырларын ауыстыру

жұмыстары, қақпақшалары жабық және ілгішпен ілінген кезде ғана жүргізіледі;4) май шамды босаған болат арқан кезінде орауға болмайды;5) элеваторды жоғары қарай, май шам бойымен ақырын, жұлқа тартпай, жүкшығырдың екінші

жылдамдығында, бірақ 1,5 м/с аспайтын жылдамдықта, түзу болат арқан бойымен көтереді;6) бұрғылау снарядына өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына және элеватор түріне сәйкес келетін

жалғастыру құлыптары мен жалғастыру тетіктерін пайдалану қажет;7) муфталардағы жалғастыру құлыптарын сенімді бекіту қажет;8) элеваторды тек қана вертлюг-амортизаторға ілу қажет;9) айналдыра, биіктігі 350 мм-ден кем болмайтын құбыр астына қоятын құрылғыны пайдалану қажет;10) май шамның бойымен элеваторды көтеру кезінде бұрғылаушының көмекшісі, құбыр астына

қоятын құрылғыдан ең кемі 1 м алыс тұру қажет.260. Мына жағдайларға жол берілмеу қажет:1) түсіру-көтеру процестерін жүргізу кезінде, элеваторды түсіріп жатып, оған саптама кигізуге;2) ұңғымадағы бұрғылау қондырғысының кенеттен тоқтап қалған жағдайда, элеватор мен сапта-

маны түзеуге, шешіп алуға болмайды, және бұл жұмыстар қондырғыны жапсырмаға немесе шарнирлік қамытқа қойған соң барып жүргізіледі.

261. Құбыр айналдырғышты басқару батырмасы жазықтық бойымен, ұңғыманың орталығынан 2 м кем емес аралықта орналастырылады.

262. Жұмыс толық біткен соң, құбыр айналдырғыштың электрлік қозғалтқышының автоматтық өшіру тетігі ажыратылады.

263. Құбыр айналдырғышпен жұмыс істеу кезінде мыналарға жол берілмейді:1) айналып тұрған май шамды қолмен ұстауға:2) бұрғылау құбырының қиықтарына айыр темірлерді тығуға немесе оларды айналдырғыш толық

тоқтағанша алып тастауға;3) ұзартылған тұтқасы бар, қыстырмасы жоқ және тістері желінген, қосылыстарындағы

сызықтарының өлшемдері 2,5 мм-ден асатын айыр темірлерді қолдануға;4) қатты тартылған тегірлік қосындыларды шешу үшін қосымша құбыр кілттерін қолдануға;5) тегірлік қосылыстары шешу кезінді айналдырғштардың бағытында тұруға;6) егер икемдегі айыр темір орталықтандырғышқа еңкіш тұрса және айыр темірдің ұшы қақпақтың

шығыңқы тұсына кірмей тұрса, құбыр айналдырғышты іске қосуға болмайды.264. Шешілетін керн қабылдағышпен бұрғылау жиынтығына кіретін құбыр ұстағыштармен жұмыс

кезінде, мыналарды орындау қажет:1) бұрғылау бағанасы мен құбыр ұстағыштың салмақтарының сәйкестігін бақылау қажет;2) бұрғылау құбырларының қысу тетігінің құбыр диаметріне сәйкестіерін пайдалану қажет;3) құбыр бағанасын қысуды, оның толық тоқтағанынан кейін жүргізу қажет;4) бұрғылау бағанасын іске қосуды, тек қана ашық түрдегі құбыр ұстағыш кезінде жүргізу қажет;5) жапқыштар жиынтығын бағаналық тетікті ұңғымадан көтеру кезінде және бұрғылау жұмыстарын

бастар алдында алып тастау қажет.265. Тетікті және дифференциальды беру құрылғыларымен бұрғылауды жүргізу кезінде мыналарға:1) құрылғыларда сақтандырғыш доғалары болмаса немесе кремальерлік айырлары болмаса, со-

нымен қатар, тұтқаны ажырататын тіреуіш құрылғылары болмаса жұмыс істеуге;2) ұңғыманың кеңеюі кезінде тартқыш қозғалысының аумағында тұруға, оны шламнан тазалау

және түсіп қалған немесе ұңғымада ашылып кеткен кернды нығыздау кезінде, сонымен қатар, бұрғылау кезінде бұрғылау құрылғыларына жақын жерде тұруға;

3) бұрғылау құбырларын түсіру және көтеру кезінде, құбырларды сілкілей бұрғылау кезінде беру тұтқасын тегірмен бекітілмеген келте құбырмен жалғауға;

4) бұрғылау қондырғысының шпинделінің толық тоқтағанына дейін қандайда бір, тік және жазық қорапшалардың жалғастыру тегірін босату немесе қатыру процестерін жүргізуге;

5) егер бұл жұмыс шартымен қарастырылмаса және егер снарядтар ұңғымада тұрғаны туралы мәліметтер болмаса, беру тұтқасын қосылған күйі қалдыруға;

6) егер ободалар, спицилар, келтіру шкивтарының ступицалары, шестерналар, фрикциондық сақиналарда жарылған, ойық және басқа да ақаулар болса, жұмыс істеуге;

7) тұтқасын өшірмей бұрғылау құбырларын жүкшығыр арқылы қондырғы шпинделімен беруге;8) қондырғының жинағында қарастырылғандардан басқа, қондырғыға немесе беру тұтқасына

тіреулер немесе қандайда бір жүктемелер беруге;9) ұңғыма ауызын ашу кезінде, қондырғының тік қорабын аударған күйі, бекітпей-ақ ашуға;10) бұрғылау кезінде жүкшығыр теңдеуішін, бекітілмеген сақтандыру болат арқанымен қалдыруға

жол берілмейді.266. Ұңғыма аузының жабдықтары бұрғылау қондырғысына шаңдалған ауа мен ауа аралас

сұйықтықтардың енуіне жол берілмеуі тиіс.267. Шламды және ауа аралас сұйықтықтарды сыртқа шығаратын құбыр қондырғының ық жағынан

шығып, ұзындығы ең кемі 15 м болуы тиіс.268. Елді мекендердің және тұрақты жұмыс жүргізілетін аумақтардағы бұрғылау қондырғыларында

шламмен ласталған ауаны сыртқа тазаламай шығаруға рұқсат етілмейді. Оны тазалау үшін шлам тазалағыштар орнатылады.

269. Құрғақ кендердегі ұңғымаларды ауа үрлеу арқылы бұрғылау жұмыстары (кондукторлық бұрғылау), тек қана тұмшалау қондырғылары болған кезде ғана рұқсат етіледі.

270. Ұңғымаға сығылған ауаны беретін компрессорды, бұрғылау қондырғысынан, оның шуы бұрғылау бригадасының жұмысына кедергі келтірмейтін қашықтыққа орнату тиіс.

271. Ауа тасымалдағыш құбыр бір жарым есе жұмысшы қысымына тексеріледі.272. Ауа тасымалдағыш құбырда бұрғылау қондырғысына жақын жерде ауа қысымын көрсететін ма-

нометр, ұңғымаға келетін ауаны реттейтін бекіткіш, және қауіпсіз бағытқа ауа шығаратын, сақтандырғыш қақпақша орнатылады.

273. Манометр және бекіткіш бақылауға және басқаруға ыңғайлы жерге орналастырылады.274. Сақтандырғыш қақпақша жұмыс қысымынан 15 пайызға асатын қысымда ашылады.275. Жүйеде ауа қысымының артуы байқалса:1) сальниктің тығынын ашу тиіс немесе араластырғыш материал салатын араластырғыштың

тесігін ашу тиіс;2) бұрғылау снарядын қосу тиіс;3) ауа тасымалдағыш құбырды, тетіктерін, сальниктерін жөндеу тиіс.276. Шланганы қысымдағы магистральға, компрессорға немесе жұмысшы құбырға жалғау тиіс,

сонымен қатар, шлангаларды жалғауды магистральдың жабық бекіткішінде, немесе компрессордың қамытпен немесе арнайы қысқышпен жабылған жүйелеріне жалғау тиіс.

277. Жол берілмейді:1) шланганы қысу немесе түйіндеп байлау арқылы ауа жіберуді тоқтатуға болмайды;2) қатып қалған шланганы ашық отпен қыздыруға болмайды.278. Ротордың, шпинделдің, тартпа құбырдың төменгі жағының, жүкшығыр барабанының, жетек

берілістерінің қоршаулары және техникалық шартпен, нұсқаулықтармен қарастырылған басқа да қорғау қоршаулары алынған немесе бүлінген бұрғылау қондырғысында жұмыс істеуге болмайды.

279. Жазық ұңғымаларды бұрғылау кезінде тартпа құбырдың өн бойы толық қоршалуы тиіс.280. Жол берілмейді:1) мұнараға (мачтаға) ілінбеген май шамды қалдыруға;2) бұрғылау, бағаналы және айналма құбырларды көтеру және түсіру жұмыстарын элеватордың

қозғалысының жылдамдығы секундына 1,5 м/с асатын жылдамдықта орындауға;3) шпинделдің патронын қайта қатайтуға, шпиндел толық тоқтағаннан кейін, қосу тұтқасын бұрау

және айналдырғышты өшіру, оны бейтараптық жағдайына қойған соң жүргізіледі.281. Элеватордың (таль бөлігінің) ең жоғарғы көтерілуін шектеу үшін және оның кронблокқа не-

месе мұнарадағы не мачтадағы ілгіш блокқа тартылып қалмауы үшін, белгі бергіш (тартып кетуге қарсы құрылғы) орнатылады.

282. Шпинделдің патронын қайта қатайту, шпиндел толық тоқтағаннан кейін, қосу тұтқасын бұрап және айналдырғышты өшіріп, оны бейтараптық жағдайына қойған соң жүргізіледі.

283. Бұрғылау құбырларының нығыздағыштарын орау және қайта орау және басқа да 1,5 м биіктікте жүргізілетін жұмыстар, биіктікте жүргізілетін жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес жабдықталған арнайы алаңшықтарда орындалады. Бұрғылау құбырларының 63,5 мм және одан да жоғары диаметрлерінде, олардың ұңғыма аузынан төмен қара және керісінше жүрістерін реттеуге ар-найы аспаптар қолданылады.

284. Кен (руда) бұзғыш құралдарды бұрау және қай бұрап алу және кернді ілініп тұрған бағаналы құбырдан бұрап алу жұмыстары келесі шарттарды орындау арқылы жүзеге асады:

1) құбыр бұрғышы басқаратын тежегішпен тоқтатылады, тетіктердің құбырға бос ілінуі тек қана вертлюг – тығында, айналмалы элеваторда немесе жартылай автоматтандырылған элеваторда, ілгіш тетігінің жабық және орнықтырылуы кезінде жүргізіледі;

2) құбырдың төменгі ұшы мен еденнің ара қашықтығы 0,2 м аспау тиіс.285. Кернды бағаналы құбырдан шығару кезінде мыналарға жол берілмейді:1) ілініп тұрған бағаналы құбырдың төменгі жағынан ұстап тұруға;2) ілінген бағаналы құбырдағы кернді қолмен ұстап тексеруге;3) бағаналы құбырдағы кернді қондырғы жүкшығырмен сілкіп түсіруге, сорғы көмегімен үрлеуге,

бағаналы құбырды қыздыру арқылы алуға жол берілмейді. (Жалғасы 20-бетте).

(Жалғасы. Басы 18-бетте). 286. Жартылай автоматтандырылған элеваторларды қолдану кезінде, мына жұмыстарды атқару қажет:

1) жұмысты бастар алдында элеватордың және оның саптамаларының дұрыстығын тексеру қажет;2) элеваторды және оның саптамаларының таза ұстау қажет;3) элеватордағы бұрғылау снарядының орнын ауыстыру және бұрғылау құбырларын ауыстыру

жұмыстары, қақпақшалары жабық және ілгішпен ілінген кезде ғана жүргізіледі;4) май шамды босаған болат арқан кезінде орауға болмайды;5) элеваторды жоғары қарай, май шам бойымен ақырын, жұлқа тартпай, жүкшығырдың екінші

жылдамдығында, бірақ 1,5 м/с аспайтын жылдамдықта, түзу болат арқан бойымен көтереді;6) бұрғылау снарядында, өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына және элеватор түріне сәйкес келетін,

жалғастыру құлыптары мен жалғастыру тетіктерін пайдалану қажет;7) муфталардағы жалғастыру құлыптарын сенімді бекіту қажет;8) элеваторды тек қана вертлюг-амортизаторға ілу қажет;9) айналдыра, биіктігі 350 мм-ден кем болмайтын құбыр астына қоятын құрылғыны пайдалану қажет;10) май шамның бойымен элеваторды көтеру кезінде бұрғылаушының көмекшісі, құбыр астына

қоятын құрылғыдан ең кемі 1 м алыс тұру қажет.287. Мына жағдайларға жол берілмеу қажет:1) түсіру-көтеру процестерін жүргізу кезінде элеваторды түсіріп жатып, оған саптама кигізуге;2) ұңғымадағы бұрғылау қондырғысының кенеттен тоқтап қалған жағдайда, элеватор мен сапта-

маны түзеуге, шешіп алуға болмайды, және бұл жұмыстар қондырғыны жапсырмаға немесе шарнирлік қамытқа қойған соң барып жүргізіледі.

288. Құбыр айналдырғышты басқару басқару батырмасы жазықтық бойынша ұңғыма ортасынан ең кемі 2 м қашықтықта орналасады.

289. Жұмыс аяқталған соң, құбыр айналдырғыштың электрлік қозғалтқышының автоматтық өшіру тетігі ажыратылады.

290. Құбыр айналдырғышпен жұмыс істеу кезінде мыналарға жол берілмейді:1) айналып тұрған май шамды қолмен ұстауға;2) бұрғылау құбырының қиықтарына айыр темірлерді тығуға немесе оларды айналдырғыш толық

тоқтағанша алып тастауға;3) ұзартылған тұтқасы бар, қыстырмасы жоқ және тістері желінген, қосылыстарындағы

сызықтарының өлшемдері 2,5 мм-ден асатын айыр темірлерді қолдануға;4) қатты тартылған тегірлік қосындыларды шешу үшін қосымша құбыр кілттерін қолдануға;5) тегірлік қосылыстары шешу кезінде айналдырғыштардың бағытында тұруға;6) егер икемдегі айыр темір орталықтандырғышқа еңкіш тұрса және айыр темірдің ұшы қақпақтың

шығыңқы тұсына кірмей тұрса, құбыр айналдырғышты іске қосуға болмайды.291. Бұрғылау станоктарының теңдегіштері (тарту рамасы) оларды қарау, жөндеу кезінде қисық

біліктерінің тетігінің орын ауыстыруында ол ең төменгі деңгейде тұрады, олар жоғарғы деңгейде тұрғанда тіректерге ілінеді.

292. Станоктың жұмысшы алаңы таза ұсталып, ыңғайлы өткелдермен жабдықталады, ұдайы шығарылған рудалардан тазартылып, қыс мезгілінде қардан, мұздан тазаланады және құм себіледі.

293. Бұрғылаушының жұмыс орнының төбе жағына қорғаныс жабынын жабады.294. Кеңейткіштің кескіштеріш ауыстырған кезде, оны жапсырма құбырларға түсіріп жатқан кезде

қолды кескішке кесіп алмау шараларын қарастыру қажет.295. Құрал-саймандық арқандар жобалық жүктемеге қарағанда12,5 есе, ал, мүмкін болатын ең

шекті жүктемеге 2,5 есе мықтырақ таңдалады.296. Желонканы және бұрғылау снарядын ұңғымаға түсіру кезінде, сонымен қатар, оларды

шайқалудан және бір жағына кетіп қалудан сақтандыру үшін тарту ілгіштері немесе мықты (пеньковый) арқан қолданылады.

297. Жол берілмейді:1) ұңғыманы, бұрғылау снарядының бағыттауышынсыз бұрғылауға;2) қосылып тұрған соғу механизмі кезінде, бұрғылау снарядын жоғары – төмен жылжытуға, соны-

мен қатар, ұрып кіргізетін саптаманы кигізуге болмайды;3) ілініп тұрғанда долотоны ауыстыруға;4) бұрау механизмі жұмыс істеп тұрған кезде кілттің бұралу радиусында және созылған арқанның

бағытында тұруға;5) желонка қақпақшасын қолмен ашуға;6) бұрғылау снаряды мен желонканы, оларды ұңғымаға түсіру кезінде қолмен ұстап тұруға, со-

нымен қатар, оларды көтеру кезінде шайқалудан және бір жағына кетіп қалудан сақтандыру үшін, қолмен ұстауға;

7) бұрғылау снаряды мен желонканы ілінген күйі қалдыруға;8) бұрама қосылыстары босаған бұрғылау снарядын қолдануға;9) егер жұмысқа қажет болмаған жағдайда, ұңғыманың аузын ашық қалдыруға;10) диаметрі 500 мм өлшемінен асатын ұңғымалардың аузын, сағасын қоршамай қалдыруға;11) егер арнайы бағыттауыш роликтер болмаса, 10 м көп ара қашықтықтағы жапсырма құбырларды

және басқа да ауыр заттарды қондырғы мачтасы арқылы тартуға;12) құбыр бағанасының төменгі жағын қамыттармен бекітпей жапсырма құбырларды бұрап салу

және бұрап алуды, сонымен қатар, құбыр бағанасын ұстап тұру үшін, шарнирлік және шынжырлық кілттерді пайдалануға;

13) жұмысшы арқанның ролигінің амортизаторының ақауы кезінде жұмыс істеуге жол берілмейді.298. Қондырғыларды орын ауыстыру кезінде, мачтаны көтеру және түсіру кезінде айналдырғыш

ең шеткі төменгі деңгейде болады.299. Ұңғыманы бұрғылау мына жағдайларда жүргізіледі:1) ұңғыма аузына жақын тұрған қондырғының бағыттауыш құрылғысының болуы;2) шнек пен шпинделдің осьтерінің бір сызықта болуын тексерген соң жүргізіледі.300. Жол берілмейді:1) құбырында немесе айналма темірінде жарылған және сынған жерлері бар шнектермен

бұрғылауға;2) тозығы жеткен жалғастыру тетіктері (ұштары, муфталары, қысқыштары) бар, сонымен қатар

бағананың нық тұруын қамтамасыз ете алмайтын қысқыштарының ақаулы белгілеуіштері бар шнектерді қолдануға;

3) көтергіш жүк шығырына ілініп тұрған айналдырғышты, оны қосымша бағыттауыштарға бекітпей ұстап тұруға, сонымен қатар, көтеріліп тұрған айналдырғыштың астына баруға;

4) айналып тұрған шнекті шламнан қолмен немесе қандай да бір затпен тазалауға;5) қоршауы жоқ шнекпен бұрғылау жұмыстарын жүргізуге жол берілмейді.301. Ұңғыма сағасының жоғарғы жағында тұрған бұрғылау снарядының шнектері шламнан әбден

тазаланады.302. Бұрғылау жұмыстары кезінде көтеру және жалғау жұмыстары кезінде шнектерді ажырату, тек

оларды ашаға немесе кілтке отырғызғаннан кейін ғана жүргізіледі.303. Дiрiлдеткiштiң бiр бөлiктерiнiң қосылыстарын берiктiгі жiберу алдында жұмыстың әр жарты

сағаттары арқылы тексеріледі. Дiрiлдеткiштің барлық түйiндері мен қосылыстарын толық тексеру әрбір 20 сағат жұмысынан кейiн жүргізіледі.

304. Бөлшектердің және корпустарында ең болмаса болмашы жарықшақтары бар дiрiлдеткiштерді пайдаланға рұқсат етiлмейдi.

305. Жүйенiң көтергіші элеватормен және iлмегi бар дiрiлдеткiштiң қиюласуы құрылғымен сенiмдi жабдықталады.

306. Тексеру және майлау жұмыстары кезінде, сонымен бiрге дiрiлдеткiш қондырғысының орнын ауыстыру кезінде, дірілдеткіш ең төменгi деңгейде болуы тиіс.

307. Дiрiлдеткiш жұмыс істеп тұрған кезінде, оның эксцентрлік құрылғыларының жазықтығында тұруға рұқсат етiлмейдi.

308. Станоктың жүкшығыры мен дiрiлдеткiштің жапсарма құбырды шығару және түсiрудегі бiрлескен жұмыстың алдында және аварияны жоюда мына жұмыстарды атқару тиіс:

1) таль жүйесін, iргетасқа раманың және рамасына жүқшығырдың бекiткiшiнің сенiмдiлiгін тексеру тиіс, байқалған ақаулықтар дер кезінде жойылуы тиіс;

2) мұнараны (мачтаны) қарап шығу, ақауы бар элементтер жаңа тетіктермен алмастырылуы тиіс, әлсiз тегірлері қыса түсу тиіс;

3) жүқшығырды (жүкшығыр) басқаратын өндірістік қызметкерден басқа бөгде адамдарды бұрғылау қондырғысынан шығарып жiберу тиіс.

Станоктың жүкшығыры мен дiрiлдеткiш бiрлесiп жұмыс iстеген мезгілде, құбырды домкратпен тартуға рұқсат етiлмейдi.

309. Айналмалы тәсiлмен шурфтарды бұрғылау, өзi жүретiн бұрғы қондырғылар көмегiмен, 20 метрден аспайтын тереңдiкке және 1,2 м диаметрiмен жүргізуге рұқсат етiледi.

310. Аспап айналма бұрғылау тәсiлiнде айналу жиiлiгiн 60 айн/мин асырмау тиіс.311. Бұрғылау жұмыстары кезінде өндірістік қызметкерлерге құрамының шурф сағасына жақын

тұруға рұқсат етiлмейдi.312. Бұрғылау қондырғысының ұшын көтергеннен кейін, оны тазартуы үшiн шурф аузының сағасын

дереу мықты қалқанмен жабу тиіс. Шурф сағасы ашық болған кезде, қондырғының ұшын ауыстыру және тазарту жұмыстарына рұқсат етiлмейдi. Ұшты механикалық тазарту кезінде жыныстың кесектерінiң соққыларынан бұрғышыны қорғау үшiн айналдырғыш жұмыс орын арнаулы қалқанмен қоршап қою тиіс.

313. Шурфа сағасының алаңы таза және тайғақ болмауы тиіс. Аспаптар және алынған топырақ ұңғымаға құламайтын қашықтықта жиналады.

314. Газды немесе сулы жер қабаттарында шурфтарды бұрғылау жұмыстары, өнеркәсiптiк қауiпсiздiк талаптары ескерiлген, бекiтiлген жобаның талаптары бойынша жүргізілуі тиіс.

315. Ескi су басқан тау кенi орындарының, су қоймаларына жақын жерлерде немесе жұмсарған суландырылған жыныстарда шурфтарды бұрғылау жұмыстары, ұңғымаға судың түсіп кетуінен сақтайтын шаралар қарастырылған жоба бойынша жүргізіледі.

316. Жобалық шешiмдерден ауытқуларға жол берілмеуі тиіс, жобада (жұмыс жобасында) ескерiлген барлық шаралар толық көлемде мiндеттi түрде орындалуы тиіс.

317. Бұрғылау қондырғыларының орын ауыстыру кезінде жүріп өтетін жолдарын, бұрын салынған тассалармен, өткелдермен түйістіре жүргізу қажет. Тасымалдау көліктері мен арнайы техникалар, өсімдіктер мен жер қыртысын бүлдірмеу үшін, тек қана салынған жолдармен жүруге тиісті.

318. Мердігерлік ұйымдардың аварияға қарсы шаралары, орындаушы-ұйыммен дайындалады.319. Ұңғымаларды құру жұмыстарын жүргізу кезінде мынадай шараларға:1) жобада немесе жұмыс жобасында қарастырылмаған (қоршаған ортаны қорғау талаптарын және

жұмыстарды орындау тәртіптерін қоса есептегендегі) кез-келген жұмыстардың түрлерін орындауға;2) тиісті жобалық құжаттары жоқ, ұңғыманы тұрғызуға арналған алаңды дайындау жұмыстарын

бастауға;3) өнеркәсіптік ағын суларды төгетін құрылыстар мен техникалары, тұрмыстық, өнеркәсіптік

қалдықтар мен құрылыстық қалдықтарды жою немесе оқшаулау орындары қарастырылмаған болса, онда құрылыс алаңда жұмыстарды бастауға;

4) кез-келген түрде қолданылған, тазаланбаған және залалсыздандырылмаған ағын суларды жергілікті жерлерге немесе жер астына айдауға;

5) қалдықтардың барлық түрлерін жерасты су көздеріне тастауға;6) әртүрлі қалдықтарды рұқсатсыз өртеуге;7) санитарлық – токсикологиялық қасиеттері белгісіз химиялық реагенттерді пайдалануға жол

берілмейді.320. Жапсырма бағанның түсiру-көтеру жұмыстарының алдында бұрғышы шебер мұнараның,

жабдықтың, таль жүйесінің, аспаптардың, БӨА және қондырғының жағдайын қадағалап, тексеруi тиіс. Табылған олқылықтар құбырларды түсiру-көтеру жұмыстары басталғанға дейiн жойылуы тиіс.

321. Жапсырма бағаналарды түсiру-көтеру жұмыстары кезінде рұқсат етiлмейдi:1) жапсырма құбырлар бағанасының секциясын еркін теңселту рұқсат етiлмейді;2) құбырдың теңселуін,шайқалуын қолмен ұстауға рұқсат етiлмейді;3) құбырды арқанмен қамту арқылы сүйреп әкелуге, көтеруге, түсiруге рұқсат етiлмейді;4) салмағы 50 кг астам болатын жапсырма құбырды құбыр арбасын қолданусыз шығаруға рұқсат

етiлмейді.322. Құбырды тартып шығару кезінде, домкратпен және жүкшығырмен (жүкшығыр) бiр уақытта

жұмыс жүргізуге рұқсат етiлмейдi.323. Цементтеу жұмыстарының басталар алдында манометрлердiң, сақтағыш қақпақшаларын

жағдайы тексеріледі, ал барлық аспаптар (сораптар, құбырлар, шлангтер, құйма бастиектер) цементтеу бойынша жұмысқа қажеттi қысымнан бiр жарым есе артық, бiрақ сорғының техникалық төлқұжатында көрсетілген ең жоғарғы жұмыс қысымынан артық емес қысымда тексеріледі.

324. Алаңда тұрып жапсырма құбырлардың бағанасының секциясы тартқанда, ол бұрғы мұнарасынан еркін өтiлуi тиіс.

325. Жапсырма бағаналарды түсiру жұмыстарының басталуына дейiн кавернометрия мәліметтері жоқ болса, бағананың диаметрінің ұңғының диаметрiне сәйкестiгiне (үлгi) аспаптың бақылау түсiруiнiң ұңғының қабырғаларының күйi тексерілуі тиіс (ұңғыларды диаметрдiң аралықтары тарылуы мүмкiн).

326. Жапсырма құбырларды калибрлеуiнiң алдында ұңғының сағасымен оны тартқанда, калибрдың құлауы мүмкiн бағытында қызметкерлердің тұруына жол берілмейдi.

327. Жапсырма бағаналарды түсiру-көтеру процесiнің кезінде рұқсат етiлмейдi:1) жапсырма құбырлар бағанасының секциясын еркін теңселту рұқсат етiлмейді;2) құбырды арқанмен қамту жолымен сүйреп әкелуге, көтеруге, түсiруге рұқсат етiлмейді;3) массасы 50 кг астам болатын жапсырма құбырды құбыр арбасын қолданусыз шығаруға рұқсат

етiлмейді.328. Ұңғымалардың қолдану кезiндегi бағандары үшiн қолдануда жуу сұйықтығының тығыздығының

аз мөлшердегі тығыздықтағы материалдарынан жасалған, ұңғының оқпанында, бағана шығарындыдан аман болу үшiн немесе ауырлатқыш ұңғыдан бөлiктiң жұлып кетуін болдырмау үшін топсалы кiлттердi немесе арнаулы құрылғыларды пайдаланып, бағананың қауіпсіздігін қамтамасыз ету тиіс.

329. Ұңғыманы пайдалану кезiнде қолданылатын полиэтилен бағанды түсiрудi аяқтағаннан кейiн (ұңғының оқпаны алдын-ала бекiтiлген болат техникалық қорғаныстық бағанға) бағаналардың бiрлескен (қосарланған) бөлiгін бекітіп қоюы қажет.

330. Құбырларды шығаруда, домкратпен және жүкшығырмен бiр мезгілде жұмыс істеуге болмайды.331. Ұңғыларды тампонаждау, кондукторларының және техникалық қорғаныстық бағандарын це-

менттеп орнықтыруы техникалық ұңғыларды гидрооқшаулау жұмыстары бұрғышы шебердің (бұрғылау бойынша технолог, бұрғы бөлiмшесінiң басшысы) басшылығымен жүргізілуі тиіс.

332. Жұмыс өндірісінің басталуына дейiн сору жабдығының сақтандырғыш қақпақшалары, манометрлерiнiң жағдайы және сору қондырғысының бүкіл жабдықтарының қалыптылығы тексерілу тиіс.

333. Айдау жүйесінің сору қондырғысы екi манометрмен жабдықталуы тиіс: сорғыда және бiтейтiн құрылғының құйма бастиегінде. Құйма бастиек бекіткішпен жабдықталуы тиіс.

334. Сору қондырғысы (сораптар, құбырлар, шлангтер, құйма бастиек және тағы басқалары) айдау үшiн қажеттi қысымнан бiр жарым есе артық, бiрақ сораптың немесе цементтеу агрегатының техникалық төлқұжатында көрсетілген ең жоғары жұмыс қысымынан жоғары емес қысымға сыналуы тиіс.

335. Ең жоғарғы жұмыс қысымын (есептiк) қамтамасыз ете алмайтын сораптарды қолдануға жол берілмейдi.

336. Ұңғыманы тампоназдау алдында, ұңғысын үлгiмен оқпандау тиіс.337. Өндірістік жұмыскерлер цемент ерiтiндiлерiмен жұмыс істер алдында алжапқышпен,

қолғаптармен және қорғаныстық көзәйнектермен қамтамасыз етілуі тиіс.338. Жуу сұйықтықтарының орталықтандырылған даярлауы үшiн станциялар даярланатын жуу

сұйықтықтарының параметрлерiнiң және қуаттарының көлеміне, қосылатын концентраттардың және химиялық реагенттерінің сипаттамаларын есепке ала отырып, бекітілген жоба бойынша салынады және жабдықталады. Жобада қайтарылған сұйықтарды өтелдеу орны мен тәсілі де қарастырылуы қажет.

339. Орталықтандырылған жуу сұйықтықтарын даярлау станцияларын пайдалануға қабылдау өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның өкiлдерiнің қатысуымен жүргізілуі тиіс.

340. Жуу сұйықтығының сапасын жақсарту үшiн концентраттардың және химия реагенттерді қолдану кезінде, химиялық реагенттердің мөлшерлегіш-дозаторы ескерілуi тиіс.

Орталықтандырылған сазды жуу сұйықтықтарын дайындайтын станцияны пайдалануға беруге жол бермейдi, егер:

1) сазбен сазараластырғыштарды жүктеу механикаландырмаған болса;2) жуу сұйықтығының (сазды, эмульсиялық, химия реагенттермен өңделген және басқа)

параметрлерiнiң өлшемiнiң бақылау үшiн аппаратурамен және құралдарымен жабдықталған зертхана (бөлме) болмаса;

3) ұйымның техникалық басшысымен бекiткен қолданылатын реактивтердiң және концентраттардың тiзбесi болмаса;

4) сазды сұйықтық дайындау станцияның өндірістік қызметкерлерінің құрамы жуу сұйықтықтарының даярлауында қолданылатын химреактивтермен (эмульсиялар, көбiктер және осыған ұқсас) жұмыс істеуге оқытылмаса;

5) қызмет көрсетушi жұмыскерлер үшiн өнеркәсіптік қауiпсiздiк бойынша нұсқаулығы болмаса;6) сазды сұйықтық дайындау станциясы алғашқы көмек көрсететiн дәрi-дәрмекпен және өрт сөндiру

құралдарымен қамтамасыз етілмесе;7) кәсiпорынның комиссиясының сазды сұйықтық дайындау станцияның жұмысқа даярлығы тура-

лы актiсi болмаса, оны пайдалануға беруге борлмайды.341. Жуу сұйықтығын тiкелей бұрғылау алаңында немесе уақытша алаңда өңдеуге және даярлауға

жол беріледi. Бұл кезде атқарылатын келесi қауiпсiздiк талаптары болуы тиіс:1) жуу сұйықтығының даярлануы үшiн алаң тазаланған және тегiстелген болуы тиіс, өлшемдері

бойынша жабдықтардың орналастырылуына және пайдалануына ыңғайлы болуы тиіс. Едені кемiнде 40 мм жуан тақтайлармен жабылуы тиіс;

2 ) саз араластырғыштың люгінің қақпағы 1,5 м биіктікте орналасқан болса, онда оның айналасы-на ені 1 м кем болмайтын алаң орнатылады. Тақтайша алаң бетінен люкке дейiнгі аралық 1 м аспай-тын болуы, траптың еңкіштігі 300-тан аспауы, ені кемiнде 1,5 м және сырғанауға қарсы көлденең жұқа тақтайшаларымен аралықтары бір-бірінен 0,25 м болып жасақталуы тиіс;

3) жуу сұйықтығының көрсеткіштерін және оның сапасын қадағалауды кезекші зертхана лаборанты немесе жуу сұйықтықтарын дайындауға оқытылған өндірістік жұмыскер атқарады. Жуу сұйықтығының көрсеткіштеріне қатаң талаптар қойылмайтын болса, онда өлшеу және мәліметтерді кітапшаға енгізу жұмыстарын бұрғылау бригадасының өндірістік жұмыскерлері де жүргізе береді.

342. Уақытша алаңда орналастырылған саз станцияларында жуу сұйықтығының сыйымдылығы тәулігіне 25 м3, ал жуу сұйықтығының өнiмдiлiгi тәулігіне 2,0 м3 не одан жоғары болса, онда саз салу жұмыстары механикаландырылуы тиіс.

343. Жуу сұйықтығының даярлауының тәсiлдерiнен (орталықтандырылған саз сұйықтықтарын даярлау станцияларында немесе уақытша алаңдарда) қарамай-ақ, келесi қауiпсiздiк талаптары қамтамасыз етілуі тиіс:

1) саз араластырғыштардың люктері тиекті тормен жабылуы тиіс;2) торлардың өлшемдері 0,15 х 0,15 м болуы тиіс;3) жуу сұйықтықтарының және судың топырақ қоймалары кемiнде 1,2 м-шi биiктiгiмен қоршаудың

барлық периметрi бойынша немесе төсенiштермен жабылуы тиіс;4) науаларда жуу сұйықтықтарының және тағы басқа қосымшалардың химия реагенттерімен

өңделген жуу сұйықтықтарының қолдануы және даярлауындағы жүйе, сонымен бiрге қойма топырақтың ластанудан қорғауын қамтамасыздануы тиіс тиіс.

344. Сазараластырғышты іске қосар алдында, қоршалған орындарда, бiлiктердегі қалақтарды

орнықтырудың сенiмдiлiгiн алдын-ала тексеріп алмай сазараластырғышты қосуға жол берілмейдi.345. Сазараластырғышты жөндеу жұмыстары жүргізу кезінде жетектiң құрылғысының (шынжыр)

белбеулері шешіліп алынып, ал қосу құрылғысына «Қосылмасын - адамдар жұмыс iстеп жатыр!» ескерту сөздері жазылған тақтайша iлінуi тиіс.

346. Сазараластырғыштың жұмыс уақытында рұқсат етiлмейдi:1)сазараластырғыштың люгіне саз және тағы басқа қатты заттарды күректермен және басқа

заттармен тығуға;2)сазараластырғыштың жұмыс уақытында жуу сұйықтығының сынамаларын алуға;3) шаң бөлінетін (саз ұнтағынан) жұмыстарды шаңға қарсы тұмсық перде мен сақтандырғыш

көзілдіріксіз орындауға болмайды. Ұнтақ (құрғақ) реагенттер саз топырақ салардан алдын салынуы тиіс.347. Жемір химия реагенттерін қосып, жуу сұйықтықтарын даярлауда және оларды қолдана отырып

бұрғылау жұмыстарын жүргізуде қосымша келесi талаптар қамтамасыз етілуі тиіс:1) сұйық химия реагенттерімен жүктеу саз араластырғышқа тоқтаған күйiнде сазды ерiтiндi алдын-

ала дайындалғаннан кейiн таратылуы тиіс;2) жұмыс кезінде адам терісінің мүмкiн болатын кездейсоқ ластанудың алдын алу үшін, қызмет

көрсетушi, денесінің ашық жерлеріне гидрофильный паста және майларымен қорғаныстыққа пайда-лануы тиіс;

3) арнайы киiмдер қолданылатын химия реагенттеріне байланысты қорғауды қамтамасыз ететін және соған сәйкес болуы тиіс;

4 ) ластанудың өлшемi бойынша арнайы киiм, бiрақ нейтрализаторлардың тиiстi химия реагентам-дарын қолданушылықпен механикалық тәсiлi жууға тиiстi айына бір реттен кем емес;

5) үстiртiн және жер асты су көздеріне (жуу сұйықтықтары) ерiтiндiлердiң өңделген химия реагенттерімен тиюын ерекшелiгi бойынша шаралар қабылдау тиіс;

6) сынамаларды алу және саз араластырғышты жүктеуiнiң алдында дайындалған жуу сұйықтықтарының және химия реагенттерінің адам көздеріне тиюден сақтап қалуы үшiн қорғаныстық көзәйнектер қолданылуы тиіс;

7) бұрғышы және бұрғышының көмекшiсi түсіру-көтеру операциялары кезінде қорғаныстық көзәйнектер қолданылуы тиіс;

8) бұрғылау қондырғылары мен орталықтандырылған химия қосымшалары мен сұйықтықтарды даярлау бекеттері дәрiлік қобдишамен және химия реагенттерімен кездейсоқ түйiспелердiң пайда бо-луда алғашқы көмектiң көрсетуi бойынша нұсқаулығымен қамтамасыз етілуі тиіс;

9) саз араластырғыштың ішкі жағына қатып қалған қабыршақтар мен тұнбаларды сумен жуу арқылы жүргізеді.

348. Химия реагенттерін қолданып даярланған жуу сұйықтықтарының қалдықтарын жобада көрсетілген тәсілдер мен жобада көрсетілген учаскелерде жүргізіледі. Бұл құрылыстарды тұрғын үйлер мен ғимараттардың жанына, және ауыз су көздеріне жақын жерлерге салуға болмайды.

349. Болуы мүмкiн аварияны жоюдың жоспары ұйым жетекшiсiмен бекітіліп, авариялық-құтқару құрылымдарымен және құтқарушы қызметтерiмен келісіледі.

Жұмысты бастардың алдында аварияларды жою жоспары бөлiмшеде барлық өндірістік жұмыскерлер мен қызметкерлер оқып танысу тиіс. Аварияларды жоюдың жоспарымен танысу қолхатпен ресiмделген болуы тиіс. Аварияларды жоюдың жоспары (оның көшiрмесi) нысанның көрнекi орнында ілінуі тиіс. Қауiпсiздiктiң техникасы бойынша филиал, ұйымның техникалық басшысы бекiткен кестелер-ге сәйкес оқу - жаттығу оқуларының және уақытында оқу аварияларды жоюдың жоспарының, сонымен бiрге нұсқамалық и өткiзуiнде бiлiмдердiң тексеруiне жатады.

350. Аварияларды жоюға арналған жұмыстар техникалық жетекшiнің (бұрғылау шебер, прораб, бөлiмшенiң басшысы) басшылығымен жүргiзiлуi тиіс.

351. Бұрғылау шебері және бұрғылау қондырғысының машинисі аварияларды жоюға арналған жұмыстардың алдында мұнараның (мачтаның), жабдықтардың, тальдік жүйенiң, түсіру-көтеру құралдарының және бақылау-өлшеу аспаптарын тексерулерi қажет.

352. Дiрiлдеткiштiң жұмысын басталғанға дейін 20-30 минуттан кейін барлық біріктіру болттарды сіргілер, тартып және қайта сіргіленуі тиіс.

353. Ұңғымалықта құбырлардың жабысып қалуына қатысты аварияларды жоюдың алдында рұқсат етiлмейдi:

1) домкрат пен жүқшығырымен бір мезгілде жүктеме жасалуы;2) гидравликамен (гидроцилдиндрлермен) және жүқшығырымен бір мезгілде жүктеме жасалуы;3) салмақтың дұрыс емес көрсеткiшiмен (салмақ көрсеткіш) жұмыс iстеу;4) мұнараға (мачтаға) төлқұжаттағы көрсеткішінен асатын ықтимал жүктеме жасау.354. Бұрғылау снарядының жабысуына қатысты аварияларды жою үшiн, сонымен қатар, жапсырма

құбырларды шығару үшін бұрандалы көтергіш-домкраттарды қолдануға жол берілмейдi.355. Құбырларды домкраттардың көмегімен шығару кезінде, домкраттан биiгiрек жерде топсалы

қамыттармен қамсыздандырылуға тиiстi.356. Көтергіш-домкрат мықты әрі негiзi төсемсіз болуы тиіс, сонымен қатар, орнықтылығы

қамтамасыз етілуі тиіс.357. Домкраттың сыналары өзара жалғанып, домкратқа тіркелген болуы тиіс немесе болат арқан

арқылы (қондырғы жақтауына) станокке жалғанады.358. Құбырларды жүкшығырмен немесе домкратпен тарту кезінде, сонымен қатар, оны ары берi

тартқылау кезінде, бұл жұмысқа тікелей қатысты өндірістік жұмыскерлерден басқа қызметкерлер құрамы (мұнараның биiктiгiне 10 м қосу тиіс) қауiпсiз қашықтыққа кетулері тиіс.

359. Жұмыстың кезінде, бұрғылау құбырларын соққылап бұрғылау кезінде құбырлардың бұрама қосындыларының босап кетпеуін қадағалау қажет.

360. Аулағыш құбырларды аварияны құбырлармен біріктіру үшін қою кезінде және оларды қайта бұрау уақытында аулағыш құбырлардың құлауына қарсы шаралар қабылдануы тиіс.

361. Авариялық құбырларды қолмен кері қайтара бұрауға болмайды.362. Авариялық құбырларды ұстағыш құбырлармен қайтара бұрау, тек қана бұрғылау

құрылғысымен жүргізілуі тиіс.363. Гидравликалық көтергiштердi қолдану кезінде мына шараларға:1) домкраттардың орнын ауыстыру және деңгейлерін тегiстеу кезінде тартылған құбырларды

тальдық жүйемен ұстап тұруға болмайды;2) домкраттар бастарының, лафеттердің, және қамыттардың арасында төсемдi қолдануға бол-

майды;3) тағы басқа заттар аспап домкратқа құрал-саймандарды және басқа да заттарды салуға бол-

майды;4) жүктемемен тұрған домкраттың қиғаштануларын түзетуге болмайды;5) гидравликалық жүйеден май аққан уақытта және дұрыс емес манометрмен жұмыс iстеуге

болмайды;6) домкрат білігінің, оның ұзындығына қарағанда 3/4 шығуына жол беріледі; 7) ауа шығаратын тығынды тезірек бұрап, жоғарғы қысымды төмендету;8) жоғарғыдан қысатын қамытты (лафет), жоғарғы құлайтын жүктің соққыларымен босату.364. Жартылай автоматтандырылған элеваторға ілінген бұрғылау снарядын ары-бері соққылау

қажет болған жағдайда, бұл операцияны орындауға дейін, элеватор бекiтпесi жабылып және ілгішпен ілінуі қажет.

365. Бұрғылау жұмыстарын аяқтағаннан кейiн және ұңғымаға қажетті сараптамалық жұмыстарды жүргізгеннен соң, одан ары пайдалануға жатпайтын ұңғымалар, жер асты суларын ластамау үшін, тиісті талаптарға сай көміліп, жойылады.

366. Ұңғымаларды жоюға арналған жұмыс жобасы болып ұйымның техникалық басшысы бекіткен тампонаждық жою жұмыстарын жүргізуге арналған нұсқаулық болып табылады.

367. Тампонаждық жою жұмыстарын жүргізуге арналған нұсқаулық, жер жағдайының нақты көрсеткіштерін, пайдаланылатын жуу және басқа ерітінділердің, сонымен қатар,химиялық реагенттердің сапалық көрсеткіштерін есепке ала отырып дайындалады.

368. Ұңғыларды жою кезінде мынадай шаралар қарастырылады:1) бұрғы қондырғысының iргетасын жинастыру;2) барлық бұрғылау қондырғыны бөлшектеуден кейiн қалған шурфтарды, барлық құдықтарды

көміп тастау;3) топырақтың жанар-жағар және майлаушы материалдармен ластанған жерлерін тазалау және

алаңды тегістеу, мәдени егістік жерлерге рекультивациялық жұмыстар жүргізу.Су қоймаларында бұрғылау жұмыстарын жұргізген кезде, балықшылыққа және кеме қатынасы

шаруашылығына кедергі келтірмеу және су көзінің ластанбауына байланысты шараларды қарастыру қажет. Су қоймасының түбінен шығып тұратын жапсырма құбырларды қалдыруға болмайды.

369. Қалдықтармен жұмыс жасайтын қызметкерлер, пайда болған, жиналып қалған, тасымалданған, жойылған немесе орналастырылған қалдықтардың тұрақты есебін (түрін, көлемін, қасиеттерін) жүргізіп отыруға тиіс.

370. Бұрғылау қалдықтарының (радиоактивті емес бұрғылау сұйықтығы) жиналатын орны – шлам сақтағыштар болып саналады.

371. Шлам сақтағыштарға шамадан тыс радиоактивті сұйықтықтардың құйылып кетпеуі үшін әрдайым радиометриялық бақылау жүргізіліп тұруы қажет.

372. Радиометриялық бақылауды атом энергиясын пайдалану саласындағы тиісті лицензиясы бар ұйымдар қамтамасыз етеді.

373. Қалдықтармен жұмыс кезінде радиоактивті бұрғылау сұйықтықтарын радиоактивтік емес сұйықтықтармен араласып кетпеуін, оларды рудалы жыныс пен рудасыз жыныстарды бұрғылау кезінде бөлек-бөлек зумпфтарда жинаған дұрыс.

374. Ұңғыманың рудасыз қабатын бұрғылап өту кезіндегі пайда болған бұрғылау шламдарын және саздысу (бұрғылау) сұйықтықтарын қабылдауға арналған негізгі зумпфаның көлемі кемінде 20 м3 (ұңғыманың тереңдігіне байланысты) құрайды.

375. Өнімді рудалы қабатты бұрғылау кезінде пайда болған бұрғылау шламын қабылдауға арналған арнайы зумпфаның көлемі, рудалық қабаттың қуаты мен қазатын руда қопарғыш аспаптың түріне бай-ланысты 3 м3 – 6 м3 аралығында болады.

376. Ұңғыманың рудасыз қабатын бұрғылап өту кезіндегі пайда болған саздысу қоспалары (бұрғылау сұйықтықтары) негізгі зумпфаға жіберіледі. Бұрғылау жұмыстары біткен соң бұрғылау сұйықтықтары сорылып алынып және шлам сақтағышқа жіберіледі.

377. Рудалы қабатты бұрғылау және кеңейту кезінде тек қана арнайы зумпф қолданылады.378. Негізгі зумпфаны рудалы қабатты бұрғылау кезіндегі пайда болған саздысу қоспалары-

шламдарын жіберуге пайдалануға жол берілмейді.379. Арнайы зумпфаның толуына қарай «конверт» тәсілімен сынамалар алынып, меншікті альфа

– белсенділікке сараптамалар жүргізіледі.380. Рудалы қабаттан шыққан шлам, радиоактивтік ластануы шекті мөлшерінен асып кеткен

жағдайда арнаулы орынға жіберіледі.381. Екі зумпфадан шыққан, радиоактивтік ластануы бұрғылау сұйықтық-шламдары шлам

сақтағышқа жіберіледі.382. Меншікті альфа-белсенділігі, қосындыларының рұқсат етілген деңгейлерінен аспаған кез-

де, екі зумпфтардан шыққан бұрғылау шламдары шлам сақтағыштарға шығарылып, соңынан қайта пайдалануға дайындалады.

383. Ұңғымаларды игеру кезінде пайда болған сулар негiзгі зумпфаға жіберіледі.384. Рұқсат етілген деңгейден артуы жоқ болған жағдайда бұрғылаудан шыққан сұйықтықтардың

альфа-белсенді көрсеткіштері бойынша екі зумпфтан шығатын сұйықтық сұйықтықжинағышқа тасы-малданады, блокты қайта өңдеген соң қалпына келтіріледі. Негiзгi зумпфадан тазаланып алынған су, арнайы техникалар көмегімен, өндірістік алаңның аумағында орналасқан қайтарылған сұйықтықтарға арналған Жер қойнауын пайдаланушылардың құм тұндырғыштарға жіберіледі де, кейінірек жер асты сілтілеу арқылы уран өндірілетін жер қабаттарына жіберіледі.

385. Қолданыстағы геотехнологиялық алаңда ұңғымаларды бұрғылау жұмыстары кезінде негізгі зумпфадан алынатын тазаланған сұйықтықты жөндеу-қалпына келтіру жүйесі арқылы немесе жөндеу-қалпына келтіру су қоймасына шығарылады.

2-параграф. Геофизикалық жұмыстарды жүзеге асыруға қойылатын талаптар386. Геофизикалық зерттеулер кезіндегі жарылыс жұмыстары жарылыс жұмыстарына жауапты

басшының қатысуымен орындалады.387. Геофизикалық аппаратура мен жабдықтарды жергілікті жерде (нысанда, бақылау бекетінде)

орналастыру тиiстi талаптарға сәйкес жүргізіледі; арнайы көліктердің шығыңқы бөліктері, тасымалдау аппаратуралары (гравиметриялар, магнитометрлер және тағы басқа аппаратуралар) көлік құралының жүрісінің оң жағынан орнатылады.

388. Геофизикалық жабдық құрастырылған көлiк құралдары жұмыс орнына (бақылау нүктесiне) келіп тоқтаған кезде, жабдықтардың (жүкшығыр, катушка) жұмысы кезінде көлік құралының орнынан жылжып кетпесі үшін шаралар қарастыру (доңғалақтың астына қалыптарды салу, астын қазу) қажет.

389. Өткiзгiш сымдарды (сейсмикалық шалғылар, сызықтарды электрсымдарды анықтау жүйелерін) жүргізген кезде, олардың көлік жолдарын қиып өткен кездердегі зақымдануларының алдын алу қажет:

1) биiктiгі кемiнде 4,5 м болатын сырыққа iлiнiп қойылсын немесе (топырақ жолдар үшiн) жерге көму тиіс. Ауада ілініп қойылатын өткiзгiштер ескерту (жалаушалармен) белгiлермен белгiленуi тиіс;

2) темiржол желiлерiнiң рельстерiнің астынан өткізу.390. Электр жүйелерін (электрлік барлауға пiшiндеудiң әдiсiмен) қысқа мерзiмдi қолдану

жағдайында, өткiзгiштердi қатты жабын жолдардың төсемiнде және топырақ жолдардың үстімен салуға жол беріледi.

391. Бұл кезде алдын ала мынадай шараларды қарастыру қажет:1) қиылыс бөлiмшелерiнде қорғау үшін күзетшілер шығарып қою. Күзету өкiлдері тәуліктің қараңғы

кездерінде белгі берудiң аспаптарымен қамтамасыз етіледі;2) доңғалақты көлiк құралдарына өткiзгiштің үстінен арналған жүрiп өтуіне 10 км/сағ-тан аспайтын

жылдамдықпен басып өтуге рұқсат ету;3) сымдарда (электрлік бақылау жұмыстары кезінде) қауiптi кернеу бар болған кезде, жаяулардың

өтуіне және көлiк құралдарының өтуіне жол бермеу;4) мықты оқшаулауы жеткiлiксiз өткiзгiштер арнайы дайындалған резеңке шлангтер арқылы өткізу.392. Ауадағы тартылған электр қуатын беру желілерінің (ЭҚЖ) астынан, жазық далалар, төбелер,

сай-салалар арқылы жүргізілген сымдар жерге немесе оның бетіне сенімді тартылуы тиіс.393. Өндiрiстiк қауiп-қатерлер туғызуы мүмкін жабдықтардың жұмысы, тетiктер, (генераторлар

және басқа да ток көздері, қозғаушылар, айналып тұрған механизмдер) өндірістік қызметкердің тiкелей бақылауында болады, немесе тиiстi сақтық шаралары (қоршау және қорғау, басқа) қабылдануы тиіс.

394. Ашық ауадағы жабдықтардың, геофизикалық аппаратуралардың қызмет көрсетуi, жұмыстары найзағай, күштi жаңбыр, қарлы боран тағы басқа құбылыстар кезінде тоқтатылу тиіс. Найзағайдан қорғаныс құрылғысы жоқ, сыртта орналасқан аппаратураларға (антенналарға, электрлік бақылауыш жүйелерге, сейсмикалық құралдарға, байланыстың жүйелеріне) қосылған аппаратураларды найзағай кезінде өшіріп тастау тиіс, антенналардың төмендетуi жерге қысқа тұйықталуы тиіс, ал, жерге қысқа тұйықталмаған электр жүйелерінің ұштары, өндірістік қызметкерлер отыратын жұмыс орындарынан алынып тасталуы қажет.

395. Егер бiр тұлғамен операция орындаудың нәтижесiнде қандай болмасын (жарылыс және тағы басқа құбылыстар, токтiң қосуы, тетiктердiң қозғаушыларының немесе айналып тұрғандары және басқа да құбылыстар) тұлға басқалар үшiн өндiрiстiк қауiп-қатер тудыратын болса, бiрнеше қызметкерлердiң (қондырғылар, станциялар) жабдықтың немесе аппаратураның қызмет көрсетуiнде, олардың арасында (белгі беру) байланыс жабдықталады.

396. Жабдықтың геофизикалық аппаратуралардың құрылымында электр тогінің әсерінен авматты түрде қорғайтын құрылғы қарастырылады.

397. Геофизикалық станциялардың ғимараттарында өртке қарсы қауiпсiздiк қағидалары қатал сақталуы тиіс, жұмыс орнында ашық отпен қыздыратын және сұйық отынмен, электрмен жылытатын құралдарды пайдалануға тиым салынады.

398. Ұңғымалардағы геофизикалық жұмыстар станцияның каротаждық операторының басшылығымен және бұрғылау қызметінiң өкiлiнің (бұрғылау жұмыстарының бөлiмшенiң басшысы не-месе бұрғылау шеберінің) қатысуымен жүргізіледі.

399. Күрделі тау - геологиялық жағдайларда (жұту, шапшу және соған ұқсастар) геофизикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде орын алған аварияларды жою барысында, ұңғымада жарылғыш заттардың немесе сәулелену көздерінің қалдырылуы, ұйымның техникалық басшысымен бекiткен же-дел жоспар бойынша жүргізіледі.

400. Геофизикалық жұмыстарды тек қана арнайы дайындалған ұңғымаларда жүргізуге рұқсат етiледi. Даярлық жұмыстары ұңғыма құралдарының және каротаждық сүңгiлерiн кедергiсiз түсiру, жер бетiндегi геофизикалық жабдықтарды ыңғайлы және қауiпсiз пайдалануды геофизикалық зерттеулер біткенше қамтамасыз етуі тиіс.

401. Каротаждық станцияны орналастыратын алаң мынадай шараларды қамтамасыз етуі тиіс: оның жазық бетке орналастырылуын қамтамасыз ету, машинисттың орынынан ұңғымалар сағасының және көтергiштiң көпiршесінің көрінуі, кiреберiс жолдың болуын қамтамасыз ету тиіс, авария жағдайларында өз жүрiсімен немесе басқа көлiк құралдарымен сүйретіп кедергiсiз алып шығу, тәуліктің қараңғы кездерінде, белгіленген талаптарға сәйкес жарықпен қамтамасыз ету.

402. Барлық геофизикалық зерттеулердi жүргізуді қамтамасыз ету үшін бұрғылау қондырғысының жабдықтары қалыпты жағдайда болуы тиіс. , мүмкiншiлiктiң өткiзуi онының қажеттi қолдануының қамтамасыз етуi үшiн уақытында.

403. Геофизикалық жұмыстарды жүргізетін өндірістік қызметкерлердің құрамы, геофизикалық жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз етуi бойынша (ұңғыманы қосымша ұңғылау, бұрғылау снарядының көмегімен ұңғымадағы аспаптарды шығару және тағы басқа да жұмыстар) бұрғылау агрегатта-рын жұмысқа қосар алдында, бұрғылау жұмыстарының жетекшiсінің келiсiмiмен ғана бұрғылау қондырғысында бола алады.

404. Ұңғыманың сағасының орналасуы ұңғыма құралдарын шығаруға және түсiруге ыңғайлы болуы тиіс. Сазды ерiтiндiмен бұрғыланып жатқан ұңғыманың сағасына техникалық су жеткізілуі тиіс.

405. Түсіру-көтеру операцияларын жердегі немесе аспалы тартпалар арқылы жүргізуге рұқсат етіледі. Бағыттайтын блок немесе жер бетiндегi блок- (қамыттармен, тегірлермен) қатты ұңғыманың сағасы қысып бекітіледі. Оларды арқан бұраларымен немесе ауыр заттармен бекiтуге жол берілмейдi. Аспалы iлмек тальдің iлмегіне тартпалардың көмегімен бекітіледі және тартпалар арқылы кейін тарты-лады. Аспалы тартпа бөліктерін сақтандырғыш бүркенiшсiз қолдануға жол бермейдi.

406. Станцияның жұмыс электрлік қосылыстарын монтаждауды толық аяқтағаннан соң ғана қуаттандыру көзiне кабельді қосуға рұқсат етiледi. Қосу туралы каротажбен айналысып жатқан барлық өндірістік қызметкерлер хабарлануы тиіс. Қосуды электртехникалық саладағы өндірістік қызметкер атқарады.

407. Өлшегіш жүйеге қуат көзін беруді ұңғымалық аспапты ұңғымаға түсiргеннен соң ғана рұқсат етiледi. Қажет болған жағдайда құралды тексеру үшiн өлшегiш аспапқа токтiң қосылуы кезінде барлық қызмет көрсетушiлерге ескерткеннен кейін ғана іске асады.

408. Каротаждық станция (көтергiш) қажет жағдайда, тіреуіштермен және тежегіштермен тоқтатылады, бұл кезде кабельдің жүқшығырдың ең жоғарғы жүк көтергiштiгiне тең шамада тартылу-ын болдырмау қажет.

409. Ұңғымадағы жұмыстардың алдында тежеу жүйесiнiң, кабель төсегіштің, көтергiштiң, қорғаныстық қоршаулардың, жүқшығырдың автокөлiктiң рамасына бекiтілуінің сенiмдiлiгін тексеріп алу тиіс.

410. Ұңғыма снарядтарының түсірілуінің (көтерілуінің) бақылау, жылдамдықтарды, тереңдiктерді және кабельдің керiлiстерін бақылайтын датчиктердің көрсетулеріне қарап жүргізіледі. Керiлiстiң

өлшеуiшiн қолданушылық тереңдiгі 1500 м кем ұңғымаларда керілісті өлшейтін аспаптың қолданылуы міндетті емес.

411. Салмағы 40 килограмнан (бұдан ары - кг) ұзындығы 2 метрден асатын, салмағына тәуелді емес, ұңғыма құралдары арнаулы каротаждық көтергiшпен немесе бұрғылау жүқшығырымен ғана ұңғымаға түсiруге немесе көтеруге рұқсат етiледi.

412. Геофизикалық кабельге жалғанған жүктердің және ұңғыма құралдарының, сүңгiлердiң бекiткiштiң берiктiгi қуат кабелінің үзілетін беріктігінен кемiнде 2/3 бөлігіндей болуы тиіс.

413. Кабельдің ұзындығын есептегенде, көтергiш жүқшығырдың барабанындағы кабель ең төменгі тереңдiкке ұңғыма құралын түсiрген кезде, кабельдің орамдардың соңғы қатарының кемiнде жартысы қалуы тиіс.

414. Брондалған кабельде ақаулар болмауы тиіс. Сауыт кабель сауытының бүтіндігі тоқсанына бiр рет, ал жегір заттармен жұмыс кезінде оған қоса үзілуіне сынақ жұмыстары жүргізіледі.

415. Ұңғымалық құралдарды барабандық бөлікке тартып кетпес үшін, көрiнетiн үш жерден ескерту белгілерін таңбалау қажет. Көтеру жылдамдығы соңғы ескерту таңбасы пайда болуынан кейiн етiкке ұңғыма құралын тежегішке өтуінен соң жылдамдық сағатына 250 метрлерге дейiн (бұдан әрi – м/сағ) бәсеңденуi тиіс. Төмендетiлген жылдамдықпен бұрғылау снарядын созылудың мен жабысуларды байқай отырып ұңғыма құралын көтеру тиіс.

416. Жабысудан босату кезінде кабельді керу күшi, оның жарылып үзілетін күшiнен 50% аспауы тиіс.417. Түсіру-көтеру операцияларын жүргізу кезінде, жұмыстың басталғаны туралы ескертiлген

белгі беруден кейiн, қозғаушы кабельден және ұңғыма сағасынан екi метрден кем емес қашықтықта жақындауына тыйым салынады.

418. Ұңғыма снарядының жабысуын жою кезінде жұмыскерлердің каротаждық станциясының көтергiшімен ұңғыманың сағасының жанында ең кемі, каротаждық станцияның көтергiшінен ұңғыманың сағасына дейiнгі қашықтыққа тең радиустың ішінде болуына тыйым салынады.

419. Өлшеу жұмыстары аяқталған соң немесе кабельдің көтерілуін (жабысуына байланысты) мәжбүрлі тоқтатылуы кезінде, кабель желісіндегі кернеу өшірілуі тиіс. Қорғаныш жерлендiруді каротаждық станциясының көтергiші қуаттану көзiнен ажыратқаннан соң ғана, шешіп алады.

420. Аппаратурасының жұмысқа қабiлеттiлiгiн бақылауы үшiн ұңғымалардағы ядролық - геофизикалық зерттеулердi жүргізу кезінде нейтрондардың, жобалық құжаттарда атап көрсетілген көздерiн ғана пайдалана алады.

421. Нейтронды көздерді тасымалдау жұмыстары, арнаулы көлікпен немесе жылжымалы контейнерлерімен іске асырылуы тиіс.

422. Геофизикалық жұмыстарды тек қана арнайы дайындалған ұңғымаларда жүргізуге рұқсат етiледi. Даярлық жұмыстары ұңғыма құралдарының және каротаждық сүңгiлерiн кедергiсiз түсiру, жер бетiндегi геофизикалық жабдықтарды ыңғайлы және қауiпсiз пайдалануды геофизикалық зерттеулер біткенше қамтамасыз етуі тиіс.

423. Өткiзгiштiң каротаждық станциясының сымдарын бұрғылау қондырғысының жерге қысқа тұйықталған өткізгішіне қосудың орны белгіленген болуы тиіс. Қосу бұрандалы қосылыстарды көмегімен ғана орындалуы тиіс. Бұрғылау қондырғысының жерге қысқа тұйықталуының және өткiзгiштің жиынтық кедергiсінің көлемi (ұңғыманың дайындығы туралы акт бойынша) 10 Ом мөлшерінен аспауы тиіс.

424. Теңгерілмелі бөліктер - ұңғыманың сағасының жоғарғы жағында мықтап бекітіледі. Таль бөлігінің iлмегiне бекітілетін аспалы шығыршық бөлігі тартпалармен мықтап бекітіледі. Тартпалы шығыршықты мықтап (тегірлермен, қамыттармен және тағы басқаларымен), роторға немесе бұрғылау қондырғысының еденіне бекітіледі.

Теңгерілмелі бөліктерді арқандармен бекiтуге рұқсат етiлмейдi.425. Тереңдiктерді және керілісті анықтайтын құрылғылардың ақаулығы кезінде немесе олардың

тіптен жоқ кездерінде жұмыстарды жүргiзуге рұқсат етiлмейдi.Егер қолмен бұралатын жүкшығырдың қолдануында анықтағышсыз жұмыс жасай беруге рұқсат

етіледі.426. Ұңғымаға құралдың түсiруiн алдында снарядтарды және жүктердiң кабельге бекітілуін, соны-

мен бiрге iлмектердiң блоктерiн сенiмдiлiк, көтергiштiң тетiктерiн (сүңгi) жүктiң бекiткiшiн сенiмдiлiктерін тексеру қажет.

427. Тежегішті басқару жүйесінің, кабелді төсеушінің, көтергіштің қоршау қаршауларының жұмыс істеуі және автомобильдің рамасына жүкшығырларды бекіту сенімділігін жүкшығырды орнатушы ұңғымалықта жұмыстың басталуының алдында бір рет тексереді. Айына бiр реттен кем емес түсіру-көтеру тетiктерiне профилактикалық байқауды жүргізеді.

428. Жүкшығыр тежегіші зақымданған жағдайда кабель ұңғыма снарядын қолмен тоқтатуға рұқсат етiлмейдi.

429. Ұңғымада түсіру-көтеру жұмыстары жүргізіліп жатқан уақытта:1) кабельге еңкейіп қарауға, оны аттап өтуге және оның астынан жүруге, сондай-ақ қозғалыстағы

кабельдi қолмен ұстауға болмайды. Көтергіштің барабанына кабельді кабель төсейтін адам бағыттайды;2) белгілерді түзету немесе орнатуды жүргізуге, шашыраған сымдарды алып тастауға және

кабельдің қозғалысы кезінде олардың соңын дұрытауға;3) кабельді қолмен кірден және бұрғылау сұйықтығынан тазартуға болмайды.430. Ұңғыма сағасындағы қысым болған жағдайда өлшеу өзінен өзі нығыздағыш сальникпен лу-

брикатор арқылы жүргізіледі.431. Жұмыс істеп тұрған ұңғыманың ішіне өлшегіш құралды түсiруге лубрикатордың

саңылаусыздығын тексергеннен кейiн рұқсат етiледi.432. Лубрикаторды қосу немесе ажырату, сонымен қатар, қуаты өшіп қалған жағдайда, ұңғымадағы

өлшегіш құралы толығымен жабық буферлiк ысырмаға орнатылады.433. Өлшегіш құралдардың тетіктерінің дiрiлін туғызатын жоғарғы қысымдар кезінде лубрикатор

тартпалармен тартылып қойылады.434. Кабел күшті тартылған кезде – ұстаудан босатылатын жүкшығыр мен ұңғыманың жағасында

болуына жол берілмейді.435. Ұңғымада өрт, қалдықтар және шапшылау туындаған кезде оператор жұмысты тоқтатады,

станция өшіріліп, қауіпсіз орныға шығарылады.436. Ұңғымаларда атыс-жаручасу жұмыстарына дайындалу және жүргізу уақытында ұңғымаларда

барлық басқа жұмыстарды жүргізу толық тоқтатылады, ал бұрғылау құрылғысының жабдықтары қуат көзінен ажыратылуы тиіс.

437. Ұңғымадағы электр жабдықтауды ажыратқан сәттен бастап аппаратты 50м тереңдiкке түсіргенге дейін 400м радиуста электрмен дәнекерлеу жұмыстарын жүргізуге жол берілмеуі тиіс.

438. Жарылғыш жұмыс өндірісінде құқығы бар адам атыс машинкасынан немесе перфораторлық панелден атыс немесе жаруды жүргізуі тиіс.

439 Құрылғыларды қайта қосуды пайдалана отырып, перфорация және топырақты іріктеу кезінде:1) бұрғылап тесу жұмыстарының үзілістері аралығында аппараттарды орнату сәтіне дейін қайта

қосылатын құрылғыны қосуға;2) егер қайта қосылатын құрылғыға қуат берілсе атыс аппараттарын көтеру немесе түсіруді

жүргізуге;3) қайта қосу саптамасын қуат алған аппаттарға қосқаннан кейін тексеруді жүргізуге болмайды.440. Ұңғымада қалған қуат алған аппаратты басқа аппаратпен жару арқылы жою ұйым

басшылығының және жарылғыш жұмыстардың басшысы бекіткен жасақша жөніндегі жұмыс орындаушының келісілген шешімі бойынша ғана жүргізіледі.

441. Бұрғылау ұңғымаларын радиометрикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу және уран құрамдас керндермен жұмыс кезінде радиациялық қауiпсiздiктiң қолданыстағы нормаларының талаптарын сақталау қажет.

3-параграф. Жердегі жұмыстарды жүзеге асыруға қойылатын талаптар442. Жұмыстың жер бетіндегі әдістерін дайындығы бар персонал жүзеге асырады.443. Сейсмикалық барлау жасақтарының (бригадаларының) қызметкері жарушының және

жарылғыш жұмыстарды жауапты басшысының нұсқауларын орындайды.444. Жарылыс жұмыстары кезінде сейсмикалық станция мен қызмет көрсететін персонал қауіпті

аумақтың шегінде орналасады.445. Жарылыс қауiптi аумақ шеңберінде сейсмикалық жұмыстарды жарылыс жұмыстарын жүргізетін

жұмыскердің рұқсатынсыз жүргізуге рұқсат етiлмейдi.446. Сейсмикалық барлау жұмыстары кезінде қолданылатын жабдықтардың (сейсмикалық станция-

лар, орағыш машиналар) жергілікті жерде (айналада, бақылауларды бекеттерінде) орналасуы, жарылыс жұмыстары кезінде пайда болған қажетсіз өнімдердің (тозаңдар, газдар) ауаға тарау бағыты қызмет көрсетушi жұмыскерлердің жұмыс орындарынан басқа жаққа бағытталатын болуы тиіс.

447. Механикаландырылған сейсмикалық барлау машиналарының орағыш-кері орағыш құрылғылары орағыш жабдықтан басқа да көліктердің (автокөлiктер, трактор шаналар және басқа да көлік түрлері) көмегімен қолдануға жабдықталған. Орағыш-кері орағыш құрылғыларға арналған көлiк құралдары келесi талаптарға сай болуы тиіс:

1) өрімді орайтын (тарқататын) жұмыскердің жұмыс орны мен автокөлiк құралының жүргiзушiсі арасында дыбыстық байланыс орнатылуы тиіс;

2) жұмыс орнының жанындағы борттардың биіктiгi кемiнде 1 м болуы тиіс, елді мекендерде жұмыс істеу кезінде ол қураған бұтақтардың, бұтақтардың соққыларынан қорғалуы тиіс;

3) шанақтың (шананың) еденiнде және құрылғылар өтіп жатқан борттарда, шығып тұрған тегірлер және шегелер болмауы тиіс;

4) ораушының жұмыс орны шанақтың қалған бөлiгінен қалқанмен бөлінуі тиіс.448. Орау-тарқату жұмыстарын орындау кезіндегі көлік құралдарының (арнайы орағыштар және

орау үшін жабдықталған машиналар немесе шаналар) жүру жылдамдығы, сағатына 10 км-ден аспауы тиіс.449. Арнайы көлік құралдарының қозғалысының басталуы мен орау механизмдерінің іске қосылуын

ескертпе дабылдарымен білдіруі тиіс.450. Арнайы көлік құралдарының, ауамен тартылған электр қуатын тарату желілерінің (ЭҚЖ)

астымен жүруі кезінде, биiктiгі 3,5 м асатын антенналары төмен түсіріледі.451. Сейсмикалық құрылғысын сүйрету оператордың немесе орау-тарқату жұмыстарына жауапты

жұмыскердің белгісінен кейін ғана рұқсат етiледi.452. Орау машинасының жүкшығырының жұмыскерінің орны жүкшығыр орнатылған орыннан сын-

байтын шыныдан жасалған қабырғамен бөлінеді.453. Сейсмикалық құрылғымен жұмыс кезіндегі (тексеру, орау-тарқату және басқа да) жұмыс

қолғабын пайдалана отырып, қолмен орындалады. Құрылғыны жөндеу және монтаждау кезінде қорғаныс көзәйнектері қолданылады.

454. Электр қуатын тарату желілерінің (ЭҚЖ), жер бетiндегi және жер астындағы коммуникациялардың күзет аумақтарында, сондай-ақ ғимараттардан 15 м кем қашықтықта қондырғылармен жұмыс жүргізуге рұқсат етiлмейдi.

455. Мұнарасы көтерілген қондырғылардың жазық бойынша және тас жолдардан кесіп өтетін өткелдерден өтуге, осы Қағидаларда көрсетілген жағдайлардан басқа уақытта рұқсат етiлмейдi.

456. Жұмыс істеп тұрған қондырғылардың аумағында бөгде адамдардың болуына рұқсат етiлмейдi.457. Газды-динамикалық және электрлік-импульстік қондырғыларға қызмет көрсету кезінде қауіпсіз

ара қашықтық 20 метрді ал, «құлайтын жүк», «дизель-балға» түріндегі қондырғылардың қауіпсіз ара қашықтығы мұнара биіктігінен екі есе қашықтықты құрайды.

458. Жарылыссыз қоздыру көздерiнің әсерінен жұмыс істейтін қондырғылардың алаңы таратқан тас-кесектерден, металл сынықтарынан және бұтақтардан (орманда) тазаланып тұруы тиіс.

459. Қондырғылардың «құлайтын жүкпен» түрі орын ауыстырулар кезінде, сонымен қатар, жұмыстағы үзiлiс кезінде жүктеме мұнараның төменгі жағына бекітіледі.

460. Бейін-алаңдарды механикалық даярлау (ағаштарынан және бұталарынан бульдозермен тазалау) ұзына бойы 25° астам емес еңкіш, ал көлденең - 10° астам емес мөлшерде еңкіш болуы кезінде рұқсат етіледі.

461. Алаңы бульдозермен тазалау кезінде жуандығымен 20 см аспайтын (қатты түрлері) және жуандығы 30 см аспайтын (жұмсақ түрлері) ағаштардан және бұталардан тарттырып тазалауға рұқсат етiледi. Жуандықтары 20-30 см болатын орман дестесi, қолмен тазартылады.

462. Тазаланатын профиль – алаңның ені ең кемі 5 м болуы тиіс.463. Бульдозердiң кабинасы, радиаторы және қозғалытқышы қоршалады. Қоршаудың берiктiлігi

құлайтын ағаштардың соққыларынан, ал оның құрылымы – айналаның жақсы көрінуін қамтамасыз етуі тиіс.

464. Бульдозердiң түтiгi ұшқын сөндiргiш жабдықталады.465. Бульдозердiң жұмысы кезінде мыналар рұқсат етiлмейдi:1) бульдозершiден басқа адамдардың кабинада болуына;2) бульдозердiң жұмыс істейтін қауiптi аумағында бөгде адамдардың болуына рұқсат етілмейді.

Қауiптi аумақ радиусы ағаштардың биiктiгінің тең екi есе еселенген мөлшеріндей бiрақ кемiнде 30 мет-рден кем болмауы тиіс.

466. Кернеуі 200 В және одан да жоғары (аз қуатты көздерді пайдаланғаннан басқа) электрлік бақылау қондырғыларына қызмет көрсететін өндірістік қызметкерлер қауіпсіздік жөніндегі біліктілік тобымен қамтамасыз етіледі.

467. Күн сайынғы жұмыстың басталар алдында, өндірістік қызметкер мен оператордың арасындағы байланыс құралдары, диэлектрлік қорғаныс құралдарының жинақтылығы мен олардың жарамдылығы, сондай-ақ тұйықтағыштар, жабындар және қоршаулар тексерілуі тиіс.

468. Электрлік барлау станцияларының ток жүретін бөліктерінің сыртқа қабаттарын тексеру жұмыстары жарты жылда бір реттен кем емес жүргізіледі.

469. Қауiптi кернеу көздерiмен жұмыстар (қуаттағыш желілер мен жүйелерге тоқ беру және олар-ды іске қосу) кезінде, оператор мен желі бойындағы жұмыскерлердің арасында сенімді байланыс көзін қамтамасыз ету тиіс.

Қуаттағыш және қабылдағыш желілірде орындалатын барлық технологиялық процестер, алдын ала белгіленген және бекітілген, партияның (топтың) барлық өндірістік жұмыскерлеріне жадынама түрінде таратылған бұйрық беру, белгі беру және байланыс жүйелері бойынша жүргізіледі.

470. Жұмыс барысында жүйелердің, сұлбалардың, жұмыс тәртiптерінің негізделген өзгерiстері пайда болған жағдайда, жауапты орындаушы осы өзгерістермен топтың бүкіл құрамын таныстырады.

471. Электрлік барлау станцияларының және басқа электрлік барлау жабдықтарының генераторларының қаңқасы жерге қысқа тұйықталуы тиіс.

472. Құрғақ элементтердiң және аккумуляторлардың батареялары ток өткізбейтін төсемдерге (диэлектрлік кiлемшелер, төсемдер) орнатылады.

473. Кернеуі 200 В және одан да жоғары ток көздеріне қосылатын желілердің бойында, елді мекендердің арасымен жүргізілген кезде қуаттандыратын электродтардың жанына сақтандыру белгілерін ілу тиіс.

474. Электрмен тогымен зақымдауы мүмкін қауіпті, қуаттандыру көздерін іске қосу, желілердергі оператор жұмыстарын аяқтағаннан соң іске асырылады. Оператор басқару орнында, өлшеу жұмыстары аяқталып және ток көздерiн қосқанға дейін болуы тиіс.

475. Желіде және жерге қысқа тұйықтау жұмыстары кезін мынадай шараларды орындау қажет:1) монтаждау, бөлшектеу және коммутациялау жұмыстары оператордан нұсқау алған соң ғана

жүргізіледі;2) ток көздерiн қосудан алдын қондырғылардың ток жүретін бөліктерінен кемiнде 2 м қашықтыққа

шегіну тиіс және оған оператордан нұсқау алғаннан соң жақындау тиіс;3) қуаттандыру желісін қуаттары сыртқа кетуден тексеру үшін электродтардың кезекпен ажырату

жолымен ауа райының құрғақ мезгілдерінде, 300 В жоғары емес кернеудi, ал дымқыл мезгілінде – 100 В кернеуді пайдалану арқылы жүргізеді, сымның бір ұшын көтерер кезде, оның қосқышының ток өткізбейтін қабатынан (фишкалар, штепсельдік айырғыштар) пайдалана отырып, жүргізеді;

4) сымтетік байланысын орнатқан кезде, «телефон» электродын ең жақын қуаттандыру элек-тродына 3 м артық жақындатуға болмайды, желіні жұмыс жағдайынан «телефон» күйіне ауыстыру, оператордың тиісті белгісінен (сигнал) кейiн ғана жүргізіледі;

5) ток көзiне баратын әр түрлi ажыратуларды монтаждау кезінде оларды ұяшықтармен жабдықтап, ал тұтынушыларға (жерге қосу немесе басқа қондырғының бiр бөлiгiне) баратын жағын – шанышқылармен жабдықтау қажет;

6) қуаттандыру желісіне тек қана толық орындалған жерлендіру желісін қосу тиіс;7) қуаттандыру желілерінің бір-бірімен немесе өлшегіш желілерімен жанасуына немесе оралуы-

на жол берілмеуі тиіс;8) тек қана стандартты коммутациялық бұйымдарды пайдалану тиіс.

4-параграф. Гидрогеологиялық және инженерлiк - геологиялық жұмыстарды жүзеге асыруға қойылатын талаптар

476. Бұрғылау қондырғыларын құрау, бөлшектеп жинау және орын ауыстыру, арнаулы ұңғымаларды бұрғылау, су көтергіш жабдықтарды монтаждау және оны бөлшектеу, топырақтың сүзгілік және физикалық-механикалық қасиеттерін анықтауға арналған аспаптардың (штампы, шығын өлшегіштер және басқа да аспаптар), сонымен қатар, бағандарды цементтеп құюмен, ұңғыларды жою (жасанды оқпантүптер) көпiр қондырғыға қатысты цементтеу ұңғыларындағы жұмыстар, бұрғылау жұмыстары кезінде қолданылатын талаптарға сәйкес жүргізіледі.

477. Тәуліктің кешкі уақыттарында тәжiрибе жүргiзуде жұмыс орындары жарықтандыру талапта-рына сәйкес жарықтандырылады.

478. Бақылау-өлшеу құралдарына кедергісіз жолдар қарастырылады. Олардың көрсеткіштерін жазып алу үшін арнайы алаң жабдықталады, алаңның биiктiгі 1 м кем болмауы тиіс, қоршауларының биiктiгi – 1,2 м, тіреуіштері бар сатылармен жабдықталады.

479. Мыналарға:1) тiкелей өту процесі кезінде бұрғылау ұңғымалары мен тау кен орындарында тәжiрибе жүргізуге;2) өлшегіш жіп ретінде үзілген сымдары бар темір арқандарды қолдануға;3) тәжiрибелi нысанның сору қондырғыларында және тағы басқа бөлiмшелерде болсын, жұмыс

нысанында осы уақытта қандай да бір жұмысқа қатысы жоқ қызметкерлердің нысан басында болуына рұқсат етілмейді.

480. Жұмыс істеп тұрған немесе қысымда тұрған құралдарды, өлшеуiш аппаратураны, айдау құбырларын, ауа құбырларын, сорғыларды, сораптар, гидравликалық қондырғыларды жөндеуге және бөлшектеуге рұқсат етiлмейдi.

481. Гидрогеологиялық зерттеулер далалық және зертханалық жұмыстармен қатар жүргізіледі: ұңғымалардан суды сорып алу, тәжірибе ретінде сұйықтықтарды құю және айдау, жерасты және жер бетіндегі сулардың құрамын анықтау, суы бар қабаттарды ұңғымалардан әр түрлі тәсілдермен оқшаулау, сүзгiлердi орнату және оларды тазалау, жер қаттарын сумен тесу, жер асты және тау кеніштерін бақылау және тағы басқа жұмыстар.

482. Бақылау-өлшеу аппаратуралары ұңғыма сағасына және таулы кеніштерге орнатылған кезде еркін әрі кедергісіз қызметкөрсетілетіндей болуы тиіс. Олардың көрсеткіштерін жазып алу үшін арнайы алаңдар жабдықталады. Алаң биiктiгі 1 м жоғары орында орнатылса, биiктiгi – 1,2 м тіреуіштері бар сатылы қоршаулармен жабдықталады.

483. Тәжiрибелiк тартып шығарулар мен айдауларға арналған жабдықтар мен механизмдер олар-ды пайдаланудың және техникалық талаптарға сәйкес, алаңда орнатылады.

484. Ұңғымадан сорылған сулар құбыр бойынша немесе шлангi арқылы жұмыс алаңның сыртына беріледі. Су шығаратын құбыр жолдарының немесе шлангінің ұңғымадан су тастайтын жерге дейінге еңкіштігі кемiнде 1о болып, арнаулы тұғырға мықтап бекітіліп, орналастырылуы тиіс.

485. Мыналарға:

28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz201) сағаның басында тұрып шапшыған ұңғымаларды бақылауға;2) ұңғымадан су айдап жатқан құбырдың астында тұруға;3) ұңғымадан су айдап жатқан құбырдың қарсы тұруға.4) мұнара ұңғысына биіктігі мұнараның 0,8 бөлігінен асатын сүзгілерді, бұрғылау және жапсырма

құбырларды немесе көтергіш кранның шекті биіктігінен асатын құрылғыларды түсіруге рұқсат етiлмейдi.486. Ұңғыманың тереңдiгi 5 м астам кезде, сондай ақ сүзгі диаметрі 75 мм астам кезде, сүзгiлердi

ұңғымаға орнату, түсiру және көтеру жұмыстары жүк көтергіш крандардың көмегімен жүргізіледі. 487. Электрлік қозғалытқышы бар батырмалы сорғылармен айдау кезінде рұқсат етілмейді:1) сорғысы жоқ су көтеру бағанасын тиiстi құрылғыларды қолданушылықсыз және құбыр қамытсыз

монтаждауға;2) кабельді өшірмей сорғыны көтеру және түсiру жұмыстарын жүргізуге;3) сорғының электр қозғалтқышына кабелдi жұмыс істеп жатқан бригада жұмыскерлері не-

месе жүқшығыр жағынан салуға болмайды. Қуат беруші кабель су көтеру бағанасына арасы 1,5 м аралылықта, бекіткіш тұтқалармен бекітіледі. Электрлік батырмалы сорғылардың іске қосатын тетiктері, есігі құлыпталатын дүңгіршіктер мен бөлмелерде орналастырылады.

488. Сорғы агрегаттарына қуаттандыру желiсiн енгiзетін орынға (тәжiрибелiк қондырғының жұмыс алаңының қатарына) барлық электрлік жабдықтардың кернеуі өшетіндей, ортақ ажыратқыш орнатылады.

489. Шурфтарда немесе шахталарда су сору үшін орнатылған, сораптар міндетті түрде қошалуы тиіс.

490. Айдау үшiн сорғы қондырғысы екi манометрлермен жабдықталады: біріншісі – сорғыда, ал, екіншісі тампонаждау құрылғысының құйма бастиегінде орналасады.

491. Ұңғымаға тампонаждау қондырғысын орнатудан алдын мынадай шараларды қарастыру қажет:1) ұңғыма оқпанын дайындап, оны үлгi-шаблонмен тексеру қажет;2) оның бекітулерінің сенiмдiлiгіне анықтап көз жеткiзу;3) тампондардың бір және екі бағаналы қосылыстарының қалыптылығына көз жеткізу;4) гидравликалық және пневматикалық тампондардың құрылғыларының сақтандырғыш

қақпақшалардың, ауа, су тораптарын және бекіткіш қондырғыларының қалыптылығын тексеру, көз жеткізу.

492. Айдау сорғыларын, өздерiнiң, құбыр жолдарының, манометрлерінің, сақтандырғыш қақпақшаларының және компенсаторлардың ақаулықтары байқалған кезде пайдалануға рұқсат етiлмейдi.

493. Ұңғымаға қысымы 0,5 МПа қысымда су айдайтын құбыр жолдары мықты табиғи тiректердiң жоқтығы кезінде, тіреуіштер арқылы жүргізіледі.

494. Пневматикалық айдағыш сақтандырғыш қақпақшаларын тексеруден кейiн іске қосылады.495. Сораптардың көмегімен құбырлардағы пайда болған «тығындарды» қысуға, жүргізуге рұқсат

етiлмейдi.496. Суды айдап болған соң, зерттеу аумағындағы ұңғыма мен су өлшегіштің ауадағы бекіткішінің

жанында одан ұңғымадан келіп жатқан су кез-келген уақытта шапшуы мүмкін болғандықтан, тұруға болмайды.

497. Тәжiрибе жүргiзу үшiн судың уақытша қоймалары (қазаншұңқырлар) биіктігі кемiнде 1,2 м болатын қоршаулармен қоршалады, немесе тақтайлармен төселіп, жабылады.

498. Өндiрiсте режимдiк бақылауларды жүргізген кезде:1) режимдiк бақылау нысандарын тексеру және қозғалыстың қауiпсiз маршруттарын таңдау. Жер

бетіндегі қауiптi орындарды (воронкалар, құздар, батпақтар) белгілеу; оларды айналып өту мүмкін болмаған жағдайда, өткелдер салу;

2) бақылауларды жүргiзудiң кестесiн және сызбасын, жоспарын жасау;3) қозғалыстың дәл маршрутын нұсқаумен, бөлiмшелердің әр тобына бекiту;4) бөлiмше тобының алыс жерлерге кеткендегі бағытында тобының оралуы бақылау уақыты және

аралық түнеу орындарын анықтау жұмыстары жүргізіледі.499. Сорғы және айдау құбыр жолдары (жұмсақ құбыр), оның тетіктері сумен геологиялық бақылау

рұқсатнамасында көрсетілген қысымнан бiр жарым есептiк, бірақ сорғының техникалық төлқұжатында көрсетілген мөлшерден артық емес, қысымда сығымдалады. Сорапта ағызып апаратын шлангi және қабылдау сыйымдылығына бағытталған бекiтiлген сақтағыш құрылым және манометр орнатылуы тиіс.

500. Жуу шлангiсі тiк құбырғаға мықты бекітілген жұмсақ металдық арқаннан ілмек орауышпен жабдықталады.

501. Жуу сұйықтығымен құм тығынын жуу кезінде, жуылған сұйықтықты жуу кәріздерін апару тиіс немесе ұңғыға түсіп кетпейтін қашықтыққа шығарып төгу тиіс.

502. Фильтр бағандарын ұңғыдан шығару, аспаппен ұңғымаларды руда бұзғыш құрылғымен бұрғылау бойынша жұмыстар, бұрғылау жұмыстарына қойылатын талап сәйкес жүргізілуі тиіс.

503. Тау жыныстары өзiне тән жылжу және сығымдалу қасиеттерін анықтау мақсатында далалық тәжiрибелерiнiң өткiзуi кезінде мынадай шараларды атқару тиіс:

1) тұғырнамалардың жүктемелік тетiктерін, арқандар, қамыттар, ілмектерінің қалыптылығы, құралдарды монтаждау алдында тексерiледі, сонымен бiрге қондырғының бекiткiшiнің сенiмдiлiгін; дом-краттарды және бағандарды қондырғызу кезінде ауыр салмақты аспалы тетiктердiң қалыпты жағдайына, олардың құлауына қарсы шаралар iстеп, басынан қадағалау;

2) апарылған күйiнделер жылжудың параметрлерiн ұйғарым үшiн үлгiлердiң құралдарын жүктеу тетiктерге қарай тарату;

3) тәжiрибелердi жүргізген өндiрулердi жабынның қабырғаға бекiтілуін, олардың топырақ сулары-мен үстiртiн және өндiрулердi су басудың сақтап қалуына шара қолдану. Өндiрулердегi тәжiрибелердiң өткiзуiнде тек қана тікелей қатысатындар қалады.

4) адамдарды авариялық жағдайында тау кенi орнынан, тезірек алып шығуды қамтамасыз ету;5) дала сынақтары үшiн (мөртабанның құрылымы, тiрек арқалықтың түрі, қазықтың анкерлігі)

жабдықтың қондырғыларының түрлерi шектi есептi жүктемеге байланысты таңдалады. Табанды арқалықтың көтеру қабiлетiнiң қазықтарының анкерлік топыраққа енгізілуі 25% артық есептiкке таңдайды.

504. Тау жыныстарының өзiне тән жылжуы мен сығылулары бойынша дала тәжiрибелерiнiң өткiзуiнде рұқсат етiлмейдi:

1) тұғырнаманың жүктелуi кезінде адамдардың кен орнында болуына;2) адамдардың тетiктер мен жүк тұғырнамасының астында болуына рұқсат етілмейді.505. Егер тәжiрибе уақытында өлшеуiш аппаратурада және көрстекіштерді беретiн құралдарда

ақаулықтар табылса, тәжiрибенiң өткiзуiне тоқтатыла тұрады да, барлық ақаулықтарды жоюдан кейiн қайта басталады.

506. Шурфыға еріген және жаңбыр сулары кірмеу үшін, оларды қалқандармен немесе шатыр-ларымен жабдықталады және айналасы кемiнде 1,0-1, 5 м қашықтықта топырақпен айналдыра үйіліп қоршалады.

507. Тәжiрибелердi өткiзуi үшiн орнатылатын гидравликалық көтергiштер жұмыс жүктемесiнен 25% асатын жүктемемен сыналады. Домкраттарды сынау оларды жөндеуден кейiн жүргізіледі, бiрақ жылына бiр реттен кем емес болуы тиіс.

508. Гидравликалық көтергiштердi қолдануда:1) ақауы бар домкраттармен, гидравликалық төсеніштермен, сорап агрегаттарымен, май

түтікшесімен және манометрлермен жұмыс iстеуге;2) домкрат пiспегiнiң білігінің шығуының оның ұзындығына қарағанда 75% шығуына;3) ауа шығарушы тығынды тез бұрау арқылы жоғарғы қысымды бірден төмендетуге жол берілмейді.509. Гидравликалық құрылғы қалыпты жұмыс істейтін екi манометрмен жабдықталады: бiр со-

рапта, екіншісі – жайлағышта немесе домкратта орнатылады.510. Гидравликалық құрылғының жүктелуі кезінде гидроқондырғылар, тәжiрибелердiң өткiзулерiне

қатысатын барлық қызметкерлер, толық қауiпсiздiктi қамтамасыз ететін орындарда болуы тиіс.511. Бақылау бекеті және гидравликалық қондырғы авариялық жарықпен қамтамасыз етіледі.512. Тау кенiшінің орнында жыныстардың жылжу көрсеткіштерін анықтау тәжiрибелердiң өткiзуi

кезінде, қондырғы кемiнде екi бұрандалы домкраттармен бекітіледi.513. Тәжiрибелi қондырғыны қолдану кезінде, бұрандалы домкраттарының және гидравликалық

жастықтарының қолданушылығымен бұрандалы домкраттар (жиналмалы) сақтағыш металлдық бүркенiшпен, ал сақтағыш металлдық белбеумен жабдықталады.

514. Әрбір тәжiрибе өткiзуiнен кейiн камера техникалық қызметкермен тексеріліп, қауiпсiз күйге келтiредi.

515. Прессиометрлердің көмегімен ұңғылардағы жылжуға жыныстарын кедергiлікке және сығылғыштыққа анықтаудың дала жұмыстарын (тәжiрибелер) өткiзу кезінде:

1) анықтау жұмыстарының алдында шлангтердің, газды редукторының, шұралардың, баллондардың күйi және дұрыстығының тексерiлуі;

2) анықтау жұмыстарын жылдың қыс мезгілінде өткiзуде, ұңғыманың сағасының үстінен жылы-тылатын жабу қарастыру;

3) манометрлерiнiң көрсетулерiн қадағалау және қысымның шектен жоғарылауына жол берілмейді.516. Мыналарға:1) байқауларды өткiзу кезінде ұңғының сағасында тұруға;2) деформацияның көрсеткiшiнің шектен тыс көрсетулерi, редуктор қақпақша тұрып қалуы

кезінде, ауа авариялық шығуы, өлшеуiш құралдардың, аппаратуралардың ақаулығы білінген кездерде ұңғымаларды байқау жұмыстарын өткiзуге рұқсат етілмейді.

Ақаулар табылған кезде байқауды өткiзу тоқтатыла тұрады, жоғарғы қысым өшіріледі, прессио-метр жүйелеріндегі қысымдар ажыратылады.

517. Пенетрациондық – каротаждық бекеттермен жұмыс істеу кезінде, пайдалы қазбаларды iздеу және барлау жұмыстары кезінде, иондағыш сәулелену көздерімен және радиоактивтi заттарымен жұмыстарды қауiпсiз жүргізуді реттейтін нормативтiк құқықтық актiлердің талаптарын, сонымен қатар, геофизикалық және бұрғылау жұмыстарына қойылатын талаптарды сақтау тиіс.

518. Топырақты динамикалық барлау жөніндегі дала сынақтарын өткiзу кезінде:1) жұмыстарды бастау алдында және әрбір сағат сайын екпінді элементтің жұмыс істеп тұрғанын,

оның жетек құрылғысын, оның бағыттайтындарға бекітілуінің сенімділігі тексеру, құрылғының екпінді тетігінде жарықшақтардың жоқтығына көз жеткiзу;

2) механизмдердің толық өшіріліп, тежеуiшке қойылған соң, өлшеу жұмыстарын атқару;3) штангалардың бекiткiшке қосылған бұрандаларына бақылау жүргізіледі.519. Статистикалық барлап байқау әдiсімен дала тәжiрибелерiн жүргізу кезінде:1) жұмысты бастау алдында пенетрациондың құрылғыны бекіту сенімділігі, оның ұңғымен ортаға

дәл келуін, сондай-ақ алаңның көлденеңдігін тексеру;2) қондырғының гидравликалық жүйелерiн тексеру тиіс.520. Мыналарға:1) алаңдарда қондырғылар, гидравликалық көтергiштердiң пенетрационды екпiндi элементтерiн

әрекет ету аймағыларындағы адамдардың болуына;2) топырақтың сығылу, жылжу қасиеттерін және статикалық барлауды бұрандалы домкраттарды

қолданумен жүргізуге рұқсат етілмейді.521. Динамикалық барлау, искеметриялық, прессиометриялық барлау қондырғыларын пайдалану

кезінде компрессорлық қондырғыларды техникалық пайдалану талаптарын сақтау тиіс.522. Ұңғыларды бастырмалатулар және эрлифтомның тартып шығаруы кезінде қолданылатын

арматуралар мен жабдықтар ең жоғары жұмыс қысымы 50% аспайтын қысымға сығылуға тиiстi. Сығымдауының нәтижелерi акт бойынша ресiмделген болуы тиіс.

523. Ұңғыма сағасының тиiстi жабдықтары орнатылғанға дейін, шапшитын ұңғыларда жер асты сілтісіздендіру процесінің серпiнiн және шарттарының бақылауларына, сонымен қатар, ысырмаларды жабу кезінде су ағызатын құбыр жанында болуға жол берілмейдi.

524. Өлшегіш бактердiң көмегімен өлшеу жұмыстары кезінде, оларды арнаулы алаңға орнықты ор-нату тиіс. Бактердiң сыйымдылығы 200 литрлерден жоғары болғанда, ол ағызып жiберу құрылғыларымен жабдықталады.

4. Уранды өндіру және өңдеу жұмыстары кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі

1-параграф. Кен өндіретін кешенде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету525. Жер асты ұңғымалы сілтілеудің өндіру кешенін салу қолданыстағы құрылыс нормалары

мен қағидаларының талаптарына сәйкес келетін белгіленген жобаның бекiтiлген жобаның белгіленген тәртібі бойынша орындалуы тиіс

Өндіру кешенінiң құрылысының жобасына өндіру кешенін жою тәртібі мен тәсілдерін және жер қыртысына рекультивациялауды белгілейтін бөлім енгізілуі тиіс.

526. Өндіру кешенiнің үсті құрылыстарды, технологиялық құбыр жүргізу желілерін төсеу және пай-далану және қыземт көрсетудің қауіпсіз жағдайларын жасау үшін жоспарлануы тиіс. Барлық құрылғылар мен техникалық құрал-жабдықтарға қауіпсіз бару жолдары қамтамасыз етілуі тиіс.

527. Өндіру кешеннiң аумағы қоршалуы тиіс немесе тиiстi қауiпсiздiк белгiлерiмен белгіленуі тиіс.528. Технологиялық ұңғымалардың пайдалану бағандарының жоғарғы бөлігі жер бетінен кемiнде

0,3 м шығып тұруы тиіс.529. Барлық технологиялық ұңғымаларын нөмiрі олардың бастиектерінде батыра ұрылып жазылған

болуы тиіс немесе ұңғыма бастиегінің жанына ілінген тақтайшаға бояумен жазылуы тиіс.530. Ұңғыларының сағаларынан өнiмдi ерiтiндiлердің шашырауын болдырмау үшін, оларды айдау

ұңғымаларынан беру, құрама құбырлармен құрастырылған магистралдi құбырға герметикалық кесiп орнатумен сору арқылы iске асырылуы тиіс.

531. Ұйымның техникалық басшысы бекiткен кесте бойынша жыл сайын жұмыс орындарын, өндірістік аумақтың және өндіру кешенінің персоналының дозиметриялық бақылаудың радиометриялық бақылауды жүргізеді.

532. Ұңғымалар сағасының жанында шұңқырлар пайда болған кезде, олар тез арада тегістеліп, жабылуы тиіс.

533. Сорғы бекеттері топырақтың жерасты және жер үстi суларының басуынан қорғалуы тиіс, бе-кет едендері коррозияға берік болуы тиіс.

534. Сорғы жабдықтары, оның орамдары, бекіту және реттегіш тетіктері тоттануға төзімді болуы тиіс.535. Сору станцияларының машина залдарында тетiктерге қызмет көрсету және жүк көтеру

жабдықтарын жөндеу үшiн, алаң ескеру тиіс. Алаңдарда, өлшемінің ені кемiнде 0,7 м болатын, еркін өтулердi қамтамасыз ету тиіс.

536. Машина залының биiктiгі еденнен төбесіне дейін, жүк көтергіш құрылғылар болмаған жағдайда, кемiнде 3,0 м құрауы тиіс. Жүк көтергіш құрылғылары бар, машина залының биiктiгі көтерілген жүктің төменгі жағы мен орнатылған жабдықтың аралығында кемiнде 0,5 м ара қашықтық қамтамасыз етілуі тиіс.

537. Едендердегi арналар және тағы басқа тереңдетулер жиналмалы тақталармен жабылуы тиіс немесе биiктiгі 1,1 м болатын, қолтіреуіштері бар, төменгі жағынан биіктігі 0,15 м болатын, тұтас қаптама жүргізілген, қоршаулармен қоршалуы тиіс, осындай қоршаулармен құбыр арқылы өтетін өткелдер де жабдықталуы тиісті.

538. Ысырмалардың электр қозғағыштарының және агрегаттарын орналасқан жердiң биiктiгi 1,4 м болғанда сору станцияларында алаң, көпiршелер ескерiлуі тиіс немесе оларға қызмет көрсету үшiн iргетастың енiн үлкейту тиіс.

539. Жұмыс жарығынан басқа, желіден қуат алатын авариялық шамдар немесе тасымалды аккумуляторлық қол шамдар қарастырылуы тиіс.

540. Жабдықтың жылжымайтын шығып тұрған бiр бөлiктерiнiң және электрлік қозғалтқыштармен арасындағы өтулердiң ең төменгi ені 1,0 м 1000 В дейiнгі кернеуде, ал 1000 В жоғары кернеуде – ені 1,2 м болады.

541. Еденнен тереңдетiлген бекеттерде 1000 В дейiнгі кернеуде жұмыс істейтін электр қозғалтқыштары бар және айдағыш келте құбырларының диаметрі 200 мм болатын сорап агрегаттарының қондырғыларын машина бөлiмшесiнiң қабырғаларынан кемiнде 0,25 м қашықтықта орнатуға болады. Бұл кездері агрегаттардың арасындағы өткелдердің ені, кемiнде 0,7 м болуы тиіс.

542. Ұйымның техникалық басшысы сору станцияларының қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету үшiн сору бекеттерін қауiпсiз пайдалануға және оның қалыпты жағдайына жауапты адамды тағайындайды.

543. Сору бекеттері үй-жайларының көрнектi орындарына, ұйымның техникалық басшысы бекіткен, шартты түсте орындалған, бекіткіш тетіктер, құбыр жолдары және олардың тетіктері қөрсетілген технологиялық сызбалары сызылған тақтайшалар ілініп қойылуы тиіс. Сызбаларға барлық өзгерiстер 3 тәуліктен кеш емес уақытта енгiзiлуi тиіс.

544. Сорап агрегаттарын іске қосу, оларға қызмет көрсету және жөндеу жұмыстары, ұйымның техникалық басшысы бекiткен нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

545. Сорап агрегатының өнiмдiлiгiн соратын құбыр жолдардағы ысырма бекіткішпен реттеуге жол берілмейдi. Сорғы жұмыс істеп тұрған кезде, соратын құбырдағы ысырма бекіткіш толық ашық болуы тиіс.

546. Авария қауіптілігі орын алуы мүмкін кезінде сору агрегаттары қауiп-қатердiң алдында толық тоқтатылуы тиіс. Кезекшi оператор өз әрекеттерi туралы жоғары тұрған жетекшiге баяндауы тиіс.

547. Технологиялық ерiтiндiлерді тазалау үшiн және олардағы механикалық жүзiндiлердi тұндыру үшін, көлемi өндіру кешенінiң өнiмдiлiгіне сәйкес жоба бойынша анықталған арнаулы тұндырғыштар қолданылуы тиіс.

548. Тұндырғыштарды және олардың элементтері мен түйiндерiн жобалау, жасау және монтаж-дау кезінде, ортаның химиялық белсендiлiгiн байланысты материалдар, жартылай дайын өнімдер және бұйымдар қолданылуы тиіс.

549. Жұмыстарды жүргізетін ауданның инженерлiк және гидрогеологиялық шарттарына бай-ланысты тұндырғыштар алыс жер бетiндегi, жер бетінен тереңдетiлген немесе жер бетiнен жоғары орналастыруға болады.

550. Жер бетiнен жоғары тұндырғыштар, реагенттерді сақтауға арналған резервуар-ыдыстарға (сыйымдылықтарға) қойылатын барлық талаптарды орындай отырып, түпыдыстардағы iргетастарға орнатылады.

551. Ұйымның техникалық басшысы бекiткен кесте бойынша жыл сайын бекітілген тәртіпке сәйкес тиісті актілерін жасай отырып, металдан жасалған тұндырғыштардың техникалық жай-күйі куәландыру және қабырғалардың жуандығын өлшеуді жүргізеді.

552. Тоттануға берік материалдарды және сүзгілеуге қарсы шараларды қолданумен және іргедегі енкіштерін бекіте отырып, жер бетiнен тереңдетiлген тұндырғыштардың құрылғыларын орнықтырылуы ескерiлуі тиіс.

553. Жер бетiндегi тереңдетiлген тұндырғыштардың ауданы мен өлшемдері, қолданыстағы құрылыс нормалары мен қағидаларының талаптарына сәйкес болуы тиіс.

554. Тұндырғыштың құрылыстық биiктiгi, ерiтiндiлердiң есептiк деңгейінен кемiнде, 0,3 м асып тұруы тиіс.

555. Жер бетiнен тереңдетiлген тұндырғыштардың түбі көлденеңінен, тұнбаларды жуу мүмкiндiгiн қамтамасыз ету үшiн құйылатын ерiтiндiлердің бағытына қарсы бағытта қозғалатындай, кемiнде 2% енкіш болуы тиіс.

556. Тұндырғыштарды жөндеу, жуу және тазалау жұмыстары кезінде ерiтiндiлердiң тұндырғыштарға түсуін болдырмайтын шаралар қарастырылуы тиіс.

557. Жер бетiнен жоғары тұрған тұндырғыштардағы жұмыстарды наряд-рұқсатнама бойынша арнайы бригада орындауы тиіс.

558. Жөндеу, тазарту және жуу жұмыстарын орындау кезінде тұндырғыштарға өндірістік жұмыскерлерді түсiру үшiн мықты металл сатыларды қолдану тиіс. Жұмыскерлер тиiстi сақтандырғыш белдеулермен, арқандармен жабдықталып, олардың тиісті арнайы киiмдері, аяқ киiмдері болу тиіс. (Соңы 21-бетте).

(Жалғасы. Басы 18-19-беттерде). 559. Технологиялық ерiтiндiлердi нақты мөлшерлерде толықтыра қышқылдандырып тұру үшін тұрған жерi және көлемi кен орындарындағы атқарылатын жұмыстардың технологиялық нұсқаулығына сәйкес жобада анықталған қышқылдандырудың арнайы жүйелері қолданылуы тиіс.

560. Қышқылдандыру жүйелері мен олардың элементтерiн монтаждау және жобалау, дайындау және монтаждау жұмыстарына ортаның химия белсендiлiгiне байланысты материалдар, жартылай дайын өнімдер және бұйымдар қолданылуы тиіс.

561. Араластырғыш құрылғылардың әр нақты жағдайдағы өлшемдерi құрылым жоба бойынша анықталатын, материалдары тоттануға төзімді, жаппай толық жабылатын экран-жабынмен жабылуы тиіс.

562. Қоюландырғыш және қайтарылған ерiтiндiлердiң және қышқылдандыру тораптардың тұндырғыштарына қызмет көрсететін жаяу жүргінші жолдар мен алаңдар, қызметкерлердің қатты жел-дерде реагенттердің шашырауынан сақтануын қамтамасыз ету үшін желдің басым болатын бағытын есептеумен орналастыру тиіс.

563. Қышқылдандыру тораптарындағы реагенттердің шығын ыдыстары қызмет көрсету алаңдарымен жабдықталуы тиіс.

564. Қышқылдандыру тораптарының қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету үшiн ұйым басшылығы өндірістік тәжiрибесі және арнайы техникалық даярлығы бар өндірістік қызметкерлерді, қышқылдандыру тораптарын қауiпсiз пайдалануға және оның қалыпты күйіне жауапты ретінде бұйрық бойынша тағайындауы тиіс.

565. Өндiрiстiк бөлмелердегi және жедел диспетчерлiк бекеттердің көрнекi орындарында, кеніштің техникалық басшысы бекіткен, шартты түстерде орындалған, қышқылдандыру тораптарының технологиялық сызбалары сызылған тақтайшалары ілініп қойылуы тиіс. Өзгерiстер барлық сызбаға 3 тәуліктен кешікпей енгiзілуi тиіс.

566. Қышқылдандыру тораптарын жөндеу және іске қосу, оларға қызмет көрсету жұмыстары, ұйымның техникалық басшысы бекiткен тиiстi нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

567. Қышқылдандыру тораптарында құбыр жолдары тәуелсіз ыдыстарда 250 литрден кем емес көлемде су қоры болуы тиіс, дененің зақымданған бөліктеріндегі сілтіні немесе қышқылды шаюға арналған суатқылармен жабдықталуы тиіс.

568. Құбырларды, олардың түйiндерін, бөлшектерiн және элементтерін жобалау, жасау, монтаждау және жөндеу кезінде, ортаның химия белсендiлiгiн және жұмыс қысымдары мен температураларына қатысты материалдар, жартылай дайын өнімдер және бұйымдар қолданылуы тиіс.

569. Технологиялық құбыр жолдары, технологиялық ерiтiндiлердiң және реагенттердің ағып кетуіне жол бермеу мақсатында, олардың техникалық күйін үздіксіз бақылау, дер кезiнде жөндеу жұмыстарын қамтамасыз етуi үшiн, жер бетiмен және жер үстімен жүргізілуін қарастыру қажет.

570. Полиэтилен немесе поливинилхлоридтерден жасалған технологиялық құбыр жолдарын жер астымен төсеп жүргізуге рұқсат етiледi.

571. Құбырларды төсеп жүргізу кезінде, деформациялардың және температуралық кернеулерiн төмендету үшін оларды 900 бұру есебiнен өздігінен реттелуі ескерiлуі тиіс.

572. Барлық технологиялық құбырларда болуы тиіс: цифрлармен - тораптардың нөмiрі, бағыттауыш сызықпен - ортаның қозғалыс бағыты бояумен жазылуы тиіс. Әр құбырда кемiнде үш (тармақтанған орындарда немесе құбырлардың аяқ жақтарында және орта шенінде) белгiлері болуы тиіс. Әріптер мен цифрлар анық баспа жазуларымен жазылуы тиіс, бояуы құбырдың түрлi-түстi бояуында көрiнетiн бояу болуы тиіс.

573. Технологиялық құбыр жолдарын өткелдермен (жолдармен) қиылысулары тiк бұрышты бо-луын ескеру тиіс. Тiк бұрышпен қиылысу мүмкiн болмаған жағдайда қиылысу бұрышын 450-қа дейiн азайтуға рұқсат етiледi.

574. Металлдық емес (полиэтилен немесе поливинилхлорид) құбыр жолдарының өткелдермен (жолдармен) қиылысуы, жер бетінен кемiнде 1,0 м тереңдiкте жүргізілген және болат патрондарға салынған болуы тиіс.

575. Металл құбыр жолдарының кеніш ішіндегі өткелдермен (жолдармен) қиылысуы кезінде, олардың көрінетін ара қашықтығы кемiнде 4,5 м болуы тиіс.

576. Реагенттер, ауа және ерітінділер тасымалдайтын құбыр жолдарының жолдармен қиылысуына рұқсат етiлмейдi.

577. Реагенттер және ерітінді тасымалдағыш құбыр жолдары сұйықтықтардың ағу бағытына қарай енкіш салынуы тиіс. Төмендетудiң шамасы, құбырлардың тiреуіштердің арасындағы майысқан шамадан 2,5 еседен кем болмауы тиіс, бiрақ кемiнде 0,002% еңкіштікпен болуы тиіс.

578. Реагенттер, ауа және ерітінді тасымалдағыш құбыр жолдары, барынша төмендетілген (иiлген) бөлiктерінде, ерiтiндiлердi және реагенттерді құбыр жолдарын босату үшін, тұнбаларды немесе конден-саттарды құйып алатын құрылғылармен жабдықталуы тиіс. Құйып алатын құрылғыларының құрылымы жергілікті жағдайларға сәйкестендіріліп, жергілікті жағдайларға сәйкестендіріліп, құбырларды толық босатылуын қамтамасыз етуі тиіс.

579. Болаттан және тот баспайтын болат темірден жасалған құбыр жолдарының дәнекерленген қиюласулары тиiстi өнеркәсiптiк әдiстермен, сапалы дәнекерлеуді қамтамасыз ететіндей құрастырылуы тиіс.

580. Болаттан және тот баспайтын болат темірден жасалған құбыр жолдарының ажыратылатын фланецтік тетіктері тек қана, бақылау-өлшеу құралдарын, жабдықтарды және тетіктерді қосу орында-рында қолдануға рұқсат етiледi.

581. Болаттан және тот баспайтын болат темірден жасалған құбыр жолдарында иілістер болса, онда олар ең жақын көлденең дәнекерленген тiгiстен кемiнде бiр сыртқы диаметр аралықта болуы тиіс, бiрақ кемiнде 100 мм-ден кем емес болуы тиіс.

582. Құбырлардағы тармақтар құбырларды бір-біріне дәнекерлеу жiктерiнен кемiнде100 мм аралықта рұқсат етiледi.

583. Құбырлардың дәнекерленген жапсарларының тiректердің орналасқан жерінен 200 мм жақын болуына рұқсат етiлмейдi.

584. Поливинилхлоридтен немесе полиэтиленнен жасалған реагенттер мен ерітінді айдау құбыр жолдары жер бетінде кемiнде 0,002% еңкіштікпен жүргізіледі.

585. Полиэтиленнен жасалған құбырларды дәнекерлеу жұмыстары қыздырып жүргізілуі тиіс не-месе қиюластыра дәнекерленуі тиіс.

586. Поливинилхлоридтен жасалған құбырлардың қиюласуын тегірлік қосылыстарды қолдану арқылы герметикпен немесе муфта арқылы жабыстырылып немесе бір-біріне кигізіп жалғайды.

587. Поливинилхлоридтен немесе полиэтиленнен жасалған құбырларға металлдан жасалған тетіктердің қосылуын тот баспайтын саптамалар арқылы немесе полиэтилен немесе поливинилхло-ридтен жасалған арнайы қалыпты бұрулары арқылы жүргізіледі.

588. Поливинилхлоридтен немесе полиэтиленнен жасалған құбырлардың тот баспайтын ме-талл құбырлармен жалғануы, ажырамайтындай немесе ажыратылатындай болуы рұқсат етiледi. Ажырамайтын жалғанулар кигізіліп-түйісу тәсiлмен орындалуы тиіс.

589. Құбырлардың тетіктері жөндеу және қызмет көрсету үшiн ыңғайлы. орындарға орнатылуы тиіс. тиіс тi жағдайда алаңдар мен сатылар орнатылған болуы тиіс.

590. Жылжымайтын тiректердiң арасындағы әр құбыр бөлiгi температуралық сығымдалулардың өтемiне есептелген болуы тиіс.

591. Сыртқы диаметрі 426 мм артық болат және тот баспайтын металл құбырлар үшiн дәнекерленген секторлық теңдегіш құрылғылары болуы мүмкін.

592. Құбыр жолдарының жүктеме көтергіштері (тiректері), құбырда тасымалданатын ортаны және қажет болған жағдайда құбырдың сыртқы жылу орамдарын есепке ала отырып, сондай-ақ құбырлардың температуралық деформациядан пайда болатын күштерінен түсетін тiк жүктемеге есептелген болуы тиіс.

593. Жылжымайтын тiректерді, құбырлардың өзара теңдесу шарттарынан шығатын және қолайсыз жүктемелердiң үйлесiмi кезінде оларға берiлетiн күштерді есепке ала отырып орналастыру тиіс.

594. Ұйымның басшылығы, құбырларды қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету үшiн құбырларды қауiпсiз пайдалануды және қалыпты күйіне жауапты өндірістік жұмыскерді бұйрық бойынша белгiлеуi тиіс.

595. Өндiрiстiк бөлмелердегi және шұғыл диспетчерлiк бекеттердің көрнекi орындарында, кеніштің техникалық басшысы бекіткен, шартты түстерде орындалған құбырлардың технологиялық сызбалары сызылған тақтайшалары ілініп қойылуы тиіс. Құбырлар жүйесіне енгізілетін барлық өзгерiстер сызбаға 3 тәуліктен кешікпей енгiзілуi тиіс.

596. Құбырларды іске қосу, оларға қызмет көрсету және оларды жөндеу ұйымның техникалық басшысы бекiткен нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

597. Мыналарға:1) қысымда жұмыс істейтін құбырлардағы табылған ақауларды жоюға, сондай-ақ болтты біріктіруді

тартуға;2) құбырларда жұмыс ортасының болуы кезінде және жемiргiш ортамен жапсарлас болған барлық

беттерді залалсыздандырмай, оның тетіктерін ажыратуға; 3) құбыр жолдары үшiн тiрек ретiнде, құбыр тетіктерін пайдалануға;4) құбырларды монтаждау сынақтарында тығындардың орнына, оның тетіктерін қолданылуға

рұқсат етілмейді.598. Технологиялық ұңғылардың техникалық күйiн бақылау жұмыстары, осы Қағидалардың және

өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, гидрогеологиялық және геофизикалық әдiстерімен жүргізілуі тиіс.

599. Пайдаланудағы бағандардың тұмшалануының және бүтіндігінің ақауларын, қолдану кезiндегi бағанын монтаждау технологиялық ерiтiндiлердi iштегi айналымын және технологиялық ұңғылардың бағандарының қолдану кезiндегi жапсармалардың тұтастықтың және тығыз бекiтiлген жерлерінің ақауларын жою немесе жемірлкке берік цементтi ерiтiндiсiнiң айдау жұмыстары, жобалық құжаттамаларға және ұйымның техникалық басшысы бекiткен нұсқаулықтарына сәйкес iске асырылуы тиіс.

600. Ауа құбырлары мен компрессорлық қондырғыларды қызмет көрсетудi және пайдалануды технологиялық ұңғыларды эрлифтпен айдауы кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарымен сәйкес жүргізілуі тиіс.

601. Ұңғымаларға полиэтилен шлангтерiн қолданып, сығылған ауа беру кезінде қысылған ауаның берудi шлангтi қысу (майыстыру) арқылы тоқтатуға жол берілмейдi.

602. Технологиялық ұңғыларды айдап, ауа шығару кезінде жер бетіне су аралас қою ерітіндіні жіберуге болмайды. Қою ерітінді арнаулы ыдысқа жиналады, ерiтiндi тұндырылғаннан кейiн жинағыш құбырға немесе қосалқы ыдысқа құйылып, тұнда құм арнайы орынға жиналу тиіс.

603. Технологиялық ұңғыларды реагенттік өңдеу жұмыстары, ұйым басшылығының бұйрығымен белгіленген басқа да мамандар жүргізеді жер асты сілтісіздендіру учаскесінің шеберінің басқаруымен, арнаулы даярлықтан өткен өндірістік бригада немесе ұйым басшылығының бұйрығымен белгiленген басқа да мамандар жүргізеді.

604. Сұйық реагенттер өңделетiн ұңғымаларға арнаулы цистерналарда, гуммирленген немесе пластмассалық ыдыстарда, шыны ыдыстарда жеткiзiлуi тиіс.

605. Тасымалданатын және жұмыс орнында сақталатын, ұнтақ түріндегі реагенттер, ылғалдан немесе су тиюден қорғалған болуы тиіс.

606. Реагенттік өңдеумен айналысатын өндірістік жұмыскерлер, қорғаныстық арнайы киiммен және аяқ киiммен, резеңке қолғаптармен, көзілдіріктермен және тыныстың ағзаларын қорғаудың құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

607. Ұнтақ тәрізді реагенттермен жұмыс кезнде қорғаныстық көзәйнектерді, шаңға қарсы респи-раторларды пайдалану тиіс.

608. Өңдеу жұмыстары кезінде ұңғымаға келетін барлық жолдарға, ұңғымаға келуге тыйым сала-тын қауіпсіздік белгілері орнатылуы тиіс.

609. Ұңғыманы өңдеу жұмыстарының алдында, ұңғыманың тетіктері мен бас тиегін, бір жарым есе қысыммен сығымдалып, беріктік пен тұмшалануға тексерілуі тиіс.

610. Ұңғымаларды реагенттік өңдеу үшiн қолданылатын агрегаттар, оларға қызмет көрсетуге қауiпсiз әрі ыңғайлы алаңға орнату тиіс. Алаң желдiң басым болатын бағытын ескере отырып, ық жақ жағынан орналасуы тиіс.

611. Реагенттерді, желдің жылдамдығы 12 м/с және одан астам болған кезде, тұман кезінде және тәуліктің қараңғы мезгілдерінде айдауға болмайды.

612. Қышқыл ерiтiндiлермен жұмыс кезінде ұңғымада мыналар болуы тиіс:1) жалпы көлемі 1 л кем емес, 3% қос көмірқышқылды натрий ерiтiндiсі;2) 0,5 л көлемде бор қышқылының араластырылған ерiтiндiсi;3) көлемі 0,5 кг ұнтақ тәрізді сода;4) көлемі 5 мл 0,4% қанықтырылған (оксибупрокаин) инокаинасының ерiтiндiсі немесе көлемі 15

мл 0,5 қанықтырылған (проксиметакаин) алкаинасының ерiтiндiсі;5) мақта немесе мақталы тампондар.6) 250 л кем емес мөлшерде су.613. Технологиялық ұңғымаларды пневматикалық-импульстық өңдеу жұмыстары арнаулы

даярлықты өткен бригадамен, ұңғыманы жер асты сілтісіздендіру учаскесі маманының немесе арнайы бұйрықпен бекітілген ұйымның басқа маманының басшылығымен iске асырылуы тиіс.

614. Уранды үймелеп өндіру бөлiмшесі, пайдалы қазбаларды ашық немесе жер асты тәсiлмен өндіру мен өңдеп шығару технологиясы құрама бөлiгі бола алады. Уранды жерасты үймелеп сілтісіздендіру өндіру бөлiмшесінң жобасы, пайдалы қазбаларды ашық немесе жер асты тәсiлмен өндіру мен өңдеп шығаруға арналған жобамен бірге дайындалады.

615. Штабельдер алаңы мен олардың жақын аумағы тиісті қауіпсіздк белгілері орнатылып, қоршалуы тиіс. Жабдықтар мен техникалық құралдарға қауiпсiз бару қамтамасыз етілуі тиіс.

616. Материалдарды, тетіктерді және тағы басқа бұйымдарды орналастыру және сақтау үшiн, қолданыстағы қағидалардың талаптарына сай арнайы қоймалар жасақталуы тиіс.

617. Жобалық - техникалық құжаттамаларды дайындар алдында, үймелеп сілтісіздендіру штабельдерiнiң орналастырудың болжалды орнының гидрогеологиялық зерттеулерiн өткiзу тиіс.

Кенiштiң жұмыс жобасы құрамында болуы тиіс:1) жалпы есеп-жазба түсіндірмесі;2) пайдалы кендерді өңдеудің технологиялық шешiмдері; 3) үймелеп сілтісіздендіру учаскесі кешенінің бас жоспары және көлiк;4) геологиялық және маркшейдерлік құжаттамалары;5) инженерлiк жабдықтар, желілер және ауа құбырларының, реагенттік құбырларының және

ерітінді құбырларының жүйесі;6) үймелеп сілтісіздендіру штабельдерiнiң құрылысы бойынша шешiм;7) сәулет-құрылыс шешiмі;8) өнеркәсiптiк қауiпсiздiк, қоршаған орта, радиациялық қауiпсiздiк саласындағы іс шаралар;9) үймелеп сілтісіздендіру штабелiн жоюға және жерлердi рекультивациялауға арналған бөлiм

болуы тиіс.618. Өндірістік жұмыстарды жүргізу үшін наряд-рұқсатнама беру тиіс. наряд-рұқсатнама беру және

оның орындалуын қадағалау ұйымның басшысы бекiткен наряд-рұқсатнама жүйесі туралы нұсқаулыққа сәйкес iске асырылады. Ескертпе алған кезде ғана кемшіліктерді жою бойынша жұмыстарды атқару кездерінен басқа уақытта, қауiпсiздiк техникасы қағидаларының бұзушылығы бар жұмыс орындарына наряд-рұқсатнама беруге болмайды.

619. Әрбір жұмыс орны жұмыс алдында немесе ауысым ағымында ауысымдық техникалық қадағалауды қызметкерімен тексеріледі, ал тәуліктің кез келген уақытында – бөлiмшесiн басшысымен немесе оның орынбасарымен тексеріледі, олар жұмыс кезінде өнеркәсiптiк қауiпсiздiктiң қағидаларын бұзушылықтарға жол бермеуге мiндетті.

620. Жұмыстың алдында әрбір қызметкер өз жұмыс орнының қауiпсiз күйiне көз жеткiзуi, жұмыста пайдаланатын аспаптың, құрылғылардың тетiктерi тексерiлуi тиіс. Өндірістік жұмыскер, жұмысқа кiрiспей тұрып, бұзушылық тапса, өзі жоя алмаған жағдайда олар туралы техникалық қадағалаудың адамына хабар беруге тиiс;

621. Ұйымда жұмыс істейтін әрбір жұмыскер адамдарға немесе кәсіпорынға қауiп төндіретін қауiпті байқап қалса, оны жоюға шара қабылдап, ол туралы техникалық қадағалаудың қызметкеріне және қауіп-қатер төніп тұрған адамдарға хабар береді.

622. Зиянды заттардың жұмыс аумағындағы деңгейі бекітілген ШМК шамаларынан аспауы қажет. Сынамаларды алу орны және ұйымның техникалық басшысымен бекiтiлген кесте бойынша, бiрақ айына бiр реттен кем емес аралықта жүргізіледі. Үймелеп сілтісіздендіру учаскесіндегі зиянды газдардың неме-се шаңдардың көлемі бекітлген нормалардан асып кеткен жағдайларда, еңбек қауiпсiздігін қамтамасыз ету шараларын іске асыру тиіс.

623. Өндірудің әрбір штабелi жұмыс жобасына сәйкес, ұйымның техникалық басшысы бекiткен төлқұжатқа сәйкес жүргізіледі.

Штабельдердiң құрылысының төлқұжатының құрамы мынадай болуы тиіс:1) штабельдiң құрылысына байланысты жұмыстарды ұйымдастыру жөніндегі түсiнiк-жазба;2) штабельдiң салып алу кезіндегі қауiпсiздiк шаралары;3) жұмыс алаңдарының және бермаларының, штабельге қиябет бұрышы өлшемдері, тау-кен және

көлiк жабдықтарынан штабель шетіне дейiнгі ара қашықтықтың ықтимал параметрлері;4) қолданылатын технологиялық көлiк түрлері;5) штабельдiң су өткізбейтін негiзiнің құрылымдары және оның өлшемдері.624. Бекiтiлген төлқұжатсыз, сондай-ақ жобадан ауытқулары бар штабельдердің құрылысына

жол берілмейдi.625. Өндіру штабельдерi, негiздiң табандарының гидравликалық изоляциялау жұмыстарынан

кейін орнатылады.Жобамен және штабельдiң негiзiн құрылғы гидрооқшаулау ретi және құрылымы талаптарға жа-

уап беретіндей болып анықталады, штабельдiң пайдалануын мерзiмі кезінде, оның тығыз бекiтiлгенiн қамтамасыз ететін сілтісіздендірудің ерiтiндiлердiң жақын маңдағы беттерге өнімдік және сілтілеу ерітінділерінің асыра толтыруында, жинақтағыш-ыдыстардың ағыл-тегiл жауын-шашындарда, сонымен бiрге өнiмдi ерiтiндiлердi өңдеудiң цехында технологиялық үдірiстiң авария тоқтауы кезінде жүргізіледі. Гидравликалық химия реагенттердің штабельдiң судан оқшаулайтын негiзi үшiн механикаланған тәсiлдiң орналастыру жұмыстарын орындаудың және штабельге кен массасын автокөлiк тасымалдаудың алдын-да жеткiлiктi механикалық берiк болуына қолданылатын материалдар болуы тиіс.

626. Штабельдiң биiктiгi, қиябет бұрышы, төсем төсеу жылдамдығы жобалары, кен массасының және оның негізінің физикалық-механикалық қасиеттеріне, төсеу тәсіліне және жер бедерінің рельефіне байланысты жобамен анықталады. Штабельдерді таңдау алдында, инженерлiк-геологиялық және гидрогеологиялық iздестiру жұмыстары жүргізілуі тиіс. Жобада топырақ штабельдердi орналастыруға арналған жер телімдерінің топырақтарының сипаттамасы болуы тиіс.

627. Өндіру штабелiнiң периметрi бойынша, штабельдің табанына жауын-шашынның және жер астының тасқын сулары өтіп кетпейтіндей, тереңдігі кемiнде 0,5 м болатын ор және биіктігі кемiнде 0,7 м биiктiкте үйме топырақ болуы тиіс.

628. Үймелеп сілтілеу штабельдерiн қия бөктерлерге және табиғи су қоймаларына жақын жер-лерге орналастыруға жол берілмеуі тиіс.

629. Өндіру бөлiмшесiнің аумағын тиiстi қауiпсiздiк белгiлерi орнатылып, қоршауға алынуы тиіс.630. Жүргiншi жолдар өндіру бөлiмшесiнің қоршауының және төбешіктің сыртына орналасуы тиіс.

Технологиялық қажеттілікке арналған жолдар жобамен анықталады.631. Автокөлiктер және басқа көлiк құралдары кендерді жоба бойынша, штабельде ескерiлген

орындарға, рудалардың құлау (сырғып түсу) орындарынан кейін түсіру тиіс.632. Әрбір ұйымда геологиялық-маркшейдерлік қызметiмен, штабельдегі руда кенінiң

орнықтылығын жүйелi түрде бақылауды ұйымдастыру тиіс. Опырылу призмасының өлшемдерi маркшейдерлік қызметтің жұмыскерлерiмен орнатылады және үймелеп сілтісіздендіру учаскесіндегі жұмыскерлерге үздiксiз ақпарат беріп тұру қажет. Штабельдердiң алаңы жүк түсiрудiң барлық аумағы бойынша көлденең, штабель жиегiнен ортасына қарай кемiнде 30% бағытталған енкіш болуы тиіс. Түсiру бекетінде автокөлiктердiң және бульдозерлердiң ары-бері жүруіне, айналуына қажеттi алаңы

болуы тиіс. Түсіру аумақтарында, көліктің артқа жүруін шектеу үшін сақтағыш қабырға (төбешік) қарастырылады, олар жүк көтергiштiгі 10 т дейін автокөліктер үшін биіктігі кемiнде 1 м, жүк көтергiштiгі 10 т асатын автокөлiктерi үшiн биіктігі кемiнде 1 м болуы тиіс. Сақтандырғыш төбешік болмаған кезде, автокөліктердің артқы жүрісі, штабель жиегіне дейін, жүк көтергiштiгі 10 т дейінгі автокөліктер үшін – 3 м, ал, жүк көтергiштiгі 10 т асатын автокөлiктер үшiн 5 м жақындауына болмайды.

633. Штабельдерде, адамдардың штабельдердiң жиегінде, оның түбіне жақын жерде және автокөлiк құралдарының жүк түсiру орындарында болуы мүмкін қауiп-қатер туралы ескертiлген жазулары бар тақтайшалар ілінуі тиiс.

634. Үймелеп сілтілеу бөлiмшелерінің жолдарында автокөліктер қозғалысы бірінен-бірі басып озбай жүруі тиіс. Үймелеп сілтісіздендіру учаскесінде автокөлiктердiң жұмысы кезінде жол берілмейді:

1) электр қуатын жеткiзу желілерінің астында көтерілген шанақпен автокөлiктiң қозғалысына, жөндеу және жүк түсiру жұмыстарын жүргізуге;

2) арнаулы сақтағыш жабуларсыз, топырақ бетімен салынған кабель арқылы жүріп өтуге;3) төбелер мен еңкіш жерлерге автокөлiк қалдырылуға тиым салынады.Автокөлiктiң артқа қарай қозғалысында үздiксiз дыбыстық белгі беріліп, ал 10 т және одан да көп

жүк тиелген автокөлiктердің қозғалысының барлық жағдайларында дыбыстық белгі беру автоматты түрде іске қосылуы тиіс.

635. Штабельдер алаңын және жақын маңдағы аумақты, монтаждау, пайдалану және технологиялық құбырларға қызмет көрсету жұмыстарын қауiпсiз орындау үшiн тегістеліп, жоспарланған болуы тиіс.

636. Жер асты төселген технологиялық құбырлардың техникалық жай-күйін бақылау үшiн жобада арнаулы құрылғылар ескерiлуi тиіс.

637. Поливинилхлорид және полиэтилен жасалған құбырларды, жер асты технологиялық құбыр жолдарын төсеуге пайдалануға рұқсат етiледi.

638. Құбыр жолдарын жүргізу кезінде олардың температуралық кернеулерін, трассаларды 900 бұрышқа бұрып, өздігінен теңгерілуін қарастыру тиіс.

639. Технологиялық құбырларда келесi мазмұнды жазулардың болуы тиiстi:1) магистральдық жүйелерде - тораптың нөмiрi (рим санымен), жұмыс ортасының қозғалыс бағытын

көрсететiн жебе түріндегі бағыттауыш сызығы; 2) тораптарға жақын тармақта - тораптың нөмiрi (рим санымен), агрегаттардың нөмiрi (араб цифрла-

рымен) және жұмыс ортасының қозғалысының бағытын көрсететiн жебе түріндегі бағыттауыш сызығы;3) агрегаттардың жақын тораптарындағы тармақтарында - тораптың нөмiрi (рим санымен), жұмыс

ортасының қозғалыс бағытын көрсететiн жебе түріндегі бағыттауыш сызығы болуы тиіс.Белгiлеулер немесе мәліметтер, диаметрі 150 мм кем құбырларда тiк жазықтықта құбырда

(астынғы жағынан немесе үстіңгі жағынан) қамыттардың көмегiмен бекiтілетiн арнаулы тақтайшаларға жазылуы тиіс. Ақпаратты құбырларды жер асты жүргізілуі кезінде ақпараттар жерге тік қадалған бекеттiк белгiлерде көрсетiледi.

Жазуларды бояулары, шартты белгiлеулері, әрiптерiнің өлшемдері және орналасқан жері өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес болуы тиіс.

640. Болат және тот баспайтын құбыр жолдарын және олардың элементтерін дайындау, монтаж-дау және жөндеу кезінде, дәнекерлеу қосылыстарының пайдалануға қажетті сенімділігін қамтамасыз ететін дәнекерлеу тәсілін қолдану тиіс.

Болат және тат баспайтын құбыр жолдарын фланецтік қосылыстарын тек қана бақылау - өлшеу аспаптары, жабдықтар және тетіктер орнатылатын жерлерде пайдалану тиіс.

Құбыр жолдарындағы дәнекерленген қосылыстарды құбырларды дәнекерлеп қосылған тігістерінен, ең кемі 100 мм аралықта жүргізу тиіс.

Құбырлардың дәнекерлеп қосылған жерлерін тіреуіштерден 500 мм аралықта болу тиіс.641. Синтетикалық материалдан жасалған құбырлардың қосылысы тек қыздырып дәнекерлеумен

немесе бір-біріне кигізіп қыздырумен жалғануы тиіс. Полиэтилен құбыр жолдарының қосылыстарын тот баспайтын тетіктермен немесе қосылыстармен жалғануы тиіс. Қосылған жерлердің ұзындығы ең кемі 1 м болу тиіс.

642. Сорғы бекеттерінің жабдықтары мен құрылғылары, жарықтындырылуы, өртке қарсы жабдықтары өнеркәсіптік қауіпсіздік және осы Қағидалардың талаптарына сәйкес болуы тиіс. Сорғы құрылғылары, оның жалғанған құбырлары, бекіткіш және реттегіш тетіктері тоттануға төзімді болу тиіс.

643. Өндіру бөлімшілерінің барлық жұмыс орындары, ұйымның диспетчерімен хабарласу үшін сымтетікпен немесе басқа да ұялы байланыспен қамтамасыз етілуі тиіс.

644. Технологиялық процестерді іске қосу, жүргізу және тоқтату жұмыстары технологиялық регламенттің талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс. Аппаратуралардың іске қосылу және өшірілуі реті, басқару бекетінде ілінген сызбада көрсетілуі тиіс.

645. Таулы кендер штабелінің суландыру аумағы қоршалуы тиіс және сілтілі және қышқылдық ерітінділердің желмен қоршаған ортаға таралуын болдырмау тиіс. Ерітінділерді беру кезінде суланды-ру аумағына кіруге жол берілмейді.

646. Негізгі технологиялық жабдықтарды жөндеу жұмыстарының барлық түрлеріне, ұйымның техникалық басшысы бекіткен нұсқаулықтар дайындалуы тиіс. Жұмыс басталар алдында жауапты тұлға тағайындалады, ал жөндеу жұмыстарына қатысатын барлық жұмыскерлер бекітілген нұсқаулықтармен танысып, қолдарын қояды.

647. Өнімдік сұйықтықтардың қабылдануын және жұмыстық ерітінділерді сорбциялық бағаналарға тұрақты беріліп тұруын шығынды өлшегіш құрылғылардың көрсеткіштерімен бақыланады. Сұйықтарды қабылдауды және айдауды реттеу, қашықтықтан басқарылатын электрлік бекіткіштермен жүргізіледі.

2-параграф. Уранды өңдеу кешенінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

648. Уранды өңдеу кешені бақылау-өткiзу бекетімен және қажет болған жағдайда радиациялық бақылау орнымен қамтамасыз етілуі қажет.

649. Өңдеу кешенінің әрбір ғимараты мен имараттының техникалық төлқұжаты болуы тиіс және техникалық қітапшасы жүргізілуі тиіс. Ғимараттарды (құрылыстарды) пайдалану, ұйымның техникалық басшысы бекіткен ғимараттар мен құрылыстарды техникалық пайдалану жөніндегі нұсқаулықтар бой-ынша жүргізілуі тиіс.

650. Құрылыс құрылғыларына көрсетілген жұмыстардың орындалу мүмкіндігін растайтын алдын ала есептеусіз және жобалық құжаттарға бекітілген тәртіп бойынша өзгерістер енгізілмей, қайта құруға және тесіктерді (ойықтарды) оюға рұқсат етілмейді.

651. Өңдеу кешенінің ғимараттарында (бөлмелерінде) болуы тиіс:1) эвакуациялық көшіру кезінде қызметкерлер құрамының қозғалысының бағыттарын және негізгі

және қосымша шығатын есiктердi көрсете отырып, жабдықтардың орналасу жоспарлары;2) өз-өзіне көмек көрсету бекеттерінің, дәрігерлік дәрi-дәрмек қобдишаларының, байланыс

құралдарының орындарының бағыттық белгілері көрсетілген тақтайшалар-аншлагтар;3) қабат аралық жабындарының, олардағы жөндеу орындары, оларға түсетін жүктемелердің

ауырлығы көрсетілген жоспарлары болуы тиіс.652. Баспанадағы жөндеу алаңдарының шекарасы (периметрі) анық белгіленуі тиіс және оларға

түсетін ықтимал жүктемелер көрсетілген тақтайшалар ілінуі тиіс.653. Орнын толтыру, қалпына келтіру үшін дүркiн-дүркiн ғимараттардың жобаларындағы

құрылымдардың беттерiне шығатын жұмыстарды қауiпсiз жүргiзу құрылғысы қамтамасыз етілуі тиіс.654. Өндірістік ғимараттардың және бөлмелердің желдету қондырғыларының құрылғылары

жобаға сәйкес болуы тиіс.655. Желдету жүйелерiмен сыртқа шығарылатын қауiптi және зиянды заттар, санитарлық-

эпидемиологиялық талаптарына сәйкес тазартылуы тиіс.656. Монтаждау жұмыстары аяқталған соң желдету қондырғылары, реттелуі, тиiмдiлiкке сына-

луы және ұйымның басшысы бекіткен комиссиямен пайдалануға қабылданып және тиісті құжаттары рәсімделуі тиіс. Жобадан ауытқулар және толық орындалмаған желдету қондырғыларын пайдалануға, қабылдауға жол берілмейдi.

657. Ұйымның басшылығы желдету қондырғыларын қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету үшiн желдету қондырғыларын қауiпсiз пайдалануға жауапты жұмыскерді белгілеп, бұйрық шығаруы тиіс.

658. Барлық желдету қондырғыларының төлқұжаты, жөндеу карталары және пайдалану кітапшалары болуы тиіс.

659. Желдету қондырғыларын пайдаланудың тәртібі ұйымның техникалық басшысы бекіткен тиiстi нұсқаулықтармен анықталуы тиіс.

660. Технологиялық жабдықтар жұмыс істеп тұрған кезде барлық негiзгi ішке тартатын-сыртқа шығаратын желдету қондырғылары үздiксiз жұмыс iстеуi тиіс.

661. Желдетудiң дұрыс емес жүйелерiнде, қауіпті және зиянды заттардың қауiптi бөлінуі бар технологиялық жабдықтардың жұмысына рұқсат етiлмейді. Желдету қондырғысы тоқтаған кезде неме-се зиянды заттардың жұмыс орындарында мөлшері гигиеналық нормативтерден жоғары болған кезде бөлмедегі жұмыс тоқтатылып, жұмыскерлер толық таза ауаға шығарылуы тиіс.

662. Желдету жүйелерi технологиялық жабдықтарды іске косуға дейiн қосылуы тиіс, оның тоқтауынан кейiн, ауада қауіпті және зиянды заттардың шектен тыс мөлшері қалмайтындай уақыт өткен соң өшірілуі тиіс.

663. Өндіріс жүзеге асырылатын, сақтау немесе жарылғыш қауіпті көріністері болуы мүмкін, сондай-ақ құрамында 1 сыныпты қауіпті зиянды заттары бар үй-жайларда жарылысқауіпті газдар мен будың тез тұтанатын сұйықтың төменгі концентрациясы 20% артпаған жағдайдағы шегіне жеткенде, жарық беретін және дыбыс шығаратын автоматты түрдегі газ анықтағыштармен үздіксіз бақыланып тұруы тиіс. Жарылыс қауіпті үй-жайларда желдету құрылғылары жарылыстан қорғалған түрде болуы тиіс.

664. Желдету қондырғысына қызмет көрсетпейтін жұмыскерлерге желдеткіштердің тартпалары мен саңылауларын, ішке тартатын және сыртқа соратын желілерді (арналарды) жабуға, сондай-ақ желдеткіштерді тоқтатуға және оны қосуға рұқсат етiлмейдi.

665. Зиянды булар және газдар бөлінетін ұйымдастырылған орындар, жергiлiктi жабындармен (бүркенiштер) және өндірістік жұмыскерлердің жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

666. Желдету қондырғылары, ауа айдағыштағы ауаның жылдамдықтарының, қысымының, температурасының өзгеруiн өлшеу және бақылау үшiн құрылғылармен (люктер, келте құбырлар) және ауыстырылатын ауаның көлемдерiн реттеу үшiн аспаптармен жасақталуы тиіс.

667. Барлық металдан жасалған ауа айдайтын желілер (құйылатын және тартпалы), желдету жүйелерiн жабдықтары өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жерге қысқа тұйықталуы тиіс.

668. Желдеткiштердің ауа сору құрылғылары мен олардың бiр-бiрiмен қосылған жерлерінің жүйелерi герметикалық болып құйылатын желдетудiң жүйесiне қауiптi және зиянды заттардың сырттан келетін таза ауаға араласуына жол берілмеуі тиіс.

669. Желдетудiң құйылатын жүйелерi үшiн құрылғы өндiрiстiң барлық жұмыс тәртiптерiндегi қауiптi және зиянды заттардың шығаруын болдырмау тиіс.

670. Шаң және газдардың құрамын анықтау үшін ауа сынамалар алуды немесе жұмыс орындарындағы ауаның температурасын, ылғалдылығын және қозғалыс жылдамдығының тексе-ру жұмыстары, қалыпты пайдаланудағы және технологиялық тәртiптің өзгеру жағдайында желдету қондырғыларын қайта жабдықтаудан және күрделі жөндеуден кейін ұдайы жүйелi түрде жүргiзiлуi тиіс.

671. Ауаның сынамаларын алу орындары мен оның мерзiмдiлiгi, ұйымның басшылығы бекiткен кесте бойынша жүргізіледі.

672. Киім ілетін бөлмелеріндегі және душ кабиналарындағы жылыту радиаторлары күйiп қалудан сақтану үшiн қорғалған болуы тиіс.

673. Технологиялық жарылыс-өрт қауіпті үдірiстермен жұмыс жүргізілетін өндірістік ғимараттарда, негізінен, ішке сору желдеткішімен біріктірілген, ауамен жылыту жүйесі басымырақ қарастырылған. Егер, процесте айналымда жүрген заттар сумен араласқанда жарылу қаупi бар өнiмдердi құрамайтын болса, бөлмелерді сумен немесе бумен жылытуды пайдалануға жол беріледі. Жылытудың жүйелерiнiң беттерiн максималдық температурасы процесс айналымдағы кез келген заттардың өздiгiнен тұтану температу-расынан 80% мөлшерден аспауы тиіс.

674. Өңдеу кешенінің өндірістік бөлмелеріндегі киiмнiң тұтануы немесе химия күйiктерi мүмкiн өндiрiстiк бөлмелерде авариялық душтары, су құйылған ванналар және өз-өзіне жәрдем беретін жуынғыштар орнатылуы тиіс. Авариялық душтар, ванналар және жуынғыштар шаруашылық-ауыз су құбырына жалғанып және көзге көрінетін жерлерде, мүмкiн болатын авария ошақтарынан қашықтығы 25м аспайтын болуы тиіс.

675. Сумен қосылған жағдайда жарылыспен еритін заттар (сілтілік металдар және тағы басқалар) қолданылуы мүмкін өндірістік ғимараттарда авария душтар орнатуға болмайды.

676. Душтардан және су себізгілерден алыс орналасқан сілтілерді және қышқылдарды тасымалдағыш құбыр жолдарын жөндеу жұмыстары кезінде жұмыс жасау орындары, қышқылды бей-тараптандыру және адам терісін таза сумен жуатын су қарастырылады.

677. Өндiрiстiк су құбырының желiсiнiң крандарына, бұл суларды қажетті шаруашылық – ауыз су мұқтаждықтарына пайдалануға болмайтыны туралы ескертілген жазуы бар, тақтайша ілінуі тиіс.

678. Жалпы кеніштік кәріз жүйелеріне, жарылыс қауіпті, улағыш және зәрлi сұйықтықтарды төгуге жол берілмейдi.

679. Әрбір технологиялық нысан бойынша кәріз жүйесіне бағытталған өнеркәсiптiк ағымдардың саны және құрамы мен температурасы анықталуы қажет. Әртүрлі нысандардан келген ағындардың бір жерге шоғырланып, жиналып, тығындалып қалуын болдырмау қажет, ол жарылыс қаупін тудыруы мүмкін. Өндiрiстің жұмыс тәртiптерi регламенттелген күйiнде, шығарындыларды авария жағдайлардың талда-уы, қатты бөлшектердi және жарылу қаупi бар өнiмдердiң улағыштығын құру мүмкiндiгi пайда болады.

680. Мұндай ағындарды кәріз жүйесіне алдын ала тазартпай тастауға болмайды, тек қана осындай жүйелер осы ағындарға арналған жағдайларда есепке алмағанда.

681. Қауiптi булар мен газдардың су немесе ауа желілеріне түсіп кетуінен сақтану үшiн, технологиялық аппараттардың немесе жүйелердің сыртқа төгілетін жерлерінде, орындары жобамен анықталған гидравликалық бекітпелер немесе ауаны керi қайтару қақпақшалар орнатылуы тиіс.

682. Гидравликалық бекiтпелердi және кәріздік желiлердi тазарту және тексеру жұмыстары, ұйым басшысы бекiткен кесте бойынша, бiрақ 1 жылда бiр реттен кем емес жүргiзiлуi тиіс.

683. Газ қауіптілігі бар, су және кәріз құбыры жүйелерiне қызмет көрсету, жөндеу және басқа да жұмыс түрлерін орындау, өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес орындалады.

684. Жарықтың жұмыс және авария шырақтары, оларға қызмет көрсетуге ыңғайлы, қауiпсiз және бекiткiштiң сенiмдiлiгін қамтамасыз етуі тиіс.

685. Жарықтандырудың ортақ және жергiлiктi шырақтары шағылдырғыштармен жабдықталуы тиіс. Шамдарды қолдану шағылдырғыштарсыз рұқсат етiлмейдi. Жарылыс-өрт қауіпті жұмыс орындарында және өндіріс орындарында жарылыс-өрт қауіпсіз шырақтар орнатылған болуы тиіс.

686. Электрлік монтаждау жұмыстары ұйымның техникалық басшысы бекіткен кестеге сәйкес, электрлік жұмыскерлермен жүргізілуі тиіс.

687. Жарықтың тасымалды түрі үшiн 42 В кернеулі шырақтар қолданылуы тиіс. Металлдық ыдыстардың ішкі жұмыстары кезінде жарық берушi желiнің кернеуі 12 В аспауы тиіс. Ауасында жарылу қаупi бар газдары, булары және шаңдары бар жұмыс орындардағы, тасымалды жарық үшiн 12 В кернелi жарылыстан қорғалған шырақ қолданылуы тиіс.

688. Терезелердiң және жарық түсетін ойықтардың әйнектерін тазалау жұмыстары, жүйелі түрде, ұйымның техниқалық басшысы бекiткен кестеге сәйкес жүргізілуі тиіс.

689. Терезелердiң және жарық түсетін ойықтардың әйнектерін тазалау үшін және шырақтарды қызмет көрсету кезiндегi өндірістік қызметкерлер көрсетiлген жұмыстарды орындау кезінде, өндiрiстiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететін құрылғы қолданылуы тиіс. Терезелiк жармалардың ашуы үшiн құрылғының және тетiк тиiстi жүйелi түрде, бiрақ айға бiр жолы сирегiрек емес, май жағылып, тазартылып тұруы тиіс.

690. Жұмыс орындарының жарық түсетін ойықтарын материалдармен, бұйымдармен, құрал-саймандармен және тағы басқа заттармен үйiп таcтауға жол берілмейдi.

691. Өңдеу кешендерiнің барлық салынып жатқан және қайта жабдықталып жатқан құрылыстарының жабдықтарының орналасуы өндiрiстiң сипатына, технологиялық үдірiстiң сәйкестенуi қажет және жұмыскерлердің қауіпсіз және зиянсыз еңбек етуін, сонымен қатар, жөндеу және оған қызмет көрсету кезінде қауiпсiздікті қамтамасыз етуі тиіс.

692. Өндiрiстiк үй-жайларда:1) кемiнде 2 м енiмен меңгерудiң қалқандарының қызмет көрсетуiн бойынша алаң;2) кемiнде 1,0 м енiмен жабдықтың тұрақты қызмет көрсетуi үшiн алаң;3) кемiнде 0,8 м енiмен жабдықтың дүркiн-дүркiн қызмет көрсетуi үшiн алаң;4) барлық алаңның ендерiмен жабдықтың қызмет көрсетуi сәйкес 1,0 м және 0,8 м болуы тиіс;5) орналастыруы үшiн жөндеуi орналастырудың таратуы тиіс болған жабдықтың бөлшектеуiн, мон-

таждауларды және өлшемдерi үшiн алаң жеткiлiктi сатылардың алаңдарын және қажеттi аспаптың және олардың материалдар, құрылғыларын орналастырудың оның жөндеу жабдық, өткiзуiн жұмыс өтулерi, қосымша шығатын есiктердiң негiзгi үйiп таcталуын болдырмау тиіс.

693. Басқару панелдері, шкафтары, пульттері қызмет көрсетуге ыңғайлы және қауіпсіз орындарда орналастырылуы тиіс және агрегаттар мен оларға жақын аумақ жақсы көрініп тұратындай болуы тиіс.

694. Агрегаттар мен механизмдерден алыс орналасқан операторлық және диспетчерлiк бекеттерде орналастырылған пульттер арқылы алыстан және автоматты түрде басқару рұқсат етiледi.

695. Басқару бекеттерінің ішкі бөлмелерінде ұзақ уақыт жылу бөлетін және қатты дыбыс шығаратын аспаптар мен аппараттарды кіргізуге рұқсат етілмейді.

696. Басқару бекеттерінің ішкі бөлмелерінде өрт сөндiру құралы ретiнде көмірқышқылдық және ұнтақтық өрт сөндiргiштер қолданылуы тиіс.

697. Басқару панелiнiң және шкафтарының, пульттерінің қалыпты жұмыс тәртiбi олардың бұзылысы жағдайлары туралы және агрегаттарын тоқтауы және іске қосылуы туралы хабарлау үшiн технологиялық үдірiстердi қауiпсiз жүргiзу, сонымен бiрге дыбыстық белгi беруге, жарық белгісін беру (бақылау, басқару реттеу және тағы басқа тағайындау) құралдармен қамтамасыз етілуі тиіс.

698. Үйлесiмдi емес операцияларды басқару құрылғыларының бекітпелері олардың бір мезгілде іске қосылу мүмкiндiгін болдырмауы тиіс. Басқару тұтқаларының, олардың тетiктердiң қозғалысының тетіктері өздiгiнен немесе кездейсоқ іске қосылуын болдырмауы тиіс.

699. Бір процесті қолмен және автоматты басқару жүйелерiмен басқару кезінде осы жүйелердің бiр мезгілде қосылуына мүмкiн болмайтындай етіп бұғаттау тиіс.

700. Өрт және жарылыс қаупi бар, зиянды және улы заттарды тасымалдау құбырларын тұрмыстық, қосалқы және әкімшілік-шаруашылық ғимараттары, тарату құрылғылары, электрлік бөлмелер, бақылау-өлшеу аспаптары бөлмелері және желдеткіш камералары арқылы жүргізуге рұқсат етілмейді.

701. Қауіпті және улы заттарды тасымалдайтын құбыр жолдарының фланецтік қосылыстары, есік ойықтарының және цехтардың араларындағы негізгі өтулердің үстіңгі жағынан жүргізуге болмайды.

702. Жұмыс істеп тұрған құбыр жолдарын бұғаттауды бекітуге, мiнбелер, бекiткiштер, сатылар және тағы басқа заттар ретінде қолдануға жол берілмейдi.

703. Егер, өндiрiстiң шарттарына байланысты агрегатты жи ағытып тастау қажет болса және әрдайым тығынды орнатуға, сондай-ақ қосалқы жабдықтарға ауысар кезде олардың орны жобада анықталуы тиіс және оларға еркін бара алатындай, бекітпелерді орнату және ағытып алу кездерінде ыңғайлылығын және қауіпсіздігін қамтамасыз ететін алаң қарастыру тиіс.

704. Тығындардың алынуы немесе орнатылуы, тығынды алған және орнатқан жұмыскердің қойылған қолымен кітапшада белгiленуi тиіс. Барлық тығындар нөмірленіп, қысымға есептелуі тиіс. Тығынның қысымы және нөмiрі, оның шығыңқы «құйрықша» ұшына ұрылып, таңбаланады.

705. Құбырлардағы және аппараттардағы сұйықтықтың айналымын бақылау үшiн қарау шынылары бар болса, оларда қорғаныстық торлары болуы тиіс және қажет болған жағдайда жарықтандырылуы тиіс. Қарау шынылары әрдайым тазалықта болуы тиіс.

706. Пайдалануға жiберуден алдын барлық сақтандырғыш қақпақшалар арнаулы стендте қысымға тексерілуі және таңбалануы тиіс, бұл дерек туралы сақтандырғыш қақпақшалардың сынақ кітапшасында тиiстi жазбалар жазылуы тиіс.

707. Пайдалануға және iске қосудан алдын барлық бекіткіш тетіктер арнаулы стендте қысымға

тексерілуі және нөмірленуі тиіс, бұл дерек туралы бекіткіш тетіктер сынақ кітапшасында тиiстi жазу жасалынуы тиіс.

708. Барлық бекітпелер, оның тығынының бұрылған орны туралы, оның бүйір жағында егеліп сызылған сызық ретінде белгіленіп, ақ бояумен боялады. Бөлгіштер мен жапқыштардың орны, олардың осьтік біліктерінің бүйір жағындағы сызық арқылы белгіленеді. Автоматты түрде жұмыс істейтін бөлгіштердің шеткi жағдайлары көрсетілуі тиіс.

709. Реттегіш қақпақшаларды бекіткіш тетік ретінде қолдануға жол берілмейдi.710. Бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштерін жазып алуға, тексеруге және аспапты шешіп

алып ауыстыруға ыңғайлы және қауіпсіз орындарға орналастыру тиіс.711. Автоматтандырудың және өлшеудің пневматикалық құралдары үшiн, кептiрілген және

тазаланған ауа немесе азот берілуге тиiс.712. Жабдықтың автоматтандыруының жобалары технологиялық жобалаудың нормалары мен

өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес дайындалуы тиіс.713. Технологиялық процестерді автоматтандыру жүйесі авария, сақтандырғыш және

технологиялық белгі беру мен бұғаттауды, сондай-ақ технологиялық өлшемдердің шекті рұқсат етілген мәндеріне жеткен кезде және технологиялық жабдықтарды аварияны өшіру шараларын қарастыруы қажет.

714. Технологиялық процестер автоматтандырудың сызбасы автоматиканың кейбір құралдары істен шыққан кезде немесе олардың ақауы білінген кезде, соның салдарынан өндірісте авариялық жағдай туындамайтындай болуы қажет.

715. Технологиялық үдірiстердi автоматтандыру қондырғыларының электр энергиясымен қуаттануы үздіксіз болуы тиіс.

716. Автоматты немесе алыстан қосылатын немесе ажыратылатын тәртіпте жұмыс істейтін әрбір агрегат, қашықтықтан немесе автоматты түрде қосылатыны туралы жарық белгі беру құрылғысымен жабдықталады.

717. Автоматты немесе алыстан қосылатын немесе ажыратылатын тәртіпте жұмыс істейтін агрегаттарға қызмет көрсету кезіндегі сақтық шаралары жұмысшы нұсқаулықтарында, сонымен қатар, техникалық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықтарда ескерілуі тиіс.

718. Маховиктерде, шкивтерде және олардың сыртқы жабындарында олардың айналу бағытын көрсететін сызық болуы тиіс.

719. Өңдеу кешендерінің барлық өндiрiс орындары және тұрақты жұмыс орындары дауысты, жа-рамды сымтетік байланыспен және қажет болған жағдайда қатты дауысты байланыспен қамтамасыз етілуі тиіс. Байланыстың қатты дауысты түрінің қажеттiлiгі жобалау ұйымымен анықталады.

720. Өңдейтiн кешенінде өңдеу кешеннің жобалық және технологиялық құжаттамалары, аппаратуралық - технологиялық сызбасы, жабдықтардың орналасу сызбасы, негiзгi жабдықтары және сору паркiнің спецификациясы болуы тиіс.

721. Технологиялық үдірiстер белгіленген тәртіппен әзірленген және бекітілген:1) технологиялық регламентіне;2) химиялық реагенттердің шығынының материалдық тепе-теңдігі келтірілген технологиялық

сызбасына;3) технологиялық регламентте келтірілген жұмыс нұсқаулықтарымен және басқа да нормативтiк

құжаттарға, сондай-ақ осы Қағидалардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.722. Технологиялық процестерді жүргiзу параметрлерi бұзылған кезде технологиялық регламенттің,

аварияны жою жоспарының және қолданыстағы нұсқаулықтардың талаптарына сәйкес дереу бұзушылықтарды жою бойынша шешімдерді қабылдау тиіс. Барлық іс-әрекеттер шұғыл тiркеу ктап-шаларына жазылып және оған тіркегіш және өзі жазатын аспаптардың көрсеткіштерін қосып тіркейді.

723. Авариялық жағдайлар туындаған кезде технологиялық процесті дереу тоқтатылады, өндірістің қызметкерлері аварияны жою жоспарының талаптарына сәйкес с-қимылға көшуі тиіс.

724. Технологиялық процестер жүргiзу үшiн қажетті химиялық реагенттердің және материалдардың сапасы мен қасиеттері өнеркәсіптік қауіпсіздік және техникалық шарттардың тиiстi талаптарын қанағаттандырып, дайындаушы зауыттардың куәлiктерiмен расталуы тиіс.

725. Жарылыс – өрт қауіпті және зиянды газ бен буларды бөлетін реагенттермен жұмыс істеуге арналған технологиялық жабдықтар, аппараттар және құбыр жолдарының тұмшалануы тиіс және жергілікті сору құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.

726. Атмосфералық ауаға шығарылатын технологиялық газдар мен буларды, ауаға шығарар алдында, олардың құрамындағы зиянды қоспалардан тазалау қажет немесе процеске қайтару тиіс.

727. Ерiтiндi бактерi мен олардың құбыр жолдарының орналасуы, қажет болған жағдайда олардың ішіндегі реагенттерді, реагенттер даярлау баспанасында қарастырылған авариялық ыдыстарға құйып алуды қамтамасыз ете алатындай болуы тиіс.

728. Сұйық реагенттерді және реагенттердің ерiтiндiлерiн аралық ыдыстар мен қоректендіргіштерге беру жұмыстары сораптардың көмегімен жүргізілуі тиіс. Реагенттердің аз бөлігін арнаулы жабулы ыды-старда тасуға рұқсат етiледi.

729. Араластырудың және олардың ерiтiндiлердiң қоспаларын мөлшерлеу және оларды ара-ластыру олардың жылдам әрекеттесіп, газ бөлінуін және қоспалардың төгілуін болдырмайтындай автоматтандырылған тәсілмен iске асырылуы тиіс.

730. Реакторлардың ерiтiндiлерiмен толтырылу кемiнде 0,3 м еркiн кеңiстiктiң қалуымен жүргізілуі тиіс.

731. Реагенттерді дайындау және оларды тасымалдау жұмыстарының негзгі және қосалқы түрлері толық механикаландырылуы тиіс.

732. Әр реагент үшiн бак деңгейдi өлшегiш, сонымен бiрге оларды қотаруға арналған түтiктерiмен қатар, айқын оқылатын жазуы болуы тиіс.

733. Қақпақты реакторлардың жұмысы кезінде, олардың қақпақтары тығыз жабулы және бекiтiлген болуы тиіс.

734. Реакторлардың төмен түсiретiн келте құбырларын тазалау жұмыстарын, реактордың араластырғышының толық тоқтағанынан кейін, реакторда ерітінді қалмағаннан кейін және қоректендiретiн құбырлардың толық жабылғанынан кейiн жүргізу тиіс.

735. Сорбциялау, десорбциялау және регенерациялау процестерiн бақылау және басқару опера-циялары толық автоматтандырылған болуы тиіс.

736. Бағандағы шайыр жылжымалы кездерінде, бағандардың қақпақтары мен қарау терезелерi берік бекiтілуi тиіс.

737. Шайырды ортаның басқа құрамды бағанға (сiлтiлiктен қышқылға немесе керiсiнше) жiберуi кезінде, ерітінділер толық құйылып алынуы тиіс.

738. Шайырмен бiрге ерiтiндiні тасымалдауға рұқсат етiлмейдi.739. Дискілі немесе барабанды вакуум-сүзгiнiң жұмысы кезінде олардың секторларының тартпа-

сын тарту рұқсат етiлмейдi.740. Сүзетiн аппараттарды пайдаланудың алдында арнаулы төсемдердi және рамаларды кектен

тазарту үшiн арнайы күрекшелерді пайдалану тиіс.741. Сығымдау-сүзгiсiнің жұмыс уақытында, қысатын құрылғыны, сүзгi маталарын және рамала-

рын түзетуге рұқсат етiлмейдi.742. Сығымдау-сүзгiсiнен кекті түсіріп алу алдын, оны сығылған ауамен, оның ішінде сұйықтық

қалмағанша үрлеу тиіс.743. Сығымдау-сүзгiсiн үрлеудiң алдында ерiтiндi шашыратудан сақтану үшiн оған жабу-кездеме

(полиэтиленмен) жабылуы тиіс.744. Сығымдау-сүзгiсiн бөлшектеу жұмыстарын бір мезгілде кемiнде екi қызметкер бiр уақытта

жүргізуі тиіс.745. Барабандық сүзгiлерiнде тұнбалықтарды төгуге арналған келте құбырлардың болуы кезінде,

қызмет көрсетушi жұмыскерлерді қорғау үшiн қоршаулары болуы тиіс.746. Жылжымалы рамалары бар бетті сүзгiлер, тұнбалық ерітнділерден жуылуы үшін арнайы

алаңы болуы тиіс.747. Барабан вакуум-сүзгiсінің қысып буатын сым темiрiн жұмыс кезінде қалпына келтiруге жол

бермейдi.748. Газдарының және зиянды заттарының бөлулерiмен сүзетiн аппараттар жұмыс істеп тұрған,

желдеткіштер үздiксiз жұмыс iстеуi тиіс.749. Технологиялық жабдықтарды қарау-тексеру, жөндеу және тазалау алдында электрлік сыз-

басын ажыратып, электр қабылдағышқа электр қуатын берілуiн өшіру қажет. Қосатын құрылғыларға ескерту тақтайшалары ілінуі тиіс.

3-параграф. Химиялық реагенттер мен материалдарды тасымалдау және оларды сақтау кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету

750. Шығын қоймалары, оларды көпшілікке арналған жалпы автокөлік жолдарымен байланысты-ратын, қоймааралық автокөлік жолдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

Ортақ пайдаланатын автокөлік жолдары мен темiржолдардан едәуір қашықтықта орналасқан қоймалар үшiн топырақ автокөлік жолдарына рұқсат етiледi.

751. Реагенттер қоймаларын топырақтың ластануын, жер асты суларын және атмосфералық ауаны ластамайтын шараларды қолдану арқылы, жер үстінде және жартылай жерге енген түрінде орналастыруға рұқсат етіледі.

752. Қауіпті және зиянды заттарды тасымалдау және сақтау, жылжымалы және жеке тұрған ре-зервуарларды толтыру және төгіп-құйып алу жөніндегі технологиялық процестерді орындау тәртібі, осы заттардың физикалық-химиялық қасиеттерін ескере отырып жүргізеді және ұйымның техникалық басшысы бекіткен нұсқаулықтармен рәсімделеді.

753. Реагенттерді сақтау және құю-құйып алу процестерін жүргізу кезінде стационарлық және жылжымалы резервуарлар (ыдыстар) және құйю – құйып алу құрылғыларын, тек қана соларға арналған өнімдерге қолдану тиіс. Бұл кезде өнімдердің бір-бірінен оларды сақтау және құю-құйып алу жұмыстарының барлық кезеңдерінде араласуын болдырмау шаралары қарастырылады.

Химиялық тұрғыда өзара белсендi реагенттерді немесе бөтен материалдарды бiр қоймаға орна-ластырып, бiрге сақтауға рұқсат етiлмейдi.

754. Сақтау кезінде тұрақсыздық қосылыстарды құрылуға, негізгі өнімнің жарылыс қауіптілігін жоғарылатын қоспалардың жиналуына мүмкiндiк беретін заттарды сақтау және құю-құйып алу процестерін өткiзу кезінде қоспалардың және қоспалардың пайда болуына немесе олардың пайда болу жылдамдығын азайтуға арналған шаралар ескерiлуі тиiс, сонымен қатар, олардың құбырлардағы, жеке тұрған, жылжымалы резервуарлардағы және басқа да жабдықтардағы құрамын бақылау тәртібі және оларды дер кезінде алып тастау шаралары қарастырылады.

755. Ыдыстарды толтыруға дайындау (бұрын болған өнімдердің қалдықтарынан босату, жуу, тазалау, ыдысты залалсыздандыру және тағы басқалары) және құбырларды, тетіктерді ауыстырып қосу (жалғап қосу) бойынша жұмыстары, ұйымның техникалық басшысы бекіткен нұсқаулықтардың талаптары бойынша жүргізіледі.

756. Сұйық реагенттердің сақталатын әрбір топтары үшін жеке, су баспайтын аумақпен жүргізілген, тиісті қоймаға кіретін, темiржолы болуы тиіс немесе автокөлік кіретін жолдары болуы тиіс.

757. Темiржолдарда тұрған темiржол цистерналарын жеке өз алдына тұрған, қоймалық (шығындық) ыдыстар ретінде қолдануға жол берілмейдi.

758. Темiржол тұйықтарын және құрылғыларды пайдалану темiр жолдарды пайдалануда Қазақстан Республикасының көлік туралы заңдарына сәйкес іске асырылуы қажет.

759. Құрылымы жобамен анықталатын тұйық эстакадалар тіреулермен жабдықталуы тиіс. Тiреу жарық белгілерімен боялуы тиіс және жарық белгісін беретін дабылдарымен жабдықталуы қажет.

760. Эстакадалардың рельсаралық кеңістігінде рельстердің бетімен бір деңгейдегі төсеніш болуы тиіс. Тұйық жолдар түзусызықты және көлбеу жазықта болуы тиіс.

761. Оңай тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарға арналған құю-құйып алу жолдарының ұзындығы, шеткі цистернаның есептік маршрут құрамынан тіреу табанға дейінгіні аралығын есепке ала отырып, өрт шыққанда құрамды ағытып лау мүмкіндігі үшін, 30 метрге кеңейтілуі қажет.

762. Түсiру және жүк тиеу жұмыстары, сонымен бiрге қоймалардың аумағындағы материалдардың орнын ауыстыру ұйымның техникалық басшысы бекіткен нұсқаулықтарға сәйкес механикаландырылуы және жүргізілуі тиіс.

763. Қауіпті және зиянды сұйық заттарды қабылдауға арналған ыдыстардың көлемі, осы заттарды тасымалдағын ыдыстардың көлемінен артық болуы тиіс.

764. Жеңіл тұтанатын сұйықтықтардан, сонымен қатар, улы заттардан босаған бос ыдыстар тығындалады және арнайы бөлінген алаңда сақталуы тиіс.

765. Қышқылдар, сілтілер және басқа улы сұйықтықтар қоймаларға арнайы ыдыста жіберілуі тиіс және олардың тасымалдануы, қабылдануы және босатылуы ұйымның техникалық басшысы бекiткен нұсқаулықтар талаптарына сәйкес жүргізілуі тиіс.

766. Жемір сұйықтарға арналған жинақтардың және қоймалардың қақпақтарының қаттылық элементтерi қақпақтардың үстiнен болуы тиіс.

767. Резервуар-сақтағыштар және құйып алу-құю бекеттері процесті бақылау және басқару құралдарымен жабдықталады. Сақтау жабдықтарын тазалау жұмыстары, сонымен қатар оларды жөндеу жұмыстары наряд-рұқсатнама бойынша жүргізілуі тиіс. Жинақтағыштар мен ыдыстардың қақпақтарында орналасқан жемір сұйықтықты араластырғыштардың және батырма сорғылардың жетектеріне қызмет көрсету үшін, қақпақтардың қаттылық құрылымына немесе резервуардың қаңқасына бекітілген арнайы алаңшалармен жабдықталуы тиіс.

768. Төгу-құю процестерін жүргізу кезінде атмосфералық және статикалық электр тогынан қорғану шаралары қарастыру қажет.

769. Химиялық реагенттердің шығын қоймаларын жеке тұрған ғимараттарға орналастырған дұрыс. Зертханалар мен өндіріс ғимараттарында қоймаларды орналастыруға болмайды.

770. Қойма ғимараттарында қабырғалардың, еденнің және төбенің әрлеу жұмыстарын химиялық әсерге төзімді және жууға ыңғайлы заттармен жүргізу қажет.

771. Әрбір қойма ғимараттарында суарғыш кран және ағын сұйықтықтарды залалсыздандыруға арналған шұңқыр арықша ескерiлуі тиіс.

772. Қойма бөлмелері желдету және жылыту құрылғыларымен, кебежемен, душпен және қол жуғышпен, сондай-ақ жұмыс киiмдерін сақтайтын орынмен қамтамасыз етілуі тиіс.

773. Химиялық реагенттердің қоймаларын пайдалану кезінде келесi шарттар орындалуы тиіс:1) от қауiптi және жарылғыш (жарылыс қаупi бар) заттарды бiрлесіп сақтау ережелерін сақтау;2) қауiптi заттардың құйылуын механикаландыру;3) берік стеллаждарды, сөрелердi, тұғырларды және қалыпты ыдыстарды қолдануы тиіс.774. Өте улы қышқылдар және спирт құйылған, сыйымдылығы 10 л немесе одан да жоғары, шыны

ыдыстар, тасымалдау кезінде биік жәшікке салынады. Шыны ыдыс пен жәшік арасындағы кеңiстiк жоңқамен немесе басқа жұмсақ материалмен толтырылады.

775. Қышқылдардың және химиялық реактивтерiнiң қоймасы тиiстi қорғаныс құралдарымен, өртке қарсы құрал-жабдықтармен және күйік алулар мен уланулар кезінде алғашқы көмек көрсетуге арналған барлық қажет заттармен қамтамасыз етіледі.

776. Тығыздықтары тиісінше 1,87; 1,4; 1,15 г/см3 болатын күкірт, азот және тұз қышқылдарының қоймалары архитектура, қала құрылысы және құрылыс саласындағы нормативтік құжаттар талаптарына сәйкес жобалануы және орналастырылуы тиіс.

777. Қышқылдарды, сонымен қатар, меланжды сақтауға арналған қоймалардағы ыдыстар, типтік жоба бойынша дайындалады және технологиялық жобалаудың нормаларына сәйкес орнатылады. Ыдыстар мен резервуарларға, олардың технологиялық позицияларын көрсететiн нөмiрлері, сақталатын заттың атауы мен Бiрiккен Ұлттар Ұйымының (бұдан әрi – БҰҰ) тiзiмi бойынша нөмiрі, сондай-ақ оған берілген мүккамал нөмірі жазылады.

778. Құрамы 72 пайыздан кем мөлшерде араластырылған, қанықтырылған күкiрт қышқылы құрыштан жасалған, қатталған немесе қышқылғы төзімді болаттан жасалған резервуар – ыдыстарда сақталуы тиіс. Резервуар-ыдыстардың сыйымдылығы 60 м3 көлемнен аспауы тиіс.

779. Қанықтырылған күкiрт қышқылы (техникалық 1 және 2 сұрыпты, күшейтiлген, мұнаралы және қалпына келтiрген қышқыл) құрамы 72% жоғары және олеум (жақсартылған және техникалық) болаттан және арнайы болаттан жасалған тік, тегіс түпті және конус түріндегі жоғарғы қақпағы бар, қышқылға төзімді кірпішпен немесе қышқылға төзімді материалмен қапталған резервуар-ыдыста сақталады. Қанықтырылған күкірт қышқылын көлемі 100 м3 аспайтын көлденең резервуар-ыдыстарда сақтауға жол беріледi.

780. Олеумді сақтауға арналған резервуар-ыдыстар қапталады. Жақсартылған күкiрт қышқылы, тот баспайтын болаттан жасалған, таза тығыз жабылатын немесе мемлекеттiк стандарттарға сәйкес болат 3 сұрыпты немесе қышқылға төзімді плиткамен футерленген немесе кiрпiшпен қапталған резер-вуар-ыдыста сақталуы тиіс.

781. Меланж және құрамында 60% дейінгі НNО3 бар, әлсiз азот қышқылын сақтауға арналған ыдыстар, тот баспайтын болат материалдардан дайындалуы тиіс. Қанықтырылған азот қышқылын алюминийден жасалған ыдыстарда сақтайды.

782. Тұз қышқылы таттануға қарсы құралдармен жабдықталған көміртекті құрыштан жасалған резервуар-ыдыстарда сақталады. Тұз қышқылына арналған резервуарлардың барынша жоғары сыйымдылығы: көлденең - 200 м3; тiк - 400 м3 болады.

783. Қышқылдар қоймасын жердің бетінде, ыдыстарды ашық алаңдарда орналастыру қажет.784. Қышқылдарға арналған резервуарларды іргетастардағы белгіленген белгілерден жоғары,

биіктігі мен құрылымы, беткі жақтарын, түбін қоса алғанда, тексеру мен жөндеуге мүмкіндік болатын-дай, қаматамасыз етілуі қажет.

785. Iргетастардың биiктiгі 1,2 - 1,8 м тең болуы тиіс. Резервуар-ыдыстардың түбінде орналасқан келте құбыр арқылы қышқылдың төгілуі қарастырылған резервуар-ыдыстар, көрсетілген ең төменгі биіктіктегі іргетаста орнатылуы тиіс.

786. Іргетастың жер бетiндегі бөлiгiнде қойманың түп жағындағы дәнекерленген жiктерiн қарап тексеруге мүмкіндік беретiн өту жолдары болуы тиіс. Iргетастардағы өту жолдарының ені ең кемiнде, 600 мм болуы тиіс.

787. Қойманың резервуар-ыдыстар паркі, едендегі науасы және жиегі бар суға-қышқылға төзімді құрылыс материалдарынан дайындалған түпыдыстарда орналастырылуы тиіс.

788. Түпыдыстардың еркін көлемі қойманың үштен бір тең болуы тиіс, бірақ үлкен бір резервуардың ыдысының көлемінен кем емес болуы қажет.

789. Түпыдыстар төменгі жоспарланған белгіден 0,5 м тереңдетілуі қажет және жиектерінің биіктігі 0,15 м кем емес болуы тиіс.

790. Түпыдыстардың түбінің орналасуы жоспарланған алаңшаның деңгейінде болуы және соның ішінде жиектерінің биіктігі 0,6 метрден кем болмауы тиіс.

791. Табандықтың еденi қышқыл бойынша құрама тартпаға еңкіштікпен орналасуы тиіс, шайқалып төгiлген жағдайда, сондай-ақ жауын-шашын болған жағдайда жинақтағыш құрама шұңқырға түсуі тиіс. Оларды залалсыздандырғаннан кейiн олар өндірістік кәріз жүйесіне жіберіле алады.

792. Қышқылға төзімді материалмен берік қорғалған арықшаның көлемі есеппен анықталуы қажет, бірақ көлемі кемiнде 1 м3 болуы тиіс.

793. Арықшадан, қышқыл, сорып алатын құбыр жолдарында орнатылған қабылдағыш қақпақша арқылы, сорғының көмегімен резервуарға ағызылып жіберіледі.

794. Шұңқырда қышқыл кәріздің сыртқы желiсіне қышқыл ағындарына арналған бекіткіш құрылғысы бар келте орнатылуы қажет. Бекіткіш құрылғы қышқылдың кәріз жүйесіне кенеттен төгілуін болдырмайды.

795. Қышқыл сақтайтын резервуар-ыдыстардың құрылымында улы және агрессивті буларды және газдардың резервуарлардың ауаөткізгіштері арқылы ауаға тасталуының алдын алатын (тыныс алу қақпақтары) құрылғысы қарастырылуы қажет.

28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 21


796. Тұтылған бу және газдар заласыздандырылуы тиіс немесе жойылуы тиіс.797. Қышқыл сақтағыш резервуар-ыдыстар қышқылдардың төгілуі мен резервуарлардың толып

кету мүмкіндігін болдырмайтын, асып-төгілетін құбырлармен жабдықталған болуы қажет. Асып-төгілу құбырының диаметрі есеппен анықталуы қажет және қышқылды жеткізетін құбырдың диаметрінен кем болмауы тиіс.

798. Резервуар-ыдыстың периметрi бойынша, люк пен құйылатын құбырларды қоса алғанда, жабдықтардың қауiпсiз қызмет көрсетуiн қамтамасыз ететін, резервуардың сыртқы жағынан орнатылған, стационарлық сатылары бар, алаңмен қамтамасыз етілуі тиіс. Қоймада резервуарлар тобы болған жағдайда, периметр бойымен қолтіреуіштері бар, ортақ алаңша болуы тиіс. Алаңшада екі жақты қол тіреуіштері бар, екі данадан кем емес, сатылармен жабдықталуы тиіс.

799. Қышқылмен жұмыс істейтін барлық қауіпті жерлерде, бетті және қолды жууға арналған кран-дар мен суағарлар, сонымен қатар, ағын суы бар ыдыстар мен душтар болуы қажет.

800. Қышқылдарды сақтауға арналған резервуар-ыдыстар, басқару ғимараты мен ыдыстың жа-нында орнатылған, белгіленген деңгейден асып, толып кеткен туралы жарықпен және дыбыстық белгі беретін, автоматты түрде қосылатын дабыл жүйелері бар, қышқылдың және сілтілердің деңгейін өлшеуге және бақылауға арналған екі тәуелсіз жүйелермен қамтамасыз етілуі қажет.

801. Резервуар-ыдыстардың бір-бірімен құбыр арқылы байланысқан сызбасы, олардың кез-келгендерiн қосалқы ыдыс ретінде қолданудың мүмкiндiгi болып және оған авариялық ыдыстан қышқылдарды құйып алуды қамтамасыз ете алатын болуы тиіс.

802. Резервуар-ыдыстардың қышқылдарды құятын және құйып алатын жүйелері, екі қатар бекітпе құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.

803. Резервуар-ыдыстардың және олармен байланысқан құбыр жолдарының құрылымы, олардан қышқылдарды толық төгіп тастауды қамтамасыз ететіндей болуы тиіс.

804. Резервуар-ыдыстар, олардың түбіндегі тұнбаларды мезгілімен тазалау үшін, арнайы құрылғылармен жабдықталуы тиіс.

805. Резервуар-ыдыстардан қабылданған лас тұнбалардың, қоймалардан кәріз жүйелеріне не-месе қоймадағы арнаулы дайындалған орынға айдалар алдында оларды заласыздандыруға арналған ыдыстар немесе зумпфтар қарастырылуы қажет.

806. Резервуар-ыдыстардың қышқылмен толтырылуы кезінде резервуар-ыдыста биіктігі 0,15 м кем емес кеңістік қалуы тиісті.

807. Төменгi құйылысты қышқыл резервуарлар-ыдыстары, резервуар-ыдыстарда авария туындаған жағдайда, қышқылды жоғарғы жағынан сорып шығару үшін, сифон құрылғысымен жабдықталуы тиіс.

808. Технологиялық үдірiстерді жүргізу кезінде қолданыстағы мемлекеттiк стандарттарға сәйкес сұйық түрдегі каустикалық сода (зәрлi натрий) қолданылуы тиіс.

809. Тиiстi каустикалық содасын сақтау үшiн қойма тот баспайтын болат материалдан немесе ішкі беті гуммирленген көміртекті құрыштан жасалуы қажет, бұл ретте олар жылу сақтағышпен қапталып және тот баспайтын болаттан жасалған қыздырғыш құрылғылармен жабдықталуы қажет. Қыздырғыш құрылғылардың, резервуар-ыдыстардың гуммирленген қабырғаларына жанасуына болмайды.

810. Сұйық аммиак қоймаларын жердің бетінде орнату қажет, ал өзінің жалпы ыдыстары бой-ынша тез тұтанатын және жанғыш екінші топтағы сұйықтықтарға қатысты I, II, III, IV және V дәрежелі ғимараттардан, тиісінше 24 м, 30 м және 42 м қашықтықта орналасуы қажет.

811. Екiншi топтағы сұйық аммиак қоймаларындағы резервуар-ыдыстардан қойманың сорғы бекетіне және темiржол бойындағы құйып алу – құю құрылғысына дейiнгі қашықтық кемiнде, тиісінше 10 м және 15 м болуы тиіс.

812. Сұйық аммиакты сақтауға арналған, топтап орналастырылған, жоғарғы жағында стационарлық қақпағы бар, жер үсті, тік резервуар-ыдыстарының арасындағы қашықтық диаметрінің 0,75 бөлігіне тең болуы тиіс.

813. Сыйымдылықтары 200 м3 дейiн және қоса алғандағы резервуар-ыдыстарды, жалпы сыйымдылықтары 4000 м3 дейiн блокпен бiр iргетаста орналастыруға рұқсат етiледi, бұл кезде, резервуар-ыдыстардың сыртқы қабырғалардың арасындағы қашықтық мөлшерленбейдi.

814. Сұйық аммиак қоймасын айналдыра, төгілген сұйықтықтың гидростатикалық қысымына есептелген, бүтіндей қорғалған, топырақ төбешік қорғанмен (қабырғамен) қоршалған болуы тиіс тиіс. Қорғанның (қабырғаның) биiктiгi төгілген сұйықтықтың есептелген деңгейінен 0,2 м биік болуы тиіс, бiрақ 1,0 м кем болмауы тиіс, топырақ қорғанның жоғарғы жағындағы ені - 0,5 м болуы тиіс.

815. Сұйық аммиакты сақтауға арналған резервуар-ыдыстар көміртекті болаттан, ал құбыр жол-дары мен олардың тетіктері құрамында мыс және оның қоспалары жоқ металдардан дайындалуы тиіс.

816. Жер бетiне орнатылған көлденең резервуар-ыдыстар имек түрдегі тiрекке отырғызылуы тиіс, бұл кезде, тiрек ені кемiнде 300 мм, қамтудың орталық бұрышы - 900 болуы тиіс.

817. Сыйымдылықтары 50 м3, 75 м3 және 100 м3 болатын көлденең резервуар-ыдыстарда үшбұрыш пiшiнiндегі құрылғымен күшейтілген бұрыштық болаттан құрастырылған қаттылықтың сақинасы қарастырылады.

818. Жер бетiндегi тiк резервуар-ыдыстардың іргетасы ретінде құмды төсеніштегі бетондық дайындыққа орнатылған темірбетон тақта болуы тиіс.

819. Сұйық аммиактың тiк резервуар-ыдыстары жабдықталуы тиіс:1) қауiпсiз қызмет көрсету үшiн стационарлық қолтіреуіштері және жеке алаңдары бар сатылар-

мен немесе екi жақты қанаттармен кемiнде екi сатысы бар, бiрнеше резервуар-ыдыстар үшiн ортақ алаңдармен;

2) қабылдау немесе таратылатын құбырлары қабылдау-тарату үшiн таратқыш келтеқұбырларымен;3) қойманы тазарту немесе жөндеу жұмыстары алдында желдетуi үшiн жарық люктерiмен;4) тазарту немесе жөндеу үшiн қызмет көрсетушi жұмыскерлердің кiруіне арналған кіретін-люкпен; 5) газдық кеңiстiкте бу қысымын автоматты түрде реттеу үшiн, ауа шығатын қақпақшалармен;6) ауа шығатын қақпақшалар жұмыс істемей қалған кезде газ кеңiстiгіндегі будың қысымын

тұрақтандыру үшiн гидравликалық сақтағыш қақпақшалармен;7) газды кеңiстiкке ауа шығатын немесе сақтандырғыш қақпақтар арқылы от жалынының өтіп

кетуінен сақтандыру үшін отты сақтандырғыштармен;8) сұйық аммиактың көлемін шұғыл есептеу үшiн деңгей көрсеткiш құрылғылармен жабдықталады.820. Көлденең резервуар-ыдыстар қолтіреуіштері бар сатыларымен қызмет көрсету алаңдарымен,

тарату және қабылдау келте құбырларымен, тыныс қақпақшаларымен жабдықталады.821. Аммиак селитрасы, II дәрежелі отқа төзімді, өртке қарсы қабырғаларының арасындағы еденінің

ауданы, селитра сақтау есебi бойынша 2500 тоннадан аспайтын көлемді қабылдайтын бiр қабатты қойма үй-жайларында сақталуы тиіс.

822. Ылғалға төзімді аммиак селитрасы, II дәрежелі отқа төзiмдi, сыйымдылығы 1500 тоннадан артық емес, әрқайсысының сыйымдылығы 500 тоннадан аспайтын, өртке қарсы қабырғалармен бөлінген бiр қабатты қойма үй-жайларында сақталады.

823. Қойма үй-жайларында, жертөлелер, арналар, шұңқырлар, еденде тереңдетілген ойықтар, сонымен бiрге кiретiн ойықтар және басқа да көзге көрінбейтін, қараңғы учаскелердің болуына жол берілмейдi. Аммиак селитрасының қоймалары жасанды желдетумен қамтамасыз етілуі тиіс. Аммиак селитрасының қоймалары ауамен жылытылуы тиіс.

824. Құбырлы таратушы коммуникациялары бар, ауа қыздырғыш қондырғыларды орнатуға жол берілмейдi.

825. Қоймаға және түсіру алаңдарына жақын аумақтар, аммиак селитрасының әсерiне төзімді материалдармен, атмосфералық жауын-шашын сулары ағып кететіндей еңкіштікпен төселуі тиіс.

826. Қатталған аммиак селитрасының температурасы 500С аспауы тиіс. Шашылған селитраны, зақымданған қаптарды, бүлінген қағаздарды және соған ұқсастарды дереу жинап алу қажет.

827. Аммиак селитрасы қоймасын ағымдағы және үздіксіз жинаумен бірге, жылына кемінде бір рет барлық қойма (или поочередно каждый отсек или участок склада) (немесе кезекпен әрбір бөлім немесе қойма учаскесі) толық босатылып, еденге жабысқан селитрадан мұқият тазалануы тиіс.

828. Бiр қоймада аммиак селитрасымен бірге басқа өнiмдерді және материалдарды сақтауға жол берілмейдi.

829. Аммиак селитрасын сақтайтын қойма ғимараттарында сыпырындыларды (ластанған аммиак селитрасын) сақтауға тыйым салынады. Соңғылары, жеке сыйымдылығы 60 т аспайтын, жеке баспа-наларда сақталуы тиіс.

830. Қоймалардағы жиналған штабельдердің (қаптардың) арасындағы көлiктік - тиегiш машиналар жүрiп өтуіне арналған ара қашықтық кемiнде 1,5 м, өту ені - 1,0 м болуы тиіс. Орталық өту жолдарының енi - 3,0 м болуы тиіс.

831. Аммиак қоймасының жанындағы өту жолдарында қышқыл артылған автокөліктер мен теміржол цистерналары тұруына жол берілмейді.

832. Натрий, калий, кальций, магний карбонаттары мен гидрокарбонаттары қаптарда сақталуы тиіс. Қоймалардың сыйымдылығы 1500 т аспауы тиіс.

833. Тиеу - түсiру жұмыстары механикаландырылуы тиіс.834. Қоймалардағы жиналған штабельдердің (қаптардың) арасындағы көлiктік - тиегiш машиналар

жүрiп өтуіне арналған ара қашықтық кемiнде 1,5 м, өту ені - 1,0 м болуы тиіс. Орталық өту жолдарының енi - 3,0 м болуы тиіс.

835. Қатталған гидрокарбонаттардың температурасы 550С аспауы тиіс.836. Технологияда қолданылатын синил қышқылының тұздары - (цианплав) цианды препараттары

және цианды натрий, калий, кальцийлер 2 топтағы күшті әсер ететін улы заттарға арналып жабдықталған қолданыстағы талаптарға сәйкес базисті, шығын және цехтық қоймаларда сақталулары қажет.

837. Қатты әсер ететiн улы заттарды бастырмалардың астында, ашық аспан астында, сондай-ақ ылғалды бөлмелерде және жертөлелерде сақтауға жол берілмейдi.

838. Қоймалық ғимараттарда орналастырылатын тұрмыстық бөлмелер, күшті әсер ететiн улы заттарды сақтауға және қаттауға (құюға) арналған бөлмелерден бөлек болуы тиіс және жеке тамбур арқылы дербес кiретін есігі болуы тиiстi.

839. Күшті әсер ететiн улы заттарды сақтауға, қаттауға және құюға арналған қойма ғимараттарының қабырғаларын, төбесін және ішкі құрылымдарын әрлеу үшін химиялық күшті әсер ететін улы заттар-дан қорғайтын, бетінде шаң, бу жинамайтын және беті оңай жуылатын материалдар қолданылады. Қабырғаның еденмен және бөлменің төбесімен қосылған жерлері дөңгеленіп қосылуы тиіс.

840. Күшті әсер ететiн улы заттарды сақтауға арналған баспаналарда тұрақты жұмыс iстейтiн табиғи құйылу-тарту желдету ескерілуі тиіс және авариялық жағдайда қолданылатын механикалық сору желдеткіштері қарастырылуы қажет. Механикалық тартпалы желдету қондырғылары, тұрмыстық бөлмелер және күшті әсер ететiн улы заттарды сақтайтын бөлмелер үшін жеке-жеке орнатылулары тиіс.

841. Желдету қондырғылары шығын қоймасына кiрерден 15 минут бұрын іске қосылады. Кiретiн есiкке бұл туралы ескертiлген жазуы бар тақтайша ілінеді. Бұл қондырғыларды іске қосу құрылғылары кiретiн есiктiң жанында, сырт жағында орналасады.

842. Желдету қондырғыларының белгі беру дабылдары болуы тиіс: жарықпен - жұмыс уақытында және дыбыстық – кенеттен жұмыс тоқтаған жағдайда қолданылады.

843. Күшті әсер ететін улы заттарды сығымдалған ауамен сыққанда бөлінетін қалдық газдар (абгаз-дар), сонымен қатар, қойма ғимараттарынан жергілікті механикалық сору құрылғыларымен (сорғылармен) және авариялық желдеткіштермен сорылған ауа сыртқа шығарылар алдында тазартылуы тиіс.

844. Күшті әсер ететін улы заттарды сақтауға, қаттауға және құйып беруге арналған бөлмелерде, ауадағы зиянды заттардың мөлшері, олардың шекті ықтимал концентрациясына жақындаған кезде, бір мезгілде іске қосылатын, жарықпен және дыбыспен белгi беру құрылғысы бар, автоматты газ сараптағыштардың көмегiмен, ауаның құрамы үздіксіз бақыланып тұруы тиіс.

845. Күшті әсер ететiн улы заттарды шағын ыдыстарда (барабандарда, баллондарда, шыны ыды-старда және тағы басқалары) сақтауда шығын қоймаларының базистiк орналастыруларында ыдыстың өлшемдеріне қатысты ұялары (қапастармен) бар стеллаждармен, жеңiл сөрелермен қызмет көрсету үшiн ыңғайлы болып жасақталуы тиіс, сонымен бiрге шыны ыдыстарды, баллондар, барабандар және соларға ұқсас ыдыстарды, арба көмегiмен басқа орынға ауыстыратын арнаулы кiшкене жылжымалы жүк үстелдер болуы тиіс.

846. Күшті әсер ететiн улы заттардың шығын және базистiк қоймалары уды залалсыздандыруға арналған заттармен, жеке қорғаныс құралдарымен, алғашқы көмек көрсетуге арналған дәрi-дәрмектер қобдишасымен және байланыс құралдарымен жеткiлiктi көлемде қамтамасыз етілуі тиіс.

847. Күшті әсер ететiн улы заттармен жұмыс істейтін өндірістік жұмыскерлерге қауiпсiздiктiң тех-никасы бойынша қайталау нұсқамалығы айына кемінде бір рет жүргiзiлуі тиіс.

848. Күшті әсер ететiн улы заттармен арнайы киiмсiз, жарамсыз арнайы киімде және зақымданған қорғаныстық құрылғыларында жұмыс істеуге рұқсат етілмейді.

849. Күшті әсер ететiн улы заттармен жанасқан жабдықтарды жөндеу және бөлшектеу, тазалау бойынша жұмыстар «Аса қауiп-қатерлі жағдайларда жұмыс жасау кезіндегі рұқсатнама алу» құжаты бойынша тиісті ресiмдеумен орындалады.

850. Бөлшектеу, тазалау және залалсыздандыру жұмыстарын күшті әсер ететiн улы заттар-мен жұмыс істеген бөлiмшеде жүргізу тиіс. Алдын-ала залалсыздандырусыз, жабдықтарды жөндеу жұмыстарын басқа орындарға апарып жүргізуге рұқсат етiлмейдi.

851. Күшті әсер ететiн улы заттармен жанасқан жабдықтарды жөндеу және бөлшектеу, тазалау бойынша жұмыстарына қолданған барлық құрылғылар мен аспаптар жұмыс соңында залалсызданды-рылуы және жуылуы тиіс.

5. Зертханалық және сынамалық жұмыстарды жүзеге асыру кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі

1-параграф. Зертханалық жұмыстар852. Зертхананың ғимараты мен үй-жайлары өндірудің зияндығына байланысты жабдықталады.853. Ауамен жарылыс қауіпті қоспалар түзетін жанғыш сұйықтармен, жанғыш шаң және газдар-

мен жұмыс жүргізілетін зертхана ғимараттарында, жарылыс қауіпсіз жарықтандырғыш құрылғыларын пайдалану тиіс.

854. Желдету жүйесiнің ақауы анықталған жағдайда, зерттеу жұмыс кезінде зиянды заттар, газдар және бу бөлінетін тартпалы шкафтардағы жұмыстар дереу тоқтатылуы тиіс.

855. Улы газдар немесе сынаптың булары бөлінетін өндірістік бөлмелерде жұмыс істейтін жұмыскерлер, газға қарсы құрылғылармен қамтамасыз етіледі.

856. Қауіпті заттармен жұмыс істеуге арналған бөлмелер, басқа зертхананың басқа бөлмелерінен бөлек болып, жеке шығу жолы және басқа бөлмелердің желдеткіштерімен байланыспаған тартпалы шкафы болуы тиіс.

857. Желдеткіштің қосқышы ғимараттың кірер аузында болуы тиіс және жарықтық, дыбыстық дабылдармен тұйықталуы қажет, сонымен қатар қосымша негізгі желдеткіш істен шыққан жағдайда пайдаланылатын қосымша желдеткіш қарастырылуы тиіс.

858. Зертханалық ғимараттың желдеткіші ағынды-тартылатын механикалық жолмен және тарт-па шкафтардан ауаны сорып алуға арналған желдеткіш құрылғылармен жабдықталған болуы тиіс. Зертханалық бөлмелердің ауаалмасуы, ауадағы зиянды заттардың мөлшері шекті-рұқсат концентра-циясынан аспайтындай болып ауысып тұратындай есептелуі тиіс.

859. Химиялық агрессивті заттармен жұмыс жүргiзiлетiн зертханалық ғимараттарында желде-ту құрылғылары химиялық төзімді материалдардан дайындалуы немесе тоттануға қарсы қабаттары болуы тиіс.

860. Ауасы тартпалы шкафтар төменгi және жоғарғы сору құрылғыларымен жабықталуы тиіс.861. Өрт және жарылысқауіпті заттармен жұмыс істеуге арналған ауа тартпалы шкафтар және

жұмыс үстелдерінің беті жанбайтын және ұшқын шығармайтын материалдардан жасалуы қажет, ал қышқылдармен, сілтілермен және басқа да химиялық белсенді заттармен-материалдармен жұмыс істегенде, басқа химиялық белсендi заттармен және қышқылдармен, материалмен, жұмыс істеу үшін олардың әсеріне төзімді кемінде 2,0 см биiктiгi бар жиектері болуы тиіс.

862. Ауа тартпалы шкафтардағы шамдар барлық орындаулары бойынша, сонда пайда бола ала-тын жарылысқауіпті қоспалардың тобы мен санатына сәйкес келуі тиісті. Штепсельді розеткалар мен қосқыштар ауа тартпалы шкафтың сыртында болуы қажет.

863. Шкафтардағы және жұмыс үстелдеріндігі су крандары мен газ крандары алдыңғы ернеуде (жиекте) және абайсызда кранның ашылуын борлдырмайтындай болып орнатылуы тиіс.

864. Барлық газды және ауалық өшіргіш құрылғыларда «Газ», «Ауа-Воздух» деп жазылған жаз-балар болуы тиіс.

865. Пайдаланылмайтын газ құбыры жабық крандардағы тығындау құрылғысымен өшіріліп, жабық крандарға пломбалар қойылуы тиіс.

866. Көп мөлшердегі химиялық ыдыстарды жуу үшiн оқшауландырылған, олармен қызмет көрсетілетін зертхананың ортасында орналасқан, жуу ғимараты жабдықталуы қажет. Жуу орны арна-улы үстелдермен жасақталуы тиіс:

1) зиянды заттарды жоюға арналған ауа тартпалы шкафы бар бір үстел;2) сода ерiтiндiсiмен және таза сумен жуу үшiн ашық түрдегі екі үстел қарастырылады.867. Әрбір зертханалық ғимараттағы ауа тартпалы шкафта, ыдысты жууға арналған орын

қарастырылуы тиіс.868. Тері арқылы енетін және теріге, жұқа терілерге әсер ететін зиянды заттармен жұмыс

жүргізілетін зертханалар орналасқан ғимараттарда, зақымдалғаннан кейін, 6-12 секундттан аспайтын уақытта, автоматты түрде іске қосылатын орны мен санын қамтамасыз ететін сусеберлер мен жуыну орындары болуы тиіс.

869. Қышқыл және сілті құйылған шыны бөтел ыдыстарды тоттануға қарсы қабаты бар немесе химиялық төзімді материалдардардан жасалған металдан жасалған түп ыдыстарда, мықты ағаш тор-ларда сақтау тиіс. Шыны бөтел ыдыс пен тордың арасындағы кеңістік, алдын ала отқа қарсы құраммен сіңдірілген орағыш материалмен толтырылуы қажет.

870. Зертханаларда күшейтілген қышқылдар түп ыдыстарға орнатылған көлемі 1 литр болатын химиялық төзімді материалдардан жасалынған ыдыстарда сақталады және егер онда қышқылдың әсерінен тоттануға ұшырайтын кәріз жүйелері, құбыр жолдары, газ жолдары және басқа да құбыр жол-дары іске қосылмаған болса, ауа соратын құрылғысы бар арнайы орында тартпалы шкафтың төменгі бөлігінде орналасады.

871. Cілтілерді және күшейтілген қышқылдарды жұқа бүйiрлi шыны ыдыстарда сақтауға жол берілмейдi.

872. Сiлтiлiк металлдар сусыздандырылған керосинде немесе майда, қалың қабырғалы, ауа өткізбейтін, мұқият тығындалған ыдыста сақталуы тиіс. Сiлтiлiк металлдары бар шыны қақпақтары тығыз жабылатын металлдан жасалған жәшіктерге қойылады, оның жандарына және түбіне асбест салынады.

873. Тез тұтанатын және оңай жанғыш сұйықтықтар, тығынмен тығыз жабылатын қалың қабырғалы шыны ыдыста, зертхана бөлмелерінде сақталуы тиіс, оның қабырғалары және түбі асбеспен қапталған болуы тиіс. Белгілі бөлмеде сақталатын жеңіл тұтанатын және оңай жанғыш сұйықттардың тізімі мен әрбір затқа сақтауға рұқсат етілген нормаларды зертхана меңгерушісі бекітеді және олардың сақтау орнында ілінеді.

874. Зертхана бөлмелерінде қайнау температурасы 50оС төмен болатын тез тұтанатын сұйықтықтарды сақтауға болмайды.

875. Химиялық заттары бар ыдыстардың әрқайсысында, өнімнің аты көрсетілуі қажет. Зертханада химиялық заттарды, ыдысында заттың атауы жазылған жазбасы болмаса сақтауға болмайды.

876. Химиялық ыдыстарды тамақты сақтауға және тамақ ішуге пайдалануға болмайды.877. Өзара химиялық белсенді заттарды бірге сақтауға болмайды.878. Қауiптi заттар арнаулы бөлмелерде металл жәшіктерде құлыпталған және пломбыланған

болуы тиіс. Бұларға арналған ыдыстар толық тұмшаланған болуы тиіс.879. Қауiптi заттарды сақтау, есепке алу және жұмсауы жауапкершiлiгі зертхана меңгерушiсiне

(Соңы. Басы 18-20-беттерде). немесе оның орынбасарына жүктеледі. Бұл заттар жазбаша талаптар болғанда беріледі, талаптар-да ұйымның техникалық жетекшісінің немесе зертхана меңгерушісінің қолы болу тиіс. Жұмсалған көлемдеріне акт жасалуы тиіс. Жұмсалған қауіпті заттар зертхана кітапшасында тіркеледі.

880. Әрбір қауіпті заттардың түріне қарай, жұмыс орындарында және қоймаларда бейтараптағыш құралдар болуы тиіс.

881. Зертханаларда көрініп тұратын, жеңіл алынатын орында алғашқы дәрігерлік көмек көрсету дәрі-дәрмектерімен қобдиша болуы тиіс,.

882. Зертхана ғимаратында отты пайдалана отырып (газ бен электрмен дәнекерлеу), жөндеу жұмыстары, жоғары қауіпті жұмыстардың өндірілуіне наряд-рұқсатнама беріліп рәсімделген соң жүргізіледі.

883. Тоттануға қарсы желдеткiштерді қолдану тиіс, жиынтығында дыбыс басқышы бар ауаны қыздыратын және салқындатын құрылғымен жабдықталған немесе сәйкестендірілген калорифер кондырғыларымен жабдықталған болуы тиіс.

884. Ауа тартпалы шкафтардағы ауаның жылдамдығы және соруы улы заттардың жұмысшылар ағзасына зиян келтіретін мүмкіндігін болдырмайтындай болуы тиіс және жылдамдығы 0,25 м/с кем емес не тең және қысымы 10 мм.су.дең. (100 Па) болуы тиіс. Ауа тартпалы шкафтардың құрылымы тазалауға және желдету құрылғыларына қосуға жеңіл болуға тиіс. Шкафтың артқы қабырғасы отқа төзімді заттармен бекітіледі.

885. Жұмысы кезінде ауаға шаң-тозаң шығаратын зертханалық жабдықтар, желдеткіш құрылғыларына қосатын келте құбыршалары бар, тұмшаланған жабынмен қолдалынады.

886. Дистилляторларды орнату үшін отқа төзімді тұғырлармен қамтамасыз ету тиіс, ал түтікшелердың жалғаулары тұмшаланады.

887. Қышқыл таратқыш қондырғылар жеңіл ашылатын және жабылатын төккіш шүмектермен жабдықталуы тиіс.

888. Сынап құралдары тесіктерді жабатын тығындармен және бетті ашық сынап беттерінде шыны қалпақ жасалуы тиіс (поляриметрлерде және полярографтарда). Құралдарды сынаптан тазалауға және қалдықтарды жинауға арналған төгетін ыдыс саймандармен жиынтықталады.

889. Сынап құралдарының шығып тұрған шыны бөлшектерін қоршау тиіс.890. Сынапты сақтауға арналған ыдыс болаттан жасалған және тығыз жабылатын тығыны бо-

луы тиіс немесе қалың қабырғалы шыныдан және үйкеленіп жабылатын тығыны болуы тиіс. Сынапқа арналған шыны ыдыстың көлемі 500 см3 артық болмауы тиіс.

891. Улы газдардың ауадағы рұқсат етілген концентрациясын сақтай отырып, ауа тазалығын толық сақтау үшін жылжымалы химиялық зертханалар тиісінше қажетті желдеткіштермен жабдықталады.

892. Спектральдық сараптама жұмыстарына арналған аспаптардың ток өткізгіш бөліктерінің сыртқы орамдарының кедергісінің 100 МОм кем емес көрсеткіші пайдалынады.

Ауыстырып қосқыш және реттегіш аспаптарының ток өткізбейтін тұтқалары сыртқа шығарылады.893. Спектографтың электрод бекіткішінің кабелдері (сымдары) бұралымсыз, дәнекерлеусіз, иiлгiш

жылуға шыдамды орамдарымен болуы тиіс.894. Спектрографтың штативiнiң құрылымы ыңғайлы, реттеуге қауіпсіз және электродты жылдам

ауыстыруға ыңғайлы болуы тиіс. Электродтардың қысқыштары ұстағыштарға сенімді бекітілуі тиіс.Штатив, доғаның жануын (ұшқынды) көру терезесі арқылы қауіпсіз бақылауға арналған, қорғалған

сәуле сүзгіші бар, қорғау құралымен жабдықталады. Спектральдық құрылғының жиынтығына сақтандырғыш сүзгі- көзілдірік кіреді.

895. Сепараторлар шаңды, буды және газды соруға арналған тартпалы құрылғылармен жабдықталады. Электрлік сепараторлардың, бақылауға арналған тұмшалап жабылатын және піскілейтін тесіктері бар, шаң, ылғал өткізбейтін қаңқасы болуы тиіс. Сеператорлардың ішкі бөліктеріне жетуге қамтамасыз ететін есіктері, сеператордың жұмысы кезінде ашылып кетпеуі үшін бұғаттау құрылымдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.

896. Центрифугалар қызмет көрсетуші жұмыскерлерді, бөлінетін зиянды бу мен газдан қорғау құрылғыларымен жабдықталуы тиісті және сору желдеткіштерге қосылады.

Центрифуганың қақпақ-жабынының және қаңқасының арасында сору желдеткішінің жұмыс істеп тұрған кезінде тұрақты таза ауа келіп тұрып, зиянды газдардың сыртқа шығуына кедергі жасайтын, саңылау қалдырылады.

897. Люминесценттiк сараптама жұмыстарына арналған құрал-саймандар, сынап шамдар үшiн қорғаныстық бүркенiштермен, сонымен қатар, манипуляция жасау үшiн жиынтықпен және тиiстi қорғаныстық көзәйнекпен жабдықталуы тиіс.

898. Люминесценттік құрал-саймандар, сынап шамдары жұмысы кезінде пайда болатын, озонды және азоттың тотықтарын сорып шығару үшін, желдеткіштермен жабдықталады.

899. Жылулық сараптама құралдары, ұлпа қосындыларды сорып шығару үшiн сорғылармен жабдықталады.

Құрамында улы қоспалары бар минералдарды жылулық сараптауға арналған құрылғыларда, газ түрінде бөлінетін токсиндерден қорғану үшін арнайы қондырғылар қарастырылады.

900. Тапсырмаға қатысы жоқ және жұмыс нұсқаулықтарында ескерiлмеген жұмыстарды зертха-нада орындауға жол берілмейдi.

901. Жұмыс басталардан 30 минут алдын, зертхананың барлық бөлмелерінде, шке тарту-сыртқа шығару желдеткіштері іске қосылуы тиіс, бұл кезде алдын – сыртқа сору желдеткіші, сонан соң ішке тарту желдеткіші іске қосылуы тиіс. Жұмыс аяғында желдеткіштерді өшіру кері бағытта жүргізілуі тиіс: алдын – ішке тарту желдеткіші, кейін – сыртқа сору желдеткіші өшіріледі.

902. Шашылған, төгiлген қауiптi сұйықтықтар тез арада залалсыздандырылып және жинап алы-нуы тиіс.

903. Ағымдағы жұмыс үшiн қажеттi қауiптi заттардың ерiтiндiлерiнің қалдықтары, күн сайын, жұмыс күнi аяқталған соң, қауiптi заттарды сақтауға, жұмсалуына және есепке алуға жауапты өндірістік жұмыскерге тапсыруы тиіс.

904. Қышқылдарды құйып-қаттау жұмыстары, арнайы бөлмелерде жүргізілуі тиіс. Қанықтырылған қышқылдар, зертханаға сыйымдылығы 1 литрден аспайтын ыдыста әкелінуі тиіс тиіс.

905. Күкірт, азот және басқа сұйықтықтарды дайындау үшін, қышқылды суға жіңішке ағынмен құйып, үздіксіз араластырылады. Суды қышқылға құюға рұқсат етiлмейдi.

906. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтарды зертханаға, арнайы, металдан жасалған, тұтқасы бар, жәшікке салынған, тығыз жабулы ыдыста жеткiзiлу тиіс.

907. Зертхананың әрбір жұмыс бөлмесінде бір мезгілде сақталатын тез тұтанатын сұйықтықтардың қоры бiр тәулiктiк қажеттiлiктен аспауы тиіс. Жұмыс барысында, сақталатын тез тұтанатын сұйықтықтардың көлемін ұлғайту тиіс болса және осыған байланысты жұмыс жетекшісі, ұйым басшылығынан жазбаша түрде рұқсат алуы тиіс.

908. Заттарды дөңгелек түпті немесе ыстыққа төзімді колбаларда, сулы, майлы немесе құмды суқайнатқыштарда немесе жабық спиральді электрлік плиталарда қыздыру тиіс. Ашық отты пайдалануға тыйым салынады. Қауіпті заттармен жұмыс істеу кезінде пайдаланылған сүзгі қағаздар және қағаздар сәйкес келетін ерітіндіде залалсыздандырылып және жойылуы қажет.

909. Кеуекті, ұнтақ тәрізді және басқа да соларға ұқсас заттарды (активтендiрген көмiр, кеуек-телген темір, пемза және соларға ұқсас) қыздырылған оңай тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарға салуға жол берілмеуі тиіс.

910. Тез тұтанатын және жанғыш сұйықтықтарды кәріз жүйелеріне төгуге рұқсат етiлмейдi. Пайдаланылған қалдық сұйықтықтар, арнаулы тұмшаланған ыдыстарда бөлек-бөлек жиналып, сол ыдыстарда, жұмыс күнiнiң аяғында, зертханадан регенерацияға немесе жойылуға тапсырылуы тиіс.

911. Тотықтарды сутегімен қалпына келтірген кезде, түтікшелерді және тигелдерді, сутегі түтікшедегі немесе тигелдегі ауаны толық ығыстырғаннан соң кыздыру тиіс.

912. Натрий тотығымен, құрамында органикалык заттары немесе көмірі бар кендерді балқытуға болмайды.

913. Жанып тұрған газды шiлтерлерiнiң және қыздырылған беттердiң жанында күкiрт көмiртекпен, жанармаймен және басқа да от қауiптi сұйықтықтармен жұмыс жасауға рұқсат етiлмейдi.

914. Жанармайдың, эфирдің және басқа тез тұтанатын заттардың тұтанған кезде сумен өшіруге болмайды, оларды тез арада құммен немесе өртсөндіргішпен сөндіру қажет.

915. Барлық құрғақ реактивтерды, әсіресе сілтілі металдарды мен олардың тотықтарының ги-драттарды (улы сілтілер) қысқыштармен, фарфор қасықтармен, қалақша көмегiмен немесе резеңке қолғаптармен ұстау тиіс.

916. Пиросульфат балқымасын даярлап жатқан кезде, тостағанды тартпалы шкафтағы мықты тұғырға орнату тиіс.

917. Толық суып болғанға дейiн, тостағанды тұғырдан түсіруге рұқсат етiлмейдi.918. Улы заттармен жұмыс орындалған жұмыс орнының аумағы әбден жуылып, залалсызданады.919. Сақтағыш ағаш қалпақтармен (Бунзен шыны сауыты) вакуумда жұмыс iстеуге арналған

ыдыс, алдын-ала вакуумды сорғының көмегімен сақтандырғыш қақпақшалардың астында сыналу тиіс.920. Ацетилендік жалынмен жұмыс кезінде:1) арнайы жуғышта қысқыштардың (қамыттар) көмегімен қыздыру аспаптарынан және басқа да

жылу көздерінен ашық оттан 10 метрге дейін жақындамай 2 метр қашықтықтан ацетиленді баллон орналастыру;

2) тек қана тексерiлген редукторларда, құбырлар және манометрлерде жұмыс істеу тиіс;3) ацетиленi бар баллонның ашуға дейiн, тұтандырудың алдында жалынды айдайтын сорғы от

шiлтерiне ауа жіберуіне көз жеткiзу тиіс;4) жұмыстың аяқтауынан кейiн ацетиленнің берiлуін өшiру тиіс, тек қана содан кейiн ғана, ауа

айдайтын сорғы өшіріледі.921. Спектраль құралдың тұғыр астындағы үстел беті асбестпен қаптайды немесе басқа отқа

төзімді материалмен қапталады.922. Спектрлердi қоздыру көзін қосу үш ажыратқыштары (техникалық токтiң қалқанындағы жал-

пы ажыратқышпен, желі ажыратқышпен және жоғары жиiлiктi токтарды ажыратқышпен) бар тетікпен іске қосылады.

923. Жұмыс уақытында электродқа және ұстағышқа жақындауға рұқсат етiлмейдi. Ортақ ажыратқыш әр түсiруден кейiн өшiрiледi. Электродтарының ауысымының алдында генераторды өшіріп және оның сыйымдылығын сөндіру тиіс.

924. Рұқсат етiлмейдi:1) егер зертханада екiншi жұмыскер болмаса доғамен, ұшқынмен қондырғыларда, көтерiлген қауiп-

қатердiң басқа құрылғыларымен және жалынмен бiр кiсi жұмыс iстеуге;2) ғимараттарда жұмыс істеуге, шырақ газ немесе ацетиленнің шығуы, басқа ұшқынмен, жалын-

мен немесе ашық отты пайдалануға, сонымен қатар кез келген ажыратқыштарды қосуға болмайды.925. Рентген қондырғылары жеке баспаналарда орналастыру тиіс. Басқару пульттерi, көршiлес

бөлмелерде орналасуы тиіс.926. Рентген зертханалары қондырғыларды қуаттандыру көзінен бөлек, жеке жарықпен қамтамасыз

етіледі.927. Рентген қондырғысын қоректендіру басты ажыратқыш арқылы iске асырылады. Басты

ажыратқышты жұмыс аяқталған соң өшiру қажет.928. Дұрыс емес бұғаттаумен жұмыс iстеуге рұқсат етiлмейдi. Жоғарғы вольтті желілер, сымдар

мен қлемма тетіктерге абайсызда жанасу немесе тиіп кетуді мүлдем болдырмайтындай етіп орнатылуы тиіс. Тосқауыл нүктелері және құрылғылар аптасына бір реттен кем емес аралықта тексеріліп тұруы тиіс.

929. Жөндеу жұмыстары рентген қондырғысын қоректендіргіш ажыратылып өшірілгенін ескерту кестесі хабарлағаннан соң жүргізіледі.

930. Рентген камераларын немесе кассеталарды ренгген спектографтарына орнату кезінде түтікшенің алдында тікелей сәулелену әрекеті жүріп тұрғанда қызметкерлерге тұруға болмайды. Көрсетіліп отырған операцияларды қорғасын шынысынан қорғаныс экранын қолдана отырып жүргізу тиіс.

931. Түтікшелерді тексеру кезінде сондай-ақ жұмыс тәртібінің орнатуы кезінде түтікшелердің барлық терезелерін қорғасынмен жабу тиіс. Жұмыстық кернеуде 50кВ дейін қорғасын пластинкалардың қалыңдығы 1мм, 100 кВ дейін - 2мм, 150 кВ-қа дейiн - 3 мм болып орнатылуы тиіс.

932. Жұмыс істеп тұрған (іске қосылған) рентген қондырғысын қараусыз қалдыруға жол берілмеуі тиіс.

933. Сұйық хлормен жұмыс істеу кезінде сыйымдылығы 0,5 кг-нан асатын баллондармен жұмыс істеуге, оларды қыздыру аспаптарына жақын орналастыруға, жүйелердегі саңылаудың болмауына тексеру жүргізбей, олардың аспаптарын іске қосуға рұқсат етiлмейдi.

Сұйық хлормен жұмыс істеу және оны сақтау орындарында залалдандыру заты (зәрлi натрий) және әрбір өндірістік жұмыскер үшін - газға қарсы құрылғылар болуы тиіс.

2-параграф. Сынамалық жұмыстар934. Пайдаланудан қалған және тау кен жұмыстарын барлау, пайдалану және сынама алу

жұмыстары бойынша, сонымен қатар байыту фабрикаларының қайырмаларында жұмыстар жүргізу сынамалатын учаскедегі қауіпсіздікке жауап беретін адамның рұқсат етуімен жүргізіледі.

935. Қолданыстағы кен орындарында жұмыс істеу орындарына бару және керісінше қайту, осы ұйымның техникалық қызметкері бекіткен бағыты бойынша жүргізіледі.

936. Сынама алынатын орындардан тікелей өтетін жарықтандыру және жеткізетін кабельдері, сынама алу кезінде электрлік монтермен ажыратылады немесе сынама алу жұмыстары кезінде, басқа қауіпсіз қашықтыққа ауыстырылады.

937. Сынама алу үшін арнайы сұйықтық шашыратпайтын автоматты сынамаалғыштар және арнайы құрылғылар немесе құралдар қарастырылды. Қолмен сынама жасауға тек ерекше жағдайларда ғана, ұйымның техникалық басшысымен бекітілгенде ғана рұқсат беріледі. Қолмен сынама алған жағдайда сынама алушының қолғабының ұзындығы 20 см кем болмауы қажет.

938. Сынама алушылар және басқа да құралдар сынама алуға арналғансынама жасалатын ортаға қатынасына қарай химиялық инертті материалдардан жасалуы тиіс.

939. Бір сынама алғышты екінші рет қайтадан қышқыл және сілтілі ерітінділерден сынама алуға пайдалануға болмайды.

940. Бұрғылау құрылғысында керннен сынама алу үшін арнайы алаңша бөлінуі тиіс. Жәшіктердің кернмен қатталуының биіктігі олардың құлауын болдырмауы тиісті.

941. Бұрғылау шламын сынамасын алу ауысымның бұрғылау шеберінің бақылауында жүруі тиіс. Бұрғылау құрылғысы жұмыс істеп тұрған кезде, шлам жинағыштарды шешуге және құруға рұқсат етілмейді.

942.Сынама алатын ғимараттарда құрамында зияны бар заттарды сақтауға рұқст берілмейді.943. Сынама алу жұмыстары, тек осы мақсатта берілген орындарда ғана жүруі тиіс.944. Сынамаларды механикалық алуға арналған жабдықтар, дірілді басатын сенмді тұғырларда

пайдаланылу тиіс.945. Сынамаларды ұсатуды және майдалауды қолмен жүргізу, тек жабық келілерде жүргізіледі.946. Ұнтақталған сынамаларды қолмен елеу жұмыстары тығыз жабылатын қақпақтары бар

елеуіштерде жүргізіледі.947. Сынамаларды қолмен алу кезінде жұмыскерлер бір-бірінен 0,5 метр қашықтықта орын алу-

лары қажет.948. Салмағы бірнеше тонна келетін, ірі кесекті массалардан жалпы сынама алу жұмыстары,

қорғаныс борттары бар қоршалған алаңдарда өткізілуі тиіс.949. Сынамаларды ұнтақтау және елеу бойынша жұмыстар қосылған тартылып тұртын

желдеткішпен, ал құрамында зиянды заттарды сынамалар – шатыр тәрізді сорғу зонттың астында жүргізеді; жұмыстарды желдеткіш өшірулі тұрғанда жүргізуге болмайды.

950. Сынамаларды механикалық өңдеуге арналған ғимараттар ағынды-сорғыш желдеткіштерімен қамтамасыз етіледі.

951. Сынамаларды құрғату желдеткішпен жабдықталған арнайы ғимараттарда жүргізіледі.952. Шаңтұратын ошақ көздерінің стында жеке сорып алатын құрылғылар орнату тиіс.953. Улы заттары бар заттармен және улы заттармен сынама алу кезінде сору желдеткішіне

біріктірілген органикалық шыныдан жасалған бокстар қолданылады.954. Сынамаларды өңдеуге арналған құрылғылардың арасындағы өту жолдары және құрылғылар

мен ғимараттың қабырғаларының арасынан өту жолдарының ені 1 м аралықтан кем болмауы тиіс.955. Сынаманы алуға арналған құрылғылар (ұсатқыштар, майдалағыштар, елегіштер және тағы

басқалары) тұмшаланып және жергілікті желдеткіш жүйелеріне жалғасқан құрылғыларымен пайдала-нылады. Шаң болатын жабдықтарды тұмшалауға арналған жабындар алынып-салынатын болуы тиіс.

956. Желдеткіш жүйесіне қосылмаған ұсатқыш-ұнтақтағыш құрылғысының салу, түсіру және ауысу орындары жергілікті сорғы жабынмен жабдықталады.

957. Ұнтақтағыш-ұсатқыш құрылғыда шаңтұтқыш құрылғыларды шешу, түсіру тесіктерінің енін ретке келтіру, жұмыс тораптарын тазарту кездеріндегі олардың қосылып кетуін болдырмайтын тосқауыл қоятын құрылғы қарастырылады.

958. Ұсатқыштардың арту және түсіру тетіктері жұмысқа ыңғайлы биіктікте орнатылады.959. Ұсатқыш-ұнтақтағыш жабдықтардың құрылымы өңделетін кеннің тасталымын болдырмау-

ды қамтамасыз етеді.960. Ортадан тепкіш диірмендердің айналатын корпусы қарау терезесі бар қаптамамен

жабдықталады.961. Диірмен жетектерінің тісті дөңгелектері бүтндей металлдан жасалған қаптамамен, трансмис-

сиямен, біліктер, торцтар, біріктіргіш муфталар шешілетін қаптамамен қапталады.962. Ортадан тепкіш диірмендердің арту және түсіру орындарында шаңды басуға арналған суша-

шатын саптамалар орнатылады.963. Инерциялы ұсатқыштар дыбыс шығармайтын оқшаулағыш қаптамалармен жабдықталады.964. Электрқыздырғыш ұсатқыштар жұмыскерлерді ток және күйіп қалудан сақтайтын

қоршаулармен жабдықталған.965. Инерциялы дірілдегіш ұсатқыштардың қалыпсыз айналатын дөңгелектері мықты

қаптамалармен қоршалады.966. Өз салмағының әсер етуімен материалды тасымалдауға арналған арықша, тасталым орнын-

да, шаң жұтуға арналған құрылғымен жабдықталады.967. Пневматикалық жетектегі сынама алғыштармен ауажеткізетін келте құбырлардан сынама

алу жұмыстары, сынама алу орнынан 3 м қашықтықта, тек сынама алудың алдында ғана ашуға рұқсат етілетін қосымша (сақтандырғыш) бұрама бекітпе орнатылады.

968. Қолмен сынама алуға қолданылатын аспаптың массасы 8,5 кг артық болмауы тиіс. Сынама алатын аспапқа жұмыс процесінде түсетін статикалық жүктеме 5 кгс мөлшерінен артық болмауы тиіс.

969. Кесу арқылы сынама алатын аспап, сенімді бекітлген алмазды дөңгелекпен және қорғаныс қабымен жабдықталады.

970. Кесуге арқылы сынама алатын аспаптармен сынама алу кезінде, шеті кесілген дөңгелектерді және қорғаныс қабықтарының немесе дөңгелектері әлсіз бекітілгенін пайдалануға жол берілмейді.

971. Бұрғылау ұңғымаларының керндерін сынамадан өткізу керн кесетін (тас кесетін) станоктар немесе кернді кескіштерін пайдалана отырып жүргізіледі. Төсте керннен сынаманы қолмен ажыратуға болады.

972. Кернкескіш станоктар жұмыскерлерді сулы пульпадан қорғауға арналған мөлдір экранмен жабдықталады.

Керн кесетін станоктардың электрлік қозғалтқыштары ылғалды шашулардан қорғалған орында-уларда болады.

Керн кесетін станоктарда керосин буын (немесе керосин эмульсиямен алмастырылған) соруға арналған құрылғы қарастырылған. Керн кесетін құрылғылардың және керн тескіштердің құрылымы қайта өңделетін кеннің тасталу мүмкіндігінсіз қолданылады.

973. Бұрғылау ұңғымаларының керннен сынама алуға арналған ұңғылау құрылғыларында арнайы алаңша бөлінеді. Алаңшаның орнын ұңғылау шеберімен келісіп белгілеу тиіс.

974. Керні бар жәшіктер штабельдерінің биіктігі құламайтын биіктктегі оның тұрақтылығына қамтамасыз ету шартымен қолданылды.

975. Колонкалы бұрғылаудың ұңғымаларының шламдарынан сынама алуды бұрғылаушының бақылауымен жүргізу қажет. Ұңғыма станогі жұмыс істеп тұрған кезде шлам жинақтағышын шешуге және орнатуға болмайды.

976. Жүктерді көтеру және түсіру жұмыскердің шурфқа (дудкаға) түсуіне дейін немесе оның сыртқа шығуынан кейін болады.

Шурфта (дудкада) тұрған жұмыскерге жүкті беруге немесе қабылдауға рұқсат етілмейді.

6. Уранды өндірумен және өңдеумен айналысатын нысандарды жою тәртібі977. Кен орнындағы жұмыстар аяқталған соң, кен орны немесе оның уран өндіру және өңдеу

блоктарының кейбір бөліктері жоюға жатады және рекультивациялық жұмыстар жүргізіледі.978. Уранды өңдеумен және шығаруға қатысты ұйымның немесе олардың жеке объектiлерiнің

жойылуы, пайдалы кендерді өндіру жұмыстарының түбегейлi тоқтатулары толық шығаруға қатысты болып табылады және жүргiзiледі:

1) егер кеніштің одан әрi экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық зерттемесi бойынша, экономикалық немесе басқа негiздемелерге байланысты жұмыспен өтеуi аяқтағаннан соң немесе реттiң баланстық қорларын есептен шығаруына байланысты тиімсіз болса;

2) сақтап қалуы техникалық мүмкiн емес тау кен орындарының қирауымен немесе су басып қалуына қатысты техногендi аварияның пайда болу жағдайларындағы, немесе экономикалық тиiмсiз болса.

Уранды өндіру және өңдеу нысандары, оның бөліктерін жою, рекультивациялық жұмыстарды жүргізу тиісті талаптарға сай дайындалған және мемлекеттік сараптамадан өткен, сонымен қатар, Қазақстан Республикасының архитектура, қала құрылысы және құрылыс саласындағы талаптарына сәйкес жүргізіледі.

979. Игерілген, өндірілген және толық өңделген кен орындарын жоюға арналған жобаны дай-ындау алдында кен орнының гидрогеологиялық және геофизикалық зерттеулер жүргізіледі. Жобада технологиялық үдіерісте қолданылатын химиялық реагенттердің әсерінен, өңделген кен орындарынан ығысқан жерасты суларынан сақтандыру және ұңғымаларды және жерасты қабаттарды толық за-лалсыздандыру шаралары қарастырылуы қажет. Рекультивациялық жұмыстарға арналған, қалпына келетiн жер телімдері, барлық шараларды орындаудан кейiн тиiстi құжаттаманы ресiмдеу арқылы, жер телімдерін пайдаланушыларға қайтарып берілуі тиіс.

980. Жобада өндіріліп біткен кен орындағы жер асты суларының, зиянды заттардың онындағы бар болуын миграцияға бақылаудың таратушы мониторинг және өлшемдердi жүйесі ескеруi тиіс, периметр бойынша тескен бақылау ұңғылары арқылы бақылануы тиіс.

981. Өндіріліп біткен кен орындарының аумағындағы бақылағыш және технологиялық ұңғылар бекітілген тәртіпте жойылуы тиіс.

982. Ғимараттар мен құбырлардың жер бетiндегi желiлері, коммуникациялары барлығы ажыра-тылып, жиналуы тиіс. Өнеркәсіптік қалдықтармен ластанған жер телімдерінің бөлiктері тазартылып, өнеркәсiптiк қоқыстар арнайы орынға көмілуі тиіс.

983. Жобада штабельдердегі технологиялық процесс кезінде қолданылған химиялық реагенттер толық бейтараптандырылып, зиянды химиялық заттардың жерасты және жер бетіндегі су қоймаларына түсуіне жол бермеу шаралары қарастырылуы қажет.

984. Өңдеуден шыққан және штабельдерден өндірілген тау массасы, толық бейтараптандыру өткiзуден кейiн жобамен анықталған немесе басқа жерлерге көміледі. Штабельдердiң негiзi тегістеледі, бүлінген жерлерге рекультивациялық жұмыстар жүргiзiлуі тиіс.

985. Өңдеуден шыққан тау кен массасын штабельдерді толтыруға жол беріледi, бұл жобада мы-налар ескерілуi тиіс:

1) гидрооқшаулау табанға қарай 1800 аспайтын еңкіштікпен штабельдерді толтыру;2) өңдеуден шыққан үйінділерді құнарлы топырақпен жабу арқылы рекультивациялық жұмыстарды

жүргізу;3) жер бетіндегі су тоғандарында зиянды заттардың бар-жоғын тексеріп, бақылау жұмыстарын

жүргізу.


Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің

2014 жылғы 26 қараша №519 Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің

2014 жылғы 24 желтоқсан №237 Алматы қаласы

бұйрығы және қаулысы

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында қор

биржасы үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарды бекіту туралы

«Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 3-2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Қаржы министрі бұйырады және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында қор бирж асы үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Қор биржасы: 1) қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік үш айдан кешіктірмей ішкі нормативтік

құжаттамасын осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес келтірсін;2) қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан кешіктірмей осы бұйрыққа және

қаулыға сәйкес автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пысықтау және қазіргі клиенттерінің тәуекел деңгейін айқындау бойынша жұмыс жүргізсін.

3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржылық мониторинг комитеті (Тәжіяқов Б.Ш.) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық және қаулы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оларды мерзімді баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық және қаулы 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі _____________Б.СҰЛТАНОВ.2014 жылғы «___» ___________

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы ______________Қ.КЕЛІМБЕТОВ.2014 жылғы «___» __________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы №519 бұйрығымен және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 24 желтоқсандағы

№237 қаулысымен бекітілген

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында қор биржасы үшін ішкі бақылау

қағидаларына қойылатын талаптар

1. Жалпы ережелер1. Осы Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi

қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында қор биржасы үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы заң) және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5991 тіркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Қор биржасында тәуекелдерді басқару жүйесінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі нұсқаулықты бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Сауда-саттықты ұйымдастырушының ұйымдық құрылымына және қор биржасының листингтік комиссиясының құрамына қойылатын талаптар туралы және Сауда-саттықты ұйымдастырушының сауда жүйесінде жасалатын мәмілелерге қадағалау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын сауда-саттықты ұйымдастырушының ұйымдық құрылымының қызметін жүзеге асыру ережесін бекіту жөніндегі» 2008 жылғы 28 қарашадағы № 195 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2009 жылғы 30 қарашадағы № 244 қаулысына сәйкес әзірленді.

2. Егер Талаптарда өзгеше белгіленбесе, онда Талаптарда қолданылатын ұғымдар КЖ/ТҚҚ туралы заңда көрсетілген мағынамен пайдаланылады.

Талаптардың мақсаттары үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) активтерді оқшаулау – қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және

терроризмдi қаржыландыру тәуекелдерін (бұдан әрі – КЖ/ТҚ) азайтудың банк шоты (банк шоттары) бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру арқылы қолданылатын тәсілі;

2) әдеттегіден тыс операция (мәміле) – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен және қор бир-жасы дербес әзірлеген белгілер ескеріле отырып, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 4-тармағына сәйкес міндетті зерделенуген жататын операция (мәміле);

3) КЖ/ТҚ тәуекелдері – КЖ/ТҚ процестеріне немесе өзге қылмыстық іс-әрекетке қор биржасын, сондай-ақ оның мүшелерін қасақана немесе қасақана емес тарту тәуекелдері;

4) КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару – КЖ/ТҚ тәуекелдерін анықтау, бағалау, мониторингі, сондай-ақ оларды азайту жөнінде қор биржасы қабылдайтын шаралардың жиынтығы (өнімдерге/қызметтерге, клиенттерге, сондай-ақ клиенттер жүргізетін операцияларға қатысты);

5) шекті операция – ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жүргізілетін, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабына сәйкес қаржы мониторингіне жататын және КЖ/ТҚҚ туралы заңда белгіленген шекті сомаға тең не одан асатын операция;

6) іскерлік қарым-қатынас – қор биржасының банк шотын ашу және жүргізу жөнінде қызмет көрсету бойынша қарым-қатынас.

3. Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ) мақсатындағы ішкі бақылауды қор биржасы:

1) КЖ/ТҚҚ туралы заңның талаптарын қор биржасының орындауын қамтамасыз ету;2) қор биржасының ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін КЖ/ТҚ тәуекелдерін және қатар жүретін

тәуекелдерді (операциялық, бедел, құқықтық) басқару үшін жеткілікті деңгейде ұстап тұру;3) қор биржасын, оның лауазымды тұлғаларын және қызметкерлерін КЖ/ТҚ процестеріне тарту

мақсатында жүзеге асырады.4. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде қор биржасы қор биржасының

ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалауды жүргізуіне қойылатын талаптар кіретін ішкі бақылау қағидаларын әзірлейді.

Ішкі бақылау қағидалары КЖ/ТҚҚ туралы заңның 11-бабында көзделген бағдарламалардан тұрады, оларды қор биржасы Талаптарға сәйкес әзірлейді және ішкі нормативтік құжат не осындай құжаттардың жиынтығы болып табылады.

2. КЖ/ТҚҚ ішкі жүйесін ұйымдастыру және КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы

5. Қор биржасында қор биржасының ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен қор биржасында ішкі бақылау қағидаларын сақтауға мониторингті жүзеге асыруға жауапты лауазымды адам (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындалады.

6. Мыналар жауапты қызметкерлерге қойылатын талаптар болып табылады:1) жоғары білімінің болуы;2) биржалық және (немесе) банктік операцияларды жүзеге асырумен байланысты қор биржасы

бөлімшесі басшысының лауазымында кемінде бір жыл стажының не КЖ/ТҚҚ саласында кемінде екі жыл стажының не қаржылық қызметтерді ұсыну және (немесе) реттеу саласында кемінде үш жыл жұмыс стажының болуы;

3) «Бағалы қағаздар рыногы туралы» 2003 жылғы 2 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мінсіз іскерлік беделінің болуы.

7. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына:1) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде жауапты қызметкердің функцияларын,

өкілеттіктерін, жауапты қызметкердің уәкілетті органдармен, қор биржасының бөлімшелерімен және қызметкерлерімен өзара іс-қимылы тәртібін сипаттау;

2) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру және КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингін жүзеге асыратын және КЖ/ТҚҚ бойынша өзге де шараларды қабылдайтын мемлекеттік органға (бұдан әрі – қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган) хабарламаларды, оның ішінде оларды әзірлеушілер туралы мәліметтерді беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және бағдарламалық қамтамасыз ету туралы мәліметтер;

3) мәліметтерді тіркеу, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды іске асыру барысында алынған құжаттарды және ақпаратты сақтау тәртібі;

4) қор биржасы қызметкерлерінің, оның ішінде жауапты қызметкердің қор биржасының уәкілетті органдарын КЖ/ТҚҚ туралы заңды, сондай-ақ қор биржасының қызметкерлері жол берген ішкі бақылау қағидаларын бұзудың белгілі болған фактілері туралы хабарлау тәртібі;

5) қор биржасы ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша басқару есептілігін дайындау және қор биржасының уәкілетті органдарына беру тәртібі кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің функцияларына:

1) дайындалған және қор биржасының атқарушы органымен келісілген ішкі бақылау қағидаларының және (немесе) оларға өзгерістердің (толықтырулардың) болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ қор биржа-сында олардың сақталуына мониторинг;

2) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламалар ұсынуды және олардың ұсынылуына бақылауды ұйымдастыру;

3) клиенттердің операцияларын күдікті ретінде тану және қор биржасының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламаларды жіберу қажеттілігі туралы шешімдер қабылдау;

4) КЖ/ТҚҚ туралы заңда және клиенттермен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда және банктің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен клиенттердің операциялар жүргізуін тоқтата тұру не бас тарту туралы шешімдер қабылдау;

5) қор биржасының уәкілетті органына КЖ/ТҚҚ туралы заңда және қор биржасының ішкі құжаттарында көзделген жағдайларда және тәртіппен клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешім қабылдау үшін сұрау салулар жіберу;

6) қор биржасының уәкілетті органын қор биржасының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен анықталған ішкі бақылау қағидаларын бұзушылықтар туралы хабардар ету;

7) қор биржасының уәкілетті органына есептерді қалыптастыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау қағидаларын іске асыру нәтижелері және тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін жақсарту жөніндегі ұсынылып отырған шаралар туралы ақпаратты дайындау кіреді, бірақ олармен шектелмейді;

9. Жүктелген функцияларды орындау үшін жауапты қызметкерге, төмендегілерді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, мынадай өкілеттіктер беріледі:

1) өз функцияларын толық көлемде жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте және қор биржасының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қор биржасының барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелеріне, телекоммуникация құралдарына, құжаттар мен файлдарға рұқсат алу;

2) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету;3) қор биржасы бөлімшелерінен алынатын құжаттар мен файлдардың сақталуын қамтамасыз ету.10. Жауапты қызметкердің функциялары ішкі аудит қызметі жүзеге асыратын функциялармен,

сондай-ақ қор биржасы бөлімшелерінің биржалық және (немесе) банк операцияларын жүзеге асырумен байланысты жүзеге асыратын функцияларымен сәйкес келмейді.

11. Қор биржасы ішкі бақылау мәселелері бойынша процестерді автоматтандыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында мынадай талаптарға сәйкес келетін автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пайда-ланады:

1) енгізілетін өзгерістерді (толықтыруларды) қоса алғанда, клиенттердің досьесін (сауалнамаларын) енгізу мүмкіндігі;

2) КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, сондай-ақ қор биржасы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшыраушылық дәрежесін бағалау нәтижелерін ескере отырып, алдын ала берілген кри-терийлер бойынша шекті, әдеттегіден тыс және күмәнді операцияларды анықтау;

3) дерекқордан клиенттердің досьесі (сауалнамалары), жүргізілген операциялар, қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберілген хабарлар бойынша ақпаратты алып тастау мүмкіндігінің болмауы;

4) ақпаратты резервтік көшіру және сақтау жүйелерінің болуы;5) жаңғыртудан қорғалған, әрбір пайдаланушының жұмыс хаттамасын жүргізу.

3. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасы 12. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында қор биржасы КЖ/ТҚ тәуекелдерін

басқару бағдарламасын әзірлейді. 13. Қор биржасы жыл сайынғы негізде қор биржасы қызметтерінің ең кем дегенде тәуекелдердің

мынадай арнайы санаттарын ескере отырып, КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалауды жүзеге асырады: клиенттердің типіне қарай тәуекел, ел (географиялық) тәуекелі, көрсетілетін қызметтің және (немесе) оны көрсету тәсілінің тәуекелі.

Қор биржасы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау клиенттердің

операцияларын бірегейлендіру рәсімдерін және мониторингін өзгертуді, қандай да бір операцияларды жүргізуге лимиттерді белгілеуді, қызмет көрсету талаптарын өзгертуді, қызмет көрсетуден бас тартуды қоса алғанда, анықталған тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған ықтимал іс-шараларды сипаттаумен қатар жүреді.

14. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелінен асып түсетін клиенттер типтері мыналар-дан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:

1) шетелдік қаржы ұйымдары; 2) Талаптардың 15-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) тұлғалар,

сондай-ақ осындай тұлғалардың Қазақстан Республикасында орналасқан филиалдары мен өкілдіктері.15. Қор биржасы осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерден келген клиенттерге қызмет

көрсетумен, осындай шет мемлекеттердің қатысуымен ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен опе-рацияларды жүзеге асырумен байланысты ел (географиялық) тәуекелін бағалауды жүзеге асырады.

КЖ/ТҚ тәуекелін жоғарылататын операциялар жүргізетіндер шет мемлекеттер болып табылады: 1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган жасайтын Ақшаны жылыстатумен күрес жөніндегі

қаржы шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткілікті түрде орындамайтын мемлекеттердің тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

2) БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) қабылданатын шет мемлекеттер (аумақтар);

3) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін жеңілдікпен салық салынатын мемлекеттер тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

4) басқа факторлар (сыбайлас жемқорлық, есірткіні өндіру, айналымы және (немесе) транзиті деңгейі туралы мәліметтер, халықаралық терроризмге қолдау көрсету туралы мәліметтер және басқалары) негізінде КЖ/ТҚ жоғары тәуекелі бар ретінде қор биржасы айқындаған шет мемлекеттер (аумақтар).

16. Қор биржасының КЖ/ТҚ жоғары тәуекеліне ұшырағыш қызметтері, сондай-ақ оларды көрсету тәсілдері мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:

1) дербес компьютерлер, телефондар, электрондық терминалдар арқылы қызмет көрсетуді қоса алғанда, клиенттерге қашықтан қызмет көрсету;

2) шетелдік қаржы ұйымдарының банк шоттары.17. Қор биржасы қызметтерінің Талаптардың 14, 15, 16-тармақтарында көрсетілген тәуекел фактор-

ларына сәйкес КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін бағалаған кезде қор биржасы мыналарды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей мынадай қосымша мәліметтерді ескереді:

1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға қор биржасы жіберген клиенттердің күмәнді опе-рациялары туралы хабарлар саны;

2) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға қор биржасы жіберген клиенттердің шекті опе-рациялары туралы хабарлар саны.

18. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын іске асыру шеңберінде қор биржасы Талаптардың 14, 15 және 16-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын, сондай-ақ қор бир-жасы белгілейтін өзге де санаттар мен тәуекелдер факторларын ескере отырып, клиенттерді жіктеу жөнінде шаралар қолданады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қор биржасында бар клиент (клиенттер) туралы мәліметтер мен ақпаратқа жүргізілген талдау нәтижелері бойынша қор биржасы белгілейді және тәуекел деңгейін айқындаудың кемінде екі деңгейден тұратын шкаласы бойынша бағаланады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қайта қарауды қор биржасы клиент (клиенттер тобы) туралы мәліметтердің жаңартылуына қарай жүзеге асырады.

4. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы19. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру бойынша талаптарын іске асыру мақсатында

қор биржасы клиенттерді (олардың өкілдерін) және бенефициарлық меншік иелерін сәйкестендіру бағдарламасын әзірлейді.

Қор биржасының клиент (оның өкілі) туралы мәліметтерді тіркеу және дәйектілігін тексеру, бенефициарлық меншік иесін анықтау және ол туралы мәліметтерді тіркеу, іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілеу және тіркеу, сондай-ақ Талаптарда көзделген Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы өзге де мәліметтерді алу және тіркеу бойынша іс-шараларды жүргізуі клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру болып табылады.

Клиенттің тәуекел деңгейіне қарай қор биржасы жүргізетін іс-шаралардың деңгейі клиентті, бенефициарлық меншік иесін стандартты, жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендірумен көрсетіледі.

20. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 2-тармағының талаптарын ескере отырып, қор биржасы клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді жүргізеді, сондай-ақ мынадай:

1) клиентпен іскерлік қарым-қатынастарды орнату;2) клиенттің шекті операцияны (мәмілені) жасауы;3) клиенттің күдікті операциясын (мәмілесін) анықтау;4) жеке және заңды тұлғалар туралы бұрын алынған деректердің дәйектілігіне күмән туғызатын

негіздемелердің болуы жағдайларында іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілейді.Клиент орнатылған іскерлік қарым-қатынастар шегінде операция жүргізген кезде, егер ол, осы

тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, осындай іскерлік қарым-қатынастар орнатылған, сондай-ақ бұрын алынған мәліметтерді жаңарту не клиенттің тәуекелі деңгейіне және Талаптарға сәйкес қосымша мәліметтерді алу үшін қажет болған кезде клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру жүргізілмейді.

21. Талаптардың 20-тармағына сәйкес алынған мәліметтерді қор биржасы клиенттің қор биржа-сында іскерлік қарым-қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және олар аяқталғаннан кейін кем дегенде бес жыл сақталатын досьесіне енгізеді.

Клиенттің досьесіне енгізілуі және стандартты, жеңілдетілген не тереңдетілген сәйкестендіру жүргізген кезде дәйектілігі тексерілуі тиіс ең аз талап етілетін мәліметтер Талаптардың Қосымшасында белгіленген.

22. Клиент ақша аударымын жүзеге асырған не оның пайдасына қолма-қол ақшасыз төлем немесе ақша аударымы келіп түскен кезде қор биржасы төлем құжатында КЖ/ТҚҚ туралы заңның 7-бабы 2-тармағында көзделген клиент туралы мәліметтердің болуын, сондай-ақ оларды төлемге, ақша аударымына қатысушы қаржы ұйымына берілуін бақылайды.

23. Қор биржасы жеңілдетілген сәйкестендіруді мынадай: 1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоса алғанда, Қазақстан Республикасының

мемлекеттік органдары, сондай-ақ бақылауын мемлекеттік органдар жүзеге асыратын заңды тұлғалар;2) мемлекеттік мекеме немесе мемлекеттік кәсіпорын ұйымдық құқықтық нысанында құрылған

заңды тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингіне тиесілі заңды тұлғалар;

3) екінші деңгейдегі банктер, Қазақстан Республикасының резиденті бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары, сондай-ақ акциялары шет мемлекеттің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;

4) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не қатысушысы Қазақстан Республикасы болып табылатын халықаралық ұйымдар сияқты клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнатқан жағдайларда жүргізеді.

24. Қор биржасы тереңдетілген сәйкестендіруді: 1) клиентке жоғары тәуекел деңгейі тағайындаған кезде;2) тереңдетілген сәйкестендіруді жүргізу қаржылық мониторинг жөніндегі уәкілетті органға осындай

операция туралы хабарлама жіберілгені туралы оның қасақана емес хабардар болуына әкеп соғатын жағдайларды қоспағанда, клиентке мониторинг жүргізу және операцияларын зерделеу барысында күдікті операцияны (мәмілені) не оны жасау әрекетін анықтаған кезде;

3) клиент ұсынған мәліметтердің дәйектілігінде күмән болған кезде;4) қор биржасының ішкі құжаттарында белгіленген жағдайларда, оның ішінде жауапты қызметкердің

шешімі бойынша жүргізеді.25. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында қор биржасы КЖ/ТҚҚ

туралы заңның 12-бабына сәйкес алынатын терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байла-нысты тұлғалардың және ұйымдардың тізбесінде (бұдан әрі – Тізбе) осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.

Шетелдіктерге, шет мемлекеті азаматтығының болуы туралы қор биржасында мәліметтер болған өзге де адамдарға қатысты, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қор биржасы клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) шетелдік жария лауазымды адамға жататынын тексереді.

26. Клиент (оның өкілі) ұсынатын құжаттар клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді растау мақсатында олардың дәйектілігі тексеріледі.

27. Клиентті, оның өкілін және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру бағдарламасы мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:

1) іскерлік қатынастар белгілеуден және (немесе) операциялар жүргізуден бас тартудың тәртібі мен негізін қоса алғанда, клиенттерді қызмет көрсетуге қабылдау, сондай-ақ іскерлік қатынастарды тоқтату тәртібі;

2) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру тәртібі, оның ішінде жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендіру рәсімдерінің ерекшеліктері;

3) шетелдік қаржы ұйымдарымен іскерлік қатынастар орнату кезінде сәйкестендіруді жүргізу ерекшеліктері;

4) қор биржасының қызмет көрсетілетін немесе қызмет көрсетуге қабылданатын тұлғалардың, сондай-ақ олардың бенефициарлық меншік иелерінің арасынан шетелдік жария лауазымды тұлғаларды анықтауына бағытталған шаралардың сипаты;

5) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің Тізбеде болуын тексеру тәртібі;6) банк шотын аралық ашу кезінде сәйкестендіру ерекшеліктері (жеке клиенттің немесе оның

өкілінің қатысуынсыз);7) басқа қаржы ұйымдарынан мәліметтер алу арқылы клиенттерді сәйкестендіру ерекшеліктері;8) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша

ақпарат көздерін, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатын ақпараттың сипаты;9) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің дәйектілігін тексеру

тәртібі;10) клиент досьесінің нысанына, мазмұнына және жүргізу тәртібіне, мәліметтерді жаңарту кезеңдігін

көрсете отырып, досьедегі мәліметтерді жаңарту тәртібіне қойылатын талаптар;11) қор биржасы қызметкерлерінің сәйкестендіруді жүргізу кезінде алынған ақпаратқа

қолжетімділігін қамтамасыз ету тәртібі;12) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау тәртібі, мұндай тәуекелді бағалау негіздері.

5. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы28. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру жөніндегі, сондай-ақ шекті және күмәнді

операциялар туралы хабарларды анықтау және қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберу жөніндегі талаптарын іске асыру мақсатында қор биржасы клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын әзірлейді.

29. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы шеңберінде қор биржасы клиенттер (олардың өкілдері) және бенефициарлық меншік иелері туралы қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) алу жөнінде, cондай-ақ клиенттердің операцияларын зерделеу жөнінде және шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операцияларды анықтау жөнінде іс-шаралар жүргізеді.

Қор биржасы клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің нәтижелерін қор биржасы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін жыл сайын бағалау үшін, сондай-ақ клиенттер тәуекелдерінің деңгейлерін қайта қарау үшін пайдаланады.

Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер Талаптардың 21-тармағында көрсетілген клиенттің досьесіне енгізіледі және (немесе) клиентпен іскерлік қатынастардың барлық кезеңінде және олар аяқталған күннен бастап кемінде бес жыл бойы сақталынады.

30. Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді жаңартудың кезеңдігін және (немесе) алу қажеттігін қор биржасы клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын қор биржасы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып белгілейді.

Талаптардың 24-тармағында көзделген жағдайларда, қор биржасы клиентті тереңдете сәйкестендіруді жүргізеді.

Тәуекел деңгейі жоғары клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді жаңарту жылына кемінде бір рет жүзеге асырылады.

Клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) тізбеде болуын (Тізбеге қосылуын) тексеру клиенттің тәуекел деңгейіне байланысты емес және Тізбеге өзгерістер енгізілуіне (Тізбенің жаңартылуына) қарай жүзеге асырылады.

31. Қор биржасы клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайда-ланатын қор биржасы қызметінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып, сондай-ақ бар КЖ/ТҚ сценарийлерін (схемаларын) және (немесе) әдеттегіден тыс және күмәнді операциялардың белгілерін ескере отырып клиенттің операцияларын зерделеу дәрежесін айқындайды.

Қор биржасы клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда, сондай-ақ клиент күмәнді операцияны жүргізген жағдайда клиент белгіленген уақыт кезеңінде жүргізіп жатқан (жүргізген) операцияларды (мәмілелерді) зерделейді.

32. Клиент операцияларының мониторингі және зерделеу бағдарламасында:1) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, сондай-ақ қор биржасы дербес әзірлеген

белгілердің негізінде жасалатын әдеттегіден тыс және күдікті операциялар белгілерінің тізбесі;2) қор биржасы бөлімшелері (қызметкерлері) арасында Талаптарда көзделген жағдайларда клиент

(оның өкілі) пен бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) оларды алу жөніндегі міндеттерді бөлу;

3) қор биржасы бөлімшелері (қызметкерлері) арасында шекті, әдеттегіден тыс және күдікті опе-рациялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында бір-біріне беру жөніндегі міндеттерді бөлу;

4) қор биржасы бөлімшелерінің шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операцияларды анықтаған кезде өзара әрекет ету тетіктерін сипаттау;

5) жауапты қызметкердің клиент операциясының түрін белгілеу туралы шешімді қабылдау тәртібі, негізі және мерзімі;

6) бөлімшелердің (қызметкерлердің) клиент операциясын жүргізуден бас тарту жөніндегі (бенефициарлық меншік клиент иесі Тізбеде тұруына байланысты бас тартуды қоспағанда), сондай-ақ клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату жөніндегі шешімді қабылдау бойынша өзара әрекет ету тәртібі;

7) қор биржасы бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) Тізбедегі клиенттер мен бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттердің активтерін дереу тоқтату бойын-ша өзара әрекет ету тәртібі;

8) әдеттегіден тыс операцияларды зерделеу нәтижелері жөніндегі мәліметтерді, сондай-ақ шекті және күдікті операциялар жөніндегі мәліметтерді (оның ішінде операциялар сомасы, төлем валюта-сы, клиенттің қарсы агенті туралы деректерді) тіркеу (оның ішінде тіркеу әдістері) және сақтау тәртібі;

9) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға шекті және күдікті операциялар туралы хабар-ламаларды ұсыну тәртібі;

10) қор биржасының уәкілетті органдарына шекті және күдікті операциялар анықталғаны жөнінде хабарлау (қажеттілігіне қарай) тәртібі;

11) клиент әдеттегіден тыс және (немесе) күдікті операцияларды жүйелі және (немесе) елеулі көлемде жүзеге асырған жағдайда, қор биржасы клиент пен оның операциясына қатысты шараларды қабылдау тәртібі және қабылдайтын шаралардың сипаты қамтылған, бірақ олармен шектелмеген.

33. Операцияны шекті ретінде белгілеудің заңдылығы бөлігінде күмән туындаған кезде, сондай-ақ әдеттегіден тыс немесе күдікті операцияны анықтаған кезде, аталған операцияны анықтаған қор биржасының қызметкері қор биржасының ішкі нормативтік құжаттарында белгіленген тәртіппен, нысанда және мерзімде жауапты қызметкерге осындай операция жөніндегі хабарламаны жібереді.

Бір хабарламада бірнеше операциялар туралы ақпараттың болуына жол беріледі.Қор биржасы осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген операциялар туралы хабарламаны,

сондай-ақ оларды зерттеудің нәтижелерін клиентпен қатынастарды тоқтатқан күннен бастап кемінде бес жыл сақтайды.

6. Қор биржасының қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы

34. Қызметкерлердің КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, ішкі бақылау және өзге де ішкі нормативтік құжаттардың ережелерін орындау үшін қажетті білім алуы және дағдыларды қалыптастыруы қор биржасының қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – Оқыту бағдарламасы) мақсаты болып табылады.

35. Оқу бағдарламасына:1) оқытудың тақырыптарын, өткізу әдістерін, мерзімдерін және оқытуды өткізуге жауапты бөлімшені

қамтитын қызметкерлерді оқыту тәртібі;2) қызметкерлері оқып жатқан тиісті қор биржасы бөлімшелерінің тізбесі;3) оқыту нәтижелерін сақтау тәртібі мен нысандары;4) қор биржасы қызметкерлерінің КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша білімдерін тексеру тәртібі мен

нысандары кіреді.36. Қор биржасы қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен талаптарды ескере отырып,

оқытуды өткізудің нысандары мен кезеңдігін белгілейді.

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында қор биржасы үшін ішкі бақылау қағидаларына

қойылатын талаптарға қосымша

Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі

Стандартты Жеңілдетілген Тереңдетілген 1. Заңды тұлға туралы жалпы мәліметтер

Ұйымдық-құқықтық нысанды қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса)

Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны

Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері)

28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz22Бағалы қағаздар нарығындағы брокерлік және (не-месе) дилерлік қызметке, сондай-ақ ұлттық және шетел валютасында банк операцияларын жүзеге асыруға берілген лицензиялардың нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

Лицензияны (лицензияларды) берген органның (органдардың) атауы

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Атқарушы органның нақты тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Байланыс телефоны және факс нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы және интер-нет-ресурс атауы

Банктік сәйкестендіру коды (БСК) SWIFT TELEX

2. Шетелдік заңды тұлға туралы қосымша мәліметтерТіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды)

Тіркелген мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі 3. Меншік және басқару құрылымы туралы мәліметтер

Құрылтай құжаттарына сәйкес органдардың құрылымы мен атауы (жоғарғы орган, атқарушы орган, өзге органдар)

Заңды тұлға органдарының құрылымы белгіленген құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні

3.1. Жоғарғы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖоғарғы органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) және (немесе) заңды тұлғалардың толық атауы

Жоғарғы органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың азаматтығы (бар болса) және (неме-се) заңды тұлғаларды тіркеген мемлекет

Жоғарғы органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың жеке сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не жеке басын куәландыратын құжаттарының нөмірлері, сериялары (бар болса), берілген күндері және қолданылу мерзімдері

Жоғарғы органның құрамына кіретін заңды тұлғалар үшін бизнес-сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не тіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірлері (кодтары)

Құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні не акционерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не жоғарғы органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

3.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар бол-са) не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (немесе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Соның негізінде тұлға жеке дара атқарушы органның не алқалық атқарушы орган басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (бұйрықтың, жал-пы жиналыс хаттамасының, директорлар кеңесі хаттамасының және т.б.) нөмірі мен күні

3.3 Өзге басқару органдарының дербес құрамы туралы мәліметтер (бар болса)Басқару органы басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Басқару органы басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Басқару органы басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Басқару органы басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Басқару органы басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Соның негізінде тұлға басқару органы басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (жалпы жиналыс хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні

4. Заңды тұлғаның өкілі туралы мәліметЗаңды тұлға өкілінің (заңды тұлға филиалы бас-шысын (өкілін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Жеке басын куәландыратын құжатты бер-ген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы немесе келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шот-ты басқару) жасауға құқық берген құжаттың (бұйрықтың, сенімхаттың) нөмірі, күні және қолданылу мерзімі (бар болса

Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық берген құжатқа қол қойған тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметЗаңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесінің не орналастырылған акцияларының жи-ырма бестен астамы (басымдылық берілгендерді және қоғам сатып алғандарды қоспағанда) тура немесе жанама тиесілі болатын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Басқа да негіздер бойынша заңды тұлғаны бақылауды жүзеге асыратын жеке тұлғаның (тұлғалардың) бар/жоқ екендігі туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Бенефициарлық меншік иесінің салықтық резиденттігінің, оның ішінде шет мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі

Бенефициарлық меншік иесінің байланыс телефонының нөмірі (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің – шетел азаматының шетелдік лауазымды жария тұлғаға немесе оған байланысты адамдарға (отбасы мүшелері) қатыстылығы

6. Шетелдік қаржы ұйымының нарықтағы жағдайы туралы мәлімет

Шетелдік қаржы ұйымының тарихы, іскерлік беделі, нарықтағы атқаратын секторы және бәсекелестігі, қайта құрылуы, қызметі сипатындағы өзгерістер туралы мәліметтер

Соңғы аудиторлық тексеру күнін көрсете отырып шетелдік қаржы ұйымының дәйекті бухгалтерлік есептілігінің аудитін жүзеге асыратын ішкі аудиторлық ұйымның атауы

Халықаралық рейтингтік агенттігі (Moоdy`s Investors Service, Standard&Poor`s немесе Fitch Ratings) берген рейтингтік бағаның болуы/болмауы туралы белгі

Негізгі корреспонденттерінің атауы және SWIFT Еншілес және тәуелді ұйымдарының атауы және орналасқан жерлері

Басқа мемлекеттердегі филиалдарының (өкілдіктерінің) (бар болса) атауы және орналасқан жерлері

Шетелдік қаржы ұйымы тиесілі қаржы тобының/холдингінің (бар болса) атауы және орналасқан жерлері

7. Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы iс-қимыл (КЖ/ТҚҚ) жөнінде

шетелдік қаржы ұйымы қабылдайтын шаралар туралы мәліметтер Тиісті нормативтік құқықтық актілердің атауын, күнін, нөмірін, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның (бар болса) ата-уын көрсете отырып шетелдік қаржы ұйымы тіркелген мемлекетте КЖ/ТҚҚ мәселелері жөніндегі орындалуға мінетті нормативтік құқықтық актілердің болуы/болмауы туралы белгі

КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша соңғы жүргізілген тексеру күні мен нәтижелерін көрсете отырып, шетелдік қаржы ұйымы тіркелген мемлекетте қадағалау органының атауы және орналасқан жері

Шешім шығарылған күнді және шешімді шығарған органның атауын (бар болса) көрсете отырып, шетелдік қаржы ұйымына және (немесе) оның басшы қызметкерлеріне КЖ/ТҚҚ туралы заңнаманы бұзғаны үшін соңғы бес жылда қолданылған қылмыстық немесе әкімшілік сипаттағы шаралар (санкциялар, ықпал ету шаралары)

Шетелдік қаржы ұйымында қабылданған күнді және соңғы өзгерістерді енгізу күнін көрсете отырып, КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі нормативтік құқықтық құжаттардың болуы/болма-уы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымының шетелдік еншілес және тәуелді ұйымдарына, филиалдарына (өкілдіктеріне) (бар болса) КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі нормативтік құқықтық құжаттардың қолданылуы/қолданылмауы туралы белгі

(Соңы. Басы 21-бетте). Соңғы аудиторлық тексерудің күні мен нәтижелерін көрсете отырып, ішкі аудит бөлімшесінің және сыртқы аудиторлық ұйымының шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі нормативтік құқықтық құжаттардың тиімділігін бағалау рәсімінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ саласында қызметін атқаратын бөлімшенің болуы/ болмауы туралы белгі, осындай бөлімшенің атауын көрсете отырып (бар болса)

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ мәселелері жөнінде басшы қызметкер немесе директор-лар кеңесінің мүшесі деңгейінде жауапты қызметкердің, оның тегін, атын, әкесінің атын (бар болса), лауазымын, байланыс телефоны мен электрондық мекенжайын көрсете отырып, болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында тәуекел фактор-ларын (клиент түрі бойынша тәуекел, елдік (географиялық) тәуекел, қызмет көрсету (өнім) тәуекелі) ескере отырып, заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін басқару рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында тәуекелдерді сәйкестендіру, бағалау және клиент қаражатының шығу көзін анықтау бойынша рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында шетелдік әйгілі лауа-зымды тұлғалармен іскерлік қарым-қатынастарды орнату тәртібін реттейтін рәсімдердің болуы/бол-мауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында аноним шоттардың бо-луы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында аноним шоттарды ашу-ды болдырмауға бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді (автоматтандырылған ақпараттық жүйені) қоса алғанда клиенттердің операцияларына монито-ринг жүргізу және күдікті қызметін (операцияла-рын) анықтау рәсімдерінің болуы/болмауы тура-лы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында террористер мен терроризмді қаржыландыруға байланысты тұлғалардың қаржы және өзге де ресурстарға қолжеткізуін болдырмауға бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі (активтердің қозғалысын тоқтату)

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша қызметкерлерді дайындау және оқыту жөніндегі (оқыту кезеңділігін және соңғы оқыту күнін қоса алғанда) рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымының ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамай-тын мемлекеттерде (аймақтарда) орналасқан филиалдарының (өкілдіктерінің) болуы/болмауы туралы, осындай филиалдардың (өкілдіктердің) атау мен олардың орналасқан жерлері көрсетілген белгі

Шетелдік қаржы ұйымының ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын мемлекеттерде (аймақтарда) тіркелген банктермен немесе өзге қаржы ұйымдарымен қолданыстағы корреспонденттік қарым-қатынастарының болуы/болмауы туралы, осындай банктердің және өзге қаржы ұйымдарының атаулары көрсетілген белгі

Шетелдік қаржы ұйымының салық салу жеңілдетілген және (немесе) қаржылық операция-лар жүргізу кезінде ақпаратты жарияламауды және ұсынуды көздемейтін мемлекеттерде (аймақтарда) тіркелген банктермен немесе өзге қаржы ұйымдарымен қолданыстағы корреспонденттік қарым-қатынастарының болуы/болмауы туралы, осындай банктер мен қаржы ұйымдарының атау-лары көрсетілген белгі

Шетелдік қаржы ұйымының ширма банктерімен қолданыстағы корреспонденттік қарым-қатынастарының болуы/болмауы туралы, осын-дай ширма банктердің атаулары (бар болса) көрсетілген белгі

Шетелдік қаржы ұйымында ширма банктермен корреспонденттік қарым-қатынастарды орнатуға кедергі келтіретін рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

8. Операциялар мониторингінің нәтижелері және қызметтік ақпаратКлиенттің, оның бенефициарлық меншік иесінің терроризмді және экстремизмді қаржыландыруға байланысты тұлғалар тізбесінде болуы туралы белгі

Операциялардың, оның ішінде жасалатын операцияларды қаржыландыру көздерінің дәйектілігін тексеру жөніндегі шаралардың соңғы мониторингісінің нәтижелері

Тәуекел деңгейі Мәліметтер алынған (жаңғыртылған) күн

Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға берілген түсініктемелер:1. Мына төмендегілер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жеке басын куәландыратын

құжат болып табылады және олардыңнегізінде азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалады:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлігі;3) туу туралы куәлік (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашу кезінде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжат (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) Шетелдіктің Қазақстан Республикасында тұруға ыхтиярхаты;3) Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес жеке басын

куәландыратын құжат ретінде танылған басқа құжат, оның негізінде Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалады.

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлігі.2. Салық резиденттігінің мәртебесі нысанын Қор биржасы Салық ақпаратымен алмасу саласын-

да Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескеріп, дербес белгілейтін сауалнамада (өтініште) клиент көрсеткен мәліметтердің негізінде белгіленеді.

Қазақстан Республикасының салық резиденттігін растау үшін Қазақстан Республикасының Салық заңнамасының 225-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының салық органы берген құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттардың түпнұсқаларының немесе нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерін салыстырып тексеру, қолжетімді дереккөздерден алынған деректерді (деректер қорын) салыстырып тексеру, мекенжай бой-ынша жол жүруді қоса алғанда, өзге де әдістермен мәліметтерді тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке адамды сәйкестендіру жөніндегі мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде сондай-ақ құжатқа салынған жеке басын куәландыратын фотосуретті клиентке (клиенттің өкіліне) қарап отырып салысты-рып тексеру арқылы жүргізіледі.

4. Егер халықаралық ұйымды құру және (немесе) оның мемлекет (мемлекеттер) аумағында болуы жөніндегі талаптар туралы шарттарда олардың қызметті тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз тиісінше жүзеге асыруы көзделмесе, лицензияны тіркеуге және оның болуына қатысты мәліметтер осындай халықаралық ұйымға қатысты да белгіленеді.

Шартты белгілер:- тиісті мәліметтерді тіркеу қажеттілігі; - тиісті мәліметтерді тіркеу және олардың дәйектілігін тексеру қажеттілігі

Бұйрық және қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 9 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 10207 болып енгізілді.


2014 жылғы 26 қараша № 518 Астана қаласы

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің

2014 жылғы 24 желтоқсан № 236 Алматы қаласы

БҰЙРЫҒЫ ЖӘНЕ ҚАУЛЫСЫ

Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында

ақша аударымының банкаралық жүйесінің операторын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын та-

лаптарды бекіту туралы«Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді

қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 3-2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Қаржы министрі бұйырады және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ақша аударымының банкаралық жүйесінің операторын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Ақша аударымының банкаралық жүйесінің операторын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және микроқаржы ұйымдары:

1) осы бұйрық және қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік үш айдан кешіктірмей ішкі құжаттаманы осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес келтірсін;

2) осы бұйрық және қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан кешіктірмей осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес автоматтандырылған ақпарат жүйелерін пысықтау және қазіргі клиенттерінің тәуекел деңгейін айқындау бойынша іс-шаралар жүргізсін.

3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржы мониторингі комитеті (Тәжіяқов Б.Ш.) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық және қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оларды мерзімді баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпарат-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресур-сында орналастыруды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық және қаулы 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі _____________Б. СҰЛТАНОВ2014 жылғы «___» ___________

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы

______________Қ. КЕЛІМБЕТОВ2014 жылғы «___» ___________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы № 518 бұйрығымен және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 24 желтоқсандағы

№ 236 қаулысымен бекітілген

Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ақша аударымының банкаралық

жүйесінің операторын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыра-тын ұйымдар және микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына

қойылатын талаптар

1. Жалпы ережелер1. Осы Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді

қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ақша аударымының банкаралық жүйесінің операто-рын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі - Талаптар) «Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы заң) сәйкес әзірленді және ипотекалық ұйымдарға, агроөнеркәсіптік кешен саласындағы ұлттық басқарушы холдингтің еншілес ұйымдарына, қызметінің айрықша түрі шетелдік қолма-қол валютамен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларға, банктер болып та-былмайтын, банкноталарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялау операцияларын жүзеге асыратын заңды тұлғаларға, сондай-ақ микроқаржы ұйымдарына (бұдан әрі – ұйымдар) қолданылады.

2. Егер Талаптармен өзгеше көзделмесе, онда Талаптарда қолданылатын ұғымдар КЖ/ТҚҚ туралы заңда көрсетілген мағыналарында пайдаланылады.

Талаптардың мақсаттары үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) әдеттегіден тыс операция (мәміле) – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен және ұйым

дербес әзірлеген белгілер ескеріле отырып КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 4-тармағына сәйкес міндетті зерделенуге жататын операция (мәміле);

2) біржолғы операция (мәміле) – клиенттің айырбастау пункті арқылы қолма-қол шетелдік валю-таны сатып алуы, сатуы немесе айырбастауы түрінде ұйымның қызметтерді ұсынуы жөніндегі қарым-қатынастар;

3) қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдері – ұйымды қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру процестеріне немесе өзге қылмыстық қызметке қасақана немесе қасақана емес тарту тәуекелдері;

4) қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін басқару – ұйымның қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру (бұдан әрі – КЖ/ТҚ) тәуекелдерін анықтау, бағалау, оларға мониторинг жасау, сондай-ақ оларды азайту бойынша қабылдайтын шараларының жиынтығы (қызметтерге, кли-енттерге, сондай-ақ клиенттер жасайтын операцияларға қатысты);

5) шекті операция – ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жасалатын, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабына сәйкес қаржы мониторинг жүргізілуге жататын және КЖ/ТҚҚ туралы заңмен белгіленген шекті сомаға тең не одан асатын операция;

6) іскерлік қарым-қатынастар – клиенттің айырбастау пункті арқылы шетелдік қолма-қол валю-таны сатып алуы, сатуы немесе айырбастауы жөніндегі қызметтерді қоспағанда, жазбаша нысанда

жасалған шарт негізінде ұйымның клиентке қызметтерді (өнімдерді) ұсынуы бойынша қарым-қатынастар.3. Ұйым қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді

қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ) ішкі бақылауды:1) ұйымның КЖ/ТҚҚ туралы заңның талаптарын орындауын қамтамасыз ету;2) ұйымның ішкі бақылау жүйесінің КЖ/ТҚ тәуекелдерін және қатар жүретін тәуекелдерді

(операциялық, бедел) басқару үшін жеткілікті деңгейде ұстап тұру;3) ұйымды, оның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерін КЖ/ТҚ процестеріне тартуды бол-

дырмау мақсатында жүзеге асырады.4. Ұйымда КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде ұйымның ішкі аудит

қызметінің не ішкі аудитті жүргізуге уәкілетті өзге органның КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалауды жүргізуіне қойылатын талаптар қамтылатын ішкі бақылау қағидалары әзірленеді.

Ішкі бақылау қағидалары КЖ/ТҚҚ туралы заңның 11-бабында көзделген бағдарламалардан тұрады, ұйым оларды Талаптарға сәйкес дербес әзірлейді және олар ұйымның ішкі құжаты не осындай құжаттардың жиынтығы болып табылады.


5. Ұйымда ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен ішкі бақылау қағидаларын сақтауға мониторингті жүзеге асыру үшін жауапты лауазымды тұлға (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындалады, сондай-ақ құзыретіне КЖ/ТҚҚ мәселелері кіретін ұйымның қызметкерлері не бөлімшесі (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше) айқындалады.

6. Мыналар жауапты қызметкерге қойылатын талаптар болып табылады:1) жоғары білімінің болуы;2) қаржы не микроқаржы (микрокредиттік) ұйымдарында кемінде екі жыл жұмыс өтілінің болуы

(техникалық немесе көмекші қызметкер қызметтеріндегі жұмыс тәжірибесін қоспағанда);3) алынбаған немесе өтелмеген соттылығының болмауы.7. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы:1) КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімшенің функцияларын, оның ішінде КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды

жүзеге асыру кезінде ұйымның басқа бөлімшелерімен және қызметкерлерімен, филиалдарымен өзара әрекет ету тәртібін, сондай-ақ жауапты қызметкердің функцияларын, өкілеттіктерін, жауапты қызметкердің ұйымның уәкілетті органдарымен және лауазымды адамдарымен өзара әрекет ету тәртібін сипаттауды;

2) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру және қаржы мониторингін жүзеге асыратын және КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес КЖ/ТҚҚ бойынша өзге де шараларды қабылдайтын мемлекеттік уәкілетті органға (бұдан әрі – қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган) хабарламаларды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен бағдарламалық қамтамасыз ету ту-ралы мәліметтерді, оның ішінде оларды әзірлеушілер туралы мәліметтерін;

3) мәліметтерді тіркеу, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды іске асыру барысында алынған құжаттар мен ақпаратты сақтау тәртібін;

4) ұйым қызметкерлерінің, оның ішінде жауапты қызметкердің ұйымның уәкілетті органдарын және лауазымды адамдарын өздеріне белгілі болған ұйым қызметкерлері жол берген КЖ/ТҚҚ туралы заңды, сондай-ақ ішкі бақылау қағидаларын бұзу фактілері туралы хабардар ету тәртібін;

5) ұйымды бақылайтын заңды тұлға белгілеген КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды сипаттауды (бар болса); 6) ұйымның ішкі аудит қызметінің не ішкі аудитті жүргізуге уәкілетті өзге органның КЖ/ТҚҚ

мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша басқару есептілігін дайындау және ұйымның уәкілетті органдарына және лауазымды адамдарына ұсыну тәртібін қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлерінің функцияларына:

1) ұйымда әзірленген және ұйымның атқарушы органымен келісілген ішкі бақылау қағидаларының және (немесе) оларға өзгерістердің (толықтырулардың), сондай-ақ ұйымда олардың сақталуына мониторингтің болуын қамтамасыз ету;

2) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламалар ұсынуды ұйымдастыру және олардың ұсынылуына бақылау жасау;

3) клиенттердің операцияларын күдікті ретінде тану және ұйымның ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламалар жіберу қажеттілігі туралы шешімдер қабылдау;

4) КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) клиенттермен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда және ұйымның ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен клиенттердің операцияларын жүргізуден бас тарту туралы шешімдер қабылдау не ұйымның уәкілетті органымен немесе лауазымды тұлғасымен келісу;

5) ұйымның атқарушы органына КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) ұйымның ішкі құжаттарында көзделген жағдайларда және тәртіппен клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешім қабылдау үшін сұратулар жіберу;

6) ұйымның уәкілетті органдарын немесе лауазымды тұлғаларын анықталған ішкі бақылау қағидаларын бұзушылықтар туралы ұйымның ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен хабардар ету;

7) ұйымның уәкілетті органдарына есептерді қалыптастыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау қағидаларын іске асыру нәтижелері және тәуекелдері басқару және ішкі бақылау жүйелерін жақсарту жөніндегі ұсынылып отырған шаралар туралы ақпаратты дайындау және ұйымның атқарушы органымен келісу кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

9. Жауапты қызметкерге және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлеріне жүктелген функция-ларды орындау үшін мынадай:

1) өз функцияларын толық көлемде және ұйымның ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте ұйымның барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелеріне, телекомму-никация құралдарына, құжаттар мен файлдарға кіруге рұқсат алу;

2) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған ақпараттың конфиденциалдылығын қамтамасыз ету;

3) ұйымның бөлімшелерінен алынатын құжаттар мен файлдардың сақталуын қамтамасыз ету өкілеттіктері беріледі, бірақ олармен шектелмейді.

10. Ұйымның филиалдарында Талаптардың 8 және 9-тармақтарында көзделген функциялар мен өкілеттіктер толығымен немесе ішінара жүктелген қызметкерлер болған кезде осындай қызметкерлердің қызметін үйлестіруді жауапты қызметкер жүзеге асырады.

11. Жауапты қызметкердің, сондай-ақ ұйымның Талаптардың 8-тармағында көзделген функциялар жүктелген қызметкерлерінің функциялары ішкі аудит қызметінің не ішкі аудит жүргізуге уәкілетті өзге органның функцияларымен, сондай-ақ ұйымның операциялық (ағымдағы) қызметін жүзеге асыратын бөлімшелердің функцияларымен қоса атқарылмайды.

3. КЖ/ТҚ тәуекелдерді басқару бағдарламасы12. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында ұйым КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару

(тәуекелдерді бағалау) бағдарламасын әзірлейді.13. Ұйым кем дегенде тәуекелдердің мынадай ерекше санаттарын: клиенттердің типі бойынша

тәуекелді, елдік (географиялық) тәуекелді, қызмет (өнім) және (немесе) оны беру тәсілінің тәуекелін еске-ре отырып, ұйым қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін бағалауды жыл сайынғы негізде жүзеге асырады.

Ұйым қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін бағалау клиенттердің операцияларын сәйкестендіру және оларға мониторинг жүргізу рәсімдерін өзгертуді, опера-циялар жүргізуге лимиттер белгілеуді, қызметтерді (өнімдерді) ұсыну талаптарын өзгертуді, қызметтерді (өнімдерді) ұсынудан бас тартуды қоса, анықталған тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған ықтимал іс-шараларды сипаттаумен қатар жүреді.

14. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын клиенттердің типтеріне: 1) шетелдік жария лауазымды тұлғаларды, олардың жақын туыстары мен өкілдерін қоса,

шетелдіктер;2) Талаптардың 15-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) адамдар,

сондай-ақ осындай адамдардың Қазақстан Республикасында орналасқан филиалдары мен өкілдіктері кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

15. Ұйым осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерден клиенттерге қызметтерді (өнімдерді) көрсетумен және осындай шет мемлекеттердің қатысуымен ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен опе-рацияларды жүзеге асырумен байланысты елдік (географиялық) тәуекелді басқаруды жүзеге асырады.

Мыналар жасалған операциялары КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын шет мемлекеттер болып табылады:1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган жасайтын Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің

қаржылық шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткілікті орындамай-тын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

2) оларға қатысты БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) қолданылатын шет мемлекеттер (аумақтар);

3) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін жеңілдетілген салық салынатын мемлекеттердің тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

4) ұйым басқа факторлардың (сыбайлас жемқорлық, есірткілердің заңсыз өндірілуі, айналымы және (немесе) транзит деңгейі туралы мәліметтер, халықаралық терроризмді қолдау туралы мәліметтер және басқалар) негізінде КЖ/ТҚ жоғары тәуекелін көрсетуші ретінде анықтаған шет мемлекеттер (аумақтар) болып табылады.

16. Ұйымның қызметтеріне (өнімдеріне), сондай-ақ КЖ/ТҚ жоғары тәуекеліне ұшыраған оларды ұсыну тәсілдеріне:

1) дербес компьютерлер, телефондар, электрондық терминалдар арқылы қызмет көрсетуді қоса, клиенттерге қашықтықтан қызмет көрсету;

2) қарызды 7 000 000 теңгеден асатын сомада не 7 000 000 теңге баламасынан асатын шетел валютасындағы соманы қолма-қол ақшамен беру;

3) микрокредитті 7 000 000 теңгеден асатын сомада қолма-қол ақшамен беру;4) қолма-қол шетелдік валюталарды айырбастау пунктері арқылы 2 000 000 теңгеден асатын

сомада не 2 000 000 теңге баламасынан асатын шетел валютасындағы соманы сатып алу, сату, айыр-бастау бойынша операциялар;

5) Талаптардың 22-тармағы 2) тармақшасында көрсетілмеген заңды тұлғаларға ұсынылатын банк-ноттар, монеталар және құндылықтарды инкассациялау қызметтер кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

17. Ұйым қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін Талаптардың 14, 15 және 16-тармақтарында көрсетілген тәуекелдердің санаттарына және факторларына сәйкес бағалау кезінде ұйым тәуекелдің жиынтық дәрежесіне ықпал ететін мыналар кіретін, бірақ олармен шектелмейтін қосымша мәліметтерді ескереді:

1) ұйым қаржы мониторинг бойынша уәкілетті органға клиенттердің күдікті операциялары туралы жіберген хабарламаларының саны;

2) ұйымның қаржы мониторинг бойынша уәкілетті органға клиенттердің қолма-қол ақшамен шекті операциялары туралы жіберген хабарламаларының саны.

18. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару (тәуекелдерін бағалау) бағдарламасын іске асыру шеңберінде ұйым Талаптардың 14, 15 және 16-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын, сондай-ақ банк белгілейтін өзге де санаттар мен тәуекелдер факторларын ескере отырып, клиенттерді жіктеу жөнінде шаралар қолданады.

Ұйым клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін клиенттердің операцияларын сәйкестендіру және мониторингілеу бойынша іс-шаралар шеңберінде алынған клиент (клиенттер) туралы мәліметтерді талдаудың нәтижелері бойынша банк белгілейді және тәуекел деңгейін айқындаудың кемінде екі деңгейден тұратын шәкілі бойынша бағаланады.

Ұйым клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қайта қарауды клиент (клиенттер тобы) туралы мәліметтердің жаңартылуына қарай жүзеге асырады.

4. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы 19. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру бойынша талаптарын іске асыру

мақсатында ұйым клиенттерді (олардың өкілдерін) және бенефициарлық меншік иелерін сәйкестендіру бағдарламасын әзірлейді.

Ұйымның клиент (оның өкілі) туралы мәліметтерді тіркеу және дәйектілігін тексеру, бенефициарлық меншік иесін анықтау және ол туралы мәліметтерді тіркеу, іскерлік қарым-қатынастардың немесе бір жолғы операцияның (мәміленің) болжанатын мақсатын белгілеу және тіркеу, сондай-ақ Талаптарда көзделген Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы өзге де мәліметтерді алу және тіркеу бойынша іс-шараларды жүргізуі клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру болып табылады.

Клиенттің тәуекел деңгейіне қарай ұйым жүргізетін іс-шаралардың деңгейі клиентті, бенефициарлық меншік иесін стандартты, жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендіру түрінде көрсетіледі.

20. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 2-тармағының талаптарын ескере отырып, ұйым клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді жүргізеді, сондай-ақ мынадай:

1) клиентпен іскери қарым-қатынастар орнатқан;2) клиенттің 2 000 000 теңгеден асатын сомаға не 2 000 000 теңге баламасынан асатын шетел

валютасындағы сомаға, оның ішінде күнтізбелік бір күнде қолма-қол шетел валютасын айырбастау пункті арқылы сатып алу, сату немесе айырбастау түрінде бірнеше операциялар (мәмілелер) жасау жолымен бір жолғы операция (мәміле) жасалған;

3) клиент шекті операцияны (мәмілені) жасаған;4) клиенттің күдікті операциясы (мәмілесі) анықталған;5) жеке және заңды тұлғалар туралы бұрын алынған деректердің дәйектілігіне күмән туғызатын

негіздемелер болған жағдайларда іскерлік қарым-қатынастардың немесе бір жолғы операцияның (мәміленің) болжанатын мақсатын белгілейді.

Клиент орнатылған іскерлік қарым-қатынастар шегінде операциялар жүргізген кезде, егер ол, осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, осындай іскерлік қарым-қатынастар орнатылған, сондай-ақ бұрын алынған мәліметтерді жаңарту не клиенттің тәуекелі деңгейіне және Талаптарға сәйкес қосымша мәліметтерді алу үшін қажет болған кезде клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру жүргізілмейді.

21. Талаптардың 20-тармағына сәйкес алынған мәліметтерді ұйым клиенттің досьесіне енгізеді, ол клиентпен іскерлік қарым-қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және олар аяқталғаннан күннен ба-стап не бір жолғы операцияны (мәмілені) жасағаннан кейін кем дегенде бес жыл ұйымда сақталады.

Ұйымның ішкі құжаттарына сәйкес ұйым жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ клиенттердің өзге топтары бойынша досьелер жүргізеді.

Клиенттің досьесіне енгізілуі, сондай-ақ стандартты, жеңілдетілген не тереңдетілген сәйкестендіру жүргізген кезде дәйектілігі тексерілуі тиіс ең аз талап етілетін мәліметтер Талаптардың 1 және 2-қосымшаларында белгіленген.

22. Ұйым жеңілдетілген сәйкестендіруді мынадай:1) клиент-жеке тұлға қолма-қол шетел валютасын айырбастау пункті арқылы сатып алуды, сатуды

немесе ауыстыруды жүргізген кезде, егер мұндай операция сомасы 2 000 000 теңгеден не 2 000 000 теңгеге балама шетел валютасындағы сомадан асатын болса;

2) мынадай:Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоса алғанда, Қазақстан Республикасының мемлекеттік

органдары, сондай-ақ бақылауын мемлекеттік органдар жүзеге асыратын заңды тұлғалар;мемлекеттік мекемелердің немесе мемлекеттік кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысанында

құрылған заңды тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингке тиесілі заңды тұлғалар;

акциялары Қазақстан Республикасының қор биржасының және (немесе) шет мемлекеттің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;

Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не қатысушысы Қазақстан Республикасы болып табылатын халықаралық ұйымдар сияқты клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнатқан жағдайларда жүргізеді.

23. Ұйым мынадай: 1) клиентке жоғары тәуекел деңгейі тағайындалған;2) тереңдетілген сәйкестендіру қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға осындай операция

туралы хабарламаның жіберілуі туралы оның абайсызда хабардар болуына апаратын жағдайларды қоспағанда, мониторинг жүргізу және клиенттің операцияларын зерделеу барысында күдікті операция-ны (мәмілені) не оны жасау әрекетін анықтаған;

3) клиент ұсынған мәліметтердің дәйектілігінде күмән болған;4) ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген жағдайларда, оның ішінде жауапты қызметкердің шешімі

бойынша тереңдетілген сәйкестендіруді жүргізеді.24. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында ұйым КЖ/ТҚҚ ту-

ралы заңның 12-бабына сәйкес алынатын терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланы-сты тұлғалардың және ұйымдардың тізбесінде (бұдан әрі – Тізбе) осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.

Шетелдіктерге, ұйымда шет мемлекеті азаматтығының болуы туралы мәліметтер болған өзге де адамдарға, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдарға қатысты ұйым клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) шетелдік жария лауазымды адамға жататынын тексереді.

25. Клиент (оның өкілі) ұсынатын құжаттар клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді растау мақсатында олардың шынайы болуы тексеріледі.

26. Клиентті, оның өкілін және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру бағдарламасына мыналар:

1) іскерлік қарым-қатынастар белгілеуге және (немесе) операциялар жүргізуге, сондай-ақ іскерлік қарым-қатынастарды тоқтатуға арналған тәртіпті және негіздемелерді қоса алғанда, қызмет көрсетуге клиенттер қабылдау тәртібі;


3) қызмет көрсетілетін немесе қызмет көрсетуге қабылданатын жеке тұлғалардың, шетелдік жария лауазымды тұлғалардың арасынан анықтауға бағытталған шаралардың сипаттамасы;

4) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің Тізбеде болуын тексеру тәртібі;5) іскерлік қарым-қатынастарды қашықтықтан орнату кезінде (клиенттің немесе оның өкілінің жеке

қатысуынсыз) сәйкестендіру ерекшеліктері;6) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін ұйымды (бар болса) бақылайтын заңды

тұлға белгілеген КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды орындау аясында сәйкестендіру барысында алынған мәліметтер алмасудың ерекшеліктері;

7) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша ақпарат көздерінің, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатын ақпараттың сипаттамасы;

8) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің шынайы болуын тексеру тәртібі;

9) клиенттің досьесін жүргізудің, мәліметтерді жаң арту кезеңділігін көрсетумен досьедегі мәліметтерді жаңартудың нысанына, мазмұнына және тәртібіне қойылатын талаптар;

10) ұйым қызметкерлерінің сәйкестендіру жүргізу кезінде алынған ақпаратқа рұқсат беруін қамтамасыз ету тәртібі;

11) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау тәртібі, осындай тәуекелді бағалау негіздері кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

5. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы27. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру жөніндегі, сондай-ақ шекті және күдікті

операциялар туралы хабарламаларды анықтау және оларды қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберу талаптарын іске асыру мақсатында ұйым клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын әзірлейді.

28. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы шеңберінде ұйым клиенттер (олардың өкілдері) және бенефициарлық меншік иелері туралы қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) алу бойынша, cондай-ақ клиенттердің операцияларын зерделеу және шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операцияларды анықтау бойынша іс-шаралар жүргізеді.

Ұйым клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің нәтижелерін ұйым қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау, сондай-ақ клиенттердің тәуекелдерінің деңгейін қайта қарау үшін пайдаланады.

Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер Талаптардың 21-тармағында көзделген клиенттің досьесіне енгізіледі және (немесе) ұйымда клиентпен іскерлік қарым-қатынастардың барлық кезеңі ішінде және олар аяқталған күннен бастап кемінде бес жыл бойы сақталады.

29. Ұйым клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын ұйым қызметінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып, клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді жаңарту кезеңділігін және (немесе) алу қажеттілігін белгілейді.

Талаптардың 23-тармағында көзделген жағдайларда, ұйым клиентке тереңдетілген сәйкестендіруді жүргізеді.

Тәуекелдің жоғары деңгейі бар клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді жаңарту қызметінің ерекше түрі қолма-қол шетелдік валютамен айырбастау операция-ларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалардың клиенттерін қоспағанда, жылына кемінде бір рет жүзеге асырылады.

Тізбедегі клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) бар болуын (қосылғанын) тексеру қызметінің ерекше түрі қолма-қол шетелдік валютамен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табыла-тын заңды тұлғалардың клиенттерін қоспағанда, клиенттің тәуекел деңгейіне байланысты емес және Тізбеге (Тізбенің жаңартуларына) өзгерістер енгізуге қарай жүзеге асырылады.

30. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы:1) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, сондай-ақ ұйым дербес әзірлеген белгілердің

негізінде жасалатын әдеттегіден тыс және күдікті операциялар белгілерінің тізбесін; 2) ұйым бөлімшелері (қызметкерлері) арасында Талаптарда көзделген жағдайларда клиент (оның

өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) оларды алу жөніндегі міндеттерді бөлуді;

3) ұйым бөлімшелері (қызметкерлері) арасында шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операциялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында бір-біріне беру жөніндегі міндеттерді бөлуді;

4) ұйым бөлімшелерінің шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операцияларды анықтаған кезде өзара әрекет ету тетіктерін сипаттауды;

5) жауапты қызметкерінің клиент операциясының түрі туралы шешімді қабылдау тәртібін, негіздемесін және мерзімін;

6) бөлімшелердің (қызметкерлердің) клиент операциясын жүргізуден бас тарту жөніндегі (клиент, бенефициарлық меншік иесі Тізбеде тұруына байланысты бас тартуды қоспағанда), сондай-ақ клиентпен іскерлік қарым-қатынастарды тоқтату жөніндегі шешімді қабылдау бойынша өзара әрекет ету тәртібін;

7) Тізбедегі клиенттерді және бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттерге қызмет көрсету операциялар жүргізуден бас тарту не олармен іскерлік қарым-қатынастарды тоқтату бойынша өзара әрекет ету тәртібін;

8) әдеттегіден тыс операцияларды зерделеу нәтижелері жөніндегі мәліметтерді, сондай-ақ шекті және күдікті операциялар жөніндегі мәліметтерді (оның ішінде операция сомасы) тіркеу (оның ішінде тіркеу әдістері) және сақтау тәртібін;

9) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға шекті және күдікті операциялар туралы хабар-ламаларды ұсыну тәртібін;

10) ұйымның уәкілетті органдарын және лауазымды тұлғаларын шекті және күдікті операциялар анықталғаны жөнінде хабарлау (қажеттілігіне қарай) тәртібін;

11) клиент әдеттегіден тыс және (немесе) күдікті операцияларды жүйелі және (немесе) елеулі көлемде жүзеге асырған жағдайда, клиент пен оның операцияларына қатысты қабылданатын шара-ларды қабылдау тәртібін және сипаттауды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

31. Операцияны шекті ретінде түрінің заңдылығы бөлігінде күмән туындаған кезде, сондай-ақ әдеттегіден тыс немесе күдікті операцияны анықтаған кезде, көрсетілген операцияны анықтаған ұйым қызметкері осындай операция туралы хабарламаны жауапты қызметкерге (КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімшеге) ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен, нысанда және мерзімде жібереді.

Бір хабарламада бірнеше операция туралы ақпараттың болуына жол беріледі.Ұйым осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген операциялар туралы хабарламаны, сондай-

ақ оларды зерттеудің нәтижелерін клиентпен іскерлік қарым-қатынастарды тоқтатқан күннен бастап кемінде бес жыл сақтайды.

6. Ұйым қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы

32. Ұйым қызметкерлерінің КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнаманың, сондай-ақ ішкі бақылау қағидаларының және өзге де ішкі құжаттарының талаптарын орындау үшін қажетті білім алуы және дағдыларды қалыптастыруы ұйым қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – Оқыту бағдарламасы) мақсаты болып табылады.

33. Ұйымның Оқыту бағдарламасына:1) оқытудың тақырыптарын, өткізудің әдістерін, мерзімдерін және оқытуды өткізуге жауапты

бөлімшені қамтитын қызметкерлерді оқыту тәртібі;2) қызметкерлері оқытудан өтуге тиісті ұйым бөлімшелерінің тізбесі;3) оқыту нәтижелерін сақтау тәртібі мен нысандары;4) қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша білімдерін тексеру тәртібі мен нысандары енгізіледі.34. Ұйым қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен талаптарды ескере отырып оқытуды

өткізудің нысандары мен кезеңділігін белгілейді.

Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мақсатында бірыңғай ақша аударымының банкаралық жүйесінің операторын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар

және микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 1-қосымша

Жеке тұлға - клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі

Стан-дартты

Жеңілде-тілген

Тереңде-тілген

1. Жеке тұлға туралы жалпы мәліметтерТегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (ол бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)

Жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы немесе келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауда-ны, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Жұмыс орны, лауазымы Электрондық пошта мекенжайы (ол бар болса)

2. Жеке тұлға - дара кәсіпкер туралы қосымша мәліметтерДара кәсіпкер ретінде, оның ішінде шаруа (фермер) қожалықтарының басшысы ретінде жеке тұлғаның тіркелуін растай-тын құжат нөмірі, берілген күні

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (ол бар болса) Кәсіпкерлік қызметінің түрі Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болып табылса)

Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру жерінің мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі)

3. Жеке тұлға шетелдік туралы қосымша мәліметтерВизаның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда) (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтарын қоспағанда)

Миграциялық карточканың нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда) (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтары үшін)

Шетелдік жария лауазымды тұлғаларға немесе олармен байланысқан адамдарға (отбасы мүшелеріне) тиесілігі

4. Жеке тұлғаның өкілі туралы жалпы мәліметтерТегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (ол бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)


Тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы немесе келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауда-ны, үйінің нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Жеке тұлғаның атынан заңдық мәні бар іс-әрекеттер (оның ішінде шот ашу, шотты басқару) жасауға құжаттың (сенімхаттың, шарттың, қорғаншының (қамқоршының) жеке куәлігінің, өзге де құжаттың) нөмірі, берілген (қол қойылған) күні, қолданылу мерзімі (ол бар болса) не заң бойынша өкілдікті жүзеге асыру туралы белгі

Клиент өкіліне берілген сенімхатқа клиенттің қолын куәландыратын нотариустың тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса), нотариалдық қызметті жүзеге асыруға лицензияның нөмірі және берілген күні не құжатты берген органның атауы

Визаның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда) (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтарын қоспағанда)

Миграциялық карточканың нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда)

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерМүддесі үшін іскерлік қарым-қатынастар орнатылатын (опера-циялар жасалатын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) тегі, аты және әкесінің аты (бар болса), не іскерлік қарым-қатынастар орнатқан (операциялар жасайтын) жеке тұлға өз атынан өзінің мүддесі үшін әрекет ететіні туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (ол бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)



Шетелдік-бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауазым-ды тұлғаларға немесе олармен байланысқан адамдарға (отбасы мүшелеріне) тиесілігі

6. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтерЖеке тұлға кірістерінің, жасалатын операциялардың қаржыландыру көздері (жалақы, дивидендтер, кәсіпкерлік қызметінен түскен кірістер және өзгелер)

Басқа да банктерде/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (шоты бар банктің / қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлғаның акция-лар пайызы)

7. Операциялар мониторингінің нәтижелері және қызметтік ақпаратКлиенттің, оның бенефициарлық меншік иесінің терроризм мен экстремизмді қаржыландыруға байланысты тұлғалар тізбесінде болуы туралы белгі

Жеке тұлғаның ұйымда пайдаланатын қызметтері (жасалған шарттар) Операциялардың, оның ішінде жасалатын операциялардың қаржыландыру көзінің шынайылығын тексеру шараларының соңғы мониторингінің нәтижелері

Тәуекел деңгейі Клиент туралы мәліметтерді алу (жаңарту) күні

Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:

1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын негізде жеке басын куәландыратын құжат болып:

1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжаты ( шетел мемлекетi азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3) негізінде Қазақстан республикасының аумағында азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басын куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге де құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi.

2. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар түпнұсқаларының және нотариалды куәландырылған көшірмелерінің деректерімен салыстыру, рұқсат етілген дереккөздермен (дерекқормен) салыстыру, мекенжайы бойынша шығуды қосқанда басқа да тәсілдермен мәліметтерді тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру бойынша дәйектілігін тексеру шеңберінде, клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған суретті көзбен салыстыру жүргізіледі.

Шартты белгілер: - тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттілігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың шынайылығын тексеру қажеттілігі.


28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 23Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді

қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мақсатында ақша аударымының банкаралық жүйесінің опера-торын қоспағанда, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және

микроқаржы ұйымдары үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 2-қосымша

Заңды тұлға клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі



Тереңде-тілген

1. Заңды тұлға туралы жалпы мәліметтерҰйымдық-құқықтық нысанды қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы


Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызметтің түрлерін жалпы жіктегіш (ЭҚЖК) коды (бар болса)

Лицензиялардың нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болып табылса)

Лицензияны берген органның атауы Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес тұрғылықты жерінің мекен-жайы (елі, пошта индексі, елдімекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Атқарушы органның нақты тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, по-шта индексі, елдімекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Байланыс телефон нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса)

2. Шетелдік заңды тұлға туралы қосымша мәліметтерТіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды)

3. Меншік және басқару құрылымы туралы мәліметтерҚұрылтай құжаттарына сәйкес органдардың құрылымы мен атауы (жоғары орган, атқарушы орган, өзге органдар)

Заңды тұлға органдарының құрылымы белгіленген құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні

3.1. Жоғары органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖоғары органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың тегі, аты, әкесінің аты (олар бар болса) және (немесе) заңды тұлғалардың толық атауы

Жоғары органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың азаматтығы (бар болса) және (немесе) заңды тұлғаларды тіркеген мемлекет

Жоғары органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың жеке сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не жеке басын куәландыратын құжаттарының нөмірлері, сериялары (бар болса), берілген күндері және қолданылу мерзімдері

Жоғары органның құрамына кіретін заңды тұлғалар үшін бизнес-сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не тіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірлері (кодтары)

Құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні не акцио-нерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не жоғары органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

3.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (не-месе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Соның негізінде тұлға жеке дара атқарушы органның не алқалық атқарушы орган басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (бұйрықтың, жалпы жиналыс хаттамасының, директорлар кеңесі хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа осыған ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні

3.3 Өзге басқару органдарының дербес құрамы туралы мәліметтер (бар болса)Басқару органы басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (олар бар болса)




Басқару органы басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)

Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке ба-сын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Соның негізінде тұлға басқару органы басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (жалпы жиналыс хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа осыған ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні

4. Заңды тұлғаның өкілі туралы мәліметтерЗаңды тұлға өкілінің (заңды тұлға филиалының басшысын (өкілдігін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса)

Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)



Байланыс телефонының нөмірі Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық берген құжаттың (бұйрықтың, сенімхаттың) нөмірі, күні және қолданылу мерзімі (бар болса

Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық берген құжатқа қол қойған тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса)

Визаның нөмірі, күні және қолданылу мерзімі (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттің азамат-тарын қоспағанда) (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда)

Миграциялық карточканың нөмірі, күні және қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік төлқұжатын ұсынған жағдайда)

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның жарғылық капиталында қатысу үлестерінің не орналастырылған (артықшылықты және қоғам сатып алғанды шегерген-де) акцияларының жиырма бес пайызынан көбі тікелей немесе жанама тиесілі жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Заңды тұлғаны өзге де негіздер бойынша бақылауды жүзеге асыра-тын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Мүддесі үшін заңды тұлғамен іскерлік қарым-қатынастар орнатыла-тын (операциялар жасалатын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты және бар болса - әкесінің аты

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (ол бар болса)

Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (ол бар болса)



Шетелдік-бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауазым-ды тұлғаларға немесе олармен байланысқан адамдарға (отбасы мүшелеріне) тиесілігі

6. Заңды тұлғаның филиалы (өкілі) туралы қосымша мәліметтерФилиалдың (өкілдіктің) атауы Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса) Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызметтің түрлерін жалпы жіктегіш (ЭҚЖК) коды (бар болса)

Лицензиялардың нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болып табылса)

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес филиалдың (өкілдің) тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса)

7. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның кірістер, жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері (кәсіпкерлік қызметінен түскен кірістер, ди-видендтер, ерікті мүлік жарналары және қайрымдылық, өзгелер)

Басқа да банктерде/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (банктің /шоты бар қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлғаның акция-лар пайызы)

Бенефициарлық меншік иесінің қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлғаның акциялар пайызы)


Заңды тұлғаның ұйымда пайдаланатын қызметтері (жасалған шарттары)

Операциялардың, оның ішінде жасалатын операциялардың қаржыландыру көзінің шынайылығын тексеру шараларының соңғы мониторингінің нәтижелері

Тәуекел деңгейі Мәліметтерді алу (жаңарту) күні

Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын

негізде жеке басын куәландыратын құжат болып:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжаты (шетел мемлекеті азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3) негізінде Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басын куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге де құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi.2. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар

түпнұсқаларының және нотариалды куәландырылған көшірмелерінің деректерімен салыстыру, рұқсат етілген дерек көздермен (дерекқормен) салыстыру, мекенжайы бойынша шығуды қосқанда басқа да тәсілдермен мәліметтерді тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру бойынша дәйектілігін тексеру шеңберінде, клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған суретті көзбен салыстыру жүргізіледі.

3. Тіркеуге жататын мәліметтер және лицензияның болуы, сондай-ақ халықаралық ұйымға қатысты белгіленеді, егер осындай халықаралық ұйымның мекемесі туралы және (немесе) оның мемлекет (мем-лекеттер) аумағында болатын жері талаптары туралы шарттармен тиісінше тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз олардың қызметін жүзеге асыру көзделмесе.

Шартты белгілер: - тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттілігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың шынайылығын тексеру қажеттілігі.

Бұйрық және Қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 10 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10215 болып енгізілді

(Соңы. Басы 22-бетте). Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің


Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің


БІРЛЕСКЕН БҰЙРЫҒЫ

Ойын бизнесі мен лотереяларды ұйымдастырушыларға арналған қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және

терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау ережелеріне қойылатын талаптарды бекіту туралы

«Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 11-бабы 3-2-тармағына сәйкес бұйырамыз:

1. Қоса беріліп отырған Ойын бизнесі мен лотереяларды ұйымдастырушыларға арналған қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау ережелеріне қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржы мониторингі комитеті (Б.Ш. Тәжіяқов) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он күнтізбелік күн ішінде оны мерзімді баспасөз

басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде жариялауға жіберілуін;3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Интернет-ресурсында

орналастырылуын қамтамасыз етсін. 3. Осы бұйрық 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануы

тиіс.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі Б.СҰЛТАНОВ.

Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт министрі А.МҰХАМЕДИҰЛЫ.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 27 қарашадағы №527 және Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы

№112 бірлескен бұйрығымен бекітілген

Ойын бизнесі мен лотереяларды ұйымдастырушыларға арналған қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау ережелеріне қойылатын талаптар

1. Жалпы ережелер1. Осы Ойын бизнесі мен лотереяларды ұйымдастырушыларға арналған қылмыстық жолмен

алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында ішкі бақылау ережелеріне қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) «Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – АҚ/ТҚҚ туралы Заң) және Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлеу тобының (бұдан әрі – ФАТФ) халықаралық үлгілеріне сәйкес әзірленді.

2. Осы Талаптарда Қаржы мониторингінің субъектілеріне ойын бизнесі мен лотереяларды ұйымдастырушылар (бұдан әрі – Субъектілер) жатады.

3. Егер Талаптармен өзгеше көзделмесе, онда Талаптарда қолданылған ұғымдар АЖ/ТҚҚ туралы Заңда және «Ойын бизнесі туралы» 2014 жылғы 10 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңында көрсетілген мағынада пайдаланылады.

4. Талаптар мақсатында мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:1) уәкілетті орган – АЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес қаржы мониторингiн жүзеге асыратын және

қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жөнiндегi өзге де шараларды қолданатын мемлекеттiк орган;

2) клиент – Субъектілердің қызметін пайдаланатын жеке және заңды тұлға; 3) қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру

тәуекелдері – Субъектілерді қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру процестеріне немесе өзге қылмыстық істерге қасақана немесе байқамай тарту мүмкіндігі;

4) қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру тәуекелдерін басқару – қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру тәуекелдерінің мониторингі, оларды айқындау, сондай-ақ оларды төмендету бойынша Субъектілер қабылдайтын шаралар жиынтығы (қызметтерге, клиенттерге қатысты);

5) ҚМ-1 нысаны –Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 қарашадағы №1484 Қаулысымен бекітілген Қаржы мониторингі субъектілерінің қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты беру ережесімен айқындалған нысан.

5. Ішкі бақылау:1) Субъектілердің қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және

терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл (бұдан әрі – АЖ/ТҚҚ) туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын орындауды қамтамасыз етуі;

2) Субъектілердің ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру (бұдан әрі – АЖ/ТҚ) тәуекелдерін басқару үшін жеткілікті деңгейде қолдауы;

3) АЖ/ТҚҚ тәуекелдерін төмендетуі мақсатында жүзеге асырылады.6. Ішкі бақылау ережелері (бұдан әрі – ІБЕ) АЖ/ТҚҚ-ға бағытталған жұмыстың ұйымдық негіздерін

реттейтін және Субъектілердің АЖ/ТҚҚ мақсатында іс-әрекет жасау тәртібін белгілейтін құжат болып табылады.

7. Заңның 11-бабы 3-тармағына сәйкес ІБЕ мынадай бағдарламаларды қамтиды:АЖ/ТҚҚ жасау мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасын;технологиялық жетістіктерді пайдалану тәуекелін қоса алғанда, клиенттердің тәуекелдерін және

көрсетілетін қызметтерді қылмыстық мақсаттарда пайдалану тәуекелдерін ескеретін, АЖ/ТҚ тәуекелін басқару бағдарламасын;

клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасын;клиенттердің күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларын зерделеуді қоса алғанда,

клиенттердің операцияларына мониторинг жүргізу және оларды зерделеу бағдарламасын;қаржы мониторингі субъектілерінің қызметкерлерін АЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және

оқыту бағдарламасын;ІБЕ сәйкес қаржы мониторингі субъектілері әзірлеуі мүмкін өзге де бағдарламаларды қамтиды.8. ІБЕ ұйымдастыру, іске асыру және сақтау мониторингі бойынша ІБЕ жауапты лауазымды тұлға

не құрылымдық бөлімше тағайындауды көздейді.Ескерту. Жауапты тұлғаның лауазымына жоғарғы білімі жоқ, экономикалық қызмет саласында

ауырлығы орташа, ауыр және аса ауыр қасақана жасалған қылмыстары үшін алынбаған және жойылмаған сотталғандығы бар тұлға тағайындалмайды.

9. Субъектілер «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес ІБЕ әзірлеу және орындау үшін жауаптылықта болады.

10. Егер АЖ/ТҚҚ туралы заңнамаға өзгерістер мен (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайда, Субъектілер олар күшіне енген уақыттан бастап 30 күнтізбелік күн ішінде ІБЕ тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізеді.

2. АЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы11. АЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы:1) жауапты лауазымды тұлға не құрылымдық бөлімше қызметінің сипаттамасын қоса алғанда ішкі

бақылауды ұйымдастыру тәртібінен, сонымен қатар АЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру барысында Субъектілердің басқа құрылымдық бөлімшелерімен өзара іс-қимыл тәртібінен;

2) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген шараларды қолдану мүмкiн болмаған жағдайда жеке немесе заңды тұлғаға іскерлік қатынастарды орнатудан бас тарту, сондай-ақ ақшамен және (немесе) өзге мүлiкпен операцияларды жүргiзуден бас тарту және АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 6) тармақшасында көзделген шараларды қолдану мүмкiн болмаған жағдайда клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату тәртібінен;

3) зерделеуге жататын күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларды Субъектілердің күдікті операция ретінде тану тәртібінен;

4) уәкілетті органға мәліметтерді, ақпаратты және құжаттарды жіберу үшін қолданылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және бағдарламалық қамтым жұмысының нұсқамалары мен регламенттерін қоса алғанда уәкілетті органға қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпаратты, жеке немесе заңды тұлғамен іскерлік қатынастар орнатудан бас тарту, клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату, ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операция жүргізуден бас тарту фактілерін беру тәртібінен;

5) клиенттің дерекнамасын және онымен хат-хабар алмасуды қосқанда, клиентті тиісінше тексе-ру нәтижелері бойынша алынған құжаттар мен мәліметтерді, қаржы мониторингіне жататын ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар, сонымен қатар күдікті операциялар туралы құжаттар мен мәліметтерді, сондай-ақ барлық күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларды зерделеу нәтижелерін құжаттық тіркеу және сақтау тәртібінен.

Ескерту. Қаржы мониторингіне жататын және уәкілетті органға берілетін операцияларды құжаттық тіркеу нөмірленген, тігілген, басшының қолы және мөрімен бекітілген қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтерінің есебі журналында жазылады.

Қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтерінің есебі журналында:ақпаратты уәкілетті органға беру нөмірі мен күні;хаттаманы жіберу негізі;уәкілетті органның ҚМ-1 нысанын қабылдауы/қабылдамауы туралы хабарлама нөмірі мен күні. 6) Субъектілердің қызметкерлері оларға белгілі болған АЖ/ТҚҚ туралы заңнаманы, ІБЕ Субъектілер

қызметкерлерінің бұзу фактілері туралы басшыны ақпараттандыру тәртібінен құралады.12. Жауапты лауазымды тұлғаның не құрылымдық бөлімшенің ішкі бақылауды ұйымдастыру

бағдарламасына сәйкес мынадай:1) ІБЕ әзірлеу және келісу, оларға басшымен бірге өзгерістер мен толықтырулар енгізу, сондай-ақ

оларды іске асыру және сақтау мониторингі;2) АЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер

мен ақпаратты уәкілетті органға беруді ұйымдастыру және бақылау;3) клиент операцияларын күдікті ретінде тану туралы шешімдер қабылдау; 4) клиент операцияларын күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларға жатқызу

туралы шешімдер қабылдау;5) клиент операцияларын тоқтату не жүргізуден бас тарту және уәкілетті органға жолдау қажеттілігі

туралы шешімдер қабылдау;6) клиенттермен іскерлік қатынастар орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау;7) клиенттермен іскерлік қатынастар орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешімдер қабылдау

үшін Субъекті басшысына сұраулар жолдау;8) клиентке (оның өкіліне) және бенефициарлық меншік иесіне қатысты қабылданған шешімдерді

құжаттық тіркеу; 9) ІБЕ іске асыру барысында алынған деректер негізінде клиенттің дерекнамасын қалыптастыру; 10) анықталған ІБЕ бұзу туралы басшыға ақпарат беру;11) ІБЕ іске асыру қорытындылары және АЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару жүйесін және АЖ/ТҚҚ ішкі

бақылауды жетілдіру жөнінде ұсынылатын шаралар туралы Субъекті басшысына есепті ұсыну үшін ақпарат дайындау;

12) клиенттің дерекнамасын және онымен хат-хабар алмасуды қоса алғанда, клиентті тиісінше тек-серу нәтижелері бойынша алынған құжаттар мен мәліметтерді, қаржы мониторингіне жататын ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операциялар, сонымен қатар күдікті операциялар туралы құжаттар мен мәліметтерді, сондай-ақ барлық күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларды зерделеу нәтижелерін клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтатқан күннен бастап кемiнде бес жыл сақтауды қамтамасыз ету;

13) АЖ/ТҚҚ туралы заңнамаға және Субъектілердің ішкі құжаттарына сәйкес өзге функциялары бар.13. Субъектілер жүктелген функцияларға сәйкес:1) өз қызметін жүзеге асыру барысында алынған ақпаратты құпия сақтауды қамтамасыз етеді;2) АЖ/ТҚҚ туралы заңнаманы орындауын бақылауды жүзеге асыру үшін тиісті мемлекеттік

органдарға ақпарат береді.

3. АЖ/ТҚ тәуекелін басқару бағдарламасы14. АЖ/ТҚ тәуекелін басқару бағдарламасы клиенттің операциясын жүзеге асыратын тұлғаның

тәуекел деңгейін беру арқылы АЖ/ТҚ байланысты клиенттің ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен операцияларын жүргізу тәуекеліне баға беруді көздейді.

Ескерту. Тәуекел деңгейлері қолда бар мәліметтер негізінде қалыптастырылады.Тәуекелдерді бағалау қорытындылары құжаттық тіркеледі және тиісті мемлекеттік органдардың

және Субъекті мүше болып табылатын қаржы емес ұйымдардың талаптары бойынша ұсынылады. Клиентке берілген тәуекелдер деңгейі қажеттілігі бойынша, алайда жылына кемінде бір рет қайта

қаралуы тиіс.15. АЖ/ТҚ тәуекелін басқару бағдарламасында тәуекелдің жоғары деңгейі:1) мынадай:ФАТФ ұсынымдарын орындамайтын және (немесе) толық көлемде орындамайтын;жемқорлық немесе өзге қылмыстық әрекеттері жоғары деңгейдегі;БҰҰ салатын санкцияларға, эмбарго және сол сияқты шараларға ұшыраған;террористік (экстремистік) әрекеттерді қаржыландыратын немесе қолдау көрсететін және

белгіленген террористік (экстремистік) ұйымдары бар мемлекеттен (аумақтан) келген жеке және заңды тұлғалармен іскерлік қатынастарға және мәмілелерге;

Ескерту. Осындай мемлекеттерге (аумақтарға) БҰҰ-ның және халықаралық ұйымдардың мәліметтері бойынша сілтемелер уәкілетті органның ресми Интернет-ресурсында жарияланады.

2) мынадай жағдайларда клиентке:клиент шетелдiк жария лауазымды тұлға не жария халықаралық ұйымның лауазымды тұлғасы,

не шетелдiк жария лауазымды тұлғаның мүддесіне (пайдасына) әрекет ететін тұлға, не шетелдiк жария лауазымды тұлғаның зайыбы, жақын туысы болған;

клиент (оның өкілі) не бенефициарлық меншік иесі, не операция бойынша клиенттің контрагенті Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік реестрінде № 6058 тіркелген Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің м.а. 2010 жылғы 10 ақпандағы № 52 бұйрығымен бекітілген оффшорлық аймақтар тізбесіне енген мемлекетте немесе аумақта тіркелген немесе қызмет еткен;

клиент АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 12-бабына сәйкес Терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесіне енген;

азаматтығы жоқ болып табылатын клиент, не Қазақстан Республикасында тіркелген немесе Қазақстан Республикасында келу мекенжайы жоқ;

клиентпен іскерлік қатынас ерекше (мысалы, Субъекті мен клиенттің арасында түсініксіз географиялық арақашықтық бар) жағдайларда жүзеге асырылған;

клиенттің қызметі қолма-қол ақша қарқынды айналымымен байланысты;клиент берген мәліметтерді тексеру кезінде Субъектілерде қиындықтар пайда болған; клиент операция жүргізуді тездеткен, не пайдаланылуы Субъектілердің әдеттегі тәжірибесінен

айрықшаланатын стандартты емес ерекше есептің күрделі схемаларын жүргізуді талап еткен;клиент жаңа, сондай-ақ қолда бар өнімдерге берудің жаңа тетіктерін, жаңа және дамып келе жатқан

технологияларды қоса алғанда жаңа өнімдерді және жаңа іскерлік тәжірибені қолданған;клиент қаржы мониторингі рәсімдерінен жалтаруға бағытталған іс-қимыл жасаған;клиент операциялары бұрын күдікті деп танылған;АЖ/ТҚ-дың жоғары тәуекелімен байланысты клиент туралы өзге ақпарат болған жағдайда; 3) операциялар:тараптардың іс жүзінде қатысуынсыз жүргізілетін;белгісіз немесе байланысты емес үшінші тараптың атынан немесе оның пайдасына жүргізілетін;қолма-қол есеп айырысуды қоса алғанда жасырын банк шоттарымен немесе жасырын, ойлап

табылған есімдерді қолданумен байланысты;айқын экономикалық мәні жоқ немесе анық қойылған заңды мақсаты жоқ;клиенттің оған тән емес жиілікпен, не осы клиент үшін ерекше ірі сомаға жүргізілген;АЖ/ТҚ-дың жоғары тәуекелі туралы ақпарат бар болған жағдайда беріледі.Ескерту. Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қолда бар мәліметтер

негізінде клиентке жоғары деңгейдегі тәуекел берілмесе, төмен деңгейдегі тәуекел беріледі.

4. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы16. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы клиент жүзеге асырған операцияларды қаржыландыру

көзі туралы мәліметтерді қоса алғанда клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді, анықтау, бұрын алынғанды жаңарту бойынша шараларды Субъектілердің жүргізуі болып табылады және:

1) АЖ/ТҚҚ туралы Заңы 5-бабының талаптарына сәйкес клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін тиісінше тексеру жөніндегі шараларды сақтау;

2) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 6) тармақшасына сәйкес клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің дұрыстығын тексеру;

3) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 12-бабына сәйкес Терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесімен көзделгендей клиентке (оның өкіліне) және бенефициарлық меншік иесіне қатысты олардың терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысының барын немесе жоғын;

4) АЖ/ТҚҚ туралы Заңы 8-бабының талаптарына сәйкес клиенттiң шетелдiк жария лауазымды тұлғаға, оның отбасы мүшелеріне және жақын туыстарына жататынын және (немесе) қатыстылығын тексеру;

5) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабы 4-тармағының 4) тармақшасына сәйкес ФАТФ ұсынымдарын орындамайтын мемлекетте (аумақта) тіркелген немесе тұратын не көрсетілген мемлекетте (көрсетілген аумақта) тіркелген банктегі шотты пайдаланатын жеке тұлғаларды анықтау;

6) тәуекелдерді басқару бағдарламасына сәйкес клиентке берілген тәуекел деңгейіне байланысты клиентті тиісінше тексеру шараларын қолдану;

7) клиентті сәйкестендіру нәтижелері бойынша алынған мәліметтерді, клиент (оның өкілі) және

бенефициарлық меншік иесі туралы сәйкестендіру мәліметтерінің өзгеруіне байланысты, алайда жылына кемінде бір рет мәліметтерді жаңарту рәсімдерін қосады.

Ескерту. Тәуекел деңгейі жоғары клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтер жарты жылда кемінде бір рет жаңартылып отырады.

АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген шараларды қолдану мүмкiн болмаған жағдайда, клиентпен іскерлік қатынастарды орнатудан, сондай-ақ ақшамен және (немесе) өзге мүлiкпен операцияларды жүргiзуден бас тартқан жағдайда Субъектілер уәкілетті органға осындай бас тарту фактілері туралы ҚМ-1 нысаны бойынша хабарлама жібереді.

АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 6) тармақшасында көзделген шараларды қолдану мүмкiн болмаған жағдайда, сондай-ақ клиент жасайтын операцияларды зерделеу процесінде кли-ент іскерлік қатынастарды АЖ/ТҚ мақсатында пайдаланыланады деген күдік туындаған жағдайда, Субъектілер клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтатуға құқылы. Егер іскерлік қатынастар жоғарыда көрсетілген негіздер бойынша тоқталса, Субъектілер уәкілетті органға ҚМ-1 нысаны бойынша хабар-лама жолдайды.

5. Клиенттердің күрделі, ерекше ірі және басқа да ерекше операцияларын зерделеуді қоса алғанда, клиенттердің операцияларына мониторинг жүргізу және оларды зерделеу

бағдарламасы17. Субъектілер мынадай операцияларды анықтауды қамтитын, клиенттердің күрделі, ерекше

ірі және басқа да ерекше операцияларын зерделеуді қоса алғанда, клиенттердің операцияларына мониторинг жүргізу және оларды зерделеу бағдарламасын әзірлейді:

1) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 1 және 2-тармақтарында көрсетілген; 2) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 3-тармағында көрсетілген;3) АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 4-тармағында көрсетілген.18. Субъектілер клиентке жоғары деңгейдегі тәуекел берілген жағдайда клиент соңғы жылда

жүргізген барлық операцияларды зерделейді. 19. Клиенттердің операцияларына мониторинг жүргізу және оларды зерделеу бағдарламасын

іске асыру аясында алынған мәліметтер құжаттық тіркеледі және клиенттің дерекнамасына енгізіледі.20. АЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабы 1, 2 және 3-тармақтарында көрсетілген клиенттің анықталған

операциялары туралы мәліметтер мен ақпараттар уәкілетті органға ҚМ-1 нысаны бойынша ұсынылады.21. Субъектілер міндетті зерделеуге жататын операциялар туралы хабарламаны осындай операция

күдікті ретінде танылған күннен кейінгі келесі жұмыс күнінен кешiктiрмей уәкілетті органға ұсынады.

6. Субъектілер қызметкерлерін АЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы

22. Қызметкерлерді АЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік реестрінде № 10001 тіркелген Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 28 қарашадағы № 533 бұйрығымен бекітілген Қаржы мониторингі субъектiлерiн жұмыскерлерді даярлау және оқыту бойынша қойылатын талаптарға сәйкес әзірленеді.

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылғы 12 желтоқсандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне № 9966 болып енгізілді.



Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің

2014 жылғы 24 желтоқсан №240 Астана қаласы


Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарды бекіту туралы«Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi

қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 3-2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Қаржы министрі бұйырады және қазақстан республикасы ұлттық банкінің басқармасы қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары (екінші деңгейдегі банктерді, Ұлттық почта операторын, қор биржасын қоспағанда):

1) осы бұйрық пен қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік үш айдан кешіктірмей ішкі құжаттамасын осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес келтірсін;

2) осы бұйрық пен қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан кешіктірмей осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пысықтау және қазіргі клиенттерінің тәуекел деңгейін айқындау жөніндегі іс-шараларды жүргізсін.


1) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрық және қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оларды мерзімді

баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;3) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында

орналастыруды қамтамасыз етсін.4. Осы бұйрық және қаулы 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі Б. СҰЛТАНОВ.2014 жылғы «___» ___________

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы Қ. КЕЛІМБЕТОВ.2014 жылғы «___» __________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы №522 бұйрығымен және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының

2014 жылғы 24 желтоқсандағы №240 қаулысымен бекітілген

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында бағалы қағаздар нарығының кәсіби

қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар


қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) «Бағалы қағаздар рыногы туралы» 2003 жылғы 2 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Бағалы қағаздар рыногы туралы заң), «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы заң), Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6100 тіркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Орталық депозитарийде тәуекелдерді басқару жүйесінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі нұсқаулықты бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Орталық депозитарий қызметін жүзеге асыру ережесін бекіту туралы» 2008 жылғы 29 желтоқсандағы № 238 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2010 жылғы 1 ақпандағы № 5 қаулысына (бұдан әрі – № 5 нұсқаулық), Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7993 тіркелген, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының «Бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесін жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымның тәуекелдерді басқару жүйесінің болуына қойылатын талаптарды бекіту және Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы» 2012 жылғы 24 тамыздағы 276 қаулысына (бұдан әрі – № 276 талаптар), сондай-ақ Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8796 тіркелген, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының «Бағалы қағаздар нарығында брокерлік және дилерлік қызметті, инвестициялық портфельді басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы» 2013 жылғы 27 тамыздағы № 214 қаулысына (бұдан әрі – № 214 қағидалар) сәйкес әзірленді.

Талаптар екінші деңгейдегі банктерді, Ұлттық пошта операторын және қор биржасын (бұдан әрі – кәсіби қатысушылар) қоспағанда, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына қолданылады.



терроризмдi қаржыландыру тәуекелдерін (бұдан әрі – КЖ/ТҚ тәуекелдері) азайтудың:клиенттің бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізімі жүйесіндегі бағалы қағаздарын бірыңғай

тіркеушінің оқшаулауы;клиенттің номиналды ұстауды есепке алу жүйесіндегі бағалы қағаздарын брокердің және (немесе)

дилердің, орталық депозитарийдің оқшаулауы;клиенттің банк шоты (банк шоттары) бойынша шығыс операцияларын орталық депозитарийдің

тоқтата тұруы;кәсіби қатысушының клиенттің бағалы қағаздарымен операциялар жүргізуден бас тартуы арқылы

қолданылатын тәсілі;2) әдеттегіден тыс операция (мәміле) – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен және кәсіби

қатысушы дербес әзірлеген белгілер ескеріле отырып, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 4-тармағына сәйкес міндетті зерделенетін операция (мәміле);

3) КЖ/ТҚ тәуекелдері – КЖ/ТҚ процестеріне немесе өзге қылмыстық іс-әрекетке кәсіби қатысушыны қасақана немесе қасақана емес тарту тәуекелдері;

4) КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару – КЖ/ТҚ тәуекелдерін анықтау, бағалау, мониторингі, сондай-ақ олар-ды азайту жөнінде кәсіби қатысушы қабылдайтын шаралардың жиынтығы (қызметтерге, клиенттерге, сондай-ақ клиенттер жүргізетін операцияларға қатысты);

5) шекті операция – ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жүргізілетін, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 2-тармағына сәйкес қаржы мониторингіне жататын және КЖ/ТҚҚ туралы заңда белгіленген шекті сомаға тең не одан асатын операция;

6) шот – ақшаны, бағалы қағаздарды және өзге қаржы құралдарын қоса алғанда, клиенттің активтерін есепке алуды кәсіби қатысушының жүзеге асыруы көзделетін кәсіби қатысушы мен клиент арасындағы іскерлік қарым-қатынастарды көрсету тәсілі;

7) іскерлік қарым-қатынас – кәсіби қатысушының клиентке бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызметке қатысты қызмет көрсету (өнім ұсыну) бойынша қарым-қатынас.

3. Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ) мақсатындағы ішкі бақылауды кәсіби қатысушы:

1) КЖ/ТҚҚ туралы заң талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;2) кәсіби қатысушының ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін КЖ/ТҚ тәуекелдерін және қатар жүретін

тәуекелдерді (операциялық, бедел, құқықтық) басқару үшін жеткілікті деңгейде ұстап тұру;3) кәсіби қатысушыны, оның лауазымды тұлғаларын және қызметкерлерін КЖ/ТҚ процестеріне

тартпау мақсатында жүзеге асырады.4. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде кәсіби қатысушылары ұйымның

ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалауды жүргізуіне қойылатын талаптар кіретін ішкі бақылау қағидаларын әзірлейді.

Ішкі бақылау қағидалары КЖ/ТҚҚ туралы заңның 11-бабында көзделген бағдарламалардан тұрады, оларды кәсіби қатысушы Талаптарға сәйкес әзірлейді және кәсіби қатысушының ішкі нормативтік құжаты не осындай құжаттардың жиынтығы болып табылады.


5. Кәсіби қатысушының уәкілетті органы кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен ішкі бақылау қағидаларының сақталуына мониторингті жүзеге асыруға жауапты лауазым-ды адам (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындайды, сондай-ақ құзыретіне КЖ/ТҚҚ мәселелері кіретін қызметкерлерді не ұйымның бөлімшесін (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше) айқындайды.

6. Мыналар жауапты қызметкерге қойылатын талаптар болып табылады:1) жоғары білімінің болуы;2) кәсіби қатысушыда (техникалық немесе қосалқы қызметкер лауазымда істеген жұмыс өтілін

қоспағанда) істеген кемінде бір жыл жұмыс өтілінің не КЖ/ТҚҚ саласында кемінде екі жыл жұмыс өтілінің не қаржылық қызметтерді ұсыну және (немесе) реттеу саласында кемінде үш жыл жұмыс өтілінің болуы;

3) Бағалы қағаздар рыногы туралы заңға сәйкес мінсіз іскерлік беделінің болуы. 7. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы мыналардан тұрады, бірақ

олармен шектелмейді:1) КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше функцияларының сипаттамасы, оның ішінде КЖ/ТҚҚ мақсатында

ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде кәсіби қатысушының басқа бөлімшелерімен, филиалдарымен, еншілес ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі, сондай-ақ жауапты қызметкер функцияларының, өкілеттіктерінің сипаттамасы, жауапты қызметкердің кәсіби қатысушының басқару органымен және атқарушы органымен өзара іс-қимылының тәртібі;

2) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру және КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингін жүзеге асыратын және КЖ/ТҚҚ бойынша өзге де шараларды қабылдайтын уәкілетті мемлекеттік органға (бұдан әрі – қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган) хабарларды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және бағдарламалық қамтамасыз ету ту-ралы мәліметтер, оның ішінде оларды әзірлеушілер туралы мәліметтер;


4) кәсіби қатысушы қызметкерлерінің, оның ішінде жауапты қызметкердің кәсіби қатысушының басқару органын және атқарушы органын КЖ/ТҚҚ туралы заңның, сондай-ақ ішкі бақылау қағидаларының кәсіби қатысушы қызметкерлері жол берген, өздеріне белгілі болған бұзылу фактілері туралы хабар-лау тәртібі;

5) кәсіби қатысушыны бақылайтын заңды тұлға белгілеген КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптардың сипаты; 6) кәсіби қатысушының ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін

бағалау нәтижелері бойынша басқару есептілігін дайындау және кәсіби қатысушының басқару органы мен атқарушы органына ұсыну тәртібі.

8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлерінің функцияларына мыналар кіреді, бірақ олармен шектелмейді:

1) әзірленген және кәсіби қатысушының атқарушы органымен келісілген ішкі бақылау қағидаларының және (немесе) оларға өзгерістердің (толықтырулардың) болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ кәсіби қатысушыда олардың сақталу мониторингі;

2) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарлар ұсынуды және олардың ұсынылуына бақылауды ұйымдастыру;

3) клиенттердің операцияларын күдікті ретінде тану және кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарларды жіберу қажеттілігі ту-ралы шешімдер қабылдау;

4) КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) клиенттермен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда және кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен клиенттердің операциялар жүргізуін тоқтата тұру не жүргізуден бас тарту туралы шешімдер қабылдау не кәсіби қатысушының уәкілетті органымен келісу;

5) кәсіби қатысушының уәкілетті органына КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында көзделген жағдайларда және тәртіппен клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешім қабылдау үшін сұратулар жіберу;

6) кәсіби қатысушының уәкілетті органын анықталған ішкі бақылау қағидаларының бұзылғандығы туралы кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен хабардар ету;

7) кәсіби қатысушының уәкілетті органына есептерді қалыптастыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау қағидаларын іске асыру нәтижелері және тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін жақсарту жөнінде ұсынылатын шаралар туралы ақпаратты дайындау және кәсіби қатысушының уәкілетті органымен келісу.

9. Жүктелген функцияларды орындау үшін жауапты қызметкерге және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлеріне төмендегілерді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, мынадай қажетті өкілеттіктер беріледі:

1) өз функцияларын толық көлемде және кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте кәсіби қатысушының барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелеріне, телекоммуникация құралдарына, құжаттары мен файлдарына рұқсат алу;

2) кәсіби қатысушының бөлімшелеріне операцияларды жүргізуге қатысты нұсқаулар беру; 3) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету;4) кәсіби қатысушының бөлімшелерінен алынатын құжаттар мен файлдардың сақталуын қамтамасыз

ету.10. Кәсіби қатысушының филиалдарында Талаптардың 8 және 9-тармақтарында көзделген функ-

циялар мен өкілеттіктер толық немесе ішінара жүктелген қызметкерлер болған жағдайда мұндай қызметкерлердің қызметін жауапты қызметкер үйлестіреді.

11. Талаптардың 8-тармағында көзделген функциялар жүктелген жауапты қызметкердің, сондай-ақ кәсіби қатысушы қызметкерлерінің функциялары ішкі аудит қызметінің функцияларымен, сондай-ақ кәсіби қатысушының бизнес-бөлімшелері жүзеге асыратын функциялармен үйлеспейді.

12. Кәсіби қатысушы КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау мәселелері бойынша процестерді автоматтан-дыру үшін мынадай талаптарға сәйкес келетін автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пайдаланады:

1) енгізілетін өзгерістерді (толықтыруларды) қоса алғанда, клиенттердің досьесін (сауалнамала-рын) енгізу мүмкіндігі;

2) Қазақстан Республикасының КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, сондай-ақ кәсіби қатысушы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау нәтижелерін ескере отырып, алдын ала берілген критерийлер бойынша шекті, әдеттегіден тыс және күмәнді операцияларды анықтау;


4) ақпаратты резервтік көшіру және сақтау жүйесінің болуы;5) жаңғыртудан қорғалған, әрбір пайдаланушының жұмыс хаттамасын жүргізу.

3. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасы 13. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында кәсіби қатысушы КЖ/ТҚ тәуекелдерін

басқару бағдарламасын әзірлейді. 14. Кәсіби қатысушы жыл сайынғы негізде кәсіби қатысушы қызметтерінің ең кем дегенде

тәуекелдердің мынадай арнайы санаттарын ескере отырып, КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалауды жүзеге асырады: клиенттердің типіне қарай тәуекел, ел (географиялық) тәуекелі, көрсетілетін қызметтің және (немесе) оны көрсету тәсілінің тәуекелі.

Кәсіби қатысушы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау клиенттердің операцияларын бірегейлендіру рәсімдерін және мониторингін өзгертуді, операцияларды жүргізуге лимиттерді белгілеуді, қызмет көрсету талаптарын өзгертуді, қызмет көрсетуден (өнімдерден) бас тар-туды қоса алғанда, анықталған тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған ықтимал іс-шараларды сипаттаумен қатар жүреді.

15. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелінен асып түсетін клиенттер типтері мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:

1) шетелдік жария лауазымды адамдар, олардың жақын туыстары және өкілдері;2) шетелдік қаржы ұйымдары; 3) қызметі қолма-қол ақшаның қарқынды айналымымен байланысты заңды тұлғалар мен дара

кәсіпкерлер, оның ішінде:қызметінің айрықша түрі қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру

болып табылатын заңды тұлғалар; айрықша қызметі банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау болып табы-

латын ұйымдар (екінші деңгейдегі банктер белгілеген КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

микроқаржы ұйымдары;ломбардтар ретінде тіркелген заңды тұлғалар;тұтынушылардан қолма-қол ақшаны, оның ішінде электрондық терминалдар арқылы қабылдауды

жүзеге асыратын қызметті (қаржы қызметінен басқа) жеткізушілердің агенттері (сенім білдірілгендер);ойын бизнесін ұйымдастырушылар, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс онлайн-казино

қызметтерін көрсетушілер не осы қызметтен табыс алушылар; туристік қызметтерді, сондай-ақ қолма-қол ақшаның қарқынды айналымымен байланысты өзге де

қызмет көрсетуші тұлғалар;4) инвестициялық портфельді басқарушы брокер-дилерлер (екінші деңгейдегі банктер белгілеген

КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);5) қаржы лизингі бойынша қызмет көрсетуші тұлғалар (екінші деңгейдегі банктер белгілеген КЖ/

ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);6) кредиттік серіктестіктер;7) жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату бойынша делдалдық қызметті жүзеге асыратын тұлғалар;8) қызметі қаруды, жарылғыш заттарды шығарумен және (немесе) саудасымен байланысты тұлғалар;9) қызметі бағалы металдарды, асыл тастарды не олардан жасалған бұйымдарды өндірумен және

(немесе) өңдеумен байланысты тұлғалар;10) қорлардың, діни бірлестіктердің ұйымдық-құқықтық нысанындағы коммерциялық емес ұйымдар;11) Талаптардың 16-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) тұлғалар,

сондай-ақ осындай тұлғалардың Қазақстан Республикасында орналасқан филиалдары мен өкілдіктері.16. Кәсіби қатысушы осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерде қызметті жүргізуге, осындай

мемлекеттерден келген клиенттерге қызмет көрсетуге, осындай шет мемлекеттердің қатысуымен операцияларды жүзеге асыруға байланысты ел (географиялық) тәуекелін бағалауды жүзеге асырады.

КЖ/ТҚ тәуекелін жоғарылататын операциялар жүргізетіндер шет мемлекеттер болып табылады: 1) КЖ/ТҚҚ заңына сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган жасайтын Ақшаны жылыста-

тумен күрес жөніндегі қаржы шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткілікті түрде орындамайтын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

2) БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) қолданылатын шет мемлекеттер (аумақтар);


4) басқа факторлар (сыбайлас жемқорлық, есірткіні заңсыз өндіру, айналымы және (немесе) транзиті деңгейі туралы мәліметтер, халықаралық терроризмге қолдау көрсету туралы мәліметтер, халықаралық терроризмді қолдау туралы мәліметтер және басқалары) негізінде кәсіби қатысушы КЖ/ТҚ жоғары тәуекелі бар ретінде айқындаған шет мемлекеттер (аумақтар).

17. Кәсіби қатысушының КЖ/ТҚ жоғары тәуекеліне ұшыраған қызметтері, сондай-ақ оларды көрсету тәсілдері мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:


2) халықаралық нарықтардағы жеке брокерлік қызмет көрсету;3) активтерді сенімгерлік басқару;4) номиналды ұстаушыдағы қаржы ұйымдарының, инвестициялық пай қорларының шоттары;5) орталық депозитарийдегі кастодиандардың, брокерлердің шоттары; 6) кәсіби қатысушыдағы шетелдік қаржы ұйымдарының шоттары.18. Кәсіби қатысушылар қызметінің Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген тәуекел

факторларына сәйкес КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалаған кезде кәсіби қатысушы мына-ларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, тәуекелдің қорытынды деңгейіне ықпал ететін мынадай қосымша мәліметтерді ескереді:

1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға кәсіби қатысушы жіберген клиенттердің күмәнді операциялары туралы хабарлар саны;

2) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға кәсіби қатысушы жіберген клиенттердің шекті опе-рациялары туралы хабарлар саны.

19. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын іске асыру шеңберінде кәсіби қатысушы Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын, сондай-ақ кәсіби қатысушы белгілейтін өзге де санаттар мен тәуекелдер факторларын ескере отырып, клиенттерді жіктеу жөнінде шаралар қолданады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін кәсіби қатысушыдағы клиент (клиенттер) туралы мәліметтерді және ақпаратты талдау нәтижелері бойынша кәсіби қатысушы белгілейді және тәуекел деңгейін айқындаудың кемінде екі деңгейден тұратын шкаласы бойынша бағаланады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қайта қарауды кәсіби қатысушы клиент (клиенттер тобы) туралы мәліметтердің жаңартылуына қарай жүзеге асырады.

20. Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын пайдалана отырып тәуекелді бағалау операциялардың (іскерлік қарым-қатынастардың) мониторингі нәтижелері бойынша клиенттерге (клиенттер тобына) қатысты жүргізіледі.

Бұрын тәуекелді бағалау жүргізілмеген және бұрын іскерлік қарым-қатынастар орнатылмаған клиент-тер (клиенттер тобы) бойынша кәсіби қатысушы іскерлік қарым-қатынастарды орнатуға дейін алынған деректер негізінде тәуекелді бастапқы бағалауды жүргізеді.


кәсіби қатысушы клиенттерді (олардың өкілдерін) және бенефициарлық меншік иелерін сәйкестендіру бағдарламасын әзірлейді.

Кәсіби қатысушының клиент (оның өкілі) туралы мәліметтерді тіркеу және дәйектілігін тексеру, бенефициарлық меншік иесін анықтау және ол туралы мәліметтерді тіркеу, іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілеу және тіркеу, сондай-ақ Талаптарда көзделген клиент (оның өкілі) ту-ралы өзге де мәліметтерді алу және тіркеу бойынша іс-шараларды жүргізуі клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру болып табылады.

Клиенттің тәуекел деңгейіне қарай кәсіби қатысушы жүргізетін іс-шаралардың деңгейі клиентті, бенефициарлық меншік иесін стандартты, жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендірумен көрсетіледі.

22. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 2-тармағының талаптарын ескере отырып, кәсіби қатысушы клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді жүргізеді, сондай-ақ мынадай:


негіздемелердің болуы жағдайларында іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілейді.Клиент орнатылған іскерлік қарым-қатынастар шеңберінде операция (мәмілені) жүргізген кезде, егер

ол, осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, осындай іскерлік қарым-қатынастар орнатылған, сондай-ақ бұрын алынған мәліметтерді жаңарту не клиенттің тәуекелі деңгейіне және осы Талаптарға сәйкес қосымша мәліметтерді алу үшін қажет болған кезде жүргізілсе, клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру жүргізілмейді.

23. Кәсіби қатысушы Талаптардың 22-тармағына сәйкес алынған мәліметтерді клиенттің досьесіне енгізеді, оны кәсіби қатысушы іскерлік қарым-қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және олар аяқталғаннан кейін кем дегенде бес жыл сақтайды.

Кәсіби қатысушы ішкі құжаттарға сәйкес досье жүргізетін, бірақ онымен шектелмейтін клиенттер топтары:

жеке тұлғалар;заңды тұлғалар;шетелдік қаржы ұйымдары.Клиенттің досьесіне енгізілуі және стандартты, жеңілдетілген не тереңдетілген сәйкестендіру

жүргізген кезде дәйектілігі тексерілуі тиіс ең аз талап етілетін мәліметтер Талаптардың 1, 2 және 3-қосымшаларында белгіленген.

24. Клиент ақша аударымын жүзеге асырған не оның пайдасына қолма-қол ақшасыз төлем неме-се ақша аударымы келіп түскен кезде орталық депозитарий төлем құжатында КЖ/ТҚҚ туралы заңның 7-бабы 2-тармағында көзделген клиент туралы мәліметтердің болуын, сондай-ақ олардың төлемге, ақша аударымына қатысушы қаржы ұйымына берілуін бақылайды.

25. Кәсіби қатысушы жеңілдетілген сәйкестендіруді мынадай:1) инвестициялық портфельді басқарушы пайда алушының мүддесін білдіретін брокермен және

(немесе) дилермен инвестициялық портфельді басқару жөніндегі шарт жасаған кезде инвестор болып табылмайтын пайда алушыға қатысты;

2) мынадай:Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоса алғанда, Қазақстан Республикасының мемлекеттік

органдары, сондай-ақ бақылауын мемлекеттік органдар жүзеге асыратын заңды тұлғалар;мемлекеттік мекеме немесе мемлекеттік кәсіпорын ұйымдық құқықтық нысанында құрылған заңды

тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингіне тиесілі заңды тұлғалар;

екінші деңгейдегі банктер, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары;

акциялары Қазақстан Республикасының қор биржасының және (немесе) шет мемлекетінің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;

Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не қатысушысы Қазақстан Республикасы бо-лып табылатын халықаралық ұйымдар сияқты клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнатқан жағдайларда жүргізеді.

26. Кәсіби қатысушы тереңдетілген сәйкестендіруді: 1) клиентке жоғары тәуекел деңгейі тағайындалған кезде;2) тереңдетілген сәйкестендіру қаржылық мониторинг жөніндегі уәкілетті органға осындай операция ту-

ралы хабарламаның жіберілуі туралы оның қасақана емес хабардар болуына әкеп соғатын жағдайларды қоспағанда, клиентке мониторинг жүргізу және операцияларын зерделеу барысында күдікті операцияны (мәмілені) не оны жасау әрекетін анықтаған кезде;

3) клиент ұсынған мәліметтердің дәйектілігіне күмән болған кезде;4) кәсіби қатысушының ішкі құжаттарында белгіленген жағдайларда, сондай-ақ жауапты қызметкердің

шешімі бойынша жүргізеді. 27. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында кәсіби қатысушы КЖ/

ТҚҚ туралы заңның 12-бабына сәйкес алынатын терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты тұлғалардың және ұйымдардың тізбесінде (бұдан әрі – Тізбе) осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.

Шетелдіктерге, шет мемлекеті азаматтығының болуы туралы кәсіби қатысушыда мәліметтер болған өзге де адамдарға қатысты, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдарға қатысты кәсіби қатысушы клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) шетелдік жария лауазымды адамға жататынын тексереді.

28. Клиент (оның өкілі) ұсынатын құжаттардың клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді растау мақсатында дәйектілігі тексеріледі.

29. Клиентті сәйкестендіру бағдарламасы мыналардан тұрады, бірақ онымен шектелмейді:1) іскерлік қатынастар белгілеуден және (немесе) операциялар жүргізуден бас тартудың тәртібі

мен негізін қоса алғанда, клиенттерді қызмет көрсетуге қабылдау, сондай-ақ іскерлік қатынастарды тоқтату тәртібі;


3) шетелдік қаржы ұйымдарымен іскерлік қатынастар орнату кезінде сәйкестендіруді жүргізу ерекшеліктері;

4) кәсіби қатысушының қызмет көрсетілетін немесе қызмет көрсетуге қабылданатын тұлғалардың, сондай-ақ олардың бенефициарлық меншік иелерінің арасынан шетелдік жария лауазымды тұлғаларды анықтауына бағытталған шаралардың сипаты;

5) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің Тізбеде болуын тексеру тәртібі; 6) іскерлік қарым-қатынастарды қашықтан орнату кезінде сәйкестендіру ерекшеліктері (жеке клиенттің

немесе оның өкілінің қатысуынсыз);7) КЖ/ТҚҚ бойынша топтық талаптарды (бар болған кезде) орындау шеңберінде клиентті (оның

өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру барысында алынған мәліметтерді алмасу ерекшеліктері;

8) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру үшін қажетті мәліметтерді алу мақсатында басқа ұйымдармен өзара әрекеттесу ерекшеліктері;

9) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша ақпарат көздерінің, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатындардың сипаты;

10) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің дәйектілігін тек-серу тәртібі;

11) клиент досьесінің нысанына, мазмұнына және жүргізу тәртібіне, мәліметтерді жаңарту кезеңдігін көрсете отырып, досьедегі мәліметтерді жаңарту тәртібіне қойылатын талаптар;

12) кәсіби қатысушы қызметкерлерінің сәйкестендіруді жүргізу кезінде алынған ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ету тәртібі;

13) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау тәртібі, мұндай тәуекелді бағалаудың негіздері.

5. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы30. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру жөніндегі, сондай-ақ шекті және күмәнді опера-

циялар туралы хабарларды анықтау және қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберу жөніндегі талаптарын іске асыру мақсатында кәсіби қатысушы клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын әзірлейді.

31. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы шеңберінде кәсіби қатысушы клиенттер (олардың өкілдері) және бенефициарлық меншік иелері туралы қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) алу жөнінде, cондай-ақ клиенттердің операцияларын зерделеу жөнінде және шекті, әдеттегіден тыс және күмәнді операцияларды анықтау жөнінде іс-шаралар жүргізеді.

Кәсіби қатысушы клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің нәтижелерін кәсіби қатысушы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін жыл сайын бағалау үшін, сондай-ақ клиенттер тәуекелдерінің деңгейлерін қайта қарау үшін пайдаланады.

Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер Талаптардың 23-тармағында көрсетілген клиенттің досьесіне енгізіледі және (не-месе) клиентпен іскерлік қатынастардың барлық кезеңінде және олар аяқталған күннен бастап кемінде бес жыл бойы сақталынады.

32. Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді жаңартудың кезеңдігін және (немесе) алу қажеттігін кәсіби қатысушы клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын кәсіби қатысушы қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып белгілейді.

Талаптардың 26-тармағында көзделген жағдайларда, кәсіби қатысушы клиентті тереңдете сәйкестендіруді жүргізеді.



33. Кәсіби қатысушы клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайда-ланатын кәсіби қатысушы қызметінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып, сондай-ақ бар КЖ/ТҚ сценарийлерін (схемаларын) және (немесе) әдеттегіден тыс және күмәнді операциялардың белгілерін ескере отырып клиенттің операцияларын зерделеу дәрежесін айқындайды.

Кәсіби қатысушы клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда, сондай-ақ клиент күмәнді операцияны жүргізген жағдайда клиент белгіленген уақыт кезеңінде жүргізіп жатқан (жүргізген) опера-цияларды (мәмілелерді) зерделейді.

34. Клиент операцияларының мониторингі және зерделеу бағдарламасында:1) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, сондай-ақ кәсіби қатысушы дербес әзірлеген


28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz24белгілердің негізінде жасалатын әдеттегіден тыс және күдікті операциялар белгілерінің тізбесі;

2) кәсіби қатысушы бөлімшелері (қызметкерлері) арасында Талаптарда көзделген жағдайларда кли-ент (оның өкілі) пен бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) оларды алу жөніндегі міндеттерді бөлу;

3) кәсіби қатысушы бөлімшелері (қызметкерлері) арасында шекті, әдеттегіден тыс және күдікті опе-рациялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында бір-біріне беру жөніндегі міндеттерді бөлу;

4) кәсіби қатысушы бөлімшелерінің шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операцияларды анықтаған кезде өзара әрекет ету тетіктерін сипаттау;



7) кәсіби қатысушы бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) Тізбедегі клиенттер мен бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттердің активтерін дереу тоқтату бойынша өзара әрекет ету тәртібі;


9) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға шекті және күдікті операциялар туралы хабарла-маларды ұсыну тәртібі;

10) кәсіби қатысушының уәкілетті органдарына шекті және күдікті операциялар анықталғаны жөнінде хабарлау (қажеттілігіне қарай) тәртібі;

11) клиент әдеттегіден тыс және (немесе) күдікті операцияларды жүйелі және (немесе) елеулі көлемде жүзеге асырған жағдайда, кәсіби қатысушы клиент пен оның операциясына қатысты шаралар-ды қабылдау тәртібі және қабылдайтын шаралардың сипаты қамтылған, бірақ олармен шектелмеген.

35. Операцияны шекті ретінде белгілеудің заңдылығы бөлігінде күмән туындаған кезде, сондай-ақ әдеттегіден тыс немесе күдікті операцияны анықтаған кезде, аталған операцияны анықтаған кәсіби қатысушының қызметкері кәсіби қатысушының ішкі нормативтік құжаттарында белгіленген тәртіппен, нысанда және мерзімде жауапты қызметкерге осындай операция жөніндегі хабарламаны жібереді.

Бір хабарда бірнеше операциялар туралы ақпараттың болуына жол беріледі.Кәсіби қатысушы осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген операциялар туралы хабарламаны,

сондай-ақ оларды зерттеудің нәтижелерін клиентпен қатынастарды тоқтатқан күннен бастап кемінде бес жыл сақтайды.

6. Кәсіби қатысушының қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы

36. Қызметкерлердің КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, ішкі бақылау және өзге де ішкі нормативтік құжаттардың ережелерін орындау үшін қажетті білімді алуы және дағдыларды қалыптастыруы кәсіби қатысушының қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – Оқыту бағдарламасы) мақсаты болып табылады.


қамтитын қызметкерлерді оқыту тәртібі;2) кәсіби қатысушының қызметкерлері оқып жатқан бөлімшелерінің тізбесі;3) оқыту нәтижелерін сақтау тәртібі мен нысандары;4) кәсіби қатысушы қызметкерлерінің КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша білімдерін тексеру тәртібі мен

нысандары кіреді.38. Кәсіби қатысушы қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен талаптарды ескере оты-

рып, оқытуды өткізудің нысандары мен кезеңдігін белгілейді.

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында

бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 1-қосымша

Клиент - жеке тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі


Жеңіл-детілген

Терең-детілген

1. Жеке тұлға туралы жалпы мәліметтер Тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Салық резиденттігі, оның ішінде шет мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі


Байланыс телефонының нөмірі Жұмыс орны, лауазымы Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса)

2. Жеке тұлға - дара кәсіпкер туралы қосымша мәліметтер Жеке тұлғаның дара кәсіпкер ретінде, оның ішінде шаруа (фермерлік) қожалығының басшысы ретінде тіркелгенін растайтын құжаттың нөмірі, берілген күні

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Кәсіпкерлік қызметтің түрі Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асы-рылып отырған қызмет түрі лицензияланатын болса)

Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырған орнының мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)

3. Шетелдік жеке тұлға туралы қосымша мәліметтерВизаның (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсын-ған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Республи-касына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматта-рын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсынған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтары үшін)

Тұлғаның шетелдік жария лауазымды тұлғаларына немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

4. Жеке тұлғаның өкілі туралы мәліметТегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Тұрғылықты (тіркелген) жерінің немесе келген жерінің мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Жеке тұлғаның атынан заңдық мәні бар іс-әрекеттер (оның ішінде, шотты ашу, шотты басқару) жасауға арналған құжаттың (сенімхаттың, шарттың, қорғаншы (қамқоршы) жеке куәлігінің, өзге құжаттың) нөмірі, берілген (қол қойылған) күні, қолданылу мерзімі (бар болса) не заң бой-ынша өкілдікті жүзеге асыру туралы белгі

Клиент өкіліне берілген сенімхатта клиенттің қолын куәландырған нотариустың тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), нотариалдық қызметті жүзеге асыруға беріл-ген лицензияның нөмірі және берілген күні не құжатты берген органның атауы

Визаның (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсын-ған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Респуб-ликасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматта-рын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсынған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтер Мүддесі үшін іскерлік қатынастар орнатылатын (операция жасалатын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) тегі, аты және әкесінің аты (бар болса) не іскерлік қатынастар орнатқан (операция жасайтын) жеке тұлға өз аты-нан жеке мүддесі үшін іс-әрекет жасағаны туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)


Салық резиденттігі, оның ішінде шет мемлекеттегі бенефициарлық меншік иесіне берілген салық төлеушінің нөмірі


Шетелдік - бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауа-зымды тұлғаларға немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

6. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтерЖеке тұлғаның кірістері, жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері (еңбекақы, дивидендтер, кәсіпкерлік қызметтен түскен кіріс, өзгелер)

Басқа да банктердегі/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (шоты бар банктің/қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жағдайының сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, заңды тұлға акцияларының капиталдағы үлесі/пайызы)


Жеке тұлғаның кәсіптік қатысушыда пайдаланатын қызметтері (өнімдері) (жасалған шарттар)

Операциялардың соңғы мониторингінің нәтижелері, оның ішінде жа-салатын операциялардың қаржыландыру көзінің дәйектілігін тексеру шаралары


Клиент – жеке тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басты куәландыратын құжаттар:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжат (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3) Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын жеке басты

куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi болып табылады.2. Салық резиденттігінің мәртебесі салық ақпаратымен алмасу саласында Қазақстан

Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере отырып, нысанын кәсіби қатысушы дербес белгілейтін сауалнамада (өтініште) клиент көрсеткен мәліметтердің негізінде белгіленеді.

Қазақстан Республикасының салық резиденттігін растау үшін Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының салық органдары беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар түпнұсқаларының немесе нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстырып тексе-ру, қолжетімді дереккөздерден алынған деректермен (деректер базаларымен) салыстыру, мекенжай бойынша баруды қоса алғанда, басқа тәсілдермен мәліметтерді тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіруге қажетті мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде де клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған фотосуретті салыстырып қарау жүргізіледі.

Шартты белгілер:

- тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттілігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың дәйектілігін тексеру қажеттілігі.


қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 2-қосымша

Клиент - заңды тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі






Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызмет түрлерінің жалпы сәйкестендіргіші (ЭҚЖС) (бар болса)

Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болса)

Лицензияны берген органның атауы Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес тұрғылықты жерінің мекен-жайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)

Атқарушы органның нақты тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, по-шта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)


(Соңы. Басы 23-бетте). 2. Шетелдік заңды тұлға туралы қосымша мәліметтерТіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды) Тіркелген мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі

3. Меншік және басқару құрылымы туралы мәліметтерҚұрылтай құжаттарына сәйкес органдардың құрылымы мен атауы (жоғарғы орган, атқарушы орган, өзге органдар)

Заңды тұлға органдарының құрылымы белгіленген құрылтай құжаттарының соңғы редакцияланған күні


Жоғарғы органның құрамына кіретін жеке тұлғалардың азаматтығы (бар болса) және (немесе) заңды тұлғаларды тіркеген мемлекет



Құрылтай құжаттарының соңғы редакцияланған күні не акционерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не жоғарғы органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

3.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сери-ясы (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (не-месе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Тұлға жеке-дара атқарушы органның не алқалық атқарушы ор-ган басшысы-ның немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (бұйрықтың, жалпы жиналыс хаттамасының, директорлар кеңесі хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің не-месе басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні






Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке ба-сын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданыс мерзімі

Тұлға соның негізінде басқару органы басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (жалпы жиналыс хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні

4. Заңды тұлғаның өкілі туралы мәліметтерЗаңды тұлға өкілінің (заңды тұлға филиалы басшысын (өкілін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Туған күні және туылған жері

Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)


Тұрғылықты (тіркелген) жерінің немесе келген жерінің мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауда-ны, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі

Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық берген құжаттың (бұйрықтың, сенімхаттың) нөмірі, күні және қолданыс мерзімі (бар болса)

Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық беретін құжатқа қол қойған тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Визаның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыра-тын құжат ретінде шетелдік паспортты ұсынған жағдайда) (мемлекеттердің Қазақстан Республикасына визасыз тәртіпте келетін азаматтарын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік паспортты ұсынған жағдайда)

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесінің не орналастырылған акцияларының жиырма бестен астам пайы-зы (артықшылық берілгендерді және қоғам сатып алғандарды қоспағанда) тура немесе жанама тиесілі жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Заңды тұлғаға басқа да негіздер бойынша бақылауды жүзеге асыра-тын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Заңды тұлға іскерлік қатынастарды мүддесі үшін орнататын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар бол-са)


Бенефициарлық меншік иесіне жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі



Бенефициарлық меншік иесінің – шетел азаматының шетелдік лау-азымды жария тұлғаға немесе оған байланысты адамдарға (отбасы мүшелері) қатыстығы

6. Заңды тұлғаның филиалы (өкілі) туралы қосымша мәліметтерФилиалдың (өкілдің) атауы Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркеуді растайтын құжаттың түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса)

Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (ЭҚЖК) коды (бар болса)

Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болып табылса)

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес филиалдың (өкілдіктің) орналасқан жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Электрондық поштасының мекенжайы (бар болса)

7. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтерЗаңды тұлға кірістерінің, жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері (кәсіпкерлік қызметінен түскен кірістер, дивидендтер, ерікті мүлік жарналар және қайрымдылық қаражаты, өзгелер)

Басқа да банктердегі/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (шоты бар банктің /қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлға акцияларының пайызы)

Бенефициарлық меншік иесінің қаржылық жай-күйінің сипаттама-сы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлғаның акциялар пайызы)

8. Операциялар мониторингінің нәтижелері және қызметтік ақпаратКлиенттің, оның бенефициарлық меншік иесінің терроризм мен экстремизмді қаржыландыруға байланысты тұлғалар тізбесінде бо-луы туралы белгі

Заңды тұлға кәсіби қатысушыда пайдаланатын қызметтер (өнімдер) (жасалған шарттар)

Операциялардың, оның ішінде жасалатын операциялардың қаржыландыру көзінің дәйектілігін тексеру бойынша шаралардың соңғы мониторингінің нәтижелері


Клиент – заң тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес негізінде азаматтық құқықтық мәмілелер жа-

салатын жеке басын куәландыратын құжаттар болып:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжат (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) Қазақстан Республикасында шетелдiктің тұруына ықтиярхат;3) Қазақстан Республикасының аумағында негізінде азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын,

жеке басын куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге де құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi танылады.2. Салықтық резиденттік мәртебесі клиент сауалнамада (өтініште) көрсеткен мәліметтердің

негізінде белгіленеді, кәсіби қатысушы сауалнаманың нысанын Қазақстан Республикасының салық ақпаратымен алмасу саласындағы халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере оты-рып дербес айқындайды.

Қазақстан Республикасының салық резиденттігін растау үшін Қазақстан Республикасының салық органы Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар түпнұсқаларының және нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстыру, қолжетімді дереккөздерінен (дерекқорынан) алынған деректермен салыстыру, мекенжайы бойынша шығуды қосқанда мәліметтерді басқа да тәсілдермен тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру бойынша мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған суретті клиентпен (клиенттің өкілімен) салыстыру да жүргізіледі.

4. Егер халықаралық ұйымды құру туралы және (немесе) оның мемлекет (мемлекеттер) аумағында болуы талаптары туралы шарттарда олардың тиісінше тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз қызметті жүзеге асыруы көзделмесе, тіркеуге және лицензияның болуына қатысты мәліметтер халықаралық ұйымға да қатысты белгіленеді.

5. Инвестициялық портфельді басқару жөніндегі шартты жасасқан кезде инвестор болып табылмай-тын пайда алушыға қатысты, клиент досьесіне 1-қосымшаның 1-4-бөліктерінде көзделген пайда алушы туралы мәліметтер (егер жеке тұлға пайда алушы болып табылса) не осы Қосымшаның 1-4-бөліктерінде көзделген мәліметтер (егер заңды тұлға пайда алушы болып табылса), сондай-ақ пайда лаушының бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтер (акционерлік инвестициялық қордың активтерін сенімгерлік басқару шарттарын қоспағанда) кіреді.

Пайда алушы (оның бенефициарлық меншік иесі) террористердің тізбесінде болған жағдайда, кли-ент досьесінде тиісті белгі көрсетіледі.

Шартты белгілер: - тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттілігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың дәйектілігін тексеру қажеттілігі.


қатысушылары және орталық депозитарий үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 3-қосымша

Шетелдік қаржы ұйымы досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі




1. Шетелдік қаржы ұйымы туралы жалпы мәліметтер

Ұйымдық-құқықтық нысанын қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы

Тіркелген мемлекетте уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды)

Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса)

Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) Тіркелген мемлекеттің уәкілетті органы қаржы нарығында қызметті (банк, бағалы қағаздар нарығында кәсіби қызметті) жүзеге асыруға берген лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

Қаржы нарығында қызметті (банк, бағалы қағаздар нарығында кәсіби қызметті) жүзеге асыруға лицензияны берген тіркелген мемлекеттің уәкілетті органының атауы

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес орналасқан жерінің мекен-жайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Атқарушы органының нақты орналасқан орнының мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Байланыс телефонының және факстің нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса) және интернет ресурстың атауы

Банктегі/қаржы ұйымындағы шот (шот нөмірі және шот ашылған банктің/қаржы ұйымның атауы)

Шот ашылған банктің/қаржы ұйымның банктік сәйкестендіру коды (БИК), SWIFT, TELEX


Негізінде шетелдік қаржы ұйымы органдарының құрылымы белгіленген құрылтай құжаттардың соңғы редакциясының күні




Жоғарғы органның құрамына кіретін заңды тұлғалар үшін бизнес-сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не тіркелген мемлекеттің уәкілетті органы берген тіркеу нөмірлері (кодтары)

Құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні не акционерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не негізінде жоғарғы органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

2.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сери-ясы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданыс мерзімі

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (не-месе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыра-тын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Тұлға жеке дара атқарушы органның не алқалық атқарушы орган басшысының немесе мүшесінің функциясын негізінде жүзеге асыра-тын құжаттың (бұйрықтың, жалпы жиналыс хаттамасының, директор-лар кеңесі хаттамасының т.б.) нөмірі мен күні






Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке ба-сын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі


3. Шетелдік қаржы ұйымының өкілі туралы мәліметтерШетелдік қаржы ұйымының (заңды тұлға филиалы басшысын (өкілін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)






4. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның жарғылық капиталында қатысу үлестерінің не орналастырылған (артықшылықты және қоғам сатып алғанды ше-гергенде) акцияларының жиырма бес пайызынан көбі тікелей не-месе жанама тиесілі жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Заңды тұлғаны өзге негіздер бойынша бақылауды жүзеге асыратын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Мүддесі үшін заңды тұлғамен іскерлік қатынастар орнатылатын (опе-рация жасалатын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты және бар болса - әкесінің аты

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар бол-са)



Салық резиденттігі, оның ішінде бенефициарлық меншік иесінің шет мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі


Шетелдік-бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауазым-ды тұлғаларға немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

5. Нарықтағы жағдай туралы мәліметтерШетелдік қаржы ұйымының тарихы, іскерлік беделі, қаржы қызметтері бойынша мамандандыру, нарықта жүргізген сектор және бәсекелестік, қайта ұйымдастыру, қызмет сипатындағы өзгерістер және т.б. туралы мәліметтер.

Соңғы аудиторлық тексерудің күнін көрсете отырып, банктің бухгалтерлік есебінің дәйектілігіне аудитті жүзеге асыратын сыртқы аудиторлық ұйымның атауы

Халықаралық рейтингілік агенттігі (Moоdy`s Investors Service, Standard&Poor`s или Fitch Ratings) берген рейтингілік бағаның болуы/болмауы туралы белгі

Негізгі серіктестірінің атауы Еншілес және тәуелді ұйымдардың атауы және орналасқан жерлері Филиалдардың (өкілдердің) атауы және басқа мемлекеттерде орналасқан жерлері (бар болса)

Шетелдік қаржы ұйымы тиесілі қаржы тобының/холдингінің (бар бол-са) атауы және орналасқан жерлері

6. Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға

қарсы іс-қимыл (КЖ/ТҚҚ) жөнінде қабылданатын шаралар туралы мәліметтер Тиісті нормативтік құқықтық актілердің аттарын, күндерін, нөмірлерін, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ саласында уәкілетті мемлекеттік органның атта-рын көрсете отырып, шетелдік қаржы ұйымы тіркелген мемлекет-те орындалуға міндетті КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілердің болуы/болмауы туралы белгі

КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша соңғы жүргізілген тексеру күні мен нәтижелерін көрсете отырып, шетелдік қаржы ұйымы тіркелген мемлекеттің қадағалау органының атауы және орналасқан жері

Шешім шығарылған күнді және шешімді шығарған органның ата-уын (бар болса) көрсете отырып, шетелдік қаржы ұйымына және (немесе) оның басшы қызметкерлеріне КЖ/ТҚҚ туралы заңнаманы бұзғаны үшін соңғы бес жылда қолданылған қылмыстық немесе әкімшілік сипаттағы өндіріп алулар (санкциялар, ықпал ету шара-лары)

Шетелдік қаржы ұйымында қабылданған күнін және соңғы өзгерістерді енгізу күнін көрсете отырып, КЖ/ТҚҚ мәселелері бойын-ша ішкі құжаттардың болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымының шетелдік еншілес және тәуелді ұйымдарына, филиалдарына (өкілдіктеріне) (бар болса) КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі құжаттардың қолданылуы/ қолданылмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында ішкі аудит бөлімшесінің және сыртқы аудиторлық ұйымының соңғы аудиторлық тексерудің күні мен нәтижелерін көрсете отырып, КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі құжаттардың тиімділігін бағалауы рәсімінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ саласында функцияларды орын-дайтын бөлімшенің, осындай бөлімшенің атауын көрсете отырып (бар болса), болуы/ болмауы туралы белгі,

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша басшы қызметкер немесе басқару органының мүшесі деңгейіндегі жауапты қызметкердің, оның тегін, атын, әкесінің атын (бар болса), лауазы-мын, байланыс телефоны мен электрондық мекенжайын көрсете отырып, болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында тәуекел факторларын (клиент түрі бой-ынша тәуекелді, елдік (географиялық) тәуекелді, қызмет көрсету (өнім) тәуекелін) ескере отырып, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін басқару рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында тәуекелдерді сәйкестендіру, бағалау және клиенттер қаражаттарының пайда болу көзін анықтау бойынша рәсімдердің болуы/ болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында шетелдік жария лауазымды тұлғалармен іскерлік қарым-қатынастарды орнату тәртібін регламенттейтін рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында жасырын шоттардың болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында жасырын шоттар ашуға жол бермеуге бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді (автоматтандырылған ақпараттық жүйелер) қоса алғанда, опе-рациялар мониторингі мен клиенттердің күдікті қызметін (операция-ларын) анықтау рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында террористтерде және терроризмді қаржыландырумен байланысты адамдардың қаржы және басқа ресурстарға қол жеткізуіне жол бермеуге (активтерді тоқтата тұруға) бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында КЖ/ТҚҚ мәселелері жөнінде қызметкерлерді дайындау және оқыту бойынша рәсімдердің болуы/болмауы туралы (оқыту өткізудің кезеңділігін және соңғы оқу күнін қоса алғанда) белгі

Шетелдік қаржы ұйымында Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлейтін топтың (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын мемлекеттерде (аймақтарда) орналасқан филиалдарының (өкілдіктерінің), осындай филиалдардың (өкілдіктердің) атауын, олардың орналасқан жерлерін көрсете оты-рып, болуы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлейтін топтың (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын мемлекеттерде (аймақтарда) тіркелген банктер-мен немесе өзге қаржы ұйымдарымен осындай банктер мен қаржы ұйымдарының (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі корреспонденттік қатынастарының (қызметтерді ұсыну) болуы ту-ралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында салық салу жеңілдетілген және (не-месе) қаржылық операцияларды жүргізу кезінде ақпаратты жари-ялауды және беруді көздемейтін мемлекеттерде тіркелген бан-ктермен немесе өзге қаржы ұйымдарымен, осындай банктер мен қаржы ұйымдарының (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі корреспонденттік қатынастарының (қызметтерді ұсыну) болуы/ бол-мауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында қалқа - банктермен немесе өзі тіркелген мемлекетте нақты алғанда жоқ өзге қаржы ұйымдарымен, осындай қалқа - банктердің, қаржы ұйымдарының (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі корреспонденттік қатынастарының (қызметтерді ұсыну) болуы/ болмауы туралы белгі

Шетелдік қаржы ұйымында қалқа - банктермен немесе өзі тіркелген мемлекет-те нақты алғанда жоқ өзге қаржы ұйымдарымен корреспонденттік қатынас-тарды орнатуға кедергі жасайтын рәсімдердің болуы/ болмауы туралы белгі


Кәсіби қатысушыда шетелдік қаржы ұйымдар пайдаланатын қызметтер (бағалы қағаздарды номиналдық ұстау қызметтері, андеррайтер қызметтері, брокерлік қызмет көрсету, активтерді сенімгерлік басқару қызметтері, бағалы қағаздарды ұстаушылардың тізілімдемесі жүйесін жүргізу қызметі, депозитарлық қызметтер, банк шоттарын жүргізу қызметтері, өзге қызметтер)

Операциялардың соңғы мониторингі нәтижелері, оның ішінде жа-салатын операцияларды қаржыландыру көзінің дәйектілігін тексеру бойынша шаралар


Шетелдік қаржы ұйымы досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басын куәландыратын құжат:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжаты (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3 Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын жеке басты


1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi.2. Салық резиденттігінің мәртебесі, нысанын салық ақпараттарымен алмасу саласындағы Қазақстан

Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере отырып кәсіби қатысушы дербес белгілейтін сауалнамада (өтініште) клиент көрсеткен мәліметтердің негізінде белгіленеді.

Қазақстан Республикасының салық резиденттігін растау үшін Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының салық органдары беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған түпнұсқалардың немесе тиісті құжаттардың нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстырып тексеру, рұқсат етілген дерек көздеріндегі деректермен (дерекқормен) салыстырып тексеру, мекенжай бойынша бару-ды қоса алғанда мәліметтерді басқа да тәсілдермен тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру жөніндегі мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде де клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған фотосуретті салыстырып қарау жүргізіледі.

4. Тіркеуге және лицензияның болуына қатысты мәліметтер, егер осындай халықаралық ұйымның мекемесі және (немесе) оның мемлекет (мемлекеттер) аумағында болу талаптары туралы шарттарда олардың қызметін тиісінше тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз жүзеге асыру көзделмесе, сондай-ақ халықаралық ұйымға да қатысты белгіленеді.

5. Инвестициялық портфельді басқару жөнінде шарт жасау кезінде инвестор болып табылмайтын пайда алушыға қатысты клиент досьесіне 1-қосымшаның 1-4-бөлімдерінде көзделген пайда алушы (егер пайда алушы жеке тұлға болса) туралы мәліметтер не осы Қосымшаның 1-4-бөлімдерінде көзделген мәліметтер (егер пайда алушы заңды тұлға болса), сондай-ақ пайда алушының бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтер (акционерлік инвестициялық қордың активтерін сенімгерлік басқару шарттарын қоспағанда) қосылады.

Пайда алушы (оның бенефициарлық меншік иесі) террористтер тізбесінде болған жағдайда клиент досьесіне тиісті белгі қойылады.

Шартты белгілер: - тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың дәйектілігін тексеру қажеттігі


Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің


Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қаулысы

2014 жылғы 24 желтоқсан №238 Астана қаласы


Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында

сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары және сақтандыру брокерлері үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын

талаптарды бекіту туралы «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi

қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 3-2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Қаржы министрі бұйырады және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары және сақтандыру брокерлері үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары және сақтандыру брокерлері:1) осы бұйрық пен қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік үш айдан кешіктірмей ішкі

құжаттамасын осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес келтірсін;2) осы бұйрық пен қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан кешіктірмей

осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пысықтау және қазіргі клиенттерінің тәуекел деңгейін айқындау жөніндегі іс-шараларды жүргізсін.


1) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;2) осы бұйрық және қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оларды мерзімді

баспасөз басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;3) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында

орналастыруды қамтамасыз етсін.4. Осы бұйрық және қаулы 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі Б. СҰЛТАНОВ2014 жылғы «___» ___________

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы Қ. КЕЛІМБЕТОВ2014 жылғы «___» __________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы № 523 бұйрығыменжәне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының

2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 238 қаулысымен бекітілген

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру)

ұйымдары және сақтандыру брокерлері үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар


қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары және сақтандыру брокерлері үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) «Сақтандыру қызметі туралы» 2000 жылғы 18 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Сақтандыру қызметі туралы заң), «Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы» 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы заң), Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6113 тіркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарында тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы» 2010 жылғы 1 ақпандағы № 4 қаулысына (бұдан әрі – Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі нұсқаулық) сәйкес әзірленді.



терроризмдi қаржыландыру тәуекелдерін (бұдан әрі – КЖ/ТҚ тәуекелдері) азайтудың:сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының сақтандыру төлемін жүзеге асыру бойынша операция-

ларды жүргізуден бас тартуы;сақтанушы сақтандыру шартын мерзімінен бұрын тоқтатқан жағдайда сақтандыру (қайта сақтандыру)

ұйымының сақтандыру сыйлықақысын қайтару бойынша операцияларды жүргізуден бас тартуы;сақтанушы брокерлік қызмет көрсету туралы шартын мерзімінен бұрын тоқтатқан жағдайда

сақтандыру брокерінің сыйақыны қайтару бойынша операцияларды жүргізуден бас тартуы арқылы қолданылатын тәсілі;

2) әдеттегіден тыс операция (мәміле) – Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен және сақтандыру брокері дербес әзірлеген белгілер ескеріле отырып, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 4-тармағына сәйкес міндетті зерделенуге жататын (мәміле);

3) КЖ/ТҚ тәуекелдері – қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру процестеріне немесе өзге қылмыстық іс-әрекетке сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымын және (немесе) сақтандыру брокерін қасақана немесе қасақана емес тарту тәуекелдері;

4) КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару – КЖ/ТҚ тәуекелдерін анықтау, бағалау, мониторингі, сондай-ақ оларды азайту жөнінде сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымы және (немесе) сақтандыру брокері қабылдайтын шаралардың жиынтығы (өнімдерге/қызметтерге, клиенттерге, сондай-ақ клиенттер жүргізетін операцияларға қатысты);

5) шекті операция – ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жүргізілетін, КЖ/ТҚҚ туралы заңның 4-бабы 2-тармағына сәйкес қаржы мониторингіне жататын және КЖ/ТҚҚ туралы заңда белгіленген шекті сомаға тең немесе одан асатын операция;

6) іскерлік қарым-қатынас – сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымының және (немесе) сақтандыру брокерінің клиентке ұйымның сақтандыру қызметіне және (немесе) сақтандыру брокерінің брокерлік қызметіне қатысты қызмет көрсету (өнім ұсыну) бойынша қарым-қатынас.

3. Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ) мақсатындағы ішкі бақылауды ұйым және (не-месе) сақтандыру брокері:

1) Қазақстан Республикасының КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнамасы талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;

2) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін КЖ/ТҚ тәуекелдерін және қатар жүретін тәуекелдерді (операциялық, бедел) басқару үшін жеткілікті деңгейде ұстап тұру;

3) ұйымды және (немесе) сақтандыру брокерін, оның лауазымды тұлғаларын және қызметкерлерін КЖ/ТҚ процестеріне тартпау мақсатында жүзеге асырады.

4. КЖ/ТҚҚ мақсатында ұйымда және (немесе) сақтандыру брокерінде ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде ұйымның ішкі аудит қызметінің (сақтандыру брокерінің ішкі аудит жүргізуге уәкілетті органының) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалауды жүргізуіне қойылатын талаптар кіретін ішкі бақылау қағидалары әзірленеді.

Ішкі бақылау қағидалары КЖ/ТҚҚ туралы заңның 11-бабында көзделген бағдарламалардан тұрады, оларды ұйым және (немесе) сақтандыру брокері Талаптарға сәйкес әзірлейді және ұйымның және (неме-се) сақтандыру брокерінің ішкі нормативтік құжаты не осындай құжаттардың жиынтығы болып табылады.


5. Ұйымның басқару органы (сақтандыру брокерінің уәкілетті органы) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен ішкі бақылау қағидаларының сақталуына мониторингті жүзеге асыруға жауапты қызметкерді (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындайды, сондай-ақ құзыретіне КЖ/ТҚҚ мәселелері кіретін ұйымның бөлімшесін (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше) айқындайды.

6. Мыналар жауапты қызметкерге қойылатын талаптар болып табылады:1) жоғары білімінің болуы;2) ұйымда және (немесе) сақтандыру брокерінде (техникалық немесе қосалқы қызметкер лауазымда

істеген жұмыс өтілін қоспағанда) істеген кемінде бір жыл жұмыс өтілінің не КЖ/ТҚҚ саласында кемінде екі жыл жұмыс өтілінің не қаржылық қызметтерді ұсыну және (немесе) реттеу саласында кемінде үш жыл жұмыс өтілінің болуы;

3) Сақтандыру қызметі туралы заңға сәйкес мінсіз іскерлік беделінің болуы. 7. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы мыналардан тұрады, бірақ

олармен шектелмейді:1) КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше функцияларының сипаттамасы, оның ішінде КЖ/ТҚҚ мақсатында

ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде ұйымның басқа бөлімшелерімен, филиалдарымен, еншілес ұйымдарымен өзара іс-қимыл жасау тәртібі, сондай-ақ жауапты қызметкер функцияларының, өкілеттіктерінің сипаттамасы, жауапты қызметкердің ұйымның басқару органымен және атқарушы ор-ганымен өзара іс-қимылының тәртібі;

2) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру және КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингін жүзеге асыратын және КЖ/ТҚҚ бойынша өзге де шараларды қабылдайтын уәкілетті мемлекеттік органға (бұдан әрі – қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган) хабарларды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер және бағдарламалық қамтамасыз ету ту-ралы мәліметтер, оның ішінде оларды әзірлеушілер туралы мәліметтер;


4) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметкерлерінің, оның ішінде жауапты қызметкердің ұйымның (сақтандыру брокерінің уәкілетті органының) басқару органын және атқарушы органын КЖ/ТҚҚ туралы заңның, сондай-ақ ішкі бақылау қағидаларының ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметкерлері жол берген, өздеріне белгілі болған бұзылу фактілері туралы хабарлау тәртібі;

5) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері кіретін сақтандыру тобының КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарының сипаты;

6) ұйымның (сақтандыру брокерінің ішкі аудитті жүргізуге уәкілетті органының) ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша басқару есептілігін дайындау және ұйымның басқару органы мен атқарушы органына (сақтандыру брокерінің уәкілетті органына) ұсыну тәртібі.

8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлерінің функцияларына мыналар кіреді, бірақ олармен шектелмейді:


28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 25(Жалғасы. Басы 24-бетте).

1) әзірленген және ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің атқарушы органымен келісілген ішкі бақылау қағидаларының және (немесе) оларға өзгерістердің (толықтырулардың) болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ ұйымда және (немесе) сақтандыру брокерінде олардың сақталу мониторингі;

2) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарлар ұсынуды және олардың ұсынылуына бақылауды ұйымдастыру;

3) клиенттердің операцияларын күдікті ретінде тану және ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға ха-барларды жіберу қажеттілігі туралы шешімдер қабылдау;

4) КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) клиенттермен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда және ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен клиенттердің операциялар жүргізуін тоқтата тұру не жүргізуден бас тарту туралы шешімдер қабылдау не ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің уәкілетті органымен келісу;

5) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің уәкілетті органына КЖ/ТҚҚ туралы заңда және (немесе) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында көзделген жағдайларда және тәртіппен клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнату, жалғастыру не тоқтату туралы шешім қабылдау үшін сұратулар жіберу;

6) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің уәкілетті органын анықталған ішкі бақылау қағидаларының бұзылғандығы туралы ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен хабардар ету;

7) ұйымның басқару органына (сақтандыру брокерінің уәкілетті органына) есептерді қалыптастыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау қағидаларын іске асыру нәтижелері және тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерін жақсарту жөнінде ұсынылатын шаралар туралы ақпаратты дайындау және ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің уәкілетті органдарымен келісу.

9. Жүктелген функцияларды орындау үшін жауапты қызметкерге және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлеріне төмендегілерді қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, мынадай қажетті өкілеттіктер беріледі:

1) өз функцияларын толық көлемде және ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелеріне, телекоммуникация құралдарына, құжаттары мен файлдарына рұқсат алу;

2) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің бөлімшелеріне операцияларды жүргізуге қатысты нұсқаулар беру;

3) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету;4) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің бөлімшелерінен алынатын құжаттар мен

файлдардың сақталуын қамтамасыз ету.10. Ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің филиалдарында Талаптардың 8 және

9-тармақтарында көзделген функциялар мен өкілеттіктер толық немесе ішінара жүктелген қызметкерлер болған жағдайда мұндай қызметкерлердің қызметін жауапты қызметкер үйлестіреді.

11. Талаптардың 8-тармағында көзделген функциялар жүктелген жауапты қызметкердің, сондай-ақ ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметкерлерінің функциялары ішкі аудит қызметінің функци-яларымен, сондай-ақ ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің операциялық (ағымдағы) қызметті жүзеге асыратын бөлімшелерінің функциялармен үйлеспейді.

Сақтандыру брокерінің бірінші басшысы сақтандыру брокерінің жауапты қызметкері болып тағайындалмайды.

12. Ұйым КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау мәселелері бойынша процестерді автоматтандыру үшін мынадай талаптарға сәйкес келетін автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пайдаланады:

1) енгізілетін өзгерістерді (толықтыруларды) қоса алғанда, клиенттердің досьесін (сауалнамала-рын) енгізу мүмкіндігі;

2) КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, сондай-ақ ұйым қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау нәтижелерін ескере отырып, алдын ала берілген критерийлер бойынша шекті, әдеттегіден тыс және күмәнді операцияларды анықтау;


4) ақпаратты резервтік көшіру және сақтау жүйесінің болуы;5) жаңғыртудан қорғалған, әрбір пайдаланушының жұмыс хаттамасын жүргізу.

3. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасы 13. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында ұйым және (немесе) сақтандыру брокері

КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын әзірлейді. 14. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері жыл сайынғы негізде ұйым және (немесе) сақтандыру

брокері қызметтерінің ең кем дегенде тәуекелдердің мынадай арнайы санаттарын ескере отырып, КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалауды жүзеге асырады: клиенттердің типіне қарай тәуекел, ел (географиялық) тәуекелі, көрсетілетін қызметтің (өнімнің) және (немесе) оны көрсету тәсілінің тәуекелі.

Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалау клиенттердің операцияларын бірегейлендіру рәсімдерін және мониторингін өзгертуді, опе-рацияларды жүргізуге лимиттерді белгілеуді, қызмет көрсету (өнімдер) талаптарын өзгертуді, қызмет көрсетуден (өнімдерден) бас тартуды қоса алғанда, анықталған тәуекелдерді барынша азайтуға бағытталған ықтимал іс-шараларды сипаттаумен қатар жүреді.

15. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелінен асып түсетін клиенттер типтері мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:

1) шетелдік жария лауазымды адамдар, олардың жақын туыстары және өкілдері;2) шетелдік қайта сақтанушылар (цеденттер); 3) қызметі қолма-қол ақшаның қарқынды айналымымен байланысты заңды тұлғалар мен дара

кәсіпкерлер, оның ішінде:қызметінің айрықша түрі қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру

болып табылатын заңды тұлғалар; айрықша қызметі банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау болып табы-

латын ұйымдар (екінші деңгейдегі банктер белгілеген КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

микроқаржы ұйымдары;ломбардтар ретінде тіркелген заңды тұлғалар;тұтынушылардан қолма-қол ақшаны, оның ішінде электрондық терминалдар арқылы қабылдауды

жүзеге асыратын қызметті (қаржы қызметінен басқа) жеткізушілердің агенттері (сенім білдірілгендер);ойын бизнесін ұйымдастырушылар, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс онлайн-казино

қызметтерін көрсетушілер не осы қызметтен табыс алушылар; туристік қызметтерді, сондай-ақ қолма-қол ақшаның қарқынды айналымымен байланысты өзге де

қызмет көрсетуші тұлғалар;4) инвестициялық портфельді басқарушы брокерлер-дилерлер (екінші деңгейдегі банктер белгілеген

КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);5) қаржы лизингі бойынша қызмет көрсетуші тұлғалар (екінші деңгейдегі банктер белгілеген КЖ/

ТҚҚ бойынша талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);6) кредиттік серіктестіктер;7) жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату бойынша делдалдық қызметті жүзеге асыратын тұлғалар;8) қызметі қаруды, жарылғыш заттарды шығарумен және (немесе) саудасымен байланысты тұлғалар;9) қызметі бағалы металдарды, асыл тастарды не олардан жасалған бұйымдарды өндірумен және

(немесе) өңдеумен байланысты тұлғалар;10) қорлардың, діни бірлестіктердің ұйымдық-құқықтық нысанындағы коммерциялық емес ұйымдар;11) Талаптардың 16-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде және (немесе) ішкі аумақтарда

орналасқан (тіркелген) тұлғалар, сондай-ақ осындай тұлғалардың Қазақстан Республикасында орналасқан филиалдары мен өкілдіктері.

16. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерде қызметті жүргізуге, осындай мемлекеттерден келген клиенттерге қызмет көрсетуге, осындай шет мемлекеттердің қатысуымен операцияларды жүзеге асыруға байланысты ел (географиялық) тәуекелін бағалауды жүзеге асырады.

КЖ/ТҚ тәуекелін жоғарылататын операциялар жүргізетіндер шет мемлекеттер болып табылады: 1) КЖ/ТҚҚ заңына сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган жасайтын Ақшаны жылы-

статумен күрес жөніндегі қаржы шараларын әзірлеу тобының (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткілікті түрде орындамайтын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекет-тер (аумақтар);

2) БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) қолданылатын шет мемлекеттер (аумақтар);


4) басқа факторлар (сыбайлас жемқорлық, есірткіні заңсыз өндіру, айналымы және (немесе) транзиті деңгейі туралы мәліметтер, халықаралық терроризмге қолдау көрсету туралы мәліметтер, халықаралық терроризмді қолдау туралы мәліметтер және басқалары) негізінде ұйым және (немесе) сақтандыру брокері КЖ/ТҚ жоғары тәуекелі бар ретінде айқындаған шет мемлекеттер (аумақтар).

17. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокерінің КЖ/ТҚ жоғары тәуекеліне ұшыраған қызметтері, сондай-ақ оларды көрсету тәсілдері мыналардан тұрады, бірақ олармен шектелмейді:


2) ерікті жинақтаушы сақтандыру қызметтері;3) ерікті жинақтамайтын сақтандыру шарттары бойынша 5 000 000 теңгеден асатын сомаға не

шетел валютасында баламасы 5 000 000 теңге сомаға сақтандыру төлемдерін қолма-қол ақшамен жүзеге асыру.

18. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметінің (өнімдерінің) Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген санаттарға және тәуекел факторларына сәйкес КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін бағалаған кезде ұйым және (немесе) сақтандыру брокері мыналарды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, тәуекелдің қорытынды деңгейіне ықпал ететін мынадай қосымша мәліметтерді ескереді:

1) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға ұйым және (немесе) сақтандыру брокері жіберген клиенттердің күмәнді операциялары туралы хабарлар саны;

2) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға ұйым және (немесе) сақтандыру брокері жіберген клиенттердің шекті операциялары туралы хабарлар саны.

19. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын іске асыру шеңберінде ұйым және (немесе) сақтандыру брокері Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын, сондай-ақ ұйым және (немесе) сақтандыру брокері белгілейтін өзге де санаттар мен тәуекелдер факторларын ескере отырып, клиенттерді жіктеу жөнінде шаралар қолданады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін ұйымдағы және (немесе) сақтандыру брокеріндегі клиент (клиенттер) туралы мәліметтерді және ақпаратты талдау нәтижелері бойынша ұйым және (не-месе) сақтандыру брокері белгілейді және тәуекел деңгейін айқындаудың кемінде екі деңгейден тұратын шкаласы бойынша бағаланады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қайта қарауды ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиент (клиенттер тобы) туралы мәліметтердің жаңартылуына қарай жүзеге асырады.

20. Талаптардың 15, 16 және 17-тармақтарында көрсетілген санаттар мен тәуекелдер факторларын пайдалана отырып тәуекелді бағалау операциялардың (іскерлік қарым-қатынастардың) мониторингі нәтижелері бойынша клиенттерге (клиенттер тобына) қатысты жүргізіледі.

Бұрын тәуекелді бағалау жүргізілмеген және бұрын іскерлік қарым-қатынастар орнатылмаған кли-енттер (клиенттер тобы) бойынша ұйым және (немесе) сақтандыру брокері іскерлік қарым-қатынастарды орнатуға дейін алынған деректер негізінде тәуекелді бастапқы бағалауды жүргізеді.


ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттерді (олардың өкілдерін) және бенефициарлық меншік иелерін сәйкестендіру бағдарламасын әзірлейді.

Ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің сақтанушы (оның өкілі және (немесе) сақтандыру брокері), сақтандырылушы, пайда алушы (оның өкілі) туралы мәліметтерді тіркеу және дәйектілігін тексеру, бенефициарлық меншік иесін анықтау және ол туралы мәліметтерді тіркеу, іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілеу және тіркеу, сондай-ақ Талаптарда көзделген сақтанушы (оның өкілі және (немесе) сақтандыру брокері), сақтандырылушы, пайда алушы (оның өкілі) туралы өзге де мәліметтерді алу және тіркеу бойынша іс-шараларды жүргізуі клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру болып табылады.

Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бенефициарлық меншік иесін анықтау жөніндегі іс-шараларды сақтанушыға қатысты, ал ерікті жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша сондай-ақ пайда алушыға қатысты жүргізеді.

Клиенттің тәуекел деңгейіне қарай ұйым және (немесе) сақтандыру брокері жүргізетін іс-шаралардың деңгейі клиентті, бенефициарлық меншік иесін стандартты, жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендірумен көрсетіледі.

22. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 2-тармағының талаптарын ескере отырып, сақтандыру брокері клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіруді жүргізеді, сондай-ақ мынадай:


негіздемелердің болуы жағдайларында іскерлік қарым-қатынастардың болжанатын мақсатын белгілейді. Клиент орнатылған іскерлік қарым-қатынастар шеңберінде операция (мәмілені) жүргізген кезде, егер

ол, осы тармақтың бірінші бөлігінің 3) және 4) тармақшаларында көзделген жағдайларды қоспағанда, осындай іскерлік қарым-қатынастар орнатылған, сондай-ақ бұрын алынған мәліметтерді жаңарту не клиенттің тәуекелі деңгейіне және осы Талаптарға сәйкес қосымша мәліметтерді алу үшін қажет болған кезде жүргізілсе, клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру жүргізілмейді.

23. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері Талаптардың 22-тармағына сәйкес алынған мәліметтерді клиенттің досьесіне енгізеді, оны ұйым және (немесе) сақтандыру брокері іскерлік қарым-қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және олар аяқталғаннан кейін кем дегенде бес жыл сақтайды.

Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері ішкі құжаттарға сәйкес досье жүргізетін, бірақ онымен шектелмейтін клиенттер топтары:

1) жеке тұлғалар;2) заңды тұлғалар;3) шетелдік қайта сақтандырушылар (цеденттер).Клиенттің досьесіне енгізілуі және стандартты, жеңілдетілген не тереңдетілген сәйкестендіру

жүргізген кезде дәйектілігі тексерілуі тиіс ең аз талап етілетін мәліметтер Талаптардың 1, 2 және 3-қосымшаларында белгіленген.

24. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері жеңілдетілген сәйкестендіруді мынадай:1) міндетті сақтандыру шарттарын жасаған кезде;2) мынадай:Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоса алғанда, Қазақстан Республикасының мемлекеттік

органдары, сондай-ақ бақылауын мемлекеттік органдар жүзеге асыратын заңды тұлғалар;мемлекеттік мекеме немесе мемлекеттік кәсіпорын ұйымдық құқықтық нысанында құрылған заңды

тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингіне тиесілі заңды тұлғалар;

мемлекеттік мекеме немесе мемлекеттік кәсіпорын ұйымдық құқықтық нысанында құрылған заңды тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингіне тиесілі заңды тұлғалар

Қазақстан Республикасының резиденттері – екінші деңгейдегі банктер, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары;

акциялары Қазақстан Республикасының қор биржасының және (немесе) шет мемлекетінің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;

Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не қатысушысы Қазақстан Республикасы бо-лып табылатын халықаралық ұйымдар сияқты клиенттермен іскерлік қарым-қатынастарды орнатқан жағдайларда жүргізеді.

25. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері тереңдетілген сәйкестендіруді: 1) клиентке жоғары тәуекел деңгейі тағайындалған кезде;2) тереңдетілген сәйкестендіру қаржылық мониторинг жөніндегі уәкілетті органға осындай операция

туралы хабарламаның жіберілуі туралы оның абайсызда хабардар болуына апаратын жағдайларды қоспағанда, клиентке мониторинг жүргізу және операцияларын зерделеу барысында күдікті операцияны (мәмілені) не оны жасау әрекетін анықтаған кезде;

3) клиент ұсынған мәліметтердің дәйектілігіне күдіктің болуы кезінде;4) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі құжаттарында белгіленген жағдайларда,

сондай-ақ жауапты қызметкердің шешімі бойынша жүргізеді. 26. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында ұйым және (немесе)

сақтандыру брокері КЖ/ТҚҚ туралы заңның 12-бабына сәйкес алынатын терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты тұлғалардың және ұйымдардың тізбесінде (бұдан әрі – Тізбе) осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.

Шетелдіктерге, шет мемлекеті азаматтығының болуы туралы мәліметтер ұйымда және (немесе) сақтандыру брокерінде болған өзге де адамдарға қатысты, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдарға қатысты ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) шетелдік жария лауазымды адамға жататынын тексереді.

27. Клиент (оның өкілі) ұсынатын құжаттардың клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді растау мақсатында дәйектілігі тексеріледі.

28. Клиентті сәйкестендіру бағдарламасы мыналардан тұрады, бірақ онымен шектелмейді:1) іскерлік қатынастар белгілеуден және (немесе) операциялар жүргізуден бас тартудың тәртібі

мен негізін қоса алғанда, клиенттерді қызмет көрсетуге қабылдау, сондай-ақ іскерлік қатынастарды тоқтату тәртібі;


3) шетелдік қайта сақтандырушылармен (цеденттермен) іскерлік қатынастар орнату (тәуекелдерді қайта сақтандыруға қабылдау) кезінде сәйкестендіруді жүргізу ерекшеліктері;

4) ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің қызмет көрсетілетін немесе қызмет көрсетуге қабылданатын тұлғалардың, сондай-ақ олардың бенефициарлық меншік иелерінің арасынан шетелдік жария лауазымды тұлғаларды анықтауына бағытталған шаралардың сипаты;

5) клиенттің (оның өкілінің) және бенефициарлық меншік иесінің Тізбеде болуын тексеру тәртібі; 6) іскерлік қарым-қатынастарды қашықтан орнату кезінде сәйкестендіру ерекшеліктері (жеке клиенттің

немесе оның өкілінің қатысуынсыз);7) сақтандыру тобының КЖ/ТҚҚ бойынша талаптарды (бар болған кезде) орындау шеңберінде

клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру барысында алынған мәліметтерді алмасу ерекшеліктері;

8) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру үшін қажетті мәліметтерді алу мақсатында басқа ұйымдармен өзара әрекеттесу ерекшеліктері;

9) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша ақпарат көздерінің, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатындардың сипаты;

10) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің дәйектілігін тек-серу тәртібі;

11) клиент досьесінің нысанына, мазмұнына және жүргізу тәртібіне, мәліметтерді жаңарту кезеңдігін көрсете отырып, досьедегі мәліметтерді жаңарту тәртібіне қойылатын талаптар;

12) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметкерлерінің сәйкестендіруді жүргізу кезінде алынған ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ету тәртібі;

13) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау тәртібі, мұндай тәуекелді бағалаудың негіздері.

5. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы29. КЖ/ТҚҚ туралы заңның клиентті тиісінше тексеру жөніндегі, сондай-ақ шекті және күмәнді опера-

циялар туралы хабарларды анықтау және қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберу жөніндегі талаптарын іске асыру мақсатында ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын әзірлейді.

30. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы шеңберінде ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттер (олардың өкілдері) және бенефициарлық меншік иелері туралы қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) алу жөнінде, cондай-ақ клиенттердің операци-яларын зерделеу жөнінде және шекті, әдеттегіден тыс және күмәнді операцияларды анықтау жөнінде іс-шаралар жүргізеді.

Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің нәтижелерін ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін жыл сайын бағалау үшін, сондай-ақ клиенттер тәуекелдерінің деңгейлерін қайта қарау үшін пайдаланады.

Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер Талаптардың 23-тармағында көрсетілген клиенттің досьесіне енгізіледі және (не-месе) клиентпен іскерлік қатынастардың барлық кезеңінде және олар аяқталған күннен бастап кемінде бес жыл бойы сақталынады.

31. Клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді жаңартудың кезеңдігін және (немесе) алу қажеттігін ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметтерінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып белгілейді.

Талаптардың 25-тармағында көзделген жағдайларда, ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиентті тереңдете сәйкестендіруді жүргізеді.



32. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметінің КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып, сондай-ақ бар КЖ/ТҚ сценарийлерін (схемаларын) және (немесе) әдеттегіден тыс және күмәнді операциялардың белгілерін ескере отырып клиенттің операцияларын зерделеу дәрежесін айқындайды.

Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда, сондай-ақ клиент күмәнді операцияны жүргізген жағдайда клиент белгіленген уақыт кезеңінде жүргізіп жатқан (жүргізген) операцияларды (мәмілелерді) зерделейді.

33. Операциялар мониторингі бағдарламасында:1) Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен, сондай-ақ ұйым және (немесе) сақтандыру

брокері дербес әзірлеген белгілердің негізінде жасалатын әдеттегіден тыс және күдікті операциялар белгілерінің тізбесі;

2) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бөлімшелері (қызметкерлері) арасында Талаптарда көзделген жағдайларда клиент (оның өкілі) пен бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) оларды алу жөніндегі міндеттерді бөлу;

3) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бөлімшелері (қызметкерлері) арасында шекті, әдеттегіден тыс және күдікті операциялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында бір-біріне беру жөніндегі міндеттерді бөлу;

4) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бөлімшелерінің шекті, әдеттегіден тыс және күдікті опе-рацияларды анықтаған кезде өзара әрекет ету тетіктерін сипаттау;



7) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) Тізбедегі клиенттер мен бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттердің активтерін дереу тоқтату бойынша өзара әрекет ету тәртібі;


9) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға шекті және күдікті операциялар туралы хабарла-маларды ұсыну тәртібі;

10) ұйым және (немесе) сақтандыру брокерінің уәкілетті органдарына шекті және күдікті операциялар анықталғаны жөнінде хабарлау (қажеттілігіне қарай) тәртібі;

11) клиент әдеттегіден тыс және (немесе) күдікті операцияларды жүйелі және (немесе) елеулі көлемде жүзеге асырған жағдайда, ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиент пен оның опера-циясына қатысты шараларды қабылдау тәртібі және қабылдайтын шаралардың сипаты қамтылған, бірақ олармен шектелмеген.

34. Операцияны шекті ретінде белгілеудің заңдылығы бөлігінде күмән туындаған кезде, сондай-ақ әдеттегіден тыс немесе күдікті операцияны анықтаған кезде, аталған операцияны анықтаған ұйым және (немесе) сақтандыру брокерінің қызметкері ұйым және (немесе) сақтандыру брокерінің ішкі нормативтік құжаттарында белгіленген тәртіппен, нысанда және мерзімде жауапты қызметкерге осындай операция жөніндегі хабарламаны жібереді.

Бір хабарламада бірнеше операциялар туралы ақпарат болуы мүмкін.Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген операциялар

туралы хабарламаны, сондай-ақ оларды зерттеудің нәтижелерін клиентпен қатынастарды тоқтатқан күннен бастап кемінде бес жыл сақтайды.

6. Ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бой-ынша

даярлау және оқыту бағдарламасы 35. Қызметкерлердің КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнама талаптарын, ішкі бақылау және өзге де

ішкі нормативтік құжаттардың ережелерін орындау үшін қажетті білімді алуы және дағдыларды қалыптастыруы ұйымның және (немесе) сақтандыру брокерінің қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – Оқыту бағдарламасы) мақсаты болып табылады.


қамтитын қызметкерлерді оқыту тәртібі;2) қызметкерлері оқытудан өтуге тиісті ұйым және (немесе) сақтандыру брокері бөлімшелерінің тізбесі;3) оқыту нәтижелерін сақтау тәртібі мен нысандары;4) ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қызметкерлерінің КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша білімдерін

тексеру тәртібі мен нысандары кіреді.37. Ұйым және (немесе) сақтандыру брокері қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен

талаптарды ескере отырып, оқытуды өткізудің нысандары мен кезеңдігін белгілейді.

Қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл жасау мақсатында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары

және сақтандыру брокерлері үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарға 1-қосымша

Клиент - жеке тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі




1. Жеке тұлға туралы жалпы мәліметтерТегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)


Салық резиденттігі, оның ішінде шет мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі


Байланыс телефонының нөмірі Жұмыс орны, лауазымы Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса)

2. Жеке тұлға - дара кәсіпкер туралы қосымша мәліметтерЖеке тұлғаның дара кәсіпкер ретінде, оның ішінде шаруа (фермерлік) қожалығының басшысы ретінде тіркелгенін растайтын құжаттың нөмірі, берілген күні

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Кәсіпкерлік қызметтің түрі Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылып отырған қызмет түрі лицензияланатын болса)

Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырған орнының мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауда-ны, үй-жайының нөмірі)

3. Шетелдік жеке тұлға туралы қосымша мәліметтерВизаның (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсын-ған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Респуб-ликасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтарын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсынған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Республикасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтары үшін)

Тұлғаның шетелдік жария лауазымды тұлғаларына немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

4. Жеке тұлғаның өкілі туралы мәліметТегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)


Тұрғылықты (тіркелген) жерінің немесе келген жерінің мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауда-ны, үй-жайының нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Жеке тұлғаның атынан заңдық мәні бар іс-әрекеттер (оның ішінде, шотты ашу, шотты басқару) жасауға арналған құжаттың (сенімхаттың, шарттың, қорғаншы (қамқоршы) жеке куәлігінің, өзге құжаттың) нөмірі, берілген (қол қойылған) күні, қолданылу мерзімі (бар болса) не заң бойынша өкілдікті жүзеге асыру туралы белгі

Клиент өкіліне берілген сенімхатта клиенттің қолын куәландырған нотариустың тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), нотариалдық қызметті жүзеге асыруға берілген лицензияның нөмірі және берілген күні не құжатты берген органның атауы

Визаның (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсын-ған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (Қазақстан Респуб-ликасына визасыз тәртіппен кіретін мемлекеттердің азаматтарын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының (жеке басын куәландыратын құжат, шетелдік төлқұжат ретінде ұсынған жағдайда) нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерМүддесі үшін іскерлік қатынастар орнатылатын (операция жасала-тын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) тегі, аты және әкесінің аты (бар болса) не іскерлік қатынастар орнатқан (операция жасайтын) жеке тұлға өз атынан жеке мүддесі үшін іс-әрекет жасағаны туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар бол-са)



Салық резиденттігі, оның ішінде шет мемлекеттегі бенефициарлық меншік иесіне берілген салық төлеушінің нөмірі


Шетелдік - бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауа-зымды тұлғаларға немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

6. Сақтандыру брокері туралы мәліметтерҰйымдық-құқықтық нысанды қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) 7. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтер

Жеке тұлғаның шотына/пайдасына түсетін ақшаның және басқа құндылықтар-дың түсу көздері (еңбекақы, дивидендтер, кәсіпкерлік қызметтен түскен кіріс, өзгелер)

Банктердегі/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (шоты бар банктің/қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жағдайының сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, заңды тұлға акцияларының капиталдағы үлесі/пайызы)


Жеке тұлғаның сақтандыру ұйымында/сақтандыру брокерінде пайда-ланатын қызметтері (өнімдері) (жасалған шарттар)

Операциялардың соңғы мониторингінің нәтижелері, оның ішінде жасалатын операциялардың қаржыландыру көзінің дәйектілігін тек-серу шаралары


Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басты куәландыратын құжаттар:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;

2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжат (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3) Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын жеке басты


1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi болып табылады.2. Салық резиденттігі туралы мәлімет тек жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша ғана алынады. Салық резиденттігінің мәртебесі салық ақпаратымен алмасу саласында Қазақстан Республикасының

халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере отырып, нысанын ұйым және (неме-се) сақтандыру брокері дербес белгілейтін сауалнамада (өтініште) клиент көрсеткен мәліметтердің негізінде белгіленеді.

Қазақстан Республикасының салық резиденттілігін растау үшін Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының салық органдары беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар түпнұсқаларының немесе нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстырып тексе-ру, қолжетімді дереккөздерден алынған деректермен (деректер базаларымен) салыстыру, мекенжай бойынша баруды қоса алғанда, басқа тәсілдермен мәліметтерді тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіруге қажетті мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде де клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған фотосуретті салыстырып қарау жүргізіледі.

4. Сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылушыға қатысты клиент досьесіне осы Қосымшаның 1-бөлімінде көзделген сақтандырылушы (егер сақтандырылушы жеке тұлға болса) туралы мәліметтер не 2-қосымшаның 1-бөлімінде көзделген мәліметтер (егер сақтандырылушы заңды тұлға болса) қосылады.

5. Сақтанушы болып табылмайтын пайда алушыға қатысты клиент досьесіне осы Қосымшаның 1-4-бөлімдерінде көзделген пайда алушы (егер пайда алушы жеке тұлға болса) туралы мәліметтер не 2-қосымшаның 1-4-бөлімдерінде көзделген мәліметтер (егер пайда алушы заңды тұлға болса) қосылады.

Жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша клиент досьесіне пайда алушының бенефициарлық меншік иесі туралы мәлімет те қосылады.

Пайда алушы (оның бенефициарлық меншік иесі) террористтер тізбесінде болған жағдайда клиент досьесіне тиісті белгі қойылады.

Пайда алушы туралы мәлімет сақтандыру төлемін жүзеге асырған кезден кешіктірілмей клиент досьесіне қосылады.




Клиент - заңды тұлға досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі





Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар бол-са)

Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызмет түрлерінің жалпы сәйкестендіргіші (ЭҚЖС) (бар болса)

Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болса)

Лицензияны берген органның атауы Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)

Атқарушы органның нақты тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй-жайының нөмірі)


2. Шетелдік заңды тұлға туралы қосымша мәліметтерТіркелген мемлекеттегі уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды) Тіркелген мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі


Заңды тұлға органдарының құрылымы белгіленген құрылтай құжаттарының соңғы редакцияланған күні





Құрылтай құжаттарының соңғы редакцияланған күні не акционерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не жоғарғы органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

3.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) не алқалық атқарушы ор-ган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (немесе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке-дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Тұлға жеке-дара атқарушы органның не алқалық атқарушы ор-ган басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (бұйрықтың, жалпы жиналыс хаттамасының, директорлар кеңесі хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің неме-се басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні






Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданыс мерзімі

Тұлға соның негізінде басқару органы басшысының немесе мүшесінің функциясын жүзеге асыратын құжаттың (жалпы жиналыс хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні

4. Заңды тұлғаның өкілі туралы мәліметтерЗаңды тұлға өкілінің (заңды тұлға филиалы басшысын (өкілін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)



Тұрғылықты (тіркелген) жерінің немесе келген жерінің мекенжайы (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық берген құжаттың (бұйрықтың, сенімхаттың) нөмірі, күні және қолданыс мерзімі (бар болса)

Өкілге заңды тұлғаның атынан заңдық тұрғыдан маңызы бар іс-әрекеттерді (шот ашу, шотты басқару) жасауға құқық беретін құжатқа қол қойған тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Визаның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік паспортты ұсынған жағдайда) (мемлекеттердің Қазақстан Республикасына визасыз тәртіпте келетін азаматтарын қоспағанда)

Көші-қон карточкасының нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (жеке басын куәландыратын құжат ретінде шетелдік паспортты ұсынған жағдайда)

5. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесінің не орналастырылған акцияларының жиырма бестен астам пайы-зы (артықшылық берілгендерді және қоғам сатып алғандарды қоспағанда) тура немесе жанама тиесілі жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Заңды тұлғаға басқа да негіздер бойынша бақылауды жүзеге асыра-тын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Заңды тұлға іскерлік қатынастарды мүддесі үшін орнататын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/болмауы туралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Бенефициарлық меншік иесіне жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі



Бенефициарлық меншік иесінің – шетел азаматының шетелдік лау-азымды жария тұлғаға немесе оған байланысты адамдарға (отбасы мүшелері) қатыстығы

6. Сақтандыру брокері туралы мәліметтерҰйымдық-құқықтық нысанын қоса алғанда, толық және бар болса қысқаша атауы

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) 7. Заңды тұлғаның филиалы (өкілі) туралы қосымша мәліметтер

Филиалдың (өкілдің) атауы Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркеуді растайтын құжаттың түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса) Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) және экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (ЭҚЖК) коды (бар болса)

Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі (егер жүзеге асырылатын қызмет түрі лицензияланатын болып табылса)

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес филиалдың (өкілдіктің) орналасқан жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Байланыс телефонының нөмірі Электрондық поштасының мекенжайы (бар болса)

8. Жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері туралы мәліметтерЗаңды тұлға кірістерінің, жасалатын операцияларды қаржыландыру көздері (кәсіпкерлік қызметінен түскен кірістер, дивидендтер, ерікті мүлік жарналар және қайрымдылық қаражаты, өзгелер)

Басқа да банктердегі/қаржы ұйымдарындағы шоттар (бар болса) (шоты бар банктің /қаржы ұйымының атауы)

Қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлға акцияларының пайызы)

Бенефициарлық меншік иесінің қаржылық жай-күйінің сипаттамасы (жылжымайтын мүлік, құндылықтар, капиталдағы үлесі/басқа да заңды тұлғаның акциялар пайызы)


Заңды тұлға кәсіби қатысушыда пайдаланатын қызметтер (өнімдер) (жасалған шарттар)

Операциялардың, оның ішінде жасалатын операциялардың қаржыландыру көзінің дәйектілігін тексеру бойынша шаралардың соңғы мониторингінің нәтижелері


Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес негізінде азаматтық құқықтық мәмілелер жа-

салатын жеке басын куәландыратын құжаттар болып:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжат (шетел мемлекетi азаматының төлқұжаты); 2) Қазақстан Республикасында шетелдiктің тұруына ықтиярхат;3) Қазақстан Республикасының аумағында негізінде азаматтық құқықтық мәмілелер жасалатын,

жеке басын куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге де құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi танылады.2. Салықтық резиденттік жөніндегі мәліметтер айрықша жинақтаушы сақтандыру шарттары бой-

ынша алынады. Салықтық резиденттік мәртебесі клиент сауалнамада (өтініште) көрсеткен мәліметтердің

негізінде белгіленеді, ұйым және (немесе) сақтандыру брокері сауалнаманың нысанын Қазақстан Республикасының салық ақпаратымен алмасу саласындағы халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере отырып дербес айқындайды.

Қазақстан Республикасының салық резиденттігін растау үшін Қазақстан Республикасының салық органы Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған тиісті құжаттар түпнұсқаларының және нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстыру, қолжетімді дереккөздерінен (дерекқорынан) алынған деректермен салыстыру, мекенжайы бойынша шығуды қосқанда мәліметтерді басқа да тәсілдермен тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру бойынша мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған суретті клиентпен (клиенттің өкілімен) салыстыру да жүргізіледі.

4. Егер халықаралық ұйымды құру туралы және (немесе) оның мемлекет (мемлекеттер) аумағында болуы талаптары туралы шарттарда олардың тиісінше тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз қызметті жүзеге асыруы көзделмесе, тіркеуге және лицензияның болуына қатысты мәліметтер халықаралық ұйымға да қатысты белгіленеді.

5. Сақтанушы болып табылмайтын сақтандырылушыға қатысты, клиент досьесіне 1-қосымшаның 1-бөлігінде көзделген сақтандырылушы туралы мәліметтер (егер сақтандырылушы жеке тұлға болып табылса) не осы Қосымшаның 1-бөлігінде көзделген мәліметтер (егер сақтандырылушы заңды тұлға болып табылса) кіреді.

6. Сақтанушы болып табылмайтын пайда алушыға қатысты, клиент досьесіне 1-қосымшаның 1-4 бөліктерінде көзделген пайда алушы туралы мәліметтер (егер жеке тұлға пайда алушы болып табыл-са) не осы Қосымшаның 1-4-бөліктерінде көзделген мәліметтер (егер заңды тұлға пайда алушы болып табылса) кіреді.

Жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша клиент досьесіне пайда алушының берефициарлық меншік иесі туралы мәліметтер де кіреді.

Пайда алушы (оның бенефициарлық меншік иесі) террористердің тізбесінде болған жағдайда, кли-ент досьесінде тиісті белгі көрсетіледі.

Пайда алушы туралы мәліметтер сақтандыру төлемін жүзеге асыру кезінен кешіктірмей клиенттің досьесіне кіргізіледі.




Шетелдік қайта сақтанушы досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарМәліметтер Сәйкестендіру түрі




1. Шетелдік қайта сақтанушы - цедент туралы жалпы мәліметтер Ұйымдық-құқықтық нысанын қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы

Тіркелген мемлекетте уәкілетті орган берген тіркеу нөмірі (коды) Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса)

Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Жүзеге асыратын қызмет түрі (түрлері) Тіркелген мемлекеттің уәкілетті органы сақтандыру қызметін жүзеге асыруға берген лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

Сақтандыру қызметін жүзеге асыруға лицензияны берген тіркелген мемлекеттің уәкілетті органының атауы

Тіркелген мемлекеттің уәкілетті органы қаржы нарығында өзге де қызметті жүзеге асыруға берген лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі

Қаржы нарығында өзге де қызметті жүзеге асыруға лицензияны берген тіркелген мемлекеттің уәкілетті органының атауы

Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес орналасқан жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Атқарушы органының нақты орналасқан орнының мекенжайы (елі, по-шта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, ғимарат нөмірі)

Байланыс телефонының және факстің нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса) және интернет ресурстың атауы

Банктегі/қаржы ұйымындағы шот (шот нөмірі және шот ашылған банктің/қаржы ұйымның атауы)

Шот ашылған банктің/қаржы ұйымның банктік сәйкестендіру коды (БИК), SWIFT, TELEX


Негізінде шетелдік қайта сақтандырушы - цеденттің құрылымы белгіленген құрылтай құжаттардың соңғы редакциясының күні




Жоғарғы органның құрамына кіретін заңды тұлғалар үшін бизнес-сәйкестендіру нөмірлері (бар болса) не тіркелген мемлекеттің уәкілетті органы берген тіркеу нөмірлері (кодтары)

Құрылтай құжаттарының соңғы редакциясының күні не акционерлер (қатысушылар) тізілімінен алынатын үзінді көшірменің не негізінде жоғарғы органның құрамы белгіленген өзге құжаттың күні

2.2. Атқарушы органның дербес құрамы туралы мәліметтерЖеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (бар болса) не алқалық атқарушы ор-ган басшысының және мүшелерінің тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің туған күні және туылған жері

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің азаматтығы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданыс мерзімі

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің тұрғылықты (тіркелген) жерінің мекенжайы және (немесе) келген жері (мемлекеті/юрисдикциясы, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үйінің нөмірі және бар болса пәтерінің нөмірі)

Жеке дара атқарушы органның функциясын жүзеге асыратын тұлғаның не алқалық атқарушы орган басшысының және мүшелерінің байланыс телефонының нөмірі

Тұлға жеке дара атқарушы органның не алқалық атқарушы орган басшысының немесе мүшесінің функциясын негізінде жүзеге асыра-тын құжаттың (бұйрықтың, жалпы жиналыс хаттамасының, директор-лар кеңесі хаттамасының, жалғыз акционер (құрылтайшы) шешімінің немесе басқа ұқсас құжаттың) нөмірі мен күні






Басқару органы басшысының және (немесе) мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі


3. Шетелдік қайта сақтанушы – цеденттің өкілі туралы мәліметтерШетелдік қайта сақтанушы - цеденттің (заңды тұлға филиалы басшы-сын (өкілін) қоса алғанда) тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)

Туған күні және туылған жері Азаматтығы (бар болса) Жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса) Жеке басын куәландыратын құжатты берген органның атауы, оның берілген күні және қолданылу мерзімі




4. Бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерЗаңды тұлғаның жарғылық капиталында қатысу үлестерінің не орналастырылған (артықшылықты және қоғам сатып алғанды ше-гергенде) акцияларының жиырма бес пайызынан көбі тікелей немесе жанама тиесілі жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы тура-лы белгі

Заңды тұлғаны өзге негіздер бойынша бақылауды жүзеге асыратын жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы туралы белгі

Мүддесі үшін заңды тұлғамен іскерлік қатынастар орнатылатын (опе-рация жасалатын) жеке тұлғаның (тұлғалардың) болуы/ болмауы ту-ралы белгі

Бенефициарлық меншік иесінің тегі, аты және бар болса - әкесінің аты Бенефициарлық меншік иесінің азаматтығы (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Бенефициарлық меншік иесінің жеке басын куәландыратын құжаттың түрі, нөмірі, сериясы (бар болса)


Салық резиденттігі, оның ішінде бенефициарлық меншік иесінің шет мемлекеттегі салық төлеушінің нөмірі


Шетелдік-бенефициарлық меншік иесінің шетелдік жария лауазым-ды тұлғаларға немесе олармен байланысты тұлғаларға (отбасы мүшелеріне) қатыстылығы

5. Сақтандыру брокері туралы мәліметтер Ұйымдық-құқықтық нысанды қоса алғанда, толық және бар болса қысқарған атауы

Бизнес-сәйкестендіру нөмірі (бар болса) Тіркелгенін растайтын құжат түрі, оның берілген күні, нөмірі (бар болса) Тіркеуші органның атауы, тіркеу (қайта тіркеу) күні мен орны Лицензияның нөмірі, берілген күні, қолданылу мерзімі Лицензияны берген органның атауы Тіркелгенін растайтын құжатқа сәйкес тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Атқарушы органның нақты тұрғылықты жерінің мекенжайы (елі, пошта индексі, елді мекені, көшесі/ауданы, үй нөмірі)

Байланыс телефон нөмірі Электрондық поштаның мекенжайы (бар болса)


28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz266. Нарықтағы жағдай туралы мәліметтер

Шетелдік сақтанушы - цеденттің тарихы, іскерлік беделі, сақтандыру өнімдер бойынша мамандандыру, нарықта жүргізген сектор және бәсекелестік, қайта ұйымдастыру, қызмет сипатындағы өзгерістер және т.б. туралы мәліметтер.

Соңғы аудиторлық тексерудің күнін көрсете отырып, шетелдік сақтанушы - цеденттің бухгалтерлік есебінің дәйектілігіне аудитті жүзеге асыратын сыртқы аудиторлық ұйымның атауы

Халықаралық рейтингілік агенттігі (Moоdy`s Investors Service, Standard&Poor`s или Fitch Ratings) берген рейтингілік бағаның болуы/болмауы туралы белгі

Негізгі серіктестірінің атауы Еншілес және тәуелді ұйымдардың атауы және орналасқан жерлері Филиалдардың (өкілдердің) атауы және басқа мемлекеттерде орналасқан жерлері (бар болса)

Шетелдік сақтанушы - цедент тиесілі қаржы тобының/холдингінің (бар болса) атауы және орналасқан жерлері

7. Заңсыз жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл (КЖ/ТҚҚ) жөнінде

қабылданатын шаралар туралы мәліметтер Тиісті нормативтік құқықтық актілердің аттарын, күндерін, нөмірлерін, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ саласында уәкілетті мемлекеттік органның атта-рын көрсете отырып, шетелдік сақтанушы - цедент тіркелген мемле-кетте орындалуға міндетті КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілердің болуы/болмауы туралы белгі

КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша соңғы жүргізілген тексеру күні мен нәтижелерін көрсете отырып, шетелдік сақтанушы - цедент тіркелген мемлекеттің қадағалау органының атауы және орналасқан жері

Шешім шығарылған күнді және шешімді шығарған органның атауын (бар болса) көрсете отырып, шетелдік сақтанушы - цедентке және (немесе) оның басшы қызметкерлеріне КЖ/ТҚҚ туралы заңнаманы бұзғаны үшін соңғы бес жылда қолданылған қылмыстық немесе әкімшілік сипаттағы өндіріп алулар (санкциялар, ықпал ету шаралары)

Шетелдік сақтанушы - цедентте қабылданған күнін және соңғы өзгерістерді енгізу күнін көрсете отырып, КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі құжаттардың болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цеденттің шетелдік еншілес және тәуелді ұйымдарына, филиалдарына (өкілдіктеріне) (бар болса) КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі құжаттардың қолданылуы/ қолданылмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте ішкі аудит бөлімшесінің және сыртқы аудиторлық ұйымының соңғы аудиторлық тексерудің күні мен нәтижелерін көрсете отырып, КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша ішкі құжаттардың тиімділігін бағалауы рәсімінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте КЖ/ТҚҚ саласында функцияларды орындайтын бөлімшенің, осындай бөлімшенің атауын көрсете отырып (бар болса), болуы/ болмауы туралы белгі,

Шетелдік сақтанушы - цедентте КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша басшы қызметкер немесе директорлар кеңесінің мүшесі деңгейіндегі жауапты қызметкердің, оның тегін, атын, әкесінің атын (бар болса), лауазымын, байланыс телефоны мен электрондық мекенжайын көрсете отырып, болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте тәуекел факторларын (клиент түрі бойынша тәуекелді, елдік (географиялық) тәуекелді, қызмет көрсету (өнім) тәуекелін) ескере отырып, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру тәуекелдерін басқару рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте тәуекелдерді сәйкестендіру, бағалау және клиенттер қаражаттарының пайда болу көзін анықтау бойынша рәсімдердің болуы/ болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте шетелдік жария лауазым-ды тұлғалармен іскерлік қарым-қатынастарды орнату тәртібін регламенттейтін рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте жасырын шоттардың болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте жасырын шоттар ашуға жол бермеуге бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді (автоматтандырылған ақпараттық жүйелер) қоса алғанда, опе-рациялар мониторингі мен клиенттердің күдікті қызметін (операцияла-рын) анықтау рәсімдерінің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте террористтерде және терроризмді қаржыландырумен байланысты адамдардың қаржы және басқа ресурстарға қол жеткізуіне жол бермеуге (активтерді тоқтата тұруға) бағытталған рәсімдердің болуы/болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте КЖ/ТҚҚ мәселелері жөнінде қызметкерлерді дайындау және оқыту бойынша рәсімдердің болуы/болмауы туралы (оқыту өткізудің кезеңділігін және соңғы оқу күнін қоса алғанда) белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлейтін топтың (ФАТФ) ұсынымдарын орын-дамайтын мемлекеттерде (аймақтарда) орналасқан филиалдарының (өкілдіктерінің), осындай филиалдардың (өкілдіктердің) атауын, олардың орналасқан жерлерін көрсете отырып, болуы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлейтін топтың (ФАТФ) ұсынымдарын орын-дамайтын мемлекеттерде (аймақтарда) тіркелген банктермен немесе өзге қаржы ұйымдарымен осындай банктер мен қаржы ұйымдарының (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі қатынастарының болуы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте салық салу жеңілдетілген және (неме-се) қаржылық операцияларды жүргізу кезінде ақпаратты жариялауды және беруді көздемейтін мемлекеттерде тіркелген банктермен немесе өзге қаржы ұйымдарымен, осындай банктер мен қаржы ұйымдарының (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі қатынастарының болуы/ болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте қалқа - банктермен, осындай қалқа - банктердің (бар болса) атауын көрсете отырып, қазіргі қатынастарының болуы/ болмауы туралы белгі

Шетелдік сақтанушы - цедентте қалқа - банктермен қатынастарды орнатуға кедергі жасайтын рәсімдердің болуы/ болмауы туралы белгі


Шетелдік қайта сақтанушы - цедентпен қолданыстағы қайта сақтандыру шарттарының болуы

Операциялардың соңғы мониторингі нәтижелері, оның ішінде жасала-тын операцияларды қаржыландыру көзінің дәйектілігін тексеру бой-ынша шаралар


Клиент досьесінің мазмұнына қойылатын талаптарға түсіндірмелер:1. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын

жеке басын куәландыратын құжат:1.1. Қазақстан Республикасының азаматтары үшін:1) Қазақстан Республикасы азаматының төлқұжаты;2) Қазақстан Республикасы азаматының жеке куәлiгi;3) туу туралы куәлiк (кәмелетке толмаған адамның атына жинақ шотын ашқан кезде);1.2. Шетел азаматтары үшін:1) шетелдік төлқұжаты (шет мемлекет азаматының төлқұжаты); 2) шетелдiктiң Қазақстан Республикасында тұруына ықтиярхат;3) Қазақстан Республикасының аумағында азаматтық-құқықтық мәмілелер жасалатын жеке ба-

сты куәландыратын құжат ретінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартқа сәйкес танылатын өзге құжат;

1.3. Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын азаматтығы жоқ адамдар үшін:азаматтығы жоқ адамның куәлiгi.2. Салық резиденттілігі туралы мәліметтер жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша ғана алы-

нады. Салық резиденттілігінің мәртебесі, нысанын салық ақпараттарымен алмасу саласындағы Қазақстан

Республикасының халықаралық шарттарынан туындайтын талаптарды ескере отырып ұйым және (не-месе) сақтандыру брокері дербес белгілейтін сауалнамада (өтініште) клиент көрсеткен мәліметтердің негізінде белгіленеді.

Қазақстан Республикасының салық резиденттілігін растау үшін Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 225-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының салық органдары беретін құжатты пайдалануға рұқсат беріледі.

3. Ұсынылған мәліметтердің дәйектілігін тексеру клиент (оның өкілі) ұсынған түпнұсқалардың немесе тиісті құжаттардың нотариат куәландырған көшірмелерінің деректерімен салыстырып тексеру, рұқсат етілген дерек көздеріндегі деректермен (дерекқормен) салыстырып тексеру, мекенжай бойынша бару-ды қоса алғанда мәліметтерді басқа да тәсілдермен тексеру арқылы жүзеге асырылады. Жеке басын сәйкестендіру жөніндегі мәліметтердің дәйектілігін тексеру шеңберінде де, клиентпен (клиенттің өкілімен) жеке басын куәландыратын құжатта орналастырылған фотосуретті салыстырып қарау жүргізіледі.

4. Тіркеуге және лицензияның болуына қатысты мәліметтер, егер осындай халықаралық ұйымның мекемесі және (немесе) оның мемлекет (мемлекеттер) аумағында болу талаптары туралы шарттарда олардың қызметін тиісінше тіркеусіз және (немесе) лицензиясыз жүзеге асыру көзделмесе, сондай-ақ халықаралық ұйымға да қатысты белгіленеді.

Шартты белгілер: - тиісті мәліметтерді белгілеу қажеттігі; - тиісті мәліметтерді белгілеу және олардың дәйектілігін тексеру қажеттігі

Бұйрық және Қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 10 ақпандағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №10214 бо-лып енгізілді.

(Соңы. Басы 24-25-беттерде).

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 14 сәуір №3-2/331 Астана қаласы

Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидаларын бекіту туралы«Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы» 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы

Заңының 13-бабының 26) тармақшасына сәйкес бұйырамын:1. Қоса беріліп отырған Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидалары бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Мал шаруашылығы өнімдерін

өндіру және қайта өңдеу департаменті заңнамада белгілінген тәртіппен:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін

күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсын-да орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр А. МАМЫТБЕКОВ.

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан РеспубликасыныңҰлттық экономика министрінің міндетін атқарушы_________ М. ҚҰСАЙЫНОВ2015 жылғы 20 сәуір

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 14 сәуірдегі № 3-2/331 бұйрығымен бекітілген

Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидалары

1. Жалпы ережелер 1. Осы Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Асыл тұқымды

мал шаруашылығы туралы» 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 13-бабының 26) тармақшасына сәйкес әзірленді және асыл тұқымды мал мәртебесін беру тәртібін айқындайды.

2. Асыл тұқымды мал мәртебесін ірі қара мал тұқымдары бойынша республикалық палата (бұдан әрі - Палата) бірінші және екінші санаттағы ірі қара малдарға береді.

3. Асыл тұқымды мал мәртебесі ірі қара малдың әр басына жеке беріледі.4. Асыл тұқымды мал мәртебесі малдың тіршілігі кезінде бір рет беріледі.5. Асыл тұқымды мал мәртебесін беру үшін қажетті ірі қара малдың ең төменгі жасы жеті айды

құрайды.6. Қағидаларда фенотиптік көрсеткіштер болып малдың сыртқы, соның ішінде түсі және дене бітімі

бойынша айқын білінетін белгілерінің жиынтығы түсініледі.

2. Асыл тұқымды мал мәртебесін беру тәртібі7. Бірінші және екінші санаттағы асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесі «Ветеринария туралы»

2002 жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының 38) тармақшасына сәйкес бекітілген Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларына сәйкес бірдейлендірілген, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 20 шілдедегі №3-3/373 бұйрығымен бекітілген Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпарат қорын жүргізу қағидасына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Тізілімінде № 7864 тіркелген) сәйкес тіркелген малдарға беріледі.

8. Бірінші санаттағы асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесі ол мынадай критерийлерге сәйкес болған кезде беріледі:

1) өнімділіктің етті бағыттағы тұқымдары үшін:мал тегінің кемінде үш қатары бойынша тұқым-тегі туралы нақты мәліметтердің болуы (экспорт-

таушы елдің құзыретті органының интернет-ресурсында орналастырылған құжаттарда тегінің үшінші қатары туралы мәліметтерді ұсынуға жол беріледі);

асыл тұқымдық құндылығын, оның ішінде төлдеу жеңілдігі, туған кездегі салмағы, енесінен айырған кездегі салмағы және тиісті жасқа жеткен кезде бір жастағы салмағы бойынша индекстік бағалаудың болуы (Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің құрамына кірмейтін елдер-ден импортталған малдар үшін асыл тұқымдық құндылығын индекстік бағалау экспорттаушы елде қабылданған әдістемелер бойынша жүзеге асырылады);

әкесі жағынан шынайылығын айқындайтын генетикалық сараптаманың болуы (2015 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстан Республикасында туылған және шетелден әкелінген малдар үшін);

таза тұқымдылық;тұқым стандартына сәйкестігі (Палата өзінің интернет-ресурсында малдың тиісті тұқым

стандартының көрсеткіштерінен төмен емес фенотиптік көрсеткіштерді орналастырады);2) өнімділіктің сүтті-етті және сүтті бағыттағы тұқымдары үшін:малдың тегінің кемінде үш қатары бойынша тұқым-тегі туралы нақты мәліметтердің болуы (экс-

порттаушы елдің құзыретті органының интернет-ресурсында орналастырылған құжаттарда тегінің үшінші қатары туралы мәліметтерді ұсынуға жол беріледі);

асыл тұқымдық құндылығын, оның ішінде өнімділігі, дене бітімі және соматикалық клеткалардың саны бойынша индекстік бағалаудың болуы (Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатысушы мемлекеттердің құрамына кірмейтін елдерден импортталған малдар үшін асыл тұқымдық құндылығын индекстік бағалау экспорттаушы елде қабылданған әдістемелер бойынша жүзеге асырылады);

әкесінің жағынан генетикалық сараптаманың болуы; таза тұқымдылық;

тұқым стандартына сәйкестігі (Палата өзінің интернет-ресурсында малдың тиісті тұқым стандартының көрсеткіштерінен төмен емес фенотиптік көрсеткіштерді орналастырады).

9. Малға екінші санаттағы асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесі ол мынадай критерийлерге сәйкес болған кезде беріледі:

1) өнімдіктің етті бағыттағы тұқымдары үшін:мал тегінің екі жақтан кемінде үш қатар тегін көрсете отырып, әкесі жағынан тұқым-тегі туралы

нақты мәліметтердің бар болуы (екі жақтан тегінің үш қатары бар барлық әлеуетті әкелері көрсетіледі);тірі салмағы бойынша абсолюттік көрсеткіштер деректерінің болуы (Қазақстан Республикасында

туылған малдар үшін);таза тұқымдылық;тұқым стандартына сәйкестігі (Палата өзінің интернет-ресурсында малдың тиісті тұқым

стандартының көрсеткіштерінен төмен емес фенотиптік көрсеткіштерді орналастырады);2) өнімділіктің сүтті-етті және сүтті бағыттағы тұқымдары үшін:мал тегінің кемінде үш қатары бойынша тұқым-тегі туралы нақты мәліметтердің бар болуы; ата-тегінде сауу бойынша өнімділіктің абсолюттік көрсеткіштерінің болуы; таза тұқымдылық;тұқым стандартына сәйкестігі (Палата өзінің интернет-ресурсында малдың тиісті тұқым

стандартының көрсеткіштерінен төмен емес фенотиптік көрсеткіштерді орналастырады).10. Бірінші және екінші санаттағы асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесін алу үшін жеке және

(немесе) заңды тұлғалар (бұдан әрі – Өтініш беруші) Палатаға осы Қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесін беруге өтінішті (бұдан әрі – Өтініш) ұсынады.

11. Палата Өтініш берушіден өтінішті алғаннан кейін мәліметтердің толықтығын осы Қағидалардың 7, 8, және 9-тармақтарында көрсетілген критерийлерге (бұдан әрі - Критерийлер) сәйкестігіне және селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында деректердің бар болуын тексереді.

12. Ірі қара мал Критерийлерге сәйкес келген жағдайда, Палата Өтініш тіркелгеннен кейін 10 (он) жұмыс күні ішінде жануар туралы деректерді осы Қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша асыл тұқымды мал мәртебесін беруді есепке алу журналына енгізе және Өтініш берушіні жазбаша хабарлай отырып, селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпараттық базасында тіркелген ірі қара малға тиісті санатты және жеке тіркеу нөмірін береді.

13. Ірі қара мал Критерийлерге сәйкес келмеген жағдайда, Палата Өтініш тіркелгеннен кейін 10 (он) жұмыс күні ішінде тиісті санаттағы асыл тұқымды ірі қара мал мәртебесін беруден дәлелді бас тарту жолдайды.

14. Ірі қара малға асыл тұқымды мал мәртебесі Палатада тіркеу нөмірі берілген күнінен бастап беріледі.

Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидаларына 1-қосымша

Нысан

Бет жағы

Асыл тұқымдық ірі қара мал мәртебесін беруге өтініш

__________________________________________________________________ (Ірі қара мал тұқымдары бойынша республикалық палата)кімнен______________________________________________________________ (жеке тұлғаның тегі, аты және әкесінің аты (жеке басын куәландыратын құжатта бар болса) немесе заңды тұлғаның толық атауы) «__________» тұқымды ____(_____________________________) бас (жазбаша)ірі қара малға асыл тұқымды мал мәртебесін беруді сұраймын.

Жануарлар туралы мәліметтер (қажеттісін белгілеу):

_____(__________________________) дана мөлшерінде импорттаушы (жазбаша)туралы мәліметтер көрсетілген асыл тұқымдық куәліктің не оған балама құжаттың түпнұсқасы

және көшірмесі бар;

жануарлар/ұрық/эмбрион импортталды және менің иелігімде;

жануарлар туралы деректер асыл тұқымдық куәліктерде немесе оған балама құжаттарда көрсетілген мәліметтерге сәйкес/асыл тұқымды өнімнің (материалдың) барлық түрлеріне асыл тұқымды куәлік нысандарына сәйкес селекциялық және асыл тұқымдық жұмыстың ақпарат базасында толты-рылды;

жануарларды қолдан ұрықтандыру/шағылыстыру туралы деректер қоса берілген (буаз малдардың импорты кезінде);

тіркелетін малдың енесінің ірі қара мал тұқымдары бойынша республикалық палатада асыл тұқымды мал мәртебесі бар (Қазақстан Республикасында туылған малдар үшін);;

әкелері / әлеуетті әкелері болып табылатын асыл тұқымды бұқалар тіркелетін төл иесінің меншігі болып табылмайды;

жануарлардың шығу тегі шынайылығының иммуногенетикалық сараптамасы бар (бірінші санаттағы жануарлар үшін);

жануарларда бірдейлендіру нөмірлері және ені бар.Сырт жағы

Асыл тұқымды мал мәртебесін беруге өтініш берілген жануарлардың тізімдемесі

р/с

№

Мал (малдар) туралы ақпарат Ата-енесі туралы ақпарат

Шет

елді

к

нем

есе

Қаза

қста

нды

қ бі

рдей

ленд

іру

ном

ері

Тату

иров

ка

нем

есе

таңб

а нө

мір

і

Лақа

п ат

ы

Жы

нысы

Туға

н кү

ні

Туға

н же

рі

Әке

сіні

ң

Пал

атад

ағы

тір

кеу

нөм

ірі

Әке

сіні

ң

шет

елді

к н

өмір

і

Енес

інің

П

алат

адағ

ы

тірке

у нө

мір

і

Енес

інің

ш

етел

дік

нөм

ірі

12

Мен, ______________________________, жануар туралы жоғарыда белгіленген мәліметтер одан әрі асыл тұқымды мал мәртебесін алу үшін шынайы болып табылатындығын растаймын.

Күні _________________Тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)______________________________ _________________ (қолы) Мөр орны

Асыл тұқымды мал мәртебесін беру қағидаларына 2-қосымша

Асыл тұқымды мал мәртебесін беруді есепке алу журналы

р/с

№

Мал туралы ақпарат

Өтін

іш б

еруш

і

Шет

елді

к н

еме-

се Қ

азақ

стан

дық

бірд

ейле

ндір

у нө

мір

і

Тірк

еу н

өмір

і

Тату

иров

ка н

е-м

есе

таңб

а нө

мір

іТұ

қым

ы

Жы

нысы

Түсі

Туға

н кү

ні

Туға

н же

рі

Бері

лген

м

әрте

бесі

Өтін

іш б

ерге

н кү

ні

Мәр

тебе

ні б

ер-

ген

күні

123

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 20 мамырдағы Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11092 болып енгізілді.


Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің бұйрығы

2015 жылғы 30 қаңтар №7-1/68 Астана қаласы

Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларын бекіту туралы

«Ветеринария туралы» 2002 жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының38) тармақшасына сәйкес, сондай-ақ «Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы» 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 24) тармақшасына сәйкес, бұйырамын:

1.Қоса беріліп отырған Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидалары бекітілсін.2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Ветеринария және тамақ қауіпсіздігі

департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін

күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарында және «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресур-сында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі А.МАМЫТБЕКОВ.

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан РеспубликасыныңИнвестициялар және даму министрі ______________Ә.ИСЕКЕШЕВ.2015 жылғы 15 сәуір

«КЕЛІСІЛГЕН»Қазақстан РеспубликасыныңҰлттық экономика министрі ________________Е.ДОСАЕВ.2015 жылғы 22 сәуір

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 30 қаңтардағы № 7-1/68 бұйрығымен бекітілген

Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидалары

1. Жалпы ережелер1. Осы Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидалары (бұдан әрі –Қағидалар)

«Ветеринария туралы» 2002 жылғы 10 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 8-бабының 38) тармақшасына сәйкес, сондай-ақ «Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы» 1998 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 24) тармақшасына сәйкес әзірленді және ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидалардың 9-тармағында көрсетілген тәсілмен бірдейлендіруге Қазақстан Республикасының аумағындағы ауыл шаруашылығы жануарлары жатады.

Ауыл шаруашылығы жануарларының төлі мынадай жасқа жеткен күнінен бастап он төрт жұмыс күнінен кешіктірмей бірдейлендіріледі:

бұзаулар, қозылар, лақтар, боталар – туған күнінен бастап жеті күн өткеннен кейін; құлындар – төрт айлық жасынан бастап;асыл тұқымды торайлар, әрі қарай өсіруге және өсімін молайтуға арналған торайлар және

жұртшылық шаруашылықтарында күтіліп-бағылатын торайлар – үш айлық жасынан бастап; ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын

және өнеркәсіптік өсіруге, кейіннен сою үшін тоғыз айлық жасқа жеткенге дейін бордақылауға арналған торайлар – туған күнінен бастап жеті күн өткеннен кейін;

тоғыз айлық жасқа дейін сойылмаған, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге және бордақылауға арналған торайлар – тоғыз айлық жасқа толған күнінен бастап жеті күн өткеннен кейін.

3. Тоғыз айлық жасқа дейінгі жылқылар мен торайларды қоспағанда, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге, кейіннен сою үшін бордақылауға арналған ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірі он екі символдан тұрады, олардың мынадай белгілері бар:

бірінші екі символ – ISO – Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымының кодына сәйкес Қазақстан Республикасының литерлік коды (екі латын бас әрпі);

үшінші символ –облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың литерлік коды(латын бас әрпі);

төртінші символ –ауыл шаруашылығы жануары түрінің сандық коды; бесіншіден он екіншіге дейінгі символдар – ауыл шаруашылығы жануарының реттік нөмірі.4. Жылқының жеке нөмірі он символдан тұрады, олардың мынадай белгілері бар:бірінші екі символ –ISO–Стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымының кодына сәйкес Қазақстан

Республикасының литерлік коды (екі латын бас әрпі);үшінші символ –облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың литерлік коды

(латын бас әрпі);төртінші символ– жылқының сандық коды(4); бесіншіден оныншыға дейінгі символдар–жылқының реттік нөмірі.5.Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-

бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге, кейіннен сою үшін бордақылауға арналған тоғыз айлық жасқа дейінгі торайлардың жеке нөмірі осы Қағидалардың 3-тармағына сәйкес шошқаның (енесі жағынан ата-енесінің)жеке нөмірінен және ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы, шаруа және фермерлік қожалықтардағы мал бастарының ішкі шаруашылық есебіне сәйкес шошқалардың (енесі жағынан ата-енесінің) торайлауында торайдың реттік нөмірінен тұрады.

6.Ауыл шаруашылығы жануарларына жеке нөмірлерді беру процессингтік орталық әр облыс, республикалық маңызы бар қала, астана үшін жеке өткізетін жеке нөмірлердің эмиссиясына сәйкес кезектілікпен жүзеге асырылады. Жеке нөмірлердің эмиссиясы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге, кейіннен сою үшін бордақылауға арналған тоғыз айлық жасқа дейінгі торайларға жүргізілмейді.

Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізу үшін бекітілген Қазақстан Республикасының, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың литерлік және сандық кодтар, сондай-ақ ауыл шаруашылығы жануарларына арналған сандық кодтар осы Қағидаларға1-қосымшаға сәйкес беріледі.

7. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру рәсімі:1) осы Қағидалардың 9-тармағында көрсетілген тәсілдердің бірімен ауыл шаруашылығы

жануарларына жеке нөмір беруді;2) «Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі деректер базасын қалыптастыру

және жүргізу және одан үзінді көшірмелер беру қағидасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2010 жылғы 2 маусымдағы № 367 бұйрығымен (нормативтiк құқықтық актілерді мемлекеттiк тiркеу Тізілімінде № 6321 болып тіркелген) бекітілген тәртіппенмәліметтерді ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі деректер базасына енгізуді;

3) ветеринариялық паспорт осы Қағиданың 2-қосымшасына сәйкес нысан бойынша беріледі. 8. Жеке нөмірді беруауыл шаруашылығы жануарларының түріне байланысты келесі тәсілдердің

бірімен жүргізіледі:1) сырғалау(тоғыз айлық жасқа дейін сойылмаған, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа

және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге арналған ірі қара мал, ұсақ мал, түйелер, шошқалар және торайлар үшін);

2) таңба басу немесе чип салу (жылқылар үшін);3) татуировка (тоғыз айлық жасқа дейін сойылмаған, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа

және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге арналған торайлар үшін).9. Ауыл шаруашылығы жануарларының барлық түріне қосымша келесі тәсілдермен жеке нөмір

беруге жол беріледі: 1) электрондық бірдейлендіру тәсілі (ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізу үшін

пайдаланылатын радиожиілікті белгісі бар сырғалар, болюстер, чиптер және басқа бұйымдар (құралдар));2) татуировка;3) таңба басу.

10.Сырғалау ауыл шаруашылығы жануарларының құлақтарының ортасына аспалы сырғаны, көк тамырын зақымдамай бекіту арқылы жүзеге асырылады. Аспалы сырғалар келесі тәсіл арқылы бекітіледі:

сырғаның бет жағы - ауыл шаруашылығы жануарының құлағының ішкі жағынан.Ірі қара мал және түйелердің әр құлағына бір-бірден екі бірдей (бірдей жеке нөмір көрсетілген )

аспалы сырға бекітіледі. Ұсақ мал және шошқаларға оң құлағына бір аспалы сырға бекітіледі. Ұсақ малды және шошқаларды

бірдейлендіру үшін осы Қағидалардың 9-тармағына сәйкес радио жиілікті белгісі бар сырғаларды ауыл шаруашылығы жануарларының сол жақ құлағына бекіту жолымен пайдалануға жол беріледі. Ауыл шаруашылығы жануарларының сырғалары өмір бойы шешілмейді.

11. Таңба басу ыстық немесе суық тәсілдермен жүзеге асырылады. Жылқыдан басқа ауыл шаруашылығы жануарларына таңба дененің сол жағына жамбас аумағына салынады.

Жылқыларға таңба денесінің сол жағына жауырын (клеймо), және жамбас аумағына (реттік нөмір), немесе тек жамбас аумағына (клеймо және реттік нөмір) осы Қағиданың 2-қосымшасына сәйкес салынады.

Таңба ең көбіалты символдан тұрады:бірінші және екінші символдар (міндетті емес), ауыл шаруашылығы жануары иесінің клеймосы.

Клеймо бір немесе екі латын немесе араб бас әрпі (тері) және/немесе сан(дар), геометриялық фигура(лар) болып табылады.Клеймо бір әріп немесе сан немесе фигурадан құралған жағдайда, таңба төрт символдан құралады. Клеймо ауыл шаруашылығы жануары иесінің қалауы бойынша салынады;

үшінші және төртінші символдар (міндетті)осы Қағиданың 3,4 және 5-тармақтарына сәйкес ауыл шаруашылығы жануарларының реттік нөмірінің алғашқы сандарының (соңғы екі нөмірден басқа)қорытындысы. Жылқыда бұл біріншіден төртіншіге дейінгі реттік нөмір сандарының қорытындысы, ауыл шаруашылығы жануарларының басқа түрлерінде біріншіден алтыншыға дейінгі реттік нөмір сандарының қорытындысы. Егер жануардың реттік нөмірінің алғашқы сандарының сомасында сома бір символды құраса, таңбаға бір символ салынады. Егер символда нөл бар болса, ол таңбаға салынбайды;

бесінші және алтыншы символдар (міндетті), осы Қағиданың 3, 4 және 5-тармақтарына сәйкес берілген жануардың реттік нөмірінің соңғы екі саны. Жылқыларда бұл реттік нөмірдің бесінші және алтыншы сандары, ауыл шаруашылығы жануарларының басқа түрлерінде реттік нөмірдің жетінші және сегізінші сандары.

12. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендірудің электрондық тәсілі (радио жиілікті белгісі бар сырғалар, болюстер, чиптер және бұйымдар (құралдар) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарды (құралдарды) пайдалану (қолдану) жөніндегі тиісті ңұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендірудің электрондық тәсілін жүргізуге арналған бұйымның (құралдың) нөмірі ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірімен сәйкес келуі міндетті емес, бірақ қосымша ветеринариялық паспортта көрсетіліп, дерек қорға енгізілуі керек.

13. Осы Қағиданың 15-тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, жануарларға татуировканы осы Қағиданың 3-тармағына сәйкес құлақ қалқанында еркін символдар жинағымен жасайды. Татуировканы құлақтың сыртының төменгі жағына салады.

14. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарында, шаруа және фермерлік қожалықтарда күтіліп-бағылатын және өнеркәсіптік өсіруге, кейіннен сою үшін бордақылауға арналған тоғыз айлық жасқа дейінгі торайларға арналған татуировкаауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы, фермерлік және шаруа қожалықтарындағы мал басын ішкі шаруашылық тіркеуге сәйкес шошқаның (енесі жағынан ата-енесі)торайлануындағы реттік нөмірден тұрады.

15. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдар (құралдар) осы Қағидаға 4-қосымшада көрсетілген нысанға, мөлшерге, сипаттамаларға сәйкес келеді.

16. Бірдейлендірілген ауыл шаруашылығы жануарларының бір әкімшілік-аумақтық бірлік аумағынан басқа әкімшілік-аумақтық бірлік аумағына орнын ауыстырған кезде, ветеринариялық паспортқа және ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру туралы дерек қорға ауыл шаруашылығы жануарларының орнын ауыстыру туралы мәліметтірді енгізе отырып берілген жеке нөмірлері сақталады.

17. Шыққан елінде бірдейлендірілген импортталған ауыл шаруашылығы жануарлары бұрын берілген жеке нөмірін сақтап қалады. Карантиндеуден кейін импортталған жануарлар туралы деректер осы Қағидамен бекітілген тәртіппен ветеринариялық паспортты бере отырып, дерек қорға енгізіледі.

18.Шыққан елінде бірдейлендірілмеген импортталатын ауыл шаруашылығы жануарлары белгіленген межелі орны етті өңдеу кәсіпорны, сою пункттері, сою алаңдары (ауыл шаруашылығы жануарларын сою алаңдары) болса және карантиндеу біткеннен кейін жеті күн тізбелік күннен аспай союға жататын болса, онда ауыл шаруашылығы жануарлары бірдейлендіруге жатпайды.

2. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізу тәртібі19. Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы ауыл шаруашылығы

жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілікті айқындап, облыстың жергілікті атқарушы органына ақпарат береді:

1) ағымдағы жылдың 1 ақпанына дейін –ағымдағы жылға арналған ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік жөнінде;

2) ағымдағы жылдың 1 наурызына дейін –келесі жылға арналған ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік жөнінде;

3) осы Қағиданың 28 және 29-тармақтарында көрсетілген жағдайлардың туындауына қарай ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік туындаған кезде.

20. Осы Қағиданың 19-тармағына сәйкес алынған ақпарат негізінде облыстың жергілікті атқарушы органы, сондай-ақ республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы облыс, республикалық маңызы бар қала, астана бойынша ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілікті айқындап, процессингтік орталыққа ақпарат береді:

1) ағымдағы жылдың 15 ақпанына дейін –ағымдағы жылға арналған ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік жөнінде;

2) ағымдағы жылдың 15 наурызына дейін – ағымдағы жылға арналғанауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік жөнінде;

3) осы Қағиданың 28 және 29-тармақтарында көрсетілген жағдайлардың туындауына қарай ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарға (құралдарға) және атрибуттарға деген қажеттілік туындаған кезде.

21. Процессингтік орталық осы Қағиданың 20-тармағына сәйкес алынған ақпарат негізінде ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерінің эмиссиясын жүргізеді. Бұдан кейін процессингтік орталық:

1) Жүргізілген ауыл шаруашылығы жануарларының эмиссиясы нәтижелерін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарына жеткізеді;

2) ірі және ұсақ ауыл шаруашылығы жануарларының бірдейлендіруін жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдардың (құралдардың) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарына тасымалдануын (жеткізуді ) жүзеге асырады.

22. Облыстың жергілікті атқарушы органы:1) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді,ауыл шаруашылығы жануарларының жеке

нөмірлерінің эмиссиясын жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдарды (құралдарды) процессингтік орталықтаналуына қарай ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдарына олардың қажеттіліктеріне сәйкес ірі және ұсақ ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдар (құралдар),ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерінің эмиссиясына сәйкес жылқылардың жеке нөмірлерін және ветеринариялық паспорттар бөледі;

2) жүргізу мерзімін анықтай отырып тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуді ұйымдастырады;

3) дерек қордың үнемі жүргізілуін ұйымдастырады.23. Республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органы:1) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді, ауыл шаруашылығы жануарларының жеке

нөмірлерінің эмиссиясын жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдарды (құралдар) процессингтік орталықтан алуына қарай, ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдар (құралдар),ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерінің эмиссиясына сәйкес жылқылардың жеке нөмірлерін, ветеринариялық паспорттар бөледі;

2) жүргізу мерзімін анықтай отырып тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте ауыл шаруашылығы жану-арларын бірдейлендіруді жүргізуді ұйымдастырады;

3) дерек қордың үнемі жүргізілуін ұйымдастырады.24. Ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы:1) ауданның, облыстық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органы құрған мемлекеттік

ветеринариялық ұйымға ірі және ұсақ ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған атрибуттар мен бұйымдарды (құралдар), ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерінің эмиссиясына сәйкес жылқылардың жеке нөмірлерін, ветеринариялық паспорттар береді;

2) жүргізу мерзімін анықтай отырып тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте ауыл шаруашылығы жану-арларын бірдейлендіруді жүргізуді ұйымдастырады;

3) дерек қордың үнемі жүргізілуін ұйымдастырады.25. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы

бар қалалардың жергілікті атқарушы органдары құрған мемлекеттік ветеринариялық ұйым (бұдан әрі –ветеринариялық ұйым):

1) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізу уақытын және орнын анықтайды;2) ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізеді;3) осы қағиданың 9-тармағында көрсетілген бірдейлендіру тәсілдерімен жануарға жеке нөмір береді;4) дерекқордың жүргізілуін жүзеге асырады (дерекқорға мәлімет енгізу);5) осы Қағидалардың 3-тарауына сәйкес жануар иесіне ветеринариялық паспорт береді.26. Ветеринариялық мекеме осы Қағидалардың 9-тармағында көрсетілген тәсілдермен

бірдейлендіру жүргізу барысында осы Қағидалардың 5-қосымшасына сәйкес нысан бойынша ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жургізу туралы ведомость (бұдан әрі –ведомость) ресімдейді.

27.Ветеринариялық ұйымға ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының, шаруа және фермерлік қожалықтардың ауыл шаруашылығы жануарларына жеке нөмір беруге жол беріледі:

ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының, фермерлік, шаруа қожалықтарының ветеринариялық дәрігерлерінің сырғалау рәсімін жүргізу үшін еркін нысанда қабылдау-беру актісін ресімдей отырып кейіннен аспалы сырғаларды (осы Қағидалардың 4-қосымшасына сәйкес ірі және ұсақ жануарларға жеке нөмір салынған) беру арқылы;

ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының, шаруа, фермерлік қожалықтардың ветеринариялық дәрігерлерінің чип салу және таңба басу ресімдерін жүргізуі үшін жеке нөмірді беру арқылы.

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының, фермерлік, шаруа қожалықтарының ветеринариялық дәрігерлерінің бірдейлендіру рәсімдерін жүргізу қорытындысы бойынша күнтізбелік он күн ішінде ведомость ресімделеді және ветеринариялық ұйымға беріледі.

28. Ірі жануарлардың аспалы сырғаларының біреуі жоғалған немесе бүлінген кезде (ауыл шаруашылығы жануарының жеке нөмірін анықтау мүмкін болмаған жағдайда) ауыл шаруашылығы жануарының иесі тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің ветеринариялық ұйымына аспалы сырғаның түпнұсқасын беру туралы өтініш бере отырып жүгінеді.

Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің ветеринариялық ұйымы тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органына осы Қағидалармен белгіленген тәртіппен ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымға (құралға) деген қажеттілік туралы ақпарат береді.

Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің ветеринариялық ұйымы аспалы сырғаның түпнұсқасы түскен күннен бастап екі жұмыс күні ішінде ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруді жүргізеді.

29. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйым (құрал) бүлінген (ауыл шаруашылығы жануарының жеке нөмірін анықтау мүмкін болмаған кезде) немесе жоғалған кезде: ірі жануарларда екі аспалы сырға және ұсақ жануарлардааспалы сырға, радио жиілікті белгісі бар сырға, болюстер, чиптер және басқа да ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдар (құралдар) иесі жануарды шаруашылық жүргізуші субъектінің басқа ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірлерін жануарлардың ветеринариялық паспорттарымен және ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру жөніндегі дерек қормен салыстырып тексеру жүргізілгенге дейін сырғасы, болюсі, чиптері және ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруді жүргізу үшін пайдаланылатын басқа да бұйымдары (құралдар) бүлінген немесе жоғалған жануардың жеке нөмірін анықтау үшін оқшаулайды.

Бірнеше ауыл шаруашылығы жануары ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарды (құралдар) жоғалтқан жағдайда, сырғасы, чиптері, болюстері бүлінген немесе жоғалған ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірін белгілеу ветеринариялық паспортта көрсетілетін (жынысы, ауыл шаруашылығы жануарының түсі, қосымша белгілері) қосымша белгілері бойынша жүргізіледі.

Көрсетілген жағдайларда ауыл шаруашылығы жануарының иесі тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің ветеринариялық ұйымына осы Қағидаларға 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өтінішпен жүгінеді. Осы тармақта көрсетілген себептерге байланысты ауыл шаруашылығы жануарларын қайта бірдейлендіру,осы Қағидада белгіленген тәртіппен ауыл шаруашылығы жануарына отыз күн тізбелі күннен асырмай жаңа жеке нөмір бере отырып жүргізіледі.

Ауыл шаруашылығы жануарына жаңа жеке нөмір берілген кезде дерек қорда және ветеринариялық паспортта ауыл шаруашылығы жануарының бұрынғы бірдейлендірілген нөміріне қоса, осы Қағиданың 38-тармағында көзделген шараларды жүргізе және ауыл шаруашылығы жануарын қайта бірдейлендіру себебін көрсете отырып, тиісті ақпарат (қайта бірдейлендірілді)көрсетіледі.

30. Жеке тұлғаларға тиесілі ауыл шаруашылығы жануарларының төлдерін бірдейлендіру осы Қағиданың 6-қосымшасында көрсетілген нысан бойынша жасқа жеткенге үш жұмыс күнінен кем емес уақыт қалғанда, ауыл шаруашылығы жануарларының иелері берген арыздың негізінде жүзеге асырылды.

Ауыл шаруашылығы құралымдары мен шаруа қожалықтарына тиесілі ауыл шаруашылығы жануарларының төлдерін бірдейлендіру ветеринария саласында қызметті жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органның тиісті бөлімшесіне және ветеринариялық ұйымына басшы ұсынған алдағы бұзаулау (төлдеу, торайлау) кестесіне сәйкес жүзеге асырылады.

3. Ауыл шаруашылығы жануарларына ветеринариялық паспорт беру тәртібі31. Ветеринариялық ұйымдардың ветеринариялық дәрігері ауыл шаруашылығы жануарына жеке

нөмір берген сәттен бастап үш жұмыс күнінің ішінде жануардың иесіне ветеринариялық паспорт береді.32. Ветеринариялық паспорт ауыл шаруашылығы жануарларына ұсақ малдарды,шошқаны

қоспағанда жеке беріледі. Паспорт нөмірі осы Қағиданың 3-тармағында көрсетілген ауыл шаруашылығы жануарларының

жеке нөміріне сәйкес келеді. 33. Ұсақ малға (қойлар, ешкілер), шошқаларға ветеринариялық паспорт тобына (отарына) беріледі.

Ұсақ малдың, шошқалардың тобына (отарына) ветеринариялық паспорт берген кезде, ветеринариялық паспорт нөмірінде осы Қағиданың 3, 4 және 5 тармақтарында көрсетілген ауыл шаруашылығы жануарларының тиісті түрінің жеке нөмірінің төрт символы көрсетіледі. Ветеринариялық паспортқа топтың (отардың) әрбір ауыл шаруашылығы жануарының жеке нөмірі енгізіледі.

34. Ветеринариялық паспортқа деректерді ветеринариялық ұйымның ветеринариялық дәрігері қолымен және мөрімен бекітіледі.

Бұл ретте ауыл шаруашылығы жануарына жүргізілген ветеринариялық өңдеулер және диагностикалық зерттеулер және ауыл шаруашылығы жануары туралы басқа да мәліметтер (ауыл шаруашылығы жануарларының жынысы, түсі, жасы, қосымша белгілері)дерек қорға енгізіледі.

35. Ветеринариялық паспорт деректерін кейіннен жаңарту ветеринариялық іс-шараларды жүргізу, иесін ауыстыру, ауыл шаруашылығы жануарын бір әкімшілік-аумақтық бірліктен екінші әкімшілік-аумақтық бірлік аумағына орнын ауыстырған және басқа жағдайларда жүзеге асырылады.

36. Ірі ауыл шаруашылығы жануарлар шыққан кезде (ұдайы өндіріске өткізу) ветеринариялық паспорт ондағы тиісті белгісімен ауыл шаруашылығы жануарының жаңа иесіне беріледі.

Ұсақ ауыл шаруашылығы жануарлары тобының (отарының) бір бөлігі қатардан шыққан кезде (ұдайы өндіріске өткізу) жаңа иесіне ветеринариялық паспорттан үзінді көшірме беріледі. Ұсақ ауыл шаруашылығы жануары межелі пунктке келгеннен кейін, ауыл шаруашылығы жануарында бар жеке нөмірді өзгертпей ветеринариялық паспорт ресімделеді.

Тиісті мәліметтер дерек қорға енгізіледі.37. Ауыл шаруашылығы жануарларын сою алаңында (сою бойынша алаң),сою пунктінде және

етті қайта өндіру кәсіпорнында сойғаннан кейін сою алаңының (сою бойынша алаң),сою пунктері мен етті өңдеу кәсіпорындарының ветеринариялық дәрігерлері, ветеринариялық паспорттар мен ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдарды (құралдарды) тиісті әкімшілік-аумақтың бірліктің жергілікті атқарушы органдары құрған ветеринариялық ұйымдарға тізімдеме бойынша береді, ал жеке тұтынуға арналған ауыл шаруашылығы жануарларын сойған кезде – иелері тапсырады.

38. Жануар өлген жағдайда,сондай-ақ осы Қағидалардың 28 және 29-тармақтарында қарастырылған жағдайлар туындаған жағдайда ветеринариялық ұйымдар ветеринариялық паспорт және ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруге арналған бұйымдарды (құралдар) жойып, облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның, облыстық маңызы бар қаланыңветеринария саласындағы қызметті жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органдарының бөлімшелеріне тиісті ақпарат жібереді.

39.Ветеринариялық паспорттың түпнұқасы ол жоғалған немесе ескірген кезде беріледі.Жоғалған немесе бүлінген ветеринариялық паспортты ауыл шаруашылығы жануарының иесі

ветеринариялық ұйымның ветеринариялық дәрігеріне осы Қағидада көрсетілген 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша еркін нысанда жазбаша өтініш (ветеринариялық паспорттың жоғалған, бүлінген фактісін растайтын құжаттармен қоса) берген күннен бастап жарамсыз деп есептеледі.

Ветеринариялық дәрігерге өтініш берілген күннен бастап екі жұмыс күні ішінде ветеринариялық паспортты алғашқы беру күнін және оны қайта ресімдеу күнін көрсете отырып жоғары оң жақ бұрышында «дубликаты» деген жазуы бар ветеринариялық паспорт беріледі.

40.Ветеринариялық паспорттың үзінді көшірмесін алу керек болған жағдайда, ветеринариялық ұйымның кеңсесі немесеwww.egov.kz «электрондық үкімет» веб-порталы(бұдан әрі–портал) арқылы және осы Қағидада көрсетілген 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ветеринариялық паспорттың үзінді көшірмесін алуға арыз қабылданып тиісті үзінді көшірме беріледі.

Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларына 1-қосымша

Ауыл шаруашылығы жануарларын бiрдейлендiрудi жүргiзуге арналған ҚазақстанРеспубликасының, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың,

астананың литерлiк және саңдық кодтарыР/с № Литерлiккод Штрих-кодқа арналған сандықкод Атауы

1. KZ 398 Қазақстан Республикасы2. С 01 Ақмола облысы

3. B 02 Алматы облысы4. D 03 Ақтөбе облысы5. E 04 Атырау облысы6. F 05 Шығыс Қазақстан облысы7. H 06 Жамбыл облысы8. L 07 Батыс Қазақстан облысы9. P 08 Қостанай облысы

10. M 09 Қарағанды облысы11. N 10 Қызылорда облысы12. R 11 Маңғыстау облысы13. S 12 Павлодар облысы14. T 13 Солтүстiк Қазақстан облысы15. Х 14 Оңтүстiк Қазақстан облысы16. A 15 Алматы қаласы17. Z 16 Астана қаласы

Ауыл шаруашылығы жануарларының сандық коды

1 –iрi қара мал 2 –ұсақ мал 3 – шошқалар 4 – жылқылар 5 - түйелер


Нысан

(1-бет)/(страница 1)Ветеринариялық паспорт

Ветеринарный паспорт_____________________ село/аудан/район (қала/город)_____________________ облыс/область

(2-бет)/(страница 2)Ветеринариялық паспорттың нөмipi/Номер ветеринарного паспорта: №____*Жануар туралы деректер /Данные о животном:Tүpi /Вид _________________________________________________________Жынысы /Пол _____________________________________________________Малдың түci /Масть ________________________________________________Аты / Кличка ______________________________________________________Жасы (туған күні) / Возраст (дата рождения)____________________________Бiрдейлендiру әдici / Способ идентификации ____________________________Малдың тегi туралы деректер (егер асыл тұқымды жануар болса) /Данные о родителях (для племенного животного) ________________________

Ауыл шаруашылығыжануарларыиесiнiң тегі, аты, әкесінің (аты болған кезде)немесезаңды тұлғаныңатауы/ фамилия, имя, отчество (при наличии).владельца илинаименованиеюридическоголица, которомупринадлежитсельскохозяйст-венные животные

Иесiнiң немесе заңды тұлғаның мекен-жайы /Адрес владельца или юридического лица

АуылШаруашылығыЖануарларыныңтобына(отарына) паспорт берген кезде бірдейлендіру нөмірі / Идентификацион-ный номер сельскохозяйст-венных животных при выдаче паспорта на группу (отару)

Ауыл шаруашылығы жануарларының иесi ауыстырылған күн/ Дата смены владельца сельскохозяй-ственных животных

Ауыл шаруашылығы жануарлары иесiнiң ауыстырылуын растайтын жергілікті атқарушы орган құрған мемлекеттік ветеринариялық ұйымының ветеринариялық дәрігерінің қолы мен мөpi/ Подпись и печать-ветеринарного врача государственной ветеринарной организации, созданной местным исполнительным органом, подтверждаю-щего смену владель-ца сельскохозяй-ственных животных

Берiлген күнi 20 __ жылғы ___ ______ / Дата выдачи ___ ______ 20 __ год

Мөрдің орны /Место печати

(жануардың паспортын бергенжергілікті атқарушы органқұрған мемлекеттік ветеринариялық ұйымның мөpi / печать государственной ветеринарной организации, созданной местным исполнительным органом, выдавшей ветеринарный паспорт) (тегі, аты, әкесінің (аты болған кезде), қолы / фамилия, имя, отчество (при наличии), подпись)

Ескертпе: *ветеринариялық паспорттың нөмipi ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмiрiне сәйкес келедi. Паспортты ауыл шаруашылығы жануарларының тобына (отарына) берген кезде төртінші жеті сан (бірдейлендіру нөмipiнiң жеке тасымалдаушысы) көрсетілмейді. Бұл сандар жануарлар паспортының кecтeciнiң 3-бағанында көрсетіледі

Примечание: *номер ветеринарного паспорта соответствует индивидуальному номеру сельскохозяйственных животных.

При выдаче паспорта на группу (отару) сельскохозяйственных животных четвертые семь цифр (индивидуальный носитель идентификационного номера) не указывается. Эти цифры указываются в 3 графе таблицы паспорта животного.


Келесі мысалдар:Жануардың жеке нөмірі

36 10β - бірінші және екінші символдар (міндетті емес), ауыл шаруашылығы жануары иесінің таңбасы;9999=36– жануардың реттік нөмірінің алғашқы сандары сомасы (соңғы екі санды қоспанда);10 – жануардың реттік санының соңғы екі саны.Таңба:β 3610


Ауылшаруашылығыжануарларынбірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдардың (құралдардың)нысандары, мөлшерлеріжәнесипаттамасы

1. Ауылшаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған сырғалардың нысандарымен мөлшері

1-сурет. Ірі жануарларға (ірі қара мал, түйе) арналған құлаққа аспалы сырға2-сурет.Ұсақ жануарларға (ұсақ мал, шошқа) арналған құлаққа аспалы сырға

2. Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдардың (құралдардың) сипаттамасы

Сертификатталған өнімі ауыл шаруашылығы жануарларының бірдейлендіруді жүргізугеарналған бұйымдарды (құралдар) жануарлар туралы жазбаны енгізу ауыл шаруашылығы Жануарлар туралыжазбалар жүргізу бойынша халықаралық комитетінің (ICAR) интернет ресурсында көрсетілген өндірушілер әзірлеуі қажет:

1. ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған сатып алынатын бұйымдар (құралдар) үлгілері – ірі жануарларға (ірі қара мал, түйелер) арналған аспалы сырғалар www.icar.org сайтында жарияланады. «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for cattle with machine readability certified» таблицасында «ICAR Certifications» бөлімінде орналасқан,« Animal identification devices certi-fied by ICAR» бөлімшесінде, «ICAR Certified permanent plastics eartags» қосымша бетінде, немесе «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for cattle with machine readability certified» таблицасына сілтеме бойынша htt://www.icar.org/pages/certified_eartags.htm немесе мына сайттан өтуде www.service-icar.com «Homepage» қосымшасында мына сілтеме бойынша «SERVICE-ICAR S.R.L Homepage SERVICE-ICAR S.R.L is the service society of International Committee for Animal Recording (ICAR)» мына сайтқа www.icar.org «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for cattle machine readable» кестесінде «ICAR Certifications» бөлімінде, «Animal identification» бөлімшесінде, «Permanent plastic eartags» қосымшасында;

2. ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендірді жүргізуге арналған сатып алынатын бұйымдар (құралдар) үлгілері – ұсақ жануарларғ (ұсақ қара мал, шошқалар) арналған аспалы сырғалар мына www.icar.org сайтында жарияланады «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for sheep, goats and swine with machine readability certified» таблицасында «ICAR Certifications» бөлімінде орналасқан, «Animal identification devices certified by ICAR» бөлімшесінде, «ICAR Certified permanent plastics eartags» қосымша бетінде, немесе «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for sheep, goats and swine with machine readability certified» таблицасына мына сілтеме бойынша htt://www.icar.org/pages/certified_eartags.htm немесе мына сайттан өтуде www.service-icar.com «Homepage» қосымшасында мына сілтеме бойынша «SERVICE-ICAR S.R.L Homepage SERVICE-ICAR S.R.L is the service society of International Committee for Animal Recording (ICAR)» мына сайтқа www.icar.org «ICAR certified «Permanent plastic eartags» for sheep, goats and swine with machine readable certified» кестесінде «ICAR Certifications» бөлімінде, «Animal identification devices certified by ICAR» бөлімшесінде, «ICAR Certified permanent plastics eartags» қосымша бетінде.

3. ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендірді жүргізуге арналған сатып алынатын бұйымдар (құралдар) үлгілері – радио жиілікті белгісі бар сырғалар, чиптар, болюстар www.service-icar.com сайтында жарияланады «List of ICAR certified RFID devices in conformance with ISO11874 and ISO11785 and ICAR standard for composition and environmental performance of external RFID diveces (ICAR certification valid for five years from the last date of issuance)» таблицасында, «ICAR certified RFID devices» бөлімінде орналасқан «ICAR certified RFIDs» немесе мына сілтеме htt://www.service-icar.com/tables/Tabella1/php немесе www.icar.org сайтына көшкенде «ICAR Certifications», «Animal identification» бөлімшесінде, car.org/pages/certified_eartags.htm «Permanent plastic eartags» for cattle machine readable» бөлімінде орналасқан «ICAR Certifications», «Animal identification» бөлімшесінде, «ICAR certified RFIDs» қосымшасында.

Ірі және ұсақ ауыл шаруашылығы жануарларының құлағына аспалы сырғалармына сипаттамаларға сәйкес келуі керек:

жануарлардың құлағына аспалы сырғаны бекітікенде, оған зиян келмеуі керек;оларды қайта қолдануға болмайды;сырғаның сыртқы бөлігінің ішкі жағындақатты сақинатәріздес кертіктің ұшы және сырғаның беткі

бөлігі нің ішкі жағында құлақ сырғасын шешкен кезде оның бұзылуын қамтамасыз ететін тығыздағыш сақина;

полимерлі материалдан жасалған және сыртқы әсерлерге төзімді;өшпейтін жазулары бар және жануардың бүкіл өмірі бойы оқылады;сары түсті.Ірі және ұсақ ауыл шаруашылығы жануарларының құлағына аспалы сырғаларға мыналар

салынуы тиіс:Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру қағидаларының(бұдан әрі - Қағида)3,

4-тармақтарына сәйкес ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірі аспалы сырғаның беткі бөлігінің сыртқы жағында, ауыл шаруашылығы жануарларының реттік нөмірі сыртқы бөліктің сырт жағында;

штрих код аспалы сырғаның беткі бөлігінің сырт жағында. Осы Қағиданың 1-қосымшасына сәйкес сандық кодты қолдана отырып ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірі он төрт символмен* құпияландырылған. Штрих-кодтың, жеке нөмірдің және реттік нөмірдің орналасуыосы Қағиданың 1 және 2 суретінде көрсетілген;

сырғаның әрбір бөлігінде өндірушінің сауда маркасы (сауда белгісі) және шығу күні (айы, жылы).*ауыл шаруашылығы жануарларының жеке нөмірінің он төрт символы мыналардан тұрады:алғашқы үш символ – Қазақстан Республикасының сандық коды (ISO – стандартау бойынша

халықаралық ұйымына сәйкес Қазақстан Республикасының коды -398);төртінші және бесінші символдар – облыстың,республикалық маңызы бар қаланың,

астананыңсандық коды;алтыншы символ – ауыл шаруашылығы жануары түрінің сандық коды;жетіден он төртіншіге дейінгі символдар – ауыл шаруашылығы жануарының реттік нөмірі.биркалардағы радиожиіліктіңбелгілері, чиптері мен болюстері ISO 11784 жәнеISO 11785

халықаралық стандтарттарына сәйкес келеді.

28 мамыр 2015 жыл www.egemen.kz 27АП 05 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-

шы білуі керек:- нарық жағдайында кәсіпорында жоспарла-уды ұйымдастыруды, еңбек және жалақыны жоспарлауды, жедел-өндірісті жоспарла-уды, жоспарлау және басқарудың торлы әдістерін;орындауы керек:- жұмысшы жобаларға арналған сметалы құжаттарды және техника-экономикалық негіздемені құрастыруға арналған экономикалық есептеулердідағдысын иеленуі керек:- жұмысшы жобалардың сметалы құжаттарын және техника-экономикалық негіздемелерге арналған экономикалық есептеулерді құрастыру.

Экономика, өндірісті ұйымдастыру және жоспарлау Сала кәсіпорны нарық қатынастар жүйесінде. Менеджмент. Басқару әдістері және негізгі қағидалары. Маркетинг. Сала кәсіпорынының өндірісті қоры. Сала кәсіпорындағы күрделі салым және күрделі құрлыс. Негізгі және қосымша өндірісті ұйымдастыру. Еңбекті ғылыми ұйымдастыру. Сала кәсіпорынындағы техникалық нормалау негізі. Еңбек өнімділігі. Сала кәсіпорында жалақыны төлеуді ұйымдастыру. Нарықты экономика жағдайындағы Қазақстан Республикасының салық жүйесі. Сала кәсіпорнында жоспар-лауды ұйымдастыру. Сала кәсіпорнында өндірісті-шаруашылықты іс- әрекеті тал-дау және есеп жүргізу негізі. Жұмыс жа-сайтын өндірісте жаңа инвестиционды жобаларды жүзеге асыру. Инвестицияның тиімділігін анықтауға арналған әдістер. Инвестиционды жобалардың тиімділігін анықтауға арналған кезеңдер және деңгейлер.

БҚ1КҚ2

АП 06 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- еңбекті қорғауды қызметті ұйымдастыру негіздерін;- еңбекті қорғауға арналған заңды және нормалы АҚтілерді, өндірісті ортаның метрологиялық жағдайын;- техника қауіпсіздігіне арналған жалпы мәселелерді;- таптау цехтарындағы негізгі және қосымша жабдықтарда жұмыс жасау кезінде сақталатын техника қауіпсіздігін;орындауы керек:- қауіпті және зиянды өндірісті факторлардың жұмысшыларға кері әсер етуін және жарақатануын болдырмайтын құрал, шаралар, тәсілдерді жетік;- еңбекті қорғау және қауіпсіздік тұрғысынан өндірісте жетілдірілген оңтайлы вариаттар-ды таңдай білуді; дағдысын иеленуі керек:- өндірісті апат нәтижесінде жарақат алған адамға бірінші дәргерлік көмекті көрсету.

Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі Пән, негізгі бөлімдер, ғылыми-әдістемлік қағидалар, мазмұны, терминдер және еңбекті қорғау анықтамасы. Кәсіорында еңбекті қорғау жағдайын бақылау және тексеру қызметін ұйымдастыру. Еңбекті қорғауға арналған заң және норма АҚтілері. Жұмысшыларды еңбекті қорғау бойынша оқыту. Еңбекті қорғау норма-сын бұзғаны үшін жауапкершілікке тар-ту. Жарақат және кәсіптік ауру жайлы түсінік. Өндіріс ортасының метрологиялық жағдайы. Өндірісті жарықтану, оны еор-малау, есептеу. Өндірісті шу, тербеліс, адам ағзасына әсер етуі, қорғау шарала-ры. Электрқауіпсіздік. Жану жайлы негізгі мағұлмат. Жарылыс-өрт қауіпі бойынша өндіріс ғимараттарын жіктеу. Жарылысты-өрт қауіпті ғимараттардағы жабдықтар. Ғимарат және құрлысты найзағайдан қорғау. Негізгі өртке қарсы қолданылатын шаралар.

КҚ3КҚ4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- құрылымдық ерекшеліктерін, физика-химиялық үрдістерді, үрдіс технологиясын;орындай алуы керек:- агрегат құрылымын баяндау, есептерді шешуді, материалдық және жылулық ба-ланстарды құрастыру

Болатты мартен пештерінде өндіру Мартенді пештердің технологиялық,теориялық, құрылымдық ерекшеліктері, шихталау, МП технологиялық үрдістері, МП өндірілетін материалдар.

КК1КК4КК5АҚ 2.1АҚ 2.2АҚ 2.3АҚ 2.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - негізгі және қосымша жабдықтар, құрылымдық ерекшеліктер, үрдіс техно-логиясы;орындауы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Мартен пештерінің жабдығыМартенді пештердің құрылымдық ерекшеліктері және оның қосымша құралдары, шихталау, МП технологиялықүрдістері, МП өндірілетін материалдар.

КК1КК4КК5АҚ 3.1АҚ 3.2АҚ 3.3АҚ 3.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- құрылымдық ерекшеліктерін, физика-химиялық үрдістерді, үрдіс технологиясын;орындай алуы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары ковшінің жұмыс ерекшелігімен Болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, шөміштердің түрлері және технологиялық тағайындау

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 4.1АҚ 4.2АҚ 4.3АҚ 4.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары араластырушының жұмыс ерекшелігімен болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, миксерлердің түрлері және технологиялық тағайындау


АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- құрылымдық ерекшеліктерін, физика-химиялық үрдістерді, үрдіс технологиясын;орындай алуы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары құю машинасының машинистің жұмыс ерекшелігімен болатқоры-татын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, құю машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың құю машинасын жүргізудің технологиялық белгілері және құю кезіндегі торкрет машиналарын және артқы қабырғасын торкреттау, жинақтарды, машинаға құю материалдарын беруді қамтамасыз ету және оларды бункерге төгу, пештерге құю машиналарын беру, қамтамасыз етілетін жабдықтау жұмысында жарамсыздықты анықтау және жою.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 6.1АҚ 6.2АҚ 6.3


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары бұзу машинасының машинистінің жұмыс ерекшелігімен болатқоры-татын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері. Материалдар мен қышқылдарды пештерге тиеу. Кептіргіш пештерге кептіруге және қыздыруға беру және орнықтыру.


АП07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- құрылымдық ерекшеліктерін, физика-химиялық үрдістерді, үрдіс технологиясын;орындай алуы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары дистрибутор машинистің жұмыс ерекшелігімен болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері. Пульттан басқару, мөлшержәне бойынша механизмдерді қосу және конвертерге су-сымалы материалдарды беру, конвертерге қышқылды беруді реттеу және басқару.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 11.1АҚ 11.2АҚ 11.3АҚ 11.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары конвертерге тиеуші оператордың жұмыс ерекшелігімен болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ 4КҚ 5АҚ 12.1АҚ 12.2АҚ 12.3АҚ 12.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары слесарь жөңдеушінің жұмыс ерекшелігімен болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, машиналардың барлық түрлерінің құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 22.1АҚ 22.2АҚ 22.3АҚ 22.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білу керек: - домна, болат балқыту, ферроқорытпа қождрының химиялық құрамы мен қасиеттерін- қождарды (домна, болат балқыту, ферроқорытпа) қайта өңдеу үрдістерін- қождарды қайта өңдеуге арналған агрегаттардың құрылысынорындауы керек:- қождарды қайта өңдеу технологиясын таңдай білуі- болат балқыту қождарынан темірді алу дәрежесін есептей алуы- есептеуге арналған бастапқы мәліметтерді;

Кождарды қайта өңдеу Металлургиялық өндірістің қождарын экологиялық сұрақтарды шешу мүмкіндігі ретінде қайта өңдеу. Екіншілік материалдарды қайта өңдеу. Домна қождарын қайта өңдеу тех-нологиясы, домна қождарынан алынатын өнімдердің түрлері және көрсетілімдері. Домна жанында қождарды туйіршектеу. Болат балқыту қождарын қайта өңдеу технологиясы, болат балқыту қождарынан алынатын өнімдердің түрлері және көрсетілімдері. Ферроқорытпа өндірісінің қождарын қайта өңдеу.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 1.1АҚ 1.2

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - синтетикалық қождар өндірісі үрдісінің технологиясын- синтетикалық қождардың химиялық құрамы мен қасиеттерін- синтетикалық қождарды балқытуға арналған жабдықтардың құрылысынорындауы керек: - қождың сапасын қадағалай алуы - синтетикалық қождарды балқытуға арналған материал-дардың мөлшерін есептеуді;

Синтетикалық қождарды өңдеу техно-логиясыСұйық синтетикалық қождарды, ме-талды электроқожды қайта балқытуға арналған қождарды электроболат балқыту пештерінде балқыту және пештен қожды ковшқа құю, қожтүзуші материалдрды дай-ындау технологиялық үрдістерін жүргізу

КҚ1КҚ 4КҚ 5АҚ 19.1АҚ 19.2АҚ 19.3АҚ 19.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - болатты қышқылсыздандыру үрдісінің технологиясын - қышқылсыздандырғыштардың түрлерін және көрсетілімдерін;орындауы керек:- нақты болат маркасы үшін қышқылсыздандырғыштарды таңдай алуы- 1т болатқа қажетті қышқылсыздандырғыштардың мөлшерін есептеуді;

Қышқылсыздандыру технологиясы қышқылсыздан-дырғыштарды және ферроқорытпаларды пештерде балқыту, шикіқұрам материалдарын пештерге та-сымалдау және тиеу, қышқылсыздан-дырғыштармен қождарды пештен шығару технологиялық үрдістерін жүргізу.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 20.1АҚ 20.2АҚ 20.3АҚ 20.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - электрқожды қайта балқыту қондырғысының құрылысын- ЭҚҚБ үрдісінің технологиялық этаптарын- синтетикалық қождардың химиялық құрамы мен қасиеттерінорындауы керек: - қождың, электродтардың, сапа-сын, қолданылатын қоспалар мен материалдардың болуын және сапасын қадағалай алуы- ЭҚҚБ жұмыс кеңістігі геометриялық параметрлерін есептей алуды;

Электр-қожды қайта балқытудың теориясы мен технологиясыБолатты және қорытпаларды қайта балқыту, қондырғыны қайта балқытуға дайындау,үрдіс жүрісі бойынша электр режимі, кристаллизаторлар мен суыту режимі және электродтарды орнату, кри-сталлизаторлар мен тазарту және қожды отырғызу бойынша жұмыстарды атқару технологиялық үрдістерін жүргізу.

КҚ1КҚ 4КҚ 5АҚ 21.1АҚ 21.2АҚ 21.3АҚ 21.4


Металлургиялық өндірістің жабдығыБолат балқыту цехтарының құрылыстық ерекшеліктері, негізгі және қосалқы жабдықтар, барлық машиналардың құрылысы мен жұмысы, олардың технологиялық

КК1КК4КК5АҚ 18.1АҚ 18.2АҚ 18.3АҚ 18.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- болат кристализациясының үрдістері, сапалы болат кесегін және құю технология-сын құрастыру;құюға арналған технологиялық құралдарды есептеудің негізгі әдістерін меңгеру;- әдеттегі сапалы болат құюдың барлық қазіргі әдістерінің және жоғары сапалы бо-лат түрлері туралы; - көпшілік белгідегі болаттың сапасын жоғарлату әдістері және арнайы болат-тардың өндірісі; болатты кесектің кристали-зация теориясы мен болат құюдың қазіргі технологиясы; ірі және аса ірі кесектерді алу технологиясы; бақылау әдістері және болат сапасын меңгеру туралы;орындауы керек:- металды кесектерге құюдың технологиялық үрдістерін меңгеруді; - жаңа маркалы болатты құю технология-сын әзірлеу және меңгеруді; - құйылатын жабдықтарды дұрыс пайдалануды; - еңбекті қауіпсіз жағдайлармен қамтамасыз ету.

Құю және кристалдануҮздіксіз үрдістің технологиясы, агрегат-тар құрылымын, физика химиялық және гидродина-микалық және масса обмендік үрдістерді.

КҚ1КК4КК5АҚ 7.1АҚ 7.2АҚ 7.3АҚ 7.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- конвертерлерде болатты алу теория-сы мен технологиясы; - болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негіздерін;- болат қорыту үрдістерінің физико-химиялық негіздерін; -кесек құрылымдарын;- технологиялық үрдістердің температуралық-жылдамдық тәртібін;- үлгілерді іріктеу ережесін және темпера-тураларды өлшеуді; - болат маркаларының химиялық құрамдарын және қасиеттерін;- технологиялық құжаттарды толтырудың бірізділігін;орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі опе-рацияларды және болатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыру-ды; - болаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат темпера-турасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды;

Конвертерде болат өндірісіболатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.Конвертерлерде болатты алу тео-риясы мен технологиясы.


АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- конвертерлерде болатты алу теория-сы мен технологиясы; - болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негіздерін;- болат қорыту үрдістерінің физико-химиялық негіздерін; -кесек құрылымдарын;- технологиялық үрдістердің температуралық-жылдамдық тәртібін; - үлгілерді іріктеу ережесін және температу-раларды өлшеуді; - болат маркаларының химиялық құрамдарын және қасиеттерін;- технологиялық құжаттарды толтырудың бірізділігін; орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі опе-рацияларды және болатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыру-ды; - болаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат темпера-турасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды.

Конвертерде болаттарды өндіруге арналған құралдарболатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 10.1АҚ 10.2АҚ 10.3АҚ 10.4АҚ 10.5АҚ 10.6

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- металлургиялық өндірістің технологиялық үрдістерін; - шикізат базасын және оның ерекшеліктерін; - шикізатты дайындаудың негізгі механикалық және физико-химиялық ерекшеліктері; - өндірілетін шикізат сапа-сын және сапасын арттыру азық-түліктерге тұтынушылар талаптарын;орындауы керек:- металлургиялық өндірістің негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерінің есебін жүргізуді; - материалдардың әртүрлі түрлерінің қасиеттерін анықтау;

Металлургиялық үрдістерге шихта матери-алдарын дайындауҚазақстанның шикізат базасы. Қазып алы-натын шикізатты қайта істеуге әзірлеу. Агломерация. Материалдарды кейін қайта өңдеу үшін қолдану.


АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- руднотермиялық пештердің пештік агрегаттарының негізгі түрлерін, болатқорытылатын пештер мен ар-найы электрометаллургиялардың және технологиялық үрдістердің, олардың теоретикалық базасын;орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі опе-рацияларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді;- болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температу-расын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.

Электрлі болат өндірісіБолат және ферроқорытпаларды өндіру тәсілдері мен классификация-сы, агрегат және үрдістің өзара байла-ныс құрылымы, электрлі болатты және ферроқорытпаларды алу технологиясының ерекшеліктері мен инновайилары.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 14.1АҚ 14.2АҚ 14.3АҚ 14.4АҚ 14.5

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- руднотермиялық пештердің пештік агрегаттарының негізгі түрлерін, болатқорытылатын пештер мен ар-найы электрометаллургиялардың және технологиялық үрдістердің, олардың теоретикалық базасын;орындауы керек: - материалдарды дайын-дау жөніндегі операцияларды және электро-болатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді;- болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асы-руды; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.

Электрболат өндіруге арналған жабдықБолат және ферроқорытпаларды өндіру тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара бай-ланыс құрылымы, ерекшеліктері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 15.1АҚ 15.2АҚ 15.3АҚ 15.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- Вакуумді пештердегі пештік агрегаттың түрлерін, үрдіс технологиясын; орындауы керек: - материалдарды дайындау жөніндегі операцияларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді;- болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температура-сын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - көрсеткіш есептерін алу және жүргізуді.

Вакуумді пештерде болат өндірісіВакуумді пештерде болат өндірудің тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара бай-ланыс құрылымы, ерекшеліктері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 16.1АҚ 16.2АҚ 16.3АҚ 16.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: Вакуумді пештердегі пештік агрегаттың түрлерін, үрдіс технологиясын;орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі опе-рацияларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді;- болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температура-сын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - көрсеткіш есептерін алу және жүргізуді; - вакуумді пеш қорытушының тапсырмасын орындау

Вакуумді пештерде болат өндіруге арналған жабдығыВакуумді пештерде болат өндірудің тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара бай-ланыс құрылымы, ерекшеліктері.

БК1БК4БК5АҚ 17.1АҚ 17.2АҚ 17.3АҚ 17.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - болат кристализа-циясының үрдістері, сапалы болат кесегін және құю технологиясын құрастыру; құюға арналған технологиялық құралдарды есептеудің негізгі әдістерін меңгеру; - әдеттегі сапалы болат құюдың барлық қазіргі әдістерінің және жоғары сапалы болат түрлері туралы; - көпшілік белгідегі болаттың сапасын жоғарлату әдістері және арнайы болаттардың өндірісі; болатты кесектің кристализация теориясы мен болат құюдың қазіргі технологиясы; ірі және аса ірі кесектерді алу технологиясы; бақылау әдістері және болат сапасын меңгеру ту-ралы; орындауы керек: - металды кесек-терге құюдың технологиялық үрдістерін меңгеруді; - жаңа маркалы болатты құю технологиясын әзірлеу және меңгеруді;- құйылатын жабдықтарды дұрыс пайда-лануды; - еңбекті қауіпсіз жағдайлармен қамтамасыз ету.

Үздіксіз кесектердің құйылуы және кри-сталдануыҮздіксіз үрдістің технологиясы, агрегат-тар құрылымын, физика химиялық және гидродинамикалық және масса обмендік үрдістерді.

КҚ1КК4КК5АҚ 7.1АҚ 7.2АҚ 7.3АҚ 7.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдық-тары конвертерді жүктеу оператордың жұмыс ерекшелігімен Болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ 4КҚ 5АҚ 12.1АҚ 12.2АҚ 12.3АҚ 12.4


Темірдің домнасыз металлургиясы Болат балқыту цехтарының құрылыстық ерекшеліктері, негізгі және қосалқы жабдықтар, барлық машиналардың құрылысы мен жұмысы, олардың технологиялық

КК1КК4КК5АҚ 18.1АҚ 18.2АҚ 18.3АҚ 18.4


Темірдің домнасыз металлургиясы Болат балқыту цехтарының құрылыстық ерекшеліктері, негізгі және қосалқы жабдықтар, барлық машиналардың құрылысы мен жұмысы, олардың технологиялық

КК1КК4КК5АҚ 18.1АҚ 18.2АҚ 18.3АҚ 18.4

ҚП Қосымша пәндерӨП.00 Өндірісті практикадан (диплом алдындағы)

өту нәтижесінде білім алушы білуі керек: - жоспарлы-алдын алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруды;- төленетін еңбекақы түрін және жұмысшы күн тәртібін құрастыруды, оны өңдеу тәсілін;- участіктегі жұмысшы ұжымды басқару әдістерін;- нарядтардың берілу тәртібін дағдысын иеленуі керек:- участікте жұмыс күнін жоспарлаудды, орындаушыларға тапсырманы беру, жұмыс орнында нұсқаудан өткізу:-аралас инжерелі-техникалық қызметкерлермен өзара байланысты ор-нату;- жоспарлы-алдын-алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру;орындауы керек:- участікте жұмыс күнін ұйысдастыруды;- өндіріс жұмыстарына арналған арядты рәсімдеуді үйренуі керек.

Кәсіптік (оқу, тасынсу, өндірісті, кәсіпті, диплом алдындағы ) практика: Өндіріспен, металлургиялық зауыттағы кәзіргі кездегі жабдықтармен танысу. Студенттер жалпы-кәсіпті және арнайы пәндердіңді оқу кезінде теориялық және прАҚтикалық алған білімдерін бекіту. Кәсіпорын құрылымен танысу, технологиялық жабдықтарды күту дағдысын игеру. Технологиялық үрдістердің ерекшеліктерін білу, металды өнімнің жасалу технологиялық бағдарын, конструкторлы-технологиялық құжаттарды құрастыру, цех жұмысшылары атқаратын жұмыстарға қатысу. Өндірісті ұйымдастыру және экономика мәселелерін қарастыру. Технолог ретінде студентті нақты жұмыс жасауға дайындау. Жабдықтарды күту және жөндеуге арналған техникалық құжаттарды, жұмыс өндірісіне арналған өкімдерді рәсімдеу; жұмыс орнында нұсқаудан өту, жұмыс күнін жоспарлау жәнеучастктегі жұмыстың орындалуын тал-дау, еңбекақыны төлеу түрі, жоспарлы-ал-дын-алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру. Дипломдық жоба (жұмыс) тақырыбы бой-ынша курстық жұмысты орынлдауға қажетті материал және құжаттарды жинау.

КҚ1КҚ3АҚ 1.1АҚ 1.2АҚ 2.1АҚ 2.2АҚ 3.1АҚ 3.2АҚ 4.1АҚ 5.1АҚ 6.1АҚ 7.1АҚ 8.1АҚ 9.1АҚ 10.1АҚ 10.2АҚ 11.1АҚ 12.1АҚ 13.1АҚ 14.1АҚ 14.2АҚ 15.1АҚ 15.2АҚ 16.1 АҚ 16.2АҚ 17.1 АҚ 17.2АҚ 18.1АҚ 19.1 АҚ 19.2АҚ 21.1 АҚ 21.2АҚ 22.1 АҚ 22.2

1.3. 1002000 Қара металлдар металлургиясы (салалар бойынша) мамандығы бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің орта буын маманының деңгейінің оқу бағдарламасының құрылымы. Біліктілігі: 100221 3 – Техник-металлург

Нормалық оқу мерзімі: 2 жыл 10 ай жалпы орта білім базасында

Пән циклінің қысқар-тылған ата-уы (код)

Пәндердіңң оқу циклдері және кәсіптік мо-дульдер

Пән атауы және кәсіптік модульдер бөлімдері

Қалып-тасатын құзырлы-лықтың коды

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндер

ЖГП 01 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- Қазақстан Республикасының мемлекеттік қазақ және орыс тілдерін; дағдыларын иеленуі керек:- сауатты жазу, сөздердің жазылу ережелерін, сөйлемді синтаксикалық талдау; - кәсіптік бағыттағы мәтіндерді оқуға , сөздікпен аударуға қажетті лексикалық, грамматикалық минимумды игеру;- кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезінде ауыз-ша коммуникативті сөйлеу; орындауы керек:- кәсіптік лексиканы сауатты; - кәсіптік қызметте қазақ және орыс тілдерін дұрыс пайдалана білуді.

Кәсіби қазақ (орыс) тіліҚазақ тілінің синтаксисі. Тілді дамыту. Мамандыққа арналған терминология. Мамандыққа бағдарланған мәтіндерді аудару (сөздікпен) техникасы.

БК 1БК6БК9

ЖГП 02 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы шетел тілдерін білуі керек; - шетел тілдерін;дағдыларын иеленуі керек:- кәсіптік бағыттағы мәтіндерді оқуға , сөздікпен аударуға қажетті лексикалық, грамматикалық минимумды игеру;орындауы керек: - кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезінде ауызша коммуникативті сөйлеу- кәсіптік лексиканы сауатты; - кәсіптік қызметте қазақ және орыс тілдерін дұрыс пайдалана білуі

Кәсіби шетел тілі Мамандық бойынша іскерлік тіл негізі. Кәсіптік лексика. Фразеологиялық айна-лымдар және терминдер. Мамандыққа бағдарланған мәтіндерді аудару (сөздікпен) техникасы. Кәсіпті тілдесу.

БК 1БК6БК9

ЖГП 03 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: -ерте заманнан бүгінгі күнге дейінгі Қазақстан тарихы;- қазақ халқының пайда болу және қалыптасу тарихын;- Қазақ халқының дамуына әсер еткен қоғам қайраткерлерін;- ерте заман кезеңдерінің кәзіргі - Қазақстан тарихына әсер ету кезеңдерін орындауы керек:– тарихи кезеңдерді объективті, ғылыми тұрғыдан қарастыруды; -өткен және кәзіргі кездегі тарихи үрдістердің қарама-қайшылығын талдай білуді.дағдыларын иеленуі керек:- түрлі тарихи құбылыстарды талдау және бағалау; - тарихи факторларды жаңартуға және меңгертуге жаңа амалдарды іздеуді;

Қазақстан тарихы тарихи өзекті мәселелері. Тарихография көзі. Қазақстанның тас және қола дәуіріндегі ерте заман тарихы. Қазақстан территориясындағы еретзаманғы мемлекеттер және тайпалар бірлестігі. Орта ғасырдағы Қазақстан. Қазақстан терриориясындағы Ұлы Жібек жолы. Монғол шапқыншылығы кезіндегі Қазақстан.Этногез және этникалық үрдістер. Қазасқтан Ресей империясының құрамында. Қазақ қоғамының саяси-әлеументтік да-муы. Халықтық ұлт-азаттық көтерліс. Қазақстан мәдениеті. 1917 жылғы рево-люция. Қазақстан КСРО құрамында, азамат соғысы, «коммунизмді игеру», ЖЭС, Тотали-тарлы жүйенің қалыпта-суы, халықтарды депортациялау саяса-ты, лы Отан соғысы, Н.С. Хрущев және М.С. Горбачев реформалары. Тәуелсіз Қазақстан. Тәуелсіз елдің қалыптасу кезеңдері.

БК2БК6БК9

ЖГП 04 Пәндердің оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- денешынықтыру сабағында қауіпсіздік тех-никасын;- спорттың негізгі түрлеріне арналған жарыс ережелерін;- салауатты өмір сүру негіздерін;игеруі керек:- негізгі спорт түрлерінің техникасының;- «Президенттік тест» нормаларын, салауат-ты өмір сүру;- өзінің денсаулығын жетілдіру дағдыларын;орындауы керек:- бірінші медициналық көмек көрсетуді:түсінігі болу керек:- адам ағзасының өмір сүру заңдылығы жайлы, денсаулықты сақтау тәсілдері жайлы

Дене тәрбиесіМаманды дайындау кезіндегі денешынықтыру мәдениетінің атқаратын ролі, оның салауатты өмір сүру дағыдысын қалыптастыру.денешынықтыру мәдениетінің әлеументтік-биологиялық және психофизиологиялық негіздері. Спорттық және денешынықтыру негіздетін өз бетімен жетілдіру.Кәсіпті-қолданбалы денешынықтыру дайындығы. Валеология –– денешынықтыру мәдениетінің бір құрамы ретінде қарастырылатын - адам денсаулығы жайлы ғылым. Дені сау адам ағзасы және оны зерттеуге арналған әдістер. Дені сау адамның функионалды күйі және оны түзету. Ауру және күйзелудің алдын алуға арналған медициналық білім негізі..

БК2БК3БК6

ӘЭП 00 Әлеуметтік -экономикалық пәндерӘЭП 01 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек:- Қазақстанда тұратын халықтар мәдениетін және оның әрі қарай даму перспективасын;түсінігі болу керек: - эстетикалық құндылықтар жайлы, мәдениет түрлері және пішіндері жайлы, әлемдік және аудандық негізгі мәдени-тарихи орталықтар жайлы

Мәдениеттану Мәдениет жайлы түсінік. Өркениет мәдениеті. Мәдениет түрі және түрпаттары. Әлемдік және аудандық негізгі мәдени-тарихи орталықтар. Қазақстан территория-сындағы мәдениетті өркениеттер. Қазақстан-дағы әрүрлі тарихи кезеңдер. Кәзіргі дәуірдегі қазақстан ғылымы және мәдениеті. Дін мәні және оның ролі. Діннің пайда болуы және оның түрлері. Ислам. Христиан дінінің негізгі жағдайлары. Қазақстан территориясындағы христиандық қауымдастық.

БК2БК3

ӘЭП 02 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - қоғамда адамдардың арасындағы адамгершілік нормаларын реттейтін қатынастар жайлы; түсінігі болу керек:- философия жайлы, әлемдік ғылым және дін жайлы, адам өмірінің мәні жайлы, адам білімінің түрлері және оның кәзіргі кездегі қоғамдағы ерекшеліктері жайлы; ғылым және ғылыми танымның ролі, оның құрылымы, пішіні және әдістері жайлы; ғылым, техника және технология жетістіктерін пайдалану және жетілдірумен байланысты әлеументтік және этикалық мәселелер жайлы

Философия негіздеріФилософия және оның қоғамдағы ролі. Философияның тарихи түрлері. Болмыс. Материя. Диалектика және оның альтернативі. Қоғамды фило-софия тұрғысынан түсіндіру. Қоғам дегеніміз өзі дамитын жүйе. Адам бол-мысын философиялық мәселе ретінде қарастыру: жеке тұлға, еркіндік және жауапкершілік. Сананы - әрекет, та-ным және шығармашылықтың көрінісі ретінде қарастыру. Философияның адамгершілік мәселелері.

БК2БК3

ӘЭП 03 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- жеке тұлғаның әлеументтену үрдісінің ерекшеліктерін, әлеументтік тәртіптің өзі бетімен реттелуін және реттеу түрлерін.түсінігі болу керек:- әлеументтік тұрғыдан жеке және қоғамның функционерлену заңдылықтарының дамуын түсіну жайлы;- билік мәні жайлы, саяси нысандар, саяси қатынастар және үрдістер жайлы

Әлеуметтану және саясатта-ну негіздері Социологияның негізгі түсініктері және категория-сы. Әлеументтік және этноұлттық қатынастар. Жеке тұлғаны қоғамның субъективті және объективті қатынасты ретінде қарастыру. Қоғамның әлеументтік құрылымы. Әлеументтік қақтығыстар және оны шешуге арналған механизмдер. Политологияның негізгі түсініктері және категориялары. Саяси жүйе. Саясат және саяси билік. Мемлекет – саяси жүйенің негізгі буыны. Саяси партия-лар және қозғалыстар. Сыртқы саяси қызмет және әлемдік саяси прогресс.

БК2БК3

ӘЭП 04 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- жалпы экономикалық теориялар шарттарын дағысын иеленуі керек:- микро- және мАҚроэкономиканың негіздері жайлы, салық негізі, ақшалы-несиелі, әлеументтік-инвестициялық саясат негіздері жайлы түсінігі болу керек. - өзінің кәсіптік қызметіне қажетті экономикалық ақпараттарды іздеу және пайдалана білу

Экономика негіздеріҚазақстан Республикасында қалыптасқан экономикалық жағдай. Нарықтық механизм және оның жүзеге асырылу қағидалары. Нарық түрлері, нарық инфрақұрылымы. Кәсіпкерлік. Фирма түрлері. Әртүрлі меншік түріндегі кәсіпкершілік ерекшеліктері.

БК2БК3БК6

ӘЭП 05 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- адам және азамат құқығы және еркіндігі, оларды жүзеге асыру механизмін;- кәсіптік қызмет аймағындағы құқықтық және адамгершілік-этикалық нормаларды; дағдысын иеленуі керек:- Қазақстан Республикасының мемлекеттік, әкімшілік, азаматтық, еңбек, отбасылық, қылмыстық құқық негіздері жайлы түсінігі болу керек;- маманның кәсіптік қызметін регламенттейтін нормалық-құқықтық құжаттарды пайдалану

Құқық негізіҚұқық: түсінік, жүйе, негіз. Қазақстан Республикасының Конституциясы – құқықтық жүйенің ұйытқысы. Адам құқығының жалпы бірдей декларация-сы. Жеке тұлға. Құқық, құқықты мемле-кет. Құқықтың негізгі салалары. Заңды жауапкершілік және оның түрлері. Қазақстан Республикасының сот жүйесі. Құқық қорғау ұйымдары.

БК2БК3БК6

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП 01 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек:- сызу техникасын, сызу геометриясының негіздерін және проекционды сызба, маши-нажасау және құрлысты сызбас, техникалық сурет салуды;дағысын иеленуі керек:- сызба, сұлба және эксиздерді орындауды;орындауы керек:-сызуларды құрастыруды оқуды және рәсімдеуді;- техникалық ойын эскиз, сызба, техникалық сурет көмегімен түсіндіруді игеруі керек.

Сызу Техникалық сызу. Проекция. Стереометрия. Нүкте, тік сызық, жазықтық. Позиционды және метрикалық есептер. «Бірлі конструкторлық құжаттар жүйесі» (БКҚЖ) жайлы түсінік. Сызуды орындауға арналған жалпы ереже-лер. Стандартты бөлшектер сызба-сы. Конструкторлы құжаттар және өнімдер түрлері. Эскиздер. Жиналатын бірлікт сызбасын бөлшектеу және оқу. Сызбада материалдардың белгіленуі, көпқырлы; сызбаны түрлендіру; беттер; бетердің қиылысуы; проекционды сызу; бұрандалы жалғанулар; жиналатын тоаптың бөлшектерінің эксиздері.

БК2БК3БК8

ЖКП 02 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- статиканың негізгі түсініктерін, күштің жазықтық жүйесін, кинематика және динамика элементтерін; материалдар кедергісінің негізін, машина бөлшектерінің негізін;дағдысын иеленуі керек:- өткен жолды, жылдамдық, үдеу, айналатын және берілетін қозғалыс кезінде қуат және жұмысты анықтау, қолданбалы механика есептерін шешу;- жабдықты пайдалану жағдайына қатысты муфта, қажетті бөлшектердің жалғану түрлерін таңдай білу;орындауы керек:- қажетті механизмдер түрлерін таңдауды, конструкция және механизм, жиналмалы бірліктің конструктивті ерекшеліктерін талдау-ды игеруі керек.

Техникалық механика негіздері Статика. Кинематика. Қатты дене және нүктенің жеке және жал-пы қозғалу жағдайы. Динамика. Инерциалды және инерциалды емес жүйеде қозғалыстың дефферен-циалды теңдеуі. Соққы теориясы. Қозғалыстың тепе-теңдік тұрақтылығы. Тік өзекшенің созылуы және сығылуы. Деформацияның потенциалды энер-гиясы. Созылу-сығылу кезіндегі материалдың механикалық қасиеті. Жалпақ қиманың геометриялық сипа-ты. Ығысу және бұралу. Таза ығысу кезіндегі материалдың механикалық қасиеті. Деформацияның потенци-алды энергиясы. Иілу. Иілетін мо-мент және көлденең күштің эпюрін құрастыру. Деформацияның потенци-алды энергиясы. Деформацияланған және кернеулі күй теориясы. Шекті күй гипотезі. Күрделі кедергі. Статистикалық анықталмайтын жүйелер. Механизмдердің негізгі түрлері. Механизмдерді құрылымдық талдау және синтез. Механизмдер синтезі және кинематикалық тал-дау. Механизмдердегі тербеліс. Механизмдердегі сызықты теңдеу.

БК6БК7БК9

ЖКП 03 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- магнитті және электрлі өріс заңдарын және қасиеттерін, магнитті және электрлі тізбектер ді есептеу әдістерін, электрмагнитті индукциядағы физикалық үрдістерді, ауыспа-лы токтағы электрлі тізбектер және оларды есептеу әдістерін;- жартылай өткізетін аспаптардың әрекет ету қағидаларын, олардың сипатын және параметрлерін; - аналогты және санды элек-тронды сұлбаларды құрастыру және олардың жұмыс жасау қағидаларын;дағдысын иеленуі керек:- таптау жабдықтарының электрлі бөлігін күту және жөндеу үрдісінде пайда болатын техникалық шешімдерді шешу үшін теориялық электртехникалық білімді қолдпнпа білу;орындауы керек: - тұрақты және ауыспалы токты электрлі тізбектерді есептеуді;- электронды қондырғының қарапайым сұлбасын түсінуі және оқи білуді;- электронды аспап және қондырғыларды пай-далана білуді.

Электротехника Тұрақты токтың электрлі тізбегі. Синусоидалды токтың бір фаза-лы электр тізбегі. Үшфазалы тізбек. Синусоидалды емес токтың электрлі тізбегі. Өтпелі үрдістер. Сызықты емес электрлі тізбектер. Магнитті тізбектер. Ауыспалы токтың тізбегіндегі магнитті сымды катушка. Электрлі және электрлі емес шамаларды өлшеу. Трансформаторлар. Тұрақты токты электрлі машиналар. Асинхронды машиналар. Синхронды машиналар. Электрлі қондырғыларды басқаратын және қорғайтын аппаратуралар. Электрмен жабдықтау және элек-тржетек негіздері. Жартылай өткізетін аспаптар: диодттар, танзисторлар, ти-ристорлар. Күшейткіштер. Түзеткіштер. Санды техника негізі.

БК6БК7БК9

ЖКП 04 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- метрология жайлы негізгі түсініктерді;- стандартизация жайлы негізгі түсініктерді;-шек және орнату жайлы негізгі түсініктерді;- пішін дәлділігі, бетті бұдырлықтың орна-ласуын;- дәлділіктің функционалды талдануын;- техникалық өлшеу құралдарының жұмыс жа-сау қағидасын және қолданысын, түрін;орындауы керек:- бөлшек шегін және оның жалғануын, ауытқу, өлшемдерін анықтау;- жалғанудың тартылуын және шекті саңылауын анықтау;- техникалық өлшеу құралдарын пайдалануды.

Стандарттау және метроло-гия негіздері метрология: негізгі түсініктер, ұйымдастыру, ғылыми және әдістемелік негіздері. Өлшеу бірлігімен қамтамасыз етудегі құқықтық негіз. өлшеу міндеттерінің әртүрлігі; өлшеу түрлері, өлшеу әдістері және тексе-ру бойынша өлшеуді жіктеу; өлшеу және тексеру құралдары; өлшеу құралдарында есептеу техникасын қолдану. Кәзіргі кездегі метроло-гия талаптары. Өндіріс және қызмет көрсету, өнім сапасын жоғарлатудағы метрологияның атқаратын ролі. Жылтыр цилиндрлі және коникалық, бұрандалы. Шпонды және щлицті жалғануларды, тісті және червякті берілісті тексеру құралдары және әдістері. Пішіннің ауытқуы және беттердің орналасуы, оларды тексеру. Стандартизациялау жүйелері.

БК2БК4БК6

ЖКП 05 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - жылутехникасы және жылуэнергетикасының негізгі шарттарын;- отқа төзімді материалдардың қолданысы және қасиеті; -металлургиялық пештердің жұмыс жасау қағидасы және құрлымы;-металлургиялық пештерге арналған отын және жануды есептеуге арналған әдістерді;- металлургиялық пештердегі салмақты жылудың алмасу үрдістерінің заңдылықтарын;дағдысын иеленуі керек:- металлургиялық пештердегі салмақты жылу алмасу материалдарын таңдау; - отқа төзімді материалдарды таңдау кезінде негізгі есептеулерді орындау;орындауы керек: - металлургиялық (қыздырылатын және қортылатын) пештерде жылу алмасу және жану үрдістерін есептеуді.

ЖылутехникасыЖылутехникасы және жылуэлектрэ-нергетика, металлургиялық пештердегі салмақты жылу алмасу үрдістерінің заңдылықтары.

БК6БК7БК9

ЖКП 06 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - металлургиялық өндірістің негізіне кіретін химиялық және физика-химиялық үрдістердің теориялық негіздерін;орындауы керек: - металл және қоспа құрамының анықтайтын әдістерді қолдану;

Физикалық химияМеталл және қоспалардың қасиетін анықтау әдісі, металлургиялық өндіріс негізіне жататын химиялық және физика-химиялық үрдістерд негізі.

БК6БК7БК9



Таңбалардыңмөлшері: ересек ауыл шаруашылығы жануарыүшін – биіктігі 8 см-ден, ені 5 см-ден; жастөлдерүшінбиіктігі - 5 см-ден, ені 3 см-ден аспайды. Ыстықтаңбалауға арналған таңбаныені 18-30 мм, қалыңдығы 3 мм беті тегіс жалпақ темірден дайындайды. Суық таңбалау кезінде сандардың стандартты мөлшері пайдаланылады.


Нысан Ауылшаруашылығыжануарларынбірдейлендірудіжүргізутуралыведомость

Р/с№

Ауылшаруашылығыжануарларыиесінің тегі аты, әкесінің аты (болған кезде)немесе ауыл шаруашы-лығы жануа-ры тиесілі заңды тұлға-ның атауы

Меншік иесінің мекен-жайынемесезаңдытұлғаныңатауы

Жануарларөсірудіжүзегеасыратынөндірісобъектісініңесептікнөмірі

Ауылшаруашылығыжануарларытуралыдеректер

Қайталап бірдей-лендіру

Еске

ртпе

Бірд

ейле

ндір

у жү

ргізі

лген

күн

Бірд

ейле

ндір

унөм

ірі

Енес

інің

бі

рдей

ленд

ірун

өмір

іБі

рдей

ленд

іруә

дісі

Түрі

Жы

нысы

Мал

дыңт

үсі

Аты

Жас

ы

Алды

ңғы

бі

рдей

ленд

іру

нөм

ірі

Қайт

алап

бі

рдей

ленд

іру

себе

біВедомостьжасалғанкүн 20__ жылы____ ___________

Ветеринариялықдәрігер ________________________________________ (тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), қолы)Мөрдің орны


Нысан

Қайда_____________________________________(ветеринариялық ұйымның атауы)

Кімнен ___________________________________(жеке тұлғаның фамилиясы, аты, әкесінің аты (болған кезде)ЖСН, /

заңды тұлғаның атыБСН)Мекен-жайы _______________________________

Өтініш нөмірі:Өтініш

Ауыл шаруашылық жануарларын бірдейлендіруді жүргізуге арналған бұйымдары (құралдары) бүлінгенде, жоғалғанда, алынған төлге, тағы басқа кездерде* (қажеттісінің астын сызыңыз) ауыл шаруашылығы жануарын бірдейлендіруіңзді және аспалы сырғаның дубликатын (дуликат алу үшін көрсетіледі ) беруіңізді сұраймын.

жануар түрі ____________________________________________________;жануарлар саны ________________________________________________;Ауыл шаруашылығы жануарының бірдейлендіру номері (аспалы сырғаның көшірмесін берген кез

де)______________________________________Бірдейлендіру тәсілдері (сырғалау, таңбалау, чиптеу, татуировкалау) (қажеттісінің астын сызыңыз);Қоса беріліп отырған құжаттар:� Чиптің құнын төлеу түбіртегі;� Ауыл шаруашылық жануарының паспорты:� Өзгеде құжаттар (көрсету керек)

Байланыс телефондары _____________________ E-mail ____________________20 __ жылғы ____________ _________________________ (өтініш берушінің қолы)Қосымша: _____ парақ 1 данада __________________________Құжаттар 20 __ жылғы _____________ қабылданды__________________________ (құжаттарды қабылдаған адамның қолы)

Ескерту*себебі ауыл шаруашылық жануарларын бірдейлендіру қажетті шара екенін көрсету


Нысан





Ветеринариялық паспорттан көшірмесінің (дуликтын) беруді сұраймын. __________________________________________________________________________________________________________________________себебі бойынша Жануарың түрі ______________________________________________________Жануарлар саны _____________________________________________________Ауыл шаруашылығы жануарының жеке нөмірі:____________________________________________________ветеринариялық паспорттың жоғалған, бүлінген фактісін растайтын құжаттармен қоса:___________________________________________________

Байланыс телефондары _____________________ E-mail __________________20 __ жылғы ____________ _________________________ (өтініш берушінің қолы)Қосымша: _____ парақ 1 данада __________________________Құжаттар 20 __ жылғы _____________ қабылданды

__________________________ (құжаттарды қабылдаған адамның қолы)


Нысан





Ветеринариялық паспорттың үзінді көшірмесін беруді сұраймын

Ауыл шаруашылығы жануарының жеке нөмірі:_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Ақпараттық жүйелерде мазмұндалған, заңмен қорғалатын құпияны құрайтын мәліметтерді пайдалануға келісемін. ______________________________________________20__жылғы___________(өтініш берушінің тегі, аты, әкесінің аты (болған кезде), қолы)

Бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылғы 22 мамырда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне №11127 болып енгізілді.


2013 жылғы 10 шілде №268 Астана қаласы

Техникалық және кәсіптік білім беру мамандықтары бойынша үлгілік оқу жоспарлары мен үлгілік білім беретін оқу бағдаламаларын бекіту туралы

(Жалғасы. Басы 181, 187, 191, 196, 206, 216, 232, 254, 2015 ж. 5, 8,33, 38, 62,64,67,74, 89, 91-нөмірлерде)

АП 02 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін;- болатты қорту өндірісіндегі физика-химиялық негізін;- дайындама құрылымы;- болаттың кристаллизациялануының физика-химиялық негізін;- бастапқы және қосымша материалдар са-пасына қойылатын талаптар;- болатты пешсіз өңдеу тәсілін;- технологиялық үрдістердің температуралы-жылдамдық тәртібі;- температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі;- болат маркасының қасиеті және химиялық құрамы;- болат сапасына қойылатын МЖСТ та-лабы;- ақау түрі пайда болу себебі, оның алдын алу және жоюға арналған шаралар;- технологиялық құжаттарды толтыру тәртібін;орындауы керек:- болатты алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опреацияларды орындау;- болаттың химиялық құрамын өзгерту;- болатты сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау;- болат температурасын өлшеуді орын-дау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау;

Болат өндірісіӘртүрлі конструкциялы конвертордағы қорту технологиясы: жоғары, түпті және аралас үрлеумен конверторда болатты қортуға арналған теориялық негіздер. Иновационды технология.

КҚ1КҚ5КҚ6АҚ 1.2 АҚ 2.1 АҚ 3.5 АҚ 4.2 АҚ 5.1 АҚ 6.2 АҚ 7.4 АҚ 8.4 АҚ 9.1 АҚ 10.6 АҚ 11.3 АҚ 12.1 АҚ 13.6 АҚ 14.2 АҚ 15.1 АҚ 16.3 АҚ 17.4 АҚ 18.1 АҚ 19.4 АҚ 20.2 АҚ 21.1 АҚ 22.4

- көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.дағдысын иеленуі керек:- болатты өндіруге арналған қажетті технологиялық құралдарды және материал-дарды дайындау;- болатты өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық операцияларды орындау;- техникалық және технологиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу.

АП 03 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек:- шойын өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін; - үрдістің физика-химиялық негізін; - шойын құрылымы;- шойынды алу кезіндегі кинетикалық үрдістердің негізгі заңдылықтары; - температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі;- шойын маркасының қасиеті және химиялық құрамы;- технологиялық құжаттарды толтыру тәртібінорындауы керек: - шойынды алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опреацияларды орындау;- шойынның химиялық құрамын өзгерту;- шойынды сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау;- шойын температурасын өлшеуді орын-дау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау; - көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау;- белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.дағдысын иеленуі керек:- шойынды өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық операцияларды орындау;- техникалық және технологиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу.

Шойын өндірісі Шикізатты материалдар және оны дайындау, шойынды қорту тео-риясы және әдістерді қарқындату, домна пешінің конструкциясы, домналық қорту үрдісінің технологиялық сұлбасы

КҚ1КҚ2КҚ6

АП 04 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - конструкция және үрдістер параметрінің өзара байланысын олардың ерешеліктерін;орындауы керек:-агрегаттар түрін, сызбаларды оқу, қажетті есептеулерді орындау.

Металлургиялық пештер Металлургиялық өндірістегі агрегаттардың конструкциялық ерекшеліктері, агрегаттардың геометриялық параметрлерін есептеу.

КҚ1КҚ2КҚ3АҚ 1.1 АҚ 2.2 АҚ 3.2 АҚ 4.1 АҚ 5.2 АҚ 6.1 АҚ 7.1 АҚ 8.1 АҚ 9.1 АҚ 10.1 АҚ 11.1 АҚ 12.1 АҚ 13.1 АҚ 14.1 АҚ 15.1 АҚ 16.2 АҚ 17.2 АҚ 18.1 АҚ 19.1 АҚ 20.1 АҚ 21.1 АҚ 21.2 АҚ 22.2

28 мамыр 2015 жылwww.egemen.kz28ЖКП 07 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алу-

шы білуі керек: - Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қазақ тілін;- мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізу негіздерін; құжаттандыру қызметінің құрылымын, қызметтік міндеттерін, техникалық құралдар көмегімен құжаттандыру технология-сын; дағдысын иеленуі керек:- сауатты жазу, сөздерді дұрыс жазу;--мемлекеттік тілде қызметтік жазбаларды әкімшілікті-ұйымдастыру құжаттарын рәсімдеу;орындауы керек: - қазақ тіліндегі білімін құжаттармен жұмыс жасау кезінде қолдануды;олардың келіп түскенінен бастап іс рәсімдел-генге дейін- құжаттармен жұмыс жасауды үйрену керек

Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізуіс қағаздарымен жұмыс жасауға арналған сөздікпен жұмыс жасау. Құжаттармен қамтамасыз ету және құжаттарндыруға арналған нормалық-әдістемелік құжаттар. Шаблондалу және стандарттау. Әкімшілікті-ұйымдастыру құжатта-рының тізіміне енетін құжаттарды құрастыруға арналған ережелер. Кеңселік және құжаттандыру жұмысының негізі. Техникалық құралдар көмегімен құжаттардыру технологиясы.

БК1БК3

АП 00 Арнайы пәндердің АП 01 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек: - агломератты өндіруге арналған технологиялық үрдістердің негізін;- шойын өндірісінің технолдогиялық негізін; - болат өндірісінің технолдогиялық негізін;- болатты қорту үрдісінің физика-химиялық негізін; - дайындама құрылымын; - болаттың кристаллизациялануының физика-химия-лық негізі; - бастапқы және қосымша мате-риалдарға сапасына қойылатын талаптарды;орындауы керек: - технологиялық құралдар және материал-дарды дайындауға арналған операцияларды орындау; - химиялық құрамдарды өзгерту, сараптауға арналған үлгілерді таңдау; - тем-ператураны өлшеу; -өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау;- көрсеткіштерді алу және есептеуді жүргізу; - белгіленген технологиялық құжаттарды орындау.

Мамандық негізі Металлургиялық өндірістегі және елдің экономикасының дамуындағы металл ролі, металлургиялық үрдісте шойынды және болатты өндіру үшін шикізатты дайындау, құю және кристаллиза-циялау

БК1АҚ 23.1

АП 02 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - металлургиялық өндірістегі технологиялық үрдістерді;- шикізатты қорды және оның ерекшеліктерін; - шикізатты дайындау кезіндегі негізгі механика-лық, физика-химиялық ерекшеліктерді;- қазылатын шикізат сапасы және байытылған өнімдерге тұтынушылардың қоятын талап-тарын; орындауы керек: - металлургиялық өндірістегі негізгі техника-экономи-калық көрсеткіштерді есептеуді; - әртүрлі материалдардың қасиеттерін анықтауды.

Шикізатты металлургиялық үрдістерге дайындау Қазақтсанның шикізатты қоры. Қазбалы шикізатты өңдеуге дайындау. Агломерация. Материалдарды әрі қарай қайта өңдеу үшін пайдалану.

КҚ 2КҚ 3КҚ 4АҚ 23.1АҚ 23.2АҚ 23.3

АП 03 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін; - болатты қорыту өндірісіндегі физика-химиялық негізін; - дайындама құрылымы;- болаттың кристаллизациялануы-ның физика-химиялық негізін;- бастапқы және қосымша материалдар сапа-сына қойылатын талаптар;- болатты пешсіз өңдеу тәсілін;- технологиялық үрдістердің температуралы-жылдамдық тәртібі;- температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі; - болат маркасының қасиеті және химиялық құрамы;- болат сапасына қойылатын МЖСТ талабы; - ақау түрі пайда болу себебі, оның алдын алу және жоюға арналған шаралар;- технологиялық құжаттарды толтыру тәртібін; орындауы керек: - болатты алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опреацияларды орын-дау; - болаттың химиялық құрамын өзгерту; - болатты сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау; - болат температурасын өлшеуді орындау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау; - көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау;- белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді; дағдысын иеленуі керек:- болатты өндіруге арналған қажетті технологиялық құралдарды және материал-дарды дайындау; - болатты өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық операция-ларды орындау; - техникалық және техно-логиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу

Болат өндірісі Әртүрлі конструкциялы конвертордағы қорту технологиясы: жоғары, түпті және аралас үрлеумен конверторда болатты қортуға арналған теориялық негіздер. Иновационды технология.

КҚ2АҚ 23.2

АП 04 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- металл және қортпаның құрылымы және қасиетінің физика-химиялық және химиялық саоапталу әдісін; - металды ұнтақтың газбен және басқа заттармен, металдардың «шикізат) өзара әрекетесу реАҚциясындағы қышқылды-қалпына келтіру үрдісін, - металды ұнтақтарды алудағы механикалық әдістердегі физикалық үрдістерді;орындауы керек: -металдарды физика-химиялық сараптамадан өткізуді және оның нәтижесін талдауды;- металлургиялық өнімдер және шикізаттарды сараптаудан өткізу үшін химиялық, физика-химиялық әдістерді қолдануды;дағдысын иеленуі керек: - сараптау үшін үлгілерді таңдау; - температураны өлшеу

Металлургиялық үрдістердің физика-химиялық негіздеріКазіргі кезде қолданылатын зерттеудегі физика-химиялық әдістер, температураны өлшеу тәсілдері, үрдістер және заттардың жылу сипатын анықтау. Әртүрлі жүйелердегі термодинамикалық және кинематикалық реАҚциялар.

КҚ 6

АП 05 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:-- шойын өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін; - үрдістің физика-химиялық негізін;- шойын құрылымы; - шойынды алу кезіндегі кинетикалық үрдістердің негізгі заңдылықтары;- температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі; - шойын маркасының қасиеті және химиялық құрамы;- технологиялық құжаттарды толтыру тәртібін;орындауы керек:- шойынды алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опреацияларды орындау; - шойынның химиялық құрамын өзгерту;- шойынды сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау;- шойын температурасын өлшеуді орын-дау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау; - көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді; дағдысын иеленуі керек:- шойынды өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық операцияларды орындау;- техникалық және технологиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу

Шойын өндірісі шикізатты матери-алдар және оны дайындау, шойын-ды қорту теориясы және әдістерді қарқындату, домна пешінің конструк-циясы, домналық қорту үрдісінің технологиялық сұлбасы

КҚ 2КҚ 3КҚ 4АҚ 23.1АҚ 23.2АҚ 23.3

АП 06 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - агломератты өндіруге арналған технологиялық үрдістердің негізін; - шойын өндірісінің технолдогиялық негізін; - болат өндірісінің технол-огиялық негізін; - болатты қорту үрдісінің физика-химиялық негізін;- дайындама құрылымын; - болаттың кристаллизациялануы-ның физика-химиялық негізі; - бастапқы және қосымша материал-дарға сапасына қойылатын талаптарды; орындауы керек:- технологиялық құралдар және материал-дарды дайындауға арналған операцияларды орындау; - химиялық құрамдарды өзгерту, сараптауға арналған үлгілерді таңдау; - тем-ператураны өлшеу; -өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау;- көрсеткіштерді алу және есептеуді жүргізу; - белгіленген технологиялық құжаттарды орындау.

Металлургиялық өндіріс технологи-ясы Металлургиялық өндірістегі және елдің экономикасының дамуындағы металл ролі, металлургиялық үрдісте шойынды және болатты өндіру үшін шикізатты дайындау, құю және кри-сталлизациялау

КҚ1АҚ 23.1

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - негізгі кенді термиялық, болат қортатын пештердің және арнайы электрметаллургиялық және технологиялық үрдістерді, пештердің агрегаттарының пешті түрлерін, олардың теориялық базаларын;орындауы керек:- электрлі болатты алуға арналған технология-лық құрал және материалдарды дайындауға арналған поерациялаоды орындау;- электрлі болатттың химиялық құрамын түзету; - болатты сараптауға арналған үлгіні таңдау; - болат температурасын өлшеу; - тексеру-өлшеу аспаптарының көрсеткіштерін тексеру және бақылауды орындау; - көрсет-кіштерді алу және есептеу; -белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізу.

Ферроқортпа және электрлі болат-ты өндіру ферроқортпа және болат-ты өндіру тәсілін және жіктеу, агрегат конструкциясы және онда жүретін үрдістердің арасындағы өзара байла-ныс, электрболат және ферроқортпаны алу технологиясындағы инновациялық ерекшеліктер

КҚ1КҚ2КҚ4

АП 08 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- домналы, болат қоратын және ферроқортпалы агрегаттарды жоба-лау және конструктивті рәсімдеудегі ерекшеліктер; конструктивті параметрлердің жылуэнергетикалық мүмкіндіктермен өзара байланысы және теміркөміртекті қортпаларды алу және оларды құю үрдісіндегі технологиялық аспектер жайлы;- жылутехникалық фАҚторлар және өтты тіреулер жайлы, олардың шойын, болат, элек-трболат және ферроқортпаларды өндірісіндегі ролі және мәні, қондырғы және құрылғы, агре-гаттарды конструктивті рәсімдеуге әсер етуі жайлы; - домна, конвертерлі және түпті қорту агрегаттарының конструктивті әртүрлігі, шихта-лы магнитті және сусымалы материалдардың берілу жүйесі және бөлінетін газдарды таза-лау жайлы;- металды құнарландыруға арналған маши-на және агрегаттар кконструкциялары жай-лы, даайындаманы үзіксіз құятын машина, құю кешендері және құюсыз таптау жайлы білуі керек;орындауы керек:- агрегат, қондырғы және құрылығының конструктивті параметрлерін және технологиялық ерекшеліктерін, олардың бәсекелестік қабілетін, тиімділігін анықтауды; - агерагт, қондырғы және домна, болат қортатын, электрлі болат қортатын және ферроқортатын цехтар және өндірістердің негізгі параметрлері бойынша әдіс және есеп-теу көрсетіштерін таңдау және талдауды.

Металлургиялық пештерМеталлургиялық өндіріс агрегаттарының конструктивті ерекшеліктері, агрегаттардың геометриялық параметрлерін есеп-теу әдістері

КҚ 1КҚ 2КҚ 3АҚ 23.1

АП 09 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - болаттың кристталлизациялану үрдісі жайлы, сапалы болатты дайындаманың қалыптасуы және құю технологиясы. Құюға арналған технологиялық жабдықтарды есеп-теу үшін қолданылатын негізгі әдістерді игеру жайлы; - әртүрлі түрдегі дайындаманы үздіксіз құюға арналған машиналар және қалыптарда жоғары сапалы болатты және қалыпты са-палы болатты құюға арналған кәзіргі кезде қолданылатын әдістер жайлы;- жалпы қолданысты болаттың сапасын жоғарлату үшін қолданылатын әдістер және арнайы болатты өндіру; болатты құю үшін қолданылатын кәзіргі кездегі технологиялар

Болатты құю және кристталлиза-циялану.Үздіксіз үрдіс технологиясы, агрегаттар конструкциясы, физика-химиялық және гидродинамикалық және салмақ айна-лу үпдістерінің ерекшеліктері.

КҚ 6

және болатты дайындаманы кристаллиза-циялау; ірі және жоғары ауыр дайындама-ларды алу технологиясын; әртүрлі түрдегі қондырғыларда үздіксіз құюхнологияларын; болат сапасын басқару және тексеруге арналған әдістер жайлы;орындауы керек:- ДҮҚМ металды дайындама ретінде құю үрдісінің технологиясын басқаруды; -жаңа болат маркаларын құю технологиясын игеру және құрастыру; -дайындама және кесекті алу жағдайын талдауды;- құятын жабдықтарды дұрыс пайдала-нуды; - металды құюға арналған жаңа металлургиялық агрегаттарды жобалауды; - еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етуді үйренуді.

АП 10 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- нарық жағдайында кәсіпорында жоспарла-уды ұйымдастыруды, еңбек және жалақыны жоспарлауды, жедел-өндірісті жоспарлауды, жоспарлау және басқарудың торлы әдістерін білуі керек;орындауы керек:- жұмысшы жобаларға арналған сметалы құжаттарды және техника-экономикалық негіздемені құрастыруға арналған экономикалық есептеулерді;дағдысын иеленуі керек:- жұмысшы жобалардың сметалы құжаттарын және техника-экономикалық негіздемелерге арналған экономикалық есептеулерді құрастыру.

Экономика, өндірісті ұйымдастыру және жоспарлауСала кәсіпорны нарық қатынастар жүйесінде. Менеджмент. Басқару әдістері және негізгі қағидалары. Маркетинг. Сала кәсіпорынының өндірісті қоры. Сала кәсіпорындағы күрделі салым және күрделі құрлыс. Негізгі және қосымша өндірісті ұйымдастыру. Еңбекті ғылыми ұйымдастыру. Сала кәсіпорынындағы техникалық нормалау негізі. Еңбек өнімділігі. Сала кәсіпорында жалақыны төлеуді ұйымдастыру. Нарықты эко-номика жағдайындағы Қазақстан Республикасының салық жүйесі. Сала кәсіпорнында жоспарлауды ұйымдастыру. Сала кәсіпорнында өндірісті-шаруашылықты іс- әрекеті талдау және есеп жүргізу негізі. Жұмыс жасайтын өндірісте жаңа инвести-ционды жобаларды жүзеге асыру. Инвестицияның тиімділігін анықтауға арналған әдістер. Инвестиционды жобалардың тиімділігін анықтауға арналған кезеңдер және деңгейлер.

БК1КҚ2

АП 11 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- еңбекті қорғауды қызметті ұйымдастыру негіздерін;- еңбекті қорғауға арналған заңды және норма-лы актілерді, өндірісті ортаның метрологиялық жағдайын;- техника қауіпсіздігіне арналған жалпы мәселелерді;- таптау цехтарындағы негізгі және қосымша жабдықтарда жұмыс жасау кезінде сақталатын техника қауіпсіздігін; орындауы керек:- қауіпті және зиянды өндірісті факторлардың жұмысшыларға кері әсер етуін және жарақатануын болдырмайтын құрал, шаралар, тәсілдерді жетік;- еңбекті қорғау және қауіпсіздік тұрғысынан өндірісте жетілдірілген оңтайлы вариаттарды таңдай білуді үйренуі керек; - өндірісті апат нәтижесінде жарақат алған адамға бірінші дәргерлік көмекті көрсету дағдысын иеленуі керек.

Еңбекті қорғау және өмір сүру қауіпсіздігіПән, негізгі бөлімдер, ғылыми-әдістемлік қағидалар, мазмұны, терминдер және еңбекті қорғау анықтамасы. Кәсіорында еңбекті қорғау жағдайын бақылау және тек-серу қызметін ұйымдастыру. Еңбекті қорғауға арналған заң және норма актілері. Жұмысшыларды еңбекті қорғау бойынша оқыту. Еңбекті қорғау нормасын бұзғаны үшін жауапкершілікке тарту. Жарақат және кәсіптік ауру жайлы түсінік. Өндіріс ортасының метрологиялық жағдайы. Өндірісті жарықтану, оны еормалау, есептеу. Өндірісті шу, тербеліс, адам ағзасына әсер етуі, қорғау шаралары. Электрқауіпсіздік. Жану жайлы негізгі мағұлмат. Жарылыс-өрт қауіпі бой-ынша өндіріс ғимараттарын жіктеу. Жарылысты-өрт қауіпті ғимараттардағы жабдықтар. Ғимарат және құрлысты найзағайдан қорғау. Негізгі өртке қарсы қолданылатын шаралар.

КҚ 3КҚ 4

ҚП Қосымша пәндерӨП.00 Өндірісті практикадан (диплом алдындағы) өту

нәтижесінде білім алушы білуі керек: - жоспарлы-алдын алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруды;- төленетін еңбекақы түрін жәнежұмысшы күн тәртібін құрастыруды, оны өңдеу тәсілін;- участктегі жұмысшы ұжымды басқару әдістерін;- нарядтардың берілу тәртібін;дағдысын иеленуі керек:- участкте жұмыс күнін жоспарлаудды, орындаушыларға тапсырманы беру, жұмыс орнында нұсқаудан өткізу:-аралас инжерелі-техникалық қызметкерлермен өзара байланысты орнату;орындауы керек:- жоспарлы-алдын-алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру;- участкте жұмыс күнін ұйысдастыруды;- өндіріс жұмыстарына арналған арядты рәсімдеуді.

Кәсіптік (оқу, тасынсу, өндірісті, кәсіпті, диплом алдындағы ) практика Өндіріспен, металлургиялық зауыттағы кәзіргі кездегі жабдықтармен танысу. Студенттер жалпы-кәсіпті және арнайы пәндердіңді оқу кезінде теориялық және практикалық алған білімдерін бекіту. Кәсіпорын құрылымен та-нысу, технологиялық жабдықтарды күту дағдысын игеру. Технологиялық үрдістердің ерекшеліктерін білу, ме-талды өнімнің жасалу технологиялық бағдарын, конструкторлы-технологиялық құжаттарды құрастыру, цех жұмысшылары атқаратын жұмыстарға қатысу. Өндірісті ұйымдастыру және экономика мәселелерін қарастыру. Технолог ретінде студентті нақты жұмыс жасауға дайындау. Жабдықтарды күту және жөндеуге арналған техникалық құжаттарды, жұмыс өндірісіне арналған өкімдерді рәсімдеу; жұмыс орнында нұсқаудан өту, жұмыс күнін жоспарлау жәнеучастктегі жұмыстың орындалуын талдау, еңбекақыны төлеу түрі, жо-спарлы-алдын-алу жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру. Дипломдық жоба (жұмыс) тақырыбы бойынша курстық жұмысты орынлдауға қажетті материал және құжаттарды жинау.

КҚ1КҚ2КҚ3АҚ 23.1АҚ 23.2

1.4 1002000 Қара металлдар металлургиясы (салалар бойынша) мамандығы бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің жоғары деңгейлі біліктілігінің оқу бағдарламасының құрылымы.

Нормалық оқу мерзімі: 10 ай жалпы орта білім базасында

Пән циклінің қысқар-тылған атауы (код)

Пәндердің оқу циклі және кәсіптік модульдер Пән атауы және кәсіптік модульдер бөлімдері

Қалыпта-сатын

құзырлы-лықтың

коды

ЖГП 00 Жалпы гуманитарлық пәндерЖГП.01 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек:- Қазақстан Республикасының мемлекеттік қазақ және орыс тілдерін;дағдыларын иеленуі керек:- сауатты жазу, сөздердің жазылу ережелерін, сөйлемді синтаксикалық талдау;- кәсіптік бағыттағы мәтіндерді оқуға , сөздікпен аударуға қажетті лексикалық, грамматикалық минимумды игеру; - кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезінде ауызша коммуникативті сөйлеуорындауы керек:- кәсіптік лексиканы сауатты; - кәсіптік қызметте қазақ және орыс тілдерін дұрыс пайдалана білуді.

Кәсіби қазақ (орыс) тілдері:Қазақ және орыс тілдерінің синтаксисі. Тілді дамыту. Мамандыққа арналған терминология. Мамандыққа бағдарланған мәтіндерді аудару (сөздікпен) техникасы. Кәсіпті тілдесу. Сөздікпен жұмыс жасау.

БК 1БК 6БК 9

ЖГП.02 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушыбілуі керек: шетел тілдерін;дағдыларын иеленуі керек:- сауатты жазу, сөздердің жазылу ережелерін, сөйлемді синтаксикалық талдау; - кәсіптік бағыттағы мәтіндерді оқуға, сөздікпен аударуға қажетті лексикалық, грамматикалық минимумды игеру; - кәсіптік қызметті жүзеге асыру кезінде ау-ызша коммуникативті сөйлеуорындауы керек:- кәсіптік лексиканы сауатты; - кәсіптік қызметте қазақ және орыс тілдерін дұрыс пайдалана білуі.

Кәсіби шетел тілі: Мамандық бойынша іскерлік тіл негізі. Кәсіптік лексика. Фразеологиялық айналымдар және терминдер. Мамандыққа бағдарланған мәтіндерді аудару (сөздікпен) техникасы. Кәсіпті тілдесу.

БК 1БК 6БК 9

ЖГП.03 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: -ерте заманнан бүгінгі күнге дейінгі;- қазақ халқының пайда болу және қалыптасу тарихын; - Қазақ халқының дамуына әсер еткен қоғам қайраткерлерін; - ерте заман кезеңдерінің кәзіргі - Қазақстан тарихына әсер ету кезеңдерінорындауы керек:– тарихи кезеңдерді объективті, ғылыми тұрғыдан қарастыруды; -өткен және кәзіргі кездегі тарихи үрдістердің қарама-қайшылығын талдай білуді.

Қазақстан тарихы Қазақстан Республикасының ерте дәуірден жүздер пайда болған кезеңге дейін қалыптасуы және дамуы

БК 2БК 6БК 9

ЖГП 04 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- денешынықтыру сабағында қауіпсіздік техни-касын;- спорттың негізгі түрлеріне арналған жарыс ережелерін;- салауатты өмір сүру негіздерін;игеруі керек: - негізгі спорт түрлерінің техникасының;- «Президенттік тест» нормаларын, салауатты өмір сүру;- өзінің денсаулығын жетілдіру дағдыларын;орындауы керек:- бірінші медициналық көмек көрсетуді:түсінігі болу керек:- адам ағзасының өмір сүру заңдылығы жайлы, денсаулықты сақтау тәсілдері жайлы

Дене тәрбиесіМаманды дайындау кезіндегі денешынықтыру мәдениетінің атқаратын ролі, оның салауатты өмір сүру дағыдысын қалыптастыру.денешынықтыру мәдение-тінің әлеументтік биологиялық және психофизиологиялық негіздері. Спорттық және денешынықтыру негіздетін өз бетімен жетілдіру.Кәсіпті-қолданбалы денешынықтыру дайындығы. Валеология –– денешынықтыру мәдениетінің бір құрамы ретінде қарастырылатын - адам денсаулығы жайлы ғылым. Дені сау адам ағзасы және оны зерттеуге арналған әдістер. Дені сау адамның функионалды күйі және оны түзету. Ауру және күйзелудің алдын алуға арналған медициналық білім негізі..

БК2БК3БК6

ЖКП 00 Жалпы кәсіптік пәндерЖКП.01 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек:- сызу техникасын, сызу геометриясының негіздерін және проекционды сызба, машина-жасау және құрлысты сызбас, техникалық сурет салуды білу керек;дағдыларын иеленуі керек:- сызба, сұлба және эксиздерді орындау дағысын иеленуі керек;орындауы керек:-сызуларды құрастыруды оқуды және рәсімдеуді;- техникалық ойын эскиз, сызба, техникалық сурет көмегімен түсіндіруді.

Сызу. Техникалық сызу. Проекция. Стереометрия. Нүкте, тік сызық, жазықтық. Позиционды және метрикалық есептер. «Бірлі конструкторлық құжаттар жүйесі» (БКҚЖ) жайлы түсінік. Сызуды орындауға арналған жалпы ереже-лер. Стандартты бөлшектер сызба-сы. Конструкторлы құжаттар және өнімдер түрлері. Эскиздер. Жиналатын бірлікт сызбасын бөлшектеу және оқу. Сызбада материалдардың белгіленуі, көпқырлы; сызбаны түрлендіру; бет-тер; бетердің қиылысуы; проекционды сызу; бұрандалы жалғанулар; жинала-тын топтың бөлшектерінің эксиздері.

БК2БК3БК8

ЖКП.02 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- статиканың негізгі түсініктерін, күштің жазықтық жүйесін, кинематика және динамика элементтерін; материалдар кедергісінің негізін, машина бөлшектерінің негізін білуі керек;дағдысын иеленуі керек:- өткен жолды, жылдамдық, үдеу, айналатын және берілетін қозғалыс кезінде қуат және жұмысты анықтау, қолданбалы механика есептерін шешу;- жабдықты пайдалану жағдайына қатысты муфта, қажетті бөлшектердің жалғану түрлерін таңдай білу;орындауы керек:- қажетті механизмдер түрлерін таңдауды, кон-струкция және механизм, жиналмалы бірліктің конструктивті ерекшеліктерін талдауды игеруі керек.

Техникалық механика негіздері Статика. Кинематика. Қатты дене және нүктенің жеке және жал-пы қозғалу жағдайы. Динамика. Инерциалды және инерциалды емес жүйеде қозғалыстың дефферен-циалды теңдеуі. Соққы теориясы. Қозғалыстың тепе-теңдік тұрақтылығы. Тік өзекшенің созылуы және сығылуы. Деформацияның потенциалды энер-гиясы. Созылу-сығылу кезіндегі материалдың механикалық қасиеті. Жалпақ қиманың геометриялық сипа-ты. Ығысу және бұралу. Таза ығысу кезіндегі материалдың механикалық қасиеті. Деформацияның потенци-алды энергиясы. Иілу. Иілетін мо-мент және көлденең күштің эпюрін құрастыру. Деформацияның потенци-алды энергиясы. Деформацияланған және кернеулі күй теориясы. Шекті күй гипотезі. Күрделі кедергі. Статистикалық анықталмайтын жүйелер. Механизмдердің негізгі түрлері. Механизмдерді құрылымдық талдау және синтез. Механизмдер синтезі және кинематикалық тал-дау. Механизмдердегі тербеліс. Механизмдердегі сызықты теңдеу.

БК6БК7БК9

ЖКП.03 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- магнитті және электрлі өріс заңдарын және қасиеттерін, магнитті және электрлі тізбектер ді есептеу әдістерін, электрмагнитті индукциядағы физикалық үрдістерді, ауыспалы токтағы электрлі тізбектер және оларды есептеу әдістерін;- жартылай өткізетін аспаптардың әрекет ету қағидаларын, олардың сипатын және параметрлерін;- аналогты және санды электронды сұлбаларды құрастыру және олардың жұмыс жасау қағидаларын;дағдысын иеленуі керек:- таптау жабдықтарының электрлі бөлігін күту және жөндеу үрдісінде пайда болатын техникалық шешімдерді шешу үшін теориялық электртехникалық білімді қолдана білуді; орын-дау керек: - тұрақты және ауыспалы токты электрлі тізбектерді есептеуді;- электронды қондырғының қарапайым сұлбасын түсінуі және оқи білуді; - электронды аспап және қондырғыларды пайдалана білуді.

Жалпы электротехника Тұрақты токтың электрлі тізбегі. Синусоидалды токтың бір фаза-лы электр тізбегі. Үшфазалы тізбек. Синусоидалды емес токтың электрлі тізбегі. Өтпелі үрдістер. Сызықты емес электрлі тізбектер. Магнитті тізбектер. Ауыспалы токтың тізбегіндегі магнитті сымды катушка. Электрлі және электрлі емес шамаларды өлшеу. Трансформаторлар. Тұрақты токты электрлі машиналар. Асинхронды машиналар. Синхронды машиналар. Электрлі қондырғыларды басқаратын және қорғайтын аппаратуралар. Электрмен жабдықтау және элек-тржетек негіздері. Жартылай өткізетін аспаптар: диодттар, танзисторлар, ти-ристорлар. Күшейткіштер. Түзеткіштер. Санды техника негізі.

БК6БК7БК9

ЖКП.04 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- метрология жайлы негізгі түсініктерді;- стандартизация жайлы негізгі түсініктерді;-шек және орнату жайлы негізгі түсініктерді;- пішін дәлділігі, бетті бұдырлықтың орналасуын;- дәлділіктің функционалды талдануын;- техникалық өлшеу құралдарының жұмыс жасау қағидасын және қолданысын, түрін;орындауы керек:- бөлшек шегін және оның жалғануын, ауытқу, өлшемдерін анықтау;- жалғанудың тартылуын және шекті саңылауын анықтау;- техникалық өлшеу құралдарын пайдалануды.

Стандарттау және метрология негізі метрология: негізгі түсініктер, ұйымдастыру, ғылыми және әдістеме-лік негіздері. Өлшеу бірлігімен қамтама-сыз етудегі құқықтық негіз. өлшеу міндеттерінің әртүрлігі; өлшеу түрлері, өлшеу әдістері және тексе-ру бойынша өлшеуді жіктеу; өлшеу және тексеру құралдары; өлшеу құралдарында есептеу техникасын қолдану. Кәзіргі кездегі метроло-гия талаптары. Өндіріс және қызмет көрсету, өнім сапасын жоғарлатудағы метрологияның атқаратын ролі. Жылтыр цилиндрлі және коникалық, бұрандалы. Шпонды және щлицті жалғануларды, тісті және червякті берілісті тексеру құралдары және әдістері. Пішіннің ауытқуы және беттердің орналасуы, оларды тексеру. Стандартизациялау жүйелері.

БК2БК4БК6

ЖКП.05 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- жылутехникасы және жылуэнерге-тикасының негізгі шарттарын;- отқа төзімді материалдардың қолданысы және қасиеті; -металлургиялық пештердің жұмыс жа-сау қағидасы және құрлымы; -металлургиялық пештерге арналған отын және жануды есептеуге арналған әдістерді;- металлургиялық пештердегі салмақты жылудың алмасу үрдістерінің заңдылықтарын;дағдысын иеленуі керек:- металлургиялық пештердегі салмақты жылу ал-масу материалдарын таңдау; - отқа төзімді ма-териалдарды таңдау кезінде негізгі есептеулерді орындау;орындауы керек:- металлургиялық (қыздырылатын және қортылатын) пештерде жылу алмасу және жану үрдістерін есептеуді.

ЖылутехникасыЖылутехникасы және жылуэлектрэ-нергетика, металлургиялық пештердегі салмақты жылу алмасу үрдістерінің заңдылықтары.

БК6БК7БК9

ЖКП.06 Пәндердің циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - металлургиялық өндірістің негізіне кіретін химиялық және физика-химиялық үрдістердің теориялық негіздерін;орындауы керек:- металл және қоспа құрамын анықтайтын әдістерді қолдану дағдысын иеленуі керек

Металлургиялық үрдістердің физи-ка- химиялық негіздеріМеталл және қоспалардың қасиетін анықтау әдісі, металлургиялық өндіріс негізіне жататын химиялық және физика-химиялық үрдістерд негізі.

БК6БК7БК9

АП. 00 Арнайы пәндердің АП.01 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы

білуі керек:- агломератты өндіруге арналған технологиялық үрдістердің негізін;- шойын өндірісінің технолдогиялық негізін;- болат өндірісінің технолдогиялық негізін;- болатты қорту үрдісінің физика-химиялық негізін;- дайындама құрылымын; - болаттың кристаллизациялануының физика-химиялық негізі;- бастапқы және қосымша материалдарға сапасы-на қойылатын талаптарды;орындауы керек:- технологиялық құралдар және материалдарды дайындауға арналған операцияларды орындау;- химиялық құрамдарды өзгерту, сараптауға арналған үлгілерді таңдау; - температураны өлшеу; -өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау;- көрсеткіштерді алу және есептеуді жүргізу;- белгіленген технологиялық құжаттарды орындау.

Металлургиялық өндіріс технологи-ясы Металлургиялық өндірістегі және елдің экономикасының дамуындағы металл ролі, металлургиялық үрдісте шойынды және болатты өндіру үшін шикізатты дайындау, құю және кри-сталлизациялау

КҚ1АҚ 1.1 АҚ 2.1 АҚ 3.1 АҚ 4.1 АҚ 5.1 АҚ 6.1 АҚ 7.1 АҚ 8.1 АҚ 9.1 АҚ 10.1 АҚ 10.2АҚ 11.1 АҚ 12.1 АҚ 13.1 АҚ 14.1 АҚ 15.1 АҚ 15.2 АҚ 16.1 АҚ 17.1 АҚ 18.1 АҚ 19.1 АҚ 19.2 АҚ 20.1 АҚ 21.1 АҚ 22.1 АҚ 22.

АП 0.2 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін; - болатты қорту өндірісіндегі физика-химиялық негізін; - дайындама құрылымы;- болаттың кристаллизациялануы-ның физика-химиялық негізін;- бастапқы және қосымша материалдар сапа-сына қойылатын талаптар; - болатты пешсіз өңдеу тәсілін; - технологиялық үрдістердің температуралы-жылдамдық тәртібі;- температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі; - болат маркасының қасиеті және химиялық құрамы; - болат сапасына қойылатын МЖСТ талабы; - ақау түрі пайда болу себебі, оның алдын алу және жоюға арналған шаралар; - технологиялық құжаттарды толтыру тәртібін;орындауы керек:- болатты алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опре-ацияларды орындау;- болаттың химиялық құрамын өзгерту; - болатты сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау;- болат температурасын өлшеуді орындау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау; - көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.дағдысын иеленуі керек:- болатты өндіруге арналған қажетті технология-лық құралдарды және материалдарды дайындау;- болатты өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық операцияларды орындау;- техникалық және технологиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу.

Болат өндірісі әртүрлі конструкциялы конвертордағы қорту технологиясы: жоғары, түпті және аралас үрлеумен конверторда болатты қортуға арналған теориялық негіздер. Иновационды технология.

КҚ1КҚ5КҚ6АҚ 1.2 АҚ 2.1 АҚ 3.5 АҚ 4.2 АҚ 5.1 АҚ 6.2 АҚ 7.4 АҚ 8.4 АҚ 9.1 АҚ 10.6 АҚ 11.3 АҚ 12.1 АҚ 13.6 АҚ 14.2 АҚ 15.1 АҚ 16.3 АҚ 17.4 АҚ 18.1 АҚ 19.4 АҚ 20.2 АҚ 21.1 АҚ 22.4

АП 0.3 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- шойын өндірісінің технологиялық үрдісінің негізін; - үрдістің физика-химиялық негізін; - шойын құрылымы; - шойынды алу кезіндегі кинетикалық үрдістердің негізгі заңдылықтары; - температураны өлшеу және үлгіні таңдау ережесі;- шойын маркасының қасиеті және химиялық құрамы; - технологиялық құжаттарды толтыру тәртібін:орындауы керек: - шойынды алуға арналған технологиялық құрал және материалдарды дайындауға арналған опреацияларды орындау;- шойынның химиялық құрамын өзгерту; - шой-ынды сараптаудан өткізуге арналған үлгілерді таңдау; - шойын температурасын өлшеуді орындау; - өлшеу және тексеру аспаптарының көрсеткіштерін бақылау; - көрсеткіштерді алу және есептеуді орындау; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.дағдысын иеленуі керек: - шойынды өндіру үрдісін жүргізуге арналған технологиялық опе-рацияларды орындау; - техникалық және технологиялық, нормалық құжаттарды рәсімдеу

Шойын өндірісі шикізатты материалдар және оны дай-ындау, шойынды қорту теориясы және әдістерді қарқындату, домна пешінің конструкциясы, домналық қорту үрдісінің технологиялық сұлбасы

КҚ1КҚ2КҚ6

АП 0.4 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - конструкция және үрдістер параметрінің өзара байланысын олардың ерешеліктерін;орындауы керек:- агрегаттар түрін, сызбаларды оқу, қажетті есептеулерді орындау.

Металлургиялық пештерМеталлургиялық өндірістегі агрегаттардың конструкциялық ерекшеліктері, агрегаттардың геометриялық параметрлерін есептеу.

КҚ 1КҚ 2КҚ 3АҚ 1.1 АҚ 2.2 АҚ 3.2 АҚ 4.1 АҚ 5.2 АҚ 6.1 АҚ 7.1 АҚ 8.1 АҚ 9.1 АҚ 10.1 АҚ 11.1 АҚ 12.1 АҚ 13.1 АҚ 14.1 АҚ 15.1 АҚ 16.2 АҚ 17.2 АҚ 18.1 АҚ 19.1 АҚ 20.1 АҚ 21.1 АҚ 21.2 АҚ 22.2

АП 0.5 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- нарық жағдайында кәсіпорында жоспарлауды ұйымдастыруды, еңбек және жалақыны жоспар-лауды, жедел-өндірісті жоспарлауды, жоспарлау және басқарудың торлы әдістерін;орындауы керек:- жұмысшы жобаларға арналған смета-лы құжаттарды және техника-экономикалық негіздемені құрастыруға арналған экономикалық есептеулерді;дағдысын иеленуі керек:- жұмысшы жобалардың сметалы құжаттарын және техника-экономикалық негіздемелерге арналған экономикалық есептеулерді құрастыру

Экономика, өндірісті ұйымдастыру және жоспарлауСала кәсіпорны нарық қатынастар жүйесінде. Менеджмент. Басқару әдістері және негізгі қағидалары. Маркетинг. Сала кәсіпорынының өндірісті қоры. Сала кәсіпорындағы күрделі салым және күрделі құрлыс. Негізгі және қосымша өндірісті ұйымдастыру. Еңбекті ғылыми ұйымдастыру. Сала кәсіпорынындағы техникалық нормалау негізі. Еңбек өнімділігі. Сала кәсіпорында жалақыны төлеуді ұйымдастыру. Нарықты эко-номика жағдайындағы Қазақстан Республикасының салық жүйесі. Сала кәсіпорнында жоспарлауды ұйымдастыру. Сала кәсіпорнында өндірісті-шаруашылықты іс- әрекеті талдау және есеп жүргізу негізі. Жұмыс жасайтын өндірісте жаңа инвести-ционды жобаларды жүзеге асыру. Инвестицияның тиімділігін анықтауға арналған әдістер. Инвестиционды жобалардың тиімділігін анықтауға арналған кезеңдер және деңгейлер.

БК1БК2

АП 06 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- еңбекті қорғауды қызметті ұйымдастыру негіздерін;- еңбекті қорғауға арналған заңды және норма-лы актілерді, өндірісті ортаның метрологиялық жағдайын;- техника қауіпсіздігіне арналған жалпы мәселелерді;- таптау цехтарындағы негізгі және қосымша жабдықтарда жұмыс жасау кезінде сақталатын техника қауіпсіздігін;орындауы керек:- қауіпті және зиянды өндірісті факторлардың жұмысшыларға кері әсер етуін және жарақатануын болдырмайтын құрал, шаралар, тәсілдерді жетік;- еңбекті қорғау және қауіпсіздік тұрғысынан өндірісте жетілдірілген оңтайлы вариаттарды таңдай білуді; дағдысын иеленуі керек:- өндірісті апат нәтижесінде жарақат алған адамға бірінші дәргерлік көмекті көрсету.

Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігіПән, негізгі бөлімдер, ғылыми-әдістемлік қағидалар, мазмұны, терминдер және еңбекті қорғау анықтамасы. Кәсіорында еңбекті қорғау жағдайын бақылау және тек-серу қызметін ұйымдастыру. Еңбекті қорғауға арналған заң және норма актілері. Жұмысшыларды еңбекті қорғау бойынша оқыту. Еңбекті қорғау нормасын бұзғаны үшін жауапкершілікке тарту. Жарақат және кәсіптік ауру жайлы түсінік. Өндіріс ортасының метрологиялық жағдайы. Өндірісті жарықтану, оны еормалау, есептеу. Өндірісті шу, тербеліс, адам ағзасына әсер етуі, қорғау шаралары. Электрқауіпсіздік. Жану жайлы негізгі мағұлмат. Жарылыс-өрт қауіпі бой-ынша өндіріс ғимараттарын жіктеу. Жарылысты-өрт қауіпті ғимарат-тардағы жабдықтар. Ғимарат және құрлысты найзағайдан қорғау. Негізгі өртке қарсы қолданылатын шаралар.

КҚ3КҚ4

АП 07 Пәндердіңң циклін оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - үрдіс технологиясын, фихика-химиялық үрдістер, конструкционды ерекшеліктерін: орындауы керек:- агрегат конструкциясын. есептерді шешуді, материалдық және жылулық баланстарды құрастыру.

Болатты мартен пештерінде өндіруМартенді пештердің конструкциялық ерекшеліктері, шихталау, МП технологиялықүрдістері, МП өндірілетін материалдар.

КҚ1КҚ 4КҚ 5АҚ 2.1АҚ 2.2АҚ 2.3АҚ 2.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - негізгі және қосымша жабдықтар, құрылымдық ерекшеліктер, үрдіс технологиясы;орындауы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Мартен пештерінің жабдығыМартенді пештердің конструкциялық ерекшеліктері, шихталау, МП технологиялықүрдістері, МП өндірілетін материалдар.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 3.1АҚ 3.2АҚ 3.3АҚ 3.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары ковшінің жұмыс ерекшелігімен Болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, миксерлердің түрлері және технологиялық тағайындау

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 4.1АҚ 4.2АҚ 4.3АҚ 4.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары араластырушының жұмыс ерекшелігімен, болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, миксерлердің түрлері және технологиялық тағайындау

КҚ 1КҚ 4БК5АҚ 5.1АҚ 5.2АҚ 5.3АҚ 5.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары құю машинасының машинисінің жұмыс ерекшелігімен болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, құю машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың құю машинасын жүргізудің технологиялық белгілері және құю кезіндегі тор-крет машиналарын және артқы қабырғасын торкреттау, жинақтарды, машинаға құю материалдарын беруді қамтамасыз ету және оларды бункер-ге төгу, пештерге құю машиналарын беру, қамтамасыз етілетін жабдықтау жұмысында жарамсыздықты анықтау және жою.

КҚ 1КҚ 4БК5АҚ 6.1АҚ 6.2АҚ 6.3

АП07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - негізгі және қосымша жабдықтар, құрылымдық ерекшеліктер, үрдіс технологиясы;орындауы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары бұзу машинасының машинисінің жұмыс ерекшелігімен болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері. Материалдар мен қышқылдарды пештерге тиеу. Кептіргіш пештерге кептіруге және қыздыруға беру және орнықтыру.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 8.1АҚ 8.2АҚ 8.3АҚ 8.4

АП07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - негізгі және қосымша жабдықтар, құрылымдық ерекшеліктер, үрдіс технологиясы;орындауы керек:- арнайы құрылғыларды қолдану, агрегат құрылымын баяндау

Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары дистрибутор машинистің жұмыс ерекшелігімен болатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері. Пульттан басқару, мөлшержәне бойынша механизмдерді қосу және конвертер-ге сусымалы материалдарды беру, конвертерге қышқылды беруді реттеу және басқару.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 11.1АҚ 11.2АҚ 11.3АҚ 11.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары конвертерге тиеуші оператордың жұмыс ерекшелігімен болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 12.1АҚ 12.2АҚ 12.3АҚ 12.4


Болат ерітетін цехтардың құрал-жабдықтары жөндеуші-дәнекерлеушінің жұмыс ерекшелігімен болат ерітетін цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, машиналардың барлық түрлерінің құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 22.1АҚ 22.2АҚ 22.3АҚ 22.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білу керек: - домна, болат балқыту, ферроқорытпа қождрының химиялық құрамы мен қасиеттерін- қождарды (домна, болат балқыту, ферроқорытпа) қайта өңдеу үрдістерін- қождарды қайта өңдеуге арналған агрегаттардың құрылысынорындауы керек:- қождарды қайта өңдеу технологиясын таңдай білуі- болат балқыту қождарынан темірді алу дәрежесін есептей алуы- есептеуге арналған бастапқы мәліметтерді;

Қождарды қайта өңдеуМеталлургиялық өндірістің қождарын экологиялық сұрақтарды шешу мүмкіндігі ретінде қайта өңдеу. Екіншілік материалдарды қайта өңдеу. Домна қождарын қайта өңдеу технологиясы, домна қождарынан алынатын өнімдердің түрлері және көрсетілімдері. Домна жанында қождарды туйіршектеу. Болат балқыту қождарын қайта өңдеу технологи-ясы, болат балқыту қождарынан алынатын өнімдердің түрлері және көрсетілімдері. Ферроқорытпа өндірісінің қождарын қайта өңдеу.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 1.1АҚ 1.2

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - синтетикалық қождар өндірісі үрдісінің технологиясын - синтетикалық қождардың химиялық құрамы мен қасиеттерін- синтетикалық қождарды балқытуға арналған жабдықтардың құрылысын орындауы керек:- қождың сапасын қадағалай алуы- синтетикалық қождарды балқытуға арналған материалдардың мөлшерін есептеуді;

Синтетикалық қождарды өңдеу тех-нологиясыСұйық синтетикалық қождарды, ме-талды электроқожды қайта балқытуға арналған қождарды электробо-лат балқыту пештерінде балқыту және пештен қожды ковшқа құю, қожтүзуші материалдрды дайындау технологиялық үрдістерін жүргізу

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 19.1АҚ 19.2АҚ 19.3АҚ 19.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - болатты қышқылсыздандыру үрдісінің техноло-гиясын қышқылсыздандырғыштардың түрлерін және көрсетілімдерін;орындауы керек: - нақты болат маркасы үшін қышқылсыздан-дырғыштарды таңдай алуы- 1т болатқа қажетті қышқылсыздандырғыш-тардың мөлшерін есептеуді;

Қышқылсыздандыру технологиясы қышқылсыздандырғыштарды және ферроқорытпаларды пештерде балқыту, шикіқұрам материалда-рын пештерге тасымалдау және тиеу, қышқылсыздандырғыштармен қождарды пештен шығару технологиялық үрдістерін жүргізу.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 20.1АҚ 20.2АҚ 20.3АҚ 20.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек: - электрқожды қайта балқыту қондырғысының құрылысын - ЭҚҚБ үрдісінің технологиялық этаптарын - синтетикалық қождардың химиялық құрамы мен қасиеттерінорындауы керек: - қождың, электродтардың, сапасын, қолданылатын қоспалар мен материалдардың болуын және сапасын қадағалай алуы- ЭҚҚБ жұмыс кеңістігі геометриялық параметрлерін есептей алуды;

Электр-қожды балқытпаның тео-риясы және технологиясы Болатты және қорытпаларды қайта балқыту, қондырғыны қайта балқытуға дайындау,үрдіс жүрісі бойынша электр режимі, кристаллизаторлар мен суыту режимі және электродтарды орнату, кристаллизаторлар мен тазарту және қожды отырғызу бойынша жұмыстарды атқару технологиялық үрдістерін жүргізу.

БК1БК4БК5АҚ 21.1АҚ 21.2АҚ 21.3АҚ 21.4


Металлургиялық өндірістің жабдығыБолат балқыту цехтарының құрылыстық ерекшеліктері, негізгі және қосалқы жабдықтар, барлық машиналардың құрылысы мен жұмысы, олардың технологиялық

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 18.1АҚ 18.2АҚ 18.3АҚ 18.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- болат кристализациясының үрдістері, сапалы бо-лат кесегін және құю технологиясын құрастыру;құюға арналған технологиялық құралдарды есептеудің негізгі әдістерін меңгеру; - әдеттегі сапалы болат құюдың барлық қазіргі әдістерінің және жоғары сапалы болат түрлері туралы; - көпшілік белгідегі болаттың сапасын жоғарлату әдістері және арнайы болаттардың өндірісі; бо-латты кесектің кристализация теориясы мен бо-лат құюдың қазіргі технологиясы; ірі және аса ірі кесектерді алу технологиясы; бақылау әдістері және болат сапасын меңгеру туралы; орындауы керек:- металды кесектерге құюдың технологиялық үрдістерін меңгеруді;- жаңа маркалы болатты құю технологиясын әзірлеу және меңгеруді;- құйылатын жабдықтарды дұрыс пайдалануды; - еңбекті қауіпсіз жағдайлармен қамтамасыз ету.

Құю және кристалдануҮздіксіз үрдістің технологиясы, агре-гаттар құрылымын, физика химиялық және гидродинамикалық және масса обмендік үрдістерді.

БК1БК4БК5АҚ 7.1АҚ 7.2АҚ 7.3АҚ 7.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- конвертерлерде болатты алу теориясы мен технологиясы;- болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негіздерін; - болат қорыту үрдістерінің физико-химиялық негіздерін; -кесек құрылымдарын;- технологиялық үрдістердің температуралық-жылдамдық тәртібін; - үлгілерді іріктеу ережесін және температураларды өлшеуді;- болат маркаларының химиялық құрамдарын және қасиеттерін; - технологиялық құжаттарды толтырудың бірізділігін;орындауы керек: - материалдарды дайындау жөніндегі операцияларды және болатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - болаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температурасын өлшеуді өндіруді;- бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды;

Конвертерде болат өндірісіболатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.Конвертерлерде болатты алу теория-сы мен технологиясы.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 9.1АҚ 9.2АҚ 9.3АҚ 9.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- конвертерлерде болатты алу теориясы мен технологиясы;- болат өндірісінің технологиялық үрдісінің негіздерін; - болат қорыту үрдістерінің физико-химиялық негіздерін; -кесек құрылымдарын;- технологиялық үрдістердің температуралық-жылдамдық тәртібін; - үлгілерді іріктеу ережесін және температураларды өлшеуді;- болат маркаларының химиялық құрамдарын және қасиеттерін; - технологиялық құжаттарды толтырудың бірізділігін;орындауы керек: - материалдарды дайындау жөніндегі операцияларды және болатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - болаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды.

Конвертерде болаттарды өндіруге арналған құралдарболатқорытатын цехтың құрылымдық ерекшеліктері, негізгі және қосымша жабдықтар, бұзу машинасының құрылымы мен жұмысы, олардың технологиялық белгілері.


АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алу-шы білуі керек: - металлургиялық өндірістің технологиялық үрдістерін;- шикізат базасын және оның ерекшеліктерін; - шикізатты дайындаудың негізгі механикалық және физико-химиялық ерекшеліктері; - өндірілетін шикізат сапасын және сапасын арттыру азық-түліктерге тұтынушылар талаптарын; орындауы керек: - металлургиялық өндірістің негізгі технико-экономикалық көрсеткіштерінің есебін жүргізуді; - материалдардың әртүрлі түрлерінің қасиеттерін анықтау;

Металлургиялық үрдістерге шихта материалдарын дайындауҚазақстанның шикізат базасы. Қазып алынатын шикізатты қайта істеуге әзірлеу. Агломерация. Материалдарды кейін қайта өңдеу үшін қолдану.

КҚ 1КҚ 4КҚ 5АҚ 13.1АҚ 13.2АҚ 13.3АҚ 13.4АҚ 13.5АҚ 13.6

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- рудно термиялық пештердің пештік агрегаттарының негізгі түрлерін, болатқорытылатын пештер мен арнайы электрометал-лургиялардың және технологиялық үрдістердің, олардың теоретикалық базасын; орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі операци-яларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді;- болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.

Электрлі болат өндірісіБолат және ферроқорытпаларды өндіру тәсілдері мен классифика-циясы, агрегат және үрдістің өзара байланыс құрылымы, электрлі бо-латты және ферроқорытпаларды алу технологиясының ерекшеліктері мен инновациялары.

КК1КК4КК5АҚ 14.1АҚ 14.2АҚ 14.3АҚ 14.4АҚ 14.5

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- руднотермиялық пештердің пештік агрегатта-рының негізгі түрлерін, болатқорытылатын пеш-тер мен арнайы электрометаллургиялардың және технологиялық үрдістердің, олардың теоретикалық базасын;орындауы керек: - материалдарды дайындау жөніндегі операцияларды және электроболат-ты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді;- болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - белгіленген технологиялық құжаттарды жүргізуді.

Электрлі болат өндіруге арналған жабдықБолат және ферроқорытпаларды өндіру тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара байланыс құрылымы, ерекшеліктері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 15.1АҚ 15.2АҚ 15.3АҚ 15.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- Вакуумді пештердегі пештік агрегаттың түрлерін, үрдіс технологиясын; орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі операци-яларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды; - электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді;- болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - көрсеткіш есептерін алу және жүргізуді.

Вакуумді пештерде болат өндірісіВакуумді пештерде болат өндірудің тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара байланыс құрылымы, ерекшеліктері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 16.1АҚ 16.2АҚ 16.3АҚ 16.4

АП 07 Кәсіптік модульді оқу нәтижесінде білім алушы білуі керек:- Вакуумді пештердегі пештік агрегаттың түрлерін, үрдіс технологиясын; орындауы керек:- материалдарды дайындау жөніндегі операци-яларды және электроболатты алуға арналған технологиялық құралдарды жүзеге асыруды;

Вакуумді пештерде болат өндіруге арналған жабдықВакуумді пештерде болат өндірудің тәсілдері, агрегат және үрдістің өзара байланыс құрылымы, ерекшеліктері.

КҚ1КҚ4КҚ5АҚ 17.1АҚ 17.2АҚ 17.3АҚ 17.4

- электроболаттардың химиялық құрамдарын түзетуді; - болат анализдеріне арналған үлгілерді іріктеуді өндіруді; - болат температурасын өлшеуді өндіруді; - бақылау-өлшеу құралдарының көрсеткіштеріне бақылауды жүзеге асыруды; - көрсеткіш есептерін алу және жүргізуді; - вакуум-ді пеш қорытушының тапсырмасын орындау

(Жалғасы. Басы 27-бетте).

(Жалғасы бар).

Documents

28052015 res