4

მოკლე შეჯამება

წინამდებარე კვლევა ჩატარდა გაეროს განვითარების პროგრამისდაკვეთით გაეროს ერთობლივიპროგრამის „გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობისთვის საქართველოში“ ფარგლებში. გაეროსერთობლივი პროგრამა ხორციელდება გაეროს სამი სააგენტოს - გაეროს განვითარების პროგრამის(UNDP),გაეროსქალთაორგანიზაციისა(UNWomen)დაგაეროსმოსახლეობისფონდის(UNFPA)მიერ,შვედეთისსაერთაშორისოგანვითარებისსააგენტოს(SIDA)დაფინანსებით. პროგრამასაქვსსამიძირითადიმიზანი:

გაეროსგანვითარებისპროგრამისკომპონენტიძირითადაქცენტსქალთაპოლიტიკურდაეკონომიკურგაძლიერებაზე აკეთებს. მისი მიზანია პოლიტიკურ პროცესებში ქალთა უფრო აქტიური მონაწილეობისხელშეწყობადამათიეკონომიკურადგაძლიერება.

წარმოდგენილიკვლევითიპროექტისძირითადიმიზანიაქართულისაზოგადოებისდამოკიდებულებებისშესწავლაგენდერულთანასწორობასთანმიმართებაში,განსაკუთრებულიაქცენტითქალებისმონაწილეობაზეპოლიტიკასადაბიზნესში.

კვლევითი პროექტი მოიცავს რაოდენობრივ და თვისებრივ კვლევით კომპონენტებს. რაოდენობრივიკვლევისფარგლებშიჩატარდა1760პირისპირინტერვიუმთელისაქართველოსმასშტაბით.თვისებრივიკვლევისფარგლებშიჩატარდა16ფოკუსურიჯგუფიქალაქისადასოფლისმაცხოვრებელქალებთან-8ჯგუფიჩატარდასამეგრელოში,ხოლო8კახეთში.

რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის შედეგებმა ერთმანეთი შეავსო, რამაც საშუალება მოგვცა,წარმოგვედგინაძირითადიმიგნებებიდამათზედაყრდნობითშემუშავებულირეკომენდაციები.

გამოკითხვამ ნათლად აჩვენა, რომ საქართველოში ჯერ კიდევ მყარია ტრადიციული შეხედულებებიგენდერულროლებზე:ქალისფუნქციააშვილებისმოვლადააღზრდა,საშინაოსაქმეებისკეთება,ხოლოკაცის -ოჯახისეკონომიურიუზრუნველყოფა.მიუხედავადიმისა,რომამჟამადოჯახისმარჩენალთა30%ქალია,მოსახლეობასმიაჩნია,რომესარარისიდეალურიმდგომარეობადათუიქნებაშესაძლებლობა,უმჯობესიაქალიარმუშაობდესანნაკლებადდატვირთული,„ქალისთვისშესაფერისი“სამუშაოჰქონდეს.ასევე,ქალიქმრისმორჩილიუნდაიყოსდადაუთმოსკაცსლიდერისპოზიციასხვადასხვაასპარეზზე.

ზემოთ ჩამოთვლილი გენდერული როლები საზოგადოებას ქალის და კაცის არსის ბუნებრივგაგრძელებად მიაჩნია. მაგალითად, ის, რომ ქალი შვილს აჩენს და მასზე ზრუნავს, აძლევს მასუპირატესობას, იყოს უკეთესი მასწავლებელი, რომელიც სახლის გარეთაც ბავშვების აღზრდითაადაკავებული. ხოლო კაცი, როგორც უფრო აქტიური და მებრძოლი, მოიაზრება პოლიტიკაში, სადაცლიდერობის, გადაწყვეტილებების მიღების უნარებია საჭირო და ა. შ. ქალის მიერ ბავშვის გაჩენისფუნქციასთანაადაკავშირებულიისშეხედულებაც,რომკაცისმშობიარობაზედასწრებაგამოკითხულთადიდ ნაწილს ვერ წარმოუდგენია და მიუღებლად მიაჩნია. ასევე, თითქმის ყველა ეთანხმება იმას,რომ ქალს დამსაქმებელი უნდა აძლევდეს დეკრეტულ შვებულებას, ხოლო, კაცთან დაკავშირებითიგივემოსაზრებაგამოკითხულთამხოლოდ40%-საქვს.გავრცელებულიშეხედულებითკაცისბუნებასშვილების, განსაკუთრებით ახალდაბადებულების, აღზრდა არ შეესაბამება, შესაბამისად, მათიდეკრეტულშვებულებაშიგასვლაარარისსაჭირო.

საზოგადოებაში კვლავ ძლიერიაორმაგი მორალი. ის,რაც ეპატიება კაცს, არეპატიება ქალს, ქალისქცევაკონტროლდებაკაცის,დაზოგადადმთელისაზოგადოების,მხრიდანმეტად,ვიდრე-კაცის.

• ქალთაპოლიტიკურიდაეკონომიკურიგაძლიერება• ქალთამიმართძალადობის,განსაკუთრებითოჯახურიძალადობის,აღმოფხვრა• მოსახლეობისსექსუალურიდარეპროდუქციულიუფლებებისრეალიზაცია

5

მთლიანობაში,ამკვლევისშედეგებიიმეორებსწინაწლებშიჩატარებულიმსგავსიკვლევებისშედეგებსდა ისინი ყველა ერთად აჩვენებს, რომ საქართველო კვლავ მასკულინური, პატრიარქალური ქვეყნაა,რომელშიც,დომინანტურიპოზიციაკაცებსუჭირავთ.გამოკითხვამაჩვენა,რომკაცებიმეტადამართლებენამგვარდომინანტურპოზიციას,ვიდრექალები.ქალებმაკიიციან,რომმათიროლიდაქვემდებარებულიადარომბევრირამისდათმობაუწევთ.ამან,თავისმხრივ,არშეიძლებაარგამოიწვიოსსტრესი,უარყოფითიემოციები. ამის კომპენსაციისთვის, ქალები ირჩევენ ტანჯულისროლსდა ამით ამაყობენ. მათი აზრით,ქართველი ქალი, სხვა ქვეყნის ქალებთან შედარებით, მეტი ამტანობით გამოირჩევა. მით უმეტეს, რომსაზოგადოებაცმოითხოვსქალისაგან,მოითმინოსშეურაცხყოფაქმრისგანოჯახისშენარჩუნებისმიზნითდაიყოსამტანი,ნაზი,დამთმობი,ოჯახისერთგულიადამიანი.ამმდგომარეობასამტკიცებსასევეშეხედულება,რომგაშორებაოჯახისდანგრევადაღიქმებასაზოგადოებაში.

ერთიშეხედვით,ამმონაცემებთანშეუსაბამობაშიმოდისმაჩვენებელი,რომლისმიხედვითაც,ქალებიუფროარიან ცხოვრებით კმაყოფილი, ვიდრე - კაცები. სავარაუდოდ, ქალებს ა. ნაკლები ამბიცია აქვთ, ნაკლებითვითშეფასება და ბ. ახერხებენ ტრადიციული გენდერული ფუნქციების რეალიზებას ოჯახში, ხოლო კაცისათანადოდვერრეალიზდებაამჟამინდელიეკონომიკურისიტუაციის,ანუ,უმუშევრობისმაღალიდონისფონზე.

ასევე,აღსანიშნავიამონაცემი,რომლისმიხედვითაც,გამოკითხულთასაკმაოდმაღალირაოდენობაუჭერსმხარსგენდერულკვოტებს(65%)პარლამენტში,პოლიტიკურპარტიებში,მაღალაღმასრულებელპოზიციებზე.ვფიქრობთ,შესაძლომიზეზიკითხვისფორმულირებაა:„მომხრეხართკვოტურისისტემის,რომლისმიხედვითქალებისგარკვეულირაოდენობააუცილებლადუნდაიყოს...“რესპონდენტებიგანსხვავებულინტერპრეტაციასუკეთებდნენ სიტყვებს: გარკვეული რაოდენობა, ამჟამად არსებული 10% პარლამენტში, ასევე გარკვეულირაოდენობაა.

გამოკითხულთადიდმანაწილმაიცის,რასნიშნავსგენდერულითანასწორობა,თუმცა,ესარნიშნავს,რომმოსახლეობა ამის მომხრეა. მართალია,ფოკუს-ჯგუფების წევრების უმეტესი ნაწილიდეკლარირებისდონეზეეთანხმება გენდერულითანასწორობის იდეას,თუმცა,როგორც კვლევის შედეგების მრავალმხრივი ანალიზი(ფოკუს-ჯგუფებისმონაწილექალებისმიერგამოხატულიშეხედულებებიდარაოდენობრივიკვლევისშედეგები)აჩვენებს,ქალებისგარკვეულინაწილიმაინცგენდერულიროლებისტრადიციულიგანაწილებისმომხრეა. გამოკითხულთააზრით,კაციუკეთესიბიზნესლიდერია,ვიდრექალი.ზოგადად,ნებისმიერისაქმეკაცსუკეთგამოსდისდარათქმა უნდა, პოლიტიკა, პირველრიგში, კაცის საქმეა. ქალი პოლიტიკაში წარმოუდგენიათ,თუმცა,ისევ„ქალისბუნებისთვისშესაფერის“პოზიციებზედასფეროებში,როგორიცააჯანდაცვა,კულტურადაა.შ.როგორცრაოდენობრივმა,ისეთვისებრივმამონაცემებმააჩვენა,რომქალებიპრაქტიკულადარარიანმოტივირებული აქტიურად ჩაერთონ პოლიტიკაში. პოლიტიკასთან შედარებით, ბიზნესის სფერო მათ უფროწარმოუდგენიათსაქმიანობისასპარეზად.

წინამდებარეკვლევისმონაცემებიეთანხმებამანამდესაქართველოშიჩატარებულიკვლევებისრაოდენობრივდათვისებრივმონაცემებს.მაგალითად,2010წელსგამოქვეყნებულიოჯახშიძალადობისკვლევა(ჩიტაშვილიდა სხვები, 2010)1 აჩვენებს, რომ ქალი უნდა დაემორჩილოს მეუღლეს, აიტანოს ძალადობა მეუღლის, ანპარტნიორისმხრიდან,გაშორებააღიქმება,როგორცტრაგედია,ოჯახისდანგრევა;2008წელსჩატარებულიკვლევა(ჯავახიშვილი,2008)2აჩვენებს,რომსაზოგადოებისათვისმისაღებიქალისთვისებებიასიკეთე,ოჯახისერთგულება,სინაზე,პასიურობა,ხოლოკაციაქტიურიდაოჯახისმარჩენალიუნდაიყოს;CEDAW-საღსრულებისკვლევასაქართველოში(ზარდიაშვილიდასხვები,2011)3აჩვენებს,რომსაქართველოსმოსახლეობისაშკარაუმრავლესობასსმენიაგენდერულითანასწორობისშესახებ,თუმცა,გენდერულითანასწორობა,60%-ისაზრით,საქართველოშიმიღწეულიარარის,კვოტებისსისტემასკიმხარსუჭერდაგამოკითხულთა40%.

1 ჩიტაშვილი,ჯავახიშვილი,არუთინოვა,წულაძე,ჩაჩანიძე(2010).ქალთამიმართოჯახშიძალადობისსაკითხებისეროვნულიკვლევასაქართველოში. თბილისი,UNFPA.

2 Javakhishvili,N.(2008).MatingPreferencesinChoosingaFuturePartner.DoesGeorgiarepeatthesameworldwidetrend?Cognition,Brain,and Behavior,anInterdisciplinaryJournal.VolumeXII,No4,pp.509-520.

3 ზარდიაშვილი,ჯავახიშვილი,დელემენჩუკი,აბრამიშვილი,კუპრავა-შარვაშიძე(2011).კონვენციაქალისდისკრიმინაციისყველაფორმისლიკვიდაციის შესახებCEDAW-საღსრულებისკვლევასაქართველოში.მაწილიპირველი,თბილისი.

6

1. შესავალი

2. კონტექსტუალური ანალიზი და კვლევის წინაპირობა4

მოცემული დოკუმენტი წარმოადგენს კვლევის ანგარიშს, რომელიც მომზადდა კვლევითი პროექტის“საზოგადოებრივი დამოკიდებულებების კვლევა გენდერულ თანასწორობაზე პოლიტიკასა და ბიზნესში”ფარგლებში. ანგარიში მომზადდა ეისითის მიერ გაეროს ერთობლივი პროგრამის „გენდერულითანასწორობისხელშეწყობისთვისსაქართველოში“ფარგლებში.

ანგარიში წარმოადგენს რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის შედეგების ანალიზს გენდერულთანასწორობაზესაზოგადოებრივიდამოკიდებულებებისშესახებსაქართველოში.კვლევაგანსაკუთრებულყურადღებას უთმობს ქალების პოლიტიკურ და ეკონომიკურ აქტივობებში ჩართულობას. ანგარიშშიასევე მოცემულია სიტუაციური ანალიზი პოლიტიკური და ეკონომიკური გარემოს გენდერულ ასპექტებზესაქართველოში.

რაოდენობრივმაკვლევამმოიცვამთელისაქართველო(საქართველოსმიერკონტროლირებადიტერიტორია),ხოლოთვისებრივიკვლევაგანხორციელდაორრეგიონში,კერძოდ,სამეგრელოსადაკახეთში.

კვლევითიპროექტიმიმდინარეობდა2013წლისთებერვლიდანივლისამდე.რაოდენობრივიკვლევისსაველესამუშაოებიგანხორციელდააპრილში,ხოლოთვისებრივიკვლევაჩატარდამაისში.

ანგარიშშითავდაპირველადწარმოდგენილიაკვლევისმიზნებიდაამოცანებიდაკვლევისდიზაინი.ამისშემდეგწარმოდგენილიაკვლევისწინაპირობადაკონტექსტუალურიანალიზი,ხოლოანგარიშისძირითადინაწილი ეთმობა რაოდენობრივი და თვისებრივი კვლევის შედეგების მიმოხილვას. ანგარიშის ბოლოსწარმოდგენილიაკვლევისძირითადიდასკვნები.

გაეროს ერთობლივი პროგრამა “გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობისთვის საქართველოში”ხორციელდება გაეროს სამი სააგენტოს - გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP), გაეროს ქალთაორგანიზაციისა(UNWomen)დაგაეროსმოსახლეობისფონდის(UNFPA)მიერ,შვედეთისსაერთაშორისოგანვითარებისსააგენტოს(SIDA)დაფინანსებით. პროგრამასაქვსსამიძირითადიმიზანი:

გაეროს ერთობლივ პროგრამაში გაეროს განვითარების პროგრამის კომპონენტი ძირითად აქცენტსქალთაპოლიტიკურდაეკონომიკურგაძლიერებაზეაკეთებს.მისიმიზანიაპოლიტიკურპროცესებშიქალთაუფროაქტიურიმონაწილეობისხელშეწყობადამათიეკონომიკურადგაძლიერება.

4 ქვეთავშიმოცემულიინფორმაციაეფუძნებაშემდეგდოკუმენტს:გაეროსერთობლივიპროგრამასაქართველოში,TOR-საზოგადოებრივიაღქმის კვლევაგენდერულსაკითხებზეპოლიტიკასადაბიზნესში,2012.ქვეთავშიდამატებულიაბოლოწლებისინფორმაციასაკვლევსაკითხებთან დაკავშირებითეისითისმიერ.

• ქალთაპოლიტიკურიდაეკონომიკურიგაძლიერება• ქალთამიმართძალადობის,განსაკუთრებითოჯახურიძალადობის,აღმოფხვრა• მოსახლეობისსექსუალურიდარეპროდუქციულიუფლებებისრეალიზაცია

7

2.1. პოლიტიკური გარემო

საქართველოშიგენდერულითანასწორობისხელშეწყობისკუთხითმნიშვნელოვანინაბიჯებიგადაიდგა.ქალთამიმართყველანაირისახისდისკრიმინაციისაღმოფხვრისკონვენციისმიერ(CEDAW)http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ დაკისრებული ვალდებულებების შესრულებისპროცესში საქართველოს მთავრობამ მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწია.. 2010 წლის მარტშიპარლამენტმამიიღოკანონი„გენდერულითანასწორობისშესახებ“დაშეიმუშავაეროვნულისამოქმედოგეგმა. პარლამენტისგენდერულითანასწორობისსაბჭო,რომელიცთავიდანდროებითისამეთვალყურეოსტრუქტურაიყო,2010წლისმარტშიმუდმივმოქმედიორგანოგახდა.

ბოლო წლებში მიღწეული პროგრესის მიუხედავად, ქალები კვლავ ნაკლებად მონაწილეობენგადაწყვეტილების მიღების პროცესებში და ეკონომიკურად არამყარი პოზიციები უჭირავთ. გენდერულიუთანასწორობის ინდექსის5: http://hdrstats.undp.org/en/indicators/68606.html, მიხედვით,საქართველოგამოკითხულ137ქვეყანასშორის71-ეადგილსიკავებს.

ქალებისთვის განსაკუთრებით რთულია პარლამენტში, საქართველოს საკანონმდებლო ორგანოშიმოხვედრაარჩევნებისგზით.ბოლოორიათწლეულისგანმავლობაშიდეპუტატქალთარაოდენობაარასოდესაჭარბებდა 10 პროცენტს (1991, 1992, 1995, 1999, 2003 და 2008 წლების მოწვევის პარლამენტში(უმაღლესი საბჭო) ქალთარაოდენობა შესაბამისად შეადგენდა 6.8%, 5.6%, 7%, 6.4%, 9.4%და 5%)6.ამჟამად,ქალთარაოდენობაუახლოვდება11%-ს,150დეპუტატიდან17ქალია.

საკანონმდებლო ინიციატივების მეშვეობით მიღწეული გარკვეული პროგრესის მიუხედავად,თვითმმართველობის ორგანოებში ქალთა რიცხვი ყოველი მომდევნო არჩევნების შემდეგ მცირდებოდა;1998წლისადგილობრივარჩევნებშიდაფიქსირებული14%-ისშემდეგ,ქალთაპროცენტულიმაჩვენებელი2002წელს12%-ზეჩამოვიდა.2006წლისოქტომბრისარჩევნებში1750არჩეულიპირიდანმხოლოდ195(11.14%)გახლდათქალი.ესმაჩვენებელიარც2010წლისადგილობრივარჩევნებზეგაუმჯობესებულა-ქალებიადგილობრივარჩეულხელისუფალთამხოლოდ11%-სწარმოადგენდნენ.

აღმასრულებელორგანოებშიცმცირეაქალთაწარმომადგენლობა.2012წლისაგვისტოში19მინისტრიდანმხოლოდხუთიიყოქალი.2013წლისივნისისმონაცემით,20მინისტრიდან,სამიაქალი,ანუ,პროცენტულიმაჩვენებელიკიდევუფროშემცირდა.

2.2. ეკონომიკური გარემო

დღესდღეობით ბევრ ოჯახში, ქალებს ოჯახის მარჩენალის ფუნქცია აკისრიათ. ეკონომიკურმადამოუკიდებლობამ ქალებს გარკვეული სახის ძალა შესძინა, თუმცა ეს ახალი სიტუაცია ტრადიციულგენდერულროლებსვერცვლისდაქალებისძირითადსაქმიანობადპარალელურადკვლავრჩებაოჯახზეზრუნვა-საოჯახოსაქმეები,ბავშვებისმოვლადაა.შ.

იმ ქალების უმრავლესობა, რომლებიც ოფიციალურ სექტორში არიან დასაქმებული, მუშაობენ სოფლისმეურნეობის,განათლების,ჯანდაცვისადამსუბუქიწარმოებისდარგებშიდაბალანაზღაურებადსამუშაოზე.შრომისბაზარზეარსებულვერტიკალურდაჰორიზონტალურგენდერულსეგრეგაციასნათელსხდისქალებისდასაქმებისმაღალიმაჩვენებელიდაბალანაზღაურებადსამუშაოებზეეკონომიკისნაკლებადშემოსავლიანდარგებში.

5 გაეროსგანვითარებისპროგრამისგენდერულიუთანასწორობისმაჩვენებელი.

6 საქართველოსეკონომიკისსამინისტრო,ქალებიდაკაცებისაქართველოში:სტატისტიკურიბუკლეტი(თბილისი,2008),55.საქართველოსპარლამენტი, www.parliament.gov.ge(ციტირებულია02აპრილი,2011).

8

საქართველოსსტატისტიკისეროვნულისამსახურისთანახმად,ბოლო13წლის(1999-2012)საშუალომონაცემით, დაქირავებით დასაქმებული ქალების საშუალო თვიური ნომინალური ხელფასი მამაკაცებისსაშუალოხელფასის54%-სშეადგენს.

დასაქმებისადაუმუშევრობისმაჩვენებლებისგენდერულჭრილშიგანხილვისასაღსანიშნავია,რომ2012წელს2011წელთანმიმართებაშიუმუშევრობისდონემამაკაცებში0.6პროცენტულიპუნქტითშემცირდა,ხოლოქალებში0.7პროცენტულიპუნქტითგაიზარდა.ასევეუნდააღინიშნოს,რომტრადიციულადქალებშიუმუშევრობის დონე ნაკლებია ვიდრე კაცებში. ამის ძირითადი მიზეზია ის, რომ დაუსაქმებელი ქალებისუმრავლესობადიასახლისიადა,შესაბამისად,არააქტიურიმოსახლეობისკატეგორიასმიეკუთვნება.ქალებშიარააქტიურობისდონეთითქმისორჯერაღემატებაკაცებშიანალოგიურმაჩვენებელს.2012წელსქალებშიარააქტიურობისდონემ შეადგინა42.6, ხოლოკაცებში21.8 პროცენტი. ამგვარად, კაცებთან შედარებითქალებშიდაბალიაროგორცაქტიურობისდონე,ასევედასაქმებისდონე7.

საქსტატისმიხედვით,ბიზნესკომპანიებისმხოლოდ20%-სხელმძღვანელობსქალი.CEDAW-საღსრულებისკვლევასაქართველოში(ზარდიაშვილიდასხვები,2011)აჩვენებს,რომსაქართველოსმოსახლეობის40%-ისაზრით,ქალებისაკმარისადარარიანჩართულიეკონომიკისსფეროშიდა60%თვლის,რომისინიმეტადუნდაჩაერთონეკონომიკისსფეროში8.

მიუხედავადიმისა,რომ პოლიტიკასადა ეკონომიკაში გენდერულისაკითხების სხვადასხვა კვლევებიმოიპოვება, მათი უმრავლესობა 2008 წლით თარიღდება. დროთა განმავლობაში საზოგადოებისდამოკიდებულებადააღქმებიიცვლება,ესგანსაკუთრებითგენდერულსაკითხსეხება,რომელიცმთლიანადსოციალურფენომენსწარმოადგენს.

პროექტისერთ-ერთიმთავარიმიზანიაპოლიტიკასადაბიზნესშიქალებისაქტიურიმონაწილეობისათვისხელისშემწყობიგარემოსშექმნას.შესაბამისად,კვლევისმთავარიამოცანასწარმოადგენსსაზოგადოებრივაღქმაშიცვალებადიტენდენციებისადააქტუალურიგენდერულისაკითხებისიდენტიფიცირება.

3. კვლევის მიზნები და ამოცანები

კვლევითიპროექტისძირითადმიზანსწარმოადგენდაქართულისაზოგადოებისდამოკიდებულებებისშესწავლა გენდერულ თანასწორობასთან მიმართებაში, განსაკუთრებული აქცენტით ქალებისმონაწილეობაზეპოლიტიკასადაბიზნესში.

კვლევისამოცანასწარმოადგენდაშემდეგიძირითადისაკითხებისშესწავლა:

• როგორესმისქართულსაზოგადოებასგენდერულითანასწორობა• რომელიაგენდერთანდაკავშირებულიყველაზემეტადგაბატონებულიშეხედულებებიდასტერეოტიპები• რაბარიერებიარსებობსქალისათვისეკონომიკურდაპოლიტიკურაქტივობებშიმონაწილეობის თვალსაზრისით• რომელბიზნეს-სექტორებშიმოიაზრებენქალებისაკუთართავსწარმატებულად• რაშეიძლებაიყოსქალებისთვისსტიმულიჩაერთონპოლიტიკურაქტივობებში

7 სტატისტიკისეროვნულისამსახური,დასაქმებადაუმუშევრობა,2012წელი(წლიური).ხელმისაწვდომია: http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/labour/dasaqmeba%20da%20umuSevroba%202012_pres-relizi.pdf

8 ზარდიაშვილი,ჯავახიშვილი,დელემენჩუკი,აბრამიშვილი,კუპრავა-შარვაშიძე(2011).კონვენციაქალისდისკრიმინაციისყველაფორმისლიკვიდაციის შესახებCEDAW-საღსრულებისკვლევასაქართველოში.მაწილიპირველი,თბილისი

9

4. კვლევის მეთოდოლოგია

კვლევითიპროექტიგანხორციელდასამძირითადეტაპად:

1. პირველეტაპზეჩატარდასაკაბინეტოკვლევა,რომლისფარგლებშიცმოხდამეორადიმონაცემების მოგროვება(საქართველოშიდამსოფლიოსმასშტაბითჩატარებულირელევანტურიკვლევები),რამაც შესაძლებელიგახადასრულყოფილისიტუაციურიანალიზი.

2. კვლევისშემდგომეტაპზეგანხორციელდარაოდენობრივიკვლევა,პირისპირინტერვიუსტექნიკის გამოყენებით.რაოდენობრივიკვლევისფარგლებშიჩატარდა1760ინტერვიუმთელისაქართველოს მასშტაბით.

3. კვლევისმესამეეტაპიმოიცავდაფოკუსურჯგუფურდისკუსიებსსამეგრელოსადაკახეთისსხვადასხვა ქალაქებსადასოფლებშიმოსახლე20-დან50წლამდეასაკისქალებთან.ფოკუს-ჯგუფებისრესპონდენტებს წარმოადგენდნენსხვადასხვაგანათლების,დასაქმებისსტატუსის,შემოსავლისდაოჯახურიმდგომარეობის მქონექალბატონები.

5. კვლევის შედეგები

ანგარიშის სტრუქტურა

კვლევისშედეგებისნაწილიშედგებაოთხიძირითადითემატურიქვეთავისგან:

1. ქალი და ოჯახი-ესთემატურინაწილიმოიცავსკვლევისმიგნებებსქალისროლისადაფუნქციისშესახებ ოჯახურგარემოში;

2. ქალი და კარიერა -ანგარიშისამნაწილშიმიმოხილულიადამოკიდებულებებიქალთადასაქმებასთან დაბიზნეს-აქტივობასთანმიმართებაში;

3. ქალი და პოლიტიკა -აღნიშნულინაწილიეთმობასაზოგადოებრივდამოკიდებულებებსქალების პოლიტიკაშიჩართულობასთნდაკავშირებით;

შენიშვნა: დეტალურიმეთოდოლოგიითდაკვლევისინსტრუმენტებითდაინტერესებისშემთხვევაში ხელმისაწვდომიაანგარიშისსრულივერსია.

10

4. ზოგადი საზოგადოებრივი დამოკიდებულებები, სტერეოტიპები და რწმენები- ესნაწილიმიმოიხილავსსაზოგადოებრივდამოკიდებულებებსსხვადასხვასაკითხებისშესახებ,რომლებიც პირდაპირთუირიბადუკავშირდებაქალისროლისადასტატუსისაღქმასქართულსაზოგადოებაში.

თავისმხრივ,თითოეულიქვეთავიშედგებაორიძირითადინაწილისგან,პირველნაწილშიაღწერილიათემასთან დაკავშირებული გამოკითხული რესპონდენტების ქცევა, ხოლო მეორე ნაწილში განხილულიაგამოკითხულთადამოკიდებულებებიიმთემაზე,რომელსაცეძღვნებაქვეთავი. კვლევისშედეგებისმეორე და მესამე ნაწილიპირდაპირპასუხობსკვლევისერთ-ერთძირითადმიზანს-იმბარიერებისიდენტიფიცირებას,რომელიცხელსუშლისქალებისუფროაქტიურჩართულობასპოლიტიკასადაბიზნესში.

თუმცა,იმდენადრამდენადაცქალისროლიოჯახშიმისიიდენტობისერთ-ერთიყველაზემნიშნვნელოვანიდეტერმინანტიაქართულისაზოგადოებისაღქმაში, კვლევაშიაუცილებელიიყოამასპექტზეყურადღებისგამახვილება,რასაც პირველი ნაწილი ეთმობა. ქალისოჯახთან მიმართების შესწავლა განსაკუთრებითმნიშვნელოვანიაიმდენად,რამდენადაცოჯახშიქალისსტატუსიდასაქმიანობაშეიძლებაწარმოადგენდესმისიპოლიტიკურთუბიზნესსაქმიანობაშიჩართვისხელისშემშლელფაქტორს.

მეოთხე ნაწილში განხილული საზოგადოებრივი სტერეოტიპები და რწმენები პირდაპირ თუ ირიბადკავშირშია ქალის პოლიტიკაში და ბიზნესში ჩართვის ბარიერებთან, შესაბამისად, მნიშვნელოვანი იყოკვლევაშიამსაკითხებისსიღრმისეულიშესწავლაც.

ანგარიშისბოლონაწილიეთმობაგამოკითხულთადემოგრაფიულ პროფილსა და ზოგად დახასიათებას.

შენიშვნა: ანგარიშშიმოყვანილიამხოლოდსტატისტიკურადსანდომონაცემები.ისჭრილები,რომლებიც არაღმოჩნდასტატისტიკურადმნიშვნელოვანიანგარიშშიარარისწარმოდგენილი.ერთეულ შემთხვევებშიანგარიშშიმოცემულიასტატისტიკურადარასანდომონაცემი,თუმცა,ასეთ შემთხვევებშიარისმოცემულიშესაბამისიშენიშვნა.არარისრეკომენდებულისტატისტიკურად არასანდომონაცემისგანზოგადებამთელსმოსახლეობაზე.

5.1. ქალი და ოჯახი

წინამდენარექვეთავიმიმოიხილავსსაზოგადოებრივდამოკიდებულებებსოჯახშიქალებისროლისადაფუნქციებისშესახებ.აღნიშნულქვეთავშიწარმოდგენილიინფორმაციადამოუკიდებელღირებულებასთანერთად მნიშვნელოვანია იმდენად,რამდენადაც მიანიშნებს ქალთა პოლიტიკაშიდა ბიზნეს-საქმიანობაშიჩართვისიმბარიერებზე,რომლებიცოჯახსუკავშირდება.ქვეთავშიწარმოდგენილიაროგორცრაოდენობრივი,ისეთვისებრივიკვლევისშედეგები.

5.1.1. ოჯახის სტრუქტურა და ქცევა ოჯახში

კვლევისფარგლებშისაინტერესოიყოიმისშესწავლა,თუროგორისტრუქტურააქვსოჯახსსაქართველოში,ასევე ქცევის რა მოდელები არსებობს ქართულ ოჯახში, როგორაა განაწილებული სხვადასხვა ფუნქციაოჯახისწევრებსშორისდარამოვალეობებიაკისრიამამაკაცსდაქალსოჯახში.

11

ოჯახის სტრუქტურა

როგორცრაოდენობრივიკვლევისშედეგებიაჩვენებს,ქორწინებაშიიმყოფებადაამჟამადმეუღლესთანერთადცხოვრობსმოსახლეობისნახევარზემეტი(54%).მოსახლეობის9%მეუღლესთანერთადარცხოვრობს,თუმცა ზოგიერთი მათგანი კვლავ ოფიციალურ ქორწინებაში იმყოფება (4%). ყოველი მეხუთე ადამიანიდაუოჯახებელია(21%),ხოლოგამოკითხულთა5%აცხადებს,რომგანქორწინებულია.აღსანიშნავია,რომგანქორწინებულთარიცხვიუფროდიდიაქალაქისტიპისდასახლებაში(7%)სოფლისტიპისდასახლებებთანშედარებით(2%).გამოკითხულიქალების18%ქვრივია,ასეთისტატუსისმქონემამაკაცებისწილიკიარაღემატება5%-ს.ქორწინებისგარეშეპარტნიორთანერთადცხოვრობსმოსახლეობის7%.

მოქალაქეების უმეტესობა სამოქალაქო ქორწინებაში იმყოფება (95%), ხოლო მოსახლეობის 37%იმყოფებასაეკლესიოქორწინებაში.აღსანიშნავია,რომახალგაზრდარესპონდენტებისუფროდიდინაწილიიმყოფებასაეკლესიოქორწინებაშივიდრეუფროსიასაკის.

ჩვეულებრივ,ოჯახებისაშუალოდ4წევრისგანშედგება,რომელთაშორისაცსაშუალოდ1წევრი6-დან18წლამდებავშვია.

ოჯახების უმეტესობა (63%) ცალკე ცხოვრობს, 28% კაცის მშობლებთან ან ნათესავებთან, 9% კიქალისმშობლებთანანნათესავებთანერთად.ამშემთხვევაშისაინტერესოამონაცემისასაკობრივჭრილშიგანხილვა:რესპონდენტთაასაკისმატებასთანერთადიზრდებაიმადამიანთარიცხვი,ვინცმარტოცხოვრობს.ახალგაზრდაწყვილების(18-24ასაკობრივიკატეგორია)მხოლოდ14%არცხოვრობსმშობლებთანერთად.(იხილეთცხრილი#1).

ქალისა და კაცის ქცევა ოჯახში

როგორცკვლევისშედეგებიცხადყოფს,სახლშიარსებულისაქმე,რომელიცოჯახისწევრებისმოვლას(საჭმლისმომზადება,ოჯახისავადმყოფიწევრისმოვლა,ბავშვისმოვლადაა.შ.)დასახლისწესრიგშიყოფნასუკავშირდება (სახლის დალაგება, სარეცხის გარეცხვა/გაფენა და ა.შ.) ძირითადად ქალის მოვალეობასწარმოადგენს.

ქალების უმეტესობისათვის სარეცხის გარეცხვა, სარეცხის გაფენა და სახლის დალაგება ისეთიმოვალეობებია, რომლებსაც ისინი ძირითადად თვითონ, მეუღლის დახმარების გარეშე ახორციელებენ.ასევე, ცალსახადქალისმოვალეობადაღიქმებაოჯახის ავადმყოფიწევრის მოვლაც, ქალების მხოლოდ17%თვლის,რომამშრომასკაციცდაქალიცთანაბრადინაწილებს,მაშინროდესაციგივესკაცების24%აცხადებს.(იხილეთდიაგრამა#1).

12

აღმოჩნდა,რომბაზარშიანსაყიდლებზესიარულიკაცებისდაქალებისთითქმისერთნაირიწილისთვისისეთ საქმიანობად აღიქმება,რომელსაცორივე მათგანი თანაბრად ან ერთად ახორციელებს, საჭმლისმომზადებაკიყოველთვისანძირითადადქალებისმოვალეობაა.რაცშეეხებასახლიდანნარჩენებისადანაგვისგატანას,უფრომეტიქალიმიიჩნევს,რომამასყოველთვისისაკეთებს,ვიდრეკაცი.ქალების31%ხოლოკაცების33%თვლის,რომორივესთანაბრადგააქვსსახლიდანნაგავი.(იხილეთდიაგრამა#2)

კაცების 67% აცხადებს, რომ ყოველთვის ან ჩვეულებრივ მის მოვალეობაში შედის სახლში რაიმესშეკეთება ან რემონტი. გადასახადების გადახდა კი ქალებისა და კაცების 36%-36%-სათვის თანაბრადგანხორციელებადიაქტივობაა.(იხილეთდიაგრამა#3)

13

როგორც აღმოჩნდა, ბავშვის მოვლასთან დაკავშირებულ საკითხებში, კაცი ყველაზე მეტად ბავშვისექიმთან ვიზიტში იღებს მონაწილეობას, მამაკაცების 44% აცხადებს, რომ ბავშვი ექიმთან მეუღლესთან/პარტნიორთანერთადანთითქმისთანაბრადდაჰყავთ,ამმოსაზრებასქალების38%იზიარებს.რაცშეეხებაბავშვის ყოველდღიურ მოვლას, დაძინებას და მასთან ავადმყოფობის ჟამს დარჩენას, ამ აქტივობებისგანხორცილებაუმეტესშემთხვევაშიქალსმარტოსუწევს.(იხილეთდიაგრამა#4)

ქალების 65%-ზე მეტი აცხადებს, რომ ბავშვი სკოლაში/ბაღში, სპორტზე ან გასართობად უმეტესადთავად დაჰყავს. კაცების და ქალების თითქმის ერთი მესამედი თვლის, რომ ამ აქტივობას მეუღლეები/პარტიონერები თანაბრად ან ერთად ახორციელებენ. რაც შეეხება გაკვეთილების მომზადებას, ქალებისუმრავლესობაამბობს,რომ,ძირითადად,ისინიეხმარებიანბავშვებსმეცადინეობაში,თუმცააღსანიშნავია,რომ მამაკაცების აღქმა ამ აქტივობის თანაბრად ან ერთად განხორციელების შესახებ განსხვავდება

14

ქალებისგან,მამაკაცების25%თვლის,რომგაკვეთილებისმომზადებაშითანაბრადეხმარებიანშვილებს,იგივესკიქალებისმხოლოდ12%იზიარებს.(იხილეთდიაგრამა#5).

შვილებთან სერიოზულ თემებზე ან რთულ საკითხებზე საუბრისას ორივე მშობელი თანაბრად იღებსმონაწილეობას, ამ მოსაზრებას ქალებისა და კაცების თითქმის ორი მესამედი ეთანხმება. შემთხვევა,როდესაცრთულდასერიოზულთემებზექალსმარტოსუწევსბავშვებთანსაუბარი,ქალებისაღქმით,26%-ია(ძირითადადანყოველთვისქალი),ხოლომამაკაცებისაზრით,12%(ძირითადადანყოველთვისქალი).ოჯახშიშექმნილირთულისიტუაციებიდანგამოსავლისმოძიებამამაკაცებისერთიმეხუთედისთქმით,მათიმოვალეობაა,ძირითადადკი,პრობლემურსაკითხებზემსჯელობადასაბოლოოგადაწყვეტილებისმიღებაერთობლივიძალებითხდება(43%).

საინტერესოა,რომდამოკიდებულებებისდონეზეგამოკითხულთა54%-სმიაჩნია,რომქალიდაკაცითანაბარდროსუნდაუთმობდნენშვილებისაღზრდას,ხოლო45%ასეარფიქრობს.რესპონდენტთა51%თვლის,რომქალიდაკაცითანაბრადუნდააკეთებდნენოჯახისსაქმეებს,ხოლო46%მათარეთანხმება.(იხილეთცხრილი#2).

15

თუ აღნიშნულ მონაცემს გენდერის ჭრილში გავაანალიზებთ, დავინახავთ, რომ გამოკითხულირესპონდენტებიდან მცირედით უფრო მეტი ქალი (66%) ეთანხმება მოსაზრებას,რომ ქალისდასაქმებისშემთხვევაში მისმა მეუღლემ თავის თავზე უნდა აიღოს საოჯახო საქმეების ძირითადი ნაწილი. ასევე,მამაკაცებთანშედარებითუფრომეტიქალი(57%)თვლის,რომკაცმაიმდენივედროუნდადაუთმოსბავშვებისაღზრდას და მოვლას, რამდენიც ქალმა. კაცის სახლის/საოჯახო საქმეებში ჩართვასთან მიმართებაშიგენდერთაშორისდიდიგანსხვავებაარფიქსირდება.

თუმცა, ქალების დაახლოებით ორი მეხუთედი თვლის, რომ საოჯახო საქმეების მხრივ, ისინი თავიანთმეუღლეებთან/პარტნიორებთან შედარებით ბევრად მეტს აკეთებენ, აღსანიშნავია, ისიც, რომ მამაკაცებისდაახლოებით იგივე წილი აღიარებს, რომ მათი მეუღლეები/პარტიორები მათთან შედარებით ბევრად მეტსაკეთებენ. ქალებისადა მამაკაცებისდაახლოებითერთიმეხუთედი კითვლის,რომ მათი წვლილისაოჯახოსაქმეებშითანაბარია.

რაც შეეხება ბავშვის მოვლასთან დაკავშირებულ სამუშაოს, ქალების 63% თვლის, რომ ის მეუღლეზე/პარტნიორზებევრადმეტსაკეთებს,ქალისმიერბევრადუფრომეტისამუშაოსგაწევასკიმამაკაცებისმხოლოდ56%აღიარებს.მამაკაცებისადაქალებისდაახლოებითერთიდაიგივეწილი(11%,10%)თანხმდებაიმაზე,რომ ისინი თანაბრადიღებენ მონაწილეობას ბავშვისმოვლაში. (იხილეთ დიაგრამა#6). აღსანიშნავია, რომ კაციდა ქალი რესპონდენტებისაღქმები სახლში საქმისდა ბავშვების აღზრდასთანდაკავშირებული აქტივობებისგანაწილებასთან მიმართებაშისუბიექტურია და შესაბამისადგანსხვავებულია.ცალკეულიაქტი-ვობებისშესრულებისაღქმულიინტენსივობა დამოკიდებულიაიმაზე,თურამიაჩნიამამაკაცსთუ ქალს „თავის“ საქმედოჯახშიდარა მიაჩნია „მეუღლის“ საქმედ. ამ მხრივ საინტერესოა შეკითხვა იმისთაობაზე,თურამდენადკმაყოფილიაკაციდაქალიოჯახშისაქმისარსებულიგადანაწილებით.ქალების51%მეტ-ნაკლებადკმაყოფილიათავისოჯახშიარსებულიშრომისგანაწილებით,ქალებისზუსტად

16

იგივეწილი(51%),აცხადებს,რომმსგავსიგანაწილებითმათიმეუღლეებიძალიანკმაყოფილებიარიან.რაცშეეხებამამაკაცებს,მათი50%ოჯახშიარსებულიგანაწილებითძალიანკმაყოფილიადათვლის,რომაღნიშნულიგადანაწილებით მათი მეუღლეც კმაყოფილია (44%). აღმოჩნდა, რომ ოჯახში საქმეების გადანაწილებითუკმაყოფილოქალებისმხოლოდ9%-ია,ხოლოკაცების4%.(იხილეთცხრილი#3)

აქვე საინტერესოა თვისებრივი კვლევის ერთ-ერთი მიგნების მოყვანა: ფოკუს-ჯგუფების მონაწილეებისნაწილიაღნიშნავდა,რომკაცისთვის„ქალისკუთვნილი“ოჯახისსაქმისგაკეთებამიუღებელიადაეს„ქალისსირცხვილია“.ასევე,ზოგიერთიქალისაზრით,კაცი,რომელიცჭურჭელსრეცხავსანსახლსალაგებსმათთვის„კარგავსმამაკაცურობას“დანაკლებადპატივსაცემიხდება.ბუნებრივია,როდესაცქალებისნაწილსმსგავსიდამოკიდებულებააქვს,მამაკაცებისსაოჯახოსაქმეებშიჩართვისდაბალიინტენსივობაგასაკვირიაღარარის.

ნამდვილადარვთხოვ„ფეირი“აიღოსდაჭურჭელიგარეცხოს.არარისლამაზი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

არცდავარეცხინებ,ეგქალისსირცხვილია.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

ორიახლობელიკაციმყავსგოგონებო,ორივე60წლამდედამემინახიაორივე,კარტოფილსრომწვავს,მწნილებსრომდებს,რომრეცხავს.ერთიარისჩემიმამამთილისმხრიდანდაბოდიშიდასულაგინებს.მაგრამერთიადედისმხარე,დედაჩემისსახლთანმეზობელიკაცი.მაგრამესორივეიმდენადმამაკაცურებიარიანდარომგამოვლენქართულიტრადიციულიმამაკაცურიიერიაქვთ,რომშენვერმიხვდებიიმას,რომსახლშიაკეთებენამას.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

5.1.2. ოჯახთან დაკავშირებული ღირებულებები, წარმოდგენები, დამოკიდებულებები

ოჯახში არსებული ქცევის მოდელები და რეალობაში არსებული ფუნქციების გადანაწილება ოჯახისწევრებსშორის,რაცწინაქვეთავშიიყომიმოხილული,ბუნებრივიაეფუძნებაწარმოდგენებსდარწმენებსიმისშესახებ,თუროგორ უნდა იყოს მოწყობილი ოჯახი.შესაბამისად,ძალიანმნიშვნელოვანიიყოოჯახშიარსებულიქცევისმოდელებთანერთადკვლევისფარგლებშიმომხდარიყოიმისშესწავლა,თურარწმენებიდადამოკიდებულებებიუდევსსაფუძვლადქართულისაზოგადოებისწევრებისქცევას.

როგორც კვლევის შედეგები აჩვენებს, ოჯახი ქართული საზოგადოებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანფასეულობას წარმოადგენს. ღირებულებათა იერარქიაში ოჯახი როგორც ქალების, ისე მამაკაცებისაბსოლუტური უმრავლესობის შემთხვევაში პირველ ადგილას დგას (89%). ამასთან, გამოკითხულთააბსოლუტურიუმრავლესობაოჯახსპირველ,მეორეანმესამეადგილასაყენებსღირებულებათაიერარქიაში.(იხილეთცხრილი#4)აღსანიშნავია,რომღირებულებათაიერარქიამსგავსიაქალებისადამამაკაცებისშემთხვევაში.

17

როგორც თვისებრივი კვლევის შედეგები აჩვენებს, ქართული საზოგადოებისთვის ოჯახის ინსტიტუტიქართულ ტრადიციებს უკავშირდება და ნაციონალურ იდენტობასთანაა კავშირში. არსებობს მყარიწარმოდგენებიიმისშესახებ,თუროგორიუნდაიყოსკარგი ქართული ოჯახი,როგორიუნდაიყოსოჯახისწევრებისქცევადარაუნდაიყოსთითოეულიოჯახისწევრისუფლება-მოვალეობები.

კვლევის შედეგები აჩვენებს, რომ წარმოდგენები ოჯახში ქალისა და კაცის ფუნქცია-მოვალეობებთანდაკავშირებითსაკმაოდტრადიციულია.ქართულსაზოგადოებასახასიათებსგარკვეულიოჯახურიიერარქიადასუბორდინაციაოჯახისწევრებსშორის,რომელიცქალისადაკაცისროლებზესტერეოტიპულ,ტრადიციულდა,ხშირშემთხვევაშიპატრიარქალურწარმოდგენებსეფუძნება.

ერთ-ერთიასეთიწარმოდგენა,რომელიცფუნდამენტურადშეიძლებამოვიაზროთქართულიოჯახისთვის,ეხებაკაცის,როგორცძირითადიშემომტანის,მარჩენალისროლს.მიიჩნევა,რომკაციუნდაიყოსოჯახისთავიდამანუნდააიღოსსაკუთართავზეოჯახისკეთილდღეობაზეზრუნვაფინანსურითვალსაზრისით.

იმაზე,რომქართულოჯახშიმასკულინურიდომინაციამიიჩნევაპრიორიტეტულადმეტყველებსისფაქტი,რომ მოსახლეობის საკმაოდდიდი ნაწილის აზრით, იდეალურ შემთხვევაში ოჯახის მარჩენალი კაცი უნდა იყოს (88%),მაშინ,როდესაცმოსახლეობისმხოლოდ1%თვლის,რომესფუნქციაქალმაუნდაშეითავსოს.11%მიიჩნევს,რომმამაკაცსადაქალსთანაბრადუნდაშეჰქონდეთწვლილიოჯახისრჩენაში.(იხილეთდიაგრამა#7).

აღსანიშნავია,რომაღნიშნულსაკითხთანდაკავშირებითგანსაკუთრებულიგანსხვავებაარააქალაქისდასოფლისტიპისდასახლებებსშორის.ქალაქისმოსახლეობის86%,ხოლოსოფლისტიპისდასახლებების90%მიიჩნევს,რომოჯახისმარჩენალიკაციუნდაიყოს.

18

მამაკაცების62%თვლის,რომკაციუნდაიყოსოჯახშიმთავარიგადაწყვეტილებისმიმღებიპირი,მაშინ,როდესაც,ქალების36%ფიქრობსასე.ასევე,გამოვლინდასხვაობაპასუხშითანაბრად:აქ,პრაქტიკულად,საპირისპირო განაწილებაა, ქალების 62% ფიქრობს, რომ ქალი და კაცი თანაბრად უნდა იღებდნენგადაწყვეტილებებსოჯახში,მაშინროდესაცმამაკაცების37%ფიქრობსასე.

ოჯახისშექმნა,ქართულისაზოგადოებისაზრით,ადამიანისცხოვრებისაუცილებელიკომპონენტია.ოჯახისშექმნისგარეშეადამიანისცხოვრებაარმოიაზრებასრულფასოვნად.აღნიშნულსმოწმობსისფაქტი,რომგამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილი (58%)მიიჩნევს,რომცუდ ქორწინებაში ყოფნა ჯობია საერთოდ დაუოჯახებლად ყოფნას. ამ მხრივ არ ფიქსირდება განსხვავება მამაკაცებისა და ქალების მოსაზრებებსშორის-როგორცმამაკაცების,ისექალების58%ეთანხმებააღნიშნულდებულებას.

ქალისცხოვრებაშიოჯახისმნიშვნელოვნებასხაზსუსვამსგამოკითხულთა70%-ისმიერგაზირებულიმოსაზრება,რომზოგადად,ქორწინებაში მყოფი ქალი უფრო ბედნიერია ვიდრე დაუქორწინებელი. არცაღნიშნული დებულების შემთხვევაში ფიქსირდება სხვაობა სხვადასხვა გენდერის ჭრილში - როგორცქალების,ისემამაკაცების70%ეთანხმებააღნიშნულმოსაზრებას.(იხილეთცხრილი#5)

პატრიარქალური ღირებულებები ასევეთავსიჩენსოჯახშიგადაწყვეტილებისმიმღებიპირისსაკითხისგანხილვისას.გამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილითვლის,რომმთავარიგადაწყვეტილების მიმღები პირი ოჯახშიკაცი უნდა იყოს (48%). გამოკითხულთამხოლოდ 2 % მიიჩნევს, რომ ქალმა უნდამიიღოს გადაწყვეტილებები ოჯახში. თუმცა,ასევე აღსანიშნავია, რომ რესპონდენტებისნახევარი თვლის, რომ გადაწყვეტილებებიერთობლივად უნდა იყოს მიღებული ოჯახში.(იხილეთდიაგრამა#9).

თუმცა,საინტერესოა,რომრეალობისშეფასებისასგამოკითხულებიაფიქსირებენ,რომსაქართველოსოჯახებშისიტუაციამათიწარმოდგენილიიდეალისგანგანსხვავდება-კვლევისმონაწილეების34%თვლის,რომსაქართველოსოჯახებშიდღესდღეობითოჯახისმარჩენალიქალია.(იხილეთდიაგრამა#8)

19

ქართულ საზოგადოებაში ოჯახი არის ის ექსკლუზიური სფერო, სადაც აუცილებელია მოხდეს ქალისთვითრეალიზაცია მის მიეროჯახისდიასახლისისადადედისროლის შეთავსების შედეგად. ქალისათვისოჯახისმნიშვნელობამჟღავნდება,უპირველესყოვლისა,უმრავლესობის(61%)მიერგაზიარებულაზრში,იმისთაობაზე,რომქალი უფრო ბავშვის გაზრდითა და სახლის მოვლით უნდა იყოს დაკავებული და არა პროფესიული წინსვლით.ამმოსაზრებასუფრომეტადმამაკაცებიიზიარებენ-72%,ვიდრექალები-52%.გამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილი(92%)იზიარებსმოსაზრებას,რომქალის ყველაზე მნიშვნელოვანი როლი ცხოვრებაში არის ოჯახზე ზრუნვა. აღნიშნულ დებულებას ეთანხმება ან სრულიად ეთანხმებაქალების91%დამამაკაცების93%.

ამავედროსკვლევააჩვენებს,რომგამოკითხულთა79%იმაზრსიზიარებს,რომქალი უფრო მეტად ოჯახით ფასობს, ვიდრე სამსახურში წარმატებით. გამოკითხულთა უმრავლესობა (66%) ეთანხმებადებულებას, რომ ყველასთვის უმჯობესია, როცა კაცი მუშაობს, ხოლო ქალი სახლს უვლის. ამშემთხვევაშიცუფრომეტიკაცი(73%),ვიდრექალი(61%)იზიარებსამთვალსაზრისს.

ასევეგამოკითხულთაუმრავლესობა(72%)თვლის,რომკაცის საქმეა მუშაობა და ოჯახის შემოსავლით უზრუნველყოფა, ხოლო ქალის მოვალეობაა სახლის და ოჯახის მოვლა.აღნიშნულმოსაზრებასიზიარებსქალების66%,ხოლომამაკაცების80%.(იხილეთცხრილი#6)

ძალაუფლების იერარქია ოჯახის შიგნით

როგორც ზემოთ წარმოდგენილი კვლევის შედეგები აჩვენებს, საქართველოში და კონკრეტულად,ქართულ ოჯახებში შეიძლება ადგილი ჰქონდეს გარკვეულ იერარქიულ მიმართებებს ოჯახის ქალ დამამაკაც წევრებს შორის. ამას მოწმობს კვლევის შედეგად გამოვლენილი გენდერული სუბორდინაციადაგენდერულროლებთანდაკავშირებულიაღქმები,სტერეოპტიპებიდასოციალურინორმები.

20

ურთიერთობები და ძალაუფლებრივი მიმართებები ოჯახში უდაოდ ახდენს გავლენას მისი წევრებისემოციურდაფსიქოლოგიურ მდგომარეობაზე,რაც ადამიანის ქცევაში პოულობს გამოხატულებას. ქალისდაქვემდებარებული როლი ოჯახში და ნებისმიერი ტიპის შეზღუდვა შესაძლოა უარყოფითად აისახოსქალის თვითშეფასებაზე, რამაც განაპირობოს მისი დაქვემდებარებული ქცევა ოჯახის გარეთაც. დაბალითვითშეფასების ქალი შესაძლოა ნაკლები ამბიციით მიუდგეს საკუთარი სამსახურის პოვნის პროცესს ანარსებულსამსახურს(დათანხმდესდაბალხელფასსდაუარესპირობებს).

როგორც კვლევის შედეგები ცხადყოფს, ქართული ტრადიციული აღქმები და ჩვეულებები ქართველქალსხატავსროგორცმორჩილ ცოლს, დიასახლისსა და დედას.ქალისსამსახურიდაკარიერანაკლებადმნიშვნელოვნადითვლება.მოიაზრება,რომქალისსრულირეალიზაციაშესაძლებელიამოხდესმხოლოდმის მიეროჯახის შექმნისდა მეუღლისადადედისროლის შეთავსების შედეგად, მაშინ, როდესაც კაცისშემთხვევაში კარიერა და ოჯახი ან ერთნაირად მნიშვნელოვანია ან კარიერას უფრო დიდი წონა აქვს.შესაბამისად,სოციალურდონეზექალსმოეთხოვება,რომკაცისმორჩილიიყოს,მისისურვილისშესაბამისადმოიქცესდასაკუთარისურვილებიდამოთხოვნილებებიუკანაპლანზეგადაწიოს.ამგვარიაღქმებიზოგადადდამახასიათებელიაკაცისმიერდომინირებულ,პარტიარქალურსაზოგადოებაშიდასაქართველოცსწორედამგვარსაზოგადოებადმიიჩნევა.

კვლევისშედეგებისთანახმად,გამოკითხულთაუმრავლესობა(63%)თვლის,რომკარგი ცოლი უნდა დაემორჩილოს მეუღლეს, მაშინაც კი, როდესაც არ ეთანხმება მას. აღნიშნულმოსაზრებასიზიარებსქალების56%დამამაკაცების72%.

ასევე რესპონდენტების საკმაოდ დიდი ნაწილი (44%) ეთანხმება დებულებას, რომლის თანახმად,მნიშვნელოვანია, კაცმა აჩვენოს ცოლს/პარტნიორს ვინ არის სახლში უფროსი.ამშემთხვევაშიცუფრომეტიკაცი(54%)აფიქსირებსპოზიტიურპასუხსქალებთანშედარებით(35%).(იხილეთცხრილი#7)

იმასთანერთად,რომპრობლემურიაოჯახისშიგნითარსებულიიერარქიადამისშედეგადგამოწვეულიუთანასწორობა,პრობლემასწარმოადგენსთავად ქალების დამოკიდებულებაოჯახშიარსებულიმსგავსისიტუაციის მიმართ. კვლევის შედეგები აჩვენებს, რომ ქალების საკმაოდ დიდ ნაწილს აქვს დაბალი თვითშეფასება და მორჩილებისკენ მიდრეკილება. მსგავსი თვითაღქმის მქონე ქალები ნაკლებადსავარუდოა, რომ აქტიურები იყვნენ დასაქმებისა თუ პოლიტიკური აქტივობის მიმართულებით. სწორედამიტომქალთადაბალითვითშეფასებამათიპოლიტიკურდაბიზნეს-აქტივობებშიჩართვისმნიშვნელოვანბარიერადშეიძლებამოვიაზროთ.

ოჯახისშიგნითკაცისადაქალისთავისუფლებისხარისხისთვალსაზრისითსაინტერესოიყოშეკითხვებიმეგობრების არჩევასა და სექსუალურ ცხოვრებასთან დაკავშირებით. კვლევის მონაწილეების უფროდიდინაწილითვლის,რომკაცსუფრომეტითავისუფლებაუნდაჰქონდესიმეგობროსისეთადამიანებთან,რომლებიცმისცოლსარმოსწონს.თუმცა,საკმაოდდიდინაწილი(39%)თვლის,რომქალსაცუნდაჰქონდესმსგავსი უფლება. აღნიშნულ დებულებებთან დაკავშირებით შემდეგი ვითარება ფიქსირდება გენდერისჭრილში:ქალების49%დამამაკაცების27%მიიჩნევს,რომქალს უნდა შეეძლოსსაკუთარიამხანაგების /მეგობრებისარჩევა,მაშინაცკი,როცამეუღლეამისწინააღმდეგია.გამოკითხულიქალების57%,ხოლომამაკაცების60%თვლის,რომკაცს უნდა ჰქონდეს საშუალებაიმეგობროსადამიანებთან,რომელიცმისმეუღლესარმოსწონს.

21

რაც შეეხება სექსუალურ ცხოვრებას, გამოკითხულთა უმეტესი ნაწილი არ მიიჩნევს მიზანშეწონილადმამაკაცმაანქალმასურვილის გარეშე დაამყაროს სექსუალური კავშირი მეუღლესთან.თუმცა,უფრომეტიარესპონდენტი,რომელიცთვლის,რომქალიავალდებულისურვილისარქონისშემთხვევაშიდაამყაროსმეუღლესთანსექსუალურიკავშირი(22%).აღნიშნულსაკითხთანდაკავშირებითმნიშვნელოვანისხვაობაქალებისდამამაკაცებისმოსაზრებებსშორისარფიქსირდება.(იხილეთცხრილი#8)

საინტერესო იყო გამოკითხულთა მოსაზრება განქორწინებასთან დაკავშირებით. კვლევისმონაწილეებისსაკმაოდდიდინაწილი(67%)მიიჩნევს,რომგანქორწინება საუკეთესო გამოსავალია როდესაც წყვილი ვერ აგვარებს ოჯახურ პრობლემებს და ხშირად აქვს უთანხმოება (შელაპარაკება, ჩხუბი).თუნდაცაზრისდაფიქსირებისდონეზემსგავსიდამოკიდებულებისარსებობაპროგრესულად შეიძლება მოვიაზროთ, მიუხედავად იმისა, რომ პრაქტიკაში განქორწინება ბევრბარიერთანდადაბრკოლებასთანშეიძლებაიყოსასოცირებული,განსაკუთრებითქალისშემთხვევაში,რასაცთვისებრივიკვლევისშედეგებიცმოწმობს(იხილეთქართველიქალისხატი,გვ.22).აღსანიშნავია,რომაღნიშნულმოსაზრებასუფრომეტიქალიეთანხმება(71%),ვიდრეკაცი(63%).(იხილეთცხრილი#9).

ერთი შეხედვით, გამოკითხულთა უმრავლესობის მიერ განქორწინების „გამართლება“ არ მოდისთანხვედრაში ასევე უმრავლესობის მიერ გაზიარებულ მოსაზრებასთან, რომლის თანახმადაც ცუდქორწინებაში ყოფნა ჯობია საერთოდ დაუოჯახებლად ყოფნას. თუმცა აქ ნიშანდობლივია, რომ ერთშემთხვევაშისაუბარია„განქორწინებაზე“,როცაქალსანმამაკაცსუკვეაქვსოჯახი (დაშეიძლებაჰყავთშვილებიც),ხოლომეორეშემთხვევაშისაუბარია„პირველადდაოჯახებაზე“.იმისგათვალისწინებით,რომქართულ საზოგადოებაში, როგორც რაოდენობრივი, ისე თვისებრივი კვლევის მონაცემების თანახმად,ოჯახისშექმნაადამიანისუმთავრესმოვალეობადმოიაზრება,ნათელიხდებათურატომარისსაზოგადოებანეგატიურად განწყობილი „საერთოდ დაუოჯახებლად ყოფნაზე“. ამავე დროს, დაოჯახების შემდეგგანქორწინებისმიმართსაზოგადოებასუფროლოიალურიდამოკიდებულებააქვს.

22

ქართველი ქალის ხატი - როგორია ქართველი ქალი?

თვისებრივი კვლევის ფარგლებში კვლევის მონაწილეებიახასიათებდნენტიპიურქართველქალსდააღწერდნენმისთვისებებს.კვლევის მონაწილეების მიერ დახასიათებული ქართველი ქალისხატიპოზიტიურიკონოტაციისმატარებელია,შესაბამისად,შეიძლებადავასკვნათ, რომ საზოგადოებრივ დონეზე წახალისებულია ის,რომ ქალი ამ იდეალს შეესაბამებოდეს. აქედან გამომდინარე,აღნიშნული პროექციული ტექნიკის შედეგები საინტერესოა ორიმიმართულებით:პირველრიგში,იგიაჩვენებს,თუროგორაღიქვამენქართველიქალებისაკუთართავსდა,მეორესმხრივ,ნათელსხდისთუროგორიმისაბაძიქცევისმოდელიარსებობსქალებისთვისანურაიდეალისკენმიისწრაფიანისინი.

უპირველეს ყოვლისა, ქართველი ქალის დახასიათებამიუთითებსიმაზე,რომოჯახისაქართველოშიქალისთვისუპირველესღირებულებად მიიჩნევა. პირველივე სპონტანური ასოციაციები,რომლებიც„ქართველქალს“უკავშირდება,ოჯახსეხება.ქართველიქალი ხასიათდება როგორც ‘ოჯახისთვის თავდადებული’, ‘ოჯახისერთგული’, ‘ოჯახზე გადაყოლილი’ და ა.შ. ქართველი ქალისოჯახისადმი ერთგულება მჟღავნდება იმაში, რომ იგი არის კარგიდიასახლისი,მეუღლედადედა.ამავედროს,იგისტუმართმოყვარეადაიცისსტუმრებისკარგიგამასპინძლება,რაცკარგიდიასახლისობისმნიშვნელოვანიმახასიათებელია.

„ქართველი ქალი“

თვისებები/ეპითეტები: • ოჯახისთვის თავდადებული• ოჯახის ერთგული• ქმრის მორჩილი• კდემამოსილი• პატიოსანი, წესიერი• ტრადიციების მიმდევარი• სტუმართმოყვარე• კარგი დიასახლისი• მორჩილი, დამყოლი ბუნების, დამთმობი• მომთმენი• მებრძოლი• ამტანი• ძლიერი, გამძლე• ამაყი• პრინციპული• შრომისმოყვარე• განათლებული• ლამაზი• ზედმეტად თავმდაბალი• მოსიყვარულე• თბილი• ყურადღებიანი

ერთიჟურნალისტიიყო,რომელსაცუშუალოდაინტერესებდაქართველქალზედა ვუთხარი ასეთი რამ: ვართ ძალიან ტრადიციულები, ოჯახის და ქმრისერთგულები, და პირველ რიგში რომ ოჯახს ვაყენებთ სამსახურეობრივზედა ყველაფერზე მაღლა. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ასევე პროგრესულად შეიძლება მოვიაზროთ ის რესპონდენტები, რომლებიც თვლიან, რომ ოჯახისშენარჩუნების მიზნით არც ქმარმა და არც ცოლმა არ უნდა მოითმინოს შეურაცხყოფა მეუღლისგან.თუმცა, უფრომეტიგამოკითხულიმოთმენასცოლისმოვალეობადმიიჩნევს (45%), ვიდრექმრის (34%).აღნიშნულ დებულებებთან დაკავშირებით შემდეგი ვითარება ფიქსირდება გენდერის ჭრილში: ქალების38%დამამაკაცების54%მიიჩნევს,რომცოლმა უნდა მოითმინოს გარკვეული შეურაცხყოფა ოჯახის შენარჩუნების მიზნით. აქაღსანიშნავიაისფაქტი,რომგამოკითხულიქალებისუფრომეტირაოდენობამიიჩნევს, რომ ცოლმა უნდა მოითმინოს (38%) გარკვეული შეურაცხყოფა ოჯახის შენარჩუნების მიზნით,ვიდრე ქმარმა (32%). ანალოგიური სიტუაცია გვაქვს კაცებთან მიმართებაში, სადაც კაცების უმეტესობა(54%)თვლის,რომცოლსმართებსმეტიმოთმენა,ვიდრექმარს(36%).

როგორც თვისებრივი კვლევის მონაცემები აჩვენებს, მონაწილე ქალების აზრით, წინა წლებთან დათაობებთანშედარებითახლაუფრომიღებულიგახდაგანქორწინება.თუმცა,როგორცპრაქტიკააჩვენებს,განქორწინებასთან დაკავშირებული ბარიერები ისევ არსებობს და ეს ბარიერები ქალისთვის სერიოზულპრობლემადშეიძლებაიქცეს. (მაგალითად,ოჯახისშენარჩუნების„მოთხოვნა“ოჯახისდასაზოგადოებისმხრიდან;ქალისმამაკაცზეფინანსურიდამოკიდებულებადა.შ.-იხილეთქართველიქალისხატი,გვ.22).ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დისკრიმინაციული შეხედულება აძლიერებს ქალის მეორეხარისხოვან დადამორჩილებულპოზიციასქართულსაზოგადოებაში.ამისგარდა,ესშეხედულებებიშეიძლებაჩაითვალოსქალების პასიურობის განმაპირობებელ ფაქტორებად და მათი სხვადასხვა აქტივობებში, მაგალითად,პოლიტიკასაანბიზნესშიჩართულობისწინაღობად.

23

ქართველი ქალისღირსებად მიიჩნევა ის, რომ იგი ოჯახზე განსაკუთრებულად ზრუნავს და ამასთან,დატვირთულობისმიუხედავადახერხებსყველასაქმედროულადდაკარგადმოაგვაროს.

ქართველი ქალი, კვლევის მონაწილეების აზრით, ძლიერი დედობრივი ინსტინქტით გამოირჩევა დასაკუთარშვილებზეზრუნვამისთვისმთავარიპრიორიტეტიაცხოვრებაში.

ყოფითიცხოვრებისადაოჯახზეზრუნვისგარდაქართველიქალისოჯახისადმიერთგულებამჟღავნდებაკიდევერთსაინტერესოდეტალში:მიიჩნევა,რომქართველიქალიარისგამძლე,ამტანიდამომთმენიდაოჯახისშენარჩუნებისთვისმზადააბევრრამეზედახუჭოსთვალი.ესშეიძლებაიყოსკაცისღალატზეთვალისდახუჭვა,დარიგშემთხვევაშიოჯახურიძალადობისმოთმენაცკი.

უფროოჯახზეორიენტირებული,მეოჯახეებივართ.პირველრიგშიშვილიდაქმარია.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩემიაზრით,ძალიანდიდიმნიშვნელობააქვსქალსოჯახშიდაქართველიქალიოჯახისბურჯიარისშემაერთებელი,ბოძი,ძირითადისაყრდენიმეუღლის,შვილის,სტუმრისყველასი-არისდედაბოძი.[კახეთი, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩვენძირითადადვართოჯახზე,მევეტყოდიუცხოელს,რომსწორიარჩევანიგავაკეთესახლშივიჯექიდაშვილებიგავზარდე,ბავშვებისგამომეჩემიცხოვრებაგადავდერასაცქვია,ესდროგადავდეოჯახისთვის,შვილებისთვის.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, საშუალო განათლება]

ქალიმაშინხარდამაშინფასდები,როდესაცარცმეუღლეგყავსუკმაყოფილო,რომშენგასულიხარ, არცსტუმარი.ყველაფერსაცვასწრებ.აიეგარისქალობა.ყველაფერსუნდაგაუძღვე.ძლიერიაქალი,ნამდვილადძლიერიაქართველიქალი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ქართველი,კავკასიელიქალისსულშიზისჩემიაზრით,ყველაქართველქალში-არაქვსმნიშვნელობაასაკს,პირველიისარისდედა,ისარისქალიდამასუყვარსთავისიოჯახი.ისარისგადაფოფრილი,ასერომვთქვათთავისოჯახზე.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

მე,მაგალითადპირველრიგშივარდედა,შემდეგვარქალი.აიესეა. [კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

ქართველი ქალებიოჯახის ქალები არიანდა მათში განსაკუთრებული არისდედის ინსტინქტი,როგორცსაქართველოშიამემგონიარცერთქვეყანაშიარარისესე.[…]თუმცარამდენადაცდედაარისაქტიურიდათავისშვილებზემზრუნველი,ქმრისმიმართარისსაკმაოდმორჩილი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ქართველი ქალი განსაკუთრებული სიდინჯით გამოირჩევა, თავმდაბლობით, სიმორცხვით, ამტანობით.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

[ქართველიქალი]კლდემამოსილია,ტრადიციებისმიმდევარი.ქმარ-შვილსგადაყოლილიაასერომვთქვათ.ოჯახისერთგულირათქმაუნდაპირველრიგში.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ისიციცის[ქართველმაქალმა],რომარშეიძლებარომქმარივიღაცასთანმიდის,მაგრამიმასაცამბობსაბამეოჯახიროგორდავანგრიო,შვილებსდედაუნდამამაუნდაო.99%არდაანგრევსოჯახს.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

[ქალების]ხასიათშიძალიანგავრცელებულიამაზოხიზმი.იმიტომ,რომუსიტყვოდემორჩილებიანძალიანბევრრამეს. შეგუების ინსტიქტი აქვთ ძალიან მაღალდონეზე განვითარებული. [სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

ესუკვე აღმოსავლეთში [საქართველოში] აღარარის, ესდასავლეთშიაშემორჩენილი. მე ვცხოვრობმაინცრეგიონში.და იქროცაოჯახს შექმნი უნდადარჩე ბოლომდე. იქ შენი ქმარიშეურაცხყოფასთუმოგაყენებს,აუცილებლადუნდააიტანო,რაცდარწმუნებულივარრომაღმოსავლეთში[საქართველოში]ასეარარის.ძალიანბევრრაღაცაზეგიწევსთვალისდახუჭვადაშეგუება.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

24

თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ქართველი ქალის მიმართ არსებული საზოგადოებრივი წნეხი, რომელიცგულისხმობსიმას,რომიგიგაიკიცხებაოჯახისდანგრევისშემთხვევაში,შეიძლებატრანსფორმირდესქალისპოზიტიურმახასიათებლად,რომელიცგარკვეულწილადამართლებსქალისმიერსაკუთარითავისგაწირვასდაქალისმიერბევრირამისმოთმენასმისღირსებადწარმოაჩენს.მსგავსიაზრთაწყობაგარკვეულწილადბუნებრივია,რადგანქალსსჭირდებაჯილდოიმისსანაცვლოდ/საკომპენსაციოდ,რომიგიასე„იტანჯება“-ესჯილდოკიარისმისიროგორცმომთმენი,ამტანი,ტრადიციებისმიმდევარიქალისდახასიათება,რომლისღირსებას წარმოადგენს ის, რომ იგი ნებისმიერ ფასად ინარჩუნებს ოჯახს, რომელიც უპირველესია მისცხოვრებაში.ამასთან,რიგშემთხვევაში,ქალისმსგავსიქცევა(მოთმენა,საკუთარითავისგაწირვა,ქმრისმორჩილება) არა მარტო ტრადიციას, არამედ რელიგიასაც უკავშირდება. მიიჩნევა, რომ ქალის მსგავსიქცევაქრისტიანულიმორალისშესაბამისია.

შესაბამისად, ქალის მსგავსი ქცევა შემდეგი ფაქტორებით შეიძლება აიხსნას: ერთის მხრივ, არსებობსშიში,რომიგიგახდებასაზოგადოებისგაკიცხვისობიექტი,მეორესმხრივ,ქალსმიაჩნია,რომშვილებისთვისუმჯობესია,თუოჯახსშეინარჩუნებს,რადგანმათმამასჭირდებათ.ამასთან,როგორცტრადიცია,ისერელიგიამასქმრისმორჩილებისკენდამოთმენისკენმოუწოდებს.ბუნებრივია,ამფაქტორებისგარდა,არსებობსობიექტურიხელისშემშლელი გარემოებებიც: ქალი ფინანსურად მამაკაცზეა დამოკიდებულია და თუ საკუთარი ოჯახისმხრიდანარაქვსძლიერიხელშეწყობა,არაქვსშესაძლებლობა,რომსაკუთარითავიდაშვილებიშეინახოს.

მეუღლესრომდაშორდედაოჯახიდაანგრიოესსირცხვილადითვლება.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მე,მაგალითად,ოჯახიდანგრეულიმაქვს,ერთიგოგომყავს,მეჩემინებითწამოვედისახლში.მშობლებირამესთუმეტყოდნენცალკევიცხოვრებდი.ძალიანგამიჭირდა.მთელითვეებივფიქრობდირასიფიქრებსჩემიძმა,ჩემიდები,სიძეებირასიტყვიანრომოჯახიდაენგრაერთწელიწადში,მაგრამრამექნა,ისევჩემიმომავლისთვისგადავწყვიტედაწამოვედი.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ბევრისოჯახსაქვსკომპლექსიდაჩვენსკუთხეშიესგანსაკუთრებითხდება.გვიანობამდეარუნდავიყოგარეთ. დედაჩემი გაგიჟდება ქმარს გაცილებული ხარ. ღირსებას მთელი ოჯახი იცავს. [სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ხშირშემთხვევაშიდაჩაგრულებიცარიანქართველიქალები.ძალადობისმხრივ,ვიციბევრიშემთხვევაასეთი. ხშირად ტრადიციების გამო, შვილების გამო, რომ შვილები ისე არ გაიზარდონ ძალიან ბევრრამესიტანენ.ამმხრივარვეთანხმებიჩვენსტრადიციებს.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

კახელი კაცები არიან ჩემს გარშემო ყოველ შემთხვევაში ძალიან აგრესიულები, მიმდინარეობსპატრიარქატი, კაცი რასაც იტყვის ოჯახში ის უნდა გაკეთდეს ყოველთვის, შეიძლება ქალი არჩენდესოჯახს,შეიძლებაესტვირთიიყოსქალისმხრებზე,მაგრამკაცისსიტყვაარისმაინცპირველი.მორჩილებიარიანიმიტომ,რომარაქვთსხვაგამოსავალიანსხვაცხოვრებაარუნახიათ,ანმეტისმოთხოვნილებაარაქვთ,მეისეთოჯახშიგავიზარდედედაჩემიიყომამაჩემისსაშინლადმორჩილი,იმდენადმორჩილი,რომთავისიცხოვრებაგაინადგურადამეარასდროსარვიქნებიესეთიმორჩილი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ქართველიქალებიუფრომეტადგამძლეებიარიან,ჩემიაზრით,ვიდრესაზღვარგარეთ.უფროამტანებიარიან,მეტისირთულისატანაშეუძლიათ,ვიდრეუცხოელებს.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

უცხოელმა შეიძლება ელემენტარულზე ოჯახი დაანგრიოს, თუნდაც უმუშევრობაზე. ქართველ ქალებსშეგვიძლია,რომშევინარჩუნოთოჯახი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ქრისტიანობა, რომ ცოლი უნდა იყოს ქმრის მორჩილი. ნებისმიერი ხასიათის მამაკაცი უნდა აიტანოსქართველმაქალმა.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ქართველი ქალისდახასიათებისას ზოგიერთფოკუს-ჯგუფშიდომინირებდაოჯახში ძალადობისთემა.აღინიშნა,რომ ქართველი ქალი „დაჩაგრულია“,რადგანტრადიცია მისგან მოითხოვს ნებისმიერფასადშეინარჩუნოსოჯახი.არსებობსსაზოგადოებრივიწნეხი,რომელიცქალსოჯახისდანგრევას„ურთულებს“.ამასთან,გაშორებისშემდეგგანსაკუთრებულიკონტროლისქვეშჰყავსდაკრიტიკულადაფასებს.ზოგიერთიქალიუძლებსამწნეხსდაბედავსოჯახისდანგრევას,ზოგიერთიკიმოთმენასდამორჩილებასამჯობინებს.

25

საინტერესოა,რომიმისფონზე,რომქართველიქალიხასიათდებაროგორცმორჩილი,დამთმობი,სუსტიდაუსუსური,ასევექართველიქალისხასიათისნიშნებადსახელდებასიძლიერე,ამტანობადამებრძოლიბუნება.ხშირადხდებოდაიმისაღნიშვნა,რომთანამედროვერეალობაშიქალმათავისთავზეაიღოკაცისფუნქცია და ქალი ოჯახის მარჩენალი გახდა. მაგალითად, სახელდებოდა ქალების შრომითი მიგრაციასაზღვრგარეთდაასევეოჯახები,სადაცქალიარისძირითადიშემომტანი.

საინტერესოა, რომ მსგავს ქალებზე საუბრისას კვლევის მონაწილეები ისევ დედობრივი ინსტინქტისსიძლიერეზე საუბრობდნენ - მიიჩნევა,რომ ძლიერიდა მებრძოლი ბუნების გამომჟღავნებას ქალი მაშინახდენს,როდესაცმისიშვილებისკეთილდღეობასექმნებასაფრთხე.

მიუხედავადთანამედროვეობაშიშეძენილიმარჩენალისფუნქციისა,ქართველიქალისმახასიათებლებშიმაინცჭარბობსისეთიეპითეტები,როგორებიცაა,თავმდაბალი,დამთმობი,მორჩილი,კდემამოსილი,რაცშეიძლებამიანიშნებდესიმაზე,რომზოგადადუფრომისაღებიაქალიწყნარიდაუფროპასიურიბუნებისიყოს.ამასთან,არსებობსსტერეოტიპი,რომქალიკაცისჩრდილშიუნდაიყოს.განსაკუთრებულადაღსანიშნავია,რომამმოსაზრებასქალებისნაწილიციზიარებს9.

ქართულისაზოგადოებისთვალშიოჯახის,როგორცსოციალურიინსტიტუტისმნიშვნელოვნებადიდწილადგანპირობებულია იმით, რომ ოჯახში მომავალი თაობის აღზრდა ხდება. ოჯახი არ განიხილება მხოლოდდა მხოლოდ კაცისადა ქალისთანაცხოვრების სფეროდ. შეიძლება ითქვას, რომ აღნიშნული წარმოადგენსოჯახსვიწროგაგებითდარიგშემთხვევაშიარასრულფასოვანოჯახადმოიაზრება.მსგავსიდამოკიდებულებაგანპირობებულიაიმით,რომქართულისაზოგადოებისაზრით,სრულფასოვანოჯახშიაუცილებლადუნდაიყოსშვილი.აღსანიშნავია,რომაქსაუბარიანუკლეარულოჯახთანდაკავშირებულაღქმებზედადამოკიდებულებებზე,თუმცა ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ქართულ საზოგადოებაშიოჯახის გაგება ხშირ შემთხვევაში სცდებაორითაობის წარმომადგენლებისთანაცხოვრებასდა უფროფართო კავშირებს მოიაზრებს (სულ მცირე წყვილისმშობლები,რომელნიცხშირშემთხვევაშიწყვილთანერთადცხოვრობენდაუფროფართონათესაობა).

ეკონომიკურიპირობებიდანგამომდინარე,ქართველიქალითითქმისიქცაკაცად.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ქართველიქალიყველაფერსიკისრებს,ყველაფერსგააკეთებს,ოღონდბავშვებიარჩინოს,ლუკმა-პურიარმოაკლოსდამამაკაციშეიძლებაინერტულიშეხვდეს. [...] ქალიარდაჯდებასახლში, ყველაფერსიღონებს,რომოჯახიგადაარჩინოს.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ქალებისუმეტესობაგადავარდნილიათურქეთში,მართლამეცოდებაესქალებივინციქარიანწასულებიმუშაობენდაამდროსმათიმამაკაცებილუდისბოთლებითდადიან,ესშემზარავია.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, საშუალო განათლება]

სხვათაშორის, დღეს ჩემს გარშემო ძალიან ბევრი ქალი ვიცი, ვინც თუნდაც საკუთარი შვილებისთვისდაოჯახისგადასარჩენადწასულებიარიანემიგრაციაშიდასხვათაშორისისიცმინდავთქვა,რომისიცგამიგონია-ქალიასუსტიათვითონ,მაგრამდედაძლიერია.თუნდაცისდედებითავისიშვილებისთვისაკეთებენყველაფერს.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩემიქმარიეხლა,ამწუთასსახლშიარარისდავთიბავდავთოხნიდავბარავდაასეშემდეგ,მიუხედავადამყველაფრისაჩემიქმარიარისმაინცქმარი,მაინცკაციდაუფროსიდამემაინცმინდარომუკანვიდგედაისიდგესწინ.არვიცირატომ,აიამასარვიცირადავარქვა,ასემინდა.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

9აღსანიშნავია,რომსამეგრელოსადაკახეთშიჩატარებულფოკუს-ჯგუფებსშორისარდაფიქსირდაგანსაკუთებულიგანსხვავებები„ქართველიქალის“ აღქმებთანმიმართებაში.ორივერეგიონშიგამოთქმულიმოსაზრებებიერთმანეთისმსგავსია.

ოჯახის დაგეგმვა - ქართველი მშობლების პრეფერენციები

26

კვლევის პროცესში ასევე მოხდა ინფორმაციის მოპოვება იმის შესახებ,თურა სახის პრეფერენციებიარსებობსოჯახშიშვილებისრაოდენობასთან,სასურველსქესთანდაოჯახისდაგეგმვასთანდაკავშირებულგადაწყვეტილებებზე.

კვლევის შედეგების თანახმად, საქართველოს ზრდასრული მოსახლეობის აზრით, იდეალურ შემთხვევაში ოჯახში 3 შვილი უნდა იყოს.შვილებისიდეალურირაოდენობისსაშუალომაჩვენებელიარარისგანსხვავებულიქალებისდამამაკაცებისშემთხვევაში-როგორცქალ,ისემამაკაცრესპონდენტებს3შვილისყოლამიაჩნიათოპტიმალურადიდეალურშემთხვევაში. რაცშეეხებაიმას,თუვინუნდამიიღოსგადაწყვეტილებაიმისშესახებ,თურამდენი შვილი უნდა იყოლიოს ოჯახმა,გამოკითხულთაუმრავლესობათვლის,რომესგადაწყვეტილებამეუღლეებმაერთობლივადუნდამიიღონ(84%).თუმცა,რესპონდენტთამცირენაწილიმიიჩნევს,რომაღნიშნულიგადაწყვეტილებამამაკაცმაუნდამიიღოს(9%)დაამრესპონდენტთაშორისუფრომეტიკაცია.(იხილეთდიაგრამა#10)

ოჯახის,როგორცშვილისაღზრდისინსტიტუტისმნიშვნელოვნებასადასტურებსისფაქტი,რომგამოკითხულთააბსოლუტურიუმრავლესობაროგორცქალის,ისეკაცისყველაზემნიშვნელოვანროლადცხოვრებაშიდედობასადამამობასმოიაზრებს.კვლევისმონაწილეების96%მიიჩნევს,რომქალისყველაზემნიშვნელოვანიროლიცხოვრებაში არის დედობა, ხოლო 85% თვლის, რომ კაცის ყველაზე მნიშვნელოვანი როლი ცხოვრებაშიმამობაა.მცირედიგანსხვავებაგენდერთაშორისშესაძლოამიუთითებდესიმაზე,რომსაზოგადოებისგარკვეულიმცირე ნაწილისთვის ქალის თვითრეალიზაციისთვის დედობა უფრო მნიშვნელოვნად მიიჩნევა, ვიდრე კაცისთვითრეალიზაციისთვის-მამობა.(იხილეთცხრილი#10)

27

მაშინ როდესაც ოჯახში შვილების რაოდენობასთან დაკავშირებული მოსაზრებები უფრო მეტადგენდერულთანასწორობისკენმიუთითებს,გენდერულიუთანასწორობისმაგალითიაოჯახშიბავშვის სქესის მიმართ არსებულ პრეფერენციები.

როგორც კვლევის მონაცემები აჩვენებს,ოჯახში ერთი შვილის ყოლის შესაძლებლობის შემთხვევაშიგამოკითხულთა 45% ბიჭის ყოლას ამჯობინებს. ამასთან, მამაკაცების უფრო დიდ ნაწილს სურს ვაჟისყოლა(56%).შეიძლებაითქვას,რომოჯახშიბავშვისსქესისმიმართარსებულიპრეფერენციებიაშკარადმეტყველებსსაზოგადოებაშიკაცისაღქმულპრივილეგირებულპოზიციაზე.(იხილეთდიაგრამა#11)

თუ აღნიშნულ მონაცემს ქალაქის და სოფლის დასახლებების ჭრილში გავაანალიზებთ, დავინახავთ,რომსოფლისმოსახლეობისუფროდიდინაწილი(54%)გამოხატავსბიჭისმიმართპრეფერენციას,ქალაქისმაცხოვრებლებთანშედარებით(37%).

თვისებრივი კვლევის შედეგად გამოვლინდა ის ფაქტორები, რომლებიც განსაზღვრავენ ქართულსაზოგადოებაშივაჟისმიმართპრეფერენციას.

ერთისმხრივ,ვაჟიუფროსასურველიაქართულოჯახში,რადგანიგიგვარისგამგრძელებელია.ამავედროს, იგულისხმება, რომ ვაჟი ოჯახში რჩება და ამდენად მას აქვს მშობლების მოვლის ვალდებულებამოხუცებულობის დროს. თუმცა, ასევე გამოითქვა მოსაზრება, რომ ქალიშვილიც მოიაზრება მოხუციმშობლებისმომვლელად,თუმცამისიფუნქციაუფრომეტადმშობლებისუშუალომოვლაა,მაშინროდესაცვაჟსუფრომეტადმშობლებისფინანსურადშენახვაეკისრება.ამასთან,ვაჟისცოლი,რძალიცმოიაზრებამისიმშობლებისმომვლელად,შესაბამისად,მოვლისფუნქციაისევდაისევქალსაკისრია.

28

მე ვფიქრობ, რომ ზოგჯერ მაგის გამო ხდება ძალიან ცუდი რაღაც. 10-15 აბორტს იკეთებს იმისგულისთვის ქალი... [...] მე ვიცი ჩემი მეზობელი გოგო,რომელმაც 13 აბორტი გაიკეთა იმიტომ,რომროგორღაცმიდიოდაიმხელამდე,სქესიცრომგაარკვია...[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მე არ ვიცი, მე მირჩევნია, რომ იყოს ის რაც არის. ბავშვი, რომელიც არის ღმერთის საჩუქარი.ექოსკოპიაზერომმივდიოდიჩემმაქმარმაწინადღესნეტაგოგოსმეტყოდნენო.გოგოუყვარსზოგადადდაარვიცი.მისმაძმაკაცმა8თვისორსულიცოლიცემა,უთხრესბიჭიარისოდაბოლოთვეშიუთხრესგოგოარისოდახელიგაარტყა.არვიცივინროგორფიქრობს,რაშუაშიაგოგობიჭი,იყოსჯანმრთელი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

კვლევის მონაწილეები გამოთქვამდნენ აზრს კაცის მშობიარობაზე დასწრებასთან დაკავშირებით.ზოგადად,გამოკითხულთაუმრავლესობისთვის (67%)არარისმისაღებიკაცისმშობიარობაზედასწრება.გამოკითხულთა შორის უფრო მეტი კაცი აფიქსირებს უარყოფით დამოკიდებულებას (73%). კვლევაშიმონაწილეთა ნაწილისთვის, ვისთვისაც მისაღებია ზოგადად კაცის მშობიარობაზე დასწრება, პირადადმათთვისმშობიარობაზედასწრებამაინცდისკომფორტთანაადაკავშირებული.(იხილეთცრხილი#11)

ყურადსაღებია,რომფოკუსურჯგუფებზეწამოიჭრასელექციურიაბორტებისთემა.როგორცზოგიერთიკვლევის მონაწილე აღნიშნავს, მათ სმენიათ შემთხვევების შესახებ, როდესაც ქალი ნაყოფს იშორებსმანამ,სანამვაჟიარეყოლება.აღინიშნა,რომსელექციურიაბორტებისინიცირებაოჯახისსხვაწევრებისწაქეზებითაცშეიძლებამოხდეს.

რესპონდენტი ქალების კომენტარები:

ბიჭი გვარის გამგრძელებელია. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

[ურჩევნიათბიჭი]ოჯახშიბიჭირჩებადაპატრონირომყავდეთ. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

[ბიჭი იმიტომ, რომ] მარტო არ დავრჩები სიბერეში და მეყოლება ოჯახი, შვილი...[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

მშობლებისთვის გოგო ჯობია, შვილირომ მოგექცევა ისერძალი არ მოგექცევა. ეგმომენტიუფროკაცებსაქვთ,გვარიდათვითონაცარიციანრატომუნდათ,უბრალოდუნდათ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

29

5.2. ქალი და კარიერა

წინამდენარე ქვეთავი მიმოიხილავს საზოგადოებრივ დამოკიდებულებებს ქალების დასაქმების და ბიზნეს-საქმიანობის შესახებ. ქვეთავში წარმოდგენილია როგორც რაოდენობირივი, ისე თვისებრივი კვლევის შედეგები.

10 დასაქმებისსტატუსისიდენტიფიცირებისმიზნითდასმულიშეკითხვაშემდეგნაირადჟღერდა:გაქვთთუარასამსახური?ესსამსახურიშეიძლებაიყოსსრულანნახევარგანაკვეთზე,თქვენშეიძლებადასაქმებულიიყოთოფიციალურადანარაოფიციალურადანიყოთთვითდასაქმებული,მთავარიაამსაქმიანობასფულადიშემოსავალიმოჰქონდეს.გასათვალისწინებელია,რომაღნიშნულიდეფინიციამოიცავსდაქირავებითდასაქმებას,არასასოფლოთვითდასაქმებას,დამხოლოდისსასოფლოთვითდასაქმება,რომელსაცმოაქვსმნიშვნელადიფულადიშემოსავალი.დეფინიციაარმოიცავსსასოფლოთვითდასაქმებას,რომელსაცმოაქვსნატურითშემოსავალი.

იმადამიანებსშორის,რომლებიცამჟამადარარიანდასაქმებულნი,ნახევარზემეტიეძებსსამსახურს,აღსანიშნავია,რომუფრომეტიდაუსაქმებელიკაციეძებსსამსახურს,ვიდრექალი.დაუსაქმებელქალებსშორის არიან ისეთები, რომლებიც ამჟამად არ ეძებენ სამსახურს სხვადასხვა მიზეზების გამო (მაგ.დიასახლისია,არაქვსინტერესი,უნარშეზღუდულია,სტუდენტიადაა.შ.)მათიწილიარაღემატება30%-ს.(იხილეთცხრილი#13)

5.2.1. ქალების დასაქმება და შემოსავლები

კვლევისშედეგადაღმოჩნდა,რომმოსახლეობის67%არარისდასაქმებული,დაუსაქმებელთარიცხვიგანსაკუთრებითმაღალიაქალებში(75%).მამაკაცებშიდაუსაქმებელთაწილი59%-სშეადგენს10.

დაუსაქმებელიადამიანებისნახევარზემეტიარმუშაობსიმმარტივიმიზეზისგამო,რომუბრალოდვერიშოვა სამსახური. დაუსაქმებელი ქალების 18% კი თვლის, რომ მას სამსახურის და საოჯახო საქმეებისშეთავსებაგაუჭირდებადაამიტომაცურჩევნიასაერთოდარიმუშაოს.(იხილეთცხრილი#12)

ქალების და მამაკაცების დასაქმება

30

როგორც აღმოჩნდა, ქალების უმეტესობა კმაყოფილია ამჟამინდელი სამსახურით, თუმცა, მათიუმრავლესობათვლის,რომსამსახურისმიერგადახდილიანაზღაურებაარშეესაბამებამათკვალიფიკაციას.აღსანიშნავია,რომკაცებისუმრავლესობაასევეკმაყოფილიასამსახურით,თუმცანაკლებადვიდრექალები,ანაზღაურებისმხრივკი,მათიმოსაზრებაემთხვევაქალებისას.(იხილეთდიაგრამა#14)

სამსახურით და ანაზღაურებით კმაყოფილება

დაუსაქმებელთაშორის36%-სარასდროსჰქონიასამსახური,ხოლომათ,ვინცამჟამადარმუშაობს,სამსახურისაშუალოდ2000წლიდანარაქვს.

დასაქმებულთა შორის უმეტესობა პროფესიული მუშაკია (39%), ეს სამუშაო სტატუსი ძირითადადდასაქმებულქალებშიაგავრცელებული.(იხილეთდიაგრამა#12)

31

მოსახლეობის 69% თვლის, რომ მათ ოჯახის წევრები ხელს უწყობენ კარიერულ წინსვლაში,16%-ისშემთხვევაშიკი,სავარაუდოდ,თავადსამსახურისსტრუქტურაარიძლევაკარიერულიწინსვლისშესაძლებლობას. რაც შეეხება კონკრეტულად მეუღლის მხრიდან ხელშეწყობას, მოსახლეობის თითქმისნახევარი თვლის, რომ პარტნიორი მათ ეხმარება სამსახურის იერარქიული კიბის შედარებით მაღალსაფეხურზეასვლაში,მოსახლეობის41%-სამჟამადარჰყავსმეუღლე.(იხილეთდიაგრამა#16)

აღმოჩნდა, რომ დასაქმებული ქალების უმრავლესობას არ უჭირს საოჯახო საქმეებისა შეთავსებასამსახურთან,ამმოსაზრებასმცირედისხვაობითთანხმდებიანკაცებიც,არცმათუჭირთამორისაქმიანობისშეთავსება.თუმცაგასათვალისწინებელიაისიც,რომქალებისადაკაცებისათვისსაოჯახოსაქმეებისმიღმამოაზრებული შინაარსი შესაძლოა განსხვავებული იყოს (მამაკაცები ოჯახში საკუთარ საქმედ მხოლოდმინიმალურსაქმესშეიძლებამოიაზრებდნენ).ქალების3%-სარეხებასაოჯახოსაქმეებისკეთება,რადგან,სავარაუდოდ,ჰყავსდამხმარე.კაცებისშემთხვევაშიკი13%აცხადებს,რომარაქვსსაჭიროება,შეუთავსოსესორისაქმიანობაერთმანეთს.(იხილეთდიაგრამა#15)

32

თანაბრადმაღალიაიმქალებისადამამაკაცებისწილი,რომლებიცაცხადებენ,რომუკანასკნელისამითვისმანძილზეარასდროსჰქონიათშემთხვევა,როდესაცსამსახურშიმისულთსაოჯახოსაქმეებსშეუშლიამათთვისმუშაობაშიხელი.(დიაგრამა#18)

ქალების18%აცხადებს,რომსაკმაოდხშირიაისეთიშემთხვევა,როდესაცსახლშიდაღლილიმივიდადავერმოახერხასაოჯახოსაქმეებისაგაკეთება,ხოლოკაცების13%კვირაშირამოდენიმეჯერმიდისსახლში ისეთიდაღლილი,რომ ვერ ახერხებს საოჯახო საქმეების კეთებას. ქალებისდა მამაკაცებისთითქმის თანაბარი წილი (28% - ქალი, 30% - კაცი) აცხადებს, რომ ასეთი რამ მათი ცხოვრებისუკანასკნელი3თვისმანძილზეერთხელაცარმომხდარა. სამსახურშიდიდხანსდარჩენაანსახლშისამუშაოსწაღება,რაცსაოჯახოსაქმეებისკეთებასუშლისხელს,ქალებისდამამაკაცების10-11%-ისშემთხვევაშიკვირაშირამდენჯერმეხდება.ასევე,თითქმისთანაბარიაიმქალებისადაკაცებისწილი,ვისცხოვრებაშიცაღნიშნულიშემთხვევაუკანასკნელისამითვისგანმავლობაშიარასდროსმომხდარა(38%-ქალი,39%-კაცი).(იხილეთდიაგრამა#17)

33

ზოგადად,ქალების 48%-სდაკაცების39%-სარაქვსპირადიშემოსავალი.101-დან300ლარამდეპირადიშემოსავალიმოსახლეობის29%-საქვს,აღსანიშნავიაისიც,რომაღნიშნულითანხამოსახლეობის36%-სთვისარისოჯახისშემოსავალი.მოსახლეობის30%-სთვისოჯახისსაშუალოშემოსავალიდაახლოებით300 ლარიდან 700 ლარამდე მერყეობს. სამწუხაროა, რომ მოსახლეობის 8% უკიდურეს გაჭირვებაშიცხოვრობსდამისიოჯახისთვიურიშემოსავალი100ლარზენაკლებია.(იხილეთდიაგრამა#19)

ქალების და კაცების შემოსავლები

როგორცაღმოჩნდა,ქალებისუმრავლესობასარაქვსშემოსავალი.ქალებისთითქმისერთიმეხუთედიამბობს, რომ მის მეუღლეს/პარტნიორს მასზე მეტი შემოსავალი აქვს, თითქმის ერთნაირი შემოსავალიქალებისთქმით,15%-ისშემთხვევაშია,ხოლომამაკაცებისაღქმით,25%-ში.(იხილეთცხრილი#13.1)

34

ისეთი საჭიროებებისათვის, როგორიცაა საკვები პროდუქტები, ტანსაცმელი, მსხვილი შენაძენები,დასვენება/გართობა და შვილების განათლება, ფულისდახარჯვის საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებაცძირითადადერთობლივადხდება,თუმცა,ქალსსაჭმლისადატანსაცმლისყიდვისასუფრომეტიავტონომიააქვს.(იხილეთცხრილი#14)

აღსანიშნავია,რომმიუხედავადიმისა,თუვისაქვსოჯახშიუფრომეტიშემოსავალი,ოჯახისწევრებიძირითადად მთელ ფულს აერთიანებენ და შემდეგ საჭიროებების მიხედვით იყენებენ (52%). (იხილეთცხრილი#13.2)

35

5.2.2. ქალის დასაქმება - დამოკიდებულებები და შეფასებები

იმდენად,რამდენადაცკვლევისერთ-ერთძირითადმიზანსწარმოადგენდაიმისიდენტიფიცირება,თურასახისბარიერებიარსებობსქალებისდასაქმებისადამათიბიზნეს-აქტივობისთვალსაზრისით,საინტერესოაოჯახშიქალისროლისდამისისაქმიანიიმიჯისდაპირისპირებადაამმიმართებისკვლევასაზოგადოებაში.ამავედროსსაინტერესოა,თურაგანსხვავებაააღნიშნულიკუთხითქალებისადამამაკაცებისმოსაზრებებსშორის.

ქალის დასაქმებასთან დაკავშირებული მოსაზრებები დიდწილად განპირობებულია საზოგადოებისწარმოდგენებითქალისადა კაცის ქცევის მოდელებითოჯახის შიგნით -რწმენებით იმის შესახებ,თურაუნდაწარმოადგენდესქალისროლსადაფუნქციასოჯახშიდარაუნდაიყოსკაცისმოვალეობადაროლი.როგორცზემოთაღინიშნა,ქართულიტრადიციისთანახმად,კაციოჯახისუფროსიადამასევალებაოჯახისრჩენა,ხოლოქალიდიასახლისიდადედაადამისმოვალეობასწარმოადგენსქმრისმორჩილება,ოჯახზედა ბავშვებზე ზრუნვა. აღნიშნული დამოკიდებულებები პასუხობს შეკითხვაზე თუ - როგორ უნდა იყოსმოწყობილისაზოგადოება?თუმცა, საინტერესოა იმის ანალიზიც,თურატომმიიჩნევს საზოგადოება ასეთმოწყობასმართებულად,ანუპასუხიშეკითხვაზე-რატომუნდაიყოსასე?

აღნიშნულ შეკითხვას პასუხს სცემს როგორც რაოდენობრივი, ისე თვისებრივი კვლევის მონაცემები.კვლევისორივეკომპონენტისშედეგადგამოიკვეთარამოდენიმეარგუმენტი,რომელიცსაფუძვლადუდევსქართულისაზოგადოებისპატრიარქალურწარმოდგენებს.

ქალის როლი ოჯახში და ოჯახის გარეთ - შედარებითი ანალიზი

1. ოჯახის იერარქია ქართული ტრადიციების შესაბამისია-უპირველესიარგუმენტიმდგომარეობს იმაში,რომოჯახშიროლებისმსგავსიგადანაწილებაშეესაბამებაქართულტრადიციებს.ტრადიციების ეჭვქვეშდაყენებაარხდება,შესაბამისად,საჭიროაყველამსაკუთარიქცევაამტრადიციებსშეუსაბამოს.

2. ოჯახზე ზრუნვა ქალის უპირობო მოვალეობაა/ ქალი ოჯახში შეუცვლელია -თუუნარების არგუმენტსგვერდზეგადავდებთ,ზოგადადმიიჩნევა,რომქალივერიქნებაისეთივეწარმატებული კარიერაშიროგორცკაცი,რადგანმასობიექტურმაგარემოებებმაშეიძლებაშეუშალოსხელი-ოჯახის საქმეებისგამომანშეიძლებადიდიდროვერდაუთმოსკარიერას.აღნიშნულიმოსაზრებისუკანდგასის სტერეოტიპულიმოსაზრება,რომოჯახისსაქმეებისკეთებააუცილებლადქალისპრეროგატივაა, ესაასაქმე,რომელიცმანყველაშემთხვევაშიუნდაგააკეთოსდამეუღლეამსაქმესვერგაინაწილებს. შესაბამისად,თუქალსსურსკაცივითწარმატებულიიყოსკარიერაში,მაშინმანარჩევანიუნდაგააკეთოს კარიერასდაოჯახსშორის,კაცსკიმსგავსიარჩევანისგაკეთებაარუწევს.ამასთან,ზოგადად,ქალისთვის ბევრადმნიშვნელოვანიაშვილებსმიხედოს,გაზარდოსახალითაობა,მოუაროსქმარს-საზოგადოებისთვის ესარისმნიშვნელოვანიდაარამისიმუშაობა.ამიტომ,უმჯობესიაქალმაოჯახსმიხედოს.

3. ქალისთვის ბუნებრივია ოჯახზე ზრუნვა -არსებობსმოსაზრება,რომქალისთვისსასიამოვნოა დიასახლისობადაბავშვებისაღზრდადაიგიოჯახურგარემოშიუფრობედნიერადგრძნობსთავს.ოჯახის გარეშეიგივერიქნებაბედნიერიდავერანაირიწარმატებაკარიერაშივერდაუკომპენსირებსმასოჯახის მოვლითმიღებულბედნიერებას.ოჯახზეზრუნვაქალისბუნებაშიზის,იგიმისთვისორგანულისაქმიანობაა.

4. ქალის სამსახური მარტივი უნდა იყოს და დიდ დროს არ უნდა მოითხოვდეს -მიიჩნევა, რომქალსშეიძლებაჰქონდესსამსახური,თუმცა,მანხელიარუნდაშეუშალოსმასსაკუთარი ოჯახის-მეუღლისდაშვილებისსრულფასოვანმოვლაშიისევდაისევიმიტომ,რომქალის უპირველესიმოვალეობაოჯახზეზრუნვაა.შესაბამისად,საზოგადოებაქალისთვისშესაფერისად გარკვეულპროფესიებსმიიჩნევს(მაგალითად,მასწავლებელი,ექიმიდაა.შ.-ვრცლადიხილეთ ქვემოთ).

36

აღსანიშნავია, რომ რესპონდენტების დიდი ნაწილი არ გამორიცხავს ქალის დასაქმების საჭიროებასდა თვლის, რომ სამსახურის ქონა ქალისთვის საუკეთესო საშუალებაა, რომ თავი დამოუკიდებელ პიროვნებად იგრძნოს - გამოკითხულთა 77% თვლის ასე. თუმცა, ქალები უფრო ხედავენ საკუთარიდასაქმების უპირატესობას მათი დამოუკიდებლობის თვალსაზრისით, ვიდრე მამაკაცები - გამოკითხულქალთა85%თვლის,რომსამსახურისქონაქალისთვისდამოუკიდებლობისშეგრძნებისსაშუალებაა,ხოლომამაკაცთა68%იზიარებსაღნიშნულმოსაზრებას.

თუმცა,თუ ქალის კარიერასადაოჯახს შორისდგება არჩევანიოჯახს უდაოდ უპირატესობა ენიჭება.მიიჩნევა,რომქალსსიამოვნებსდიასახლისობადაბევრადბედნიერიაამსაქმიანობით,ვიდრესამსახურშიწარმატებითშეიძლებაიყოს.როგორცქალების,ისემამაკაცებისუმრავლესობისმიერ(87%ქალიდა88%კაცი)მიიჩნევა,რომსამსახური კარგია, თუმცა ქალს მაინც ყველაზე მეტად ოჯახი და ბავშვები სურს-ჯამურადგამოკითხულთა85%იზიარებსამმოსაზრებას.

ასევე, არსებობს მოსაზრება, რომ ოჯახის საქმე ქალისთვის სასიამოვნოა, რადგან ყოველი მეორერესპონდენტისაზრით(51%),დიასახლისობა ისეთივე კმაყოფილებას აგრძნობინებს ქალს, როგორც ანაზღაურებადი სამსახურის ქონა.(იხილეთცხრილი#16)

ქალისთვისშესაფერისისაქმიანობისგანსაზღვრისასკიდევერთკრიტერიუმსწარმოადგენსსამსახურშიქალისმამაკაცებთანკომუნიკაციისინტენსივობა.მიიჩნევა,რომკაცისთვისუფრომისაღებიამისიმეუღლეისეთადგილასდასაქმდეს,სადაცძირითადადქალებიმუშაობენ.

5. მამაკაცს შეიძლება არ სურდეს, რომ მისი ცოლი მუშაობდეს -რიგშემთხვევაშიოჯახში მამაკაცსშეიძლებაარსურდეს,რომმისიმეუღლემუშაობდეს.შესაბამისად,იმისგათვალისწინებით, რომქართულიტრადიციისთანახმად,ქალიქმრისმორჩილიუნდაიყოსდაამასთან,კაციამთავარი გადაწყვეტილებისმიმღებიპირიოჯახში,ქალიშეიძლებაარიყოსდასაქმებულიიმმარტივიმიზეზის გამო,რომმისმეუღლესსურსასე.

ზემოთ აღნიშნული არგუმენტების ვალიდურობას მოწმობს როგორც რაოდენობრივი, ისე თვისებივიკვლევის მონაცემები. მართალია, გამოკითხულთა დიდი ნაწილი არ იზიარებს მოსაზრებას, რომ კაცი უფრო მეტად იმით ფასობს, თუ რა წარმატება აქვს სამსახურში და არა იმით, თუ როგორი ოჯახი აქვს (70%),რაცმიანიშნებსიმაზე,რომკაცისთვისაცმნიშვნელოვანიაწარმატებულიოჯახისქონა.თუმცა,ქალისშემთხვევაში უმრავლესობა უფრო დიდი მნიშვნელობას ანიჭებს ოჯახს - გამოკითხულთა 74% იზიარებსაზრს,რომქალი უფრო მეტად იმით ფასობს, თუ როგორი ოჯახი აქვს და არა იმით, რა წარმატება აქვს სამსახურში.(იხილეთცხრილი#15)

საქართველოშიმაინცკაცებისინსტიტუტიმოქმედებს,გინდათუარა,ქალიუნდაიყოსსახლში.ზოგიერთიმამაკაციისეთია,რომელემენტარულადარუნდა,რომქალიიყოსსამსახურში.მევარშემომტანიშენშვილებსმიხედე.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

„ოჯახიდანგამომდინარე,იმიტომრომისსტომატოლოგიღამისსამსაათზეაღარიჯდებაიქდააღარდააბჟენსკბილებს.ფარმაციაშიცშეიძლებაღამეგატეხოსკვირაშიერთხელღამეიყოსმორიგემაგრამიქმაინცჩაკეტილებიარიან,კაციარავინარარის.სუფთასაქმეა.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

37

იგივეზემიუთითებსროგორცქალების,ისემამაკაცებისუმრავლესობისმიერგაზიარებულიმოსაზრება,რომლისთანახმადაც,ქალივერიქნებასავსებითბედნიერი,პროფესიაშიწარმატებისმიუხედავად,თუარყავსოჯახი.(იხილეთდიაგრამა#20).

ზოგადად,საზოგადოებაარარისქალისდასაქმებისწინააღმდეგი.მიიჩნევა,რომდასაქმებულ დედას შეუძლია ისეთივე თბილი და მზრუნველი იყოს შვილის მიმართ როგორც დედას, რომელიც არ მუშაობს-აღნიშნულმოსაზრებასგამოკითხულთა75%იზიარებს.თუმცა,განსხვავებულიაწარმოდგენებიიმისშესახებ,თურატიპისდასაქმებააკაცისთვისშესაფერისიდარასახისსამსახურიშეეფერებაქალს.(იხილეთცხრილი#17)

38

სადაცარუნდამუშაობდეს,ნებისმიერშემთხვევაშიაკლდებახელითუნდაცშვილიიყოს,თუნდაცქმარიიყოს.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მგონია,რომქალიუნდაიყოსმაინცოჯახში,ქალსშეუძლიაჰქონდესსხვასამსახური,უფროკულტურულიმევფიქრობდაუფროისეთი.ჰქონდესცოტანაკლებიშემოსავალი,ჯობია,ჩემიაზრით,რომკაცსჰქონდესზუსტადისშემოსავალიდაიმანარჩინოსოჯახი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

აღნიშნულ პროფესიებს აერთიანებს ერთი საერთო მახასიათებელი - ისინი არ მოითხოვენ ქალისმხრიდანდიდდატვირთვასდადიდდროს,შესაბამისად,ქალსაქვსსაშუალებაპროფესიულისაქმიანობაოჯახზე ზრუნვას შეუთავსოს. დასახელებული საქმიანობებიდან ყველაზე შრომატევადად მცირე ბიზნესისმართვაგანიხილება,თუმცამიიჩნევა,რომბიზნესისხელმძღვანელობისასქალსთავისუფალიგრაფიკიაქვსდაშესაბამისად,ესმასაძლევსსაშუალებასსაქმიანობაოჯახისმოვლასშეუთავსოს. თუმცა,ქალისდასაქმებამომენტალურადუარყოფითშინაარსსიძენსმაშინ,როდესაცქალსმისგამოოჯახისთვისნაკლებიდროისდათმობაუწევს. ამასმოწმობსგამოკითხულთაუმრავლესობის (77%)მიერგაზიარებულიმოსაზრება,რომ სკოლამდელიბავშვისთვის უმჯობესია,თუ მისიდედა არ მუშაობს. ასევე,გამოკითხულთა უმეტესი ნაწილის მიერ მიიჩნევა, რომ დაოჯახების და შვილების ყოლის შემდეგ ქალიუმჯობესიანახევარიგანაკვეთითმუშაობდეს.(იხილეთცხრილი#18)

როგორც თვისებრივი კვლევის შედეგები აჩვენებს, არსებობს გარკვეული პროფესიები, სადაცსაზოგადოება ქალის დასაქმებას უფრო ოპტიმალურად და ბუნებრივად მიიჩნევს. თვისებრივი კვლევისშედეგებისთანახმად,ქალისთვისშესაფერისადშემდეგიპროფესიებიგანიხილება:

საინტერესოა,რომპედაგოგიკაქალისთვისუფროშესაფერისადმიიჩნევა,ვიდრეკაცისთვის,რადგან„ქალიუფროამტანია“დაუფროგაუძლებსსკოლაშისწავლებისრეჟიმს. ამასთან, პედაგოგიკა მიიჩნევაქალისთვის ოპტიმალურად, რადგან მას მთელი დღის გატარება არ უწევს სამსახურში. ასევე შეიძლებავივარაუდოთ, რომ საზოგადოებრივი აღქმის დონეზე პედაგოგი ქალი მომავალი თაობის აღმზრდელია,შესაბამისად,რაღაცკუთხითიგიახდენსოჯახშისაკუთარიროლისგადმოტანასუფროფართომასშტაბებში.

• პედაგოგისკოლაშიანკერძორეპეტიტორი• ფარმაცევტი• ექიმი• ჟურნალისტი• ბანკისოპერატორი• ხელოვნება(დიზაინერი,მკერავი,მუსიკოსი)• მცირებიზნესი• არასამთავრობოსექტორი• მომსახურებისსფერო

39

როგორუნდავანდოვიღაცასბავშვი,შენირძალიდააჯინესახლშიდამოუვლისბავშვს.ჩვენთანესეხდებააქ.ესეააზრიჩამოყალიბებული.ჩამოყალიბებულიარომბავშვიუნდაგაზარდოსდედამდაარაძიძამ.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

ისაზრიაგავრცელებული,რომდედისგაზრდილიშვილიუნდაიყოსდაარაძიძისოდაძიძებსნუანდობთშვილებსო. [კახეთი, სოფელი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

როგორცრაოდენობრივი,ისეთვისებრივიკვლევისფარგლებშიხდებოდაიმისშესწავლა,თურასახისსაზოგადოებრივმა დამოკიდებულებებმა და შეხედულებებმა შეიძლება განაპირობოს ქალების დაბალიბიზნეს-აქტივობა, მათი მამაკაცებთან შედარებით დაბალი ანაზღაურება და მათი დასაქმება დაბალპოზიციებზე. აღნიშნული საკითხის შესწავლა მოხდა კვლევის პროცესში ქალის დასაქმებაზე და კაცისდასაქმებაზეარსებულიაღქმებისდაპირისპირებისგზით.

კვლევის შედეგად გამოვლინდა რამდენიმე ფაქტორი, რომელიც ქალების ბიზნეს-საქმიანობაშიჩართულობის ბარიერებს შეიძლება წარმოადგენდეს. კვლევის მონაწილეთა წარმოდგენები საზრდოობსსაზოგადოებაში დამკვიდრებული სტრეოტიპებით კაცის და ქალის ქცევის მოდელების და გენდერულიროლების შესახებ, ანუ იმ სოციალურითუ კულტურულიმოლოდინებით,რომელიც არსებობს ქალისადაკაცისმიმართსაზოგადოებაში. ერთ-ერთიასეთიფართოდგარცელებულიმოსაზრებისთანახმად,მამაკაცსუფროსჭირდებაზოგადად, სამსახურიდაამავედროსმაღალი ანაზღაურება,ვიდრექალს.როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,გამოკითხულთა 50% მიიჩნევს, რომ ზოგადად მამაკაცს უფრო სჭირდება სამსახურის ქონა და მხოლოდ3%თვლის,რომსამსახურისქონაქალსუფროსჭირდება.რესპონდენტთა48%მიიჩნევს,რომმამაკაცსუფრომეტიანაზღაურებასჭირდებადასაქმებისას,მაშინროდესაცქალისთვისუფრომაღალიანაზღაურებისსაჭიროებასგამოკითხულთამხოლოდ2%ხედავს.(იხილეთცხრილი#19)

ამასთან, როგორც სამეგრელოს, ისე კახეთის ჯგუფებზე დაფიქსირდა სკეპტიკური დამოკიდებულებაქალების მიერ ძიძის აყვანის მიმართ. მართალია ზოგიერთი კვლევის მონაწილე არ არის ძიძის აყვანისწინააღმდეგი, მაგრამ ჯგუფების მონაწილეების ნაწილი მიიჩნევს,რომ ქალმა საკუთარი შვილი ძიძას არუნდაგააზრდევინოსდაზოგადადხაზსუსვამენსაზოგადოებაშიამაზრისდომინაციას.

კვლევისშედეგებიაჩვენებს,რომკაცისთვისკარიერაუფრომნიშვნელოვნადმიიჩნევა,ვიდრექალისთვის.თუმცა,გამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილიაღნიშნავს,რომარცკაცისთვისდაარცქალისთვისკარიერაოჯახზეუფროპრიორიტეტულიარუნდაიყოს(ორივე-17%დაარცერთი-32%)რაცისევდაისევქართულისაზოგადოებისთვისოჯახისინსტიტუტისგანსაკუთრებულმნიშვნელოვნებაზემიუთითებს.(იხილეთდიაგრამა#21).

ქართულოჯახშიარსებულიმსგავსიგარემოდატრადიციულიწარმოდგენებიიმისშესახებ,თურაუნდაწარმოადგენდესკაცისფუნქციასდარაროლიუნდააიღოსსაკუთართავზექალმაშეიძლებამივიჩნიოთქალებისეკონომიკურდაპოლიტიკურაქტივობებშიჩართულობისხელისშემშლელგარემოებად.

ქალისა და კაცის დასაქმება - შედარებითი ანალიზი

40

შეიძლება ითქვას, რომ ფართო გაგებით, მაკრო დონეზე, ტრადიციულად, ქართული საზოგადოებისაღქმაშიქალისსაზოგადოებრივფუნქციასწარმოადგენსახალი თაობის აღზრდა,ხოლოკაცისფუნქციასსაზოგადოების ეკონომიკური განვითარება. შესაბამისად, მიკროდონეზე, აღნიშნული საზოგადოებრივიფუნქციასრულდებაქალისმიერდიასახლისისადადედისროლისშეთავსებით,ხოლოკაცისმიეროჯახისმარჩენალისდამუშაძალისროლისსაკუთართავზეაღებით.

თუმცა,აღნიშნულიტრადიციულიწყობაადექვატურობასკარგავსთანამედროვეობაში,რადგანთანამედროვერეალობაში კაცისა და ქალის ფუნქციები ასე მკაცრად არ არის გადანაწილებული - ქალების ემანსიპაციისშედეგადქალმასაკუთართავზეაიღოსაზოგადოებისეკონომიკურიგანვითარებისფუნქციადადაიწყომუშაობა.ამავედროს,ქალისადაკაცისსურვილებიცაღარშეესაბამებაასეთსტერეოტიპებსთანამედროვერეალობაში-ქალსუნდაოჯახისგარეთაციყოსდასაქმებულიდათავსარხედავსმარტოოჯახში. მიუხედავადიმისა,რომთანამედროვერეალობააღარარისტრადიციული„წყობის“შესაბამისი,რომელიცარეგულირებდა საზოგადოებაში კაცისა და ქალის ფუნქციებს, ქართული საზოგადოებრივი აზროვნებადიდწილად მაინც ტრადიციულ პოლუსზე რჩება და საზოგადოებრივი მორალი, რომელიც განსაზღვრავსიმას,თურაარისმისაღებიდამიუღებელი,ტრადიციულჭრილშიაფასებსრეალობას.

კვლევისშედეგადგამოვლინდარამდენიმეფაქტორი,რომელიცგანაპირობებსსაზოგადოებისმსგავსდამოკიდებულებას.აღნიშნულიფაქტორებიძირითადადუკავშირდებასაზოგადოებისწარმოდგენებსქალისადაკაცისზოგადისაზოგადოებრივიფუნქციებისშესახებდამათიროლებისშესახებოჯახში.

შესაბამისადლოგიკურია,რომგამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილისაზრით(45%),დასაქმებისას მამაკაცს უნდა მიენიჭოს უპირატესობა როდესაც სამუშაო ადგილები შეზღუდულია. აღნიშნულდებულებასმამაკაცებისუფროდიდირაოდენობა(53%)ეთანხმებაქალებთანშედარებით(38%).თუმცა,აქვეაღსანიშნავია,რომგამოკითხულთამნიშვნელოვანირაოდენობაარიზიარებსაღნიშნულმოსაზრებას(11%-სრულიადარეთანხმება,39%-არეთანხმება).(იხილეთდიაგრამა#22).

41

1. კაციოჯახისმარჩენალიადაამიტომმასაუცილებელიაჰქონდესსამსახურიდამაღალიანაზღაურება

2. ქალსშეუძლიათვითრეალიზაციაოჯახშიმოახდინოს,კაცისთვისკირეალიზაციისსფეროკარიერაა

3. მამაკაცსადაქალსგანსხვავებულიბუნებადაუნარებიაქვთ-კაციოჯახისგარეთსაქმიანობაშიუფრო წარმატებულია.

როგორც კვლევის შედეგები აჩვენებს, მამაკაცს უფრო სჭირდება სამსახური და მაღალი ანაზღაურება,რადგანმისიმთავარიფუნქციასაზოგადოებისაღქმაშიოჯახისფინანსურიუზუნველყოფაა.გამოკითხულთააბსოლუტურიუმრავლესობამიიჩნევს,რომოჯახისმარჩენალიიდეალურშემთხვევაშიკაციუნდაიყოს(გამოკითხულთა88%ოჯახისმარჩენლადმამაკაცსმოიაზრებს). აღნიშნულს ადასტურებს თვისებრივი კვლევის შედეგებიც. ფოკუს ჯგუფების მონაწილეები ოჯახშიფუნქციებისგადანაწილებაზესაუბრისასაღნიშნავდნენ,რომკაცისძირითადფუნქციასოჯახისფინანსურიუზრუნველყოფაწარმოადგენს.მართალია,ხდებოდაიმისაღნიშვნაც,რომთანამედროვეობაშიუმუშევრობისმაღალიდონემამაკაცებსამფუნქციასუკარგავს,თუმცაცნობიერებისდონეზეესფუნქციაერთმნიშვნელოვნადმამაკაცსაკისრია.

კაცი - ოჯახის მარჩენალი

როგორცთვისებრივი კვლევის შედეგები აჩვენებს, სამსახურიდა კარიერა განიხილება უფრო მეტადკაცის სფეროდ, რადგან ქალს შეუძლია საკუთარი თავის რეალიზება ოჯახშიც მოახდინოს, მამაკაცს კისაკუთარითავის რეალიზებისთვის ოჯახის გარდა სხვა ასპარეზიც სჭირდება. ამასთან, ოჯახში საკუთარითავისრეალიზებამამაკაცსარშეუძლიასრულადიმდენად,რამდენადაცოჯახისსაქმექალისმოვალეობადმიიჩნევადაშეუფერებელიამამაკაცმააიღოსსაკუთართავზემისიფუნქციები.იმშემთხვევაშიცკი,თუკაციინაწილებსმეუღლესთანერთადოჯახისსაქმეს,იგიგანიხილებადამხმარედ,შესაბამისად,მისთვისოჯახისსაქმისკეთებარეალიზებისსაშუალებასარწარმოადგენს.(იხილეთდიაგრამა#23)

კარიერა - კაცის თვითრეალიზაციის სფერო

მევფიქრობ,ოჯახისფინანსურიუზრუნველყოფაკაცზეუნდაიყოს,ბავშვისმოვლაორივეზე,დანარჩენიქალზე.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ოჯახის ფინანსური უზრუნველყოფა ორივემ უნდა გაინაწილოს და უფრო მეტად კაცმა, საყიდლებზეწასვლაკაცი,სარეცხიდასაჭმლისმომზადება,დალაგებაქალი,ბავშვისმოვლაცთანაბრად,მაგრამკაცინაკლებადუფრო,მაგრამცოტამაინცუნდაგვეხმარებოდესგასეირნებამაინც.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

შესაბამისად,ისარგუმენტები,რომლებიცხსნის,თურატომსჭირდებამამაკაცსუფრომეტადსამსახურიდამაღალიანაზღაურებაამტრადიციულწარმოდგენებსუკავშირდება.დასახელდარამდენიმეფაქტორი,რომელიცხსნისაღნიშნულდამოკიდებულებას:

42

ერთ-ერთმნიშვნელოვანარგუმენტსიმმოსაზრებისსასარგებლოდ,რომქალისსფეროოჯახია,ხოლომამაკაცმაკარიერაზეუნდაიზრუნოს,წარმოადგენსაღქმა,რომმამაკაცსკარიერაშიუფროდიდიწარმატებისმიღწევისპოტენციალიაქვს. მიიჩნევა, რომ მამაკაცს უფრო მეტად აქვს უნარი მიაღწიოს წარმატებას კარიერაში, მას ეს უკეთგამოსდის,ამიტომუმჯობესიაქალმაოჯახსმოუაროს,კაციკიოჯახისგარეთიყოსდასაქმებული.მიიჩნევა,რომ ქალის დიასახლისის როლი, ხოლო კაცის ოჯახში შემომტანის როლი მათი უნარების შესაბამისია.ითვლება,რომმამაკაცსუფროკარგადგამოსდისსამსახურეობრივისაქმიანობა,ქალსკიოჯახისსაქმედაბავშვებისაღზრდა.

გამოკითხულთა58%მიიჩნევს,რომკაციუკეთესიბიზნეს-ლიდერია,ვიდრექალი.ასევერესპონდენტებისუფროდიდირაოდენობათვლის,რომსამსახურშიკაციუფრომუყაითადმუშაობს(36%).(იხილეთცხრილი#20)

კვლევისმონაწილეებისნაწილიასევეთვლის,რომკაცებს,როგორცწესი,ნებისმიერისაქმიანობაქალებზეუკეთ გამოსდით. აღნიშნულ მოსაზრებას გამოკითხულთა 42% ეთანხმება, ხოლო 8% სრულიად ეთანხმება.(იხილეთცხრილი#21)

კაცისა და ქალის განსხვავებული ბუნება და უნარები

43

გამოკითხულთა 50% იზიარებს მოსაზრებას, რომ კაცი უკეთესად ხელმძღვანელობს ნებისმიერორგანიზაციას,ვიდრექალი.მონაცემისგენდერისჭრილშიგანხილვააჩვენებს,რომმამაკაცებიჭარბობენქალებსკაცისთვისუპირატესობისმინიჭებისთვალსაზრისით-გამოკითხულმამაკაცთა65%თვლის,რომკაციუკეთესიხელმძღვანელია,თუმცა აქვე აღსანიშნავია, რომ ქალების 37%-ის აზრითაც მამაკაცს აქვს უნარი უკეთესადუხელმძღვანელოსნებისმიერორგანიზაციას.(იხილეთდიაგრამა#24).

კიდევ ერთი არგუმენტი, რომელიც ხსნის მოსაზრებას იმის თაობაზე თუ რატომ სჭირდებამამაკაცს უფრომაღალიანაზღაურება, მდგომარეობს შემდეგში: კვლევის მონაწილეთასაკმაოდდიდი ნაწილი (62%) თვლის, რომ ზოგადად, კაცი უფრო ამბიციურია და არ დათანხმდებადაბალანაზღაურებადსამსახურს,მაშინროდესაცქალიშეიძლებადათანხმდესშედარებითდაბალხელფასსიგივეპოზიციაზე.(იხილეთცხრილი#22).

აღნიშნულს ადასტურებს თვისებრივი კვლევის მონაცემებიც. ფოკუს-ჯგუფებზეც დაფიქსირდა მოსაზრება,რომქალიშეიძლებადათანხმდესუფროდაბალხელფასსკაცისგანგანსხვავებით.

44

როგორცთვისებრივიკვლევისშედეგებიაჩვენებს,მიიჩნევა,რომკაციუფროსოციალურადაქტიურიადამისისანაცნობოწრეუფროფართოა,რაცმასშეიძლებადაეხმაროსსამსახურისპოვნაშიდაასევესაკუთარიბიზნესისუფროწარმატებულადწამოწყებაში.

მიიჩნევა,რომთანაბარიკვალიფიკაციისკაცისადაქალისშემთხვევაშიკაცსუფროდიდიშანსიაქვსიპოვოსსამსახური მაღალი რანგის მენეჯერის პოზიციაზე. გამოკითხულთა 57% იზიარებს ამ მოსაზრებას. (იხილეთდიაგრამა#25)

მევიტყოდირომკაცსუფრომეტინაცნობებიყავს,სანაცნობოწრე,ქალსნაკლებად.[...]მამაკაცებსამმხრივმეტიშესაძლებლობააქვს. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

კვლევის მონაწილეები მიიჩნევენ, რომ გარემო ფაქტორებიც ხელს უწყობს კაცების მაღალ პოზიციებზედასაქმებას და მათ მაღალ ანაზღაურებას. მიიჩნევა, რომ ქართულრეალობაში კაცისთვის უფრო მარტივიაზოგადადსამსახურისშოვნა(41%)დამათშორისმაღალანაზღაურებადისამუშაოადგილისპოვნა(50%)დამაღალთანამდებობაზედასაქმება(57%).(იხილეთცხრილი#23)

ობიექტური გარემოებები და რეალობა

რესპონდენტი ქალების კომენტარები:

ალბათმამაკაცებიარიმუშავებენიმხელფასზერასაცქალებსაძლევენ,ამიტომუწევთდამფუძნებლებსუფრომაღალიხელფასიგადაუხადონ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ესისშემთხვევაა,როდესაცქალსურჩევნიაოღონდაცგავიდესსახლიდანდამუშაობასადმედაიწყოს,თანახმაა უფრო ნაკლებზე. [კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

45

ამავე ტენდენციას ადასტურებს პასუხები შეკითხვაზე, რომელშიც ჰიპოთეტური სცენარის მიხედვითრესპონდენტებსუნდაშეეფასებინათ,ერთნაირიკვალიფიკაციისკაციდაქალიკანდიდატებისშემთხვევაშივისმიანიჭებდნენუპირატესობასმაღალირანგისმენეჯერისპოზიციაზესაბოლოოგადაწყვეტილებამათიმისაღებირომყოფილიყო.გამოკითხულთადიდინაწილი(38%)აღნიშნავს,რომკაცსმიანიჭებდაუპირატესობას.კაცებისუდიდესი ნაწილი (49%) კაცს ამჯობინებს მაღალი რანგის მენეჯერის პოზიციაზე. აღსანიშნავია, რომ ქალირესპონდენტებისუფროდიდირაოდენობაარჩევანსკაცზეაჩერებს(30%).თუმცა,ამშემთხვევაშისხვაობაარცისედიდია-ქალმაღალირანგისმენეჯერზეგამოკითხულქალთა28%აჩერებსსაკუთარარჩევანს.(იხილეთდიაგრამა#26).

თვისებრივიკვლევისშედეგადგამოვლინდასხვადასხვაფაქტორები,რომლებიცხსნისროგორცკაცი,ისექალიუფროსისმიმართქალირესპონდენტებისპრეფერენციას.ზოგიერთშემთხვევაშიდაფიქსირდამოსაზრება,რომკაციუფრომარჯვეადაუკეთესადგაუძღვებასაქმეს.ასევექალიმენეჯერისსაწინააღმდეგოარგუმენტადდასახელდაქალისდაკავებულობაოჯახში,რისგამოციგისაკმარისდროსვერდაუთმობსსამსახურს.

46

სწორედ აღნიშნულ საკითხს ეხება შეკითხვა იმის შესახებ, თუ რამდენად კომფორტულია კაცისთვის თუქალისთვისქალიუფროსისყოლა.როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,აღმოჩნდა,რომქალებისთვისნაკლებადმნიშვნელოვანიამათიუშუალოუფროსიკაციიქნებათუქალი.სხვაობაკომფორტისდონესშორისქალიდაკაციუფროსებისშემთხვევაშიქალრესპონდენტებსშორისდიდიარარის.მამაკაცებიუფრომეტადსენსიტიურებიაღმოჩნდნენაღნიშნულისაკითხისმიმართ.მამაკაცთაუფროდიდინაწილითავსუფროკომფორტულადკაციხელმძღვანელისპირობებშიგრძნობს.(იხილეთცხრილი#24).

ყველააღნიშნულიმოსაზრებამიუთითებსიმაზე,რომქართულრეალობაშისამუშაობაზარზექალსუფროდიდიძალისხმევისგაწევაუწევსდამასუფრომეტიდაბრკოლებახვდება,ვიდრეკაცს.ამასთან,როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,გამოკითხულთააზრით,ქალიუფრონაკლებზეათანახმა(იქნებაესანაზღაურებათუსამუშაოპირობები),კაცისგანგანსხვავებით,რაცქალებისდაბალთვითშეფასებაზემიუთითებს.

თუ ორივეს სივი ერთნაირია, მე ქალს ავირჩევდი რადგან სამსახურს ეძებდა, მე მირჩევნია ქალთანმქონდეს ურთიერთობა. ქალს უფროაქვს კომუნიკაბელურობა. მე სამსახურშირომდავჯდები ქალთანმირჩევნიასაუბარი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მემაგალითადქალთანუფროკომფორტულადვგრძნობთავს.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ასევე დაფიქსირდა მოსაზრება, რომ დაოჯახებული ქალის დაქირავება შეიძლება არ იყოს სასურველიდამსაქმებლისთვისიმისგამო,რომიგიზედმეტდროსვერდაუთმობსსამსახურსოჯახისგამოდაასევეშეიძლებასაჭიროიყოსმისდეკრეტულ შვებულებაშიგაშვება.

ქალების შედარებით დიდი პროპორცია ქალი მაღალი რანგის მენეჯერზე არჩევანის შეჩერებისთვალსაზრისითშეიძლებააიხსნასიმით,რომროგორცთვისებრივიკვლევისშედეგებიაჩვენებს,ზოგიერთიქალისთვისშეიძლებაუფროკომფორტულიიყოსსაკუთარდაქვემდებარებაშიქალიჰყავდესდაარაკაცი.

მეკაცსავირჩევდი,ქალსოჯახიექნებამისახედიშეიძლებაარეყოსდრო,კაციუფროთავისუფალია.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

დამსაქმებლებიც აქცევენ მაგას ჩემი აზრით ყურადღებას, შეიძლება შენ გინდოდეს მუშაობა, მაგრამდამსაქმებლებიაქცევენყურადღებასანკეტასრომავსებდაოჯახებულიხართუარა,ბავშვებიგყავსთუარა,ხშირადანიჭებენუპირატესობასდასაოჯახებელს,ესეფიქრობენ,რომუფრომეტადიქნებასამსახურში.მერედეკრეტებისამბავიადაქალებსუფრომეტიპრობლემებიექმნებაასეფიქრობენ.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

47

თვისებრივიკვლევისმონაწილეებისაუბრობდნენიმბიზნესსფეროებზე,რომლებშიცმათიაზრით,ქალებსწარმატებისმიღწევისშედარებითმაღალიპოტენციალიაქვთ.ფოკუს-ჯგუფებისწევრებიასევესაუბრობდნენიმუნარებზე,რომელთაცსაჭიროდმიიჩნევდნენბიზნესისდასაწყებად.

თვისებრივიკვლევისმონაწილეებისთვისმისაღებიაქალისჩართვამცირე ბიზნესში.ქალისთვისშესაფერისმცირებიზნესისსფეროებადდასახელდა:

ვაჭრობის სხვადასხვა სფეროზე საუბრისას კვლევის მონაწილეები აღნიშნავდნენ, რომ გარკვეულიპროდუქციის შესახებ ქალს უფრო კარგი წარმოდგენა აქვს და უფრო კარგად ესმის რა შეიძლება იყოსმოთხოვნადი(მაგალითად,საოჯახოტექნიკა,ტანსაცმელიდაა.შ.).იმისფონზე,რომმსგავსისახისვაჭრობაარასპეციალურგათვლებს,არამედძირითადადალღოსეფუძნება,ქალისესუნარიუპირატესადმიიჩნევაბიზნესისწარმატებულადწარმართვისთვალსაზრისით.

აღსანიშნავია, რომ ამა თუ იმ საქმიანობის ქალისთვის მიმღებლობას განსაზღვრავს დღევანდელირეალობადამაგალითი,რომელიცქალებისთვისმათმიკროსოციუმშიარისთვალსაჩინო.ასემაგალითად,ქალებიხედავენთავისგარშემოქალებს,რომელნიცმცირებიზნესსხელმძღვანელობენდაწარმატებულებიარიან ამ საქმიანობაში. შესაბამისად, მსგავსი საქმიანობა მათთვის მისაღებიც და პოტენციურადგანხორციელებადიც ხდება. ასევე აღსანიშნავია, რომ გავლენის მოხდენის თვალსაზრისით უფრო დიდიპოტენციალიაქვსმაგალითებსქალებისმიკროსოციუმში,ვიდრეზოგადმაგალითებსქვეყნისანმსოფლიომასშტაბით.მათსოციალურგარემოშიარსებულიმაგალითებიქალებსუფრომეტადუჩენსიმისგანცდას,რომმათთვისაცშესაძლებელიაანალოგიურიბიზნეს-იდეისგანხორციელება,მაშინ,როდესაცზოგად,შორეულმაგალითებსმსგავსიგავლენისმოხდენისნაკლებიძალააქვთ.

5.2.2.3. ქალების პოტენციური წარმატების ბიზნეს-სფეროები და საჭირო უნარები

• სილამაზისსალონი• სურსათისმაღაზია• ტანსაცმლის/მეორადიტანსაცმლისმაღაზია• საოჯახოტექნიკისმაღაზია• კოსმეტიკითვაჭრობა• სასტუმრო• რესტორანი/კაფე• ფერმა/მეურნეობა/აგრო-ბიზნესი• კერძობაღი• გარევაჭრობა

აქვე აღნიშვნის ღირსია, რომ მაშინ როდესაც ქალის მცირე ბიზნესში დასაქმება რეალისტურადგანიხილება,დაფიქსირდამოსაზრება,რომმხსვილიბიზნესისშემთხვევაშიმამაკაცსუფრომეტიწარმატებისმიღწევის პოტენციალი აქვს. ზოგიერთმა რესპონდენტმა ყურადღება გაამახვილა მსხვილი ბიზნესისსპეციფიკაზე-მსხვილბიზნესშიშეიძლებასაჭიროგახდესკონფლიქტისმოგვარებაკონკურენტებთან(ე.წ.„საქმის გარჩევა“), რაც ერთმნიშვნელოვნად კაცის საქმეა. იმ შემთხვევაში, თუ ქალი უდგას სათავეშიბიზნესს,მასშეიძლებადასჭირდესკაცის დახმარებაასეთისიტუაციისშემთხვევაში.

სხვათაშორისყვარელშიგვყავსასეთიორიწარმატებულიქალი,რომლებსაცკიბატონო,მეუღლეებიცუდგანანგვერდში,მაგრამჩაბარებულიაქვთმთლიანადბიზნესი.დადიანჯიპებითესქალბატონებიდასასტუმროაქვს,აქვსმაღაზიაამქალსდარესტორანი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

48

რაცშეეხებაგამოკითხულთასამოქალაქოთუპოლიტიკურაქტივობას,შეიძლებაითქვას,რომაქტივობისდონე საკმაოდ დაბალია. შედარებით მაღალი მაჩვენებელი დაფიქსირდა ისეთი აქტივობების შემთხვევაში,როგორებიცაა პოლიტიკური გადაცემების ყურება/სმენა რეგულარულად (53%) და პოლიტიკური საკითხებისარაფორმალურგარემოშირეგულარულადგანხილვა(34%).

აღსანიშნავია,რომჩამონათვალშიარსებულიყველასახისსამოქალაქოაქტივობისშემთხვევაშიუფრომეტიკაციაქტიურობს,თუმცასხვაობააქტიურმამაკაცებსადაქალებსშორისუმნიშვნელოა12.(იხილეთცხრილი#26)

12 გენდერისჭრილიარარისსტატისტუკურადსანდო.არარისრეკომენდებულიაღნიშნულიმონაცემისგანზოგადებამთელსმოსახლეობაზე.

5.3.1. პოლიტიკით დაინტერესება და სამოქალაქო/პოლიტიკური აქტივობა

5.3. ქალი და პოლიტიკა

წინამდენარე ქვეთავი მიმოიხილავს საზოგადოებრივ დამოკიდებულებებს ქალების პოლიტიკაში ჩართვასთან მიმართებაში. ქვეთავში წარმოდგენილია როგორც რაოდენობირივი, ისე თვისებრივი კვლევის შედეგები.

საზოგადოებისდამოკიდებულებებიდაშეხედულებებიამათუიმსფეროსთანანსაკითხთანდაკავშირებითდიდწილადგანპირობებულიაიმით,თურამდენადაქტიურიშეხებააქვთსაზოგადოებისწევრებსამსფეროსთან..შესაბამისად, საინტერესო იყო იმის გაგება, თუ რამდენად დაინტერესებული იყვნენ კვლევის მონაწილეებიპოლიტიკითდარამდენადაქტიურებიიყვნენსამოქალაქოთუპოლიტიკურიაქტივობისკუთხით.

ზოგადად, კვლევაში მონაწილეების საკმაოდ დიდი ნაწილი აღნიშნავს, რომ ძალიან დაინტერესებულიაან დაინტერესებულია პოლიტიკით (42%). სხვაობა არ შეიმჩნევა ქალების და მამაკაცების პოლიტიკისადმიინტერესისთვალსაზრისით-მცირედითუფრომეტიკაციგამოხატავსპოლიტიკითდაინტერესებასვიდრექალი(43%-კაციდა41%-ქალი)11.(იხილეთცხრილი#25)

11 გენდერისჭრილიარარისსტატისტუკურადსანდო.არარისრეკომენდებულიაღნიშნულიმონაცემისგანზოგადებამთელსმოსახლეობაზე.

49

50

5.3.2 ქალი პოლიტიკაში - დამოკიდებულებები და შეფასებები

5.3.2.1. კაცი და ქალი პოლიტიკაში - შედარებითი ანალიზი

როგორც რაოდენობრივი, ისე თვისებრივი კვლევის შედეგები აჩვენებს, რომ პოლიტიკა უფრო მეტადმამაკაცთასაქმიანობისსფეროდგანიხილება.ქართულისაზოგადოებისაზრით,ქალისადგილიპოლიტიკაშიკონკრეტული,ლიმიტირებულინიშითუნდაშემოიფარგლოს.

რაოდენობრივი კვლევის მონაწილეების უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ ზოგადად კაცს უფრო შეეფერებაპოლიტიკურისაქმიანობავიდრექალს(66%),ხოლო61%მიიჩნევს,რომკაცებიქალებთანშედარებითუკეთესიპოლიტიკურილიდერებიარიან.(იხილეთცხრილი#27)

მონაცემებისგენდერისჭრილშიგანხილვააჩვენებს,რომუფრომეტიკაციმიიჩნევს,რომკაცებიქალებთანშედარებითუკეთესიპოლიტიკურილიდერებიარიანდარომ,ზოგადად,პოლიტიკაუფრომეტადკაცებისთვისშესაფერისისფეროა.თუმცა,უნდააღინიშნოს,რომმართალიამამაკაცებთანშედარებითმცირეპროპორციით,მაგრამმაინც,ქალებისუმრავლესობაციზიარებსმოსაზრებას,რომკაციუკეთესიპოლიტიკურილიდერია(56%)დაპოლიტიკაკაცისსაქმიანობისსფეროა(56%).(იხილეთცხრილი#28)

თვისებრივი კვლევის ფარგლებშიც დაფიქსირდა მოსაზრება, რომ მამაკაცებს პოლიტიკაში უფრო მეტიწარმატებისმიღწევისუნარიაქვთ,რაზეც,კვლევისმონაწილეებისაზრით,პოლიტიკაშიაქტიურიქალებისადამამაკაცებისპროპორციამეტყველებს.

ძირითადადპოლიტიკაშიკაცებიუფროწარმატებულებიარიან.იშვიათიქალია,მსოფლიოსმასშტაბითრამდენიმექალითუჩანსძლიერი,რომლებმაცმიაღწიესრაღაცას.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

51

საინტერესოა იმ მიზეზების ანალიზი,რომელიცგანაპირობებს ქალის პოლიტიკაში ჩართულობის მიმართმსგავსდამოკიდებულებას.კვლევისშედეგადგამოიკვეთარამოდენიმეფაქტორი,რომელიცგანაპირობებსკაცისუპირატესადაღქმასპოლიტიკისსფეროშიდაშესაბამისად,ქალისთვისპოლიტიკისნაკლებადშეთავსებადობას.ესფაქტორებია:

1. ქალისგანსხვავებულიბუნება-ქალის,როგორცსუსტიარსებისაღქმამამაკაცთანშედარებით

2. ქალისოჯახშიდაკავებულობა

3. პოლიტიკურისაქმიანობისსპეციფიკა

4. ოჯახისწევრების(მეუღლის)ნეგატიურიდამოკიდებულება

5. ამომრჩეველთამხრიდანქალისმხარდაჭერისუფროდაბალიალბათობა

ქალის განსხვავებული ბუნება -ქალის, როგორც სუსტი არსების აღქმა კაცთან შედარებით

კვლევის შედეგად ინდენტიფიცირებული არგუმენტების ნაწილი, რომელიც ასაბუთებს იმას, თუ რატომააპოლიტიკაუფროშესაფერისიკაცისთვის,კავშირშიაქალის ბუნებასთან დაკავშირებულ სტერეოტიპებთან.რაოდენობრივი კვლევის ფარგლებში გამოკითხულთა ნახევარზე მეტი (54%) იზიარებს მოსაზრებას, რომპოლიტიკოსი ქალი უფრო სუსტია და უჭირს დიდი პასუხისმგებლობის აღება საკუთარ თავზე.საკმაოდდიდირაოდენობა(47%)მიიჩნევს,რომქალი ბუნებით სუსტი არსებაა და პოლიტიკა არ არის მისი სფერო.აღნიშნულიარგუმენტებისსაფუძვლადდევსქალის,როგორცბუნებითმამაკაცთანშედარებითსუსტიარსებისგაგება,რომელსაც,შესაბამისად,არშეუძლიაგაუმკლავდესსირთულეებსკაცისგანგანსხვავებით.

თვისებრივიკვლევისფარგლებშიფოკუს-ჯგუფებისმონაწილეებისიღრმისეულადსაუბრობდნენიმაზე,თუკონკრეტულადრა მოიაზრება ქალის სისუსტეში. აღინიშნა, რომ ქალი, მამაკაცთან შედარებით, ემოციურადუფროფაქიზიადა გულთან ახლოს მიაქვს ყველა სახის პრობლემა. აღნიშნული სენსიტიურობა არ მიიჩნევაუარყოფითად,პირიქით,იგიქალისბუნებისმნიშვნელოვანუპირატესობადგანიხილება,რადგანჰუმანურობასთან,მზრუნველობასადასითბოსთანასოცირდება.თუმცა,აღნიშნულიქალურითვისებებიპოლიტიკურისაქმიანობისჭრილშინაკლებადეფექტიანადმოიაზრება.მიიჩნევა,რომპოლიტიკოსინაკლებადემოციურიუნდაიყოსდამტკიცეხასიათითუნდაგამოირჩეოდეს.

მეცასევფიქრობ,ბევრიმამაკაცისგანყოფილაასეთისიტყვებიწარმოთქმული’’ქალსტვინისადაქვს’’,ანუფიქრობენრომქალებიუფრონაკლებადაზროვნებენ.თუნდაცქალს10რამსწორადგამოუვიდესდაერთრაღაცაშიშეცდეს,ისსაკმარისიაისშეცდომამამაკაცმააიტაცოსდაის9აღარჩაუთვალოს.არიანასეთიკატეგორიისმამაკაცები.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

სუსტი არსებაა ქალი, ისინი ფიქრობენ, რომ რადგან ჩვენი ნეკნიდან წამოვიდა ჩვენზე სუსტიაო. [...][სისუსტეში მოიაზრება] გონებრივი რაც ავღნიშნეთ, მე მგონი ფიზიკურად გამბედაობის კუთხით,ნებისყოფაზეცარისსაუბარი,კაცსგონია,რომმეტიშეუძლიადაუფრომეტისგარისკვისშესაძლებლობაცაქვს,მაგრამმეასეარვთვლი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

კაცი ნაკლებად ვარდებადეპრესიაშიდა სასოწარკვეთილებაში ვიდრე ქალი. ანუ ქალს უფრო მეტადმიაქვსგულთანპრობლემადაგანიცდისდაკაციუფროისეატარებს,ანეიტრალებს.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მეცარმგონიაასე,ფიქრობენ,რომქალებიუფრომეტადემოციურებივართდაგონიათშეიძლებაუფრომეტიგადაწყვეტილებამივიღოთშეცდომით.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

52

ქალისადაკაცისგანსხვავებულბუნებასუკავშირდებაასევეარგუმენტიქარიზმატულობასთანდაკავშირებით.გამოკითხულთანაწილი(44%)თვლის,რომპოლიტიკური ლიდერი ქარიზმატული უნდა იყოს, რაც ზოგადად ქალს ნაკლებად ახასიათებს.

გამოკითხულთა56%მიიჩნევს,რომქალს გაუჭირდება გაუძლოს იმ დატვირთვას, რასაც პოლიტიკური საქმიანობა მოითხოვს.აღნიშნულიარგუმენტიერთისმხრივშეიძლებაქალისსუსტბუნებასთანიყოსკავშირში,მაგრამ,მეორესმხრივ,შეიძლებაუკავშირდებოდესობიექტურგარემოებებს-ქალისოჯახშიდაკავებულობას,რასთანაცპოლიტიკურისაქმიანობისშეთავსებართულადწარმოსადგენია.(იხილეთცხრილი#29)

პოლიტიკოსიქალისადაპოლიტიკოსიკაცისგანსხვავებულობაზემსჯელობისასთვისებრივიკვლევისფარგლებშიასევედაფიქსირდამოსაზრება,რომკაცი სოციალურად უფრო აქტიურიადამისისოციალური კონტაქტებიმასეხმარებაწარმატებასმიაღწიოსპოლიტიკაში.

მართალია,გამოკითხულთანაწილიმიიჩნევს,რომპოლიტიკოსიქალისრბილიბუნებაარარისმისინაკლებადპრინციპულობისმიზეზი,თუმცა,საკმაოდდიდინაწილი(35%)თვლის,რომპოლიტიკოსი ქალი უფრო რბილია კაცთან შედარებით, ამიტომ შეიძლება უფრო დამთმობი და ნაკლებად პრინციპული იყოს.შესაბამისად,ზოგიერთიინდივიდისთვისქალიშეიძლებააღქმულიიყოსროგორცნაკლებადპრინციპულიპოლიტიკოსი.თუდავუშვებთიმას,რომნაკლებიპრინციპულობადადათმობაზეწასვლაპოლიტიკოსისთვისარ მიიჩნევა სახარბიელო თვისებად, ქალი მამაკაცთან შედარებით უფრო ცუდი პოლიტიკოსი გამოდის.(იხილეთდიაგრამა#27).

ცივიგონებასჭირდებასახელმწიფოსმართვასდამემგონია,რომმამაკაცსუფროცივიგონებააქვსვიდრექალს.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

დავიწყოთიქედან,რომკაცსუფრომეტიკონტაქტებიაქვს.სადღაცსუფრაზეშეხვდებიანერთმანეთს.სხვაპოლიტიკოსებსშეხვდება,იქისდანუალბათესეცარისერთ-ერთიმიზეზი.დაქალისთვისესსუფრადა...ცოტაისეთისიტუაციაა.ისსხვანაირადაგვარებსანუამსაქმეებსდაკაცსუფრომეტიშანსიაქვს.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

53

ყველაზემოთაღნიშნულიარგუმენტიმიუთითებსიმაზე,რომსაზოგადოებრივაღქმაშიქალისგანსხვავებულიბუნებანეგატიურგამოხატულებასპოულობსპოლიტიკაში.ამშემთხვევაშისაუბარიაარაზოგადადპოლიტიკაზეარამედუფრომეტადპოლიტიკისგარკვეულსფეროებზე,კერძოდ,ისეთსფეროებზე,სადაციმართებამაღალიდონის შეხვედრები, ხდება მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება. ასევე ნაკლებად მისაღებია ქალისჩართვაძალოვანსტრუქტურებში,თავდაცვაში.როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,საზოგადოებაპოლიტიკისასეთისფეროებიდანქალისგამორიცხვასმიზანშეწონილადმიიჩნევს.

თვისებრივიკვლევისშედეგებისმიხედვითქალისთვის შესაფერის პოლიტიკური საქმიანობის სფეროებად მოიაზრება ჯანდაცვა, კულტურა, გარემოს დაცვა, დიპლომატიური მისია, ელჩობა. მიიჩნევა, რომ ქალებმაშეიძლებაპოზიტიურიგავლენაიქონიონკონფლიქტებისდარეგულირებისსაკითხებში,რაცისევდაისევქალისდიპლომატიურიბუნებითაიხსნება.ამავედროს,მიიჩნევა,რომქალებმაშეიძლებაისეთისაკითხებიწამოწიონწინ, რომლებიც მამაკაცებისთვის ნაკლებად ნაცნობი და პრიორიტეტული იყოს, თუმცა საზოგადოებისთვისმნიშვნელოვანიამათზეყურადღებისგამახვილება(მაგალითად,სოციალურიპრობლები,ქალებისუფლებები).

საინტერესოა, რომ გამოკითხულთადიდი ნაწილი არ იზიარებს მოსაზრებას, რომთუ ქალი ძლიერიპოლიტიკოსია,იგიაუცილებლადდაკარგავსქალურობას.აღნიშნულმოსაზრებასგამოკითხულთამხოლოდ18%ეთანხმება.თუმცა, მონაცემისგენდერისჭრილშიგანხილვააჩვენებს,რომმამაკაცებიუფრომეტადეთანხმებიანამმოსაზრებას,ვიდრექალები(22%და15%).შესაბამისად,მამაკაცებისგარკვეულინაწილისაღქმაში პოლიტიკოსი ქალი ნაკლებად ქალური შეიძლება იყოს, მაშინ, როდესაც ქალები ნაკლებადიზიარებენამმოსაზრებას.(იხილეთდიაგრამა#28)

54

ქალის ოჯახში დაკავებულობა

გამოთქმული არგუმენტების ნაწილი, რომელიც ქალისთვის პოლიტიკის შეუფერებლობას ასაბუთებს,კავშირშიაობიექტურ გარემოებებთან,რომლებმაცშეიძლებაქალსხელიშეუშალოსჩაერთოსპოლიტიკურსაქმიანობაში.ასემაგალითად,გამოკითხულთა51%მიიჩნევს,რომქალს გაუჭირდება წარმატებული იყოს პოლიტიკაში, რადგან მას საოჯახო საქმეები შეუშლის ხელს.ამშემთხვევაში,ერთისმხრივსაქმეგვაქვსობიექტურგარემოებასთან-ქალსჰყავსოჯახიდამისივალდებულებააოჯახზეიზრუნოს.თუმცა,აქვეაღსანიშნავია,რომაღნიშნულიმოსაზრებისუკანდგასსტერეოტიპი,რომოჯახიქალისთვისმთავარიპრიორიტეტიადაოჯახი,როგორცღირებულება,კარიერაზეწინუნდაიდგეს.(იხილეთცხრილი#30).

ამასთან, ოჯახზე ზრუნვა ქალის ექსკლუზიურ მოვალეობად მოიაზრება და კაცის ჩართულობა ოჯახისსაქმეებშიმინიმალურია,შესაბამისად,ესგარემოებაუფრორთულსხდისქალისთვისდროგამოათავისუფლოსოჯახისგარეთსაქმიანობისთვის,მათშორისპოლიტიკურიკარიერისთვის.

თვისებრივიკვლევისშედეგებიაჩვენებს,რომგამოკითხულთააზრით,სხვასახისდასაქმებასთანშედარებით,პოლიტიკურსაქმიანობასუფრომეტიდროდაენერგიასჭირდება.ამისგათვალისწინებით,სხვასამსახურთანშედარებით,პოლიტიკაშიქალისჩართვაუფრორთულადწარმოსადგენიადამეტბარიერთანარისასოცირებული.

საინტერესოა,რომისრესპონდენტიქალები,რომელთააზრითაცდასაშვებიაქალმადიდიდროდაუთმოსკარიერას,ქალისამქცევასისევოჯახსუკავშირებენ.ქალისმსგავსიქცევამისაღებია,იმდენადრამდენადაციგიამასაკეთებსსაკუთარიშვილებისკეთილდღეობისთვის.საინტერესოა,რომარსადარფიგურირებსქალისამბიციაიყოსწარმატებულიკარიერაშიდამიზნადჰქონდესსაკუთარიკარიერითთვითკმაყოფილება.კარიერაშიწარმატებაექსკლუზიურადუკავშირდებაოჯახისკეთილდღეობას-ქალისმიზანიარათავისთავადკარიერაშიწარმატებაა,არამედამწარმატებისგზითისევოჯახისკეთილდღეობაზეზრუნვაა.

პოლიტიკაისეთისაქმეა,რომხარგასულიდილიდან,ზოგჯერღამეშეიძლებავერიყოსახლში.არარისჩვენსდღევანდელდღეს,რაცარუნდავილაპარაკოთრომთანაბრებივართჩვენკაცებიდაქალები,ესესეარარის.[...]მეპირადად,ესარისჩემიაზრი,არავისთავსარვახვევ,მაგრამმესულარმინდარომმთელიდღედაღამევიყოგასულიდავირბინოიქიმასისპრობლემააქვს,იმასესდაყველაფერიმემოვაგვარო.იმიტომრომმევერშევძლებამას.ესარისუფროკაცისსაქმე,ვიდრექალის.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩემიაზრით,ისინიგულისხმობენ,რომქალიუნდაიყოსშვილთან.პოლიტიკაიმდენშრომასმოითხოვს,რომდღედაღამეუნდაგაასწორო.კაცისარყოფნითოჯახშიიმდენადარაფერიდაშავდება,რამდენადაცქალისარყოფნით.ქალიმთლიანადყველაფერსაკონტროლებსოჯახში.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

იცითრაარის?აქერთრამეზეცუნდაშევთანხმდეთ-ვისთვისრაარისღირებული.ჩემთვისღირებულიარისჩემიოჯახი,მეთავსკომფორტულადვგრძნობსახლშისაღამოს,ჩემსქმარ-შვილთანერთად.აქედანგამომდინარე,მესულაცარმინდარომისდრო,რაცსაღამოსჩემსოჯახსუნდამოვაკლო,გავატაროიქ,რომელსაქმესაცვერვაკეთებკარგადდავიღაცეებიგეძახოდნენკიდევ,რომდაეტიერაშენსოჯახშიდაიყავი,რაგინდაიქრომმიდიხარ.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ოჯახიბევრსნიშნავს,ჩემსშვილებთანღამედაძინებაბევრსნიშნავს,იმათისუნთქვარომმესმისყველაზეკარგიარის,მაგრამყოფილაშემთხვევარომსამსახურისგამოღამევთქვათარყოფილხაროჯახში.დიდმონატრებასაც განიცდი, დიდ ყველაფერსაც, რომ ბავშვებს აკლიხარ გული გტკივა, მაგრამ როცა წინიყურებიდაშენშეიძლებაშენსშვილებსუკეთესიმომავალიშეუქმნა,მევფიქრობრომშეიძლებამაგასაცდათანხმდე.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

55

აღნიშნულს ადასტურებს ისიც, რომ გამოკითხულთა უფრო დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ პოლიტიკურ საქმიანობაში წარმატების სანაცვლოდ ქალმა უარი უნდა თქვას ოჯახზე(23%),მაშინროდესაცმხოლოდ11%თვლის,რომკაცმაპოლიტიკოსმაუარიუნდათქვასოჯახზეიმისთვის,რომწარმატებულიიყოსპოლიტიკაში.შესაბამისად, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მიიჩნევა, რომ კაცმა უფრო მარტივად შეიძლება მოახერხოსშეათავსოსოჯახზეზრუნვადაპოლიტიკურიკარიერაქალთანშედარებით.

აღნიშნულიაისხნებასაზოგადოებრივიწარმოდგენებითოჯახშიქალისადაკაცისუფლება-მოვალეობებისდასოციალურროლებისშესახებ.ოჯახზეზრუნვაკაცისშემთხვევაშიფინანსურიუზრუნველყოფითშემოიფარგლება,რაცსაჭიროებსკარიერაშიწარმატებას,ხოლოქალისფუნქციაოჯახზეზრუნვისთვალსაზრისითსახლისსაქმეებიწარმოადგენს,რაცმისგანსულმცირესახლშიყოფნასმოითხოვს.თუმცა,აღსანიშნავია,რომგამოკითხულთაუმრავლესობაარეთანხმებაარცერთდებულებას,რაცსავარაუდოდისევდაისევმიანიშნებსიმაზე,რომოჯახიუპირველესღირებულებასწარმოადგენსდამასზეუარისთქმამიუღებლადგანიხილებაროგორცქალისთვის,ისეკაცისთვის.(იხილეთდიაგრამა#29)

პოლიტიკური საქმიანობის სპეციფიკა

ქალისთვის პოლიტიკური საქმიანობის შეუფერებლობას ზოგიერთი რესპონდენტი თავად პოლიტიკური საქმიანობის სპეციფიკითხსნის.გამოკითხულთა54%მიიჩნევს,რომპოლიტიკა ბინძური საქმიანობაა და სწორედ ამიტომ არ შეეფერება ქალს.(იხილეთცხრილი#31)

როგორცთვისებრივიკვლევისშედეგებიაჩვენებს,გამოკითხულთააზრით,პოლიტიკოსებიხშირადხდებიანკრიტიკისობიექტები,ხშირადადგილიაქვსუცენზუროგამონათქვამებსმათმიმართ.ამისგამოპოლიტიკაუხეშსფეროდმოიაზრებადაშესაბამისადქალისთვისშეუფერებლადმიიჩნევა.

მე ვეთანხმები რომ პოლიტიკა უფრო მამაკაცს უხდება. იმიტომ, რომ პოლიტიკა უხეშია. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მეარმაქვს[პოლიტიკაშიწასვლისსურვილი]იმიტომ,რომმევფიქრობ,რომპოლიტიკაშიროდესაცწახვალ,იქასევთქვათშენსსიმშვიდესკარგავ.იმიტომრომარარსებობსპოლიტიკაშიწახვიდედაბოლომდესუფთადარჩე.პოლიტიკაარისძალიანბინძურიდარაცარუნდასუფთაადამიანიიყო,არარსებობს,რომიქედანსუფთა გამოხვიდედა ამიტომ მე ვფიქრობ,რომთუ ადამიანი გონიერია პოლიტიკაში არ წავა. [კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

56

ამომრჩეველთა მხრიდან ქალისმხარდაჭერის დაბალი ალბათობა

ქალის პოლიტიკაში მამაკაცთან შედარებით წარმატების მიღწევის დაბალი პოტენციალი ასევე აიხსნებაიმით,რომკვლევისმონაწილეებისაღქმაში,ქალსუფრონაკლებიამომრჩეველიდაუჭერსმხარს.მართალია,კვლევისმონაწილეებიარარიანქალისპოლიტიკურისფეროდანგამორიცხვისმომხრეებიდარიგპოლიტიკურ

ასევე მიიჩნევა, რომ პოლიტიკაში მოსახვედრად და წარმატების მისაღწევად საჭიროა გარკვეულიმფარველებისყოლა.შესაბამისად,ქალებისნაწილსარაქვსიმისმოლოდინი,რომდამოუკიდებლადშეუძლიათრაიმესმიაღწიონპოლიტიკაში,რაცბუნებრივიაუარყოფითადმოქმედებსმათმოტივაციაზე.

პოლიტიკაშიძალიანდიდროლსთამაშობსფინანსები,იმიტომრომთუარგაქვსშესაბამისიდაფინანსება,ძალიანძნელიაისეპოლიტიკაშიმოხვიდე.დღევანდელრეალობაშიესეა.თუგყავსძლიერი„ზურგი“ასევთქვათ,მაშინძალიანდიდისტიმულიდაწინსვლაგაქვს.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ოჯახშირომშეზღუდონდააუკრძალონრაღაცეებიძალაუნებურადდარჩებასახლში.თუნდაცმეუღლემანოჯახისწევრებმა.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

შეხება მქონია ასეთ საკითხთან, აქტიურად იყო ჩართული პოლიტიკაში, ძალიან ბევრი შანსი ქონდა,გათხოვების მერე სამსახურიც მიატოვა, იმიტომ რომ არის მამაკაცი განსხვავებული ხასიათის, მოსწონსროდესაცთავისიმეუღლესახლშიხვდება, კიდევიცითრაფაქტორია,ძირითადადმამაკაცებიფიქრობენიმას,უმეტესობარათქმაუნდათუთვითონუზურნველყოფსოჯახსფინანსურადშენპრობლემაარგაქვსუნდარომიყოსქალისახლში.თუოჯახსვერწვდებამისიშემოსავალიმაშინთანახმააიმუშაოსცოლმა.[...]ისქალბატონიუკვეპოლიტიკაშიშესულიიყოდარეალურადდაანებათავი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

არგამოუვაარაფერიდაშენჩემზემაღლაიდგებიდარასამბობ!შენჩემზემაღლა?! [კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

შეიძლებაგაუთხოვარსაცშეექმნასპრობლემებიოჯახიდან.ჩვენიმენტალიტეტიდანგამოდინარე‘’შენგოგოხარ,რასიტყვიან’’თუნდაცმამისკენ,თუნდაცდედისგან,ბევრიფიქრობს,რომპოლიტიკაშიქალსრაესაქმება,დამითუმეტესგასათხოვარგოგოს.შეიძლებაგაუთხოვარიცშებოჭონდავერგააკეთოსდაგანახორციელოსთავისიჩანაფიქრი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ოჯახის წევრების (მეუღლის) ნეგატიური დამოკიდებულება

ქალის პოლიტიკურ საქმიანობაში ჩართვის ბარიერს შეიძლება წარმოადგენდეს მისიოჯახის წევრების, განსაკუთრებით მეუღლის, უარყოფითი დამოკიდებულება.თვისებრივიკვლევისფარგლებშიდასახელდაშემთხვევები,როდესაც ქალის გააქტიურებასოჯახის გარეთდაოჯახების შემდეგ ხელს უშლის მისი მეუღლე,რომელსაცურჩევნიაიგიოჯახისსაქმითიყოსდაკავებული.აქისევმივდივართტრადიციულშეხედულებასთანიმისშესახებ,რომქალისთვისმთავარიპრიორიტეტიოჯახიუნდაიყოსდაცოლმამეუღლისსურვილიუნდაგაითვალისწინოს/დაემორჩილოს.

მიიჩნევა, რომ მამაკაცმა შეიძლება იეჭვიანოს იმიტომ, რომ პოლიტიკოს ქალს მუდმივად მამაკაცებისგარემოცვაში მოუწევს ყოფნა. ასევე მიიჩნევა, რომ კაცისთვის შეიძლება არ იყოს სასურველი ქალისპოლიტიკოსობა,რადგანმისთვისშეიძლებართულიიყოსშეეგუოს,რომქალიმასზეუფროწარმატებულია.

თუმცა,ასევეაღინიშნა,რომპოლიტიკურაქტივობაშიჩართვისკუთხით,დასაოჯახებელქალსაცშეიძლებაშეექმნასანალოგიურიპრობლემა,მაგალითადმშობლებისმხრიდან.

57

სფეროებშიქალებისჩართვაშიმხოლოდპოზიტივსხედავენ,ზოგადად,მაინცმიიჩნევა,რომმამაკაცსპოლიტიკურსაქმიანობაშიუფრომეტადექნებაამომრჩევლისმხარდაჭერა,ვიდრექალს.

აღნიშნულს განაპირობებს ყველა ის ფაქტორი, რომელზეც ზემოთ იყო საუბარი: პოლიტიკა ქალისთვისშეუფერებლადმიიჩნევა,ქალისუსტიადადიდპასუხისმგებლობასვერაიღებსსაკუთართავზე,ქალისენსიტიურიადავერიქნებაპრინციპული,ქალინაკლებადქარიზმატულიადაზოგადად,უმჯობესიასაკუთარიდროოჯახსმოახმაროს.

ასევეაღსანიშნავია,გენდერთაშორისგანსხვავებაქალებისპოლიტიკაშიჩართვასთანდაკავშირებულმოსაზრებაზე - მამაკაცების უფრო მცირე რაოდენობა თვლის, რომ ქალების პოლიტიკაში უფრო დიდირაოდენობითჩართვაპოზიტიურადაისახებაქვეყანაზე.(იხილეთცხრილი#33).

5.3.2.2. ქალების ჩართვა პოლიტიკაში - აღქმული პოზიტიური და ნეგატიური მხარეები

ქალებისსაზოგადოებრივდაპოლიტიკურცხოვრებაშიუფროაქტიურჩართვასგამოკითხულთადიდინაწილიპოზიტიურადაფასებს. გამოკითხულთანახევარი (51%)მიიჩნევს,რომქალებისპოლიტიკასადასაზოგადოებრივ ცხოვრებაში უფრო მეტად ჩართვით ქვეყანა მხოლოდ მოიგებს. ასევე გამოკითხულთანახევარი (50%) თვლის, რომ ქართულ პოლიტიკაში უფრო მეტი ქალის ჩართვა სასიკეთოდ წაადგებაქვეყანას.თუმცა,აღნიშნულიორიდებულებისშემთხვევაშირესპონდენტებისსაკმაოდდიდნაწილსგაუჭირდაპასუხისგაცემა(არვიცი/უარიპასუხზე-22%).(იხილეთცხრილი#32)

შანსი აქვს, მაგრამ მაინც ვერ გაიმარჯვებს, რადგან საქართველოში ამომრჩევლის დიდი ნაწილისმენტალიტეტიმაინციქეთკენააგადართული,რომქალსარაფერიარშეუძლიაპოლიტიკაში.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

58

საინტერესო არგუმენტები დაფიქსირდა იმის თაობაზე, თუ რატომ არის მისაღები კაცი პრეზიდენტობისკანდიდატად.ზოგიერთიკვლევისმონაწილეპრეზიდენტისთვისსაჭირომახასიათებლებსშორისასახელებსისეთეპითეტებსროგორებიცაა„ბრგე“,„ახოვანი“,„ძლიერი“.მართალია,თანამედროვესამყაროშიპრეზიდენტისფიზიკური სიძლიერე არაფერს ნიშნავს, თუმცა, ასოციაციურ დონეზე პრეზიდენტ მამაკაცს მაინც უკეთესადშეუძლიაქვეყნის„დაცვა“დაუფრომეტადშეუძლიაუსაფრთხოებისშეგრძნებისმონიჭება.

საინტერესოა,რომარფიქსირდებადიდისხვაობააღნიშნულსაკითხთანმიმართებაშიქალაქისდასოფლისტიპისდასახლებებისმოსახლეებსშორის.

თუმცა,როგორცზემოთაღინიშნა,მართალიასაზოგადოებაარანაირადარარისქალებისპოლიტიკიდანგამორიცხვის მომხრე, საქმე იმაშია, რომ პოლიტიკის ნებისმიერ სფეროში ჩართვა არ განიხილებამიზანშეწონილად ქალებისთვის. ამავე დროს, მამაკაცების შემთხვევაში ანალოგიური მოსაზრება არფიქსირდება-კაცისშემთხვევაშიარარსებობსპოლიტიკისსფერო,სადაცისქალთანშედარებითნაკლებადწარმატებულიშეიძლებაიყოს.შესაბამისად,პოლიტიკურისაქმიანობისსფეროქალებისთვისშეზღუდულია-მამაკაცსპოლიტიკისნებისმიერსფეროშიაქვსწარმატებისმიღწევისპოტენციალი,ხოლოქალსმხოლოდგარკვეულსფეროებში.ესსფეროებიკიმაღალპოლიტიკურპოზიციებსნაკლებადმოიცავს.

როგორცმამაკაცები,ისექალებისაპრეზიდენტო კანდიდატის როლშიუპირატესობასმამაკაცსანიჭებენ.ერთნაირიღირსებებისმქონეკაციდაქალიკანდიდატისპირობებშიმამაკაცების71%-ს.ხოლოქალების66%-სკაციუფროწარმოუდგენიასაპრეზიდენტოკანდიდატად,ვიდრექალი.(იხილეთდიაგრამა#30)

ქალმაშეიძლებაისეთიპრობლემაწამოჭრას,კაცსსაერთოდარცმოაფიქრდეს,არსებობსისეთიპრობლემები,რომლებიცმამაკაცებსარცშეუძლიაგანჭვრიტონ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ქალიუფროგანიცდისდათავისთავზე აიღებსვიღაცისგაჭირვებას. შეიგრძნობსიმპატიმარითუვიღაცადაჩაგრულისუბედურებას,გულთანმიიტანს.კაცმაშეიძლებაგაატაროსრა,„ვისარმოსვლია“-იფიქროს.და ის იფიქრებს ჩემს შვილსრომდაემართოს, ქმარსრომდაემართოს. [სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

თვისებრივი კვლევისფარგლებში კვლევის მონაწილეები საუბრობდნენ იმაზე, თურა პოზიტივიშეიძლება ჰქონდეს ქალების პოლიტიკაშიუფროაქტიურჩართვას. მიიჩნევა,რომქალმაშეიძლებაპოლიტიკაშიისეთისაკითხებიწამოწიოსწინ,რომლებიცკაცისთვისნაკლებადნაცნობიდანაკლებადპრიორიტეტულია, თუმცა საჭიროა მათი განხილვა და მოგვარება. ასეთ საკითხებად მოიაზრებამაგალითად,სოციალურისაკითხები,ადამიანთაუფლებებისდაცვა,ქალთაუფლებებიდაა.შ.

59

[პრეზიდენტი] ბრგე უნდა იყოს, ახოვანი, ათლეტი,რომ შეხედავ შეგრძნება უნდა ქონდეს ადამიანსრომთავდაცულადიგრძნოთავი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

პრეზიდენტობაზეცოტათავსშევიკავებმაინც,სხვაპოზიციებსვუთმობქალებსმაგრამმამაკაციწარმომიდგენიაქვეყნისსათავეში.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

არვარმეძლიერი,არმგონია,რომმეისსაქმეწინწავიყვანოდაარცმაქვსსურვილი.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

აი ყველაზე მარტივი ახსნა, მე არა ვარ ამბიციური ადამიანი. [კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

[სტიმულიიქნებოდა]რომმჯეროდესიმისა,რომრისგამოცდავდგებოდი,მაგისგაკეთებასრომმართლაშევძლებდი,მაგრამამისნაკლებადმჯერა.აქიმდენისიბინძურეა,პოლიტიკაშიმევერშევებრძოლებოდიამდენრამესდავერგავაკეთებდიმარტო.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

5.3.2.3. პოლიტიკაში ჩართვის პირადი მოტივაცია და სტიმული

ფოკუსურიჯგუფისმონაწილექალებისაუბრობდნენმათპირადმოტივაციაზეპოლიტიკაშიჩართვასთანდაკავშირებით. ფოკუსური ჯგუფების მონაწილეთა მოსაზრებებზე დაყრდნობით შესაძლებელია იმისიდენტიფიცირება,თურაშეიძლებაიყოსქალებისპოლიტიკურაქტივობებშიჩართვისმოტივატორი.

ზოგადად,აღსანიშნავია,რომთუპოლიტიკაშიდაბიზნესშიჩართვისმზაობასშევადარებთ,ქალისმიერბიზნესშიჩართვაბევრადუფრორეალისტურადმიიჩნევა.მაშინ,როდესაცჯგუფებისმონაწილეებისნაწილსწარმოედგინათ საკუთარითავი ბიზნესშიდათუნდაც იდეისდონეზე წარმოედგინათ საკუთარიდასაქმებაამმიმართულებით,საკმაოდმცირენაწილიხედავდასაკუთართავსპოლიტიკაში.ბიზნესისსფეროსუფროშესაძლებლადაღქმას, პოლიტიკასთან შედარებით, ხელს უწყობს ის,რომ ქალებსთავის გარშემო აქვთქალის მიერ მცირე ბიზნესის წარმატებულად მართვის მაგალითები. პოლიტიკოსი ქალები მათ უშუალოსოციუმში ნაკლებად არიან. ამასთან, როგორც ზემოთ აღინიშნა, პოლიტიკური საქმიანობას უფრო მეტინაკლოვანებააქვსდაუფრომეტბარიერთანასოცირდებაბიზნესთანშედარებით.

ისკვლევისმონაწილეები,რომელთაცარ სურდათპოლიტიკურსაქმიანობაშიჩართვასაკუთარნეგატიურგანწყობასშემდეგიფაქტორებითხსნიდნენ:

1. პოლიტიკისადმინაკლებიინტერესი

2. საკუთარძალებშირწმენისარარსებობა-პოლიტიკურისაქმიანობადიდპასუხისმგებლობასთან და„ხალხისიმედებისგამართლებასთან“ასოცირდება.შესაბამისად,ქალებისნაწილსდიდი პასუხისმგებლობისსაკუთართავზეაღებისშიშიაქვთდამიაჩნიათ,რომარაქვთშესაბამისიუნარები (ამბიცია,სიძლიერე,სიმტკიცე,გამძლეობადაა.შ.)

მევიციჩემიგანათლება,ვიცი,რასვწვდებიდააზრიარაქვს,არცჩემსთავსშევირცხვენდაარცხალხსარშევარცხვენ,მეწავიდეიმგზითდავდგედავიყაროკენჭი,ვიძახორომმემომეცითხმა.მერომვიყოიმგანათლებით,რაცსაჭიროადამერომვიყოდარწმუნებულიჩემსთავში,რათქმაუნდა.არცდავფიქრდებიდაჩემსგასაკეთებელსგავაკეთებ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

3. შესაბამისიგანათლებისარქონა

მეარასოდესარგამიჩნდება,არმომწონსქალიპოლიტიკოსი,მევთვლი,რომკაციუნდაიყოსპოლიტიკოსი.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

4. ქალისთვისპოლიტიკისშეუფერებლადმიჩნევა

60

2. პოლიტიკაში ქალი მარტოა -არსებობსმოსაზრება,რომბიზნესაქტივობაში,იმშემთხვევაშიცკი, როდესაცბიზნესიქალისინიცირებულია,შეიძლებასხვაოჯახისწევრებიც,მათშორისმეუღლეც ჩაერთოს.პოლიტიკურისაქმიანობაკიინდივიდუალისტურიადაქალსმარტომოუწევსყოფნა.

კვლევისშედეგებიცხადყოფს,რომპოლიტიკურსაქმიანობასთანშედარებით,ქალისბიზნეს-აქტივობაუფრომისაღებიშეიძლებაიყოსროგორცქალისოჯახისთვის,ისეფართოსაზოგადოებისთვის,დათავადქალებისთვისაც.კვლევისშედეგადგამოიკვეთარამოდენიმეფაქტორი,რომელიცხსნისქალისბიზნეს-აქტივობისშედარებითმისაღებლობას.

საინტერესოა კვლევის იმ მონაწილეების მოტივატორები,რომლებიც პოლიტიკურაქტივობებშიჩართვას ისურვებდნენ. ზოგიერთი მოტივატორი დასახელდა თავად რესპონდენტების მიერ, თუმცა ის კვლევისმონაწილეები,რომლებიცსაკუთართავსვერხედავდნენპოლიტიკაში,მსჯელობდნენიმფაქტორებზე,რომელიცზოგადად ქალისთვის შეიძლება პოლიტიკაში ჩართვის სტიმულს წარმოადგენდეს. კვლევის შედეგად მოხდაპოლიტიკაშიჩართვისშემდეგიმასტიმულირებელიფაქტორებისიდენტიფიცირება:

რატომვისურვებდიმეპოლიტიკაშიმოსვლას...ჩვენიგამგებლები,ეგრეთწოდებულიგამგებლებიმხოლოდიმასცდილობენრომხმა„მოაქუჩონ“.24წლისვარ,88-იანივარ,29სექტემბერსდავიბადე.რომდავიბადე,30 სექტემბერსდედაჩემიდა მამაჩემი გაშორდნენ ერთმანეთს,დედამ იმდღისითვე წამოგვიყვანა ჩვენატენში,სამშობიაროდანგამოსვლისშემდეგდაიმდღიდან,როგორცამბობენიმდღიდანჩვენსუბანშიწყალიარმოდის.[...]მინდარაღაცშევცვალოჩემსსოფელში.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

ალბათ ძლიერი მხარდამჭერი თუ მეყოლებოდა გვერდზე ან მეუღლე ან ძმა, იმ შემთხვევაში შეიძლებაგამებედა.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

1. ადგილობრივდონეზეყოფითიპრობლემებისგადაჭრისსურვილი

1. პოლიტიკოსი ქალი მუდმივად ყურადღების ცენტრშია -მიიჩნევა,რომპოლიტიკოსი ქალიმუდმივადყურადღებისცენტრშიიმყოფება-მასაქვსშეხვედრებიმოსახლეობასთანთუსხვა პოლიტიკოსებთან,იგიშეიძლებაიყოსტელეთურადიოგადაცემებისსტუმარი,მასშეიძლებამოუწიოს სიტყვითგამოსვლადაა.შ.ბიზნესშიჩართულობისშემთხვევაშიქალსარუწევსასეინტენსიურად ყურადღებისცენტრშიყოფნა.შესაბამისად,ქალისოჯახისთვის,განსაკუთრებითმეუღლისთვის, უფრომისაღებიაიგიბიზნესშიიყოსჩართული.ამასთან,გამოითქვამოსაზრება,რომპოლიტიკოსი ქალიმუდმივადმამაკაცებითააგარშემორტყმულიიმდენად,რამდენადაცპოლიტიკაშიუმრავლესობას მამაკაცებიწარმოადგენენ.შესაბამისად,ქმრისთვისშეიძლებაარიყოსსასურველიმეუღლისმსგავსი საქმიანობა,ქალისბიზნეს-აქტივობისგანგანსხვავებით,სადაცშესაძლოაქალსსაერთოდარმოუწიოს სხვამამაკაცებთანკომუნიკაცია.

2. უსამართლობასთანბრძოლისსურვილი

3. ოჯახისწევრებისმხარდაჭერა-მოტივატორსდახელშემწყობფაქტორს,ქალისმხრიდანპოლიტიკაში ჩართვისსურვილისშემთხვევაშიწარმოადგენსოჯახისმხარდაჭერა

4. ქალისმებრძოლიბუნება-ქალებისაზრით,პოლიტიკაშიჩართვისმოტივატორიშეიძლებაიყოს ქალისძლიერისურვილიდამისიმებრძოლიბუნება.მიიჩნევა,რომარსებობენერთეულიქალები, რომელნიცმებრძოლიბუნებითგამოირჩევიანდარეალურადაქვთპოტენციალიწარმატებას მიაღწიონპოლიტიკურასპარეზზე.

5.3.3. ქალის ბიზნეს და პოლიტიკური საქმიანობა - შედარებითი ანალიზი

61

3. პოლიტიკას მეტი დრო სჭირდება ბიზნესისგან განსხვავებით -მიიჩნევა,რომპოლიტიკური საქმიანობაქალისგანდიდდატვირთვასმოითხოვს.პოლიტიკოსმაქალმასაკუთარიდროისადა ენერგიისდიდინაწილისაკუთარსაქმიანობასუნდამოახმაროსდაშესაბამისად,ოჯახისმოსავლელად ცოტადროშეიძლებადარჩეს.ბიზნეს-საქმიანობისშემთხვევაშიქალიუფრომეტიდროისგატარებას მოახერხებსსახლში.ზოგიერთიბიზნესიშეიძლებაქალმასახლიდანაცმართოს.შესაბამისად,ბიზნესი უფროოპტიმალურადმიიჩნევაქალისთვისსამსახურისოჯახურსაქმეებთანშეთავსებისთვალსაზრისით.

4. ბიზნესი უფრო შემოსავლიანია -გამოითქვამოსაზრება,რომბიზნესი,პოლიტიკასთანშედარებით, უფროშემოსავლიანისფეროა.შესაბამისად,ქალისოჯახი,დამათშორისმეუღლე,შეიძლებაუფრო დაინტერესებულიიყოსწავიდესკომპრომისზედაქალსშეუწყოსხელიბიზნესისწამოწყებაში, რადგანმისთვისბიზნესიდანმიღებულიშემოსავალიშეიძლებაიყოსმიმზიდველი.მაშინროდესაც ქალისპოლიტიკურისაქმიანობისწამოწყებისშემთხვევაშიმსგავსიდაინტერესებაარარსებობს.

5. პოლიტიკა ბინძური საქმეა და ქალის და მისი ოჯახის იმიჯზე შეიძლება ნეგატიურად აისახოს როგორცზემოთაღინიშნა,პოლიტიკა„ბინძურ“სფეროდგანიხილებადაარსებობსრისკი,რომპოლიტიკაში ჩართულობამშეიძლებაცუდადიმოქმედოსქალისსახელზე,რაცბუნებრივიანეგატიურადაისახებაოჯახის სახელზეც.ბიზნესისშემთხვევაშიოჯახისსახელსრისკინაკლებადექმნება.ამასთან,ერთეულშემთხვევებში დაფიქსირდამოსაზრება,რომპოლიტიკაშიქალისწარმატებაშეიძლებაასოცირებულიიყოსქალისმსუბუქ ყოფაქცევასთან.შეიძლებასაზოგადოებაშიგავრცელდესდაუსაბუთებელიჭორი,რომქალმაპოლიტიკაში წარმატებასმსუბუქიყოფაქცევისხარჯზემიაღწია,რაცბუნებრივიაოჯახისთვისარარისსასურველი.

ბიზნესში მთლიანად ოჯახია ჩართული, ერთად ხართ და პოლიტიკა სხვანაირად ჟღერს. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ასევფიქრობრომბიზნესშირომიშოვის,პოლიტიკაშივერიშოვისიმდენს.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ბევრიქალიიმიტომარმიდისპოლიტიკაშირომფიქრობსარაიკიდოსუპატიოსნოსსახელი,ესმართლახდებაასე,ვიღაცასბოდიშიდათუარდაუწექიისევერმიაღწევ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

6. პოლიტიკური კარიერის დაწყებასთან შედარებით, ბიზნესის დაწყება უფრო მარტივია დაფიქსირდამოსაზრება,რომბიზნესისდაწყებაქალისთვისშეიძლებაუფრომარტივიიყოს,პოლიტიკური საქმიანობისწამოწყებასთანშედარებით.მიიჩნევა,რომბიზნესისწამოწყებაშეიძლებამოხდესსპეციალური განათლებისგარეშეც,მაშინროდესაცპოლიტიკაშიწასვლისთვისგანათლებაუფროსაჭიროდმოიაზრება.

7. ბიზნესში წარმატების მიღწევა უფრო ადვილია -მიიჩნევა,რომბიზნესში(განსაკუთრებით მცირებიზნესში)წარმატებისმიღწევისუფროდიდიშანსიარსებობსქალისთვის,ვიდრეპოლიტიკაში. შეიძლებავივარაუდოთ,რომმსგავსიაღქმისჩამოყალიბებასხელსუწყობსარსებულირეალობა-ქალები საკუთარმიკროსოციუმშიხედავენწარმატებულქალებსმცირებიზნესში,პოლიტიკაშიწარმატებულიქალი კიმათგარშემობევრიარარის.შესაბამისად,რეალობაშიარსებულიესმაგალითებიქალებისთვისუფრო მისაღებსხდისქალისბიზნეს-აქტივობასპოლიტიკურსაქმიანობასთანშედარებით.

დავამატებდი, პოლიტიკაში მოხვედრა ძალიანრთულიადა ბევრ საფეხურს მოითხოვს, ვიდრე საკუთარიბიზნესისდაწყება.ანუშეიძლებაგანათლებასულარმოითხოვოსბიზნესმა.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მევფიქრობ,რომხალხიშეჩვეულიაუკვეიმდენიწელიაჩვენიქალებიბიზნესსთვითონიწყებენდათვითონაკეთებენ,რომესაღარავისარუკვირსდაპირიქითხედვენ,რომბევრიქალისდაწყებულიბიზნესიუფროწარმატებულია,ვიდრეკაცის.მეამასვხედავდაბევრივიციასეთი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

62

[ქალებს]საქმეშიარუნდათპირველობა,რომჩანდნენდარაღაც...[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

უფროსუსტადრომწარმოგვიდგენიათავიიმიტომ,თორეგანათლებისმიხედვითსადაცგინდაიქიმუშავებ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

კომპლექსიანია ქართველი ქალბატონი ყოველთვის, რომ აირომ წავალდამცინებენ, რაღაც შიში აქვთ.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

ვერწარმოუდგენიათშეიძლებაისეთძლიერადთავები,რომლებიცსინამდვილეშიშეიძლებააღმოჩნდნენ,მემგონი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ყველა ზემოთ ჩამოთვლილიფაქტორის გაანალიზების შედეგად შეიძლება ითქვას,რომთუ ქალებისნაწილიწარმოიდგენდასაკუთართავსბიზნესშიდაწარმოდგენაჰქონდაიმისშესახებ,თურასახისცოდნადაეხმარებოდა მას ბიზნესის წამოწყებაში, პოლიტიკის შემთხვევაში ქალების უმეტესი ნაწილი ვერც კიწარმოიდგენს თავის თავს პოლიტიკოსის როლში. შესაბამისად, მაშინ როდესაც ბიზნესის შემთხვევაშიოპტიმალური შეიძლება იყოს ქალებისთვის კონკრეტული ტრენინგების ფორმით მათთვის სასურველიცოდნისგადაცემა,პოლიტიკურისაქმიანობისშემთხვევაშისაჭიროა,პირველრიგში,ქალებმაწარმოიდგინონსაკუთარითავიამსფეროშიდაპოლიტიკურისაქმიანობარეალისტურიაქტივობაგახდესმათთვის.მხოლოდამ შეგნების გაჩენის შემდეგ შეიძლება იყოს ადეკვატური ქალებისთვის კონკრეტული ცოდნის მიწოდებაპოლიტიკურიაქტივობებისკუთხით.

ქალისპოლიტიკაშიდაბიზნეს-საქმიანობაშიჩართვისბარიერადთვისებრივიკვლევისფარგლებშიხშირადსახელდებოდაქალისდაბალითვითშეფასებადასაკუთარძალებშირწმენისარარსებობა.

ქალებისთვის ბარიერს წარმოადგენს არა მარტო ობიექტური ფაქტორები (მაგალითად, განათლების ანგამოცდილებისარქონა)დასაზოგადოებრივიდამოკიდებულებები(მაგალითად,მენეჯერებსარსურთქალებიდაიქირავონმაღალპოზიციებზე),არამედ,განწყობასაკუთარითავისმიმართდარწმენაიმისა,რომმათარშეუძლიათ იგივე წარმატების მიღწევა ოჯახის გარეთ, როგორც მამაკაცებს. დაბალ თვითშეფასებასთანააკავშირშიამბიციისარარსებობა,რომელიცასევესახელდებაქალებისაქტივობისხელისშემშლელფაქტორად.

გამოდის,რომქალებისნაწილსსწამსსაზოგადოებაშიგავრცელებულიიმრწმენებისდასტერეოტიპების,რაცქალებსმიმართარსებობს.

შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ქალის მიერ საკუთარი უნარების მსგავსი აღქმა გარკვეულწილადგანპირობებულიამისისტატუსითდამდგომარეობითოჯახში,რაზეცზემოთიყოსაუბარი.ერთისმხრივ,როდესაცსაზოგადოებაშიდომინირებსმოსაზრება,რომქალისსაქმიანობისსფეროსახლიადასახლისგარეთაქტიურიდასაქმებამისთვისარარისბუნებრივიდასასურველი,ეს,ბუნებრივია,გავლენასახდენსქალისთვითაღქმაზე.

როდესაცსაზოგადოებაერთისმხრივ„კარნახობს“ქალს,თუროგორუნდაიცხოვროსდარაიდეალისკენუნდა ისწრაფოდეს (უნდა იყოს კარგი დიასახლისი და დედა), ასევე, მისგან მუდმივად „მოითხოვს“, რომსაკუთარიინტერესებიგვერდზეგადადოსიმისთვის,რომამიდეალსშეესაბამებოდეს,ბუნებრივია,ქალსუჩნდებაგანცდა,რომიგიწარმატებულიშეიძლებაიყოსმხოლოდდამხოლოდოჯახში.შესაბამისად,მასაქვსდაბალითვითშეფასებადადაბალიმოლოდინებისაკუთარითავისმიმართოჯახისგარეთ. დაბალითვითშეფასება კი,როგორცარაერთხელაღინიშნა, ქალისპოლიტიკურდაბიზნეს-საქმიანობაშიმნიშვნელოვანიშემაფერხებელიფაქტორია.

5.3.4. ქალის თვითაღქმა და თვითშეფასება

63

თავად კვლევის მონაწილეებიც აღნიშნავენ, რომ ბიზნესსა თუ პოლიტიკაში ჩართვისთვის დაწარმატებისთვისმაღალითვითშეფასებადასაკუთარშესაძლებლობებშირწმენაძალიანმნიშვნელოვანია.ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ქალის მებრძოლ ხასიათს და მის მონდომებას, რომელიც მას არამარტოპოლიტიკაშიჩართვისძალისხმევისთვალსაზრისითსჭირდება,არამედასევე,ყველაიმბარიერისგადასალახად, რომელიც ოჯახის სკეპტიკური განწყობის შემთხვევაში შეიძლება არსებობდეს. თუმცა,მიიჩნევა,რომოჯახისმხარდაჭერისგარეშემხოლოდერთეულებითუშეძლებენრაიმესმიღწევას,რაც,ისევდაისევ,ქართულსაზოგადოებაშიოჯახის,როგორცგავლენიანისოციალურიინსტიტუტისროლსუსვამსხაზს.

კვლევის მონაწილეები აღნიშნავენ, რომ ოჯახის შექმნა ადრეულ ასაკში, მანამ, სანამ ქალი არარის პროფესიულადგანვითარებული, შეიძლება წარმოადგენდეს ბარიერს ქალის პოლიტიკაში ჩართვისთვალსაზრისით. მიიჩნევა, რომ თუ ქალი დაოჯახებამდე აქტიურია და ჩართულია სხვადასხვა სახისაქტივობებში,უფროდიდიაალბათობა,რომოჯახისშექმნისშემდეგაცგააგრძელებსაქტიურობას.ისქალებიკი,რომლებიცოჯახდებიანდასამსახურეობრივიგამოცდილებაარაქვთ,ნაკლებადმოტივირებულებიარიანოჯახისშექმნისშემდეგრაიმეაქტივობებითდაკავდნენოჯახისგარეთ.გარდაიმისა,რომდაოჯახებულქალსოჯახისმოვალეობებიდასაქმეფიზიკურადარაძლევსსაშუალებასკარიერასდაუთმოსდრო,ზოგიერთირესპონდენტისაუბრობსქალებისდამოკიდებულებასადაღირებულებებზე-დაოჯახებულქალს,რომელსაცარუმუშავია,სხვაპრიორიტეტებიაქვსცხოვრებაში.მასთვითრეალიზაციისსფეროდმხოლოდოჯახიესახებადაარცუჩნდებასურვილისხვაცხოვრებისეულსფეროშიგამოცადოსსაკუთარიუნარებიდაშესაძლელობები.

ბუნებრივია,ქალსთავისუფალიარჩევანიუნდაჰქონდესოჯახსადაკარიერასშორისდაქალებისნაწილსშეიძლებაერჩივნოსოჯახშიმოახდინოსთვითრეალიზაციადამთელითავისიდროოჯახსდაუთმოს.თუმცა,თუქალსარაქვსსაშუალებაგამოსცადოსსაკუთარითავისხვასფეროშიოჯახისგარდა,მასშეიძლებაარცგაუჩნდესსურვილიოჯახურისაქმისგარდასხვააქტივობითდაკავდეს.ამმხრივ,გამოდის,რომქალსარაქვსარჩევანისსაშუალება,რადგანმისაღქმაშისაკუთარიცხოვრებისგანვითარებისერთადერთიალტერნატივაოჯახია. ამასთან, საზოგადოება ქალის უმთავრეს ფუნქციად კარგ დედობასა და კარგ დიასახლისობასმოიაზრებს და შესაბამისად, წახალისებას უკეთებს/აჯილდოვებს ქალის ამ მხრივ რეალიზაციას. ასეთსიტუაციაშიბუნებრივიაქალიუფრომიდრეკილიხდებაამმხრივმიმართოსსაკუთარიძალისხმევა(იყოსკარგიდედადადიასახლისი).ამასთან,შეიძლებაითქვას,რომსაზოგადოებაუფრომეტადსჯის/კიცხავსამროლისცუდადშესრულებისშემთხვევაში,ვიდრეწაახალისებსროლისკარგადშესრულებისშემთხვევაშიიმიტომ,რომდედობა/დიასახლისობაგანიხილებაქალისფუნდამენტურფუნქციად,რომელიცმანყველაშემთხვევაშიუნდაშეასრულოსდაესარარისრაიმეგანსაკუთრებულიმიღწევამისთვის.შესაბამისად,შეიძლებაითქვას,რომსაზოგადოებრივიღირებულებებიქმნისგარკვეულწნეხს,რომელიც, როგორცპირდაპირიგზით(როდესაცქალსუნდა,მაგრამვერახერხებსსაკუთარითავისრეალიზებასოჯახისგარდასხვასფეროში),ისეირიბად(ქალისაზროვნებაზეგავლენისმოხდენისთვალსაზრისით-რისშედეგადაცმასარცუნდებაიყოსაქტიურიოჯახისგარდასხვასფეროში)უარყოფითადმოქმედებსქალებისბიზნესთუპოლიტიკურაქტივობაზე.

რაოდენობრივიკვლევისფარგლებშიცხდებოდარესპონდენტებისთვითშეფასებისკვლევასპეციალურადშერჩეულიდებულებებისშეფასებისგზით.ამასთან,რესპონდენტებიასევეაფასებდნენსაკუთარიცხოვრებითკმაყოფილებას.შეფასებებიკეთდებოდა7ქულიანსკალაზე,სადაც7ნიშნავდადებულებისდათანხმებას,ხოლო1არდათანხმებას.

ნუთუოჯახმახელიარშეგიწყორომწახვიდეპოლიტიკაში,უარიუნდათქვაანმებრძოლიუნდაიყო.როცახელსგიწყობენმაშინთავისთავადშეგიძლია.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

თუ ხარ მებრძოლი გაიტან თუ არადა დაჯდები სახლში. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ვინცთავიდანვემიჩვეულიაამსაქმეს,ისსანამოჯახსშექმნისაქტიურიაძალიან,მერეცაგრძელებსაქტიურობას,[...]ოჯახისშექმნისმერეცოტართულიარაღაცდაიწყო, მერეუკვესხვარამეზეხართორიენტირებული.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მემგონიოჯახისშემქნამდევინცფეხსვერიკიდებსდაარარისაქტიური,ისმერეცეგრეიქნება.უფრომეტადშეუძლიამართოს,ოჯახისშექმნამდეკითავისუფალია,უფრომეტადგილასშეუძლიამისვლა,რაღაცასავიღებსაკუთართავზე,მაგრამოჯახისშექმნისმერერომჩაიკეტები,არყოფილხარე.იძლიერი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

64

საშუალო მაჩვენებლების ანალიზი ცხადყოფს, რომ როგორც ქალები, ისე მამაკაცები, საშუალოზე დაბალშეფასებებს იძლევიან როგორც თვითშეფასების, ისე საკუთარი ცხოვრებით კმაყოფილების შესახებ საუბრისას.გენდერისჭრილშისაშუალომაჩვენებლებსშორისსხვაობაფაქტობრივადარფიქსირდება.(იხილეთცხრილი#34)

თურაოდენობრივმონაცემსთვითშეფასებისადაცხოვრებითკმაყოფილებისშესახებპროცენტულიმიმართებებისკუთხითგავაანალიზებთ,მამაკაცებისდაქალებისდამოკიდებულებებსშორისგანსხვავებაუფროთვალსაჩინოხდება.მართალია,არცამშემთხვევაშიარფიქსირდებადიდისხვაობათუმცა,ზოგადიტენდენციისდონეზეაშკარაა,რომქალები მცირედითუფრომეტადარიანცხოვრებითკმაყოფილები, მაშინროდესაც მამაკაცებს მცირედითუფრომაღალითვითშეფასებააქვთ.

65

შეიძლებაგამოითქვასრამოდენიმევარაუდი,რომელიცხსნისაღნიშნულმონაცემს:

ერთისმხრივ,ქალებისცხოვრებითშედარებითმაღალიკმაყოფილებაშეიძლებააიხსნასიმით,რომქალიუფროკმაყოფილდებაიმითრაცაქვს,დაარაქვსამბიციაუფრომეტსმიაღწიოს.იმფაქტს,რომქალინაკლებადამბიციურია,ხელსუწყობსისგარემოდაისსაზოგადოებრივიდამოკიდებულებებიქალისმიმართ,რომელიცზემოთიყოაღწერილი.მამაკაცებიკი,პირიქით,არკმაყოფილდებიანარსებულითდაუკეთესისკენისწრაფვიან(შემიძლიაუფრომეტსმივაღწიოჩემსცხოვრებაში-კაცები-71%,ქალები-63%;ვიცი,რასმინდამივაღწიოჩემსცხოვრებაშიდაყველაფერსვაკეთებამისთვის-კაცები69%,ქალები-63%).

ამავედროს,ქალებისცხოვრებითუფრომაღალიკმაყოფილება(ჩემიცხოვრებითკმაყოფილივარ-ქალები-56%,კაცები-53%;ჩემიცხოვრებისპირობებიშესანიშნავია-ქალები-56%,კაცები-53%;ჯერჯერობითრაცკიმნიშვნელოვანიმდომებიაცხოვრებაში,მიღებულიმაქვს-ქალები-48%,კაცები42%)შეიძლებააიხსნასიმით,რომქართულიტრადიციულიშეხედულებებისგათვალისწინებით,ქართულსაზოგადოებაშიქალსაქვსსაშუალებასაკუთარითავისრეალიზებამოახდინოსოჯახში,მაშინ,როდესაცდღევანდელიუმუშევრობისმაღალიდონისპირობებშიმამაკაცებისტრადიციულითვითრეალიზაციისასპარეზი-ოჯახისგარეთდასაქმება-შეზღუდულია.

აღნიშნულს ასევე ეხმიანება მონაცემის განხილვა ოჯახური მდგომარეობის ჭრილში. ქორწინებაში მყოფქალთაუფროდიდირაოდენობააღნიშნავს,რომმათიცხოვრებამიახლოებულიამათიდეალთან,დაუოჯახებელქალებთანშედარებით.(ქორწინებაშიმყოფი-59%,დაუოჯახებელი-41%).ასევექორწინებაშიმყოფიუფრომეტიქალიგამოთქვამსსაკუთარიცხოვრებითკმაყოფილებას(ქორწინებაშიმყოფი-63%,დაუოჯახებელი-46%).

როგორც კვლევის შედეგები აჩვენებს, ქართულსაზოგადოებაში კაცი უფროთავისუფალია ვიდრე ქალი.კაცის„მეტითავისუფლება“დაშესაბამისად,ქალისთავისუფლებისშეზღუდულობაგამოხატულებასპოულობსყოველდღიურცხოვრებაში,ცხოვრებისსტილში,ცხოვრებისდაგეგმვაშიდასხვამსგავსდეტალებში.კაციუფროთავისუფლადმიიჩნევაროგორცოჯახისშიგნით,ისეოჯახისგარეთ. ასე მაგალითად, თვისებრივი კვლევის შედეგების თანახმად, მონაწილე ქალების აზრით, კაცისთვისმისაღებიაღამექუჩაშიყოფნა,ქალისთვისკიმსგავსიქცევანაკლებადმისაღებია.კაცისშემთხვევაშიჩვეულიააქტიურისოციალურიცხოვრება(მაგალითად,ხშირიდახანგრძლივიქეიფი),ქალისანალოგიურმაქცევამკიშეიძლებამისსოციუმშიმისმიმართნეგატიურიკომენტარებიგამოიწვიოს.

მიიჩნევა,რომმამაკაცსუფრომეტირამ„ეპატიება“ქალისგანგანსხვავებით.ასემაგალითად,საზოგადოებასუფრო ტოლერანტული დამოკიდებულება აქვს კაცის ღალატის მიმართ, მაშინ როდესაც ქალის მიერ კაცისღალატიმიუღებელია.

წინამდებარე ქვეთავი მიმოიხილავს საზოგადოებრივ დამოკიდებულებებს სხვადასხვა საკითხის შესახებ, რომელიც პირდაპირ თუ ირიბად უკავშირდება ქალების როლისა და სტატუსის აღქმას ქართულ საზოგადოებაში და გავლენას ახდენს მათ ყოველდღიურ ცხოვრებასა თუ ცხოვრებისეულ წარმატებაზე. ქვეთავში წარმოდგენილია როგორც რაოდენობირივი, ისე თვისებრივი კვლევის შედეგები.

5.4. ზოგადი საზოგადოებრივი დამოკიდებულებები, სტერეოტიპები და რწმენები

5.4.1. ქალისა და კაცის თავისუფლება - სოციალური აქტივობები და პირადი ცხოვრება

66

საინტერესოა,რომქალისმიერკაცისღალატზეთვალისდახუჭვაგარკვეულწილადქალისღირსებადშეიძლებამოიაზრებოდეს - ქალიიმისთვის,რომშეინარჩუნოსოჯახიდაიყოსკარგიდედაიგი მამაკაცსპატიობს ღალატს. მის მსგავს ქცევას ხელს უწყობს ისიც, რომ საზოგადოება კაცის ღალატს არ აფასებსროგორც განსაკუთრებულად მიუღებელ საქციელს, მაშინ როდესაც ქალის მიერ კაცის ღალატი მძიმედგაკიცხვადისაქციელია.

იგივესადასტურებსრაოდენობრივიკვლევა,რომლისმიხედვით,გამოკითხულთაუმრავლესობისაზრით,(1)საკუთარიპირადიცხოვრებისდაგეგმვაში, (2)საკუთარიმომავლისგანსაზღვრაშიდა (3)პროფესიისარჩევაში კაცი უფრო თავისუფალია, ვიდრე ქალი. ამასთან, ზოგადად მიიჩნევა, რომ საქართველოშიქალებისადაკაცებისუფლებებითანაბრადარარისდაცული-გამოკითხულთა52%იზიარებსამმოსაზრებას.ოთხივე დებულების შემთხვევაში არ ფიქსირდება განსაკუთებული სხვაობა მამაკაცებისა და ქალებისდამოკიდებულებებსშორის.(იხილეთცხრილი#36).

რესპონდენტი ქალების კომენტარები:

თანაბარი უნდა იყოს, მაგრამ ქცევის მიხედვით, რასაც ვუყურებ მამაკაცი უფროთავისუფალიგამოდის.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ქალს არ შეუძლია ისეთი გადაწყვეტილების მიღება, მაინც ქმარს ეკითხება. მე ჩემსთავსარმივცემუფლებასთუკაცსარვკითხე,ისერამეგადავწყვიტო.ყველაფერშიაეს.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ღამისპერიოდშიქალითავისუფლადგინახიასადმე?[...]რომგახვიდეგარეთსეირნობდე,„რაუნდაამშუაღამისას“იტყვიან.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ერთისოფელიასამეგრელოშიდაეზოსგარეთგასულიქალისირცხვილია.ერთსოფელშიარისესმასობრივად.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მე შემეფერება რესტორანში კაცივით ორი დღე, დავუშვათ სმა?! და კაცებს ხომეპატიებათ?ზოგჯერშეიძლებავერდამირეკოსჩემმაქმარმა,ისეიყოსიქ,მაგრამმევურეკავდავიციხომდაიმანვერმოიფიქრა,იმიტომრომკაციამაინცდავიცითრომკაცებსრაღაცეებიეპატიებათ.მაგრამმეარგავაკეთებამას.ლამაზიიქნებაგოგონებოთქვენრომმედამინახოთეხლა,რომაიმაგალითადრესტორანშივზივარ[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მე არ მესმის და ვერ დავადგინე რატომ ეპატიებათ მამაკაცებს ქორწინებამდე ანქორწინების მერეც ღალატი და რატომ არ ეპატიებათ ქალებს? ბევრი ქალისგანგამიგიარამოხდაკაციაო![კახეთი, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ისრაცკაცსეპატიებადაშეიძლებაცუდადარგამოჩნდეს-ქალსარეპატიება.მითუმეტეს,თუპრეტენზიაგაქვსრომიყოკარგიდედა[...]შეიძლებაქმარმაგიღალატოს,მაგრამშენვერუღალატებ.იცირატომ?შენშენსშვილებს უნდა მისცე მაგალითი. [...] დედის სიძლიერე ამაშიც გამოიხატება. [კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

67

თავისთავად,ქცევისმოდელებისარსებობასაკმაოდჩვეულიმოვლენაადასხვადასხვაკულტურაშიშეიძლებასხვადასხვაგვარადიქნასაღქმულიის,თურასახისქცევაარისმისაღებითუმიუღებელი.თუმცა,საინტერესოა,რომქართულსაზოგადოებაშიმისაღებიქცევისმოდელებიგანსხვავებულიაქალისადაკაცისშემთხვევაში.

როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,საზოგადოებაგანსხვავებულადაღიქვამსიმას,თურაასაკშიარისმისაღები ესათუ ის ქცევა ქალისადა კაცისთვის. ზოგადად, ყველადასახელებული აქტივობის შემთხვევაშიდაფიქსირდა,რომგამოკითხულთადიდინაწილისაერთოდარმიიჩნევსამათუიმქმედებასმისაღებად(„არარისდასაშვებიარცერთასაკში“).აქაცაღსანიშნავია,რომამათუიმაქტივობასუფრომეტიგამოკითხულიმიიჩნევსმიუღებლადქალისთვის,ვიდრეკაცისთვის.ასემაგალითად,

მოსახლეობის50%არმიიჩნევსმისაღებადქალისმიერძლიერი ალკოჰოლური სასმელის მოხმარებას, ხოლომხოლოდ10%-კაცისთვის.სიგარეტის მოწევამიუღებელიაგამოკითხულთა77%-ისაზრითქალისთვის,ხოლო41%-ისაზრით,კაცისთვის.

მშობლებისგან ცალკე ცხოვრება ქორწინებამდედა პარტნიორთან თანაცხოვრება ქორწინების გარეშე ასევეუფრომიუღებელიაქალისთვის,ვიდრეკაცისთვის(42%ქალიდა30%კაცი;57%ქალიდა45%კაცი). რაც შეეხება სქესობრივი ურთიერთობის დამყარებას ქორწინებამდე, ამ შემთხვევაშიც გამოკითხულთაუფროდიდირაოდენობამიიჩნევსმსგავსქცევასარამართებულადქალისთვის(68%),ვიდრეკაცისთვის(31%).(იხილეთცხრილი#37)

კვლევის შედეგები აჩვენებს,რომ არსებობს საკმაოდ მკაფიო ქცევის მოდელები,რომელთამიხედვითქალს„მოეთხოვება“ქართულსაზოგადოებაშიცხოვრება.ესმოდელებიეხებაროგორცყოველდღიურაქტივობებს(მაგალითად,თამბაქოსმოწევაანქალისმიერძლიერიალკოჰოლურისასმელების მოხმარება) ისე, პირად ცხოვრებისეულ გადაწყვეტილებებს (მაგალითად, ცალკესაცხოვრებლადგადასვლაანგათხოვება).

68

ქალისთავისუფლებასთანდაქალისთვისმისაღებქცევასთანააკავშირშიქალისმიერქორწინებისგარეშებავშვისგაჩენისსაკითხი.

კვლევის შედეგები აჩვენებს, რომსაქართველოსმოსახლეობისუმეტესობაარმიიჩნევს მიზანშეწონილადქალმა,როგორცმარტოხელა მშობელმა, გააჩინოს ბავშვი.გამოკითხულთა 62% არ ამართლებს ქალსიმშემთხვევაში,თუმასსურსგააჩინოსშვილიქორწინებისგარეშე.(იხილეთცხრილი#38)

აღნიშნულ საკითხთან მიმართებაშიგანსხვავებულია ქალაქის და სოფლისტიპის დასახელებების მაცხოვრებელთადამოკიდებულებები. სოფლის მოსახლეებიუფრო სკეპტიკური დამოკიდებულებითგამოირჩევიან - მათი 76% არ ამართლებსქალისსურვილსქორწინებისგარეშეგააჩინოსბავშვი, მაშინ როდესაც ამ საკითხისადმინეგატიურად განწყობილი ქალაქისმაცხოვრებელებისწილიშედარებითმცირე,თუმცამაინცსაკმაოდდიდია(50%).

ქალისა და კაცის ქცევა ოჯახის გარეთ -სოციალური აქტივობები თავისუფალ დროს

რაოდენობრივი კვლევის ფარგლებში მოხდა იმის კვლევა, თუ როგორია ქალების და მამაკაცების ქცევათავისუფალდროსრეალობაში. კერძოდ,მოხდაინფორმაციისმოპოვებაროგორცქალების, ისე მამაკაცების იმსოციალურიაქტივობებისშესახებ,რომლებითაცისინითავისუფალდროსარიანდაკავებული.კვლევისშედეგებიაჩვენებს,რომროგორცქალებს,ისემამაკაცებსსაკმაოდდაბალიინტენსივობისსოციალურიაქტივობებიახასიათებთ.თუმცა,როგორცმოსალოდნელიიყო,მამაკაცებიუფროაქტიურებიარიანსახლისგარეთ,ვიდრექალები.

69

კვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ ქალები, მამაკაცებთან შედარებით, ნაკლებად მიმართავენ დროისსასიამოვნოდგატარებისისეთსაშუალებებს,როგორიცაარესტორანში,ლუდისბარში/სახინკლეშიანკაფე/ბარშისიარული,ასეთადგილებშისიარულისსიხშირისმხრივქალებისწილი,რომლებიცასეთაქტივობასარასდროსახორციელებენ,ბევრადუფროდიდია,ვიდრემამაკაცების.

თითქმის თანაბრად არაპოპულარულია ქალებსა და კაცებს შორის ღამის კლუბებში და დისკოთეკებზესიარული.აღმოჩნდა, რომ ქალების (40%) და კაცების (44%) თითქმის თანაბარი წილი, სულ მცირე, თვეშიერთხელმაინცქეიფობსნათესავებთან,მეგობრებთანანმეზობლებთანერთად.აღნიშნულაქტივობასთითქმისყოველთვისახორციელებსმამაკაცების9%,ხოლოქალების4%.(იხილეთდიაგრამა#31)

თავისმოვლისადაჯანსაღიცხოვრებისწესისდაცვისსაშუალებებსშორისყველაზეხშირადგამოყენებადისილამაზისსალონია,რომელსაცსულმცირეთვეშიერთხელქალების28%სტუმრობს,ხოლომამაკაცების -32%.(იხილეთდიაგრამა#32).

70

სპორტულთამაშებშითითქმისყოველთვისმონაწილეობსმამაკაცებისმხოლოდ2%,თუმცააღსანიშნავია,რომქალებისგან განსხვავებით, რომელთა აბსოლუტური უმრავლესობა (99%) არასდროს ახორციელებს ხსენებულქმედებას,მამაკაცების19%-შიშეინიშნებააქტიურობასხვადასხვასიხშირით.რაცშეეხებადასწრებას,აღმოჩნდა,რომმამაკაცების31%რაღაცსიხშირითმაინცესწრებასპორტულღონისძიებებს,მაშინროდესაცასეთაქტივობასქალებისმხოლოდ5%ახორციელებს.

სულმცირე,წელიწადშიერთხელდადიანმამაკაცებისადაქალებისთითქმისთანაბარირაოდენობალაშქრობებზე,ექსკურსიებსადაპიკნიკებზე.(იხილეთდიაგრამა#33)

71

კონცერტებზე,თეატრსადაკინოთეატრშიკაცებიცადაქალებიცთითქმისერთნაირიპროპორციით,სულმცირე,წელიწადშიერთხელდადიან.ანალოგიურისიხშირითუფრონაკლებიმამაკაცებისტუმრობენმუზეუმებს/გამოფენებსადაგალერეებს(3%),ვიდრექალები(7%).(იხილეთდიაგრამა#34).

72

ბირჟაზე მეზობლებთან საუბარი უფრო მეტად მამაკაცებისთვის დამახასიათებელი ქცევაა. მამაკაცების 32%ბირჟაზემეზობლებთანთითქმისყოველთვისსაუბრობს,ქალების61%კიამაქტივობასსაერთოდარახორციელებს.მეზობლებთანანმეგობრებთანსტუმრობათანაბრადპოპულარულიაროგორცქალებში,ასევემამაკაცებში,ისინიამაქტივობასსაკმაოდხშირად-თითქმისყოველთვისახორციელებენ(22-22%).(იხილეთდიაგრამა#35)

73

ქართულ საზოგადოებაში გავრცელებული მოსაზრების თანახმად მშობლების ქონების უდიდესი ნაწილივაჟიშვილსრჩებადაარაქალიშვილს.კვლევაადასტურებსამგავრცელებულაზრს-გამოკითხულთასაკმაოდდიდინაწილიმიიჩნევს,რომმშობლებისქონებისუდიდესინაწილი,ანსრულად,ვაჟსუნდაერგოს.გამოკითხულთასაგრძნობინაწილითანასწორობისმომხრეადაფიქრობსმშობლებისქონებათანასწორადუნდაგაიყოსვაჟსადაქალიშვილსშორის.თუმცა,ძალიანმცირეაიმინდივიდთარიცხვი,ვინცმიიჩნევს,რომმშობლებისქონებისუმეტესინაწილიქალიშვილსუნდაერგოს.

არ დაფიქსირებულა დიდი განსხვავება მშობლების ქონების შემადგენელ სხვადასხვა კომპონენტებსშორის.ყველასახისქონებაუფრომეტადკაცისსაკუთრებადმიიჩნევა.ერთადერთგამონაკლისსწარმოადგენსსამკაული(ქალიშვილსუნდაერგოსუდიდესინაწილი-11%,ქალიშვილსუნდაერგოსსრულად-3%)სხვასახისქონებასთან შედარებით, სადაც ერთმნიშვნელოვნად ან თანაბრად გაყოფის ან კი კაცისთვის უპირატესობისმინიჭებისტენდენციაფიქსირდება.(იხილეთცრხილი#39)

თვისებრივ კვლევაში დასახელდა ის არგუმენტები, რომლებიც ხსნის მსგავსი დამოკიდებულებებისარსებობას. ბიჭისთვის ქონების დატოვება ქართული ტრადიციაა, რომელიც ეფუძნება იმ აზრს, რომ ოჯახისქონება უნდა ერგოს მამაკაცს, ხოლო ქალისთვის კომპენსაციას მზითევი წარმოადგენს. ამავე დროს, ქალი,გათხოვების შემთხვევაში ხდება მეუღლის ქონების „მესაკუთრე“, რომელიც მამაკაცს მშობლებისგან დარჩაადათისთანახმად.თუმცა,ეს„მესაკუთრეობა“უფრომეტადქონებისმოხმარებისუფლებადმოიაზრება(სახლშიცხოვრება,ნივთებისგამოყენება),დანაკლებადგულისხმობსმისგანკარგვასგანსაკუთრებითგანქორწინებისშემთხვევაში. აღსანიშნავია,რომკაცისთვისქონებისდიდინაწილისდატოვებისტრადიციაიმდენადმყარია,რომქალებსაცარმიაჩნიათმართებულადძმასშეეცილონმათკუთვნილქონებაში.

საკუთრების გაყოფაზე მსჯელობისას ფოკუს ჯგუფებში საინტერესო მოსაზრება დაფიქსირდა იმასთანდაკავშირებით, თუ როგორი დამოკიდებულება არსებობს ქალიშვილის მიმართ ქართულ ოჯახში. როგორცკვლევის შედეგები აჩვენებს, ქალიშვილის მიმართ ადგილი აქვს გარკვეულ გაუცხოებას იმ გაგებით, რომიგიარმოიაზრებაოჯახისმდგრადშემადგენელნაწილადიმისგამო,რომიგითხოვდებადატოვებსსახლს.ქალიშვილისმიმართდაფიქსირდაისეთიგამონათქვამები,როგორებიცაა„გოგოსხვისია“,„გოგომაინცმიდის“,„გოგოსხვისშვილსაჩენს“რაცაღნიშნულსადასტურებს.ასევე,არსებობსმოსაზრება,რომრასაცმშობლებისაკუთარიქალიშვილისთვისაკეთებენ,თითქოსიმოჯახისსაკეთილდღეოდკეთდება,რომელშიციგიგადავასაცხოვრებლადგათხოვებისშემდეგ.

ამავედროს,არისმოსაზრება,რომვაჟიშვილისმეუღლემისმამშობლებმაროგორცშვილი,ისეუნდამიიღონსახლში,რაცშეიძლებაქალისთვისსაკუთარიოჯახიდანგაუცხოების„კომპენსაციად“მოიაზრებოდეს.

5.4.2. საკუთრების უფლება

მეეგმომენტიარმომწონს.გაზარდე,ასწავლე,დააკვდი,შვილსატანდაკიდევიქითმზითევიუნდაგაატანო.რავიციარმომწონს,ძალიანცუდადვუყურებმაგთემას.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

74

რესპონდენტი ქალების კომენტარები:

მემგონია,რომბიჭსუნდადარჩესმეტი,რაცმამაჩემმადატოვაყველაფერიბიჭისაა,მამაჩემმარაცდაუტოვაიმასმეხომარწამოვიღებ.მეარმინდარომჩემიძმისქონებამეგამიყონ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

მეცასევფიქრობ,მზითვირომგაგატანესისხომიყოქონება.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

სიტუაციასდასაშუალებასგააჩნია,თუგაქვსორივესგაუყოფ,თუარგაქვსუფრობიჭსალბათ.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩვენ გავყიდეთ გალში სახლი, მყავს მული და ჩვენ სიმბოლურად... ადგა ჩემი ქმარი დასიმბოლურად 300$ ვაჩუქეთ მულს. არც ჰქონია პრეტენზია. ძალიან მეწყინებოდა რომჰქონოდა.დამეცეხლაჩემიძმისსახლიდანარაფერიარმინდა,რომგაყიდონსაერთოდარმინდაერთითეთრი.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ისემესახლიმაქვსსოფელშიდაბინაქალაქშიდაისემოხდარომრატომღაცგოგოსსახელზემაქვსესბინა.რამნიშვნელობააქვსეხლასახელს,ვისსახელზეა,მაგრამრამოდენიმეჯერმითხრაბიჭმა,რატომარისოისსალომესსახელზე?ესეიგიჰგონია...სოფელშიხომაქვსსახლი,ისიცჩემიადაისიცჩემიაო.ახლა,სახლშიარასოდესარმითქვამს,რომყველაფერიბიჭისარის,მაგრამრატომღაცეტყობამაინცისეფიქრობს,რომაიისმაინცმისია.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ქონებისგაყოფა,სამწუხაროდსაქართველოშიესრაღაციყო,რომგოგორომგათხოვდებადამიდის,იქარისიმისი.რაღაცასაძინებელს,მზითვიათურაღაცა,რაღაცასუგზავნიდნენ,მაგრამეხლაუკვემეროგორცვამჩნევ...სულბიჭსრჩებოდაისსახლითუმამულებითურაცარის.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,განათლებისუფლებისშეფასებისასქართულისაზოგადოებაუფრომეტადთანასწორობისმომხრეა.გამოკითხულთაუმრავლესობა(72%)არიზიარებსმოსაზრებას,რომ„საუნივერსიტეტოგანათლებაუფრომნიშვნელოვანიაბიჭისთვის,ვიდრეგოგოსთვის“.თუმცა,მოსახლეობისგარკვეულინაწილი(26%)მიიჩნევს,რომმამაკაცსუფრომეტადსჭირდებაუმაღლესიგანათლება.(იხილეთდიაგრამა#36).

5.4.3. განათლების უფლება

75

საშუალოგანათლებაკიდევუფრომეტიკვლევისმონაწილისაზრითსჭირდებაროგორცგოგონას,ისებიჭს(79%).შესაბამისად,უფრომცირერაოდენობა(20%)თვლის,რომბიჭისთვისსაშუალოგანათლებისმიღებაუფრომნიშვნელოვანია.(იხილეთდიაგრამა#37).

თვისებრივ კვლევაში მოხდა იმ ფაქტორების სიღრმისეული კვლევა, რომლებმაც შეიძლება ახსნანგამოკითხულთა მსგავსი მოსაზრებები. ერთ-ერთი არგუმენტი,რომელიცდასახელდა ბიჭისთვის განათლებისმიღების უფრო მეტი საჭიროების ასახსნელად კაცის მარჩენალის როლს უკავშირდება. მიიჩნევა, რომზრდასრულმამამაკაცმაუნდააიღოსსაკუთართავზეოჯახისფინანსურიუზრუნველყოფისფუნქცია,შესაბამისად,განათლებამასუფრომეტადსჭირდებარადგანგანათლებასამსახურისპოვნისწინაპირობასწარმოადგენს.

თუმცა, საკმაოდ საინტერესოა კიდევ ერთი დამატებითი შეკითხვის შედეგები: რესპონდენტებს დაესვათშეკითხვაჰიპოთეტურისიტუაციისშესახებ,რომელიცშემდეგნაირადჟღერდა: გთხოვთწარმოიდგინოთ,რომოჯახსყავსორიშვილი-ბიჭიდაგოგონადამათშეუძლიათუმაღლესიგანათლებისგადასახადიგადაუხადონმხოლოდერთ-ერთმათგანს.თქვენრომიყოთამოჯახისადგილას,ვისგადაუხდიდითთანხას?

აღნიშნულ შეკითხვაზე გამოკითხულთა 44% აცხადებს, რომ თანხას ბიჭს გადაუხდიდა, ხოლო 22%გოგოსთვის მიიჩნევსთანხის გადახდას მართებულად. აღსანიშნავია,რომ მსგავსი გადაწყვეტილების მიღებამშობლისთვისარცთუისემარტივია-ამშეკითხვაზეპასუხისგაცემარესპონდენტებსსაკმაოდუჭირდათ,რაზეცმაღალიარგამოპასუხებისმაჩვენებელიცმიუთითებს(არვიცი/უარიპასუხზე-22%).(იხილეთდიაგრამა#38).

76

რესპონდენტი ქალების კომენტარები:

ჩემსშემთხვევაშიჩემსძმასგადაუხადეს,ისმაინცბიჭია,კაციადაუფროშესაძლებლობებიაქვსო.მაშინმეგონარომასეიყოსაჭირომაგრამრომდავფიქრდებიეხლაესარისიყოსწორიგადაწყვეტილება.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ამშემთხვევაშიმშობლებიარიანეგოსტები,ბიჭიმათთანრჩებადაგოგოგათხოვდებაოამპრინციპითფიქრობენ.თავისმაქმარმაასწავლოსთუუნდაო.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

როგორცრაოდენობრივი,ისეთვისებრივიკვლევისფარგლებშიხდებოდაიმისკვლევა,თურაშინაარსისმატარებელიასაქართველოსმოსახლეობისთვისგენდერულითანასწორობა.მიუხედავადიმისა,რომშეკითხვაზე„თქვენიაზრით,რასნიშნავს/რასთანასოცირდებაგენდერულითანასწორობა“21%-სგაუჭირდაპასუხისგაცემა,63%-თვის გენდერულითანასწორობა ქალისადა კაცისთანაბარ უფლებებთან ასოცირდება. ყოველი მეათეგამოკითხულიგენდერულთანასწორობასოჯახშითანაბარუფლებიანობასუკავშირებს.

საკმაოდ მცირე შემთხვევებში, მაგრამ მაინც, ზოგიერთი გამოკითხული კაცი გენდერულ თანასწორობასროგორც„უაზროაკვიატებას“და„ყურითმოთრეულპრობლემას“აღიქვამს.(იხილეთცხრილი#40).

რაცშეეხებათვისებრივიკვლევისშედეგებს,ჯგუფებისმონაწილეებისთვისგენდერულითანასწორობაკაცისადაქალისთანაბარუფლებიანობასმოიაზრებს.თუმცა,მიიჩნევა,რომსაქართველოშიგენდერულთანასწორობაამგაგებითარარის.

5.4.4. „გენდერული თანასწორობა“ - აღქმული შინაარსი და განწყობა

საინტერესოაისფაქტიც,რომზოგიერთირესპონდენტი,რომელიცსაუნივერსიტეტოგანათლებასბიჭისთვისუფრომნიშვნელოვნადმიიჩნევდა,აღნიშნავდა,რომგოგოსგადაუხდიდათანხას.აღნიშნულიდამოკიდებულებააიხსნათვისებრივიკვლევისფარგლებში - არსებობსმოსაზრება,რომბიჭიბუნებითუფროაქტიურიადამანშეიძლებადამოუკიდებლადშეძლოსსაკუთარიუმაღლესიგანათლებისდაფინანსება,მაშინ,როდესაცგოგონამშობლებისდაფინანსებისგარეშევერმოახერხებსგანათლებისთვისსაჭიროთანხისმოძიებას.ასევეგამოითქვააზრი,რომგანათლებისმიცემაგოგოსთვისსაჭიროამის„სარფიანად“გასათხოვებლად.

77

ასევე აღინიშნა, რომ უარყოფითი დამოკიდებულება „გენდერულ თანასწორობასთან“ მიმართებაშიკაცებსშეიძლებაჰქონდეთ.მიიჩნევა,რომკაცებისგარკვეულნაწილშიიგიშეიძლებაიწვევდესირონიას,ცინიკურდამოკიდებულებასდარიგშემთხვევაშიაგრესიასაც.

მნიშვნელოვანია,რომ გენდერულთანასწორობაზე საუბრისას კვლევის მონაწილე ქალების ნაწილმააღნიშნა, რომ არ არის საჭირო კაცი და ქალი ყველა საკითხში თანასწორი იყოს, განსაკუთრებით იმშემთხვევებში,როდესაც საქმე ეხება ქართულტრადიციულ წარმოდგენებს ქალისადა კაცისფუნქციებისდა დანიშნულების შესახებ. ზოგიერთს ამ შემთხვევაში არგუმენტად მოყავს ის, რომ ქალი და კაციგანსხვავებულია ბუნებით და არ არის საჭირო ამ განსხვავებულობის უგულებელყოფა. აქ, სავარაუდოდ,საქმე გვაქვს გენდერული თანასწორობის არასწორ გაგებასთან - ზოგიერთს გენდერული თანასწორობაესმის არაროგორცქალისადა კაცისთვისთანაბარიშესაძლებლობებისდა უფლებების უზრუნველყოფა,არამედქალისადაკაცისტრადიციულიფუნქციებისაღრევადაქალურობისთვისთუმამაკაცურობისთვისშეუფერებელიქცევისმოდელებისდამკვიდრება.

საინტერესო და ყურადსაღებია, რომ როგორცთვისებრივი კვლევის მონაცემები აჩვენებს, „გენდერულითანასწორობა“ შეიძლება უარყოფითი კონოტაციის მატარებელი იყოს. ზოგიერთკვლევისრესპონდენტში ესსიტყვათშეთანხმებაქალებისგადამეტებულდარიგშემთხვევაშიაგრესიულაქტიურობასთანასოცირდება.

ქალისადამამაკაცისგათანაბრებაუფლებებში,თუნდაცოჯახშისიტყვისთქმის,აზრისგამოთქმის,სამუშაოზერომარიყოსგარჩევაქალისდაკაცის.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ლეკვილომისასწორია,ძუიყოსთუნდაცხვადია.უნდაგვქონდესთანაბარიუფლებები.[კახეთი, სოფელი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ქალისა და მამაკაცის თანაბარი უფლებიანობაა ოჯახშიც და ყველგან საზოგადოებაშიც. [სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ასოციაციამიჩნდებაის,რომდღესარარისასე.შინაარსითუნდაიყოსთანასწორიყველაფერში.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

საქართველოშიძალიანბევრიოჯახია,როდესაცქალიხდებაძალადობისმსხვერპლი,იმიტომრომმასარააქვსაზრისგამოთქმისუფლებადამამაკაციარაძლევსიმისსაშუალებას,რომქალმათქვას,თავისიაზრიდააფიქსიროსდაკაცმაგაითვალისწინოს.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

გენდერული თანასწორობა ეს ნიშნავს ქალის და მამაკაცის თანასწორუფლებიანობას, როდესაც ქალიც დამამაკაციცთანაბრადარისჩართულისაზოგადოებრივ,პოლიტიკურცხოვრებაშიდაარამარტოსაზოგადოებაში,არამედოჯახშიცთანაბრადიღებენგადაწყვეტილებებსდათანაბრადაკისრიათ,როგორცთანაბარიუფლებები,ასევემოვალეობებიცდაპასუხისმგებლობაცაქვთთანაბრადგადანაწილებული.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

გაგიკვირდებათ, მაგრამ მე ეს სიტყვა გენდერი მაღიზიანებს და ბევრჯერ მქონია ჩემს მეგობრებთან კამათი,მიუხედავადიმისა,რომვთვლიქალებისუფლებებიუნდაიყოსდაცული,კაცებთანმიმართებაშიუნდაქონდეთმეტიპატივისცემადაა.შ.თანასწორებიკივართ,როგორცბიბლიაშიწერიაერთსულდაერთხორც,მაგრამმაინცტრადიციის მომენტში სიტყვა გენდერი მაღიზიანებს მელანდებიან ესეთი ქალებითვალებირომ უნდათამოუპორჭყნონ.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

მექალივარდაგამაღიზიანებსძახილიმექალივარ! იყავი, შენსთავსეციპატივიდადაიმსახურესხვებისპატივისცემა.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ზოგადად გენდერულითანასწორობა ჩვენს გარემოცვაში არის. კატასტროფულად ჩვენ არ განვიცდით მაგას.მუსლიმანურქვეყნებსრომვუყურებთტელევიზორში,ვხედავთრომსჭირდებათუფრომაგათ.მთლადფემინიზმშიცარ გვინდა გადავარდნა. ძაან ნორმალურად ვართ ქართველი ქალები, არა ვართ შეზღუდული. [კახეთი, სოფელი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

78

კვლევის ფარგლებში მოხდა რამოდენიმე საკანონმდებლო საკითხთან დაკავშირებულ თემებთანმოსახლეობისდამოკიდებულებისშეფასება.კერძოდ,მოხდაკაცისდეკრეტულშევებულებასთანდაკვოტურსისტემებთანდაკავშირებულიდამოკიდებულებებისკვლევა.

5.4.5. საკანონმდებლო ინიციატივები - კაცის დეკრეტული შვებულება და კვოტური სისტემა

კვლევისშედეგებიაჩვენებს,რომსაქართველოსმოსახლეობისაბსოლუტურმაუმრავლესობამარიცისკანონისარსებობისშესახებ,რომელიცაძლევსსაშუალებასმამაკაცსაიღოსდეკრეტულიშვებულება(69%-არა,22%-არვიცი).ამასთან,გამოკითხულთაუმრავლესობა(46%)არმიიჩნევსსაჭიროდმსგავსიკანონისარსებობას. ამ მხრივ განსხვავება არ შეიმჩნევა მამაკაცებისადა ქალებისდამოკიდებულებებს შორის -გამოკითხულმამაკაცთა47%დაქალთა46%არმიაჩნიასაჭიროკანონითრეგულირდებოდესკაცისთვისდეკრეტულიშვებულებისაღებისსაკითხი.(იხილეთცხრილი#41)

კაცის დეკრეტული შვებულება

თუმცა,აღსანიშნავია,რომზოგიერთიქალისთვისსაერთოდარაასასურველიმამაკაცთანთანასწორიიყოს. მიიჩნევა, რომ კაცი უპირატესია, იგი ქალზე წინ უნდა იდგეს და ქალი მას უნდა დაემორჩილოს.აღნიშნული „მორჩილების“ გარკვეულ კომპენსაციას წარმოადგენს კაცის მიერ ქალის მფარველის დაქალზემზრუნველისროლი.შესაბამისად,გამოდის,რომამმფარველობისდაზრუნვის„სანაცვლოდ“ქალსკაცის მორჩილება და მის „ზურგს უკან ამოდგომა“ მართებს. საინტერესოა, რომ მსგავსი მოსაზრებებისგამოთქმისას,კვლევისმონაწილეებისნაწილსარგუმენტებადსაყოველთაოდგავრცელებულირელიგიურიშეხედულებებიმოჰყავდათ.

მევიწევიუკანდა[მიმაჩნიარომ]პატივიუნდასცეიგივემამაკაცისაზრს.ადრეაშექმნილიდაუპირატესია.[კახეთი, სოფელი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

კაციმაინცერთინაბიჯითწინუნდაიყოს.კაციუნდაიყოსმფარველი.[კახეთი, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

მაინცრიდიგაქვსსადღაცკაცის, მაინც.უკანძლიერიზურგიყველასგვჭირდება.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

თუმცამეაქვეაღვნიშნავ,რომმეარმინდარომყველაფერშიგვქონდესერთნაირიუფლებები.არმინდარომ,ზუსტადაითუნდაცის,რომიმანსახლშიაკეთოსრაღაცეები.ისრაცჩემიგასაკეთებელია,მირჩევნიაგავაკეთომედაიმისიქითაცსაერთოდ,არცმეარმინდარომჩავერიომისსაქმეშიდამისიგასაკეთებელიწამოვიკიდოზურგზედაარციმანჩემიგასაკეთებელი.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩვენ ეს გვინდა,თუ არ გვინდა,და აქრამდენიც გინდათ ვილაპარაკოთ, კაცი ყოველთვის იქნება მთავარი. [...]ბოლო-ბოლოესეა,რომკაცითავიაოჯახის.სახარებისმიერდაწერილია,ჩვენვერშევცვლითრამდენიცარუნდავილაპარაკოთ.[კახეთი, ქალაქი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ჩემიქმარიარისმაინცქმარი,მაინცკაციდაუფროსიდამემაინცმინდა,რომუკანვიდგედაისიდგესწინ.არვიცირატომ,აიამასარვიცირადავარქვა,ასემინდა.[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

მე4წლისბიჭიმყავს,ანდრიადა2წლისგოგომყავს,ანა.[წყალიუნდადაელიაორივეს]დარაღაცისესულსწრაფადგამოუვიდაჩემბიჭს,რომდედიკომედავლევპირველიწყალსო.მევუთხარი,არა,დედიკო,ჯერერთიგოგოადაშენზეპატარაა.[დაამაზეანდრიამმიპასუხა]დედიკორატომარისო,ჩვენოპირველივეზიარებითო,იქხომჩვენვსვამთო.ანურაღაცაშინაგანადარის,ალბათ,ხომ?ჯერარმქონიაამაზესაუბარი,რომესშენიადა...ხომამბობს,რომჩემიაო?საიდანმოდის?[სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

79

კვლევისმონაწილეებიგამოთქვამდნენმოსაზრებასსხვადასხვასახისსაკანონმდებლოინიციატივებზე,რომელთაიმპლემენტაციაზოგიერთქვეყანაშიგენდერულიბალანსისდაცვასუზრუნველყოფს.

კვლევის მონაწილეების უმრავლესობა (67%) მომხრეა კვოტური სისტემის, რომლის მიხედვითაცქალებისგარკვეულირაოდენობააუცილებლადუნდაიყოსპარლამენტში.

რესპონდენტებისორიმესამედი(65%)მომხრეაკვოტურისისტემის,რომლისმიხედვითაცქალებისგარკვეული რაოდენობა აუცილებლად უნდა იყოს პოლიტიკურ პარტიაში. მონაწილეთა 63% მომხრეაკვოტურისისტემის,რომლისმიხედვითქალებისგარკვეულირაოდენობააუცილებლადუნდაიყოსმაღალაღმასრულებელ პოზიციებზე. ყოველი ოთხი გამოკითხულიდან სამი პოზიტიურად აფასებს კანონებისარსებობას,რომელნიცუზრუნველყოფსქალებისადამამაკაცებისერთნაირხელფასსერთნაირპოზიციაზე.

აღსანიშნავია,რომყველაზემოთმოყვანილიინიციატივისშემთხვევაშიუფრომეტიქალირესპონდენტიაფიქსირებსპოზიტიურპასუხს.

კვლევისშედეგებზედაყრდნობითშეიძლებაითქვას,რომზოგადადქალებისსხვადასხვა აქტივობაშიჩართვა პოზიტიურად განიხილება და ქალების გამორიცხვა არ მიიჩნევა მართებულად, თუმცა,მნიშვნელოვანია,იმისგათვალისწინებაც,რომჩართვისას,შეკითხვისფორმულირებისთანახმად,საუბარიაქალებისგარკვეულრაოდენობაზედაარათანაბარპროპორციაზე.(იხილეთცხრილი#43)

კვოტური სისტემები

კვლევის მონაწილეები ასევე აფასებდნენ იმას, თუ რამდენად დაუჭერდნენ მხარს კანონს, რომლისმიხედვითდეკრეტულიშვებულებისგაცემაიქნებოდასავალდებულოდამსაქმებლისთვისროგორცქალის,ისე კაცის შემთხვევაში. გამოკითხულთა აბსოლუტური უმრავლესობა საჭიროდ მიიჩნევს დამსაქმებელივალდებული იყოს გასცეს დეკრეტული შვებულება ქალზე. კაცისთვის დეკრეტული შვებულების გაცემასსავალდებულოდმხოლოდ41%მიიჩნევს.(იხილეთცხრილი#42)

80

თვისებრივი კვლევის მონაწილეები საუბრობდნენ იმაზე, თუ რა ცვლილებებს ჰქონდა ადგილისაზოგადოებისწარმოდგენებშიქალისადაკაცისროლებისადაფუნქციებისკუთხით.

პოზიტიურიცვლილებებისთვალსაზრისითკვლევისმონაწილეებისაუბრობდნენქალებისთავისუფლებისზრდაზეთანამედროვეობაში.მიუხედავადზემოთაღნიშნულიმრავალიპრობლემისა,აღინიშნა,რომამჟამადქალსუფრომეტადაქვსსაკუთარიაზრისგამოთქმისშესაძლებლობა.ცვლილებისთვალსაზრისითასევეაღინიშნა,რომახალგაზრდაოჯახებშიქალებიუფროთავისუფლადგამოხატავენსაკუთარმოსაზრებებს.

ასევე აღინიშნა, რომ თანამედროვეობაში, ძველ პერიოდთან შედარებით, უფრო ხშირადაა ისეთიშემთხვევები,როდესაცმამაკაცებიოჯახისსაქმესკიდებენხელს,ანბავშვისგაზრდასთანდაკავშირებულმოვალეობებს ინაწილებენ. მართალია, მამაკაცების მსგავს აქტივობებს არ აქვს სისტემატიური ხასიათი,წინაპერიოდთანშედარებით,ესცვლილებამაინცფიქსირდება.

5.4.6. ცვლილებები წარმოდგენებში

აღარარიანისედაზაფრულებიადრერომიყვნენ,ეხლაშეგიძლიახმაამოიღო.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება?]

შედარებით შეიცვალა. ქალს მეტი უფლება აქვს გავლა-გამოვლაში, შედარებით ხმას უფრო უწევს.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ადრეთუარგქონდაუფლებაშეპასუხების,ეხლააზრისგამოთქმისუფლებამაინცგაქვს.[სამეგრელო, სოფელი, 20-35, უმაღლესი განათლება]

ეხლაჩემიშვილებირომქმარსუბედავენ,ისრომმეგამებედაგავგიჟდებოდი.ურთიერთგაგება,საუბარი,დისტანციაიყო,დაეხლაესბავშვებიისეკარგადარიანქმრებთან,რომვგიჟდები.ზუსტადასეთიუნდაქმარი,უაღრესადმოსიყვარულეებიარიან.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ცვლილებებზესაუბრისასაღინიშნა,რომქალისსხვადასხვასოციალურიაქტივობათანამედროვეობაშიუფრო მეტად დასაშვები გახდა. ზოგიერთი ჯგუფის მონაწილეები საუბრობდნენ ქალების მიერ მანქანისმართვაზე, უფრონაკლებშეზღუდვებზე ჩაცმისსტილისთვალსაზრისით, ქალისმიერსიგარეტისმოწევისმიმღებლობაზე.

საჭმლის გაკეთება მაშინ ალბათ კაცისთვის წარმოუდგენელი იყო. თამადობის გარდა მაშინკაცისთვის არაფერი არ დაიშვებოდა მე მგონი. ბავშვების მიხედვა კიდევ, ბევრი რაღაცშეიცვალა.დღევანდელითაობის ახალგაზრდა კაცებმა გაითავისეს. არ ვიცი ცოლის მიმართპატივისცემითდაყურადღებით,თუოჯახურმამდგომარეობამმოიტანა. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

81

გამოითქვა მოსაზრება, რომ ქალების მიერ ოჯახის მარჩენალის ფუნქციის შეთავსებამ, ან, რიგშემთხვევაში,ამროლისსაკუთართავზეაღებამ,გარკვეულწილადხელიშეუწყოქალებისთავისუფლებისზრდას.მართალია,ისევმიიჩნევა,რომდღევანდელქართულსაზოგადოებაშიკაციუფროთავისუფალია,ვიდრექალი,თუმცა,ფოკუს-ჯგუფების მონაწილეები აღნიშნავდნენ,რომფინანსურმადამოუკიდებლობამ(ზოგიერთშემთხვევაშიკაცისმათზედამოკიდებულებამ)მათმეტითავისუფლებამიანიჭათ.თუმცა,ისევდაისევაღნიშვნისღირსია,რომდასაქმებულიქალიარარისისეთივეთავისუფალი,როგორცდასაქმებულიკაციდასაზოგადოებაცარმიიჩნევსმართებულადდასაქმებულიქალიკაცივითთავისუფლადმოიქცეს.

აღსანიშნავია,რომ მაშინ,როდესაც ქალების ნაწილი არსებულ ცვლილებებს პოზიტიურადაფასებს და მიიჩნევს, რომ კიდევ უფრო მეტი ცვლილებაა საჭირო ქალებისა და მამაკაცებისშესაძლებლობებისგათანაბრებისთვალსაზრისით,ქალებისნაწილიცვლილებებშიუარყოფითსაცხედავს. ცვლილებები, რიგ შემთხვევებში, აღიქმება საფრთხედ ქართული ტრადიციულიღირებულებებისთვის,რომელთაცქართულისაზოგადოებაეფუძნებადარომელიცგანსაზღვრავსნაციონალურიდენტობას.

ქალებიუფროგაჭირვებამგამოჩეკათ,ჩვენმაყოფაცხოვრებამ,უფრომეტისიძლიერემისცათ.[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება?]

ცივილიზაცია კი შემოვიდა, მაგრამ [...] ადრე მეტი პატიოსნება იყო, ვიდრედღეს. [სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

თავისუფლებადადამოუკიდებლობაარუნდააღიქვანაღვირახსნილობად.უზნეობაშიდაუკულტურობაშიარუნდაგადავიდეს.[კახეთი, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

ჩემზერომიყოსდამოკიდებულიასეშევცვლიდი,კაცებიუნდაიყვნენდასაქმებულიდაქალიიქნებაოჯახში.თუუნდასიამოვნებისთვისწავადაიმუშავებს.[...]ეხლაიძულებულიაქალიუნდათუარუნდაიმუშაოს.ესრომშეიცვლებოდესკარგიიქნება,პირიქითკაციუნდაიყოსშემომტანი.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

მე სკოლაში შეყვარებული მყავდა, ინსტიტუტში მყავდა, კიდევ გათხოვებამდე მყავდა და რა ვიცი,კინოშიცდავდიოდით,ყველაფერი,მაგრამამშეყვარებულთანარმქონიაკოცნაც.[ჩემსთანამშრომელსვეუბნებოდი]ახლაამხუთივესნაკოცნირომვიყო,რომვნახოისინიშემრცხვება-მეთქი.შენგგონიაორძალსისეთსმოიყვანო,რომელიცნაკოცნიარიქნებაო?არვიცი,მაგაზეთავსვერდავდებ,მაგრამაიესარმომწონსმე.ძალიანერთმანეთშიარიან,ლამისცოლ-ქმარიარიანდაისინიარფიქრობენ,რომშეიძლებაესშეწყდესდაისევთავიდანიწყებენ. [სამეგრელო, ქალაქი, 36-50, უმაღლესი განათლება]

მაშინ ქალი საჭესთან ასოცირდებოდა კახპასთან,დღეს არა. მაშინ ქალი შარვალში ძაან ისეთი ისიყომაგრამდღესარა.ყველასაცვიაშარვალი.სიგარეტისმოწევასთანდაკავშირებითაც.[სამეგრელო, სოფელი, 36-50, საშუალო განათლება]

შარვალიჩააცვაცოლს,კარგიაშეეჩვია,საჭესთანდაჯდაცოლი,კარგია,შეეჩვია.ეხლაქმრებიგვერდითუსხდებიანდაოღონდქალმაწაიყვანოს.დალევაცუფროშესაძლებელია.[სამეგრელო, ქალაქი, 20-35, საშუალო განათლება]

ბავშვობაშირომსიგარეტსდაქალსდავინახავდი-ვაიმეროგორ...რაღაცსაოცრებაიყო.ჰოდაეხლა..[კახეთი, სოფელი, 20-35, საშუალო განათლება]

82

მართალია, გამოკითხულთა უმრავლესობას მიაჩნია, რომ ქალის ყველაზე მნიშვნელოვანი როლიცხოვრებაში არისოჯახზე ზრუნვა, 18-24 წლის ახალგაზრდების 86% მიიჩნევს ასე, მაშინროდესაც სხვაასაკობრივი კატეგორიების 91% ან მეტი იზიარებს აღნიშნულ მოსაზრებას. უფრო მეტი 18-24 წლისახალგაზრდა,სხვაასაკობრივკატეგორიებთანშედარებით,არიზიარებსმოსაზრებას,რომდიასახლისობაისეთივეკმაყოფილებასაგრძნობინებსქალს,როგორცანაზღაურებადისამსახურისქონა.ამდებულებას18-24წლისგამოკითხულთა57%არეთანხმება,მაშინროდესაცსხვაასაკობრივიკატეგორიისწარმომადგენლებისნაკლებირაოდენობაარიზიარებსაღნიშნულმოსაზრებას(36%-დან45%-მდე). 18-24წლისახალგაზრდებისნაკლებიწილიიზიარებსმოსაზრებას,რომქალიუფრობავშვისმოვლითუნდაიყოსდაკავებულიდაარაპროფესულიწინსვლით(48%),მაშინროდესაცსხვაასაკობრივიკატეგორიების58%ანმეტიეთანხმებააღნიშნულმოსაზრებას.

რაცშეეხებაოჯახისმარჩენალადკაცისმოაზრებას,ამმხრივგანსხვავებაასაკისჭრილშიარფიქსირდება.ასევეყველაასაკობრივიკატეგორიათანხმდება,რომსამსახურიკარგია,თუმცაქალსმაინცყველაზემეტადოჯახიდაბავშვებისურს.

ოჯახში ვაჟის მიმართ პრეფერენციის თვალსაზრისით სხვაობა არ ფიქსირდება. 18-24წლის ახალგაზრდები ზუსტად ისევე ამჯობინებენ ბიჭს, როგორც სხვა ასაკობრივი კატეგორიისწარმომადგენლები.

რაოდენობრივკვლევაშიშესაძლებელიიყოიმისნახვა,თურაცვლილებებიარსებობსახალიდაძველითაობისაღქმებსადადამოკიდებულებებში.

განსაკუთებულადსაინტერესოა,რომროგორცმონაცემებისასაკისჭრილშიგანხილვააჩვენებს,ძალიანმნიშვნელოვანისხვაობებისხვადასხვაასაკობრივკატეგორიებსშორისარფიქსირდება.

კონსერვატიულიშეხედულებებისთვალსაზრისითშეიძლებაგამოიყოს55წელზეუფროსიასაკობრივიჯგუფი.ამასაკისადამიანებსახალგაზრდაგამოკითხულებთანშედარებითუფრომეტადპატრიარქალურიშეხედულებებიაქვთ.

ნაკლებად კონსერვატული შეხედულებებით გამოირჩევიან 18-24 წლის ახალგაზრდები. თუმცა,აღსანიშნავია, რომ მათი დამოკიდებულებები მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება სხვა ასაკობრივიკატეგორიებისშეხედულებებისგან.ასემაგალითად,

18-24წლისასაკობრივიკატეგორიისწარმომადგენლებიარგამოირჩევიანსხვაასაკისინდივიდებისგანქალისთვისამათუიმაქტივობისმისაღებადშეფასებისთვალსაზრისით.მცირედიგანსხვავებაფიქსირდებაქორწინებამდე სქესობრივი ურთიერთობის დამყარების შეფასებისას, თუმცა, სხვაობა დიდი არ არის.(იხილეთცხრილი#44)

83

ყველაასაკობრივიკატეგორიისწარმომადგენლებისნახევარიანმეტიფიქრობს,რომკაციუკეთესადხელმძღვანელობსნებისმიერორგანიზაციასვიდრექალი.ამმხრივ18-24წლისასაკობრივიკატეგორიაარარისგამორჩეული.თუმცა,უფრონაკლები18-24წლისახალგაზრდა(40%)იზიარებსმოსაზრებას,რომკაცებსროგორცწესინებისმიერიპროფესიულისაქმიანობაქალებზეუკეთგამოსდით(18-24–40%;25-34-46%;35-44–54%;45-54–51%;55-64–48%;65დამეტი-56%).

18-24 წლის ასაკობრივი კატეგორიის წარმომადგენლების 55% ეთანხმება მოსაზრებას, რომ კაცებიუკეთესი პოლიტიკური ლიდერები არიან, ვიდრე ქალები, მაშინ როდესაც ამ ასაკობრივ კატეგორიაზეუფროსიმოსახლეობის60%ანმეტიიზიარებსაღნიშნულმოსაზრებას.თუმცა,განსხვავებამხოლოდ5%-ია.პრეზიდენტობისკანდიდატადყველაასაკობრივკატეგორიასმაინცუფროკაციწარმოუდგენიადაამმხრივ18-24წლისასაკობრივკატეგორიაარგამოირჩევა.

84

რაოდენობრივი კვლევის ფარგლებში გამოკითხულთა 54% მდედრობითი სქესის წარმომადგენელია,ხოლო46%მამრობითის.თითქმისთანაბარიაასაკობრივიჯგუფებისმიხედვითმოსახლეობისგადანაწილებაც.მოსახლეობის34%-სსრულიუმაღლესიგანათლებააქვსმიღებული,32%-სკისრულისაშუალო.არასრულისაშუალოგანათლებისმქონეადამიანებისწილიქვეყნისმასშტაბითარაღემატება5%-ს.(იხ.დიაგრამა#50)

საქართველოში მცხოვრები მოსახლეობის 88% ქართველია, 5-5% შეადგენს სომეხიდა აზერბაიჯანელიმოსახლეობისწილი.

მოსახლეობის38%საკუთარიოჯახისმატერიალურ-ფინანსურმდგომარეობასშეთავაზებულიდებულებებიდანუკიდურესით აფასებს - „საკვებზე ფული ძლივს გვყოფნის“; შედარებით უკეთესია მოსახლეობის 32%-სმდგომარეობა,რომლებიცაცხადებენ,რომ„ჩვენსაკმარისიფულიგვაქვსსაკვებისთვის,მაგრამტანსაცმელისდაფეხსაცმელისსაყიდლადფულისდაზოგვაანსესხებაგვიწევს“.(იხილეთცხრილი#48)

წინამდენარე ქვეთავი მიმოიხილავს კვლევაში მონაწილე რესპონდენტების დემოგრაფიულ მონაცემებს. ქვეთავში ასევე წარმოდგენილია გამოკითხულთა რელიგიური განწყობების შესახებ ინფორმაცია. ქვეთავში წარმოდგენილია რაოდენობირივი კვლევის შედეგები.

5.5. გამოკითხულთა დემოგრაფიული პროფილი და ზოგადი დახასიათება

85

კვლევისფარგლებშიასევემოხდარესპონდენტებისრელიგიასთანდაკავშირებულიდამოკიდებულებებისდაქცევისშესწავლა.როგორცკვლევისშედეგებიაჩვენებს,მოსახლეობისუმეტესინაწილიმართლმადიდებელია(87%),8%-მუსულმანია,მუსულმანებსშორისკი11%კაცია,ხოლო5%-ქალი.სხვაარცერთირელიგიისმიმდევარიმოსახლეობისწილიარაღემატება1%-ს.

მოსახლეობის28%,როგორცქალები,ასევემამაკაცები,მხოლოდდღესასწაულებზეესწრებიანრელიგიურმსახურებას.მოსახლეობის25%სულმცირეთვეშიერთხელ,ხოლო20%-სულმცირეკვირაშიერთხელესწრებამსახურებას. იმ ადამიანების წილი,რომლებიც პრაქტიკულად არასდროს ესწრებიანრელიგიურ მსახურებას,შეადგენს10%-ს.მიუხედავადეკლესიაშისიარულისსიხშირისა,მოსახლეობისაბსოლუტურიუმრავლესობათავსმორწმუნედმიიჩნევს(95%),თუმცაამასთანავეაღსანიშნავია,რომ68%-სარჰყავსმოძღვარი.

მოსახლეობისისნაწილი53%,რომელსაცჰყავსმოძღვარი,აცხადებსრომყოველთვისიზიარებსდაიქცევამისირჩევისშესაბამისად,42%კიიზიარებსდაცდილობსმოიქცესმისირჩევისშესაბამისად,თუმცახანდახანარგამოსდის.

მოსახლეობისდიდი ნაწილი (65%)თვლის,რომ მისირელიგიის მიხედვითქალიდა კაცითანასწორია,რელიგიისფარგლებშიქალისადაკაცისუთანასწორობასმოსახლეობის30%აფიქსირებს.

დამოკიდებულება რელიგიის მიმართ

გამოკითხვამ ნათლად აჩვენა, რომ საქართველოში ჯერ კიდევ მყარია ტრადიციული შეხედულებებიგენდერულროლებზე:ქალისფუნქციააშვილებისმოვლადააღზრდა,საშინაოსაქმეებისკეთება,ხოლოკაცის - ოჯახის ფინანსური უზრუნველყოფა. მიუხედავად იმისა, რომ ამჟამად ოჯახის მარჩენალთა 30%ქალია, მოსახლეობას მიაჩნია, რომ ეს არ არის იდეალური მდგომარეობა და თუ იქნება ეკონომიკურიშესაძლებლობა, უმჯობესია ქალი არ მუშაობდეს ან ნაკლებადდატვირთული, „ქალისთვის შესაფერისი“სამუშაო ჰქონდეს. ასევე, ქალი ქმრის მორჩილი უნდა იყოს და დაუთმოს მამაკაცს ლიდერის პოზიციასხვადასხვაასპარეზზე.

ზემოთ ჩამოთვლილი გენდერული ფუნქციები საზოგადოებას ქალის და კაცის არსის ბუნებრივგაგრძელებად მიაჩნია, მაგალითად, ის, რომ ქალი შვილს აჩენს და მასზე ზრუნავს, აძლევს მასუპირატესობას, იყოს უკეთესი მასწავლებელი, რომელიც, სახლის გარეთაც ბავშვების აღზრდითაადაკავებული, ხოლო, კაცი, როგორც უფრო აქტიური და მებრძოლი, მოიაზრება პოლიტიკაში, სადაცლიდერობის, გადაწყვეტილებების მიღების უნარებია საჭირო და ა. შ. ქალის მიერ ბავშვის გაჩენისფუნქციასთანაადაკავშირებულიისშეხედულებაც,რომკაცისმშობიარობაზედასწრებაგამოკითხულთადიდ ნაწილს ვერ წარმოუდგენია, მიუღებლად მიაჩნია. ასევე, თითქმის ყველა ეთანხმება იმას, რომქალს დამსაქმებელი უნდა აძლევდეს დეკრეტულ შვებულებას, ხოლო, კაცთან დაკავშირებით იგივემოსაზრება გამოკითხულთა მხოლოდ40%-ს აქვს. იმიტომ,რომ კაცის ბუნებას შვილების აღზრდა არშეესაბამება,მითუმეტეს,ახალდაბადებულების,შესაბამისად,მათიდეკრეტულშვებულებაშიგასვლაარარისსაჭირო.

საზოგადოებაშიკვლავძლიერიაორმაგიმორალი,ის,რაცეპატიებამამაკაცს,არეპატიებაქალს,ქალისქცევაკონტროლდებაკაცისმხრიდანდაზოგადად,მთელისაზოგადოებისმხრიდანმეტად,ვიდრე-კაცის.

მთლიანობაში,ამკვლევისშედეგებიიმეორებსწინაწლებშიჩატარებულიმსგავსიკვლევებისშედეგებსდა ისინი ყველა ერთად აჩვენებს, რომ საქართველო კვლავ მასკულინური, პატრიარქატული ქვეყნაა,რომელშიცდომინანტურიპოზიციაკაცებსუჭირავთ.გამოკითხვამაჩვენა,რომკაცებიმეტადამართლებენამგვარდომინანტურპოზიციას,ვიდრექალები,ქალებმაკიიციან,რომმათიროლიდაქვემდებარებულიადარომბევრირამისდათმობაუწევთ.ამან,თავისმხრივ,არშეიძლებაარგამოიწვიოსსტრესი,უარყოფითი

6. ძირითადი დასკვნები

86

13 ჩიტაშვილი,ჯავახიშვილი,არუთინოვა,წულაძე,ჩაჩანიძე(2010).ქალთამიმართოჯახშიძალადობისსაკითხებისეროვნულიკვლევასაქართველოში.თბილისი,UNFPA.

14 Javakhishvili,N.(2008).MatingPreferencesinChoosingaFuturePartner.DoesGeorgiarepeatthesameworldwidetrend?Cognition,Brain,andBehavior,anInter disciplinaryJournal.VolumeXII,No4,pp.509-520.

15 ზარდიაშვილი,ჯავახიშვილი,დელემენჩუკი,აბრამიშვილი,კუპრავა-შარვაშიძე(2011).კონვენციაქალისდისკრიმინაციისყველაფორმისლიკვიდაციისშესახებCEDAW-ს აღსრულებისკვლევასაქართველოში.მაწილიპირველი,თბილისი.

ემოციები. ამის კომპენსაციისთვის ქალები ირჩევენ ტანჯულის როლს და ამით ამაყობენ. მათი აზრით,ქართველი ქალი, სხვა ქვეყნის ქალებთან შედარებით, მეტი ამტანობით გამოირჩევა. მითუმეტეს, რომსაზოგადოებაცმოითხოვსქალისაგან,მოითმინოსშეურაცხყოფაქმრისგანოჯახისშენარჩუნებისმიზნითდაიყოსამტანი,ნაზი,დამთმობი,ოჯახისერთგულიადამიანი.ამმდგომარეობასამტკიცებსასევეშეხედულება,რომგაშორებაოჯახისდანგრევადაღიქმებასაზოგადოებაში.

ერთიშეხედვით,ამმონაცემებთანშეუსაბამობაშიმოდისმაჩვენებელი,რომლისმიხედვითაც,ქალებიუფრო არიან ცხოვრებით კმაყოფილი, ვიდრე - კაცები. სავარაუდოდ, ქალებს ა. ნაკლები ამბიცია აქვთ,ნაკლებითვითშეფასებადაბ.ახერხებენტრადიციულიგენდერულიფუნქციებისრეალიზებასოჯახში,ხოლოკაცი სათანადოდ ვერ რეალიზდება ამჟამინდელი ეკონომიკური სიტუაციის, ანუ, უმუშევრობის მაღალიდონის ფონზე. ასევე, აღსანიშნავია მონაცემი, რომლის მიხედვითაც, გამოკითხულთა საკმაოდ მაღალირაოდენობა უჭერს მხარს გენდერულ კვოტებს (65%) პარლამენტში, პოლიტიკურ პარტიებში, მაღალაღმასრულებელპოზიციებზე.ვფიქრობთ,შესაძლომიზეზიკითხვისფორმულირებაა:„მომხრეხართკვოტურისისტემის,რომლისმიხედვითქალებისგარკვეულირაოდენობააუცილებლადუნდაიყოს...“რესპონდენტებიგანსხვავებულინტერპრეტაციას უკეთებდნენ სიტყვებს: გარკვეულირაოდენობა, ამჟამად არსებული10%პარლამენტში,ასევეგარკვეულირაოდენობაა.

გამოკითხულთადიდმანაწილმაიცის,რასნიშნავსგენდერულითანასწორობა,თუმცა,ესარნიშნავს,რომმოსახლეობაამპოზიციისმომხრეა.მართალია,ფოკუს-ჯგუფებისწევრებისუმეტესინაწილიდეკლარირებისდონეზეეთანხმებაგენდერულითანასწორობისიდეას,თუმცა,როგორცკვლევისშედეგებისმრავალმხრივიანალიზი (ფოკუს-ჯგუფების მონაწილე ქალების მიერ გამოხატული შეხედულებები და რაოდენობრივიკვლევის შედეგები) აჩვენებს, ქალების გარკვეული ნაწილი მაინც გენდერული როლების ტრადიციულიგანაწილებისმომხრეა.

გამოკითხულთა აზრით, კაცი უკეთესი ბიზნეს ლიდერია, ვიდრე ქალი, ზოგადად, ნებისმიერი საქმემამაკაცსუკეთგამოსდისდარათქმაუნდა,პოლიტიკა,პირველრიგში,კაცისსაქმეა.ქალიპოლიტიკაშიწარმოუდგენიათ,თუმცა,ისევ,ქალისბუნებისშესაბამისპოზიციებზედასფეროებში,როგორიცააჯანდაცვა,კულტურა და ა. შ. როგორც რაოდენობრივმა, ისე თვისებრივმა მონაცემებმა აჩვენა, რომ ქალებიპრაქტიკულად არ არიან მოტივირებული აქტიურად ჩაერთონ პოლიტიკაში. პოლიტიკასთან შედარებით,ბიზნესისსფერომათუფროწარმოუდგენიათსაქმიანობისასპარეზად.

წინამდებარე კვლევის მონაცემები ეთანხმება მანამდე საქართველოში ჩატარებული კვლევებისრაოდენობრივდათვისებრივმონაცემებს.მაგალითად,2010წელსგამოქვეყნებულიოჯახშიძალადობისკვლევა (ჩიტაშვილი და სხვები, 2010)13 აჩვენებს, რომ ქალი უნდა დაემორჩილოს მეუღლეს, აიტანოსძალადობამეუღლის,ანპარტნიორისმხრიდან,გაშორებააღიქმება,როგორცტრაგედია,ოჯახისდანგრევა;2008წელსჩატარებულიკვლევა(ჯავახიშვილი,2008)14აჩვენებს,რომსაზოგადოებისათვისმისაღებიქალისთვისებებიასიკეთე,ოჯახისერთგულება,სინაზე,პასიურობა,ხოლოკაციაქტიურიდაოჯახისმარჩენალიუნდა იყოს;CEDAW-ს აღსრულების კვლევა საქართველოში (ზარდიაშვილიდა სხვები,2011)15 აჩვენებს,რომ საქართველოს მოსახლეობის აშკარა უმრავლესობას სმენია გენდერული თანასწორობის შესახებ,თუმცა,გენდერულითანასწორობა,60%-ისაზრით,საქართველოშიმიღწეულიარარის,კვოტებისსისტემასკიმხარსუჭერდაგამოკითხულთა40%.