255055402 Hastalık Toplumsal İlişkiler

8/20/2019 255055402 Hastalık Toplumsal İlişkiler

1/19

Hastalık ve Toplumsalİlişkiler

Betül Balbay


2/19

Sağlık -Hastalık OlgusunuEtkileyen Faktörler

Biyolojik bir varlık olarak dünyaya gelen birey,toplumsallaşma süreci içerisinde psikolojik,çevresel, sosyal ve kültürel faktörlerin etkisi altındakalmakta, sağlık -hastalık olgusu da bu faktörlerdenetkilenmektedirBu etkilenme düzeyi toplumdan topluma farklıolmakla birlikte, bireyden bireye dedeğişebilmektedir

Biyolojik olanın nerede bittiği, psikolojik olanın yada sosyal olanın nerede başladığının sınırları belliolmamakla birlikte, bu faktörlerin tümü birdenkişilerin sağlık durumunu etkilemektedir.


3/19

Psikolojik Faktörlerİnsanlar doğuştan farklı bir psikolojikyapıya sahip olmalarının yanı sıra buyapı hayat boyu yaşanan olaylar veçevrelerinde bulunan kişilerin deetkisiyle farklılaşmaya devam eder Hastalık ve hastalığın tedavisine ilişkin

algılar bireyden bireye değişir. Bireyinbir hastalığa yatkınlığa ilişkin beklentiiçinde olması sağlık davranışlarınıetkileyebilir.


4/19

Psikolojik FaktörlerHastalık süresince hastalarda bazı psikolojiketkiler gözlenebilir.Hastalık esnasında korku, kızgınlık,

umutsuzluk, depresyon, kontrol kaybı gibi birtakım duygusal değişimler yaşanabilir.Hastalığa karşı gösterilen bu tepkiler hastalığınsüresi, tipi, tedavi durumuna göre değişiklik

gösterebildiği gibi kişilik yapısı, önceki yaşamdeneyimleri ve baş etme yeteneğine bağlıolarak değişebilir.


5/19


6/19

Çevresel FaktörlerBaş döndürücü bir hızla artan sanayive teknolojideki gelişmelerinmeydana getirdiği

çevre kirliliği nüfusun hızla artmasıbuna bağlı olarak bitmez gibigörünen doğal kaynakların hızlatükenmesi çevre konusunu dünyagündeminin ilk sıralarına yerleştirmiştir.


7/19

Çevresel FaktörlerTüm dünyayı tehdit eden çevre sorunlarının en önemlisiküresel ısınmadır. Küresel ısınma iklim değişikliklerine yol açmakta,dünyanın iklim, atmosfer ve toprak yapısı telafiedilemeyecek şekilde olumsuz olarak değişmektedir.Fosil yakıtların kullanımındaki vazgeçilmezlik nedeniyle,özellikle sanayileşmiş ülkelerin çevresel önlemler almayayanaşmadıkları görülmektedir.Sera gazlarının %25’ini üreten Amerika sera etkisiyaratan gazların üretimine sınırlama getiren KyotoProtokolüne uymayacağını açıklamıştır


8/19

Yerleşim Yeri KoşullarıKişilerin gelişmiş, gelişmekte olan, gelişmemişülkelerden hangisinde, ülkenin hangibölgesinde, kırda mı -kentte mi, kentte

yaşıyorsa hangi mahallesinde yaşadığını bilmeko kişilerin sağlık durumları hakkında bize genelbir bilgi verebilirKırsal ve kentsel kesim arasında, hastalığınvarlığını kabullenme ve tedavi için başvurulanyöntemler farklılık göstermektedir


9/19

Yerleşim Yeri KoşullarıKentsel kesimde kentsel yaşama özgü değerlerve sağlık hizmetlerine ulaşabilme kolaylığıbireylerin semptomlar belli belirsizken hatta hiç

yokken sağlık kontrollerine başvurmalarındaetkili olmaktadır. Kırsal kesimde, yeterli derecede sağlık kuruluşuve sağlık insan gücünün olmaması, yakındakisağlık kuruluşlarına olan mesafeninuzunluğunun yanı sıra gelir ve eğitim düzeyinindüşük olması temel sağlık hizmetlerindenyararlanmayı olumsuz etkilemektedir.


10/19

Yerleşim Yeri Koşulları Kentler giderek daha zengin olanların ve daha yoksulolanların belirginleştiği ve toplumsal eşitsizliklerin netolarak görüldüğü mekanlar olmakta ve bu durum maddebağımlılığı, suç ve şiddet oranlarında artışa ve bir

güvensizlik ortamının oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Gerek zamansızlık, gerekse güvensizlik ya da bencilliksonucu komşular, akraba ve arkadaşlarla kurulan yakınilişkiler zayıflamakta ve bireyin aidiyet duygusu yokolmaktadır.

Bunların sonucu olarak bireyler daha fazla yalnızkalmaktadır. Yalnızlık duygusu ve toplumdan izole olmadepresyona eğilimi artırabilmektedir


11/19

Türkiye’de Yerleşim YeriKoşulları

1950’lerde nüfusun % 75’i kırsal alanda yaşarken 1997sayımı sonuçlarına göre bu oran % 35’e düşmüş olupnüfusun üçte ikisi kentsel alanlarda yaşamaktadır. Bu durum nüfus yoğunluğuna göre sağlık politikalarınıngözden geçirilmesi ve yeniden planlamagerektirmektedir.Örneğin 1000 kişilik bir köye bir sağlık ocağı düşecekşekilde bir planlama yapılmışsa, birçok köy sağlıkocağından mahrum kalacak demektir. Kalabalıklaşan kentlerde ise hastanelerde yığılmalargözlenmektedir. Sağlık hizmeti veren kuruluşlar kalabalıkkent nüfusunun sağlık ihtiyaçlarını yeterincekarşılayamamaktadır.


12/19

Toplumsal FaktörlerToplumsal faktörler sağlık -hastalık olgusunu doğrudan vedolaylı biçimde etkileyebilir.Örneğin, bir toplumda yaşanan ekonomik krize bağlı olarakbireylerin gelir kaybı ve mesleki statülerinde düşmeyaşanmakta; bunun sonucunda kişiler beslenme, giyinme,barınma, eğitim ve sağlık giderlerinin karşılayamamaktadır.Tüm bu olumsuz hayat şartları hastalıklara yatkınlığıartırmaktadır.Burada yaşanan ekonomik kriz bireylerin gelirleri üzerindedoğrudan etkili olurken, gelir düşüklüğüne bağlı olarak yaşam

şartlarının kötüleşmesi ve hastalıklara zemin hazırlamaüzerinde dolaylı bir etkiye sahiptir diyebiliriz.


13/19

Toplumsal Faktörler Doğrudan etkileyen toplumsal faktörler:

Toplumsal cinsiyetMedeni durum

AileEğitim MeslekStatü Sınıf Yaşam Tarzı


14/19

Toplumsal CinsiyetCinsiyet rolleri toplumsal olarak yapılanır, bu nedenlezamana ve toplumdan topluma değişiklik gösterir. Ev içerisinde otorite figürünün erkek olduğu, karar vermeyetkisinin erkeğe ait olduğu bazı ailelerde kadının sağlıkhizmetleri kullanımı engellenebilir.Erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollerdenbeklentilerin yüksek olması onların sağlığını da olumsuzolarak etkileyebilmektedir.Erkeklerden ailenin geçimini temin etmesi beklenentoplumlarda erkek, fiziksel ve mental sağlığını bozacakölçüde çok uzun süre çalışabilmektedir. Benzer şekilde

“gerçek erkek” konusundaki sosyal beklenti, erkeğinhasta olduğunda kendisini güçsüz hissedip yardımaramasını güçleştirebilmektedir


15/19

Medeni DurumMedeni durum ve sağlık ilişkisi üzerine yapılanaraştırmalar, evli olanların olmayanlara göre yaşambaşarısı, psikolojik iyilik hali, fiziksel sağlık, yaşambeklentisi ve mutluluğu kapsayan çeşitli boyutlarda

sağlık avantajlarına sahip olduğunu göstermektedir. Evlilikle ilgili sosyal bütünleşme ve sosyal destekdüzeyinin yüksek olmasına bağlı sağlık yararları erkekleriçin daha yüksektir. Evliliğin bitmesiyle bu kaynaklarınkaybı erkeklerin sağlığıyla ilgili güçlü bir negatif etkiye

sahiptir.Evliliğin bitmesiyle beraber sosyal desteğin kaybıkadınların sağlığını çok az etkilemekte veyaetkilememektedir


16/19

AileAile, kişinin sağlığını bozan değişik etmenlerinhazırlayıcısı ya da ortadan kaldırıcısı olarak etkidebulunur.Ebeveynlik rolleri, çocuk yetiştirme tarzları ve çocuklarlaolan ilişkiler ailenin içinde bulunduğu topluma göredeğişiklikler göstermektedir.Ailenin çocuklarına karşı sevgi ve disiplin öğelerinedayanan tutumlarındaki farklılıklar çocuğun ruhsal vetoplumsal gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Aşırı koruyuculuk ya da ilgisizlik, disiplinsizlik ya da aşırıdisiplin, anne- baba tutumları arasında tutarsızlık gibitutumlar çocuğun sağlıklı ruhsal gelişiminiengelleyebilmekte ve ruhsal bozukluklara zeminhazırlayabilmektedir


17/19

Eğitim Eğitimin niteliği, mesleki statü ve gelir üzerine etkidebulunarak bireyin sağlığını etkileyebilmektedir.Yüksek eğitim yüksek mesleki başarıyı ve gelirisağlamakta, bu durum da sağlıklı olma şansınıartırmaktadır. Eğitim düzeyi sağlık eğitimi mesajlarını alma durumuüzerine etki ederek (sigaranın tehlikeleri, düzenli sağlıkkontrollerinin önemi vb.) sağlığı koruyucu davranışlar vesağlıklı yaşam tarzı yoluyla yetişkin sağlığınıetkilemektedir.Eğitim düzeyi yüksek olanların daha düşük oranda sigarave alkol tükettikleri, daha bilinçli beslendikleri ve düzenlisağlık kontrolleri yaptırdıkları bildirilmektedir.


18/19

MeslekKişinin toplum içerisinde prestijli bir meslek grubundabulunması kendine olan özgüvenini artırırken, özellikletoplumun olumsuz önyargılarının fazla olduğu bir mesleğiicra etmesi ise aksine benlik saygısını düşürebilmektedir.

Çalışma ortamında aşırı sıcak veya soğuk ortam, gürültü,yetersiz havalandırma ve aydınlanma gibi fizikseletmenler; virüs, bakteri, mantar gibi biyolojik etmenlerve kurşun, civa, asit gibi kimyasal etmenler çalışanlarınsağlığını önemli ölçüde etkilemektedir

Bu etkenler kontrol altına alınmadığı hallerde ortayaçıkabilen meslek hastalıkları, kişilerin sadece hastalık yada sakatlık şeklinde sağlıklarını değil, kimi zaman ölümlesonuçlanarak yaşamlarını önemli ölçüde tehditetmektedir.


19/19

Gelir

Documents

255055402 Hastalık Toplumsal İlişkiler