Upload
truongduong
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kontekst i cele badania
Dynamizacja procesów gospodarczych, w tym coraz częściej spotykane
zjawisko „migracji kapitału”, sprawiło, że chcąc zapewnić wysoką
konkurencyjność gospodarki coraz silniejszy nacisk kładzie się na jakość
kapitału ludzkiego i poziom opanowania przez pracowników
podstawowych umiejętności.
Pomiędzy 1998 r. a 2003 r. zatrudnienie osób o wysokich kwalifikacjach
wzrosło w UE o 25%, średnich o 14% i niskich – zaledwie o 2%.
Podobne zjawisko obserwuje się w Polsce.
Kontekst i cele badania
Problem osób o niskich kwalifikacjach jest wzmacniany
marginalnym ich udziałem w edukacji i szkoleniach, przy czym
generalnie Polska należy do grupy Państw, gdzie odsetek osób
uczestniczących w kształceniu ustawicznym jest bardzo niski.
Dlatego też szczególnie istotne staje się zaoferowanie
pracownikom o niskich kwalifikacjach szkoleń dopasowanych do
ich potrzeb zawodowych i specyficznych deficytów
kompetencyjnych. Projekt szkoleniowo-doradczy adresowany do
tej grupy pracowników planowany jest do realizacji przez Polską
Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Planowane działania mają
w założeniu zwiększyć atrakcyjność zatrudnieniową pracowników
o niskich kwalifikacjach i poprawić ich pozycję na rynku pracy.
Kontekst i cele badania
Celem ogólnym badania było dostarczenie informacji
niezbędnych do odpowiedzi na następujące pytania badawcze:
1. Kogo należy uznać za pracowników o niskich kwalifikacjach?
2.Jak należy zaprojektować wsparcie szkoleniowo – doradcze w ramach
Komponentu 1, aby w maksymalnym stopniu odpowiadało ono potrzebom
zarówno pracodawców, jak i pracowników o niskich kwalifikacjach?
3.Czy pracownicy o niskich kwalifikacjach będą skłonni wziąć udział w
projekcie, zakładającym realizację szkoleń zawodowych i szkoleń
podnoszących umiejętności społeczne, jeśli nie będzie to wymagane przez
pracodawcę (udział w szkoleniach bez wiedzy pracodawcy, poza godzinami
pracy)? Jeśli tak, to jak należy zaprojektować wsparcie szkoleniowo-
doradcze w Komponencie 2?
4. Czy wsparcie powinno być ukierunkowane branżowo? Do jakich branż
należy skierować usługę doradczo – szkoleniową?
5. W jakich województwach usługa powinna być realizowana?
O czym chcemy powiedzieć na dzisiejszej
konferencji?
chcemy przedstawić wyniki badania, pokazać:
Kim są pracownicy o niskich
kwalifikacjach?
Jakie są potrzeby rozwojowe i kierunki
szkoleń pracowników o niskich
kwalifikacjach?
...twarde dane:opis statystyczny,
wiarygodne i
porównywalne
wyniki
...głębokie zrozumienie:motywacje (w tym
nieuświadamiane),
mechanizmy,
wzory myśleniailościowe jakościowe
Metody
Integracja metod jakościowych i ilościowych
Tematyka pracowników o niskich kwalifikacjach:
złożona
interdyscyplinarna
drażliwa
Różne Głosy
Eksperci
Pracodawcy
Pracownicy instytucji
rynku pracy
Pracownicy o niskich
kwalifikacjach
Dane zastane
Różni aktorzy, różne głosy…
Wieloetapowy proces badawczy
Faza „odkrywcza” – eksploracja problemu badawczego
analiza danych zastanych, badanie jakościowe (IDI)
pracodawców (N=50), pracowników o niskich kwalifikacjach
(N=50), ekspertów rynku pracy (N=50)
Lepsze zrozumienie problemu niskich kwalifikacji i postaw wobec dokształcania
pracowników. Zrozumienie realiów funkcjonowania i sposobów myślenia
przedstawicieli badanych środowisk
Faza wyjaśniająca – kwantyfikacja zjawiska niskich kwalifikacji
i budowa modeli wsparcia szkoleniowo – doradczego
badanie ilościowe pracodawców (PAPI N=1290), badanie
ilościowe pracowników (CAPI N=1621), w tym 100 badanych
za pomocą KKS, badanie ilościowe instytucji rynku pracy i
pomocy społecznej (CAWI N=494)
Oszacowanie udziału pracowników o niskich kwalifikacjach w strukturze
zatrudnienia, określenie deficytów kwalifikacji i kompetencji, zbadanie postaw
wobec szkoleń, poznanie preferencji co do kształtu merytorycznego i
organizacyjnego szkoleń. Opracowanie przy udziale specjalistów ds. szkoleń
dwóch modeli usług szkoleniowo – doradczych.
Wieloetapowy proces badawczy
Faza weryfikacji – skonfrontowanie wypracowanych
wniosków i rekomendacji z opiniami pracowników,
pracodawców oraz ekspertów ds. szkoleń
Pracodawcy (4 FGI), pracownicy (4 FGI), eksperci (1 panel
ekspercki)
Wypracowanie ostatecznych rekomendacji, w modeli usług
szkoleniowo – doradczych adresowanych do pracowników o niskich
kwalifikacjach w ramach Komponentu 1 i Komponentu 2
Struktura próby - sekcja PKD
17%
10%
31%
4%
6%
2%
11%
1%
9%
4%
4%
Sekcja D - przetwórstwo przemysłowe
Sekcja F - budownictwo
Sekcja G - handel hurtowy i detaliczny
Sekcja H - hotele i restauracje
Sekcja I - transport, gospodarka magazynowa, łączność
Sekcja J - pośrednictwo finansowe
Sekcja K - obsługa nieruchomości
Sekcja L - administracja publiczna
Sekcja M - edukacja
Sekcja N - ochrona zdrowia i pomoc społeczna
Sekcja O - działalność usługowa, indywidualna, komunalna i
pozostała
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Struktura próby – wielkość firmy
25% 43%16% 16%
Od 5 - 9 osób 10 - 49 osób 50 - 249 osób Powyżej 249 osób
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Pracodawcy
Struktura próby – województwo
8%
5%4%
3%
7%
9%
15%
2%
4%3%
6%
12%
3%3%
10%
5%
Do
lno
ślą
sk
ie
Ku
jaw
sk
o -
po
mo
rsk
ie
Lu
be
lsk
ie
Lu
bu
sk
ie
Łó
dzk
ie
Ma
łop
ols
kie
Ma
zo
wie
ck
ie
Op
ols
kie
Po
dk
arp
ac
kie
Po
dla
sk
ie
Po
mo
rsk
ie
Ślą
sk
ie
Św
ięto
krz
ys
kie
Wa
rmiń
sk
o -
ma
zu
rsk
ie
Wie
lko
po
lsk
ie
Za
ch
od
nio
po
mo
rsk
ie
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Pracodawcy
12%
26%
29%
30%
4%
od 18 do 24
od 25 do 34 lat
od 35 do 44 lat
od 45 do 54 lat
od 55 do 60 lat
50%
40%
9%
średnie
ogólnokształcące
zawodowe
gimnazjalne/
podstawowe
Struktura próby –
wiek respondentów
Struktura próby –
wykształcenie
respondentów
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach, N=1621Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach, N=1621
Struktura próby – płeć
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach, N=1621
Pracownicy o niskich
kwalifikacjach
Struktura próby – wielkość zakładów pracy PONK
13% 9% 3%46% 29%
Do 9 osób 10-49 osób 50-249 osób Ponad 249 osób Nie wiem
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach, N=1621
Pracownicy o niskich
kwalifikacjach
Struktura próby – województwo
8%
6%
5%
3%
7%
8%
11%
3%
5%
3%
6%
13%
3%
4%
9%
5%
Do
lno
ślą
sk
ie
Ku
jaw
sk
o -
po
mo
rsk
ie
Lu
be
lsk
ie
Lu
bu
sk
ie
Łó
dzk
ie
Ma
łop
ols
kie
Ma
zo
wie
ck
ie
Op
ols
kie
Po
dk
arp
ac
kie
Po
dla
sk
ie
Po
mo
rsk
ie
Ślą
sk
ie
Św
ięto
krz
ys
kie
Wa
rmiń
sk
o -
ma
zu
rsk
ie
Wie
lko
po
lsk
ie
Za
ch
od
nio
po
mo
rsk
ie
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach, N=1621
Pracownicy o niskich
kwalifikacjach
Różne podejścia do pojęcia „pracownicy o niskich
kwalifikacjach”
W świetle Międzynarodowej Standaryzacji Statystyki Edukacyjnej (International
Standard Classification of Education, ISCED) pracownik o niskich kwalifikacjach
to ten, który charakteryzuje się wykształceniem: niepełnym podstawowym lub
podstawowym lub gimnazjalnym – średnie I stopnia.
Wyznacznikiem niskich kwalifikacji może być też zawód, opisywany według
Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Z kolei według standardów ISCO-88 (International Standard Classification of
Occupations) pracownicy o niskich kwalifikacjach to pracownicy wykonujący
prace o niskim poziomie skomplikowania.
Definicja pracownika o niskich kwalifikacjach przyjęta na
potrzeby projektu
Pracownik o niskich kwalifikacjach (PONK) to osoba spełniająca
wszystkie z poniższych kryteriów:
określony wiek: mężczyźni w wieku poniżej 61 roku życia i
kobiety w wieku poniżej 56 lat;
osoby pracujące (niezależnie od formy zatrudnienia);
z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym, zasadniczym
zawodowym lub średnim ogólnokształcącym;
które zakończyły edukację formalną (tj. edukację w systemie
szkolnym).
Weryfikacja przyjętej definicji (I)
W spontanicznych wypowiedziach pracodawców pracownik o niskich
kwalifikacjach to przede wszystkim:
osoba z niskim wykształceniem / brak wykształcenia (48%),
osoba bez doświadczenia / małe doświadczenie (16%),
osoba z niewielkimi umiejętnościami (12%).
Cechy definiujące pracownika o niskich kwalifikacjach to według
pracodawców:
wykształcenie – podstawowe lub niższe,
brak zawodu,
wykształcenie – gimnazjalne,
niechęć do podnoszenia kwalifikacji,
brak doświadczenia zawodowego.
Spontaniczne skojarzenia z pracownikiem o niskich
kwalifikacjach
48%
16%
12%
10%
9%
7%
5%
5%
5%
4%
3%
3%
3%
3%
niskie wykształcenie/ brak wykształcenia
bez doświadczenia zawodowego/ niewielkie
doświadczenie
niewielkie/ żadne umiejętności
nie posiadajacy żadnego zawodu
brak/ słabe kwalifikacje
pracownik wykonujący proste prace
taki, który do niczego się nie nadaje/ nie radzi sobie w
pracy
mała wiedza
pracownik wymagający doszkolenia, "douczenia"
brak kursów/ szkoleń
pracownik fizyczny
pracownik nie wyrażajacy chęci doszkalania,
dokształcania
pracownik który nie chce podnosić swoich kwalifikacji
nie wiem / trudno powiedzieć
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców,
N=1290; wskazania powyżej 2%
Opinie na temat cech definiujących niskie kwalifikacje
7%
6%
9%
14%
19%
22%
9%
27%
29%
30%
30%
34%
38%
41%
16%
24%
19%
26%
19%
29%
32%
28%
30%
22%
36%
32%
35%
35%
32%
31%
26%
45%
35%
45%
42%
42%
37%
42%
30%
33%
32%
31%
24%
25%
22%
18%
10%
10%
27%
29%
24%
18%
18%
17%
7%
15%
9%
11%
7%
10%
3%
3%
2%
2%
2%
3%
2%
4%
3%
4%
3%
6%
6%
7%
2%
3%
19%
11%
18%
12%
16%
22%
21%
8%
10%pracownik z wykształceniem podstawowym lub niższym
pracownik nie posiadający żadnego zawodu
pracownik z wykształceniem gimnazjalnym
pracownik, który nie chce się uczyć, podnosić kwalifikacji
pracownik nie posiadający doświadczenia zawodowego
pracownik nie posiadający wiedzy i umiejętności do
wykonywania zadań zawodowych na określonym
pracownik z doświadczeniem zawodowym, ale bez
doświadczenia w danej branży, w której zaczyna pracować
pracownik, który często popełnia błędy i nie wyciąga z nich
wniosków
pracownik, który nie ma wyznaczonych celów swojego
rozwoju zawodowego
pracownik wykonujący proste prace
pracownik o niskiej motywacji do pracy
pracownik z wykształceniem zasadniczym zawodowym
pracownik z wykształceniem średnim ogólnokształcącym
młody pracownik
pracownik, który godzi się na niskie wynagrodzenie
pracownik w starszym wieku
pracownik z wykształceniem średnim technicznym
[1] zdecydowanie się nie zgadzam [2] raczej się nie zgadzam [3] ani się nie zgadzam, ani się zgadzam
[4] raczej się zgadzam [5] zdecydowanie się zgadzam
Na wykresie nie pokazano
odpowiedzi „trudno
powiedzieć”, dlatego
niekiedy wartości nie
sumują się do 100.
Opinia na temat definicji pracownika o niskich kwalifikacjach
[pracownik o niskich kwalifikacjach to osoba posiadająca wykształcenie
podstawowe lub niższe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub średnie
ogólnokształcące]
12%
44%
6%10%
17%11%
[1] zdecydowanie się nie zgadzam [2] raczej się nie zgadzam
[3] ani się zgadzam, ani się nie zgadzam [4] raczej się zgadzam
[5] zdecydowanie się zgadzam Trudno powiedzieć
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Połowa badanych
pracodawców zgodziła się z
przyjętą na potrzeby projektu
definicją
27% negatywnie oceniło
zaproponowaną propozycję
Weryfikacja przyjętej definicji (II)
Przyjęta definicja okazała się nie w pełni adekwatna, aczkolwiek
najbardziej uniwersalnym kryterium definiowania pracownika o niskich
kwalifikacjach okazało się wykształcenie.
Niski poziom wykształcenia jako cecha charakteryzująca pracowników o
niskich kwalifikacjach była wskazywana zarówno przez pracodawców,
jak ekspertów.
Pracodawcy dodatkowo akcentowali problem doświadczenia
zawodowego. Eksperci z kolei kładli nacisk na dopasowanie kwalifikacji
do stanowiska pracy.
Pracownicy o niskich kwalifikacjach w przedsiębiorstwach
Przeprowadziliśmy pomiar udziału pracowników o niskich kwalifikacjach
przyjmując dwa kryteria:
„obiektywne” – zgodnie z przyjętą na potrzeby projektu
definicją;
subiektywne – zakładając, że pracownikiem o niskich
kwalifikacjach może być każdy pracownik, którego pracodawca
za takiego uzna.
Pracownicy o niskich kwalifikacjach według definicji opartej
na wykształceniu, a wielkość przedsiębiorstwa
49 48
55
40
51
0
10
20
30
40
50
60
Og
ółe
m
od
5 -
9 o
só
b
10 -
49 o
só
b
50 -
249 o
só
b
Po
wyżej
249
osó
b
27
23
30
24
31
49%
61%57%
45%
58% 55%60% 60%
14%
36%
25%21%
30%
57%
Og
ółe
m
Se
kc
ja C
- g
órn
ictw
o
Se
kc
ja D
- p
rze
twó
rstw
o p
rze
my
sło
we
Se
kc
ja E
- w
ytw
arz
an
ie i z
ao
pa
try
wa
nie
w e
ne
rgię
ele
ktr
yc
zn
ą, g
az, w
od
ę
Se
kc
ja F
- b
ud
ow
nic
two
Se
kc
ja G
- h
an
de
l h
urt
ow
y i d
eta
lic
zn
y
Se
kc
ja H
- h
ote
le i r
es
tau
rac
je
Se
kc
ja I -
tra
ns
po
rt, g
os
po
da
rka
ma
ga
zy
no
wa
, łą
czn
oś
ć
Se
kc
ja J
- p
oś
red
nic
two
fin
an
so
we
Se
kc
ja K
- o
bs
ług
a n
ieru
ch
om
oś
ci
Se
kc
ja L
- a
dm
inis
tra
cja
pu
blic
zn
a
Se
kc
ja M
- e
du
ka
cja
Se
kc
ja N
- o
ch
ron
a z
dro
wia
i p
om
oc
sp
ołe
czn
a
Se
kc
ja O
- d
zia
łaln
oś
ć u
słu
go
wa
,
ind
yw
idu
aln
a, k
om
un
aln
a i p
ozo
sta
ła
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Pracownicy o niskich kwalifikacjach według definicji opartej
na wykształceniu, a branża
Pracownicy o niskich kwalifikacjach według kryterium
subiektywnego
Ogółem od 5 - 9
osób
10 - 49
osób
50 - 249
osóbPowyżej
249 osób
PŁEĆ
Kobiety 43 49 37 36 46
Mężczyźni 57 51 63 64 54
WYKSZTAŁCENIE
Wykształcenie gimnazjalne lub niższe 19 9 19 17 21
Zasadnicze zawodowe 44 47 57 51 37
Średnie ogólnokształcące 29 38 19 25 32
Średnie techniczne 6 5 5 5 7
Wyższe (licencjackie lub magisterskie) 2 1 1 1 3
WIEK
do 24 lat 13 11 12 10 15
od 25 do 44 lat 49 64 49 50 45
od 45 do 60 lat 33 23 35 37 33
powyżej60 lat 5 2 5 3 7
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Pracownicy o niskich kwalifikacjach według kryterium
subiektywnego
Udział pracowników o niskich kwalifikacjach w poszczególnych sekcjach
gospodarki odpowiadał podziałowi ról zawodowych na męskie i żeńskie
Mężczyźni:
Budownictwo (86%)
Obsługa nieruchomości (78%)
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
(76%)
Transport, gospodarka magazynowa, łączność (74%)
Kobiety:
Ochrona zdrowia, pomoc społeczna (70%)
Edukacja (64%)
Hotele i restauracje (61%)
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – doświadczenie zawodowe
Pracownicy o niskich kwalifikacjach są osobami posiadającymi
doświadczenie zawodowe:
przeciętny okres kariery zawodowej wyniósł 16.2 lat,
z czego przeciętnie 8.4 lat przypada na pracę w obecnym
miejscu zatrudnienia.
Praca wykonywana obecnie rzadko jest bezpośrednim efektem
uzyskanej edukacji. Tylko 23% ankietowanych pracuje w zawodzie
wyuczonym.
Najczęściej pracę w zawodzie wyuczonym deklarowali absolwenci
zasadniczych szkół zawodowych (53%)
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – zadowolenie z wykonywanej pracy
15%
18%
15%
27%
27%
25%
37%
6%
6%
6%
8%2%
50%
48%
52%
51%
2%
1%
1%
1%
3,7
3,8
3,7
3,5
Ogółem (N=1621)
Średnie
ogólnokształcące
(N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne /
podstawowe (N=152)
[5] bardzo zadowolony(a)[4] raczej zadowolony(a)
[3] średnio zadowolony(a)[2] raczej niezadowolony(a)[1] bardzo niezadowolony(a)
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – formy zatrudnienia
28%
53%
6%
1%
4%
7%
1%
28%
52%
7%
1%
2%
9%
1%
28%
57%
5%
1%
4%
4%
24%
40%
10%
1%
17%
7%
1%
umowę o pracę na
czas określony
umowę o pracę na
czas nieokreślony
umowę zlecenie
umowę o dzieło
nie ma Pan(i)
podpisanej
oficjalnej umowy
prowadzi Pan(i)
własną działalność
gospodarczą
odmowa
odpowiedzi
Ogółem (N=1621)
Średnie ogólnokształcące (N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne / podstawowe (N=152)
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – wymagania miejsca pracy
Ogółem (N=1621)
Średnie
ogólnokształcące
(N=814)
Zawodowe
(N=655)
Gimnazjalne /
podstawowe (N=152)
Praca fizyczna 77% 66% 89% 90%
Współpraca z innymi osobami w celu
wykonania określonego zadania68% 68% 70% 63%
Dyspozycyjność 67% 69% 65% 65%
Odporność na stres 64% 70% 59% 53%
Samodzielne planowanie kolejności
zadań do wykonania54% 57% 55% 36%
Obsługa klientów, współpraca z
klientami53% 67% 43% 27%
Obsługa maszyn, urządzeń (innych niż
urządzenia biurowe)52% 43% 61% 59%
Praca w systemie zmianowym 44% 45% 44% 44%
Praca po godzinach 40% 38% 42% 42%
Posiadanie prawa jazdy 32% 34% 34% 16%
Obsługa komputera 28% 43% 15% 3%
Praca w nocy 25% 25% 26% 26%
Kontrolowanie i oceny jakości prac,
usług, pracy innych ludzi20% 22% 22% 5%
Korzystanie z Internetu 19% 30% 9% 1%
Kierowanie pracą innych ludzi,
zarządzania ludźmi15% 18% 14% 5%
Posługiwanie się, choćby w niewielkim
stopniu, językiem obcym10% 14% 7% 3%
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – wynagrodzenie
Ponad dwie trzecie pracowników o niskich
kwalifikacjach zarabia poniżej 2001 złotych netto.
Można przyjąć, że przeciętnie wynagrodzenie
netto wynosi około 1733 złotych.
Zaobserwowano wysokie zróżnicowanie
zarobków między kobietami i mężczyznami:
85% badanych kobiet zarabiało poniżej 2000
złotych netto,
w grupie mężczyzn zarobki poniżej tego
progu deklarowało 60% respondentów.
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – czy praca daje możliwość dobrych
zarobków?
7%
8%
33%
33%
34%
32%
20%
20%
16%
34%
6%
2%
35%
36%
36%
22%
6%
6%
5%
10%
Ogółem (N=1621)
Średnie
ogólnokształcące
(N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne /
podstawowe (N=152)
[5] Zdecydowanie tak [4] Raczej tak [3] I tak i nie - różnie bywa[2] Raczej nie [1] Zdecydowanie nie
Prawdopodobnie
efekt elastycznych
form wynagradzania
6%
6%
8%
40%
40%
38%
45%
14%
15%
12%
17%3%
35%
36%
36%
24%
5%
5%
3%
11%
Ogółem (N=1621)
Średnie
ogólnokształcące
(N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne /
podstawowe (N=152)
[5] bardzo zadowolony(a) [4] raczej zadowolony(a)
[3] średnio zadowolony(a) [2] raczej niezadowolony(a)
[1] bardzo niezadowolony(a)
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – satysfakcja z uzyskiwanego
wynagrodzenia
Satysfakcja z wynagrodzenia korzystniejsza niż wskazywałyby odpowiedzi na pytanie o
możliwość dobrych zarobków. Racjonalizacja – „w innych firmach jest gorzej”, „inni
zarabiają mniej”.
39%
9%
36%
6%
41%
10%
43%
16%
Pracuje Pan(i) po
godzinach w swoim
obecnym zakładzie
pracy
Dorabia Pan(i) u
innych
pracodawców
Ogółem (N=334)
Średnie ogólnokształcące (N=180)
Zawodowe (N=117)
Gimnazjalne / podstawowe (N=37)
25,0
22,4
25,6
34,8
26,2
31,5
20,8
29,8
Średnia godzin
pracy w miesiącu
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – praca w nadgodzinach i u innych
pracodawców
Dorabiają głównie osoby
niezadowolone z uzyskiwanych
zarobków
Praca po godzinach to
domena mężczyzn
Sytuacja zawodowa pracowników o niskich
kwalifikacjach – formy wynagradzania w
porównaniu z innymi pracownikami
71%
24%
12%
11%
9%
8%
6%
3%
1%
1%
74%
39%
15%
16%
9%
39%
24%
23%
1%
1%
-3%
-15%
-3%
-5%
-31%
-18%
-20%
Premie i nagrody pieniężne
Finansowanie przez firmę udziału w szkoleniach,
kursach itp.
Bilety do kina, teatru itp.
Darmowe korzystanie lub dofinansowanie prywatnej
opieki medycznej
Darmowe korzystanie lub dofinansowanie stołówki/
bufetu
Telefon komórkowy służbowy
Samochód służbowy
Przenośny komputer służbowy - laptop
talony świąteczne
badania medyczne
PONK
Pozostali pracownicy
Bilans ocen
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Czy są dobrymi pracownikami? Ocena
zadowolenia z pracy pracowników o niskich
kwalifikacjach
42% 45% 11%1%
[1] Zdecydowanie negatywnie [2] Raczej negatywnie
[3] Ani pozytywnie, ani negatywnie [4] Raczej pozytywnie
[5] Zdecydowanie pozytywnie
Przeważają oceny pozytywne, choć rzadko
są zdecydowanie pozytywne
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Jakie mają wady?27%
9%
5%
4%
3%
3%
3%
3%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
2%
20%
brak wad
niechęć/ mały zapał do pracy
mało elastyczni
mała chęć kształcenia/ podnoszenia kwalifikacj i
wady takie same jak u osób z wyższym
wykształceniem
duże oczekiwania finansowe
brak dyscypliny, obowiązkowości
brak samodzielności
niepunktualność
niskie kwalifikacje
wąska specjalizacja
słabe umiejętności
brak wykształcenia/ niskie wykształcenie
nie mogą wykonywać trudniejszych prac
brak doświadczenia zawodowego
brak rzetelności, sumienności
częste zwolnienia lekarskie
ciężko się uczą nowych rzeczy
brak odpowiedzialności
skłonność do nałogów
Nie wiem / trudno powiedzieć
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Jakie mają zalety?5%
20%
13%
9%
9%
7%
7%
6%
5%
5%
5%
4%
4%
3%
3%
2%
2%
2%
2%
19%
brak zalet
chęć/ zapał do pracy
rzetelność, sumienność
małe wymagania
sprawdzaja się w pracy/ dobrze pracują
zalety takie same jak u osób z wyższym wykształceniem
lojalność
odpowiedzialność
chęć zdobywania wiedzy/ uczestnictwa w szkoleniach
punktualność
dyspozycyjność/ praca po godzinach
uczciwość
dokładność, staranność
komunikatywność
obowiazkowość
umiejętność pracy w zespole
dobrze pracują w zespole
szanuja pracę
są łatwo dostępni
Nie wiem / trudno powiedziećŹródło: Badanie ilościowe pracodawców, N=1290
Pracownicy o niskich kwalifikacjach w porównaniu
z innymi pracownikami
W ogólnej ocenie pracowników o niskich kwalifikacjach na tle innych nieco
częściej skłaniano się ku poglądowi, że PONK są lepszymi pracownikami
niż inni (51%; odmienną opinię wyraziło 40%).
... ale im większy zakład pracy, tym gorzej kształtowała się ocena
pracowników o niskich kwalifikacjach na tle pozostałych:
mikro (12% ocen negatywnych), małe (21%),
średnie (38%), duże (58%).
Pracodawcy z reguły nie widzieli różnic między PONK, a pozostałymi
pracownikami pod względem różnych aspektów pracy.
Aczkolwiek wśród dostrzegających różnice nieznacznie częściej gorzej
oceniano pracowników o niskich kwalifikacjach.
Pracownicy o niskich kwalifikacjach w porównaniu
z innymi pracownikami
[1] pracownicy o
niskich
kwalifikacjach są
zdecydowanie
gorszymi
pracownikami niż
inni pracownicy
[2] pracownicy o
niskich
kwalifikacjach są
raczej gorszymi
pracownikami
[3] pracownicy o
niskich
kwalifikacjach są
takimi samymi
pracownikami jak
inni pracownicy
[4] pracownicy o
niskich
kwalifikacjach są
lepszymi
pracownikami
[5] pracownicy o
niskich
kwalifikacjach są
zdecydowanie
lepszymi
pracownikami niż
inni pracownicy
Bilans ocen
ogólna ocena 32% 7% 8% 51% 0% 12
gotowość do
pracy po
godzinach, w
weekendy
1% 16% 71% 11% 1% -5
lojalność,
przywiązanie do
pracodawcy
(rzadkie zmiany
miejsca pracy)
0% 16% 74% 9% 1% -6
łatwość radzenia
sobie z nowymi
zadaniami
zawodowymi
0% 7% 88% 4% 0% -3
oczekiwania
płacowe2% 14% 70% 14% 1% -1
pracowitość,
zaangażowanie w
wykonywaną
pracę
0% 16% 78% 6% 0% -10
dyscyplina pracy 0% 16% 79% 4% 1% -11
kultura osobista 1% 23% 72% 4% 0% -20
chęć uczenia się,
podnoszenia
kwalifikacji2% 18% 75% 4% 1% -15
Dlaczego odchodzą z pracy?
37%
33%
25%
22%
20%
18%
14%
7%
6%
2%
38%
55%
19%
9%
21%
12%
36%
1%
9%
3%
Odejście pracownika(ów) do
innej firmy
Odejście pracowników na
emeryturę/rentę
Niska jakość pracy,
niewywiązywanie się z
obowiązków
Wyjazd pracownika(ów) za
granicę
Spadek popytu na produkty i
usługi firmy i redukcja
zatrudnienia
Pogorszenie sytuacj i finansowej
firmy
Urlopy
macierzyńskie/wychowawcze
Rażące naruszenie dyscypliny
pracy (kradzieże, alkoholizm itp.)
Problemy osobiste pracownika
Nie wiem / trudno powiedzieć
pracownicy o niskich kwalifikacjach (N=430)
pozostali pracownicy (N=402)
Źródło: Badanie ilościowe pracodawców; na pytanie odpowiadali pracodawcy, którzy w ciągu ostatniego roku rozwiązali umowę z PONK i
pozostałymi pracownikami
Słaba jakość pracy
Naruszenie dyscypliny
Migracja zarobkowa – na
Zachodzie lepiej płacą
Zmniejszanie kosztów stałych
Sami o sobie…
Korzystna ocena siebie jako pracownika oparta na
przeświadczeniu o dobrym wykonywaniu zadań w ramach
zajmowanego stanowiska pracy.
Praktycznie brak odwoływania się do obiektywnych
przesłanek takiej oceny np. informacji zwrotnej od przełożonego.
Problem stanowi ocena własnych kompetencji
psychospołecznych, choć także tutaj przeważają pozytywne
opinie.
Sygnalizowany deficyt: zdolności przywódcze i sytuacje
ekspozycji społecznej
Sami o sobie...
Analiza wypowiedzi pracowników o niskich kwalifikacjach
pokazuje, że problemem mogą być:
Nadmierna „waleczność” w obronie własnego
zdania
Zbytnia uległość
„Nie lubię ustępować. Jeżeli mam rację, to nie ustąpię. A jeżeli ktoś mi
jeszcze zarzuci, że jest źle, a ja wiem, że jest dobrze, to już wtedy jestem
bardzo zła, to już mnie znają.” [pracownik fizyczny sprzątający, kobieta, 56 lat]
faza eksploracyjna]
Moderator „ A czy to [dobry charakter] przeszkadza w pracy?
O: No właśnie trochę tak, wie Pan. Ja jestem taki trochę uległy. Jak ja coś
powiem, to ktoś może powiedzieć, że to nie tak i jeżeli on tak bardzo na tym
upiera, to ja już ulegam i po prostu machnę ręką i rób, jak chcesz.”
[pracownik, mężczyzna, kucharz, wykształcenie zasadnicze zawodowe; faza
eksploracyjna]
Może jestem za mało taka... nieostra, bo to nie o to chodzi, ale taka, że jak
klient powie, to ja bym chciała, żeby tak było... jestem może taka za bardzo
uległa
[pracownik, kobieta, handlowiec, wykształcenie średnie ogólnokształcące;
faza eksploracyjna]
Sami o sobie...
Niska odporność na stres, określana przez
badanych jako „nerwowość”
„ Bałem się tego wszystkiego, bo pierwszy raz widziałem tą maszynę na
oczy... na początku miałem dołek”
... jestem nerwowy bardzo, wyleczyłem się trochę i teraz już jest dobrze, po
prostu. Żaden nie przychodzi na skargę i wszystko staram się teraz robić,
żeby było jak najlepiej i dla nich i dla mnie. [pracownik, mężczyzna, krojczy
papieru, wykształcenie podstawowe; faza eksploracyjna]
...ale ja niestety mam już tyle lat, że zdążyłam się nabawić wielu nerwic.
Nie w tym zakładzie, ale samo życie jest takie a nie inne. Jaką jeszcze,
wytrwałą też bardzo. Nie wiem, jeszcze jakie, nie zastanawiałam się nad tym.”
[pracownik, kobieta, szwacz kontroler jakości, wykształcenie średnie
ogólnokształcące; faza eksploracyjna]
Sami o sobie...
Przydatność deklarowanej wysokiej wiedzy i umiejętności zawodowych
pracowników stosunkowo często ogranicza się – według ich deklaracji -
wyłącznie do obecnie zajmowanego stanowiska pracy.
40%
52%
35%
40%
47%
58%
42%
34%
37%
50%
29%
44%
16%
31%
15%
63%
Zwiększenie zakresu zadań na obecnie
zajmowanym stanowisku
Wykonywanie zadań na innym
równorzędnym stanowisku
Wykonywanie zadań na innym wyższym
stanowisku
Żadna z nich
Ogółem (N=1621)Średnie ogólnokształcące (N=814)Zawodowe (N=655)Gimnazjalne / podstawowe (N=152)
Tylko co trzeci badany
uważa, że mógłby
pracować na wyższym
stanowisku
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach
Doświadczenia z bezrobociem – czy kiedykolwiek
był(a) Pan(i) osobą bezrobotną?
22%
26%
51%
2%
tak, kilka razy tak, jeden raz
nie odmowa odpowiedzi
48% badanych było
kiedykolwiek na
bezrobociu
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach N=1621
W wyjściu z bezrobocia najczęściej
pomogli:
• znajomi (40%)
• urząd pracy i rodzina (po 20%)
Znalezienie pracy bardzo rzadko
było efektem własnej inicjatywy
(6%)
Obawy przed bezrobociem
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach
8%
7%
8%
39%
39%
40%
31%
14%
14%
15%
12%14%
28%
27%
27%
29%
10%
11%
12%
14%
Ogółem (N=1621)
Średnie ogólnokształcące (N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne / podstawowe (N=152)
[1] Bardzo poważnie się z tym liczę [2] Raczej tak[3] Raczej nie [4] Nie, to mało prawdopodobnetrudno powiedzieć
Ocena szans znalezienia nowej pracy
Źródło: Badanie ilościowe pracowników o niskich kwalifikacjach
2%
2%
3%
48%
50%
47%
39%
24%
21%
22%
44%
16%
15%
20%
11%
8%
10%
13%
6%
Ogółem (N=1621)
Średnie
ogólnokształcące
(N=814)
Zawodowe (N=655)
Gimnazjalne /
podstawowe (N=152)
[4] bardzo łatwe [3] raczej łatwe [2] raczej trudne
[1] bardzo trudne trudno powiedzieć
Przeważają opinie
negatywne i jest to
sprzeczne z wysoką
samooceną własnych
umiejętności
W efekcie często „trzymają
się” obecnego miejsca pracy
tłumacząc to tym, że nigdzie
indziej nie znaleźliby
zatrudnienia
Główne wnioski
1. Definicja ta, oparta na wykształceniu, nie zyskała powszechnej
akceptacji pracodawców, ani badanych ekspertów.
2. Wyniki badań pokazały, że definiowanie niskich kwalifikacji jest
problematyczne z uwagi na wielość kryteriów, jakie – w różnych
kontekstach i różnych uwarunkowaniach – mogą określać
niskokwalifikowanych pracowników.
3. Spośród różnych podawanych przez pracodawców i ekspertów
kryteriów definicyjnych, to właśnie wykształcenie okazało się
jednak tym najszerzej podzielanym.
4.Zgłaszano jednak zastrzeżenia co do uwzględniania w definicji
wykształcenia zasadniczego zawodowego i średniego
ogólnokształcącego
Główne wnioski
5. Średni udział procentowy pracowników o niskich kwalifikacjach
(definiowanych w oparciu o wykształcenie) w
przedsiębiorstwach wynosi 49%.
6. Istnieje dość duże zróżnicowanie udziału pracowników o niskich
kwalifikacjach (niskim poziomie edukacji formalnej) w branżach
(nie ma jednak branży, w której nie byłoby zapotrzebowania na
pracę osób niskokwalifikowanych).
7. Dwie trzecie pracowników o niskich kwalifikacjach nigdy nie
pracowało w wyuczonym zawodzie.
Główne wnioski
8. Około połowy pracowników o niskich kwalifikacjach
doświadczyło bezrobocia.
9. Wyniki badania pracowników o niskich kwalifikacjach pokazują,
że pracownicy o niskich kwalifikacjach najczęściej pracują na
umowę o pracę na czas nieokreślony (około połowa) lub
określony (28%).
10. Bieżące obowiązki pracowników o niskich kwalifikacjach
obejmują najczęściej pracę fizyczną (77%), ale też „wymuszają”
współpracę z innymi osobami (68%). Często (67%) wymaga się
od nich dyspozycyjności.
Główne wnioski
12. Najrzadziej natomiast od pracowników o niskich
kwalifikacjach wymagano posługiwania się językiem
obcym (10%), kierowania pracą innych ludzi (15%) i
korzystania z Internetu (19%).
13.
14. Satysfakcja niektórych pracowników o niskich
kwalifikacjach z pracy miała jednak charakter pozorny - jej
fundament stanowiło przekonanie o ogólnie złej sytuacji na
rynku pracy oraz niska ocena własnych szans na
znalezienie alternatywnego zatrudnienia.
Pracownicy o niskich kwalifikacjach byli na ogół
zadowoleni ze swojej obecnej pracy zawodowej.
Zadowoleni z ich pracy są także przedsiębiorcy.
Główne wnioski
15. Pracownicy o niskich kwalifikacjach korzystnie oceniają
siebie jako pracownika.
16.Ogólna dobra samoocena PONK wydaje się być
„zafałszowana” przez dążenie do korzystnej
autoprezentacji. Wiele danych wskazuje, że badani w
istocie są świadomi swojego niskiego statusu zawodowego
i edukacyjnego, choć nie mają odwagi – i trudno się temu
dziwić – publicznie się do tego przyznać.