S

ÛRE

LERİ

MİZ

İ tef

ekk

ür

le Ö

ĞRE

NİY

ORU

Z

56

2. BESMELE

ÖĞRENELİM

ANLAMI

1. Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.

Benim adım “Besmele”. İsmimin anlamı; Allah’ın adını anmak, O’nun adı-na iş yapmak ve O’ndan yardım dilemektir. “Bimillâhirrâhmânirrahîm” cüm-lesinin kısaltılmış şekliyim. Kur’an’da âyet olarak geçiyorum.

AÇIKLAMAYüce Allah, besmeleyi Fatiha sûresinin başında ve Neml sûresinin 30. âyetinde anar.

Peygamber Efendimiz, yapacağın her iyi işe besmele ile başlamanı tavsiye etmiş: “Besmele ile başlamayan her iş bereketsizdir.”

buyurmuştur (Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, II, 174).

Bir işe başlamadan önce besmele okuman, o işi Allah adına yapacağı-nı söylemen demektir. Yine Allah’ın rızasını, iznini ve yardımını istemen demektir. Yüce Allah “…Nerede ol-sanız, O sizinle beraberdir. Allah yap-tıklarınızı görür (Hadîd sûresi, 4. âyet).” buyuruyor Rabbimiz sizinle beraber olduğu sırrını açıklamışken nasıl olur da O’nun adını anmadan, O’nsuz bir iş yaparsınız?

57

BESM

ELE

- ÖĞ

REN

ELİM

Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kimbir şey yiye-cek olursa ‘Bismillah’ diyerek başlasın. Yemeğin başında bunu unutan kişi, sonunda şöyle desin: «Bismillahi fî evvelihî ve âhirihî (başında ve sonunda Bismillah) (Ebu Dâvud, Et’ime 16, nr. 3767)”

“Yarattığı şeylerde Allah’ın sıfatlarını, yaratma gücünü, kudretini, sa-natını görmeden ekmek yiyecek olsam, lokmalar boğazımda kalır!

O’nun yarattığı güzellikleri seyretmeden; O’nun gülünü, gül bahçesini görmeden yediğimiz lokma nasıl içimize siner? (Mevlânâ, Mesnevî, I-II, 488)”

Adamın biri besmele hakkında konuşuyormuş. Onu dinleyen ço-ban, besmele ile her zorluğun üstesinden geleceğine bütün kalbiyle inanmış. Bir gün bu adamı evine davet etmiş. Çobanın evi, nehrin kar-şı kıyısındaymış. Birlikte giderken köprünün, gelen sel ile yıkıldığını görmüşler. Çoban hadi “Bismillah!” deyip geçelim demiş ve ırmağın üzerinden yürüyerek karşıya geçmiş. Dönüp arkasına baktığında mi-safirinin karşı kıyıda beklediğini fark etmiş. “Kardeş, hadi ‘Bismillah!’ de geç!” demiş. Adam besmele çekmiş; ama ayağı suya batınca geri adım atmış. Gördüklerine şaşıran çoban, “Hani siz besmele ile her zorluğu aşarsınız dememiş miydiniz?” deyince adam şu cevabı ver-miş: “Evet, öyle söylemiştim, o söz bende; ama o söze inanan samimi kalp ise sende.”

S

ÛRE

LERİ

MİZ

İ tef

ekk

ür

le Ö

ĞRE

NİY

ORU

Z

58

Okulda ders veren öğretmen, kurumundan izin aldığı için ders verebilir. Camide namaz kıldıran hoca da kurumunun izniyle bunu yapabilir. Bir şehirdeki vali de hü-kümetin izniyle işleri yürütür. Bunun gibi kâinattaki herşeyin bir görevi vardır. Bu görev, onlara Allah tarafından verilmiştir. Bir elma ağacı düşünelim. O bulunduğu yerde Allah’ın verdiği görevi O’nun adına yapıyor. Yani manen besmele okuyor ve bizler için meyveler yetiştiriyor. Aynı şekilde bütün bitkiler, hayvanlar ve varlıklar besmele ile Allah’tan izin alarak iş yaparlar.

Besmele okumakla, Allah’ın yardımı olmadan hiç bir şey yapamayaca-ğını belirtmiş olursun. İşlerini Allah Teâlâ Hazretleri ile yaparsın. Besmeleyi dilinle söylerken kalbinin de besmele çekmesi gerektiğini unutma.

Günah işlere besmele ile başlamak günahtır.

“Bismillah, her hayrın başıdır. Biz dahi başta ona başlarız… Madem her şey manen ‘Bismillah’ der; Allah namına, Allah’ın nimetlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi ‘Bismillah’ demeliyiz. Allah namına vermeliyiz, Allah namına almalıyız. Öy-leyse Allah namına vermeyen gafil insanlardan olmamalıyız. (Bedîuzzaman Saîd Nursî,

Sözler, 1. Söz, s. 4)”

Kur’an okumaya başlarken sûrenin başında besmele okuman sünnettir. Bir sûreyi yazarken besmele ile başlaman farzdır. Namaz-da Fatiha sûresinden önce besmele okuman ise sünnettir.

59

Besmeleyi dikkatle incelersen Rabbimiz’in üç büyük ismini görürsün: “Al-

lah”, “Rahmân”, “Rahîm”. Dostum, besmeledeki bu isimler o kadar büyüktür ki

Kur’an’da ve hadiste bildirilen tüce Allah’ın bütün isimlerin ve sıfatlarını içine alır.

“Bimillâhirrâhmânirrahîm” dediğinde Allah’ı, bütün isimleri ile anmış olursun.

Bir gün Resulullah’ın (s.a.v.) bazı sahabileri dediler ki:

- Ey Allah’ın Resulü! Biz yiyoruz; fakat doymuyoruz.

- Tek başınıza mı yemek yiyorsunuz?

- Evet!

- Öyleyse yiyeceklerinizi birleştirerek bir sofrada yiyin ve Allah’ın ismini anın, Bismillah deyin ki yemeğiniz size bereketli olsun. (İbnu Mâce, Et’ime 17, nr.

3286)

BESM

ELE

- ÖĞ

REN

ELİM

S

ÛRE

LERİ

MİZ

İ tef

ekk

ür

le Ö

ĞRE

NİY

ORU

Z

60

Besmelede geçen ilk isim “Allah”tır. Bu isim sadece Rabbimiz’e ait özel bir isim-

dir. O’nun bütün sıfatlarını ve isimlerini taşır. Diğer isimleri ise yüce Allah’ı sadece bir

yönüyle bize tanıtırlar. Allah ismi insanlardan tarafından verilmediği için hiçbir dilde

karşılığını bulamazsın. Bu isim o kadar mükemmeldir ki, hangi harfini kaldırsan, yine

Allah’ın bir ismi karşına çıkar. Ayrıca en güzel isimler Allah’a aittir. Onlara “esmâ-i

hüsnâ” denir. Allah’ın adını çok anmalısın. Çünkü yüce Allah “…Allah’ı çok zikredin;

umulur ki kurtuluşa erersiniz (Cumâ sûresi, 10. âyet)” buyurmuştur.

1- Âlemde her şey kendi dilince besmele çeker. Yani hiçbir varlık Allah’ın izni olmadan iş yapmaz. Sürekli Allah’ı anarlar. Biz de besmele ile işimize başlarsak, besmele sanki bir anahtar gibi kapalı olan mânevî kapıları açar. İşimiz kolaylaşır.

2- Bir eşyanın sahibi varsa, bu eşyayı ondan izinsiz kullanmayız. İzin almadan başkasının eşyasını kullanmak doğru değildir. Her şeyin ger-çek sahibi Allah olduğuna göre O’ndan izin almadan; yani besmele çek-meden bir iş yapmak da hoş değildir.

61

Besmeledeki ikinci isim “er-Rahmân”dır. Bu isim rahmet kelimesinde türe-miştir. Rahmetin, merhamet etmek, acımak, esirgemek, korumak, affetmek, ba-ğışlamak ve nimet vermek gibi anlamları vardır. Rahmân Allah’ın ismi olarak, çok merhametli, çok nîmet verici ve çok şefkatli demektir. Yüce Allah rahmân sıfatının gereği olarak, bütün varlıklara hiçbir ayırım yapmadan merhamet eder, onlara nimetler verir. Bu isim ile ahlaklanan Müslüman, çok merhametli olur. Önce kendisine acıyarak yanlış işler peşinde koşmaz, sonra günaha dalmış olan-lara acır, onları kurtarmak için çalışmalar yapar. Çünkü bu davranış peygam-berlerin yoludur. Onlar insanların dünyâ ve âhiret mutluluğu için çalışmışlardır.

Besmeledeki son isim ise “er-Rahîm”dir. Bu isim de çok merhametli olan Allah demektir. Yüce Allah’ın affını, korumasını ifâde eder. Rahmân ismindeki gibi bütün insanlara değil, daha özel kişilere, Allah’ın rahmetini gösterir. er-Rahîm ismi, inanan ve iyi işler yapanlar için büyük bir müjde taşır. Allah Teâlâ bu isminin gereği olarak kendisine inananların yaptıkları iyi işlere sevap verir, onları Cennet’ine yerleştirir.

Allah’ın besmelede geçen isimlerini örnek alırsan, başta kendine, sonra bütün var-lıklara ve insanlara karşı merhametli olursun. Müslüman kardeşlerine ise daha çok merhamet edersin.

BESM

ELE

- ÖĞ

REN

ELİM

“Rahmân merhamet edenlere merhamet eder, Yeryüzündekilere merhamet edin ki, göktekiler de size merhamet etsin.” (Ebû Dâvud, Edeb,

66)

1. Yeryüzündekiler kimlerdir?2. Gökyüzündekiler kimlerdir?Bu sorulardan hareketle, hadîsten anladığınızı arkadaşlarınızla

paylaşınız.

S

ÛRE

LERİ

MİZ

İ tef

ekk

ür

le Ö

ĞRE

NİY

ORU

Z

62

Rum kralı Kayser, halife Hz. Ömer’e bir mektup yazdı:

“Başımda sürekli bir ağrı var. Eğer sizde bir ilacı varsa bana gönderin. Buradaki

doktorlar, buna bir çare bulamadılar.”

Bunun üzerine Hz. Ömer, Kayser’e bir başlık göndererek kafasına giymesini

tavsiye etti. Kayser başlığı takınca ağrısı kesildi. Artık iyileştim diye düşünerek baş-

lığı çıkardı. Fakat bu kez ağrısı yine başladı. Başlığı tekrar takınca yine ağrı kesildi.

Kayser başlıkta ne olduğunu çok merak etti. Başlığı çıkarıp inceletti. İçinde Arapça

bir yazı vardı. O yazıyı okuttuğunda bunun besmele olduğunu öğrendi. (Bursevî, age,

I, 83)

“…Onlar (Müslümanlar) birbirlerine karşı merhametlidirler… (Fetih sûresi, 29. âyet).”

Müslümanlar’ın birbirine karşı davranışlarını bu âyet ışığında konu-şunuz.

63

Moheet.com sitesinde yer alan habere göre, Suriye’de 30 profesör-den oluşan bir araştırma grubu, Şam’da besmeleyle kesilen hayvan etleriyle besmelesiz kesilen hayvan etleri üzerinde üç yıl süren bir inceleme yaptılar.

Hayvan kesimi esnasında “Bismillahi Allahü Ekber” sözüyle kesilen etler üzerindeki etkisi tam anlamıyla bir mucizeydi. Grup adına açıklama yapan Prof. Dr. Halid Halave, besmelesiz kesilen hayvanların dokularında pıhtılaş-mış kan, çoğalmaya müsait bakteri ve mikroplar tesbit edilirken besmele ile kesilen hayvanların et dokularında ise kan, mikrop ve bakterilere rastlanma-dığını ifade etti.

Araştırma metot ve tekniği konusunda da Şam Üniversitesi Eczacılık eski dekanı Prof Dr. Nebil Şerif de şu açıklamada bulundu:

Besmele ile kesilen ve kesilmeyen hayvanların etlerinden numuneler al-dık. Özel laburatuvarlarda mikroskopik incelemelerini yaptık. Her iki eti kuru bir ortamda 48 saat beklettik. Sonunda besmele ile kesilen hayvan etleri açık kırmızı gül rengi, besmelesiz kesilen etler ise siyaha yakın koyu kırmızı bir renk aldı. Besmeleli etlerde herhangi bir mikroba da rastlanmadı. Bes-melesiz etlerin teşhisinde ise sürekli çoğalan büyük ölçüde zararlı mikrop ve bakteriler tesbit edildi. (http://www.islamiyasam.com/Forums-file-viewtopic-t-206.html)

“Üzerlerine Allah’ın adı anılmayan hayvanların etinden ye meyin, çünkü bunu yapmak Allah’ın yo lundan çıkmaktır. (En’âm sûresi, 121. âyet)”

BESM

ELE

- ÖĞ

REN

ELİM

S

ÛRE

LERİ

MİZ

İ tef

ekk

ür

le Ö

ĞRE

NİY

ORU

Z

64

UYGULAYALIM

a. Kendimize UyarlayalımSoruları yukarıda geçen bilgilerden yararlanarak cevaplayınız.

a. Besmelenin anlamlarını söyleyiniz.

b. Allah, Rahmân ve Rahîm ne demektir?

c. Bu üç ismin hayatımızdaki yansımaları neler olabilir?

Not: Peygamber Efendimiz bir defasında “besmele” okumuş ve bunu yirmi kez tekrar etmiştir. İmam Gazâlî, Peygamberimiz’in (s.a.v.) çokça tekrar etmesinin sebebini, “anlamı üzerinde düşün-mesi” olarak açıklamıştır. (Gazali, İhyâ, II, 283) Siz de besmeleyi anlamı üzerinde düşünerek yirmi kez

tekrar ediniz.

Yazalım

b. Anlamının Zıddını Bulalım

Sorular:

1. Kimler besmele çekmez?

2. Merhametsiz insanlar neler yaparlar?

Kendimize Uyarlayalım bölümünde yazdıklarınızın karşıt anlamı üzerinde düşününüz.

............................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

65

Yazalım

c. Duaya Çevirelim1. Duanızın birinci kısmını Kendimize Uyarlayalım bölümünde yazdıklarınızdan

yararlanarak yapınız.

2. Duanızın ikinci kısmını Anlamının Zıddını Bulalım bölümünde yazdıkları-nızdan yararlanarak yapınız.

Yazalım

............................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

BESM

ELE

- UYG

ULA

YALI

M