Upload
janrotmans
View
163
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
Duurzame Transitie van Steden:sluipende revolutie
Jan Rotmans, Haags Milieucentrum27 september 2011
twitter.com/janrotmans
• stad is niveau waar problemen samenkomen • luchtvervuiling, afval, energiegebruik,
sociale ongelijkheid, CO2 uitstoot
• stad is ook schaal van oplossing • concentratie van mensen en bedrijvigheid
• kweekvijver voor innovatie
uitdaging: transitie naar duurzame stad
Stad
Transitie naar Duurzame Stadvan… naar…
korte-termijn winst lange-termijn waarde
wat kost dat? wat levert dat op?
fragmentatie integratie
ingekaderd inspirerend
verbieden ruimte bieden
tekentafel samenleving
Wat is een duurzame stad?
een stad
waar alles klopt
van en voor mensen waar je je thuis voelt
met veel kwaliteit
groen, plezierig, ruim weinig verspilling
DOEPEL STRIJKERS – gebaseerd op Newmans Extended Metabolism Model
Duurzame stedelijke ontwikkeling
Onderzoek naar duurzame steden
• internationale vergelijking duurzame steden
• toegepast op 5 koploper-steden en Almere
• kwalitatief én kwantitatief, maar ook “hoe?”
www.drift.eur.nl
People
Planet
Prosperity
Power
domeinen
People
Planet
Prosperity
Power
menselijke hulpbronnen
betrokkenheid
sociale kwaliteitkwaliteit leefomgeving
mobiliteitnatuur& biodiversiteit
mondiale ecosysteem
economische Vitaliteit
klassieke economie
groene economie
doorzettings-vermogen
bestuurlijkeinnovatie
integrale aanpak
participatie
hulpbronnen
Kapitaalvoorraden
People
Planet
Prosperity
Power
# jaren scholing
# uren vrijwilligerswerk
% bevolking blootgesteld aan PM10, NO2, SO2 of O3
# auto’s / cap
groen gebied (ha / cap )
CO2 uitstoot (ton / cap)
R&D uitgaven in % BNP
groene investeringen (%)
ambities, visie en strategie
burger participatie
% duurzaam aanbesteed
Indicatoren
Duurzame voorbeelden wereldwijd
• vijf vinger plan: dichte, leefbare en aantrekkelijke stad
• bereikbaarheid: OV, fietsen, lopen
• duurzaamheid gekoppeld aan ambities leefkwaliteit
• 30% reductie in per capita CO2 emissies dankzij stadsverwarming,schonere WKK en duurzame energie
• lange traditie participatie, plus actieve burgers
Kopenhagen
Freiburg• power and people hoog vanwege community-driven planning
• holistische benadering vanuit menselijk perspectief: hoge levenskwaliteit
• autoloze buurt: speelplek en veiligheid ipv auto voor de deur
• aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven en nieuwe bewoners
• duurzxaamheid verschaft nieuwe identiteit
Portland• sinds de jaren zeventig koploper op gebied van milieu en later klimaat
• leidende principes (eg. Urban Green Boundary) en concrete actie
• succesvol beleid: door Amerikaans consumptiepatroon grote voetafdruk
• resultaat: schone, fijne stad met relatief lage impact, sterke identiteit
• clean Energy Works Portland project geeft invulling aan ambities
Vergelijking van Steden
Landschap & Oppervlakte Ontwikkeling
Kritische succesfactoren
1. holistische benadering vanuit mensen
2. inspirerend en vasthoudend leiderschap
3. duurzaamheids spelregels die richting en ruimte geven
4. slim mobiliseren van menselijk kapitaal
5. radicale benadering voor bevorderen systeeminnovaties
Inspirerend Leiderschap
– rechte rug en enthousiasme nodig tegen bestaande orde
– formeel (Curitiba) of informeel (Freiburg) leiderschap
– nieuwe synergie zoeken (Detroit, Portland)
– zien is geloven (eg. Curitiba)
– korte-termijn acties samen met lange-termijn visie
Leidende Principes
– top down én bottom-up
– lange termijn commitment
– ruimte voor innovatie
– co-productie en co-creatie
– faciliterende overheid
Duurzaamheids Standaard Stadshavens
1. energieneutraal bouwen
2. klimaatbestendig bouwen
3. ontwikkelen op water
4. hergebruik bestaand materiaal/ producten
5. zo weinig mogelijk vervuiling genereren
6. groen is drager van ontwikkeling
7. menselijke maat als uitgangspunt
Slim mobiliseren menselijk kapitaal
– wat levert het op? En voor wie?
– nieuwe samenwerkingsvormen (Portland)
– afval voor voedsel of diensten (Tampines, Curitiba)
– Sol Criado (Curitaba)
– GRPC (Detroit): fysiek (land) én sociaal (mensen) kapitaal
Radicale Keuzes
– “goede” ontwikkeling i.p.v. “minder slechte”
– ruimte voor koplopers (Kopenhagen, Freiburg)
– doorbreken ingesleten patronen en belangen
Duurzame Steden in 2036
Schone, circulaire stedelijke economie
CO2-arm kringlopen groene grondstoffen
nieuwe maak- en kennisindustrie
water, energie, klimaat, ruimte
‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen
Toeristisch Industrie Park
Groene Steden
gebouwen worden groener
gebieden worden groener
Gras daken
Woon – Werk milieu’s
Multi-functionele stedelijke gebouwen
woningen, gebouwen, scholen zijn energiefabriekjes
leveren duurzame energie aan omgeving
alle daken en gevels worden benut
wateropvangfijnstof zuivering
recreatie / landbouw
Stichting Urgenda
Stichting Urgenda
Stichting Urgenda
Waterrijke Steden
meer op en om het water leven en wonen
drijvende wijken / drijvende steden
groene infrastructuur op het water
drijvende parken
Dutch Research Institute For Transitions
Schoon, elektrisch stedelijk vervoer
elektrisch aangedreven
elektrische auto / scooter / watertaxi / waterbus
mobiliteit is dienst op maat geleverd
mobiliteitsmakelaar
aan-afkoppelbare elektrische voertuigen
treintjes op de weg
Stadslandbouw
stadsboeren
gemeenschappen rond voedsel
Duurzame Samenleving
McDonalds Biologisch – McFast + McSlow
Waarden Gemeenschappen
glocalisering
gemeenschappen rondom zorg, voedsel, energie
samenredzaamheid
Hoe gaan we met elkaar om – nieuwe waarden
Samenredzaamheid
Sturing: organisch ontwikkelen
ruimte bieden– faciliteren en stimuleren van eigen initiatief– belemmeringen wegnemen, netwerken bevorderen – mentale ruimte, juridische ruimte, financiële ruimte
richting geven– investeren in en realiseren van collectieve voorzieningen – afstemmen van ontwikkelingen in meer samenhang – herformulering van leidende principes voor gebied
Rol van Overheid
faciliteren
1. stel kaders voor duurzame ontwikkeling
2. juridische belemmeringen wegnemen
3. netwerkvorming stimuleren
4. slimme financiële constructies ontwikkelen
Faciliterende Overheid
agenderen
stimuleren
verbinden
schakelen
organisch ontwikkelen
Co-Creatie
ontwikkelen met marktpartijen
innovatieruimte [regelluwe zone]
binnen duurzaamheids kaders
stap voor stap gebied duurzaam ontwikkelen
duurzaamheid sluipt in het DNA van steden
duurzame stad vergt transitie in denken en doen
veel voorbeelden van duurzame ontwikkeling van steden
‘power’ of ‘governance’ is vaak bepalend voor verduurzaming
vraagt faciliterende rol van overheid
Conclusies