2015dg.07.21 BG_KTXD

Bi ging Kinh t xy dng

MC LCiMC LC

1CHNG 1: M U

11.1.VAI TR V NHIM V CA NGNH XY DNG TRONG NN KINH T QUC DN

21.2.TNH HNH U T XY DNG CA VIT NAM TRONG NHNG NM QUA

21.2.1.Tnh hnh u t vo nn kinh t quc dn theo ngnh theo ngnh l vng lnh th trong giai on (2001 ( 2005)

21.2.2.u t nh nc cho lnh vc giao thng giai on 1996 ( 2005

31.2.3.u t nh nc cho lnh vc xy dng cng trnh thu li

41.3.NHNG C IM KINH T K THUT CA NGNH XY DNG THU LI

41.3.1.Khi nim v c im ca sn phm xy dng thu li

51.3.2.Nhng c im ca vic thi cng cc cng trnh xy dng

61.4.KHI NIM, I TNG, NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU MN HC

61.4.1.Khi nim v Kinh t xy dng

71.4.2.i tng

71.4.3.Ni dung nghin cu ca mn hc kinh t xy dng

8CHNG 2: C S L LUN NH GI TI CHNH, KINH T - X HI CC D N XY DNG

82.1CC LOI CHI PH

82.1.1Chi ph u t xy dng

82.1.2Chi ph qun l vn hnh

92.1.3Mt s khi nim khc v chi ph

112.2THU NHP CA D N

112.2.1Khi nim v thu nhp ca d n

122.3GI TR CA TIN T THEO THI GIAN

122.3.1Tnh ton li tc

132.3.2Xc nh li sut c xt n yu t lm pht

142.3.3Biu dng tin t

152.4PHNG PHP XC NH GI TR TNG NG CA TIN T TRONG TRNG HP DNG TIN T N V PHN B U

152.4.1Cc k hiu tnh ton

152.4.2Phng php xc nh gi tr tin t thi im hin ti (P) khi cho trc gi tr ca tin t thi im tng lai (F)

152.4.3Phng php xc nh gi tr tng lai (F) ca tin t khi cho trc tr s ca chui dng tin t u (A)

162.4.4Phng php xc nh gi tr ca thnh phn ca chui tin t phn b u (A) khi cho bit gi tr tng ng tng lai (F) ca n

162.4.5Phng php xc nh gi tr tng ng thi im hin ti (P) khi cho trc gi tr ca thnh phn ca chui gi tr tin t phn b u ca n l A

162.4.6Phng php xc nh gi tr ca thnh phn ca chui tin t u (A) khi cho bit trc gi tr tng ng thi im hin ti ca n l P

172.5PHNG PHP XC NH GI TR TNG NG CA TIN T TRONG TRNG HP DNG TIN T PHN B KHNG U

172.6PHNG PHP PHN TCH NH GI D N U T V MT KINH T X HI

172.6.1S cn thit ca vic phn tch kinh t x hi

172.6.2S khc nhau gia phn tch ti chnh v phn tch kinh t - x hi

182.7CC PHNG PHP NH GI CC D N

182.7.1Phng php dng ch tiu tng hp khng n v o xp hng cc phng n

222.7.2Phng php phn tch gi tr - gi tr s dng

232.7.3Phng php phn tch chi ph - Li ch (CBA)

30CHNG 3 VN SN XUT TRONG CC DOANH NGHIP XY DNG

303.1KHI NIM V VN SN XUT

303.2VN C NH

303.2.1Cc khi nim v TSC

323.2.2Phn loi vn c nh

323.2.3nh gi vn c nh

333.2.4Cc hnh thc ca vn c nh

343.2.5Hao mn v nhng bin php gim hao mn vn c nh

353.2.6Khu hao v cc phng php xc nh khu hao vn c nh

413.2.7Phng php xc nh thi hn s dng hp l ca ti sn c nh

433.2.8Lp k hoch v ti sn c nh

483.3KHI NIM, THNH PHN V C CU VN LU NG (VL)

483.3.1Khi nim

483.3.2Thnh phn vn lu ng:

483.3.3Cc ngun vn lu ng:

503.3.4C cu cu VL

513.4CHU CHUYN VL V CC BIN PHP TNG NHANH TC CHU CHUYN

513.4.1Chu chuyn VL

533.4.2Bin php tng nhanh tc chu chuyn

55CHNG 4: CHI PH D N U T XY DNG CNG TRNH

554.1NGUYN TC LP PH D N U T XY DNG CNG TRNH

554.2TNG MC U T, D TON XY DNG CNG TRNH

554.2.1Khi nim v tng mc u t, d ton u t xy dng cng trnh

564.2.2Ni dung tng mc u t, d ton u t xy dng cng trnh

604.3PHNG PHP TNH TNG MC U T D N U T XY DNG CNG TRNH

654.4PHNG PHP TNH D TON XY DNG CNG TRNH

80CHNG 5: PHN TCH KINH T CC D N U T XY DNG

805.1CC TRNG HP NH GI KINH T CC D N THY LI

805.2XC NH CC LOI CHI PH D N THY LI

805.2.1Cc loi chi ph trong d n ti tiu:

855.2.2Chi ph ca d n thu in

875.2.3Cc loi chi ph trong d n phng l

895.2.4Cc loi chi ph trong cc d n cp nc cng cng

915.3XC NH LI CH (BENEFIT) CA D N THY LI

915.3.1Li ch ca d n ti tiu:

925.3.2Li ch hng nm ca nhim v pht in

935.3.3Li ch hng nm ca nhim v phng l

945.3.4Li ch hng nm ca nhim v cp nc

955.4TRNH T V PHNG PHP NH GI HIU QU KINH T

CHNG 1: M U1.1. VAI TR V NHIM V CA NGNH XY DNG TRONG NN KINH T QUC DN

1. Ngnh xy dng l mt trong nhng ngnh kinh t ln nht ca nn kinh t quc dn, n chim v tr ch cht khu cui cng trong qu trnh sng to nn c s vt cht k thut v ti sn c nh.

sng to nn c s vt cht k thut v ti sn c nh cho t nc s c rt nhiu ngnh tham gia (t khu ch to nguyn vt liu, ch to chi tit kt cu n thnh phm cui cng l cc cng trnh hon chnh). Ngnh xy dng chim khu cui cng.

2. Ngnh xy dng chim mt ngun kinh ph kh ln ca ngn sch quc gia v x hi. Thng thng chim khong (10 - 12)% GDP.

3. Ngnh xy dng ng gp cho nn kinh t quc dn mt khi lng sn phm rt ln. Thng thng i vi cc nc pht trin chim t (6 - 12) %, cc nc ang pht trin chim t (6 - 10)%. Trong giai on t nm 1985 n nm 2000 vn u t xy dng c bn nc ta chim khong 25% n 26% GDP. Trong giai on t nm 2001 n nm 2005 chim trn 50% vn u t ca Nh nc cho cc ngnh.

4. Ngnh Xy dng gi mt vai tr quan trng trong s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc.

Ngnh Xy dng l ngnh phc v cho tt c cc ngnh kinh t quc dn khc v bt c ngnh no cng cn phi xy dng mi , sa cha, hoc ci to, i mi cng ngh pht tin.

Ngnh Xy dng phc v c lc cho ng li pht trin kinh t , n nh chnh tr quc gia ca ng Nh nc, to nn s cn i , hp l v sn xut gia cc vng min ca t nc. ng gp mt phn ng k trong cng cuc xa i gim ngho trong cng ng, xa b dn s cch bit gia thnh th v nng thn, gia min ngc v min xui.

Ngnh Xy dng ng gp to ln cho chng trnh cng nghip ha hin i ha ca t nc; y nhanh tc th ha. xy dng cc cng trnh phc v dn sinh kinh t ngy cng hin i hn vi trnh cao hn.

Ngnh Xy dng ng gp cho t nc ngun li nhun rt ln. to cng n vic lm cho hng triu con ngi

Tm li ngnh Xy dng ng mt vai tr rt ln trong nn kinh t quc dn, cho s pht trin ton din ca t nc. Trong hn 10 nm qua ngnh Xy dng lm thay i b mt ca t nc, c bit cc thnh ph, thc s l cng c c lc thc hin ng li pht trin kinh t-x hi ca ng v Nh nc. 1.2. TNH HNH U T XY DNG CA VIT NAM TRONG NHNG NM QUA

1.2.1. Tnh hnh u t vo nn kinh t quc dn theo ngnh theo ngnh l vng lnh th trong giai on (2001 ( 2005)

Vn u t trong ton x hi ngy cng tng cao. Trong nhng nm (2001 ( 2005) tng vn u t ton x hi t 118,2% d kin k hoch, tng gp 1,76 ln so vi 5 nm (1996 ( 2000).

Trong 5 nm (2001 ( 2005) vn u t ton x hi tng bnh qun 14,7%/nm. Tng vn u t c huy ng v a vo nn kinh t trong 5 nm qua t gn 1,2 triu t ng, trong vn Ngn sch Nh nc (NSNN): 294.000 t ng, chim 24,5%, vn tn dng u t: 150.000 t ng, chim 12,5% (trong tn dng u t nh nc: 131.000 t ng). Vn u t ca DN Nh nc: 190.000 t ng, chim 15,8%; cn li l vn u t ca dn c v t nhn, vn u t trc tip ca nc ngoi v vn huy ng khc.

Ngun vn NSNN tp trung u t nhiu hn cho xy dng kt cu h tng kinh t x hi; trong u t cho lnh vc nng nghip v nng thn chim khong 25%; cng nghip 8%; giao thng vn ti v bu chnh vin thng 28,7%; khoa hc cng ngh, gio dc - o to, y t, vn ho, th dc th thao 21,1%; cc ngnh khc 17,2%.

Vic u t vo cc ngnh c mc khc nhau, trong c 2 ngnh c u t vi s lng ln l ngnh giao thng vn ti bu chnh vin thng v Nng nghip & PTNT.

1.2.2. u t nh nc cho lnh vc giao thng giai on 1996 ( 2005

1. Trong 10 nm (t 1996 ( 2005) tng vn u t khong 86.085 t, trong :

- Ngun NSNN v c tnh cht NSNNL 80.442 t (vn NSNN: 49.388 t; c tnh cht NSNN: 31.054 t).

- Ngun vn ngoi Ngn sch: 5.643 t (trong ng vn u t bn quyn thu ph khong 2.000 t; huy ng t cc nh u t: 3.643 t).

2. Khi lng ch yu hon thnh:

Trong 10 nm va qua, tin hnh ci to nang cp v lm mi hn 16.000km ng b; 1.400 km ng st; hn 130.000m cu ng b; 11.000m cu ng st. Nng cp v xy dng mi 5.400m bn cng; no vt 13 triu m3 lung lch.

Nh c ngun vn u t trn, h thng kt cu h tng giao thng vn ti nc ta c ci thin ng k. Nng lc vn ti c tng ln nm sau cao hn nm trc, p ng tt hn nhu cu i li trong nc v giao lu quc t. Kt cu h tng giao thng vn ti c ci thin gp phn lm tng lng hng ho vn chuyn qua cc bn cng bin, cng sng ... Giao thng th c m mang mt bc, gim thiu n tc giao thng th cc thnh ph. Giao thng a phng pht trin gp phn quan trng trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t v xo i gim ngho cc vng nng thn.

Trong nhng nm qua chng ta thc hin c cc d n ln nh:

- i vi h thng quc l: hon thnh c bn vic nng cp ton tuyn quc l 1 t Lng Sn n Cn Th. ng H Ch Minh hon thnh giai on 1. Ngoi hai trc dc trn, hon thnh cc tuyn quc l chnh yu ni n cc cng bin v ca khu quc t nh QL5, QL10, QL18 ... nng cp cc tuyn quc l hng tm v vnh ai pha Bc, pha Nam ...

- i vi cc h thng khc:

Ngnh GTVT tng bc nng cp hon thin h thng ng st hin c rt ngn thi gian chy tu. hon thnh 2 tuyn ng thu pha Nam v nng cp cc tuyn sng chnh yu khc. Chng ta nng cp ng k cc cng hng khng trn ton quc nh nh ga Ni Bi, Tn Sn Nht, Cam Ranh ...

1.2.3. u t nh nc cho lnh vc xy dng cng trnh thu li

Tnh n nay c nc c 75 h thng thu li ln, 1.967 h cha c dung tch 0,2 triu m3 tr ln, hn 5.000 cng ti tiu ln, trn 10.000 trm bm ln v va c tng cng sut bm 24,8.106 m3/h, hng vn cng trnh thu li va v nh.

Chng ta p c 5.700 km sng, 3.000 km bin, 23.000 km b bao v hng ngn cng di , hng trm km k bo v b.

Ring trong 5 nm (2001 ( 2005) Nh nc u t 25.511 t ng (cha k n vn u t cho cng trnh iu), trong vn do B Nng nghip v Pht trin Nng thn qun l l 9.874 t ng, vn a phng qun l: 11.637 t ng.

Nh c u t ln nh vy n nay c 8 triu ha t gieo trng c ti, 1,7 triu ha c tiu.

Trong nhng nm qua ngnh thu li tp trung thc hin cc chng trnh ch yu sau:

- Chng trnh an ton h cha nc, c bit l cc h cha ln nh h Du Ting (Ty Ninh), Ph Ninh (Qung Nam), K G (H Tnh), Ni Cc (Thi Nguyn) ...

- Chng trnh kin c ho knh mng. n nay c nc c trn 15.000 km knh mng c kin c ho lm tng nng lc ti 350.000 ha, tiu 400.000 ha.

- Chng trnh xy dng mi cc h cha nc cc sng min Trung v Ty Nguyn phc v cp nc, chng l, pht in ... Trong nhng nm qua chng ta trin khai xy dng h T Trch (Tha Thin Hu), Sng o (Ngh An), Ca t (Thanh Ho), Nc Trong (Qung Ngi), Krng Pch Thng (k Lk) ...

Vi lng vn u t ln nh vy, ngnh Thu li thc s lm thay i b mt nng thn Vit Nam ni ring v ng gp vo nn kinh t quc dn ni chung. Nh c h thng thu li lm n nh v tng nhanh din tch cng nh nng sut, sn lng la, to iu kin pht trin a dng ho cy trng nng nghip, gp phn cung cp nc sch cho dn nng thn.

H thng iu v cc cng trnh phng l gp phn phng chng l bo v gim nh thin tai. u t vo thu li gp phn pht trin mnh ngun in, cung cp hng triu KWh in mi nm. ng thi pht trin thu li gp phn xy dng nng thn mi, n nh x hi, xo i gim ngho, gp phn ci to mi trng, lm thay i b mt nng thn, gp phn thc hin mc tiu CNH - HH nng nghip, nng thn.

1.3. NHNG C IM KINH T K THUT CA NGNH XY DNG THU LI

1.3.1. Khi nim v c im ca sn phm xy dng thu li

1. Khi nim v sn phm xy dng

Sn phm xy dng l cc cng trnh xy dng hon thnh (bao gm c phn lp rp thit b bn trong cng trnh). Sn phm xy dng l kt tinh thnh qu khoa hc-cng ngh v t chc ca ton x hi thi k nht nh. l sn phm c tnh cht lin ngnh trong ngnh xy dng ng khu cui cng to ra cc cng trnh .

V cc cng trnh c khi lng rt ln phi xy dng trong nhiu nm nn ngi ta a thm khi nim sn phm trung gian v sn phm cui cng thun li trong vic bn giao thanh ton.

- Sn phm trung gian: c th l cng vic xy dng, cc giai on v t xy dng hon thnh bn giao thanh ton.

- Sn phm cui cng: l cc cng trnh hay hng mc cng trnh xy dng hon chnh v a vo bn giao s dng.

2. Cc c im ca sn phm xy dng thy li:

a. Sn phm xy dng thu li c xy dng ti ch, ng c nh ti a im xy dng v phn b nhiu ni trn lnh th.

b. Sn phm xy dng thu li thng c kch thc ln, chi ph ln, thi gian xy dng v s dng lu di. Sn phm thu li mang tnh cht ti sn c nh nn thng c th tch ln v v gi tr cao. Tui th ca cng trnh thu li c th ko di n 100 nm tu loi cng trnh khc nhau.

V d:

- Cc cng trnh ng ng, trm bm c tui th t 25 nm n 50 nm.

- Cng trnh p c tui th 100 nm.

- Cc cng trnh b tng nh p trn, p ngn sng c tui th l 100 nm.

c. Sn phm xy dng thu li c tnh n chic, ph thuc cht ch vo iu kin a phng, c tnh a dng v c bit cao v cng dng, v cch cu to v phng php XD.

d. Sn phm xy dng thu li c kt cu phc tp, nhiu chi tit.

e. Sn phm xy dng thu li thng c xy dng trn cc sng, sui, nhng ni c iu kin a hnh, a cht rt phc tp.

f. Sn phm xy dng thu li i hi cht lng cao. Cc kt cu nm di nc i hi phi chng thm cao, chng c s xm thc ca nc mn.

g. Sn phm xy dng c lin quan n nhiu ngnh (k t khi khi cng v n khi kt thc cng trnh).

h. Sn phm xy dng mang tnh cht tng hp v k thut, kinh t, vn ho, x hi, ngh thut v quc phng.

1.3.2. Nhng c im ca vic thi cng cc cng trnh xy dng

Vic thi cng cc cng trnh xy dng ph thuc rt nhiu vo tnh cht ca sn phm xy dng. Sn phm xy dng s khc nhiu so vi sn phm ca cc ngnh khc nh cng nghip hay thng mi. Ngay trong ngnh xy dng cc loi hnh khc nhau cng a n vic thi cng khc nhau. V d: Sn phm xy dng l cng trnh dn dng hoc cng trnh cng nghip s khc nhiu so vi sn phm xy dng l CT thu li hay CT giao thng.

Mt khc, vic thi cng cc cng trnh xy dng cn ph thuc vo tnh hnh pht trin kinh t ca mi mt quc gia. R rng cng ngh thi cng v qun l xy dng ca cc nc pht trin s khc xa trnh thi cng v qun l ca cc nc ang pht trin nh Vit Nam. V vy, c im ca vic thi cng cc cng trnh xy dng, nh sau:

1. Cn c t tnh cht ca sn phm xy dng

a. Vic sn xut xy dng lun lun bin ng, thiu n nh theo thi gian a im xy dng. c im ny xut pht t tnh cht ca sn phm xy dng l c nh. c im ny dn n kh khn cho vic t chc thi cng ca cc doanh nghip xy lp, cng trnh thng hay b gin on.

b. Chu k sn xut (thi gian xy dng) thng di. Cng trnh thu li c khi lng ln, thi cng trong iu kin rt kh khn nn thi gian thi cng phi ko di. iu ko theo vn b ng, v hay gp ri ro trong thi gian thi cng.

c. Sn xut xy dng phi tin hnh theo n t hng c th, thng qua giao thu hay u thu, do c im cng trnh xy dng c tnh cht n chic.

d. Qu trnh sn xut xy dng rt phc tp. V cng trnh c nhiu chi tit phc tp nn vic thit k phi c nhiu b phn tham gia. Nhiu n v thi cng cng tham gia xy dng mt cng trnh trong iu kin thi gian v khng gian c nh. V vy, n gy kh khn trong vic t chc thi cng v nh hng n tin thi cng.

e. Sn xut xy dng phi thc hin ngoi tri, b nh hng nhiu bi iu kin thi tit, iu kin lm vic nng nhc, nng sut lao ng gim.

f. Sn xut xy dng thng c xy dng trn cc sng, sui, trong iu kin i hnh, a cht phc tp.

Cng trnh thu li i hi cht lng cao, thi cng trong iu kin kh ro do phi xy dng cc cng trnh dn dng trong thi gian thi cng, lm tng kinh ph xy dng cng trnh.

Nhng cng trnh c xy dng trn nn c iu kin a cht phc tp phi c x l nn cn thn lm tng thm kh khn cho thi cng ng thi ko theo kinh ph xy dng tng thm.

g. Li nhun ca sn phm XD ph thuc nhiu vo iu kin a im xy dng.

h. Tc pht trin ca ngnh xy dng chm hn nhiu so vi cc ngnh khc.

2. Cn c vo iu kin ca mi nc

a. iu kin t nhin:

Vit Nam l mt nc nm trong vng nhit i gi ma, di v hp, iu kin a hnh a cht phc tp nn nh hng nhiu n sn xut xy dng.

Cng trnh thu li thng c xy dng trn cc sng, sui, nhng ni rng su, ni cao nn cng tng thm tnh cht phc tp ca vic thi cng.

b. Trnh k thut, t chc sn xut, qun l kinh t cn thp km rt nhiu so vi cc nc. V vy, chng ta cn phi chn phng thc sn xut ph hp v phi c s chun b cho tng lai khi Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii (WTO).

c. Nn kinh t c nhiu thnh phn v ang chuyn dn sang c ch th trng c s qun l ca Nh nc. c im ny dn n vic qun l xy dng phi c nhng thay i cho ph hp vi tnh hnh thc t.

1.4. KHI NIM, I TNG, NI DUNG V PHNG PHP NGHIN CU MN HC

1.4.1. Khi nim v Kinh t xy dng

Xy dng l mt ngnh sn xut vt cht, l mt th thng nht ca lc lng sn xut v quan h sn xut trong lnh vc xy dng. V vy, sn xut vt cht ca xy dng bao gm hai mt, mt k thut v mt x hi.

Cc mn khoa hc t nhin v k thut nghin cu v mt k thut ca sn xut, cc mn hc kinh t nghin cu mt x hi ca sn xut.

Khoa hc kinh t l mt h thng bao gm nhiu mn hc. Mn Kinh t chnh tr hc l mn khoa hc kinh t c bn. Mn Kinh t chnh tr nghin cu ci chung nht mt x hi ca ton b sn xut vt cht, tc l nghin cu s hot ng v hnh thc biu hin nhng qui lut kinh t chung ca phng thc sn xut tiu biu cho mi ch kinh t - x hi khc nhau, mi ngnh phi c mn kinh t ring cho mnh.

Kinh t xy dng l mt mn khoa hc kinh t ngnh nghin cu mt kinh t - x hi ca sn xut trong lnh vc xy dng.

1.4.2. i tng

i tng ca mn hc Kinh t xy dng l cc qu trnh kinh t - x hi trong sn xut xy dng c gn lin n mt mc nht nh vi mt vt cht - k thut ca qu trnh xy dng. Mc ch l la chn nhng phng n, nhng gii php ti u nhm xc nh nhng hnh thc biu hin nhng phng hng v bin php vn dng nhng qui lut kinh t vo xy dng.

1.4.3. Ni dung nghin cu ca mn hc kinh t xy dng

Ni dung ch yu ca mn hc Kinh t xy dng gm cc vn ch yu sau:

- Cc phng php nh gi kinh t - x hi cc d n u t.

- Vn u t trong doanh nghip xy dng - Gi thnh trong cng tc xy dng

- Mt s vn v kinh t my xy dng.

- Qun l Nh nc i vi ngnh xy dng v x nghip xy dng.

Phng php nghin cu mn hc Kinh t xy dng:

Khi nghin cu mn hc Kinh t xy dng thng kt hp cc phng php sau:

- Phng php duy vt bin chng l phng php ch yu gii quyt cc vn lin quan n kinh t xy dng.

- Phng php kt hp cht ch cc kin thc khoa hc kinh t vi ng li pht trin ca t nc trong iu kin Vit Nam.

- Kt hp thc nghim v l lun khoa hc kinh t.

- Nghin cu nh tnh v nh lng.

- Lin quan n h thng cc mn hc k thut thu li v cc mn hc kinh t.

CU HI CHNG 1

Cu 1. Ti sao ni sn xut xy dng lun bin ng?

Cu 2. Li nhun ca sn xut xy dng ph thuc vo a im xy dng v sao?

CHNG 2: C S L LUN NH GI TI CHNH, KINH T - X HI CC D N XY DNG

2.1 CC LOI CHI PH

2.1.1 Chi ph d n u t xy dng

- Chi ph d n u t xy dng cng trnh l ton b chi ph cn thit xy dng, trang b mi hoc sa cha, ci to, m rng hay trang b li k thut cng trnh. Do c im ca qu trnh sn xut v c im ca sn phm xy dng nn mi d n u t xy dng cng trnh c chi ph ring c xc nh theo c im, tnh cht k thut v yu cu cng ngh ca qu trnh xy dng.

Chi ph d n u t xy dng cng trnh c biu th qua ch tiu tng mc u t, tng d ton, d ton cng trnh, gi thanh ton v quyt ton vn u t khi kt thc xy dng a cng trnh vo khai thc s dng.

- Vic lp v qun l chi ph d n u t xy dng cng trnh phi m bo mc tiu v hiu qu ca d n u t xy dng, ng thi phi n gin, r rng v d thc hin. Khi lp chi ph u t xy dng cng trnh phi m bo tnh ng, , hp l, ph hp vi yu cu thc t ca th trng. i vi d n c s dng ngoi t th phn ngoi t c ghi theo ng nguyn t trong tng mc u t, tng d ton, d ton, quyt ton cng trnh lm c s cho vic quy i vn u t v l c s tnh tng mc u t, tng d ton, d ton xy dng cng trnh theo ni t.

- Chi ph d n u t xy dng cng trnh c xc nh trn c s khi lng cng vic, h thng nh mc, ch tiu kinh t - k thut v cc ch chnh sch ca Nh nc, ng thi phi ph hp nhng yu t khch quan ca th trng trong tng thi k v hin nay c qun l theo Ngh nh s 59/2015/N-CP ngy 18/06/2015 ca Chnh ph v qun l d n u t xy dng. Ngh nh s c hiu lc t ngy 05/08/2015.2.1.2 Chi ph qun l vn hnh

Chi ph qun l vn hnh ca mt d n ph thuc vo tng loi hnh ca cc d n thy li (v d d n ti tiu, d n pht in, d n phng chng l), chi ph vn hnh ca cc d n thng bao gm cc thnh phn ch yu sau y:

1.Chi ph khu hao c bn

2.Chi ph khu hao sa cha ln

3.Chi ph sa cha thng xuyn

4.Chi ph tin lng

5.Chi ph nhin liu, nng lng, vt liu dng cho vn hnh khai thc

6.Chi ph thit b thay th nh

7.Chi ph khc

Chi tit ca chi ph vn hnh khai thc ca tng loi d n phi cn c vo cc qui nh c th ca ngnh . V d chi ph vn hnh khai thc phc v ti tiu hin nay ang c p dng theo thng t lin tch ca B Ti chnh v B Nng nghip & PTNT s 90/199/TTLB-NN-TC ngy 19 thng 12 nm 1997 Hng dn ch qun l ti chnh i vi doanh nghip Nh nc hot ng cng ch trong lnh vc khai thc v bo v cc cng trnh thu li bao gm 15 thnh phn sau:

1. Lng v ph cp lng.

2. Bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on.

3. Khu hao TSC.

4. Nguyn vt liu vn hnh bo dng cng trnh, my mc thit b dng cho dch v ti tiu.

5. Sa cha ln TSC.

6. Sa cha thng xuyn.

7. Chi ph in nng.

8. Chi tr to ngun nc nu c.

9. Chi ph qun l doanh nghip.

10. Chi ph chng lt, bo, ng, hn.

11. Chi ph o to ng dng KHCN, xy dng nh mc.

12. Chi ph bo h, an ton lao ng, v bo v cng trnh thu li.

13. Chi ph ng gp cho qu phng chng bo lt.

14. Chi ph cho cng tc thu thu li ph

15. Chi ph khc.

2.1.3 Mt s khi nim khc v chi ph

1. Chi ph bt bin

Chi ph bt bin ca doanh nghip trong mt thi on no (nm, qu, thng) l loi chi ph lun lun gi mt mc khng i trong sut thi on khng ph thuc vo khi lng sn phm lm ra trong thi on .

Chi ph bt bin bao gm cc loi chi ph nh khu hao c bn, qun tr hnh chnh, tin tr li vn vay di hn, thu vn sn xut, tin thu t v.v...

Tnh bt bin ca chi ph y cng ch l tng i, v trong thc t, khi khi lng sn phm b tng ln trong nm qu ln, th mc chi ph bt bin cng phi tng ln tng ng.

Nh cc chng sau s r, chi ph bt bin c lin quan n vic xc nh im ha vn ca d n.

2. Chi ph kh bin

Chi ph kh bin l loi chi ph thay i, t l vi khi lng sn phm lm ra trong thi on ang xt.

Chi ph kh bin bao gm cc loi chi ph v vt liu, nhn cng hng ch lng khon, chi ph nng lng ... Lng tng ln ca tng chi ph ca doanh nghip ca mt thi on no bng chnh lng tng ln ca tng chi ph kh bin ca thi on .

Chi ph kh bin c lin quan n vic xc nh im ha vn ca cc d n u t.

3. Chi ph bt bin v kh bin hn hp

Chi ph bt bin v kh bin hn hp l loi chi ph c mt phn l chi ph bt bin v mt phn l chi ph kh bin. V d: Chi ph cho in bao gm mt phn bin i theo s gi in s dng thc t v mt phn khng i phi tr cho c quan qun l in c lin quan n khu hao ca cc thit b in theo qui nh.

4. Chi ph ti hn

Chi ph ti hn l lng chi ph gia tng sn xut thm mt n v sn phm v c biu din theo cng thc:

(2.1)

CTH - Chi ph ti hn

C - Tng chi ph

S - Khi lng sn phm lm ra

5. Chi ph thi c (chi ph c hi)

Chi ph thi c hay (chi ph c hi) l gi tr ca mt ci g b t b khi chng ta quyt nh tin hnh mt phng n sn xut kinh doanh no .

6. Chi ph chm

Chi ph chm l loi chi ph xy ra trong qu kh ca qu trnh thay i la chn phng n v khng th thu hi li c trong tng lai. Loi chi ph ny thng dng tham kho m khng c xem xt trc tip khi so snh phng n.

7. Chi ph ngu nhin

Nhng khon chi tiu ngu nhin, c xc nh t cc nghin cu ti chnh v k thut, cng c nhng hm i vi nh gi kinh t. Khi o lng chi ph ca mt d n cho cc d nh qui hoch ti chnh, cc yu t ngu nhin v hin vt v v gi c cn c xt n. Cc yu t ngu nhin chung v gi c nn c loi tr khi chi ph kinh t ca d n, bi v cc ch tiu kinh t c o bng nhng n v gi c nh. Cc i lng ngu nhin hin vt i din cho gi tr tin t ca cc ngun b sung thc t c i hi bn ngoi phm vi chi ph c bn nhm mc ch hon thnh d n, v nn c i x nh mt b phn ca chi ph kinh t ca mt d n.

8. Gi ti chnh v gi kinh t

Gi ti chnh l gi c hnh thnh t th trng v c dng phn tch hiu qu ti chnh ca d n th hin li ch trc tip ca doanh nghip.

Gi kinh t (cn gi l gi tham kho, gi n) l gi th trng c iu chnh gim bt cc nh hng ca cc nhn t lm cho gi c khng phn nh ng gi tr thc ca hng ha.

2.2 THU NHP CA D N 2.2.1 Khi nim v thu nhp ca d n

Trong phn tch ti chnh - kinh t, cc khon thu ca d n bao gm thu do bn sn phm v dch v m d n sn xut ra k c cc khon dch v do d n mang li; gi tr ca cc sn phm v dch v c tiu dng hoc tr cng lao ng, cc khon bn ra t cc ti sn lu ng; cc khon thu t li gi ngn hng... Thu nhp c tnh cho mt chu k sn xut, thng c tnh cho mt nm v gi l thu nhp hng nm ca d n.

Thu nhp hng nm ca d n, cn gi l doanh thu bao gm tt c cc khon thu nhp ca d n trong nm cha k n thu doanh thu. n gin ngi ta thng tnh vi gi xut xng.

Mt d n thy li thng c cc loi thu nhp sau:

- Thu nhp t bn sn phm nng nghip i vi d n ti tiu. Trng hp ny thng tnh vi thu nhp thun tu, l thu nhp sau khi tr chi ph sn xut nng nghip

- Thu nhp t bn in nng: thng tnh gi bn in trn thanh ci ca NMT.

- Thu nhp t phng l cho h du: c tnh bng chi ph do tc hi ca l gy ra h lu khi cha c cng trnh phng l

- Thu nhp t cp nc cho h du: c tnh thng qua s o t ng h o nc

- Thu nhp t nui trng thu sn trong lng h: c tnh bng tin bn thu sn.

- Cc thu nhp khc (nu c)

Chi tit tnh cc loi thu nhp trn s c trnh by trong cc tit sau.

2.3 GI TR CA TIN T THEO THI GIANTrong nn kinh t th trng, ng vn phi lun lun hot ng v phi sinh li. Mt ng vn b ra ngy hm nay phi khc hn vi mt ng vn b ra trong nm sau. Mt ng vn b ra trong nm nay s c sinh li vi mt li sut no trong sut mt nm. V vy, mt ng vn b ra trong nm nay tng ng vi hn mt ng vn trong nm sau. chnh l gi tr ca ng tin theo thi gian.

hiu r vn ny hn, ta cn phi nghin cu vn li tc v li sut.

2.3.1 Tnh ton li tc

1. Khi nim v li tc v li sut

Li tc (hay li tc) l biu hin ca gi tr gia tng theo thi gian ca tin t v c xc nh bng hiu s gia tng vn tch lu c (k c vn gc v li) v s vn gc ban u.

Li sut l t l phn trm ca li tc thu c trong mt n v thi gian so vi vn gc. Li sut ni ln mt ng vn b ra s cho bao nhiu tin li hng nm, qu hay thng. C th biu th iu theo biu thc sau y:

LT = VT - VO

(2.2)

(2.3)

LT - Li tc thu c trong sut thi gian hot ng qui nh ca s vn u t b ra thng ko di nhiu nm.

VT - Tng vn tch lu c (c vn gc v li) sau thi gian hot ng ca vn.

Vt - Tng vn tch lu c (k c vn gc v li) sau 1 n v thi gian hot ng ca vn.

Vo - Vn gc b ra ban u.

LS - L li sut.

Lt - Li tc thu c ca mt n v thi gian (v d qu hay nm) nm trong thi gian hot ng ca vn.

2. Li tc n

L li tc ch c tnh theo s vn gc v khng tnh n kh nng sinh li thm ca cc khon li cc thi on trc (tc l khng tnh n hin tng li m li con). Li tc n (k hiu l LD) c tnh nh sau:

LD = VO*ID*n

(2.4)

VO - Vn gc b ra ban u.

ID - Li sut n.

n - S thi on tnh li tc.

Nh vy, s vn gc VO b ra ban u s tng ng vi VO + VO*ID*n ng n thi on (nm, qu, thng) sau trong tng lai.

T cng suy ra:

a) Mt ng hin ti tng ng vi (1+ ID*n) sau n nm (qu, thng) trong tng lai.

b) Mt ng n nm (qu, thng) sau trong tng lai tng ng vi 1/(1+ ID*n) ng thi im hin ti.

3. Li tc ghp

Trong cch tnh ton li tc ghp, li tc thu c mt thi on no (thng, qu, nm) c xc nh cn c vo tng s ca vn gc cng vi tng s li tc thu c tt c cc th on ang xt . Nh vy li tc ghp l loa li c tnh n hin tng li ca li. Cch tnh ny thng c dng trong thc t kinh doanh.

Nu gi tng s vn c gc v li tc ghp nhn c l F sau mt thi gian tnh ton (v d thi gian cho vay) l n thi on ta s c:

F = VO* (1+ i)n

(2.5)

VO - Vn gc.

i - Li sut c qui nh tng ng vi n v o thi gian ca n.

n - Thi gian tnh li tc (v d thi gian cho vay vn)

C th rt ra cc kt lun sau y:

a) Mt ng vn b ra hin ti s tng ng vi (1 + i)n ng sau n nm trong tng lai.

b) Mt ng vn b ra sau n nm trong tng lai s tng ng vi 1/ (1+ i)n ng b ra thi im hin ti.

Tr s 1/ (1+ i)n c dng qui tin t b ra cc thi im khc nhau v thi im u hin ti (cn gi l hin ti ha gi tr tin t).

Tr s (1+ i)n c dng qui tin t b ra cc thi im khc nhau v thi im cui trong tng lai (cn gi l tng lai ha gi tr tin t).

2.3.2 Xc nh li sut c xt n yu t lm pht

Gi ic l li sut cha xt n lm pht (% nm). Gi f l t l lm pht (% nm). Gi I l li sut c xt n lm pht. Yu cu tnh I theo ic v f

Gi s gi tr tin t ti thi im 0 ban u l p = 1, gi tr tng lai cui nm th nht s l:

F1 = p* (1+ic), khi cha xt n lm pht.

Nu xt n lm pht th gi nguyn gi tr F1 nh khi cha c lm pht th F1 phi tng ln mt lng tin bng (1+f), tc l: F1 = 1. (1+ic) (1+f)

ng thi ta li c: F1 = 1. (1+I) khi xt c lm pht.

T y suy ra:

1. (1+I) = 1. (1+ic) (1+f)

I = (1 + ic) (1 + f) 1

(2.6)

2.3.3 Biu dng tin t

Mt d n u t thng ko di nhiu nm (nhiu thi on). mi thi on u c th pht sinh cc khon thu v chi (hoc ch c thu, hoc ch c chi, hoc khng c thu chi). thun li cho tnh ton, ngi ta thng qui c cc thi on l bng nhau v cc khon thu chi u xy ra cui thi on (tr vn u t ban u c qui c b b ra thi im O). Cc khon thu chi xy ra theo dng thi gian v c gi l dng tin t (Cash - Flows hay vit tt l CF).

Biu dng tin t l mt th biu din cc tr s thu v chi theo cc thi on, cc tr s thu c biu din bng cc mi tn ln pha trn (chiu dng), cc tr s chi c biu din bng cc mi tn xung di (chiu m). Biu dng tin t l mt cng c quan trng phn tch hiu qu ca d n u t.

Trong biu dng tin t cc mi tn ch ln l thu (+), cc mi tn ch xung l chi (-). Cc s 0, 1, 2...l cc thi on.

Thu nhp (+)

Chi ph ( - )

Hnh 2.1: Biu dng tin t (Cash Flow)

2.4 PHNG PHP XC NH GI TR TNG NG CA TIN T TRONG TRNG HP DNG TIN T N V PHN B U

2.4.1 Cc k hiu tnh ton

tnh ton phn tch d n u t v xc nh gi tr tng ng ca tin t theo thi gian ngi ta thng dng cc k hiu sau:

P - Gi tr tin t thi im u, thi im hin ti ca d n. Trn thang thi gian ca dng tin t tr s P c t cui thi on O (tc l u thi on 1).

F - Gi tr tin t thi im cui, thi im tng lai ca d n. Trn thang thi gian tr s F c t thi im kt thc d n v thi im ny c th l cui cc thi on 1, 2, 3...

2.4.2 Phng php xc nh gi tr tin t thi im hin ti (P) khi cho trc gi tr ca tin t thi im tng lai (F)

(2.7)a

K hiu: H s 1 / (1+i)n l h s hin ti ha gi tr tin t. Trong ti liu quc t thng c k hiu nh sau:

H s trn cn c k hiu l SPPWF (Single Payment Present Worth Factor).

Nu biu din theo k hiu ta c:

P = F (P/F, i%, n)

(2.7)b

2.4.3 Phng php xc nh gi tr tng lai (F) ca tin t khi cho trc tr s ca chui dng tin t u (A)

(2.8)

K hiu:

H s: gi l h s tng lai ha gi tr ca dng tin t u. Trong ti liu nc ngoi cn k hiu l USCAF (Uniform - Series - Compound - Amount - Factor). n gin trnh by h s ny c k hiu nh sau:

= (F/A, i%, n)

2.4.4 Phng php xc nh gi tr ca thnh phn ca chui tin t phn b u (A) khi cho bit gi tr tng ng tng lai (F) ca n

(2.9)a

K hiu:

H s gi l h s san u gi tr tng lai hay h s vn chm.

n gin trnh by h s ny cn c k hiu nh sau:

= (A/F, i%, n) tc l cho F tm A vi sut chit khu l i% v thi gian tnh ton l n. H s trn cn gi l h s vn chm SFF (Sinking Fund - Factor). Nu vit theo k hiu quc t ta c:

A = F (A/ F, i%, n) (2.9)b

2.4.5 Phng php xc nh gi tr tng ng thi im hin ti (P) khi cho trc gi tr ca thnh phn ca chui gi tr tin t phn b u ca n l A

(2. 10)a

Theo k hiu quc t ta c: = (P/A, i%, n)

Nh vy cng thc (2.10)a c th vt nh sau:

P = A (P/A, i%, n) (2.10)b

2.4.6 Phng php xc nh gi tr ca thnh phn ca chui tin t u (A) khi cho bit trc gi tr tng ng thi im hin ti ca n l P

(2.11)a

K hiu: H s l h s san u gi tr hin ti, hay h s tr n vn.

n gin h s trn cn k hiu bng: Do cng thc (2.11)a c th vit: A = P (A/P, i%, n)

(2.11)b

2.5 PHNG PHP XC NH GI TR TNG NG CA TIN T TRONG TRNG HP DNG TIN T PHN B KHNG U

Khi cc tr s ca dng tin t bin i khng u th ta khng th p dng cc cng thc trnh by mc 2.2 m phi p dng cc cng thc tnh ton sau y:

a) Khi cho trc cc tr s A khng u v phi tm gi tr hin ti tng ng P.

Trong trng hp ny ta phi tnh cho tng tr s A ca tng thi on mt cch ring r, ri sau cng li.

(2.12)

At - Gi tr ca dng tin t thi im t (nm t) bin i theo thi gian.

i - Sut chit khu.

n - Thi gian tnh ton

t - Thi im cui ca cc thi on 0, 1, 2 ...

b) Khi cho trc cc tr s A khng u v phi tm gi tr tng ng thi im cui trong tng lai (tm F)

Trong trng hp ny ta phi phi tm tr s F cho tng tr s A ring r, ri sau cng li.

(2.13)

2.6 PHNG PHP PHN TCH NH GI D N U T V MT KINH T X HI

2.6.1 S cn thit ca vic phn tch kinh t x hi

Phn tch ti chnh l xem xt d n di gc ca cc doanh nghip hoc ca ch u t. Phn tch kinh t - x hi l nh gi xut pht t li ch ca ton b nn kinh t quc dn v ton x h.

2.6.2 S khc nhau gia phn tch ti chnh v phn tch kinh t - x hi

Phn tch ti chnh v phn tch kinh t - x hi khc nhau cc kha cnh sau y:

- V quan im v mc ch:

Phn tch ti chnh: ng trn gc ca doanh nghip, ca ch u t, ca d n phn tch. Phn tch kinh t - x hi: ng trn gc li ch ca ton x hi.

- V phng php tnh ton:

Khi phn tch ti chnh ngi ta dng gi ti chnh hay gi th trng, cn khi phn tch kinh t ngi ta dng gi kinh t (thng dng gi bng - Shadow - price; gi tham kho - Reference Price).

Mt s quan nim tnh ton i vi mt s ch tiu chi ph v li ch khi phn tch ti chnh khc vi khi phn tch kinh t x hi.

Khi phn tch kinh t x hi c cc ch tiu x hi, trong khi phn tch ti chnh khng c: ch tiu x hi bn trong d n v ch tiu x hi bn ngoi d n.

2.7 CC PHNG PHP NH GI CC D N

2.7.1 Phng php dng ch tiu tng hp khng n v o xp hng cc phng n

1. Trnh t phng php

Trnh t phng php c tin hnh nh sau:

Bc 1: La chn cc ch tiu a vo so snh v xc nh hm mc tiu

Vic la chn cc ch tiu so snh c tc dng rt ln n kt qu so snh. Cn ch trnh s trng lp gia cc ch tiu.

Hm mc tiu c th l cc i (max) hoc cc tiu (min)

Hm mc tiu c chn l cc i khi s lng cc ch tiu c xu hng cc i chim a s. Hm mc tiu c chn l cc tiu khi s lng cc ch tiu c xu hng cc tiu chim a s

Bc 2: Xc nh hng cho cc ch tiu v lm cho cc ch tiu ng hng

Tu theo tiu chun la chn bc 1 s chn mc tiu ca phng n l gi tr cc i hay cc tiu. Da vo hm mc tiu s xem xt cc ch tiu ang xt l ng hng hay nghch hng.

V d: Mc tiu chn phng n l cc tiu th cc ch tiu chi ph l ng hng, cn cc ch tiu v nng sut, v mc c gii ho... l nghch hng vi mc tiu.

Bc 3: Trit tiu n v o ca cc ch tiu

Vic trit tiu n v o ca cc ch tiu hay l vic qui i cc ch tiu thnh ch s so snh c thc hin theo nhiu phng php. Vi cc ch tiu vn khng c n v o cng phi tnh li theo phng php ny. Mt s phng php chnh thng c s dng nh sau:

a) Phng php Pattern:

(2.14)

Pij: Tr s tnh li cho ch tiu Cij khng cn n v o hay cn gi l ch s so snh ca ch tiu th i ca phng n th j (i = 1 n m; j = 1 n n)

Cij: Tr s ca ch tiu th i ca phng n j (v d nh vn u t, gi thnh sn phm...). Phng php ny hay c dng nht.

b) Phng php gi tr nh nht:

(2.15)

: Tr s nh nht ca ch tiu i trong cc phng n j

c)Phng php gi tr ln nht:

(2.16)

: Tr s ln nht ca ch tiu i trong cc phng n j

Bc 4: Xc nh trng s cho mi ch tiu (Wi)

Trng s l con s ch r tm quan trng ca ch tiu ang xt so vi cc ch tiu cn li b a vo so snh trong vic thc hin mc tiu so snh. Trng s ca mi ch tiu th khc nhau nhng trng s ca mt ch tiu no mt khi c xc nh th ging nhau cho mi phng n. C nhiu phng php xc nh trng s nhng hay dng nhiu nht l phng php cho im chuyn gia. Ni dung ca phng php cho im nh sau:

Mi chuyn gia s c 100 im phn cho cc ch tiu tu theo tm quan trng do chuyn gia t cho. Trng s ca ch tiu i (Wi) nh sau:

(2.17)

Bji: im s ca chuyn gia j cho ch tiu i

n:S chuyn gia

Ngoi ra cn dng phng php ma trn vung ca Warkentin xc nh trng s ca cc ch tiu trn.

Bc 5: Xc nh ch s tng hp khng n v o ca cc phng n v la chn phng n tt nht

+ Trng hp khng so snh cp i:

Trong trng hp ny cho mi phng n th j ta tnh mt ch s tng hp xp hng phng n (Vj)

(2.18)

i: Ch tiu th i, m l s ch tiu

j: Phng n th j

Trong trng hp khng cn tnh n trng s th tr s Vj c tnh theo cng thc:

(2.19)

Phng n j no c tr s Vj b nht hay ln nht l phng n ti u tu theo ch tiu ti u l b nht hay ln nht

+ Trng hp so snh cp i:

Theo Schiller phng php ny khc phc c cc nhc im ca phng php trn l kt qu tnh ton b ph thuc vo cch chn tr s c s lm mt n v o ca cc ch tiu cng nh ph thuc vo vic la chn hng cho cc ch tiu.

Mt trong nhng bin loi ca phng php dng ch tiu tng hp khng n v o l phng php a gic. Phng php ny s dng mt h to nhiu trc. Mi mt ch tiu tng ng vi mt trc. Trn cc trc s ghi tr s ca cc ch tiu cho mi phng n. B mt ca mi a gic l gi tr tng hp ca mi phng n. Tu theo hm mc tiu l cc i hay cc tiu ta chn phng n c din tch l ln nht hay b nht l tt nht.

2. V d p dng:

Hy so snh cc phng n u t mua my theo phng php dng ch tiu tng hp khng n v o xp hng cc phng n. Cho bit cc ch tiu ca cc phng n nh sau:Bng 2.1: Ch tiu cc phng nTn ch tiun v oPA1PA2PA3Wi

1. Sut u t mua my (V)106 1502003000,25

2. Chi ph s dng my cho mt sn phm (G)106 151050,20

3. Chi ph lao ng sng cho mt sn phm (L)Gi - cng3020100,15

4. Chi ph xng du cho mt sn phm (S)Kg8640,15

5. Mc t ng ho (M)0,30,50,70,25

Gii:

Bc 1: Chn cc ch tiu: 5 ch tiu. Chn hm mc tiu: Min

Bc 2: Lm ng hng cc ch tiu:

Ch tiu 5 nghch hng, lm ng hng ta ly nghch o cc gi tr ca cc phng n:

5.Mc t ng ho (M)1/0,31/0,51/0,7

Bc 3: Tnh li gi tr khng n v o ca cc ch tiu (Pij)

P11=

= 0,23P12=

= 0,3

P21=

= 0,50P22=

= 0,33

P31=

= 0,50P32=

= 0,33

P41=

= 0,44P42=

= 0,33

P51=

= 0,49P52=

= 0,29

P13=

=0,46

P23=

=0,16

P33=

=0,16

P43=

=0,22

P53=

=0,21

Bc 4: Xc nh trng s ca cc ch tiu: Trong v d ny Wi nh cho

Bc 5: Xc nh ch tiu tng hp khng n v o ca cc phng n:

Vj = (Pij.Wi (i = 1 n 5)

V1 = P11*W1 + P21*W2 + P31*W3 + P41*W4 + P51*W5 = 0.42V2 = P12*W1 + P22*W2 + P32*W3 + P42*W4 + P52*W5 = 0.33V3 = P13*W3 + P23*W3 + P33*W3 + P43*W4 + P53*W5 = 0.25Phng n c gi tr nh nht (ng hng vi hm mc tiu) l phng n c chn (PA3)3) u nhc im ca phng php

u im ca phng php ny l d xp hng cc phng n, c th a nhiu ch tiu c cc th nguyn khc nhau vo so snh cc phng n, c th nh gi tm quan trng ca mi ch tiu.

Nhc im ca phng php l d b trng lp cc ch tiu, khng lm ni bt cc ch tiu ch yu v d b mang tnh cht ch quan khi ly kin ca chuyn gia.

Phng php ny thch hp khi so snh cc phng n thit k, nht l cc d n c cc hiu ch kinh t - x hi v c tc ng ca mi trng.2.7.2 Phng php phn tch gi tr - gi tr s dng

Khi nh gi s dng cng thc sau:

(2.20)

hoc

(2.21)

Trong :

Gdj: Chi ph (gi tr) t c mt n v gi tr s dng tng hp ca phng n j.

Gj: Gi tr hay chi ph ca phng n j (v d vn u t, hoc lin hip gia vn u t v gi thnh sn phm hng nm).

Sdj: gi tr s dng tng hp tnh cho mt ng chi ph ca phng n j.

Sj: gi tr s dng tng hp khng n v o ca phng n j c xc nh bng phng php ch tiu tng hp khng n v o trnh by mc (2.7.1) trn y, tc l:

(2.22)

Vi

(2.23)

Trong Cij l gi tr ca cc ch tiu gi tr s dng. Pij ging nh cc cng thc trn trnh by.

u nhc im ca phng php:

u im ln nht ca phng php phn tch gi tr - gi tr s dng l thch ng vi trng hp so snh cc phng n c gi tr s dng khc nhau.

Nhc im ca phng php ny l khng phn nh c li nhun thu c ca cc phng n. V vy trong kinh doanh t c dng.

Phng php ny c ng dng khi so snh cc phng n k thut ly cht lng s dng l chnh. Phng php trn cng thng dng khi phn tch phn kinh t - x hi ca cc d n.

2.7.3 Phng php phn tch chi ph - Li ch (CBA)

Phng php phn tch chi ph - li ch (CBA) dang c p dng rng ri trn th gii hin nay. C th phn thnh ba nhm cn c vo ba nhm o hiu qu sau y:

Nhm 1: Gi tr tng ng (Equivalent Worth). Theo phng php ny ton b chui dng tin t ca d n (chi ph v l ch) trong sut thi k phn tch c qui i tng ng thnh:

- Gi tr hin ti ca hiu s thu chi (Present Worth - PW), cn gi l gi tr thu nhp hin ti.

- Gi tr tng lai ca hiu s thu chi (Future Worth - FW), cn gi l gi tr thu nhp dng tng lai

- H s thu chi phn phi u hng nm (Annual Worth - AW).

Mi gi tr l mt o hiu qu kinh t ca d n v c dng lm c s so snh phng n.

Trong phm vi ti liu ny ch cp n ch tiu gi tr hin ti ca hiu s thu chi

Nhm 2: Sut thu li (Rates of Return). Ngi ta gi mc li sut lm cho gi tr tng ng ca phng n bng khng l sut thu li ni ti (Internal Rate of Return - IRR) ca phng n. l mt o hiu qu hay c dng nht hin nay. Ngoi ra cn c mt s ch tiu sut thu li khc nh: Sut thu li ngoi lai, sut thu li ti u t tng minh. Trong phm vi ti liu ny ch gii thiu ch tiu sut thu li ni ti.

Nhm 3: T s li ch chi ph (Benefit Cost Ratio - B/C). l t s gia gi tr tng ng li ch v gi tr tng ng ca chi ph.

1) Cc bc so snh phng n

Khi so snh cc phng n c th bao gm cc bc sau:

- Nu ra cc phng n

- Xc nh thi k phn tch

- c lng dng tin t cho tng phng n

- Xc nh gi tr theo thi gian ca dng tin t

- La chn o hiu qu

- Tnh ton so snh cc phng n

- Phn tch nhy v ri ro - La chn phng n2) Phn tch nh gi d n theo gi tr tng ng

Trong phm vi ti liu ch gii thiu ch tiu: Gi tr hin ti ca hiu s thu chi

Gi tr hin ti ca hiu s thu chi cn gi l gi tr thu nhp rng hin ti Net Present value (NPV)

a) iu kin chp nhn c ca phng n:

(2.24)aTrong :

Bt - Thu nhp tng thm nh c d n nm th t (bao gm doanh thu, vn lu ng cui d n).

Ct - Chi ph nm th t (bao gm vn u t, chi ph vn hnh khng c khu hao c bn).

H - Gi tr thu hi khi kt thc d n.

n - Thi k tnh ton (tui th ca d n hay thi k tn ti ca d n).

r - T l chit khu (cn gi l li sut chit khu)

1/(1+r)t - H s chit khu nm th t

Ch rng, trong cng thc 2.24a ch s khng (0) l biu th u t vn u nm th nht, ch s 1 l u nm th hai.....

Trong trng hp vn u t ch xut hin nm u th c th vit nh sau:

(2.24)b

Trong trng hp Bt v Ot u n hng nm th NPV tnh theo cng thc sau:

(2.24)c

Trong :

V - Vn u t b ra ban u th im t = 0

Ot - Chi ph vn hnh hng nm khng c khu hao.

b) So snh la chn phng n tt nht:

- iu kin la chn phng n:

Cc phng n mun so snh phi tho mn iu kin sau:

+ Ch cc phng n ng gi chp nhn c mi c a vo so snh

+ m bo so snh c, thi gian tnh ton ca cc phng n phi ging nhau (thng ly bng tui th ca d n hoc ly bng bi s chung b nht ca cc tr s tui th ca cc phng n).- iu kin phng n tt nht: NPV = max

(2.25)

Ch : - Trong phng php phn tch chi ph - li ch, ngi ta qui c rng vn xy dng d n c u t ngay t u nm th nht v c k hiu bng s 0.

- Cui nm th nht k hiu bng ch s 1

c) u nhc im ca phng php NPV

- u im: Phng php dng ch tiu NPV c u im nh: c tnh n s bin ng ca ch tiu thi gian, tnh ton cho c vng i ca d n, c tnh n gi tr tin t theo thi gian, c th tnh n nhn t trt gi v lm pht thng qua vic iu chnh cc ch tiu Bt, Ct v r, l xut pht im tnh nhiu ch tiu khc.

- Nhc im: + Ch tiu NPV ch chnh xc trong th trng vn hon ho.

+ Ch tiu NPV ph thuc nhiu vo h s chit khu

- H qu: T ch tiu NPV, c th xc nh thi hn thu hi vn u t theo kiu ng.

V d 1: xy dng mt d n trm bm ti, ngi ta u t vo u nm th nht l 7,5 t ng, nm th hai l 6,0 t ng. Chi ph vn hnh khai thc tng thm nh c d n u nm th ba n nm th by l 0,6 t ng. Chi ph vn hnh khai thc tng thm nm th tm l 0,4 t ng. Thu nhp tng thm nh c d n u nm th ba n nm th by l 6,0 t ng. Thu nhp tng thm nh c d n nm th tm 4,0 t ng. Chi ph sn xut nng nghip tng thm nh c d n u nm th ba n nm th by l 0,7 t ng. Chi ph sn xut nng nghip tng thm nm th tm l 0,5 t ng. Cho bit t l chit khu (li sut chit khu) l r = 12%; vng i d n l 8 nmYu cu tnh gi tr NPV, IRR, B/C, Thv ca d n.3) Phn tch nh gi d n theo sut thu li ni ti1. Khi nim:

Sut thu li ni ti l mc li sut m nu dng n lm h s chit tnh qui i dng tin t ca phng n th gi tr hin ti ca thu nhp s cn bng vi gi tr hin ti ca chi ph. Sut thu li ni ti cn c gi l h s hon vn ni ti (h s ni hon) Internal Rate of Return ( IRR).

Sut thu li ni ti khng phi ch l sut thu li ca vn u t ban u m l sut thu li tnh theo kt s cn li ca vn u t u cc thi on (trong vn u t ban u cng c th coi l mt kt s).2. Phng php xc nh ch tiu IRR v tnh ng gi ca phng n

Ch tiu sut thu li ni ti IRR l mt loi sut thu li ti thiu c bit r trong cc cng thc tnh ton ch tiu NPV sao cho NPV = 0, tc l c tm ra t vic gii cc phng trnh:

Hay:

n gin tnh ton c th gii IRR theo phng trnh sau:

(2.26)c

Trong :

ra - L mt gi tr li sut no sao cho NPVa > 0

rb - l mt tr s li sut no sao cho NPWb < 0

Ta c th xc nh IRR theo cng thc sau:

(2.26)d

Trong : ra < rb ; NPVa > 0 ; NPVb > 0 v NPVa > NPVb

- Tnh ng gi ca phng n:

Mt phng n c gi l ng gi khi IRR tho mn iu kin:

IRR ( Rc (2.27)

Trong :Rc - Sut thu li (hay li sut) ti thiu chp nhn c. i vi cc d n va v nh ca cc nc ang pht trin Rc 12 % th c hiu qu.

3. So snh la chn cc phng n:

Cc phng n so snh c phi tho mn iu kin:

- Thi k tnh ton ca cc phng n phi qui v ging nhau.- Khi so snh cc phng n theo ch tiu IRR th xy ra cc trng hp sau:

Trng hp 1: Khi hai phng n c vn u t nh nhau th phng n no c ch tiu IRR ln nht l tt nht.

Trng hp 2: Khi hai phng n c vn u t khc nhau th phi la chn phng n theo hiu qu gia s u t.

y c hai trng hp xy ra:

+ Nu hiu qu ca gia s u t thng qua ch tiu IRR (() ( r th ta chn phng n c vn u t ln hn.

+ Nu IRR (() < r th chn phng n c vn u t b.

Nh vy phng n c chn cha chc c ch tiu IRR ln nht, nhng phi c IRR ( r.

Phng php xc nh ch tiu IRR (() cng ging nh phng php xc nh IRR, nhng dng tin t l hiu s gia phng n c vn u t ln hn v dng tin t c vn u t b hn.

V d 2: Cho cc s liu ging nh trong v d 1. Hy xc nh gi tr IRR.

Gii: gii bi ton ny chng ta gi thit hai t l chit khu l ra v rb. Tnh cc gi tr NPVa v NPVb. Tu thuc vo gi tr ca NPVa v NPVb, chng ta p dng cng thc (2.26c) hoc cng thc (2.26d).

thun li cho vic gii chng ta lp bng sau:

Bng 2.2: Bng tnh gi tr h s hon vn ni ti (IRR) (n v: T ng)Nm XD v KT

Chi ph d nTng

TNChi ph

SXNNThu nhp

thun tuBt -Ct

(Bt - Ct) ng vi t l chit khu 12%(Bt - Ct) ng vi t l chit khu 20%

Vn XDVHKTTngHSCKGi trHSCKGi tr

07,507,5000- 7,51,00- 7,51,00- 7,5

16,006000- 6,00,89- 5,40,83- 5,0

20,60,660,75,34,70,803,70,693,3

30,60,660,75,34,70,713,30,582,7

40,60,660,75,34,70,643,00,482,3

50,60,660,75,34,70,572,70,401,9

60,60,660,75,34,70,512,40,331,6

70,40,440,53,53,10,451,40,280,87

Tng3,740,04

Nhn xt rng NPV (12%) = 3,74 t > 0 v NPVb = 0,04 t > 0 nn p dng cng thc 2.26d xc nh IRR. Tc l:

Ta thy IRR = 20.09% >15% nn d n c hiu qu

Ch rng, i vi cc d n ln c th dng phn mm lp sn trong my tnh xc nh cc gi tr NPV v IRR.

4) Phn tch d n theo t s li ch - chi ph

iu kin ng gi ca phng n:

Mt phng n c gi l ng gi khi:

(2.28)

So snh la chn phng n:

la chn phng n theo ch tiu B/C cn c cc iu kin sau:

- Cc phng n so snh phi c cng mt thi gian tnh ton hoc qui v cng mt thi gian tnh ton.- Khi hai phng n my c vn u t bng nhau th phng n no c ch tiu B/C ln nht l tt nht.- Khi hai phng n c vn u t khc nhau th phi so snh theo ch tiu hiu qu ca gia s u t B/C ((): Ch so snh phng n c vn u t ln hn so vi phng n c vn u t b hn khi phng n c vn u t b hn l ng gi (B/C ( 1).

Nu hiu qu ca gia s u t B/C (() ( 1 th chn phng n c vn u t ln hn, nu ngc li th chn phng n c vn u t b hn.

Phng n c chn theo ch tiu hiu qu ca gia s u t li ch - chi ph cha chc c tr s B/C = max, nhng ch tiu NPV phi ln nht, cn ch tiu B/C phi (1.

u nhc im ca phng php ch tiu B/C.

Ch tiu t s B/C c cc u im tng t nh ch tiu NPV, nhng t c s dng hn, v y khng phi l ch tiu xut pht tnh cc ch tiu khc, ch l ch tiu cho iu kin cn v khng phi l ch tiu chn phng n.

CU HI CHNG 2

Cu 1. Khi nim NPV, IRR, B/C?

Cu 2. Mi quan h gia NPV, IRR v B/C

Cu 3. Bn vay 100 USD ca mt ngi bn v ch c th tr cho ngi bn 10 USD mi thng. Ngi bn i tr mt li sut l 10% mt thng. Hi bao nhiu thng th bn s tr ht n?

Cu 4. Khi phn tch ri ro ca d n bng ch tiu gi tr thu nhp rng hin ti (NPV), an ton cho d n ta nn ly t l chit khu nh th no?

Cu 5. Bn phi tr hng nm vi s tin u nhau l bao nhiu USD nu bn phi vay ban u l 230 USD trong thi hn 20 nm vi li sut nm l 9.0%?CHNG 3VN SN XUT TRONG CC DOANH NGHIP XY DNG

3.1 KHI NIM V VN SN XUT

Mi qu trnh sn xut to ra sn phm p ng yu cu con ngi u i hi phi c nhng yu t cu thnh c bn l Sc lao ng - Lao ng sng (LS) v T liu sn xut (TLSX) - Lao ng qu kh.

T liu sn xut l ton b phn c s vt cht cn thit cho mt qu trnh sn xut, l ni dung vt cht ca vn sn xut bao gm 2 b phn:

1. T liu lao ng: L cc cng c v iu kin vt cht k thut khc cn thit cho qu trnh sn xut.

2. i tng lao ng: L nguyn, nhin vt liu tham gia vo qu trnh sn xut.

Vn sn xut c chia lm hai loi:

- Vn c nh tng ng vi phn t liu lao ng, t thay i trong k sn xut.

- Vn lu ng tng ng vi i tng lao ng, thay i theo tng k sn xut.

3.2 VN C NH

3.2.1 Cc khi nim v TSC

Ti sn c nh ca mt doanh nghip c th c nhiu loi: Ti sn c nh hu hnh, ti sn c nh v hnh, ti sn c nh thu ti chnh, ti sn c nh tng t.

Ti sn c nh hu hnh l nhng t liu lao ng ch yu c hnh thi vt cht (tng n v ti sn c kt cu c lp hoc l mt h thng gm nhiu b phn ti sn lin kt vi nhau thc hin mt hay mt s chc nng nht nh) tho mn cc tiu chun ca ti sn c nh hu hnh, tham gia vo nhiu chu k kinh doanh nhng vn gi nguyn hnh thi vt cht ban u nh nh ca, vt kin trc, my mc, thit b. . .

Ti sn c nh v hnh l nhng ti sn khng c hnh thi vt cht, th hin mt lng gi tr c u t tho mn cc tiu chun ca ti sn c nh v hnh, tham gia vo nhiu chu k kinh doanh, nh mt s chi ph lin quan trc tip ti t s dng; chi ph v quyn pht hnh, bng pht minh, bng sng ch, bn quyn tc gi. . .

Ti sn c nh thu ti chnh l nhng ti sn c nh m doanh nghip thu ca cng ty cho thu ti chnh. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu hoc tip tc thu theo cc iu kin tha thun trong hp ng thu ti chnh. Tng s tin thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng thu ti chnh, t nht phi tng ng vi gi tr ca ti sn ti thi im k hp ng.

Mi hp ng thu ti sn c nh nu khng tho mn cc quy nh trn c coi l ti sn c nh thu hot ng.

Ti sn c nh tng t l ti sn c nh c cng dng tng t, trong cng mt lnh vc kinh doanh v c gi tr tng ng.

Ti sn c nh l ti sn tn ti trong thi gian di, tham gia vo nhiu chu trnh sn xut khc nhau nhng vn gi nguyn hnh dng hin vt ban u. V gi tr th b gim dn, tu theo mc hao mn ca n trong qu trnh sn xut. Gi tr c chuyn dn vo gi thnh sn phm do chnh ti sn c nh sn xut ra di hnh thc khu hao TSC.

Tiu chun v nhn bit ti sn c nh.

Ti sn c nh c th l t liu lao ng, sc vt lm vic, vn cy lu nm:

* T liu lao ng l tng ti sn hu hnh c kt cu c lp, hoc l mt h thng gm nhiu b phn ti sn ring l lin kt vi nhau cng thc hin mt hay mt s chc nng nht nh m nu thiu bt k mt b phn no trong th c h thng khng th hot ng c, nu tho mn ng thi c ba tiu chun di y (Theo Thng t 45/2013/TT-BTC, ngy 25-4-2013) th c coi l ti sn c nh:

- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn ;

- C thi gian s dng trn 1 nm tr ln;

- Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch tin cy v c gi tr t 30.000.000 ng (ba mi triu ng) tr ln.

Trng hp mt h thng gm nhiu b phn ti sn ring l lin kt vi nhau, trong mi b phn cu thnh c thi gian s dng khc nhau v nu thiu mt b phn no m c h thng vn thc hin c chc nng hot ng chnh ca n nhng do yu cu qun l, s dng ti sn c nh i hi phi qun l ring tng b phn ti sn th mi b phn ti sn nu cng tho mn ng thi ba tiu chun ca ti sn c nh c coi l mt ti sn c nh hu hnh c lp.

* i vi sc vt lm vic v (hoc) cho sn phm, th tng con sc vt tho mn ng thi ba tiu chun ca ti sn c nh trn c coi l mt ti sn c nh hu hnh.

* i vi vn cy lu nm th tng mnh vn cy, hoc cy tho mn ng thi ba tiu chun ca ti sn c nh trn c coi l mt ti sn c nh hu hnh.

Hin nay Nh nc trao quyn y cho gim c v tp th lao ng qun l TSC ca doanh nghip. Nh nc qun l tng th TSC m khng qun l trc tip tng i tng, tng danh mc TSC. Doanh nghip c quyn mua sm, trao i, cho thu, cho vay mt phn ti sn ca mnh vi mc tiu l lm cho gi tr chung ca nng lc doanh nghip ngy mt tng ln.

Chnh sch mi ny to iu kin cho doanh nghip pht huy cao hiu sut TSC, ng thi gim bt cc th tc trong vic thay i TSC nng cao nng lc sn xut cho c s.

3.2.2 Phn loi vn c nh

a) Phn loi theo mc tham gia vo qu trnh sn xut

Theo hnh thc ny c phn thnh hai loi:

- Vn c nh dng vo sn xut: l lng vn tham gia trc tip hoc gin tip vo qu trnh sn xut ca cng ty to ra sn phm.

- Vn c nh phi sn xut l gi tr ti sn c nh khng tham gia vo qu trnh sn xut ca cng ty nhng li c ngha rt ln ti i sng ca cn b, nhn vin, gp phn nng cao nng sut v cht lng cng vic. Vn c nh loi ny c th l nh , nh vn ho, cu lc b, nh tr. . .

b) Phn loi theo quan im hch ton kinh doanh

phc v cho cng tc hch ton ca cng ty nh: Tnh ton khu hao, lp k hoch sa cha, thay th, thanh l ti sn c th phn loi vn c nh theo: Du hiu, chng loi, chc nng, ngun gc, mc s dng, thi gian s dng. . .

Chng hn c th phn loi theo: Nh ca, vt kin trc, my mc thit b sn xut, thit b thng tin, phng tin vn chuyn, thit b vn phng, dng c th nghim. . . cc ti sn ny u ghi r mc cn li, ngun gc. . .

3.2.3 nh gi vn c nh

nh gi vn c nh s dng hai cch sau:

Cch 1: nh gi bng hin vt

nh gi vn c nh bng hin vt l vic phn loi, xem xt cht lng, mc hao mn so vi lc ban u, kh nng s dng tip tc ca TSC thng qua cc bng kim k TSC, bng l lch TSC. Bng phng php ny c th bit c mc trang thit b hin c ca doanh nghip ngi qun l lp k hoch s dng, k hoch mua sm, sa cha nhm p ng yu cu tn dng kh nng, nng lc ca cc TSC sn c cng nh m bo cho qu trnh sn xut c lin tc, c hiu qu.

Cch 2: nh gi theo gi tr

Theo cch nh gi th nht, th ngi qun l khng th bit c ln ca lng vn m doanh nghip ang s dng, do khng th xc nh c vic sn xut ca n v c hiu qu hay khng? V vy, song song vi vic nh gi bng hin vt cn phi tin hnh nh gi thng qua gi tr. Mc ch ca vic nh gi theo gi tr cn gip cho cng tc phn tch, tc hao mn, nh gi thi gian c th phc v ca TSC, lp k hoch s dng hp l ti sn xut TSC ca cng ty.

3.2.4 Cc hnh thc ca vn c nh

Tu theo thi im nh gi m vn c nh c cc tn gi v ln khc nhau (biu din trn hnh 3.1) gia chng c mi quan h rt mt thit, nh c th tnh ton thng qua cc biu thc.

Hnh 3.1: Cc hnh thc ca vn c nh1. Vn ban u - Kb

Gi tr ca TSC ti thi im bt u em vo khai thc, s dng c gi l vn ban u hay gi tr nguyn thu. i vi mt cng trnh thu li chnh l ton b chi ph c th xy dng v a cng trnh vo s dng theo bin bn bn giao, nghim thu. Hoc l gi tr ca TSC hay cng trnh khi cng ty tip nhn qun l khai thc, s dng.

2. Vn hin ti - Kht L gi tr ca TSC ti thi im c tin hnh nh gi, n chnh l gi tr cn li ca TSC ti thi im .

Kht = Kb - t. Acb

(3. 1)

Trong :

- t l thi gian s dng ca TSC (k t lc bt u s dng cho n thi im nh gi), n v tnh: nm.

- Acb l khu hao c bn hng nm ca TSC, n v tnh: /nm.

t. Acb chnh l lng vn c nh b hao mn trong thi gian s dng t.

3. Gi gii th - KgtL gi tr ca TSC (Kht) ti thi im TSC ht thi gian phc v (ht tui th), hay ni cch khc cng chnh l gi tr cn li ca cng trnh.

Kgt = Kb - T. Acb (3. 2)- Kgt ch c i vi cc loi TSC c ch to t st thp, g nh my mc thit b, nh ca, g.

4. Vn phc hi (gi tr khi phc) - KphBa hnh thc nh gi nu trn ch ng khi gi c th trng hu nh khng thay i (iu ny rt t xy ra trong thc t), trong trng hp gi c c s bin ng th nh gi nh trn s khng cn chnh xc cho cng vic hch ton cng nh trong tnh ton cc ch s kinh t khc. V th, gi tr ca TSC c cn phi c nh gi li theo mt bng gi c ti thi im tnh ton, gi tr nh gi li c gi l vn phc hi (Kph). Vn phc hi c th ln hn hoc nh hn Kb tu theo s bin ng ca gi tr tin t v s bin ng gi c ni chung. V nguyn tc Kph phi nh hn Kb do c s hao mn, mt khc l do gim gi nh tin b khoa hc lm cho nng sut lao ng tng ln, gi nguyn vt liu h xung, hoc nh p dng cng ngh mi cng nh s dng vt liu r tin. . .

Xc nh Kph l rt cn thit a v cng mt mt bng gi, to iu kin cho vic tnh ton, nh gi y v chnh xc hn.

3.2.5 Hao mn v nhng bin php gim hao mn vn c nh

Trong qu trnh s dng, mi loi ti sn c nh u b hao mn theo thi gian lm nh hng n cht lng cng nh tnh nng k thut ca chng. V vy, gi tr ca TSC b gim dn, v gi l hao mn vn c nh.

a) Hao mn

Hao mn l s gim dn gi tr ca TSC, c 2 hnh thc hao mn l:

- Hao mn hu hnh.

- Hao mn v hnh.

1. Hao mn hu hnh:

L s hao mn vt cht dn n s gim st dn v cht lng v tnh nng k thut ban u ca TSC. Do b hao mn hu hnh m cui cng TSC khng s dng c na.

Xt v mt kinh t th hao mn hu hnh l s gim gi tr ca TSC, gi tr c chuyn dn vo sn phm do TSC sn xut ra mt cch c k hoch.

Tc ca hao mn hu hnh ph thuc vo nhiu nguyn nhn v c chia thnh 2 loi:

Loi 1. Nhng yu t thuc v ch to xy lp (cht lng nguyn vt liu v cng tc xy lp v.v...).

Loi 2. Nhng yu t thuc qu trnh s dng

- Mc s dng.

- iu kin hot ng ca TSC (c nh hay di ng, trong nh hay ngoi tri).

- Cht lng nhin liu s dng cho my hot ng.

- Trnh tay ngh ca cng nhn li, iu khin.

- Ch bo qun, gi gn.

2. Hao mn v hnh

L hnh thc gim gi ca TSC do hai nguyn nhn:

- TSC b gim gi do NSL x hi ngy cng tng, do vn TSC c tnh nng k thut nh c ngy cng r hn.

- TSC b gim gi do tin b k thut pht trin ngy cng c cng c, my mc hin i hn, nn cc TSC c b lc hu do b gim gi.

Trong nn kinh t XHCN tn tht do hao mn v hnh th hin di 2 hnh thc:

+ Tn tht do t liu lao ng lc hu, b o thi trc k d nh, trch khu hao cha thu hi vn b ra.

+ Tn tht do tip tc s dng t liu lao ng b lc hu v mt k thut, hiu qu km do gy hao ph nhiu nguyn nhin liu v lao ng sng cho 1 n v sn phm. Mun gim bt nhng tn tht ny phi thng xuyn ci tin k thut, hin i ho my mc thit b lc hu.

b) Nhng bin php ch yu lm gim tn tht hao mn TSC

- Nng cao tnh s dng TSC v thi gian v cng trong gii hn k thut cho php. Bi v hiu qu kinh t do sn phm sn xut ra rt ln so vi hao mn.

- Nng cao cht lng v h gi thnh ch to, xy lp TSC.

- Hin i ho v hp l ho TSC b lc hu v mt k thut, nhng cn ch tng chi ph cho vic ci tin phi nh hn chi ph mua sm TSC mi.

- T chc tt cng tc bo qun gi gn v sa cha TSC. y l bin php tt nht, ch ng v quan trng gim tn tht hao mn TSC.

C 3 hnh thc sa cha sau:

+ Sa cha nh (sa cha thng xuyn - tiu tu) hnh thc ny ch thay th cc chi tit mau hng m khng phi ngng sn xut.

+ Sa cha va (trung tu) l sa cha vi khi lng cng tc ln hn; l sa cha, thay th nhng b phn v chi tit (m k hn s dng ca n ln hn sa cha nh), iu chnh li chnh xc, khi phc li tnh nng k thut ban u ca TSC.

+ Sa cha ln (i tu) l tu sa, khi phc li tnh nng k thut ban u ca TSC. Thi gian ny TSC phi ngng sn xut.

- Nng cao trnh mi mt ca cn b, cng nhn s dng TSC.

3.2.6 Khu hao v cc phng php xc nh khu hao vn c nh

a) Mt s khi nim

1. Khu hao

Trong qu trnh s dng, TSC b hao mn, b gim dn gi tr. Phn gi tr ny c chuyn dn vo gi thnh sn phm mi sn xut ra. Tnh ton phn vn c nh b hao mn trong qu trnh sn xut c chuyn vo gi tr cc sn phm do TSC SX ra c gi l tnh khu hao v chi ph b p hao mn TSC gi l chi ph khu hao.

Mc ch ca khu hao: Sau thi gian s dng, khi cng trnh ht kh nng phc v sn xut th vn b ra phi c b p li thng qua vic thu khu hao hng nm c th mua sm hoc xy dng TSC mi.

Trn thc, t tc hao mn ca TSC khng xy ra theo quan h tuyn tnh vi thi gian, m xy ra phc tp theo cc quan h nh trong hnh 3 - 2. V chnh tc hao mn quyt nh n thi gian s dng TSC.

Hnh 3.2: Quan h gia gi tr TSC vi thi gian s dng

Hao mn v thi gian s dng T c lin quan cht ch vi nhau. V vy, chng ta c th tnh c khu hao (gi tr ca hao mn) thng qua thi gian s dng cng trnh T, hoc ngc li tnh thi gian s dng T qua mc hao mn. Nhng vic xc nh ngay t u T, hoc A l rt kh chnh xc, bi c hai chu nh hng ca rt nhiu yu t. Cho nn thng thng ngi ta tnh khu hao theo tui th gi nh ca cng trnh (ly theo thng k kinh nghim cho tng loi hnh, trong tng iu kin khai thc, s dng khc nhau) v tnh bnh qun cho cc nm trong thi gian s dng .

2. Tin np khu hao - A

Tin np khu hao (A) l khon tin trch np hng nm nhm b p phn gi tr (gm vn ban u v vn sa cha ln) b hao mn ca TSC trong nm .

3. Qu khu hao - l qu c lp t tin np khu hao A, c dng cho u t xy dng ti sn xut (ti to TSC).

4. Mc khu hao - a: l t l phn trm gia tin np khu hao hng nm (A) so vi tng vn u t ban u Kb.

5. Vn u t sa cha ln: Trong qu trnh s dng TSC, sau mt thi gian no , mt s b phn ch yu b hao mn khng p ng c yu cu v cht lng k thut nn phi tin hnh thay th hoc sa cha vi lng vn kh ln. Cng vic ny khng ch xy ra mt ln m c th nhiu ln trong sut thi gian s dng ca cng trnh (T), lng vn u t cho sa cha ln trong thi gian T c gi l vn u t sa cha ln ca cng trnh (KSCL).

b) Cch xc nh khu hao theo phng php tuyn tnh

Cch1: Theo thi gian s dng cng trnh

Theo cch ny tin np khu hao (A) c xc nh theo cng thc:

(ng/nm) (3-3)

Trong :

+ A - Tin np khu hao tnh theo nm (ng/nm).

+ Kb - Gi tr ban u ca TSC (ng).

+ Kgt - Gi tr ti thi im gii th ca TSC (ng).

+ KSCL - Vn sa cha ln TSC trong sut thi gian T (ng).

+ T - Thi gian s dng TSC (k t khi tip nhn) theo d kin (nm).

Cng thc (3-3) cn c th c tch ring theo cc thnh phn vn:

(ng/nm) (3-4)

Nu gi: l tin khu hao c bn khi phc li phn vn u t b hao mn trong qu trnh phc v sn xut T ca TSC v l tin khu hao sa cha ln khi phc li phn vn sa cha ln b ra trong qu trnh s dng T ca TSC.

Th ta c: A = Acb + ASCL (3-5)

Khi TSC c Kgt = 0, cng thc (3-4) s l:

(3-6)

Cch 2: Theo mc khu hao

Trong thc t tui th cng trnh hoc thi gian s dng ca TSC ph thuc rt nhiu vo iu kin t nhin, kh hu khu vc, mi trng v mc khai thc, s dng. . . c th. V th, nu tnh theo tui th thc t s gy ra nhng bt bnh ng gia cc vng gn nhau, nhiu khi cho ngay c trong cng mt h thng. Do , khc phc iu bt cp k trn ngi ta thng dng mc khu hao (a) quy nh chung cho cc vng c iu kin tng t. Thc cht, (a) c tnh ra t thi gian s dng bnh qun cho tng loi TSC trong tng iu kin khc nhau. Mc khu hao (a) do Nh nc quy nh, tnh theo % ca Kb v cng c chia thnh:

a- mc khu hao chung.

acb - mc khu hao c bn.

aSCL- mc khu hao sa cha ln.

d nhin: a = acb + aSCL

(3-7)

Theo ta c:

Acb = acb. Kb (3-8)

ASCL = aSCL. Kb (3-9)

v A = acb. Kb + aSCL. Kb = (acb + aSCL). Kb = a. Kb (3-10)

Khi Kgt = 0 th

acb = 1/T

(3-11)Trong thc t hin nay vic tnh khu hao thng c s dng theo cch tnh th hai - tnh theo mc khu hao.

c) Cch xc nh khu hao theo phng php phi tuyn

Trong nn kinh t th trng ngi ta s dng nhiu cch tnh khu hao khc nhau. Xu hng chung ca cc cch l tnh khu hao sao cho thi k u s dng ti sn c nh ln hn v gim dn vo nhng nm sau. Theo cc cch ny vic khu hao my s hp l hn. Di y s gii thiu mt s m hnh khu hao theo loi hnh ny.

1. M hnh khu hao gim nhanh (Declining Balance, vit tt l m hnh DB)

Cng thc xc nh:

Kt = Cl (t-1). e

(3. 12)

Theo m hnh khu hao gim nhanh th khu hao ti sn c nh c trch nhiu nm u v gim dn nhng nm sau:

Xc nh gi tr e:

Ta c gi tr cn li ca ti sn c nh cui cc nm:

CL1 = P - P. e = P. (1-e)

CL2 = CL1 - CL1. e = P. (1-e)2do : Clt = Cl (t-1) - Cl (t 1). e = P. (1-e)tT suy ra:

Kt = P. (1-e) t -1. e

(3. 13)

v Cln = P (1 -e)n = T

Trong : T- Gi tr cn ki ca TSC thi im kt thc d n

P- Ga tr ban u ca TSC

Tr s e ph thuc s quy nh ca thu v thay i.

Khi e = 2/n th ta c m hnh gim nhanh kp (Double Declining Balance, k hiu l DDB).

2. M hnh khu hao theo tng cc s th t nm (Sum - of year - Digits Depreciation, vit tt SYD)

Ta tnh:

(3. 14)

Chi ph khu hao mt nm t s c xc nh:

(3. 15)

T (3. 15) ta thy khu hao thay i theo hng nm nhng nm u, khu hao nhiu v gim dn nhng nm v sau.

(3. 16)

3. M hnh khu hao h s vn chm (Sinking Fund Depreciation, vit tt SF)

Khi xc nh theo m hnh khu hao h s vn chm, ngi ta gi thit rng khon trch vn chm hng nm s xc nh theo cng thc:

k = (P- T) (A/F, i%, n) (3. 17)

Trong :

A- Chui cc gi tr tin t c tr s bng nhau (A1=A2 =A3. . . = An).

(A/ F, i%, n) - H s vn chm.

F- Gi tr hoc tng s tin mt mc thi gian quy c no (gi tr tng lai).

Tng trch khu hao mt nm bt k bng tng gi tr khu hao v tin li do lu tch cc khon trch khu hao trc y sinh ra trong nm.

Tc l:

K1 = k

K2 = k + K1. i = k. (1+ i)

K3 = k. (1+ i)2Kt = k. (1+ i)t-1

(3. 18)

Tnh gi tr cn li nm th t:

Ta c: Kt = CL (t-1) - CLt

Gi tr cn li cui mt nm t bt k:

hoc Clt = P - k. (F/A, i%, t)

Trong : (F/A, i%, t) - H s gi tr tch lu chui phn b u.

4. Khu hao theo n v sn lng:

Cng thc xc nh: (3.19)Theo (3. 19) khu hao s bng nhau cho mt n v sn lng tc l: mc gim gi tr ti sn bng nhau cho mt n v sn lng.

5. Khu hao theo mc cn kit ti nguyn:

M hnh ny p dng cho cc ngun ti nguyn thin nhin nh khong sn, rng, nc ngm. . . tc l nhng ti sn khi s dng khng mua li c hoc thay ci mi c.

C hai phng php tnh mc cn kit theo h s cn kit v theo t l phn trm.

- Phng php h s cn kit ti nguyn:

H s cn kit ti nguyn xc nh theo biu thc:

Chi ph khu hao hng nm s bng tch s gia h s cn kit v s lng ti nguyn dng cho nm .

Phng php theo t l phn trm. Theo phng php ny, chi ph khu t c tnh bng tch s ca mt h s phn trm, l mt hng s c xc nh theo lut nh v tng thu nhp t ngun ti nguyn cho mi nm cng tc. Bng di y cho mt vi phn trm c tnh cht v d tham kho.

Bng 3.1: Tng thu nhp da trn phn trm cng vicLoi cng vicPhn trm ca tng thu nhp

Cc ging du kh15%

Than, mui m10%

, si, ct, than bn5%

Lu hunh, c ban, ch, thic, km22%

Qung vng, bc, ng, st15%

d) Quy nh hin hnh v tnh khu hao

xc nh khu hao TSC c th cn c vo hai vn bn sau:

- Thng t s 45/2013/TT-BTC ngy 25 thng 4 nm 2013 v Ch qun l, s dng v trch khu hao TSC ca B trng B Ti chnh

- Thng t lin tch B Ti chnh v B Nng nghip & PTNT s 90/1997/TTLT-TC_NN ngy 19 thng 12 nm 1997 Hng dn ch qun l ti chnh i vi cc doanh nghip nh nc hot ng cng ch trong lnh vc khai thc v bo v cc CT thu li.3.2.7 Phng php xc nh thi hn s dng hp l ca ti sn c nh

1. Khi nim

Khi xem xt thi hn s dng hp l ca TSC chng ta cn ch hai mt k thut v kinh t. V mt k thut phi bo m cho thit b hot ng bnh thng. Mun t c iu ngi s dng c th thay dn cc b phn hng hc ca my. Nh vy thi hn s dng ca thit b s rt ln nu chng ta ch n thun xt trn gc k thut. Tuy nhin nu xt thm v mt kinh t th s khng c hiu qu nu tui th ca ti sn c nh qu ln. TSC s khng c s dng khi cc b phn ca chng n k i tu.

Nh vy thi hn s dng hp l ca TSC phi cn c vo hai yu t: bo m v k thut v ti u v kinh t. Trong nn kinh t th trng i khi xt thm c tiu chun th hiu ca khch hng. C nhiu tiu chun khc nhau t c iu . Ni chung thng p dng hai xu hng chnh, mt l dng cc tiu chi ph, hai l cc i li nhun. Theo xu hng chi ph c th xt tiu chun chi ph s dng ti sn c nh trung bnh cho mt n v thi gian hoc mt n v sn phm t cc tiu. Theo xu hng li nhun c th s dng ch tiu hiu s thu chi san u hng nm.

Di y s xem xt mt s phng php xc nh thi hn s dng hp l ca TSC theo hai hng trn. 2. Phng php xc nh thi hn s dng ti sn c nh ti u v mt kinh t

a. Phng php da trn tiu chun chi ph s dng ti sn c nh trung bnh nh nht

* Nguyn tc chung:

Thng qua kho st s hot ng ca TSC, chng ta c nhn xt nh sau: khi ti sn c nh c khai thc lu nm th chi ph s dng my trung bnh s c loi s tng nh chi ph tiu hao nng lng, chi ph sa cha, trong khi c loi chi ph gim i nh chi ph khu hao, hoc c loi chi ph khng i. Tng hp cc loi chi ph s cho mt cc tiu chi ph. Do s xc nh c thi hn s dng ti sn c nh ti u. C th biu th nhn xt trn trong biu di y (biu din trn hnh 3. 3)

Hnh 3.3: S xc nh thi hn s dng ti u ca TSC

Ghi ch:

ng 1: Chi ph khu hao trung bnh.

ng 2: Chi ph trung bnh khng i theo tui TSC.

ng 3: Chi ph trung bnh tng ln theo tui TSC.

ng 4: Chi ph trung bnh tng cng.

T - Tui TSC.

T0: Thi hn s dng TSC ti u.

*Phng php thng k

Phng php ny c thc hin nh sau: thng k s liu v chi ph s dng TSC trung bnh thc t ca cc doanh nghip hng nm, hng qu, hng thng v hng ngy, hoc theo s lng sn phm thc t t c tng ng vi cc n v o thi gian k trn tnh t khi bt u a TSC vo s dng. Cng vic thng k phi c thc hin mt cch lin tc, thng xuyn bo m chnh xc cao. Cng vic thng k s kt thc khi nhn thy chi ph s dng TSC bt u tng ln mt cch n nh, v thi im chi ph bt u tng ln ta c th xc nh c thi hn s dng hp l ca TSC.

Phng php ny c nhc im l phi chi ph tn km cho vic thng k s liu thc t, tnh ton kim tra v khng tnh ton trc c thi hn s dng TSC ti u. u im ca phng php ny l ph hp vi tnh hnh thc t, ph hp vi trng hp khi chi ph s dng TSC thay i khng theo mt quy lut hm s cht ch.

*Phng php ton hc

Theo phng php ny phi lp c hm s chi ph bo dng, sa cha v nng lng ph thuc vo s lng sn phm lm c ca TSC k t khi bt u a n vo s dng.

Ch tiu chi ph ti sn c nh trung bnh tnh cho sn phm c th xc nh c bng cch em chia tng chi ph s dng ti sn c nh cng dn tch lu qua cc nm cho tng s sn phm ca TSC lm c cng cng dn tch lu qua cc nm. Hm s chi ph y c tnh theo n v o l nm. Hm s nng sut ca TSC cng c tnh theo n v l nm c tnh n s gim nng sut theo tui ca TSC. Vic cng dn tch lu s sn phm lm c thc hin thng qua hm s nng sut nm.

b. Phng php da trn tiu chun li nhun ti a

Theo phng php ny ta phi coi vic mua sm v s dng TSC nh mt d n u t, ng vi mi phng n tui th ta tnh mt tr s ca ch tiu gi tr hin ti ca hiu s thu chi (NPVn) v ca ch tiu hiu s thu chi san u hng nm (NAVn). Phng n no c ch tiu NAVn ln nht l phng n ti u.

Ch tiu gi tr hin ti ca hiu s thu chi (NPVn) c xc nh theo cng thc:

(3. 21)v

(3. 22)Trong n = 1, 2, 3. . .

ngha ca cc tr s khc trnh by trong chng II. D nhin gi tr cn li (H) ca my trong mi phng n tui th cng phi thay i.

3.2.8 Lp k hoch v ti sn c nh

Ni dung ca k hoch ti sn c nh bao gm:

- K hoch s dng TSC

- K hoch khu hao ti sn c nh

- K hoch d tr ti sn c nh

- K hoch trang b ti sn c nh

- K hoch bo dng, sa cha ti sn c nh

1. K hoch s dng TSC:

K hoch s dng TSC (ch yu l my xy dng) bao gm cc vn ch yu sau:

a. K hoch s dng TSC cho qu trnh thi cng xy lp. Trong k hoch ny phi gii quyt cc vn : la chn phng n c gii ho xy dng ti u, phn phi my hp l theo tin thi cng, phn b my theo cc a im xy dng v mt bng thi cng hp l, iu phi my xy dng gia cc cng trnh v.v...

b. K hoch v ci tin s dng TSC nhm nng cao h s s dng my theo cng sut, theo thi gian v theo u my a vo hot ng.

c. Xc nh cc hnh thc t chc s dng TSC hp l.

T chc s dng TSC hp l ca doanh nghip c th l so snh phng n my i thu hay my t c, cc phng n iu phi my gia cc cng trng, cc a im xy dng, phng n s dng cng nhn li my. . . .

d. K hoch lin kt vi cc doanh nghip bn nhm s dng nng lc sn sut tha ca nhau thuc lnh vc TSC, trong thi gian cha kim c hp ng.

2. K hoch khu hao ti sn c nh

K hoch khu hao gm cc ni dung sau:

a. La chn phng php khu hao ph hp vi k k hoch.

Vic p dng kiu khu hao tuyn tnh, phi tuyn hay kt hp l tu thuc vo nh bo ton vn, tnh hnh tiu th sn phm ca th trng, tnh hnh trt gi v tnh hnh ca hao mn v hnh do tin b k thut em li.

b. Xc nh s tin phi khu hao thi k k hoch.

Cn c xc nh s tin khu hao thi k k hoch l cc chng loi v s lng ti sn c nh c dng cho nm k hoch, s ca s dng tng loi ti sn c nh trong k ang xt, phng php khu hao c p dng, nh mc khu hao cho tng loi ti sn c nh.

Tng s tin khu hao k k hoch (A) s c xc nh nh sau:

A =

(3. 23)

Vi = Vci

(3. 24)

Trong :

Vi: - Gi tr ti sn c nh th i tng ng vi s thng lm vic trong nm.

Vci- Gi tr ca ti sn c nh th i.

Tci- S thng lm vic trong nm k hoch ca ti sn c nh th i

m - s ti sn c nh ca doanh nghip.

ai - Tiu chun khu hao nm.

Trong trng hp ti sn c nh c lm vic hay khng lm vic trn nm u phi khu hao th tr s A c xc nh:

A =

(3. 24)

i vi cc ti sn c nh ca cc doanh nghip nh nc v do nh nc cp ban u cho doanh nghip cn c cc quy nh ring cho vic khu hao ca chng.

3. K hoch d tr ti sn c nh

Nhim v ca k hoch d tr ti sn c nh:

Nhim v ca k hoch d tr ti sn c nh l xc nh s lng ti sn c nh d tr sao cho va bo m cho qu trnh sn xut c lin tc li va hp l v mt kinh t.

Cc cn c lp k hoch d tr ti sn c nh:

Cc cn c lp k hoch d tr ti sn c nh l: tnh trng k thut ca ti sn c nh, yu cu v tnh lin tc ca qu trnh xy dng, phng php t chc sa cha TSC nh p dng, iu kin di chuyn my mc gia cc cng trng, cc kt qu tnh ton hiu qu kinh t ca phng n d tr.

Phng php xc nh s lng ti sn c nh d tr:

Trc ht nhn xt rng, khi s lng ti sn c nh d tr tng ln th an ton ca sn xut cng tng ln, do thit hi do ngng sn xut s gim i, mt khc chi ph bo qun ti sn d tr li tng ln v thit hi do ng vn cng tng ln. T , c th xc nh s lng ti sn c nh d tr bng cch biu din hai khuynh hng ln cng mt th v dng phng php cng th chng ta s tm c im cc tiu ca tng cc chi ph (biu din trn hnh 3.4)

Hnh 3.4: S xc nh s lng d tr ti u

Ghi ch:

ng 1: Thit hi do ngng sn xut ph thuc vo s lng TSC d tr.

ng 2: Chi ph bo qun d tr v thit hi do ng vn vo d tr.

ng 3: ng chi ph v thit hi tng cng.

S my lm vic tng ng vi mt my d tr c th xc nh theo cch sau (Z)

Z =

(3. 25)

Vi c =

(3. 26)

Trong :

tl- S ngy my lm vic thc t trong nm.

t5- S ngy my phi nm trong bo dng v sa cha trong nm theo kinh nghim thc t.

4. K hoch trang b ti sn c nh

Khi lp k hoch trang b ti sn c nh cc doanh nghip cn phi da vo: nhu cu v th trng xy dng, s hp ng xy dng c trong k k hoh, d bo di hn v cc d n u t ca t nc trong thi gian ti, yu cu nng cao uy tn tranh thu, tnh trng ca cc ti sn s nh ca doanh nghip, cc kt qu tnh ton hiu qu kinh t ca vic s dng my.

Vic lp k hoch trang b TSC cho doanh nghip l ht sc cn thit v rt quan trng. Nu kh nng thng thu ca cc doanh nghip t nhng li mua sm qu nhiu ti sn c nh th s b ng vn dn n b thua l trong kinh doanh. Nu khng mua sm ti sn y , khi c hp ng th doanh nghip s b ng trong vic thc hin tin xy dng, nh hng n vic hon thnh hp ng. V vy, doanh nghip cn phi tnh ton mt cch khoa hc trong vic lp k hoch trang b TSC.

5. K hoch bo dng v sa cha ti sn c nh

Vic lp k hoch bo dng v sa cha ti sn c nh cn phi cn c vo cc iu kin sau:

- C cu t chc chu k bo dng v sa cha d phng ca ti sn c nh.

- Thi gian lm vic thc t ca cc ti sn ca doanh ngip.

- K hoch s dng ti sn c nh thi cng cc cng trnh trong nm k hoch.

- Kh nng thu nhn sa cha ti sn c nh ca c s sa cha.

6. Xc nh sn lng ho vn ca ti sn c nhTrong nn kinh t th trng cc doanh nghip mun c vic lm phi tham gia u thu. iu gy nn tnh hnh bin ng v khi lng sn phm ca doanh nghip. Nu doanh nghip c t vic lm my mc nm ch vic gy lng ph, tin vn b ng vo ti sn c nh ln. Nu tnh trng ko di c th lm cho doanh nghip b ph sn. V vy m bo an ton v ti chnh, doanh nghip phi da vo ch tiu sn lng ho vn xc nh khi lng sn phm ti thiu hng nm phi t c cho mi ti sn c nh. Sn lng ho vn l sn lng bo m cho doanh thu va bng ng chi ph b ra v cha c li (biu din trn hnh 3.5)

Hnh 3.5: Xc nh sn lng ho vn ca TSC

Ghi ch:

1: ng doanh thu hng nm ca ti sn c nh ang xt.

2: ng chi ph sn xut, bao gm chi ph c nh v chi ph bin i.

Qh: Sn lng ho vn.

Qmax: Sn lng cc i.

3.3 KHI NIM, THNH PHN V C CU VN LU NG

3.3.1 Khi nim

Vn lu ng (VL) l mt b phn ca vn sn xut ca x nghip, l biu hin bng tin ca TSL v ti sn lu thng (TSLT) trong qu trnh sn xut. Trong qu trnh sn xut cc ti sn ny thng xuyn lun chuyn ton b t hnh thi vn ny sang hnh thi vn khc.

Thi gian ca vn lu ng nm trong giai on sn xut v lu thng l ch yu trong mt chu chuyn ca vn lu ng. C th chia vng chu chuyn ca vn lu ng thnh 3 giai on ln:

- Giai on 1: Giai on vn lu ng chuyn t hnh thc tin t sang hnh thi vt t d tr (T-DT).

- Giai on 2: Giai on t d tr sn xut i vo sn xut v lm ra thnh phm (DT-SX-TP)

- Giai on 3: Giai on vn lu ng i t sn xut sang lu thng (bn giao, thanh quyt ton) (TP-T)

V vy khc vi vn c nh, VL sau mi chu k sn xut s c thu hi ton b di hnh thc tin t.

3.3.2 Thnh phn vn lu ng

1. Vn lu ng nm trong qu trnh d tr sn xut bao gm- Nguyn vt liu chnh: st, thp, xi mng.

- Bn thnh phm: cc cu kin btng c sn, kt cu g. . .

- Vt liu ph: du m chy my, vt liu dng sn, m, x phng.

- Nhin liu: xng, du, m c khi lng ln.

- Vt r tin mau hng: VRT MH.

2. VL nm trong qu trnh sn xut- Chi ph cho xy dng d dang.

- Chi ph cho lp t d dang.

- Chi ph cho sn xut ph d dang.

- Gi tr cc cng trnh hon thnh, bn giao thanh ton.

- Hng ho mua ngoi.

- Vn tin t: tin mt tn qu, tin gi ngn hng.

- Vn thanh ton: l nhng khon phi thu, phi tr, tm ng.

3.3.3 Cc ngun vn lu ng

C 3 ngun VL:

- Ngun vn lu ng t c.

- Ngun vn lu ng i vay.

- Ngun vn lu ng coi nh t c.

1. Ngun vn lu ng t cL s vn do ngn sch Nh nc cp to iu kin vn ban u cho x nghip hot ng. Hin nay v nguyn tc Nh nc chi cp VL mt ln ban u khi x nghip mi bc vo hot ng v s iu chnh mc vn khi c s iu chnh mt bng gi.

S vn ny mua sm TL (nguyn vt liu, bn thnh phm d tr sn xut).

2. Ngun vn lu ng i vay

L s vn m Nh nc cho x nghip vay tho mn nhu cu thi v v tm thi thiu vn ca x nghip. Ngoi ra x nghip c th vay ca cc n v khc, ca nhn dn v vay vn nc ngoi.

Trn nguyn tc t trang tri v li cho cc khon vay trn, Nh nc khng tr cp. Nh vy vic qun l phi c t chc khoa hc, st sao. Mun vy phi phn loi VL da vo vai tr ca n trong qa trnh sn xut. C nh vy mi gim st v iu tit hp l vn cho sn xut kinh doanh.

3. Ngun vn lu ng coi nh t cL ngun VL ni b ca X nghip m n v xy lp c th li dng c phc v cho qu trnh sn xut. Gm 2 loi.

a. N nh mc: l nhng khon x nghip n ca ngi khc nhng do ch thanh ton c Nh nc quy nh, x nghip c th chi dng thng xuyn mt b phn tham gia lun chuyn vn ca x nghip. Xt v tnh cht, n nh mc thuc loi VL i vay nhng v s n ny thng xuyn tng i n nh nn coi nh t c.

N nh mc gm:

- Tin lng phi tr nhng cha ti ngy phi tr.

- Tin thu phi np nhng cha n ngy phi np.

- Ph tn phi tr nhng cha ti ngy tr.

- Ph tn trch trc.

b. Vn lu ng tha ca nm trc- Tha do VL thc c ca nm c ln hn VL k hoch ca nm .

- Tha do VL nh mc ca nm k hoch nh hn VL nh mc ca nm trc.

Ch c trng hp 1 mi s dng c.

s dng tit kim hp l VL, phi quy nh ng n nh mc VL. nh mc VL l mc VL quy nh trong k hoch nhm lm cho cng tc ca x nghip khng b gin on, m bo cho x nghip c mc d tr cn thit t nht v nguyn vt liu, bn thnh phm v cc chi tit vt liu khc.

3.3.4 C cu cu VL

L t trng ca tng khon VL trong tng s VL. Nghin cu kt cu VL gip ta thy c tnh hnh phn b VL v s dng mi khon trong mi giai on lun chuyn. T xc nh trng im qun l VL trong tng x nghip.

Kt cu ca VL ph thuc vo cc yu t sau:

1. Nhng nhn t v mt sn xut

- L nhng nhn t thuc tnh cht sn xut. Cc x nghip xy dng c vn nguyn vt liu, kt cu, bn thnh phm ch yu, ln hn so vi nhng ngnh khc.

- Do chu k sn xut: x nghip no c chu k sn xut ln s c s vn sn xut d dang ln.

- Do iu kin ca sn xut: sn xut ngoi tri, lu ng lm tng nhiu chi ph ph.

2. Nhng nhn t thuc mt cung cp

- Ph thuc vo k hoch cung cp vt t k thut kp thi vi tin v ng b, vn ny c nh hng ln ti vic s dng hp l cc nguyn vt liu, bn thnh phm.

3. Nhng nhn t thuc lu thng

- L nhng nhn t thuc tnh cht, hnh thc nghim thu, ch thanh quyt ton. Khi lng cng tc hon thnh.

V d: Kt cu VL ca mt x nghip xy lp nh sau:

Bng 3.2: Kt cu VL ca x nghip xy lp

Thnh phn VLT l %

A. TS lu ng

1. Vn d tr SX

- Vt liu chnh

- Kt cu chi tit

- VRTMH

- Vt liu khc72, 5

65, 1

30, 1

19, 0

7, 0

9, 0

2. Vn sn xut

- SX d dang

- Chi ph cho k sau

B. VLT (vn lu thng)

- Khon thanh ton vi ngi mua

- Vn bng tin8, 4

6, 2

2, 2

27, 5

18, 9

8, 6

Tng VL100%

3.4 CHU CHUYN VL V CC BIN PHP TNG NHANH TC CHU CHUYN3.4.1 Chu chuyn VL

Chu k chu chuyn VL l thi gian cn thit VL chuyn t hnh thi tin t sang hin vt ri li tr v trng thi tin t theo 3 giai on.

Tc chu chuyn ca VL l ch tiu tng hp v quan trng nht biu th hot ng kinh t ca x nghip. Tc nhanh phn nh tnh chnh xc, hp l vic xc nh nh mc VL v trnh qun l t chc sn xut tt.

Tc chu chuyn ca vn lu ng tng ln s lm cho cc ch tiu v khi lng cng tc hon thnh, nng sut lao ng, li nhun v mc doanh li ca doanh nghip tng ln.

nh gi tc chu chuyn VL c th dng cc ch tiu sau:

- S vng quay ca vn lu ng (n)

- Thi gian ca mt vng quay VL (t)

- S lng vn lu ng tit kim c khi tng vng quay ca VL ((V)- Gi tr sn lng cng tc tng thm nm k hoch do vic rt ngn thi gian mt vng chu chuyn VL ((G)1. S vng quay ca vn lu ng

(3. 27)

Trong :

n - S vng quay ca vn lu ngG - Gi tr sn lng xy lp bn giao thanh ton.

Vl -VL trung bnh trong k tnh ton (thng l nm).

Tr s Vl c th xc nh nh sau:

(3. 28)

Trong : Vd - S d vn lu ng u nm.

Vc - S d vn lu ng cui nm.

Vt -Tng cng cc s d ca vn lu ng t u thng hai n u thng 12 cui nm.

2. Thi gian ca mt vng quay VL (t)

(3. 29)

Trong : T - l s ngy ca k xem xt.

3. S lng vn lu ng tit kim c khi tng vng quay ca VL ((V)

(3. 30)

Trong :

G - gi tr sn lng xy lp bn giao thanh ton ca nm c.

Tn- S ngy trong nm, thng ly bng 360 ngy.

t1, t2 -Thi gian ca mt vng quay VL nm c v nm k hoch.

V d 1:

Trong nm c, doanh nghip hon thnh v thanh ton mt khi lng cng tc l 150 t, vn lu ng bnh qun l 30 t.

Trong nm k hoch, doanh nghip hon thnh v thanh ton mt khi lng cng tc l 150 t nhng thi gian ca mt vng quay vn lu ng d kin gim i 28 ngy.

Yu cu tnh ton thi gian ca mt vng quay trong nm k hoch v VL tit kim c khi tng vng quay vn nh trn.

Gii:

- Xc nh s vng quay VL trong nm c: 150:30 = 5 vng

- Xc nh thi gian ca mt vng quay VL trong nm c: 360: 5 =72 ngy

Nh vy thi gian ca mt vng quay VL trong nm k hoch s l: 72-28=44 ngy.

p dng cng thc tnh mc tit kim VL trong nm k hoch s l:

11. 667 triu ng

4. Gi tr sn lng cng tc tng thm nm k hoch do vic rt ngn thi gian mt vng chu chuyn VL

Khi lng cng tc tng thm nm k hoch do vic rt ngn thi gian mt vng chu chuyn VL c xc nh theo cng thc:

(G=Vc. (n2-n1)

(3. 31)

Trong :

Vc- Vn lu ng bnh qun s dng trong nm c.

n1, n2- S vng quay ca VL ca nm c v nm k hoch.

V d 2: Cng vi cc s liu nh v d 1, nm k hoch vn dng mc VL nh nm c l 30 t, s vng quay VL nm c l 72 ngy, s vng quay VL nm k hoch l 45 ngy. Xc nh gi tr SL cng tc tng thm trong nm k hoch so vi nm c.

Gii:

-Xc nh s vng quay ca VL nm c v nm k hoch:

+Nm c: n1= 360: 72 = 5,0 vng

+Nm k hoch: n2= 360: 45=8,0 vng

p dng cng thc (3-32) ta c:

(G =Vc. (n2-n1) = 30 (8-5) = 90 t ngNh vy nh rt ngn thi gian mt vng quay VL 27 ngy gi tr sn lng cng tc s tng ln 90 t trong nm k hoch.

3.4.2 Bin php tng nhanh tc chu chuyn

1. Tng nhanh tc trong giai on d tr sn xut. Giai on ny l quan trng v chi ph d tr sn xut ln, chim 60 - 75% tng VL. Do vy cn xc nh chnh xc lng d tr cn thit t nht m bo sn xut thun li v tit kim vn.

Tc chu chuyn ny ph thuc vo cc yu t sau:

- Trnh t chc qun l cu CBNV trong c quan cung ng vt t k thut.

- S ln cung ng trong k, cung cp cng nhiu ln th lng d tr cng cn t.

- Khong cch vn chuyn, phng tin vn chuyn bc d.

nh mc s ngy d tr bng tng ca cc thnh phn sau:

- S ngy vn chuyn, bo qun.

- S ngy chnh l, kim tra.

- S ngy kim nghim.

2. Tng nhanh chu k sn xut v gim sn xut d dang

- y mnh tc thi cng, gim thi gian xy dng, nhanh bn giao a cng trnh vo s dng.

- Tp trung thi cng dt im cc cng trnh v hng mc gim gi tr xy lp d dang gy thit hi ng vn.

3. Ci tin cng tc thanh quyt ton khi lng cng tc hon thnh.

- Chn phng thc thanh ton hp l ngay khi k hp ng giao nhn thu thi cng.

- Cc n v xy dng v cc c quan hu quan phi tun theo k lut ti chnh, cc quy nh ca ngnh v Nh nc.

CU HI CHNG 3

Cu 1. Hy k cc thnh phn ca chi ph kh bin?

Cu 2. Nhng thnh phn ca chi ph bt bin?

Cu 3. T liu lao ng c coi l ti sn c nh nu nh t tiu chun (theo quy nh hin hnh) nh th no?Cu 4. Cc c trng ca vn lu ng?

CHNG 4: CHI PH D N U T XY DNG CNG TRNH

4.1 NGUYN TC LP PH D N U T XY DNG CNG TRNH

1. Chi ph d n u t xy dng cng trnh l ton b chi ph cn thit xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng hay trang b li k thut cng trnh. Do c im ca qu trnh sn xut v c im ca sn phm xy dng nn mi d n u t xy dng cng trnh c chi ph ring c xc nh theo c im, tnh cht k thut v yu cu cng ngh ca qu trnh xy dng.

Chi ph d n u t xy dng cng trnh c biu th qua ch tiu tng mc u t, tng d ton, d ton cng trnh, gi thanh ton v quyt ton vn u t khi kt thc xy dng a cng trnh vo khai thc s dng.

2. Vic lp chi ph d n u t xy dng cng trnh phi m bo mc tiu v hiu qu ca d n u t xy dng, ng thi phi n gin, r rng v d thc hin. Khi lp chi ph u t xy dng cng trnh phi m bo tnh ng, , hp l, ph hp vi yu cu thc t ca th trng.

3. i vi d n c s dng ngoi t th phn ngoi t c ghi theo ng nguyn t trong tng mc u t, tng d ton, d ton, quyt ton cng trnh lm c s cho vic quy i vn u t v l c s tnh tng mc u t, tng d ton, d ton xy dng cng trnh theo ni t.

4. Chi ph d n u t xy dng cng trnh c xc nh trn c s khi lng cng vic, h thng nh mc, ch tiu kinh t - k thut v cc ch chnh sch ca Nh nc, ng thi phi ph hp nhng yu t khch quan ca th trng trong tng thi k pht trin kinh t.

4.2 TNG MC U T, D TON XY DNG CNG TRNH

4.2.1 Khi nim v tng mc u t, d ton u t xy dng cng trnh

1. Khi nim v Tng mc u t d n u t xy dng cng trnh

Tng mc u t l chi ph d tnh thc hin d n u t xy dng cng trnh, c tnh ton v xc nh trong giai on lp d n u t xy dng cng trnh ph hp vi ni dung d n v thit k c s; i vi trng hp ch lp bo co kinh t - k thut, tng mc u t ng thi l d ton xy dng cng trnh c xc nh ph hp vi ni dung bo co kinh t - k thut v thit k bn v thi cng.

Tng mc u t l mt trong nhng c s nh gi hiu qu kinh t v la chn phng n u t; l c s ch u t lp k hoch v qun l vn khi thc hin u t xy dng cng trnh

2. Khi nim v d ton xy dng cng trnh

D ton cng trnh c tnh ton v xc nh theo cng trnh xy dng c th, trn c s khi lng cc cng vic, thit k k thut hoc thit k bn v thi cng, nhim v cng vic phi thc hin ca cng trnh, hng mc cng trnh v h thng nh mc xy dng, gi xy dng cng trnh.

D ton cng trnh l c s xc nh gi gi thu, gi xy dng cng trnh, l cn c m phn, k kt hp ng, thanh ton vi nh thu trong trng hp ch nh thu.

4.2.2 Ni dung tng mc u t, d ton u t xy dng cng trnh

1. Ni dung tng mc u t d n u t xy dng cng trnh

a. Chi ph xy dng bao gm: chi ph ph v tho d cc cng trnh xy dng; chi ph san lp mt bng xy dng; chi ph xy dng cc cng trnh, hng mc cng trnh chnh, cng trnh tm, cng trnh ph tr phc v thi cng; chi ph nh tm ti hin trng v iu hnh thi cng.

b. Chi ph thit b bao gm: chi ph mua sm thit b cng ngh (k c thit b cng ngh cn sn xut, gia cng); chi ph o to v chuyn giao cng ngh; chi ph lp t v th nghim, hiu chnh thit b; chi ph vn chuyn, bo him thit b; thu, ph v cc chi ph c lin quan khc.

c. Chi ph bi thng, h tr v ti nh c bao gm: chi ph bi thng nh ca, vt kin trc, cy trng trn t v cc chi ph bi thng khc; cc khon h tr khi nh nc thu hi t; chi ph thc hin ti nh c c lin quan n bi thng gii phng mt bng ca d n; chi ph t chc bi thng, h tr v ti nh c; chi ph s dng t trong thi gian xy dng; chi ph chi tr cho phn h tng k thut u t.

d. Chi ph qun l d n: l cc chi ph cn thit cho ch u t t chc qun l vic thc hin cc cng vic qun l d n t giai on chun b d n, thc hin d n n khi hon thnh nghim thu bn giao, a cng trnh vo khai thc s dng, bao gm:

- Chi ph t chc lp bo co u t, chi ph t chc lp d n u t hoc bo co kinh t - k thut;

- Chi ph t chc thi tuyn, tuyn chn thit k kin trc hoc la chn phng n thit k kin trc;

- Chi ph t chc thc hin cng tc bi thng, h tr v ti nh c thuc trch nhim ca ch u t;

- Chi ph t chc thm nh d n u t hoc bo co kinh t - k thut;

- Chi ph t chc lp, thm nh hoc thm tra, ph duyt thit k k thut, thit k bn v thi cng, d ton cng trnh;

- Chi ph t chc la chn nh thu trong hot ng xy dng;

- Chi ph t chc qun l cht lng, khi lng, tin , chi ph xy dng;

- Chi ph t chc m bo an ton, v sinh mi trng ca cng trnh;

- Chi ph t chc lp nh mc, n gi xy dng cng trnh;

- Chi ph t chc kim tra cht lng vt liu, kim nh cht lng cng trnh theo yu cu ca ch u t;

- Chi ph t chc kim tra chng nhn iu kin bo m an ton chu lc v chng nhn s ph hp v cht lng cng trnh;

- Chi ph t chc nghim thu, thanh ton, quyt ton hp ng; thanh ton, quyt ton vn u t xy dng cng trnh;

- Chi ph t chc gim st, nh gi d n u t xy dng cng trnh;

- Chi ph t chc nghim thu, bn giao cng trnh;

- Chi ph khi cng, khnh thnh, tuyn truyn qung co;

- Chi ph t chc thc hin cc cng vic qun l khc.

e. Chi ph t vn u t xy dng bao gm:

- Chi ph lp nhim v kho st xy dng;

- Chi ph kho st xy dng;

- Chi ph lp bo co u t, lp d n hoc lp bo co kinh t - k thut;

- Chi ph thm tra tnh hiu qu v tnh kh thi ca d n;

- Chi ph thi tuyn, tuyn chn thit k kin trc;

- Chi ph thit k xy dng cng trnh;

- Chi ph thm tra thit k k thut, thit k bn v thi cng, chi ph thm tra tng mc u t, d ton cng trnh;

- Chi ph lp h s yu cu, h s mi s tuyn, h s mi thu v chi ph phn tch nh gi h s xut, h s d s tuyn, h s d thu la chn nh thu trong hot ng xy dng;

- Chi ph gim st kho st xy dng, gim st thi cng xy dng, gim st lp t thit b;

- Chi ph lp bo co nh gi tc ng mi trng;

- Chi ph lp nh mc xy dng, n gi xy dng cng trnh;

- Chi ph kim sot chi ph u t xy dng cng trnh;

- Chi ph qun l chi ph u t xy dng: tng mc u t, d ton cng trnh, nh mc xy dng, n gi xy dng cng trnh, hp ng trong hot ng x

Documents

2015dg.07.21 BG_KTXD