20131201 Kd Digital

CyanMagentaYellowBlack

Mes Perëndimit dhe Lindjes

faqe 14

Lindja e Kombëtares“gjatë” miqësoresKosova - Tirana faqe 78-79

Konsullata me të kaluartë lavdishme, tani nëgjendje të mjerëfaqe 10-11

e diel • 1 dhjetor 2013 Numri 5905 • Çmimi 0,50 €

Sukseset në hijen e skandaleve


2 KOHA DITORE • e diel • 1 shtator 2013


PËRMBAJTJA

E përditshme e pavarur informative

Themelues: Veton SURROINumri i parë u botua më 31 mars 1997

Pronare dhe botuese:Flaka SURROI

Gazeta redaktohet nga kolegjiumi: Kryeredaktor: Agron BAJRAMI

Zv. kryeredaktore: Valbona MEHMETINdihmëskryeredaktore: Brikenda REXHEPI

Redaktor përgjegjës: Elmaz ISUFI

Zenun ÇELAJ - Portali, Bekim KUPINA - Kosovë,

Visar LOCI - Sport, Granit KURTI - Kulturë,

Nita LLESHI & Arbana MJEKIQI - Botë, Sami KÇIKU - Mes për Mes,

Luan Tashi - Dizajn,Visar DOMI & Liridon MJEKIQI - Qendra Grafike, Alban BUJARI & Driton PAÇARADA - Fotografi,

Enis SHABANI - Enigmatikë

Telefonat e redaksisë:038/249-104

249-105; 243 875Fax: 038/249-106

Fahu postar 202e-mail: [email protected]: tel & fax: 038/248-880

e-mail: [email protected]@koha.net

Xhirollogaria:ProCredit - 1110086926000189

NLB - 1701001010645930TEB - 2011000000081423

Raiffeisen - 1501001002095874BKT - 1901217632031247

B. Ekonomike - 1401000000933831BpB - 13002712000030870

Shtypet në Shtypshkronjën “KOHA”tel. 044/126 367

Marketingu përbotimin ndërkombëtar:

Koha DitoreEra Press GmbH

Sihlstrasse 38CH-8001 Zürich

Tel.+41(0) 43 497 32 [email protected]

Konto në Zvicër:Credit Suisse

Konto: 992472-01-2IBAN: CH85 0483 5099 2472 0100 2

BIC/SWIFT: CRESCHZZ80A

Druck:SM Druckhaus GmbH

D-633303 Dreieich

Nuk lejohet ribotimi i pjesshëm apo i plotë, në cilindo medium, i cilitdo material për të cilin

KOHA Ditore i mban të drejtat e rezervuara, pa autorizimin paraprak me shkrim

nga KOHA Ditore

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen

Tema e javës • Sukseset në hijen e skandalevefaqe 4-5-6-7

Reportazh: • Konsullata me të kaluar të

lavdishme, tani në gjendje tëmjerë

faqe 8-9

Plus Minusfaqe 10

Dosja Pronto• Alternativat pa alternativëfaqe 11

Botë• Mes Perëndimit dhe Lindjes• Në kafe me “vdekjen”• Meksika mbërthehet nga

kulti i vdekjes• Fshatrat e AIDS-itfaqe 14-18

Fejton• Frika nga ndëshkimi faqe 20-21

Shtatë shkronjat:• U bëra feministe se m’u duk

një kauzë e domosdoshmefaqe 19

Fotoreportazhi• 28 Nëntorifaqe 24-25

Kosovarçe• Hipertensioni i Prishtinës,

bruceloza e Prizrenit dheguri në veshka i Pejës

faqe 26-27

Kulturë• Kokat e demit midis burrave

që kuvendojnë në odë

• Art mbi teorinë e Ajnshtajnitdhe psikanalizën e Frojdit

• Monument: Ish-konaku ipasanikëve të Prishtinës

• Libër: Lexuesi anglishtfolës“çmendet” pas gruas sëAtaturkut

• Kino: Amerikanët dështojnënë “Betejën e vitit”

• Film: Rrëfimi për zombit në“The Last Days on Mars”

• Muzikë: “Shpresat e mëdha”të Springsteen

faqe 28-47

Programi i KTV-sëfaqe 41-44

Mes për Mes• Auto: Cadillac CTS V,

Peugeot Onyx (koncept)• Tech: Nëntë mënyra si mund

t’ju lëndojnë pajisjetteknologjike

• Sh’neta: Pse meshkujt kanëhundë më të madhe se femrat

• Alergjia nga të ftohtët iarrezikon jetën

• Recetat: Tortë me djathë dheborzilok

• Feta buke me “këmbë djathi”dhe yll kastraveci

• Horoskopi• Estetikë: Punimet e filigranit

nga argjendi, dhuratat më el-egante (56-57)

• Trend: Shpenzohet shumëpër çizme dimri (58-59)

• Koha për Juniorfaqe 50-65

Sport• Gjimnastika, sporti që po

ringjallet• Momenti i vështirë i gjigantit

të Besës• Lindja e Kombëtares “gjatë”

miqësores Kosova - Tirana• Mësimi i skijimit me një

këmbë• Plahares, “sakatuesi” i

luftërave në kafaz• Sportisti kontrovers gjen

qetësinë me ndryshimin efesë

• Binjakët lënë famën nëskateboard për karrierë nëtenis

• Sven, “gjeniu i vogël” dhe“njeriu i gabuar”

faqe 67-81

e diel • 1 shtator 2013 • KOHA DITORE 3

PRISHTINË, 30 NËNTOR – 112 është numri mëi thirrur në botë. Njerëzit i drejtohen atij kurkanë nevojë për ndihmë e policët janë ata qëu përgjigjen.

Mbi shtatë mijë zyrtarë policorë zyrtarishtjanë në shërbim të qytetarëve të Republikës sëKosovës - në mbrojtje të jetës dhe pronës sëtyre. 14 policë janë vrarë në Kosovë gjatë kë-tyre vjetëve. Vetëm autorët e vrasjes së katërzyrtarëve janë zbuluar nga kolegët tyre të gjal-lë.

Misin Krasniqi, Slavica Milovanoviq, LazimRxhepi, Hajdar Ahmeti, Danush Hasani, Saba-hate Tolaj, Isuf Haklaj, Arsim Rrustolli, Ilir Lla-pashtica, Driton Mehana, Abedin Mustafa,Avni Kasumi, Triumf Riza dhe së fundi EnverZymeri janë vrarë për shkak të punës së tyreqë kanë bërë.

Vrasjet e Sabahate Tolajt, Isuf Haklajt, Tri-umf Rizës dhe Arsim Rrustollit janë zbardhur.Tre persona janë duke vuajtur dënimin. Idënuar për vrasjen e policit Rrustolli, është ish-polici Shkumbin Mehmeti. Kjo tregon se bren-da Policisë ka kriminelë të cilët janë po aq mi-zorë sa edhe të tjerët që nuk janë policë.

Intervenimi i tyre edhe në raste kur mund tëjetë duke ndodhur një incident i armatosur, apohetimi i grupeve të organizuara kriminale, bënëqë zyrtarët policorë të jenë të rrezikuar dhe tëbien në krye të detyrës.

Më 6 shtator të vitit 1999, misioni i OSBE-sënë Kosovë, në pajtim me Rezolutën e Kombevetë Bashkuara 1244, ka hapur Shkollën e Poli-cisë dhe ka filluar trajnimin e kandidatëve përpjesëtarë të Policisë së Kosovës. Gjenerata eparë e kandidatëve për pjesëtarë të këtij Shër-bimi ka filluar trajnimin në këtë qendër më 6shtator 1999. Kjo gjeneratë numëroi 176 pjesë-tarë të cilët përfunduan trajnimin dhe filluanushtrimin e veprimtarisë policore në Kosovë sipolicët e parë të këtij Shërbimi.

Fitim Shishani i takon gjeneratës së parë tëpjesëtarëve të Shërbimit Policor të Kosovës tëKosovës. Tetë vjet ka qenë pjesë e këtij Shër-bimi. Tash drejton një institucion që me ligj kakompetenca për het-imin dhe arrestimin eçdo ish-kolegu të tij tëdyshuar për vepra pe-nale. Shishani drejtonInspektoratin Policortë Kosovës.

Megjithëse vetëmgjatë këtij viti IPK-ja kahetuar 161 zyrtarë tëPolicisë së Kosovës përvepra penale, ai nukka fjalë të këqija për të.

“Përshtypjet dhevlerësimet për Policinë

e Kosovës i bazoj në mënyrën se si u krijua kyinstitucion, në krijimin e një sistemi të brend-shëm struktural, si dhe përvojat e këtij insti-tucioni deri me sot”, thotë ai. “Nuk duhet har-ruar rrethanat nën të cilët Shërbimi atëhershëmPolicor është krijuar, situatën emergjentepothuajse për çdo gjë në Kosovë, pastaj ofrimii përvojave jo të unifikuara nga ana UNMIK-ut, por shpesh ad hoc, të gjithë këta faktorënatyrshëm kanë ndikuar në funksionimin dhe

profesionalizmin në këtë nivel të Policisë seKosovës”.

Shishani thotë se Policia e Kosovës duke qenënjë nga institucionet më të rëndësishme në ru-ajtjen e rendit dhe të sigurisë në Kosovë,bazuar në funksionimin e deritanishëm, mundtë konsiderohet storje e suksesshme.

Sipas tij, imazhi dhe kredibiliteti i një orga-nizate policore kudo në botë, varen shumë edhenga fakti se sa policia mbizotëron ndaj krim-

it. Shishani thotë seështë e ditur se sadoqë një polici mund tëjetë demokratike,transparente etj., re-spekti i duhur ngaqytetarët do t’i mungo-jë përderisa ajo të tre-gojë qartë me punën evet se mbizotëron ndajkrimit.

“Mendoj se PoliciaKosovës është dukeecur në rrugën eduhur”.

ARBËRICyanMagentaYellowBlack

Vehbi Kajtazi

MBI SHTATË MIJË ZYRTARË NË MBROJTJE TË JETËS DHE PRONËS SË QYTETARËVE

Sukseset në hijen

Policia e Kosovës konsiderohet si “storje e suksesit në Kosovë”.Por, me pavarësimin e saj nga UNMIK-u dhe EULEX-i, imazhi isaj ka rënë përditë. Krime të rënda në të cilat janë përfshirë vetë

zyrtarët policorë i kanë dhënë goditjen më të fortë kësaj “historiesuksesi”. Vjedhja e provave në dhomën e dëshmive të Policisë,

vjedhja e arit në stacionin policor në Pejë, janë dy rastet që konsiderohen se e kanë zbehur imazhin e kësaj organizate.

A mund t’i besohet një Policie, zyrtarë të së cilës janë të përfshirë në shumë krime?

Foto

: Dri

ton

Paç

arad

a

4 KOHA DITORE • e diel • 1 dhjetor 2013

Vjedhja e provave Mirëpo skandale të shumta që kanë ndodhur

brenda Policisë, për shumëkënd janë argu-mente të ecjes së saj jo të mirë. Vjedhja eprovave brenda dhomës së dëshmive, vjedhjae arit brenda stacionit policor, vrasja e qyte-tarëve nga vetë zyrtarë policorë, janë disa prejngjarjeve më të rënda që e kanë goditur këtëinstitucion.

Pakkujt mund t’i kishte shkuar mendja semund të vidhen afër 50 kile drogë në Polici, eaq më pak të pushojnë hetimet për një rast tëtillë. Në fakt kështu ka ndodhur me vjedhjene shumë provave katër vjet më parë dhomëne dëshmive në Policinë e Kosovës.

Persona ende të panjohur kishin vjedhur 47kilogramë heroinë, 7 bimë kanabis, 3.928,5euro, 520 rupi (monedhë e Indisë), 6.5 milionëlira turke, 5.000 lejë të Rumanisë, 950 lekë tëShqipërisë dhe një çantë të zezë sportive tëzbrazët. Vlera e heroinës ishte rreth shtatëqinde pesë mijë euro. Mirëpo, përveç disa veprimevetë shpejta për suspendimin e pesë zyrtarëvepolicorë, të cilët më vonë qenë kthyer në

punë, askush nga përgjegjësit të cilët natën evjedhjes kujdeseshin “për sigurinë e provave”,nuk është arrestuar.

Vjedhja e cilësuar si një nga krimet më skan-daloze kishte ndodhur në kohën kur Ministrinëe Punëve të Brendshme e drejtonte Zenun Pa-jaziti, ndërsa Policinë Sheremet Ahmeti. Asnjërinuk pati dhënë dorëheqje për këtë skandal de-risa muaj më vonë ishin shkarkuar nga detyranë emër të “riformatizimit në Qeveri e Polici”.

Natën e vjedhjes që besohet të ketë qenëndërmjet 24 dhe 25 prillit 2009 ishin fikur kam-erat e sigurisë. Kjo u kishte pamundësuar het-uesve të zbulonin se kush ishin kryesit e gra-bitjes. As për fikjen e kamerave në objektin eshtyllës së krimit që ndodhet në një oborr meShtabin qendror të Policisë së Kosovës nukkishte dhënë përgjegjësi askush.

Pak kohë para se të ndodhte vjedhja “KohaDitore” pati publikuar një raport të InspektoratitPolicor të Kosovës në të cilin thuhej se “gjend-ja e sigurisë në dhomat e dëshmive është nënçdo nivel”. Në raport thuhej se drejtori ipërgjithshëm i Policisë së Kosovës, SheremetAhmeti, ka qenë i njoftuar me kohë për gjend-

jen alarmante të sigurimit në këto dhoma dhenë objekte të Policisë. Njoftimin se dhomat edëshmive e kanë sigurinë nën çdo nivel tëlejueshëm, drejtori Ahmeti dhe menaxherët etjerë të Policisë së Kosovës e kishin marrë nëfillim të vitit 2008, në një raport të jashtëza-konshëm që kishte bërë Inspektorati Policor iKosovës (IPK). Ky raport kishte qenë edhe nëduart e ish-ministrit të Punëve të Brendshme,Zenun Pajaziti, mirëpo asnjëherë nuk ishinmarrë masa në bazë të rekomandimeve që janëdhënë nga IPK-ja, e që sipas Ligjit për Policinëe Kosovës, përgjegjësia i takon drejtorit të ve-projë në bazë të rekomandimeve. Një prej vëre-jtjeve të përfshira në këtë raport është se in-spektorët policorë, në më shumë se pesë rastekishin arritur të futeshin në objekte policore,përmes hyrjes kryesore të objektit, pa u vëre-jtur nga oficerët e Divizionit të sigurimit të poli-cisë.

Shefi i IPK-së, Fitim Shishani, thotë se rezul-tatet e suksesshme në punë të çdo organizatepolicore varen shumë nga integriteti i pjesë-tarëve të saj. Ai thotë se, me gjithë rezultatet,sipas tij shumë të mira, brenda policisë mund

ARBËRI


e diel • 1 dhjetor 2013 • KOHA DITORE 5

e skandaleve

ARBËRICyanMagentaYellowBlack


të këtë individë të cilët, duke ushtruar autor-izimet edhe mund t’i tejkalojnë ato.

“Por Inspektorati Policor i Kosovës çdoherëka vepruar dhe do te veprojë ndaj çdo shkel-jeje të ligjit, për të cilat, shkelje ne kemi kom-petencë. Te gjithë qytetarët e Republikës seKosovës, institucionet e Kosovës, sigurishtedhe menaxhmenti i Policisë dhe vetë pjesëtarëte Policisë se Kosovës, duan që ta shohinPolicinë si institucion demokratik, tëpërgjegjshëm, dhe të afërt me publikun”, thotëFitim Shishani.

Sipas tij, është evidente se, dukuritë negativee dëmtojnë imazhin e çdo institucioni. Aithotë se të gjithë zbatuesit e Ligjit, duhet ta dinëse shkelja e ligjshmërisë, nga ata që janë tëthirrur ta mbrojnë ligjin, është tepër e rëndë.

Vjedhja e arit Shkelje kaq e rëndë ka ndodhur në stacionin

policor të Pejës. Mbi 25 kilogramë ar të pastërështë zbuluar vjet se janë vjedhur atje. Disa zyr-tarë qenë arrestuar dhe më vonë qenë liruaredhe nga hetimet për këtë rast. Gjysma e arittë vjedhur ishte konfiskuar më 14 shtator2008 në rrugën e NATO-s në Pejë nga Njësiae krimeve ekonomike.

Kjo sasi ari së bashku me shumën e kon-fiskuar të parave në vlerë 84 mijë euro dhe2.450 franga zvicerane ishin depozituar nëdhomën e dëshmive në Stacionin Policor nëPejë.

Më datë 31 maj 2012 një komision nga Min-istria e Drejtësisë, saktësisht nga Agjencia përadministrimin e pasurisë së sekuestruar, kishteshkuar në Stacionin Policor në Pejë me urdhërtë Gjykatës për të marrë sasinë e arrit dhe tëhollat. Atë ditë ishte konstatuar se në dhomëne dëshmive mungonin mbi 25 kilogramë ar.

Inspektorati Policor i Kosovës e ka hetuarkëtë rast. Shishani thotë se për vjedhjen e arit

në Pejë, dihen veprimet e Inspektoratit Policortë Kosovës dhe të Policisë së Kosovës nëbashkëpunim me Prokurorinë. Ai zbulon pakdetaje të hetimeve duke rikujtuar disa arres-time, bastisje dhe konfiskime ari.

“Është hera e parë që një institucion siç ështëIPK-ja, i rekomandon drejtorit të përgjithshëmmasa të rrepta edhe për udhëheqësit policorë,të cilët, sipas funksionit ishin treguar neglizhen-të në lidhje me ruajtjen e dëshmive dhe in-spektimin e tyre në Pejë. Masat e tilla kanë qenëedhe degradimi dhe për disa persona zyrtarëedhe largim nga puna”, ka thënë ai.

Ari i sekuestruar do të menaxhohej nga shtetime vendim të Gjykatës së Qarkut të Pejës, imarrë në janar të këtij viti. Me vendim tëGjykatës sasia e arit të konfiskuar nga një shte-tas i Kosovës dhe një i Turqisë prej 55.783,08gramësh ar dhe argjend të përpunuar dhe të pa-përpunuar, si dhe të hollat në shumë prej

84.000,00 eurosh dhe 2.450 frangash zvicerane,konfiskohet nga shteti. E tëra, sipas akt-gjykimit, “do t’i dërgohet në ruajtje dhe ad-ministrim Agjencisë për administrimin e pa-surisë së sekuestruar dhe të konfiskuar”.

Vlera e arit të vjedhur është mbi 1 milioneuro.

Hetimet në PoliciNë vitin 2009 EULEX-i kishte publikuar një

raport për të gjitha institucionet që zbatojnëligjin, duke e përfshirë Policinë e Kosovës. EU-LEX-i kishte vërejtur të meta të mëdha dhemungesë të harmonisë në marrëdhëniet epunës së Shtyllës së Krimit të Policisë sëKosovës dhe Prokurorisë.

Funksionimin e Policisë Shishani e krahasonme funksionimin e një orkestre. Ai thotë se nësenjë instrument brenda orkestrës, p.sh. violina,nuk funksionon si duhet, normalisht se orkestranuk është në nivel dhe e kompletuar.

“Por, për një violinë, askush nuk do ta ndër-ronte orkestrën, por, do të zëvendësohej. Meketë dua të them, se secili pjesëtar i Policisë sëRepublikës se Kosovës duhet të jetë me in-tegritet të lartë. Jemi duke folur për integritetinindividual të çdo individi në polici, të cilët pas-taj e përbejnë edhe integritetin kolektiv të poli-cisë”, thotë shefi i IPK-së, Fitim Shishani. Ai be-son se kultura policore në Kosovë gradualishtdo të ndryshojë. Sipas tij, është më se e ditur,se pa tolerancën e kolegut të vet asnjë polic ikorruptuar nuk do të mbetet në polici.

“Policia duhet vetvetiu të angazhohet që bren-da saj të krijojë një institucion me një kulturëtjetër, ku secili nga ta, do të raportonte çdodukuri negative brenda policisë. Një gjë e tillë,përveçse është obligim, duhet të bëhet shpre-hi dhe traditë”, ka thënë ai.

Shishani ka treguar se në periudhën janar -shtator 2013, IPK-ja ka hetuar 161 raste me el-

7.300 policë Policia e Kosovës ka rreth 7.300 zyrtarë të

uniformuar në gjithë territorin e Kosovës tëtë gjitha etnive. Është njëri prej institucion-eve të themeluara dhe të ngritura ngandërkombëtarët. Në kuadër të Policisë janëdisa departamente: Departamenti i Opera-tivës, Departamenti i Hetimeve, Departa-menti i Kufirit, Departamenti i ShërbimeveMbështetëse dhe Departamenti i BurimeveNjerëzore.

Policia ka pasur disa udhëheqës. FillimishtSheremet Ahmetin, pasuar nga Behar Seli-mi, Reshat Maliqi dhe së fundi nga ShpendMaxhuni. Maxhuni është emëruar brendanatës me vendim të kryeministrit natën e ak-sionit të 25 korrikut 2011 në veri të Kosovës,në vend të Reshat Maliqit.

Foto

: Dri

ton

Paç

arad

a

emente vepra penale. Ai ka thënë se vepra pe-nale për të cilat janë hetuar këta 161 zyrtarëpolicorë janë: keqpërdorimi i detyrës zyrtare,keqtrajtimi gjatë ushtrimit të detyrës zyrtare oseautorizimit publik, marrja e ryshfetit, rreziki-mi i trafikut publik, lëndimi i lehtë trupor, etj.Shishani ka thënë se janë suspenduar 32 zyr-tarë policorë, ndërsa janë arrestuar 5.

“Në këtë periudhë, për shkak të veprave pe-nale me natyrë korrupsioni, janë suspenduar11 zyrtarë, ndërsa janë arrestuar 4. Luftakundër korrupsionit dhe çdo dukuri tjetërnegative brenda policisë, duhet të jetë çdoherëmotiv për secilin pjesëtarë të policisë, pavarë-sisht funksionit, gradës etj. Vetëm kështu poli-cia mund të jetë e shëndosh, me integritet tëpërkrahur nga publiku”, ka deklaruar Shishani.

Arrestimi i policëve nga Serbia Në mars të vitit të kaluar, Ivica Daçiq kishte

dalë në një konferencë për media për tëtreguar se Policia e Serbisë ka arrestuar dypolicë të Kosovës. Fotografi poshtëruese tëShukri Binakut dhe Sami Beqirit të shtrirë për-tokë kishte publikuar ai. Rrëmbimi i dy zyr-tarëve policorë kishte goditur edhe njëherëimazhin e Policisë së Kosovës. Ata nuk kishinarritur ta mbronin veten. Askush nuk kishtedhënë dorëheqje për arrestimin e tyre 130 me-tra brenda territorit të Kosovës nga xhandar-mëria serbe.

Arrestimi i tyre nuk e kishte ndaluar dialogunnë mes të Kosovës dhe Serbisë në Bruksel.

Zyrtarë policorë shpeshherë kanë vënë jetëne tyre në rrezik për të shpëtuar jetën e të tjerëve.Për këto heroizma u ndahen mirënjohje çdo vit.

Me gjithë këtë të metat brenda saj shihen mëshumë sesa sukseset. Kësisoj, për krime të rën-da, Prokuroria ka ngritur aktakuzë ditë me parëkundër zyrtarëve policorë dhe ish-zyrtarëvepolicorë për vrasje të rëndë, me anë të sh-përthimeve. Prokuroria ka akuzuar BejtullahMehmetin, Luan Qekinin, Bekim Sumën, FadilSadikun – policë të Kosovës, Arbresh Dalipin,Mehmet Mehmetin – ish-policë, Nysret Cenën– ish-pjesëtar i TMK-së si dhe Afet Dalloshin.“Grupi kriminal” së bashku me ish-policëtBesnik Hasani dhe Shpend Qerimi ngarkohenme përgjegjësi për përgatitjen dhe ekzekutimintë një shpërthimi që pasojë kishte vrasjen e dypersonave, plagosjen e shumë të tjerëve. Kyështë njëri ndër krimet më të mëdha që janëkryer nga vetë Policia.

Pjesëtarë të Policisë janë përfshirë edhe nëtrafikim me qenie njerëzore, korrupsion, kon-trabandë me emigrantë dhe vepra të tjera.

Kryeshefi i IPK-së, Fitim Shishani, thotë senë vendet me traditë policore, profesionale,demokratike, policia nuk paguhet për atë qëbën, por për atë që duhet të bëjë. Sipas tij, çdo-herë duhet menduar për sfidat që mund t’i sjel-lë profesioni i policit, por edhe të kujtohet be-timi i dhënë, sepse policia si përfaqësuese epopulli është në vijën e parë të frontit në luftëkundër kriminalitetit.

“Duke ndodhur në këtë pozitë, policia jonëduhet vazhduar me sukseset që po i tregon dheduhet që parandalimit t’i japë përparësi në ra-port me represionin gjatë zbulimit dhe luftim-it të kriminalitetit”, ka thënë ai.

“Për një imazh ende më të mirë për Policinë,për një integritet të plotë të pjesëtarëve të saj,determinant janë shumë faktorë, por më të

rëndësishmit konsideroj se janë: përzgjedhja (seleksionimi) e zyrtarëve

policorë dhe kuadrit, si dhe rritja e kontrollit tëbrendshëm dhe një përgjegjësi më e lartë e ud-hëheqëseve në këtë drejtim të çdo niveli në poli-ci”, ka thënë ai.

Shishani ka shtuar se një rol të rëndësishëmnë këtë drejtim paraqet kooperimi i mirë meqytetarët dhe angazhimi i tyre në luftimin ekriminalitetit me policinë, që shpesh, sipas tij,quhet çelësi i suksesit për çdo sistem policor.

“Ofrimi i ndihmës me shpejtësi dhe efekt-shëm për qytetarët, i bën ata të fitojnë besimindhe ta ruajnë respektin për policinë. Një gjë etillë mendoj që mund të arrihet vetëm me njëplanifikim të mirëfilltë, sepse veprimet e poli-cisë vështrohen me kujdes nga qytetarët”, kadeklaruar Shishani.

Policia e Kosovës është akuzuar edhe nga zyr-tarë të partive politike për lidhje me strukturatë dyshimta ilegale siç ka qenë Shërbimi In-formativ i Kosovës. Akuzat më të mëdha i kabërë lideri i LDK-së, Isa Mustafa, në kohën kurqenë arrestuar disa zyrtarë të Komunës së Pr-ishtinës. Ai e pati akuzuar Policinë po i bënteshantazh Komunës së Prishtinës me ndikim tënjerëzve të SHIK-ut, duke thënë se sjelljet epjesëtarëve të Drejtorisë kundër KrimeveEkonomike ndaj zyrtarëve të Komunës së Pr-ishtinës janë më të këqija se UDB-ja e Serbisë.

“As UDB-ja nuk është sjellë në mënyrë kaqtë vrazhdët në këso rastesh”, ka thënë Mustafa,i nervozuar me hyrjen e policëve në lokalet eKomunës së Prishtinës, pa u përfillur siç kathënë ai fare institucioni i kryetarit dhe dukeu bërë kërcënime prej më të ndryshme punë-torëve të administratës së tij. Ai e ka akuzuarSHIK-un se po ndikon në Policinë e Kosovës përtë bërë hetime pa bazë, siç ka thënë ai.

Policia pati reaguar ndaj deklaratave tëkryetarit të Prishtinës, Isa Mustafa. Krahasimii veprimeve të hetuesve kosovarë me UDB-nëe Serbisë, për Policinë ishte fyes dhe dëmtonrëndë imazhin e saj.

“Këto deklarata vijnë në kohën kur Policia eKosovës ka shënuar rezultate të mira nëluftimin e të gjitha formave të krimit në veçan-ti kundër krimeve ekonomike. Vetëm në tremu-jorin e parë të vitit 2011 ne kemi proceduar 578raste kriminale të kësaj natyre me një vlerëmonetare 2.603.591.00 euro”, kishte thënëPolicia në një deklaratë për media.

© KOHA Ditore

LAJME



PRIZREN, NËNTOR – Shkallët e shtrembëruaranga vjetërsia nuk e pengojnë teksa ngjitet nëkatin e dytë të objektit që është para shkatër-rimit. Ecja nëpër këtë strukturë të dëmtuar meshpejtësi është bërë rutinë për të riun, që prejvitesh banon aty me familjen. Me t’u ngjitur nëkatin e epërm tregon me gisht nga tavani, qëështë duke rënë e ku janë të shpalosur trarëte drurit që mbajnë kulmin e kësaj ndërtese, ecila dikur shihej si masive dhe vlerësohej si aris-tokrate. Edhe muret e brendshme janëzhveshur nga gëlqerja dhe qerpiçi ka dalë nëshesh.

“Gjithçka është parashkatërrimit, por nukkemi ku të shkojmë.Me na ba një zgjidhjeshteti, ikim edhe ne, sekëtu nuk jetohet”, kathënë ky i ri, që nukdëshiron t’i përmendetemri në gazetë. Ai e pranon se nuk ka ndonjënjohuri për historikun dhe të kaluarën e kësajndërtese, që në shekullin XXI ka një pamje tëmjerë dhe konstruksion të rrezikshëm përbanorët që kanë gjetur strehë në të.

Shënime të sakta nuk kanë as institucionet.Sikurse mbetja e oxhakut në pjesën e prapmetë ndërtesës ashtu edhe të dhënat e shkruarajanë të shkrumbuara.

Mirëpo drejtuesit e Institutit për Mbrojtjen eMonumenteve Historike theksojnë se bëhet

fjalë për ndërtesën në të cilën nga gjysma e dytëe shekullit XIX ishte e vendosur Konsullata eAustro-Hungarisë.

Drejtori i këtij Instituti, Hasan Hoti, ka bërëtë ditur se objekti i ish-Konsullatës asnjëherënuk ka pasur përkujdesje institucionale.“IMMH-ja ka bërë incizimin e këtij objekti dhei njëjti është inventarizuar më datë 31 mars2003”, ka thënë Hoti. Ai ka sqaruar se nuk katë dhëna të sakta lidhur me këtë objekt dhe senë shënimet e IMMH-së figuron se është objekti ndërtuar në shekullin XIX. “Po ashtu dihet senë të ka qenë e vendosur Konsullata Austro-Hungareze”, ka deklaruar Hoti.

Objekti është i vendosur në rrugicat e ngush-

ta, ndërmjet qendrës historike të Prizrenitdhe Terzimahallës.

Historiani Abib Ahmedi shkruan se Prizrenisi qendër e rëndësishme politike e adminis-trative bëhet qendër e përfaqësive diplomatikenë gjysmën e dytë të shekullit XIX. Ahmetithekson se pas përfundimit të Luftës së Krimesënë vitin 1856, Austria hap konsullatën e vet nëkëtë qytet, që funksiononi deri në vitin 1912.

“Konsull i parë i saj ishte mjeku Petelen,ndërkaq një kohë më të gjatë këtë funksion e

ushtroi Oskar Prochaska”, ka bërë të ditur Ah-meti, në librin “Theranda-Prizreni ndër shekuj”.

Ndërsa dr. Kurt Gostentschnigg nga Uni-versiteti i Gracit shpjegon se konsullatat aus-tro-hungareze në disa qytete shqiptare janë ven-dosur në kuadër të protektoratit të Kultit, qëperandoria Austro–Hungareze e kishte nego-ciuar me Perandorinë Osmane, si pjesë eangazhimeve për mbrojtjen e katolikëve tëEvropës nën pushtimin turk.

Detyra zyrtare e Protektoratit të Kultit qën-dronte në ndërtimin dhe mbajtjen e kishave, nëshkollimin e klerit, si dhe mbrojtjen e kongre-gatave në trojet shqiptare, derisa konsulliishte përfaqësuesi i drejtpërdrejtë i politikës së

Protektoratit të Kultit.“Ndër detyrat e tij,bënin pjesë veprimehumaniste, ngritja enivelit të formimit,mbështetja e zhvillim-it kombëtar dhe ndar-ja e parave”, shkruanGostentschnigg.

Veprimtaria e shumanshme e këtyre për-faqësive në të kaluarën ka bërë që ato herë tëkenë marrëdhënie të mira me popullatënlokale e herë të ftohta, varësisht edhe nga af-tësitë e vetë konsujve për të vënë komunikimme banorët vendës.

Por edhe interesi i Fuqive të Mëdha për të pa-sur sa më shumë ndikim në Ballkan ka bërë qëprania e diplomatëve të rangjeve të ndryshmetë jetë e domosdoshme në terren.

Autori C.C. Constante në librin “DrejtShqipërisë” shkruan se Austro-Hungaria e kapasur një konsullatë edhe në Prizren dhe se mi-sioni i saj ishte ndjekja e aktiviteteve serbe, dhepërkrahja e shqiptarëve. Konsullata infor-monte Ministrinë e Jashtme të mbretërisë sëAustro-Hungarisë me zhvillimet në terren, qënë fund të shekullit të XIX-të ishin të shumtanë Prizren, e që ndërlidhnin interesat e Austro-Hungarisë, Rusisë cariste dhe PerandorisëOsmane.

Konsulli austro-hungarez, Jelinek, infor-monte Vjenën rreth aktiviteteve për organiz-imin dhe zhvillimin e Lidhjes së Prizrenit.

Mirëpo Konsullata austro-hungareze fitonpopullaritet të madh gjatë fillimit të shekullitXX, kur veprimtaria e saj zë vend edhe në faqete shtypit botëror të asaj kohe, në artikujt qëkanë trajtuar çështjen e konsullit Prochaska,pasi në vitin 1912 në Vjenë kanë dyshuar se aiështë torturuar, plagosur apo edhe vrarë ngaserbët, duke rrezikuar kështu futjen e Austro-Hungarisë në luftë me Serbinë. “New YorkTimes” më 26 nëntor 1912 shkruante se “Luftavarej nga fati i konsullit”, ku shpjegohej edhekriza e atëhershme e marrëdhënieve në Bal-lkan.

Në fjalorin biografik të historisë shqiptare tëRobert Elsie, konsulli Prochaska përshkruhetsi një diplomat i trajnuar në Vjenë, i cili më 16dhjetor të 1906-s emërohet në Konsullatën e

REPORTAZHCyanMagentaYellowBlack


Fisnik Minci

Konsullata me të kaluar tëlavdishme, tani në gjendje të mjerë

Dikur në Prizren vepronin konsullatat e fuqive më të mëdhabotërore, sikur që ishte rasti me përfaqësinë diplomatike të

Perandorisë Austro-Hungareze. Sot ndërtesa ku dikur vepronindiplomatët nga Vjena është pa përkujdesje dhe para rrënimit

Prizrenit, atëkohë pjesë e Vilajetit osman tëKosovës. Elsie shkruan se ai është emëruarkonsull i plotë më 22 janar 1911 dhe kurPrizreni është rrethuar nga forcat serbe në nën-tor të 1912-s Prochaska mbledh shqiptarët dheturqit e qytetit dhe i nxit që të luftojnë dhe tëmos dorëzohen.

Elsie citon korrespondentin e luftës, LeonTrotsky, që ka raportuar se ai dhe disa shër-bëtorë të tij kanë shtënë ndaj serbëve. Incidentiështë bërë skandal diplomatik dhe Beogradi kadërguar notë proteste në MPJ-në e Austro-Hungarisë duke kërkuar tërheqjen e konsullit.Elsie shkruan se Prochaska është detyruar qëtë largohet nga Prizreni më 24 nëntor 1912 dhepër një kohë nuk është dëgjuar për të. Në Vjenëjanë përhapur thashetheme se ai ishte sulmuardhe vrarë nga serbët dhe se kjo ka ngjallurprotesta në opinionin austriak që ka kërkuarveprime ushtarake ndaj Serbisë. Edhe pasi zyr-tarët austro-hungarezë ishin siguruar se Pro-

chaska është shëndoshë dhe mirë në Shkup, atathirrën një aksion ushtarak për t’ia dhënë njëmësim Serbisë. Çështja Prochaska ka dëmtu-ar edhe më tej marrëdhëniet mes Austro-Hungarisë dhe Serbisë, para se lufta mes tyretë shpërthente në vitin 1914.

Elsie sjell në dritë edhe një raport të nënkon-sullit Kohlruss nga Konsullata në Prizren që iadërgon ministrit të Jashtëm, Leopold Berch-toldit, në lidhje me situatën në Prizren, më 27janar 1914.

Kohlruss në raport shkruan se pas okupim-it serbët kishin premtuar barazi për të gjitha et-nitë, sikurse edhe paqe dhe drejtësi.

“Ata nuk kanë mbajtur asnjë nga këto prem-time”, shkruante nënkonsulli Kohlruss, dukesqaruar diskriminimin ndaj popullatës mysli-mane dhe liritë e kufizuara të katolikëve që gë-zonin mbrojtjen nga Austro-Hungaria. Madjeai shpjegonte se si edhe serbët lokalë nuk ishintë kënaqur me ndryshimet për shkak të gjend-

jes së vështirësuar ekonomike. Zhvillimet e mëtutjeshme sjellin edhe Luftën

e Parë Botërore, si pasojë e së cilës vjen edhederi te rënia e Austro-Hungarisë, që i dha fundedhe zbatimit të Protektoratit të Kultit dhembylljes së konsullatave në trojet shqiptare.

Konsullata e Austro-Hungarisë nuk ka qenëe vetmja në Prizren që ka vepruar në pjesën edytë të shekullit XIX dhe në fillim të shekullitXX. Hapat e kësaj perandorie janë ndjekur edhenga qendrat e tjera të mëdha të vendosjes.

Sipas historianit Abib Ahmeti, në vitin 1866është hapur Konsullata ruse, e cila me ndër-prerje ka funksionuar deri në vitin 1915. Ah-meti thekson se në vitin 1878 edhe Anglia hapikonsullatën e vet për të përcjellë nga afër ak-tivitetet e Lidhjes së Prizrenit, e cila u mbyll nëvitin 1880. Ndërkohë midis viteve 1907-1915funksionoi edhe Konsullata italiane në Prizren.

© KOHA Ditore

REPORTAZH



Konsullata e dikurshme, tani në gjendje të mjerë

PLUS MINUSCyanMagentaYellowBlack

Kryeministri Hashim Thaçi e ka quajtur pro-jektin e autostradës “Ibrahim Rugova” si të për-funduar, ani që nuk ka mbërritur deri në Merdar,siç ishte projektuar në fillim, por vetëm deri nëfshatin Besi të Prishtinës. Në ceremoninë përu-ruese, që nuk është e para prej kur ka nisurndërtimi, nuk është folur se çfarë do të bëhet mepjesën e mbetur deri në kufi me Serbinë. Nukështë folur as për detajet e kontratës me “Bech-tel-Enkan”, duke përfshirë koston e saj.

Presidentja Atifete Jahjaga, kryeministriHashim Thaçi, liderë të tjerë të shumë institu-cionalë dhe përfaqësues ndërkombëtarë kanëmarrë pjesë të martën në ceremoninë epërurimit në Mazgit.

“Kjo autostradë lidh Kosovën me Shqipërinëdhe përmes Adriatikut me Evropë. Autostrada

lidh qytetet e vendbanimet e veriut dhe jugut tëKosovës drejt përparimit. Kjo autostradë e lidhnjë rajon të tërë, kjo rrugë e përfunduar në njëkohë të shkurtër trevjeçare është pjesë e njërruge të gjatë të nisur po në Prizren 125 vjet mëparë”, ka thënë kryeministri Thaçi.

Presidentja Jahjaga ka thënë se ndërtimi i au-tostradës është ideuar nga presidenti IbrahimRugova, emrin e të cilit edhe e mban.

“‘Udha e Kombit’ është një vepër madhore qëna lidh përjetësisht ndërmjet vete”, ka thënë ajo.

Projekti i autostradës “Ibrahim Rugova” ngafillimi i tij është përcjellë me debate dhepaqartësi. Por edhe në ndërtimin e saj ka pasurdevijime nga projekti.

Fillimisht projekti i autostradës ishte plan-ifikuar të kalonte nga Vërmica përmes

Therandës, për të kaluar pranë Shtimes, Lip-janit, Prishtinës dhe për të marrë drejtimindrejt Merdarit. Mirëpo, ishte thënë se përshkak të kostos së lartë që impononte Qafa eDuhlës në Shtime dhe nevojës për tunele,projekti ishte ndryshuar duke e drejtuar kahMalisheva. Nga Vërmica autostrada ka mbër-ritur deri në Gjurgjicë të Malishevës, për t’ulidhur aty me magjistralen Prishtinë-Pejë,përkatësisht rrugën M-9. Pra, del se trasejanga Vërmica deri në veri të Prishtinës nukështë e plotë. Autostrada ka një shkëputje nëGjurgjicë, ndërsa vazhdon në Bresje, dy kilo-metra afër Fushës-Kosovës për t’u drejtuarkah Besia. Jozyrtarisht është thënë se pro-jekti pritet t’i kushtojë shtetit rreth 800 mil-ionë euro.

MINUSI I JAVËS 1

Përurimi i autostradës së papërfunduar


Fushata pesëditore për balotazh ka mobi-lizuar maksimalisht subjektet politike qëbrenda kësaj periudhe të bëjnë gjithçka është emundur që më 1 dhjetor të dalin fitues. Dikume idenë për ta ruajtur epërsinë aktuale, edikur për ta përmbysur atë, nuk u kursyen ngafjalët e ashpra dhe akuzat.

Të përfshirë nga paniku, akuzat dhe veprimete ndërsjella janë ndërtuar dosido, sa për ta dër-guar mesazhin te kundërshtarët politikë.

Fjalor më i ashpër politik është manifestuarndërmjet subjekteve politike në një rivalitet tënxehtë për Pejën.

Teksa iu fry shumë idesë që Prokuroria e

shtetit të nisë hetime, procesi zgjedhor u për-coll edhe me rrjedhjen e informacioneve tëpakonfirmuara për prishjen e koalicionit nënivel lokal të subjekteve që u akuzuan reci-prokisht. Megjithatë, nuk ndodhi prishja e koa-licionit në asnjë komunë.

Në Prizren, gjithashtu pati akuza dhe madjekrahasime me pushtetin e kohës së Rankoviqit.

Tensionet e përcollën fushatën në Gjakovë.Banorët e një fshati u kërcënuan me telefonnga persona të paidentifikuar që të mos përf-shihen në fushata të rivalëve. Pati akuza përblerje votash, kërcënim dhe presion ndaj gjyqë-sorit.

Së fundi, shkëndijat i përfshinë edhe Prisht-inën, me denoncime e akuza për blerje tëpërkrahësve dhe për ndërtime pa leje.

Në Mitrovicë akuzat shkuan madje edhe nënivel personal.

Ditën e fundit të fushatës e shënoi gjetja e njëgranate dore para hyrjes së një partie nëGjakovë.

Pasojat e diskursit të ashpër kanë përshkuarprocesin zgjedhor, derisa sot (e diel), kur pritenrezultatet preliminare të balotazhit, këto sub-jekte do të shikojnë kah njëra-tjetra për koali-cione qeverisëse në komunat kosovare.

MINUSI I JAVËS 2



PRONTO

“Pronto” është faqe e satirës politike. Është menduar për relaksim të lexuesve të gazetës. Ngjarjet, personat, vendet, dialogët, dhe përshkrimet janë të sajuara për humor, dhe nuk reflektojnë domosdoshmërisht realitetin

E premte, 29 nëntor, ora 23:55

Bujar B.: Alo, kush asht?

Edita T.: Alo, Bujar? A je ti?

Bujar B.: Oooooo! Edita mori këz!Çka paska ba vaki kështu që po mëthërret ti, edhe ate kaq vonë?!

Edita T.: Nuk ma paske harru zërin!Po shihet që lidhjet e vjetra, nga kohae Rugovës nuk munden me u tretlehtë…

Bujar B.: Valla Editë, me të thanë tëdrejtën, sa për kohën e Rugovës, t’k-isha harru për 5 minuta, vetëm se pomë bjen me të ndëgju shpesh kah ra-porton në qeveri për dialog, prandajnuk ta kam harru zërin…

Edita T.: Nejse, ti gjithmonë lëshonfjalë, si atëherë si tash… s’ka lidhje, unënuk ta za për të madhe…

Bujar B.: Mundesh edhe me ma zanëpër të madhe, nuk mërzitem unë. Po,fol Editë, pse më thirre? Ka vite që nukkemi folë, çka ka ndodhë tash?

Edita T.: Jo, asgjë s’ka ndodhë, Bu-jar! Vetëm, thash, jemi kolegë, edheunë edhe ti zëvendëskryeministra, enuk ulemi me fol asnjëherë, me disku-tu për punët që po i bajmë, për ato qëduhet me i kry në të ardhmen…

Bujar B.: Mua më gjete Editë?! Psenuk e thirre Pacollin, apo Hajredinin,me fol për plane e punë…

Edita T.: Me ata nuk më lidh asgjë.Ani me Pacollin, nuk dua as sytë meja pa… ata tjerët, nuk i kam të be-sueshëm. Me ty, kemi një përvojë tëgjatë së bashku…

Bujar B.: Leji ato kopalla Editë,trego çka ke thirrë? Nëse je mërzitëpër dështim të partisë tënde në zg-jedhje, muj veç me të thanë që edhe ato300-400 vota që i keni marrë i kenitepër…

Edita T.: Bujar, mos u bën i pacipë!Po ti me Listën e Ukë Rugovës nukkeni guxu as me dalë në zgjedhje se edini që as kaq nuk mundeni me i mar-rë…

Bujar B.: Ha, ha, ha! Na bile e dijmë,edhe punojmë qysh me fitu sa mëshumë, me sa më pak dëm për veti.Shikona: një deputet e kemi, njëzëvendëskryeministër dhe një min-istër Dardani dhe unë. Astritin epatëm zëvendësministër, po EULEX-i na e mori përkohësisht. Nëse e llog-aritë për kah numri i votave që ikemi, ma shumë zyrtarë të lartë nuki ka asnjë parti!

Edita T.: Po, e vërtetë, sepse ua faliRamushi ulësen e deputetit, edhe uafali Hashimi postet në Qeveri, se judeshke i biri i Ibrahim Rugovës në

krah të vetin, me e shkatërru LDK-në…

Bujar B.: E ti, Editë?! Në krah të kujthyne në Qeveri, pashë zotin? A hyneedhe ti t’u u thirrë në emrin e IbrahimRugovës apo t’u desht me premtu qëki me nënshkru krejt çka të kërkohetnë dialog? Apo ke mendu që emrintënd do ta nxjerrin nga zarfi përpresidente, e thojshe ma mirë me nde-jt ngat të fortit?!

Edita T.: Uffffffffffff, Bujar! Gjithmonëke qenë shumë i rëndë! Zor me fol mety edhe në telefon, e le ma ballë për bal-lë. Qe pse nuk po të flas në Qeveri…

Bujar B.: Po s’ki çka më flet hiç, asnë qeveri as në telefon as në rrugë, pokallxo ma shpejt çka thirre, se nukkam kohë …

Edita T.: Mirë pra! Thirra me të pyet,a vërtetë po kthehesh në LDK?!

Bujar B.: Euuuu! Tash më zanë papërgatitë?! Çka po të intereson ty akthehna unë në LDK a jo?

Edita T.: Jo, veç me pyet, Bujar… ash-tu, më interesojke, se interesant…

Bujar B.: A t’ka thanë Hashimi mepyet, apo je tu mendu qysh me u kthyedhe ti?

Edita T.: Uh, Ruana Zot! Unë me ukthy?! Pse me u kthy unë? Çka kamme lyp aty? Unë ju kam thanë kurkam shku – kujdes, se kur shkoj unënuk kthehem…

Bujar B.: Aha… mirë pra, nuk të pas-ka thanë Hashimi…

Edita T.: Jo, jo! Çfarë Hashimi! Nuke din Hashimi…

Bujar B.: … që do me thanë se po do-jshe me u kthy…

Edita T.: E ku me shku unë Bujar?A e din që as në Fejsbuk nuk po më do-jnë – veç 172 like i kam, prej tyre 57me zor i kam shti do miq e të afërm memi ba e ato tjerat janë të kandidatëveqë i kam pas, e edhe ata me zor i kamshti m’u ba kandidatë. Bile, para dodite do të familjes sime në Prizren makanë ba unlike, e kur i pyeta pse, mëthan që ju kish ardh marrë prejshokëve tjerë që i kanë…

Tash, puna po shkon edhe më keqme post. Nëse Hashimi e ban koali-cionin me Ramushin, nuk i duhemunë ma, nëse e ban me LDK-në, edhema hiç! Ai Behgjetin, me gjithë atopare po don me gjujt n’bërrlog, e leremë mua. Edhe ashtu ma ka ba me dijeqë nuk po i kryej punët qysh duhet…

Bujar B.: Pse, ka ndodhë diçka në di-alog, a?

Edita T.: Jo, more çfarë dialogu! Ka

ndodhë Prizreni! Më tha një ditë psenuk kam shku me ba fushatë për Ra-madan Mujën! Unë i thash, po nukkam qysh me i ndihmu, as vetë s’kammarrë vota në Prizren… e ai mëtha:”Ani, pse po të mbajë unë në Qev-eri”! Mere me mend, kështu më tha…

Bujar B.: Edhe, të tha edhe diçkatjetër?

Edita T.: Më tha: “Hapi sytë Editë, senuk e ki punën mirë!”

Bujar B.: Ooooo! Ti vërtetë nuk ipaske punët mirë! Vetëm, vetë kifaj…

Edita T.: E di, Bujar, e di! Po më vjenme qajtë kur po e mendoj…

Bujar B.: Ke mujt ma mirë me lujt lo-jën, po ti dojshe me ba parti, Alterna-tivë Demokratike! Alternativë kujt,Editë? Rugovës mendojshe me jamarrë votat, a? Edhe me ja quHashimit, a?

Edita T.: Po çka kam mujt me ba?Ato dy-tri vjetët e fundit sa ishte gjal-lë, Ibrahimi u distancua prej meje, nukdojke as me më taku. Klani i Llapit eGollakut e morën LDK-në veç për veti,unë mbeta rrugëve… çka kisha meba?!

Bujar B.: E po, kur unë qysh në 98-n ju thojsha ka me ju marrë në qafëIbrahimi, dojshit me më mbytë! Tash,krejt po vini në fjalët e mia!

Edita T.: Allahile, Bujar, mos më mba-jë ligjëratat historike. Ka ndodhë çkaka ndodhë, tregomë çka me ba unëtash?!

Bujar B.: Çka mundesh me i sjellëIsës ti, që po don me u kthy në LDK?!

Edita T.: Qysh po mendon?

Bujar B.: Po qysh të ka thanë Hashi-mi, “pse po të mbajë unë në qeveri”ashtu ka më të thanë Isa “pse me tëmarrë unë në LDK”. Duhesh me pasnjë përgjigje për të dytë, Editë!Përndryshe, leje politikën…

Edita T.: E ti, çfarë përgjigje ke paskur të ka marrë EULEX-i? Çka i kethanë Hashimit, që ta ka ruajt vendine zëvendëskryeministrit edhe kur tangritën aktakuzën?!

Bujar B.: Ia kam kujtu Hashimit qëkrejt çka po thonë se i kam ba si min-istër i Shëndetësisë në qeverinë e tij,as nuk i kam ba vetë, as nuk i kam baveç për veti… Edhe ai është djalëshumë i kuptueshëm, ia rrok me tëparën, kështu që nuk kam pasë nevo-jë shumë me elaboru çka do me thanëkjo…

Edita T.: Po thu që unë me ja kujtuHashimit dialogun edhe nënshkrimet

që i kemi ba bashkë në Bruksel?!

Bujar B.: Unë s’po të them as njësend! Ti më pyete, unë të tregova! Moslyp prej meje këshilla…

Edita T.: Mirë Bujar, po vetëm edhenjë pyetje: Isës, çka i ke thanë Isës?!

Bujar B.: Edhe atij ia kam kujtu sashumë gjëra i kemi ba bashk kurkemi qenë në një Qeveri, unë kryem-inistër e ai ministër për pare…

Edita T.: Edhe ai, çka tha ai?!

Bujar B.: Po Isa si Isa. Tha, hajde Bu-jar, pije ni kafe, e flasim pak këtë punëedhe me Ukën, edhe me Dardanin, jabajmë çaren…

Edita T.: Pra, po kthehesh?!

Bujar B.: A, jo! Ende asht heret meu kthy! Po rrijmë edhe pak në Qeveri,afër Hashimit, se nuk i dihet! Isaështë vërsul aq shumë me mbajt Pr-ishtinën, sa që po duket edhe ai e kaproblem me besu që mundet merrëzu Hashimin. Por, gjithçka shihetmë mirë kur të afrohen zgjedhjet epërgjithshme. Atëherë ne e masimpunën dhe e shohim kah po shkojmë!Me rëndësi është me pas oferta prejkrejtve, mandej është lehtë me vendoskah me shku - e mat kush po jep mashumë!

Edita T.: E çka ban nëse nuk ke ofer-ta hiç?

Bujar B.: Editë! Ishalla ke lanë diç-ka anash për veti, për pleqëri, se nësenuk ke oferta hiç, ki me mbet nësokak!

Edita T.: Kuku, për mu!

Bujar B.: Natën e mirë, Editë! Paskembet pa asnjë alternativë! Asdemokratike as kurrfarë!

Vlerësimi analitik

Incizimi nuk ka ndonjë vlerë ligjore,meqë përgjimi është bërë gabimisht,meqë z. Bujar B. ka qenë më parë nënpërcjellje, dhe teknikët kanë harruartë shkyçin aparatet në telefonat e tij.

Sidoqoftë, e kemi procesuar këtëbisedë sepse ajo në fakt jep një sfondtë mirë për zhvillimet politike brendapartive të mëdha, dhe mënyrën se sibëhen kalkulimet në skenën politiketë Kosovës, sidomos tek të vegjlit.

Në çdo variant, nuk duket se pjesë-marrësit në këtë bisedë kanë ndonjëtë ardhme në skenën politike koso-vare, meqë edhe vetë duket hapur seluftojnë për një karrige sado të vogëlsa për t’u mbajtur pranë pushtetit.

Alex M.EULEX Intel. Analysis

Intel.Dep/EuHQ/PR

© KOHA Ditore

Dosja “Pronto”: Dokumenti KS0107/ES /46215

Alternativat pa alternativë

JAVORICyanMagentaYellowBlack Qeveria thotë se pas

zgjedhjeve do të ndryshojëqasja ndaj Serbisë

Qeveria ka paralajmëruar se pas për-fundimit të procesit zgjedhor në Kosovë dotë krijohen kushtet për një presion më tëmadh mbi Serbinë për zbatim të plotë tëMarrëveshjes së Brukselit. Zëvendëskryem-inistri i Kosovës, Hajredin Kuçi, ka deklaru-ar të martën se pas përfundimit të zgjedhjevelokale do të krijohen kushtet për një presionmë të madh ndërkombëtar mbi Serbinë përt’i përmbushur të gjitha konkluzionet e ar-ritura me Marrëveshjen e Brukselit.

“Kanë mbetur edhe shumë veprime ngaana e tyre, por pas zgjedhjeve besojmë se dotë krijohen kushtet dhe përkushtimi do tëjetë më i madh”, ka thënë Kuçi. “Edhe pre-sioni ndërkombëtar do të jetë më i madh”.

Nga Zyra e baroneshës Catherine Ashton,të mërkurën, nuk kanë pranuar të komen-tojnë për shkeljen e afateve të marrëveshjes.Përveç krijimit të Asociacionit të komu-nave me shumicë serbe, i cili Serbia po in-siston të krijohet sa më shpejt, pikat e tjeranuk po tregon interesim t’i përmbushë. Kjoposaçërisht për ato që kanë të bëjnë meshuarjen e strukturave paralele në Kosovë.

Mbahet takimi i dytë për MSA-në

Kryenegociatori i Bashkimit Evropian përMSA-në, Joost Korte, dhe kryenegociatorjae Kosovës, Vlora Çitaku, kanë zhvilluartakimin e dytë në kuadër të negociatave përMarrëveshjen e Stabilizim Asociimit. JoostKorte ka potencuar se në rundin e dytë të ne-gociatave kanë shkuar deri diku 70 pika tëndryshme dhe një numër të madh të poli-tikave bashkëpunuese sikurse drejtësia dheçështjet e brendshme. Por, sipas Kortes, egjithë kjo është kushtëzuar me progresin earritur në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë.

Në takimin e dytë janë hapur negociatatpër nenin 1 të MSA-së, si dhe titujt, 1:Parimet e përgjithshme, Titulli 3:

Bashkëpunimi rajonal, Titulli 7: Drejtësia,Liria dhe Siguria, Titulli 8: Politikat eBashkëpunimit, Titulli 9: Bashkëpunimi fi-nanciar, Titulli 10: Dispozitat e përgjithshmeinstitucionale dhe përfundimtare.

Negocimi i Marrëveshjes së StabilizimAsociimit është hapi i parë në kuadër të pro-cesit të anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

Në dhjetor vijnë faktmbledhësit për liberalizimin e vizave

Nga data 2 deri më 6 dhjetor në Kosovë dotë qëndrojë një mision faktmbledhës i Komi-sionit Evropian-KE për të bërë vlerësimin epërmbushjes së kritereve që kanë të bëjnëme procesin e liberalizimit të vizave. Kryem-inistri i Kosovës, Hashim Thaçi, ka thënë tëmërkurën para anëtarëve të Komitetitdrejtues për liberalizimin e vizave, se përm-bushja e kritereve për liberalizim vizashështë tejet e rëndësishme. Ai ka kërkuar ngaanëtarët e Komitetit dhe nga ekspertët e tjerëqë të jenë të përgatitur për ofrimin e infor-macioneve të nevojshme misionit faktm-bledhës.

Selimi dhe tre të tjerëtdeklarohen të pafajshëmndaj akuzave

Në Gjykatën Themelore në Mitrovicë tëVeriut është mbajtur të mërkurën seancafillestare ndaj ambasadorit të Kosovës nëShqipëri, Sylejman Selimi, dhe tre të tjerëve.Të gjithë të akuzuarit në rastin e dytë përkrime lufte janë deklaruar të pafajshëm. Ish-komandanti i UÇK-së, Sylejman Selimi, sëbashku me të pandehurit Ismet Haxha, She-fki Hyseni dhe Nexhat Qubreli ishin dërguarnë veri nga EULEX-i, nën masa të rrepta tësigurisë, pasi krimet me të cilat ngarkohenpretendohet se janë kryer në rajonin eMitrovicës.

Selimi dyshohet për cenim të integritetittrupor dhe shëndetit të dy dëshmitareve, nëbazë të dëshmisë së të cilave edhe ështëngritur aktakuza. Me akuza të njëjta si:krime lufte ballafaqohen edhe Haxha eQubreli, ndërkaq Shefki Hyseni në bazë tëaktakuzës dyshohet se e ka dhunuar dësh-mitaren A në vitin 1998.

Sipas aktakuzës, Hyseni nuk është vërte-tuar se ka qenë anëtar i UÇK-së, por ka pa-sur lidhje të ngushta me Ismet Haxhën.

Selimi dhe Haxha kanë akuza edhe nërastin e “Grupit të Drenicës”, për çkaavokatët e tyre kanë kërkuar që kjo lëndë tëmos veçohet nga e para.

25 të akuzuar për vepra penale në ditën e zgjedhjeve

Kryeprokurori i shtetit, Ismet Kabashi,kishte vlerësuar të martën se zgjedhjet e trenëntorit janë përcjellë me shumë më pak par-regullsi krahasuar me zgjedhjet e kaluara na-cionale të 2010-s, kur ndodhën “vjedhje in-dustriale të votave”. Ai ka paralajmëruar senë ditën e balotazhit do të jenë edhe më rig-orozë ndaj çdo parregullsie.

Kabashi ka bërë të ditur se deri më tani nëProkurorinë e shtetit janë paraqitur 34 rasteqë lidhen me zgjedhjet në të cilat kishin qenëtë përfshirë 62 persona. Numri më i madh irasteve të parregullsive për të cilat kanë fil-luar hetime del të jetë evidentuar në Prisht-inë dhe Gjakovë. Rastet e paraqitura kanë tëbëjnë me veprat penale: kanosje e kandidatit,parandalimi i ushtrimit të së drejtës për tëvotuar, cenim i përcaktimit të lirë të votuesve,keqpërdorim të detyrës zyrtare gjatë zgjed-hjeve, dhënie ose marrje të ryshfetit gjatë vo-timit, keqpërdorim i së drejtës së votimit,pengimi i procesit të votimit, cenimi i fshe-htësisë së votimit, si dhe falsifikim i rezul-tateve të votimit.

Lidhur me këto raste pas përfundimit tëhetimeve, kryeprokurori Kabashi ka thënëse janë akuzuar 25 persona. Megjithatë, as-njëri nga ta nuk është i akuzuar ngaProkuroria Themelore në Mitrovicë.

Arrestohen tre“bashkëpunëtorë” të Nuhi Ukës për frikësim të dëshmitarëve

Tre persona janë arrestuar si të dyshuar sekanë ndikuar tek një dëshmitare për tëtërhequr dëshminë e saj. Ata dyshohet sekëtë vepër e kanë kryer së bashku me ish-kryetarin e Gjykatës Komunale të Prishtinës,Nuhi Uka. Njëri prej të arrestuarve është Ha-jriz Potoku. Ai është babai i Bahri Potokut,i akuzuar për trafikim, dhe i Remzi Potokut,i arrestuar së bashku me Ukën për shkak tëndikimit tek dëshmitarja M.I.

EULEX-i ka njoftuar se të hënën “zyrtarëte Policisë së Kosovës kanë arrestuar tre qyte-tarë të Kosovës nën dyshimin se kanë frikë-suar një dëshmitar gjatë procedurës pe-nale dhe kanë penguar të provuarit, nëkundërshtim me nenet 395 dhe 394 të KoditPenal të Kosovës”. EULEX-i ka thënë se tëdyshuarit janë arrestuar në bazë të urdhrittë një prokurori ndërkombëtar nga ekipi mo-bil.



MARKETING

e diel • 1 shtator 2013 • KOHA DITORE 13

BOTËCyanMagentaYellowBlack


KIEV, NËNTOR (BBC) – Që në hapin e parë tëhedhur në Donetsk, menjëherë pas arritjes nëkëtë qytet, ndjenja e parë që ju ngërthen ështëajo se keni arritur në një qytet rus. Shumica edyqaneve në të bartin shenja të shkruara në ru-sisht. Të tilla janë edhe shenjat treguese për-reth qytetit.

Madje edhe revolucionari më i madh rus kazënë vend në sheshin kryesor: Vladimir Leni-ni në formën e një statuje. Por kjo ështëUkraina lindore, aty ku shtrihet epiqendra in-dustriale e shtetit që ka lidhje të ngushtagjeografike dhe ekonomike me Rusinë.

Nga e gjithë kjo pamje nuk dallon aspak asfabrika lokale e frigoriferëve, e cila ka klientëkryesisht nga blloku i kohërave sovjetike.Evropa tani nuk i blen dhe aq prodhimet e saj.

Kështu që, sikurse shumë kompani të tjeratë Ukrainës lindore, edhe kjo fabrikë është mëse e varur nga tregu rus. Kjo dhe është arsye-ja pse ukrainasit e favorizojnë më shumëidenë e dezintegrimit në BE. Fabrika druan semarrëveshja e tregtisë së lirë me Brukselin dotë rezultonte në vendosjen e barrierave tregtareme lindjen. Ata kanë kalkuluar se brendanatës frigoriferët e tyre do të shtrenjtoheshinpër 35 për qind në Rusi. Ndërsa do të humb-nin në vlerë në tregun e jashtëm.

“Rusia është shumë më e rëndësishme për netani sesa është Evropa”, thotë Oleg, një ngapunëtorët e fabrikës. “Dhe ne nuk duam që këtolidhje të prishen”.

Në fillim të këtij muaji pronari i fabrikës, Va-lentyn Landyk, i bëri thirrje presidentit, ViktorYanukovych, që të shtyjë nënshkrimin e mar-rëveshjes me BE-në. Kievi tani e ka ngrirë plotë-sisht marrëveshjen. Vendimi ka nxiturzemërimin në mesin e mbështetësve të BE-së,të cilët i kanë vërshuar rrugët e Kievit dhe të

qyteteve të tjera. Mirëpo Landyk, i cili është poashtu edhe një deputet ukrainas, është i lehtë-suar.

“Të gjithë këtu dëshirojnë të jetojnë sipasstandardeve të evropianëve”, siguron Landyk.“Por së pari duhet të punojmë shumë për të ar-ritur deri në atë nivel. Askush nuk do të na japëndihma. Ne duhet t’i ndërtojmë industritëtona, bujqësinë dhe të krijojmë më shumëvende pune. Vetëm pastaj mund të zgjedhim mekë të bëjmë ujdi”.

Donetsku është më i afërt me Moskën sesame Brukselin. Për të gjithë ata që posedojnë biz-nese në këtë qytet, marrëdhëniet e mira në Rus-inë janë esenciale.

Mirëpo rreth një mijë kilometra më largDonetskut, është një rrëfim krejt ndryshe. Nëqytetin e Lvivit, në Ukrainën perëndimore, nëmaje të sheshit Rynok dy trumbetistë e la-jmërojnë orën. I gjithë qyteti është i rrethuar mearkitekturë të kohës së renesancës, barokut dheklasikes. Sikur në ndonjë qytet në epiqendërtë Evropës.

Kjo gjë megjithatë nuk është aspak e befa-sishme: ky qytet dikur ishte nën sundimin po-

lak; ishte pjesë edhe e Austro-Hungarisë –shumë kohë para se të aneksohej në BashkiminSovjetik. Aty diku në qendër është edhe Kat-edralja katolike e brenda saj po zhvillohet njëceremoni pagëzimi.

Foshnjës po i jepej emri Françesk, sipas PapaFrançeskut. Pas shërbesës, babai i foshnjës, An-driy, thotë se Ukraina duhet të orientohet mëshumë nga Evropa dhe të bëhet gjithnjë e mëpak e varur nga Rusia.

“Nëse vazhdojmë ta marrim bukën që naofron Rusia”, thotë Andriy, “ne thjeshtë do tëkthehemi dhe të kërkojmë akoma. Kurrë nukdo të jemi të zotët e vetes”.

E vetëm pak minuta vozitje jashtë Lvivitndodhet një kompani ukrainase që i është afru-ar Evropës: një prodhues i lëngjeve të pemëveqë është zgjeruar edhe në Poloni.

Drejtori i kompanisë, Taras Barshchovsky, be-son se Evropa mund ta ndihmojë Ukrainën nëpërmirësimin e ligjeve të saj si dhe në luftimine korrupsionit. Por ai nuk bie në iluzion përBashkimin Evropian.

“Duhet të kuptojmë se Evropa nuk ështëShën Nikolasi apo agjencia humanitare eKryqit të Kuq maltez”, ka thënë Barshcovsky.“Evropa është e interesuar për Ukrainën sepsepërfiton edhe ajo, po ashtu”.

Në qendër të Lvivit, disa qindra personamblidhen për të kërkuar nga autoritetetukrainase që të nënshkruajnë marrëveshjen engrirë me Brukselin. Ndërsa në sfond dëgjohentingujt e himnit kombëtar, demonstruesit sh-palosin një flamur gjigant të BE-së.

Ata e dinë me saktësi se në cilin drejtim duanqë Ukraina të shkojë. Mirëpo përreth shtetitnuk ekziston ndonjë konsensus. Ukraina taniështë e ndarë në dysh, ndërmjet Perëndimit apoLindjes.

Mes Perëndimit dhe LindjesKjo është dilema që tash e sa

ditë po i preokupon ukrainasit,të cilët janë të ndarë rreth asajnëse duhet të integrohen nëBashkimin Evropian apo t’i

ruajnë lidhjet e ngushtatregtare, ekonomike dhe

politike me Rusinë

BOTË


BERLIN, NËNTOR (SPIEGEL) – Varrezat mund tëmos duken një vend ideal për çajin e pasdites,mirëpo tashmë është shfaqur një trend i hap-jes së kafeneve jashtë mureve të varrezave nëBerlin dhe qytete të tjera. Ato ofrojnë komforjo vetëm për ata që mbajnë zi po edhe përbanorët lokalë dhe turistët që duan qetësi.

“Mirëpo asnjë i vdekur nuk prehet aty, apojo?” Dy gra të moshuara që qëndronin në afër-si të një banaku ëmbëlsirash dëshironin tëdinin se çfarë saktësisht ka ndodhur aty. “Ohpo, kufomat janë lënë që të prehen pikërishtaty”, u përgjigj kamerieria Johanna Helm-berger, duke buzëqeshur.

Shumë vizitorë të kafenesë “Café Strauss”në lagjen Kreuzberg të Berlinit ia shtrojnë asajkëtë pyetje. Por kjo nuk e shuan aspak en-tuziazmin e zonjave. “Është e mrekullueshme!Do të vijmë përsëri”, tha njëra prej tyre,ndërsa e paguante faturën.

Helmberger (29) e ka lokalin të mbushurplot. Grupe pensionistësh, çifte të moshës sëmesme, dy gra me foshnja dhe një burrë i rime një laptop. Është kjo një ditë e ftohtë dheme shi nëntori ndërsa kafeja, e vendosur bren-da mureve të një varreze në lagjen Kreuzbergtë Berlinit, ofron një shikim drejt pllakave melagështi të varrit dhe tempujve familjarë.Pamja nuk tingëllon aspak e hareshme.Mirëpo mysafirët po bisedojnë mes vete mekënaqësi.

Kafenetë në varreza kështu po bëhen gjith-një e më të popullarizuara jo vetëm përnjerëzit që kërkojnë qetësi dhe komforin ekafesë dhe ëmbëlsirave pasi që të vizitojnë var-ret e të afërmve. Turistët i vizitojnë ato po ash-tu, si edhe njerëzit që dalin në shëtitje. Kakafene moderne si ajo “Café Strauss”, ndër-sa të tjera që ofrojnë performanca muzikoredhe ekspozita arti, sikur kafeja “Café Fritz” nëHamburg apo “Atrium Café” në Bristol të An-glisë perëndimore. Dhe në afërsi të varrezavetë famshme të Vjenës, Zentralfriedhof, kafe-ja “Schloss Concordia” shërben mish në hellnë një ambient solemn.

Lidhja ndërmjet të gjallës dhe të vdekurësKafeneja “Strauss” ka ashpërsinë e një

morgu të kombinuar me një elegancë kishtare,me mure të bardha, shtylla katrore dhe dritaretë larta harkore. Menaxherët e saj, Olga dheMartin Strauss, e hapën lokalin në varrezat“Friedrichwerderscher Friedhof” në maj. Atarestauruan me kujdes dhomën dhe i ofruan kar-rige të errëta prej druri dhe ibrikë specialë kafe-je. Ajo ka menynë e njëjtë sikurse çdo kafenetjetër, me çaj dhe specialitete kafeje, një moriëmbëlsirash dhe sandviçësh. Dallimi i vetëm itij është afërsia me shumë njerëz të vdekur.

“Kishte disa njerëz – vërtet pak sosh – që ishinshqetësuar se të afërmit e tyre nuk do të jenënë gjendje që të prehen në paqe”, thotë Mar-tin Strauss. Mirëpo kafeja është treguar të jetëaq popullore saqë disa vizitorë tashmë pokërkojnë që t’u ndahen varreza, të cilat do tëmund të shiheshin nga tarraca e lokalit.

Kafeja “krijon një lidhje të mrekullueshmendërmjet botës së të gjallëve dhe asaj të tëvdekurve. Ndihmon”, ka shkruar një vizitor, nëlibrin e myshterinjve. Klientët e kafesë përf-

shinë kopshtarin e varreve, punëtorët që ku-jdesen për pllakat e varreve dhe priftin lokal.

“Të gjithë vazhdimisht mendojnë për ata qëkanë vdekur”, thotë Bernd Bossman, një aktor53-vjeçar, që e hapi kafenë e parë në varrezanë Berlin, Finovo, më 2006. “Mirëpo tani ata ekanë mundësinë që të shpëtojnë ndonjëmendim për ata, të cilët kujdesen për varrezatdhe i vizitojnë ato”. Vizitorët duhet të hanë dhetë pinë, të vizitojnë tualetet, por mbi të gjitha,ata duhet të komunikojnë, tha ai.

Një mal stilesh të ndryshmeTavolinat në kafenë e Bossmanit në varrezat

e “St Matthwus” në lagjen Schöneberg tëBerlinit janë të mbuluara me mbulesa tëpunuara në dorë, tentenët mbulojnë dritaretndërsa mobilet janë një mal stilesh të ndryshme.

“Të gjitha janë dhuruar nga vizitorët. Gjëraqë atyre nuk u duhen më apo që u janë lënë nganjerëzit e vdekur”, thotë Bossmann. Ndon-jëherë, mysafirët pinë kafe nga gotët që dikuru përkisnin gjysheve apo kushërinjve të tyre tëndjerë. Në

mesin e varrezave të famshme përreth këtijlokali janë edhe ato të vëllezërve Grimm.

Autoritetet i shohin këto kafe si një mënyrëpër të joshur më shumë vizitorë për varreza.Mirëpo ata kanë rregulla për të siguruar që din-jiteti i varreve të ruhet. Lokalet nuk duhet tëreklamojnë prezencën e tyre në rrugën jashtëvarrezave dhe orari i punës i lokalit duhet të jetëi njëjtë më atë të kohës sa varrezat do të jenëtë hapura për vizita. Është planifikuar hapjaedhe e dy kafeneve në varrezat e Berlinit, përf-shirë këtu një në Dorotheenstädtischer Fried-hof, një varrezë kjo e famshme në qendër tëBerlinit, ku janë varrosur shkrimtari HeinrichMann dhe skenografi Bertolt Brecht.

Në plan është edhe hapja e një kafeneje të tillënë Munih. Edhe pse njerëzit mund ta quajnëkëtë një trend, kafenetë kurrë nuk do të tërhe-qin turma të mëdha. “Njerëzit që e shmanginhijen e vdekjes, nuk do t’i pëlqejnë këtokafene”, thotë Bossmann.

Në kafe me “vdekjen”

Tarraca ofron pamje të drejtpërdrejtë nga pllakat e varreve dhe tempujt familjarë në varrezat më të vjetra të Berlinit

“Café Finovo”, kafeneja e parë pranë varrezave e Berlinit, ishte hapur më2006, në varrezat St Matthäus në lagjen Schöneberg të Berlinit

Kafenetë në afërsi të varrezavemund të mos duken si vend

ideal për të konsumuar çajin epasdites, por ato tashmë janë

kthyer në një trend, për shkaktë komforit që u ofrojnë atyreqë mbajnë zi dhe i vizitojnë tëafërmit e tyre të ndjerë. Mirëpo

jo vetëm atyre, tashmë edhebanorët lokalë dhe turistët i

vizitojnë lokalet që e krijojnënjë lidhje mes botës së të

vdekurve dhe asaj të të gjallëve



BOTËMexico City, nëntor (BBC) – A ekziston Zoti?

A ekziston djalli?Kisha katolike beson se që të dyja ekzistojnë,

madje disa priftërinj thonë se ata po zhvillojnënjë luftë të ashpër në Meksikë. Disave kjo gjëu duket e jashtëzakonshme, por priftërinjtëthonë se vendi është nën sulm të djallit dhe atabesojnë se duhet pak ekzorcizëm për ta luftu-ar të keqen.

Ky sulm, thonë ata, po e tregon veten nëdhunën e lidhur me bandat e tmerrshme tëdrogës, përfshirë sakrificën njerëzore. Lufta edrogës ka ngufatur vendin prej vitit 2006. Sipastë dhënave të fundit zyrtare, më shumë se

shtatëdhjetë mijë njerëz kanë vdekur gjatëkësaj kohe, përfshirë këtu njerëz të armatosur,anëtarë të forcave të sigurisë dhe shumë civilëtë pafajshëm. Por priftërinjtë theksojnë se nukështë vetëm puna e numrit ajo që po i shqetësonshumë. Ata thonë se në këtë mes ka edhe njëhakmarrje që po bëhet.

Pasuesit e Shën VdekjesNë vitet e fundit nuk ka qenë e pazakonshme

në shumë pjesë të Meksikës që të gjendeshinfëmijë me trupa të dekompozuar përgjatë rrugëssë tyre për në shkollë. Ka pasur raste kur gjatërrugës janë gjetur fëmijë me gjymtyrë të masakru-ara të trupit. Kishte edhe kufoma të varura në litar.Skena ferri.

“Besojmë se ajo që është prapa këtyre djajvestrukturorë dhe të mëdhenj është një agjent i er-

rët dhe emrin i të cilit është ‘Djalli’. Kjo është ar-syeja pse Zoti dëshiron të ketë këtu një ministritë ekzorcizmit dhe çlirimit për luftimin e djallit”,ka thënë ati Carlos Triana, prift dhe ekzorcist, nëMexico City.

“Po aq sa besojmë ne, është djalli ai që qën-dronte prapa Adolf Hitlerit, që e ka kapur dhedrejtuar atë. Gjithashtu besojmë se djalli është pra-pa karteleve të drogës”, është shprehur kleriku.

Ekzorcistët e Meksikës thonë se janë eviden-cuar kërkesa të pashembullta për shërbimet etyre. Disa thonë se nuk po mund të marrin rastetë reja, sepse ata po duhet t’i luftojnë djajtë në bazaditore.

“Kjo nuk ka ndodhur më parë”, ka theksuar atiFrancisko Bautista, një tjetër ekzorcist nga Mex-ico City.

Shumica e rasteve, shpjegon ai, kërkojnë njëtrajtim të veçantë ekzorcizmi, që ndryshe njihetsi lutje e çlirimit – efektiv kur një person ende kon-trollon pjesë të trupit dhe mendjes së tij.

Në raste të rralla, djalli mbërthen krejtësishtndonjë person, thekson ai. Por kur kjo gjëndodh, peshkopi i dioqezës duhet të ndërhyjë.

Sipas pikëpamjes së Bautistas, rritja e kërkesëspër ekzorcizëm është pjesërisht e shpjegueshmeprej numrit të lartë të meksikanëve që po ibashkohen kultit të Shën Vdekjes, ose SantaMuertes.

Thuhet se kulti, besimtarët e të cilit i luten njëkafke të veshur me një fustan nusërie, ka rrethtetë milionë ndjekës në Meksiko dhe shumë më

shumë në mesin e emigrantëve meksikanë nëAmerikën Qendrore, Shtetet e Bashkuara tëAmerikës dhe në Kanada.

“Kulti është pranuar edhe prej trafikantëve tëdrogës, të cilët kërkojnë ndihmë për t’iu shman-gur arrestimeve dhe të fitojnë para”, ka treguarBautista. “Në shkëmbim të kësaj, ata ofrojnësakrifica njerëzore. Dhe kjo ka rritur shkallën edhunës në Meksikë”.

“Mirëpritja” e vdekjesNjë tjetër arsye për rritje të besimit në ekzor-

cizëm është dekriminalizimi i aborteve në Mex-

ico City në vitin 2007. Kulti dhe abortet u kanëdhënë zjarr shpirtrave të djajve në mbarë vendin,këmbëngulë Ati.

“Të dy gjërat janë ngushtësisht të lidhura. Kanjë rritje të djajve në Meksikë, sepse ia kemi ha-pur dyert vdekjes”, thotë ai.

Nëse është e çuditshme sesa shumë meksikanëi beson Shën Vdekjes, është gjithashtu e habit-shme sesi shumë njerëz, si puna e atit Triana dheatit Bautista, besojnë se djalli dhe demonët i janëpërvjelë punës në vendin e tyre.

Ekzorcizmi është një praktikë antike dhe njëqë shfaqet në shumë religjione të ndryshme, porshumë besimtarët nuk besojnë se ekzistojnë dja-jtë.

Zona kryesore e Meksikës, ku besimi në djajështë shumë e theksuar, është pjesa veriore e ven-dit, ku së paku në shtatë vjetët e kaluar, ushtria


Meksika mbërthehet nga

BOTË


ka ndërmarrë fushata të mëdha ushtarake përluftimin e karteleve të fuqishme të drogës, qëmbledhin miliarda dollarë prej punës së tyre tëpistë.

Paralelisht me ushtarët, priftërinjtë kanë nisurnjë luftë shpirtërore ndaj konfliktit. Një prej tyreështë ati Ernesto Caro, me seli në Monterrey, njëqytet i pllakosur prej të shtënave, vrasjeve dherrëmbimeve. Ai ka ushtruar praktika ekzorciz-mi me shumë anëtarë të karteleve të drogës dheështë një rast të cilin nuk mund ta harroj. Ishtenjë gangster i një bande, i cili ia kishte rrëfyerkrimet e tmerrshme. Ati Caro ka treguar se bur-ri ishte njeriu që i printe një bande që u priste vik-timave gjymtyrët dhe ai kishte treguar sesi ai kë-naqej derisa viktimat qanin prej dhimbjeve.Kishte raste të tjera, kur ai i kishte djegur vikti-mat për së gjalli.

Prifti ka thënë se burri ishte zotuar se do takalonte jetën në shërbim të Shën Vdekjes.

Kalimi në satanizëm“Kulti është hapi i parë i kalimit në satanizëm

dhe pastaj në grupin e njerëzve të tij (trafikantëvetë drogës), dhe kjo ishte arsyeja pse ai ishte zg-jedhur për këtë punë”.

“Santa Muerte po përdoret prej të gjithë dil-erëve të drogës dhe atyre që janë të lidhur me këtavrasës brutalë. Kemi mësuar se shumica prej tyre,nëse jo të gjithë, janë ndjekës të Santa Muertes”,ka thënë ai.

Kulti po ndiqet edhe prej kriminelëve, policëve,politikanëve dhe artistëve.

“Prania më e madhe është në pjesët më të var-fra të shoqërisë meksikane”, thekson gazetariJose Gil Olmos, i cili ka botuar dy libra për ShënVdekjen.

Referencat e para për Shën Vdekjen ishinshfaqur në shekullin e shtatëmbëdhjetë, theksonai. E jo sikur besojnë shumica se kjo kishte ndod-hur në kohën e astekëve.

“Në kohët moderne numri i pasuesve ështëtmerrësisht i lartë, veçanërisht pas krizësekonomike në fillim të viteve nëntëdhjetë”, bëntë ditur Olmos.

Shumë anëtarë të shtresës së mesme mek-sikane e kishin gjetur veten në mjerim. Nëkërkim të një jete më të mirë, ata kishin gjetur pre-hje te Shën Vdekja, thotë ai.

“Prej tetë vjetësh kemi vërejtur se ka një rrit-je të atyre që besojnë në Santa Muerten. Kjoprani është rritur edhe te anëtarët e kartelevetë drogës, prej bosëve deri te anëtarët më tëthjeshtë. Pse? Sepse këta njerëz thonë se

Jezusi ose Shën Mëria nuk mund t’u siguronteatyre çfarë u kërkuan, që ishte ofrimi i mbro-jtjes prej ushtarëve, policëve dhe armiqve tëtyre”.

Ceremoni madhështoreEkipi i BBC-së ka shkuar për ta parë zhvillimin

e ceremonisë më të madhe vjetore në Tepiton, afërMexico Cityt. Tepito është një vend i zhytur nëvarfri, për shkak të shkallës së lartë të krimit dhefrekuentimit të trafikantëve.

Gjërat kanë nisur të ndryshojnë me të madheviteve të fundit.

Enriqueta Romero, një grua në mes të gjashtëd-hjetave, nuk besonte në pallavra, por të gjithë uhabitën kur ajo para 12 vjetësh kishte vendosurnë dritaren e saj figurën e Shën Vdekjes.

Me kalimin e viteve, gjithnjë e më shumë njerëzkishin filluar t’i bënin homazhe kafkës të veshurme vello. Dhe tani me mijëra persona mblidhenmë 31 tetor në ceremoninë vjetore, në prag të fes-tivalit meksikan të Ditës së të vdekurve.

“Ajo na do dhe na shëron. Njerëzit vijnë këtupër t’i kërkuar asaj ndihmë – kanë djemtë nëburgje apo me AIDS, ose luten që të kenë çka tëhanë”, ka thënë Romero.

Gjatë vizitës së ekipit të televizionit britanik,kishte njerëz që i përgjëroheshin në gjunjë fig-urës së shenjtë. Një prej tyre ishte një baba i ri qënë krah mbante të bijën e tij 20 muajsh. Ka edhegra shtatzëna që kanë ardhur t’i luten kafkës qëtë kujdesen për fëmijët e tyre të palindur. Kadhjetëra persona, meqë tatuazh kanë kafkën eShën Vdekjes.

A janë këta njerëz të lidhur prej së keqes, sikurthotë kisha?

“Jo, unë besoj në Zot, në Virgjëreshën, dhe të

gjithë shenjtit, por më shumë e përkushtuar ndajShën Vdekjes. Është ajo që më ndihmon më sëshumti”, thekson Jose Roberto Jaimes, njëdjalosh në të njëzetat, që ishte ulur në gjunjë dhepo lutej. E ndien obligim për shkak se arrin të mbi-jetojë gjatë tre vjet vuajtje dënimi në burg.

Përgjegjësia e kishësTë gjithë besimtarët japin përgjigje të ngjashme.Romero thekson se vetë kisha bartur

përgjegjësi për rritjen e kultit të vdekjes. Ajo thotëse i ka dhënë hov përhapjes së këtij kulti pas pub-likimit të skandaleve se klerikët katolikë kishindhunuar fëmijë nëpër kisha.

“Ata na kanë distancuar prej fesë tonë me atëçfarë kanë bërë. Çfarë mund të kritikojnë ata. Sene po u besuakam me vdekjen? Kjo nuk është gjëe keqe. E keqe është ajo çka bënë ata”, thotëRomero.

Por a ndihet ajo rehat duke e ditur se njerëzitprapa krimeve të tmerrshme po ashtu e ndjekinkëtë kult?

“Jemi në një shtet të lirë dhe gjithkush mundtë bëjë çfarë t’ia ka qejfi. Të gjithë do t’i japim llog-ari Zotit dikur”, shton Romero.

Ishte presidenti Felipe Calderon ai i cili kishtelansuar ofensivën kundër karteleve të drogës nëvitin 2006, duke dërguar trupa speciale nëpërzona të kriminelëve.

Me kalimin e kohës, ushtria ka zbuluar shumëvende të shenjta, tempuj, madje edhe kisha tëShën Vdekjes përgjatë rajonit dhe shumë dësh-mi të sakrificave njerëzore.

“Calderoni nisi luftën kundër tyre dhe ai nisiedhe luftën kundër kultit të Shën Vdekjesgjithashtu, dhe ai kërkoi ndihmë prej kishës”,thekson ati Ernesto Caro.

“Kisha nuk e ka ndërmend të dalë në televiziondhe të thotë: ‘Shiko, mendojmë se Meksikoja dotë jetë vend më i mirë dhe do të shpëtohet nësebëjmë ekzorcizëm, sepse djalli është prapagjithë kësaj’. Duhet të jemi diskretë me ekzor-cizmin ose ndryshe do të dalim qesharakë,madje edhe para ndjekësve tanë”, ka thënë atiCarlos Triana.

Pavarësisht se ekzorcizmi mund të ndihmojëpër reduktimin e dhunës së lidhur me drogën nëMeksikë – veçanërisht në rastin e vrasjevesadiste – është një çështje e diskutueshme.Megjithatë, në këtë pikë, shumëkush në Meksikëmbase do të mirëpriste çfarëdo ndihme nëse ajosjell pak paqe.

kulti i vdekjes

Pikëpamja e Vatikanit për Shën VdekjenNë fillim të vitit, një zyrtar i lartë i Vatikanit

kishte dënuar kultin e Shën Vdekjes.“Nuk është fetare vetëm pse adresohet sikur

religjioni; është blasfemi kundër fesë”, kishtedeklaruar kardinali Gianfranco Ravasi, presi-dent i Këshillit Papal për Kulturë të Vatikanit.


Zona kryesore e Meksikës, kubesimi në djaj është shumë i

theksuar, është pjesa veriore evendit, ku së paku në shtatë

vjetët e kaluar ushtria ka ndër-marrë fushata të mëdhaushtarake për luftimin e

karteleve të fuqishme të drogës,që mbledhin miliarda dollarë

prej punës së tyre të pistë

BOTËCyanMagentaYellowBlack

PEKIN, NËNTOR (BBC) – Tregtarë të paskrupullttë gjakut kanë infektuar gjatë viteve nëntëdhjetënë Kinë me dhjetëra e ndoshta madje edhe qin-dra mijëra fshatarë me virusin HIV, për ç’arsyemë shumë se 40.000 fëmijë kanë mbetur paprindër. Viktimat para së gjithash ishin ngafshatrat në krahinën qendrore aziatike, Henan,ndërsa pasojat e kësaj politike katastrofale endembahen sekrete.

Ish-funksionari i lartë kinez, Chen Bingyong,kthen kokën prapa i nervozuar. Druan nëmos policia e kishte përcjellë deri në njëkafene të Pekinit, në të cilin ai duhej të tako-hej me një ekip gazetarësh. Akuzat e tij adreso-hen nga njerëzit në vetë kreun e pushtetit, e pasiqë edhe vetë tashmë është i sëmurë, ka ven-dosur që më në fund të flasë.

Bëhet fjalë për njërën prej kapitujve më të er-rët të politikave shëndetësore të Kinës. Gjatëviteve nëntëdhjetë, me dhjetëra mijëra fshatarëtë varfër u shisnin gjak tregtarëve të paskrupullttë gjakut, të cilët merrnin plazmën në klinikatshtetërore. Tregtarët më pas e përzienin gjakune blerë me atë të dhuruesve të tjerë, nxirrninprej saj plazmën e gjakut dhe ua jepnin nëmënyrë intravenoze atyre që kishin nevojë përtë. E të gjithë këtë punë e bënin pa teste të

virusit HIV dhe pa përkujdesje për higjienë merastin e përdorimit të gjilpërave. Në këtëmënyrë virusi vdekjeprurës është përhapur ma-sivisht në këto zona.

Sipas të dhënave zyrtare të shëndetësisëkineze, në krahinën Henan me virusin e

AIDS-it tashmë janë të infektuar 55.000 njerëz,ndërsa 40,000 fëmijë kanë mbetur pa prindër.Megjithatë, sipas vlerësimeve jozyrtare, kjoshifër shkon madje edhe deri në disa qindramijëra.

“Qeveria thjesht nuk dëshiron të pranojë seshkaktar i gjithë kësaj ishte tregtia e paskrupullte gjakut”, pretendon aktivisti Wan Yanhai, i cilitashmë ka emigruar në Shtetet e Bashkuara tëAmerikës. Udhëheqja e partisë kineze nëpushtet ka intervenuar vetëm pas disa vjetësh,kur virusi veç më ishte përhapur me të madhe,ndërsa prefekti aktual i krahinës Henan, LeeKechiyang, ndërkohë ka arritur deri në vetë kre-un shtetëror dhe është bërë kryeministër iKinës.

Skandali është heshtur me shumë stil dhenuk ka gjasa që Kina të fillojë të flasë publik-isht rreth ngjarjes brenda një të ardhmeje tëafërt.

Krahinat e goditura ndërkohë po i vënëdalëngadalë në pah përmasat masive të prob-lemit. Ndërkaq gazetarët kinezë dhe ata të huajnuk lejohen që të udhëtojnë në këto vise, porata që e përhapin të vërtetën për katastrofënjanë pikërisht aktivistë të betejës ndaj së-mundjes së AIDS-it.

Fshatrat e AIDS-itGjatë viteve nëntëdhjetë në

Kinë, me rastin e transfuzionittë gjakut, virusi i HIV-it ështëpërhapur masivisht, për shkakse gjaku nuk është testuar për

prezencën e virusit vdek-jeprurës ndërsa gjilpërat nuk

janë përdorur në mënyrëhigjienike. Edhe pse gaze-

tarëve kinezë dhe atyre të huajnuk u lejohet qasja në zonat eprekura, aktivistët në betejë

ndaj sëmundjes po e përhapintë vërtetën



SKRIVANIA. “Është e rrezikshme takundrosh botën veç nga skrivania”, sipas njëmendjeje të hollë; e kjo ma ka ënda shumë. Valix-het e dinë dhe presin çastin e udhës me rregull edurim, stivë në qoshen e garazhit.

Këto të fundit kanë qenë javë skrivanie. Por paranjë muaji isha në udhë. E tre muaj para asaj udheisha sërish në udhë. E më parë akoma, në fillim tëverës isha në një tjetër udhë. Të ik a të rri? Lipsetkoha për të bluar udhëtimet; filtruar të dhënat; ri-organizuar shënimet. Më lipset kohë e vlefshmepër t’u kthyer tek letërsia. (E kam lënë kaq herë nëpritje së fundi; të tjera rrëfenja me kamera e mikro-fona kanë hyrë midis.)

Ndaj këtë verë nuk desha të ik, desha të rrija, eika megjithatë, e atje ku shkova m’u desh të doku-mentoja vdekjen që mori një jetë të re, mortin ellangosur me pudrën e ligjit. Drejtësia rrallëherëduket nga ajo anë e botës. Ligji po. Ky u shpalosedhe këtë herë në Texas: i paligjshëm, imoral eamoral, burracak, tallës, qorr e shurdh...

Tani është çasti i skrivanisë, oaza vetmitare e njëmijë rrëfimeve ende për t’u shkruar. Dhe e dua këtëqoshk, këtë largësi, që këtu tani shoh qartë.

PASAPORTA: Është e koklavitur pasikam dy nënshtetësi, dy pasaporta, më janë dashurnë tre vende, më është bërë tutje-të huaja meEvropën si rruga për Kombinat; jam disagjuhëshendaj shpesh më duhet ta këqyrë shqipen me llupëe ta mbroj se mos më hazdiset shumë e më del ngakontrolli.

Është goxha e koklavitur për ne diasporasit. Je-tojmë këtu, por vijmë nga atje, mendojmë në njëgjuhë, por hamë bukë në një tjetër, na shikojnë për-fundimisht si të tjerë. Kam vënë re se adaptimit nuki shpëtojmë dot edhe kur kthehemi në djep.Kureshtja ndaj nesh seç ka diçka dembele; zëratna pyesin si je, ç’thotë bota andej, por sytë mezipresin të hidhen në temën e vetme, uniken:Shqipëria, shqiptaria, zullumi përreth, vendi qës’bëhet. E aty hapet diga që na heq ne mysafirëvetë drejtën e fjalës e na kthen për së shumti nëdëgjues. Ne jemi mirë. Ne jemi këtej. S’kemi ç’tëtregojmë. Ja, me shëndet mirë dukemi.

Disa dashuri si ajo me Shqipërinë ose të kanëhyrë nën lëkurë, ose kot e ke që rrekesh t’i kup-tosh.

BUDDHA. Atë fundkorriku të dyverërave më parë, kur dashi i kurbanit të LulzimBashës para Bashkisë në Tiranë u takua me Bud-dhën në Berkeley të Kalifornisë, s’e harroj dot edhepo të dua.

E pashë dashin, online, pa dashur, aty nga mëng-jesi vonë me të ndezur kompjuterin, nëntë orë mëpas nga ora e Tiranës.

Një orë pas dashit e krejt në padije për të, në njësallë në Berkeley ca miq buddhistë që kurrë s’k-ishin shkelur në Shqipëri ia morën këngëspërmetare “Nga koka të ra shamia” - ishte e paranë program. Paskëtaj kaluan në vallet e Beratit e tëGjirokastrës.

Për tre muaj kishin studiuar folklorin toskë egegë; hulumtuar rreth historisë sonë antike e mod-erne; ushtruar hapat e valleve një herë në javë.

Qenë nja dy doktorë në filozofi, dy poetesha, njëkirurg, dy akademikë të antropologjisë, një murgbuddhist nepalez... Shkurt ca koqe të shkundur,naivë, të ngeshëm, idealistë të së dielës pasdite – dothoshim andej nga anët tona, ku gjithçka e dimëdhe e bëjmë më mirë. Ata kërcyen e kënduanmrekullisht, në fund falënderuan njëri-tjetrin nëshqip...

Kujtesa seç sjell ca nga këto perla me desh e gjake valle e zgjedhje bashkie të vjedhura e murgj bud-dhistë. Ma do mendja se edhe vetë Shakyamuniatje nën pemë, po të jetonte sot, ca deshve të përg-jakur nuk do t’u jepte dot mbroth.

FEMËR. Shumëkund sinonim me:daulle për t’u rrahur, fyer, përbuzur e urryer për fajeimagjinare; shitur, blerë e pastaj pështyrë e abuzuarpërsëri, e përsëri përdhunuar.

Në mish për top e treg e babëzi të pafundme,është kthyer gruaja shqiptare.

Shënjestër absolute e komplekseve ta ca burraveqë mbetën mjeranë, por burra dot s’u bënë e kurrës’kanë për t’u bërë.

Nuk qenka, jo, një vend për gratë ai Ballkani ynë,ajo Shqipëri e Kosovë.

Gruaja pa shkollë, pa mbrojtje e pa para theret siberr në mes të ditës me diell, shuhet nga një plumbqorr a për çështje nderi, shitet për një lopë, një ve-turë e për më pak se aq.

Gruaja me shkollë e kurajë e kokë mbi supedhunohet ndryshe; i vjen peshqeshi i epitetit Lavirejo nga ndonjë rrugaç dosido por nga një gojë (ish)kryeministri, në mes të Parlamentit, në mes tëkombit, në emër të politikës.

Nuk linda feministe e as me feminizmin, se ç’ekishim haberin se ç’ishte.

U bëra feministe se m’u duk një kauzë e domos-doshme. Ne ishim brezi i femrave që: “kokën ulurtë keqen nëna, se nderin e humbur s’e lan dot asgjithë uji i detit, ndërsa burri me një kovë ujë lahete bëhet dritë.”

U bëmë nëna para se të bëheshim mirëfilltas gra;mbetëm shtatzëna pa ditur ende se ç’ishtedashuria, se askush nuk na foli për të. Gruaja është,dëgjuar të na thonë nënat tona të mira, pasqyra eburrit, hija e tij, shërbëtorja pa të drejtë ankese arebelimi.

Për të gjitha këto, e për atë miturake shqiptarepërdhunuar e shqyer si një kukull prej lecke në njëdhomë hoteli para disa ditësh, pre e shtazërisë hor-monale të shokëve që u besonte, uroj që sot të ndi-hen feministë edhe burrat e mençur të shqiptarisë.

PRINDI. Po mësojmë të nxëmë më nëfund vlerën e Gjësë së Përbashkët ne shqiptarët.Javët e fundit ajo puna e lëndëve kimike na la pagjumë, na bëri ta vrasim mendjen shpejt e shpejt etë dalim në shesh, se ka ca raste në jetë kur pa-siviteti e hutimi bëhen lukse që s’ia lejojmë dotvetes.

Na u desh kërcënimi i helmeve siriane, që të nadhimbsej ajo gunga e dheut e të zgjoheshim “me sytë rinj”. Pasi i dhamë dermën nëntokës e mbitokës,detit e lumit, plazhit e kalldrëmit për dekada, pa-pritur u kujtuam që “kisha” (a “xhamia”, a “teqeja”)duhej vënë në mes të fshatit. U desh ideja nopranee një miku të rëndësishëm që të na dërgonte njëmal me ankth e gjymti ambientale, po të reagonim.

Kisha në shesh të fshatit këtë radhë u bë toka e

Shqipërisë. Këtë radhë u kthyem në prindër tëprindit tonë. Na dhembi për ato brinjë të dala, përtrupin e mpakur, për ndotjen që i kemi shkaktuarme duart tona. Ndaj iu kthyem në prind.

Nëse vërtet do të përveshim mëngët për t’i hyrëatij vendi vendçe, deri në kanaçen e fundit, deri nëhelmin e fundit e deri në hajdutin e fundit, koha doe tregojë.

Por tani, në këto çaste, Shqipëria rrëfeu rritje. Eky çast në jetën e një populli, edhe për sytë ecinikëve apo të atyre që: “oboboç’humbëm!” dhe“utreguambukëshkalëndajmikut”, duhet të jetë içmuar, i bukur. Mua të paktën kështu m’u duk.

TROTUAR. San Francisco dhe BeatGeneration. Beat Generation dhe libraria CityLights: mekë pelegrinazhi, vend kulti, djepvargjesh madhështore e betejash civile. Nga 261Columbus Avenue ka kaluar Allen Ginsberg e JackKerouac e Gregory Corso e William Burroughs eNeal Cassady... E një shpresë marroke të shtyn tëkërkosh me sy, më kot, praninë e LawrenceFerlighetti-t andejpari.

Në të dalë të City Lights, në një drekë me diell eturistë para hyrjes së bar Vesuvios një lypsar shetkopje të gazetës së të pastrehëve. Mbi një stol drurinjë karton thotë: “Veteran i Irakut. Lutem më blininjë kopje të gazetës që të mund të ha”. (Gazetakushton një dollar.)

Blej gazetën si përherë. Në krah të kartonit të lyp-sarit që nuk dëshiron të lypë qëndron e hapur njëkopje e “Objektit sublim të ideologjisë” të SlavojZizek.

NATË. Hapësirë e ëmbël, mbretëri epanjollosur nga nguti, pirgje librash mbi komod-inë që më kujtojnë, pa mëshirë se sa pak di; qeshjeme lot në tre të mëngjesit me një postim në “Face-book” të një gruaje nga Tirana: “Zot më jep durim,se po më dhe forcë do t’i thyej copë të tëra.”

Që do mbyllim sytë një natë gjithsecili, kjo dihet,e ai gjumë do të jetë përgjithmonë. Por deri atëherëkëtë punën e natës e çfarë bëj me të, dua ta kemvetë në dorë.

Uran Krasniqi © KOHA Ditore

7 SHKRONJA

U bëra feministe se m’u duknjë kauzë e domosdoshme


Shkrimtarja Elvira Dones u lind në Durrës dhe është rritur në Tiranë. Është autore e pesëromaneve e dy vëllimeve me tregime në gjuhënshqipe, si dhe e dy romaneve shkruar në gjuhënitaliane. Alternon shkrimin e narrativës së mirëfilltë me librat e një profili të angazhuarshoqëror e investigues. Dy prej romaneve të saj i përkasin zhanrit të non-fictional novel.Libra të saj janë përkthyer në gjuhët frënge,italiane, angleze, polake etj. Është fituese e disa çmimeve ndërkombëtare letrare egazetareske të Italisë, Francës e Shteteve të Bashkuara. Ajo jeton në gjirin e San Franciscos me familjen dhe ndan punën mesShteteve të Bashkuara, Zvicrës e Shqipërisë.

FEJTONCyanMagentaYellowBlack

Ata u patën larguar prej shtëpive të tyre qyshnë agim, dhe, të shpërndarë, ishin munduar qëtë merrnin me vete një copë atdhe. Disa kishinmbushur qese të vogla me hirin e mbledhur ngaturra e druve, të tjerët kishin me vete një grushtdhe, derisa gratë dhe fëmijët kishin guralecë,që i kishin fshehur në rroba, duke u munduart’i fshihnin me çdo kusht. Ndërkohë, mbërritënanijet që do t’i transportonin dhe ushtarët e ar-matosur anglezë u vunë nën mbikëqyrjen e nis-jes, të cilën turqit e kremtuan me brohoritje ngalarg. Parganiotët zbarkuan në Korfuz, ku pë-suan edhe më shumë padrejtësi. Nën pretek-ste të shumta, shuma që u ishte premtuar atyreu reduktua dhe nuk iu dha, deri kur mjerimi idetyroi të pranonin edhe atë pak që iu ofrua.Kështu u përmbyll një nga transaksionet më tëdyshimta, që është regjistruar nga historia mod-erne.

Satrapi i Janinës e kishte arritur plotësimine dëshirave të tij. Në komoditetin e pallatit tëtij përrallor buzë liqenit, ai shijonte kënaqës-inë e plotë në gjërat që i bënte. Por, shtatëdhjetëe tetë vjet tashmë kishin kaluar dhe mosha eshtyrë ia kishte marrë fuqinë. Ëndrrat e tij ishinëndrra me gjak dhe kot Aliu kërkonte strehimnë dhomat e veshura në ari, të stolisura mearabeska, të dekoruara me parzmore tëkushtueshme dhe të mbuluara me qilimat mëtë shtrenjtë orientalë; pendimin gjithnjë ekishte pranë. Madhështia që e rrethonte përz-ihej vazhdimisht me fytyrën e Eminesë dhe mefantazma të shumta, derisa pasha fajtor mbu-lonte kokën me duart dhe kërkonte ndihmë mezë të lartë. Nganjëherë, i turpëruar me dobës-inë që shfaqte, ai mundohej të sfidonte sindërgjegjen që e brente, ashtu edhe mendimine shumicës, duke synuar që kritikat t’i luftonte

me kapadaillëk. Po qe se rastësisht do tadëgjonte ndonjë këngëtar të verbër duke kën-duar vargje satirike, të cilat grekët i kishin kom-pozuar për të, ai do të urdhëronte që këngëtaritë sillej para tij, do ta detyronte t’i përsërisëvargjet dhe duke e duartrokitur do t’ia tregontendonjë anekdotë për brutalitetin e tij, dukethënë: “Shko dhe shtoja këtë rrëfimit tënd, leta dinë dëgjuesit e tu se çfarë mund të bëj, lëritë kuptojnë se nuk ndalem para asgjëje, kurështë fjala për fitoren mbi armiqtë. Po qe se eqortoj veten për diçka, atëherë e qortoj vetëmpër gjërat që nuk kam arritur t’i bëj”.

Nganjëherë ishte frika e jetës pas vdekjes ajoqë e tmerronte. Mendimi për përjetësinë i silltevizione tmerri dhe Aliu rrëqethej sa herë e men-donte Al-Siratin, atë urë të tmerrshme, tëngushtë sa fija e rrjetit të merimangës, të cilënduhet ta kalonte secili mysliman, për të arrit-ur në portën e parajsës. Ai nuk po tallej më meEblisin, princin e së ligës, derisa kishte filluarqë gjithnjë e më shumë t’i merrte seriozishtbesëtytnitë. Aliu e rrethoi veten me falltorë dheparashikues, ai këshillohej me ta dhe porosiste

talismanë nga dervishët, të cilët ose i qepte nërroba, ose i fshihte në pjesët më sekrete të pal-latit të tij, për t’iu shpëtuar ndikimeve të këqi-ja. Një Kuran e kishte të varur në qafë, përmësysh, dhe shpesh atë e hiqte nga qafa dhegjunjëzohej para tij, ashtu si bënte edhe LuigjiXI para figurave të shenjtëve, që ia zbukuroninkapelën. Aliu porositi një laborator të kimisënga Venecia dhe angazhoi alkimistë, për ta dis-tiluar ujin e pavdekshmërisë, me ndihmën e tëcilit shpresonte se do të ngjitej planetëve dheta zbulonte Gurin e Filozofëve. Duke mos mar-rë asnjë rezultat praktik të punës së tyre, ai dhaurdhër që laboratori të digjej dhe alkimistët tëvareshin.

Aliu i urrente të gjithë që kishte përreth. Atijdo t’i pëlqente të mos linte të mbijetuar dhe sh-pesh ndiente keqardhje për shkak të pa-mundësisë të shkatërrimit të të gjithë atyre qëdo të kishin arsye për t’u gëzuar për vdekjene tij. Rrjedhimisht, ai u mundua që të shkak-tonte sa më shumë dëm të jetë e mundur gjatëkohës që i kishte mbetur në dispozicion, dhe,për asnjë arsye tjetër përpos asaj të urrejtjes,ai e nxiti arrestimin e Ibrahim Pashës, që tash-më kishte vuajtur aq shumë prej duarve të tij,dhe të të birit, duke i mbyllur në një shpellë, tëndërtuar enkas poshtë shkallëve të mëdha tëkështjellës buzë liqenit, në mënyrë që ai e kishtekënaqësinë të kalonte mbi kokat e tyre, sa herëqë dilte dhe kthehej në banesat e tij.

Aliut nuk i mjaftonte thjesht të dënonte mevdekje ata që nuk ia bënin qejfin; forma endëshkimit duhej ndërruar vazhdimisht, nëmënyrë që vuajtjet të ishin sa më të mëdha,rrjedhimisht, format e reja të torturës duhej sh-pikur vazhdimisht. Kështu një shërbëtor, faji ivetëm i të cilit ishte se kishte munguar në punëpa e pasur pushim, u lidh në hu në prani tëmotrës dhe u vu në shënjestër të një topi, të ven-dosur gjashtë hapa larg, por të mbushur vetëmme pluhur, në mënyrë që të zgjatej agonia. Poashtu, një i krishterë, i akuzuar se ishte mund-uar që ta sulmonte Janinën përmes minjve, ukatapultua në kafazin e tigrit të preferuar të Al-iut dhe ai e hëngri.

Pasha ndiente neveri dhe e urrente racënnjerëzore. Një evropiani, që e kishte qortuar përbrutalitetin që ushtronte mbi vartësit, Aliu iupërgjigj:

“Ti nuk e kupton racën me të cilën kam punë.Po ta varja një kriminel në atë drurin atje,atëherë pamja e tij nuk do ta frikësonte mad-je as vëllanë e tij që të plaçkiste në turmë. Pota digjja për së gjalli një njeri të moshuar,atëherë i biri i tij do ta plaçkiste hirin dhe dota shiste atë. Turma mund të drejtohet vetëmpërmes frikës dhe unë jam njeriu i vetëm qëkëtë gjë mund ta bëj me sukses”.

Sjelljet e tij përputheshin në mënyrë tëpërkryer me idetë. Në një ditë të madhe festive,dy ciganë vendosën që të flijoheshin për ta sh-pëtuar pashën nga fati i lig dhe, duke marrësolemnisht mbi kokat e tyre të gjitha fatkeqësitëqë do të mund ta preknin pashën, ata u hodhënnga kulmi i pallatit. Njëri u ngrit me vështirësi,i lënduar rëndë, tjetri mbeti në tokë me një këm-

Roman nga Alexandre Dumas i Vjetri (XII)

Frika nga ndëshkimi


Shkrimtari francez me famë,Alexandre Dumas, autor i romaneve klasike, si: “Tre

musketarët”, “Konti i MonteKristos”, “Tulipani i zi” dhe

“Njeriu me maskë”, ka botuarmë 1840 në Paris romanin mbi

jetën e Ali Pashë Tepelenës

Kështjella e Janinës është kështjella më e vjetër bizantine, që gjatë periudhës së Ali Pashës ka qenëqendër administrative e tërë vendit

FEJTON



bë të thyer. Aliu i dha secilit katërdhjetë fran-ga, një pension vjetor prej një kilogrami misërnë ditë, dhe, duke e konsideruar këtë gjë tëmjaftueshme, nuk u mor më me ta.

Për çdo vit në Ramazan, një shumë e mad-he u shpërndahej si lëmoshë grave të varfra, padallim feje. Por Aliu vendosi që këtë aktmirësie ta shndërronte në një formë barbareargëtimi.

Pasi që ai i kishte disa pallate në Janinë, nënjë distancë të konsiderueshme nga njëra- tje-tra, pallati në të cilin do të bëhej shpërndarjae lëmoshës shpallej publikisht për çdo ditë, dhekur gratë prisnin atje për një apo dy orë, të ek-spozuara në diell, shi, apo të ftohtë, ato infor-moheshin papritur se duhet të shkojnë në njëpallat tjetër, në pjesën tjetër të qytetit. Posa tëmbërrinin atje, ato duhej zakonisht të prisninpër edhe një orë dhe të luteshin që të mos cak-tohej ndonjë pallat i tretë, ku do të bëhej sh-përndarja. Në kohën e caktuar paraqitej njëenuk, i përcjellë prej ushtarëve shqiptarë të pa-jisur me shkopinj, të cilët bartnin një thes mepara. Paratë i hidhnin midis turmës. Pasonte njërrëmujë e madhe. Gratë mundoheshin që tëmerrnin sa më shumë para, duke e shtyrë njëra-tjetrën, duke u grindur dhe duke bërtitur, de-risa shqiptarët, që shtireshin se po vinin rend,futeshin në turmë dhe godisnin kë të mundnin,me shkopinjtë e tyre. Pasha ndërkohë qën-dronte i ulur pranë dritares, duke e shijuarspektaklin dhe duke brohoritur për çdo godit-je të ushtarëve. Gjatë këtyre trazirave, prej tëcilave nuk përfitonte askush, shumë gra lën-doheshin rëndë, derisa kishte edhe të vdeku-ra nga goditjet.

Aliu mbante disa karroca për veten dhe famil-jen, por nuk ia lejonte askujt që t’i bënteshoqëri në to. Për të shmangur mundësinë e in-cidenteve të shkaktuara nga turmat, ai gjithn-

jë përdorte rrugët dytësore në Janinë dheqytezat fqinje, dhe rezultat i kësaj ishte se nëverë të mbyste pluhuri, derisa në dimër meziqë mund të dilje nga balta. Ai kënaqej kur i shi-hte të tjerët në situata të palakmueshme dhepasi që një ditë i ishte dashur që të dilte nëpërshi, ai i tha njërit prej oficerëve në eskortë: “Sakënaqësi është që të vozitesh me karrocë, de-risa ti do ta kesh kënaqësinë që të hipësh mbishpinën e kalit! Do të jesh i lagur dhe i përly-er, derisa unë do ta tymos llullën time dhe dotë qesh me ty”.

Ai nuk mund ta kuptonte se përse perëndi-morët lejonin vartësit që të shijonin të njëjtatargëtime si edhe ata vetë. “Po të kisha njëteatër”, thoshte ai, “nuk do ta lejoja askënd tëjetë i pranishëm në performanca, me përjash-tim të fëmijëve të mi; por këta të krishterë id-iotë nuk dinë se si ta ruajnë dinjitetin”.

Nuk kishin fund gjërat që e argëtoninpashën, për t’i kryer mbi ata që i afroheshin. Njëditë ai vendosi që të fliste turqisht me një treg-tar maltez, i cili kishte dalë për të shitur xhe-vahire. Ai e dinte se tregtari kuptonte vetëm gre-qisht dhe italisht. Sidoqoftë, ai vazhdoi tëfliste vetëm turqisht, pa e lejuar askënd që tapërkthente në greqisht atë që e fliste. Maltezie humbi durimin, mbylli valixhet e tij dhe ulargua. Aliu e shikoi me qetësinë më të mad-he dhe derisa po dilte i tha, sërish në turqishte,që të vinte të nesërmen.

Një gjë e papritur ndodhi, gjë që mund tëmerrej edhe si paralajmërim për të keqen nëtë ardhmen e pashës. “Fatkeqësitë vijnë grum-bull”, thotë proverba turke, derisa Ali Pasha epërjetoi të parën.

Një mëngjes atë e zgjoi befas sheiku Jusuf,që i kishte shtyrë rojat dhe kishte hyrë pa par-alajmërim. “Vini re!”, tha ai, duke ia dorëzuarAliut një letër, “Allahu, që ndëshkon fajtorët, ka

lejuar që saraji i Tepelenës të digjet. Pallati i juaji mahnitshëm, orenditë e juaja të bukura,gjërat e kushtueshme, materialet e kashmirit,gëzofit dhe të gjitha të tjerat janë shkatërruar!Dhe është i biri yt i vogël dhe më i dashuri, Sa-lik Beu, ai që me duart e veta ia vuri flakën”.Posa përfundoi fjalinë, Yusufi u kthye dhe ulargua, duke bërtitur me zë triumfues: “Zjarr!Zjarr! Zjarr!”.

Aliu urdhëroi menjëherë që t’ia sillnin kalindhe, i përcjellë nga rojat e tij, u nis drejt Tepe-lenës. Sapo arriti në vendin që dikur ishte fy-erje për popullin e përfshirë nga mjerimet, aiu ngut që të kontrollonte qilarin, ku ishin ven-dosur thesaret e tij. Gjithçka ishte e paprekur,pjatat e argjendta, stolitë dhe pesëdhjetë mil-ionë franga në ari, të fshehura në një bunar, mbitë cilin ai kishte ngritur një kullë. Pas këtij kon-trolli, ai urdhëroi që i tërë pluhuri të shikohejme kujdes, me shpresë se do të mund tëgjente ari nga copët e djegura të orendive. Pas-taj ai bëri të ditur se pasi që Allahu ia kishtemarrë shtëpinë dhe ai më nuk kishte asgjë nëvendlindje, të gjithë ata që e donin, do të duhejta dëshmonin dashurinë, duke e ndihmuar ma-terialisht. Ai e caktoi ditën e pranimit të kon-tributeve për secilën komunë dhe për gati se-cilin individ të secilit rang, të cilët duhej të sill-nin dëshminë e besnikërisë ndaj tij.

Gjatë pesë ditëve, Aliu pranoi këto kontributetë detyruara nga të gjitha pjesët.

(Vijon)

Aliu i urrente të gjithë që i kishte përreth. Atij i pëlqente të mos linte të mbijetuar, dhe

shpesh ndiente keqardhje për shkak të pamundësisë së shkatërrimit të të gjithë atyre

që do të kishin arsye për t’u gëzuar për vdekjen e tij

ENIGMATIKËCyanMagentaYellowBlack


ENIGMATIKË



FOTOREPORTAZHCyanMagentaYellowBlack

28 NëntoriFoto: Driton Paçarada


FOTOREPORTAZH



Viruset, infeksionet dhe sëmundjet të cilatparaqiten tek pacientët ndonjëherë mund tëndikohen nga kushtet, mënyra e të jetuarit, poredhe nga zona ose qytetet nga vijnë pacientët.Në Kosovë - edhe pse një vend me sipërfaqe tëvogël - disa nga qytetet e saj karakterizohennga infeksionet dhe sëmundje specifike. Edhepse dallimet sipas mjekëve dhe qytetarëve nukjanë shumë të mëdha, disa qytete janë me të“ndjeshme” ndaj disa sëmundjeve. Hiperten-sioni është sëmundja e Prishtinës, bruceloza ePrizrenit. Peja “vuan” nga guri në veshka. E njëtjetër qytet njihej si “Vendi i gushanëve”

Kur çdo i treti deçanas ishte gushan Qyteza e Deçanit në të kaluarën do të merrte

edhe epitetin “Vendi i gushanëve” dhe për këtëka një shkak. Në këtë komunë dhe fshatratpërreth janë paraqitur numri më i madh i pa-cientëve me çrregullime të gjëndrës tiroide. NëDeçan ka qenë e përhapur në masë të madhegusha endemike. Gusha endemike quhet ajosëmundje që shkaktohet nga mungesa e joditnë vendet malore.

Një qytetar nga komuna e Deçanit, i cili e kakëtë çrregullim ka thënë se tani gjendja kandryshuar, porse në të kaluarën çdo i tretibanor i Deçanit ka pasur gushë.

Sadik Hoxha nga fshati Strellc i kësaj ko-mune thotë se dikur njerëzit me strumë, siç nji-het në gjuhën e mjekësisë, as që binin në sy.

“Edhe babai im, edhe dy motrat e mia e kanëpasur gushën. Atëherë ka qenë normale, portash nga viti në vit gjërat po ndryshojnë”, kathënë ky qytetar. Sipas literaturës shkencoreDeçani ka pasur më shume raste të kësajnatyre për shkak që është zonë malore dhe kamungesë të jodit në ujë.

Bruceloza e Prizrenit Zonat malore dhe kullosat e Prizrenit e të

Sharrit në vitet e mëhershme konsideroheshinsi vatër e sëmundjes së brucelozës. Shkaktarkryesor i kësaj sëmundjeje janë bagëtitë Buriminfeksioni, janë kafshët shtëpiake, veçanërishtlopët, dhentë, dhitë dhe derrat, që përbëjnë rez-ervuarin natyral për brucelozën, prej nga bak-teri bartet tek njeriu.

Megjithatë nuk janë të qarta arsyet që edhesot pikërisht nga këto zona vjen numri më imadh me këtë infeksion. Nga 46 pacientë të in-fektuar për një vit mbi 30 persona janë ngaPrizreni e Sharri.

Sëmundja e Vitisë që buron nga uji Pacientët të cilët vijnë nga Vitia, si sëmundje

karakteristike e kanë sindromën Renal apoGlomerulnefritin. Kjo sëmundje sipas të dhë-nave shkencore lidhet me ujin, mungesën e tijnë organizëm dhe cilësinë e ujit. Mjeku SaliGashi ka thënë se ende nuk është bërë njëstudim i cili do të përcaktonte qartë se përnumrin me të madh të kësaj sindrome në këtëpjesë, por që ai dyshon që mund të lidhet meujin.

“Në këtë zonë ka mundësi që uji nuk ështëaq i fortë sa standardet e përcaktuara, andajedhe kjo pjesë është epiqendra e Kosovës përkëtë sëmundje. Në mjekësi njihet si inflama-cion ose infeksion i veshkave dhe në vendettjera botërore shkaktohet nga sasia e vogël eujit të konsumuar”, ka thënë Gashi, specialist uurologjisë.

Pacienti Ramiz Bytyqi, i cili tani është në di-alizë, ka thënë se nuk e di pse ka këtë problempasi thotë që tërë jetën ka konsumuar lëngjedhe ujë.

“Nëse është për ujë atëherë bash unë nukështë dashur që ta kem këtë sëmundje. Por ujinga ana jonë nuk është shumë i përqendruar.Kështu më kanë thënë mjekët”, ka thënë ky pa-cient.

Prishtina “vuan” nga tensioni i lartë Sa u përket sëmundjeve, sipas mjekëve dhe

punëtorëve shëndetësorë, Prishtina u ngjanmetropoleve botërore. Hipertensioni (tensioni ilartë i shtypjes së gjakut) dhe shtimi itriglicerideve (yndyra në gjak), janë rastet qëkërkojnë më së shumti ndihmë.

Mjekja Safete Hoxha, e cila është eangazhuar në kujdesin parësor mjekësor, kathënë që janë duke u rritur me shpejtësi tëmadhe sëmundjet të cilat janë të lidhura mekëto probleme. Edhe në literaturën që e shfry-tëzojnë studentët e fakultetit të mjekësisë, flitetpër tendencën e rritjes së sëmundjeve të cilatlidhen me ushqimin. Në një dispensë të autor-izuar për studentë thuhet se këto sëmundjekanë shkaktarë punët me stres dhe mënyrën etë ushqyerit.

“Për dallim nga qytetet e tjera, në qytetet emëdha e sidomos në Prishtinë, është vërejturnjë trend i rritjes së këtyre sëmundjeve gjë qëe bën Prishtinën të prijë me këto sëmundje përdallim nga qytetet e tjera”, thuhet ndër të tjeranë këtë publikim.

“Trepça” sëmur Mitrovicën Sasia e madhe e plumbit në tokë në qytetin e

Mitrovicës mendohet se është shkak që kyqytet të këtë numrin më të madh të fëmijëveme ngecje mentale. Së paku kështu e kaparaqitur numrin e madh të këtyre sëmundjevenë këtë qytet një studim i Organizatës Botëroretë Shëndetësisë.

KOSOVARÇECyanMagentaYellowBlack

Saranda Ramaj

Hipertensioni i Prishtinës, bruceloza

Në Kosovë - edhe pse njëvend me sipërfaqe të vogël -

disa nga qytetet e saj karakteri-zohen nga infeksionet dhe së-mundje specifike. Kryeqyteti

prin me hipertension,bruceloza prek më shumë

banorët e Prizrenit e të Sharritpërderisa një qytetet njihet

edhe si “Vendi i gushanëve”

Deçani


Vitia

Prizreni

“Ne jemi përqendruar te fëmijët prej 24 – 36-muajsh, sepse ata janë lindur pas mbylljes sëshkritores së ‘Trepçës’, burimi më i madh indotjes me plumb në Mitrovicë. Nëse rrezikuka kaluar, siç dëshirojnë të mendojnë njerëzit,këta fëmijë nuk do të shfaqnin ndonjë nivel tëplumbit në gjak”, shpjegon ky hulumtim. Sipaskëtij hulumtimi, për dallim nga qytetet tjerashumë fëmijë në Mitrovicë kanë dëmtim të tru-rit apo nervave, probleme në të folur e dëgjim,aftësi të kufizuara mentale, ngecje në mësim-nxënie, rritje të ngadalshme, tension të lartë tëgjakut, hiperaktivitet dhe josocializim.

Guri në veshka në rajonin e Pejës Ndonëse Peja, Istogu, Deçani njihen si vendet

të cilat janë me të pasurat me ujë, mjekët nëkëto zona dhe të dhënat nga hulumtimet mbisëmundjet që lidhen me veshkat i nxjerrin siqytetet me numrin më të madh të rasteve “megurë në veshkë”. E njohur ndryshe në mjekësisi Hiperkalciuria, është sëmundje që mbi-zotëron në këto pjesë. Urologu Ramë Salihajka thënë se kjo nuk vlen për qytetet e cekura,

por është karakteristikë për fshatrat të cilatgjendën afër lumenjve.

“Në komunën tonë janë karakteristikëbanorët e fshatrave rreth lumit Drini i Bardhë,si dhe Lumëbardhit, pjesët që nuk janë afër kë-tyre zonave, janë raste normale”, ka thënë ai.

Edhe qytetarët e kësaj pjese flasin për këtësëmundje që sipas tyre secila familje përballetme “gurët në veshka”.

Gresa Draga (23) ka thënë se me këtë së-mundje është identifikuar para tre muajve.

“Nuk janë gurë. Mjeku e ka përshkruar si zalltë imët, por që ka predispozitë që të shndërro-hen në gurë”, është shprehur ajo. Draga kasqaruar se nga familja gjashtanëtarëshe e saj,pesë nga ta kanë qenë të prekur nga kjo së-mundje.

“Vetëm nëna deri tani nuk ka ndonjë së-mundje që lidhet me gurët në veshka”, kathënë ajo.

Sëmundja e pashërueshme e Obiliqit Niveli i lartë i ndotjes nga KEK-u në Obiliq ka

bërë që ky qytet të konsiderohet vendi menumrin më të madh të të sëmurëve si pasojë endotjes. Edhe mjekët e pranojnë se disa nga së-mundjet e rënda të qytetarëve vijnë nga kyqytet.

Mjeku familjar Mensur Krasniqi ka thënë seshpeshherë ka dëgjuar, por edhe i ka udhëzuarpacientët me simptoma më specifike dhe atyjanë identifikuar me ndonjë nga sëmundjetmalinje.

“Këto sëmundje nuk e di askush se si shkak-

tohen, megjithatë numri i madh i pacientëvekrahasuar me qytetet tjera, mund të jetë pasojëedhe e ajrit dhe kushteve natyrore të pavolit-shme të këtij qyteti”, ka thënë ai.

Qytetarët e Obiliqit kanë thënë që ndihen tëalarmuar për numrin e madh të vdekjeve ngasëmundjet malinje si tumoret e ndryshme dhekanceri që ndodhin në këtë komunë.

Ilir Durmishi ka thënë se në familjen e tij ikanë vdekur dy anëtarë nga kanceri.

“Gjyshi dhe babai im kanë vdekur ngakanceri. Nuk e di, por secili njeri në këtë qytete ka përshtypjen se këto sëmundje janë tëpashmangshme. Shteti duhet të bëjë më shumënë këtë drejtim”, është shprehur ai.

Sëmundja e shytave - apo siç njihet në liter-aturën mjekësore sëmundja e Parotit - nëvazhdimësi e ka “tronditur” këtë qytet. Kjo së-mundje e cila është infektive ngjitëse përhapetnëpërmjet kontaktit të drejtpërdrejtë me të së-murin veçmas me pështymë. I njohur në vitet ‘90për rastet e shumta që ishin paraqitur në këtëzonë, kjo sëmundje ishte rikthyer në vitin 2007dhe 2008 me intensitet të rritur. Karakteristikë ekësaj sëmundjeje në këto vite ishte se ajo prekteedhe fëmijët e vaksinuar. Edhe ata që vaksino-hen në moshën njëvjeçare dhe në moshënshtatëvjeçare. Sidomos më së shumti janëprekur fëmijët e moshës 5-10-vjeçare pa i për-jashtuar edhe fëmijët më të vegjël dhe të rriturit.

© KOHA Ditore

KOSOVARÇE


e Prizrenit dhe guri në veshka i Pejës

Sqarim: Të dhënat për sëmundjet specifikejanë bazuar në burime të ndryshme zyrtaree shkencore. Shumica bazohen në literaturëpër studentët e Fakultetit të Mjekësisë: “Pa-tologjia”, “Infektiva” dhe “Farmkologjia”. Poashtu shkrimi është bazuar edhe në një hu-lumtim të OBSH-së, si dhe në të dhënat e In-stitutit të Shëndetit Publik të Kosovës.

Peja

Obiliq

Prishtina

Mitrovica


KULTURËCyanMagentaYellowBlack


Një dem që ka hapur sytë sikur bëhet gati përvërsulje ka një vend qendror në atelie. Prapatij zënë vend edhe më shumë se njëqind skulp-tura të tjera. Koka njerëzish, burra që kuven-dojnë në odë janë aty. Kafshët e bimët, pothua-jse të gjitha të punuara në dru, krijojnë një botëbrenda katër mureve të ateliesë së artistit Be-hxhet Avdullahu në fshatin Vranidoll të Pr-ishtinës. Aty përshkruhen periudhat nga filli-mi i luftës së fundit në Kosovë e deri tek poli-tika e vrazhdë e pasluftës. Gjen vend edhefrymëzimi nga artefaktet, siç është rasti meskulpturën që paraqet “Hyjneshën në fron” apozbrazja e mllefit që përthekohet në një dorë qëka ngritur gishtin e mesëm.

Duke tërhequr skulpturat të cilat janë të ven-dosura njëra mbi tjetrën shfletohen dhe pa-sionet e ndryshme të skulptorit. “Kurrë nuk evë në zjarr një copë dru pa e shikuar mirë sea mund të nxjerr ndonjë skulpturë prej tij”,rrëfen skulptori. “Libri i Pavarësisë” që ka zënëvend në hollin e Bibliotekës Kombëtare Uni-

versitare të Kosovës qysh prej 17 shkurtit të2008 është një tjetër vepër e këtij skulptori, porrrëfimi i tij nuk nis e përfundon aty.

Kuvendi i burraveBehxhet Abdullahu është shembulli i një

artisti që përshkruan ngjarje në veprat e tij.Lufta e fundit ka gjetur vend të përthekohetedhe në skulptura prej druri. Për dhjetë vjet nukka pushur së gdhenduri të kaluarën e tij. Ka zg-jedhur drurin që ta shfryjë “mllefin” që ka bren-da. Do të priste nja dhjetë vjet për ta reflektu-ar në skulpturë një imazh që e kishte kaherënë mendje: burrat tek kuvendojnë në odë. Odaështë e vogël për t’i zënë të gjithë. Për këtë punëqë skulptorit i mori një kohë të gjatë ai kishtenjë synim: të paraqesë kuvendin e burrave qëishte mbajtur në odën e tij gjatë vitit 1998 kudhe ishte formuar Shtabi i UÇK-së në këtë ra-jon. Këta janë burrat që skulptori i punoishumë më ndryshe sesa skulpturat e tjera.

“I kam punuar vetëm me motosharrë”, thotëBehxheti një burrë rreth të dyzetave. Për këtë

ai ka një shpjegim. Thotë se nuk ka dashur t’iparaqesë të qetësuar, por tejet të vrazhdë. “Ash-tu kanë qenë sepse nuk ka qenë koha epispillosjes, por atdheu thërriste për t’i dale zot”,thotë ai teksa njërën dorë ia ka vërë në krahnjërit prej “burrave” të skulpturës. Ngrit zërinkur flet për Kuvendin. “Është dashur zëvendimtar atëherë e jo fjalë të thjeshta”, rrëfenAvdullahu. Dy burra ia kanë kthyer shpinën njëtjetri dhe kanë kthyer kokën nga Kuvendi.

“Këta të dy nuk kanë folur me njëri - tjetrinnë jetën e përditshme, por nevoja e atdheut ika bërë bashkë”, thotë Avdullahu. “Këtë Ku-vend frytdhënës nuk kam mundur të mos eparaqitja në art sepse e meriton”, shton ai.

Aty zë vend edhe një hoxhë. Sipas tij, hox-ha kishte lënë fenë sepse ia kërkuan kohëte vështira. Ishin pikërisht vitet e luftës kurskulptori filloi të merrej me art si autodi-dakt. Më vonë, më 2010, do të bëhej edheme diplomë. Në atë kohë kishte filluar tëgdhendte shqiponja në kondakë pushke.Këtë punë e bënte dhe ua dhuronte miqvetë tij bashkëluftëtarë. Abdullahu ka qenë

Kokat e demit midis burrave Shaban Maxharraj

Foto

: Alb

an B

ujar

i

KULTURË



ushtar i UÇK-së. “U kam punuar shumë miqve këso lloj

gjërash”, tregon ai. Duke e shtuar ritmin epunës pas luftës, ai filloi dhe mbaroi studimetnë Fakultetin e Arteve në Prishtinë. Këtëpunë thotë se e bën vetëm për dëshirë jo psefiton prej saj. “Tek ne nuk vlerësohet arti”,thotë Avdullahu jo pa hidhërim.

15 mijë euro për një kokë demi Me të hyrë në atelie haset një kokë demi, e

cila peshon hiç më pak se 70 kilogramë.Thotë se e ka punuar nga rrënjët e drurit të ar-rës. Për të rrënjët kanë një vlerë të veçantë.

“Gjithçka nis nga rrënjët”, thotë Avdullahu,teksa heq kapelën dhe e var prapa derës. Kokaështë tamam sikur ajo e demit. Tek brinjët re-alizmi i skulptorit bën një përjashtim. Ajo janëafro një metër të gjata, secila. Për këtë punë iudesh të hulumtonte goxha shumë.

“Kërkoja rrënjë druri nëpër vende tëndryshme, sepse njerëzit i hedhin ato”, tre-gon ai teksa përshkruan përroskën ku kishte

gjetur materialin që do ta punonte për tremuaj. Ndalet tek kjo kokë demi dhe ia fshinpluhurin që e ka mbuluar.

Kokat e demit dhe burrat tek kuvendojnë,Behxhet Avdullahu i ka ekspozuar në nën-tor të vitit të kaluar, në 100-vjetorin ePavarësisë së Shqipërisë. “Kokat” kishteqenë titulli që ai ia ka vënë ekspozitës, e cilau hap në teatrin “Oda”.

“Po m’i mbulon pluhuri. Më kanë mbet tubëkëtu, nuk ke as ku i ekspozon”, thotë ai. Atelie-ja e tij ka më shumë se shtatë koka të tilla. Tëgjitha të punuara nga rrënjët e drunjve.Karakteristikë e demave është se brirët ikanë në forma të ndryshme, të kthyer prapae në formë gjarpërore.

“Është interesante se vetë forma e rrënjëveka të bëjë me formën e brinjëve të de-mave”, shpjegon Avdullahu. Kokat e demitmund të kushtojnë dhe mbi 15 mijë euro.Punimet e tij janë nga më të ndryshmet. Atyzënë vend shqiponjat, lepujt të punuar nëgur, balerina e shumëçka tjetër. Shqiponjëe metaltë zë fill në hyrje të oborrit të skulp-torit. Këtë ai e ka bërë nga fijet metalike tështretërve që i kishte gjetur në mbeturina.Kishte marrë ato fije të metalta e prej tyreka nxjerrë shqiponjën.

Politikanët si kërpudhat Zhvillimet politike të pasluftës gjejnë

vend në këtë atelie. I ka pasqyruar në njëmënyrë të veçantë. Për të politikanët mbijnësi kërpudhat pas shiut dhe duhet të jenë tëvrazhdë për të mbijetuar. Në një punim nga

druri ka nxjerrë shumë kërpudha që janë tëvarura njëri mbi tjetrën. Thotë se ka pasuredhe të tjera këtu, por tashmë janëshkëputur nga trungu.

“Kush është i fortë rri. Madje me kokën lart.Kush është i dobët fillimisht ul kokën e pas-taj zhduket”, thotë skulptori. Vend qendror nëkëtë kompozicion është një kërpudhë me for-më më ndryshe sesa të tjerat. Duket e vrazhdë.

“Pa qenë i vrazhdë në vendin tonë nuk mundtë arrish asgjë, sepse zhvillohet luftë e vrazhdëpër pushtet”, shpjegon Behxheti, duke qeshurme këtë fakt të cilin me bindje thotë se ështëi vërtetë. Nga vrazhdësia kalon tek dashuriapër të tjerët. Heq disa skulptura që vendosuranjëra mbi tjetrën dhe nxjerr simbolin e bamirë-sisë. Në një zemër të gdhendur me daltë dheçekan shfaqet portreti i Nënë Terezës. Portretii saj shikon një fëmijë dhe e ledhaton atë medorën e majtë. Frymëzimin thotë se e ka mar-rë nga veprat humane të mobelistes shqiptare.

“Ajo është kujdesur për të varfrit e sidomospër fëmijët. Andaj veprat e mia do të ishin tëmangëta pa të”, thotë skulptori.

Rrëfimi i Behxhet Avdullahut është bashsikur skulptura ku librat janë vënë një mbi njëdhe rrëfimi e tregimet që fshehin brenda, fshe-hin një botë. “S’po muj me e lëvizë”, thotë aitek provon ta nxjerrë në mes të ateliesë këtëskulpturë goxha masive. Merr një telefonatëtek i kërkohet të bëjë një punë me porosi. “Pors’po lyp vepër arti”, thotë skulptori i cili për tëmbijetuar bën edhe punën e zdrukthëtarit.“Tek ne nuk vlerësohet arti”, përsërit ai.

© KOHA Ditore

që kuvendojnë në odë

KULTURËCyanMagentaYellowBlack


Veprat virtuoze të grafistit holandez MauritsCornelis Escher (1898 - 1972), të bazuara nëparadokset e llojllojshme logjike dhe hapësi-nore dhe në tekat e perceptimit të njeriut, mekohë janë bërë simbol i kulturës moderne. Shu-mica e motiveve të universit autentik dheorigjinal artistik të Escherit janë cituar shpeshnë veprat e artistëve tjerë.

Escher ka qenë njëri nga përfaqësuesit më tëdenjë të op-artit dhe të të ashtuquajturit artit tëpamundshëm (impossible art). Ky artist dhegrafist i jashtëzakonshëm gjente frymëzimnë Teorinë e Relativitetit të Ajnshtajnit, nëpsikanalizën e Frojdit, në peizazhet romantiketë Italisë dhe në zbukurimet mahnitëse të Al-hambrës.

Artisti i paradokseve “Edhe pse kam qenë një laik absolut i shken-

cave ekzakte, ndonjëherë më duket se jam mëi afërt me matematikanët sesa me kolegët e miartistë”, kishte shkruar me një rast Escher.

Shumë personalitete të njohura të shkencës,si Carl Sagani, Stiven Hawking ose Roger Pen-rose, kanë përdorur pikërisht ilustrimet e Es-cherit që lexuesve të vet t’ua përafrojnë shumëteori shkencore që vështirë kuptoheshin. Njënga autorët që ka i kontribuuar popullaritetitpas vdekjes së grafistit holandez ka qenëDouglas Hofstadter, autori i bestsellerit “Gödel,Escher, Bach - an Eternal Golden Braid”(Gödel, Escher, Bach - Lidhja e artë e përjet-shme”. Në këtë vepër të popullarizuar shken-core, të publikuar në vitin 1980, Hofstadter filo-zofinë e vet e ka shpjeguar duke analizuar dheduke krahasuar veprat artistike të Escherit meteoremat matematikore të Kurt Gödel dhe memuzikën e Johan Sebestian Bachut.

Njëkohësisht shumë kritikë ia kanë zënë përtë madhe Escherit që i takonte artit elitar, sepsenjë vëzhgues mesatar nuk ia dilte dot t’i kup-tonte veprat e tij.

Ai ishte një mendimtar i mprehtë, artist i cili,njashtu si Leonardo da Vinchi apo AlbrechtDürer, nxit adhurim jo vetëm për vizatimet e tijprofesionale të punuara në një mënyrë mjaftprecize dhe me lëvizje të durueshme të krahuttë majtë, por edhe më fuqinë intelektuale dhethellësinë e kreativitetit të tij. Vizatimet dhegrafikat e Maurits Escher paraqesin enigma tëformësuara artistike që nxisin mendjen tëkërkojë përgjigjet për pyetjet më të ndër-likuara dhe të mistershme të universit.

Bukuritë e Mesdheut Maurits Escher e ka shfaqur talentin e vet

qysh në moshë të re. Është rritur me katërvëllezër më të mëdhenj, në një familje të pasurtë inxhinierit të ndërtimtarisë George ArnoldEscher dhe Sara Adriana Gleichman. Si djaloshshëndetlig deri në moshën pesëvjeçare ështërritur në një shtëpi madhështore në periferi, ekohën më të madhe të fëmijërisë dhe të rinisëe kaloi në qytetin Arnem. Për dallim nga viza-timi, mësimin nuk e ka pasur anë të fortë. Kaqenë një nxënës i dobët, e një vit të shkollës sëmesme e ka përsëritur.

Si i ri e ka pëlqyer shumë letërsinë, dukeshkruar poezi dhe ese. Punimin e parë grafik,portretin e të atit, e ka bërë në moshën tetëm-bëdhjetëvjeçare, e kur mbushi njëzet vjeç uregjistrua në shkollën e arkitekturës dhe artitdekorativ në Harlem. Edhe pse studimet i kabraktisur para se të diplomojë, ai ka krijuar njëpërvojë të jashtëzakonshme në vizatimeteknike, grafikë dhe prerje të drurit. Mësuesidhe miku më i mirë i Escherit, Samuel deMesquita, ka qenë artist me prejardhje he-braike, i cili ka ndikuar shumë në zhvilliminartistik të këtij të riu.

Fatkeqësisht, miqësia e këtyre dy artistëve ushkëput në vitin 1944 kur de Mesquitin dhebashkëshorten e tij bashkë me hebrenjtë e tjerëi vranë në një dhomë gazi në kampin e përqen-drimit në Auschwitz. Escher është munduar qëveprat e mësuesit të tij të zënë vend në muze-un e Amsterdamit “Stedelijk”. Për vete ka mba-jtur vetëm një skicë të de Mesquitit me gjurmëne çizmeve gjermane.

Një nga frymëzimet më të mëdha të Escheritka qenë Italia, të cilën për herë të parë e ka viz-ituar gjatë viteve ’20. Përshtypje të mëdha i kanë

lënë veprat madhështore tëmjeshtërve italianë të Rene-

sancës, si dhe bukuritë epeizazheve italiane.

Ka pasur shumëdëshirë që

të vizatojë drurët e ullirit, bimët dhe insektet,panoramat e qyteteve italiane. Me këto vepratë para të tij tashmë janë lajmëruar hulumtimete tij të ardhshme dhe loja me hapësirën dhe per-spektivën. I dashuruar në Italinë, artisti vendositë jetojë në këtë vend, përkatësisht në krye-qytetin e saj, në Romë.

Gjatë udhëtimit të tij të parë nëpër Itali, Mau-rits e ka takuar bashkëshorten e tij të ardhshme,vajzën e industrialistit zviceran, Julia JettaUmiker, me të cilën është njohur plot dhjetëvite. Artisti i turpshëm shumë gjatë ka hezitu-ar që t’ia pranojë vajzës se e dashuron. E kabërë këtë në momentin e fundit, pak parakthimit të saj në vendlindje. Kjo ka qenë arsyejaqë Jetta dhe prindërit e saj të vendosen të je-tojnë në Itali, ku çifti i ri u martua në pranverëtë vitit 1924. Dy vite më vonë, Jetta dhe Mau-

rits janë bërë me djalë nga tre sa kanë pa-sur.

Përveç Italisë, Escherin e ka lënë pafrymë edhe bukuria e Spanjës. Pasivizitoi Barcelonën dhe Madridin, aika shkuar në Granadë. Takimi i tij

me madhështinë e Alhambrës dhe or-namentet e saj të bukura, ka qenë i një

rëndësie të madhe për rrugën e tij artis-tike.

Shkenca si frymëzim Në fund të viteve ’20 ai tashmë ishte

bërë i njohur në Holandë, për të cilën famëpjesërisht ua kishte borxh prindërve të tij

që e kanë shfrytëzuar ndikimin e vet që t’indihmojnë në skenën artistike. Gjatë vitit 1929ka arritur të organizojë pesë ekspozita nëHolandë dhe Zvicër që mori kritika tëshkëlqyeshme në gazetat dhe revistat më mezë në Holandë. Në fillim të viteve ’30 artistigjithnjë e më shumë filloi të punojë në fushëne prerjes së drurit. Megjithatë, me gjithë

Art mbi teorinë e Ajnshtajnit

“Ascending and Descending”, Escher 1960

Adhuruesi i astrologjisëMaurits Escher ka qenë adhurues i madh i

astrologjisë, së cilës i është përkushtuar paskthimit nga Holanda. Ka qenë anëtar iShoqatës holandeze për meteorologji dhe as-tronomi, e në shtëpi kishte teleskopë të veg-jël, me ndihmën e të cilëve vëzhgonte yjet. Tem-at astronomike kanë dominuar në shumicëne punimeve të tij në të cilat zbulohet edhe dëshi-ra e artistit që të zbulojë lidhjen e krijimitgjeometrik dhe fizik të kozmosit. Kjo për shem-bull zë vend te grafika “Yjet”, ku janë paraqi-tur kameleonët e burgosur në një objekt tëndërlikuar gjeometrik që i përngjan yllit.

Grafisti Maurits Escher frymëzimin e gjente nëTeorinë e Relativitetit të Ajnshtajnit, në

psikanalizën e Frojdit, në peizazhet romantike tëItalisë dhe në zbukurimet e pasura të Alhambrës

KULTURË



produktivitetin e madh, nuk ka arritur që tëmbajë familjen me të ardhurat nga shitja eveprave të tij, andaj u detyrua që të mbështetetnë ndihmën financiare të të atit.

Për shkak të situatës gjithnjë e më të rendëpolitike në Itali, ku fashizmi kishte marrë hov,grafisti holandez ka vendosur që në vitin 1935të braktisë Romën dhe me familje të shpërn-gulet në Zvicër. Pjesët idile të këtij vendi e in-spironin, por i mungonte ngrohtësia e peiza-zheve italiane. Në fillim të vitit 1936 ka arrit-ur marrëveshje me kompaninë italiane “Adria”që t’i punojë vizatimet e anijeve të tyre dhe tëportit në këmbim të një udhëtimi nëpër Mes-dhe. Gjatë kthimit nga udhëtimi e ka realizuarpikturën e vet të parë të artit të pamundur, e cilaka shënuar kthesë të madhe në punimet e tijtë ardhshme artistike. Zhanrin e deriatëher-shëm të peizazheve e kanë zëvendësuar pik-turat të bazuara në konstruksione gjeometriketë çuditshme dhe të papara. Një nga punimete tij më të njohura të asaj kohe është auto-portreti i Escherit në pasqyrën sferike qëartisti e ka pasur në dorë. Ky punim u bë gox-ha i njohur.

Disa muaj para fillimit të Luftës së DytëBotërore, në moshën 96-vjeçare i vdiq i ati,George, e pak më vonë edhe e ëma. Gjatë vi-tit të parë të luftës Escheri i cili në atë kohë je-tonte në Bruksel, ka realizuar edhe një ngaveprat e tij të njohura nga cikli “Metamorpho-sis” (Metamorfoza). Në janar të vitit 1941, artistibashkë me familjen e tij u kthye në Holandë kuka qëndroi deri në fund të luftës.

Në fund të viteve ’40 ka filluar të fitojë pop-ullaritet edhe në ShBA, ku deri atëherë ishte ipanjohur. Famën ia kanë sjellë kritikat pozitivenë disa revista të njohura amerikane, të shkru-ara pas ekspozitës së madhe që e kishte pasurme dy artistë të tjerë në Rotterdam. Pasoi edheekspozita e tij e parë në ShBA më 1950, nëWashington.

Famën ndërkombëtare ia kanë sjellë edheprezantimet e shumta, me ftesë të organizatavetë shumta shkencore dhe artistike, të mbajtu-ra në mbarë botën. Në pranverë të vitit 1955 ngambretëresha holandeze ka marrë titullin ekalorësit e shkallës së pestë. Grafikat e tij kanëfilluar që të zbukurojnë enterierët dhe fasadate institucioneve në Holandë dhe në mbarëbotën. Një nga punimet më të njohura të Es-cherit, e vendosur në vend publik, është “Meta-morfoza III”, piktura me përmasa të mëdha ecila me dekada ka qenë e vendosur në murete postës kryesore në Hagë, e pastaj në vitin 2008është transferuar në aeroportin e Amster-damit “Shiphol”.

Arti i pamundur Gjatë krijimtarisë së tij të hershme Escher ka

realizuar disa dhjetëra peizazhe, shumicagdhendje në dru. Këto peizazhe i ka krijuargjatë udhëtimeve nëpër Itali, Zvicër, Belgjikë,si dhe gjatë qëndrimit të tij në Korsikë dheMaltë. Edhe pse janë punuar me shumë kujdes,me një stil realist absolut, ato punime karak-terizohen për nga këndet e pazakonshme tëvëzhgimit: pamjet e qyteteve janë të shfaquranga perspektiva e zogjve ose nga një largësi emadhe.

Një nga punimet tipike të Escherit e bazuar

në paradoksin hapësinor është “Ekspozita egravimit” ku me lojën vizuale krijohet iluzionise pamja e njërit prej punimeve në galeri i takonrealitetit të një vëzhguesi që viziton ekspozitës.Djalin, i cili shikon punimet, po e vëzhgon njëgrua nga një tjetër gravurë. Me një lakim tëdukshëm të perspektivës Escher ka arritur efek-tin tredimensional i cili lë për-shtypjen se gruaja nga gravuragjendet në të njëjtën vijë hapësi-nore dhe kohore më djalin qëviziton ekspozitën.

I interesuar për topologjinë,në shumicën e veprave të tij kashfaqur të ashtuquajturat figu-rat e pamundshme, si shkallët epafundme të Penrose ose lid-hësen e pafundme të Mebiusit.Optika e vet iluzioniste dhe“figurat e pamundshme” i ka krijuar me ndih-mën e dritëhijes, a ndër gravurat më impre-sionuese të bazuara në këto loja vizuale janë“Watterfall” (Ujëvara), “Ascending and De-scending” (Përpjetë dhe tatëpjetë) “Balcony”(Ballkoni)

Një nga motivet më të rëndësishme në kri-jimtarinë e Escherit janë metamorfozat,përkatësisht transformimi gradual nga njëformë në tjetrën. Inspirimin për këtë temë egjente në teorinë e evolucionit dhe në gjeometri,

duke krijuar mozaikë origjinalë të përbërë ngadisa figura gjeometrike ose prej siluetave tëstilizuara të kafshëve që ndryshohen detaj pasdetaji dhe transformohen në forma të reja,përkatësisht në lloje të gjalla. Një nga lojërate tij tipike gjeometrike, të inspiruara nga stiletmavarike të mesjetës, janë të ashtuquajturat

pllakëzimi, ose vizatimi i sipër-faqeve me modele të stilizuaragjeometrike që kombinohenmirë dhe nuk lënë hapësira tëzbrazëta. I frymëzuar nga ar-tikulli i matematikanit kanadezDonald Coxeter për sistemin eformave që zvogëlohenpropocionalisht gjatë largimitnga qendra, Escher ka krijuarnjë sërë punimesh të bazuarambi këtë motiv.

Gjendja e tij gjatë viteve ’60 u përkeqësuadukshëm. Në fillim të asaj dekade artisti patinjë operacion të rëndë e më pas u detyrua tëfutej në një operacion të dytë. Vitet e fundit tëjetës i ka kaluar në shtëpi të pleqve, sepse kishtenevojë për kujdes të përhershëm. Bashkëshort-ja e tij, Jetta, në fund të vitit 1968 ka vendosurqë të kthehet në vendlindjen e saj në Zvicër,sepse kurrë nuk ka qenë e kënaqur me jetënnë Holandë. Escher ka vdekur më 27 mars 1972nga kanceri në lukth.

dhe psikanalizën e Frojdit

“Edhe pse kamqenë një laik absoluti shkencave ekzakte,ndonjëherë më duketse jam më i afërt me

matematikanët sesa me kolegët

e mi artistë”

“Metamorphosis III”, Escher, 1968



ENIGMATIKË



MONUMENTCyanMagentaYellowBlack


Në kryeqytetin e Kosovës nuk ka një kom-pleks ku mund të përjetohet e plotë periudhaosmane e pesë shekujve. Por objektet e veçan-ta që janë ruajtur në Prishtinë janë ekzemplarëshembullorë të kësaj periudhe. I tillë është kon-aku që dikur ka qenë i familjes së Fadil Kox-hadishit, e që tash është në pronësi të shtetit.Objekti, që besohet se u ndërtua në gjysmën edytë të shekullit XIX, që nga viti 1954 shfrytë-zohet nga Instituti i Kosovës për Mbrojtjen eMonumenteve të Kulturës.

Konaku pothuajse në tërësi e ruan origji-nalitetin e kohës kur u ndërtua. Të paktën nëeksterier. Pjesa brenda objektit ka pësuarndryshime të vogla për t’iu përshtatur kushtevetë punës së një instituti, që është pjesë e zinx-hirit institucional të shtetit, e që përveç de-tyrimit për ta ruajtur këtë objekt duhet të ku-jdesen edhe për më shumë se një mijë monu-mente të tjera në krejt Kosovën.

Një histori e shkurtër Konaku i Koxhadishëve ka qenë pjesë e një

kompleksi më të madh të kësaj familjeje të pa-

sur të Prishtinës. Në vend të shtëpisë së bur-rave që ka qenë dikur pjesë e kompleksitështë ndërtuar shkolla “Elena Gjika”, që poashtu përfaqëson vlerë të trashëgimisë kul-turore, por të një periudhë tjetër - asaj austro-hungareze. Aktualishtpërveç këtij konaku aposhtëpisë së grave (shtëpisësë zjarrit), nga ajo periud-hë në këtë kompleks ruhetedhe një tjetër objekt ivogël në të djathtë të hyr-jes kryesore. Edhe muretqë rrethojnë hapësirënprej më shumë se 10 arëshjanë të dy shekujve, e që undërtuan me material tënjëjtë sikur të shtëpisë.

Në fund të oborrit tërrafshët e të bukur të këtijkompleksi është ndërtuarnjë objekt, që ndonëse i është përshtaturarkitekturës së moçme u ngrit diku në vitet’70 të shekullit të kaluar.

Deri në vitet ’50 të këtij shekulli ndërtesa ka

qenë pronë e familjes së beut Fadil Kox-hadishi. Sipas të dhënave të Institutit tëKosovës për Mbrojtjen e Monumenteve të Kul-turës, kjo familje kishte prona edhe jashtëqytetit të Prishtinës. Por me ndryshimin e

gjendjes politike pasLuftës së Dytë Botërore,ndryshoi edhe raporti mepronën. Pasuria e be-jlerëve dhe shtresave tëpasura u konfiskua, e qënjihet si proces i “na-cionalizimit të pronës”nga sistemi komunist iish-Jugosllavisë.

Emin Sallahu, historiannë Institut, tregon se fatine tillë e kishte edhe famil-ja e Fadil Koxhadishit.

“Pronën e tij, tanindërtesën e IKMMK-së,

ua shiti organeve komunale dhe pas nja dyapo tre vjetësh qëndrimi në një shtëpi jo largpronës së dikurshme të tij u shpërngul nëTurqi me gjithë familje (sipas informatave

Konaku i Koxhadishëve kaqenë pjesë e një kompleksi

më të madh të kësaj familjejetë pasur të Prishtinës. Objek-ti, që besohet se u ndërtua në

gjysmën e dytë të shekullitXIX, që nga viti 1954

shfrytëzohet nga Instituti iKosovës për Mbrojtjen e

Monumenteve të Kulturës

Ish-konaku i pasanikëve

Artan Krasniqi

MONUMENT



kishte katër djem dhe tri vajza dhe pas njëkohe vdiq diku në qytetin e Stambollit nëTurqi duke mos pasur edhe kujdesin e djemvetë tij)”, shkruan Sallahu në një raport të dhje-torit të 2008-s.

Në vitin 1954 kjo pronë iu dha në shfrytëzimasokohe Entit Krahinor për Mbrojtjen e Mon-umenteve të Kulturës, që tash ka tjetër emër. Ob-jekti është nën mbrojtje të shtetit që nga viti 1957,kur për këtë u mor vendim për herë të parë.

Një kohë kompleksi i shërbeu edhe ad-ministratës së Vilajetit të Kosovës, në kuadërtë Perandorisë Osmane.

Konaku me çardak Dyert prej druri, të vjetra sa vetë objekti, të

përcjellin në një ambient ku ndihet era eshekullit XIX. Ndonëse aty vërehet zgjerimisipër për nja 80 centimetra që i është bërë ko-rnizës mbajtëse të dyerve, për t’u lënë qasjemë të lehtë mjeteve të mëdha për nevoja tëInstitutit. Por dikur ato kanë shërbyer për tëhyrë bagëtitë apo qerret e drunjta që tërhiqennga kafshët. Një tjetër derë e vogël, po ash-

tu me dru, u ka shërbyer për hyrje - daljet efamiljarëve. Tash Instituti mban të hapura dy-ert krah më krah për vizitorët potencialë.

Në rreth tri metra gjerësi, oborri është ishtruar në kalldrëm e gurë. Të dy anët e këtijshtegu janë të gjelbëruara, ndonëse bora eparë e stinës së dimrit ka mbuluar gjithçka.Trupa pemësh ka gjithandej. Por më i veçan-ti është dudi. Për të besohet se u mboll poatëherë kur u ndërtua shtëpia. Edhe dudiështë i mbrojtur me ligj si pasuri natyrore.Lartësia e tij kalon dukshëm atë të konakutdykatësh, e për ta përthekuar trupin e tij,mbase duhet bërë bashkë tre njerëz të rritur.Verës ai i bën hije çardakut të hapur të kon-akut, që është në nivelin e katit të parë. Kon-aku ruan origjinalitetin në masë të madhe.

Historiani i artit Fejaz Drançolli, që kapunuar për gati katër dekada në Institut, njehsecilën pjesë të objektit. Përshkrimin nuk eka aspak problem.

“Kjo shtëpi i takon tipit të shtëpive me bal-lkon apo çardak, i cili zakonisht gjendej nëqendër të objektit dhe është në nivel të

dyshemesë së katit. Pos që mbështet në kat,çardaku mbështetet edhe në gjashtë shtylladhe është i tipit të hapur”, thotë Drançolli,teksa kujton funksionin e tij.

“Është shfrytëzuar gjatë verës për nevojatë familjarëve, por edhe për mysafirë pak mëtë afërt”.

Edhe në librin e tij “Trashëgimia monu-mentale në Kosovë”, të 2011-s, ai përshkru-an banesën me çardak. Për to thotë se aktu-alisht në Kosovë janë në numër të kufizuar.

“Faktori kohë, materiali i përzier, guri i lid-hur me llaç balte dhe druri në katin e sipërmtë tyre, sidomos, dhe faktori njeri, e kanë bërëtë veten. Shumë nga këta ekzemplarë të ndër-timeve popullore janë rrënuar”, shkruanDrançolli. Por ky çardak është i ruajturmirë.

Poshtë strehës së tij është hyrja për në kon-ak. Një derë e vogël e drurit të fut në një am-bient të mbuluar me gurë. Në anën e majtëjanë shkallët e drurit - të pjerrëta e të ngush-ta - për në katin e sipërm. Drançolli thotë sedruri është gjendje fillestare.

të Prishtinës

MONUMENTCyanMagentaYellowBlack


“Dyert janë origjinale. Ato të hyrjes në ob-jekt, por edhe në oborr që janë dy hyrje, poashtu”, thotë Drançolli. Edhe dyert për në çar-dak, që në nëntor janë të përforcuara mirë përtë mos futur të ftohtit brenda, janë punuar medru. Ato, sikurse edhe çardaku dhe pjesët etjera të drurit nga jashtë kanë marrë ngjyrëgati në të zezë. Një tavolinë, ulëse dhe një sh-puzore natyrisht e drurit qëndrojnë zakonishtaty. Vjetërsia e tyre vërehet fare lehtë. Tëgdhendura me punime deri në detaje më tëimta, bashkë me orendi të tjera ato janë vlerëe pakontestueshme e trashëgimisë kulturore.Njësoj sikurse dollapët e raftet, të vëna nëbrendësinë e mureve sikurse në shumicën eshtëpive në qytet e fshat, e shumë prej tëcilëve janë origjinale.

“Të tjerë që janë të mëvonshëm janë përsh-tatur mirë me ambientin, dhe kanë zënë vendaty ku dikur kanë qenë dollapët apo raftet”,thotë Drançolli, sikurse përshkruan se si tavanii këtij konaku është i mbuluar me vana. Dyrozeta, njëra në konakun e vjetër e tjetra nëndërtesën e re, janë sjellë më vonë aty.

Detaje të eksterierit orig jinal Ngjyra e bardhë e fortë e mureve është vënë

mbi gëlqeren që mbulon llaçin. E kjo fshehgurët, qerpiçët dhe hatullat (drunj mbajtës) sielemente përforcuese.

Drançolli tregon se konaku është i mbulu-ar me qeramidhe tradicionale, teksa te ky kon-ak ndalet te një e veçantë.

“Çatinë e ka katërujsh me baxhë (hapje evogël në çati për të hyrë drita nga lart ose përtë dalë mbi çati, kapak në tavan për t’u futur

nën çati, v.j.)”, tregon Drançolli. Madje përkëtë historiani i artit e ka një tjetër rrëfim.

“Në Turqi kjo njihet si ‘arnaut baxhasi’,sepse ishin mjeshtrit shqiptarë ata që ua më-suan turqve baxhën. Funksioni i baxhës,përveç futjes së dritësbrenda dhe ajrosjes sëobjektit ka edhe atë tëqasjes mbi çati, tëshumtën për të ndërruarqeramidhet në rast nevo-je. Kur mjeshtrit shqiptarshkuan në Turqi panë seata hipnin me shkallënga jashtë mbi çati”,thotë Drançolli.

Objekti është i rrethuarme mur avllie, i lart rrethdy metra, e që ka strehëprej qeramidheve si tëkulmit.

Dritaret e objektit janëmbuluar me hekur nëformë rrjete jo të sh-peshtë. Objekti ka dritarenë të dyja katet, teksambulojnë një pjesë tëmurit ballor.

Në oborr, si një tjetër vlerë e rëndësisë sëveçantë është bunari (pusi). Në formërrethore, i punuar me gurë është i thellë rreth4 metra. Uji i tij është i ndotur nga një rrjed-hje e naftës që shërben tash për ngrohje të ob-jektit.

Sipas përshkrimit që u bën SherafedinSylejmani, lagjeve të vjetra të Prishtinës në lib-rin e tij “Prishtina ime”, ky objekt ndan lag-

jet e “Sahatkullës” me atë të “Kacallarëve”.Sipas prefektit të Prishtinës, në mes të viteve1963-67, kjo e para përfshin një pjesë të rrugësnë drejtim të shkollës “Elena Gjika”, rajonine gjimnazit “Sami Frashëri”, si dhe atë të

Xhamisë së Madhe dheHamamit, ndërsa e dyta,ajo e “Kacallarëve” për-bën një pjesë të lagjes sëromëve dhe pjesën rrethParkut, që vazhdon derite ish-lumi Vellushë epërfundon në drejtim tëshkollës “Elena Gjika”.

Në fakt, ky monumentnuk ka larg disa të tjerëqë përthekohen në atëqë sot, megjithatë, njihetsi “Prishtina e Vjetër”.Vetëm rreth 150 metra endajnë këtë monumentnga Kulla e Sahatit,Hani i Vjetër (aktual-isht në shfrytëzim tëShoqatës së ish-të Bur-gosurve Politikë dikurAkademia e Shkencave

dhe e Arteve e Kosovës), Hamami i Madh, sidhe xhamitë si ajo e Sulltan Mehmetit, ajo eJashar Pashës dhe e Çarshisë apo e Gurit. Mëposhtë edhe është kompleksi i Emin Gjikut.

Me gjithë që Drançolli i quan të gjitha këtovepra monumentale të arkitekturës qytetarenë Kosovë, ai ka bindjen se “Prishtina eperiudhës osmane nuk ekziston”.

© KOHA Ditore

Deri në vitet ’50 të këtijshekulli objekti ka qenëpronë e familjes së beut

Fadil Koxhadishi. Kjo famil-je kishte prona edhe jashtëqytetit të Prishtinës. Por mendryshimin e gjendjes poli-

tike pas Luftës së DytëBotërore, ndryshoi edhe ra-porti me pronën. Pasuria ebejlerëve dhe shtresave të

pasura u konfiskua, e që nji-het si proces i “nacional-

izimit të pronës” nga sistemikomunist i ish-Jugosllavisë

Dyert prej druri, të vjetra sa vetë objekti, të përcjellin në një ambient ku ndihet era e shekullit XIXFo

to: D

rito

n P

açar

ada

ENIGMATIKË



LIBËRCyanMagentaYellowBlack


Mustafa Kemal Ataturk njihet si njëri prej ud-hëheqësve më karizmatikë të shekullit XX, porshumë pak është ditur për gruan e tij, çuditërishttë vetmen, Latife Hanim. Sidomos lexuesi anglisht-folës ka qenë krejtësisht i painformuar për roline gruas së liderit për të cilin në televizionetamerikane janë krijuar edhe personazhe fil-mash vizatimorë. Por tashti është mundësia mëe mirë që ata të mësojnë më shumë për figurëne famshme, Latife Hanim, pas përkthimit të bi-ografisë së saj, shkruar nga İpek Çalışlar. Nëanglisht libri vjen me titullin “Madam Atatürk, TheFirst Lady of Modern Turkey” (Madam Atatürk:Zonja e parë e Turqisë Mod-erne).

E botimi i këtij libri nëanglisht ka goditur tregun eshitjes së librave në shumëvende të Amerikës dheEvropës ku flitet anglishtja.Libri është hedhur për shit-je edhe në librarinë në inter-net “Amazon”, ku për katër ditë janë shitur mbi100 mijë kopje. Përkthyer nga Feyza Howell, bi-ografia për zonjën e parë të asaj që njihet si “Turqiamoderne” është përkthyer edhe në gjuhët arabe,bullgare, shqipe dhe gjermane. Edhe pse ka pakditë që kur ka dalë në shitje, libri ka marrë edhekritikat e para. Kritikët e gazetave si “The NewYork Times”, “Los Angeles Times” dhe “TheGuardian” kanë shkruar për librin që sjell një bi-ografi të një zonje intelektuale e edukuar dhe ar-simuar në Sorbonne, martesën e saj me Ataturkunmë 1923 dhe procesin e ngritjes në majë tëpushtetit.

Edhe pse në përgjithësi kritika amerikane dhebritanike nuk dallon shumë nga ajo e vendeve tëtjera ku është botuar libri, lexuesit anglishtfolësduket se po i lë përshtypje të jashtëzakonshme rolii madh i zonjës së parë në krijimin e Turqisë mod-erne dhe laike, si dhe fushata e saj e palodhur përtë drejtat e grave, sidomos së drejtës për të votu-ar. “New Yorker” në një kritikë të saj për librinshkruan se “Madam Atatürk: The First Lady of

Modern Turkey” është një biografi e një gruajeprej së cilës shumë gra të tjera në botë ende mundtë mësojnë shumë. Për “Guardian” libri meritonnjë vëmendje të veçantë nga publiku sidomos përfaktin se ai hedh poshtë stereotipin se gratë e lid-erëve turq që prej Perandorisë Osmane nuk kanëpasur asnjë rol por kanë qenë vetëm skllave.“Gjatë gjithë martesës së saj, Latife qëndroipranë burrit të saj dhe ka vepruar si përkthyese,promovuese e kulturës turke dhe ndihmëse nëpunë diplomatike. Megjithatë, pas dy vjet marteseAtatürk divorcohet nga Latife dhe ajo zhduketshumë shpejt nga jeta publike”, ka shkruar “The

Guardian”. Edhe për shumëkritikë të tjerë, libri biografikpër gruan e Atatürkut ështënjë prej më të rëndësish-meve për faktin se hedhdritë edhe mbi jetën e Lat-ifes, edhe pas martesës,duke sjellë fakte për peri-udhën në të cilën ajo

shmangej dhe fajësohej për dështimin e martesës. “Libri portretizon një grua të mprehtë paksa

grindavece dhe që me qëndrimet e saj kishte ten-sionuar nervat e Atatürk. Kësisoj është e mrekul-lueshme pjesa e librit që flet për pjesën e saj të jetësqë Latife e ka kaluar në vetmi”, ka shkruar “TheNew York Times”. Libri i Çalışlar është biografiae parë e shkruar për Latife Hanim që rrëfen jetëne një gruaje të jashtëzakonshme dhe të gux-imshme që ka jetuar në një periudhë për dikë gox-ha të ndritshme në historinë e Turqisë.

Shkrimtari fitues i çmimit “Nobel”, Orhan Pa-muk, e ka vlerësuar librin si “të pasur, befasuesdhe të thellë” teksa gazeta “The Indepedent” e kacilësuar atë si një “biografi të guximshme”. Ndër-sa shkrimtari i librit “Young Turk” që mban postine zëvendëskryetarit të PEN Qendrës së Turqisë,Moris Fahri, ka thënë se libri është një “biografie veçantë e jetës dhe kohës kur ka jetuar një gruae jashtëzakonshme”.

(Hyrriet)

1. “Sycamore Row”, John Grishman2. “Dust”, Patricia Cornwell3. “White Fire”, Douglas Preston

dhe Lincoln Child4. “The First Phone Call From Heaven”,

Mitch Albom5. “The Goldfinch” Donna Tartt6. “Scorched”, Melody Anne7. “Dark Witch”, Nora Roberts8. “Ender’s Game”, Orson Scott Card9. “Doctor Sleep”, Stephen King10. “The Husban’s Secret”, Liane Moriarty

(New York Times)

Top -

10 lib

rat e

javë

s

Lexuesi anglishtfolës “çmendet” pas gruas së Ataturkut

Libri në anglisht për gruan e Ataturkut ka goditur tregun në shumë vende të Amerikës dhetë Evropës ku flitet anglishtja. “Madam Atatürk,The First Lady of Modern Turkey” është hedhurpër shitje edhe në “Amazon”, ku për katër ditëjanë shitur mbi 100 mijë kopje

“...është biografi e një gru-aje prej së cilës shumë gratë tjera në botë ende mund

të mësojnë shumë”, shkruan“The New York Times”

Latife Hanim

Kanë kaluar pesëmbëdhjetë vjet qëkurAmerika nuk e ka fituar “Betejën e vitit” - garënqë ballafaqon skuadrat më të njohura të val-lëzimit ‘breakdance’ në botë. Mbreti amerikani pop muzikës (Laz Alonso) nga Los Angeles ihyn misionit që t’ua kthejë namin Shteteve tëBashkuara të Amerikës, vendin prej nga edhee ka origjinën muzika hip-hop. Por këtë s’mundta bëjë vetë. Shpirti i një skuadre është trajnerii mirë. Ai duhet të jetë lideri që injektonfrymën e garës së pakompromis brenda “B-Boys” - një term që përdoret për djemtë e rinjtë cilët vallëzojnë “breakdance”. Një trajner bas-ketbolli i quajtur Jason Blake (Josh Holloway),i cili ishte izoluar mes katër mureve pasikishte humbur gruan e djalin në një aksidenttrafiku, rikthehet në “lojë” me një detyrë tëvështirë. Bashkë me asistetin e tij, Franklyn(Josh Peck) interviston të rinjtë amerikanë nëkërkim të “ekipit të ëndërrave”. Por Blake sfi-dohet nga ambiciet personale të anëtarëve tëskuadrës, të cilat shpesh përfundojnë me zën-ka e përleshje me grushta mes valltarëve që ipërzgjedh për t’u bërë pjesë e garës. Mes tyremë i zhurmshmi është personazhi që luhet ngaChris Brown, i cili disa ditë para se skuadra tëniset drejt Francës për garën,lëndon këmbën për të hequrdorë përfundimisht nga ëndrrae madhe. Por për të tjerët mi-sioni vazhdon.

Ai kompletohet kur skuadrame emrin “Dream Team” (Ekipii ëndërrave) mbërrin në Francë.Në paraqitjen e parë skuadra eka për detyrë të përfitojë audi-encën që e pret me fishkëllimae përbuzje. Sfida e parë e “b-boys”-ave amerikanë kalon me sukses. E dytaështë edhe më e vështirë. U duhet të mposhtinskuadrën e koreanëve - të cilët duken të jenëekipi më i pamposhtur. Por në garën finale,

“Dream Team” mposhtet për një pikë. Djel-moshat e Blake nuk arrijnë të sjellin trofeun nëShtetet e Bashkuara të Amerikës. Por beteja etyre nuk është e humbur. Ata kanë fituar sh-pirtin ekipor dhe kanë shtruar rrugën drejt tri-umfit.

Me regji të Benson Lee, “Battle of the Year”është premiera më e fundit që ka sjellë kine-

maja e vetme e kryeqytetit. Mekritikën në botë, filmi i real-izuar në versionin 3D e kahumbur betejën derisa nëKosovë “Battle...” - që ka nisurtë shfaqet nga dita e martë -nuk ka qenë “karrem” i mirëpër të shitur bileta.

“Shitja e biletave për këtëfilm po shkon dobët. Nuk ekonsideroj si interesim tëmjaftueshëm”, ka thënë Mi-

radije Vllahiu, menaxhere e kompanisë për dis-tribuimin e shfaqjes e të filmit “Genci”.

Nëpër vendet që është shfaqur deri më tani,“Battle of the Year” është vlerësuar si një re-

alizim i zakonshëm me personazhe që janëmishëruar mirë me rolet e që kanë rezultuar meparaqitje të dobëta të vallëzimit “breakdance”të cilat mund të hasen edhe me një klikim të sh-pejtë në internet.

“Personazhët nuk janë zhvilluarmjaftueshëm. Ju nuk mund t’i ndjeni ata.Rezultati është se përfundoni si spektatorë dhejo si dashamirës të filmit. Edhe pse predikonpasionin, pikërisht kjo gjë duket se mungon nëtë”, ka shkruar “Times of India” në një vështrimpër “Battle of the Year”.Filmi nuk është priturmirë as nga kritika daneze.

“Valltarët ia vlejnë, por sinqerisht vallëzimetë tilla apo edhe më të mira mund të shohëshedhe ‘online’ dhe nuk ka asnjë material që nuke keni parë në filma më parë. Është formula enjejtë e vjetër e disiplinimit të djemëve, për-plasjet me egon, dhe gjithçka përsëritet epërsëritet. Edhe fakti se është në version në 3Dnuk e shpëton filmin nga dështimi apsolut”, kashkruar “desimartini.com”.

© KOHA Ditore

KINO



Elvira Berisha

“Battle of the Year”Zhanri: Muzikë

Regjia: Benson LeeSkenari: Brin Hill, Chris ParkerRolet kryesore:Josh Holloway,

Laz Alonso, Josh PeckKohëzgjatja:110 minuta

Shfaqet në kinemanë ABC në orën 20:00

“Battle of the Year”- filmi më i ri që

i është shtuar repertorit të

kinemasë ABC - nëbotë e ka humbur

betejën me kritikën

Amerikanët dështojnë në “Betejën e vitit”



TV


Një rrëfim me plot detaje të cilat kampioninuk i ka thënë asnjëherë publikisht. I tillë ështëprofili i boksierit të mirënjohur, Aziz Salihu, qëdo të shfaqet në ekranin e Kohavisionit. Sali-hu është protagonist i radhës i rubrikës “Pro-X” që transmetohet të hënave në orën 09:30 nëkuadër të programit të mëngjesit SOT. Legjendae sportit kosovar, në kronikën e realizuar ngagazetarja Ana Rrustemi shpalos prapaskenate karrierës së tij, nga hapat e parë si boksier ederi te koha e triumfeve më të mëdha.

Lekë Rezniqi, producent i programit në Ko-havision, ka thënë se rubrika e kësaj jave “Pro-X” sjell një prej rrëfimeve më të veçanta që janëtransmetuar deri më tani.

“Këtë të hënë në rubrikën ‘Pro-X’, protago-nist është boksieri ynë i njohur, Aziz Salihu.Legjenda e sportit tonë vjen në kuadër të kësajrubrike ashtu si pakkush e ka njohur mëparë, me shumë prapaskena dhe gjëra që nuki kemi ditur nga jeta dhe karriera e tij”, ka thënëRezniqi.

Sipas tij, profili që i ka realizuar KohavisioniSalihut, jep informacione për familjen, jetën dhesukseset e Salihut në fushën së cilës ia dedikoi

gjithë jetën.“Do të mësojmë shumë lidhur me familjen e

jetën pas sukseseve në sport. Më 1984 ai për-faqësoi Jugosllavinë e atëhershme në GaratOlimpike të Los Angeles, prej nga u kthye memedaljen e bronztë në kategorinë e rëndë tëboksit”, ka shpjeguar Rezniqi. “Por, në ‘Pro-X’ka shumë më tepër se kaq”, ka shtuar ai.

Aziz Salihu u lind më 1 maj të vitit 1954 nëPrishtinë. I shpallur “Sportist i shekullit” nëKosovë, Salihu është fitues i mbi tridhjetëmedaljeve të arta nëpër turne të ndryshmendërkombëtare. Salihu është sportisti i parëkosovar që ka marrë pjesë në Lojërat Olimpike,prej nga është kthyer me medalje. Njëri prejsportistëve më të mëdhenj në ish - Jugosllavi,kishte mposhtur boksierin me renome botërore,Alexandar Jagupkin, në finalen e turneut tëBeogradit të mbajtur më 1980. Salihu e kamposhtur edhe kampionin botëror FranceskoDamiani në turneun ndërkombëtar të mbajturnë Benzagi të Libisë në vitin 1984. Ndërkundërshtarët që i ka mposhtur në ring janëedhe Tony Berton, Graig Payne, Hakan Brock,Marvis Fraizer, etj,

E DIELA ME “ZGJEDHJET NË KTV”

Kanali më alternativ në vend ka bërëpërgatitjet që të përcjellë ditën e raundittë dytë të zgjedhjeve lokale. Dita e diel dotë sjellë në ekran raportimet nga terreni,debatet me mysafirë në studio, konfer-encat për medie dhe të gjitha detajet tjeranga procesi i votimeve nëpër komunat qëkanë mbetur të përzgjedhin të parin etyre nëpërmjet balotazhit. Raportimet eekipit të Kohavisionit për zgjedhjet do tënisin në orët e hershme të mëngjesit melidhje direkte nga komunat ku mbahenzgjedhjet. Dita do të vazhdojë me edi-cione speciale informative, që shoqëro-hen nga debatet me analistë politikë epërfaqësues të subjekteve politike qëjanë në garë.

“NJERËZIT DHE KUJTIMETFLASIN” ME HISTORI LUFTE Një histori e re që mban erën e luftës do

të shtjellohet të hënën në ekranin e tele-vizionit Kohavision. Ajo vjen nëpërmjet rrë-fimit të një personazhi real, që ka kapërcyervetë në ngjarjen të cilën e rrëfen. Rrëfimii radhës për luftën e fundit në Kosovë dotë transmetohet në KTV, në orën 22:25, nëkuadër të episodit të ri të ciklit të doku-mentarëve “Njerëzit dhe kujtimet flasin”.Episodet e reja të ciklit me dokumentarënarrativë që kanë për bazë rrëfimet evërteta, transmetohen çdo të hënë. I prod-huar nga organizata INTEGRA, cikli“Njerëzit dhe kujtimet flasin” është real-izuar nën regji të Kushtrim Koliqit. Cikli ifilmave dokumentarë narrativë “Njerëzitdhe kujtimet flasin” është realizuar nëkuadër të programit “Ballafaqimi me tëkaluarën dhe drejtësia transicionale”.

e hënë

22:25

e hënë

09:30

e diel

07:30 - 20:15

Aziz Salihu në “Pro-X”


E DIEL 01.12.1307:00 Zgjedhjet - Speciale08:00 KQZ – Konferencë për media 08:15 Zgjedhjet - Speciale08:30 Zgjedhjet – mysafiri në studio 08:45 Zgjedhjet - Speciale10:00 Zgjedhjet – mysafiri në studio11:00 Sporti në KTV 11:30 Dhoma e lajmeve 11:15 Zgjedhjet – Speciale 11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Zgjedhjet – Speciale 12:00 KQZ – Konferencë për media12:15 Zgjedhjet – Speciale 12:30 KOHA E LAJMEVE12:55 Promo13:00 Zgjedhjet – Speciale 14:00 Zgjedhjet – Mysafiri në studio 14:30 Zgjedhjet- Speciale 14:57 Marketing15:00 KOHA E LAJMEVE15:15 Zgjedhjet - Speciale16:00 KQZ – Konferencë për media 16:15 Zgjedhjet – Speciale17:00 KOHA E LAJMEVE17:30 Zgjedhjet – Debat në studio 18:50 Marketing19:00 Lajmet e mbrëmjes19:40 Zgjedhjet – Speciale 20:00 KQZ – Konferencë për media 20:15 Zgjedhjet – Debat në studio Vizion23:00 KOHA E LAJMEVE02:00 Oxygen (R) 04:30 Vizion (R) 05:45 KOHA E LAJMEVE06:00 Serial: “Borgen (R) 07:00 Lajmet e mëngjesit07:30 Sot

HËNË 02.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot 09:00 Koha e lajmeve 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Serial: “Uttaran” epis. 146 dhe 147 ®10:30 Dhoma e lajmeve10:35 Serial: “Uttaran” epis. 146 dhe 147 ® - vazhdimi 10:55 Vizion ®11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Vizion ® - Vazhdimi12:10 Top Shop12:30 KOHA E LAJMEVE12:40 City Shop12:55 Sporti Total ®13:45 038 ®14:40 Top Shop14:58 Marketing 15:00 KOHA E LAJMEVE15:15 Serial: “Klasa 406” epis. 27916:00 Serial: ” Uttaran “ epis. 148 dhe 14916:40 Top Shop 16:45 Marketing 17:00 KOHA E LAJMEVE 17:20 Te Linda 17:30 Marketing17:40 Express18:55 Marketing19:00 LAJMET E MBRËMJES19:40 Sporti në KTV20:00 Puls21:15 Serial: “ IFFET ” epis. 2122:20 Dokumentar: “Njerëzit dhe Kujtimet Flasin”22:55 Marketing 23:00 Interaktiv 00:45 Serial: “ IFFET ” epis. 21 ®01:40 Serial: “Klasa 406” epis. 279 ®02:30 KOHA E LAJMEVE02:35 Express ®03:35 Puls ®04:35 Dokumentar: “Njerëzit dhe Kujtimet Flasin” ®05:05 Serial: ” Uttaran “ epis. 148 dhe 149 ®06:00 KOHA E LAJMEVE06:10 Serial: “ IFFET ” epis. 21 ®07:00 Lajmet e mëngjesit

E MARTË 03.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot 09:00 Koha e lajmeve 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Serial:” Uttaran “ epis. 148 dhe 149 ®10:30 Dhoma e lajmeve10:35 Serial:” Uttaran “ epis. 148 dhe 149 ® - vazhdimi 10:55 Express ®11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Express ® – vazhdimi12:10 Top Shop12:30 KOHA E LAJMEVE12:40 City Shop12:55 Promo

13:00 Puls ®14:15 Serial: “ Akademia e Vallëzimit “ epis. 7 14:40 Top Shop15:00 KOHA E LAJMEVE15:15 Serial: “Klasa 406” epis.28016:00 Serial:” Uttaran “ epis. 150 dhe 15116:40 Top Shop16:55 Marketing 17:00 KOHA E LAJMEVE17:20 Te Linda 17:30 Marketing 17:40 Express 18:50 Marketing 19:00 LAJMET E MBRËMJËS19:40 Sporti në KTV 20:00 Rubikon21:15 Serial: “ IFFET ” epis. 2222:20 Anima22:55 Marketing 23:00 Interaktiv00:45 Serial: “ IFFET ” epis. 22 ®01:40 Serial: “Klasa 406” epis.280 ®02:30 KOHA E LAJMEVE02:35 Express ®03:35 Rubikon ®04:35 Anima ®05:05 Serial:” Uttaran “ epis. 150 dhe 151 ®06:00 KOHA E LAJMEVE06:10 Serial: “ IFFET ” epis. 22 ®07:00 Lajmet e mëngjesit

E MËRKURË 04.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot 09:00 Koha e lajmeve 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Serial:” Uttaran “ epis. 150 dhe 151 ®10:30 Dhoma e lajmeve10:35 Serial:” Uttaran “ epis. 150 dhe 151 ® - vazhdimi 10:55 Express ®11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Express ® – vazhdimi12:10 Top Shop12:30 KOHA E LAJMEVE12:40 City Shop12:55 Promo13:00 Rubikon ®14:15 Serial: “ Akademia e Vallëzimit “ epis. 814:40 Top Shop15:00 KOHA E LAJMEVE15:15 Serial: “Klasa 406” epis. 28116:00 Serial: ”Uttaran“ epis. 152 dhe 15316:40 Top Shop16:58 Marketing 17:00 KOHA E LAJMEVE 17:20 Te Linda 17:30 Marketing 17:40 Express 18:50 Marketing 19:00 LAJMET E MBRËMJES 19:40 Sporti në KTV 20:00 Rubikon 21:15 Serial: “ IFFET ” epis. 2322:20 Dokumentar: E Përkryera te Plastika - epis 3022:55 Marketing 23:00 Interaktiv 00:45 Serial: “ IFFET ” epis. 23 ®01:40 Serial: “Klasa 406” epis. 281 ®02:30 KOHA E LAJMEVE02:35 Express ®03:35 Rubikon ®04:35 E Përkryera te Plastika - epis 30 ®05:00 Serial: ”Uttaran“ epis. 152 dhe 153 ®06:00 KOHA E LAJMEVE06:10 Serial: “ IFFET ” epis. 23 ®07:00 Lajmet e mëngjesit

E ENJTE 05.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot 09:00 Koha e lajmeve 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Serial:” Uttaran “ epis. 152 dhe 153 ®10:30 Dhoma e lajmeve10:35 Serial:” Uttaran “ epis. 152 dhe 153 ® - vazhdimi 10:55 Express ®11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Express ® – vazhdimi12:10 Top Shop12:30 KOHA E LAJMEVE12:40 City Shop12:55 Promo13:00 Rubikon ®14:15 Serial: “ Akademia e Vallëzimit “ epis. 914:40 Top Shop15:00 KOHA E LAJMEVE 15:15 Serial: “Klasa 406” epis. 28216:00 Serial:” Uttaran “ epis. 154 dhe 155 16:40 Top Shop16:58 Marketing 17:00 KOHA E LAJMEVE 17:20 Te Linda 17:30 Marketing 17:40 Express 18:55 Marketing 19:00 LAJMET E MBRËMJES 19:40 Sporti në KTV 20:00 Rubikon 21:15 Serial: “ IFFET ” epis. 24 ®22:20 Cosmo

22:55 Marketing 23:00 Interaktiv 00:45 Serial: “ IFFET ” epis. 24 ® 01:40 Serial: “Klasa 406” epis. 282 ®02:30 KOHA E LAJMEVE02:35 Express ®03:35 Rubikon ®05:05 Serial:” Uttaran “ epis. 154 dhe 155 ®06:00 KOHA E LAJMEVE 06:10 Serial: “ IFFET ” epis. 24 ®07:00 Lajmet e mëngjesit

E PREMTE 06.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot 09:00 Koha e lajmeve 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Serial: “Uttaran” epis.154 dhe 155 ®10:30 Dhoma e lajmeve10:35 Serial: “Uttaran” epis.154 dhe 155 ® - vazhdimi 11:05 Express ®11:30 Dhoma e lajmeve 11:35 Express ® - vazhdimi 12:10 Top Shop12:30 KOHA E LAJMEVE12:40 City Shop12:55 Promo13:00 Rubikon ®14:10 Cosmo ®14:40 Top Shop15:00 KOHA E LAJMEVE 15:15 Serial: “Klasa 406” epis. 28316:00 Serial: “Uttaran” epis. 156 dhe 157 16:40 Top Shop16:55 Marketing17:00 KOHA E LAJMEVE17:20 Te Linda17:40 Express18:50 Marketing19:00 LAJMET E MBRËMJES 19:40 Sporti në KTV 19:55 Moti20:00 Reciklim20:15 Oxygen22:55 Marketing23:00 Interaktiv00:30 Serial: “Të Jesh Njeri” epis 19 ®01:30 Serial: “Të Jesh Njeri” epis 20 ®02:30 Express ®03:00 KOHA E LAJMEVE 03:05 Express ® - vazhdimi03:35 Oxygen ®06:00 KOHA E LAJMEVE 06:10 Serial: “Uttaran” epis. 156 dhe 157 ®07:00 Lajmet e mëngjesit

E SHTUNË 07.12.1307:00 Lajmet e mëngjesit 07:30 Sot09:00 Lajmet 09:05 Sot 10:00 City Shop10:15 Talk ®10:50 Rreth Botës11:10 Express ®11:30 Dhoma e Lajmeve11:35 Express ® - vazhdimi12:10 Top Shop12:30 Koha e lajmeve12:40 City Shop12:55 Promo 13:00 Serial: “ IFFET ” epis. 21 ®13:30 Dhoma e Lajmeve 13:35 Serial: “ IFFET ” epis. 22 ®- vazhdimi14:40 Top Shop14:57 Marketing15:00 KOHA E LAJMEVE15:15 Serial:” Borgen ” – epis.30 ®16:15 Fauna Jonë16:40 Top Shop17:00 KOHA E LAJMEVE 17:20 Filma Vizatimor: “ Pokoyo “ epis 1417:25 03818:15 Talk 19:00 LAJMET E MBRËMJES19:35 Sporti ne KTV20:05 Top Koha Music21:05 Automan21:30 Dokumentar22:55 Marketing 23:00 KOHA E LAJMEVE23:15 Sporti në KTV23:30 Serial: “Të Jesh Njeri” epis. 2100:35 Dokumentar02:05 Talk ®02:35 Automan ®03:00 KOHA E LAJMEVE03:10 038 ®04:00 Serial: “Të Jesh Njeri” epis. 21 ®05:00 Top Koha Music ®06:00 KOHA E LAJMEVE06:10 Rreth Botës ®06:30 Fauna Jonë ®

TVCyanMagentaYellowBlack


E DIEL 01.12.20137:00 Zgjedhjet - speciale8:00 KQZ-konferencë për media8:15 Zgjedhjet- speciale8:30 Zgjedhjet-mysafiri në studio8:45 Zgjedhjet - speciale10:00 Zgjedhjet- mysafiri në studio11:10 Sporti në KTV11:15 Zgjedhjet -speciale11:30 Dhoma e lajmeve11:35 Zgjedhjet - speciale12:00 KQZ-Konferencë për media12:15 Zgjedhje –speciale12:30 KOHA E LAJMEVE-KTV13:00 Zgjedhjet - speciale14:00 Zgjedhjet – mysafiri në studio14:30 Zgjedhjet - speciale15:00 Koha e lajmeve KTV15:15 Zgjedhjet – mysafiri në studio16:00 KQZ-Konferencë për media16:15 Zgjedhjet - speciale17:00 KOHA E LAJMEVE- KTV17:30 Zgjedhjet – Debat në studio19:00 LAJMET E MBREMJES19:40 Zgjedhjet - speciale20:00 KQZ- Konferencë për media20:15 Zgjedhjet – Debat në studio (vazhdimi)23:00 Interaktiv2:00 Dokumentar3:00 038-të ®3:45 Hajt Pak4:00 Talk ®5:00 Lajme të përgjithshme 5:30 Automen ®6:00 Lajme të përgjithshme6:30 Rreth botes ®

E HËNË 02.12.20137:00 Lajmet e Mëngjesit 7:30 Sot—live9:00 KOHA e Lajmeve KTV9:10 Sot—vazhdim10:00 Lajme të përgjithshme10:30 Lajme të përgjithshme11:00 Interaktiv (e premte)12:15 Reciklim ®12:30 Lajme të përgjithshme13:00 Lajme të përgjithshme13:30 Sporti total ®15:00 KOHA e Lajmeve KTV15:15 Express ®16:30 Lajme të përgjithshme17:00 KOHA e Lajmeve KTV17:15 Riciklim17:30 Automen ®18:00 Lajme të përgjithshme18:30 DW 19:00 LAJMET E MBRËMJËS 19:30 Sporti ne ktv19:45 Hajt Pak 20:00 Express—dleayed21:00 Lajme të përgjithshme21:30 Lajme të përgjithshme22:00 Pulsi — delayed23:00 InterAktiv—live

0:30 Sot ®2:45 Reciklim ®3:00 Lajme të përgjithshme3:30 Lajme të përgjithshme4:00 InterAktiv ® 5:00 Lajme të përgjithshme5:30 DW ® 6:00 Lajme të përgjithshme6:30 Lajme të përgjithshme

E MARTË 03.12.20137:00 Lajmet e Mëngjesit 7:30 Sot—live9:00 KOHA e Lajmeve KTV9:10 Sot—vazhdim10:00 Lajme të përgjithshme10:30 Lajme të përgjithshme11:00 Interaktiv ® 12:15 Reciklim ®

12:30 Lajme të përgjithshme13:00 Lajme të përgjithshme13:30 Lajme të përgjithshme14:00 Pulsi ®15:00 KOHA e Lajmeve KTV15:15 Express ®16:30 Lajme të përgjithshme17:00 KOHA e Lajmeve KTV17:15 038-të ®18:00 Lajme të përgjithshme18:30 DW 19:00 LAJMET E MBRËMJËS 19:30 Sporti në KTV 19:45 Hajt Pak 20:00 Express—delayed21:00 Lajme të përgjithshme21:30 Lajmet të përgjithshme22:00 Rubikon—delayed23:00 InterAktiv 0:30 Sot ®2:45 Reciklim ® 3:00 Lajme të përgjithshme3:30 Lajme të përgjithshme4:00 InterAktiv ® 5:30 Lajme të përgjithshme6:00 Lajme të përgjithshme6:30 DW ®

E MËRKURË 04.12.20137:00 Lajmet e Mëngjesit 7:30 Sot—live 9:00 KOHA e Lajemeve9:10 Sot—vazhdimi10:00 Lajme të përgjithshme10:30 Lajme të përgjithshme11:00 Interaktiv ® 12:15 Reciklim ®12:30 Lajme të përgjithshme13:00 Lajme të përgjithshme14:00 Rubikon ®15:00 KOHA e Lajmeve KTV15:15 Express ®16:30 Lajme të përgjithshme17:00 KOHA e Lajmeve KTV17:20 Hajt pak ®17:30 Anima ®18:00 Lajme te pergjithshme18:30 DW 19:00 LAJMET E MBRËMJËS 19:30 Sporti në KTV 19:45 Hajt Pak 20:00 Express— delayed 21:00 Lajmet te përgjithshme21:00 Lajme te përgjithshme22:00 Rubikon—delayed23:00 Interaktiv 0:30 Sot ®2:45 Reciklim ®3:00 Lajme të përgjithshme3:30 Lajme të përgjithshme4:00 InterAktiv ® 5:30 Lajme të përgjithshme6:00 Lajme të përgjithshme6:30 Anima ®

E ENJTE 05.12.20137:00 Lajmet e Mëngjesit 7:30 Sot—live 9:00 KOHA e Lajmeve ktv9:10 Sot—vazhdim10:00 Lajme të përgjithshme10:30 Lajme të përgjithshme11:00 Interaktiv ® 12:15 Reciklim12:30 Lajme të përgjithshme13:00 Lajme të përgjithshme13:30 Lajme të përgjithshme14:00 Rubikon ®15:00 KOHA e Lajmeve KTV15:15 Express ®16:30 Lajme te pergjithshme17:00 KOHA e Lajmeve KTV17:20 Hajt pak17:30 Rreth botës ®18:00 Lajme të përgjithshme18:30 DW19:00 LAJMET E MBREMJES19:30 Sporti ne Ktv19:45 Hajt Pak 20:00 Express—delayed21:00 Lajme të përgjithshme21:00 Lajme të përgjithshme

22:00 Rubikon—delayed23:00 InterAktiv 0:30 Sot ®2:45 Reciklim ®3:00 Lajme të përgjithshme3:30 Lajme të përgjithshme4:00 Interaktiv ® 5:30 Lajme të përgjithshme6:00 Lajme të përgjithshme6:30 Cosmo ®

E PREMTE 06.12.2013 7:00 Lajmet e Mëngjesit 7:30 Sot—live9:00 KOHA e Lajmeve-KTV9:10 Sot-vazhdim10:00 Lajme të përgjithshme10:30 Lajme të përgjithshme11:00 Interaktiv ® 12:15 Reciklim ®12:30 Lajme të përgjithshme13:00 Lajme të përgjithshme13:30 Lajme të përgjithshme14:00 Rubikon ®15:00 KOHA e Lajmeve KTV15:15 Express ®16:30 Lajme të përgjithshme17:00 KOHA e Lajmeve KTV17:30 Cosmo ®18:00 Lajme të përgjithshme18:30 DW19:00 LAJMET E MBRËMJËS 19:30 Sporti në KTV19:45 Hajt Pak 20:00 Express—dleayed21:00 Lajme të përgjithshme21:30 Lajme të përgjithshme22:00 Doku mentar23:00 InterAktiv—live0:30 Sot ®2:45 Reciklim ®3:00 Lajme të përgjithshme3:30 Lajme të përgjithshme4:00 InterAktiv ® 5:00 Lajme të përgjithshme5:30 Lajme të përgjithshme 6:00 Cosmo ®6:30 Lajme të përgjithshme

E SHTUNË 07.12.20137:00 Lajmet e Mëngjesit (live) 7:30 Sot—live 9:00 Koha e Lajmeve9:10 Sot—vazhdim10:00 Interaktiv ®11:15 Reciklim ® 11:30 Lajme të përgjithshme12:00 KOHA e Lajmeve ktv12:30 Anima ®13:00 Lajme të përgjithshme13:30 Automen ®14:00 Lajme të përgjithshme14:30 Cosmo ®15:00 Koha e lajmeve KTV15:15 Reciklim15:30 Lajme të përgjithshme16:00 Rreth botës16:30 Lajme të përgjithshme17:00 Koha e lajmeve KTV17:15 Puls ®18:15 Lajme të përgjithshme18:30 DW19:00 LAJMET E MBREMJES19:30 Sporti ne KTV19:45 Hajt pak20:00 Express ®21:00 Lajme te përgjithshme21:30 Fauna jonë22:00 Lajme të përgjithshme22:15 038-të—delayed23:00 Koha e lajmeve KTV23:15 Reciklim0:00 Automen —delayed0:30 Lajme të përgjithshme1:00 Sot ®3:00 LAJMET E MBREMJES ® 3:30 DW4:00 Lajme te përgjithshme4:30 Fauna Jonë ®5:00 Lajme të përgjithshme5:30 Talk ®6:00 Lajme të përgjithshme6:30 Cosmo ®

TV



TVCyanMagentaYellowBlack

“IFFET” ME TELASHET E VJETRA

Aventura e vajzës që është përballurme disa nga tragjeditë më të mëdha nëjetë vazhdon edhe më tej. Iffet, e cila kahumbur dashurinë e jetës dhe babanë esaj, mundohet të luftojë kundër botëspërplot paragjykime. Asaj i duhet të ku-jdeset për motrën, ndërkohë që endeështë duke u shëruar nga plagët edashurisë së vjetër. Seriali turk “Iffet”vjen në ekranin e Kohavisionit nga ehëna deri të enjten në orën 21:15. Këtëjavë do të transmetohen episodet 21, 22,23 dhe 24. Seriali është transmetuar përherë të parë në kanalin televiziv turk“Star TV” dhe është një ndër serialet meshikueshmërinë më të lartë në Turqi.

“DANCE ACADEMY” SHPA-LOS SFIDAT E VALLTARËVESeriali që shpalos anën tjetër të medal-

jes së jetës së një valltari vjen në ekranine Kohavisionit, me episode të reja. “DanceAcademy”, tri herë në javë, shpalos rrugënpërplot sfida të valltarëve që janë protag-onistë të serialit të famshëm australian. Nëepisodet që do të transmetohen të martën,të mërkurën dhe të enjten në orën 14:15, vi-jnë rrëfimet e reja të mbushura me plotaventurë, adrenalinë, por edhe zhgënjim.Drama televizive e orientuar në ngjarjet eadoleshentëve që kanë ëndërr të bëhenvalltarë është prodhuar nga “Werner FilmProductions” në bashkëpunim me “Aus-tralian Broadcasting Corportation” dheka pasur premierën në maj të vitit 2010 nështetin australian. Me rolet kryesore nëkëtë serial paraqiten aktorët Xenia Good-ein, Alicia Banit. Dena Kaplan etj.


e hënë - e enjte

21:15

e martë, e mërkurë , e enjte

14:15

Një ditë në shoqëri të vëzhguesve të zogjvevjen në ekranin e Kohavisionit, nëpërmjetprogramit të mëngjesit. Si vëzhgohen zogjtë nëKosovë dhe çka bën vendi për ruajtjen efaunës? Këto dhe pyetje të tjera janë shtruar nëkronikën e përgatitur nga gazetarja MedijanaRrahmani, që do të transmetohet në hënën, nëorën 09:30. Në ekranin e kanalit më alternativnë vend, shpalosen fakte tronditëse për gjend-jen aktuale dhe ndikimin e drejtpërdrejtë tëveprimeve të njerëzve që shkaktojnë zhdukjenapo emigrimin e zogjve. Por, vëmendja më emadhe e këtij raporti i është dhënë shqiponjës,fjalë kjo që në dialektin gegë përdoret për gatitë gjithë llojet e zogjve të mëdhenj.

Materiali që do të transmetohet në SOT sh-pjegon se shqiponjat janë pjesë e familjes“accipidritae”, që përmban rreth 60 lloje tëndryshme. Shumica prej më se 60 llojeve tëshqiponjave jetojnë në Euroazi dhe në Afrikë.Ato dallojnë nga zogjtë tjerë grabitqarë, përshkak se janë më të mëdha, më të fuqishme dhekanë kokën e sqepin më të rëndë. Këto janë

vetëm disa nga informatat që shikuesit e pro-gramit të mëngjesit SOT, do t’i marrin nga kro-nika që pasqyron një shëtitje me vëzhguesit ezogjve.

“Por, ajo që e bën më të veçantë raportin ështëse në kuadër të 101-vjetorit të pavarësisë sëShqipërisë, tregon sesi edhe pse shqiponjaështë simbol i rëndësishëm kombëtar yni, atotashmë janë një specie në zhdukje”, ka thënëLekë Rezniqi, producent i programit në KTV.

Sipas tij, detajet lidhur me këtë fakt do tëbëhen publike nga anëtarë të shoqatës “Finch”nga Prizreni, e cila merret me vrojtimin e zogjvenë ambiente të ndryshme në natyrë. Kronikaqë do të transmetohet në Kohavision, shoqëro-het me deklarata të anëtarëve të kësaj shoqate,të cilët shprehin shqetësimet e tyre lidhur megjendjen aktuale të zogjve në Kosovë.

“Është një storie mjaft interesante që flet përnjë temë, e cila nuk mund të shihet shumë sh-pesh në ekran. Prandaj, besoj që është emirëseardhur për shikuesit e emisionit SOT”,ka thënë Rezniqi.

SOT me shqiponja

e martë

07:40

ENIGMATIKË



Zombit, që ishin ekskluzivitet i filmave horrorme buxhet të ulët, duket se shfaqen kudo në pop-kulturën e ditëve të sotme - në spektakle tëfamshme televizive, në filma me buxhet të lartë,në komedi që kanë në shënjestër adoleshentët...Ishte veç çështje kohe derisa ata do të shfaqeshinedhe në Mars. Askush, asnjëherë nuk e përmendfjalën “zombi” në “The Last Days on Mars”, pornuk ka dilemë se ky është një film për zombit.Dhe në vend të terreneve që u ngjasojnë atyrejashtëtokësore, ngjarjet zhvillohen në ato kon-vencionale, në të cilat një grup i vogël njerëzish,në një rajon të izoluar, duhet të bëjë luftë për mbi-jetesë, ku përhapja e një virusii bën njerëzit të ligë. Viktimat etyre janë astronautë të afërt metë ardhmen të cilët ndodhen nënjë mision gjashtëmujor nëplanetin e kuq. Është një ng-jarje e vetmuar në një botë tëshkretë, por atyre u kanë mbe-tur vetëm edhe 19 orë (në tëvërtetë filmi është dashur të tit-ullohet ‘The Last Day on Mars’- dita e fundit në mars), të jetëssë tyre në Mars. Udhëheqësi imisionit, Vincent Campbell(Live Shreiber), ëndërron përqiellin e kaltër dhe gjelbëriminnë Tokë dhe dëshiron të fillojëudhëtimin gjashtëmujor përnë shtëpi sa më shpejt që të jetë e mundur. Pordisa nga anëtarët e ekipit dëshirojnë të punojnëderi në fund. Një prej shkencëtarëve (që luhet ngaGoran Kostiq), merr leje të veçantë nga ud-hëheqësi i misionit, Charles Brunel (Elias Koteas),që në minutën e fundit të kthehet e të rregullo-jë një sensor. Ose të paktën, ashtu thotë ai. Ai kaudhëtuar deri atje për të koleksionuar një specie

me të cilën ai beson që mund të dëshmojë ekzis-tencën e jetës mikrobike në Mars. Jetë në Mars!A mund të llogaritet në zombit e pavdekshëm as-tronautë? Filmi shtjellohet në mënyrën standarderrëfimin për zombie, duke e vënë një person nëpërballje me të vdekurit që ecin, nëpër radhët ezakonshme të korridoreve të zbrazëta dhe të er-rëta. Filmi duket se huazon shumë prej filmit“Alien” dhe ripërpunimit të filmit “The Thing” ngaJohn Carpenter të realizuar më 1982. Ai nuk ipërmbahet shumë territorit të ri, por funksiononmjaft mirë në termat e vetë. Pika më e fortë e filmitështë lokacioni i tij. Regjisori Ruairi Robinson e

ka xhiruar filmin në Jordanidhe aty zhvillohet shumica engjarjes: peizazhi ku ai e kashfaqur Marsin duket i rrezik-shëm, i shkretë dhe realisht ifrikshëm. Në të vërtetë, aspek-ti real i filmit është aq efektivsaqë kur zombit më në fundvetëm sa e përkeqësojnë këtë.Në minutat e parë të filmitpritet të jetë një përrallë të fto-htë fantastiko-shkencore tëcilën pjesa tjetër e filmit nuk ezbërthen aspak. Por lajmi imirë, është se shikuesit nukkanë nevojë të bëjnë ndonjë ud-hëtim ndërplanetar për të parë“The Last Days on Mars”. Fil-

mi nuk do të shfaqet nëpër kinematë e Wash-ington D.C deri më 13 dhjetor, por shikuesit mundta shohin atë nëpërmjet shërbimeve “Apple’siTunes” për një çmim që është më i ulët sesa dybileta për të rritur. Me fjalë të tjera, mund të shi-hni zombi kudo. Zombit vërtet janë kudo, apo jo?

(Washington Post”)

FILMCyanMagentaYellowBlack


1. “The Hunger Games: Catching Fire” me158 milionë dollarë

2. “Thor: The Dark World” me 14,2 milionëdollarë

3. “The Best Man Holiday” me 12,4 milionëdollarë

4. “Delivery Man” 7,9 milionë dollarë5. “Free Birds” me 5,3 milionë dollarë6. “Last Vegas” me 4,3 milionë dollarë7. “Jackass Presents: Bad Grandpah” me3,4 milionë dollarë8. “Gravity” me 3,2 milionë dollarë9. “12 Years a Slave” me 2,8 milionë dollarë10. “Ender’s Game” me 1,9 milionë dollarë

(Movie Yahoo)

Top -

10 fi

lmat

e jav

ës

Rrëfimi për zombit në “THE LAST DAYS ON MARS”

Pika më e fortë efilmit është lokacioni i

tij. Regjisori RuairiRobinson e ka xhiruarfilmin në Jordani dheaty zhvillohet shumi-ca e ngjarjes: peizazhi

ku ai e ka shfaqurMarsin duket i rrezik-shëm, i shkretë dherealisht i frikshëm

“The Last Days on Mars”Regjia: Ruairi RobinsonSkenari: Clive DawsonZhanri: franta-shkencëRolet kryesore: Liev Shreiber, Goran KostiqKohëzgjatja: 98 minutaPremiera: dhjetor, 2013

Bruce Springsteen ka njoftuar se albumi i tiji fundit “High Hopes” (Shpresat e mëdha) dotë dalë në treg me 14 janar por përveç faktit seartisti për herë të parë bën një lajmërim për al-bumet e tij, ka edhe diçka tjetër që e bën tëveçantë këtë album. Ndryshe prej albumevetjerë, në “High Hopes” gjysma e këngëve janëtë dëgjuara më parë, qoftë të regjistruara sikëngë apo në skenë. Tri nga këngët janë bërëtashmë “cover” por që nuk kanë marrë famënnë internet apo në televizionet e ndryshme, tek-sa për nëntë të tjerat ende askush nuk e ka mar-rë “guximin” t’i këndojë krahas origjinalit tëSpringsteen. Këngët si “This Is Your Sword”dhe “Hunter of Invisible Game” janë kompletmisterioze, por në internet mund të gjendenedhe disa versione. Gjashtë prej tyre kanë bërëtashmë shumë bujë.

Adhuruesit e flaktë të Springsteen janështangur kur ai do të hapte koncertin e dytë nëturneun e tij australian gjatë këtij viti mekëngën “High Hopes” që në fakt është një rikri-jim i hitit të njohur të vitit 1987 të Tim Scott McConnell. Ajo ishte incizuar edhe njëherë parakëtij viti nga një bend tjetër por kishte pasur njëperiudhë të errët në tregun e muzikës. TekSpriengsteen këngës ia shton lezetin kitaristiTom Morello duke e bërë shumë origjinale kre-jt këngën. Megjithatë askush nuk kishteparashikuar një bashkëpunim të tillë. Tekkënga “Dream Baby Dream” lidhja e Spring-steen me muzikën thellohen. Në dhjetor të vi-tit 1984, Springsteen kishte folur për “RollingStone” për punk bendin nga New York, “Sui-cide”.

“Është bendi më i mirë që kam dëgjuar ndër-sa kënga e tyre ‘Frankie Suicide’ është këngamë e mirë”, kishte thënë ai. 19 vite më vonë ainderon bendin me performancën e tij akustikenë turneun “Devils and Dust” ndërsa me in-cizimin e fundit, këngën e tyre “Dream BabyDream” e sjell në një mënyrë fantastike dheorigjinale. Po kaq origjinale tingëllon edhe kën-ga “Just Like Fire Would” që është këngë e punk- bendit australian “Saints” e incizuar në vitin1986. Versioni i ri i Spriengsteen edhe në këtë

këngë nuk do të kishte kuptim pa kitaristinMorello, i cili e shoqëron atë edhe tek kënga“American Skin (41 Shots) që është frymëzuarnga vdekja tragjike e imigrantit 23-vjeçar ngaAfrika Amadou Diallo. Policia e New Yorkut ekishte qëlluar atë 41 herë pse ia kishte gjeturnjë revole. Kënga kishte ngjallur reagim tekmasa. Ngjarja kishte ndodhur në fund të vitit1999, por fama e këngës ishte ringjallur përsërinë vitin 2001, kur polici George Zimmermanishte shpallur i pafajshëm ani pse kishte vrarëTrayvon Martin një tjetër emigrant afrikan nëFlorida. Një histori krejt tjetër ka kënga “TheGhost of Tom Joad”.

“Rage Against the Machine” e kishte futurkëngën e Springsteen e incizuar në vitin 1995në albumin e tyre të vitit 2000. Nëntë vjet mëvonë kitaristi i “Rage..” Tom Morelli kishte per-formuar live këngën dhe pikërisht ajo kohëkishte qenë fillimi i bashkëpunimit të tij meSpringsteen. Vitin tjetër ata kishin kënduar sëbashku një version të ri dhe qysh atëherë kën-ga ka pësuar ndryshime të vogla dhe në albu-min e fundit të Sprignsteen ajo vjen e rikrijuarme tone krejtësisht të tjera. “The Wall” ështëkënga e gjashtë dhe e fundit që është publikuarnga këngët e albumit të ri të Springsteen. Kën-ga flet për Memorialin e Veteranëve të Luftësnë Vietnam dhe ishte kënduar për herë të parëpara një audience të vogël në një koncertbamirëse të vitit 2003. Springsteen e kishte kën-duar atë edhe në disa turne të tjerë.

“Titulli dhe ideja për këtë këngë ishin të JoeGruchecky”, ka shkruar Springsteen në një la-jmërimin e tij për albumin “High Hopes’. “Pas-taj kënga u krijuar pasi unë dhe Patti vizituamMemorialin e Vietnamit. Është frymëzuar ngakujtime e mia për Walter Cichon. Walter ishtenjëri prej rockerëve më të mirë së bashku e vël-lanë e tij Ray që drejtonte ‘Motifs’”, ka shp-jeguar Springsteen. Me një laramani të tillë his-torish të këngëve dhe filozofisë së këtyregjashtë këngëve të publikuara zyrtarisht, del sealbumi i ri i Springsteen do të jetë thjesht fan-tastik.

(Rolling Stone Magazine)

MUZIKË



TOP - 10 KËNGËT E JAVËS

1. “Royals”, Lorde2. “The Monster”, Eminem feat. Ri-

hanna3. “Wrecking Ball” Miley Cyrus4. “Counting Stars”, OneRepublic5. “Wake me Up”, Avicii6. “Demons”, Imagine Dragons7. “Roar”, Katy Perry8. “Timber”, Pitbull feat Kesha9. “Hold On, We’re Going Home”,

Drake feat Majid Jordan10. “Let Her Go; Passenger

(Billboard)

TOP - 10 ALBUMET E JAVËS

1. “The Marshall Mathers LP 2”, Em-inem

2. “The Wrong Side Of Heavem AndThe Righteous Side Of Hell: Vol-ume 2” Five Finger Death Punch

3. “NOW 48”, Various Artists4. “Duck The Halls: A Roberston Fam-

ily Christmas”, The Roberstsons5. “The Hunger Games: Catching

Fire”, Soundrtack6. “Baptized”, Daughtry7. “I Am”, Yo Gotti8. “Arttrop”, Lady Gaga9. “Wrapped In Red”, Kelly Clarkson10. “Cities 97 Sampler, Live From

Studio C: Vol 25”, Various Artist

(Billboard)

“Shpresat e mëdha” tëSpringsteen

Me një laramani historish tëkëngëve dhe filozofisë sëgjashtë prej tyre sa janë

dëgjuar deri tani del se albumi iri i Springsteen “High Hopes”

do të jetë thjesht fantastik



ENIGMATIKË



AUTOCyanMagentaYellowBlack

Wagon V është thjesht një veturë me një duk-shmëri dhe hapësirë më të mirë sepse kadhomë për ski uji, snowboard, motoçikletëmalore, dhe shumë të tjera në saje të tavanit.

Natyra e papritur e një kamionçine Super-charged V8, me 556 kuaj fuqi dhe me 6.2-litrame një shpejtësi të lartë sa një Porsche 911është vërtetë një mundësi e shkëlqyer.

Ka një profil dramatik si asnjë tjetër në rrugë,gjë të cilën vetëm pak vetura e gëzojnë.

Marrë në përgjithësi, CTS është një dizajninteresant amerikan dhe asnjë prodhuesevropian apo aziatik nuk do të guxojë të bëjëapo prodhojë një makinë që ngjan me të.

V-ekskluzive karakterizohet me standardinWagon CTS Sport, i cili kufizohet me 48.26

centimetra, 22.86 centimetra i gjere përparadhe 24.13 centimetra në pjesën e pasme.

Standardi i profilit të gomave verore janëMichelin Pilot Sport PS2s, me 255/40ZR19para dhe 265/35ZR19 të pasme, ndërsa diza-jni për ajrosjen e gomave është bërë për t’udukur më bukur.

Praktikisht, vendet e pasme të Wagon SportCTS nuk janë të

mëdha. Ato nuk janë rritur ndonjëherë,pra hapësira e ulëseve

është shumë më e ngjashme me serinë eBMW serine 3, sesa me serinë 5.

Nga ana praktike, kjo veturë krenohet përnjë kapacitet maksimal me ngarkesë

prej 53,4 metra kub, 25 prej të cilave janë

prapa, apo në rreshtin e ulëseve të pasme. Hapësira është e madhe në krahasim me një

sedan konvencional, por nuk sfidon seri-ozisht në mes të madhësisë së SUV-ve dheCUV-ve. Megjithatë, disa kompromise janëbërë me vlerë.

Sa i përket ndërruesit të shpejtësive manu-al, reagimet lineare janë shumë më të lehtadhe më të drejtpërdrejta për t’u kontrolluar.

Dritat e para jane të kombinuar shumëmirë me maskat që Cadillac ta ketë identitetine vet vizual, derisa pjesa e pasme e rritë per-formancën për shpejtësinë maksimale, dhe ebën automobilin Cadillac një ndër automjetetmë sportive Wagon.


Cadillac CTS V

AUTO


Peugeot Onyx (koncept)

Kjo sajë futuristike e galëve nga ferri, koncepti Onyx është përgjig-ja e Pezhosë në pyetjen “Çfarë do të ndodhte nëse francezët do tëçmendeshin me fibër karboni, materiale të qëndrueshme, një motortë çmendur dhe të fuqishëm hibrid dizel, dhe bakër?”

Në të vërtetë, nga shasia e vet e jashtme e deri në brendësi të saj,Onyx është i stërmbushur me gjëra inovative dhe interesante.Parafango dhe dyert e përparme janë të mbuluara me një shtresë tëvetme të bakrit, të punuar në dorë nga mjeshtri artizanal, ndërsa pje-sa tjetër e paneleve janë mbështjellë me fibër karboni dhe ngjyrë tëzezë mat.

Dritaret dhe paneli i çatisë janë formësuar nga copa të mëdha tëakrilit të lehtë duke ofruar pamje të papenguar të pjesës së brendshmedhe të jashtme të automobilit.

Shtylla kryesore është e lidhur me shtyllën motorikeNjë strukturë me fibra karboni shërben si një shtyllë kryesore e Onyx-it për të cilën thuhet se përbëhet nga 12 pjesë individuale dhe i gjithëautomobili peshon 1100 kg. Motori i montuar lidhet direkt me kornizëne karbonit; ky motor prej 3.7 l dizel V-8 thuhet që prodhon 600 kuajfuqi, dhe përshpejton një kuti shpejtësish me 6 ingarazhe sekuenciale.Bateritë me litium-jon ruajnë energji të frenimit dhe pastaj e dërgo-jnë atë në një motor elektrik për një fuqizim prej 80 kuaj fuqi.


(Përgatiti: Albert Muçaj)

Për shumicën prej nesh, kompjuterët dhetelefonat celularë e kanë lehtësuar një pjesë tëmadhe të jetës, por me këtë nuk do të pajto-heshin ata të cilët pikërisht për shkak të disapajisjeve teknologjike kanë përjetuar lëndime.Lëndimet e tilla të lidhura me pajisjet elek-tronike, të cilat mund të jenë shumë tëndryshme - nga dhimbjet në qafë dhe shpat-ull e deri tek aksidentet fatale, paraqesinanën negative të përdorimit të pajisjeve të cilatjanë përndryshe shumë të dobishme dhe tënevojshme. Disa prej tyre zhvillohen mekalimin e kohës dhe kërkojnë përsëritje tëgjatë, ndërsa të tjerave u duhet vetëm njësekondë.

Rastet e lëndimeve të tilla janë në rritje tëvazhdueshme, ndërsa hulumtimi i publikuarnë vitin 2009 në revistën “American Journal ofPreventive Medicine”, tregoi se numri ilëndimeve të shkaktuara nga përdorimi ikompjuterëve në Shtetet e Bashkuara ështërritur me shpejtësi, ndërsa më së shumti janëprekur fëmijët e vegjël.

Hulumtuesit të cilët e kanë studiuar këtëçështje kanë shënuar raste të ndryshme dhe in-teresante, por edhe serioze, ndërsa në vijim dotë përshkruhen nëntë lëndimet e shkaktuaranga pajisjet që i përdorim çdo ditë.

1. Goditja e rrufesë

Goditja e rrufesë mund të ketë pasoja të mëd-ha negative, veçanërisht në qoftë se në atë çaste kemi në dorë ndonjë pajisje elektrike.

Në një incident të tillë, një vajzë pesëm-bëdhjetë vjeçare në Londër është goditurnga rrufeja, derisa po fliste me telefon në park.Kjo në trupin e saj shkaktoi sulm në zemër,dhe pasi që kaloi nëpër reanimacion, u kon-statua se për shkak të dëmtimit të veshit tëshkaktuar nga rrufeja, kishte humbur dëgjimine saj në anën e kokës në të cilin e mbante celu-larin.

Siç shpjegohet nga mjekët që e trajtuan këtëvajzë, në çastin kur rrufeja e godet njeriun, en-ergjia elektrike për shkak të të ashtuquajturit“flashover”, ose rezistencës së lartë elektriketë lëkurës sonë, zakonisht kalon përmeslëkurës pa hyrë në trup. Megjithatë, në qoftëse në një situatë të tillë në sipërfaqe të lëkurëse mbajmë ndonjë objekt metalik, kjo ezvogëlon rezistencën dhe mund të rezultojë nëlëndime të brendshme serioze.

2. Hidradeniti i pëllëmbës i shkaktuar nga luajtja me PlayStation

Kjo sëmundje e zbuluar rishtazi mund tëshkaktohet nga mbajtja e gjatë dhe eshtrëngueshme e konsolës. Hidradeniti i pël-lëmbës, gjithashtu quhet edhe skuqja ePlayStation, u diagnostikua për herë të parë teknjë dymbëdhjetëvjeçare në Zvicër, e cila filloitë vërente dëmtime të dhimbshme vetëm nëpëllëmbët e saj, pra, askund tjetër në trup. Pasekzaminimit të mjekut, u zbulua se vajzapara shfaqjes së dëmtimit rregullisht luante lo-jëra në PlayStation për disa orë në ditë.

Vincent Piguet dhe kolegët e tij në Univer-sitetin e Gjenevës shpjeguan se si shtrëngimii fortë dhe i vazhdueshëm i pëllëmbëve sëbashku me shtypjen e butonave mund tëshkaktojë lëndime të vogla por të vazh-dueshme në sipërfaqen e pëllëmbës, ndërsakonstatimet e tyre i publikuan në vitin 2009 nërevistën “British Journal of Dermatology”.

Një zëdhënës i degës së Sony në Evropë embrojti produktin dhe tha se ky rast përfshintevetëm një person, ndërsa qindra milionanjerëz e përdorin PlayStation pa pasoja të tilla.Ai shtoi se përkundër kësaj, mund të ketë pa-soja për ata të cilët nuk i ndjekin këshillat dheudhëzimet mbi përdorimin të cilat mund tëgjenden në manualin e tyre

3. Ekranet televizive dhesulmet fotosensitive

Ashtu siç thuhet në paralajmërimet të cilat nëekran mund t’i shohin të gjithë personat të cilëtkanë luajtur lojëra kompjuterike, një përqind-je e vogël e njerëzve mund të përjetojnësulme epileptike apo humbje të vetëdijes kurshikojnë modele të caktuara të dritës në ekranteleviziv apo ekran të kompjuterit.

Përafërsisht një në njënjëqind persona kanëepilepsi, ndërsa 3-5% e njerëzve me këtë

gjendje ka formën fotosensitive të sëmundjes.Tani për tani mbetet e panjohur se çfarë eshkakton epilepsinë, por besohet se lidhjetanormale në tru ose mosbalancimet e kimikat-eve të trurit, të nevojshme për të dërguar sin-jale, e luajnë një rol të caktuar.

Për fat të keq, nuk ka shërim plotësisht efek-tiv për shumë lloje të epilepsisë, ndërsa njerëz-it të cilët e kanë tipin fotosensitiv do të duhejtë shmangin çfarëdo modeli të dritës sëpërsëritur apo titrimin e dritës, sepse stimujte tillë mund t’i shkaktojnë sulmet.

Këto modele vizuale, përveç se në videolo-jra dhe në televizor, mund të gjenden edhe nëvende të tjera, si sistemet vizuale të alarmit nëautoambulanca dhe ndriçimet në klubet enatës, edhe pse këta stimuj janë më pak tërrezikshëm.

4. Lëndimet e shkaktuara nga BlackBerry dhe iPad

Kur njerëzit i përdorin pëllëmbët dhe duart etyre në lëvizje të caktuara të përsëritura, të cilatshpesh mund të vërehen gjatë përdorimit tëBlackBerryt ose iPadit, me kalimin e kohësmund t’i lëndojnë muskujt, tetivat dhe nervate tyre, ndërsa rezultat i kësaj mund të jenëlëndimet e dhimbshme të quajtura nëpërgjithësi lëndime për shkak të tendosjeve tëpërsëritura (Eng. repetitive strain injuries,RSI).

Një nga llojet më të vështira të këtij lëndimiështë sindromi i tunelit karpal, në të cilin kashumë presion mbi nervin i cili ndodhet bren-da kyçit të dorës. Simptomat e këtij sindromipërfshijnë dhimbje, pandjeshmëri dhe dëmemuskulore në dorë dhe gishta, ndërsa njerëz-it me formën e rëndë të sindromit duhet t'i nën-shtrohen operacionit për ta zgjidhur këtëproblem të bezdisshëm.

Gishti i “lakuar apo shkrepës” (Eng. triggerfinger) është një tjetër gjendje e shkaktuar ngatendosjet e përsëritura të dorës, dhe në këtë së-mundje, tetivat e dorës inflamohen me ç’rastgishti mbetet i palëvizshëm në pozitë të lakuar.

Disa njerëz me gjendje të ngjashme zhvil-lojnë ënjtje nën lëkurë, të quajtura cista gan-glionike. Tendosje të këtilla zakonisht shfaqennë majë të nyjeve, dhe mund të zgjidhen meoperacion ose thjesht të lihen të kalojnë vetë.

5. Shikimi kompjuterikNjerëzit të cilët e përdorin kompjuterin për mëshumë se dy orë në ditë mund të zhvillojnë njëgjendje që quhet sindroma e shikimit kom-

TECH / SHKENCËCyanMagentaYellowBlack

Nëntë mënyra si mund t’ju


TECH / SHKENCË



lëndojnë pajisjet teknologjike

pjuterik (Eng. computer vision syndrome,CVS). Kjo gjendje i referohet një grupi te prob-lemeve me sy, ndërsa është rezultat i përdorimittë tepruar të kompjuterit. Njerëzit shpeshndiejnë lodhje të syve, dhimbje koke, pamje tëpaqartë dhe thatësirë në sy.

Edhe pse kjo gjendje është kryesisht afat-shkurtër, ajo mund të jetë shumë e bezdisshme,sidomos në qoftë se ndodh çdo ditë. Shikimikompjuterik shkaktohet nga kërkesat e rritu-ra për sytë në një situatë të shikimit në ekran.Në këtë rast, sytë duhet të punojnë më shumëse zakonisht, ndërsa distanca në mes të syvedhe ekranit është shpesh shumë më e vogëlsesa distanca e syve dhe objekteve në situatanormale.

Shoqata Optometrike Amerikane ka njoftuarse sindroma ndikon në 70 për qind të njerëzvetë cilët në kompjuterët e tyre punojnë të pak-tën dy orë në ditë.

Mjekët rekomandojnë që njerëzit të mbro-hen nga sindroma duke e vendosur ekranin tëpaktën dhjetë cm nën nivelin e syve dhe të pak-tën 50 cm larg. Gjithashtu, mbrojtjet endryshme për ekrane dhe ndriçimi i përsh-tatshëm mund të ndihmojnë në parandalimine kësaj sindrome.

6. Vdekja e shkaktuar nga mbushësit fals

Edhe pse duken mjaft të thjeshtë, pjesa ebrendshme e adapterit elektrik është shumë ekomplikuar. Përkundër kësaj, profesionistëtkanë dëshmuar se shumica e këtyre dhe pa-jisjeve të ngjashme mund të riprodhohen menjë inxhinieri prapakthyese dhe të shiten menjë kosto shumë më të ulët. Dhe derisa shu-

mica e mbushësve të prodhuar në këtë mënyrëështë e sigurt për t'u përdorur, ka raporte tënjerëzve të cilët kanë pësuar shok elektrik tëshkaktuar nga funksionimi i dobët i mbushësvetë falsifikuar.

Sipas raporteve të mediave, në një rast, njëgrua nga Kina vdiq nga shoku elektrik, kur ajoe përdori telefonin e saj i cili ishte i kyçur nënjë nga mbushësit e tillë fals.

Edhe pse pajisjet e prodhuara në këtëmënyrë janë më të lira se sa origjinalet, ështëe mundur që pikërisht për shkak të reduktimittë kostove të prodhimit ato nuk i përmbushintë gjitha masat e sigurisë si tek prodhimi imbushësve të vërtetë.

7. Tinitusi

Disa studime kanë konfirmuar se njerëzit qëpërdorin telefonin e tyre celular për një kohëtë gjatë kanë një rrezik të lartë të zhvillimit tëpërhershëm të tringëllimës apo zukatjes nëvesh, një gjendje e njohur me emrin tinitus.

Në një studim të tillë të publikuar në vitin2010 në revistën “Occupational and Environ-mental Medicine”, hulumtuesit kanë studiuarnjë grup prej disa qindra njerëzve në aspektetë ndryshme të përdorimit të telefonit celular.Ajo që ata gjetën ishte se njerëzit të cilët për-dornin telefon celular në mënyrë intensive përmë shumë se katër vjet kishin më shumë të ng-jarë të zhvillojnë këtë gjendje.

Megjithatë, disa studime të mëparshmenuk e kanë gjetur këtë lidhje. Një studim zbu-loi se njerëzit të cilët besojnë se janë të nd-jeshëm ndaj fushave elektromagnetike kanëmë shumë gjasa të preken nga tinitusi, ndër-sa kohëzgjatja e përdorimit të telefonit nukishte e rëndësishme.

Personat me tinitus dëgjojnë tinguj të dobëttë cilat shfaqen pa ekzistimin e tingullit aktu-al, të jashtëm. Ende nuk dihet saktësisht seçfarë i shkakton këta tinguj, ndërsa trajtimi ikësaj gjendjeje është shumë i vështirë.

Sipas studimeve epidemiologjike, përafër-sisht 10 deri në 20 për qind e njerëzve përje-tojnë një shkallë të tinitusit.

Derisa shumë prej tyre mësojnë t’i injorojëtingujt, përafërsisht një në njëqind persona për-jeton ndonjë formë të rëndë të kësaj gjendje-je e cila ndikon dukshëm në performancën eaktiviteteve të përditshme.

8. Vdekja e heshtur

Edhe pse kufjet janë shpesh shpëtimi i vetëmnga zhurma rreth nesh, ato mund të shkak-tojnë lëndime serioze. Studimet kanë treguarse numri i aksidenteve që përfshijnë këmbë-sorët me kufje është në rritje.

Sipas disa hulumtimeve të viteve të fundit,rreth 70 për qind e aksidenteve të tilla për-funduan me vdekjen e këmbësorëve, ndërsashumica e viktimave ishin meshkuj dhe kishinmë pak se 30 vjet.

Më shumë se gjysma e aksidenteve janëshkaktuar nga trenat, ndërsa rreth një e tretae automjeteve kishte paralajmëruar këmbë-sorët me ndonjë formë të audio sinjalit paramomentit të goditjes.

9. Nintendinitis dhe Wiiitis

Shumë ortopedë tashmë janë mësuar të shohinlëndime të ndryshme të shkaktuara nga lua-jtja e lojërave në Nintendo Wii.

Derisa përfshirja fizike gjatë lojës në Nin-tendo Wii mund të jetë një zëvendësim ishëndetshëm për stërvitje, ajo gjithashtu mundtë shkaktojë lëndime të ndryshme sportive.

Disa lëndime që janë raportuar tek njerëz-it të cilët kanë luajtur lojëra Wii përfshijnëlëndime të kokës, përdredhje të supeve dhefrakturë të kockave.

Mjekët kanë filluar t’i quajnë këto lëndime"Wiitis" dhe "Nintendinitis".

SH’NETACyanMagentaYellowBlack


Pse meshkujt kanë hundëmë të madhe se femrat

Meshkujt mund të kenë hundë më të madhe se femrat, sepse ata nëpërgjithësi kanë më shumë muskuj, të cilët kërkojnë hundë më të mad-he për të thithur më shumë oksigjen, thonë hulumtuesit.

Këto rezultate mund të hedhin dritë mbi misteret e evolucionit të njeri-ut, si: pse Neandertalët kishin hundë të mëdha, shtojnë shkencëtarët.

Njerëzit modernë kanë hundë më të vogla se njerëzit e lashtë, dukepërfshirë Neandertalët, kushërinjtë më të afërt të njerëzve modernë.Shkencëtarët kanë sugjeruar se madhësia e hundës së njeriut është e lid-hur me faktin se sa oksigjen i nevojitet trupit të një personi - skeletet enjerëzve të lashtë sugjerojnë se ata kishin përmasa më të mëdha të trupitse njerëzit modernë, dhe si rezultat kishin nevojë për hundë më të mad-he për t’i ndihmuar ata në furnizimin me sasi më të mëdha të oksigjenitpër të cilat këta trupa do të kishin nevojë. Megjithatë, për shkak se skeletetfosile të njerëzve të lashtë janë shpesh të fragmentuara dhe jo komplete,studiuesit nuk mundën të konfirmonin nëse madhësia e hundës ishte elidhur me masën trupore.

Kërkimi i mëparshëm i një game të gjerë të njerëzve modernë në niv-el global, gjithashtu zbuloi se meshkujt në përgjithësi kanë vrima më tëmëdha të hundëve se femrat dhe rrugë të frymëmarrjes pas hundës,gjithashtu. Përveç kësaj, meshkujt konsumojnë më shumë oksigjen gjatëfrymëmarrjes përmes hundës sesa femrat. Megjithatë, kjo nuk ka kon-firmuar se dallimet në madhësi të hundës janë për shkak të asaj se sashumë oksigjen u nevojitet njerëzve - ndoshta madhësia e hundës ishtee lidhur me ndonjë funksion tjetër, apo me asnjë funksion.

Për të ndihmuar në përgjigjen e këtyre pyetjeve në lidhje me madhësinëe hundës, studiuesit analizuan se kur fillon madhësia e hundës të ndrysho-jë tek gjinitë. Ata u përqendruan në 18 femra dhe 20 meshkuj vullnetarë,të gjithë me origjinë evropiane, duke u mbështetur në pothuajse 300 pikëtë të dhënave nga rrezet X dhe ekzaminime të tjera fizike të grumbul-luara prej tyre nga mosha 3 e deri në më shumë se 20 vjet nga Iowa Fa-cial Growth Study.

Studiuesit zbuluan se meshkujt dhe femrat kishin madhësi të ngjashmetë hundëve, kur ata ishin të rinj. Megjithatë, hundët e meshkujve zakonishtfillojnë të bëhen më të mëdha se hundët e femrave gjatë adoleshencës,që përkon me faktin se meshkujt në përgjithësi konsumojnë më shumëoksigjen dhe energji se femrat gjatë pubertetit. Hundët e meshkujve qëishin ekzaminuar ishin rreth 10 për qind më të mëdha se hundët e fem-rave në mesatare.

"Ndërkohë që madhësia e trupit rritet tek meshkujt dhe femrat gjatërritjes, meshkujt shfaqin një rritje disproporcionale në madhësinë ehundës," tha autori kryesor i studimit Nathan Holton, antropolog i bi-ologjisë në Universitetin e Iowa. "Kjo e ndjek të njëjtin model si variab-lat energjike të tilla si konsumi i oksigjenit."

Meshkujt në mënyrë tipike fitojnë më shumë muskuj gjatë adolesh-encës sesa femrat, gjë që kërkon më shumë energji dhe oksigjen. Gjet-ja se hundët e meshkujve mund të bëhen më të mëdha gjatë adolesh-

encës gjithashtu sugjeron se madhësia e hundës është e lidhur me kon-sumimin e oksigjenit. Shkencëtarët i detajuan gjetjet e tyre në “Ameri-can Journal of Physical Anthropology”. Këto rezultate mund të japin njo-huri mbi evolucionin e njeriut.

"Hundët e mëdha në grupet si Neandertalët mund të kufizohen si tëmëdha, sepse ato kishin masë më të madhe dhe për këtë arsyekërkonin më shumë oksigjen," theksoi Holton për LiveScience. "Me re-duktimin e masës trupore të parë në njerëzit modern, këto kufizime dotë hiqen dhe hundët do të reduktohen në madhësi."

Studiuesit pranojnë se hulumtimet e tyre ishin të kufizuara në më pakse 40 vetë, të gjithë me origjinë evropiane, gjë që mund ta ngrejë pyet-jen lidhur me faktin nëse këto rezultate vlejnë apo jo në përgjithësi përtë gjithë meshkujt dhe femrat. Megjithatë, fakti që gjetjet e fundit sug-jerojnë se meshkujt në përgjithësi kanë hundë më të madhe se femratnë nivel global sugjeron se ky hulumtim mund të konsiderohet si i vërtetëpër të gjithë njerëzit në përgjithësi.

SH’NETA


Një njeri është prekur nga një alergji e çu-ditshme ndaj të ftohtit që do të thotë se edhenjë fije e vetme dëbore mund ta vrasë atë.

Lëkura e Bernard Ward shpërthen në ur-tikarie, në qoftë se ai vjen në kontakt me çdogjë të ftohtë - nga një flok dëbore e deri në njëshishe birre të ftohtë.

Dhe reaksionet mund të jenë aq të rënda saqë ai mund të kalojë në shok anafilaktik po-tencialisht fatal. Mjekët besojnë se z. Ward kazhvilluar një çrregullim pasi që kishte qën-druar në një stacion autobusi në temperatu-ra prej - 10C në Skoci, vitin e kaluar.

Punëtori i shitjeve me pakicë tani duhet tëmbështillet në të ngrohtë edhe brenda - dhenuk guxon të dalë jashtë në një mot të ftohtë.

Edhe palestra nuk vjen në shprehje – sepseajri i kondicionuar mund të shkaktojë ndon-jë reagim vdekjeprurës.

Z. Ward, nga Derry në Irlandën e Veriut,thotë: "I tmerrohem ardhjes së dimrit - e di qëshumicës së njerëzve nuk u pëlqen i ftohti, porpër mua ai mund të jetë vdekjeprurës.

"Kjo më kushton një pasuri të tërë në fatu-rat e ngrohjes dhe rrobat e trasha, por nukkam zgjidhje tjetër.

"Që kur ka filluar alergjia, ajo e ka ndryshuartërësisht jetën time. Një dalje e thjeshtë embrëmjes me shokët e mi në pab nuk disku-tohet fare”.

Ai së pari i ka vërejtur disa përkeqësime ndajtë ftohtit, derisa po udhëtonte për në Belfast,në dimër të vitit 2011. "Sa herë që e prisja au-tobusin, duart e mia fillonin të kruheshin dhetë digjnin shumë, sikur t’i kisha futur nëhithra”, tha ai. ‘Nuk mendova asgjë për këtëdhe vazhdova me gjërat duke shpresuar se dotë kalonte. "Mjeku im tha se sigurisht ishtendonjë reagim ndaj pluhurit për pastrim, osediçka që kisha ngrënë, por në shkurt të vitit2012, isha në një kurs trejavor në Skoci.

"Në mbrëmjen time të parë atje, ishte rreth-10 gradë, dhe unë po e prisja autobusin që tëmë kthente në hotel. Nuk kisha doreza dhe pombaja çanta. "Pas disa minutash gishtat dhe

duart e mia filluan të trashen aq shumë sa qënuk mund t’i lakoja. "Fytyra ime gjithashtudigjte dhe kruhej ndërkohë që unë gulçoja.Hyra në dhomën e hotelit, pasi që i ndërrovarrobat në diçka më të ngrohtë, i vërejta kof-shët e mia që ishin ënjtur dhe ishin mbuluarnë flluska të mëdha".

Ishte kjo koha kur mjekët e diagnostikuanatë me një alergji të rëndë ndaj të ftohtit.

"Në atë kohë, punoja në një dyqan shitjeshme pakicë, kondicioneri ishte i kyçur për afronjë orë dhe unë thjesht nuk ndihesha mirë dhenuk mund ta kuptoja se pse ndihesha kështu”,shtoi Ward. "Më kujtohet ndjenja se do të ali-vanosesha dhe edhe kisha rrahje shumë tëpakëndshme të zemrës.

"Dola në pjesën e pasme që të ulesha për pakdhe e vura re se duart ishin të mbuluara në ur-tikarie. "E përfundova punën, mora antihist-aminë dhe shkova në shtëpi. Pas kësaj u refer-

ova për tek specialisti.” Një specialist spitalikonfirmoi se Bernardi vuante nga urtikarieanga të ftohtit - një lloj alergjie që e shkaktontrupin të reagojë keq jo vetëm nga prekja e tëftohtit, por edhe nga rëniet e papritura të tem-peraturës.

Aktualisht nuk ka ilaç për urtikarien nga tëftohtit, por ajo mund të menaxhohet nëpërmjetpërdorimit të antihistamineve dhe mbajtjes sëtemperaturës sa më të ngrohtë.

Ai tha: "Fillimisht kjo më frikësoi shumë.Nuk mund të kuptoja se çfarë po ndodhte memua dhe vazhdimisht mendoja se do të largo-hej së shpejti. "Gradualisht u ndala së bërigjërat e përditshme si palestra, meqë kondi-cioneri ndikonte në mua. Nuk mund të luajamë futboll, meqë loja jashtë më shkaktontereaksione të këqija dhe shoqërimi u bë njëmakth i vërtetë.

Pirja e pijeve të ftohta më krijonte ënjtje fytidhe madje edhe mbajtja e një kriklle të birrëssë ftohtë në mbrëmje më shkaktonte ënjtjedore. Duhet të vesh sasi qesharake të rrobavenë dimër dhe është e vështirë t’i mbuloj sh-penzimet e transportit, shpenzimet e veshjevedhe faturat e karburantit."

Edhe pse gjendja e tij ka pasur një ndikimtë madh në jetën e tij dhe për të afërmit e tij,Bernardi thotë se ai ka mbështetje të mah-nitshme nga familja e tij, duke përfshirë të fe-juarën e tij Mairead e cila shpreson që ata tëmartohen vitin e ardhshëm.

"E fejuara ime ka qenë e shkëlqyeshme. Ajoështë përshtatur vërtet mirë me gjendjentime dhe më jep mbështetje çdo ditë. Në fil-lim, gjërat ishin të vështira dhe ato ende janëmeqë nuk mund të bëjmë më gjëra në natyrësi shëtitjet.

Daljet e mbrëmjes nuk janë diçka e lehtë,sepse duhet të planifikojmë paraprakisht dheduhet të na marrë taksia më herët që të mosqëndrojmë në radhë për taksi gjatë natës.

Duhej një kohë që njerëzit të kuptojnërëndësinë e saj dhe njerëzit ende harrojnëndonjëherë dhe më kërkojnë të bëj gjëra tëcilat unë thjesht nuk mund t’i bëj më."

Alergjia nga të ftohtët iarrezikon jetën




HOROSKOPI

Rezistoni dëshirës për të gjykuar dikë që ka bes-ime të ndryshme nga tuajat. Vetëm pse nukndani të njëjtat filozofi nuk do të thotë që ju dyjeni të papajtueshëm. Në fakt, ju të dy mund tëjeni bashkëpunëtorë të shkëlqyer, sepse seciliprej jush i sheh gjërat tjera që tjetri nuk i merrparasysh. Lërini anash pritjet tuaja dhe bëhu-ni pak më të hapur. Sa më shpejt që kolegu juaje sheh që po i lini anash këto gjëra, do të vijëpër të ndihmuar. Ky do të jetë fillimi i njëmiqësie të bukur.

Nëse do të bëni një gjest të rëndomtë mirësie,mos prisni asgjë në këmbim. Fokusohuni në sh-prehjen e anës bujare të natyrës suaj. Duke uapasqyruar pritjet tuaja të tjerëve, ju do të gëzonijetë shumë më të mirë. Paratë nga njëtrashëgimia ose vendim ligjor do të bëhen tëdisponueshme, dhe do t’ua lehtësojnë frikëntuaj financiare. Mos e bëni të madhe këtë punëpse një i afërm oportunist do të kërkojë hua.Është më mirë t’i vini këto para në një llogarikursimi afatgjatë.

Shfaqja e talentit tuaj është mënyra më e mirëpër të tërhequr dashurinë. Njerëzit janë të im-presionuar se sa shumë punoni për të arriturpërsosmërinë. Nëse jeni shkrimtar, mësues, osemenaxher, është e parëndësishme. Gjëja më erëndësishme është që ju jeni në mesin e per-sonave më të talentuar në organizatën tuaj.Nëse jeni tashmë në një marrëdhënie, bëni njëdhuratë të veçantë të dashurit tuaj. Bëni njëdhuratë me duart tuaja, ndonjë vepër të veçan-të të artit që do të çmohet për vite me radhë.

Jeni një nga personat më të njohur në rreth, falëqëndrimin tuaj pozitiv. Ju keni mundësinë errallë për të përqafuar pika të tjera të forta dhetë minimizoni dobësitë e tjerëve. Si rezultat ikësaj, miqtë dhe familja janë të etur për tëparaqitur performancën e tyre më të mirë parajush. Kryesimi i një projekti grupor do tërezultojë në një sukses të madh. Përfitoni ngamundësia për të organizuar një festë ose të për-fundoni një punë të rëndësishme. Ekipi juaj be-son se ju do të merrni vendimet më të mira.

Ndonjëherë duhet të bëni zhurmë për t’u vënëre. Nuk keni frikë të krijoni një dramë tëvogël, por të tjerët janë të zënë ngushtë ngaveprimet tuaja. Çfarë ata nuk e kuptojnë ështëse kurrë nuk do të përdorni ndikimin tuaj përqëllime dashakeqe. Ju nuk jeni tipi që urd-hëroni një kamerier. Edhe pse ju kërkoni shër-bime të mëdha, ju gjithmonë i shpërbleni tëtjerët. Ngjashëm, në qoftë se ju merrni shër-bim të dobët të konsumatorëve, do të shkru-ani një ankesë dhe kërkoni dëmshpërblimin.

Është koha për të vënë në veprim një plan,edhe në qoftë se nuk i keni të gjitha detajet.Vazhdimisht ngatërroheni me këtë konceptdhe do të krijoni një rival. Përveç kësaj, jenishumë kërkues dhe nuk do të jeni të kënaqurme punën tuaj derisa ajo të pranohet gjerë-sisht. Le të jetë kjo një periudhë provuese përçdo gjë që jeni duke zhvilluar. Shumë shpejt,ekspertët do t’ju japin ndihmën që ju duhet qëtë keni sukses.

Kujdes se mos i jepni fuqi dikujt që është prob-lematik. Jeni të prirë për të ruajtur paqen, porduhet të keni kujdes në këtë proces. Nësedikush fillon të ngacmojë anëtarët më tërrezikuar të ekipit, ju duhet të viheni në mbro-jtjen e tyre. Ekspozoni sjelljen e tyre ndaj fuqive,edhe nëse ka rrezik të bëhet jopopullore. Do tëhabiteni se sa mirënjohës do të jetë shefi juajqë e keni sjellë situatën në vëmendjen e tyre.

Ju keni vullnet dhe vitalitet të madh, që mundtë jenë intimidues. Mos u habitni nëse do të kenitelashe me një koleg. Do t’ju duhet të miratoninjë qëndrim të butë për të shtyrë përpara këtëmarrëdhënie. Në të kaluarën, ju mund të kenirezistuar për një rrugë të tillë. Ktheni një faqetë re. Duke e bërë veten më të arritshëm ndajtë tjerëve, ju do të gëzoni marrëdhënie të mirëpersonale dhe profesionale. Kurrë nuk do tëhumbni aftësinë tuaj për të trembur rivalët, porështë koha për të mësuar se si të kontrollonifaktorin frikë.

Entuziazmi juaj për jetën është shumë i madh.Angazhimi në një sfidë të re do të sjellë vezul-lim në sytë tuaj. Nëse shefi juaj do t’ju japë njëseri të re të përgjegjësive, kjo do t'u kompen-sohet në përputhje me rrethanat. Ju mund tëbini dakord për një periudhë prove. Kërkonirritje page në qoftë se keni arritur sukses të cak-tuar të matshëm nga një datë e caktuar. Nukka asnjë arsye pse duhet të sakrifikoheni përshefin tuaj. Ju keni shumë mënyra për të kë-naqur kuriozitetin tuaj jashtë punës.

Miqtë e dinë se ata kanë një mbështetësbesnik si ju. Kurrë nuk do të lini një marrëd-hënie vetëm për shkak se partneri juaj kavështirësi personale apo profesionale. Në vendtë kësaj, ju do të bëni gjithçka për ta ndihmuaratë. Mos u ndjeni në siklet kur dikush ju jep njëshenjë të mirënjohjes së tyre. Ju urreni të veço-heni për vëmendje të veçantë, por nganjëherëkjo është mënyra e vetme që kanë njerëzit përt’ju falënderuar.

Jeni të vendosur gjithmonë për të mësuar, pamarrë parasysh çfarë është situata. Nëse ju jeniduke lexuar një libër “Si të...” ose duke marrëmësime, ju do të keni kënaqësi të thellë për tëstimuluar intelektin tuaj. Subjekti nuk duhet tëjetë i lidhur me punën tuaj. Në fakt, ju do të keninjë kohë shumë më të mirë për nisjen e një hobiqë s’e keni bërë përpara. Sa më shumë që mer-reni me inteligjencën tuaj, aq më të lumtur dotë ndiheni. Ju jeni shumë të zgjuar për të hum-bur kohën tuaj në rutina.

Mos merrni qasje mbrojtëse në lidhje mekëndvështrimin tuaj unik për jetën. Keni qenëgjithmonë në gjendje për të parë shumë nuancatë grisë. Ky është një bekim dhe jo mallkim.Disa njerëz mendojnë se besimet tuaja janënaive dhe do të ju kritikojnë. Në vend se të sh-pjegoni qëndrimin tuaj, vetëm buzëqeshni. Jetajuaj është tepër e pasur për shkak të aftësisësuaj për përzierje me njerëz nga përkatësitë endryshme. Kjo është për shkak të mendjen-gushtëve të cilët nuk kanë asnjë interes për tëpasur përvoja të reja.

DASHI 21.03 � 20.04 DEMI 21.04 � 21.05 BINJAKËT 22.05 � 21.06

PESHORJA 24.09 � 23.10 AKREPI 24.10 – 22.11 SHIGJETARI 23.11 – 21.12

BRICJAPI 22.12 � 20.01 UJORI 21.01 � 19.02 PESHQIT 20.02 �20.03

GAFORRJA 22.06 � 23.07 LUANI 24.07 � 23.08 VIRGJËRESHA 24.08 � 23.09

ENIGMATIKË



ESTETIKËCyanMagentaYellowBlack

Prej rasteve më speciale e deri tek përdit-shmëria, dorëzat janë ndër aksesorët më tëpërdorur. Duke qenë se prodhohen ngapothuajse të gjitha llojet e materialeve, atopreferohen nga të dyja gjinitë. Megjithatë rolii tyre primar që kanë, për t’i mbrojtur duartnga të ftohtit, më nuk është arsyeja e vetmepse vishen ato. Sidomos femrat janë ato që ibëjnë pjesë të stilit të veshjes.

Qefsere Ramadani, pronare e dyqanit “Italy

shop”, që ndër të tjera merret edhe me shit-jen e dorëzave, ka bërë të ditur se ky lloj ak-sesori preferohet në të gjitha stinët.

Ajo ka treguar se dorëzat janë po ashtundër aksesorët që më së tepërmi blihen përt’u dhuruar në raste festash, ditëlindjesh epërvjetorësh. “Krahas kuletës e rripit, janëdorëzat ato që preferohen më së shumti ngatë gjitha moshat për t’i dhuruar në raste fes-tash. Sidomos gjatë festave të fundvitit janëshndërruar në simbol të dhuratave”, kathënë ajo.

Ramadani ka pohuar se dorëzat e kuqe të

kombinuara me leshra apo fije të sintetikessë bardhë kërkohen më së tepërmi në fund-vit. “Çdo dizajn i dorëzave që ka të bëjë mebabadimrin, fjollat e borës, stolitë e Vitit të Rijanë shumë të kërkuara tash në dhjetor”, kathënë ajo. Ndërkaq sa u përket materialeve,dorëzat e lëkurës thotë se mbeten më tëpreferuarat. Por klientët, sipas saj, janë të ori-entuar edhe nga materialet sintetike, plishi,e leshi. Dorëzat jo lëkurë thotë se zakonishtshiten në kuadër të seteve të aksesorëve tëcilat përmbajnë edhe kapuçin dhe shallin.

Duke qenë se hyjnë në grupin e veshjeve

Blerta Aliu

Dorëzat blihen më së shumti si


Dorëzat e kuqe kërkohen më së tepërmi në fundvit.

ESTETIKË


që zakonisht dhurohen, ajo ka thënë senjerëzit kanë edhe lidhje emocionale me to.Këtu ka thënë se hyjnë dorëzat që gjyshet mëherët i kanë thurur për nipërit dhe mbesat.Një traditë e tillë thotë se vazhdon edhe sot,porse “e modifikuar”. “Shumë kliente tëmoshuara vijnë dhe blejnë dorëza nga leshipër t’u dhuruar nipave dhe mbesave. Ato i ku-jtojnë ditët kur gjyshet e tyre u kanë bërë dhu-rata të tilla të cilat kanë qenë punë dore dheduan që atë ndjenjë ta kenë edhe nipërit etyre tash. Dallimi qëndron se sot blihendorëzat e prodhuara fabrikisht dhe pak i

punojnë me dorë”, ka bërë të ditur Ra-madani.

Një moment tjetër shumë i veçantë kurdorëzat vishen ka thënë se është edhe dita emartesës. Shumica e nuseve i kanë pjesë tëveshjes së tyre të cilat e shtojnë madhështinëe vellos. Këto lloj dorëzash përbëhen za-konisht nga materialet me dantella në mënyrëqë të sigurojnë pamje sa më elegante.

Sa i përket rëndësisë së dorëzave në sfer-ën profesionale, Ramadani ka pohuar seato janë të domosdoshme për shumë profe-sione, duke filluar nga punët në ndërtimtari

e deri tek ato në kuzhinë. “Përdorimi idorëzave gjatë punëve të vrazhda kon-siderohet si mbrojtje nga dëmtimi i duarve.Por ka profesione në të cilat vendosja edorëzave simbolizon pastërtinë dhe në tërësinjë higjienë në nivel të duhur. Kjo lidhet di-rekt me kuzhinën, por edhe shërbimet mjekë-sore etj.”, ka thënë ajo.

Kur personeli i ndonjë restoranti apo hotelimban dorëza, Ramadani vlerëson se ajoështë simbolikë e luksit, elegancës dhe shër-bimeve në nivel të lartë.

Dorëzat nga lëkura e hollë të kombinuara me aksesorë shtesë nga metali, kon-siderohen mjaftë trendi këtë dimër. Kërkesat për dorëza të tilla, kanë edhe klientelakosovare. Qefsere Ramadani, nga dyqani “Italy shop”, pohon se brendet botërore tëindustrisë së rrobave këtë vit kanë dalë me koleksione të tilla dorëzash, shumica e tëcilave janë të plotësuara me aksesor shtesë. Por krahas tyre thotë se edhe dorëzat klasiketë lëkurës janë të kërkuara. “Dorëzat klasike mbesin çdo herë në modë, por këtë se-zon po kërkohen mjaftë shumë dorëzat me gurë të ndryshëm që kanë shkëlqim apo

copëza dhe forma të ndryshme metalike që janë të vendosura nëpjesët e sipërme të dorëzave”, ka shtu-

ar ajo. Sa i përket ngjyrave, këtë vitthotë se janë në trend: e zeza, kafe-

ja, e gjelbra “e ushtrisë” si dheajo bordo.

dhuratë e festave të fundvitit


Orientohuni kah dorëzat elëkurës të kombinuara meaksesorë shtesë:

Ditët e ftohta e bëjnë xhemperin veshje të do-mosdoshme për të gjithë. Pronarët e dyqanevetë rrobave bëjnë të ditur se gjatë tërë muajvetë dimrit kjo lloj veshjeje është më e kërkuaradhe më e shitura. Duke qenë se vishen nga tëgjitha moshat, modelet e xhemperëve tashmëjanë të shumtë. Po ashtu edhe materialet engjyrat. Drita Isufi, pronare e butikut “Bazar”,e konsideron xhemperin si pjesën më të rëndë-sishme të gardërobës. Këtë e mbështet në fak-tin se është një prej veshjeve që më shumti “bienë sy”. “Në shumicën e rasteve pantallonatnjëngjyrëshe apo xhinset nuk bien fare në sy.Krejt çfarë duket është pjesa e sipërme. E përkëtë sezon është xhemperi ai që vishet sipër.Andaj edhe klientët shpenzojnë më së tepërmiçdoherë për ta”, ka thënë Isufi.

Ajo ka sqaruar se shumica e klientëve janëtë orientuar nga materialet më të trasha tëxhemperëve të cilët kanë përqindje të leshit aposintetikës. Megjithatë ka thënë se edhe kom-binimet e ndryshme të materialeve janë tëkërkuara. “Njerëzit tek ne janë të prirë që dim-rit të bëjnë zgjidhje për t’u mbrojtur nga të fto-htit. Prandaj ata mundohen që të zgjedhinxhemperë më të trashë”, ka shtuar ajo.

Isufi ka thënë se klientela kosovare ka njëedukatë në blerje të veshmbathjeve nëpërgjithësi. Sipas saj, klientët dinë mirë t’i vlerë-sojnë materialet dhe t’i përzgjedhin ato. Mad-je thotë se edhe kur çmimet janë të larta, atadinë të arsyetojnë kur bëhet fjalë për rroba emateriale kualitative.”Janë të informuar mirëklientët, si për materialet natyrale ashtu edhepër materialet e reja të përfituara. Sidomos sau përket xhemperëve, shumica e qytetarëve

janë të prirë që ta shikojnë tiketën ku shkru-an përmbajtja e tyre në mënyrë që të sig-urohen se çfarë po blejnë”, ka thënë Isufi.

Ajo ka shpjeguar se femrat e reja zakon-isht i ndjekin trendët. Duke konsideruar semungojnë stilet e veshjeve unike tek të rejat,ajo ka thënë se fokusohet të furnizohet memodele që janë më të zakonshme për atë sezon.

Isufi ka bërë të ditur se xhemperët janë prejpambuku, leshi, poliesteri, si dhe acryliku, ndërmë të kërkuarit gjatë tërë sezonit dimëror. Pref-erencat e ngjyrave thotë të jenë nga më tëndryshmet.

Sa u përket çmimeve në tregun kosovar, ajoka pohuar se janë mjaft të arsyeshme. Madjepohon se dominojnë çmimet e ulëta të cilat iofrojnë mundësi secilit të ketë llojllojshmëri tëxhemperëve në sirtar. Por edhe kualiteti thotëtë jetë i mirë. “Çmimet e ulëta shpeshherë ko-rrespondojnë me cilësi të dobët, mirëpo nëKosovë ke mundësi që të blesh një xhemperme çmim mesatar e që është cilësor qëmund të vishet për disa vjet me radhë”, kathënë ajo.

Megjithatë, Isufi vlerëson se krahasuarme vitet paraprake klientela kosovare kafilluar që ta kufizojë veten në blerje tëveshmbathjes. Duke ia hedhur fajinkrizës ekonomike, ajo tregon se qytetarëtkohëve të fundit po fokusohen më shumënë veshje që kanë mundësi t’i shfrytë-zojnë sa më gjatë dhe kudo që janë.“Veshjet ekstravagante dhe më të veçan-ta janë shndërruar në produkte luksi.Njerëzit duan diçka që u hyn në punë nëçdo kohë dhe kudo që janë pasi që nukkanë mundësi të bëjnë shpenzime të mëd-ha për të gjitha modelet dhe llojet e një vesh-jeje”, ka pohuar ajo.

TRENDCyanMagentaYellowBlack


Blerta Aliu

Xhemperi - më i kërkuarinë dimër

TREND


Të moshuarat po ipreferojnë ngjyrat

e ndezuraXhemperët me ngjyra të ndezura nuk janë më kërkesë vetëm e të rin-

jve. Sidomos gratë e moshuara duket se “kanë ndryshuar” preferencat.Vite më parë pronarët e butikëve tregojnë se gratë e moshës mesataredhe ato të moshuara në Kosovë kanë qenë të prira të vishen me ngjyratë errëta. “Çdoherë kërkesat e grave tona janë orientuar nga ngjyrat e dheutdhe ato të errëta.

Ka qenë e kafeja, e zeza, tegeti, e rrallëherë kemi ato që janë preferu-ar nga të moshuarat. Por tash kjo ka ndërruar dukshëm”, ka thënë Dri-ta Isufi nga butiku “Bazar”. Isufi vlerëson se ky ndryshim është influen-

cuar nga shtetet perëndimore.Sipas saj, në vendet evropianegratë e moshuara zakonishtanojnë nga ngjyrat e hapura,të ndezura, të cilat janëshumë të dukshme.”

Sigurisht se lidhjet meshtetet perëndimore, emi-

sionet e ndryshme,interneti, kanë

bërë që gratëkosovare të in-formohen dhetë heqin dorënga veshjet exhemperët eerrët që ibëjnë tëduken përdisa vjetmë të vje-tra”, ka po-huar ajo.

Fokusohuni tek xhemperët pa kopsaKëtë sezon dimëror brendët botërorë ju ori-entojnë nga xhemperët e gjatë të njohur si“blazer” të çelur në pjesën e përparme: pa kop-sa apo lidhëse. Këto modele duket se kanë vër-shuar edhe butikët në Kosovë. Drita Isufi ngabutiku “Bazar” tregon se blazerat po kërkohenme të madhe veçanërisht nga vajzat. Por edhexhemperët me fije ngjyrë metalike, me mate-riale jo të rrafshëta, si dhe ato me printimeanomale, thotë se janë shumë në trend.


RECETACyanMagentaYellowBlack

Tortë me djathë dhe borzilokPërbërësit:• 250 gr të njelmëta

(shkopinj, etj.)• 160 gr gjalpë• 350 gr djathë krem• 150 gr djathë macarell• 8 gr zhelatinë (më pak se një

qeskë)• 2-3 lugë uj• 100 ml qumësht• 7-8 gjethe borziloku• 1 lugë çaji borzilok të tharë• kripë• 10-15 ullinj• 50 gr domate të thara

Feta buke me “këmbë djathi”

dhe yll kastraveciPërmajtja• Bukë gruri ( të zezë, të bardhë ose tost) - 2 feta të holla• Kastravec - 7 deri në 8 feta të holla• Domate - një kokërr mesatare• Djathë gjalpi i butë i përpunuar (ose alternativë tjetër ) - 2 feta

të holla• Karota - 1/2 e saj • Gjizë e freskët, gjalpë ose salcë kosi, grimca djathi të bardhë

Fetat e bukës (të cilat sipas dëshirës dhe moshës së fëmijës mundt’i thekim pak), i presim në formë trekëndëshi duke i lyer megjalpë, gjizë ose salcë kosi. Kastravecin ( e larë ose komplet tëqëruar) e presim në feta të holla, në formë ylli ose zemre, sipasdëshirës, po ashtu veprojmë me gjysmën e një karote mesatare.Domaten e pastrojmë nga farat dhe lëngu. E presim në copëzatë vogla. Fetat e bukës i zbukurojmë duke i vënë format e per-imeve përsipër. Po kështu veprojmë edhe me fetat e holla tëdjathit të butë, duke i prerë në formë këmbe të vogël.

Shënim: Përfshini edhe fëmijët në përgatitje.ë të kripur për fëmijën.

(Marrë nga libri i Eda Zarit “Luga ime e Parë”)

Së pari i bluajmë të njelmtat(shkopinjtë etj), dhe ia shtojmëgjalpin. Këtë masë e vedosim nëtepsi dhe e shtypim mirë.

Në një enë të vogël shtojmëzhelatinën me 2-3 lugë ujë dhe elëmë të qëndrojë rreth 5 minuta.Në anën tjetër në procesues tëushqimit i përziejmë macarrel-lën, djathin krem dhe bor -zilokun. Pasi të jenë përzier mirë

, qumështin e nxejmë pak paravlimit, ia shtojmë zhellatinën, epërziejmë mirë dhe e shtojmë tedjathrat duke i përzier së ba -shku. Domatet e thara dheullinjtë i vendosim përmbi brumëdhe pastaj shtojmë masën tjetërprej djathërave. Në këtë mënyrëduhet të qëndrojë në ftohës 2-3orë. Në fund e dekorojmë medisa copa të specit.


ENIGMATIKË



JUNIORCyanMagentaYellowBlack

Pse duhet shpallur mrekullitë e reja të botës?Shumica e mrekullive origjinale të lashta nukekzistojnë më. Më shumë se 2000 vjet më parë,shumë udhëtarë shkruan për pamjet epabesueshme që kishin parë në udhëtimet etyre. Me kalimin e kohës, shtatë nga ato vendebënë historinë si "mrekullitë e botës së lashtë."

Piramidat e Gizës, Egjipt

Ndërtuar: Rreth vitit 2,600 p.e.s.Varret masive të faraonëve egjiptianë, pirami-dat janë mrekullia e vetme e lashtë e cila qën-dron ende në këmbë sot.

Kopshtet e Babilonisë, Irak

Ndërtuar: Data e panjohurLegjenda thotë se kjo parajsë kopshti ndodhejnë një mal artificial, por shumë ekspertë thonëse ajo në fakt nuk ka ekzistuar kurrë.

Tempulli i Artemisës në Efes, Turqi

Ndërtuar: Shekulli i gjashtë p.e.s.Ky tempull i madh është ndërtuar për tanderuar Artemisën, perëndeshën greke tëgjuetisë.

Statuja e Zeusit, Greqi

Ndërtuar: Shekulli i pestë p.e.s.Kjo statujë 12 metrash paraqiste mbretin eperëndive greke.

Mauzoleu në Halikarnas, Turqi

Ndërtuar: Shekulli i katërt p.e.s.Ky varr i madh është ndërtuar për mbretin Mau-zol.

Kolosi i Rodosit, Rodos(ishull në Detin Mesdhe)

Ndërtuar: Shekulli i katërt p.e.s.Kjo statujë 33.5 metra nderoi zotin grek të diel-lit, Helios.

Fari i Aleksandrisë, EgjiptNdërtuar: Shekulli i tretë p.e.s.Fari i parë në botë i cili përdori pasqyra për tëreflektuar rrezet e diellit për kilometra të tërëjashtë në det.

Venera - fakte përfëmijët

Venera është një planet fascinues i ng-jashëm në madhësi me Tokën, por shumëi ndryshëm për sa i përket atmosferës dhekushteve të sipërfaqes. Retë e dendura tëkëtij planeti e bllokojnë ngrohjen nëbrendësi, ndërsa sipërfaqja është e stërm-bushur me vullkane aktive.

• Atmosfera e Venerës përbëhet kryesishtnga dyoksidi i karbonit.

• Madhësia është pak më e vogël se eTokës.

• Ka gjithashtu gravitet të ngjashëm me atëtë Tokës.

• Venera mbështillet me re të përbëra ngamerkuri, hidrokarburet klorid ferrikedhe acidi sulfurik. Këto re krijojnë shiunmë gërryes acidik që mund të gjendet nësistemin tonë diellor.

• Retë janë aq të dendura saqë vetëm pakdritë arrin në sipërfaqe. Drita që arrin nësipërfaqe konvertohet për të ngrohurdhe nuk mund t'i shpëtojë atmosferësduke e bërë Venerën planetin më të nxe-htë me rreth 500 gradë celsius.

• Sipërfaqja e Venerës shpesh përshkruhetsi një "shkretëtirë e stuhishme" e mbushurme shumë kratere dhe vullkane shumëaktive.

• Sipërfaqja gjithashtu është krahasuarme plumbin e shkrirë.

• Venera nuk përmban ujë të lëngshëm.

7 mrekullitë origjinale të botës


GjeografiaPortugalia është pika më perëndimore eEvropës dhe shtrihet në bregun perëndimor tëgadishullit Iberik. Vija e gjatë bregdetare e At-lantikut njihet si për vizitorët ashtu edhe ven-dasit. Surferët vijnë për shkak të surfit të fortënë perëndim, ndërsa plazhet e ngrohta dhe merërë në jug janë një parajsë për turistët.Shumica e njerëzve jetojnë përgjatë bregdetit,me një të tretën e popullsisë e cila jeton në zonate mëdha metropolitane të Lisbonës dhe Portos.

NatyraPjesa më e madhe e Portugalisë ishte e mbuluardikur me pyje. Sot, vetëm një e katërta e ven-dit është e pyllëzuar. Ndërsa disa specie vendase,si druri i tapës janë ende të zakonshme, shumëbimë janë specie të huaja dhe u sollën nganjerëzit.Bujqësia dhe gjuetia e kanë reduktuar numrine kafshëve të egra që jetojnë në Portugali. Kaf-shët e zakonshme janë derrat, dhitë e egra, dreriugar, dhelprat, dhe lepujt iberikë. Rrëqebulliiberik është specia më e rrezikuar e maceve nëbotë. Portugalia dhe Spanja po punojnë sëbashku për të krijuar hapësirë të hapur për tëlejuar disa qindra rrëqebuj të bredhin lirisht.Vija bregdetare është një habitat i pasur megaforre, molusqe, goca deti, peshk ton, boniton,dhe sardele të cilat janë një gjah i zakonshëmpër peshkatarin portugez.Shumë zogj shtegtarë ndalojnë në Portugali,ndërsa janë në udhëtimin e tyre për dhe ngaEvropa Qendrore për në Afrikë dhe më gjerë.

HistoriaMaurët, populli mysliman nga Afrika Veriore,u vendos në Gadishullin Iberik në vitin 711.Maurët u larguan nga Iberia nga ushtritë kr-ishtere dhe në shekullin IX, Portugalia verioreishte nën sundimin e krishterë.Portugalia është një nga kombet më të vjetra në

botë. E themeluar në shekullin e 12, Portugaliakryesonte një perandori të madhe që kishterrënjët e saj në eksplorimet e lundrimit të viteve1400. Në vitet 1487-1488 Bartolomeu Diasishte evropiani i parë i cili lundroi rreth Kepittë Shpresës së Mirë. Ferdinand Magellani ud-hëhoqi udhëtimin e parë rreth botës në mes tëviteve 1519 dhe 1522.Në vitet ‘70, Portugalia shpërbeu perandorinëe saj të madhe jashtë shtetit dhe uia dhapavarësinë Angolës, Mozambikut, dhe kolonivetë tjera. Portugalia përfshin ishujt Azore dheMadeira. Macau, posedimi i fundit i kombit, iurikthye Kinës në vitin 1999.

Populli dhe kulturaQytetet portugeze ende ruajnë karakterin e tyrehistorik dhe shumë prej ndërtesave të vjetrambeten të paprekura. Lisbona nuk ka ndryshuarshumë që nga fundi i shekullit XVIII. Mjedisinatyror është ruajtur mirë dhe nuk ka ndonjëndotje serioze.Arti i pikturimit dhe lustrimit në pllaka, i njo-hur si azulejos, është një nga format më të njo-hura të artit në Portugali. Teknika u prezantuapër herë të parë nga maurët dhe u miratua ngaana e mbretit në vitet 1500 ndërkohë që për-dorimi i pllakave blu dhe të bardha është ipërhapur në të gjithë vendin duke u aplikuarnga artizanët sot.Nëntë nga dhjetë portugezë janë katolik. Ditë

e Shenjtorëve dhe festivalet fetare janë ngjar-je shumë të popullarizuara. Edhe pse vendiështë modernizuar falë parave që i merr ngavendet më të pasura të Evropës, njerëzit janëende mjaft të varfër në krahasim me ata tëvendeve të tjera.

QeveriaPortugalia është republikë demokratike dheështë anëtare e Bashkimit Evropian që nga viti1986. Vendi kaloi nëpër disa forma të qeveris-jes në historinë e vet. Në vitin 1143, Portugaliau bë mbretëri e ndarë nga pjesa tjetër e Iberisëdhe ajo sundohej nga mbreti deri në vitin1910, kur vendi u bë republikë.Nga viti 1910 deri në vitin 1926, Portugaliakishte 44 qeveri, 20 qeveri ushtarake, dhe 12presidentë. Vendi u qeveris nga një diktator, An-tonio de Oliveira Salazar deri në vdekjen e tijnë vitin 1970.Populli portugez nuk e dëshironte edhe një dik-tator dhe doli në rrugë në një lëvizje masive tëquajtur Revolucioni Karafil, pasi që rebelët bart-

nin karafila të kuq. Vendi u bë demokratik nëvitin 1976. Portugalia e pranoi euron si valutëtë saj në vitin 1999.

Fakte të shpejta• Gjuha portugeze ka 600 fjalë që vijnë nga ara-

bishtja.• Portugalia është prodhuesi më i madh i pro-

dukteve të tapës. Lëvorja e butë sfungjerorehiqet nga druri i tapës dhe përdoret përmby lljen e shisheve dhe madje edhe për dy -sheme.

• Druri i tapës e ripërtërin lëvoren e vet çdo nën-të vjet.

Emri zyrtar: Republika e PortugalisëForma e qeverisë: Demokraci parlamentareKryeqyteti: LisbonëPopullsia: 10.676.910Gjuha zyrtare: PortugalishtjaValuta: Euro

JUNIOR


PortugaliaShtetet që e kanë njohur Kosovën




RIO DE JANEIRO, 30 NËNTOR (YAHOO! SPORTS) -Rousimar Palhares kurrë nuk kishte qëllim qëtë lëndonte dikë, siç thotë ai. Ai vetëm pëlqentetë kapte këmbët e kundërshtarit për një kohëtë gjatë.

Ndoshta nuk është pikërisht ashtu siç flet ai.Por braziliani kontrovers i njohur për stilin embërthimit të rivalit së fundi është përjashtu-ar nga seria më e madhe e arteve marciale tëpërziera UFC, pas një karriere të gjatë me in-cidente, ku ka mbajtur në mbërthim kundër-shtarët gjatë edhe pasi që gjyqtari kishte sin-jalizuar fundin e luftës. Palhares thotë se do tërregullojë çfarëdo që të ketë shkuar keq nëkokën e tij dhe do të mundohet të mos bëjëgabimet e njëjta në shtëpinë e tij të re tëluftërave.

Palhares ka firmosur me serinë World Seriesof Fighting (WSOF), ndërsa ka treguar përndryshimet që ka bërë në qasjen mentale dhepo ashtu në stërvitje.

“Unë kurrë nuk kam dashur t’i bëjë keq asku-jt. Po punojmë fort që të sigurohemi që kurrëtë mos ndodh më. Unë nuk kam qenë ifokusuar dhe nuk e kam kuptuar se po bëja atë.Tash që mund të shoh këtë shpresoj që mund

të punoj fort në këtë aspekt. Po stërvit nëmënyrën e duhur dhe po i rregulloj gjërat.Është perfekte tash”, ka thënë Palhares33-vjeçar.

Perfekt. Pra, tash kundërshtarët duhettë jenë të qetë.

Në çdo rast Palhares ka një konkur-rencë të mirë në kategorinë velter në ser-inë WSOF, përfshirë Josh Burkmanin,kampionin Steve Carl dhe garuesin edikurshëm të serisë UFC, Jon Fitch. Pal-hares që ka shiritin e zi në “jiu-jitsu”,thotë se është i gatshëm për secilin prej tyre.

“Do të luftoj me çdokënd. Jam i gatshëm.Kam firmosur kontratë dhe jam i lumtur që pokthehem në luftëra në kafaz. Dua të jem në for-mën më të mirë të jetës sime. Kam gjetur kat-egorinë time dhe tash do të jem në gjendje tëtregoj çdo gjë që di”, thotë Palhares.

Po ashtu Palhares dëshiron t’u tregojëkundërshtarëve se është njeri i mirë. Jon Fitchkishte folur kundër veprave të Palharesit dheai dëshiron t’ia dëshmojë të kundërtën Fitchit.

“E vetmja gjë që më ka penguar është se Fitchka thënë se nuk i pëlqej, mirëpo kurrë nuk ikam bërë asgjë atij. Ai tha gjëra pa më njohur.

Shpresoj t’i tregoj atij se cilijam në të vërtetë dhe ai do të ndryshojë opin-ionin për mua”, thotë Palhares.

Duke e marrë parasysh se Palhares dhe Fitchmund të takohen sipas gjitha gjasave vetëm sikundërshtarë në ring, është e vështirë të men-dohet se si do t’i pëlqejë Fitchit mbërthimi ikëmbës. Palhares është një luftëtar fenomenaldhe ai është i lumtur që po kthehet.

Shpresohet që kësaj radhe ai të mos thyejërregullat, siç bënte në serinë UFC.

Palhares në artet marciale të përziera ka bi-lanc prej 15 fitoreve e pesë humbjeve.

SPORT



Plahares, “sakatuesi” i luftërave në kafaz

VJENË, 30 NËNTOR (CNN) - Matthias Lanzingernuk kishte ndjesi në këmbë kur iu kthyevetëdija në spital pas një aksidenti skijimi. De-risa hapi sytë, ai së pari pyeti bashkëshorten,që ishte duke qëndruar afër shtratit, nëse do tëkalojë jetën e tij në karrocë të invalidëve.

“Ajo më tha ‘jo nuk do të kalosh’. Çdo gjëështë në rregull, mund të vazhdosh jetën nor-mal, por është dashur ta amputojnë këmbëntënde. Jeta jonë do të vazhdojë”, tregonLanzinger.

Ai nuk ka absolutisht asnjë kujtim të asaj diteviteve më parë, kur jeta i ndryshoi përgjith-monë.

Të dielën, më 2 mars të vitit 2008, ai pogaronte në garën e Kupës së Botës në Super-G në Kvitfjell të Norvegjisë. Kur kaloi rretho-jat dhe u rrëzua rëndë, theu këmbën e tij të ma-jtë.

“Unë thjesht nuk mbaj asgjë në mend nga ak-sidenti, asgjë. E di deri te momenti para për-plasjes dhe asgjë tjetër. Mendoj se është mëmirë kështu që nuk mbaj në mend çfarë kandodhur më pas”, thotë Lanzinger.

Lanzinger ishte një yll në ngritje i skijimitalpin austriak. Ishte kampion bote për junior,kishte fituar Kupën e Evropës dhe ishte ngji-tur edhe në podium në një garë të Kupës së

Botës në disiplinën Super-G në vitin 2005. Por ai aksident i tmerrshëm ia ndryshoi jetën

përgjithmonë. Si pasojë e lëndimeve u desh t’iamputohej këmba e majtë deri nën gju. Po tëmos ishte bërë kjo, atëherë ai do të vdiste.

“Çfarë kuptimi ka të mendoj tash për atë gjë?Fakti është se nuk mund të ndryshojë atë që kandodhur. Pavarësisht nëse jam i inatosur apojo, gjërat nuk ndryshojnë. Fakti është se tashjam me një këmbë dhe po shikoj para e jo pra-pa. Pëlqej të jetoj jetën në mënyrë pozitive”, kathënë Lanzinger.

Ai po shikon para te Lojërat OlimpikeDimërore “Sochi 2014”. Ai dikur kishte synimetë garonte në “Vancouver 2010” dhe “Sochi2014” me skitarë me aftësi të plota fizike. Portash do të marrë pjesë në Lojërat Paralimpikenë Sochi. Ai ka ambicie modeste.

Ndonëse fitoi një të artë, një të argjendtë dhenjë të bronztë, në Botërorin e këtij stinori përskitarë me aftësi të kufizuara, ai ka një synimtë thjeshtë.

“Kur të shkoj në Sochi, synim kam njëmedalje. Do të ishte mirë të fitoja të artën. Por,më me rëndësi do të jetë rruga deri në Sochi.Vitet kanë qenë të vështira, kështu që ky ud-hëtim është i rëndësishëm. Për mua është kë-naqësi vetëm të startoj në Sochi. Nëse fitoj

ndonjë medalje, atëherë është realizim i ëndr-rës. Kjo është arsyeja pse jam kthyer”, ka thënëLanzinger.

Pas amputimit Lanzinger kishte vendosur qëtë mos kthehej në pista skijimi. Ai nisi punë tëre me kompaninë për prodhim të skive Sa-lomon. Mirëpo, gradualisht nisi të pëlqejëidenë e kthimit në skijim.

“Kurrë nuk kam dashur të kthehesha nësport. Kam dashur të bëja jetë të re. Kam studi-uar administrim biznesor dhe më pas kampunuar si menaxher marketingu te Salomoni.Çdo gjë ishte mirë me jetën time të re, ku kishashumë gjëra të tjera. Por, më pas nisa të men-doja se si do të ndihesha në 30 apo 40 vjet, nësenuk do të garoja sërish. Kështu që doja t’i jep-ja vetes një përgjigje”, ka thënë Lanzinger.

Ai në garën e tij të parë ishte mjaft nervoz,mirëpo tash ka nisur të adaptohet. Në vitin2012, ai u shpall sportisti më i mirë austriak ivitit me aftësi të kufizuara dhe fitimi i një të artenë Sochi vetëm sa do të ndihmonte kauzën etij.

Se çfarë do të bëjë pas “Sochi 2014”, thotë senuk ka vendosur.

“Kurrë nuk kam menduar për këtë. Tëshohim çfarë do të bëjë atje së pari”, ka thënëLanzinger.

SPORTCyanMagentaYellowBlack


Mësimi i skijimit me një këmbë

ENIGMATIKË



PRISHTINË, 30 NËNTOR - Me të ngritur dorën edjathtë lart për të paralajmëruar ushtrimet nëdyshekë, të gjithë të pranishmit në sallën eFakultetit të Shkencave Sportive bëjnë gati celu-larët për ta xhiruar performansën e Artina Is-majlit. Artina ishte gjimnaste që po paraqitej nëturneun e organizuar nga Federata e Gjim-nastikës së Kosovës për nder të Ditës së Fla-murit. Artina bëri rrotullime rrethore pa undalur mbi dyshekë dhe në fund paraqitjen esaj e përfundoi, duke e vendosur një shkop tëkëmbët që e kapi me dhëmbë duke e bërë urën.Artina u përcoll me duartrokitje të mëdha ngatë gjithë shikuesit.

“Besoj të bëhem gjimnaste e njohur kur tërritëm”, tha Artina duke kafshuar buzën eposhtme me dhëmbë. “E dua gjimnastikën,sepse mësoj pika të reja për të bërë trupin mëtë mirë dhe më elastik”.

Njëherësh Artina së bashku me shokun eklasës Diell Ajvazin ishin më të vegjlit në moshëdhe me trup në mesin e të gjithë gjimnastëvepjesëmarrës. Artina ka nëntë vjeç, kurse Diel-li ende nuk e ka festuar ditëlindjen e nëntë.

“E dua gjimnastikën”, thotë Dielli, që ishtembushur frymë pasi eci në duar mbi 20 metra,të dielën që shkoi.

Si Artina ashtu edhe Dielli ushtrime të gjim-nastikës bëjnë edhe në shtëpi. E mahnitur meArtinën mbeti edhe gjimnastja e njohur ngaTirana, Abeliana Bregu. Edhe Bregu moriduartrokitje të mëdha në secilën disiplinëgjimnastikore që u paraqit. Ajo ka përfaqësuarShqipërinë në Kupën e botës të mbajtur në vitin2008 në Rusi si dhe në disa kampionate bal-lkanike.

“Ishte shumë e mirë. Sa vjeçe je dhe siquhesh”, e pyeti Abeliana që e kishte afruar Art-inën afër vetes. “Të gjithë i kam pyetur se kushishte kjo gocë”.

Pos Artinës, gjimnastja nga Shqipëria përgë-zoi edhe shokët e saj, të cilët ëndërrojnë që njëditë të jenë të njohur në këtë sport. Artina ështënxënëse e Shkollës Fillore “Gjon Serreçi” ngaFerizaj. Ajo me gjimnastikë merret prej klasëssë parë kur i kishte rënë në sy mësuesit RagipMisini.

“Ju përgëzoj që merreni me gjimnastikëdhe uroj të mos e lini sepse është një sport qëju bën të veçantë prej të tjerëve. Meritoni njëbravo të madhe, pasi e di që në Kosovë nuk kakushte”, u thoshte Bregu shtatë fëmijëve ngaFerizaj që e kishin rrethuar dhe e pyesnin nëseka llogari të hapur një rrjetin social “Facebook”për ta regjistruar.

Sport i rrezikshëm dhe pa kushteMisini në këtë turne kishte ardhur me shtatë

nxënës të asaj shkolle fillore dhe kjo është gjen-erata e katërt që është nën mbikëqyrjen eMisinit.

“Tashmë 17 vjet merrem me ushtrime të gjim-nastikës dhe kjo është gjenerata ime e katërt.Unë jam mësues klasor, por i njoh shumë mirëelementet kryesore të gjimnastikës për cikline ulët”, tha Misini.

Ai thotë se e ka vërejtur talentin e Artinës dheshtatë nxënësve të tjerë të shkollës ku punonpër gjimnastikë. Ai tregon se Artina ka një prir-je të jashtëzakonshme për gjimnastikë.

Misini punon tri herë në javë nga dy orë tëplota me këta shtatë gjimnastë të rinj, të cilëtmorën ftesë për një turne në Shqipëri qëpritet të mbahet në fund të muajit të ardhshëm.

“Ushtrojmë tri herë në javë pas orarit tëmësimit dhe ushtrimet zgjasin nga dy orë tëplota. Ushtrojmë në klasë ku e kemi një tepi-son dhe tre dyshekë”, zbulon Misini kushtet epunës.

Edhe Qëndresa Ramadani e kishte adhuru-ar gjimnastikën prej shkollës fillore. Mirëpo,

vetëm kur është regjistruar në Fakultetin eShkencave Sportive ka arritur të bëhet gjim-naste. Ajo aktualisht është anëtare e Akademisësë Gjimnastikës të Universitetit të Prishtinës.Ramadani 21 vjeçe ka filluar të merret me gjim-nastikë para dy vjetësh, por nuk ëndërron qëta përfaqësojë Kosovën në ndonjë turne. Ajothotë se dëshira e vetme e saj është të ushtro-jë fëmijët në gjimnastikë.

“Para dy vjetësh kam filluar të merrem megjimnastikë dhe kam realizuar ëndrrën fëmi-jërore. Nuk pres të marr pjesë në ndonjë garëndërkombëtare, pasi mendoj të bëhem tra-jnere”, tha Ramadani. “Unë e kam realizuar atëqë e kam ëndërruar si fëmijë dhe më mjaftonkjo”.

Gjimnastika llogaritet të jetë njëri prejsporteve më të rrezikshme. Mirëpo, Qëndresaderi më tani nuk e ka pësuar asnjë lëndim. Ajoshpreson të vazhdojë me këtë fat dhe të moslëndohet as në të ardhmen.

“Është shumë i rrezikshëm, por gjithashtuedhe sport shumë i vështirë”, pranon Qëndresa.

Po ashtu deri më tash asnjë nxënës i mësuesitRagip Misini nuk është lënduar. Ai thotë sepunën e asistimit e njeh shumë mirë dhe kjoështë gjëja më e rëndësishme në gjimnastikë.Sipas tij, gjimnastika në të shkuarën ka qenësport me traditë në Kosovë, por është lënëanash.

“Deri më tash nuk më ka ndodhur të më lën-dohet asnjë nxënës. Unë e njoh shumë mirëpunën e asistimit dhe kjo është shumë erëndësishme në gjimnastikë”, shtoi Misini.

Në të vërtetë, Federata e Gjimnastikës tëKosovës është themeluar në fund të vitit tëshkuar. Në kuadër të kësaj Federate janë tëregjistruara shtatë ekipe: Akademia e Gjim-nastikës Universiteti (Prishtinë), AKGJ Ferizaj(Ferizaj), AKGJ Dukagjini (Klinë), Klubi iGjimnastikës Kosova (Vushtrri), KGJ Drita (Gji-lan), Shkolla e Gjimnastikës Malisheva (Mal-ishevë) dhe KGJ Trepça (Mitrovicë).



Gjimnastika, sporti Tahir Sopi

Para 27 vjetësh u mbajt kampionati ballkanik në Kosovë

Gjimnastët e të gjitha këtyre klubeve uparaqitën në shtatë disiplina gjimnastikore tëndara në tri kategori: serinorë, kadetë dhe pi-onierë. Ky ishte aktiviteti i dytë prej së ështëthemeluar Federata e Gjimnastikës së Kosovës.Kryetari i kësaj Federate, Besim Halilaj, thotëse është i kënaqur me punën që po bëhet ngaklubet. Sa i përket cilësisë, thotë se është e mirëpër fillim.

“Ne jemi formuar në fund të vitit të shkuar

dhe gradualisht po e marrim veten. Për fillimmund të them se niveli i cilësisë është i mirë”,tha Halilaj. “Jam i kënaqur me punën që pobëhet dhe mund të them lirisht se kemi brumëtë mirë për të ardhmen e këtij sporti”.

Halilaj thotë se burimi kryesor i gjimnastikësështë nga shkollat fillore në mbarë Kosovën. Aipret bashkëpunim të madh me të gjithë më-suesit, arsimtarët dhe profesorët e kulturësfizike për nxjerrjen dhe zbulimin e talenteve nëkëtë sport. Sipas tij, numri i gjimnastëve dhegjimnasteve dita-ditës po rritet.

“Ky është një lajm shumë i mirë. Në tëardhmen presim pjesëmarrje edhe më të mad-he”, u shpreh Halilaj.

Në të shkuarën gjimnastika ka qenë sportnjohur dhe i popullarizuar në Kosovë. Madje,para 27 vjetëve në Pallatin e Rinisë dheSporteve në Prishtinë është mbajtur edheKampionati Ballkanik i gjimnastikës. Këtë ekonfirmoi profesori i Fakultetit të ShkencaveSportive Hasim Rushiti. Ai së bashku me pro-fesorin Mustafë Aliu dhe dekanin Sadik Kras-niqi ishin në panelin e gjyqtarëve të këtijturneu të gjimnastikës.

“Në të shkuarën gjimnastika ka qenë më ma-sive dhe sport tradicional në Kosovë, për këtësi dëshmi është edhe Kampionati Ballkanik imbajtur para 27 vjetësh në Prishtinë”, thotëRushiti, i cili mbante në dorë fletët e vlerësim-it të të gjithë pjesëmarrësve.

Rushiti thotë se gjimnastika është disiplinëe rëndë sportive, e cila kërkon angazhim mak-simal, kushte dhe forcë. Ai së bashku me pjesëntjetër të panelit të gjyqtarëve mbeti i mahniturnga paraqitja e gjimnastes Bregu nga Shqipëria.Madje pas secilës paraqitje të Bregut, paneli eduartrokiste dhe me kokë pohonte superior-itetin e saj.

“E patë atë të Shqipërisë, ishte e jashtëza-konshme dhe pa asnjë vërejtje”, thotë Rushi-ti.

Ai pranon se rekuizitat aktuale të gjimnas-tikës janë po të njëjtat me të cilat është punuaredhe para 30 vjetësh. Mirëpo insiston se nësepunohet në mënyrë profesionale, atëherë gjim-nastika do të bëhet një sport me nam nëKosovë. Rushiti së bashku me pjesën tjetër tëpanelit të gjyqtarëve mbetën të kënaqur me atëqë panë në këtë turne.

“Mund të them se këto janë shkëndijat e paratë ringjalljes së gjimnastikës në Kosovë. Gjim-nastika sportive mund të arrijë shumë lart, nëseme këta të rinj punohet në mënyrë profesion-ale”, shtoi Rushiti.

© KOHA Ditore

SPORT



që po ringjallet

PRISHTINË, 30 NËNTOR - Brad Kanis është bas-ketbollisti më i gjatë që luan në Kosovë. Me 218centimetrat e tij ai është më i gjati që ka luaj-tur në basketbollin kosovar pas luftës, me gjasëedhe para saj.

Edhe pse me trup basketbollisti, Kanis ishtepranë largimit nga loja mes dy koshave njëdekadë më parë, kur pritej që karriera e tij tëmarrë hov. Kanis 29-vjeçar e përjetoi shumërëndë vdekjen e motrës së tij, dy vjet më të re,e me të cilën ishte shumë i lidhur. Ai njëherëhoqi dorë nga basketbolli, por u kthye më pas.Karriera e dërgoi në shumë vende. Ndër të tjerastërviti edhe me yllin kinez Yao Ming, ndërsatani po luan për Besën e Pejës, skuadrën e pro-movuar në ETC Superligën e Kosovës në bas-ketboll. Deri më tani është treguar shumë i vlef-shëm për skuadrën pejane.

“Kur isha 17-vjeçar u zbulua se motra imeishte diagnostikuar me leukemi. Ishte kohë evështirë për familjen time dhe për mua. Kisha

vështirësi ta përballoja këtë. Edhe pse e sëmurë,ajo vinte në lojërat e mia dhe më përkrahte kurluaja në shkollë të mesme. Edhe pse gjasat ishinshumë të vogla, unë dhe ajo ishim përshtatjeperfekte për palcën eshtërore, kështu që idhurova palcën time për të zëvendësuar të saj”,ka nisur rrëfimin për momentin më të vështirënë jetën e tij amerikani Kanis. “Ajo mposhtikancerin dhe lëshoi spitalin. Por jo shumë kohëmë vonë ajo u sëmurë për shkak të sistemit

imunitar të dëmtuar. Ndërroi jetë në moshën17 vjeçare. Ishte moment shumë i vështirë përmua dhe familjen time. Më nuk po fokusohe-sha në shkollë dhe basketboll. Hoqa dorë nënjëfarë mënyre. Disa muaj më vonë takova njëperson me emrin Jim Schmit. Ai ishte investuesnë një akademi basketbolli. Më dha inspirimpër të luajtur sërish. Më gjeti një vend nëkolegjin në Oregon dhe më vendosi në rrugëne duhur sërish. Këtu nisa karrierën time në bas-ketboll”, ka shtuar Kanis. Ai thotë se gjithnjëe kujton motrën e ndjerë. Ka një mënyrë përtë bërë këtë.

Rilindja si lojtar pas vdekjes së motrës“Tash luaj basketboll me fanellën me numër

25, pasi ditëlindja e motrës sime ishte më 25prill. Vetëm falë njerëzve në jetën time, unëende po kam inspirim për të luajtur basketboll”.

Në të vërtetë, Bradi ishte anëtari i vetëm ifamiljes që u përshtat për të dhuruar palcën es-htërore për motrën e tij. Transplati i bërë në

SPORT

Arsim Maxhera

Momenti i vështirë i gjigantit të Besës

Loja e tij është ngritur nënivel më të lartë falë stërvitjeveqë ka zhvilluar me ish-yllin eNBA-së, kinezin Yao Ming.

Ming tani 33-vjeçar ka luajturnga viti 2002 deri në vitin 2011

për Houston Rockets. Mingështë i gjatë 229 centimetra


gusht të vitit 2001 ishte i suksesshëm. Kanisdhuroi nga trupi i tij çerekun e palcës es-htërore.

Edhe pse me trup të madh, Brad Kanis nukia ka dalë që të luajë në liga të forta nëpër botë.Katër vitet e fundit ai luajti në Uruguai. Tregonse në këtë vend ka firmosur për tre vjet që tëmarrë shtetësinë dhe të fitojë të drejtën të lu-ajë për përfaqësuesen e Uruguait. Por Kanis kavlerësuar se nuk është përmirësuar sa duhetnë vitet e fundit dhe për këtë ka vendosur tëprovohet në një vend tjetër. Për të përmirësuarlojën e tij ka zgjedhur Kosovën, klubin Besa.

“Po tentojë të përmirësohem në mënyra qënuk ishte e mundur në Uruguai. Kam udhëtuarnë shumë shtete të ndryshme për të luajtur apopër prova. Kina, Tajvani, Japonia, Katari,Kanadaja, janë disa prej shteteve”, ka thënë Ka-nis. Edicionin e kaluar luajti për klubinTroubille në Uruguai. Në 37 ndeshje u paraqitme mesatare prej 5,9 pikëve e 5,8 kërcimevepër ndeshje. Në Kosovë ka mesatare shumë mëtë mirë.

Kanis tregon se për Besën e mundësinë qëtë luajë në Kosovë ka dëgjuar përmes agjen-tit të tij. Thotë se përgjigja pozitive që të lua-jë në Kosovë ishte shumë e shpejtë.

“Synimi im me Besën është thjesht të fitojëlojërat. Kryetari i klubit më kontaktoi përmes‘facebook’ dhe tha se i duhem për të fituarndeshjet. Tha se gjithçka që i mungon është njëqendër. Synimi im këtu është të fitojë kampi-onatin siç është synim i bashkëlojtarëve të midhe pjesës tjetër të komunitetit të Besës”, sh-palos synimet e tij shtatlarti nga California. Përbasketbollin kosovar, Kanis thotë se është mjaftgarues. Ai vlerëson se lojtarët në Kosovë janëshumë krenarë dhe luajnë në nivelin më të lartëtë mundshëm.

Përvoja me gjigantin kinez Yao MingBrad Kanis pranon se shtati i tij befason

shumë njerëz. Thotë se është tjetër kur dëgjonapo e sheh në fotografi një gjigant prej 218 cen-timetra e tjetër gjë kur qëndron pranë tij.

“Është e qartë se gjatësia në fushë basketbolliështë avantazh. Por po ashtu mund të jetë edhedisavantazh. Si shembull shpejtësia, starti dhekoordinimi janë të vështira për lojtarët e gjatë”,thotë Kanis. Ai i di se cilat i ka pika të dobëta.

“Pika e fortë e lojës sime është se lëvizi mirëdhe vrapoj në fushë për një lojtar të gjatësisësime. Kam shumë gjëra që duhet të përmirë-sojë, siç kanë të gjithë lojtarët në të gjithanivelet. Krenohem me veten që jam lojtarekipor dhe mundohem të përfshijë në lojë tëgjithë dhe po ashtu të qëndrojë pozitiv”.

Loja e tij është ngritur në nivel më të lartë falëstërvitjeve që ka zhvilluar me ish-yllin e NBA-së, kinezin Yao Ming. Ming tani 33-vjeçar ka lu-ajtur nga viti 2002 deri në vitin 2011 përHouston Rockets. Ming është i gjatë 229 cen-timetra.

“Pasi përfundova kolegjin shkova në njëkamp stërvitor profesionist. Atje takova agjentinme emrin Jaime Ibanez. Ai pëlqeu lojën timedhe më solli për të ushtruar me Yao Mingun dhe

trajnerin e tij Carroll Dawson. Kalova disa muajstërvitje me ta në objektin stërvitor të HoustonRockets. Yao Ming ishte kthyer nga një lëndim,thyerje në shputë dhe po përgatitej për LojëratOlimpike të mbajtura në vitin 2008 në Pekin.Aty më vërejtën trajnerët e Rocketsave dhe mëftuan për një minikamp në Ligën Verore tëNBA-së në Las Vegas. Ishte përvojë e mirë përmua”, ka thënë Kanis.

© KOHA Ditore

SPORT


Brad Kanis është basketbollistimë i gjatë që luan në Kosovë.

Me 218 centimetrat e tij, ai ështëmë i gjati që ka luajtur në basketbollin kosovar pas

luftës, me gjasë edhe para saj



WELLINGTON, 30 NËNTOR (CNN) - Ishte në sh-pellën Hira kur profeti Muhammad pranoiajetet e para të Kuranit. Për djaloshin e “egër”të ragbit, Sonny Bill Williams, një takim me njëfamilje tuniziane që jetonte me pesë fëmijë nënjë banesë njëdhomëshe në jug të Francës, ishtekyç për konvertimin në fenë islame.

Besimi i palëkundshëm i zelandezit në Zot karezultuar në qetësimin e njërit prej sportistëvemë të talentuar të Zelandës së Re, por njëherëshedhe më kontrovers.

“Isha shumë i afërt me ta dhe e pashë se satë lumtur dhe të kënaqur ishin. Dhe të shohëshse si jetonin jetët e tyre, ishte e thjeshtë”, kathënë Sonny Bill Williams, ragbisti i famshëmi Zelandës së Re dhe së fundi edhe boksier pro-fesionist. “Një gjë që kam mësuar gjatë karri-erës është fakti se thjeshtësia është çelësi. Si nëfushë ashtu edhe jashtë fushës. Jam bërë mys-liman i vërtetë. Më dhuron lumturi. Më ka bërënjeri të kënaqur dhe po ashtu më ka ndihmuartë rritem. Unë kam besimin dhe më ka ndih-muar të jem njeriu që jam sot”.

Williamsi i sotëm është krejt ndryshe nga aikur ishte 15 vjeç dhe ishte bërë i njohur përskandale të dehjeve gjatë karrierës në ligën eAustralisë në ragbi dhe ishte turpëruar nga me-diat nacionale, pasi ishte zënë në një pozitë kom-prometuese me një modeliste.

Një njeri që ishte larguar nga ajo skenë, dukemos përfillur kontratën për të pranuar një kon-tratë më luksoze, për çka iu kërkua një kom-pensim i konsiderueshëm.

Ai kishte refuzuar një ofertë rekorde prej 5milionë dollarësh për të qëndruar me ekipinToulon dhe u kthye në Aotearoa, për të ndjekurëndrrën për të luajtur për Përfaqësuesen e Ze-landës së Re, mirëpo e gjeti veten si figurë per-iferike në listën e këtij shteti për Botërorin 2011.

Ai ka luftuar edhe në ring të boksit. Është kri-

tikuar që ka pranuar një marrëveshje tjetër luk-soze në Japoni dhe tash është kthyer sërish nëragbi, në sportin ku ndihet si në shtëpi.

Dhe prapë kontroversiteti e ndjek. Kur Williams, që është 193 centimetra i gjatë

dhe 108 kilogramë i rëndë, e sheh veten nëpasqyrë, është befasuese të dëgjosh atë të pra-nojë për cenueshmëri. Mirëpo, ai thotë se kar-riera e shkurtër në boksin profesionist e ka bërëatë më të fortë.

“Kundërshtari më i vështirë imi ndoshtaështë vetvetja, në aspektin mental”, thotëWilliams, me një zë të qetë. “Kalimi i vështirë-sive mentale që ke në fushë, ndoshta ka qenëlufta më e madhe imja. Arsyeja pse ndihem ifortë mendërisht është për shkak të boksit dhepër shkak të periudhave të vështira që kam kalu-ar. Gjithmonë kam pasur luftëra brenda kokëssime, ku është dashur të mendojmë se ku do tëshkoj”.

Williams është shok i ngushtë me myslimanintjetër Anthony Mundine, një yll tjetër i ligës sëragbit të Australisë, që është bërë kampion iboksit dhe e ka ndihmuar Williamsin të arrijëambiciet në boks.

Williams së fundi boksoi në shkurt të këtij viti,duke fituar titullin pak të njohur WBA Inter-national në peshën e rëndë. Në atë përballje mejugafrikanin Francois Botha ai mori mjaftgoditje, dhe meçi që ishte paraparë të mbahejnë 12 raunde, u shkurtua në mënyrë kontro-verse në dhjetë raunde.

“Çdo sport më ka ndihmuar që të shkëlqej nëtjetrin. Boksi më ka dhënë forcën mentale që tëdi se mund të përballem me çdo gjë në fushëne ragbit, pa dyshim”, thotë Williams.

Lufta e tij e gjashtë profesioniste që e pati meBothan, pritet të jetë e fundit për një kohë, pasiWilliams është i përqendruar në ragbi.

Ai është kthyer të luajë sportin që është më

së afërmi zemrës së tij, babai i tij kishte luajturkëtë sport, nëna e tij ishte trajnere e njohur nëAuckland, ku u rrit Williams.

Familja do të thotë çdo gjë për Williamsin.Prindërit e tij janë divorcuar, mirëpo ai ka mar-rë babanë me vete në Sydney dhe e sheh nënënsa herë që ka mundësi. U ka blerë të dyve nganjë shtëpi.

“Nëna ime dhe babai im ishin me të vërtetëtë mëdhenj në sjellje. Ishin në atë pikë, saqë kuru bëra pak më i vjetër më bëri pak tepër të turp-shëm. Por, më kanë bërë personin që jam tash”,e kujton Williams.

Williams është bërë lojtari më i ri që firmosime një skuadër në National Rugby League tëAustralisë, ndërsa fitoi Finalen e Madhe për herëtë parë në moshën 18-vjeçare me CanteburyBulldogsat në vitin 2004. Po ashtu është bërë mëi riu që ka përfaqësuar Zelandën e Re.

“Unë jam rritur si i krishterë, si shumë poli-nesian dhe kur lëviza në Australi, papritmas kurisha 15-vjeçar, mësova shumë për besiminmysliman”, tregon ragbisti.

Ndodhi në Toulon të Francës, ku kishteshkuar pasi kishte ikur nga Australia pas kër-cënimeve me padi nga punëdhënësi. Aty u kon-vertua në fenë myslimane.

Duke dashur të agjëronte në muajin e shen-jtë të Ramazanit, i ka dhënë një perspektivë tëre të shikimit.

“Kur je në Ramazan dhe kalon gjithë muajinduke agjëruar, atëherë ti e vlerëson shumë mëtepër mundësinë që ke për të ngrënë dhe përtë pirë”, thotë Williams. “Për të qenë më i miriduhet të kesh edhe talent të dhënë nga Zoti. Porduhet edhe të kesh motivimin dhe përkushtimin.Thjeshtësia është çelësi dhe unë mundohem tëjem sa më i thjeshtë që të jetë e mundur. Por kur-rë nuk e humbas një gjë që më ka dërguar derikëtu, puna e madhe që bëj”, ka thënë Williams. C

yanMagentaYellowBlack


SPORT

Sportisti kontrovers gjenqetësinë me ndryshimin e fesë

LONDËR, 30 NËNTOR (BBC) - Duket e çudit-shme të thuhet tash, por ishte një kohë kurSven-Goran Eriksson ishte njëri prej trajnerëvemë të famshëm në botën e futbollit.

Kjo kohë ishte, natyrisht para se opinioni tëmësohej për Nancyn, Ulrikan, Farian, Roxyn,Graziellan, Malinin, Deboran dhe “femrat etjera” që suedezi Eriksson i përmend në librine tij “Sven: My Story” si aventura të jetës së tijsi “playboy” dhe trajner futbolli. Mirëpo, parase të shndërrohet në një aventurier, mar-rëdhëniet e teknikut suedez që ishin të njo-hura janë ato me lojtarët Roberto, Marce-lo, Pavel, Juan dhe Michale. Kjo për arsyese për tri dekada Eriksson ka qenë trajneri disa futbollistëve madhështorë dheskuadrave të mëdha të kohës moderne.

Ai sapo është kthyer ditë më parë në Bri-tani nga Kina, ku po punon te ekipiGuangzhou R&F. Ky është ekipi i 17-të nëkarrierë që Sven e menaxhon.

“Po, edicioni është kryer ditë më parë”, thaEriksson, i cili nuk është i sigurt as në cilën poz-itë ka përfunduar ekipi i tij. “Ka mbetur edhenjë lojë pas neve të luhet dhe nuk e di nëse kemipërfunduar në pozitën e pestë apo të gjashtë.Por, është mirë”.

Në të vërtetë, ekipi i Erikssonit ka përfund-uar në pozitën e gjashtë në tabelë me 37 pikëmë pak se rivali lokal Guangzhou Evergrande,që ka fituar titullin e kampionit. Eriksson tekekipi kinez ka një pagë vjetore prej 2.5 mil-ionë eurosh.

Megjithatë, Sven ka kujtime tëmira nga e shkuara e tij dhenuk harron të përmendë loj-tarët më të mirë që i kastërvitur ndonjëherë.“Roberto Mancini ështënjëri prej tyre. E kishakapiten te Sampdoria dhee transferova pastaj teLazio. Ai ka qenë shumëi rëndësishëm dhe lojtarspecial”, thotë Eriksson.“E kam pasur edhe një lo-jtar tjetër, por me sigurinuk e mbani në mend.Është Fernando Chalanakur ishte te Benfica. Por,ai takoi gruan e gabuardhe shkoi pas saj nëFrancë ku firmosi meBordeauxin dhe atjehumbi për shkak tëlëndimeve”.

Në të vërtetë, Cha-lana është llogaritur loj-tari më madhështor i Portu-galisë në vitet ‘80. Eriksson bëriemër te Benfica gjatë dy vjetëvenë krye të ekipit (1982-1984). Me

këtë skuadër fitoi dy herë titullin e kampionitportugez, një kupë dhe përfundoi si nënkam-pion i Kupës UEFA. Menjëherë u largua në drej-tim të Romës, duke fituar Kupën e Italisë.Suedezi krijoi shumë adhurues në Serie A, mepunën e tij profesionale si në fushë ashtu edhejashtë saj. Pas Romës, Eriksson mori

Fiorentinën dhe pas-taj u rikthye te

B e n f i c a .Megjithatë,

në vitin1 9 9 2 ,Erikssons ë r i s hi s h t epjesë eSerie A.Mori tim-

onin eSampdo-rias dhe

gjatë pesëvjetëve në

krye të klubitnga Gjeno-

va arriti të fitojë një Kupë të Italisë. Në vitin1997, Eriksson u emërua trajner i Lazios.Suksesi i Erikssonit ishte i madh te Lazio, pasifitoi titullin e kampionit, Kupën e Italisë, Su-perkupën italiane dhe trofeun e Kupës sëFituesve të Kupave për katër vjet sa udhëhoqiskuadrën italiane.

“E di që shumica më konsiderojnë si trajnerinmë të suksesshëm te Lazio dhe ishin ato kohëratë arta të kësaj skuadre”, thotë Eriksson, i cilika fituar edhe Superkupën e UEFA-s.

Gjatë kohës sa qëndroi te Lazio, menaxh-menti i klubit ka shpenzuar hiç më pak se 300milionë euro në përforcime. Krahas Mancinit,pjesë e Lazios ishin edhe Pavel Nedved, JuanVeron, Marcelo Salas e të tjerë.

“Mund të them se kishim një ekip të frikshëmpër të gjithë kundërshtarët. Jam krenar për atëkohë, të cilën do ta mbaj përgjithmonë në ku-jtime”, shprehet Eriksson i emocionuar.

Megjithatë, problemet për Svenin filluan nëvitin 2001, kur pranoi ofertën e Federatës së Fut-bollit të Anglisë për ta drejtuar Përfaqësuesenangleze. Ai qëndroi për gjashtë vjet në krye tëAnglisë, por mediumet angleze i futën hundëtnë jetën e tij personale dhe shkatërruan gjithç-

ka. Aty u zbulua se Sven kishte lidhjeme shumë femra në të njëjtën

kohë, të cilat edhe i ka pranuarnë librin e tij.

“Është e vërtetë se kam pa-sur lidhje, por nuk kam prit-ur që mediumet të mëshkatërrojnë në këtëmënyrë”, thotë Sven. “Kampasur një karrierë të ndrit-ur, por gjithçka u rrënuapër një moment”.

Megjithatë, prej të gjithalidhjeve, Eriksson në librine tij nuk e ka përmendurmiliarderen MarisaCauchi, e cila insiston sepër katër vjet kanë qenëme të në lidhje. Lidhja etyre është prishur në vitin2011, kur Marisa ka zbu-luar se Sven njëkohësishtishte në lidhje edhe me

pesë femra tjera. “Sven është një njeri i pa-

sionuar pas femrave, paravedhe futbollit”, thotë Marisa, ecila ishte njohur meErikssonin në vitin 2007,kur suedezi kishte marrëdrejtimin e ManchesterCityt. “Sven i ka mashtruarnjerëzit, pasi nuk e ka thënëtë vërtetën në librin e tij. Atyai nuk e ka përmendur farelidhjen tonë”.



SPORT

Sven, “gjeniu i vogël” dhe “njeriu i gabuar”

ENIGMATIKË



PRISHTINË 30 NËNTOR - Ekipi kombëtar i fem-rave të Shqipërisë ka histori të shkurtër. Ishteviti 2011 kur u hodh ideja për të formuar njëekip kombëtar të femrave. Atëbotë synimi ishtevetëm të niste aktivitetin, kurse tash apetitetjanë shtuar, ashtu si edhe numri i lojtarevekosovare në ekipin kombëtar të Shqipërisë.

Numri i tyre ishte i vogël, aq sa mund t’inumëroje “në gishta”. Por, dita-ditës numri ityre është duke u rritur dukshëm. E këtë mësë miri e di Ilir Sopi, që ishte pjesë e saj që ngathemelimi.

Ai nisi t’i numëronte një nga një futbollistetme prejardhje nga Kosova që luajnë për Kom-bëtaren e Shqipërisë. Për disa minuta nuk ar-riti të përfundojë me listën e emrave, meqëkishte shumë - mbi 25 lojtare.

“Shpresoj të mos e kem harruar ndonjërën,pasi ka shumë”, ka thënë Sopi, që është ndih-mëstrajner në Kombëtaren e femrave tëShqipërisë.

Sopi me disa lojtare që aktualisht luajnë janëqë nga formimi i Kombëtares shqiptare të fut-bollit.

Ai kujton edhe ditën e parë se si nisi të for-mohej Kombëtarja, ashtu siç kujton ditët e parakur numri i futbollisteve kosovare ishte më ivogël për dallim nga sot, ku militojnë 25 fut-bolliste.

“Unë isha trajner në Kosovë të Prishtinës dhepo luanim një ndeshje miqësore në Tiranë, kutrajner i AS Tirana ishte Altin Rrakli dhe nëbisedë e sipër vendosëm që ta themelonimekipin kombëtar”, kujton Sopi.

Kosova e Prishtinës e pati fituar ndeshjen 8:0ndaj AS Tiranës, por kjo miqësore nuk kishtevlerë të madhe sa kishte hapi i parë kur nisi tëformohej Kombëtarja e femrave në futboll.Dhe, pasi kishte përfunduar kjo ndeshje Sopie Rrakli nisën bisedimet se si të formoninekipin kombëtar. Dhe, ideja pas pak muajsh ubë realitet.

Fillimisht ekipi kombëtar formohej nga disa

lojtare nga Kosova e disa nga Shqipëria. Porsot numri i kosovareve dominon në ekipin efemrave.

“12 futbolliste janë aktualisht në ekipin eparë të Kombëtares shqiptare. Shtatë lojtare iftojmë herë pas here, kurse gjashtë lojtare tëtjera po presim të na bashkohen. Nevazhdimisht po shikojmë tregun”, tregon Sopi.

E pjesë e Kombëtares së Shqipërisë aktual-isht janë: Fitore Govori, Albina Rrahmani,Cyme Lulaj, Nora Selmani, Suada Jashari,Xhemile Berisha, Arbnora Robelli, GeldonaMorina, Djelona Luta, Furtuna Velaj, DafinaMemedov, Advije Veliu.

Ndërkohë më herët në ekipin kombëtar kanëluajtur edhe Rifadije Shala, Lumturie Muhadri,Blerta Kaçiu, Arjeta Krasniqi, Elizabeta Ejupi,Merita Borovci, Fitore Dalipi, derisa pritet qët’i bashkohen Kombëtares edhe: Elena Sadiku,Gyltene Ibishi, Vlora Bajrakurtaj, Venera Rex-hi, Naile Merovci e Besarta Ajeti.

Në njëmbëdhjetëshin e parë të ekipit kom-bëtar paraqiten shtatë lojtare nga Kosova.

“Minimumi është pesë lojtare që luajnëgjithmonë në 11-shin e parë”, thotë Sopi.

Luajnë me meshkujt, në dy shtete dhe në Ligën e Kampionëve

Por, nuk janë vetëm këto lojtare që luajnëpër Kombëtaren shqiptare.

Në ekipin U-19 të femrave janë edhe tri fut-bolliste kosovare: Vjona Rexhepi, FatbardhaKastrati e Arta Rama.

Dy futbollistet, ndër më të mirat që ka Kom-bëtarja e Shqipërisë, Fitore Govori e XhemileBerisha, vlerësojnë punën që bëjnë dy trajn-erët e ekipit kombëtar, Altin Rrakli e IlirSopi, për t’i afruar lojtaret e reja.

“Ne ia kalojmë shumë mirë së bashku. Ekemi shumë të lehtë komunikimin, pasi di-alekti jonë kosovarçe dominon në kom-bëtare”, thotë Govori.

Por menjëherë ndërhyn Berisha, e cila e

kthen kokën nga Govori e i thotë se edhe mevajzat nga Shqipëria kanë raporte të mira.

“Vajzat nga Shqipëria kanë nisur të mëso-jnë dialektin tonë. Edhe pse ne jemi shumë, as-njëherë nuk ndahemi për asgjë. Jemi një famil-je e madhe”, thotë Berisha.

Govori e Berisha e disa futbolliste të tjerakosovare për t’u paraqitur sa më mirë përndeshjet me Shqipërinë, në Kosovë atostërviten me meshkujt e ekipit të parë tëKosovës së Prishtinës, ndonëse janë tëregjistruara për ekipin e femrave të këtij klu-bi, që vlerësohet ndër më të mirët në Kosovë.

“Na kanë ndihmuar shumë për Kombëtareushtrimet me ekipin e parë të meshkujve.Madje edhe kemi luajtur”, thotë Berisha.

Por, ato kanë edhe një klub tjetër ku luajnë- Vllazninë e Shkodrës. Me këtë skuadërkanë luajtur edhe në eliminatore për Ligën eKampionëve.

“Shembull, të shtunave luanim në Shqipëri,kurse të dielave në Kosovë”, tregon Govori.

Por, ato një gjë të tillë nuk do ta kenë rastinta bëjnë më, meqë Federata Shqiptare e Fut-bollit i ka suspenduar për një muaj.

Edhe pse u ka “munguar” disiplina nëekipet ku luajnë, në Kombëtare gjërat për tojanë më ndryshe.

“Disiplina është në rend të parë në Kom-bëtare. Të gjitha futbollistet janë të disiplinuaradhe i respektojnë vendimet tona”, thotë Sopi.

Për Rraklin të gjitha janë njëNjë vendim që kishin respektuar ato gjatë

grumbullimit të Kombëtares ishte edhe kur tra-jnerët Rrakli e Sopi ua kishin marrë të gjithëtelefonat për të qenë sa më të koncentruara. Qe-jfi futbollisteve nuk u ishte bërë me këtëveprim, por ato thonë se është dashur ta re-spektonin.

“Nuk kishim se çka të bënim. Edhe psembetëm tri ditë pa telefona, ne vazhduam ko-munikimin pastaj me vajzat e kombëtares



Faton Polisi

Lindja e Kombëtares “gjatë”

nëpër dhoma”, thotë Govori.Ato thonë se janë më të lirshme në komu-

nikim me trajnerët, por e njëjta vlen edhe përtrajnerët. Sopi kujton një rast kur trajneri iparë i Kombëtares, Altin Rrakli, në vend që tëhyjë në dhomën e vajzave për të kërkuar njëtharëse të flokëve kishte hyrë te dhoma kurrinte Sopi.

“Isha unë edhe trajneri kondicional. Të dyishim pa flokë dhe Rrakli nuk na shikonte,meqë mendonte se kishte hyrë në dhomën evajzave. Por unë i thashë ‘këtu kërkon tharësea? A nuk e sheh që jemi dy qela’”, kujton Sopibuzagaz.

Edhe trajneri i Kombëtares së femrave tëShqipërisë, Altin Rrakli, i vlerëson lart fut-bollistet që luajnë për ekipin “kuqezi”. Por, përtë gjitha janë një. Ai nuk e ndan asnjërën prejtjetrës.

“Nuk ka kosovare apo shqiptare. Për muajanë të gjitha njësoj. Ato bartin fanellat ekombëtares së Shqipërisë, ngjyrat kuqezi.Unë i vlerësoj shumë ato goca. Të gjitha poe kryejnë punën si është më së miri. Ne pozhvillohemi ngadalë, por me hapa të sigurt“,

thotë Rrakli.Edhe ai kujton kur Kombëtarja e femrave

të Shqipërisë nisi me pak futbolliste. Por, num-ri i tyre është rritur dukshëm. Ai synon që tëarrijë suksese të mëdha në Evropë e botë mevajzat e Kombëtares.

Kombëtarja e futbollit për femra ështëduke marrë pjesë në eliminatoret për kam-pionatin botëror.

Shqipëria zë vendin e katërt në Grupin 5 metri pikë të fituara. Grupit i prin Belgjika menëntë pikë.

“Shpresoj që të arrijmë të kualifikohemi nëkampionatin botëror. Është ëndërr e tëgjithave që të sigurojmë biletën. Por, të gjithëe dimë se do të jetë mjaft vështirë, pasi nukkemi shumë eksperiencë. Megjithatë, ëndrravazhdon dhe nuk do të shuhet kurrë”, thonënjëzëri Govori e Berisha.

Edhe ndihmëstrajneri i Kombëtaresshqiptare, Ilir Sopi, vazhdon të besojë që këtovajza mund t’ia dalin për t’u kualifikuar nëbotëror. Madje edhe para meshkujve.

© KOHA Ditore

SPORT



miqësores Kosova - Tirana

SCOTTSDALE, 30 NËNTOR (THE NEW YORK TIMES)- Nic dhe Tristan Puehse kishin kaluar gjashtë vjetnëpër ajër me lehtësi të madhe, duke bërëmanovra me skateboard. Kishin kontrata përveshmbathje me kompaninë “Nike” qysh para setë mbushnin tetë vjet, dhe në moshën 12-vjeçareata po bënin me skateboard manovra të vështira.

Mirëpo, me lëvizjen e fundit që bënë, ata befa-suan të gjithë. Nick dhe Tristan kanë vendosur dyvjet më parë që të tentojnë të bëhen yje të tenisitnë konkurrencë të çifteve. Të bëhen vëllezërit MikeBryan të ardhshëm, tenistët që dominojnë tenisinnë konkurrencë të çifteve tash e shumë vjet.

Kalimi nga bota e skateboardit në atë të tenisit,ishte manovra e tyre më e vështirë.

Është dashur përshtatje e madhe nga emocionetqë ofrojnë manovrat në skateboard, me emocionetqë ofron fitimi i pikëve në tenis.

Mësimi i tyre është i vështirë, pasi konkurren-tët kanë disa vjet përvojë në tenis.

Njerëzit kanë qenë skeptikë në këtë ndryshimdhe kanë thënë se binjakët nuk do të vonohenshumë dhe do të kthehen në skateboard. Mirëpo,dy vjet në aventurën e tyre në tenis dhe binjakëtvetëm sa kanë ndërruar një obsesion për një tjetër.Po stërvitin po aq fort në fushë të tenisit sa kanëstërvitur në park në garat e skateboardit. Ata popërparojnë gradualisht.

Aktualisht gjenden në Top 25 në renditjen etenistëve deri 16 vjet në Federatën e Tenisit tëSHBA-së në konkurrencë të çifteve. Në konkur-rencën individuale ata janë më poshtë.

Derisa binjakët vazhdojnë të punojnë dhe janëtë përqendruar për suksese të mëtutjeshme,shumë në botën e skateboardit janë të paforcë dhevetëm mund të shohin prapa. Në një mbrëmje, Nicishte ulur para kompjuterit në shtëpinë e familjessë tij dhe shikonte videon përshëndetëse nga skate-boardi, që e kishin postuar binjakët në “YouTube”në shtator të vitit 2011.

Duke shikuar nëpër komente për atë video, Nicu ndal të lexonte një nga to me zë: “Unë vë bastqë prindërit e tyre i kanë detyruar të lënë skate-boardin”. Ai u kthye prapa dhe shikoi te prindërit,Michael dhe Caryn, që ishin duke qëndruar pra-pa tij me shprehje argëtuese në fytyrë. “Kjo ka mar-rë 10 pëlqime”, thotë Nic.

“Ka pasur njerëz që kanë thënë se keni pasurtalent që të tjerët nuk e kanë pasur. Keni mundurtë ishit legjenda në këtë sport”, vazhdon Nic, qëtash është pranë të mbushë 16 vjet.

Tristani thotë: “Është e vështirë për njerëzit të

kuptojnë, veçanërisht ndërrimin nga skateboar-di në tenis. Shumë skateboarderë mendojnë setenisi është sport qesharak”.

Në kërkim të sfidave të rejaMe shumë sponsorë dhe po ashtu me video të

regjistruara në “YouTube”, që kishin pasur mëtepër se 13 milionë shikime, binjakët në vitin 2011ishin rrugës së mbarë për t’u bërë yje të sëardhmes në sportin skateboard. Por, ekzistonte njëproblem.

“Ne po bëheshim dembelë“, tregon Nic. “Jo dembelë, por nuk po dëshironim aq shumë

që të bënim skateboard. Ne ishim në skateboardqë nga mosha gjashtëvjeçare. Vetëm këtë bënim”,thotë Tristan.

“Dëshironim gjëra të reja. Nuk donim tëmërziteshim”, shprehet Nic. Në janar të vitit 2011,gjatë pushimeve me familje në Arizona, binjakëthuazuan raketa të tenisit dhe nisën të stërvitninme babanë e tyre.

Në tenis, si në skateboard, ata shpejt u mësuan.Ranë në dashuri me këtë sport. Duke iu kthyerTristanit, të cilit i erdhi së pari ideja për të ndër-ruar sportin, Nic i thotë: “Po të mos më pëlqentetenisi, ti do të kishe mbetur vetëm atje dhe sigurishtdo të ktheheshe në skateboard”.

Synimi i tyre, siç thonë, është që të futen nëkolegj me bursa nga tenisi, siç kishin arriturshumë vjet më parë vëllezërit Bryan, që kryenshkollimin në Stanford dhe u bënë çifti më i



Binjakët lënë famën në

fortë në botën e tenisit. Ata kanë marrë përkrahje nga binjakët Bryan

nëpërmjet “Twitterit”. Bob u ka shkruar: “Vazh-doni me punë të mirë djelmosha! Ne do të jemi pra-pa jush gjatë gjithë rrugës”.

Dave Macpherson, trajneri i Bryanëve, kashikuar Puehset, pas një kërkese të një shoku dheu ka ofruar këshilla.

“Mund të shihet se ata kanë entuziazëm të madhnë lojë dhe janë mjaft të përqendruar. Por, sigur-isht se është një sfidë”, thotë Macpherson.

Deri dy vjet më parë, familja ishte e vendosurnë Sacramento. Pas lëvizjes në Karolinën Jugore,ku binjakët Puehse morën bursë të pjesshme ngaAkademia e Tenisit Van Der Meer, familja ështëvendosur këtë vit në Arizona.

Nic e Tristan së fundi kanë nisur të punojnë disambrëmje në javë me Jimmy Mendietan, drejtorine tenisit të DC Ranch Village Health Club.

Puehse bashkëveprojnë mjaft mirë. Fëmijëtshkollohen në shtëpi nga nënta e tyre, të cilës Nicme shaka i referohet si drejtor shkolle në PuehseAcademy. Babai i tyre, i vetëpunësuar në shitje dhemarketing, shikon stërvitjet dhe publicitetin, përf-shirë edhe “YouTuben” dhe “Twitterin” për djel-moshat, me më tepër se 92 mijë vizitorë.

Shumicën e ditëve, Michael Puehse i dërgon meveturë Nicun, Tristanin dhe Natashën 12-vjeçare,që po ashtu merret me tenis, në stërvitje.

Stërvitjet e tyre zgjasin një orë e gjysmë. “Nic dhe Tristan kanë qenë të motivuar nga një

moshë shumë e re. Nuk e di se nga u vjen kjo”,thotë nëna Caryn. “Kur ata erdhën te ne dhe na

thanë se duan të lënë skateboardin, Mike dhe unëu ulëm dhe folëm me ta. I pyetëm nëse e dinë seçfarë po humbasin. Ne vërtetë patëm vështirësi nëfillim. Nuk donim që një ditë të na thoshin ‘Pse nukna detyruat që të qëndronim në skateboard?’”

U mungon fama e skateboarditSkateboardi ishte mjaft garues, por edhe

bashkëpunues, ku të gjithë ishin entuziastë nëpërkrahjen e atyre për të ngritur sportin në majatë reja.

“Është sikur njerëzit mundohen të ndihmojnëtë tjerët të jenë më të mirë. Nëse dikush bënë njëmanovër që nuk është bërë më parë, të gjithëmundohen të bëjnë atë”, thotë Tristan.

Nic shton: “Në skateboard, ka juri dhe vetëmmundohesh të marrësh vlerësim sa më të mirë qëështë i mundur”.

Të tenis, binjakët janë përballur me garues tëfortë, por edhe të tillë që bëjnë hile dhe kanë sjell-je josportive.

“Janë disa djelmosha, të cilët i kam mundur dhepër këtë arsye, vijnë në çdo ndeshje që luajë dhebëjnë tifo për kundërshtarin”, thotë Tristan.

Tristan preferon që prindërit e tij të mos i shohinndeshjet e tij, pasi ka prirje që të angazhohet sëtepërmi për t’u munduar të tregohet në prezencëtë tyre. Nic ndërkohë shijon të luajë në prani tëtifozërisë. Binjakët kanë lojë të ndryshme. Tris-tan që është më i gjatë se Nic, ka gjuajtje më tëfuqishme, kurse Nic është lojtar që luan më mestrategji.

Secili nga ta ka probleme me lojë mentale. Nicthotë se asgjë në skateboard nuk e ka përgatiturpër momentet e mira dhe vështirësitë të cilat epresin në ndeshje tenisit.

“Një ndeshje e vetme mund të jetë entuziaz-muese, por në anën tjetër edhe frustruese”, thotëNic.

Nicut nganjëherë i mungon fama që e kishte nëskateboard. Para se të regjistrohej në orë aktrimi,ai e vëllai i tij janë paraqitur në filmin “Nic and Tris-tan Go Mega Dega” në vitin 2010.

Ata kanë hequr dorë nga fama që e kishin nëskateboard për t’u aktivizuar në tenis, një sport tëmbushur nga tinejxherë që aspirojnë të bëhen tëfamshëm dhe të pasur.

“Mendoj se Nic i ka bërë më tepër vetes pyetjepër këtë ndryshim”, thotë Tristan.

“Ndoshta para disa muajve po, por tash më jo”,thotë Nic.



SPORT

skateboard për karrierë në tenis





MARKETING

MARKETINGCyanMagentaYellowBlack

84 KOHA DITORE • e diel • 1 shtator 2013

Documents

20131201 Kd Digital