189079

7/29/2019 189079

http://slidepdf.com/reader/full/189079 1/273

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


63

şöyle maèlÿm u mefhÿm oldı kim bu èilm-i ledünnídür FÀrisí lisÀn üzerine idi baèdezÀn Rÿm mülkinde FÀrisí lisÀnın bilenler úalíldür baèøı iòvÀn ehl-i meşrebdenki 211 şöyle temennÀ itdiler ki bu èilm-i ledünniyye-i ilÀhiyye kièilm-i te’víldür Türkí lisÀnına tercüme idüp ve daòı vÀøıó beyÀn ola baèdezÀnanlaruŋ der-ó̌Àstlar ına icÀbet idüp faúír èAbdülmecíd ibn Ferişte èİõõüddín

óaøret-i risÀlet hicretinüŋ seküz yüz otuz üçyı lındaşevvÀl ayında bu risÀleyi yazdı ve bu risÀlenüŋ adını èIşú-nÀme úodı G/5-12

Ferişteoğlu tercümenin ismini özellikle 15. yy.’dan itibaren Anadolu veRumeli’de bulunan hurufilere verilen isimden hareketle Işk-nâme komuştur. Eseringiriş bölümünde işlenen konulara da değinilir. Meşrebi saf olanlar risaleden geniş menfaatler bulacaklardı r. Bir kişi, Işk-nâme’nin ilmini ve kanunlar ı nı zabt eylerse veçok fazla okursa, haşr-neşr, k ı yamet ve ahiret halleri, Hak katı nda bazı yüzlerin ağ bazı yüzlerin kara olması , İsâ’nı n gökten otuz üç yaşı nda inmesi, Hak cemalinigörmek, Kur’an’ı n âdem suretinde görünmesi gibi konulara vak ı f olacaktı r. Allah’ı nrahmeti eseri nâ-mahreme vermeyenin, laneti ise nâ-mahremin üzerine olacaktı r. Bucümlelerin eserin giriş bölümünde yer alamsı nda özellikle Fatih döneminden itibarenhurufilerin sı k ı bir takibata uğramalar ı etkili olmuş olmalı dı r.

Bir giriş ve otuz iki bölümden oluşan eser, her babda ayr ı konular işleniyormuş gibi görünse bile, bölümlerin konu bütünlüğü bulunmamaktadı r.Tercümenin yukar ı daki gibi bablara ayr ı lma nedeniİsâ’nı n otuz üç yaşı nda gökdeninmesi dolayı sı yla Fazlullah’ı n otuz üç yaşı nda te’vile başlaması yla ilintilidir.

Risalenin ilmini ve kanununu bilmeyenlere vermek men edilmiştir. Talibolmayanlar eserden hiçbir şey anlamayacaktı r. Çünkü onlar cahildir. Eserin ilimsahibi olmayan nâ-mahreme verilmemesi isteği büyük bir ihtimalleİsmâilîgelenekten alı nmı ştı r.

5.1. NÜSHA TAVSİFLER İ

Işk-nÀme özellikle Aleví-Bektaşí çevrelerce çok okunmuş bir eserdir. Türkiyeve dünya kütüphanelerinde bir çok yazma nüshası bulunmaktadır. Eski AnadoluTürkçesi’nin dilini yansı tan eserin müstensihleri de genellikle dervişmeşrepkişilerdir. Halk ın okuyup anlayabileceği bir dille yazılan eser, belagat ve imla

kurallar ı

ndan yoksundur. Eserde yapraklar arası

geçişlerde kelime bölmelerinerastlandığı gibi bir kelimenin birden çok yazımı da görülür. Hurufiliğin temelkitaplar ından biri haline gelen eserin yazmalar ından müstensih tasarruflar ına oldukçasık rastlanır.

Tercümenin mütercim nüsahsına ulaşılamamıştır. Eserin fazla sayıdanüshasının bulunması ve büyük bir bölümünün tarihsiz olması kar şılaştırmalı nüshahazırlanması konusunda güçlükleri de beraberinde getirmiştir. Kar şılaştırmalı nüshahazırlanırken yazmalar ın ortak yanlışlar ı ve doğrular ı değerlendirilmiş, ancak bir sonuç elde edilememiştir. Müstensihlerin Aleví-Bektaşí zümrelerden olması ve eser üzerinde tasarruflarda bulunmalar ı , Işk-nÀme’nin anonim bir nitelik kazanmasını

211 Kur’an, 2/Bakara : 60. (Her bölük içeceği kaynağı bildi.)

7/29/2019 189079


64

sağlamıştır. Hal böyle olunca nüsha seçiminde farklı tercihlerde bulunmuştur.Özellikle ayet ve hadislere bak ılmış ve bunlar ın doğru yazı ldığı nüshalar tercihedilmiştir. Eserin tarihli nüshalar ının büyük bölümü hicri 1100 ve 1200’lü yı llaraaitdir. Tarihsiz nüshalar eseri halk için çoğaltan müstensihlerin tarih koyma kaygısı gütmemeleri veya hurufilerin özellikle Fatih döneminden sonra sık ı takibatauğramalar ından kaynaklanabilir.

5.2. KAR ŞILAŞTIRILAN NÜSHALAR

1.Süleymaniye Kütüphanesi Hüsrev Paşa Nu:172/I-II (A)İstinsah tarihi: 857H.Müstensih:Baş: Son: I’de Farsça Cavidânnâme II’de Türkçe Işknâme vardı r.Yk. 155x110, 125x75, st: 14, vr: 153, yz: Nesih, meşin kahverengi cilt, iç taraf ebruli kağı t, aharlı kağı t.

2.Nuruosmaniye Kütüphanesi Nu:3596 (N)İstinsah tarihi : 1086H (1676)Müstensih:Derviş Muhammed b. Mustafa2b-3a varaklarda fihrist bulunmaktadı r.Baş: Son: چ Yk: 205x140, 160x80, st:15, vr:105 yz: Nesih, Muhammed, Cebrail gibi özelisimlerin ve hurufi metinlerde geçen k ı slatmalar ı n üzeri k ı rmı zı kalemle çizilmiştir.

3.Milli Kütüphane ( Ankara Cebeciİlçe Halk Kütüphanesi) Nu: 06 Ceb 514 (M)İstinsah tarihi: 989 H (1580)Müstensih:Eserin 1b-3a varaklar ı nda fihrist bulunmaktadı r.Baş: Son:

Yk:194x110, 126x74 vr:161, st: 9-11, yz: Harekeli nesih, Mı

klebeli sı

rtı

siyah deri,üstü kavun içi çiçekli kağı t kaplı mukavva cilt, bazı ayet ve hadislerin üzeri k ı rmı zı çizilmiş.

4.Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi Nu:2308 (H)Eserin 2b-3a varaklar ı nda Hurufi metinlerinde geçen k ı saltmalarla ilgili bir tabloverilmiştir. 4b-5b varaklar ı nda fihrist vardı r.Baş: Son: Yk:210x145, 160x85, st:13 , vr:160, yz: Nesih, siyah deri, üstü sar ı kağı t kaplı ,şemseli mukavva cilt, aharlı kağı t.

7/29/2019 189079


65

Yukar ı da sı ralanan nüshalardan en eski tarihli olanı A nüshası dı r. Aslı nda sözkonusu nüshanı n sonunda tarih yer almamaktadı r. Ancak bu nüsha yukar ı da da belirtildiği üzere iki bölümden oluşmaktadı r. Birinci bölüm (1-52. varaklar) Farsça

Cavidan-name olup, eserin baş taraftaki büyük bir bölümü kopar ı lmı ştı r. Yazmanı nFrasça bölümü ile Türkçe bölümü sonradan birleştirilmemiştir. Aynı yazı ve aynı kağı t kullanı lmı ştı r. Dolayı syla Farsça bölümün sonunda yer alan 857 H. tarihi aynı zamanda Türkçe bölümünün de istinsah tarihi olarak kabul edilmiştir. 1086 H. tarihli N nüshası incelenen bütün yazmalar arası nda cümle yapı sı en sağlam olanı dı r. Ayetve hadislerin yazı mı nda çoğunlukla yanlı ş bulunmamaktadı r. M nüshası hemtarihinden dolayı hem de harekeli olması hesabı yla tercih edilmiştir. H nüshası tarihsiz bir nüshadı r. Bu nüshada müstensih metinde geçen ayet ve hadislerin büyük bir bölümünün anlamlar ı nı derkenarda vermiştir. Nüsha Eski Anadolu Türkçesiözellikleri göstermektedir.

Tüm nüshalarda ortak olarak otuz iki ( ), yirmi sekiz ( ) rakamlar ı vealeyhi’s-selam ( ),( ) k ı saltı lmı ştı r. N nüshası nda Allah ta’âlâ ( ), Adem ( )ilahi ( ), salat ( ), rek’at ( ), kelime ( ), vech ( ), zahir ( ), hazret ( ), hatt ( ),huruf, harf ( ), suret ( ), Kur’an ( ), Hak ta’âlâ ( ) k ı saltı larak kullanı lmı ştı r.M nüshası nda kimi eksiklikler yanlı şlar sonradan düzeltilmiştir. Kelime eklemelerinüsha içinde º işaretiyle gösteridikten sonraeklenti veya düzelti derkenardagösterilmiştir. A nüshası nda kimi ayet ve hadislerin açı klamalar ı sayfa kenarlar ı ndaverilirken, metin içinde eksik bı rak ı lan ayet ve hadisler derkenarda tamamlanı r. Sözkonusu yazmada satı r sonlar ı nda kelime bölünmelerine rastlandı ğı gibi benzer bir uygulama varak geçişlerinde de görülür. Bu nüshada Fazl( ), vech ( ), Adem ( ),Havva ( ) Hak ta’âlâ ( ) k ı saltı larak yazı lmı ştı r. Nüshanı n 79b sayfası boştur.Bab k ı sı mlar ı sonradan k ı rmı zı yla belirginleştirilmiş, ayet ve hadislerin üzeri siyahlaçizilmiştir.

5.3. DİĞER NÜSHALAR

1. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi Nu:2790/I127s., Taş bask ı , 1871

2. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmut Efendi Nu:3008138v. Ta’lik 160x100, 115x70, 15 satı r Bayezid b. Memi 1195H.

3.

Süleymaniye Kütüphanesi Hacı

Mahmut Efendi Nu:3039115v. Ta’lik 175x110, 135x85, 13 satı r Baş k ı smı eksik.4. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Nu:3080

166 v. Nesih 170x105, 130x70, 13 satı r, Hasan b. Mustafa b. Doyran 1163H.5. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Nu:3130

55 v. Rik’a 175x110, 140x90, 17 satı r, 1233 H Bazı bölümler eksik.6. Süleymaniye Kütüphanesi Serez Nu:3878

113 v. Nesih,186x122, 137x65 Son bölümü eksiktir.7. Süleymaniye Kütüphanesi Serez Nu:3921

138v. Ta’lik 152x109, 65x95, Baş k ı smı eksiktir. Kenarlar ı nda müellifinAhiretnâmesi ve Emir Hüseyin’in Kalendernâmesi vardı r.

8. Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Nu:1210/I123 v. Ta’lik 170x110, 130x75 15 satı r , Muhemmed b. Salih Akçahisarî

7/29/2019 189079


66

9. Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Nu:1210/II123-160 v. Ta’lik 170x110, 130x75, 15 satı r

10. Süleymaniye Kütüphanesiİzmir Nu:438/II32-174v. Nesih, 165x120, 120x100, 17 satı r, 1284 H11. Süleymaniye KütüphanesiŞehit Ali Paşa Nu:2850/10Ta’lik 195x85, 165x75 19 satı r, Eserde Şahidî divanı , Mevlana’ya övgü, FarsçaRubailer, Risale-i Ak şemseddin, Hz. Ali’nin Vasiyetnâmesi bulunmaktadı r.

12. Süleymaniye Kütüphanesiİzmirli İsmail Hakk ı Nu:1022127s. Taş bask ı . Eserin baş k ı smı eksiktir.

13. Süleymanye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan (Tüyatok) Nu:3548-62. varaklar.

14. Süleymanye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan (Tüyatok) Nu:177/1117v. Nesih, 18 satı r, Başlı klar k ı rmı zı mürekkeble belirlenmiş, Yaldı z şemseliKöşebentli , Mı klebeli cilt.

15. Süleymanye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan (Tüyatok) Nu:16617b-20b v. 20 satı r, Rik’a, müstensih : Ömer Efendizade Hacı Ali

16. Marmara Üniversitesiİlahiyat Fakültesi Kütüphanesi Nu:11127s. Taş bask ı , 1871

17. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Şeriyye Nu:1368129v Ta’lik satı rlar düzensiz, Cafer b. Ebi Bekir 1186H

18. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Şeriyye Nu:1362/II122v. Nesih, 15 satı r 58b-179a 1175H Baş tarafta Mukîmî’nin Vahdetnâmesi bulunmaktadı r.

19. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Şeriyye Nu:1238137v. Ta’lik, satı rlar düzensiz. Muharrem b. Ali 1120 H

20. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Şeriyye Nu:133848v. Nesih, 18 satı r Son bölümler oldukça eksiktir.

21. Millet Kütüphanesi Ali Emirî Şeriyye Nu:13497 v. Nesih, 20 satı r,

22. Atatürk Kitaplı ğı Osman Ergin TY Nu:1322/I85v. Ta’lik 19 satı r, Yusuf b. Kası m Mahmud 1201

23. Atatürk Kitaplı ğı Osman Ergin TY Nu: 58464v. 18 satı r Rik’a , Hocazade Hasan Mahfî

24. Atatürk Kitaplı ğı Osman Ergin TY Nu: 642/340v. Ta’lik, 20 satı r 1275 H

25. Atatürk Kitapl

ı

ğı

Osman Ergin TY Nu: 703/868b-85a 21 satı r Ta’lik 26. Atatürk Kitaplı ğı Osman Ergin TY Nu: 1322/1

1-140 v. 15 satı r, Ta’lik Müstensih : Yusuf b. Kası m Mahmud27. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu:310

71 v. Nesih, 1-71 Işknâme, 71-123 Beşaretnâme-i Ref’î, 123-128 risâle-i Ref’î 129-137 Risâle-i Penâhî bulunmaktadı r. 1186 H

28. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu: 843124 v. Ta’lik, 15 satı r, Merzifonî Abdurrahim Nizameddin Sar ı Danişmendzâde 994H

29. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu: 6426

74 v. Nesih 19 satı r, Bazı yapraklar kopar ı lmı ş. Son bölüm eksik.30. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu:6402

7/29/2019 189079


67

83 v. Ta’lik, 19 satı r, Derviş Halil 1231H31. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu: 6368

70 v. Ta’lik 19 satı r, Mir b. Rüstem 1015H

32. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Nu:128088 v. Nesih, 19 satı r , 1274H33. İstanbul Üniversitesiİslam Araştı rmalar ı Merkezi Kütüphanesi Nu:29

85v. Ta’lik 18 satı r , 1273 H34. Edirne Badi Ahmed Efendi Kütüphanesi

96v. Nesih, 17 satı r.35. Topkap ı Sarayı Kütüphanesi Hazine Kitapları Nu: 321

110v. Ta’lik 17 satı r 36. Dil-Tarih Coğrafya Fak. Kütüphanesi

170v. Mustafa b. Ali 1136 H37. Dil-Tarih Coğrafya Fak. Kütüphanesi

Muhammed Cahit 1290 H38. Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Bağı ş Kitapları Nu : 851

127s. Taş basma, 187139. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Nu:414

125v. Ta’lik 40. Yapı Kredi Sermet Çifter Araştı rma Kütüphanesi Nu : 874

111v. Ta’lik 17 satı r Bayezid b. Memi Halife 1149 H41. Yapı Kredi Sermet Çifter Araştı rma Kütüphanesi Nu: 916

130 v. Ta’lik 13 satı r 42. Bayezı t Devlet Kütüphanesi Nu: 9343

Ta’lik 13 satı r, müstensih:Derviş Ahmed43. Hacı Selim Ağa Kütüphanesi Nu: 3575

88v. Nesih, Derviş Mehmed.44. Konya Bölge Yazma Esreler Kütüphanesi (Burdurİl Halk Kütüphanesi)

Nu:15 Hk 205137 v. 15 satı r, Nesih,İstinsah tarihi:1854 M

45. İngiltere Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Or: 11199.46. İngiltere Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Or:5960.47. Avusturya Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar A.F. 374(284)/1.

1b-113b. v. 17 satı r, Divânî nesih.48. Avusturya Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar N.F. 350.

119 v. 15 satı

r, Nestalik.49. Milli Kütüphane (Kastamonuİl Halk Kütüphanesi) Nu: 37 HK 769122 v. Ta’lik k ı rması , 15 satı r, 180x130, 110x85,Şemseli mı klebeli, köşebentli, güveyeniği siyah meşin cilt, bab ve cevab sözcükleri k ı rmı zı yla.

50. Milli Kütüphane ( Ankara Cebeciİlçe Halk Kütüphanesi) Nu : 06 Ceb526

121 v. 15 satı r, Nesih, Mı klebeli, vişne çürüğü meşin cilt. Bazı ayet ve sözler k ı rmı zı ile yazı lmı ş, sözler k ı rmı zı cetvel içinde. Baş tarafta fihrist bulunmakta. 120b’de bir şiir, 121b ve 122a’da Hz. Muhammed ve 12 imamla ilgilişecere cetveli vardı r.

51. Milli Kütüphane A.28343a-2b’de fihrist 98 v. 21 satı r

52. Milli Kütüphane A.2830

7/29/2019 189079


68

Başta fihrist, 103 v., Ta’lik, 17 satı r, ayet ve hadisler k ı rmı zı yla yazı lmı ştı r.Müstensih: Mustafa Fahrî el-Kâdirî

53. Milli Kütüphane ( Ankara Cebeciİlçe Halk Kütüphanesi)Nu: 06 Ceb 65195 v. 19 satı r, Nesih, Ebrulu, mukavva sar ı meşin cilt, ayetler ve hadisler k ı rmı zı .54. Milli Kütüphane A 7916/5

71b-124a, Nesih, 24 satı r 55. Milli Kütüphane A 5707/1

1b-111a, 21 satı r, Ta’lik, Müstensih: R ı za Kemter 56. Milli Kütüphane A 2206/1

1a-135a, 15 satı r, Rik’a, Müstensih: Mehmed Nuri Canker 57. Milli Kütüphane A 4369

10 varak, 11 satı r, Nesih, Eserin büyük bölümü eksiktir.58. Konya Bölge Yazma Esreler Kütüphanesi ( Gaziantep İl Halk

Kütüphanesi) Nu: 27 Hk. 3151b.-75b v. 18 satı r, Ta’lik, sı rtı siyah mı klebeli meşin cilt.

59. Konya Bölge Yazma Esreler Kütüphanesi ( Konyaİl Halk Kütüphanesi )Nu: 42 Kon 1781/1

1b-88b v. 23 satı r Rik’a60. Milli Kütüphane ( Ankara Adnan Ötükenİl Halk Kütüphanesi)

Nu: 06 Hk. 4837/11b-71b. v. 19 satı r Nesih

61. İzmir Milli Kütüphane Türkçe Yazmalar Nu: 1558.77 v. 18 satı r, Rik’a

62. Vatikan Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Vat. Turco 165/146 v. Rik’a.

63. Mı sı r Milli Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Talat Nu: 11360 v. 23 satı r.

64. Almanya Milli Kütüphanesi T.Y. Ms.Or. Oct. 1591 Staatsbibliothek,Berlin

120 v. 17 satı r, Nesih, Müstensih Derviş Halil Bektaşi Hüseyinîİstanbulî.65. Almanya Milli Kütüphanesi T.Y. Ms. Or. Oct. 2757

52 v. 17-21 satı r, Rik’a .

7/29/2019 189079


69

5.4. ÇEVİR İYAZI İŞARETLER İ

À,Á, A,a E,eB,bP,p پ

T,tæ,åC,cÇ,çÓ,óÒ,òD,dÕ,õR,r Z,zJ,jS,sŞ,ş ä,ãë,ê Ù,ùÔ,ôèĠ,ġ F,f Ú,ú

, , K,k, G,g,ŋ L,lM,m N,nV,v O,o Ö,ö U,u Ü,ü ÿ,ō

, H,h E,e A,aY,y I,ı İ,i Í,íA, a ’

Farsça kelimelerdeki “vâv-ı ma’dûle” , “º ” olarak gösterilmiştir.

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


71

1

5

10

15

20

(A52b)(M3a) ( N3b)

Óaøret-i aóadiyyete óamd itmekden ãoŋra (H6a) ve resÿl óaøretine selÀmitmekden ãoŋra şöyle maèlÿm u mefhÿm oldı kim bu èilm-i ledünnídür FÀrisílisÀn üzerine idi baèdezÀn Rÿm mülkinde FÀrisí lisÀnın bilenler úalíldür baèøı iòvÀn ehl-i meşrebden ki1 şöyle temennÀ (M3b) itdiler ki buèilm-i ledünniyye-i ilÀhiyye ki èilm-i te’víldür Türkí lisÀnına tercüme idüp vedaòı vÀøıó beyÀn ola baèdezÀn anlaruŋ der-ó̌Àstlar ına icÀbet idüp faúír èAbdülmecíd ibn Ferişte èİõõüddín óaøret-i risÀlet hicretinüŋ seküz yüz otuz üç yı lında şevvÀl ayında bu risÀleyiyazdı ve bu risÀlenüŋ (A53a) adını èIşú-nÀme úodı tÀ ki meşrebi ãÀf olanlar burisÀleden èaôím menfaèatler bulalar ve daòı taúlídÀt-ı ôulmaniyye-i cehliyyedenòalÀã olalar (H6b) ki 2 ve bir yirde daòı Óaú taèÀlÀ buyurdı kim ikisi daòı delíldür (M4a)ve daòı nefslerini müşÀhede ú ı lalar ki3 óÀãıl ola4 daòı óÀãıl ola her kişi kim bu risÀlenüŋ èilmini ve úÀnÿnını øabùeylese ve çoú çoú müùÀlaèa eylese elbette ( N4a) ol kişiye maèlÿm ola óaşr üneşr neydügi ve gÿrden úopmaú neydügi ve ãırÀù u mizÀn ve aèmÀl-i bení ÀdemmízÀne ve terÀzÿye vezn olmaúdan ki5

2. : H: A, : H

: N ; M : -H

4. Óaøret-i aóadiyyete : aóadiyyete H / itmekden : itdükden H5. itmekden ãoŋra : itdükden ãoŋra H ; ãoŋra M /şöyle :–H,N,M / oldu kim: olına ki N; ola ki H /èilm-i ledünnìdür: èilm-i ledünniyye-i ilÀhiyye N, M / èilm-i ledünniyye-i ilÀhiyye ki èilm-ite’víldür H6. lisÀn : –H/ Rÿm mülkinde : bu Rÿm mülkinde H, M / FÀrisí : PÀrisí A / FÀrisí lisÀnın bilenler :FÀrisí bilenler M7. iòvÀn ehl-i meşrebden ki: iòvÀn ehl-i meşrebden òïş meşreb ki H ; ehl-i

meşreb úar ı

ndaşlardan ki N8. tercüme idüp : gele A,H,M9. ve daòı: daòı N; ve H / der-ó̌Àstlar ına icÀbet idüp : der-óˇÀstlar ın icÀbet itdi H,N10. : -A11. : - A / óaøret-i risÀlet hicretinüŋ : óaøret-i risÀletüŋ A12. ve bu risÀlenüŋ : –N, M / adını : ismini A, M / tÀ ki : -H13. ôulmaniyye-i: –A 14. olalar ki : bulalar ki A,N, M / : -H,N,M15. ve bir yerde daòı Óaú taèÀlÀ buyurdı kim : ve daòı óaøret-i resÿl buyurdı ki A ; ve bir yirdedaòı M / Óaú : Allah H / kim : ki H / ikisi daòı : –N16. delíldür: –N ; óadíådür H, M17. daòı óÀãıl ola: –A,M / her kişi kim : ve daòı bir kişi ki A ; kim : ki M /risÀlenüŋ : risÀletüŋ M18. eylese : eyleye H, N, / çok çok : çok N / eylese : eyleye A, M

19. úopmaú : úopduġı N19-20. mízÀne ve terÀzÿye vezn olmaúdan : mízÀna vezn olmaúdan N, M20. olmaúdan ki : olmaú A / : -A

7/29/2019 189079


72

25

30

35

40

45

ve daòı Óaú taèÀlÀya úaêí olmaú baèøı yüzler aġ ve baèøı yüzler úara olmaú neydügi maèlÿm ola ez-rÿy-ı te’víl 6 ve daòı kendüyiMuóammed resÿllullÀhuŋ èalemi altında müşÀhede (H7a) itmek ve èilmióaúìúatini (M4b) bilmek ve èÍsÀ a.s. ÀsmÀndan inmek ve otuz üç yaşında gelmek ve dabbetü’l-arø òurÿc itmek ve óarem yiri yar ılmaú ve ÀftÀb maàribdenùoàmaú ve ú ıyÀmet cumèa güni úopmaú ve Ádem a.s. cumèa güni ôuhÿr itmek ve ÀsmÀndan duòÀnla gelmek ki7 ve sekizuçmaú úapular ı açılmaú ve cehennem dibinde ãukerdimesi bitmek ve mevt boàazlanmaú (A53b) andan ãoŋra óayÀt-ı cÀvidÀn bulmaú ve daòı ú ıyÀmetgüninde ol sÀú açılmaú ve cemíè-i èÀlem secdeye daèvet olınmaú ve òalÀyıú secdeden imtinÀè itmek ve secde itmedükleri içün bunlara meõellet lÀóiú olmaú ve daòı ol sÀka secde itmeyenler (M5a) Óaú cemÀlini müşÀhade itmemek

(H7b)8 ve daòı Óaú cemÀlini cumèa güni görmek ( N4b) ve ol cumèanuŋ uzunı biŋ yıl olmaú ve didÀr-ı Óaú cumèa güni èasr vaútinde görinmek ve daòı Úur’Àn-ı èaôím Àdem ãÿretinde görinmek

ve DeccÀl-ı aèver úopmaú ve bir gözli olmaú veãaà gözi kör olmaú etbÀèınuŋ daòı ãaà gözi kör olmaú ve yüzleri yek-pÀre olmaú bu cümle-i mezkÿrÀt neydügi bu èilm-i ilÀhínüŋ úanÿnlar ını øabù iden kişiyemaèlÿm ola ez-rÿy-ı te’víl ve daòı Óaú taèÀlÀ ol kişiye raómet itsün ki bu èIşk-nÀmeyi nÀ-maóreme virmeyeşöyle ki ãÀóib-i te’víl azze faølah ve celle-i (M5b)kelimete buyurmışdur ki ve چ پ her kişi ki bunı nÀ-maóreme virse Óaú taèÀlÀnuŋ lÀneti onuŋ (H8a) üzerine olsunzirÀ ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurmışdur ki9 eger nÀ-maóreme virse ôÀlim olur 10 eger bir kişi bu mezkÿrÀtuŋ sırr ını ve te’vílini bilmese maòãÿã taãavvÿr itmekde úalsaol kişi envÀr-ı àaybuŋ müşÀhadesinden müflis ü maórÿm olur ve dünyÀ ehliolur ve (A54a) aòiret aŋa óarÀm olur 11 12

21. aġ : aú A, M22. kendüyi : kendüsini H24. óaúìúatini : óaúìúatle M25. ve dabbetü’l-arø òurÿc itmek : -M26. cumèa güni : –A: cumèa güni : cumèa gün M / cumèa güni : –A ;cumèa güni : cumèa gün M27. asmÀndan : asmÀn A, H / sekiz : –A / duòÀnla gelmek ki: duòÀn inmek N29. óayÀt-ı cÀvidÀn : cÀvidÀn H30. cemíè-i èÀlem secdeye daèvet olınmaú : cemíè-i èÀlemi secdeye daèvet itmek N33. : -A34. :-A /cumèa güni : cumèa gün M 35. dìdÀr-ı Óaú : dìdÀr H / cumèa güni : cumèa gün M36. èasr vaútinde görinmek ve daòı Úur’Àn-ı èaôím Àdem ãÿretinde görinmek : görinmek M37. : -A / : -N / : - MdeccÀl-ı aèver : deccÀl-ı Àġarr M / gözli : gözlü M 38. ãaà gözi kör olmaú etbÀènuŋ daòı ãaà gözi kör olmaú :-H, M 39. cümle :–A41-42. celle-i kelimete: -A,H,N42. buyurmışdur ki A- : چ پ

7/29/2019 189079


73

1 2/Bakara:60.2 Mütercimin hadis olarak zikrettiği bu rivayet Kütüb-i Tis’anı n indeksi olan Concordace etİndices dela Tradition Müsülmane ve yüz elli eserin indeksi durumundaki Mevsûatu Etrâfi’l-Hadîsi’n- Nebeviyyi’ş-Şerif adlı eserde bulunamamı ştı r.3 75/K ı yâmet:14.4 7/A’râf :172.5 7/A’râf :8.6 3/Âl-iİmrân:106.7 44/Duhân:10.8 68/Kalem:42-43.9 ez-Zebîdî, Muhammed b. Muhammed el-Murtazâ,İttiâfu Sâdeti’l-Muttakîn, IV/76.10 11/Hûd:18.11

42/Şûrâ:20.12 el-Muttâkî, el-Hindî Ali b. Husâmuddîn, Kenzu’l-Ummâl fî Suneni’l-Akvâli ve’l Ef’âl, 6071; el-Aclûnî, İsmâil b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ ve Müzilu’l-İlbâs, I/410; el-Elbânî, el-Silsiletü’d-Daîfe,32.

7/29/2019 189079


74

1

5

10

15

20

el-bÀbü’l-evvel fí’l-èaş ú ı ve’l-maóabbet( N5a ) (M6a )

(H8b )

1 iy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-iilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki Yÿsuf ú ı ããası nuŋ evvelindeki kelime ki elif (M6b) lÀm rÀdur óurÿf-ı muúaùùaèadur kinÀyetdür ondört kelimeden evvel elif lÀm rÀ sı rr ı nı bilmek gerek baède Yÿsufuŋ óüsnini vedaòı ZüleyòÀnuŋ óüsnini ve cemÀlini bilmek gerek iy èÀş ı ú-ı ãÀdı ú on yidi rekèatãalÀt-ı óaøar on yidi óurÿf-ı muúaùùaèa èadedi (A54b) ncedür ki

ve daòı on bir rekèat ãalÀt-ı sefer on bir òurÿf-ı müteş ÀbihÀt èadedince ki(H9a ) yigirmi sekiz rekèat olur birisi kelime-i ilÀhí

muúÀbilindedür ve daòı on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş ( N5b) rekèat ãalÀt-ı Yevmü’l-cumèÀ ki otuz iki rekèat olur kelime-i ilÀhí èadedince otuz iki rekèatãalÀt içinde otuz iki kez sebèu’l-meåÀní ki FÀtióatü’l-kitÀbdur oú ı maú gerekdür ki(M7a) ZüleyòÀnuŋ vechinde òaùù-ı istivÀ ile úamerüŋ on dört gicesi gibi lÀyı ó utÀbÀndur evvel ZüleyòÀ vechinden yigirmi sekiz ve otuz iki saùr-ı ilÀhí oú ı kiümmü’l-kitÀbdur ve sebèu’l-meåÀnídür baèdezÀn Yÿsufuŋ óüsnine ve òaùù-ı óÀlinemüteveccih ol tÀ èÀş ı ú-ı óaúíúat-ı ilÀhíden olası n ve daòı óabíb-i ilÀhídenòiùÀbı nı iş it vaútÀ ki Yÿsuf ú ı ããası nuŋ evvelindeki elif lÀm rÀ sı rr ı na iriş mezsenYÿsufuŋ ve ZüleyòÀnuŋ óüsnine ve cemÀline ve òuùÿùlar ı na ve suùÿrlar ı nairiş emezsin ki bu èIş ú-nÀmenüŋ mühri elif lÀm rÀdur

5. : M6. : M6-7. esrÀr-ı kelime-i ilÀhí : esrÀr-ı ilÀhí A,H,N7. :-A / bil ki: –A, H

9. Yÿsufuŋ óüsnini : Yÿsufuŋ sı rr ı nı A10. daòı ZüleyòÀnuŋ : ZüleyòÀnuŋ daòı M / ZüleyòÀnuŋ óüsnini : ZüleyòÀnuŋ sı rr ı nı A12. ãalÀt-ı sefer : namÀz seferde A13. ki : budur A,H / birisi kelime-i ilÀhí: –A ; yigirmi sekiz kelime N14. ãalÀt-ı óaøar : ãalÀt-ı sefer A / ãalÀt-ı óaøar ve on beş rekèat :-M15. kelime-i ilÀhí èadedince otuz iki rekèat : birisi kelime-i ilÀhí èadedince dört rekèat H / ãalÀt :namÀz A16. içinde: –A / oú ı maú gerekdür ki : oú ı maú gerk ki H17. ZüleyòÀnuŋ : ZüleyòÀ A18. saùr-ı ilÀhí : saùr ı N19. sebèu’l-meåÀnídür : sebèu’l-meåÀnì A / óüsnine ve òaùù-ı óÀline : óüsnine ve óÀline A ; óÀlineve òaùùı na N ; òaùùı na ve óÀline M20. olası n ve daòı óabíb-i ilÀhíden: –A21. iriş mezsen : iriş meseŋ N, M22. ve suùÿrlar ı na :- N,H,M

7/29/2019 189079


75

25

30

35

40

45

2 (H9b )kinÀyetdür on dört (M7b) èilm-i vech-i Yÿsufdan ve ZüleyòÀdan ve daòı vech-i

Àdemden vech-i óavvÀdan ve iki cihÀnuŋ ( A55a) ãÀóib-i cemÀllerüŋ vechindenkinÀyetdür yaèní bu óüsnden ve bu òilúatden ki3 ol on üç ki ( N6a) secde eylediler ondördünci ki Yÿsufdur anuŋ çün kim Yÿsufuŋ óüsni ve cemÀli otuz iki kelimenüŋ èilmidür ve otuz iki kelimenüŋ èilmi anuŋ vechinde lÀyı ó u tÀbÀndur ÀftÀbuŋ vemÀhtÀbuŋ ve seyyÀrelerüŋ cemÀlinde yigirmi sekiz ve otuz iki òuùÿù ôÀhir degildür ş öyle ki eflÀk ü sitÀreler merkez-i óÀke dÀ’ire ve müteóarrik olduàı ol óüsn ücemÀl içündür (M8a) ve ol óüsne èÀş ı úlardur èale’d-devÀm merkez-i óÀküŋ çevresinde seyrÀn iderler tÀ ki Àdem óüsnine iriş eler iriş emezler ammÀ ziyÀdeliú sebebiyle perveriş cihetinden ol óüsnden ve ol cemÀlden olurlar egerçi (H10a) olsitÀreler vücÿdı ol otuz iki kelimeden bulmı ş lardur ki Yÿsufuŋ vechinemesùÿrdur ve ol èaded üzerne münúası mdur zihí óüsn ü zihí cemÀl4 yaèní Yaèúÿba.s. eydür iy oàlum düş üŋ i úar ı ndaş laruŋ a ú ı ããa eyleme yoòsa saŋ a mekr iderler kiş eyùÀn insana Àş ikÀre düş mendür ş ol sebebden kiş eyùÀn Ádeme secde itmedi(M8b) niçe revÀ ola ki iş ideler ki seyyÀrÀt-ı semavÀt uş ems ü úamer Yÿsufasecde eylediler eger bu ú ı ããayı úar ı ndaş lar ı iş itse düş manlı ú ve óasedlik iderler bÀ-(A55b) vücÿd ( N6b) ki úar ı ŋ daş laruŋ a ôÀhir eylemedi ve Yaèúÿb a.s. Yÿsufuŋ óüsnine ve cemÀline firífte olmı ş dı ki mÀh u ÀftÀb u sitÀreler anuŋ óüsnine secdeeylediler Yusÿfuŋ úar ı ndaş lar ı Yaèúÿbdan meyl-i muóóabbet gördiler óasedden

25. : elif lÀm A / Yÿsufdan ve ZüleyòÀdan : Yÿsufdan ve on dört èilm-i vech-i ZüleyòÀdan N25.-27. kinÀyetdür on dört èilm-i vech-i Yÿsufdan ve ZüleyòÀdan ve daòı vech-i Àdemden veóavvÀdan iki cihÀnuŋ ãÀóib-i cemÀllerüŋ vechinden kinÀyetdür yaèní bu óüsnden ve bu òilúatdenki : kinÀyetdür on dört òaùù-ı vech-i óavvÀdan ve iki cihÀn ãÀóib-i cemÀllerinüŋ vechinden yaèní bu óüsnden ve bu òilúatden ki H28. ol on üç ki secde eylediler : ol on üç secde eyledi A,H,M29. anuŋ çün kim : anuŋ çün ki N30. kelimenüŋ èilmi anuŋ : kelime anuŋ H,N / ÀftÀbuŋ ve : ÀftÀbdur ve M32. eflÀk ü sitÀreler : eflÀk ü seyyÀreler A ; eflÀk ü sitÀre N33-34. èÀş ı úlardur : èÀş ı úlar A / merkez-i óÀküŋ çevresinde : merkez-i óÀk çevresinde H,N34-37. iriş mezler ammÀ ziyÀdeliú sebebiyle perveriş cihetinden ol óüsnden ve ol cemÀlden olurlar egerçi ol sitÀreler vucÿdı ol otuz iki kelimeden bulmuş lardur ki Yÿsufuŋ vechine mesùÿrdur ve olèaded üzerine münúası mdur zihí óüsn ü zihí cemÀl: niçün ki anlar vicÿdı ol otuz iki kelimeden bulmı ş lardur ki Yÿsufuŋ vechinde mektÿb u mesùÿrdur ve ol èaded üzerine münúası mdurlar ki zihíóüsní ü zihí cemÀl Yÿsufdur A37. zihí óüsn ü zihí cemÀl : óüsn ü cemÀl N39. úar ı ndaş laruŋ a : úardaş lar ı na A, M / ú ı ããa eyleme yoòsa : dime yoòsa N ; ú ı ããa eyleme çün H40. aş ikÀre – A, N, M / itmedi : eylemedi N41. iş ideler : iş ide H / ş ems ü úamer :- A, H, M42. úar ı ndaş lar ı : úar ı ndaş laruŋ N ; úardaş lar ı A, M43. úar ı ndaş laruŋ a : úardaş lar ı na A , M44. anuŋ óüsnine secde eylediler : anuŋ secdesin eylediler H ; aŋ a secde eylediler 45. úar ı ndaş lar ı : úardaş lar ı A , M

7/29/2019 189079


76

50

55

60

65

Yÿsufa úaãd itdiler (H10b) ve daòı Yÿsufuŋ düş i te’vílini Yaèúÿb beyÀn eylediki 5 didügi otuz iki kelimedür ki 6 óükmiyle Yÿsufuŋ óüsni ve vechi ol (M9a) èaded üzerinemaòlÿúdur ol óüsn ve ol òuùÿù-ı ilÀhí anuŋ vechinde lÀyı ó u tÀbÀndur vÀøı ódur yaèní ol òuùÿùlar ı óaøret-i aóadiyyet aŋ a gösterdi ve maèrifet-i nefs óÀãı l eyledi ki7 ş öyle ki Yaèkÿb èavratı yla ve oàlanlar ı ile Yÿsufasecde eylediler baèdezÀn Yÿsuf eyitdi

8 9 ki Yÿsufuŋ vechini ve cemíè eş yÀyı yaratdı 10 / (M9b ) eger bir kiş i sÿ’Àl ( N7a) eyleseYÿsufuŋ úar ı ndaş lar ı Yÿsufa (H11a) úaãd itdiler niçün Yaèúÿb eyitdi11 didi cevÀb kinÀyetdür andan ki úar ı ndaş lar ı Yÿsufuŋ òuùÿùlar ı ndan vesuùÿrlar ı ndan oú ı madı lar óüsni ve cemÀlini görmediler ol mertebede õi’b oldı lar ki õi’b òuùÿù-ı ilÀhíden bí-òaberdür ki yı rtı cı óayvÀndur hem bí-raómdur yaèní sizYÿsufa úaãd idersiz (A56a) dimek olur ş öyle ki úaãd itdiler pes12 didügi kelime ol zamanda ãÀdı ú oldı ki Yÿsufuŋ vechindeki òuùÿù-ı (M10a)ilÀhí ki yigirmi sekiz ve otuz iki òaùùdur görmediler bí-òaber oldı lar Yÿsufa úaãditdiler ve úuyı ya bı raúdı lar pes 13 rast oldı ammÀ Yÿsufuŋ úar ı ndaş lar ı vaútÀ ki pederi ve mÀderi Yÿsufa secde itdiler ve teslím oldı lar úar ı ndaş lar ı ol èÀlemde on bir kevkeb ãÿretin duùmı ş dı atası anası ÀftÀb u mÀhtÀbãÿretin dutmı ş lardı tÀ ki bundan maèlÿm (H11b) ola kim her kiş i ki kendüyi Yÿsuf gibi bir nefs-i kÀmile teslim eylese ol èÀlemde mÀh u ÀftÀb u seyyÀrÀt ãÿretindegele ki anlar kelime-i künden mevcÿd olmı ş lar idi (M10b) ve Yÿsuf eydür ki

46. ve daòı Yÿsufuŋ düş ini te’vílini Yèaúÿb beyÀn eyledi ki : ve daòı Yÿsufuŋ düş ini Yèaúÿbte’víl eyledi ki N47. : -M48. 49. óükmiyle Yÿsufuŋ óüsni ü vechi ol èaded üzerine maòlÿúdur ol óüsn ve ol òuùÿù-ı ilÀhíanuŋ vechinde lÀyı ó u tÀbÀndur vÀøı ódur : óükmiyle Yÿsufuŋ óüsni ve vechi ol óüsn ve ol òuùÿù-ı ilÀhí anuŋ vechinden lÀyı ó oldı A50. òuùÿùlar ı : òuùÿùı A,H,M / eyledi ki : itdi ki A52. eyitdi : didi ki H54. : -M/ki Yÿsufuŋ vechini ve cemíè eş yÀyı yaratdı : ki semavÀt Yÿsufuŋ vechini yaratdı ve mecmÿè eş yÀyı ol òaùù-ı istivÀ ile yaratdı A56. úar ı ndaş lar ı : úardaş lar ı A,M56-60. úar ı ndaş lar ı Yÿsufa úaãd itdiler ............ yaèní siz Yÿsufa úaãd idersiz dimek olur :úardaş lar ı Yÿsufuŋ òuùÿùlar ı ndan ve suùÿrlar ı ndan oú ı madı lar ve óüsn ü cemÀlin görmediler olmertebede õ’ib oldı lar ki õ’ib òuùÿùı ilÀhíden bí-òaberdür Yÿsufa úaãd idersiz dimek olur A60. kelime :– H / úaãd itdiler : úaãd ideler A,H,N61.62. yigirmi sekiz ve otuz iki òaùùdur : yigirmi sekiz òaùùdur otuz iki òaùùdur A63. úar ı ndaş lar ı : kardeş leri A; birÀderleri H63.64. pederi ve mÀderi Yÿsufa secde itdiler ve teslím oldı lar úar ı ndaş lar ı – A64. úar ı ndaş lar ı : úardaş lar ı A,M64.65. ãÿretin dutmı ş dı : ãÿretini ùutmı ş idi H65. dutmı ş dı : ùutmı ş idi H66. ola kim : ola N / eylese : eyleye N68. mevcÿd: maòlÿú H /olmı ş lar idi : olmı ş lardur A

7/29/2019 189079


77

70

75

80

85

14 Yÿsuf çün Mı sı ra düş di Mı sı r ( N7b)èazízlerinden bir èazíz Yÿsufuŋ óüsnine nigerÀn oldı Yÿsufu ãatun aldı baèdezÀnZüleyòÀ daòı Yÿsufa nigerÀn oldı be-óükm15 ş ol cihetden ki Yÿsufuŋ ve ZüleyhÀnuŋ óüsni otuz iki kelime-i ilÀhí muúÀbilindeidi biribirine èÀş ı ú u nigerÀn oldı lar ikisinüŋ daòı èaş ú u muòabbeti otuz ikikelimeye vÀúiè olmı ş dı ki el-óadíã16 yaèní dimek olur ki maènÀsı ervÀó süvÀr olmı ş sipÀhíler (M11a)gibidür her kimse ki ol ervÀóı bilse ülfet ider ve her kimse ki bilmese inkÀr itseÓaúla iótilÀf ider imdi ervÀó otuz iki kelimedür ki maôÀhirde (A56b) görünmiş dür her kiş i ki bu otuz iki kelime-i ilÀhínüŋ ièlÀmı nı maôÀhirde müş Àhade itse kicünÿd-ı mecennededür óaøret-i èizzet ile ülfet bulur ve illÀ (H12a) felÀ baèdezÀnol óüsn kim otuz iki kelimenüŋ õÀtı nda bi’l-úuvve mevcÿdÀdı naúúÀş -ı ezelkendü yed-i úudretiyle yazdı Yÿsufuŋ ve ZüleyhÀnuŋ vechinde tamÀm-ı óüsn ileièlÀmı nı gösterdiş ol cihetden Mı ãı r èavratlar ı ş ol óÀletdeki ZüleyòÀ fÀòruc didihemÀn kim Yÿsufuŋ óüsnini gördiler alma yirine yine ellerini kesdiler seçemediler almadan ellerini ki (M11b) 17 ş ol ( N8a) cihetden buyurdı ki 18 yaèní rabbinüŋ bürhÀnı nı görmeseydi èÀş ı ú olmazdı pes rabbinüŋ bürhÀnı na èÀş ı ú olmı ş olsa meyl-i ùabíèatirÀde olmaya zírÀ ki bürhÀn bereheden müş tÀúdur bürhÀnuŋ manÀè-i lÿàavísizen-i aèõÀr beste dimek olur kinÀyetdür yigirmi bir saùr-ı vech-i óavvÀdan kióuccetullahdur fe-fehm ve’s-selÀm

69. Mı sı r èazízlerinden : èazízlerinden A70. Yÿsufu ãatun aldı baèdezÀn ZüleyòÀ daòı Yÿsufa nigerÀn oldı : - H,N71. Yÿsufuŋ ve ZüleyhÀnuŋ óüsni : Yÿsufuŋ óüsni ve ZüleyhÀnuŋ óüsni A / : :A,N,M 72. muúÀbilinde : beraberinde A ; muúÀbelesinde H72-73. muúÀbilinde idi : muúÀbilindedür M73. Àş ı ú u nigerÀn oldı lar ikisinüŋ daòı :-M olmı ş dı ki : olmı ş dur A75. yaèní dimek olur ki : maènÀsı N75-76. yaèní dimek olur ki ervÀó süvÀr olmı ş sipÀhiler :-A,H76. gibidür her kimse ki ol ervÀóı bilse ülfet ider ve her kimse ki bilmese inkÀr itse :-A,H77. Óaúla iótilÀf ider imdi : – A, H ; iòtilÀf itmiş olur Óaúla M78. itse ki : ide ki H79. kim : - A ; ki H82. ş ol cihetden : ol cihetden A /ş ol òÀletdeki : ol òÀletdeki H83-84. seçemediler almadan ellerini ki :- N84. almadan ellerini ki : ellerinden alma ki M, H87. bürhÀn bereheden : bereheden M88-89. ki óuccetullahdur fe-fehm : - A, H,M

7/29/2019 189079


78

1 12/Yûsuf:1-4.2 12/Yûsuf:3.3 12/Yûsuf:4.4 12/Yûsuf:5.5 12/Yûsuf:6.6 2/Bakara:31.7 es-Suyutî, Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Hâvî li’l-Fetâvâ,II /412; el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, II/362;Aliyyu’l-Kârî, el-Esrâru’l-Merfûa, 351.8 12/Yûsuf:100.9 12/Yûsuf:101.10 30/Rûm:30.11 12/Yûsuf:13.12 12/Yûsuf:13.13 12/Yûsuf:13.14 12/Yûsuf:101.15 12/Yûsuf:24.16 el-Buhârî,Muhammedb. İsmâîl,es-Sahîh, K.Enbiyâ, 2; Muslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. El-Haccâc,es-Sahîh, K.Birr,159,160.17 12/Yûsuf:31.18 12/Yûsuf:24.

7/29/2019 189079


79

1

5

10

15

20

el-BÀbü’åÀní fí maèrifeti livÀ’i’l-óamd

1(H12b ) ikisi daòı rÀstdur Mehdí ki èÍsÀdur kelimedür ve hem (M12a) evlÀd-ı FÀùı madandur Mehdí

kelÀmullÀhdur livÀü’l-hamd ki resÿlullÀhuŋ èilmidür anı Mehdí getürse gerek ÒorÀsÀndan (A57a) ôuhÿr itse gerek 2 imdiiy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí óaøret-i risÀlet a.s. buyurdı ki vaútÀ ki ÒorÀsÀn cÀnibindenúara èalemler görseŋüz ôuhÿr itse ol èalemlerden yaŋa varuŋ eger emekler daòı olursı ŋuz didi emirdür vücÿbe delÀlet ider ve daòı eyitdi òÀlifetullÀh kiMehdídür ol èalemlerdedür (M12a) didi vaútÀ ki ol èilmi èÍsÀ (H13a) getürsemecmÿè yiryüzü ú ı sùla ( N8b) ve èadl ile ùola didişöyle ki ol èalem ôuhÿr itmedenôulm ü cevr ile ùolmı şdı imdi èÍsÀ a.s. ôuhÿr itmedin enbiyÀullÀh geldiler òaber virdiler eyitdiler ki bir ú ı z bir oàlan ùoàursa gerek ol ú ı zuŋ adı èAzÀr ola oloàlanuŋ adı ÒudÀyÀmÀ ola didiler müddet-i medídden ve zamÀn-ı tavílden ãoŋraèÍsÀ a.s. Meryemden ùoàdı ve daèvÀ-i nübüvvet itdi baèdezÀn èÍsÀ a.s. eyitdi kiol enbiyÀullah òaber verdügi uş benüm didi baèdezÀn òalÀyı ú iki f ı rúa oldı bir f ı rúa inandı ehl-i taãdíú oldı bir f ı rúası inanmadı ehl-i tekõíb oldı (M13a) ol evvelf ı rúa ki inandı mü’mín oldı ve ol f ı rúa ki inanmadı kÀfir oldı baèdezÀn èÍsÀ a.s.aãóÀbı na eyitdi iy óavÀriler ben enbiyÀullÀhuŋ dínlerini tekmíl ü tamÀm itmekçüngeldüm nÀú ı ã itmekçün gelmedüm didi èÍsÀ a.s.(H13b )3 eyitdi imdi ben atam úatı na göge giderüm bir aòir zamÀn peyàamberi (A57b) gelse gerek anuŋ adı Faraúlíù olsa gerek yaèníMuóammed dimek olur belÀàat-ı İncíl ki on dördinci sÿresinde YuóannÀİncílinde

3- 4. ikisi daòı rÀstdur Mehdí ki èÍsÀdur kelimedür ve hem evlÀd-ı FÀùı madandur – A7. : - H, M8. óaøret-i risÀlet : risÀlet H, N9-10. emekler daòı olursı ŋuz : emeklerseŋüz M10. vücÿbe delÀlet : vücÿbe cemèi vÀcib delÀlet H11. èÍsÀ : -M12. ùola didi : ùopùolu olur didi A,M13. ôulm ü cevr : cevr ü ôulm M/ ôulm ü cevr ile ùolmı şdı : - A ; cevr ile ve ôulm ile ùolmı ş idi H /imdi: Ol M/ imdi èÍsÀ a.s. ôuhÿr itmedin : - A, N /13-14. òaber virdiler eyitdiler ki : òaber virdiler ki H ; eyitdiler ki A15. ÒudÀyÀmÀ : ÒudÀyÀ M / didiler : didi H/müddet-i medíden ve : müddet-i medídden ãoŋra ve N16. ùoġdı : doġdı A,M / Meryemden ùoàdı ve daèvÀ-yı nübüvvet itdi : - H / ve daèvÀ-yı nübüvvetitdi : - A, M16. baèdezÀn èÍsÀ a.s. eyitdi ki :-H17. ol enbiyÀullah òaber virdügi uş benüm didi : - H / Ol evliyÀ òaber virdügi uş benün didi M17. iki f ı rúa oldı : iki f ı rka oldı lar N17. 18. bir f ı rúa inandı ehl-i taãdíú oldı bir f ı rúası inanmadı ehl-i tekõíb oldı – A18. ol evvel : ol A,H,N20. aãóÀbı na eyitdi : eyitdi aãóÀbı na A, H, M / ben : -H / tekmíl ü tamÀm : tamÀm M21. didi : - H / èÍsÀ a.s. :-M

22. eyitdi imdi ben atam úatı

na göge giderüm : imdi gökde atam úatı

na giderüm A,H, M23. anuŋ adı Faraúlíù olsa gerek yaèní : -A, M24. YuóannÀİncílinde : YuóannÀ içinde M

7/29/2019 189079


80

25

30

35

40

45

50

esaóó-ı enÀcíldür bi’l-ittifÀú anı lüàat-ı èArabí üzerine tercüme itmişlerdür maènÀ-yı Faraúlíù bi-ittifÀúi’l-èulemÀ ve’l-meşÀyiò rÿóu’l-úudüsdür murÀd andanMuóammed resÿlullÀhdur bi-ittifÀú ( N9a ) (M13b )

baèdezÀn èÍsÀ a.s. eyitdi anuŋ ümmeti maşr ı údan maàríbedek dolsa gerek didi baèdezÀn anuŋ ümmeti ãÿretinde yine gelem ve anuŋ ú ı blesine namÀz ú ı lam ve anuŋ èalemini ki livÀu’l-óamddur ben getürem didi vedaòı èÍsÀ a.s. (H14a) eyitdi ki Meódí-i ãÀóibü’z-zamÀn ben olam didi baèdezÀnèÍsÀ a.s. daòı naúl itdi andan ãoŋra altı yüzyı l geçdi Muóammed a.s. ôuhÿra geldidevr-i úamerüŋ yüz yı lı geçmişdi ùoúuz yüz yı lı úalmı şdı andan ãoŋraMuóammed a.s. eyitdi ki ol èÍsÀ a.s. (M14a) òaber virdügi Faraúlíù benüm didi vedaòı Muóammed a.s. eyitdi ki ol èÍsÀ a.s asmÀndan yine gelse gerek ve benümú ı bleme namÀz ú ı lsa gerek ve benüm èalemimi getürse gerek ve ol èalemüŋ ellişuúúesi ola didi ve ol èalemüŋ ùÿlı biŋ yı l ola úabøası aġ gümişden ola ve başı ú ı zı l yÀúÿtdan ola ve ol èalemüŋ üç õüÀbesi ola didi bir õüÀbesi maşr ı úda ve bir õüÀbesi maàríbde ve daòı bir õüÀbesi (A58a) vasaù-ı dünyÀda ola didi ve daòı bir õüÀbesinde mektÿb ola ve bir õüÀbesinde FÀtióatü’l-kitÀbmektÿb ola (H14b) ve bir õüÀbesinde mektÿb ola didi veèalemüŋ dibinde yitmiş biŋ ( N9b)(M14b) èalem daòı ola didi baèdezÀn yineòalÀyı ú iki f ı rúa oldı bir f ı rúa eyitdi ol Faraúlíù-i aèôam budur didi taãdíú itdimü’min oldı bir f ı rúa inanmadı kÀfir oldı baède Muóammed resÿlullÀhhicretünden sekiz yüz yı l geçdi andan soŋra èÍsÀ a.s. ki ãaóib-i te’víl idi ôuhÿr itdiÀsmÀndan geldi beyÀn-ı óaúÀyı ú eyitdi cemèi diller bir oldı Muóammedüŋ a.s.èalemini getürdi yine òalÀyı ú iki f ı rúa oldı bir f ı rúa eyitdi ki ol Muóammedüŋ òaber virdügi gelicek èÍsÀ a.s. budur didiler Mehdí leşkeri oldı lar bir f ı rúainanmadı eyitdi ki ol Muóammed a.s. didügi èÍsÀ bu degildür henüz ol gelmese

25. lüàat-ı èArabí : èArab lüġati M 29. bèadezÀn : bèade A, H, M29- 30. maşr ı údan maàríbe dek dolsa gerek didi : maşr ı údan maàríbi dutsa gerekdür A, M ;

maşr ı

údan maàríbe ùolsa gerek H31. èalemini ki : èÀlemi ki M32. eyitdi ki : eyitdi H33. ôuhÿra : - A, H35. òaber virdügi : virdügi òaber N /benüm : benün A, H, M / didi : -N36. gerek : gerekdür didi A37. getürse : götürse H38. aġ : aú A, H, M / ve başı : ammÀ başı M40. didi ve daòı : - N43. yine : - H, N44. eyitdi : -A; inandı M / Farúalíù-i aèôam : Farúalíù A45. inanmadı : itmedi A,M / Muóammed :-M46. ki ãaóib-i te’víl idi : - A

47. asmÀndan geldi : - H,48. eyitdi ki : inandı ki N / Muóammedüŋ : Muóammed M50. inanmadı : - H,M / eyitdi ki : - N / Muóammed a.s. : Muóammedüŋ M / henüz : - A

7/29/2019 189079


81

55

60

65

70

gerek didiler kÀfir oldı lar (M15a) ve DeccÀl-ı aèver leşkerinden oldı lar zirÀ kiMuóammed a.s. eyitdi ÀsmÀndan gele didi òalÀyı ú fehm (H15a) itmediler maòsÿsÀsmÀn taãavvur itdiler vaútÀ ki èÍsÀ-i åÀní anadan ùoàdı ol maòsÿs ÀsmÀntaãavvur idenler inkÀr itdiler eyitdiler peyàamber òaber virdügi èÍsÀ ÀsmÀndangele didi bu kişi òod anadan ùoàdı ÀsmÀndan gelmedi pes bu degildür didiler kÀfir oldı lar fehm itmediler ki Muóammed ÀsmÀndan didügi èÀlem-i bÀùı n idi ÀsmÀndangeldügi bÀtı ndan ôuhÿra gelmek idi maraøü’l-úalb olanlar fehm itmediler ki

baède Peyàamber a.s. eyitdi benüm ümmetüm yitmiş üçf ı rúa ola yitmiş iki f ı rúası ehl-i cehennem ola ve DeccÀl-ı aèver leşkeri ola(A58b)yitmiş üçünci f ı rúa ehl-i cennet ola ve ehl-i nÀciyye ola ve sevÀd-ı aèôam ehli olave Mehdí leşkeri ola didi imdi iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenÀhí vaútÀki bir kişi gelse kelime-i Úur’Ànı ki yigirmi sekiz óarf ü yigirmi iki noúùadur ki ellişuúúe olur (H15b) kendü vücudı nda ve mecmÿè-ı kÀ’inÀtda iåbÀt eylese bil kiMehdí oldur zírÀ ki peyàamberüŋ èilmini ol getürmiş olur peyàamberüŋ èilmiÚur’Àndur ve Úur’Àn yigirmi sekiz óarfdür ve yigirmi iki noúùadur ellişuúúe( N10a) olur ki úara èalemdür úaçan ki Àdem vücudı nda ôuhÿr itse èÍsÀ a.s.(M15b) ol èilmi getürmiş olur mecmÿè-ı kÀ’inÀt ú ı sù ile ve èadl ile ùolmı ş olur ùolmaú òaùù-ı istivÀnuŋ sı rr ı kÀinÀtda ôuhÿr itmekdür şöyle ki òaùù-ı istivÀ sı rr ı bilinmedin kÀ’inÀt ôulm ile ve cevr ile ùolmı ş idi yaèní Óaú bilinmedügi ôulm idive cevr idi imdi ki Óaú bilindi ôulm ü cevr úalmadı mecmÿè-ı bení Àdemde veóayvÀnÀtda ve evrÀúda ve eşcÀrda ve eåmÀrda ve semÀda ve arøda ve mecmÿè-ı

51. kÀfir oldı lar ve : - A / leşkerinden : leşkeri A / ve DeccÀl-ı aèver leşkerinden oldı lar zirÀ ki :-M51–58. zirÀ ki Muóammed a.s. eyitdi ÀsmÀndan gele didi ........... asmÀndan geldügi bÀtı ndanôuhÿra gelmek idi maraøü’l-úalb olanlar fehm itmediler ki baède:- N, M 53. ùoàdı : doàdı A

55. ùoàdı

: doàdı

A58. bèade : - H, / eyitdi : didi H59. f ı rúa ola : f ı rúa ola didi A / f ı rúası : - H, N60. ehl-i nÀciyye : ehl-i dídÀr A / ve ehl-i nÀciyye ola : -M61. didi :-M/ esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenÀhí : esrÀr-ı ilÀhí ve iy rÀàı b-ı kelime-i nÀ-mütenÀhíH62. kelime-i : - A, H, M64. zírÀ ki : - A, H, M / getürmiş olur : getürdi A , M66. olur ki : - N67-68. ol èalemi getürmiş olur mecmÿè kÀ’inÀt ú ı sù ile ve èadl ile ùolmı ş olur ùolmaú : ola èilminigetürmez olur ve èadl dolmaú A / ùolmı ş olur ùolmaú : ùolmı ş olur dolmaú : H68. òaùù-ı istivÀnuŋ sı rr ı kÀinÀtda ôuhÿr itmekdür şöyle ki : -M69. bilinmedin : bilinmedi N / ùolmı şdı : dolmı şdı A ,M /

69-70. yaèní Óaú bilinmedügi ôulm idi ve cevr idi : - H ; ve cevr idi :-M70. bilindi : bilindügi M / mecmÿè-ı bení Àdemde : mecmÿè-ı óubÿbda bení Àdemde : M71. óayvÀnÀtda : óayvÀnda N / eåmÀrda ve : - A, N

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


83

mektÿb olduàı oldur ki yigirmi sekiz (M17b)óarfdür muókemÀtdur vech-i Àdemüŋ bir ùaraf ı nda on dört ve bir ùaraf ı nda daòı ondört saùr mesùÿrdur yigirmi sekiz saùr olur yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí muúÀbilindevÀúiè olmı şdur

96. mektÿb olduàı : yazı lduàı H / oldur ki : budur ki A/ : - H / mektÿb olduàı oldur ki :-M99-101. muókemÀtdur vech-i Àdemüŋ bir ùaraf ı nda on dört ve bir ùaraf ı nda daòı on dört saùr mesùÿrdur yigirmi sekiz saùr olur yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur : yigirmisekiz saùr ol yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí müúÀbilinde vÀúiè olmı şdur ve’s-selÀm A, M ; vech-iÀdemüŋ her ùaraf ı nda yigirmi sekiz saùı r olur yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí muúÀbilinde vÀúièolmı şdur fe-fehm: N

7/29/2019 189079


84

1 el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, et-Mustedrek ale’s-Sahiheyn,IV/441; es-Suyûtî, el-Hâvî li’l-Fetâvâ, II/7,165.2 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/90.3 Kutsal Kitap, Yuhanna 14, İstanbul, 2003, 1358. 10 “Benim Baba’da, Baba’n ı n da bende oldu ğunainanm ı yor musun? Size söyledi ğim sözleri kendili ğinden söylemiyorum, ama bende ya şayan Babakendi i şlerini yap ı yor. 11 Bana iman edin ben Baba’day ı m Baba da bendedir. Hiç de ğilse bu i şlerdendolay ı iman edin. 12 Size do ğrusunu söyleyeyim, benim yapt ı ğı m i şleri, bana iman eden de yapacak;hatta daha büyüklerini yapacakt ı r. Çünkü ben babaya gidiyorum. Baba o ğulda yüceltilsin diye, benimad ı mla diledi ğiniz her şeyi yapaca ğı m. 14 Benim ad ı mla benden ne dilerseniz yapaca ğı m.” 15 “Beniseviyorsan ı z, buyruklar ı m ı yerine getirirsiniz. 16-17. Ben de Baba’dan dileyece ğim. O sonsuza dek sisinle birlikte olsun diye size ba şka ir Yard ı mc ı , Gerçe ğin Ruhu’nu verecek. Dünya O’nu kabuledemez. Çünkü O’nu ne görürü, ne de tan ı r. Siz O’nu tan ı yorsunuz. Çünkü O aran ı zda ya şı yor veiçinizde olacakt ı r.4 5/Mâide: 52.5 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/379.

7/29/2019 189079


85

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü’å-åÀliå fí mièrÀc vemÀ yeteèalleúu bihÀ

( N11a)

(H17b)(M18a)

(A61b)

(M18b)

(H18a)

( N11b)(M19a)

(A60b)

(H18b)

(H19a) (A61a)

( N12a)

2. : -H,N,M3. : -H5. :-M, A H6. :-H7. :-H, M8. :-A9. : M,A/ : -H / : M10. : M / : M11. : M12. : H / : -M / : M12-13. :-M15. : M / :-M16. :-H

7/29/2019 189079


86

30

35

40

45

50

(M19b)

(H19b)

(M20a)

(A62a) ( N12b)

1 (H20a) (M20b)iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenÀhi bil ki Muóammed resÿlullahfeyyemÀ bi’l-ú ısù sırr ını bilmeyince ve daòı ümmet-i vasaù sırr ını bilmeyinceCebrÀ’íl gelmedi ve burÀú getürmedi hemÀn sÀèat ki bildi CebrÀ’íl geldi ve burÀú getürdi bir gice óuùÀm içinde Óacer İsmaèíl üzerinde muôtacıèan yatmış idi èÀlem-i òˇ Àbda CebrÀ’íl geldi Muóammedüŋ sínesinişaúú itdi başdan başaòaùù-ı istivÀ üzerine yardı andan úalbini çıúardı andan bir altun ùas getürdiMuóammedüŋ baùınını ve úalbini ol ùas içinde zemzem suyı ile yudı andan ãoŋra(M21a) imÀn ve óikmet ùoldurdı andan ãoŋra CebrÀ’íl burÀú getürdi óimÀrdan büyük úatırdan küçük andan peyàamber a.s. burÀúa bindi hemÀn sÀèat bir adımeyledi Mekkeden Beytü’l-muúaddese irişdi andan ãoŋra (A62b) CebrÀ’íl öŋüncegitdiler tÀ evvelki úat göge vardılar (H20b) CebrÀ’íl óÀzin-i semÀvÀta nidÀ eyledi

43. : -N 44. ve kelime-i nÀmütenÀhi : -N45. sırr ını bilmeyince : -N47. içinde : -N48. Muóammedüŋ sínesini : Muóammedi A,H, M /şaúú itdi :şaúú eyledi H, M48-49. başdan başa òaùù-ı istivÀ üzerine yardı : başdan başa istivÀ üzerine yardı H ; başdan başaçıúardı òaùù-ı istivÀ üzerine yardı N50. baùınını ve úalbini : úalbini ve baùınını N / zemzem suyı : zemzem A,H,N50-51. andan ãoŋra imÀn : ãoŋra imÀn N52. burÀúa : burÀġa M54. vardılar : gitdiler H / óÀzin-i semÀvÀta : óazzÀn-ı semÀvÀta M,A

7/29/2019 189079


87

55

60

65

70

75

eyitdiler kimsin didiler eyitdi ben CebrÀ’ílüm eyitdiler yoldaşuŋ kimdür ( N13a)eyitdi Muóammeddür óÀzin-i semÀvÀta eyitdiler anuŋçün mi gitdüŋ eyitdi neèameyitdiler meróabÀ òoş geldüŋ didiler andan ãoŋra evvelki gök úapusın açdı lar evvelki gökde Ádemi gördi CebrÀ’íl eyitdi bu ataŋdur selÀm vir didi MuóammedselÀm virdi Ádem a.s. èaleyke’s-selÀm didi òoş geldüŋ benüm ãÀlió oàlum didi baède ikinci göge vardılar andan CebrÀ’íl nidÀ itdi tÀ gök úapusın açdılar eyitdiler kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi CebrÀ’ílüm (M21b)Muóammed benümledür didi eyitdiler anuŋçün mi gitdüŋ eyitdi neèam baèdezÀn ikinci úat gök úapusını açdı lar YaóyÀ ile èÍsÀ peyàamberi ikinci gökdegördi èÍsÀ anası ile YaóyÀ anası ikisi ú ız úar ındaşlar idi CebrÀ’íl eyitdi (H21a)selÀm vir ki bunlar èÍsÀ ve YaóyÀ a.s.dur didi Muóammed daòı selÀm virdi anlar daòı èaleyke’s-selÀm didiler andan ãoŋra èÍsÀ ve YaóyÀ ikisi daòı eyitdiler òoş geldüŋ bizüm ãÀlió úar ındaşımuz didiler baède aàladılar üçinci úat göge yineCebrÀ’íl nidÀ eyledi eyitdiler kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi benCebrÀ’ílüm Muóammed benümledür didi (A63a) baède üçinci úat gögi açdılar Yÿsuf peyġamberi gördi CebrÀ’íl eyitdi bu Yÿsufdur selÀm vir didi MuóammedselÀm virdi Yÿsuf daòı èaleyke’s-selÀm didi òoş geldüŋ benüm ãÀlió úar ındaşumdidi andan ãoŋra dördinci úat göge aġdı lar CebrÀ’íl (M22a) nidÀ ú ıldı açuŋ didieyitdiler kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi CebrÀ’ílüm Muóammed benümledür didi meróabÀ òoş geldüŋ didiler dördinci úat gögi açdılar İdrísigördiler CebrÀ’íl eyitdi buİdrísdür selÀm vir didi Muóammed selÀm ( N13b)virdiİdrís èaleyke’s-(H21b) selÀm didiİdrís a.s. meróabÀ òoş geldüŋ benüm

55. didiler : -A,N,M/ben CebrÀ’ílüm : CebrÀ’ílüm H; CebrÀ’íl eyitdi N56. eyitdi Muóammeddür : Muóammeddür M / óazzÀn-ı semÀvÀta : óazzÀn-ı semÀvÀta A,M57. meróabÀ :-M60. tÀ gök úapusın açdılar : -N /61. eyitdiler : -A,H / didiler : -N / eyitdi :-M

62. Muóammed benümledür : yoldaşum Muóammeddür M63. úat :-M/ baèdezÀn ikinci úat gök úapusını açdılar :-N / ikinci gökde : ikinci úat gökde M64. ikisi ú ız úar ındaşlar : iki ú ız úar ındaşlar A,H ; iki k ız úardaşlar M65. CebrÀ’íl eyitdi selÀm vir ki bunlar èÍsÀ ve YaóyÀ a.s.dur didi :-N66. andan ãoŋra èÍsÀ ve YaóyÀ ikisi daòı eyitdiler : -A67. geldüŋ bizüm ãÀlió úar ındaşımuz : geldi bizüm ãÀlió úardaşımuz M / úat göge : göge M68. eyitdiler : -A,H, M / didiler : -N69. didi :-M/üçinci úat gögi : üçinci gögi H,N,M70. Yÿsuf peyġamberi : Yÿsuf ı A,N, M70-71. Muóammed selÀm virdi Yÿsuf daòı èaleykü’s-selÀm didi :-A71. úar ındaşum : úardaşum M72. úat :-M/CebrÀ’íl nidÀ ú ıldı : nidÀ eyledi A ,M73. didiler :-N

74. úat :-M75-76. CebrÀ’íl eyitdi buİdísdür selÀm vir didi Muóammed selÀm virdiİdrís èaleyke’s-selÀmdidi :-A

7/29/2019 189079


88

80

85

90

95

ãÀlió úar ındaşum didi andan ãoŋra bişinci úat göge vardılar yine CebrÀ’íl nidÀú ı ldı óÀzinler kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi ben CebrÀ’ílümMuóammed benümledür didi andan ãoŋra açdılar bişinci úat gögde HÀrÿnı gördiCebrÀ’íl eyitdi bu HÀrÿndur selÀm vir didi Muóammed selÀm virdi HÀrÿnèaleyke’s-selÀm aldı meróabÀ yÀ bÀlÀòü’ã-ãÀlió ven-nebiyyü’ã-ãÀlió didi baèdealtıncı úat göge aġdılar yine CebrÀ’íl nidÀ ú ıldı açuŋ didi óÀzinler kimsin(M22b) ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi ben (A63b) CebrÀ’ílüm Muhammed benümle biledür didi altıncı úat gögi açdı lar MÿsÀ peyàamberi gördi CebrÀ’íleyitdi selÀm vir ki bu MÿsÀdur didi Muóammed selÀm virdi MÿsÀ èaleyke’s-selÀm aldı meróabÀ bÀlÀòü’ã-ãÀlió ven-nebiyyü’ã-ãÀlió didi baède Muóammed(H22a) a.s. gördi ki MÿsÀ peyġamberi aàlardı eyitdi niçün aàlarsın didi eyitdianuŋçün aàlarum kim benden ãoŋra bir oàlan gele peyàamber ola anuŋ ümmetinden cennete giren çoú ola benüm ümmetümden az ola didi baède ãuèÿditdi yidinci úat gökde yine CebrÀ’íl nidÀ ú ı ldı açuŋ didi kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi CebrÀ’ílüm Muóammed benümledür didi baède açdılar yidinci gökde İ brÀhím peyġamberi gördiler CebrÀ’íl eyitdi haõÀ ebÿk iş buataŋdur selÀm vir didi Muóammed selÀm virdi (M23a) İ brÀhím èaleyk aldı meróabÀ bÀlÀ-yı benü’ã-ãÀlió ven-nebiyyü’ã-ãÀlió didi baède refè( N14a) oldı Sidretü’l-müntehÀya irişdi CebrÀ’íl eyitdi bu Sidretü’l-müntehÀdur didi andan

77. ãÀlió úar ındaşum didi : ãÀlió úar ındaşum N / ãÀlió úardaşum M /andan ãoŋra : baède A,H, M / bişinci úat göge vardılar yine : -N ; bişinci úat göge aġdılar yine H77-78. CebrÀ’íl nidÀ ú ıldı óÀzinler didiler :-N78-79. kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi ben CebrÀ’ílüm Muóammed benümledür didi :- N79. açdılar :-A,H,N80. CebrÀ’íl eyitdi : CebrÀ’íl A/ Muóammed selÀm virdi : virdi A ; selÀm virdi N81. èaleyke’s-selÀm aldı : èaleyk aldı M82. nidÀ ú ıldı : nidÀ eyledi A,N,M / óÀzinler : -A82-83. óÀzinler kimsin ve yoldaşuŋ kimdür didiler eyitdi ben CebrÀ’ílüm Muhammed benümle biledür :-N ;84.benümle biledür : benümledür H,M84-85. CebrÀ’íl eyitdi : CebrÀ’íl N85-86 èaleyke’s-selÀm aldı : èaleyk aldı A,N86. ven-nebiyyü’ã-ãÀlió :-M87. eyitdi niçün aàlarsın didi : niçün aàlarsın H; niçün aàlarsın didi N,M88. aàlarum :-M89. az ola :- H,M /89-90. ãuèÿd itdi : ãuèÿd eyledi H90. yidinci úat gökde yine : yidi úat göge yine H ; yidinci úat göge yine N / nidÀ ú ıldı : nidÀeyledi N92.İ brÀhím peyġamberi :İ brÀhími A/ gördiler : gördi A,H,M / eyitdi : didi H92-93. iş bu ataŋdur : uş ataŋ budur N94. ven-nebiyyü’ã-ãÀlió :-M95. irişdi :-H,N,M

7/29/2019 189079


89

100

105

110

115

dört ırmaú gördi nehrÀn-ı ôÀhirÀn ve nehrÀn-ı bÀùınÀn nehrÀn-ı ôÀhirÀn Níl veFıratdur nehrÀn-ı bÀùınÀn cennet içindedür andan ãoŋra óaøret-i risÀlet eydür refè olındum beytü’l-maèmÿre didi andan ãoŋra CebrÀ’íl üç úadeó getürdi bir úadeó òamrdan ve bir úadeó lebenden ve bir úadeó èaselden lebeni içdüm òamr ı ve èaseli (M23b) terk itdüm CebrÀ’íl eyitdi yaèní bir òilúat iòtiyÀr itdüŋ didi ki sen daòı ve senüŋ ümmetüŋ anuŋ üzerinedür didi andan ãoŋra farøolındı benüm üzerime her günde elli namÀz baèdezÀn döndüm MÿsÀ peyàambere geldüm (A64a) altıncı úat gökde MÿsÀ eyitdi ne nesne emr olındı saŋa didi Muóammed a.s. eyitdi elli vaút namÀz emr olındı didi MÿsÀ eyitdisenüŋ ümmetüŋ øaèyıf ümmet olacaúdur her günde elli namÀza ùÀúatleriolmayısardur didi senden öŋdin ben vallah òalÀyıú ı tecrübe eyledüm beníİsrÀíl(M24a) úavmine eşedd-i muèÀlece eyledüm didi dön girü ve Allah óaøretine var taòfíf ùaleb eyle didi Muóammed a.s. (H23a) eydür döndüm Allah óaøretinevardum on vaúti baàışladı didi yine döndüm MÿsÀya geldüm yine döndürdióaørete vardum taòfíf ùaleb itdüm on daòı baàışlandı otuz úaldı yine döndümMÿsÀya geldüm yine ãordı yine döndürdi óaørete vardum taòfíf ùaleb itdüm ondaòı baàışladı yine döndüm yine ãordı yine döndürdi óaørete vardum taòfíf ùaleb itdüm yine baàışladı óattÀ bişi úaldı yine döndüm MÿsÀya geldüm ãordı neyledüŋ didi ben eyitdüm her günde ve gicede biş vaút namÀz emr olındı didümMÿsÀ yine eyitdi ki senüŋ ümmetüŋ her günde biş vaút namÀza ùÀkat getürmezdidi ben senden öŋdin bení İsrÀíl úavmine tecrübe itdüm didi àÀyet

96-97. Níl ve Fıratdur : Níl ve Fırat N ; Níldür ve Fıratdur M/98. refè olındum : èurÿc itdüm N98. andan ãoŋra : baède H99. òamrdan : òamr M99-100 lebeni içdüm òamr ı ve èaseli terk itdüm : lebeni içdi òamr ı ve èaseli terk itdi : A,H,M101. òilúat : òilèat N / didi ki : -H,N101-102. farø olındı : farø oldı M/ farø olındı benüm üzerime : benüm üzerime farø olındı N103-104. ne nesne emr olındı saŋa didi : ne emr olındı N / elli vaút : elli A,H

104. elli vaút namÀz : elli namÀz M105. øaèyıf ümmet olacaúdur : øaèyıf olacaúdur H,N / ùÀúatleri : ùÀúati N106. olmayısardur :-H / vallah:-N / tecrübe eyledüm : tecrübe itdüm N108-109. Allah óaøretine vardum on vaúti baàışladı didi yine döndüm MÿsÀya geldüm yinedöndürdi óaørete vardum taòfíf ùaleb itdüm : -H109. didi yine :-M / yine döndürdi : yine èaleyhi’s-selÀm döndürdi M110. baàışlandı : baàışladı M110-111. daòı baàışlandı otuz................... yine döndürdi óaørete vardum : -H,N /112. yine döndüm : -A,H,N112-113. taòfíf ùaleb itdüm :-A,H,N113. yine baàışladı óattÀ bişi úaldı yine :-H / yine döndüm MÿsÀya geldüm : yine geldümMÿsÀya M114. ve gicede : -H,A ,M

115. didüm :-N / MÿsÀ yine : yine MÿsÀ M / biş vaút namÀza : biş vaúte A, M115-116. ùÀkat getürmez didi : ùÀkat getürmezler N116. senden öŋdin : senüŋ öŋinden N

7/29/2019 189079


90

120

125

130

135

úatí muèÀlice itdüm didi dön girü taòfíf ùaleb eyle ümmetüŋe didi ben eyitdüm olúadar (M24b) diledüm ki utandum velíkin bişe rÀøı ( N14b) oldum didüm çüngeçdüm münÀdí nidÀ eyledi ki (A64b) didi baèdeol biş vaúte CebrÀ’íl imÀmet eyledi on yidi rekèat ãalÀt-ı haøar ögretdi ve cumèagün on biş rekèat ögretdi ve daòı úaçan ki sefere çıúsa on bir rekèat ögretdi ve’s-selÀm tamÀm oldı mièrÀc óadiåinüŋ maènÀsı iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki bu mecmÿè-ı mièrÀcuŋ aóvÀlleri óaøret-i risÀlete a.s. seyr èÀleminde olmışdur bir sebíl-i (H23b) mükÀşefe imdi bunlaruŋ te’vílin bilmek gerekdür ki nedür ol aèôam-ı erkÀn-ı İslÀm namÀzdur evvel namÀz niçün ellifarø oldı sırr ı ve te’víli nedür bilmek gerekdür baèdezÀn biş vaúte úarar dutdı óikmeti nedür bilmek gerekdür ki bu biş vaút daòı óaøarda on yidi rekèat oldı cumèa gün on biş rekèat oldı ve seferde on bir rekèat oldı óikmeti nedür bilmek gerek (M25a) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenÀhí eger bir kişi su’Àleylese ki Muóammed aleyhi’s-selÀm mièrÀc gicesi evvelki úat gökde Ádemigördi sebeb ne idi ki ikinci úat gökde ve üçinci úat gökde görmedi dise cevÀbsen eyit ki evvelki úat gök felek-i úamerdür Muóammed a.s. úameri iki pÀreeyledi èÀlem-i mükÀşefede anuŋ te’vílin Ádem itse gerek idi vechinde óaùù-ı istivÀ sırr ın gösterse (A65a) gerek idi pes úamerüŋ Ádemle münÀsebeti budur bir vechle daòı yaèní be-lisÀn-ı óÀl (H24a) dimek olur ki evvel bir kişi Ádemi bilmeyince kendü nefsini ( N15a) bilmez ve kendü nefsini bilmeyince Allahı bilmez dimek olur baèdezÀn bir kişi daòı su’Àl itse ve eyitse ki sebeb vemünÀsebet neydi ki mièrÀc gicesi Muóammed a.s. èÍsÀ peyàamberi ve YaóyÀ

117. úatí :-M/ didi dön girü taòfíf ùaleb eyle ümmetüŋe didi : -H / eyle ümmetüŋe didi : eyle didi N118. diledim : döndim H / utandum : utandum didi M / rÀøı oldum didüm : rÀøı oldum N: rÀøı oldum didi M120. ãalÀt-ı haøar ögretdi : ãalÀt-ı haøar N120-121. ve cumèa gün on biş rekèat ögretdi ve daòı :-M122-123. ve óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí :-M123-124. seyr èÀleminde olmışdur : -N124. imdi : -M126. sırr ı ve te’víli : te’víli H,N / bilmek gerekdür : söylemek gerekdür N ; bilmek gerek M/ baèdezÀn biş vaúte úarar dutdı óikmeti nedür bilmek gerekdür :-A / dutdı: ùutdı H127. bilmek gerekdür : bilmek gerek M128. cumèa gün : cumaèda H,N / biş rekèat : biş A / seferde on bir rekèat oldı :-H129. kelime-i nÀ-mütenÀhí : óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí131. sebeb ne idi ki : sebeb neydü ki M/ sebeb ne idi ki ikinci úat gökde ve üçinci úat gökdegörmedi : ikincide ve üçincide görmedi A ; sebeb ne idi ki ikinci úat gökde görmedi N132. evvelki úat gök felek-i úamerdür : evvelki úat gökde görmedügi felek-i úamerdür H133-134. vechinde óaùù-ı istivÀ sırr ın gösterse gerek idi :-H137. su’Àl itse ve eyitse : su’Àl itse H,N,M

138. ve münÀsebet :-A138. mièrÀc gicesi :-M/ èÍsÀ peyàamberi : èÍsÀ N

7/29/2019 189079


91

140

145

150

155

peyàamberi ikinci úat gökde gördi ayruàında görmedi cevÀb ol ki ikinci úat gök felek-i UùÀriddür (M25b) õü’l-vecheyindür saèd ile saèddur ve naós ile naósdur sebebi hem celÀl hem cemÀl bulındı YaóyÀ dÀ’im aàlardı ve èÍsÀ dÀ’im gülerdiYaóyÀ maôhar-ı celÀl idi ve èÍsÀ maôhar-ı cemÀl idi pes felek-i UùÀrid ilemünÀsebetleri budur eger bir kişi daòı su’Àl itse kim Muóammed a.s. mièrÀcgicesi Yÿsuf ı felek-i åÀliåde gördi sebebi ne idi dise cevÀb vir ki felek-i åÀliåfelek-i Zühredür ne úadar óüsn ü cemÀl varsa Zühreye müteèalliúdür eger bir kişi daòı (H24b) su’Àl itse kim sebebi ne idi ki Muóammed a.s. felek-i rÀbièdeİdrís peyàamberi gördi ayruàında görmedi dise cevÀb vir ki felek-i rÀbiè felek-iŞemsdür Şemsüŋ menÀzili felekü’l-burÿcda üç yüz altmış derecedür ki seyr ider anı İdrís peyġamber taúsím itmişdür bir daòı bu kimİdrís derzüler píridür ehl-icennet óullesin ol yıóasa gerekdür Şems daòı cemíè-i eşyÀyı perveriş eyler ve besler Şems ile münÀsebetiİdrísüŋ felek-i rÀbiè ile budur eger bir kişi daòı su’Àlitse kim Muóammed a.s. HÀrÿnı felek-i òamisde gördi sebeb (A65b) ne idi disecevÀb vir ki HÀrÿn MÿsÀnuŋ òalífesidür felek-i òÀmis felek-i Merríòdür cemíè-iòilÀfet Merríòe müteèalliúdür ve HÀrÿnuŋ münÀsebeti Merríò ile budur eger bir kişi su’Àl itse ki Muóammed a.s. felek-i sÀdisde MÿsÀ peyàamberi gördi sebebne idi dise cevÀb vir ki felek-i sÀdis felek-i Müşterídür müteşerrièler gögidür MÿsÀ a.s. daòı vÀøıè-ı şeríèatdur münÀsebeti budur (H25a) ( N15b) eger bir kişi

139. cevÀb ol ki : cevÀb vir ki H ; cevÀb budur ki N ; ki M141. sebebi : -H,N143. münÀsebetleri : münÀsebet M/ su’Àl itse : su’Àl eylese H/ kim: -A,H / Yÿsuf ı felek-i åÀliådegördi : felek-i åÀliåde Yÿsuf ı gördi A,H144. dise : -N / felek-i åÀliå :-A144-145. felek-i åÀliå felek-i Zühredür ne úadar :-M145 óüsn ü cemÀl : -M; óüsn A,H145-146. varsa Zühreye müteèalliúdür eger bir kişi daòı :-M146. su’Àl itse : -M ;su’Àl eylese H / kim:-A,H, M / sebebi ne idi ki Muóammed a.s. felek-irÀbiède :-M

147. İdrís peyàamberi gördi : -M;İdrísi gördi A,N / ayruàında görmedi : -A,H, M / dise cevÀbvir ki felek-i rÀbiè :-M147-148. felek-iŞemsdür : -M;Şemsdür N148-149.Şemsüŋ menÀzili felekü’l-burÿcda üç yüz altmış derecedür ki seyr ider anı İdrís peyġamber taúsím itmişdür :-M149-151. bir daòı bu kimİdrís derzüler píridür ehl-i cennet óullesin ol yıóasa gerekdür Şemsdaòı cemíè-i eşyÀyı perveriş eyler ve besler :-H,N, M151.Şems ile münÀsebetiİdrísüŋ felek-i rÀbiè ile budur eger bir kişi daòı :-M151-152. su’Àl itse :-M; su’Àl eylese H152. kim Muóammed a.s. HÀrÿnı felek-i òamisde gördi :-M/ sebeb ne idi dise: -M; sebeb nedür dise H153. cevÀb vir ki :-M154. müteèalliúdür : taèalluú M156. felek-i Müşterídür : Müşterínüŋdür A,H,M / müteşerrièler gögidür: müteşerrièler kevÀkibidür N ;şeríèatler gögidür A :şeríèatler kevkebidür M

7/29/2019 189079


92

160

165

170

175

180

daòı su’Àl (M26a) itse ki Muóammed a.s. felek-i sÀbièdeİ brÀhím peyàamberigördi ayruàında görmedi sebeb ne idi dise cevÀb vir kiİ brÀhím pírdür felek-isÀbiè felek-i ZuóÀldür pírlere müteèalliúdür pírlikle münÀsebeti vardur ve daòı erbaatèü’n-nehÀr ki Muóammed a.s. Sidretü’l-müntehÀda gördi nehrÀn ôÀhirÀnve nehrÀn bÀùınÀn Sidretü’l-müntehÀdur vücÿd-ı Àdemden kinÀyetdür iki burunkitÀbeti iki daòı maóalli dört kitÀbetdür ki پ ve muúÀbilindedür گ ve ve چandan beytü’l-maèmÿra vardılar CebrÀ’íl üç úadeó getürdi biri òamr biri èasel biri leben òamr ı ve èaseli terk itdi südi içdi CebrÀ’íl eyitdiyaèní dimek olur ki yÀ Muóammed bir òilúat iótiyÀr itdüŋ anuŋ òilúatidür yaèníyidi kitÀbetdür süd ile ôuhÿra gelür ki2 yaèní yidikitÀbet-i ilÀhí üzernedür cemíè-i òilúat-i maólÿúÀt ki tebdíl ü taàyir olmaz3 (A66a) andan ãoŋra farø (H25b) oldı benüm üzerüme elli namÀzki (M26b) ez rÿy-ı te’víl yigirmi sekizkelimenüŋ yigirmi iki noúùası vardur elli olur murÀd vech-i Àdem müşÀhedeitmekdür baèdezÀn ol elli namÀzı bişde úarar eyledi biş vaút namÀz oldı ki Allahism-i õÀtdur biş óarfdür ve biş vaút namÀz ol biş óarfüŋ izÀsında vÀkiè olmışdur ki ol biş óarf vech-i Àdemi gösterir ki vechullahdur 4 şöyle ki ( N16a) ol biş óarf-i Allahı inbisÀù idesin ki elif lÀm lÀmelif hídür ez-rÿy-ı ismiyyet on dört óarf olur ki vech-i Àdemde mektÿb u mesùÿrdur 5 ez-rÿyı sırr u te’víl oldur ki yigirmi sekiz kelime-i ilahínüŋ yigirmi iki noúùası vardur elli èaded olur ki elli vaút namÀz bu elli óarf ve noúùamuúÀbilinde vÀúiè olmışdur ve baèdezÀn ol elli vaút biş vaúitde úarar eyledi ki bir vaút on vaútüŋ úÀ’im maúÀmı oldı dinildi ve ol elli vaút biş vaúteúarar eylemekden murÀd bu oldı kim ismullah kim ism-i õÀtdur biş óarfdür ikielif ve iki lÀm bire döner biş olur ki biş vaút (A66b) namÀz bu biş óarfüŋ izÀsında vÀúiè olmışdur ki óaøret-i risÀlet kendü vechinde ve cemiè-i bení

158. daòı :-A,H,N/ İ brÀhím peyàamberi :İ brÀhími A,N,M159. ayruàında görmedi : -A,N, M/ sebeb ne idi dise : sebeb ne idi N160. müteèalliúdür pírlikle münÀsebeti : taèalluúdur münÀsebet M161-162. nehrÀn ôÀhirÀn ve nehrÀn bÀùınÀn Sidretü’l-müntehÀdur :-H162. Sidretü’l-müntehÀdur : Sidretü’l-müntehÀ M164. CebrÀ’íl :-A165. eyitdi : didi A,H,N166. ki yÀ Muóammed bir òilúat iótiyÀr itdüŋ anuŋ :-H,N,M166-167. òilúatidür yaèní yidi: òilúat yidi H,N, M167. :-H 168. üzerinedür :-H ; üzeredür M169. benüm üzerüme :-A,N ,M / elli namÀz : elli ãalÀt H 171-172. müşÀhede itmekdür : müşÀhede olınmaúdur N172. úarar eyledi : úarar ùutdı H; úarar dutdı N, M / biş vaút namÀz oldı:-N /Allah : -H ; ismullahA173. biş vaút namÀz : biş vaút ãalÀt N 172-183. ez-rÿyı sırr u te’víl……….. vÀúiè olmışdur ki òaøret-irisÀlet kendü vechinde ve cemiè-i bení :-H,N,M

7/29/2019 189079


93

185

190

195

200

205

Àdem vechinde müşÀhede eylemişdür ki vechullah ve òilúat-i rahmÀndur 6 èalÀ ãÿret ism-i õÀt ve èalÀ ãÿretü’r-rahmÀnism-i ãıfÀtdur ki ism-i õÀtullahdur Allah ez-rÿy-ı inbisÀù on dörtdür raómÀn daòı ki ism-i õÀtuŋ ãıfÀtıdur iki yigirmi sekiz kelime-i ilahí olur vech-i Àdemdemektÿb ve mestÿrdur 7 kinÀyetdür vech-iÀdemden ve daòı òurÿf-ı muúaùùaèa ki evÀ’íl süver-i Úur’Ànda gelmişdür àayr-ı mükerrer on dört vaúiè olmışdur (M27a) ve andan daòı murÀd vech-i (H26a) Àdem müşÀhede olınmaúdur bu on dört óarf biş noúùa ilehem-rÀh oldı ki biş vaút namÀz anuŋ izÀsında vÀúiè olmışdur baède daòı on dört óarf vÀúiè olmışdur murÀd vech-i Àdemdür baède daòı ondört óarfdür murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur baède heft kevÀkib-iseyyÀre heft maóÀlde on dört vÀúiè olmışdur bundan daòı murÀd vech-i Àdemdür ol sebebden Óaú taèÀlÀ kelÀm-ı úadími içinde didi dimedi kimurÀd vech-i Àdemüŋ yidi kitÀbeti müşÀhede (A67a) olınmaúdur baèdezÀn kivirürler ãabÀóda on yidi kelimedür úÀmet daòı on bir kelimedür ki8 yigirmi sekiz kelime olur murÀd vech-iÀdem müşÀhede olınmaúdur (M27b) ve daòı ezÀn-ı ãabÀó on yidi ve ezÀn-ı ôuhr on biş kelime otuz iki kelime olur murÀd vech-i Àdem müşÀhede (H26b)olınmaúdur ki Àdemüŋ vechinde yigirmi sekiz ve otuz iki saùr mesùÿrdur ve daòı ezÀn-ı ãubó on yidi kelimedür eõÀn-ı èaãr ( N16b) on biş kelime otuz iki olur murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur ve daòı on yidi eõÀn-ı ãubó on biş eõÀn-ı maàrib otuz iki olur murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmakdur ve daòı onyidi kelime eõÀn-ı ãubó on biş kelime eõÀn-ı èişÀ otuz iki kelime olur murÀdvech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur baède vaútÀ ki ãabÀó eõÀnını úÀmetlere

184-188. Àdem vechinde müşÀhede eylemişdür ki vechullah ............. sekiz kelime-i ilahí olur vech-i Àdemde mektÿb ve mestÿrdur :-H,N,M191. vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur : vech-i Àdemdür N,M192. vÀúiè olmışdur : vÀúiè oldı H

192-193. baède daòı

on dört óarf vÀúiè olmışdur :-A194. vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur : vech-i Àdemdür A,H,N

194-195. heft kevÀkib-i seyyÀre : heft kevkeb A ; heft kevkeb-i seyyÀre H,M195. heft maóÀlde : heft maóÀlleri ile H/ bundan daòı : -H,N,M196. : M 197. yidi kitÀbeti : kitÀbeti M / müşÀhede olınmaúdur : müşÀhede olınmaú idi M198. virürler : virilür H / úÀmet daòı on bir kelimedür : iúÀmeti on bir kelimedür H, M199. : M197. otuz iki kelime : otuz iki A,N201. on biş kelime : on biş A,H,N / vech-i Àdem : vech-i Àdemdür M202. yigirmi sekiz ve otuz iki saùr : yigirmi sekiz saùr ve otuz iki saùr M203. ezÀn-ı ãubó on yidi kelimedür eõÀn-ı èaãr on biş kelime otuz iki olur : on biş kelime eõÀnãubó vaútinde on biş kelime èasr vaútinde otuz iki olur A

205-206. ve daòı on yidi kelime eõÀn-ı ãubó on biş kelime eõÀn-ı èişÀ otuz iki olur murÀd vech-iÀdem müşÀhede olınmaúdur baède :-H,N206. otuz iki kelime olur : otuz iki olur A,H,N

7/29/2019 189079


94

210

215

220

225

230

cemíè idesin yigirmi sekiz kelime olur vaútÀ eõÀnı eõÀna cemíè idesin9 otuz iki olur vech-i Àdem görinür ki be-óükm10 yaèní eõÀn fecr-i meşhÿd oldı dimek olur (A67b) baèdezÀn bu biş vaút namÀz kiú ı lınur on yidi ãalÀt-ı óaøar on bir ãalÀt-ı sefer yigirmi sekiz olur murÀd vech-iÀdem müşÀhede (M28a) olınmaúdur baède on yidi ãalÀt-ı óaøar altı gündeú ı lınur yidinci gün ki cumaè günidür on biş rekèat ãalÀt ú ı lınur otuz iki rekèatolur murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur ki vechullahdur

(H27a) ve daòı óaøret-i risÀlete mièrÀc ki vÀúiè oldı murÀd Allah oldı ki vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur ki11 yaèní dimek olur ki Rabbümi oàlan ãÿretinde gördüm yidi òaùlave daòı Óaú taèÀlÀ abdest ki emr itdi namÀz içün ve sÀír èibÀdet içün ki úavl-itaèÀlÀ12 imdi Àbdest almaú iki elin ve iki ayaàın ve bir yüzinyumaúdur ve başına mesó itmekdür bundan daòı murÀd vech-i Àdem müşÀhedeolınmaúdur zírÀ ki el ve ayaú ve yüz (M28b) yigirmi sekiz ve otuz ikikelimenüŋ ièlÀmı vÀúiè ( N17a) olmışdur şöyle ki iki el yigirmi sekiz mafãaldur merÀf ıúa degin otuz iki olur maóall-iġasldür ve iki ayaú daòı hem-çünÀnyigirmi sekiz mafãaldur dört kaèb ile otuz iki olur ve daòı (A68a) vech-iÀdemde hem-çünÀn yigirmi sekiz ve otuz iki saùr mesùÿrdur (H27b) murÀdvech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur baède Óaú taèÀlÀ kelÀm-ı úadím içindedidi hemÀn muùlaúÀ èaded beyÀn itmedi dimedi baèdezÀn óaøret-i risÀlet a.s. üç kez yumaú sünnet úodı bundan daòı murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur zírÀ ki üç kez el yumaú ve üç kezaàzın yumaú ve üç kez burun yumaú ve üç kez yüzüŋ yumaú ve üç kez ãaà úolınyumaú ve üç kez ãol úolın yumaú bir kez başa mesó itmekdür iki daòı ikiúulaàına mesó itmek bir daòı eŋsesine mesó itmekdür ve daòı üç kez ãaà ayaàın

208. yigirmi sekiz kelime olur : yigirmi sekiz olur A,N208-209. :-A 209-210. be-óükm yaèní eõÀn fecr-i meşhÿd oldı dimek olur :-H,N, M212-213. altı günde ú ılınur : altı günde A,M213. yidinci gün : yidi gün H /ãalÀt ú ılınur : ú ılınur A,H,N216. olınmaúdur ki : idi ki M217. yaèní dimek olur ki Rabbümi oàlan ãÿretinde gördim yidi òaùla :-H,N,M218. abdest ki emr itdi : abdest birdi A ; abdest emr eyledi H220. imdi :-H,N,M221. başına mesó itmekdür : başa mesó itmekdür A224. otuz iki olur : otuz iki ki M / iki ayaú : ayaġ N / hem-çünÀn:-A,M226. hem-çünÀn : daòı M229. : -A,H,M/üç kez yumaú sünnet úodı : üç kez daòı sünnet úodı H /

bundan daòı

: bundan M231. ve üç kez burun yumaú ve üç kez yüzüŋ yumaú:-M /yüzüŋ yumaú : yüz yumaú A,H232-233. iki daòı iki úulaàına mesó itmek bir daòı eŋsesine mesó itmekdür:-M

7/29/2019 189079


95

235

240

245

250

255

ve üç kez ãol ayaàın yumaúdur mecmÿè èaded yigirmi sekiz olur murÀd vech-iÀdem müşÀhede olınmaúdur baèdezÀn Kaèbe ki beytullahdur hem beytü’l-èatíúdür yidi kez ùavÀf-ı hac ve yidi kez ùavÀf-ı èumre ki farødur on dört ùavÀf olur murÀd vech-i Àdemüŋ ôuhÿr ıdur baède (H28a) yidi kez ùavÀf-ı úudüm veyidi kez ùavÀf-ı vedÀè sünnetdür (M29a) on dört ùavÀf olur murÀd vech-i ÀdemmüşÀhede olınmaúdur ki yigirmi sekiz ùavÀfdur yigirmi sekiz saùr-ı vech-iÀdem izÀsındadur baède úamerüŋ yigirmi sekiz menÀzili vardur ki anı úamer seyr ider 13 on dört menzil ôÀhir ve on dört menzil maòfí bundandaòı murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur baèdeşems (A69b) ki felekü’l- burÿcda üç yüz altmış derece seyr ider altı kez altmış olur altı kez yigirmi sekizaltı kez otuz iki olur bundan daòı murÀd vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur kivechullahdur 14

15 16 iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelimetullah bil ki Àdemüŋ üstüó̌Ànèadedi üç yüz altmışdur peyàamber a.s. meãÀbíóde (H28b) beyÀn itmişdür 17 her mafãal èanÀãır-ı erbaèadanmürekkebdür pes üç yüz altmış óÀk olur ve üç yüz altmış (M29b) bÀd olur ve üçyüz altmış Àb olur ve üç yüz altmış Àteş olur her üç yüz altmış altı kez yigirmisekiz ve altı kez otuz iki olur pes altı kez yigirmi sekiz ve altı kez otuz iki óÀk olur altı kez yigirmi sekiz ve altı kez otuz iki Àb olur altı kez yigirmi sekiz vealtı kez otuz iki bÀd olur altı kez yigirmi sekiz altı kez otuz iki Àteş olur çünåÀbit oldı óadíå-i nebevíde ki èaded-i mafãal-ı Àdem üç yüz altmış vÀúiè olmışdur post (A69a) daòı üç yüz altmış maúsÿm olur ve siŋir ve ùamar ve et ve

236. yidi kez ùavÀf-ı hac ve:-M /farødur :-A236-237. ùavÀf olur : olur H,N,M237. vech-i Àdemüŋ ôuhÿr ıdur : vech-i Àdem müşÀhede olınmaúdur A238. ùavÀf olur : olur H,N,M239. izÀsındadur : muúÀbelesindedür N240. úamerüŋ yigirmi sekiz menÀzili vardur : úamerüŋ menÀzili yigirmi sekiz menÀzildür kiH; úamerüŋ menÀzili yigirmi sekizdür ki N,M / anı úamer : úamer anı M243. altı kez altmış olur :-A, M245. vechullahdur :-A246. :-H,N,M 247. kelimetullah :-A248-249. beyÀn itmişdür : beyÀn eylemişdür N249. :-A,N ,M252-253.altı kez otuz iki óÀk olur : otuz iki óÀk oldı A 253.altı kez otuz iki Àb olur : otuz iki Àb oldı A 254. altı kez otuz iki bÀd olur : otuz iki bÀd oldı A254-255. altı kez otuz iki Àteş olur : otuz iki Àteş oldı A255. óadíå-i nebevíde : óadíåde A / èaded-i mafãal-ı Àdem : mafãal-ı Àdem A255-256. vÀúiè olmışdur : vÀúiè oldı H256. maúsÿm olur : maúsÿm oldı A; maúsÿmdur H,M

7/29/2019 189079


96

260

265

270

úan daòı hem-çünÀn her biri üç yüz altmış maúsÿmdur ki her üç yüz altmış altı kez altmış olur her altmış yigirmi sekiz ve otuz ikiye maúsÿmdur óaøret-irisÀletüŋ nuùú ı ( N18a) yigirmi sekizdür óaøret-i Ádemüŋ nuùú ı otuz ikidür Ádemüŋ nuùú-ı òilúati izÀsında vÀúiè olmışdur

18 sırr ı budur baède enbiyÀullah èÀlem-i àaybdan èÀlem-işehÀdete (H29a) ki gelmişdür

yüz biŋ ve yigirmi dört biŋdür ki üç kez otuz iki biŋ ve bir kez yigirmi sekiz biŋ olur (M30a) óaøret-i risÀlet ôuhÿra gelmedin üç kez otuz iki biŋ enbiyÀ ùoúsanaltı biŋ olur gelmişlerdür ve gitmişlerdür baède yigirmi yidi biŋ ùoúuz yüz ùoúsanùoúuz enbiyÀ daòı gelmişdi bir peyàamber daòı gerek idi ki ùoúsan ùoúuz yüz olayüz daòı ùoúuz yüze øamm itseŋ biŋ ola ve biŋi daòı yigirmi yidi biŋe øammitseŋ yigirmi sekiz biŋ tamÀm ola ve bir kez yigirmi sekiz peyġamber kez otuziki biŋ peyġambere øamm itseŋ tamÀm yüz yigirmi dört biŋ peyġamber ola tÀkim kelime-i Àdem ve kelime-i òatem èadedi tamÀm ola pes óaøret-i risÀlet a.s.òÀtemü’n-nebiyyín oldıàınuŋ sırr ı budur ki yigirmi sekiz ve otuz iki èadedMuóammed vücÿdı ile tamÀm-ı òÀtem oldı

(H29b)19 ve daòı óaøret-i risÀlet a.s. lÀ-nebiyyí badí didi anuŋ içün kim (A69b) kelime-i Àdem(M30b) ve kelime-i òÀtem tamÀm oldı

257. úan :-N,M / her üç yüz altmış : -M257-258. ki her üç yüz altmış altı kez altmış olur :-N ; altı kez altmış olur H258. otuz ikiye maúsÿmdur : otuz ikidür H,N258-259. óaøret-i risÀletüŋ : óaøret-i peyġamberüŋ H; óaøret-i Muóammedüŋ N259. óaøret-i Ádemüŋ nuùú ı : óaøret-i Ádemüŋ N / Ádemüŋ nuùú ı otuz ikidür :-M260. nuùú-ı òilúati izÀsında : nuùú ı izÀsında M261. gelmişlerdür : gelmişdür H / ve gitmişlerdür :-A,N263. ùoúsan : doúsan M267. tamÀm ola : olur H ; ola tamÀm N, M266-268. ve bir kez yigirmi sekiz peyġamber kez otuz iki biŋ peyġambere øamm itseŋ tamÀmyüz yigirmi dört biŋ peyġamber ola tÀ kim :-A,N,M271. tamÀm-ı òÀtem oldı : tamÀm oldı N271. : -A

7/29/2019 189079


97

1 el-Buhârî, es-Sahîh, K. Bedu’l-Halk, 6; Müslîm, K. Îmân, 259,264;İ bn Hanbel, el-Musned, III/148,IV/208.2 30/Rûm:30.3 30/Rûm:30.4 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel,II/244,251,315,323,434.5 52/Tûr:1-2-3.6 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel,II/244,251,315,323,434.7 52/Tûr:1-2-3.8 ed-Dârimî, K.Salât, 7;İ bn Mâce, K. Ezân, 6.9 75/K ı yâmet:17.10 17/İsrâ:78.11 Benzer bir rivayet için bkz.İ bn Arâbî, el-Futûhât, I/283, IV/12.12 5/Mâide:6.13 36/Yâsîn:39.14 21/Enbiyâ:1.15 54/Kamer:1.16 et-Tirmizî, Sünen, K. K ı yâme, 25.17 Müslîm, Sahîh, Kitabu’z-Zekât, 54; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V/354.18 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379.19 Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, II/412.

7/29/2019 189079


98

1

5

10

15

20

el-BÀbu’r-rÀbiè fí-ú ı demi’l-Úur’Àn

1 ( N18b ) iy ùÀlib-iesrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí eger ãÀ’íl sÿ’Àl eylese ve eyitse ki imkÀn var

mı dur ki yigirmi sekiz kelime ki aãl-ı kelÀm-ı ilÀhídür dört kelime ile daòı otuziki kelime olur àayr-i maòlÿú olalar ve úadím olalar óÀl budur ki ôÀhirÀ görürüz kidÿde ve siyÀhídür ki mürekkeb olur ve kÀtib anı iódÀå ider ve daòı baèøı óurÿf baèøı óurÿf üzerine muúaddem ve muaòòardur ve daòı bu şekl ü bu ãÿret kÀtibdenôÀhir olur pes àayr-ı maòlÿú nice ola (H30a) ve úadím nice ola dise cevÀb-ı óÀl budur ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurmı şdur ki Úur’Ànuŋ ôÀhiri vardur ve hem bÀùı nı vardur ve bÀùı nuŋ daòı bir bÀùı nı vardur tÀ yidi (M31a) bÀùı na degin pes çün yidi bÀùı n didişöyle gerekdür ki bir bÀùı nı bir bÀùı ndan mümtÀz ola tÀ yidi bÀùı n lÀzı mgele ve eger bir bÀùı nı bir bÀùı ndan mümtÀz olmasa yidi bÀùı n lÀzı m olmazdı vedaòı şöyle gerekdür ki ol yidi bÀùı n birbirine muàÀyir ü muòÀlif olmaya (A70a)eger birbirine muàÀyir ü muòÀlif olsa naãã-ı ôÀhire muòÀlif ola2

pes muàÀyiret ü muòÀlifet olmaya elbette iş bu ôÀhir-iÚur’Àn bu Úur’Ànuŋ èilm-i úadími ola nice vech ile bir vech budur ki ãÀóib-işeríèat òiùab ki eyledi Úur’Àna eyledi3 ( N19a ) pes Úur’Àn èibÀretola ol kitÀbdan ki mektÿbdur ikinci vech budur ki ãÀóib-i (H30b) şeríèat buyurdı ki iş bu kitÀb kitÀbullahdur ve kelÀmullahdur didi eger bir kişi dise ki óaøret-irisÀlet a.s. iş bu mektÿba kelÀmullah u kitÀbullah (M31b) didügi mecÀzdur óaúíúat degildür dise yaèní óaúíúat bu mektÿb ve kelÀmullah u kitÀbullah degildise bil ki kitÀbullaha delÀlet ider dise Muóammedüŋ şeríèatı nda vÀcibü’l-úatl olave daòı óaøret-i risÀlet buyurdı ki

3. : - A, N,M / : - A, N,M4. ve eyitse ki : - N5. otuz iki kelime olur : otuz iki olur A6. olalar : ola N7. mürekkeb olur ve : - H, N,M / anı : - A / kÀtib anı : anı kÀtib H9. ve úadím nice ola : - A / dise : - H, N11. bÀùı nı vardur : bÀùı nı N / daòı bir : - A / bÀùı nuŋ daòı bir bÀùı nı vardur : bÀùı nuŋ bir bÀùı nı daòı var H,M / tÀ yidi bÀùı na degin : yidi bÀùı na var ı nca N12. bÀùı ndan : bÀùı nı ndan A12-13. ola tÀ yidi bÀùı n lÀzı m gele ve eger bir bÀùı nı bir bÀùı ndan mümtÀz :-M13. gele : ola H, olmaz A13-14. bir bÀùı nı bir bÀùı ndan mümtÀz olmasa yidi bÀùı n lÀzı m olmazdı : - A13. olmazdı : olmaz N14. biribirine : birbirinden H17. ÚurÀnuŋ : ÚurÀn H20.-23. kitÀbullahdur ve kelÀmullahdur didi eger bir kişi dise ki óaøret-i risÀlet a.s. iş bu mektÿbakelÀmullah ve kitÀbullah didügi mecÀzdur óaúíúat degildür dise yaèní óaúíúat bu mektÿb ve

kelÀmullah ve kitÀbullah degil dise bil ki kitÀbullaha delÀlet ider : iş bu kitÀb didügi mecÀzi didióaúíúat degildür dise yaèni óaúíúatde bu mektÿb kelÀmullah ve kitÀbullah degildür dise bilüŋ kitÀbullah delÀlet ider dise A

7/29/2019 189079


99

25

30

35

40

45

4 yaèní benüm aãóÀbumı ldı zlar gibidür úanú ı sı naki iútidÀ itseŋüz hidÀyet bulursı z emírü’l-mü’minín èAlí bin ibn-i ebu ÙÀlibkerremallahu vechehu buyurmı şdur pes maèlÿm u mefhÿm oldı kim bu mektÿb kelÀmullah imiş ve’s-selÀm imdi geldüŋ vechineşöyle kiôÀhirÀ yigirmi sekiz kelime ki kitÀbet gelmişdür ve yazı lmı şdur òÀk u bÀd u Àteş üÀbdur ber-Àn-taúdír ki èilm-i kelime olmaya (M32a) elbette òÀk u bÀd u Àteş üÀb olur bi’l-úuvve kelime-i ilÀhídür eger şöyle ki òÀk u Àb u bÀd u Àteş diseŋ ez-rÿy-ı (H31a) ismiyyet kelime-i ilÀhí anlara irişmişdür vaútÀ ki bu dört èanÀãı r müteóarrik olsa mÀlÀ-kelÀm elbetde èale’l-yaúín anlardan kelime ôÀhir olsa gerek( N19b) ki anlarda (A70b) bi’l-úuvve vardur ol ôÀhir olan kelime otuz ikikelimeden òÀriç degildür eger ber-sebíl taãavvur u taóayyül ü tevehhüm dileseŋ ki ol kelimeyi ol èanÀãı rdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi anlardanayru eyleyesin anlarda hiç bir õerre vücÿd úalmaya bil ki èadem-i maóø ola zíraki hemÀn bu maènÀdur ki òaøret-i èizzet buyur ı r ki5 ôÀhir ôÀhir-i Úur’Àndur ve bÀùı n bÀùı n-ı Úur’Àndur eger mecmÿè-ı eşyÀ ile kelime-i ilÀhí bu ãÿretle (M32b) ve bu ãı fatla olmasa6 muóaúúiú olmaya7 bu maènÀyadur pes ãÿret-iÚur’Ànı dünyÀ gözi ile görenler ôÀhirÀ òÀk u Àb u bÀd u Àteş gördi çünki maènÀgöziyle naôar ú ı lası n yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí ve otuz iki (H31b) kelime-iilÀhí göresin pes bu maènÀ ile bu maúÀmda kelÀm-ı úadím ola bu cihetden óaøret-irisÀlet buyurdı ki iş bu mektÿb kelÀmullah u kitÀbullahdur didi imdi ãÿret-iÚur’Àndan var ãÿret-i Àdeme ol ãÿret ki Àdemdür anuŋ vücÿdı mürekkebdür (A71a) dört èanÀãı rdan ki dört ùabÀyièdür ve daòı Àdemüŋ eti ve derisi ve sümügive ùamar ı ve siŋiri ve úanı ve ú ı llar ı ve cemíè-i èaøÀlar ı ve cevÀrióleri kelime-i

25-26. yaèní benüm aãóÀbumı ldı zlar gibidür úanú ı sı na ki iútidÀ itseŋüz hidÀyet bulursı z :-A,H,N28. ve’s-selÀm : - A,H / geldüŋ : - A ; gel beri M29. yigirmi sekiz : - H29-30. bÀd u Àteş ü Àbdur : bÀd u Àb u Àteşdür A,M ; Àb u bÀd u Àteş olur H30.-29. ber-Àn-taúdír ki èilm-i kelime olmaya elbette òÀk u bÀd u Àteş ü Àb olur: – H31. Àb u bÀd : bÀd u Àb H33. elbetde : - N / kelime : ãadÀ : H / olsa gerek : olur H, A34. kelime : ãadÀ H34.-33. otuz iki kelimeden : otuz ikiden A ; otuz ikidür H36. ol èanÀãı rdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi :-M36.-37. ol èanÀãı rdan münfekk eyleyesin ve ol ôÀhir olan kelimeyi anlardan ayru eyleyesin anlardahiç bir õerre vücÿd úalmaya bil : anlardan ayurasuŋ anlardan hiç vücÿd úalmaya bil ki èadem-imaóø olalar H, N40. bu ãÿretle ve bu ãı fatla : bu ãı fatla ve bu ãÿretle N41. : - N ,M42. òÀk u Àb u bÀd : òÀk u bÀd M42-43. maènÀ göziyle : bÀùı n göziyle H43-44. kelime-i ilÀhí göresin : kelime-i ÓudÀyı görürsin M45. mektÿb kelÀmullah ve kitÀbullahdur didi : mektÿb kitÀbullahdur didi A ; kelÀmullahdur H ;mektÿb kitÀbullah ve kelÀmullahdur didi M / imdi :-M45.-44. var ãÿret-i Àdeme : Àdeme var H ãÿret-i Àdem M46. ol ki ãÿret-i Àdemdür : ol ãÿret ki Àdemdür A,N / anuŋ : - N

7/29/2019 189079


100

50

55

60

65

70

ilÀhí èadedince maòlÿúdur ki yigirmi sekiz ve otuz iki kelimedür baèdezÀn( N20a) 8 (M33a ) óükmi ile Ádem muèallim-i melÀ’ike olmı şdur ve daòı sücÿd idicek vaútin vechini bir maúÀma teveccüh ider ki Ádemüŋ yüzi olmaúÀmdan maòlÿúdur eger óÀl-i óayÀtda ve eger óÀl-i memÀtda yüzi ol maúÀmı veche döndirmek gerekdür ki bu úamu ãÿretler kelime-i ilÀhí izÀsı nda maòlÿúdur melik-i lem-yezel ve lÀ-yezÀlüŋ èilm-i úadíminde ki (H32a )

óaôret-i èizzet eydür ve dir ve melÀ'ikedür pes óarf-i nidÀdur feèale ve óarfe dÀòil olmaz isme dÀòil olur pes Àdem ve melÀ'ike ism oldı pes ism müsemmÀ-i èaynídür ve melÀ'ikeden murÀdhemÀn ol ola ki lafôa gelmişdür lÀ-àayr bu sebebden buyurmı şdur óaôret-i èizzetki cemíè-i eşyÀ kelime-i künden mevcÿddur el-Àye9 ki ism-i èayní müsemmÀdur Àdem úatı nda lÀ-àayr ola otuz iki kelimenuùú-ı Àdemde hem (M23b) ismdür hem müsemmÀdur bir vech ile insÀn daòı maòlÿúdur otuz iki kelime-i ilÀhínüŋ èilmidür ve hem maôhar ı dur beden olkelimenüŋ maôhar ı olmaú içün maòlÿúdur Óaú taèÀlÀ Ádeme yÀ Ádem didi ollafô-ı (H32b) muèayyene ism-i Àdemdür ki Àdeme maóãÿãdur kişekl-imuèayyene ve heykel-i muèayyene ki 10 müsemmÀdur vemüsemmÀ èayn-ı ismdür ki ÒudÀ-i taèÀlÀ yÀ Ádem didi zírÀ ki müsemmÀ-iÀdem ve müsemmÀ-i óavvÀ ol ism èadedince maòlÿúdur ki muókemÀt umüteşÀbihÀt aãl-ı Úur’Àndur Àdem iki elif bir dÀl ve bir mímdür mecmÿ ú ı rú altı èaded olur vech-i Àdem otuz iki saùrdur vech-i óavva on dört saùrdur ú ı rú altı èaded olur bir vechle daòı budur ki Àdem ve óavva (A71b) hisÀb-ı cümlede altmı ş

49. maúÀma : maúÀmda A52-53. maúÀm-ı veche : maúÀma A / gerekdür ki : gerekdür N ; gerek A54-55. : - A, N, M55. eydür :-M56-58.melÀ'ikedür pes yÀ óarf-i nidÀdur feèale ve óarfe dÀòil olmaz isme dÀòil olur pes Àdem vemelÀ'ike ism oldı pes ism müsemmínüŋ èaynı dur ve melÀ'ikeden murÀd hemÀn ol ola ki lafôagelmişdür : melÀ'ikedür eyle dirler gerekdür ki hemÀn ol ola ki lafôa gelmişdür A, N, M58-59. lÀ-àayr bu sebebden buyurmı şdur óaôret-i èizzet ki : lÀ-àayr óaôret-i èizzet buyurmı ş ki H59-60. el-Àye ki : - A,N, M60. ism-i èayní :-M61. nuùú-ı Àdemde : - A, N, M61-62. bir vech ile insÀn daòı maòlÿúdur : bir vech ile daòı insÀn maòlÿúdur M62-63. beden ol kelimenüŋ maôhar ı olmaú içün maòlÿúdur : - A, N, M63. Óaú taèÀlÀ : Óaú taèÀlÀ eydür M /didi : - H ; dir N, M65. müsemmÀdur : - N66. ÒudÀ-yı teèalÀ : Óaú teèalÀ H66-67. müsemmÀ-yı Àdem ve müsemmÀ-yı óavvÀ ol ism èadedince maòlÿúdur ki : - A67-68. muókemÀt ve müteşÀbihÀt aãl-ı Úur’Àndur : - A, N, M / iki elif : bir elif N (derkenardameddin elifi iki kabul ettireceği belirtilmiştir.)

68-69. mecmÿ ú ı

rú altı

èaded olur : mecmÿ ú ı

rú altı

èadeddür A,M ; mecmÿ ú ı

rú iki altı

èadedolur H70. èaded olur: olur A,M

7/29/2019 189079


101

75

80

85

90

( N20b) yidi olur Àdem ú ı rú altı èaded óavva yigirmi bir èaded ikisi altmı ş yidièaded olur lafôatullah daòı altmı ş yididür iki elif iki lÀm bir hí altmı ş yidi olur 11 bu maènÀdur iy ùÀlib-i (M34a) esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí eger bir kişi sÿ’Àl itse eyitse ki ol arò içinde (H33a) aúup gider nedür dise muòÀtab elbette cevÀbı nda ãudur dise gerek sÀ’il eyitsün ki ãu bunuŋ ismidür ben saŋa bunuŋ isminden sÿ’Àl itmezin iş bu ism ile müsemmÀ olan mÀhiyet nedür dise lÀ-büd mesÿ’l-i èanh eydür ki bir nesnedür ki revÀn ü laùíf üşefÀf ü óayÀt baòşídedür sÀ’íl eyide ki ben bunuŋ ãı fÀtı ndan sÿ’Àl itmezin ol nesne ki bu ãı fÀtı ana iùlÀú idersin ki bu ãı fatla mevãÿf olur ne nesnedür dise muòÀtab elbettecevÀbı ndan èÀciz olsa gerek bÀúí èanÀãı r ı daòı buŋa ú ı yas itgil imdi Úur’Ànmürekkebdür ôÀhirÀ dÿde-i siyÀhíden (M34b) ve insÀn daòı mürekkebdür dörtùabÀyièden pes ol kimse ki eydür Úur’Àn ôÀhirÀ úadím degildür dir bilmez kiôÀhirÀ Úur’Àn dÿde-i siyÀhídür ol dÿdenüŋ ve siyÀhinüŋ óaúíúati kelimedür ve12 (H33b ) òükmiyle Allah ki ism-i õÀtdur elif ve lÀm ve lÀmelif vehídür eger úadím olmasa pes óaøret-i èizzet13 didügi rÀst u ãÀdı ú olmaz

bunuŋ gibi fÀsı d iètiúÀddan pes elif lÀm hí ki Allah andan mürekkebdür úadím ola tÀ14 rÀst ola bu kelime ki ( N21a) elif lÀm ve lÀm elif hídür ôÀhirÀ mürekkebdür müşÀhede olı nur ve daòı be-óükm 15 otuz ikikelime (A72a) izÀsı nda vÀúiè olmı şdur ki ol otuz iki kelimenüŋ kendü (M35a)õÀtı ndaşekl ü ãÿret ü hey’eti yoúdur müberrÀ ve münezzehdür şol cihetden ki

71. yidi olur : yididür M / óavva yigirmi bir èaded :-M71-72. Àdem ú ı rú altı èaded óavva yigirmi bir èaded ikisi almı ş yidièaded olur lafôatullah daòı almı ş yedidür iki elif iki lÀm bir hí altmı ş yidi olur : - N72-73. lafôatullah daòı altmı ş yididür iki elif iki lÀm bir hí altmı ş yidi olur

bu maènÀdur iy ùÀlib-i :-M74. itse eyitse : eylese H / arò içinde : ar ġ içinde M75. cevÀbı nda : - A / dise gerek : dir A, H / dise gerek sÀ’il eyitsün ki : dir sÀ’il eyitsün M 76. bunuŋ : anuŋ A / bunuŋ isminden : bundan N / itmezin : itmezüm N,M78. baòşídedür : baòş M/ itmezin : itmezüm N79. mevãÿf olur : mevãÿfdur H / dise : - H,M; dir N ; elbette : - H, N80. cevÀbı ndan : cevÀbdan A ; cevÀbı nda H / bÀúí : - A81. dÿde-i siyÀhíden : dÿde ve siyÀhídür H ; dÿdeden ve siyÀhídür A ; dÿdeden ve siyÀahdan82. eydür : - A83. ôÀhirÀ Úur’Àn dÿde-i siyÀhídür ol dÿdenüŋ ve siyÀhinüŋ óaúíúati kelimedür : ôÀhirÀ ol kiÚur’Àndur dÿde ve siyÀhinüŋ óaúíúati kelimedür H85. didügi : didüài H / olmaz : olmaya A87. úadím ola tÀ rÀst ola bu kelime ki ( N21a) elif lÀm ve lÀm elif hídür : - A

89. kelimenüŋ : kelimeye A,M ; kelime ki H90. şekl ü ãÿret ü hey’eti :şekl-i hey’eti A, H; M

7/29/2019 189079


102

95

100

105

kelime-i ilÀhíye bu ôÀhir-i ãÿret elif maôhar olmı şdur ve úÀyim maúÀm olmı şdur ol kelime-i ilÀhí kendü õÀtı nda àayr-i mer’í ve àayr-i maòsÿsídür lÀhÿtdur bunÀsÿt ol lÀhÿta maôhar vÀúiè (H34a) olmı şdur pes vehm ile veyÀ taãavvur ile veyÀtaóayyül ile nÀsÿtı lÀhÿtdan mücerred eylemek mümkin degildür pes bu dÿde vesiyÀhí ki ôÀhir görinür ol àayr-i mer’í olan kelimenüŋ èayní ola16 ki dÿde ve siyÀhídür ki mürekkeb olur ol maúÀmda Úur’Ànuŋ ôÀhiri bÀùı nı kelÀm-ı úadím-i ilÀhí ola ve’s-selÀm17 imdiãÀdı úü’l-úavleşöyle buyurmı şdur ki Úur’Àn18 olur eger (M35b)Úur’Ànı kendi vücÿdı nda müşÀhade idersen ki kelÀm mütekellimüŋ èaynı ola vedaòı úalem-i úudret-i ilÀhí ile Úur’Àn yazı la mütekellimüŋ vücÿdı nda mektÿb umesùÿr müşÀhede olı na èale’l-yaúín Úur’Àn olur ve eger ãÿreti Úur’Ànoú ı masa andan ãoŋra kendü vücÿdunda mektÿb u mesùÿr ( N21b) müşÀhedeitmese èale’l-yaúín (A72b) olmaz

چ

91. elif :- H92. kendü õÀtı nda : - A, N, M93. veyÀ taãavvur ile veyÀ : yÀ taãavvur ile yÀ M94-95. pes bu dÿde ve siyÀhí ki ôÀhir görinür : buŋa ôÀhirÀ dÿde ve siyÀhí ki görinür A, N,M 95. olan : - H,M96. mürekkeb olur : mürekkebdür H,M97. imdi ãÀdı úü’l-úavleşöyle :şöyle A ; . imdi ãÀdı úü’l-úavle H98. : A, N, M99. kelÀm mütekkellemüŋ : kelÀmullah mütekellemüŋ H100-103. olı na èale’l-yaúín Úur’Àn olur ve eger ãÿreti Úur’Àn oú ı masa anadan ãoŋra kendüvücÿdı nda mektÿb ve mesùÿr müşÀhede itmese èale’l-yaúín olmaz

: itmese èale’l-yaúín olur H 103. : M 104-105. چ

: - A,N,M

7/29/2019 189079


103

1 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, II/94.2 4/Nisâ: 82.3 56/Vâk ı ’a: 79.4 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , I/147.5 57/Hadîd: 3.6 41/Fussilet: 54.7 14/İ brâhim: 48.8 2/Bakara: 31.9 36/Yâsîn: 82.10 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/379.11 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İ bn Hanbel,II/244,251,315,323,434.12 2/Bakara: 31.13 20/Tâhâ: 14.14 20/Tâhâ: 14.15 2/Bakara: 31.16 14/İ brâhim: 48.17 Müslîm, Sahîh, K.Tahara, 1.18 Müslîm, Sahîh, K.Tahara, 1.

7/29/2019 189079


104

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü'l-(H34b) òÀmis fí-taùbíúi vechi Àdem èalÀ sebèati ebùan

1iy ùÀlib-iesrÀr-ı kelime-i ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bilgil ki kelÀmullah iki ú ı smdur

biri kelÀm-ı ãÀmit ve biri kelÀm-ı nÀùı údur kelÀm-ı ãÀmit mektÿb-ı fi’l-evrÀúdur ve kelÀm-ı nÀùı ú vech-i (M36a) Àdemdür niteki óazret-i èAlí kerremallah-ı vechehu eyitdi didi imdi niteki kelÀm-ı ãÀmitüŋ yidi baùı na degin baùı nı vardur kelÀm-ı nÀùı úuŋ daòı yidi baùı na degin baùı nı vardur evvel kelÀm-ı nÀùı úuŋ yidi baùı nı n beyÀn ú ı lalum baède kelÀm-ı ãÀmitüŋ daòı yidi bÀùı nı n beyÀnú ı lavuz inşÀllah taèÀlÀ ol kelÀm-ı nÀùı kuŋ vechinde ki vech-i Muóammeddür vevech-i èAlídür yigirmi sekiz òaùùı oú ı tÀ ki Ádem ile münÀsebetüŋ ola dört kirpük iki úaş bir saç yidi óaùùdur iki (A73a) daòı èÀr ı øı nda iki daòı burun içinde üç daòı iki lebde zír ü bÀlÀ (H35a) on dört óaùù olur ol on dört óarf-i muúaùùaèa ki

on dört óaùù bu on dört muúaùùaèa muúÀbilindedür ki ( N22a)sebèu’l- meåÀní andan kinÀyetdür ki 2 bir vechile ôÀhir-i Úur’Àn kelÀm-ı nÀùı úda tamÀm oldı evvelki baùı n on dört òaùù on dörtyirde úarÀr dutmı şdur ki maènÀsı budur (M36b) bu on dört óaùùmaóalli iètibÀr ı ile yigirmi sekiz óaùù olur yigirmi sekiz kelime muúÀbilinde kiMuóammed a.s. yigirmi sekiz kelime ile píşvÀ oldı cemíè èÀleme ikinci baùı noldur ki bu on dört óaùù-ı ilÀhínüŋ her birisi dört èanÀãı rdan maòlÿúdur eyle olsaher yidide yigirmi sekiz müşÀhede olı nur niteki peyàamber a.s. buyurdı

bir yirde daòı buyurmı şdur 3 yaèní ú ı yÀmet güninde Úur’Àn Àdem ãÿretinde müşÀhedeolı na dimek olur ve ikinci (H35a) óadíåüŋ maènası budur ki Óaú taèÀlÀ Úur’Ànı inzÀl eyledi yidi óarf üzerine dimek olur üçünci baùı n ol on dört òaùù òaùù-ı istivÀile on altı òaùù müşÀhede (A73b) olı nur ki óaøret-i risÀlet a.s. (M37a) mübÀrek saçı nı iki pÀre eyledi sünnet-iİ brÀhímidür didi

4. kelime-i ilÀhí : ilÀhí H,N /bilgil ki : - A ; bil ki H / kelÀmullah : kelÀm A5-6. kelÀm-ı nÀùı údur kelÀm-ı ãÀmit mektÿb-ı fi’l-evrÀúdur ve kelÀm-ı nÀùı ú vech-i Àdemdür :kelÀm-ı nÀùı ú vech-i Àdemdür A

7. kerremallah vechehu :-M /eyitdi : eydür H/ didi : - A, H8. degin : dek A / kelÀm-ı nÀùı úuŋ daòı yidi baùı na degin baùı nı vardur : - N, M9. beyÀn ú ı lalum : beyÀn ú ı lam A ; beyÀn idelüm H / ú ı lavüz : ú ı lalum N10. inşÀllah teèÀlÀ : inşÀllah M12. úaş : ebrÿ H14. óarf-i muúaùùaèa : muúaùùaèa A, H / on dört óaùù bu on dört muúaùùaèa muúÀbilindedür :muúÀbilindedür H, N, M15. ki sebèü’l- meåÀní andan kinÀyetdür ki : -M 16-17. evvelki baùı n : baùı n-ı evvel A17. òaùù on dört yirde : maóalde A / yigirmi sekiz óaùù : yigirmi sekiz H20. ikinci baùı n : baùı n-ı åÀni A21. niteki : nitekim N22. bir yirde daòı buyurmı şdur : - A ; yirde daòı buyur ı r ki H23. ú ı yÀmet güninde : ú ı yÀmetde N24. dimek olur : - N, M / ve ikinci óadíåüŋ maènası budur ki : ve daòı A24. üçünci baùı n : bÀùı n-ı åÀliå A

7/29/2019 189079


105

30

35

40

45

4 5 6 7 8 yaèní Muóammed a.s. yidi ( N22b) saùr ı sekiz saùr eyledi tÀki vech-i Àdemi göstere dördinci baùı n bu on altı òaùù on altı maóalde úarÀr dutmı şdur otuz iki òaùù-ı ilÀhí olur bişinci baùı n her sekizi èanÀãı ra øarb itseŋ otuziki olur otuz iki nuùú-ı Àdem muúÀbilinde ki cemièü’n-nesne-i muòtelifÀnuŋ (H36a) aãlı otuz iki kelimedür ki Mehdí zamÀnı nda cemíè diller bir ola didükleri bu maènÀya ola altı ncı baùı n on altı aú òaùùdur ki biri cebhe-i òaùù-ı istivÀüzerindedür bir òaùù daòı úaşla kirpük aralı àı bir òaùù daòı aşaàa kirpük altı ndagöz óaddinde bir òaùù daòı (M37b) göz óaddinden aşaàa kim aŋa óadd dirler bir òaùù daòı burun üstünde bir òaùù daòı aşaàa burun ucı na yaú ı n iki òaùù daòı ikilebden òaùù-ı istivÀ üzerinde sekiz òaùù olur vechinüŋ bir ùaraf ı nda sekiz ve sekizòaùù bir ùaraf ı nda daòı on altı òaùù olur on altı úara òaùù ve on altı aú òaùù otuz ikiòaùù müşÀhede olı nur otuz iki òaùù nuùú-ı Àdem muúÀbilinde kimaènÀsı muóaúúaú oldı (H36b)Óaú taèÀlÀ9 (A74a ) yaèní Óaú taèÀlÀ eydür leyl ü nehÀr ı iki èalÀmet ú ı lduú Àyetü’l-leyli(M38a) maóv itdük Àyetü’l-nehÀr ı mubaããı r itdük tÀ ki rabbiŋüzden faølı ùalebitmek içün daòı yı llaruŋ èadedince ve óisÀbı nı bilmek içün yidinci baùı nı oldur ki bu on altı aú òaùùuŋ her sekizin dört èanÀãı ra øarb itseŋ ( N23a) vech-i Àdemgörine kitÀb-ı nÀùı úuŋ yidi baùı nı daòı tamÀm oldı ve’s-selÀm

10 iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki

29. sekiz saùr : sekiz A, H / tÀ ki : tamam ki : H30. dördünci baùı n : baùı n-ı rÀbiè A31. dutmı şdur : ùutmı şdur H / olur : - H / beşinci baùı n : baùı n-ı òÀmisde A32. muúÀbilinde : muúÀbelesinde H32-33. nuùú-ı Àdem muúÀbilinde ki cemièü’n-nesne-i muòtelifÀnuŋ aãlı otuz iki :-M

34. bu maènÀya ola : budur M ; bu maènÀ ola A, N / altı

ncı

baùı

n : baùı

n-ı

sÀdis A/ on altı

: altı

H /aú : aà N / bir cebhe òaùù-ı istivÀ üzerindedür : biri çehredür òaùù-ı istivÀ üzerinde vaúiè olmı şdur H35. kirpük : kirpüküŋ N37-38. bir òaùù daòı burun üstünde bir òaùù daòı aşaàa burun ucı na yaú ı n iki òaùù daòı iki lebden : -A ; bir òaùù daòı burun ucı na yaú ı n iki dört òaùù daòı iki lebinden N38-39. ve sekiz òaùù bir ùaraf ı nda : - A, N, M39. ve on altı aú òaùù : - H / aú : aà N40. òaùù nuùú-ı Àdem : nuùú-ı Àdem H41. Óaú taèÀlÀ : úavle taèÀlÀ N43-45. yaèní Óaú teèÀlÀ aydur leyl ü nehÀr ı iki èÀlÀmet ú ı lduú Àyetü’l-leyli maóv itdük Àyetü’l-nehÀr ı mubaããı r itdük tÀ ki rabbiŋüzden faølı ùaleb itmek içün daòı yı llaruŋ èadedince ve óisÀbı nı bilmek içün : - A, N ; mubaããı r itdük tÀ ki : úoduú óattÀ M45. itmek içün daòı yı llaruŋ èadedince ve óisÀbı nı bilmek içün : itmege tebãı ra olmaġçün M

46. aú :-M ; aà N / dört :-M47. ve’s-selÀm : - H, N, M48-49. : - H, N, M

7/29/2019 189079


106

50

55

60

65

70

Úur’Ànuŋ (H37a) daòı yidi baùı na degin baùı nı vardur didi evvel bil ki Úur’Ànyigirmi sekiz óarfdür ki aãldur bu yigirmi sekiz óarfüŋ evvel óarfi elifdür ez-rÿy-ı ôÀhir elifüŋ maènÀsı kenÀr dimek olur baùı n-ı åÀníde elif èibÀretdür üç óarfden ki

elif Allahdandur lÀm laùífdendür fí faøldandur baùı n-ı åÀliåde bu elif ôuhÿr cihetinden mürekkeb (M38b) olur èanÀãı r-ı erbaèdan ki òÀk u Àb bÀd uÀteşdür ki11 yaèní Óaú taèÀlÀ sizi dörtèanaãı rdan òalú itdüm yine oŋa èavdet idersiz yine çı úar ı ruz dir vaútÀ ki elifièanaãı ra øarb itseŋ ol üç óarf on iki óarf olur ki sÀèat-ı leyl ü nehÀr öylevÀúiè (A74b) olmı şdur ve daòı felekü’l-burÿcuŋ on iki burcı anuŋ èadedincevÀúiè olmı şdur 12 yaèní èaôím oldı şol Allah ki semÀda burclar ú ı ldı 13 (H37b ) daòı eydür kieyledüŋ èadedi èindallah on iki aydur kitÀbullahda14 Àyet-idiger 15 biz eyitdük yÀ MÿsÀ èaãÀ ki (M39a) ur óacere tÀ andan on iki èayn aúa baède insÀnòōd meşrebin bilür ki ol on iki èaynuŋ úanú ı sı ndan içe baùı n-ı rÀbiède elif óisÀb-ı cümlede birdür ve lÀm otuzdur bir daòı elifüŋ ve lÀmuŋ müsemmÀsı otuz iki olur bir daòı fí seksendür vaútÀ ki otuz iki èadedi seksen èadede øamm itseŋ yüz on ikièaded olur lÀmuŋ müsemmÀsı otuz iki olur dört kez( N23b) yigirmi sekiz èaded olur ki vech-i Àdem vech-i óavva vech-i MuóammedmüşÀhede olı nur ki òaøret-i risÀlet a.s. eyitdi16 maènÀsı buola baùı n-ı òÀmisde elif èadedi neden ki dört kez yigirmi sekiz èaded ôÀhir olur ki

50. daòı : - H, N51. óarfüŋ evvel óarfi : óarfdür ki evvel M; óarfüŋ evvel óarfi : óarfüŋ evveli A, H52. óarfden : óarfdür N53. faøldandur : faølı ndandur M54. mürekkeb olur : mürekkebdür N53-54. òÀk u Àb bÀd u Àteşdür : òÀk bÀd Àteşdür M55-56. yaèni Óaú taèÀlÀ sizi dört èanaãı rdan òalú itdüm yine oŋa èavdet idersiz yine çı úar ı ruz dir : - A, N ,M56. elifi : -A, N, M57. ol : - N / on iki óarf olur : on iki olur M59-60. yaèní èaôìm oldı şol Allah ki semÀda burclar ú ı ldı 17 : -A,H,N 60-61. daòı eydür ki eyledüŋ èadedi èindallah on iki aydur kitÀbullahda :-A,H,N61-62.18 Àyet-i diger .-M61-62. Àyet-i diger : - H, N63-64. biz eyitdük yÀ MÿsÀ èaãÀ ki ur óacere tÀ andan on iki èayn aúa baède insÀn òōd meşrebin bilür ki ol on iki èaynuŋ úanú ı sı ndan içe :-A,H,N 66. bir daòı :-M / otuz iki èadedi seksen èadede : seksanı otuz ikiye N66-67.yüz on iki èaded olur : yüz on iki olur N67. lÀmuŋ müsemmÀsı otuz iki olur : - A, H, M

68. vech-i Àdem vech-i óavva vech-i Muóammed : vech-i Àdem vech-i Muóammed H,M ; vech-iÀdem vech-i óavva N69. : - A ;M

7/29/2019 189079


107

75

80

85

vech-i Àdem ve vech-i òÀtem müşÀhede olı nur bir vech ile daòı elif èadedinden ki(M39b) dört kez yigirmi sekiz èaded ôÀhir olur vücÿd-ı Àdemüŋ vechinde yigirmisekiz saùr (H38a) mesùÿrdur ki19 vaútÀ ki èanÀãı raøarb itseŋ dört kez yigirmi sekiz olur èalÀ-ãÿret elif ki ãalÀt-ı óaøar on yidi veãalÀt-ı sefer on bir yigirmi sekiz olur yigirmi sekiz ùavÀf-ı beytullahu’l-óarÀm vedaòı yigirmi sekiz menÀzil-i úamer ki20 baùı n-ı sÀdisde elif üçóarfdür elif lÀm fídür manãı bü’l-mecmÿè-ı óisÀb-ı cümlede yüz on bir èadeddür üç(A75a) daòı nefs-i óarÿf yüz on dört èaded olur Úur’Ànuŋ sÿreleri yüz on dörtsÿredür anuŋ èadedince tecellí eylemişdür bir vech ile daòı 21 maènÀsı ôÀhir oldı baùı n-ı sÀbiède budur ki elifden òayme-i míèÀd sı rr ı daòı görinür şöyle ki elif yüz on dört èaded olur yüz èadedi òayme-i míèÀduŋ ùı nÀb(M40a) èadeddür (H38b) ki elli bir ùaraf ı nda ve daòı elli bir taraf ı nda ki 22

vücÿd-ı Àdemdür ve on dört daòı vech-i Àdemden kinÀyetdür ki ( N24a)Àdemüŋ vechinde mesùÿrdur ki23 yigirmi sekizòarfüŋ birisi mutaøøammı ndur yigirmi yidisini bir òarfde beyÀn itdük yidi baùı nadegin

71-72. bir vech ile daòı elif èadedinden ki dört kez yigirmi sekiz èaded ôÀhir olur vücÿd-ı Àdemüŋ vechinde : - A72-73. vechinde yigirmi sekiz saùr : yigirmi sekiz saùr vechinde H73. ki : - A, N, M75.yigirmi sekiz : - A ; yigirmi sekiz ùavÀf-ı beytullahu’l-iórÀm : - N75-76. beytullahu’l-óarÀm : beytü’l-óarÀm M78-79. yüz on dört sÿredür : yüz on dörtdür N, M 80. : - A, M / , : - H81. èaded olur : èadeddür A, N, M82. ùı nÀb èadeddür : ùı nÀbı dur N83-78. vech-i Àdemden kinÀyetdür ki Àdemüŋ vechinde : vech-i óavva vech-i Àdemde84. mesùÿrdur : mektÿbdur N

7/29/2019 189079


108

1 Feyz-i Kâ şânî, Tefsîru’s-sâfî, I, 28, 52.2 15/Hicr: 87.3 el-Buhârî, Sahîh, K.Husûmât,4; Müslîm, Sahîh, K. Mûsâfirîn,264.4 5/Mâide: 52.5 94/İnşirâh: 1.6 11/Hûd: 56.7 16/Nahl: 123.8 39/Zümer: 69.9 17/İsrâ: 12.10 Feyz-i Kâ şânî, Tefsîru’s-sâfî, I, 28, 52.11 20/Tâhâ: 55.12 25/Furkân: 61.13 9/Tevbe: 36.14 7/A’râf: 160.15 2/Bakara: 60.16 Müslîm, Sahîh, K.Mûsâfirîn, 273-274; en-Nesâî,es-Sûnen, K. İftitâh,37.17 9/Tevbe: 36.18 7/A’râf: 160.19 52/Tûr: 3.20 36/Yâsîn: 39.21 Müslîm, Sahîh, K.Mûsâfirîn, 273-274; en-Nesâî,es-Sûnen, K. İftitâh,37.22 68/Kalem: 1.23 52/Tûr: 3.

7/29/2019 189079


109

1

5

10

15

20

el-BÀbü’s-sÀdis fí sı rr ı òalúi’s-semavÀt ve’l-arø fí sitteti eyyÀm ve sı rr ı òaymeti’l-míèÀd ve sı rr ı dabbeti’l-arø

1 2 (A75b) mecmÿè (M41a)* eşyÀ vesemavÀt ve melÀ'ike ùÀ'ifedür vesÀirdür merkez-i òÀke bu mecmÿè vech-i insÀnuŋ èÀş ı ú ı dur ve daòı òÀk èÀlemine secde eylediler bu mecmÿèuŋ (H39a) sücÿdı nasebeb vech-i Àdemdür ki 3 4 emredüŋ vechindeki yidi saùr yigirmi sekiz kelimenüŋ èilmidür òaùù-ı istivÀile otuz iki kelimenüŋ èilmidür bu yigirmi sekiz ve otuz iki kelimenüŋ õÀt-ı úadímdür ki fi'l-óaúíúat bir nÿrdur ki teèaddid muòÀricden peydÀ olur Óaú taèÀlÀ eydür 5 6 yaèní Allah taèÀlÀkendü nefsi üzerine raómet yazdı yaèní mièrÀc gicesi peyàambere emredãÿretinde görindi (M41b) emredüŋ yidi kitÀbetinden ( N24b) yigirmi sekiz veotuz iki kelimenüŋ ièlÀmı ôÀhir oldı 7 yidi kitÀbet-ivech-i emred kürsí-i óaúdur ki yigirmi sekiz ve otuz iki kelimenüŋ ôuhÿr ı andanoldı semavÀtuŋ ve arøuŋ melÀkÿti yigirmi sekiz ve otuz iki kelimedür pesmecmÿè-ı eşyÀ ve yirler ve gökler kürsiye ãı àdı (H39b) gÀh yidi saùr ve gÀh sekizsaùr òaùù-ı istivÀ ile müşÀhede olı nur tÀ ki yigirmi sekiz saùr ola anuŋ õÀtı nuŋ yigirmi sekiz ve otuz iki kelimesi dükeli eşyÀya irişmişdür

8 9 10 11 (A76a) eger sÀ'íl(M42a) su'Àl eylese ki Muóammed a.s. TevrÀtda nice bolar çün ôÀhir ismi gelmedidise cevÀb budur ki MÿsÀ a.s. TevrÀtda eyitmişdür ki asmÀnı ve zemini vemecmÿè-ı eşyÀyı Óaú taèÀlÀ altı günde yaratdı ve altı günde tamÀm eyledi bu

* M40b'de istinsah edilen bölümler müstensih taraf ı ndan çizilmiştir.5-6. merekez-i òÀke bu mecmÿèvech-i insÀnuŋ èÀş ı ú ı dur : merekez-i òÀke bu mecmÿè insÀnuŋ èÀş ı ú ı dur : A6. secde eylediler : secde eylerler N / eylediler : - H

7. : A8. emredüŋ vechindeki yidi saùr : emred vechinüŋ yidi saùr ı N8-9. òaùù-ı istivÀ ile otuz iki kelimenüŋ èilmidür : - H11. : - H, M12.mièrÀc gicesi peyàambere : peyàamber mièrÀc gicesinde N13. görindi : gözügdügi M/ kitÀbetinden : kitÀbetdür N13-14. yigirmi sekiz ve otuz iki kelimenüŋ ièlÀmı :yigirmi sekiz ve otuz ikinüŋ èilmi : A ;yigirmi sekiz kelimenüŋ ve otuz iki kelimenüŋ ièlÀmı H; yigirmi sekiz kelimenüŋ vi otuz ikikelimenüŋ ièlÀmı M14-15. yidi kitÀbet-i vech-i emred : emredüŋ vechindeki yidi kitÀbet M15. otuz iki kelimenüŋ ôuhÿr ı : otuz ikinüŋ ôuhÿr ı n M/16. oldı : buldı H ; aldı M18. saùr ola : ola M19. dükeli : be-külli22. bolar : bulalar M24. yaratdı : yaratmı şdur H

7/29/2019 189079


110

25

30

35

40

45

güvÀhdur Muóammed üzerne TevrÀtda geldügine eger Yehÿda eyide ki ne delíllecevÀb oldur ki mÀlÀ-kelÀm asmÀn (H40a) u zemín òilúatinden öŋdin gice vegündüz yoúdı gice ve gündüz asmÀndan ve zemínden ôuhÿr buldı pes nÀçÀr altı gün ile altı gice miúdar ı nda yaratmı ş ola ( N25a) imdi ikiden òÀlí degildür didi altı gün ile altı gice miúdÀr ı ola yÀòÿd altı gün miúdÀr ı ola gicesizşoltaúdír üzerne kişeş şabÀn rÿz dimiş ola miúdÀr ı dört kez yigirmi sekiz (M42b) ve bir kez otuz iki sÀèat ola ki12 òilúat-i Àdemdür be-óükm-iTevrÀt13 Àdemüŋ vech-i òilúati yigirmi sekiz kitÀbetdür (H40b) yigirmi sekiz kelime-i Muóammedí muúÀbilinde gelmişdür tÀ ki òaùù-ı istivÀya yol bulası n otuz iki kelimenüŋ èilmi ôÀhir ola ki Àdeme gelmişdür ve daòı óaøret-i risÀletüŋ vechi otuz iki kelime muúÀbilinde maólÿúdur (A76b) ve hemyigirmi sekiz kelime muúÀbilinde maòlÿúdur ki Óaú taèÀlÀ yigirmi sekiz kelimeile mütekillim oldı ve daòı MÿsÀ a.s. her çend ki maòlÿúdur yigirmi sekiz veotuz iki kelime üzerine ki14 ammÀ óaøret-i èizzet MÿsÀyaôÀhirÀ yigirmi sekiz kelime ile söz söylemedi ammÀ yigirmi iki kelime ile söylediimdi TevrÀtda gelmişdür ki Óaú taèÀlÀ gökleri ve yerleri altı günde yaratdı (M43a) vaútÀ ki yek şenbeden ãayası n cumaè ile altı gün tamÀm olur vaútÀ kişenbeyi ziyÀde ú ı lası n ol altı gün üzerine ki òilúat-i eşyÀ andan olmı şdur yidi günolur şenbe Yehÿda (H41a) iètiúÀdı üzerine istirÀóat günidür ol yidi gün gicesiylealtı kez yigirmi sekiz sÀèat olur ki òaôøret-i risÀletüŋ ( N25b) yigirmi sekizkelimesi muúÀbilinde olur ve daòı mecmÿè-ı eşyÀ şeş cihet üzernedür tÀ kieşyÀnuŋ her ciheti yigirmi sekiz sÀèata muúÀbil ola pes15 rÀst oldı bu sı rr ı fehm itmeyen Yehÿda oldı eger Yehÿda TevrÀtuŋ sı rr ı nı fehm ü idrÀk ide idi (A77a) elbette Muóammede imÀn getirür idi ki òayme-imíèÀd ki ú ı ble-i MÿsÀdur Ádem ve Muóammed miåÀlidür eger maúãÿd ol altı

26. oldur : budur A27. yoúdı : yoġdı M / ôuhÿr buldı : ôÀhir olur A, H ; ôÀhir oldı M27-28. altı n gün ile altı gice : altı gün ile gice A30. yigirmi sekiz : yigirmi sekiz sÀèat H

33. gelmişdür tÀ ki : gelmişdür ve daòı

tÀ ki N34. ve daòı : - H ; ve A35-36. ve hem yigirmi sekiz kelime muúÀbilinde maòlÿúdur : - N37. oldı : eyledi A38. ammÀ óaøret-i èizzet MÿsÀya ôÀhirÀ : - A / óaøret-i èizzet : óaøret-i aóadiyyet M39. söz söylemedi : söylemedi M/ yigirmi iki kelime : yigirmi iki - A40. Óaú taèÀlÀ : Óaú M /gökleri ve yerleri : gögi yeri A ; gökleri N41. vaútÀ ki yek şenbeden ãayası n cumaè ile altı gün tamÀm olur :-M / cumaè ile altı gün tamÀmolur : cumaè ile altı gün olur H ; altı gün tamÀm olur N43. ol yidi gün gicesiyle : - A ; gicesiyle :- N,M45. muúÀbilinde olur : muúÀbilindedür A, H, M / üzernedür : üzerne H46. yigirmi sekiz sÀèata muúÀbil ola : yigirmi sekiz sÀèat muúÀbilinde ola H47-48. sı rr ı nı fehm ü idrÀk ide idi : sı rr ı na ereydi A

48. Muóammede : risÀlet óaøretine A / getirür idi : getüre idi A, N49. Muóammed : ÒÀtem H / miåÀlidür eger maúãÿd ol altı :-M

7/29/2019 189079


111

50

55

60

65

70

günden ve yidinci günden hemÀn gün olı rsa gicesüz ki zamÀn òilúat-i eşyÀdur üçkez yigirmi sekiz sÀèat olur yigirmi sekiz kelime-i Muóammed èadedince pes16 (M43b) (H41b) rast ola sünnet-i eyyÀm úayditdüginden Muóammed a.s. TevrÀtda bulı nmı ş oldı imdi Yehÿduŋ perestişi venamÀzı dürüst degildür tÀ vechini Beytü'l-muúaddese eylemeyince ve óadiå-i resÿlile åÀbit oldı ki Beytü'l-muúaddes maúÀm-ı ôahr-ı Àdemdür ki óaøret-i risÀlet a.s.evvel mübÀrek vechini Beytü'l-muúaddese muúÀbil eyleyüp perestiş eyledi vaútÀki 17 Àyeti geldi bu Àyet geldüginden ãoŋra mübÀrek vechini ùaraf-ı Kaèbeye teveccüh eyledi òaøret-i èizzet MÿsÀ peyàambere buyurdı ki ol mevøiède bir òayme eyle ol òaymeye yüz ùı nÀb eyle didi ( N26a) her ùaraf ı ndaelli ùı nÀb (H42a) olsun didi bu daòı Muóammed resÿlullahuŋ miãÀlidür ki yigirmisekiz kelime-i (M44a) Muóammedínüŋ yigirmi iki noúùası vardur elli olur (A77b)anuŋçün òilkat-i Àdemüŋ dest-i rÀstı ve pÀy-ı rÀstı yigirmi sekiz bend oldı yigirmisekiz kelime-i Muóammed muúÀbilinde ki yigirmi iki noúùa ile elli olur Úur'ÀnèibÀretdür yigirmi sekiz òarfle yigirmi iki noúùadan baèdezÀn ol òaymenüŋ bir ùaraf ı daòı elli ùı nÀb oldı òilúat-i Àdemüŋ dest-i çepi ve pÀy-ı çepi yigirmi sekiz bend oldı yigirmi sekiz kelime-i Muóammed muúÀbilinde ki ol yigirmi sekizkelime òaøret-i risÀletüŋ èilmidür ki ellişuúúa olur her kimse ki bu sı rr ı bildikelime-i èilmiyye-i nÿrÀniye oldı Muóammedüŋ èalemi dibinde úopdı ve her kimse ki bilmedi kelime-i cehliyye ve ôulmÀniyye oldı lÀ-büdd olşeyùÀnuŋ èalemidibinde úopdı pes bu òaymeyi ki MÿsÀ a.s. (H42b) bünyÀd eyledi vücÿd-ı Àdemden kinÀyet oldı (M44b) ammÀ ùı nÀb iki elli oldı ki yüz ùı nÀbdur òaøret-irisÀletüŋ yigirmi sekiz kelimesinüŋ inbisÀùı ki esmÀsı dur yitmiş ikidür vemüsemmÀsı yigirmi sekizdür yüz olduġ ı budur 18 /ki insÀnuŋ vücÿdı Muóammedüŋ yigirmi sekiz kelimesinden èibÀretdür ve daòı

50-51. günden ve yidinci günden hemÀn gün olı rsa gicesüz ki zamÀn òilúat-i eşyÀdur üç kezyigirmi sekiz sÀèat olur yigirmi sekiz kelime-i Muóammed:-M ; ve yidinci günden : - H52. : - A

53-54. perestişi ve namÀzı : ãalÀtı ve perestişi N56. evvel : - A57. geldi : gelmedin N, gelmedi M61. kelime-i Muóammedínüŋ : kelimenüŋ H65. dest-i çepi ve pÀy-ı çepi : ãol ùaraf ı nda ve eli ayaàı A ; dest ü pÀy-ı çepi M67. şuúúa olur :şuúúadur A, N ;şuúúa oldı M67-68. her kimse ki bu sı rr ı bildi kelime-i èilmiye-i nÿrÀniye oldı : -M68. kelime-i èilmiye-i nÿrÀniye oldı : - A ; kelime-i nÿrÀniye-i èilmiye H / dibinde úopdı : altı ndaoldı A69. olşeyùÀnuŋ : ol şeyùÀn A, N ;şeyùÀn M70. pes bu òaymeyi : ammÀ pes òaymeyi N71. kinÀyet oldı : kinÀyetdür N,M / ki yüz ùı nÀbdur : - A72-74. kelimesinüŋ inbisÀùı ki esmÀsı dur yetmiş ikidür ve müsemmÀsı yigirmi sekizdür yüz olduġ ı budur / ki insÀnuŋ vücÿdı Muóammedüŋ yigirmi sekiz kelimesindenèibÀretdür ve daòı : kelimesinden èibÀret oldı andan ãoŋra A ; ki insÀnuŋ vücÿdı Muóammedüŋ yigirmi sekiz kelimesinden èibÀretdür : - N,M ; yüz olduġ ı budur : yüz olur : M

7/29/2019 189079


112

75

80

85

90

95

òaøret-i èizzet buyurdı ki ol òaymeyi on bir şuúúe eyle didişöyle ki òaøret-irisÀletüŋ ãalÀt-ı seferisi on bir rekèatdur ol on bir şuúúanuŋ miåÀlidür ve daòı òaøret-i (A78a) èizzet buyurdı ki her şuúúanuŋ ùÿlı yigirmi sekiz ar ş ola yaèní( N26b) her kelime kendü õÀtı nda yigirmi sekiz kelimedür dimek olur 19 tevóíd beyÀnı ndan ötüri gelmişdür ve her şuúúanuŋ eni dört ar ş olsun (H43a) didi tÀ kinÀyet ola yigirmi sekiz kelime-i Muóammedíden ve otuziki kelime-i Àdemden pes ol (M45a) òayme Àdem òilúatinden kinÀyet oldı MÿsÀa.s. eyitdi ki bu òaymeye teveccüh idüŋ didi ol Àdem vücÿdı ndan kinÀyetoldı ki òaøret-i risÀlet a.s. keşfle maèlÿm eyledi ki Beytü'l-muúaddes maúÀm-ı ôahr-ı Àdemdür ve beytü'l-óarÀm maúam-ı vech-i Àdemdür pes ôahrda yigirmisekiz ve otuz iki kelime-i ilÀhí ôÀhir degildür vechinde ôÀhirdür andan ötüriMuóammed a.s. maúÀm-ı veche teveccüh eyledi Yehÿdiler cemÀèatişöyleôannetdiler ki Muóammed a.s. ú ı bleyi taòríf itdi óÀl budur ki Muóammed a.s.ú ı bleyi taòríf itmedi ezelden ebede degin ú ı ble Ádem ve Muóammed miãÀlidür pes 20 rÀst oldı andan ãoŋra elvÀó u TevrÀt (H43b)MÿsÀ anda úodı ve mübÀrek yüzini (M45b) ol òayme-i mübÀreke teveccüh idüpòaøret-i èizzete perestiş eyledi ol òayme maúÀm-ı óaşr bu maènÀ ile oldı kimaúÀm-ı ôahrdur mecmÿè-ı nuùfe-i bení Àdem ôahr-ı Àdemdür (A78b) ve andacemiè olmı şdur ve ol òaymeye òayme-i míèÀd diyü ism úodı míèÀd dimek ú ı yÀmet dimek olur òaøret-i aóadiyyet vaèd itdi ki ú ı yÀmet güninde ol òaymedeúÀêı ( N27a) ve óÀkim olam ve hejdeh hezÀr èÀleme óükm idem baèdezÀn çün olóayme mürÿr-ı eyyÀmla òarÀb oldı DÀvud peyàambere a.s. òaøret-i èizzet vaóyitdi ki bu miåÀl üzerne bir ev ol mevøiède binÀ eyle didi DÀvud a.s. binÀ eyledi veSüleymÀn a.s. tamÀm eyledi ve DÀvud òalífe oldı àı bu sebebden oldı ki yÀDÀvud (H44a) (M46a)21 baèdezÀn òaøret-i aóadiyyet DÀvuda emr eyledi ki ol evi binÀ eyledi

73. on bir şuúúanuŋ : anuŋ A75. dimek olur : dimekdür A / : - A, H76.her : - H / olsun didi : ola didi A

80. didi : - H80-81. ol Àdem vücÿdı ndan kinÀyet oldı : ol Àdem vücÿdı idi : A, N, M83. vechinde : vechde A, H / andan ötüri : anuŋçün H, N, M84. Yehÿdiler cemÀèati : Yehÿdiler N ; Yahÿdi úavmi A85. taòríf itdi óÀl budur ki Muóammed a.s. ú ı bleyi : - N88. òayme-yi mübÀreke : òaymeye A,M86-87. òayme-yi mübÀreke teveccüh idüp òaøret-i èizzete perestiş eyledi : - H89. maènÀ ile : sebebden N90-91. ôahr-ı Àdemdür ve anda cemè olmı şdur : ôahr-ı Àdemde cemè olmı şdur H; ôahr-ı Àdemdecemè olmı şdur N, M91. òayme-yi míèÀd : míèÀd A, N, M92. ú ı yÀmet dimek : èavret dimek H93. úÀêı ve óÀkim : óÀkim ve úÀêı M /óükm idem : óÀkim olam H94. mürÿr-ı eyyÀmla : mürÿr-ı zamÀnla N94-95. vaóy itdi : daòı eyitdi N95. binÀ eyledi : binÀ itdi H

7/29/2019 189079


113

100

105

110

115

120

key vaúitde her ùaş ı ùaş üstine ki úoyası n şöyle úo ki andan avÀz gelmesün didiyaèní kinÀyetdür beden-i Àdemden ki taòmír vaútinde óaøret-i èizzet taòmír eyler idi hiç avÀz gelmez idi pes òayme-i míèÀd ve Beytü'l-muúaddes ve heftşabÀn rÿzşÀhid oldı òaøret-i risÀletüŋ òilúÀt-i ôuhÿr ı na pes

22 rÀst oldı baèdezÀn Óaú taèÀlÀ vaèd eyledi MÿsÀ peyàambere ki ol òaymeye gelem

úÀêı olam hejdeh hezÀr (A79a) èÀleme óükm idem didi òayme òïd òarÀb oldı yirne úubbe (M46b) yapı ldı imdi ol òaymeye girmek ol òaymenüŋ (H44b) óaúíúatini ve sı rr ı nı bilmekdür kendü vücÿdı nda iåbÀt eylemekdür Faøl-ı YezdÀn-ı azze faølah ki ãÀóib-i te'víldür geldi ol òaymenüŋ ùı nÀblar ı n kendü vücÿdı ndagösterdi ve on bir şuúúasun ve her şuúúanuŋ uzunı yigirmi sekiz ar ş ve eni dörtar ş kendü vücÿdı nda ( N27b) gösterdi ve hejdeh hezÀr èÀleme úÀêı olup òükmitdügi oldur kim mecmÿè-ı Àlemüŋ óaúíúati otuz iki kelimedür hiç bir zerrenüŋ òilúati kelimeden òÀlí degildür pes otuz iki kelime ile mecmÿè-ı Àleme óükmiirişdi bu sı rr ı bilmeyenler èadem mertebesinde oldı bilenler vücÿda geldi gÿrdanúopdı niteki emírü'l-mü'mínín ve imÀmü'l-mütteúín èAlí kerremallah-ı vechehudan ãordı lar ki Allah nedür (M47a) beyÀn it didiler buyurdı ki (H45a)

yaèní nÿrdur ezel ãubóundan işrÀú ider andan lÀyı ó olur heyÀkil-i èademÀt üzerine imdi nÿr otuz iki kelimedür didügi ôuhÿr-ı Faøl-ı YezdÀndur didügi kendü vücÿdun bilmeyenlerdür ol otuz iki kelime fi'l-óaúíúat bir nÿrdur ki işrÀú eyledi baèdelÀyı ó oldı üzerne bu sı rra òaøret-i risÀlet daòı işÀret itmişdür

23

99. úoyası n : úorsun A, H, M / avÀz gelmesün : gelmesün M/ didi : - N100-101. vaútinde óaøret-i èizzet taòmír eyler idi hiç avÀz gelmez idi : eyler ki avÀz gelmez A102.şÀhid oldı : ùanı údur A / òilúÀt-i ôuhÿr ı na : óaúíúat-ı ôuhÿr ı na H,M / : A103.rÀst oldı : rÀst ola A / ki ol òaymeye gelem : ol òaymede M 105.úubbe : úuppe M 106.óaúíúatini ve : - A, N ; M107. azze faølah : azzeşÀne M,A / ki ãÀóib-i te'víldür : -A,H,N/ geldi ol òaymenüŋ ùı nÀblar ı n : - N/ kendü vücÿdı nda : kendüde M108.şuúúasun ve her : -H,N110. kelimedür : kelime göründi A111. òilúati : vücÿdı H / kelime ile : kelimede N113-114. emírü'l-mü'mínín ve imÀmü'l-mütteúín èAlí kerremallah-ı vechehudan : emírü'l-mü'mínèAlí óaôretlerinden A / kerremallah-ı vechehudan : -M óaøretlerinden H114. Allah nedür : Allah ne H / beyÀn it : - H115-116.yaèní nÿrdur ezel ãubóundan işrÀú ider andan lÀyı ó olur heyÀkil-i èÀdemÀn üzerine imdi:- A, N, M

117. Faøl-ı

YezdÀndur : Faøldur A, N / vücÿdun : vücÿdlar ı

n N119. oldı : eyledi N / üzerne : üzerinde H / bu sı rra òaøret-i risÀlet daòı işÀret itmişdür : - N ,M

7/29/2019 189079


114

125

130

135

140

145

maènÀsı böyle dimek olur ki Óaú taèÀlÀòalÀyı ú ı yaratdı ôulmetde andan ãaçdı bunlaruŋ üzerne kendü nÿrundan her kimseye ki ol (A80a)* nÿrdan irişdi hidÀyet buldı her kimseye ki irişmedi olêelÀlet içinde úaldı imdi otuz iki kelimenüŋ ièlÀmı nı (H45b) kendü vücÿdı ndamüùÀlaèa ve müşÀhede idenler keenne ol nÿra irişdiler ve úabÿl itdiler èÀlem-itaúlídÀt-ı ôulmÀniyye-i cehliyyeden òalÀã oldı lar (M47b)24 mertebesin buldı lar feyø úabul itdiler èÀlem-i ( N28a) faøldan oldı lar

kitÀblar ı n müşÀhede itdiler baèdezÀn ol nÿr ı n ièlÀmlar ı nı kendü vücÿdı nda müùÀlaèa müşÀhede itmeyenler ôulmetde úaldı lar 25 mertebesin buldı lar 26 òÀsı l itdiler baèdezÀn fièl-i muøÀridür yaèní emírü'l-mü'mínín èAlíkerremallah-ı vechehu istiúbÀle işÀret eyledi yaèní sÀóib-i kemÀlüŋ ôuhÿr ı ndankinÀyetdür hemÀn kendüsidür ki bir ãÿretden daòı görindi (H46a) ez-rÿy-ı tenÀsübnitekim òaøret-i risÀlet a.s. (A80b) buyurdı ki (M48a)

yaèní dimek olur ki Óaú taèÀlÀ èalí òaøretini her peyàambere sı r ile bildürdi ve benümle aşkÀre eyledi dimek olur fehm it ki ne dimek olur ve daòı òaøret-i risÀlet a.s. buyurdı 27 yaèní dimek olur ki Óaú taèÀlÀ òalú ı yaratdı ôulmetde yaèní cehlde ki òilúatlerni bilmediler ôulmetde úaldı lar andan ãoŋra nÿr ı ndan reşş itdi yaèní anlar ı n üzerneãaçdı ki ol nÿr otuz iki kelimedür kièilm-i esmÀdur her kimse ki bu èilm-i esmÀyı kendü vücÿdı nda ve vech-i Àdemde müùÀlaèa ve müşÀhede itdi ol hidÀyet buldı her kimse ki münóarif oldı òaùÀ itdi ( N28b) êelÀletde ve taúlídde úaldı (H46b) nitekióaøret-i risÀlet a.s. buyurdı (M48b) niteki óaøret-i ãÀóib-i te'víl èazze faølah buyurdı ki پ

esmÀ èilmin bilmeyince müsemmÀ bilinmez ve müsemmÀ bilinmeyinceòaøret-i èizzete yol bulmaàa çare yoúdur illÀ esmÀ èilmiyle ve's-selÀm

* (A79b) Bu sayfa boş.121. :-A,N 121-123. maènÀsı böyle dimek olur ki ............... buldı her kimseye ki irişmedi ol øı llÀt içinde úaldı : - N, M ; (Bu bölüm H nüshası nda ayetden önce verilmiştir.) yaèní Óaú ùeèÀlÀ òalú ı yaratdı

ôulmetde andan ãoŋra ãaçdı bunlar üzerne kendü nÿrundan her kimse ki irişmedi ol êelÀletde úaldı yaèní Óaú ùeèÀlÀya yol bulmadı H125. müùÀlaèa : - N/ ol nÿra irişdiler ve úabÿl itdiler : ol nÿr úabÿl itdiler A, M126. ôulmÀniyye-yi cehlíden : ôulmÀniyyeden N, M128. kitÀblar ı n : kitÀbdan A / müşÀhede itdiler : gördiler H, N, M / ièlÀmlar ı nı : ièlÀmı nı A129. müùÀlaèa : - H, N131. òÀsı l itdiler : - H ; òÀsı l oldı A, M132. yaèní : - A136. eyledi : virdi A, H ; veripdi M /ÀşkÀre eyledi : ÀşkÀre veripdi M139. nÿr ı ndan : - A ; nÿrdan N / anlar ı n üzerine :-M140. anlar ı n üzerine saçdı : bunlara saçdı A ; saçdı N141. kendü vücÿdı nda ve : - A, N, M / müùÀlaèa ve müşÀhede : müùÀlaèa N, M ; müşÀhede H143-145.niteki óaøret-i risÀlet a.s. buyurdı niteki óaøret-i ãÀóib-i

te'víl èazze faølah buyurdı ki A- : پ

7/29/2019 189079


115

1 55/Rahmân: 78.2 3/Âl-iİmrân: 20.3 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel, II/244,251, 315,323,434.4 İ bn Arâbî, el-Futûhât, I/283, IV/12.5 7/A’râf: 156.6 6/En’âm: 12.7 2/Bakara: 255.8 7/A’râf: 156.9 7/A’râf: 156.10 40/Mü’min: 7.11 7/A’râf: 156.12 31/Lokmân: 34.13 2/Bakara: 31.14 7/A’râf: 143.15 7/A’râf: 157.16 7/A’râf: 157.17 2/Bakara: 144.18 50/Kâf: 1.19 Müslîm, Sahîh, K.Mûsâfirîn, 273-274; en-Nesâî,es-Sûnen, K.İftitâh,37.20 7/A’râf: 157.21 38/Sâd: 26.22 7/A’râf: 157.23 et-Tirmizî, Sahîh, K.İmân;18; Ahmed b.Hanbel, Müsned,II/176,197.24 75/K ı yâmet: 22.25 80/Abese: 40.26 83/Mutaffifîn: 7.27 Benzer bir rivayet için bkz.: et-Tirmizî, Sahîh, K.İmân;18; Ahmed b.Hanbel, Müsned,II/176,197.

7/29/2019 189079


116

1

5

10

15

20

El-BÀbü's-sÀbiè fí óaúíúati's-sekr

1iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve

òaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki óaøret-i èizzet cell ü èalÀ óÀlet-i sekrde namÀzı menèeyler eydür ki namÀza yaú ı n olma ŋ sekrÀn olduà ı nuz óalde óattÀ nuùú ı nı zı

bilmeyince dir yaèní úaçan kim nuùú ı bilse ol vaútin àaflet-i ( A81a ) sekrdenay ı lur namÀza lÀyı ú olur eger nuùú ı nı bilmese àÀfil ü sekrÀn (H47a) olur ( M49a )sekrÀnuŋ namÀzı óaørete lÀyı ú degildür muóall-i úÀbulde vÀúiè olmaz yaèní feyø-ifaøl-ı feyyÀøuŋ bÀùı nı ndan a ŋa bir feyø ve bir mü şÀhede óÀãı l olmaz dimek olur ki ehl-i dünyÀ namÀzı olur Óaú taèÀlÀ buyı rur ki2 bu Àyet dünyÀ ehli èameli óaúú ı ndadur yaèní Óaú taèÀlÀ eydür úaãditdüŋ dünyÀ içün èamel idenlerü ŋ èamelini hebÀ idevüzdür bu Àyet dünyÀ ehlinü ŋ èameli óaúú ı ndadur ve daò ı óaøret-i risÀlet a.s. buyurd ı ki 3 didiyaèní namÀz mü'mín mièrÀcdur ( N29a) dimek olur peyàamber a.s. òaøret-iaóadiyyeti mièrÀcda mü şÀhede itdi ki 4 didi vaútÀ kinamÀz mü'mínüŋ mièrÀcı ola mü'míne namÀz ı ndan èorÿc óaã ı l ola (M49b ) yaènínamÀzı ndan òaørete yol bula yaèní abdestü ŋ ve namÀzuŋ nÿr ı nı muèÀyene göre(H47b ) ve õikrü ŋ ve tesbíóü ŋ nÿr ı nı muèÀyene göre ve eger bu mezkÿratu ŋ nÿr ı nı muèÀyene görmese anu ŋ namÀzı mü'míní namÀzı olmaya bil ki àÀfil ü sekrÀnnamÀzı ola ve èibÀdet-i óayvÀn u èibÀdet-i kebb ola5 úabilinden ola òaørete lÀy ı ú olmaya ve maóall-i úabulde vÀúiè olmaya busebebden óaøret-i risÀlet a.s. buyurd ı ki 6 didi

4. óÀlet-i sekrde : sekrde A4-5. menè eyler : nehy eylerdi A, M5. óattÀ : tÀ N6. kim : ki A, H8. degildür : olmaz A8-9. feyø-i faøl- ı feyyÀøuŋ bÀùı nı ndan a ŋa : faøl- ı feyyÀø-ı ezelíden ola àaflet-i sekr ile namÀzú ı lana A10-11.ki ehl-i dünyÀ namÀz ı olur Óaú teèÀlÀ buyur ı r ki 7 :-A

11-13. bu Àyet dünyÀ ehli èameli óaúú ı

ndadur...... óaøret-i risÀlet a.s. buyurdı

ki : - A ; bu ÀyetdünyÀ ehlinüŋ èameli óaúú ı ndadur ve daò ı óaøret-i risÀlet a.s. buyurd ı ki N / dünyÀ ehlinüŋ : ehl-idünyanu ŋ H13. didi : - H, N14. dimek olur : - H, N ; M15. didi . – N16. mü'míne namÀz ı ndan èorÿc óaã ı l ola : pes namÀzdan mièrÀc óÀãı l ola N18. ve õikrü ŋ ve tesbíóü ŋ nÿr ı n ı muèÀyene göre : -M / ve tesbíóü ŋ : - A / göre : görmese A ;görmeye H18-19. ve eger bu mezkÿratu ŋ nÿr ı nı muèÀyene görmese : - A , H19-20. àÀfil ü sekrÀn namÀzı ola ve èibÀdet-i óayvÀn ve èibÀdet-i kebb ola : ġÀfil namÀzı ve óayvÀnnamÀzı ola H, N, M20-21. : - A, H

21. ve maóall-i úabulde vÀúiè olmaya : -M22. didi : - N

7/29/2019 189079


117

1 4/Nisâ: 43.2 25/Furkân: 23.3 ed-Dihlevî, Huccetu’llahi’l-Bâliga, I/153; Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa ğîr, II/51.4 İ bn Arâbî, el-Futûhât, I/283, IV/12.5 7/A’râf: 179.6 ed-Dihlevî, Huccetu’llahi’l-Bâliga, I/153; Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa ğîr, II/51.7 25/Furkân: 23.

7/29/2019 189079


118

1

5

10

15

20

el-BÀbü’s-sÀmin fí keyfiyeti dabbet’l-arø

1 (A81b) 2 (M50a) 3 4

5 iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú- ı nÀ-mütenÀhí bil ki òaøret-iaóadiyyet Àdeme dÀbbet didi (H48a) eger bir ki şi sÿ’Àl ( N29b) eylese ki6 didügi ne úavldür ki vÀkiè olsa gerek ve ol dÀbbet nedür ki óarem yiriyar ı lup ç ı úsa gerek ve ol tekellüm nedür ki söylese gerek óadíåde gelmi şdür kidÀbbetü'l-arø ümmü’l-úurrÀ’dan ôÀhir olur ki mecmÿè- ı yir yüzinü ŋ ve mecmÿè- ı

bilÀduŋ aãlı dur ki maúÀm- ı re'isdür beden-i Àdemde ba ş aãldur baèdezÀn oldÀbbetü'l-arø MÿsÀnuŋ èaãÀsı n ve SüleymÀnuŋ òÀtemin bile getüre èaãÀyı her kişinüŋ aln ı na úoya mü'mini kÀfirden cüdÀ eyleye bunlaru ŋ óaúíúati nedür disecevÀb oldur ki ol úavl ki vÀúiè olsa gerek yirmi sekiz ve otuz iki kelimedür vedaò ı óarem yiri ( M50b ) yar ı lup dÀbbet çı úduà ı óarem yiri kinÀyetdür vech-iÀdemden ki óarem maúÀm- ı vech-i Àdemdür ve daò ı yar ı lduà ı vech-i Àdemüŋ (H48b ) òaùù-ı istivÀsı ndan kinÀyetdür ki vechinü ŋ kitÀbeti yirmi sekiz iken òaùù-ı istivÀ ile otuz iki olur şaúú olup otuz iki òaùù ôÀhir olmaú keenne óurÿc- ı dabbetdür ve dabbet kinÀyetdür Àdemden fi’l-óaúíúa otuz iki kelimedür ve daò ı söyleye didügi otuz iki kelime-i ilÀhínü ŋ èalÀmetini kendü vechinde ve kendüvücÿd ı nda göstermekdür MÿsÀnu ŋ èasÀsı nı her ki şinüŋ aln ı na baãdu ġ ı òaùù-ı istivÀsı rr ı dur her ki şi (A82a ) ki òaùù-ı istivÀyı idrÀk itdi ve úÀ'il oldı ol kelime-i nÿrÀníold ı onuŋ vechinde yirmi sekiz saùr ve otuz iki saùr yaz ı ldı hem yüzi a ġ old ı yaèní bilinmeden ( N30a) keenne yaz ı lm ı ş degildi ( M51a )èÀlem-i úuvvetde úalm ı ş

3. : M / : N 4-5. : - A7-8.ne úavldür : ol úavl ne úavldür H ; ol úavl nedür M8-9. óarem yiri yar ı lup ç ı úsa gerek : óarem yirinden ç ı úsa gerek H, N, M

9. söylese : söylene H10. olur : ola A14. yirmi sekiz ve otuz iki kelimedür : yirmi sekiz kelime ve otuz iki kelime ôuhÿr ı dur H16. vech-i Àdemüŋ : - N ; vechü ŋ A17-19. vechinü ŋ kitÀbeti yirmi sekiz ........ dabbet kinÀyetdür Àdemden fi’l-óaúíúa otuz ikikelimedür : yirmi sekiz òaùù- ı istivÀ ile otuz iki olur ki dÀbbet kinÀyetdür otuz iki kelimeden A;vechinü ŋ kitÀbeti yigirmi sekizken òaùù-ı istivÀ ile otuz iki olur dabbet kinÀyetdür Àdemden kiÀdem fi’l-óaúíúat otuz iki vech-i Àdemü ŋ òaùù-ı istivÀsı üzerine şaúú olur otuz iki òaùù ôÀhir olmaú ke-enne óurÿc- ı dabbetdür M20. söyleye didügi : söyledügi M/kelime-i ilÀhínü ŋ : kelimenü ŋ A20-21. ve kendü vücud ı nda : - H21. baãdu ġ ı . baãtuġ ı A22. ve úÀ'il old ı : - H

23. yirmi sekiz saù ı r ve otuz iki saù ı r yaz ı ld ı : yirmi sekiz saù ı r yaz ı ld ı ve otuz iki A ; yigirm sekizve otuz iki yaz ıı ld ı M / hem : - N / hem yüzi a ġ old ı : - A24. yaèní : - N

7/29/2019 189079


119

25 idi bilinmekle fièle geldi her ki şi ki òaùù-ı istivÀ sı rr ı n (H49a) idrÀk itmedi ve úÀ'ilolmad ı SüleymÀn òÀtemiyle yüzi ve úalbi ve gözi mühürlenmi ş old ı 7 oldı ol kelime-i ôulmÀni old ı hem yüzi úara old ı 8

didügi kelime-i ôulmÀnídür 9

buŋdan kinÀyet old ı 10 didügi kelime-i nÿrÀnídür

26-27. SüleymÀn òÀtemiyle yüzi ve úalbi ve gözi mühürlenmi ş old ı oldı : - A, N , M

28-29.11 buŋdan kinÀyet old ı :- A,H,N29. : - N, M

7/29/2019 189079


120

1 27/Neml: 82.2

11/Hûd: 96.3 11/Hûd: 6.4 55/Rahmân: 41.5 35/Fâtı r: 45.6 27/Neml: 82.7 2/Bakara: 7.8 14/İ brâhim: 26.9 3/ Âl-iİmrân: 106.10 14/İ brâhim: 24.11 3/ Âl-iİmrân: 106.

7/29/2019 189079


121

1

5

10

15

20

el-BÀbüt-tÀsiè fí keyfiyeti esrÀri'l-óac ve'l-iórÀm ve óaceri'l-esved ve beyÀni'l-èı şú èalÀ ehli't-taãdíú ve aãóÀbi't-tevfíú

iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve òaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí eger bir kişi sÿ'Àl itse óacerü'l-esved óaúú ı nda eyitse ki (H49b) óaøret-i risÀlet a.s. eydür ki óacerü'l-esvedüŋ ikigözi ola göre ve bir dili ola söyleye didi ve daòı sebeb ne idi ki óacerü'l-esveddiyü ism úodı (M51b)resÿl a.s. eydür ki1 yaèní südden aġdı bení Àdemün òaùÀlar ı anı úarartdı dir ve bir aġ óaùù ortası nda úaldı dir sebeb ne idi ve óikmet-i ilÀhí ne idi dise cevÀb oldur kióacerü'l-esved Àdemüŋ ve óavvÀnuŋ yidi saùr ı miåÀlidür ki çÀr mÿje ve her dÿ ebrÿmÿy-ı ser yidi kez ùavÀf itmekden ibtidÀ óacerü'l-esveddendür (A82b) anuŋçünkim ibtidÀ itdi yidi òaùùdur ki aŋa òuùÿù-ı ümmiye dirler ki Àdem ve óavvÀvechinde2 ( N30b) bundan kinÀyetdür bu cihetdenóaøret-i risÀlet a.s. mièrÀc gicesinde (H50a) óaøret-i aóadiyyeti yidi òaùùla emredãÿretinde gördi ki ol yidi òaùù ãÿret-i ÒudÀyídür ve daòı ol ùavÀf itdükleri òÀneòÀne-i ÒudÀyídür ki maúÀm-ı vech olduàı ndan ötüri aŋa beyt(M52a)ullah dirler ve daòı ol óacerüŋ ortası nda aġ òaùù Àdemüŋ òaùù-ı istivÀsı ndan kinÀyetdür ki baş òaùùı nı iki pÀre eylemek sünnet-iİ brÀhímdür ki óaøret-i risÀlet daòı iki pÀre eylediyaèní yidi saùr ı sekiz saùr eyledi tÀ ki Àdemüŋ yüzinüŋ otuz iki saùr ı nı muèÀyenegöstere ve daòı ol aġ òaùù ki óacerü'l-esvedüŋ vasaùı nda gelmişdür Àdem ileóavvÀnuŋ òaùù-ı istivÀsı ndan kinÀyetdür ve daòı anlaruŋ miåÀlidür baèdezÀnóaøret-i risÀlet a.s. buyurdı ki (H50b)3 yaèní dimek olur ki óacerü'l-esved cennetden indi sütdenaàdı bení Àdemüŋ òaùÀlar ı anı úarartdı yaèní èilmiyyet cihetinden aġ süd gibi rÿşen

2. èalÀ ehli't-taãdíú ve aãóÀbi't-tevfíú: - A, N , M4. esrÀr-ı ilÀhí : kelime-i ilÀhí H / itse : eylese H, N, M7. ism úodı : ism úodı lar A7-8. : -A, H, M

8. yaèní : eydür yaèní N /südden : sütden M9. aġ : aú A, M / dir : - A, N, M / óikmet-i ilÀhí : óikmeti N10. óacerü'l-esved : - A; ol óacer M / çÀr : çehÀr M12-13. yidi òaùùdur ki aŋa òuùÿù-ı ümmiye dirler ki Àdem ve óavvÀ vechinde

( N30b) : - A / : - H, M14. mièrÀc gicesinde : - A16. aŋa : - A ; ol ki H / dirler : oldı A ; didiler H17. aġ : aú A, M18. iki pÀre eylemek : iki pÀre eyledi H / daòı : - A, N, M19. sekiz saùr : sekiz A, H, M19-20. tÀ ki Àdemüŋ yüzinüŋ otuz iki saùr ı nı muèÀyene göstere : ki tÀ otuz iki göstere tÀ Àdemüŋ yüzi görine : A20. aġ : aú A,M / gelmişdür : çekilmişdür M

21. òaùù-ı istivÀsı ndan : istivÀsı ndan H22. buyurdı : eyitdi A24. úarartdı : úara itdi N / aġ : aú A, M

7/29/2019 189079


122

25

30

35

40

45

ùaş idi ve ôÀhirdi óaøret-i ahadiyyetüŋ èahd-nÀmesi (M52b) anda úonı lmı şdı olèahd-nÀme òaùù-ı istivÀdur 4 didükleri dimek olur ki yaèní óacerdenve anuŋ òaùù-ı istivÀsı ndan ( N31a) yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí ve otuz iki kelime-iÒudÀyínüŋ sı rr ı na ki anuŋ sı rr ı Àdem vechinde mektÿbdur irişmek olur (A83a)didi ve andan ãoŋra óaøret-i risÀlet a.s. eyitdi ki ú ı yÀmetde ol óacer yar ı la ve olèahd-nÀme andan ôÀhir ola didi yaèní òaùù-ı (H51a) istivÀnuŋ sı rr ı andan ôÀhir olduġı dur andan ãoŋra eyitdi ki bení Àdemüŋ òaùÀlar ı anı úarartdı didi yaèní beníÀdemüŋ ôulmi ve cehli anı úara itdi yaèní çünki anuŋ òaùù-ı istivÀsı sı rr ı nairişmediler ve bilmediler ol bilmeyenler naôar ı nda tÀrík ve muôlim úaldı eger bir kişi sÿ'Àl eylese eyitse ki sebeb neydi ki MÿsÀ peyġamberle Óak taèÀlÀ mükÀlemeÙÿr ùaġı nda itdi óÀl budur ki5 (M53a) dür cevÀb oldur ki ùaġ mevøiè-i bülenddür ve be-óükm kim muókem ecsÀm-ı türÀbdan kinÀyedür óaøret-iaóadiyyet elbetde bülend mekÀndan söylemek gerekdür şöyle ki kelÀm asmÀndangelür ve óaøret-i èizzet daòı asmÀndan söyledi aèlÀ oldı ġı cihetden ùaġ daòı cemíè-i mevÀøı è-i arøiyyeden yücedür şöyle ki ùaġ yiryüzinden mürtefièdür òilúat-i Àdem daòı yiryüzinden (H51b) mürtefièdür ve rifèat bulmı şdur ki6 úarínesiyle vücÿd-ı MÿsÀdur ve münÀsebetdür kikitÀbet-i vech-i MÿsÀdur ve vech-i Àdemdür ve daòı evvelki óadiåde gelmişdür Ádem ve ÓavvÀ kÿh-ı èArafÀtda birbirine ( N31b) irişdiler ve birbirin buldı lar birbirini bulmaú nice ola (M53b) çünkim anlardan artuú kimse yoġ idi imdièArafÀt kinÀyetdür Àdem ile óavvÀdan ve anlaruŋ vech-i òilúatlerinden kicennetden (A83b) geldiler daòı vücÿd ùaġı na ki ol saùr-ı óaùù-ı vech-i Àdem veóavvÀdur bu èArafÀt ùaġı nda ki Ádemle ÓavvÀnuŋ vech-i òilúatleridür birbirinüŋ

25. èahd-nÀmesi : èahd-nÀme H 27. ve anuŋ : ve ol N28. anuŋ sı rr ı : -M /Àdem : Àdemüŋ A29. didi : dimekdür H / andan ãoŋra : baèd ez Àn H30. didi : - N31-32. òaùÀlar ı anı úarartdı didi yaèní bení Àdemüŋ ôulmi ve cehli anı úara itdi : ôulmi vechiyle anı úara eyledi : H32. úara itdi : úara eyledi M /òaùù-ı istivÀsı : istivÀsı A / òaùù-ı istivÀsı sı rr ı na irişmediler ve bilmediler : òaùù-ı istivÀsı na bilmediler H33. úaldı : oldı A34. sÿ'Àl eylese : sÿ'Àl itse M/ eyitse ki : - H, N, M / sebeb : - H35. taġı nda : daġı nda N36. be-óükm kim muókem-i ecsÀm türÀbdan kinÀyedür : muókemdür ecsÀm-ı türÀbíden H,M /kinÀyedür : - N, M/36-37. óaøret-i aóadiyyet : óaøret-i èizzet : N ; óaøret H, M38. óaøret-i èizzet : óaøret-i risÀlet A, M39. arøiyyeden : arødan H /şöyle ki ùaġ yiryüzünden : -A40. mürtefièdür ve : - A, H, M41. úarínesiyle : mertebesiyle N / vücÿd-ı MÿsÀdur : vücÿd-ı MÿsÀ ola A,M42. ve vech-i Àdemdür : ve Àdem ola A43-44. birbirin buldı lar birbirini : birbirin buldı lar biribirin N,M44. ola : olur N / çünkim : ki H / artuú :ġayr ı H / imdi : - A46. òaùù-ı : - H, N47. birbirinüŋ : biri birinüŋ N ; birbirin H

7/29/2019 189079


123

50

55

60

65

òuùÿùlar ı n bildiler ve oú ı dı lar ki7 (H52a) bu maènÀya işÀret ola ki bu ùaġa kÿh-ı èArafÀt didiler ki8 vaútÀ ki èArafÀtdan döndiler cemíè-i óüccÀc ki beytullah ve óacerü'l-esvede úaãd itmişlerdür iki míl ki aŋa beyne'l-èÀlemín dirler andan geçmek gerek mecmÿè-ı óüccÀc elbetde segirtmekleyaèní dimek olur ki òaùù-ı istivÀ sı rr ı n bilmege sürèat iden dimekdür lisÀn-ı óÀl ile beyne'l-èÀlemínden geçmek òaùù-ı istivÀ sı rr ı dur yaèní çün vech-i (M54a) Àdem veóavvÀ saùrlar ı nuŋ èArafÀtı n oú ı duŋ baèdezÀn başı nuŋ òaùù-ı istivÀsı ndan ki on dörtòaùùdur geçmek gerek tÀ otuz iki kelimenüŋ èilmi vech-i Àdemde ve vech-ióavvÀda ôÀhir ola ve daòı yigirmi bir ùaş atmaú gerek üç gündeşöyle ki üç yidiyigirmi bir ola yaèní ol yigirmi bir saùr ki óavvÀ (H52b) nuŋ vech-i òilúatindemesùÿrdur ki yidi òuùÿù-ı ümmiye yidi daòı maóalli on ( N32a) dört olur daòı ikièÀr ı ø iki daòı şÀrib iki òaùù daòı burun içinde bir daòı èanfete aşaġa ùuùaúda istivÀüzerinde ki bu yidi òaùùı óavvÀ yüzinde òaøret-i èizzet maóv eyledi Àdem vechindeiåbÀt eyledi ki9 bu maènÀyadur bir vechle daóı ez-rÿy-ı baùı n-ı heftüm pes (M54b) óavvÀnuŋ vechi üç yidi òuùÿùdur (A84a) bu üçyidi òuùÿùı bilmemek ŞeyùÀn mertebesidür zírÀ kiŞeyùÀn èaleyh laèane Ádem veÓavvÀ òilúatini bilmedi inkÀr itdi anuŋçünŞeyùÀn oldı ki úavle taèÀlÀ10 pes yigirmi bir òaùù kiŞeyùÀn bilmedi kelime-iòabíåe-i (H53a) cehliyye oldı imdi yigirmi bir ùaş atmaú kelime-i òabíåe-i cehliyyeolmaġı kendüden atmaú ve gidermekdür ve daòı FÀtióatü'l-kitÀb te'níå lafôolmaġı nuŋ sebebi budur ki óavvÀ vechine muùÀbı údur ki FÀtióa yidi Àyetdür yigirmi ùoúuz kelimedür ve yigirmi bir óarfdür yidi óarf eksikdür ol yidi óarf ki

48. bildiler ve : - A, N / bu maènÀya işÀret ola ki : bu maènÀ ile H, N, M50. aŋa : - A, N51. elbetde : - A52. dimekdür : - N53. òaùù-ı istivÀ : istivÀ N54. saùrlar ı nuŋ èArafÀtı n : saùrlar ı n èArafÀtda H / başı nuŋ : başı n H56. gerek : - A, H, M56. üç yidi : üç günde A ; üç kerre N , üç M58. on dört olur : - A / olur : oldı H,M

58. òaùù : - A, N /59èanfete : - H, N, M / ùuùaúda : lebde N59-60. istivÀ üzerinde : - A60. óavvÀ : óavvÀnuŋ N61. : - H,M62. òuùÿùdur : oldı H, N,M /62-63.bu üç yidi òuùÿùı : - A ; bu üç yidi òaùùı yaèní òuùÿùı H63. èaleyh laèane : - A63-64. Àdem ve óavvÀ òilúatini bilmedi inkÀr itdi anuŋçünŞeyùÀn oldı ki úavle taèÀlÀ : - N66. òabíåe-i cehliyye : cehliyye A,H,N/ imdi : - A / kelime-i òabíåe-i cehliyye : kelime-i cehliyyeA,H,N65-66. atmaú ve gidermekdür : atmaúdur A, N, M66. ve daòı : - N / olmaġı nuŋ : olmaġı n H68. óavvÀ : - A69. kelimedür : lafôdur N / ol yidi óarf ki : - N

7/29/2019 189079


124

70

75

80

85

90

eksikdür budur ve daòı ol óurÿflar ki FÀtióa andan mürekkebdür yigirmi (M55a) bir óarfdür budur imdiiy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-i ilÀhí bil ki FÀtióanuŋ óurÿf ı yigirmi bir óarfdür vech-ióavvÀya muùÀbı údur on bir noúùa ile otuz iki olur Àdem vechine muùÀbı ú olur vedaòı FÀtióatü'l-kitÀb sebèu'l-meåÀni didükleri ( N32b) bu maènÀyadur ki ol óurÿf-ı muúaùùaèa ki on dört óarfdür ġayr-ı mükerrerdür tamÀm-ı FÀtióatü'l-kitÀbda gelür ki ol on dört óarfüŋ (H53b) ièlÀmı vech-i Àdemde mesùÿrdur budur

pes maèlÿm u mefhÿm oldı ki Úur’Ànuŋ aãlı yigirmi sekiz óarfdür Àdemvechinde mesùÿrdur ve FÀtióatü'l-kitÀb yigirmi bir óarfdür vech-i óavvÀdamesùÿrdur pes kelÀm-ı ãÀmeti kelÀm-ı nÀùı úa taùbíú (M55b) itmemek ŞeyùÀnmertebesi oldı mecmÿè-ı enbiyÀ (A84b) ullah bu sı rra vÀk ı f u muùùaliè olmı şlardur bir sebíl-i mükÀşafa şöyle ki FÀtióatü'l-kitÀb ki ümmü'l-úitÀbdur yigirmi bir óarfdür yidi óarfi óikmet-i ilÀhí FÀtióatü'l-kitÀbdan menè itdi ve virmedi ve óavvÀki ümmidür anuŋ vechinden daòı yidi saùr ı óikmet-i ilÀhí menè itdi óavvÀnuŋ óüsninden ve cemÀlinden ötüri ve daòı Àdemüŋ vechindeki otuz iki saùr oú ı nmaúdan ötüri egerçe vech-i óavvÀdan ol yidi saùr ı menè olmasaydı Àdemvechinde otuz iki saùr ôÀhir olmazdı pes óavvÀnuŋ vechi FÀtióatü'l-kitÀb olduġı buvechledür ki Àdem vechi andan fetó oldı ammÀ bir (H54a) baùı ndan daòı ol yigirmi bir ùaş ki MínÀda atı lur üç günde her yidi ùaş óavvÀ vechinüŋ yidi saùr ı muúÀbilindedür her bir saùr ı dört (M56a) saùruŋ úÀ'ím maúÀmı dur ki her yigirmi bir üç kez yigirmi sekiz olur vech-i óavvÀnuŋ daòı yigirmi bir saùr ı nuŋ her yidisini èanÀãı ra øarb itseŋ yigirmi sekiz olur baùı n-ı Àòir úaçan ki istivÀmüşÀhede itseŋ vech-i óavvÀdan her yidi saùr ı ( N33a) sekiz saùr olur her sekizièanÀãı ra øarb itseŋ otuz iki ôÀhir olur otuz iki nuùú-ı Óaú muúÀbilinde ki èayn-ı õÀtdur fi'l-óaúíúÀt nÿr-ı vÀóiddür óaøret-i ãÀóib-i te'víl èazze faølah ve cellet-i

70. eksükdür budur :-N71. imdi : - H72. esrÀr-ı kelime-i ilÀhí ; esrÀr-ı ilÀhí H; kelime-i esrar-ı ilÀhí N74-75. óurÿf-ı muúaùùaèa : óurÿf-ı muúaùùaèanuŋ H76. óarfüŋ : óarf N77. mefhÿm : - A, N78- ve FÀtióatü'l-kitÀb yigirmi bir óarfdür vech-i óavvÀda mesùÿrdur : - A79. kelÀm-ı ãÀmeti : - A / itmemek : eylememek N80. mertebesi oldı : mertebesidür H,N / olmı şlardur : olmı şdur N81. bir sebíl-i mükÀşafa : mükÀşafa M / FÀtióatü'l-kitÀb : FÀtióa H, M81-82. yigirmi bir óarfdür : - A, N, M82. FÀtióatü'l-kitÀbdan : - H, N, M, ve virmedi : - H82-83. óavvÀ ki ümmidür anuŋ vechinden daòı yidi yidi saùr ı óikmet-i ilÀhí menè itdi : - N83. óikmet-i ilÀhí : -A, H84. óüsninden ve cemÀlinden : óüsn ü cemÀlinden H;óüsninden M / Àdemüŋ : Àdem A85. oúunmaúdan ötüri: oúunmaú içün H / olmasaydı : eylemeseydi A86. saùr : - A88-91. üç günde her yidi ùaş óavvÀ vechinüŋ ........ saùr ı nuŋ her yidisini èanÀãı ra øarb itseŋ : üçyigirmi bir saùruŋ her yidisi èanÀãı ra øarb itseŋ A / her : ol H / daòı . – H92. her yidi : yidi H94. èazze faølah ve cellet-i : -A,H,N

7/29/2019 189079


125

95

100

105

110

115

kelimetehu buyurmı şdur ki beyt otuz iki/ چ چ pes bu yigirmi

sekiz ve otuz iki kelimenüŋ èilmiyyeti vech-i óavvÀdan (H54b) óÀãı l oldı ve hemóavvÀnuŋ óüsn ü cemÀli ôÀhir oldı ve hem Àdemüŋ vechi taúsími (M56b)óavvÀnuŋ yidi kitÀbet olmaduġı ndan maèlÿm oldı pes bu maènÀ ola ki óaøret-ièizzet eyitdi ki11 ÓavvÀ Ádemüŋ (A85a) ãol pehlÿsinden òalú olı ndı didikleri bu maènÀdur ki Àdem ú ı rú altı èadeddür vaútÀ ki on dört èadedi vech-ióavvÀya virseŋ otuz iki èaded úalur vech-i Àdemde mesùÿrdur baèdezÀn ãola nisbetolı ndı anuŋçün ki óavvÀ nÀú ı ã òilúÀt olı ndı fi'l-cümle ãol ãaàa nisbet nÀú ı ãdur ÓavvÀ Ádemüŋ ãol yanı ndan òalú olduàı nuŋ maènÀsı budur pes òilúat endÀzemaènÀsı na oldı baèdezÀnİ brÀhímeİsmÀèíl ki nefsinden èazíz ve muóabbetlü idiİ brÀhímİsmÀèíli õibó itmek istedi beytullah ve óacerü'l-esved èaşú ı na ve daòı şöyle èÀşı ú-ı (H55a) vechullah olmı ş idi ki cemÀl-i óaøret-i (M57a) aóadiyyeti( N33b) óacerü'l-esvedden muùÀlaèa itmiş idi ve daòı vaóy-i ilÀhí ile ve keşf-ièÀlem-i nÀ-mütenÀhi ile bilmişler idi ki bu maúÀm vech-i Àdem maúÀmı dur veóacerü'l-esved Àdemüŋ yidi kitÀbeti miåÀlidür ve daòı èahd-nÀme ki Àdemüŋ veóavvÀnuŋ vechi òuùÿùı dur ol óacerden ôÀhir olsa gerek idi èahd-nÀme anuŋ ôuhÿr ı dur ki vech-i Àdem vechullahdur ki12 Àdemãÿret-i raómÀndur ŞeyùÀn anı bilmedi ãÿret-i raómÀnı görmedi secde itmedüginesebeb cehl oldı ve melèÿn olup dergÀhdan ve óaøretden merdÿd olması na sebebcehl oldı imdi ol kişi kim èÀşı ú-ı vechullahdur bí-tekellüf bí-ser ü pÀ berehne olupmecmÿè-ı lezzeti kendüsine óarÀm (M57b) eylemiş olur ol vechullah maúÀmı nuŋ èaôametinden (H55b) ve celÀlinden ötüri var ı r ol beytullahı yidi kez ùavÀf ider her ùavÀfda óacerü'l-esvede (A85b) selÀm virür Àdem ve óavvÀnuŋ yidi òaùùı muúÀbilindeşöyle kimİ brÀhíme óaøret-i èizzet óükm itdi kimİsmÀèíli úurban ú ı la

95. kelimetehu : -A,H,N / beyt : - A, H, M99. pes bu maènÀ ola : - A

100. ãol : - A103. olı ndı : itdi A / nÀú ı ã-ı òilúÀt olı ndı : vech-i nÀú ı ã-ı óavvÀ olı ndı A ; nÀú ı ãü’l-òilúÀtdür H, M105 . oldı : ola H /İ brÀhímeİsmÀèíl ki nefsinden èazíz ve muóabbetlü idi : - H106.İsmÀèíli : anı N,M ; oġlı nı H107-108. cemÀl-i óaøret-i aóadiyyeti óacerü'l-esvedden muùÀlaèa itmiş idi ve daòı : - A108. vaóy-i ilÀhí : vaóy-i Allah A109. bu maúÀm vech-i Àdem maúÀmı dur : maúÀm-ı vech-i Àdemdür H110. èahd-nÀme ki : -M /Àdemüŋ : - H111-112. èahd-nÀme anuŋ ôuhÿr ı dur ki : ve óavvÀnuŋ vechi ki èahd-nÀme anda ôuhÿr idi ki A114. dergÀhdan : - A, N, M115. kim : ki A, H, M / berehne : -A,H,N116. kendüsine : kendü H ; kendüzine M / olur : - A ; ola H / ol : -H117. var ı r : varup N / ider : eyler H118. virür : virir A, H, M / Àdem ve óavvÀnuŋ : Àdem M /òaùùı : - A, H119. kim : ki A, N / kim : ki A, N / ú ı la : ide N / ãoŋra :- A

7/29/2019 189079


126

120

125

130

135

140

andan ãoŋra úoç úurbÀn itdi pes ol evüŋ ùÀ'ifelerine13 òükmiylehemín fidye ve sünnet vÀcib oldı bu cihetden kim14 yaèní Óaú taèÀlÀ eydür yiryüzünde híçdÀbbe yoúdur ve híç uçar yoúdur ki iki úanatlarla uçar elÀ elÀ sizüŋ emåÀliŋüzümmetler dir (M58a) terk itmek kitÀbda híç bir şeyden illÀ mecmÿèı nı beyÀn itdük yaèní levó-i maófÿøa ki kitÀbullahdur ve daòı ol óacerdeki vechüŋ yidikitÀbetidür ( N34a) pes ol úoyun kim úurban eyler hemÀn yidi kitÀbet üzernemaólÿúdur ki iki göz iki úulaú iki burun bir aġı z idi sÿrÀòdur bu yidi kitÀbetièÀnaãı ra øarb itseŋ yigirmi sekiz olur İsmÀèílüŋ òilúat-i èavaøı dur (H56a) ki ùavÀf eyleyiciler úurban eylerler andan ãoŋra şol başı ki baş maúÀmı na geldi ki baş òaùù-ı istivÀ yiridür ve daòı maóall-i ú ı smet òaùù-ı istivÀdur baş kitÀbetin tı rÀş eylemek ve nÀú ı ã ú ı lmaú bir úaç faydadan ötüridür baèdezÀŋ ol ùavÀf ı óacerü'l-esvedden ibtidÀ eyleye ki yidi kez ùavÀf-ı óac ve yidi kez ùavÀf-ı èumre ve yidi kezùavÀf-ı úudÿm (M58b) ve yidi kez ùavÀf-ı vedÀè eyleye baèdezÀn baş tı rÀş itmenüŋ faydası budur ki maúam-ı aèôam-ı òaùù-ı ilÀhí ki óaùù-ı istivÀdur ol re'isdedür vedaòı ferzendÀn-ı Àdemüŋ ziyneti ve óÿrinüŋ ve ġı lmÀnuŋ ziyneti başuŋ òaùù-ı istivÀsı dur ve daòı bu yidi òuùÿùuŋ ziyneti ol baş òaùùı ndandur ki

Àdemüŋ baş maúÀmı nda baş kitÀbetin nÀú ı ã ú ı la ve daòı ol yirde kimaúÀm-ı re'is–i Àdemdür kendüyi úurban eylemek gerekdi (A86a) kendü yirineúoyun úurban eyler kendüyi òalÀã eyler (H56b) şöyle kimİ brÀhím a.s. òÀtem-ienbiyÀnuŋ dedesidür İsmÀèíli úurban eylemek istedi ( N34b) anuŋ yirine úuyunúurbÀn eyledi yaèní kendüyi re'is makÀmı ndaşöyle õelíl ü òïr eyledi ve baèdezÀnyidi kez ùavÀf eyleye ve èavratlar ı daòı ãaçlar ı nı úaãr eyleyeler tÀ maèlÿm ola kim

120. evüŋ : - A121. sünnet vÀcib : vÀcib N 122-124. yaèní Óaú taèÀlÀ eydür yiryüzünde ......... bir şeyden illÀ mecmÿèı nı beyÀn itdük : -A,H,N125. yidi : – H, N /126. ol : - N / kim : ki N127. sÿrÀòdur : - A / yidi kitÀbeti : yidiyi H, N129. eyleyiciler : eyleyicek H131. eylemek ve nÀú ı ã ú ı lmaú : eyleye ve nÀú ı ã ú ı la H, N; eylemek M / ötüridür : ötüri H, N / olùavÀf ı : evvel H132-133. ve yidi kez ùavÀf-ı èumre ve yidi kez ùavÀf-ı úudÿm : - A133. baş : - N134. óaùù-ı istivÀdur . istivÀdur A, N / re'isdedür : re'isdür A, H135. óÿrinüŋ : rÿóuŋ H /ġı lmÀnuŋ ziyneti :ġı lmÀnuŋ A135-136. başuŋ òaùù-ı istivÀsı dur ve daòı bu yidi òuùÿùuŋ ziyneti ol baş òaùùı ndandur ki : başuŋ òaùù-ı istivÀsı dur ve daòı òaùùuŋ ziyneti ol baş òaùùı ndandur A ; evvel baş òilúatindendür ki H138. maúÀm-ı re'is–i Àdemdür : maúÀm-ı re'isdür A, H ,M / kendüyi : kendüzini A139.şöyle kim :şöyle ki A ; ki N139-140. òÀtem-i enbiyÀnuŋ : òÀtemü'l- enbiyÀnuŋ N140-141.İsmÀèíli úurban eylemek istedi anuŋ yirine úuyun úurbÀn eyledi yaèní kendüyi : -M141. úurbÀn : - A / kendüyi : kendi A141-142. re'is makÀmı nda şöyle õelíl ü òïr eyledi ve baèdezÀn yidi kez ùavÀf eyleye ve èavratlar ı daòı ãaçlar ı nı úaãr eyleyeler tÀ maèlÿm ola kim :-M 142. saçlar ı nı : saçı n A / úaãr : nÀú ı ã A

7/29/2019 189079


127

145

150

155

160

165

bu maúÀm Àdemüŋ vechí maúÀmı dur ve bu óacerü'l-esvedi kim ùavÀf eylerler 15 ve èahd-nÀme ki èalÀmet-i heft saùr-ı vech-iÀdemdür çünki maúam-ı re'is ve cebhe-i Àdemdür hüccÀc ki Àdemüŋ ferzendeleridür be-cihet-i taèôím ve óüsn ü cemÀl-i Àdem ve óavvÀ ki16 baş kitÀbetini nÀú ı ã eyledi bir daòı baş yülütmekdeki17 tÀ maèlÿm ola kim baş òaùùı nuŋ miúdÀr ı úulaġa degindür iki èÀr ı ø òaùùı (H57a) ki baş òaùùı ndan degildür ol òaùù ayr ı dur ki óavvÀ òilúatinde söylendi veyazı ldı baèdezÀn óÀcı iórÀm giydüginden ãoŋra ãayd óarÀm oldı şol cihetden kim bir kimsenüŋ òilúatine müteveccih oldı ki cemíè-i óayvÀnÀt aŋa teş bíh olmı şdur òaùù-ı istivÀ cihetinden18 pes bir nesne ki bir vechleaŋa nisbeti ola òaùù-ı istivÀdan ( N35a) pes aŋa úaãd itmeye mÀdÀm ki iórÀmda olaandan ãoŋra óacc-ı temettuè ve óacc-ı ifrÀdgÀh ola ki óacdan ötüri yidi (A86b)ùavÀf eyleye yidi saùr-ı vech-i Àdem èadedice ki çehÀr muje dÿ ebr ve mÿy-ı ser veóac èumreye daòı andan úaãd eyleye anuŋçün ki ol yidi saùr ki òaùù-ı istivÀ ilesekiz olur bu yidi ol sekizden ayru degildür ammÀ gerekdür (M59a) ki ol niyyeteúaãd eyleye ve gÀh ola ki óacc-ı (H57b) Úur’Àn eyleyeşöyle ki gelmişdür oltaúsím-i vech-i Àdem ve óavvÀdur çünki insÀn19 óükmiyle gelmişdür ãÿret-i beşeriyyeteı raú maúÀmdan veı raú vaùandan tÀ óacc-ı ôÀhiri yirine getüretÀ bilesin ki iy èÀşı ú-ı ôÀhirÀ óÀcı -yı ãÿrí niçe yol meşaúúatlerin ve beriyyeseferlerin kim çekerler ı ssı ve ãouú meşaúúatlerin çekerler tÀ óacc-ı ôÀhire irişeler iy ùalib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí hiç bilür misin ki ferzandÀn-ı ÀdemôÀhirÀn ve bÀùı nÀn niçe úaù-ı èalÀiú ü èavÀiú itmek gerekdür ki tÀ bu ùavÀfuŋ veóaccuŋ óaúíúatine irişe ve daòı bu óaúÀyı úuŋ maènÀsı nı bile baèdezÀn óÀcı eyide ki (M59b) vechini òaŋe-i Óaúúa teveccüh eyleyüp bukelimenüŋ cevÀbı dur ki ezelde mecmÿè-ı maòlÿúÀtı bu òÀneye daèvet eyledi

142. vechí : - H142-145. bu maúÀm Àdemüŋ vechí maúÀmı dur ve bu óacerü'l-esvedi kim ùavÀf eylerler

ve èahd-nÀme ki èalÀmet-i heft saùr-ı vech-i Àdemdür :-M145. çünki : -M ; çünkim N145-147. maúam-ı re'is ve cebhe-i Àdemdür hüccÀc ki Àdemüŋ ferzendeleridür be-cihet-i taèôím veóüsn ü cemÀl-i Àdem ve óavvÀ ki baş kitÀbetini nÀú ı ã eyledi bir daòı :-M147. baş : - N, M yülütmekdeki : -M ; tı rÀş itmekdeki H 147-155. tÀ maèlÿm ola kim baş òaùùı nuŋ ùavÀf eyleye yidi saùr-ı vech-iÀdem èadedice ki çehÀr muje dÿ ebr ve mÿy-ı ser ve :-M155. çehÀr : çÀr H / mÿy-ı ser : mÿy A156. saùr ki : saùr ı N158. ol : - H, N159. óükmiyle : - A, H ; óükmi M160. getüre . getire A161. niçe :-M162. kim : - H161-156.ı ssı ve ãouú meşaúúatlerin çekerler : - H, N165. bile : bula A, M

7/29/2019 189079


128

170

175

180

185

190

( N35b) ve èahd (H58a) baġladı ki 20 ki şeyùÀnòÀne-i Óaúú ı ùavÀf itmedi ve secde itmedi anuŋçün meèlÿn oldı óÀcı anuŋçün eydür ki21 AllahtaèÀlÀ daèvet ider dÀrü’s-selÀm diledügini ãı raù-ı müstaúím ehli ider ki óilúat-ivech-i Àdemdür şöyle ki beyÀn (A87a) olmı şdur ki22 yaèní bunuŋ maènÀsı ve şol kimse ki aŋa dÀóil olsa emín olur ol eve girmek sı rlar ı n veóikmetlerini bilmekdür egerçe cennete dÀrü's-selÀm dimişdür velíkin fi'l-óaúíúadÀrü's-selÀm Àdemdür (M60a) anuŋçün ki selÀm ismullahdan bir ismdür dÀr dimek ev dimekdür pes dÀrü's-selÀm Allah evi dimek olur ki úalbi'l-mü'min beytullahdur mü'minden murÀd Àdemdür ki23 bir kişi óaccuŋ veùavÀfuŋ ve ãalÀtuŋ (H58b) sı rr ı na irişmeyince êarü's-selÀma dÀòil olmaz vesı rr ı na irişmez pes óaúíúatde dÀrü's-selÀm Àdem ola ki anda úatle ve seyfe ruòãatyoúdur iy fezendÀn-ı Àdemşöyle ki Àdem vechinüŋ òilúati bilinmese ve levó-imaófÿô ve èar ş u kürsi ve sidretü'l-müntehÀ bilinmeye Kaèbe ki Àdemüŋ miåÀlidür eger içine daòı girerse ( N36a) andan baèíddür 24 yaèní anlar ki aèmÀlardur anlar mekÀn-ı baèídden nidÀ ú ı lurlar (M60b) eger bir kişi sÿ'Àl eylese eyitse ki óaøret-i aòadiyyetşöyle óükmeylemişdür ki iórÀm sÿzenle dikilmiş olmaya sebeb ne idi ki böyle óükm olı ndı dise cevÀb oldur ki çünki Óaú taèÀlÀ kelÀmı nı Ádem ve ÓavvÀ vechinde úudretúalemiyle yazmı şdur ayru ayru yazı lmı şdur ki dest-i òayyÀù-ı úudret anı sÿzenledikmiş degildür bil ki dest-i úudret yazmı şdur baèdezÀn ol kelÀm ki ôuhÿra gelür Àdemden ve óavvÀdan (H59a) bir bir ôuhÿra (A87b) gelür mütèÀú ı b25 otuz iki kelime müfridÀtdur ki óaúíúat-i vücÿd-ı Àdemiyyedür ol terkíbden mücerreddür pes ol kimse ki yigirmi sekiz veotuz iki kelime-i mücerrede ùÀlib ola bir ùon giye ki dest-i (M61a) òayyÀù-ı beşer

168. èahd : èahd-nÀme N / : M 169. secde itmedi anuŋçün meèlÿn oldı óÀcı : - H / : - N, M170-171. Allah taèÀlÀ daèvet ider dÀrü’s-selÀm diledügini ãı raù-ı müstaúím ehli ider :-A,H,N

171-172. óilúat-i vech-i Àdemdür : vech-i Àdemdür H172-173. yaèní bunuŋ maènÀsı ve şol kimse ki aŋa dÀóil olsa emín olur : - A, N , M173-174. ve óikmetlerini : - A 175. dÀrü's-selÀm Àdemdür : Àdemdür A / ismullahdan : ism-i ilÀhíden H 178. dÀòil olmaz : - A179. óaúíúatde : -M/ Àdem : ol A, H , M180-181. ve levó-i maófÿô ve èar ş u kürsi ve sidretü'l-müntehí bilinmeye : - H181. Àdemüŋ : anuŋ A182. daòı girerse : girse N / : - A183. yaèní anlar ki aèmÀlardur anlar mekÀn-ı baèídden nidÀ ú ı lurlar : -A,H,N184. eylese : itse H / eyitse : - H, N185. sÿzenle : sÿzínle H / ne idi ki : ne oldı ki A / böyle óükm olı ndı : óükm böyle oldı A / olı ndı :oldı H

187. dest-i òayyÀù-ı úudret : dest-i òayyÀù A, H , M188. bil ki : - N / ki : -A191-192. ve otuz iki : - H

7/29/2019 189079


129

195

200

205

210

215

anı dikmiş olmaya anuŋ gibi iórÀm giye eger bir kişi sÿ'Àl itse ki iki iórÀmgiydükden óikmet-i ilÀhí nedür dise cevÀb eyit ki birisi yigirmi sekiz kelime-iMuóamediyye muúabilindedür ve birisi otuz iki kelime-i Àdemiyyemuúabilindedür bu yigirmi sekiz ve otuz iki kelime Àdemüŋ ve ġı lmÀnuŋ veóÿrilerüŋ úaddidür pes óÿrilerüŋ úadd ü úÀmeti yigirmi sekiz ( N36b) ve otuz ikikelimeye taúsím olmaúdan lÀzı m gelür ki libÀslar ı daòı taúsím ola baèdezÀnmuãallí namÀzda setr-i èavret ide illÀ vechini iki elini ve iki ayaġı nı açuú duta kiyigirmi sekiz ve otuz iki kelimenüŋ ièlÀmı vÀúiè olmı şdur eger bir kişi (H59b)sÿ'Àl eylese ki òilúat-i vech-i Àdem ve óavvÀ ki otuz iki kelime èadedincedür óikmeti ne idi ki (M61a) tekrÀr tekrÀr vÀúiè oldı cevÀb oldur ki tÀ maèlÿm ola kimütevehhim tevehhüm itmeseşeyùan úabílinden olur ki bu yigirmi sekiz ve otuziki kelimenüŋ èilmi ittifÀú düşmişdür diyü tevehhüm itmeyeler bir cevÀb daòı oldur ki otuz iki saùr-ı òÀk ve otuz iki saùr-ı Àb ve otuz iki saùr-ı bÀd ve otuz ikisaùr-ı Àteş olduġı maèlÿm ola kim bunlar óuùÿùı ilÀhídür baèdezÀn Àdemündişlerini daòı yigirmi sekiz ve otuz iki òalú itdi(A88a) her biri mürekkebdür dörtèanÀãı rdan òÀk u Àb u bÀd u Àteş pes otuz iki òÀk oldı otuz iki Àb oldı otuz iki bÀdoldı otuz iki Àteş oldı baèdezÀn bu otuz iki dişi otuz iki maóalde yigirmi sekiz diş yigirmi sekiz maóalde yigirmi sekiz vÀúiè olmı şdur maóalleri daòı mürekkebdür çehÀr èanÀãı rdan (H60a) (M62a) òÀk u Àb u bÀd u Àteş hemÀn incilÀyı ndur ( N37a)maóallinde daòı èÀnÀãı rlaruŋ her birisi øarb eyleseŋ otuz iki òaùù-ı ilÀhídür otuz ikikelime-i ilÀhí muúabilinde vaútÀ ki dişler dehÀn-ı Àdemde yigirmi sekiz olsa ondört aşaġı da on dört yuúaruda her ùaraf ı yidişer her yidiyi èanÀãı ra øarb itseŋ yigirmi sekiz olur Muóammedüŋ kelimesi muúÀbilinde vaútÀ ki dişler

199. giydükden óikmet-i ilÀhí : giyindügine sebeb A giydügine óikmet-i ilÀhí M / nedür dise : nedise N ; ne ola dise H, M / eyit ki : budur ki N195. muúabilindedür : muúabilinde H196-197. bu yigirmi sekiz ve otuz iki kelime Àdemüŋ ve ġı lmÀnuŋ ve óÿrilerüŋ úaddidür pesóÿrilerüŋ úadd ü úÀmeti : - H 199. iki elini : iki ellerini H / ve iki ayaġı nı : ayaúlar ı nı A200. ièlÀmı : ièlÀmı nı H / bir kişi : sÀ'il A201. Àdem ve : -M / kelime : - A

203. olur ki : - H, N205-206. otuz iki saùr-ı òÀk ve otuz iki saùr-ı Àb ve otuz iki saùr-ı bÀd ve otuz iki saùr-ı Àteş olduġı maèlÿm ola : saùr-ı òÀk ve saùr-ı Àb ve saùr-ı bÀd ve saùr-ı Àteş bi'l-cümle otuz iki kelime olduġı maèlÿm ola A206. olduġı : olduġı dur M207. daòı : - H, N /dört : çehÀr H, N, M208. òÀk u Àb u bÀd u Àteş : - A208-209. otuz iki òÀk oldı otuz iki Àb oldı otuz iki bÀd oldı otuz iki Àteş oldı : otuz iki òÀk oldı otuziki Àteş oldı otuz iki Àb oldı : A209-210. otuz iki dişi otuz iki maóalde yigirmi sekiz diş yigirmi sekiz maóalde vÀúiè oldı : otuziki dişi otuz iki maóal ile otuz iki olur yigirmi sekiz diş yigirmi sekiz maóal ile yigirmi sekiz vÀúièoldı : N212. øarb eyleseŋ otuz iki òaùù-ı ilÀhídür : otuz iki òaùù-ı ilÀhí olur H, N, M213. dehÀn-ı Àdemde : Àdem vücÿdı nda A214. aşaġı da on dört yuúar ı da : aşaġa on dört yuúaru H, N , M215. muúÀbilinde : muúÀbelesinde N

7/29/2019 189079


130

220

225

230

Àdem ve óavvÀ vücÿdı nda otuz iki olsa on altı yuúaru on altı aşaġa her ùaraf ı sekiz ve her sekizi èanÀãı ra øarb itseŋ otuz iki olur kelime-i Àdem muúÀbilinde busı rlar ı ve bu óesÀblar ı dív üşeyùÀnlar bilmedi Àdeme secde itmediler ve fehm daòı itmezler zírÀ ki Àdemüŋ òilúati sı rr ı na irişmemişlerdür ve kendü òilúatlerin bilmemişlerdür 26 eger bir kişi òilúat-iÀdeme yol ilete (H60b) ve Àdemüŋ òaùù-ı istivası nı oú ı ya elbette ol kişi cennetevara Àdem ãÿretinde ve Àdem (M62b) úaddinde ola ve daòı şol kişi ki Àdemòaùùı yla cennete gire tevóíd-i vaódÀniyyeti vech-i Àdemde maèlÿm eyleye ve ãı fÀt-ı ilÀhí ile muttaãı f ola mebde' ü mièÀda yol ilete ve eger bu vechüŋ èilmini vekitÀbetini oú ı masa şöyle ki mÀruŋ ve óayvÀnuŋ èilmi vardur ve òaùù-ı istivası vardur (A88b) bu òaùù-ı istivÀ ki óayvÀnÀtda vardur levó-i maófÿôdan ( N37b) bir nişÀndur çünki bilmedi ol ãÿretde muúayyed olsa gerekdür úalsa gerekdür ol kiãÿret-i Àdemdür levó-i maófÿôdan kendüdeki èilmi bilmese27 olsagerekdür şol cihetle olur ki òuùÿù-ı ilÀhí ki Àdemden mírÀå degmedi ve nuùú-ı ilÀhíki Àdemden mírÀå degmedi ve òaùùı nı ve nuùú ı nı bilmedi ve daòı òaùùı nı oú ı maúdakör (M63a) oldı pes kendü vücudı nı bilmedi vaútÀ ki kendü vücÿdı nı bilmeseÓaúú ı bilmez vaútÀ ki Óaúú ı bilmez (H61a) kör olur 28

216. Àdem ve óavvÀ vücÿdı nda : vücÿd-ı Àdemde A ; Àdem dehÀnı nda H / on altı yuúaru on altı aşaġa : on altı aşaġı da A217-218. bu sı rlar ı ve bu óesÀblar ı : bu sı rr ı A218 . dív üşeyùÀnlar bilmedi : dívler veşeyùÀnlar M / daòı : - H, N, M219. Àdemüŋ :- M219-220. ve kendü òilúatlerin bilmemişlerdür : - A, N, M220-221. òilúat-i Àdeme : Àdeme M221-222. elbette ol kişi cennete vara Àdem ãÿretinde ve Àdem :- M222. ola : - A226. óayvÀnÀtda : óayvÀnda A, N227. olsa gerekdür : olsa gerekdür úalsa gerekdür H / olsa : úalsa H228-229. olsa gerekdür : olsa gerek N, M ; ola gerek H

229-230. ve nuùú-ı ilÀhí ki Àdemden mírÀå degmedi : - H, N233. : - A

7/29/2019 189079


131

1 İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/336.2 3/Âl-iİmrân: 6.3 et-Tirmizî, Sahîh, K.Hacc, 49.4 7/A’râf: 172.5 4/Nisâ: 126.6 52/Tûr: 2.7 2/Bakara: 31.8 2/Bakara: 198.9 13/Ra’d: 39.10 18/Kehf: 91.11 4/Nisâ: 1.12 Ahmed b. Hanbel, Müsned, II/244,251,315.13 37/Sâffât: 107.14 6/En’âm: 38.15 İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/336.16 6/En’âm: 151.17 48/Feth: 27.18 6/En’âm: 38.19 22/Hac: 27.20 36/Yâsîn: 60.21 10/Yûnus: 25.22 Âl-iİmrân: 97.23 2/Bakara : 31.24 41/Fussilet: 44.25 89/Fecr: 22.26 18/Kehf: 51.27 7/A’râf: 179.28 17/İsrâ: 72.

7/29/2019 189079


132

1

5

10

15

20

El-BÀbü’l-èÀşir fí óaúíúati’r-raómet ve’l-taúvÀ

1 2 yaèní Óaú taèÀlÀ Úur’Àna

raómet didi yaèní Òaú taèÀlÀ eydür benüm raómetüm mecmÿè- ı eşyÀya ùoldı tizola ki ol raómeti yazam şol kimselere taúvÀ eylediler daò ı zekÀt virdiler daò ı

bizüm ÀyÀtı muza yaúinla inand ı lar (M63b) imdi ol inananlar şol kimselerdür kiresÿle etbÀè itdiler imdi ol resÿli bení-i ümmí mektÿb bileler TevrÀtda ve İncílde3 pes Úur’Àn raómetdür ve daò ı Óaú taèÀlÀ TevrÀtda MÿsÀ peyġambere eyitdi ki yÀ MÿsÀ benüm raómetümmecmÿè- ı eşyÀya irişmişdür ki benüm raómetüm kelÀmumdur ki dükeli e şyÀyaismiyyet cihetinden iri şmişdür ( N38a) ve hem òilúat cihetinden kim künemrinden maòlÿúdur ki kÀf ile nÿn iki óarfdür ki cemíè-i e şyÀ òaùù-ı istivÀüzerine ( H61b) olduġı kÀfla nÿn sı rr ı dur ki ( A89a ) cemíè-i óubÿb ve cemíè-ievrÀú u eşcÀr u óayvÀnÀt òaùù-ı istivÀ üzerine maòlÿúdur ve cemíè-i e şyÀ maôhar-ı kelime ve kelÀmdur ki 4 (M64a ) yaèní benümkelÀmum ki benüm raómetümdür mecmÿè- ı eşyÀya irişmişdür 5 yaèní tiz ola ki ol dükeli e şyÀya irişsin raómet ki kelime ve kelÀmdur yazam şolkimseler içün ki muttaúí old ı lar yaèní muttaúí şunlardur ki óurÿf- ı muúaùùaèanuŋ sı rr ı na vÀú ı f old ı lar ki óurÿf- ı muúaùùaèat anlara hÀdí oldı ki elif lÀm mímdür Àyet6 yaèní elif lÀm mím bir kitÀbetdür ki şekk ü şübheyoúdur ki muttaúíler hÀdídür dimek olur ve daò ı raómeti şol kimselere yazam ki

5. raómet didi : raómet dimi şdür M5-8. yaèní Òaú taèÀlÀ eydür benüm raómetüm …… mektÿb bileler TevrÀtda ve İncílde : -A,H,N11. benüm raómetüm mecmÿè- ı eşyÀya irişmişdür ki : - A11-12. dükeli e şyÀya ismiyyet cihetinden iri şmişdür : dükeli e şyÀya irişmişdür ismiyyetcihetinden N12. kim : ki A, N, M14. oldu ġı : - N16. : - H, M16-17. yaèní benüm kelamum ki benüm raómetümdür mecmÿ e şyÀya irişmişdür :- A18. ki kelime ve kelÀmdur : ki kelÀmdur H, N19. kimseler içün ki : kimseye ki A / yaèní : - H, N20. elif lÀm mímdür Àyet : - H, N , M21-22. yaèní elif lÀm mím bir kitÀbetdür ki şekk ü şübhe yoúdur ki muttaúíler hÀdídür dimek olur :- A22. olur : - H / kimselere : kimseye H

7/29/2019 189079


133

25

30

mütÀbaèat eylerler resÿle ki nebi-í ümmíye ki7 (H62a ) yaèní şol nebí ki an ı mektÿb bulalar TevrÀtdaimdi resÿli TevrÀtda bulan ãÀóib-i kemÀl ve ãÀóib-i te’víldür ( M64b ) èazze faølah

( N38b) geldi buld ı ne vechle buldu ġı òayme-i míèÀd beyÀnı nda maèlÿm u beyÀnold ı ve daò ı Óaúú taèÀlÀ eydür TevrÀtda iy MÿsÀ bir reãÿl gelse gerek an ı kiümmü'l-kitÀbdan ve ümmü'l-úurÀdan òaber vire ve hem ümmü’l-úurÀdan ôahir ola anu ŋ díninde tÀbièler ola bu raómeti ki dükeli e şyÀya irişmişdür anu ŋ etbÀèı na yazam yaèní ol raòmeti anlara virem ve daò ı 8 sı rr ı nı ol resÿlü ŋ tÀbièlerine ôÀhir eyleyem didi9

23. mütÀbaèat eylerler : mütÀbaèat eyleyeler M 24. şol : - N25. ãÀóib-i kemÀl ve ãÀóib-i te’víldür èazze faølah : Óaúúa ãÀóib-i kemÀldür ki A26. beyÀnı nda : meselesinde A / old ı : eyledi H27. TevrÀtda : -M / ey MÿsÀ : - H28. ümmü'l-úurÀdan : ümmü'l-Úur’Àndan H31. ôÀhir eyleyem didi : bildirem ve's-selÀm A / didi : - H /

: - A

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


135

1

5

10

15

20

25

El-BÀbü'l-óÀdí èaşere fí mírÀåi'l-arø (A89b) 1

(H62b) yaèní Óaú taèÀlÀ eydür taóúíú-i Zebÿrda TevrÀtda(M65a)ãoŋra bunı kim arø benüm úullarummírÀå yir dir diyü yazduú 2 3 4 5 6 eger bir kişi sÿ’Àl eylese ol müttaúíler kiarø mírÀå ile anlara irişür anlar kimlerdür dise cevÀb oldur ki7 ( N39a) yaèní ol kimselerdür kim vesÀ’ir aòavÀt ki óurÿf-ı muúaùùaèadur anlara hÀdí ola ki kelÀm-ı ilÀhídür kiġayr-ı mükerrerdürler on dörtóarfdür budur her söz evvelinde ki óurÿf-ı muúaùùaèa gelür eger bir óarf (M65b) gelür gibi ve eger iki óarf gelür gibi ve eger üç óarf (H63a) gelür gibi ve eger dört óarf gelür gibi ve eger biş óarf gelür gibi murÀd hemÀn on dört óarfdür ki õikr-i cüz’í irÀdat-ı küllídür maúãÿd oldur ki bu on dört óurÿfuŋ ièlÀmı nı vech-i Àdemde müşÀhede eyleye ki ãÿret-iraómÀndur ki8 (A90a) her kim bu mezkÿrÀtı böyle bilse müttaúí olur 9 zümresinden olur ve eger bu óurÿf-ı muúaùùaèÀtdan kendü vücÿdı nda ièlÀmı nı müşÀhede itmese ve daòı muúaùùaèÀtdankendü vücÿdı nda yol bulmasa ve maèrifet-i nefsi ve maèrifetillah óÀãı l itmese olmüttaúí olmaz ve ãÀlió olmaz anuŋçün arøı mírÀå yimedi arøı mírÀå yimek melÀkÿtnı bilmekdür ve müşÀhede itmekdür ki10 (M66a) yaèní arøı benüm ãalió úullarum mírÀå yir dimekdür eger (H63b) ve nedür bilmese mírÀå ( N39b) yimiş olmaz vaútÀ ki mírÀå yimeseãÀlió ü müttaúí olmaz ãÀlió ü müttaúí ùaylasÀnı ndan ve misvÀk ı ndan maèlÿmolmaz 11 yaèní dimek olur ki bu òalÀyı úuŋ baèøı sı èahd baġlamı şlardur ki vaútÀ bize Allahuŋ faølı gelse bizol faølı taãdíú idevüz ãÀliói ü müttaúí olavüz diyü èahd itmişler idi imdi ol

3-5.yaèní Óaú taèÀlÀ eydür taóúíú Zebÿrda TevrÀtda ãoŋra bunı kim arø benüm úullar ı m mírÀå yir dir diyü yazduú : -A,H,N7. bir kişi : sÀ’il A8. anlar kimlerdür : kimlerdür N/ oldur ki : - A9. kim : ki A, N11. budur : - A ; budur N / óurÿf-ı muúaùùaèa :muúaùùaèa A12. : - A, H, M14. hemÀn : - H / oldur ki : vech-i Àdemdür ki A16. her kim : - A, M17. müttaúí olur zümresinden olur : müttaúí zümresinden olur N19. itmese : eylemese N ; olmaz H / ol : - H20. müttaúí olmaz ve ãÀlió olmaz : müttaúí ve ãÀlió olmaz N ; ãÀlió olmaz ve müttaúí olmaz H22. dimekdür : dimek olur N / eger : - H, N24. ãÀlió ü müttaúí olmaz : ãÀlió olmaz – N / ùaylasÀndan : ùaylasÀndan olmaz A26. vaútÀ : - N27. ãÀlió ü müttaúí : ãÀliólerden H, N, M / vaútÀ ki : - A

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


137

50

55

kelimeyi taèlím itdim dir imdi iy ùÀlib ve iy èÀş ı ú-ı óaøret-i èale’l-yaúín bil kizemín baúiyye-i Ádemdür melÀ’ike óaúú ı degildür ve daòı Ádemüŋ kÀfir oġlanlar ı nuŋ óaúú ı degildür insüŋ ve cinüŋ óaúú ı degildür zemín Àdem óaúú ı dur ( N40b) ve Ádemüŋ oġlanlar ı óaúú ı dur ve Ádemden baúiyyedür (H65a) beden-iÁdemüŋ cüz’üdür 18 óükmiyle anuŋ mírÀåı şol oġuladege ki atası díninde ve atası úÀnÿnı nda ola ve atası òilúatinde ola ve atası milletinde ola ve daòi atası nuŋ èilmi ki esmÀdur 19 aŋairişmiş ola pes lÀ-cerm20 21 ola

49. dir : - N / ve iy èÀş ı ú-ı óaøret-i èale’l-yaúín : èÀş ı ú-ı èale’l-yaúín N ; èÀş ı ú-ı óaøret-i èale’l-yaúín H50. baúiyye-yi Àdemdür : baúiyyetullahdur N ; baúiyye-i vucud-ı òalífetullahdur H ; / óaúú ı : òalú ı H / Àdemüŋ : - N52. ve Àdemüŋ oġlanlar ı óaúú ı dur : - H, N, M53-54. oġula dege : oġulda gör M54. ve atası úÀnÿnı nda : - A / ve atası òilúatinde ola : - A, H, M54-55. ve atası milletinde ola : - N55. atası nuŋ : vechüŋ A ; Àdemüŋ M57. ola :-M; budur A ; oldı H

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


140

30

35

40

45

50

imiş pes Kaèbenüŋ sı rr ı ve óaúíúati ve óikmeti nedür bildüŋ ve taèôím itdüŋ eger bu ùavÀflar ı ki idersin ve óacerü’l-esvedi kim öpersin Ádem ve Muóammed vechimuúÀbilinde bilmeseŋ ol evüŋ taèôím óikmetine irişmiş olmazsı n bil ki taèôím(M69b) itmemiş olursı n ve daòı ol vech-i Àdem ki yigirmi sekiz ve otuz ikikelimenüŋ èilmidür anuŋ èadedince vechini ol eve teveccüh idüp on yidi rekèatãalÀt-ı óaøar ve on bir rekèat ãalÀt-ı sefer ki yigirmi sekiz rekèat olur ú ı lmaú gerekdür ve gÀhí òaùù-ı istivÀ üzerine on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèatãalÀt-ı cumèa ki otuz iki rekèat olur ú ı lmaú gerekdür ki maúÀm-ı vech-i Àdemdür ki ŞeyùÀn Ádeme secde itmedi melèÿn oldı (H67a) imdi Kaèbeyi ùavÀf eylemek maèlÿm olı ndı ki ne içündür maşr ı údan ve maġr ı bdan vÀcibdür bení Àdeme kivech-i Àdemüŋ maúÀmı na teveccüh ideler ve ol evşeref bula ki anuŋ vechi olvechdendür ve nuùú ı daòı ol Ádem nuùú ı ndandur ve daòı pederden arøşol (M70a)vaút mírÀå bulur ki müteveccih-i peder ola ve hem muvaóóid ola ve eger müteveccih-i peder olmasa ve ziyÀret-i peder itmese zemín ki baúiyye-ivücÿd-ı Àdemdür mírÀå yimez ki( N42a) 6 şol Ádem oġlanlar ı kim resÿlullahuŋ díninde ve (A92b)şeríèatı nda oldı lar cemíè-i yiryüzi resÿlullahuŋ ümmetlerine mescid ü ú ı ble oldı anuŋçün kim zemínüŋ aãlı dur ki maúÀm-ı vech-i Àdemdür şöyle ki vech-i Àdemôahrdan ve síneden cüdÀ olmaz pes girü úalan aèøÀlar vechüŋ (H67b) taótı ndadur pes cemíè-i rÿy-ı zemín daòı Kaèbenüŋ taótı ndadur pes bu maènÀyla ümmü’l-úurÀdur her yirde ki mescid olsa elbetde ümmü’l-úurÀya (M70b) mütevecciholmaú gerekdür pes vech-i Àdeme teveccüh itmiş ola anuŋ namÀzı dürüst ola eger ümmü’l-úurÀya teveccüh itmese namazı dürüst olmaya

30. imiş : idi H / óaúíúati : - A, N / sı rr ı ve óaúíúati ve óikmeti nedür bildüŋ: sı rr ı ve óikmeti bilüŋ :M/ ve taèôím itdüŋ : - A 31. kim : ki A, N34.eve . òÀneye H, N, M 34-35.on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on bir rekèat ãalÀt-ı sefer ki yigirmi sekiz rekèat olur ú ı lmaú gerekdür ve gÀhí : - A 36.òaùù-ı istivÀ üzerine . – A, H

37.gerekdür ki : gerek ki M 39.olı ndı ki ne içündür : oldı ki niçündür A, H, M 40. vech-i Àdemüŋ maúÀmı na teveccüh ideler : vech-i Àdemüŋ maúÀmı na müteveccih ola H,M ;vech-i Àdeme müteveccih ola N 41.daòı : - A / Àdem nuùú ı ndandur : nuùúdandur A / ve daòı : - H 42.vaút : Àdem N / muvaóóid : müteveccih H 43.ziyÀret-i peder itmese : ziyÀret itmese H 46. mescid ü ú ı ble oldı : mescid oldı A, / mescid ü ú ı ble ve kaèbe oldı H, mescid oldı ve ú ı bleKaèbe oldı M 47-48.maúÀm-ı vech-i Àdemdür şöyle ki vech-i Àdem ôahrdan ve síneden cüdÀ olmaz : maúÀm-ı vech-i Àdem síneden cüdÀ olmaz H, N, A 48.girü úalan : sÀír N 49. pes cemíè-i rÿy-ı zemín daòı Kaèbenüŋ taótı ndadur : - M

50. olsa : ola H /elbetde : - N51.gerekdür : gerek H, N / teveccüh : müteveccih N / itmese : itmeye N 52. olmaya : olmaz M

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


143

105

110

èilm-i ledüniyyeh-i ilÀhíyyedür pes Àdem-i zÀd ki benì Àdem ãÿretine èÀşı ú olur óaúíúatde bir ãÿrete Àşı ú olur kim ol ãÿret òuùÿù-ı ilÀhínüŋ maôhar ı dur ve

mir’Àtı dur anuŋçün èÀşı ú nÀm u nengi ve óayÀtı yemegi ve içmegi terk eyler olòuùÿù-ı ilÀhínüŋ ve óüsn-i ilÀhínüŋ èÀşı ú ı olmı şdur fi’l-óaúìúa ol yigirmi sekiz veotuz iki kelimenüŋ aèlametine èÀşı ú olmı şdur ki ol sı fÀt-ı úadìm óaøret-i mülk-ilem-yezel ü lÀ-yezeldür ki27 yaèní her kimse kièÀşı ú olsa ve èaşú ı nı gizlese ve hem perhizkÀr (H70b) olsa andan ãoŋra ol èaşú içinde ölseşehìd olur imdi èÀşı úlardan úalem-i (M73b) tekellüf perhíz mürtefièolduġ ı anuŋçündür kimşol şarùla kim hevÀ-i noúãÀní ortada olmaya ve’s-selÀm

102.óaúíúatde bir ãÿrete Àşı ú olur : -A,H,N 102-103.ol ãÿret òuùÿù-ı ilÀhínüŋ maôhar ı dur ve mir’Àtı dur anuŋçün èÀşı ú nÀm u nengi ve óayÀtı yemegi ve içmegi terk eyler : -M 103.mir’Àtı dur : mir’Àtı olmı şdur N 104.òuùÿù-ı ilÀhìnüŋ ve óüsn-i ilÀhìnüŋ èÀşı ú ı olmı şdur fi’l-óaúìúa : -A ; òuùÿù-ı ilÀhìnüŋ èÀşı ú ı olur fi’l-óaúìúa H / èÀşı ú ı olmı şdur : èÀşı ú olur M 105.aèlametine : ièlÀmı na M 107-108.yaèní her kimse ki èÀş ı ú olsa ve èaşú ı nı gizlese ve hem perhizkÀr (H70b) olsa andanãoŋra ol èaşú içinde olsaşehìd olur imdi : - A / andan ãoŋra ol : ve N108. tekellüf : teklíf M

7/29/2019 189079


144

1

7/A’râf: 172.2 39/Zümer: 69.3 2/Bakara: 31.4 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ , I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel, II/244,251, 315, 323, 434.5 2/Bakara: 34.6 9/Tevbe: 128.7 7/A’râf: 128.8 21/Enbiyâ: 105.9 19/Meryem: 40.10 21/Enbiyâ: 107.11 21/Enbiyâ: 106.12 9/Tevbe: 28.13

2/Bakara: 31.14 48/Fetih: 29.15 10/Yûnus: 27.16 3/Âl-iİmrân: 106.17 4/Nisâ: 47.18 el-Buhârî, Sahîh, K.Edeb,77, K.Fiten,26, K.Tevhid, 17; Müslîm, Sahîh, K.Fiten;90; Ebu Davud,Sünen, K. Melâhim, 14; K. Sünen,26.19 el-Buhârî, Sahîh, K.Edeb,77, K.Fiten,26, K.Tevhid, 17; Müslîm, Sahîh, K.Fiten;90; Ebu Davud,Sünen, K. Melâhim, 14; K. Sünen,26.20 el-Buhârî, Sahîh, III/ 28, IX/75; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V/43.21 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/203-205.22 20/Tâhâ: 1-2.23 3/Âl-iİmrân:45.24

Benzer bir rivayet için bkz. el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/261.25 17/İsrâ:71.26 Müslîm, Sahîh, K.Cenne,13; et-Tirmizî, Sahîh, K.Cenne,15; ed-Dârimî, Sünen, K.Rikâk,116;Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/156,III/284.27 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, II/263-264.

7/29/2019 189079


145

1

5

10

15

20

el-BÀbü’å-åÀliå èaşere fí keyfiyyeti ümmeten vusùÀ

1 (A94b) yaèní Óaú taèÀlÀ eydür ümmet-i Muóammedi sı rr ı ümmet-i vasaù eyledüŋ dir tÀ kişehíd ola

sı rr-ı nÀs üzerne ve daòı resÿl sizüŋ üzer ŋüze şehíd ola dir iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhíve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki Óaú taèÀlÀ ümmet-i Muóammede ( N44b) ümmet-ivasaù didi ve vasaù iki maènÀya gelür biri òı yÀr maènÀsı na gelür ki yaèní

biri daòı orta maènÀsı na gelür ki vasaù-ı arø-ı Kaèbedür ki maúÀm-ı vech-iÀdemdür ümmet-i Muóammed vasaù olduàı oldur ki ol evüŋ sı rr ı na irişdiler kivücÿd-ı Àdemüŋ (M74a) vech-i òilúati vasaùda vÀúiè(H71a) olmı şdur ve daòı cemíè-i mevcÿdÀtuŋ òaùù-ı istivÀsı sı rr ı na bu ümmet irişdi şöyle ki Òalílullahsaçı nı iki pÀre eyledi ve Muóammed a.s. daòı iki pÀre eyledi dedemİ brÀhím peyġamber a.s. sünnetidür didi ol iki pÀre eyledüġinüŋ sı rr ı nı bu ümmet-i vasaù bildi pes vasaù oldı ve daòı cemíè-i óayvÀnÀtuŋ òaùù-ı istivÀsı sı rr ı na bu ümmetirişdi ve daòı cemíè-i dÀnalaruŋ òilúati ki òaùù-ı istivÀ üzerne maòlÿúdur ki 2 s ı rr ı na bu ümmet irişmişdür pes ümmet-i vasaù olaşöyle kicemíè-i eşyÀnuŋ òilúati kündendür kÀf ile nÿn izÀsı nda maòlÿúdur şöyle ki baş kitÀbeti òaùù-ı istivÀ üzerinde iki pÀre oldı kÀf ile nÿn izÀsı nda iki ebrÿ daòı kÀf ile nÿn izÀsı nda iki kirpik yuúar ı iki kirpik aşaġa her bir kÀf ile nÿn izÀsı nda(M74b) iki daòı burun kitÀbeti kÀfla nÿn izÀsı nda (H71b)( N45a) iki èÀr ı ø daòı kÀfla nÿn izÀsı nda iki daòı şÀribdür kÀf ile nÿn izÀsı nda ve iki daòı aşaàa ùuùaúdaòaùù-ı istivÀ üzerine ki aŋa èArab èanfete (A95a) dirler ol daòı iki pÀre olur kÀf ile

3-5. yaèní Óaú taèÀlÀ eydür ümmet-i Muóammedi sı rr ı ümmet-i vasaù eyledüŋ dir tÀ kişehíd olası rr-ı nÀs üzerine ve daòı resÿl sizüŋ üzer ŋüzeşehíd ola dir : -A,H,N6-7. ümmet-i vasaù : ümmet-i vasaùan A7. ve vasaù : ve daòı vasaù A /biri òı yÀr maènÀsı na gelür : - N9. vasaù : - A10. vücÿd-ı Àdemüŋ vech-i òilúati vasaùda : óavvÀ vücÿd-ı Àdemde A / vech-i òilúati vasaùda vÀúièolmı şdur : vechi òilúatinde vasaù vaúiè olmı şdur M11. cemíè-i mevcÿdÀtuŋ : mevcÿdatuŋ M 12-13. dedemİ brÀhím peyġamber a.s. : dedemİ brÀhím A, M ; dedem H

13. eyledüġinüŋ : olduġı nuŋ N, M13-14. ol iki pÀre eyledüġinüŋ sı rr ı nı bu ümmet-i vasaù bildi pes vasaù oldı : - A / ümmet-i vasaù bildi pes vasaù oldı : ümmet buldı M15. ve daòı : H / cemíè-i dÀnalaruŋ : mecmÿè-ı dÀnalaruŋ M16. sı rr ı na bu ümmet : bu ümmet A ;sı rr ı na H17. maòlÿúdur şöyle ki baş kitÀbeti iki pÀre oldı kÀf ile nÿn izÀsı nda : - A18. òaùù-ı istivÀ üzerinde : -A, H, N18-19. iki ebrÿ daòı kÀf ile nÿn izÀsı nda : - H ; ve iki daòı ebrÿlar kÀf ile nÿn izÀsı ndadur A , M18-17. iki kirpik yuúar ı iki kirpik aşaġa her bir kÀf ile nÿn izÀsı nda . – A ; iki kirpik aşaġa her birikÀf ile nÿn izÀsı nda H20. iki daòı burun kitÀbeti kÀfla nÿn izÀsı nda : -M /20-21. iki èÀr ı ø daòı kÀfla nÿn izÀsı nda :- H21. iki daòı şÀribdür kÀf ile nÿn izÀsı nda : - A22. èArab : - H, M/ òaùù-ı istivÀ üzerine ki aŋa èArab èanfete dirler : altı nda èanfete dirler òaùù-ı istivÀ üzerinde ola A

7/29/2019 189079


146

25

30

35

40

45

nÿn izÀsı nda bu cümlesi münşaúú oldı kelime-i kün izÀsı nda tÀ ki Àdemüŋ vechinde otuz iki saùr otuz iki nuùú muúÀbilinde ôÀhir ola ve daòı buàday dÀnesimünşaúú olmı şdur ve daòı òurmÀ çekirdegi münşaúú olmı şdur ve cemíè-inebÀtÀtuŋ varaúlar ı münşaúú olmı şdur ki sebeb otuz iki kelimenüŋ ôuhr ı dur 3 Óaú taèÀlÀ eydür semavÀt daòı arø bitişik idi bizol ikisini yarduú dir daòı tenzíh iderinşol Allah ki çift çift yaratdı ve4 ki cemíè-i eşyÀ ve óayvÀnÀt u nebÀtÀt kelime-i künden vücÿd bulmı şdur (M75a) ki 5 mecmÿè-ı eşyÀnuŋ òaùù-

ı istivÀsı üzerne geçsüŋ bir òaùù kÀf muúÀbilinde ve bir òaùù nÿn muúÀbilindedür bilÀ-ziyÀdetin ve’n-noúsÀninşöyle ki her bir yapraàı iki ú ı smet idesin kÀf ile nÿnèalem ola ki kün kelime-i Óaúdur münşÀ’-i cemíè-i mevcÿdÀtdur (H72a) şöyle kikÀf u nÿn iki kelimedür her biri kendü ( N45b) õÀtı nda otuz iki kelimeyemutaøı mmı ndur pes kendü õÀtı nda otuz iki kelime bir kelime ola her ãı fat ki bir kelimede mevcÿd ola bir kelimede daòı hemÀn ol ãı fat mevcÿd ola meåelÀ baş kitÀbeti iki kelimenüŋ èilmidür hiç èilmiyyetde tefÀvüt yoúdur iki ebrÿlar daòı ikikelimenüŋ èilmiyyetidür hiç tefÀvüt yoúdur tÀ otuz iki òaùù tamÀm olı ncaşöyledür ki hiç èilmiyyetde tevÀvüt yoúdur 6 ve daòı (M75b)Ádemüŋ dişi ki birbirine muúÀbil vaúiè olmı şdur birbirinden hiç tefÀvüt yoúdur şol cihetden (A95b) ki her iki dişi iki kelime muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur ki birbirinden hiç tefÀvüt yoúdur pes ümmet-i vasaù eşyÀnuŋ òaùù-ı istivÀsı üzernegeçüp kitÀbet-i ilÀhí ve nÀme-i nÀ-mütenÀhí bilen ümmet-i vasaù oldı 7 şöyle ki TevrÀtda gelmişdür ve daòı Úur’Àn ki kelÀm-ı ilÀhídür (H72b) bizeşöyle òaber virmişdür ki yÀ MÿsÀ

/8 Úur’Àna raómet didi ve daòı Óaú taèÀlÀşöyle ki buyurur

23. cümlesi : cümle H24. otuz iki : - H / buàday : buġda N ; gendüm H25. daòı òurmÀ : òurmÀ A 26. olmı şdur ki sebeb otuz iki kelimenüŋ : olmı şdur ki maúãÿd òaùù-ı istivÀ N27. : H

27-28. Óaú taèÀlÀ eydür semavÀt daòı

arø bitişik idi biz ol ikisini yarduú dir daòı

tenzíh iderinşolAllah ki çift çift yaratdı ve : -A,H,N29. cemíè-i : mecmÿè-ı H29-30. vücÿd bulmı şdur : mevcÿddur A; bulmı şdur M31. muúÀbilinde : - A32. her bir yapraàı iki ú ı smet idesin : yapraàı iki fehm idesin H33. èalem : - A36. mevcÿd ola : mevcÿddur N36-37. baş kitÀbeti : kitÀbet A / èilmidür : èilmiyyetidür N37-38. iki ebrÿlar daòı iki kelimenüŋ èilmiyyetidür hiç tefÀvüt yoúdur : - A, H39. èilmiyyetde . – H, N40. vaúiè : - H/ birbirinden : - H41. muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur : muúÀbilindedür H, N / birbirinden : - N

42. ümmet-i vasaù : - N45. bizeşöyle : bize N, M47. ve daòı Óaú taèÀlÀşöyle ki buyur ı r : Óaú taèÀlÀ N, M /şöyle ki buyurur : -A

7/29/2019 189079


147

50

55

60

65

70

75

9 ( N46a ) pes Úur’Ànraómetdür Óaú taèÀlÀ MÿsÀ peyġambere eyitdi benüm (M76a) raómetüm cemíè-ieşyÀya irişmişdür ismiyyet cihetinden ve hem òilúat cihetinden ki kelime-ikünden ki maòlÿúdur her şey kÀf ile nÿn izÀsı nda maòlÿú olmı şdur ve hemmecmÿè-ı eşyÀ Óaúúuŋ kelime ve kelÀmı nuŋ maôhar ı olmı şdur ki10 yaèní benüm kelÀmum ki benüm raómetümdür külli eşyÀya irişmişdür 11 yaèní tiz ola ki yazam ol raómeti ki dükeli eşyÀya irişmişdür olkimselere yazam ki taúvÀ (H73a) eyleyeler ve daòı resÿl-i bení ümmiye mütÀbèateyleyeler ve daòı Óaú taèÀlÀ eydür yÀ MÿsÀ bir resÿl gelse gerek ümmü’l-kitÀbdanve hem ümmü’l-úurÀdan òaber vire ve hem ümmü’l-úurÀdan úopa aŋa tÀbièler olalar anuŋ díninde bu raómeti ki dükeli eşyÀya irişmişdür anuŋ tÀbièlerine yazamyaèní anlara virem ol raómeti ve daòı anlar ı 12 sı rr ı nairişdirem 13 (M76b)

( N46b )14 çün óaøret-i risÀletüŋ ümmeti diledi ki enbiyÀnuŋ şühedÀsı ola ki enbiyÀtebliġ-i risÀlet itdiler şol cihetle ki ümmetleri cemíè-i eşyÀnuŋ òaùù-ı istivÀsı nairişeler deyü ve eflÀküŋ ve seyyÀrÀtuŋ ve burÿcuŋ ve Àdem vech-i òilúatinüŋ veóavvÀ vech-i òilúatinüŋ òaùù-ı (H73b) istivÀsı na irişeler diyü hiç ümmet òaùù-ı istivÀ sı rr ı na irişmedi illÀ Muóammed ümmeti irişdi şöyle ki ãÀóib-i te’víl èazzefaølah ve cellet kelimetehu buyurmı şdur beyt / چ

pes óaúíúatle enbiyÀü’s-sebíl òaùù-ı istivÀ sı rr ı na irişenlerdür ve daòı Ádem ve ÓavvÀ vechinüŋ òaùt-ı istivÀsı na èÀşı úlardur èÀşı ú olalar anuŋçünümmet-i vasaù didügi vasaù (M77a) bunlara maèlÿm oldı ümmet-i vasaù Àyetindenãoŋra Kaèbeyi õikr itdi ki Kaèbe vasaù-ı arøda vaúiè olmı şdur ve daòı ümmü’l-úurÀdur ki vech-i Àdemüŋ ve vech-i óavvÀnuŋ istivÀsı andan maòlÿúdur veóacerü’l-esved bu maènÀyadur ki óac bÀbı nda geçdi ve yazı ldı ve’s-selÀm

50-63. :- A52. ismiyyet cihetinden : - H, M56. yaèni tiz ola ki yazam ol raómeti ki : - H59. ve hem ümmü’l-úurÀdan òaber vire : -M60. anuŋ díninde : - N62-63. . - H 64. enbiyÀ : - A66. irişeler deyü : irişdi H ; irişelerdi A / seyyÀrÀtuŋ . seyyÀrenüŋ N67. òaùù-ı istivÀsı na : - N / irişeler diyü : irişdi H ; irişelerdi A67-68. òaùù-ı istivÀ sı rr ı na : - A68-69.şöyle ki ãÀóib-i te’víl èazze faølah ve cellet kelimetehu buyurmı şdur : -A, H, N70. pes óaúíúatle : - H70-71. òaùù-ı istivÀ sı rr ı na irişenlerdür ve daòı Ádem ve ÓavvÀ vechinüŋ òaùt-ı istivÀsı na : - A71. ve óavvÀ : - N, M / èÀşı úlardur : èÀşı ú olalar A75. ve yazı ldı : - A, N

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


149

1

5

10

15

el-BÀbü’r-rÀbiè èaşer fí óaúíúat-i ãalÀtü’l-vusùÀ

1 yaèní Óaú taèÀlÀ eydür namÀzlar ı ŋuz üzerne

muóÀfaôÀt idüŋ daò ı orta namÀzı ŋuz ı muóÀfaôÀt idüŋ dir ãalÀt-ı vusùÀda ( N47a)müfessirín iòtilÀf (H74a ) itdiler baèø ı sı (A96a ) ãalÀt-ı èasrdur didiler ve baèø ı sı ãalÀt-ı ôuhrdur didiler ve baèø ı sı ãalÀt-ı fecrdür didiler èalÀ-óaõÀ her biri deliller daò ı getürdiler ãalÀt-ı vusùÀdan murÀd-ı Allah nedür bilmediler eger murÀd- ı Allahnedür bilelerdi híç iòtilÀf vaúiè olmazd ı zírÀ ki iòtilÀf Óaúúuŋ (M77b ) úat ı ndaolmaz iòtilÀf ġayrí úat ı ndadur úavle taèÀlÀ 2

pes kelÀmullah ı kendü re’yleri ile tefsír itmi ş old ı lar hemÀn óiúÀyet-i fíldür ki bir şehr var imi ş ol şehrüŋ mecmÿè- ı úavmi aèmÀlar imiş baèdezÀn semèle işidürler imiş ki fíl dirler bir nesne vardur her biri arzÿ itmi şler ki fíli göreler nÀgÀh bir kÀrvÀn gelüp bu körler şehrinde úonm ı ş bu gelen kÀrvÀnda bu körler fíl oldu ġ ı nmaèlÿm itmi şler (H74b) Àrzÿ itdiler ki fíli göreler gözleri görmez iken fíli görmek istediler baède bu gözsüzler cemÀèt ı nuŋ ulular ı eyitdiler ki biz sizden èaú ı llı yuz vesizden èÀlimüz biz varalum fíli görelüm size òaber getürelüm didiler imdi bugözsüzler cemÀèt ı nuŋ ulular ı (M78a ) vard ı lar fíli gördiler birisi elin uzatd ı eli fílü ŋ òorùumı na ùoú ı nd ı ( N47b) fi’l-óÀl elin çekdi vard ı úavmine òaber virdi eyitdi ki fíldidükleri çomaú olur imi ş didi hem delíl daò ı getürdi úavmini inandurd ı biri

3-4. yaèní Óaú taèÀlÀ eydür namÀzlar ı ŋuz üzerne muóÀfaôÀt idüŋ daò ı orta namÀzı ŋuz ı muóÀfaôÀtidüŋ dir : - A, H, N4. ãalÀt-ı vusùÀda :- A, H, M5. ãalÀt-ı èasrdur didiler ve baèø ı sı : - A6. baèø ı sı ãalÀt-ı fecrdür didiler : - A7. ãalÀt-ı vusùÀdan : - A7-8. eger murÀd- ı Allah nedür : -A; eger murÀd nedür : N ; eger H8-9. nedür bilelerdi híç iòtilÀf vaúiè olmazd ı zírÀ ki iòtilÀf Óaúúuŋ úat ı nda olmaz iòtilÀf ġayríúat ı ndadur úavle taèÀlÀ : - A 9. : N 10. itmi ş old ı lar . itmi şler N11. ol şehrüŋ mecmÿè- ı úavmi aèmÀlar imiş : bu şehrüŋ úavmi mecmÿè ı gözsüzlermi ş A : buşehrüŋ úavmi cümle aèmÀlar imi ş H11-12.. semèle i şidirler imi ş ki fíl dirler bir nesne vardur : bu aèmÀlar i şitmişler ki fil geldi A /dirler : didikleri H12. her biri arzÿ itmi şler ki : arzÿlarlar imi ş ki N ; imdi arzÿlar imi ş ki H ; arzÿ ú ı lurlar imi ş ki M /13. kÀrvÀn gelüp bu körler: kÀrbÀn gelmiş bu gözsüzler H ; kÀrvÀn gelmi ş bu gözsüzler M12-14. nÀgÀh bir kÀrvÀn gelüp bu körler şehrinde úonm ı ş bu gelen kÀrvÀnda bu körler fíl oldu ġ ı nmaèlÿm itmi şler : - A / kÀrvÀnda bu körler fíl oldu ġ ı n maèlÿm itmi şler : kÀrbÀnda fíl varmı ş

baèdezÀn bu gözsüzler i ştimiler ki fíl geldi H , M15. ulular ı : ulucalar ı A16. fíli görelim : - N ; görelim A / òaber getürelüm didiler : òaber virelüm didiler A ; òaber getürelüm N

17. ulular ı

: ulucalar ı

A, M / birisi : biri A18. ùoú ı nd ı : doú ı nd ı H, N

7/29/2019 189079


150

20

25

30

35

daò ı elin uzatd ı eli filü ŋ úulaà ı na ùoú ı nd ı ol daò ı fi’l-óÀl elin çekdi varup úavmineòaber virdi ki fíl didükleri úalúan olur imi ş didi hem delíl daò ı getürdi ve úavminiinandurd ı biri daò ı elin uzatd ı fílüŋ arúas ı na ùoú ı nd ı (A96b ) fi’l-óÀl elin çekdi ol

daò ı úavmine òaber virdi ( H75a ) eyitdi ki fil didükleri taòt olur imi ş didi hem delíldaò ı getürdi úavmini inandurd ı biri daò ı elin uzatd ı eli fílin ayaà ı na ùoú ı nd ı oldaò ı fi’l-óÀl elin çekdi vard ı úavmine òaber virdi eyitdi fíl didükleri direk olur imiş didi ve hem delíl daò ı getürdi úavmini inandurd ı imdi (M78b ) ol ki fíliçomaú taãavvur itdi anu ŋ delíli budur ki kendü emåÀli gözsüzlere eydür i şidürsizki iki le şker birbirine muòÀãamet itseler fíli ö ŋlerine dutarlarm ı ş fíl kendüyi òaãmleşkerine urur imi ş òaãm leşkerini ãavm ı ş pes bu delíl ile fíl çomaú ola didi baèdeol ki eli fílü ŋ úulaġ ı na ùoú ı nd ı fíli úalúan taãavvÿr itdi ve úavmine òaber virdianuŋ delíli budur ki úaçan ki iki le şker birbirine muúÀbil olsa fíli ö ŋlerine dutarlar imiş pes bu delíl ( H75b) ile fíl úalúan ola didi baède ol ki filü ŋ arúas ı na ùoú ı ndı fíli taòt deyü taãavvur itdi ( N48a) anu ŋ delíli budur ki i şidürsiz ki fílü ŋ araúas ı naon be ş kişi oturur imi ş ve fíl hiç zaómet çekmez imi ş bu delíl ile fíl taót ola didi

baède ol ki eli filü ŋ ayaà ı na ùoú ı nd ı direk taãavvÿr itdi anu ŋ delíli budur kiişidürsiz ki fíle bunca batman yük ururlar imi ş hiç zaómet çekmez imi ş pes direk

baş ı na ne úadar ki yük ursalar hiç zaómet çekmez pes fíl direk ola didi hem budelíller ile her biri úavmini inandurd ı imdi ey ùÀlib-i èÀş ı ú her ne úadar ki delíl(M79a ) ile iúÀmet itseler fílü ŋ maèrifetinden baèíd olurlar

20. ùoú ı nd ı : doú ı nd ı N, M / varup : - H ; vard ı N, M21. úalúan : úalòan N / getürdi : eyitdi M / ve úavmini : - A22. ùoú ı nd ı : doú ı nd ı M / fi’l-óÀl elin çekdi : - H, M22-24. biri daò ı elin uzatd ı fílüŋ arúas ı na ùoú ı nd ı fi’l-óÀl elin çekdi ol daò ı úavmine òaber virdieyitdi ki fil didikleri taòt olur imi ş didi hem delíl daò ı getürdi úavmini inandurd ı : - N / ùoú ı nd ı :doú ı nd ı N26. ve hem : - A ; ol daò ı N / daò ı : - N26-27. fíli çomaú taãavvur itdi : fíl çomaúdur didi A27. gözsüzlere : aèmÀlara A / kendi emåÀli gözsüzlere eydür : - N28. dutarlarm ı ş : ùutarlar M 29. òaãm le şkerini ãavm ı ş : -A, H, N / didi : - N30. eli fílü ŋ úulaġ ı na ùoú ı nd ı : - A ; ùoú ı nd ı : doú ı nd ı N, M / fíli úalúan taãavvÿr itdi : fíl úalòandur deyü iètibÀr itdi N ; fíl úalúan deyü èitiúÀd itdi H, M / ve úavmine òaber : - N32. úalúan : úalòan N / didi : - N32-34. baède ol ki filü ŋ arúas ı na ùoú ı nd ı fíli taòt deyü taãavvur itdi anu ŋ delíli budur ki i şidirsiz kifílüŋ araúas ı na on be ş kişi oturur imi ş ve fíl hiç zaómet çekmez imi ş bu delíl ile fíl taót ola didi : – A , M / ve fíl hiç zaómet çekmez imi ş bu delíl ile fíl taót ola didi : pes fíl taót ola didi H / ùoú ı nd ı fíli taòt deyü taãavvur itdi : doú ı nd ı fíl taòt olur imi ş didi N35. eli : - A / filü ŋ ayaà ı na : aya ġ ı na M / ùoú ı nd ı : doú ı nd ı N, M / direk taãavvÿr itdi : direk imi ş didi H ; direkdür didi N ; direk olurm ı ş didi M36. fíle bunca batman yük ururlar : fíle bunca yük tümenler ururlar N 37. ursalar : ururlar ise N, M ; ururlar H / didi : – A, H38. delíller ile : delílle A/ her biri : -A,H,N / her : - N

7/29/2019 189079


151

40

45

50

55

60

3 úabilinden old ı lar (A97a) baèdezÀn bugözsüzler şehrinde meåelÀ birisinü ŋ gözini Óaú taèÀlÀ açdı fíli gördi ki ( H76a) hiç

bu muúallidler ve bu gözsüzler vaãf itdügi gibi degildür baèdezÀn gözi aç ı lup fíli

gören bu gözli ki şi úalan gözsüzlere fílü ŋ mÀhiyetinden ve óaúíúatinden òaber virse eyitse ki Óaú taèÀlÀ baŋa èinÀyet itdi benüm gözümi açd ı ben fíli gördümdise elbetde bu maòlÿúÀt iki f ı rúa olur bir f ı rúa ehl-i taãdíú olur gözlüye ittibÀèider ve bir f ı rúa ehl-i tekõíb ( N48b) olur gözsüze ittibÀè ider gözli taãavvur idüpmÀdÀm ki bu gözsüzler tÀbiè ve metbÿè-ı ãaórÀda ola ferruò olalar ki gözliyeittibÀè itdük diyeler vaútÀ ki mehÀlike uġrasalar yÀòÿd bir ( M79b ) uçurumdanuçsalar ol vaút bilürler ki metbÿèlar ı aèmÀ imiş baèdezÀn mükeõõib olan gözsüzler muãadd ı ú olanlar ı êelÀletle óaml iderler kÀfirdürler ve mülóiddürler cehliyyetdenimdi iy ùÀlib-i èÀş ı ú-ı esrÀr-ı ilÀhí ãalÀt-ı vusùÀdan murÀd-ı Allah ãalÀt-ı cumèadur te’kíd ãalÀt-ı (H76b) cumèadadur ki 4 olupcumèadan àayr ı günde her gün on yidi rekèat namÀz ú ı lı nur cumèa gün on bi ş rekèat namÀz ú ı lı nur otuz iki rekèat olur vech-i Àdem mü şÀhede olı nur pes cumèamir’Àt oldı 5 yaèní óazret-i risÀlet a.s. eydür ba ŋa CebrÀ’il geldi elinde aú ayna vard ı baŋa yÀMuóammed bu gözgü cumèadur didi Óaú taèÀlÀ bun ı saŋa (M80a ) farø eyledi daò ı senüŋ ümmetlerne senden ão ŋra farø eyledi biz ú ı yÀmet güninde bu ŋa yevmü’l-meõíd dirüz didi bu óadíå meãÀbíóde gelmi şdür ( N49a) vaútÀ ki Àdem vechinüŋ ve óavvÀ vechinü ŋ óaùù-ı istivÀsı ndan geçse ŋ otuz iki òaùù ôÀhir olur otuz iki

40. : A / old ı lar : olurlar A ; M41. gözsüzler : gözsüzlerü ŋ A / şehrinde meåelÀ : - A / gözini : gözni H ; gözin N 42. vaãf itdügi : taãavvur itdügi A 43. bu gözli ki şi : - H ; ki şi N /ve óaúíúatinden : -A,H,N 44. baŋa èinÀyet itdi : - H / ben fíli gördüm : - A 44-50. elbetde bu maòlÿúÀt iki f ı rúa olur ......... aèmÀ imi ş baèdezÀn mükeõõib olan gözsüzler muãadd ı ú olanlar ı êelÀletle óaml iderler kÀfirdürler ve mülóiddürler cehliyyetden : inanmazlar ay ı durlar ki sen daò ı benüm gibisin dirler baèdezÀn bu gözsüz içinde şol kimse ki gözlüye eyitdi olinanmayan aèmÀlar muúallidler inananlar kÀfir ve mülóiddürler cehl sebebden A / mükeõõib olangözsüzler muãadd ı ú olanlar ı êelÀletle óaml iderler : - H / muãadd ı ú olanlar ı : ol taãdíú olanlar ı M /cehliyyetden : cehl sebebinden M 51. ùÀlib-i èÀş ı ú : ùÀlib A, H / esrÀr-ı ilÀhí : - N 52. olup : - H, N , M / her gün : - A /53. namÀz : - A54. rekèat namÀz : - A ; rekèat M 54-55. vech-i Àdem müşÀhede olı nur pes cumèa mir’Àt old ı : -M 56. : -M / : - A, M57-60. yaèní óazret-i risÀlet a.s. eydür ba ŋa CebrÀ’il ............. ão ŋra farø eyledi biz ú ı yÀmet güninde

buŋa yevmü’l-meõíd dirüz didi : -A,H, N 60. bu óadíå : - A 60-61. Àdem vechinüŋ ve óavvÀ vechinü ŋ : Àdem ve óavvÀnuŋ H ; vech-i Àdemü ŋ ve vech-i

óavvÀnuŋ N, M61. geçse ŋ otuz iki òaùù ôÀhir olur otuz iki: - A / òaùù ôÀhir olur otuz iki nuùú-ı Àdem : saùı r ôÀhir olur otuz iki N

7/29/2019 189079


152

65

70

nuùú-ı Àdem muúÀbilinde bir vechle daò ı ãalÀt üçden (A97b) òÀlí degildür ãalÀt-ı óaøar on yidi ve ãalÀt- ı cumèa on bi ş ve ãalÀt-ı sefer on bir pes cumèa vusùÀ old ı

beynehümÀ ve daò ı güne ş zevÀle (H77a ) irişdügi vaútde cumèa namÀz ı n ú ı lmaú

dürüstdür àayr ı cumèa vaút-i zevÀlde dürüst degildür èan Ebí ÙÀlib èAlí raêyallah-ı èanh 6 yaèníóaøret-i risÀlet a.s. nehy eyledi namÀz ı zevÀl vaútinde illÀ cumèa namÀzı n nehyitmedi dimek olur (M80b ) güneş zevÀle geldügi vaútde namÀz ú ı lmaġ ı peyġamber mekrÿh gördi illÀ cumèanamÀzı n mekrÿh görmedi

62. nuùú-ı Àdem muúÀbilinde bir vechle daò ı : -A /nuùú-ı Àdem muúÀbilinde : nuùk muúÀbilinde N,M / òÀlí degildür : ú ı sm üzerinedür N 64. irişdügi : geldügi N, M ; geldü ġi H 65. vaút-i zevÀlde : - A 65-66. èan Ebí ÙÀlib èAlí raêyallah- ı èanh : -A,H,N 66-67. yaèní øret-i risÀlet a.s. nehyeyledi namÀzı zevÀl vaútinde cumèa namÀz ı n nehy itmedi dimek olur : - A67-68. cumèa namÀzı n nehy itmedi dimek olur : - N68. . :

A 68-70. güneş zevÀle geldügi vaútde namÀz ú ı lmaġ ı peyġamber mekrÿh gördi illÀ cumèa namÀz ı nmekrÿh görmedi : -A, H, N

7/29/2019 189079


153

1 2/Bakara: 238.2

4/Nisâ : 82.3 41/Fussilet: 44.4 2/Bakara: 238.5 İ bn Mâce, Sünen, K. İkâme, 79.6 eş-Şâfiî, Müsnedü’ ş-Şâfiî, 63.

7/29/2019 189079


154

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü’l-òÀmis èaşere fí keyfiyyet-i velÀ taúrabÿ haõihi’ş-şecerete

1 Óaú taèÀlÀ eydür yÀ Ádem-i sÀkin ol uçmaúda sen daòı senüŋ zevceŋ yiyüŋ içüŋ

uçmaú nièmetlerinden niçe dilerseŋüz lÀkinşol şecere yaú ı n olmaŋ eger olşecereyaú ı n olursaŋuz (H77b) ikiŋüz daòı ( N49b) ôÀlimlerden olursı z didi iy ùÀlib-iesrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki ehl-i faøl úatı nda ki vÀcibü’ù-ùÀèatdur edille ve bürhÀn-ı úaùí ile vÀøı ódur ki ol aàaç ki rabbü’l-èizzet óaøret-i Ádemimenè (M81a) eyledi yaú ı n olmaúlı údan ol aàaç muòÀlefet maènÀsı nadur zírÀ kişecer kelÀm-ı èArabda bir úaç maènÀya gelür evvel dı raòt maènÀsı na gelür åÀniyyen muòÀlaùÀt maènÀsı na gelür åÀliåen muòÀlefet maènÀsı na gelür velíkin bu maóalde ve bu maúÀmda bí-şÀ’ibe teredüd muòÀlefet maènÀsı na gelür yaèníŞeyùÀn-ı laèín óaøret-i Ádeme vesvese eyledi ki Óaúúuŋ emrine muòÀlefet ideŞeyùÀn eyitdi ki iy Ádem sen me'mÿr olduŋ ekl ile veşurub ile ammÀ bir maúÀmdaòı vardur kim senüŋ maúÀmuŋdan yücedür ki ol melek maúÀmı dur melÀ'ikeeklden ve şurubdan müstaġnídür eger şöyle kim fermÀn berdÀrlı ú eyleyesin(H78a) ekl üşurubla meşġÿl olası n melek maúÀmı na irişmezsin imdi yimegi terk eyle ki melek maúÀmı na irişesin ki senüŋ maúÀmı ndan ÀèlÀdur Ádem bildi kimelek maúÀmı ndan Àdem maúÀmı ÀèÀladur eger Ádem bu vesveseye uysa yimeseiçmese Óaúúuŋ emrine muòÀlefet itmiş olur ŞeyùÀn vesvese eyledi eger yimege veiçmege meşġÿl olursan uçmaúda maóalde úalmazsı n yime içme ki ÿçmaúdamaóalde úalası n didi ve ol aàaca yaú ı n olası n yaèní anuŋ emrine ki ekl üşurub idi(A98a) muòÀlefet itmiş olası n ki ol èadem-i ekl ü èadem-işurub idi2 (M81b) olası n çün Ádeme vesvese viren ol ( N50a) aġacayaú ı n olmaġa ŞeyùÀn idi eger dileseŋ ki maèlÿm ola olşecer ôÀhir müfessirler

4. sen daòı senüŋ zevceŋ : sen ve zevceŋ H,N4-6. Óaú taèÀlÀ eydür yÀ Ádem sÀkin ol uçmaúda sen daòı senüŋ zevceŋ yiyüŋ içüŋ uçmaú nièmetlerinden niçe dilerseŋüz lÀkinşol şecere yaú ı n olmaŋ eger olşecere yaú ı n olursaŋuz ikiŋüz

daòı ôÀlimlerden olursı z didi : - A / ol uçmaúda sen ve zevceŋ : ol sen cennetde daòı senüŋ zevceŋi H / lÀkin : líkin N / ôÀlimlerden : - H / olursı z : olur N7. vÀcibü’ù-ùÀèatdur : muóaúúiúlerdür A8. bürhÀn-ı úaùí ile : bürhÀn ile A / óaøret-i Ádemi : Ádemi N, M9. olmaúlı údan : olmaúdan A, N10. bir úaç : bir nice N / gelür : – A, H / evvel : evvelÀ M11. maènÀsı na gelür : maènÀsı na A, H12. maènÀsı na gelür : maènÀsı nadur A, H , M13. ide : - A14. iy Ádem : - A ; yÀ Ádem M / vardur : var A15. kim : – H, M ; ki N /yücedür : ÀèlÀdur H, N, M / ki ol melek maúÀmı dur : ve ol maúÀm melek maúÀmı dur A16. berdÀrlı ú eyleyesin: berdÀrlı ġ idüp A17-22. ekl üşurubla meşġÿl............ maóalde úalası n didi : - A, N, M22. ekl üşurub idi : ekl üşurubdan A, N24-25. ol aġaca yaú ı n olmaġa : - A

7/29/2019 189079


155

30

35

40

45

úavliyle dı raòt-ı gendümdür yÀ dı raòt-ı incirdür baède ehl-i taóúíú ki (H78b)èÀşı úÀn-ı ehl-i faøl-ı feyyaø-ı nÀ-mütenÀhínüŋ laùíf õihinleri ileşöyle idrÀk itmişlerdür kim olşecer muòÀlefetdür kiŞeyùÀna delÀlet ider muòÀlefet maènÀsı naolduġı na ve hem Ádem ile ÓavvÀnuŋ úÀùèü’ù-ùaríúiŞeyùÀndur ve maġrÿr eyleyenhem oldur yaèníŞeyùÀn Ádeme ve ÓavvÀya òayr ãÿretinde ùoġar eydür iy Ádemve iy ÓavvÀ ikiŋüz daòı melek oluŋ cÀvídÀn-ı uçmaúda úaluŋ dir pes bilmek gerekdür ki melÀ’ikenüŋ maúÀmı ekl ü şurub maúÀmı degildür zírÀ ki bunlaruŋ cismi cism-i latíf ü cism-i óafífdür ki bunlar cesed degildür bu Àyet delíldür ki3 (M82a) yaèní Óaú taèÀlÀ hiç bir cesed yaratmadı kim ol ùaèÀm yimedi ve daòı òÀlid oldı yaèní her kim ceseddür elbette ùaèÀm yir ve hem òÀlidín olmaz dimekdür óaøret-i èizzet Ádemi veÓavvÀyı mÀ’mÿr eyledi (H79a) ekl üşurub ile4 yaèní iy Ádem ve iy ÓavvÀ ekl üşurub idüŋ uçmaúda her úande kidilerseŋüz isterseŋüz 5 ( N50b) yaèní muòÀlefete yaú ı n olmaŋ kim ol èadem-i ekl üşurubdur ki èİndallah maúÀm-ı ekl ü şurub yigrekdür veaèlÀdur èadem-i eklden ve èadem-işurubdan bil ki èÀlem-i òilúatde andan bÀlÀ-ter maúÀm yoúdur anuŋçün kim (A98b) óaøret-i Ádem seyyidü’l-beşerdür vemescÿd-ı melÀ’ikedür ekl üşurub ile emr olı ndı ve daòı ŞeyùÀn ki kelime-i òabíåeve idrÀkÀt-ı òabíåedür bu lÀyı ú degildür Ádem ki kelime-i òabíåeye iltifÀt ideydişöyle ki ÙÀhÀ sÿresinde gelür (M82b) 6 vÀøı ódelíldür şol maènÀya kiŞeyùÀn kelime-i òabíåe mÀnièdür eklden veşurubdan eger

26. dı raòt-ı gendümdür : gendümdür A27. ehl-i faøl-ı feyyaø : faøl-ı feyyaø H, N, M28-29. muòÀlefet maènÀsı na olduġı na : muòÀlefete N30. ùoġar : doġar N /30-31. iy Ádem ve iy ÓavvÀ : - H, N, M31. cÀvídÀn : cÀvíd H, N, M / dir : - N32. maúÀmı degildür : degildür A32-33. zírÀ ki bunlaruŋ cismi cism-i latíf ü cism-i óafífdür ki bunlar cesed degildür : - A, M ; cismi

cism-i latíf : cismi latíf N34-36. yaèní Óaú taèÀlÀ hiç bir cesed yaratmadı ki ol ùaèÀm yimedi ve daòı òÀlid oldı yaèní her kimceseddür elbette ùaèÀm yir ve hem òÀlidín olmaz dimekdür : - A / hiç bir cesed : bir cesed H /òÀlidín : òÀlid H, M / elbette : ol M37. ekl üşurub ile : ekl ile veşurub ile A37-38. : - H, N, M 38-39. úande ki dilerseŋüz : úandenüŋ isterseŋüz A ; úanden ki dilerseŋüz H39. isterseŋüz : - M /muòÀlefete yaú ı n : muòÀlefet yaú ı nı A ; muòÀlefetde yaú ı n H40. maúÀm-ı ekl üşurub : ekl üşurub A,H,N/ yigrekdür : yegdür N41. aèlÀdur : - A, N / èadem-i eklden ve èadem-işurubdan : - N / èÀlem-i òilúatde : Àlem òilúatindeM43. mescÿd-ı melÀ’ikedür : muèallim-i melÀ’ikedür A / ekl üşurub ile emr olı ndı : - A ; ekl ile emr olı ndı N, M

44. degildür Ádem ki : degildi ki Ádem – A / ideydi : eyleseydi A, M ; eyleye H45. gelür : - M46. eklden veşurubdan : ekldür veşurubdur N

7/29/2019 189079


156

50

55

60

65

70

maènÀ göziyle ve óaúíúat göziyle naôar ú ı lsalar ŞeyùÀn bir muòÀlefete delÀleteyler kim mülkiyyet-i (H79b) mutaøammı ndur ki köhne olmaz eger şöyle kiôÀhirÀ cemÀèati ez-rÿy mücÀdele itseler şol kimseler ki kelÀm-ı ilÀhínüŋ óaúÀyı ú ı na ve sı rr ı na irişmişlerdür eyitseler ki elbetteşecer be-maènÀ dı raòtdur müfessirler şöyle tefsír itmişlerdür diseler cevÀb budur ki óaøret-i aóadiyyet buyurur ki7 yaèní iy Ádem ve iy ÓavvÀ yiyüŋ ve içüŋ her úande ki isterseŋüz didüginden ãoŋra gendümde ve incirde ne òaããiyyet var idi kiekl ü şuruba emr itdüginden ãoŋra gendümden ve incirden menè eyledi ve bu( N51a) ikisinde (M83a) ne òaããiyyet vardı ki girü úalan uçmaú ùaèÀmlar ı nda olòaããiyyet yoġ idi ki anı yimekle èÀãí oldı uçmaúdan çı údı bÀ-vücÿd ki bu Àyetgelmişdür ki8 pes gendüm ve incir ùaèÀm cinsinden olmaya yÀòÿd Ádem ve ÓavvÀ (H80a) cesed cinsinden olmayalar elbette yaúindur ki gendüm ve incir ùaèÀm cinsindendür ve Àdem ve óavvÀ daòı ãÀóib-i cesed cinsindendür pes ne vechle bu ikisinden menè itmiş ola girü úalanùaèÀmlara (A99a) emr itmiş ola baèdezÀn çün Ádem ol buġdayı yidi müfessirler úavlinde èÀãí ve ôÀlim oldı baèdezÀn çün inÀyet itdi ve ùaleb-i maġfiret itdi óaøret-i èizzet anuŋ tevbesin úabÿl itdi mi yoòsa úabÿl itmedi mi elbette øarÿrí dimek gerekdür kim úabÿl itdi pes girü niçün yidi çünki anı yimekle (M83b) aŋa ôulm üèiãyÀn óÀãı l oldı şöyle gerekdi ayruú anı yimeseydi imdi biz bu muèÀraøa-ikelÀmullah ile itmezüz bilüŋ şol ùÀ’ife ki kelÀm-ı úadími kendü taúlídleri üzerinetefsír itdiler 9 şecer-i gendümdür didiler hiç kelÀmullahdagendüm gelmedi muèÀraøa anlaruŋladur èulemÀ-yı (H80b) ôÀhir ki kelÀm-ı ilÀhíyikendü taúlídleri üzerine tefsír itdiler şöyle tefsír itdiler ki èulemÀ-i güõeşt anuŋ üzerine ( N51b) degiller idi her ne kim kelÀmullahda tefsír itdiler úuvvetleri

48. kim : ki H, N49. ôÀhirÀ : - H, N50. eyitseler : - A / elbetteşecer :şecer elbette A / be-maènÀ : maènÀ N51.şöyle tefsír : - N / itmişlerdür diseler : itmişlerdür ki söyler M52. ve iy ÓavvÀ : ve ÓavvÀ H, N / ÓavvÀ M53. úande : úanden A, H54. ekl üşuruba emr itdüginden ãoŋra . – A / gendümden ve incirden : eklden veşurubdan A55-56. girü úalan uçmaú ùaèÀmlar ı nda ol òaããiyyet yoġ idi ki : - A ; ol òaããiyyet : - N57. gelmişdür : gelmişdi A59. elbette : - A59-60. daòı ãÀóib-i cesed cinsindendür : cesed cinsindendür A ; ãÀóib-i cesed cinsindendür N ;ãÀóib-i ceseddür M62. úavlinde : úavlince A / ùaleb-i maġfiret itdi : - N63. úabÿl itmedi mi : itmedi mi A, N, M64. kim : ki A, N / úabÿl : - N65. anı : - A, H, M66-67. kelÀm-ı úadími kendü taúlídleri üzerine tefsír itdiler : kelÀm-ı úadími tefsír itdiler kendütaúlídleri üzerine N, M ; kelÀmullahı tefsír itdiler ki kendü taúlídleri üzerine H67. : - A 68-69. gelmedi muèÀraøa anlaruŋladur èulemÀ-i ôÀhir ki kelÀm-ı ilÀhíyi kendü taúlídleri üzerine :-

M / anlaruŋladur : anuŋladur H / èulemÀ-i ôÀhir ki : - N / kendü taúlídleri üzerine : - A, H69.şöyle tefsír itdiler ki : hiç N70. degiller : degil A, N

7/29/2019 189079


157

75

80

85

90

95

hemÀn ol úadar idi her ne kim anlaruŋ óÀùı r ı na geldi resÿllullahuŋ dínini taúviyetitmek içün ôÀhir eylediler ve intiôÀr çekdiler ki bir Àyetde zamÀn-ı müstaúbeldegelse gerekdür te’víl itse gerekdür be-óükm10 ki delÀlet ider pes ol ãÀóib-i te’víldür geldi kim ãÀóib-i kemÀldür (A99b) èazze faølah mecmÿè-ı ehl-i İslÀm u ehl-i ú ı ble üzerne vÀcib ü lÀzı mdur ki aŋa mütÀbaèat ideler ve aŋa(M84a) imÀn getüreler 11 yaèní ol gün ki senüŋ rabbinüŋ baèøı ÀyÀtı gelse gerek ol gün hiçbir nefse ímÀn fa’íde itmeye dimekdür ol gelicek baèøı ÀyÀtı geldi imdi Mehdí ãÀóibü’z-zamÀndur ve óaøret-i risÀletüŋ èilmi nedür bilmeyince ol baèøı ÀyÀt neydügi bilinmez(H81a)12 yaèní ehl-i kitÀb degildür illÀ meger aŋa ímÀn getüreehl-i kitÀb ol ola13 Mehdí èÍsÀdanġayr ı degildür vedaòı resÿl a.s. óaøretinüŋ èilmini èÍsÀ getürdi ve Muóammed a.s. ú ı blesine namÀzú ı ldı ( N52a) şöyle ki Àdeme ve òÀteme èÍsÀnuŋ münÀsebeti vardur anuŋçün kimkendüye kelime didi niçe ki óaøret-i risÀlet a.s. ümmídür èÍsÀ a.s. daòı ümmídür 14 (M84b) pesşöyle ki Àdemkelime-yi ÒudÀdan maòlÿúdur èÍsÀ daòı kelimeden maòlÿúdur 15 ikisi daòı hemÀn bir maènÀdur tÀ ki yigirmi sekiz kelime-iMuóammed ki vechinde mektÿbdur şikÀf itmeseŋ otuz iki kelime-i ÀdemiyyeôÀhir olmaz tÀ bilesin kim Mehdí kelimedür imdi sen işitdüŋ ki kelime ve kelÀmÀsmÀndan gelür ve daòı işitdüŋ ki èÍsÀ ÀsmÀndadur bilmedüŋ ki óaúíúat-i (H81b)ÀsmÀndur èÍsÀ andadur imdi èÍsÀ vaútÀ ki anadan ùoġa ôÀhir ola ol ki kÀfirdür muúalliddür èÍsÀya inanmaya eyide ki bu èÍsÀ degildür diye biz öyle bilirüz ki èÍsÀÀsmÀndan gelse gerek idi bu òïd anadan ùoġdı bu ol degildür diye kÀfir ola veyüzleri úara ola ol ki mü’mín-i taóúíúdür taóúíú (M85a) bile ve inana yüzi aġ ola16 ol gün ola imdi vaútÀ ki óaúíúat-i kelime ve kelÀmmaèlÿm ola èÍsÀ taóúíú-i ÀsmÀndan inmiş ola imdi (A100a) bu beyÀnlardan

71. zamÀn-ı müstaúbelde . - A73. delÀlet ider : - A74. ãÀóib-i te’víldür geldi kim ãÀóib-i kemÀldür : ãÀóib-i te’víldür kim ãÀóib-i kemÀldür geldi Aèazze Faølah : - A75-76. aŋa imÀn : imÀn A, H76-77. yaèní ol gün ki senüŋ rabbinüŋ baèøı ÀyÀtı gelse gerek ol gün hiçbir nefse ímÀn fa’ídeitmeye dimekdür : - A / baèøı :-H,N / gelse gerek : gele H, M78-79. Mehdí ãÀóibü’z-zamÀndur ve óaøret-i risÀletüŋ èilmi: ãÀóibü’z-zamÀn ve èilm-i óaøret-irisÀlet H, N, M80. meger : - A, M81. ol : - H, N, M83. kim : - N ; ki A, M85. : - A, H, M 86. èÍsÀ daòı kelimeden maòlÿúdur : -A,H,N90. daòı işitdüŋ ki èÍsÀ : èÍsÀ daòı A90-95. bilmedüŋ ki óaúíúat-i ............... ol gün ola imdi : - A / kÀfirdür : mü’mín degildür H /kÀfirdür muúalliddür : mü’min-i muúalliddür M / bilirüz : bilirdük M / yüzi aġ : yüzi aú M96. inmiş : gelmiş A

7/29/2019 189079


158

100

105

110

115

120

maèlÿm u yaúin oldı kim ( N52b) ãÀóib-i kemÀl ki ãÀóib-i beyÀndur kelÀmullahdan ve aóÀdíå-i nebevídenşol maènÀlar ı ôÀhir eyledi ki hiç gözler anı görmiş degildür ve hiç úulaúlar anı işitmiş degildür ve daòı hiç beşerüŋ úalbineòuùÿr inmiş degildür nite kim Óaú taèÀlÀ eydür ki (H82a)17 çünki maènÀ-yı Úur’Àndan baèøı sı mevúÿf idi ki óaøret-i risÀletden ãoŋra vÀøı ó ola idi Mehdí ki ãaóibü’z-zamÀngelse (M85b) beyÀn-ı óaúÀyı ú itse gerek idi imdi ol Mehdí ki èÍsÀdur geldi elbetteandan müşkilÀt-ı Úur’Àn ehl-iİslÀma ôÀhir olsa gerek idi imdi geldi ôahir eyledi bu daòı Muóammedüŋ a.s. muècizÀtı ndandur ki kitÀbdan veşeríèatdan ki óaøret-iaóadiyyet Muóammede viripdi tÀ òalú ı díne veİslÀma daèvet eyleye ve mecmÿè-ı edyÀn u mecmÿè-ı elsineyi bir dín ü bir lisÀn ú ı la ez-rÿy-ı te’víl otuz ikikelimenüŋ ôuhÿr ı ndan kinÀyetdür ki mecmÿè-ı bení Àdemüŋ dínleri ve lisÀnlar ı otuz iki kelimedür 18 yaèní (A100b)rÿy-ı zemín ú ı sù ile ve èadl ile ùolmaú óaùù-ı istivÀ sı rr ı dur ki mecmÿè-ı eşyÀdaôÀhir (H82b) oldı velíkin Àdeme ôÀhir oldı óayvÀna ôÀhir olmadı imdi ol kimseler ki eyidürler ( N53a) şecer muòÀlefet maènÀsı na (M86b) degildür dirler èulemÀ-igüõeşte hiç bunı böyle dimemişdür ve böyle beyÀn itmemişdür bu ki şecer muòÀlefet maènÀsı na ola bu söz nÀ-óaúdur dise cevÀb budur ki bu beyÀn Mehdí-iãÀóibü’z-zamÀn beyÀnı dur ol zamÀnda anlara bu maènÀ ôÀhir degil idi bundandaòı rÿşen vÀøı ó delíl budur ki óaøret-i aóadiyyet kelÀm-ı mecíd içinde niçe yerde buyurmı şdur ki19 emrdür ve daòı ú ı yÀmetde dükeli ehl-icennete ekl ile veşurubla vaèd olı ndı eger dileseŋ ki ekl üşurub mertebesinèadem-i ekl ü èadem-işurubdan faølı nı maèlÿm ú ı lası n peyġamber a.s. buyurdı ki20 yaèní èÀlemüŋ faøíleti èÀbidler üzerne úamerüŋ faøíleti gibidür sÀ’ir kevÀkib (M86b) üzernevaútÀ ki (H83a) insÀn-ı kÀmil ki Muóammed resÿllullahdur ve mecmÿè-ı enbiyÀ

97. maèlÿm u yaúín oldı kim : yaúín ola ki N / ãÀóib-i kemÀl ki ãÀóib-i beyÀndur : ãÀóib-i te’vílgelmelidür kim A ; ãÀóib-i èilm ki ãÀóib-i kemÀldür H, M 98. aóÀdíå-i nebevíden : aóÀdíåden A99. hiç úulaúlar anı : úulaúlar A ; úulaúlar anı H / ve daòı : ve A100. inmiş degildür : inmemişdür A / nite kim : nite A ; nite ki N / eydür ki: eyitdi H102. ola idi : ola N / ki ãaóibü’z-zamÀn : - A103. gelse : gelüp N /103-104. elbette andan : - A105. kitÀbdan ve : kinÀyetdür N106. viripdi : virdi H ; virmiş idi N108. ve lisÀnlar ı : daòı lisÀnlar ı A, M112. dirler : - N113. bunı : - H116. daòı : - H / rÿşen vÀøı ó : vÀøı ó rÿşen N / budur : - A117. dükeli : - H ; mecmÿè N, M118.şurubla :şurub H /vaèd olı ndı eger dileseŋ ki ekl üşurub : - H119. èadem-i ekl ü : - H / faølı nı : faøíletin : N / buyurdı : buyurmı şdur ki H120-121. yaèní èÀlemüŋ faøíleti èÀbidler üzerne úamerüŋ faøíleti gibidür kevÀkib üzerne : - A, N

7/29/2019 189079


159

125

130

135

140

a.s. maèrifetullah ki óÀãı l itmişlerdür baèøı sı maúÀm-ı tekellümdedür bi-óasebü’ô-ôÀhir cism óÀãı l (A101a) eylemişlerdi úuvvet anlaruŋ ebdÀnı na eklden veşurubdan óÀãı l olurdı 21 pes maèlÿmoldı ki maúÀm-ı enbiyÀ ve evliyÀ ve èulemÀ ekl üşurub oldı ve maúÀm-ı melÀ’ike èadem-i ekl üşurub oldı eger maúÀm-ı ekl ( N53b) ü şurub maúÀm-ı aèlÀolmasaydı Àdem mescÿd-ı melÀ’ike olmazdı bÀ-vücÿd ki Àdem ekl ile veşurublamÀmÿrdur ve melÀ’ike èadem-i ekl üşurub maúÀmı ndadur pes melÀ’ike sÀcid üÀdem-i mescÿd oldı ve daòı yaúindur ki enbiyÀnuŋ ve evliyÀnuŋ şeríf (M87a)vücÿdlar ı na muãÀóebat itmekle ol ùaèÀm ve olşarÀb ãÿretini tebdíl eyler anlaruŋ bedenlerinüŋ cüz’i olur ve maèrifetullah óÀãı l eylerler pes ol taèÀm uşurÀbmüsÀferet ile maèrifetullaha yol bulurlar ki pes mecmÿè-ı eşyÀmüsÀferet maúÀmı na irişdiler pes èÀlim olmaú maúÀm-ı enbiyÀ oldı ve maúÀm-ı cesed ü maúÀm-ı ekl (H83b) ü şurub oldı zÀhid ü èÀbid olmaú maúÀm-ı melÀ’ikeoldı pes ŞeyùÀn Ádeme eyitdi ki eger muòÀlefet eylerseŋ melÀ’ike olursı n didi baèdezÀn ol idrÀkÀt-ı òabíåe Àdemüŋ bÀùı nı na geldi her çend bilürdi ki muèallim-imelÀ’ike ve mescÿd-ı melÀ’ike idi velíkin taãavvÿr eyledi ki melek makÀmı bir maòãÿã maúÀmdur ki kendüde yoúdur ve daòı (M87b) kendü maúÀmı ndan(A101b) yigrekdür diyü taãavvur eyledi çün maèlÿm eyledi ki ol taãavvÿr şeyùÀnídür ve óaùÀdur bÀ-vücÿd beşeriyyet èadem-i ekl üşurub èayn-ı noúãÀndur ki Ádem aàaç yapraàı na úaçdı ki 22 aãl maúÀmı na( N54a) ki yimek ve içmekdür yine ricèat itdi inÀyet kelimesine meşàÿl oldı andan

122-123. baèøı sı maúÀm-ı tekellümdedür bi-óasebü’ô-ôÀhir cism óÀãı l (A101a) eylemişlerdi : - H /maúÀm-ı tekellümdedür : tekellümdedür N / eylemişlerdi : itmişlerdi M 124. úuvvet : yaèní úuvvet H126. maúÀm-ı enbiyÀ ve evliyÀ ve èulemÀ : maúÀm-ı enbiyÀ A ; maúÀm-ı enbiyÀ ve maúÀm-ı èulemÀ H, M127. èadem-i ekl üşurub : èadem-i ekl ü èadem-işurub A, M128. Àdem mescÿd-ı melÀ’ike : mescÿd-ı melÀ’ike M128-129 : olmazdı bÀ-vücÿd ki Àdem ekl ile veşurubla mÀmÿrdur ve melÀ’ike èadem-i ekl üşurubmaúÀmı ndadur pes melÀ’ike : - H / ekl ile veşurubla mÀmÿrdur : ekl üşurub maúÀmı ndadur M129-130. sÀcid ü Àdem-i mescÿd oldı : sÀcid oldı ve Àdem-i mescÿd oldı H, M

130. ve evliyÀnuŋ : - H, N131. muãÀóebat : muãÀóib H132. maèrifetullah / maèrifet M / eylerler : eyler N133. mecmÿè-ı eşyÀ : cemíè-i eşyÀ N134. irişdiler : irişeler N134-135. ve maúÀm-ı cesed ve maúÀm-ı ekl üşurub oldı : - A135-136. maúÀm-ı melÀ’ike oldı : maúÀm-ı melÀ’ikedür H136. melÀ’ike : melek A, M / didi : - N /137. idrÀkÀt-ı òabíåe : idrÀk òabíåe N ; idrÀkÀt H138. ve mescÿd-ı melÀ’ike : - A / melek maúÀmı : maúam-ı melek A139. ve daòı : ve A140. diyü taãavvur eyledi çün maèlÿm eyledi ki : - A / maèlÿm eyledi : maèlÿm oldı M141. beşeriyyet : beşeriyyeteni A142. : H, N, M 143. yine : girü A

7/29/2019 189079


160

145

150

155

160

165

ãoŋra óaøret-i aóadiyyet anı ber-güzíde ú ı ldı 23 çün maúbÿl-ı dergÀh (H84a) oldı ve mescÿd-ı melÀ’ike oldı mescÿd-ı melÀ’ike olan evvelde daòı Àdem idi Àòirde dahı Àdem idi bi’ş-şekk fe-fehm

24 åümme kelÀm-ı èArabda terÀòí-i müddet içindür ki bu óadiå ve bu Àyeti bilmek gerek ki25 dur mevúÿfdur

òalÀyı úuŋ óaşrin ve nefsini ve neşrini bilmege ki Beytü’l-muúaddesde ki óaşr olyire maòãÿã (M88a) olduġı niçündür bilmek gerekdür anuŋçün kim maúÀm-ı òilúat ãadr u ôahr-ı Àdemdür ki

maóşer-i óaúíúí Àdemdür anuŋçünkim anuŋ mübÀrek vücÿdı aãldur ve èilm-i cüz’i ü küllídür Àdem ve daòı şunı kimmelÀ’ike bildi veşunı kim melÀ’ike bilmedi Àdem mecmÿèı nı bildi26 delíl ile esmÀdan müsemmÀya yol bulı nur eger bir kişi esmÀ èilmin (H84b) bilmese müsemmÀya yol (A102a) bulmaz evvel óaøret-i aóadiyyetüŋ õÀtı ndan bí-vÀsı ùa-i melek èilm-i esmÀ Àdeme ( N54b) nÀzil oldı anuŋçün kim Ádem a.s. ar ş-ı mecíddür ve levó-i maófÿôdur ve sidretü’l-müntehídür ve kürsí-i ÒudÀdur esmÀ-yı muòtelife ile mevãÿfdur 27 melÀ’ike taèôím itmek içün ve secde itmek içün Ádemüŋ çevresine geldiler pes (M88b) imdi iy ùÀlib-iesrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenahí taóúíú-i göz ileşübhesüz naôar eyle bumaúÀmda Ádem óaøretini èar ş-ı mecíd ü levó-i maòfÿô-ı ÓudÀyı bil kim

óükmiyle Ádemüŋ püşti ve sínesi ol òÀkden maòlÿúdur ki Beytü’l-muúaddesdür şöyle ki ol síne èilm maúÀmı dur püşt nuùfe maúÀmı dur ki aãl-ı beníÀdemdür lÀ-cerm cemíè-i òalÀyı ú ol yirde óaşr ola ve her kim enbiyÀ úavli ileÁdemi böyle bilmese Ádemüŋ òalef (H85a) oàlı olmaz bil ki nÀ-óÀlef oġlı olur Àyet28 pes

144. anı : - A / : - A144-145. : - N, M 145-146. oldı mescÿd-ı melÀ’ike olan evvelde daòı Àdem idi Àòirde dahí Àdem idi : olan evveldeÀdem idi Àòirde daòı Àdem oldı A ; olan evvel daòı Àdem idi Àòir daòı Àdem idi H / bi’ş-şekk : - H, N

147. åümme kelÀm-ı

èArabda : èArabda åümmeA ;åümme kelÀm-ı

òºÀbda M148. gerek : - N / gerek ki dur : - A 149. ve nefsini ve neşrini : - A, N, M149-150. ol yire maòãÿã olduġı : ol yirde olduàı A150. kim : ki A152. : - A 153. kim : ki A, H154. veşunı kim melÀ’ike bilmedi Àdem mecmÿèı nı bildi : - H / melÀ’ike bilmedi: bilmedi A155. bulı nur : buldı A158. kürsí-i ÒudÀdur : kürsídür A ; kürsí-i Óaúdur M160. çevresine : çevresinde H / geldiler : gelirler A / imdi : - A, H162. kim : - A ; ki N164.şöyle : - N

164-165. maúÀmı dur ki aãl-ı bení Àdemdür : bení Àdem maúÀmı dur H166. böyle : - H, N / nÀ-óÀlef oġlı : nÀ-óÀlef A, H167. Àyet : - H, N, M

7/29/2019 189079


161

170

175

180

185

190

Ádemden yüz çevirmiş ola ve kÀfir ola ve úatle lÀyı ú ola29 Àdem ile óavvÀdur iy ferzendÀn Àdem baóå ü mücÀdele itdügüŋ ãı fat-ı melekdür andan geç ve yüzüŋi kendüye Àdemdür ki (A102b) teveccüh eyle ki pederüŋ úadrini (M89a) ve muúadderÀtı nı bil şöyle ki evliyÀullah u enbiyÀullah bilmişlerdür ki Àdemüŋ miåÀlí beriyye ( N55a) düzmişlerdür ve oġlı olmı şlardur kelime-i ilÀhí ile baèdezÀn ol òuùÿù èadedince perestiş itmişlerdür ki úalem-iúudret-i ilÀhí ile vech-i Àdemde mektÿbdur 30

yaèní úur ı oldı úalemşunuŋla kim ôuhÿra gelicek idi geldi kim yigirmi sekizve otuz iki kelimedür ki óaøret-i melik-i müteèÀl ve pÀdişÀh-ı lem-yezel ve lÀ-yezÀl ki kelime-i úadím olduġı cihetden mecmÿè-ı eşyÀda ôÀhirdür mÀ-kÀn u mÀ-yekÿn (H85b) óaøret-i aóadiyyet óükmiyle úalem yazdı kim ol yigirmi sekiz veotuz iki kelimedür ezelí ve ebedíġayr-i mer’ídür ki vech-i Àdemde mektÿbdur yüzlerini aŋa teveccüh idüp anuŋ èadedince namÀz ú ı lalar ki ol ãÿret-i ilÀhídür peson yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on bir rekèat ãalÀt-ı sefer yigirmi sekiz rakèat olur ú ı lalar óaøarda ve seferde ve daòı on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèat(M89b) ãalÀt-ı cumèa otuz iki rekèat olur ú ı lalar ve daòı Kaèbe ùavÀf eylemek hemvech-i Àdemüŋ òuùÿùı èadedincedür yidi kez ùavÀf-ı óac yidi òuùÿù-ı ümmiyemuúÀbilindedür yidi kez ùavÀf-ı èumre yidi èavÀr ı ø muúÀbilindedür on dört ùavÀf on dört òuùÿù-ı vech-i Àdem muúÀbilindedür mecmÿè-ı enbiyÀnuŋ ú ı blesi maòãÿãoldı ol iki mevõuèaşol sebebden ki Àdemüŋ vechi maúÀmı Kaèbedür ve ãadr uôuhÿr ı maúÀmı Beytü’l-muúaddesdür (H86a) tÀ ki bí-teredüd ü bí-şÀ’ibe ( N55b)tevehhüm maèlÿm idesiz ki bu iki mevõuèdan maúãÿd-ı küllí Àdemdür ki ãÿret-iÓaúdur 31 (A103a) ve daòı óaøret-i risÀlet a.s. buyurdı ki Kaèbe Ádemüŋ vechi ve cebhesi maúÀmı dur ve Beytü’l-muúaddes Ádemüŋ

169. itdügüŋ : ki H, N, M170. kendüye Àdemdür ki : kendü yüzüŋe A ; kendü pederüŋe H, M171. bilşöyle ki : - A, N / bilşöyle ki evliyÀullah u : -M /evliyÀullah u : - A, H172. beriyye düzmişlerdür ve oġlı olmı şlardur :- M; ve oġlı olmı şlardur A /

173. kelime-i ilÀhí ile : - N ; ilÀhí ile M173-174. úalem-i úudret-i ilÀhí ile : úalem-i úudret eliyle N174. : - M 176. otuz iki kelimedür : otuz ikidür M178. kim . ki H, N179. kelimedür ezelí ve ebedí : kelime-i ezelí H, N180-183. pes on yedi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on bir rekèat ãalÀt-ı sefer yigirmi sekiz rakèat olur ú ı lalar óaøarda ve seferde ve daòı on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on beş rekèat ãalÀt-ı cumèa otuz ikirekèat olur ú ı lalar : - A / on yedi rekèat : on yidi M183. eylemek : itmek A185. yidi kez : yidi H, N186. òuùÿù-ı vech-i Àdem : vech-i Àdem H, N187. oldı : olı ndı N /şol sebebden ki :şöyle ki A / ãadr u : - A, N

189. idesiz : idesin N ; olası z M / maúãÿd-ı küllí : küllí-i maúãÿdı A190. Óaúdur : ÓudÀdur M191. Beytü’l-muúaddes Àdemüŋ : Beytü’l-muúaddes anuŋ N

7/29/2019 189079


162

195

200

205

210

ãadr ı ve ôuhÿr ı maúÀmı dur pes óaúíúatle Ádem èindallah müsteóaú-ı sücÿddur (M90a) be-óükm escÿd-ı ve’l-Àdem úarínesiyle ol ki sücÿd eyledi taúarrübmaúÀmı nda ve melÀ’iket maúÀmı nda úaldı ol ki sücÿd eylemedi melèÿn-ı ezelí vemerdÿd-ı ebedí oldı bu vÀøı ó delíller ile enbiyÀullah yüzlerini Àdem miåÀlineeylemişler ki anuŋ òÿùÿtı èadedince secde eylediler baèdezÀn vefÀtda daòı yüzlerini ol ùarafa eylediler ki püşt-i Àdemdür óaøret-i risÀlet a.s. eføal u ekmel-ienbiyÀdur mübÀrek yüzüni maúam-ı ôahrdan maúam-ı veche döndi didi ki otuz ikive yigirmi sekiz kelimenüŋ (H86b) èalÀmeti yüzde ôÀhirdür ôahrda ôÀhir degildür iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhíşol cemÀèat ki bu beyÀn anlardanôÀhir olur anlara maòãÿãdur bu Àyet ki32 (M90b) egerçe bu ùÀ’ífedenġayr ı sı daòı istióúÀú tekellümitmişlerdür bu Àyetde ammÀ bu maènÀ-i dÀldur bir cemÀèate kim vasaùóaúíúatinden ve keyfiyyetinden òaber virdiler ve daòı rÿşen eylediler ki ne nesneile ( N56a) ümmet-i vasaùşehíddür egerçe vasaùü’ş-şey òı yÀrü’ş-şeydür ammÀ buùÀ’ífe ú ı blenüŋ óaúíúatinden ve keyfiyyetinden òaber (A103b) dÀr oldı lar ki buÀyetüŋ mÀ-baèdı dÀldur ki ú ı ble Àyetidür 33 maèlÿm oldı ki mütÀbaèÀt-ı resÿl şol kimselerdür kiümmet-i vasaù (H87a) oldı baèdezÀn ümmet-i vasaù ehl-i ú ı bledür yaèní ú ı blenüŋ sı rr ı n bilendür 34 den maèlÿm eylemişlerdür ki Kaèbe ismin olmevøièye anuŋçün úomı şlardur ki Àdemüŋ iki úademinüŋ (M91a) òilúatimevøièdür ki Àdem Kaèbeden cüdÀ degildür ve daòı vaút-i vuøÿda ki aèôam-ı èibÀdetdür eger kaèbı nı yumasa Àbdesti cÀ’iz degildür egerçe ol òÀne maúam-ı re’is ü cebhe-i Àdemdür ammÀ Àdem taèôíminden ötüri ism-i Kaèbe iùlÀú olundı ki

192. ãadr ı u ôuhÿr ı : ôuhÿr ı ve ãadr ı A, M193. sücÿd : mescÿd H194. ve melÀ’iket maúÀmı nda : - N ; ve melÀkiyyet maúÀmı nda M / sücÿd eylemedi : itmedi A195. merdÿd-ı ebedí : melèÿn-ı ebedí H; ve ebed A, N196. eylemişler : eylemiş A / vefÀtda : vefÀt H, N197. püşt-i Àdemdür : vech-i Àdemdür 198. döndi : döndürdi M199. ve yigirmi sekiz : - H, N / ôÀhir degildür : degildür A200. bu beyÀn : - A201. anlara : - A202. ùÀ’ífedenġayr ı sı : ùÀ’ífeġayr ı sı nı H203. itmişlerdür : itmişdür A ; eylemişlerdür H204. ve keyfiyyetden : - H, N, M / virdiler : vireler A204-205. ne nesne ile : nesiyle A ; ne sebeb ile H, M205. vasaùü’ş-şey òı yÀrü’ş-şeydür : vasaù òı yÀrü’ş-şeydür H ; vasaù òÀyrü’ş-şeydür N206. óaúíúatinden ve keyfiyyetinden : keyfiyyetinden ve óaúíúatinden N ; óaúíúatinden H207. mÀ-baèdı : mÀnendi A208. : A /şol : - A ; ol N209. ehl-i ú ı bledür yaèní : ehli A211-212. Àdemüŋ iki úademinüŋ òilúati mevøièdür : Àdemüŋ òilúatinüŋ iki úademi mevøièdür N;Àdemüŋ iki úudÿminüŋ òilúati mevøièdür H212. vaút-i vuøÿda : vuøÿda N214. ism-i Kaèbe : Kaèbe ismi N

7/29/2019 189079


163

215

220

225

230

235

èindallah óaøret-i Ádem müsteóaú-ı sücÿddur ve muèallim-i melÀ’ikdür lÀ-büddferzendÀn-ı Àdem daòı yüzlerin Ádemüŋ vechi maúÀmı na ve úademi maúÀmı nateveccüh idüp perestiş-i óaøret-i ahadiyyet eylediler ve daòı her kim ki Óaú-şinÀsdur elbetde ol ãÿreti ve nuùú ı bilür ki ãÿretüŋ nuùú ile münÀsebeti vardur yigirmi sekiz ve otuz iki olmaúlı úda münÀsebet gelmişdür vaútÀ ki bir kimse(H87b) yolı ãÿret bilmege ve nuùú ı bilmege iletse ol ÒudÀ-şinÀs olur vaútÀ ki bir kimse ÒudÀ-şinÀs ( N56b) olsa atası ki Ádemdür bilür baèdezÀn (M91b) ãuretde venuùúda Ádemi müşÀhede ú ı lur ve andan ãoŋra şeyùÀn mertebesinden mümtÀz olur bu ãÿret ü nuùú (A104a) Ádemden maèlÿm olmı şdur ki bu cemÀèat ki ehl-i faøldur vaútÀ ki kendü úÀèidesinden ve kendü ú ı blesinden ve daòı óaøret-i risÀletüŋ muóaúúiúlüġinden35 taóúíú òaberinvirseler ve daòı cemíè-i enbiyÀnuŋ úÀèidesinden rÿşen vÀøı ó òaber virseler maèlÿm ola kim ol cemÀèat ehl-i Óaúdur ve ehl-i Állahdur ve ehl-i te’víldür iyùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí bí-inãÀf olma ki inãÀf dínüŋ yarusı dur (H88a) eger bir kimsesÿ’Àl eylese ki inãÀf nice dínüŋ yarusı dur dise sen eyit ki inãÀf biş óarfdür ikinoúùası yla yidi olur ímÀn daòı inbisÀù olsa on dört óarf olur èalÀ-haõÀ elif yí mímelif nÿn pes muóaúúiú oldu ki on dördüŋ nı ãf ı yididür imdi vaútÀ ki bir şaòã bir cemÀ (M92a) èatin èilm-i úÀnÿnı nı bilmese anlaruŋ maúÀmı ndan nice òaber vireki eger anlaruŋ úÀnÿnlar ı n bilmedin èilmine vÀú ı f olmadı n anlaruŋ sözi nicemesmÿè ola hiç işidilmeye èale’l-óuãÿã aŋa ol cemÀèat ki münkir olalar

216. ve úademi maúÀmı na : -A,H,N 219. yigirmi sekiz ve otuz iki olmaúlı úda münÀsebet gelmişdür : - A /vaútÀ ki bir kimse : ve daòı bir kişi vaútÀ ki H220. yolı : yol bulsa N/ iletse ol ÒudÀ-şinÀs olur : iletmese ol Óaú-şinÀs olmaz A ; iletmese olÒudÀ-şinÀs olmaz H, M221. atası ki Ádemidür : Ádemi A222.şeyùÀn : - H224. kendü ú ı blesinden : kendü ú ı bleden H ; ú ı blesinden N225. muóaúúiúliġinden ki : taóúíúiyle ki A226-227. ve daòı cemíè-i enbiyÀnuŋ úÀèidesinden rÿşen vÀøı ó òaber virseler : -M227. kim : ki H, N, M228. bí-inãÀf : nÀ-inãÀf H, M / inãÀf dínüŋ yarusı dur : el-inãÀf nı ãfü’d-dín A ; el-inãÀf nı ãfü’l-ímÀndur H, M228-229. eger bir kimse sÿ’Àl eylese ki inãÀf nice dínüŋ yarusı dur dise : - H / sÿ’Àl eylese : sÿ’Àlitse M / nice dínüŋ yarusı dur : ne vechle nı ãf-ı imÀndur A, M229. inãÀf biş : dört A230. iki noúùası yla yidi olur ímÀn daòı inbisÀù olsa on dört óarf olur : - A ; ímÀn daòı inbisÀù olsaon dört óarf olur : - H, M231. elif yí mím elif nÿn : elif yí mím nÿn A, H / muóaúúiú : ùaóúíú N / nı ãf ı : yarusı N232-233. anlaruŋ maúÀmı ndan nice òaber vire ki eger : - H, N233. úÀnÿnlar ı n bilmedin : -A,H,N233-234. anlaruŋ sözi nice mesmÿè ola hiç işidilmeye : söyleye hiç nesne hem işidilmeye N ;söyleye hiç işidilmeye A,H234. aŋa ol cemÀèat : bir cemÀèat A ; cemÀèat H

7/29/2019 189079


164

1 2/Bakara: 35.2 7/A’râf: 20.3 21/Enbiyâ: 8.4 2/Bakara: 35.5 2/Bakara: 35.6 20/Tâhâ: 120.7 2/Bakara: 35.8 21/Enbiyâ: 8.9 2/Bakara: 35.10 7/A’râf: 53.11 6/En’âm: 158.12 4/Nisâ: 159.13 el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, et-Mustedrek ale’s-Sahiheyn,IV/441; es-Suyûtî, el-Hâvî li’l-Fetâvâ, II/7,165.14 3/Âl-iİmrân: 59.15 Ebû Dâvud, Sünen, K.Mehdî, 1.16 3/Âl-iİmrân: 106.17 Âl-iİmrân suresi 133. ayetin tev’ilidir.18 Ebû Dâvud, Sünen, K. Mehdî, 1;İ bn Mâce, Sünen, K. Fiten, 34; Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/99,III/28, 37, 52, 70.19 20/Tâhâ: 81.20 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, II/86.21 2/Bakara: 35.22 7/Arâf: 22.23 3/Âl-iİmrân: 33.24 20/Tâhâ: 122.25 20/Tâhâ: 122.26 2/Bakara: 31.27

39/Zümer: 75.28 19/Meryem: 59.29 17/ İsrâ : 23.30 6/En’âm: 54.31 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1; el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel, II/244,251, 315, 323, 434.32 2/Bakara: 143.33 2/Bakara: 143.34 2/Bakara: 143.35 13/Ra’d: 43.

7/29/2019 189079


165

1

5

10

15

20

25

( N57a) el-BÀbü’s-sÀdis èaşere fí maènÀ ümmeten vasaùen ve fí taèôím beyti’l-èatíú ve fí sÿleti’l-müşkilet fí óaúíúati sefíneti’n-Nÿó a.s.

1 (A104b)(M92b) iy tÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí ümmet-i vasaùuŋ bir úaçmaènÀsı vardur bir maènÀsı budur ki her nesnenüŋ òı yÀr ı vasaùdur şöyle ki óadíådegelmişdür ki bu cemÀèatdür ki çeşme-i óayÀt ki óurÿf-ı muúaùùaèadur ve vasaùda (H88b) vÀúiè olmı şdur bu óurÿf-ı muúaùùaèÀtuŋ esrÀr ı olcemÀèate güşÀde olur ki anlar ümmet-i vasaù oldı lar şöyle ki imÀm-ı Óasan-ı èAskerínüŋ ehl-i maènÀ úatı nda sözi óüccet-i úÀùı èdur buyurmı şdur

imdi bil kióaøret-i lem-yezel ve lÀ-yezÀlüŋ küll-i úÀdímindeki óurÿf-ı muúaùùaèa vasaùdavÀúiè olmı şdur ki yaèní iki terkíb vasaùı nda vÀúiè olmı şdur ki bir terkíbi budur

dür ve bir terkíb den ãoŋra dur vasaùda vÀúièolmı şdur baúası n daòı buŋa ú ı yÀs itgil ve bir daòı óüccet budur ki ümmet-i vasaùÀyetinden (M93a) ãoŋra ú ı ble baóåi geldi2 didüginden ãoŋra maèlÿm u mefhÿm oldı ki ú ı bleKaèbedür ve Kaèbe nÀf-ı zemíndür vasaù-ı arøda vÀúiè olmı şdur şöyle ki ( N57b)óadíåde åÀbit olmı şdur óÀl budur ki be-óasbü’ô-ôÀhir Kaèbe vasaùda vÀúiè degildür (A105a) bu mevúÿfdur ve ümmet-i vasaù beyÀnı na çünki óadíå-i (H89a) nebevídemaèlÿm oldu ki ol òÀne Àdemüŋ başı ve alnı mevøièdür ki

pes Àdemün re’s ü cebhesi istivÀda vaúiè olmı şdur Kaèbe vasaù-ı arø olduàı nuŋ sı rr ı budur ki (M93b) miåÀl-i vech-i Àdemdür ki3 delÀlet ider ki beyt didi Àdemí dilde anuŋçün ol vücÿd ki maòlÿú oldı vücÿd-ı óaøret-i Ádemdür a.s. ol beyt oldı lÀ-cermÁdem ola ve baède enbiyÀullah kelime ve kelÀm ile ãÿret-i beşeriyyet ilemaèrifetullah óÀãı l itmişlerdür ol kelime ve ol kelÀm Àdemüŋdür

5. esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí : óaúíúat-i nÀ-mütenÀhí A,H,N6. bir maènÀsı budur ki her nesnenüŋ òı yÀr ı vasaùdur : - H8. óurÿf-ı muúaùùaèÀtuŋ : óurÿf-ı muúaùùaèauŋ N9-10. imÀm-ı Óasan-ı èAskerínüŋ : imÀm-ı èAskerí A ; imÀm-ı Óasanü’l- èAskerí H11. imdi bil ki : - A / óaøret-i lem-yezel ve lÀ-yezÀlüŋ küll-i úÀdímindeki : - H,N13. yaèní iki terkíb vasaùı nda vÀúiè olmı şdur ki : - H, N13-14. vasaùı nda vÀúiè olmı şdur ki bir terkíbi budur dür ve bir terkíb den ãoŋra: - M /bir terkíbi budur dür ve bir terkíb den ãoŋra : - H ; den ãoŋra : - N14. dur vasaùda vÀúiè olmı şdur : - H15. budur ki : oldur ki A16-17. : - A17. didüginden ãoŋra : didüginden – H, N21. alnı : cebhesi A22. : - H, N23. vasaù-ı arø . vasaù-ı arøda H

7/29/2019 189079


166

30

35

40

45

50

evvel daòı Àdemüŋdür Àòir daòı Àdemüŋdür Àdem óayy ü úayyÿmdur kiher şey aãlı na rücÿè ider 4

İ brÀhím ol evi èimÀret eyledi5 (H89b) delíl ileşolúavÀèid ki úonulmı şdı ol evdeİ brÀhím anı refè eyledi yükseltdi tÀ kiİ brÀhím evi binÀ itdi ( N58a) ãanmayası n belki èimÀret eyledi anuŋçün ki kendü (M94a)maúÀmı nı ol evde gördü kelÀm-ı èArabíde maúÀm ùuracaú yire dirler pesİ brÀhímol evde ol maúÀmda ùurmı ş ola óÀl budur kiİ brÀhím Àdemden ùurmı şdur çeşm-bi-güşÀ iy ùÀlib-i diêÀr-ı Óaú taèÀlÀ (A105b) imdi ol evüŋ taèôímini gör kienbiyÀullah nice taèôím itmişlerdür èindallah ne maúÀmdur kiİ brÀhím kendü oàlı İsmaèíli úurbÀn eylemege úaãd eyledi úurbÀn anuŋ sünnetidür yaèní bu maúÀmuŋ taèôími èindallah bir óayåiyyetledür ki çün ol maúÀma irişe şöyle gerekdür kikendü óayÀtı ndan geçe mecmÿè-ı vücÿdı nı Ádem ki pederdür anuŋ yolı nda úoyaki anuŋ yolı ndan ÒudÀ-şinÀs ola bí-ãÿret ü bí-nuùú ÒudÀ-şinÀs olmaú óaãı l olmazki 6 (H90a) óaøret-i risÀlet a.s. yolı nuùúa bir mertebede iletmiş idi (M94b) ki kendüyi èayn-ı nuùú bilmiş idi lÀ-cerm buyurdı ki 7 ol zamanda Ádem Muóammed idi veMuóammed Ádem idi ez-rÿy-ı ôÀhir niçe vaúitden ãoŋra geldi didi pesmaèlÿm oldı ki maúÀm-ı İ brÀhím Àdem miåÀlidür ki yigirmi sekiz ve otuz ikikelime-i ilÀhí Àdemüŋ mübÀrek vücÿdı nda evvel yazı ldı ki on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş ( N58b) rekèat ãalÀt-ı cumèa ve on bir rekèat ãalÀt-ı sefer ãÀóib-iòÀnenüŋ òaùùı èadedincedür ve daòı ol evi ùavÀf itmek daòı ãÀóib-i òÀnenüŋ vechinüŋ òaùùı izÀsı ndadur vech òaùùı nuŋ izÀsı nda ki yigirmi sekiz ùavÀfdur vedaòı iórÀm ve beyne’l-èÀlemín ve cemre ve õenc ü úaãr u mÿy-ı ser ve cemíè-iferÀyiø-i óacc u sünneti ki ol (H90b) Kaèbede müteøı mmı ndur yaèní gizlidür óurÿf-ı (A106a) muúaùùaèanuŋ sı rr ı èadedincedür ki evÀ’il süver-i Úur’Àndagelmişdür ki ol óurÿf-ı muúaùùaèanuŋ aãlı ki on dörtdür muókemÀtdur

28. evvel daòı Àdemüŋdür Àòir daòı Àdemüŋdür : evvel daòı Àdemdür Àòir daòı Àdemdür N ; Àòir daòı Àdemüŋdür - A30. : - N

31.İ brÀhím anı refè eyledi : anı refè eyledi A, M / yükseltdi : yinüŋletdi N ; yüksekdi H33. maúÀm : - A / ùuracaú : duracaú N /34. ol evde : - A, N, M/İ brÀhím : - A36. enbiyÀullah : Allah M/ taèôím : - A / itmişlerdür : itmişdür A ; itmişler N36-37. kendü oàlı İsmaèíli úurbÀn eylemege úaãd : kendü oàlı nı İsmaèíl úurbÀn eylemek úaãd H37. eyledi : itdi N, M39. óayÀtı ndan : vücÿdı ndan A / Ádem ki pederdür anuŋ yolunda úoya : Àdemüŋ yolunda úoya A40. ÒudÀ-şinÀs olmaú óaãı l olmaz : ÒudÀ-şinÀs olmaz H42. ki kendüyi : kendü M46. vücÿdı nda : vechinde M48-49. òaùùı èadedincedür ve daòı ol evi ùavÀf itmek daòı ãÀóib-i òÀnenüŋ vechinüŋ òaùùı izÀsı ndadur : vech òaùùı nuŋ izÀsı nda A,H,N51. yaèní gizlidür : - H, N, M /52. sı rr ı : - A, H, M52. süver-i Úur’Ànda : ãÿrede ki Úur’Ànda A53. aãlı : óÀãı lı H

7/29/2019 189079


167

55

60

65

70

75

(M95a) dur ki Ádemüŋ a.s. mübÀrek vücÿdı nuŋ levóiüzerinde ièlÀmı mekùÿbdur ve mesùÿrdur ki ve’ù-ùavr u kitÀb-ı mesùÿr ve levó-imaófÿô-ı ÒudÀdur ki8 Àdem vechinüŋ siyÀhòuùÿùlar ı dur ki ol Àdemde yazı lmı şdur yaèní evvel Àdem bilmişdür anuŋçünmuúaùùaèalar Àdemüŋ vechinüŋ òuùÿùı èadedincedür bilÀ-ziyÀdetin ve’n-noúsÀn baèdezÀn bu bir úaç mesÀ’il kim úaríbü’l-fehmdür ùÀlibleri ir şÀd itmek içünyazdum tÀ kim ùÀlibler bí-óicÀb u bí-perde kendü vücÿdlar ı levóini müşÀhede vemüùÀlÀèa eyleyeler ve daòı faøl-ı ilÀhínüŋ yapı şalar ki 9 óabl (H91a) luġatde ú ı ldan örilmiş ipe dirler tÀ bilesin kim óuùÿt-ı vech-iÀdemden kinÀyetdür ve hem mizÀn daòı ú ı ldan örilmiş olsa gerek (M95b) ve’s-selÀm ve çün CÀvidÀn-nÀme-iİlÀhí dídÀr ı na ( N59a) irişeler ve èulÿm-ı evvelín üaòirín anlara yüz göstere ve daòı mecmÿè-ı enbiyÀnuŋ úavÀèidlerinden òaberdÀr olalar ve daòı óayÀt-ı ezelí ve ebedí anlara lÀóiú u mütelÀóiú ola iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ zinhÀr óurÿf èilmini inkÀr itmege meşġÿl olma eger inkÀr itseŋ dídÀr-ı Óaúdan (A106b) maórÿm úalursı n ve daòı ŞeyùÀn melèÿn u merdÿd olduġı inkÀr ı sebeb oldı ve cehli sebeb oldı egerçedünyÀ èilminde èÀlim idi çünki Àdem nedür bilmedi èindallah cÀhil oldı ve daòı her söz ki söylersin delílsüz söylemeşol ùÀ’ife ki zamÀn-ı mÀøíde ÓudÀ-şinÀs(H91b) olmamı şlar muġallaùalara vÀúiè olmı şlardur ve duzaòí olmı şlardur ümmet-i vasaù ol ùÀ’ife (M96a) dür ki cemíè-i vasaùí ki Úur’Ànda ve óadíåde gelür andanrÿşen òaber vireler andan maèlÿm ola ki ümmet-i vasaùdur evvelÀ Úaèbedenümmet-i vasaùa òaber vire ki niçün vasaùda vÀúiè omı şdur ve daòı ol aġ òaùù kióacerü’l-esvedüŋ vasaùı ndadur neden kinÀyetdür ümmet-i vasaù òaber vireler andan maèlÿm ola ki ümmet-i vasaùdur ve daòı esmÀ-yı muòtelife ile niçünmevãÿf oldı biri budur ki yemínullahdur bir yüzinde ki óacerü’l-esved

ve daòı biri budur ki anı uçmaúdan çı úarmı şlardur ki

54. : - A55. ièlÀmı mekùÿbdur : mekùÿbdur N, M/ ve’ù-ùavr ve kitÀb-ı mesùÿr ve : - H, N, M 59. kim : ki H, N60. bí- óicÀb u bí-perde : bí-perde A ; bí- óicÀb N / vücÿdlar ı : vücÿd A ; vücÿdı H62. : - H, N / örilmiş ipe dirler : èibÀretdür N ; omı ş M63. örilmiş : - H, N ; olsa M64. irişeler : yetişeler A67. óurÿf èilmini inkÀr itmege meşġÿl olma : óurÿfa inkÀr itme N ; óurÿfa inkÀr itmegil H, M68. : - A69. inkÀr ı sebeb oldı : inkÀr sebeb oldı H ; inkÀr sebebinden oldı N /ve cehli sebeb oldı : - A, N,M70. egerçe dünyÀ èilminde èÀlim idi çünki Àdem nedür bilmedi èİndallah cÀhil oldı : - A72. olmamı şlar : olmamı şlardur A ; olmamı şlar H / muġallaùalara : muúallidlere H / duzaòíolmı şlardur : duzaòí olmı şlar N, M74. andan maèlÿm ola ki ümmet-i vasaùdur evvelÀ Úaèbeden ümmet-i vasaùa òaber vire : - N75. vasaùda : - N / ol : - H / ol aġ òaùù ki : ol aú ki M76-77. ümmet-i vasaù òaber vireler andan maèlÿm ola ki ümmet-i vasaùdur: - A78. bir yüzinde : - A

7/29/2019 189079


168

80

85

90

95

100

10 biri daòı budur ki ( N59b) olú ı yÀmetde iki gözlü ola göre ve bir dili ola söyleye ki11 ve biri oldur ki óaøret-i (H92a) aóadiyyet èahd-nÀme ki bení Àdemdendutmı şdur ol óacer (M96b)de emÀnet úomı şdur ú ı yÀmetde ol óacer yar ı la andanèahd-nÀme ôuhÿra gele ol kinÀyetdür otuz iki kelimenüŋ ôuhÿr ı ndan ve daòı ibtidÀ-yı ùavÀf óacerü’l-esvedden eylemek gerekdür óikmet ne idi óikmet-i ilÀhíoldur ki ol (A107a) óacer kinÀyetdür Àdemüŋ yidi òaùùı ndan evvel Àdem mÀderdenùoġı caú yidi òuùÿù ile ùoġar ol yidi òaùù-ı evveldür ki eger bir kişi sÿ’Àl itse12 13 tebdíl-i ÀsmÀn ü tebdíl-i õemín nedür dise cevÀb eyit ki ÀsmÀnuŋ ve õemínüŋ óaúíúati kelime ve kelÀmdur ol sı rr bilindügi tebdíl olduġı dur eger bir kişi sÿ’Àl itse óarem yiri niçe yar ı lur vedÀbbetü’l-arø niçe ôuhÿra gelür dise cevÀb eyit ki óarem yiri kinÀyetdür vech-iÀdemden ve yar ı lmaú kinÀyetdür òaùù-ı istivÀ sı rr ı ndan (H92b) ki òaùù-ı istivÀ ileyigirmi sekiz kelime-i ilÀhí otuz iki olur dÀbbe kinÀyetdür Àdemdenotuz iki (M97a) kelime-i ilÀhídür eger bir kişi sÿ’Àl itse èÍsÀ a.s. ÀsmÀndan niçenÀõil olur ( N60a) dise ve elleri melÀ’ikelerüŋ úanadı nda olmaú nedür dise ve ol aġ minÀre nedür ve daòı ôuhr vaútinde indügi neden kinÀyetdür dise cevÀb eyit kièÍsÀ kelimedür ki mecmÿè-ı eşyÀyı ióÀùa itmişdür kelimenüŋ sı rr ı bÀùı n idi ÀsmÀn bÀùı ndan kinÀyetdür èÍsÀ Faøl-ı ilÀhínüŋ ôuhÿr ı ndan kinÀyetdür ve ol aġ minÀrekinÀyetdür yigirmi sekiz ve otuz iki kelimeden ki altmı ş olur Àdemüŋ boyı altmı ş ar şı ndur ki bÀùı nda14 pes minÀre Àdemden kinÀyetdür aġ olduġı kinÀyetdür kelimeden ki kelime nÿrdur ve daòı (A107b) elleri melÀ’ike

80. : - H, N / budur : oldur N81. ú ı yÀmetde iki gözlü ola göre : ú ı yÀmetde ana iki göz ola göre N, M ; ana ú ı yÀmetde iki yüziola H / ve bir dili ola söyleye : ve bir dil ola M / söyleye : - H83. ol óacerde : anda A84. ibtidÀ-yı ùavÀf : ùavÀf-ı ibtidÀ H85. óikmet ne idi : óimeti nedür A / óikmet-i ilÀhí : óikmet A86-87. evvel Àdem mÀderden ùoġacak yidi òuùÿù ile ùoġar ol yidi òaùù evveldür : - A / òuùÿù : òaùù H87-88. sÿ’Àl itse / :- M 88. : - A, H / tebdíl-i õemín : tebdíl-i èarø H89. cevÀb eyit ki : cevÀb budur ki N / óaúíúati : òilúati H, M90. olduġı dur : oldugı dur A ; oldur ki H / bir kişi : - N91. dÀbbetü’l-arø : dÀbbet A / dise : - H92. òaùù-ı istivÀ sı rr ı ndan : òaùù-ı istivÀdan ve sı rr ı ndan N93. yigirmi sekiz kelime-yi ilÀhí otuz iki : yigirmi sekiz kelime otuz iki kelme-yi ilÀhí olur H ;yigirmi sekiz ve otuz iki kelime olur M93-94. dÀbbe kinÀyetdür Àdemden otuz iki kelime-yi ilÀhídür : - H ; kinÀyetdür otuziki kelimeden A94. itse : eylese H /95. olur dise : olur N / melÀ’ikelerüŋ : melÀ’ike H ; melÀ’ikenüŋ N / aġ : aú A, H, M96. indügi : indüġi H97. itmişdür : eylemişdür H98. aġ : aú A, H, M99. ve otuz iki : - H / boyı : ùÿlı A100. ar şı ndur ki bÀùı nda : ar şdur ki H, N, M/ aġ : aú A, H, M

7/29/2019 189079


169

105

110

115

120

úanadı nda olmaú kinÀyetdür on dört òurÿf-ı muúaùùaèanuŋ ièlÀmı nı elleriòilúatinde bulmaúdan kinÀyetdür ve daòı ôuhr vaútinde nÀõil olmaú (M97b)kinÀyetdür òaùù-ı istivÀdan ve daòı èÍsÀ otuz üç yaşı nda nÀzil olmaú (H93a)kinÀyetdür Faøl-ı YezdÀndan ki èilm-i te’víl ki feyø olı ndı otuz üç yaşı nda feyøolı ndı óaøret-i risÀlete nübüvvet ü tenzíl ú ı rú yaşı nda geldi altmı ş üç yaşı nda vefÀtitdi yigirmi üç yı l tenzíl yazı ldı Faøl-ı YezdÀna daòı te’víl otuz üç yaşı nda ôuhÿr itdi elli altı yaşı nda vefÀt itdi yigirmi üç yı l zamÀn-ı te’víl yazı ldı zamÀn-ı tenzílzamÀn-ı te’víle muùÀbı ú oldı eger sÀ’il sÿ’Àl eylese ki Hüdhüd Belú ı sa ne vechle( N60b) biti iletdi dise cevÀb eyit ki Hüdhüdüŋ tÀcı gÀh bir pÀre gÀh iki pÀre olur bir pÀre olduġı vaúitde yigirmi sekiz kelime-i Muóammed müşÀhede olı nur iki pÀre olduġı vaúitde otuz iki kelime-i Àdem müşÀhede (M98a) olı nur pesSüleymÀnuŋ bitisi yigirmi sekiz ve otuz iki kelime oldı ki tÀ Belú ı s Hüdhüddenanı fehm eyleye ve’s-selÀm eger bir kişi sÿ’Àl itse SüleymÀn úar ı nca ile niçesöyleşdi dise cevÀb eyit ki SüleymÀn úar ı ncadan òaùù-ı istivÀ müşÀhede idüp otuziki kelime-i Àdemiyye (A108a) anda (H93b) müşÀhede itdügidür eger bir kişi sÿ’Àlitse äÀlió peyġambere úaya yar ı lup nÀúa çı úduġı ne sı rdur dise cevÀb eyit kinÀúanuŋ üst ùuùaàı nda şaúú ı vardur iki pÀredür ki äÀlió kendü vücÿdı nda òaùù-ı istivÀ müşÀhede eyleyüp otuz iki kelimeye ôuhÿr bulduġı dur eger bir kişi sÿ’Àl itseay iki pÀre olduġı ne sı rdur dise cevÀb eyit ki Muóammed a.s. kendü vechindekiòaùù-ı istivÀyı müşÀhede itmekdür eger bir kişi sÿ’Àl itse kiİ brÀhím a.s. mübÀrek saçı nı iki pÀre eyledi andan ãoŋra Muóammmed a.s. daòı geldi iki pÀre eyledidedemİ brÀhím sünnetidür didi bu ne (M98b) sı rdur dise cevÀb eyit ki yidi òaùù-ı

102-103. elleri òilúatinde : ellerinde A103. kinÀyetdür : - H 104. kinÀyetdür òaùù-ı istivÀdan ve daòı èÍsÀ otuz üç yaşı nda nÀzil olmaú :- A105. Faøl-ı YezdÀndan ki : Faøl-ı YezdÀna A / olı ndı : oldı A, H105-106. otuz üç yaşı nda feyø olı ndı : - H / olı ndı : oldı A107. tenzíl yazı ldı : tenzíl-i zamÀn oldı A / Faøl-ı YezdÀna : Faøl-ı YezdÀn A107-108. te’víl otuz üç yaşı nda ôuhÿr itdi : - A108. vefÀt itdi : vefÀt buldı A, M /zamÀn-ı te’víl : - N ; te’víl H109. muùÀbı ú oldı : muúÀbil oldı N / eylese : itse M111. müşÀhede olunur : müşÀhede olur A112. iki pÀre olduġı vaúitde otuz iki kelime-i Àdem müşÀhede olı nur : - H / vaúitde : - A /kelime-iÀdem : kelime M115. dise : - N117. ne sı rdur : nedür A118. üst ùuùaàı nda : üstün dudaġı nda N / üstün ùudaġı nda M119. eyleyüp otuz iki kelimeye ôuhÿr bulduġı dur : itmekdür A / kelimeye / kelime-i ilÀhí M/ itse :eylese H119-121. eger bir kişi sÿ’Àl itse ay iki pÀre olduġı ne sı rr ı dur dise cevÀb eyit ki Muóammed a.s.kendü vechindeki òaùù-ı istivÀyı müşÀhede itmekdür : - A / Muóammed a.s. kendü vechindeki òaùù-ı istivÀyı : Àdem kendü vechinüŋ òaùù-ı istivÀsı nı N / Muóammed a.s. ; Àdem M122. andan ãoŋra : andan A / ãoŋra Muóammmed a.s. daòı geldi iki pÀre eyledi : -M / geldi : - A

7/29/2019 189079


170

125

130

135

140

ilÀhí sekiz ( N61a) olup murÀd vech-i Àdem görinmekdür ve daòı cemíè-i maòlÿúÀtkünden yaradı ldı yaèní mecmÿè-ı kÀ’inÀt òaùù-ı istivÀüzerine olduàı dur eger bir kişi sÿ’Àl itse Óaú cemÀlini cumèa güni èaãr vaútinde(H94a) görmek ne maènÀdur dise cevÀb eyit ki bir vechle Óaúúuŋ cemÀli otuz ikikelime-i ilÀhídür ki vech-i Àdemde müşÀhede itmekdür cumèa gün on biş rekèatnamÀz ú ı lı nur àayr-ı cumèa güni on yidi rekèat namÀz ú ı lı nur otuz iki rekèat olur vech-i Àdem görinür ki vechullahdur bir vechle daòı oldur ki gökde yidi kevÀkeb-iseyyÀre vardur her bir kevkebüŋ yidi biŋ yı l devr-i òÀããı (A108b) vardur ve yidi biŋ yı l devr-i imtizÀcı vardur meåelÀ Züòalüŋ biŋ yı l devr-i òÀããı vardur andanãoŋra biŋ yı l Müşterí ile (M99a) imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríó ile imtizÀcı vardur andan ãoŋra biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı Zühreile imtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur bir hefte tamÀm oldı yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı Müşterínüŋ daòı (H94b) devr-i òÀããı vardur andan ãoŋra biŋ yı l Merríò ileimtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ileimtizÀcı vardur biŋ yı l daòı ( N61b) èUùÀrid ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur yidi biŋ yı l tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Merríòüŋ daòı biŋ yı l devr-i òaããı vardur biŋ yı l Şems ileimtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ileimtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ileimtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur yidi biŋ yı l tamÀm oldı

124. olup : olur N125. mecmÿè-ı : cemíè-i A127. ne maènÀdur : ne sı rr ı dur M /dise : - N129. güni : - A, H, M / on yidi rekèat namÀz ú ı lı nur : on yidi rekèat ú ı lı nur A , H130. gökde : - A131. seyyÀre vardur : seyyÀrenüŋ A; seyyarÀt vardur M132. Õuòalüŋ : Õuòal N133. andan ãoŋra : andan H, N133-134. biŋ yı l daòı Merríó ile imtizÀcı vardur : -M

134-135. andan biŋ yı

l daòı

Zühre ile imtizÀcı

vardur : - A135. andan biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur : -M136. bir hefte tamÀm oldı yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı : bir hefte tamÀm oldı A, M ; yidi biŋ yı ltamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı N137-138. Müşterínüŋ daòı devr-i òÀããı vardur andan ãoŋra biŋ yı l Merríò ile imtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı : - A138-140. Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur andan biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Õuòal ile imtizÀcı vardur : - A ; Zühre ile biŋ yı l daòı èUùÀrid ile biŋ yı l daòı Úamer ile biŋ yı l daòı Õuòal ile imtizÀclar ı vardur N, M140-141. yidi biŋ yı l tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Merríòüŋ daòı biŋ yı l devr-i òaããı vardur : - A ; yidi biŋ yı l tamÀm oldı : -M / Merríòüŋ : Şemsüŋ Merríòüŋ N141-145 biŋ yı l Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀridile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ

yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur : - A ; biŋ yı l Şems ile ve biŋ yı l Zühre ile ve biŋ yı l èUùÀridile ve biŋ yı l Úamer ile ve biŋ yı l Züòal ile ve biŋ yı l Müşterí ile imtizÀclar ı vardur N, M145. yidi biŋ yı l :- A ; biŋ yı l N / tamÀm oldı : -A

7/29/2019 189079


171

145

150

155

160

bir (M99b) hefte daòı tamÀm oldı Şemsüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur biŋ yı ldaòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile (H95a) imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı ldaòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur yidi biŋ yı ltamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Zührenüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile (H95a) imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı èUùÀridüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ( N62a) ileimtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı (M100a) Zühreile imtizÀcı vardur yidi (H95b) biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Úamerüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur biŋ yı ldaòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı

145.bir hefte daòı tamÀm oldı Şemsüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur : - A145-147. biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur : - A ; biŋ yı l Zühre ile imtizÀcı biŋ yı l daòı èUùÀrid ile biŋ yı l daòı Úamer ile : N ; biŋ yı l Zühre ile imtizÀcı biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı M 147-148. biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur : - A ; biŋ yı l daòı Züòal ile biŋ yı l daòı Müşterí ile biŋ yı l daòı Merríòile imtizÀcı vardur N, /vardur ... vardur :-M148-149. yidi biŋ yı l tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Zührenüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur : - A150-152. biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur : - A ; èUùÀrid ile biŋ yı l daòı Úamer ile biŋ yı l daòı Züòal ile biŋ yı l daòı Müşterí ile biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀclar ı vardur N / vardur ... vardur ...vardur ... vardur ... vardur ... vardur :-M153-154. yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı èUùÀridüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur : - A154-157. biŋ yı l daòı Úamer ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur : - A ; biŋ yı l Úamer ile biŋ yı l Züòal ve biŋ yı lMüşterí ile biŋ yı l Merríò ve biŋ yı l daòı Şems ile biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀclar vardur N /vardur... vardur ... vardur ... vardur ... vardur ... vardur : - M / Zühre ile imtizÀcı vardur : Zühre ileimtizÀcı biŋ yı l daòı èUùÀridle imtizÀcı M157-158. yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı Úamerüŋ daòı biŋ yı l devr-i òÀããı vardur : - A ; yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı M158-161. biŋ yı l daòı Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Müşterí ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Merríò ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Şems ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı Zühre ile imtizÀcı vardur biŋ yı l daòı èUùÀrid ile imtizÀcı vardur: - A, M ; biŋ yı l Züòal ile imtizÀcı vardur biŋ yı ldaòı Müşterí ile biŋ yı l Merríò ile biŋ yı l Şems ile biŋ yı l Zühre ile biŋ yı l daòı èUùÀrid ileimtizÀclar ı vardur N161. yidi biŋ yı l daòı tamÀm oldı bir hefte daòı tamÀm oldı : - A, M ; bir hefte daòı tamÀm oldı N

7/29/2019 189079


172

165

170

175

180

her hefte kevkeb bu uãlÿbla bile yidişer biŋ yı l devri vardur her altı biŋ yı l geçer èindallah altı gündür yidinci biŋ yı l cumèa günidür 15 16 sı rr ı budur baède her yidi biŋ yı l geçer bir gündür bu bir gün ki yidi biŋ yı ldur altı gün geçse yidinci gün cumèadur yidi kez yidi biŋ yı lú ı rú ùoúuz biŋ yı l olur ellinci biŋ yı l cumèa-i kebirÀdur (H96a) 17 sı rr ı budur ve daòı óaøret-irisÀlet a.s. eyitdi ki18 (A109a) bu óadíåüŋ daòı sı rr ı budur ki ú ı rú iki biŋ yı l altı gün olur ( N62b) ú ı rú ikiden yuúarusı cumèaolur bu cumèa ki dünyÀda ú ı lı nur altı gün dünyÀ günlerinden geçer yidinci(M100b) gün cumèadur bu cumèayı Muóammmed a.s. anuŋçün vaøè itdi kim tÀ olÀòiret cumèası bu cumèadan fehm olı na imdi bir gün vardur ki biŋ yı ldur bir gündaòı vardur ki elli biŋ yı ldur ol gün ki bir güni biŋ yı ldur anuŋ her heftesi yidi biŋ yı ldur her ayı otuz biŋ yı ldur her yı lı üç yüz biŋ daòı almı ş biŋ yı ldur dünyÀyı llar ı ndan19 20 sı rr ı budur baèdezÀn ol günki elli biŋ yı ldur anuŋ her heftesi üç yüz biŋ (H96b) daòı elli biŋ yı ldur dünyÀyı llar ı ndan ve her ayı on dört biŋ kerre yüz biŋ aydur dünyÀ aylar ı ndan ve daòı kelÀm-ı úadím içinde ióúÀb ki õikr olı ndı sı rr ı budur

21 eger sÀ’il sÿ’Àl itse Óaú cemÀlini cumèa güni èaãr vaútinde görmek ne maènÀdur dise cevÀb eyit ki yidi kevÀkeb-i seyyÀrenüŋ yidi biŋ yı l devr-i (M101a) òÀããı vardur èindallah bir hefte olur altı gün geçer yidinci

162. her hefte kevkeb bu uãlÿbla bile yidişer biŋ yı l devri vardur : - H, N, M163. èİndallah altı gündür : - A/ yidinci biŋ yı l cumèa günidür : yidincisi cumèadur budur A ;yidinci biŋ yı l cumèadur H, M164. baède : baèd ez Àn N / geçer : N165. yidi biŋ yı ldur : bir yı ldur N / altı : altı ncı H / yidinci gün : yidincisi A / kez : kerre N166. ellinci biŋ yı l : ellincisi A ; yidinci biŋ yı l H168. óaøret-i risÀlet a.s. : resÿl a.s. A

168. daòı sı rr ı . sı rr ı daòı H170. cumèa olur : cumèadur A172. kim : - H ; ki N / tÀ ol : ol A ; tÀ ki ol Hve hefte daòı vardur ki yidi biŋ yı ldur 172-173. imdi bir gün vardur ki biŋ yı ldur bir gün daòı vardur ki elli biŋ yı ldur ol gün ki bir güni biŋ yı ldur : - A173-174. anuŋ her heftesi yidi biŋ yı ldur : - A ; ve hefte daòı vardur ki yidi biŋ yı ldur N174-175. her ayı otuz biŋ yı ldur her yı lı üç yüz biŋ daòı almı ş biŋ yı ldur dünyÀ yı llar ı ndan: - A, N;her ayı otuz biŋ yı ldur her yı lı üç yüz biŋ daòı almı ş biŋ yı ldur M174-176. sı rr ı budur baèd ez Àn ol gün ki elli biŋ yı ldur anuŋ her heftesi üç yüz biŋ daòı elli biŋ yı ldur : - A177-178. dünyÀ yı llar ı ndan ve her ayı on dört biŋ kerre yüz biŋ aydur dünyÀ aylar ı ndan : - A178. ve daòı kelÀm-ı úadím içinde ióúÀb ki õikr olı ndı sı rr ı budur : - A, M 178-179. : : A179. itse : eylese H, N, M /Óaú taèÀlÀ : Óaú A, N / görmek : göstermek H / dise : - N181. devr-i òÀããı : devri A, M

7/29/2019 189079


173

185

190

195

gün cumèadur altı biŋ yı l geçdi yidinci biŋ yı l ki devr-i Úamerdür Muóammed a.s.cumèa güni êuòÀ vaútinde geldi ki biŋ yı luŋ yüz yı lı geçmişdi êuòÀ vaúti idi baède Faølullah cumèa gün èaãr vaútinde geldi ( N63a) meåelÀ biŋ yı luŋ biş yüzyı lı geçse ôuhr vaúti olur sekiz yüz yı lı geçse èaãr vaúti olur (H97a) imdi devr-iúamer ki biŋ yı ldur yüz yı lı geçdi Muóammed a.s. êuóÀ vaútinde ôuhÿra geldi kiãÀóib-i tenzíldür (A109b) sekiz yüz yı l geçdi èaãr vaútinde Faøl-ı FeyyÀø ôuhÿrageldi ki ãÀóib-i te’víldür fÀ-fehm eger sÀ’il sÿ’Àl itse CebrÀ’il nedür dise cevÀb vki CebrÀ’il yidi óarfdür vaútÀ ki inbisÀù itseŋ otuz iki óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ (M101b) vaútÀ ki CebrÀ’il diseŋ yigirmisekiz óarf olur maè-noúùa eger sa’il sÿ’Àl itse MíkÀ’il nedür dise eyit ki MíkÀ’idaòı yidi óarfdür budur vaútÀ ki inbisÀù itseŋ otuz iki óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ eger bir kişi sÿ’Àl itse kiİsrÀfíl nedür disecevÀb eyit kiİsrÀfíl yidi óarfdür vaútÀ ki inbisÀù itseŋ otuz iki óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ (H97b) eger bir kişi sÿ’Àl itseki èAzrÀ’il nedür dise cevÀb eyit ki èAzrÀ’il yidi óarfdür ve èalÀ-haõÀvaútÀ ki inbisÀù itseŋ otuz iki óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ

pes maèlÿm oldu ki yigirmi sekiz ( N63b) ve otuz iki óarfdür ki gÀh CebrÀ’il vegÀh MíkÀ’il ve gÀhİsrÀfíl ve gÀh (M102a) èAzrÀ’il olur óikmet-i ilÀhíşöyle

182. geçdi : geçer A / yidinci biŋ yı l ki : yidinci yı l ki : N183. biŋ yı luŋ yüz yı lı : biŋ yı l yüzi A, H, M/ êuòÀ vaúti idi : – N184. cumèa gün : - A, N , M185. biş yüz yı lı geçse : biş yüz yı lı geçdi N / imdi : - A, N186. êuóÀ vaútinde : ôuhr vaútinde M187. Faøl-ı FeyyÀø : Faølullah A188. itse : eylese N / dise : - N190-191. èalÀ-haõÀ vaútÀ ki CebrÀ’il diseŋ yigirmi sekiz óarf olur maè-noúùa: vaútÀ ki CebrÀ’il diseŋ yigirmi sekiz óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ : A191. dise : - N / eyit ki : sen eyit ki H, M191-192. MíkÀ’il daòı : - N ; MíkÀ’il H192. yidi óarfdür : yidi óarfdür maè-noúùa èalÀ-haõÀ N ; budur : -A, H, N193. eger bir kişi sÿ’Àl itse ki : - A ; itse ki : eylese ki H193-194.İsrÀfíl nedür cevÀb eyit kiİsrÀfíl yidi óarfdür :İsrÀfíl ve èAzrÀ’il daòı MíkÀ’il gibidür A ;İsrÀfíl yidi óarfdür H194-195. vaútÀ ki inbisÀù itseŋ yigirmi sekiz óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ

eger bir kişi sÿ’Àl itse ki èAzrÀ’il nedür : - A196. dise : - A, N196-198. cevÀb eyit ki èAzrÀ’il yidi óarfdür ve èalÀ-haõÀ vaútÀ ki inbisÀù itseŋ yigirmisekiz óarf olur maè-noúùa èalÀ-haõÀ :- A : cevÀb eyit ki : sen eyit ki M198-199. gÀh CebrÀ’il ve gÀh MíkÀ’il ve gÀhİsrÀfíl ve gÀh èAzrÀ’il olur : gÀh CebrÀ’il olur gÀhMíkÀ’il olur gÀhİsrÀfíl olur gÀh èAzrÀ’il olur H, M

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


175

225

230

mürekkebdür pes ãu otuz iki oldı úaynadı èÀlemde ùÿfÀn úopardı ve yiryüzünitamÀm-ı ióÀùa itdi ve ùaàda ve yazı da berÀber oldı èumú ı ú ı rú ar ş oldı şöyle(H99a)ki yigirmi sekiz kelimenüŋ (M103b) inbisÀùı yitmiş ikidür yitmiş ikiden otuz iki pÀre taóta èadedini giderseŋ ú ı rú úalur bu maènÀdan ú ı rú ar şı n oldı ve daòı geminüŋ òaùù-ı istivÀsı vardur úalemüŋ daòı òaùù-ı istivÀsı üzerine iki pÀredür vedaòı her kimse ki otuz iki Àbı vech-i Àdemde görmedi ve müşÀhede itmedi olcehÀlet ùÿfÀnı nda àarú oldı ve helÀk oldı ve necÀt bulmadı ve Nÿóuŋ gemisinegirmedi ve’s-selÀm

226.èumú ı ú ı rú ar ş oldı : - A, H 228. pÀre : - A / èadedin giderseŋ : èadedince otuz iki èadedi giderseŋ : A 232.ve’s-selÀm : - N

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


177

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü’s-sÀbiè èaşere fí óaúíúÀt-i bismillahirraómanirraóim( N64b)

1 (A111a ) on óarfdür ġayr- ı mükerrer èalÀ-haõÀ

baèdezÀn dört noúùa ile hem-rÀhdur on dört èaded olur vech-i Àdemde mü şÀhedeolı nur vaúùÀ ki tekrÀr ile óesÀb idesin yigirmi bir óarf (H99b) olur

(M104a) bu yigirmi bir óarfü ŋ ièlÀm-ı vech-ióavvÀda müşÀhede olı nur baèdezÀn FÀtióatü’l-kitÀba sebèu’l-meåÀní didiler anuŋçün kim on dört òurÿf- ı muúaùùaèa àayr-ı mükerrer kiFÀtióatü’l-kitÀbda maòfí gelür ol sebebden sÿ’re-i kenz didiler ve daò ı FÀtióatü’l-kitÀb yidi Àyetdür birisi bismillahirraómanirraóim2 FÀtióatü’l-kitÀb yigirmi bir óarfdür haõÀ

bu yigirmi bir óarf vech-i óavvÀ muúÀbilindetecellí eylemi şdür ki bu yigirmi bir óarfü ŋ ièlÀmı vech-i óavvÀda mesùÿrdur 3 bu yigirmi bir óarfü ŋ on bir noúùas ı vardur otuz iki olur ki ièlÀm ı vech-i Àdemdür ve daò ı bir ki şi (H100a) sÿ’Àl itse FÀtióaism-i te’níå lafø old ı dise FÀtióa ism-i fÀèildür (A11b ) niçün ki ( N65a) müfred-imüõekkerdür aç ı cı ar dimekdür FÀtióa müfred-i mü’enneådür aç ı cı èavret(M104b ) dimekdür óikmet-i ilÀhí ne idi ki ism-i FÀtióa mü’enneå old ı cevÀboldur ki vech-i óavvÀya muúÀbildür şöyle ki Àdemüŋ vechi dört yididür óavvÀvechi üç yididür FÀtióadan ġayr ı mecmÿè kelÀmullah yigirmi sekiz óarfdür Àdemüŋ vechine muúÀbildür FÀtióatü’l-kitÀb yigirmi bir óarfdür ve kelimesiyigirmi sekiz kelimedür ve Àyeti yidi Àyetdür èalÀ-haõÀ evvel 4

bir Àyet-i tÀmmedür åÀniyen 5 bir Àyet-i tÀmmedür åÀliåen6 bir Àyet-i tÀmmedür rÀbièen 7 bir Àyet-i tÀmmedür òÀmisen 8 bir Àyet-i tÀmmedür sÀdisen9 bir

3. on óarfdür ġayr- ı mükerrer èalÀ-haõÀ : - A4. hem-rÀhdur on dört èaded olur : hem-rÀh old ı on dört èaded old ı A6. bu yigirmi bir óarfü ŋ : - A / óarfü ŋ : kelimenü ŋ M6-7. vech-i óavvÀda : vech-i Àdemde M7. mü şÀhede olı nur : görinür N / didiler : dirler N8. kim : ki N / on dört : - A / òurÿf- ı muúaùùaèa : muúaùùaèa M9. FÀtióatü’l-kitÀbda maòfí gelür ol sebebden :-M; FÀtióatü’l-kitÀb yidi Àyetdür maòfí gelür sebebden H / didiler : dirler N / sÿ’re-i kenz didiler ve daò ı : -M10-11. : -M 11. FÀtióatü’l-kitÀb : FÀtióa A15. bir ki şi sÿ’Àl itse : - A15-16. FÀtióa ism-i te’níå lafø old ı dise : ism-i te’níå lafø old ı yaèní A ; ism-i FÀtióa laføaneden old ı N ; niçün ism-i te’níå lafô old ı dise M16-17. niçün ki müfred-i müõekkerdür aç ı cı ar dimekdür : aç ı cı dimekdür A18. dimekdür : dimek olur M19-20. óavvÀ vechi üç yididür : - A20. kelÀmullah . kelÀm H21. Àdemüŋ vechine muúÀbildür FÀtióatü’l-kitÀb yigirmi bir óarfdür :-M ; FÀtióatü’l-kitÀb :FÀtióa A ; Àdemüŋ vechine muúÀbildür : - H, N22. kelimedür : óarfdür H / evvel : - N25. sÀdisen bir :- H

7/29/2019 189079


178

30

35

40

45

Àyet-i tÀmmedür sÀbièen10 bir Àyetdür mecmÿè yidi Àyet-i tÀmmedür ve daò ı yigirmi sekiz kelimedür èalÀ(H100b)-haõÀ

(M105a)11 ( N65b) yidi Àyetdür bu yigirmi sekiz kelime-i ilÀhí ki aãl- ı kelÀm-ı ilÀhídür anuŋ (A112a ) èadedince tecellí etmi şdür

bu yigirmi sekiz kelime-i müfred ki aãldur FÀtióa aãl-ı kelÀm muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur vaútÀ ki lÀmelif ki mükerrerdür

birle óisÀb itseŋ yigirmi ùoúuz óarf olur vaútÀ ki bir óisÀb itse ŋ yigirmisekiz olur iki óisÀb itsen yigirmi ùoúuz olur server-i kÀ’ínÀt den ötürióadíåde buyurm ı şdur

imdi iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenahí bil kilÀmelif óarfi ġayr- ı mükerrer ola dört óarf olur kinÀyetdür Àdemü ŋ vechindeki(H101a) iki òaùùdan ki òaùù-ı istivÀda vÀúiè olmı şdur bir ba ş kitÀbeti bir daòı èanfete ki zír-i lebdedür òaùù- ı istivÀ ile dört òaùù olur óadíå-i nebevíde ãaóífedidügi kinÀyetdür ( M105b ) vech-i Àdemden ve yitmi ş biŋ melek kinÀyetdür yigirmi sekiz óarfü ŋ esmÀsı ndan ki inbisÀù itseŋ yitmiş iki olur kÀf ile nÿnmaãdardur yitmi ş úalur baèdezÀn yitmi ş biŋ didügi nihÀyet ( N66a) èaded bi ŋdür ol yitmi ş (A112b ) iki kelimeden her biri kÀ’ím maúÀm heõÀrdur

12

26. Àyet-i tÀmmedür : - H26-27. bir Àyetdür mecmÿè : - H, N, M30. yidi Àyetdür : - N, M30. ki aãl- ı kelÀm-ı ilÀhídür anuŋ : ol yigirmi sekiz kelime ki aãl- ı kelÀm-ı ilÀhídür anuŋ A ; kiaãl-ı kelimenü ŋ N31. tecellí itmi şdür : èadedincedür H, N, M32. kelime-i müfred : kelime A / aãldur : aãl- ı kelÀmdur A33. ki mükerrerdür : - H, N, M34. birle : - H ; bile M/ óarf : - N, M ; kelime H34-35. vaútÀ ki bir óesÀb itseŋ yigirmi sekiz olur iki óesÀb itsen yigirmi ùoúuz olur :FÀtióa daòı yigirmi ùoúuz óarfdür Àmín diyince A, H, M35. den ötüri : - A, H, M36. óadíåde : óadíå-i nebevíde H / : - A, H37. imdi : - H / esrÀr- ı ilÀhí ve kelime-i nÀ-mütenahí : dídÀr-ı Óaú teèÀlÀ H, N, M38. lÀm elif óarfi : lÀm elif ki H, N, M40. èanfete : èanfaòa M /zír-i lebdedür : zír-i lebde H, N41. melek : melÀ’ike N42. inbisÀù itseŋ : inbisÀùla A, H43. yitmi ş úalur: yitmi ş ikiden yitmi ş úalur H / èaded bi ŋdür : èadeddür ki bi ŋdür 44. yitmi ş iki kelimeden : yitmi şden A ; kelimeden N45. : - A, H, M

7/29/2019 189079


179

50

55

60

65

yaèní Óaú taèÀlÀ eydür kimdür ki díninden döne sizlerden imdi tiz ola AllahtaèÀlÀ bir úavm getüre ol getürdügi úavm Allah ı seve ol úavm daò ı Allah ı seveler mü’minler üzerine zelíl-i miskin olalar kÀfirler üzerine heybetlü olalar

daò ı Allah yol ı nda mücÀhede ideler hiçbir melÀmet idicinü ŋ melÀ (M106a )metinden úorúmayalar imdi ol Faølullahdur ki an ı diledügine virür kimse ki iyùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí çünki Úur’Ànuŋ óaúíúatlerine vesı rlar ı na iri şdüŋ úabílinden oldu ŋ ve daò ı (H101b ) cemíè-i ketebe-isemÀvínüŋ óaúíúatine iri şdüŋ ve daò ı şol gürÿhdan oldu ŋ ki óaøret-i èizzet

buyurm ı şdur ki 13 vaútÀ ki ümmet-i vasaù gürÿh ı ndan olsa ŋ ol vaút taókíúle şehÀdetidebilürsin ki enbiyÀullah gelmi şlerdür ve tebli ġ-i risÀlet itmişlerdür ve daò ı 14 gürÿh ı ndan olurs ı n şöyle ki óaøret-i èizzet buyurm ı şdur ki15 ve daò ı ehl-i Úur’Àn şol vaútolurs ı n ki (M106b ) Úur’Àndaki ( N66b) óurÿf- ı muúaùùaèÀtuŋ (A113a ) esrÀr ı navÀú ı f olas ı n hemÀn ki ehli’l-Úur’Àn olduŋ ve ehlullah oldu ŋ nite ki óaøret-irisÀlet a.s. buyurm ı şdur ehli’l-Úur’Àn ehlullah ve daò ı ehlullah a ŋa dirler kidídÀr-ı Óaúúa iri şmiş ola her ki şi ki kendü dídÀr ı n görmese ol Allah dídÀr ı nı görmez ve her kim kendüzini bilmese ( H102a) ol Allah ı bilmez ki16 ve’s-selÀm

48-52. yaèní Óaú taèÀlÀ eydür kimdür ki díninden döne sizlerden .......... metinden úorúmayalar imdi ol Faølullahdur ki an ı diledügine virür kimse ki :-A, N (H nüshas ı nda derkenardaverilmi ştir.) 53. ve óaúÀyı ú- ı nÀ-mütenÀhí : - A / óaúíúatlerine : óaúíúatine A, H54. s ı rlar ı na irişdüŋ : s ı rlar ı na iri şmek M /úabílinden : úavminden N56. : - H57. olsaŋ : oldu ŋ A58. itmi şlerdür : - A, H59. olurs ı n : olas ı n N61. Úur’Àndaki : Úur’Àndaòı M62. nite ki : ki H, N /62-63. óaøret-i risÀlet a.s. : resÿllullah a.s. A64-65. kendü dídÀr ı n görmese ol Allah dídÀr ı nı görmez : kendü dídÀr ı n görmez N ; kendü :-M65. ve her kim kendüzini bilmese : ki kendü dídÀr ı n bilmese ve görmese H

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


183

40

45

50

55

60

kelime-i Àdemi kendü vücÿd ında bilmek ve bulmaú sevÀd- ı aèôam ehliolmaúdur ve bu yigirmi sekiz kelime-i Muóammedi ve otuz iki kelime-i Àdemikendü vücÿd ında bulmaú ve bilmek sevÀd- ı aèôam ehli olmaúdur pes6

didüginü ŋ maènÀsı bu ola Muóammed a.s. bunu ŋ gibi faúr ilefaòr itmi ş ola åÀ’ir enbíyÀ üzerine 7 pessevÀd-ı aèôam ehl-i m ıãr cÀmiè ola her kişi ki (H103b ) bu s ırra vÀú ıf olmasa vedaò ı kendü vücÿd ını kelime-i Àdem ve kelime-i òÀtem üzerine mü şÀhedeitmese m ıãr cÀmiè olmaya (M109a ) ol vaút anu ŋ cumèas ı cÀ’iz olmaya8 pes m ıãr cÀmiè bilmeyince cumèa dürüst olmaya9 sevÀd-ı aèôam kelime-i Àdemdür ve kelime-i òÀtemdür her kimseki otuz iki kelime-i Àdemi ve yigirmi sekiz kelime-i òÀtemi kendü yüzindemektÿb u mesùÿr mü şÀhede itse anuŋ gibi ki şiye Àdem dimek ãÀdıú olur veeger kelime-i Àdemi ve kelime-i òÀtemi kendü vücÿd ında mü şÀhede itmese veişidüp taãdíú itmese dív-i recím olur yaèní óaøretden sürilmi ş olur 10 (A114b ) ( N68b) kitÀb-ı merúÿm Àdemdür 11 Àdem ve óavvÀ vechidür èindallah åÀbitdür şol kimseler ki DeccÀl leşkeridür bu óaúÀy ıúa inanmazlar ve taãdíú ( H104a ) itmezler

zümresinden olurlar her ki şi ki sevÀd-ı aèôamı kendü vücÿd ında bulsa sevÀd-ı aèôam olur ve daò ı mıãr (M109b ) cÀmiè olur ve daò ı Mehdí-iãÀóibü’z-zamÀnuŋ èalemi dibinde úopm ış olur vaútÀ ki èilmini bilse ki nedür Mehdí le şkerinden olur yüzi a ġ olur ve aèrÀf erenlerinden olur

12 ve daò ı bil ki

40-41. ve otuz iki kelime-i Àdemí kendü vücÿd ında bilmek ve bulmaú sevÀd- ı aèôam ehliolmaúdur : ve kelime-i Àdemí bilmek ve bulmaú ehl-i sevÀd olmaúdur A /41-42. ve bu yigirmi sekiz kelime-i Muóammedi ve otuz iki kelime-i Àdemi kendü vücÿd ında :-A,H,N42. bulmaú ve bilmek sevÀd- ı aèôam ehli olmaúdur : bulmaú ve bilmek ehl-i sevÀd olmaúdur :A,H,N43. bu ola : budur A44. itmi ş ola : itdi A47. cÀ’iz olmaya : cÀ’iz olmaz H

48-49. sevÀd-ı aèôam kelime-i Àdemdür ve kelime-i òÀtemdür : - A49-53. her kimse ki otuz iki kelime-yi Àdemi ve yigirmi sekiz kelime-yi òÀtemi kendü yüzindemektÿb ve mesùÿr mü şÀhede itse anuŋ gibi ki şiye Àdem dimek ãÀdıú olur ve eger kelime-iÀdemi ve kelime-i òÀtemi kendü vücÿd ında mü şÀhede itmese ve işidüp taãdíú itmese dív-irecím olur yaèní óaøretden sürilmi ş olur : her kimse ki bu meõkÿrÀt ı be-tamÀm müşÀhede itseaŋa Àdem dimek ãÀdıúdur itmese ve i şitse taãdíú itmese dív-i recím olur yaèní óaøretdensavr ılmış olur A55. Àdem ve óavvÀ vechidür : - A, H55-56. şol kimseler ki : şunlar ki N56. óaúÀyıúa inanmazlar ve : óaúÀy ıú ı ayı tmazlar A57. zümresinden olurlar : - H, M ; olurlar A / kendü vücÿd ında : kendüde A, H, M58-59. Mehdí-i ãÀóibü’z-zamÀnuŋ : ãÀóibü’z-zamÀnuŋ A, N59. dibinde úopm ış : alt ında úopm ış A, M /bilse ki nedür : bilse H, N, M

60. yüzi a ġ : yaèõı aú A ; yüzi aú M61. bil ki : - A, H

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


185

85

90

95

100

yemíndür ve her kimse ki oú ımasa aãóab- ı şimÀldür iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí veóakÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí aãòÀb-ı yemín anlardur ki kitÀblar ın oú ıdı lar ãaġ ehlioldı lar anlar ki oú ımad ı lar ãol ehlí old ı lar oú ıyanlaru ŋ yüzleri a ġ ve ellerinde

bitileri a ġ old ı oú ımayanlaru ŋ yüzleri úara ve ellerinde bitileri úara old ı baèdezÀn kiùÀblar ın oú ımayanlaru ŋ óaúú ında Óaú taèÀlÀ buyurdı ki17 yaèní tevóíd bilmeyen mü şriklerüŋ boyunlar ını ur ınve daò ı barmaúlar ını ur ın dir anu ŋçün ki yüzleri kitÀblar ını ve elleri kitÀblar ını

bilmediler 18 óÀãı l (A115b ) itmediler pes Àdem kitÀb-ı nÀùıú u kelÀm-ı óÀl oldı ve Muãóaf kitÀb-ı ãÀmit ü kelÀm-ı úÀl oldı (M11a )kelÀm-ı nÀùıúuŋ (H105b) peresti şi óaøret-i aóadiyyete kelÀm- ı ãÀmit èadedinceoldı şöyle ki on yidi rekèat ãalÀt- ı óaøar be-óükm ta ġlíb ve on bir rekèat ãalÀt- ı sefer be-óükm ġayr- ı taġlíb yigirmi sekiz rekèat namÀz olur yigirmi sekizkelime-i ilÀhí muúÀbilinde ki ièlÀm-ı vech-i Àdem ü òÀtemdür ve daò ı óaøret-irisÀlet a.s. mièrÀc gicesi óaøret-i aóadiyyeti yigirmi sekiz saùr ile gördi ki olyigirmi sekiz saùru ŋ aãlı yididür beyt ( N70a) / چ

her saùr ı dört èÀnÀãı rdan mürekkebdür od u yel ü topraú uãudan pes yidi od u yidi yel ü yidi topraú u yidi ãu dört yidi yigirmi sekiz olur Úur’Ànuŋ óurÿf ı èadedince old ı pes Úur’Àn Àdem vechinde oú ındı ki

didüginü ŋ maènÀsı bu ola iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí bil ki mièrÀc gicesi óaøret-i aóadiyyet óaøret-i risÀlete sidretü’l-müntehÀdaemred ãÿretinde görindi ol ãÿret faøl idi ki iùlÀú mertebesinde bir nÿr

idi vaútÀ ki (H106a ) ol bir nÿr ki ġayr- ı maósÿsdur ôuhÿr ( A116a ) itseelbette yidi saùr ile ôuhÿr ider anu ŋçün sebè-i semavÀt didi ve arø ı daò ı

81-82. iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óakÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí aãòÀb-ı yemín anlardur ki kitÀblar ın : -A / kitÀblar ın : kitÀbetlerin H82-83. oú ıdı lar ãaġ ehli old ı lar anlar ki oú ımad ı lar ãol ehlí old ı lar : - A83. aġ : aú A,M84. ve ellerinde bitileri : - A ; ve ellerinde bitikleri N / a ġ oldı : - A ; aú old ı M/ yüzleri úara veellerinde bitileri úara old ı : bitileri ve yüzleri úara old ı A / bitileri : bitikleri N85. oú ımayanlaru ŋ : oú ımayanlar A / óaúú ında : -M86. bilmeyen mü şriklerü ŋ : bilmeyenlerün H, N, M86-87. boyunlar ını urun ve dahí barmaúlar ını ur ın dir : boyunlar ın ve barmaúlar ın ur ın A /

barmaúlar ını : parmaúlar ını H87. anu ŋçün ki : zírÀ A /yüzleri kitÀblar ını ve elleri kitÀblar ını : - A ; yüzleri kitÀbetin ve ellerikitÀbetin H, M88. : - A, M 91-93. şöyle ki on yidi rekèat ãalÀt- ı óaøar …….….. ièlÀm- ı vech-i Àdem ü òÀtemdür : - A93-94. óaøret-i risÀlet a.s. : resÿl a.s. A94. gicesi : gicesinde H95. beyt : - A, H, M96-97. od u yil ü topraú u ãudan pes yidi od u yidi yil ü yidi topraú u yidi ãu : - A ; od yil ãuùobraúdur pes yidi od u yidi yil ü yidi ãu ve yidi ùopraúdur H98. Úu’Ànuŋ óurÿf ı èadedince old ı : - H99. : -M 100. mièrÀc : -M / óaøret-i aóadiyyet : - H, N, M101. görindi : gördi H, N, M / ol ãÿret : - H, N

7/29/2019 189079


186

105

110

115

120

125

130

yidi didi ve iúlími daò ı yidi didi ve kevÀkeb-i seyyÀreleri ve Muãóaf ı daò ı yidididi ve FÀtióatü’l-kitÀb daòı yidi Àyet oldı ve deŋizler daò ı yidi old ı ve daò ı ímÀn kelimesi ki dur yidi kelime old ı baèdezÀn ol Faøl-ı

muùlaú mertebe-i lÀhÿtdan nÀsÿt mertebesine ôuhÿr itdi yaèní èÀlem-iicmÀlden èÀlem-i tafãíle ve èÀlem-i muùlaúdan èÀlem-i muúayyede ve èÀlem-imücerredÀtdan ( N70b) èÀlem-i mürekkebÀta geldi ki 19 20 (M112a)

Faøl-ı muùlaú lÀhÿtdan nÀsÿtageldi istivÀ sı rr ını fetó eyledi 21 22 didiÀòirü’l-emr kendüsi ( H106b) Úur’Ànı óisÀb eyledi ve daò ı 23 yaèní lisÀnuŋı taórík itme yÀ Muóammed taècíl idevün bizüm üzerümizedür ( A116b ) Úur’Ànucemè eylemek ve oú ımaú úaçan ki oú ı rsız ittibÀè ile ol Úur’Àna andan ãoŋra

beyÀn bizüm üzerimizedür didi imdi müddet içündür tÀ bilesin kiFaøllullah ôuhÿr itdi on yidi muókemÀt ı ve on bir müte şÀbihÀtı cemè eyledi onyidi ãalÀt-ı óaøar ı ve on bir ãalÀt-ı seferi anu ŋ èadedince úod ı andan ão ŋra Àdemvechinde ok ıdı ve andan beyÀn eyledi ( M112b ) andan ão ŋra 24 óükmiyle geldi istivÀ ( N71a) sırr ın fetóeyledi mecmÿè- ı bení Àdemde ve óayvÀnÀtda ve dÀnelerde ve deŋizdeki

bal ıúlarda ve gökde uçan úu şlarda ve cemíè-i evrÀk u e şcÀrda hejdeh hezÀr èÀlemde ãırÀù-ı müstaúím gösterdi ki 25 (H107a) her yirdeki òaùù-ı istivÀ vardur ol Àdemüŋ vechi muúÀbilindedür ki Àdemü ŋ vechi istivÀile otuz iki saùr olur otuz iki nuùú- ı Àdem muúÀbilinde ve namÀz daòı on yidirekèat óaøarda ve on bi ş rekèat cumèa güninde farødur rÿz- ı heftümdür 26

altı günde on yidi rekèat namÀz ú ı lınur ve yidinci güncumèa günidür on bi ş rekèat ú ı lınur vaútÀ ki on yidi ile on bi şi cemè idesin otuziki rekèat namÀz olur be-óükm otuz iki ( M113a ) nuùú-ı Àdem

104. ve iúlími daò ı yidi didi : - H / ve kevÀkeb-i seyyÀreleri : - H, N105. ve de ŋizler daò ı yidi old ı : - A

108-109. èÀlem-i mücerredÀtdan èÀlem-i mürekkebÀta : - A109. geldi ki : ôuhÿr itdi ki A, M111. : - A/ nÀsÿta : -M113. Úur’Ànı : - A, H, M115. idevün : ideyin M116. Úur’Ànuŋ : Úur’Ànı N116-117. ol Úur’ana andan ão ŋra beyÀn bizüm üzerimizedür didi : - A / beyÀn : - H118-119. on yidi ãalÀt- ı óaøar ı ve on bir ãalÀt-ı seferi : ãalÀt-ı óaøar ı ve ãalÀt-ı seferi A120. : A, H 121. óükmiyle : kelÀm ıyla A122-123. mecmÿè- ı bení Àdemde ve óayvÀnÀtda ve dÀnelerde ve deŋizdeki bal ıúlarda ve gökdeuçan úu şlarda ve cemíè-i evrÀk u e şcÀrda : - A124. : gösterdi ki M 126-130. ve namÀz daò ı on yidi ...................... otuz iki nuùú- ı Àdem : - A, N / vaútÀ ki on yidiile on bi şi cemè idesin otuz iki rekèat namÀz olur : Bu bölüm M nüshas ında “be-óükm

” k ısm ından sonra verilmi ştir.

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


189

175

180

buyurm ışdur çünki üstüó ˇ Àn-ı Àdem üç yüzaltm ış ú ısmet old ı post u sekr ü ùamar u gü şt ü òÿn ve her birisi üç yüz altm ış maúsÿmdur her üç yüz altm ış altı kez yigirmi sekiz ve alt ı kez otuz iki olur

imdi alt ı kez (A118a ) altm ışuŋ biş altm ış tekrÀr ıdur úald ı bir altm ış 35 yaèní Àdemüŋ ùÿlı altm ış ar şdur bÀùın èÀleminde yaèní yigirmisekiz kelime-i òÀtem ki óaúíúat-i Muóammediyyedür ve otuz iki kelime kióaúíúat-i Àdemiyyedür ôÀhir olur anu ŋçün Àdem òilúatinde yigirmi sekiz saùr veotuz iki saùr mesùÿrdur 36 vech-i Àdemden(M115b ) ve óavvÀdan ( N72a) kinÀyetdür

177. alt ı kez otuz iki : otuz iki A / bi ş altm ış : - A179-180. yigirmi sekiz : - H182-183. vech-i Àdemden ve óavvÀdan kinÀyetdür : - A183. ve óavvÀdan : -M / : -A,H,N

7/29/2019 189079


190

1 33/Ahzâb: 72.2 Benzer bir rivayet için bkz: Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV/96.3 Ahmed b. Hanbel, Müsned, III/ 135, 154, 210, 251.4 Ahmed b. Hanbel, Müsned, II/222, III/145; Ebu Davud, Sünen, K. Sunne,1; et-Tirmizî, Sahîh,K.İmân,18,İ bn Mâce, Sünen, K.Fiten,17.5 İ bn Mâce, Sünen, K.Fiten, 8; Ahmed b. Hanbel, IV/278,357,383.6 el-Aclûnî, age, II/87.7 el-Aclûnî, age, II/87.8 el-Mevsı lî, el-İhtiyâr, cüz:I ,82 ;İ bn Hacer, Fethû’l-Bârî, II/457.9 İ bn Mâce, Sünen, K.Fiten, 8; Ahmed b. Hanbel, IV/278,357,383.10 83/Mutaffifîn:20-21.11 52/Tûr:2-3.12 7/A’râf: 46.13 3/Âl-iİmrân:106.14 56/Vâk ı ’a:8-9.15 17/İsrâ:71.16 56/Vâk ı ’a:41.17 8/Enfâl:12.18 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ , II/262.19 5/Mâide:52.20 2/Bakara:210.21 13/Ra’d:40.22 48/Fetih:1.23 75/K ı yâmet:16-17-18-19.24 5/Mâide:52.25 11/Hûd:56.26 7/A’râf:54.27 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1; el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ , I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel, II/244,

251, 315, 323, 434.28 2/Bakara:34.29 Benzer bir rivayet için bkz: Ahmed b. Hanbel, Müsned, IV/96.30 8/Enfâl:58.31 33/Ahzâb:72.32 8/Enfâl:58.33 41/Fussilet:53.34 85/Bürûc:1.35 el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379.36 52/Tûr:1-2-3.

7/29/2019 189079


191

1

5

10

15

20

el-BÀbü’t-tÀsiè èaşere fí’l-óacc ve’l-èumre ve’ù-ùavÀf ve’l-òalú ve sı rri’l-óaceri’l-esved

1 yaèní óaccı ŋuzı ve èumreŋüzi tamÀm idüŋ dimekdür imdi yidiùavÀf-ı óacc yidi òuùÿù-ı ümmiyye muúÀbilindedür ki çÀr müje her dÿ ebr u mÿy-ı serdür ve yidi daòı ùavÀf-ı èumre yidi òuùÿù-ı vech-i Àdem muúÀbilindedür kiiki èÀr ı ø ve iki burun içinde ve iki daòı yuúaru ùuùaúda ve bir daòı aşaàa ùuùaúdaki aŋa èanfete dirler on dört ùavÀf oldı on dört saùr-ı vech-i Àdem muúÀbilindeyidi daòı ùavÀf-ı kudÿm sünnetdür ve yidi daòı ùavÀf-ı vedÀè sünnetdür on dörtùavÀf olur on dört òuùÿùuŋ elvÀóı muúÀbilindedür pes yigirmi sekiz ùavÀf-ı óacyigirmi sekiz saùr-ı vech-i Àdem muúÀbilindedür yigirmi sekiz saùr-ı vech-iÀdem yigirmi sekiz kelime (M116a) muúÀbilindedür evvel ùavÀf-ı úudÿm ãoŋraóac ve èumre ve vedÀè ve daòı ùavÀfda yigirmi sekiz kez óacerü’l-esvedi öpmek gerekdür anuŋçün kim óacerü’l-esved yidi òuùÿù-ı ümmiyenüŋ aãlı dur anuŋ (A118b) muúÀbilindedür ve daòı (H110a) ol óacerü’l-esvedden ibtidÀeyledikleri oldur ki óecerü’l-esved ol yidi òuùÿù-ı ilÀhí muúÀbilindedür ol yidiòuùÿù-ı ilÀhí aãldan remzdür ve daòı peyàamber a.s. eyitdi ki óacerü’l-esvedüŋ iki gözi ola göre ve bir dili ola söyleye didi2 kinÀyetdür ( N72b) Àdemden ve andan ãoŋra eyitdi ki ú ı yÀmetde óacerü’l-esvedşaúú ola ol èahd-nÀme andan ôÀhir ola didi èahd-nÀme bu óacerdedür didikinÀyetdür Àdemden ki Àdem geldi vechini yardı òaùù-ı istivÀ sı rr ı nı vechindegösterdi yigirmi sekiz saùr ı ndan otuz iki saùr ı ôuhÿra getürdi ol èahd-nÀmenüŋ sı rr ı budur andan ãoŋra yidi kez saèy itmek gerekdür yidi òuùÿù-ı ümmiyemuúÀbilinde andan ãoŋra èArafÀta (M116b) varmaú gerekdür ki Ádem ÓavvÀyı

3. óaccı ŋuzı ve èumreŋüzi tamÀm idüŋ dimekdür : - A5. ùavÀf-ı èumre : èumre A6. ve yidi : -M7. ùuùaúda : dudaúda H / saùr-ı vech-i Àdem : saùr-ı vech A

8. èanfete : anfuòa M / on dört : on M9. sünnetdür ve yidi daòı ùavÀf-ı vedÀè : vedÀè M10-11. ùavÀf-ı óac : saùr A / yigirmi sekiz saùr-ı vech-i Àdem muúÀbilindedür : - A11-12. yigirmi sekiz saùr-ı vech-i Àdem yigirmi sekiz kelime muúÀbilindedür : - N12-13. evvel ùavÀf-ı úudÿm ãoŋra óac ve èumre ve vedÀè : - A, H, M13-15. ve daòı ùavÀfda yigirmi sekiz kez óacerü’l-esvedi öpmek gerekdür anuŋçün kim óacerü’l-esved yidi òuùÿù-ı ümmiyenüŋ aãlı dur anuŋ muúÀbilindedür : - N15-17. ve daòı ol óacerü’l-esvedden ibtidÀ eyledikleri oldur ki óecerü’l-esved ol yidi òuùÿù-ı ilÀhi muúÀbilindedür ol yidi òuùÿù-ı ilÀhí aãldan remzdür : - A ; ve daòı ol óacerü’l-esveddenibtidÀ eyledikleri ol yidi òuùÿù-ı ilÀhí aãldan remzdür H, M17. eyitdi ki : eydür ki N18-19. kinÀyetdür Àdemden : - A20. èahd-nÀme andan : andan èahd-nÀme N / èahd-nÀme bu óacerdedür didi : - A; bu óacerdedür

didi M21. vechini yardı òaùù-ı istivÀ sı rr ı nı vechinde gösterdi : vechini òaùù-ı istivÀ sı rr ı üzerine yardı A22. ôuhÿra getürdi : gösterdi A

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


193

1 2/Bakara:196.2

İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/336.

7/29/2019 189079


194

1

5

10

15

20

El-BÀbu èı şrÿn fí haúíúati keşfi’s-sÀú

1 (M117b ) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óakÀyı ú-ı kelime-inÀ-mütenÀhí bu kelÀm-ı úadímüŋ maènÀsı dimek olur ki ol gün ki sÀú açı lacemíè-i èÀlem secdeye daèvet olı na secde idemeyenler úorúalar pes sücÿditmedikleri ( N73b) içün (H111b) bunlara bir meõellet lÀòiú ola yaèní Allahúatı nda òºÀr u óaúír olalar yaèní Àdemüŋ sÀú ı ndan keşf-i óicÀb ola ez-rÿy-ı te’vílyaèní yigirmi sekiz mafãal Àdemüŋ iki ayaàı nda ôÀhir ola (A119b) dört ùopuúlar ile otuz iki ola otuz iki nuùk-ı Àdem muúÀbilinde ol gün ki bu sı r ôÀhir olaşolkimseler ki vemh ile mevhÿm ile perestiş iderlerdi ve daòı taúlíd-i ôulmÀtdaúalmı şlar idi anlar taãdíú idemeyeler pes sücÿd itmemiş olalar ve daòı ÓaúdanièrÀø itmiş olalar 2 şunlar ki Allahı taóúíú üzerine bilmişlerdür ki 3 sı rr ı nairişmişlerdür anlar sücÿd (M118a) eyleyeler ve maúbÿl-i óaøret olalar iy ùÀlib-iesrÀr-ı ilÀhí bu óadíåi meãÀbióde ùaleb eyle ki Óaú taèÀlÀ cemíè òalÀyı úa eyideher kişi ùapduàı Teŋrisi úatı na varsun diye Àòir çün nevbet muóaúíúlere irişeÓaú taèÀlÀ kendüyi Àdem ãÿretinde anlara tecellí (H112a) eyleye baèdezÀnóaøret-i aóadiyyet eyide iy òalÀyı ú benümle sizüŋ araŋuzda enbiyÀ lisÀnı ndanhiç nişÀn yoú mı ydı ki ol nişÀn ile beni bilesüz baèdezÀn òalÀyı ú eyideler ki belí bizüm nişÀnı mı z lisÀn-ı enbiyÀdan ol idi ki Óaú taèÀlÀ èar şdan kendü sÀú ı nı ãarú ı da dükeli mü’minler ol ( N74a) sÀúa secde eyleyeler ki ol sÀú ı Óaú teèÀlÀkelÀm-ı úadím içinde õikr itmişdür 4 sÀú-ı tenvín taèôímden èibÀretdür èan-baède içindür mucÀzavat içindür yaèní ol

3. : - N4. ve óakÀyı ú-ı : - A, N4-5. iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óakÀyı ú-ı kelime-i nÀ-mütenÀhí : iy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-i ilÀhí veèÀlim-i nÀ-mütenÀhí M6. idemeyenler : itmeyenler N; idemeyeler M / pes : - A7. Allah : - N9. iki ayaàı nda : ayaàı nda H, N, M / ùopuúlar : ùopuġlar H10. ola otuz iki : - H / nuùk-ı Àdem muúÀbilinde : kelime-i ilÀhí muúÀbilinde N / bu sı rr : bu sözM11. vemh ile mevhÿm ile : mevhÿm ile A ; vehm ile N ; mevhÿma M / taúlíd-i ôulmÀtda :taúlídde úalmı şlar N14. sı rr ı na : - H16. cemíè : - A, H17. irişe : irişse N18. Àdem ãÿretinde anlara : vech-i Àdem anlara A ; Àdem ãÿretinde H19. lisÀnı ndan : nişÀnı ndan H, N20. hiç nişÀn : lisÀn M / bilesüz: bulasuz M / baèdezÀn : -M21. lisÀn-ı enbiyÀdan : enbiyÀdan H, N

22. eyleyeler : eylediler N23. : -M 24. tenvín taèôímden èibÀretdür : tenvín taèôímdür A

7/29/2019 189079


195

25

30

35

40

45

gün ki óicÀb sÀú-ı aèôamdan açı la òalú secdeye daèvet olı na anlar ki Allahı bir taóúíú (A120a) ile bilmişlerdür çünki ol sÀú ı èar şdan göreler (M118b) secdeeyleyeler anlar ki taúlíd ile ve ÀvÀze ile perestiş iderler idi anlaruŋ arúalar ı nuŋ üstüòºÀnı yek-pÀre ola secde idemeyeler

5 sÀú ol kimsenüŋ sÀú ı dur ki vechinüŋ òilúati òÀki Kaèbedendür ve daòı ismi

Kaèbe úonı lmı şdur Àdemüŋ kaèbı ndan ötüri (H112b) úonı lmı şdur ki namÀzdayüzi ol maúÀma teveccüh itmekde murÀd kaèbı n ġasl itmekdür egerçe beytullahmaúÀm-ı vech-i Àdemdür ammÀ ism-i Kaèbe ki ana iùlÀú eylediler bumaènÀdandur ki her úande ki vech ola andan Kaèbe daòı ola yaèní Àdemüŋ şolistóúÀú ı vardur ki yüzlerin anuŋ kaèbı na müteveccih eyleyüp óaøret-i aóadiyyete perestiş eyleyeler 6 ve daòı maúÀm-ı İ brÀhímde iki ayaú nişÀnı vardur ki ( N74b) Kaèbe muttaãı ldur sÀúa

ve daòı Óaú taèÀlÀ úademini duzaòa úoya yaèní tiz ola bir zamÀn gele cehennem üzerine ki dibinde ãukerdimesi biter (M119a) didükleri bu maènÀdur ve daòı ol sÀú-ı aèôama secde eyleyenler bilürler ki otuz iki rekèatnamÀzda otuz iki ú ı yÀmdur ve otuz iki ú ı rÀtdur ve otuz iki rükÿèdur ve otuz ikisücÿddur ve otuz iki yine ú ı yÀmdur ve otuz iki sücÿddur ve otuz iki úuèÿddur ve yine sücÿd muòÀlefet-iŞeyùÀn çünki Ádeme secde itmedi kÀfir oldı ol Ádemki mescÿd-ı melÀ’ikedür ol (A120b) fÀní ü zÀ’il (H113a) olmaz ve yoú olmaz kiãÿret-i Óaúdur bu Àdem ki fÀní ü zÀ’ildür bulalar meôÀhir-i Àdemdür ve mecÀz-ı Àdemdür ve mir’Àt-ı Àdemdür

25. olı na : ola N27-28. arúalar ı nuŋ üstüòºÀnı : arúalar ı A28. : -M 29. vechinüŋ òilúati òÀki : vechinüŋ òÀki A, H, M / ismi : -M30. Àdemüŋ kaèbı ndan ötüri úonı lmı şdur . –M /ötüri úonı lmı şdur : èibÀretdür N31. itmekde : itmek A / murÀd : - N, M / itmekdür : itmek gerekdür H, N, M32. maúÀm-ı vech-i Àdemdür ammÀ ism-i Kaèbe ki ana iùlÀú eylediler : maúÀm-ı ism-i Kaèbe kiiùlÀk eylediler H / vech-i Àdemdür : vechdür M35. eyleyeler . eylerler A37. ve daòı Óaú teèÀlÀ úademini duzaòa úoya: -M/ duzaòa úoya : duzaòuŋ üzerine úoya H ;

duzaòuŋ içine úoya N37-38. yaèní tiz ola bir zamÀn gele cehennem üzerine ki dibinde ãukerdemesi biter didükleri bumaènÀdur : duzaòda cer-i cír bite didükleri bu maènÀdur A38. ãukerdemesi : sukerdemesi N38-39. biter didükleri bu maènÀdur : bite ve daòı Òaú taèÀlÀ úademini duzaòuŋ dibindesukerdemesi bite bu maènÀyadur M39. bilürler ki : bileler ki N40. namÀzda : ãalÀtda A ; namÀza H40-41. otuz iki ú ı yÀmdur ve otuz iki ú ı rÀtdur ve otuz iki rükÿèdur ve otuz iki sücÿddur ve : - H, N41. yine : - H, N / ve otuz iki sücÿddur : - A43. mescÿd-ı : sücÿd-ı A43-44. yoú olmaz ki ãÿret-i Óaúdur bu Àdem fÀní ü zÀ’ildür : - A44-45. meôÀhir-i Àdemdür ve mecÀz-ı Àdemdür ve mir’Àt-ı Àdemdür : ôÀhir-i Àdemdür vemeôÀhir-i Àdemdür A45. mir’Àt-ı Àdemdür : mürekkeb-i Àdemdür N / : - A

7/29/2019 189079


196

50

55

ve daòı her günde on yidi rekèat farø ve on biş rekèat sünnet ú ı lı nur şöyle ki ikirekèat faríøa ãubóda ve dört rekèat faríøa ôuhrda ve dört rekèat èaãrda ve üçrekèat maàribde ve dört èişÀda on yidi farø olur ve sünnetler daòı iki rekèatãubóda altı rekèat ôuhrda ve iki rekèat maàribde ve iki daòı baèdü’l-èişÀda ve üç(M119b) daòı vitr on biş rekèat olur ve èaãr sünneti ve èişÀ sünneti mü’ekkiddegildür her günde ( N75a) otuz iki rekèat namÀz Àdem vechinüŋ òuùÿùı ve suùÿr ı muúÀbilinde elbette ú ı lmaú gerekdür her èabd-i mükellif ki imÀn ehli ola7 yaèní otuz iki rekèat namÀz otuz iki saùr-ı vech-i ÀdemmuúÀbilinde ve otuz iki saùr-ı vech-i Àdem otuz iki nuùk-ı Àdem (H113b)muúÀbilinde otuz iki nuùú-ı Àdem otuz iki kelime-i ilÀhíyye ezelíyye ebedíyyelÀhÿtiyye mücerrediyye faøliyye àayr-ı mer’í ve àayr-ı maósÿs muúÀbilindedür ki fí’l-óaúíúa bir nÿrdur lÀhÿt mertebesinde ki meşÀyiò aŋa vücÿd-ı muùlaú dirler èanÀãı rlar sebebi ile görünse nÀsÿt dirler mertebe-i nÀsÿt mertebe-iòilúatdür ve èÀlem-i øÀddur ve èÀlem-i èaczdür ve’s-selÀm

46. on biş rekèat sünnet: on yidi rekèat sünnet M 47. ãubóda : ãubódur N / ôuhrda : ôuhrdur N; ôuhÿrda M47-48. èaãrda ve üç rekèat maàribde ve dört èişÀda on yidi farø olur : èaãrdur ve üç rekèat faríøa

maàribdür ve dört rekèat faríøa èişÀdur on yidi farø oldı N49. ãubóda : fecrde A / ôuhrda : ôuhÿrda M / iki rekèat : iki M51. namÀz : ãalÀt A54. otuz iki saùr-ı vech-i Àdem otuz iki nuùk-ı Àdem muúÀbilinde : - N55. nuùú-ı Àdem : nuùú H, N, M56. àayr-ı mer’í : - N57. aŋa : - H, M ; ve A59. ve’s-selÀm : - H, N

7/29/2019 189079


197

1 68/Kalem:42-43.2 9/Tevbe:763 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1; el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İ bn Hanbel, II/244,251, 315, 323, 434.4 68/Kalem:42.5 68/Kalem:42-43.6 2/Bakara:125.7 2/Bakara:286.

7/29/2019 189079


198

1

5

10

15

20

el-BÀbü’l-óÀdí ve’l-èı şrÿn fí tevóídi’l-óurÿf

iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí her gÀh ki (A121a) úaùè-ı naôar eyleseŋ otuz iki óurÿfuŋ ãÿretinden ki èilm-i kelimedür ol vaút otuz iki (M120a) kelime göresin kièibÀretdür ilÀ-Àòir ki mücerred göresin veşeklden ve ãÿretden ve peykerden ve hey’etden ve ùÿldan ve èarødan ve èumúdan münezzehdür ve daòı mecmÿè kendü õÀtı nda èale’s-seviyye göresin ki anlarda mÀøí ve müstaúbel veóÀl yoúdur óaøret-i melik mütaèÀl u pÀdişÀh-ı lem-yezel ü lÀ-yezelüŋ ãı fÀt-ı úadímidür ve õÀt-ı èÀôímidür ve baèdezÀn bu otuz iki kelime-i mücerrede(H114a) ôann ile ve taãavvur ile ve taóayyül ile ve tevehhüm ile münúası molmazlar óaøret-i aóadiyyetüŋ ( N75b) õÀtı yla úÀ’imdür øÿ’-işems gibi kişemsile øÿ’nuŋ óaúíúati birdür ve ruùÿbet gibi ãuyla ve oduŋ óarÀreti gibi odla ve daòı bu otuz iki kelime-i lÀhÿtiyye-i mücerrede gibi muóíùdür mÀ-kÀn u mÀ-yekÿn veiki cihÀna muóíùdür ezelí ve ebedídür ki lÀ-yemÿtdur çünki bir nefs-i kÀmil-iÀdem ve ÒudÀ-şinÀs kim kendü òilúatini otuz iki kelime-i ilÀhínüŋ èilmi gördive daòı kendü ãı fÀtı nı bu otuz iki kelime-i ilÀhínüŋ èilmi müşÀhede itdi anuŋ gibi kişi maúÀm-ı vuãlata irdi ki maúÀmı na (M120b) irişdi ve daòı óaøret-i aóadiyyetüŋ õÀtı na ve ãı fÀtı na vÀãı l oldı 1 anuŋ gibi kişi ki bunuŋ gibi maúÀma irişdi niçün bu Àyeti oú ı maya kim (A121b) 2 şöyle kiotuz iki kelimeyi bildi kendü ãı fÀtı nda buldı ol otuz iki kelime hezÀrÀn hezÀr (H114b) ġ ı lmÀn u óÿri ãÿretinde kiġ ı lmÀn u óÿri anlaruŋ maôhar ı dur tecellíeyler olşekl ile ve daòı ol otuz iki kelime kendüyi aósen ãÿretinde ki Àdem

3. úaùè-ı naôar : naôar M / eyleseŋ : itseŋ N / óurÿfuŋ : óarfüŋ N4. èilm-i kelimedür : èÀlem-i kelimedür A ; èilm-i küllídür N /kelime : kelime-i ilÀhí A, M5. ilÀ-Àòir : - A ; ilò H6. münezzehdür : münezzeh göresin A7. èale’s-seviyye göresin : èale’s-seviyyedür H, N8. mütaèÀl u pÀdişÀh-ı lem-yezel ü lÀ-yezelüŋ : mütaèÀlüŋ A9. ve õÀt-ı èÀôímidür : - H, N, M10. ôannla : farøla N, M12. óaúíúati birdür ve : - H, N, M16. otuz iki kelime-i ilÀhínüŋ : otuz ikinüŋ M17. vuãlata irdi ki : vuãlatda ki H / maúÀmı na : maúÀmı dur M19. niçün bu Àyeti oú ı maya kim : niçün oú ı maya bu Àyeti kim N, M21. otuz iki kelimeyi bildi kendü ãı fÀtı nda buldı : otuz iki kelimede kendü ãı fÀtı nı buldı H ; otuziki kelimeyi kendü ãı fÀtı nda buldı N, M21. hezÀrÀn hezÀr : hezÀrÀn hezÀrÀn H, N22. olşekl ile : - A, M

7/29/2019 189079


199

25

30

35

40

45

ãÿretidür taót-ı büzürgvÀr ı üzerinde ki Àdem úaddi üzerindeki3 yigirmi sekiz ve otuz iki ( N76a) ile altmı ş ar ş olur olotuz iki kelime kendüyi Àdem ãÿretinde ki4 müşÀhedeeyleye

5 ki cennetüŋ sekiz úapusı vardur şöyle kiemred ehl-i cennet ãÿretidür vaútÀ ki (M121a) emred ãÿretindeki yidi saùr ı òaùù-ı

istivÀ üzerne giçseŋ sekiz saùr olur iki baş ı nda iki ebrÿ ve dört daòı kirpik sekizsaùr olur her saùr ı dört èanaãı rdan mürekkebdür otuz iki saùr olur ki vechullahmüşÀhede olı nur / 6 7 (H115a) cennetèibÀretdür bir kelime-i ilÀhíden ki müteøı mmı ndur ve otuz bir kelimenüŋ maènÀsı na ki anuŋ èarøı

8 9 10 11 12 13 14

15 ( N76b) Óaú taèÀlÀ Ádeme ve ÓavvÀya eyitdi (M121b) bir cennetde úarÀr eyleŋ yiyüŋ içüŋ didi (A122a) 16 çünki bir kelime-i ilÀhínüŋ óaúíúati otuz iki kelimedür şöyle ki bir rekèat ãalÀtmüteøı mmı ndur otuz bir rekèat namÀza ki her rekèatda bir FÀtióa ve bir Àyetoú ı nur otuz iki rekèat namÀzda otuz iki FÀtióa ve otuz iki Àyet oú ı nur 17 maènÀsı budur pes18 yaèníeger bir kimse ki bir rekèat namÀzı idrÀk itdi tamÀm-ı namÀzı idrÀk itdi (H115b)ki bunuŋ gibi cennetde óÀãı l olur ve’s-selÀm

/

25. ile altmı ş ar ş olur : ola H ; ar ş ola N, M27. eyleye : ider A28. ãÿretidür : ãÿretinde A / vaútÀ ki emred ãÿretindeki yidi saùr ı òaùù-ı istivÀ üzerine : ki yidiòaùù-ı istivÀyı A29-31. sekiz saùr olur iki baş ı nda iki ebrÿ ve dört daòı kirpik sekiz saùr olur her saùr ı dörtèanaãı rdan mürekkebdür otuz iki saùr olur ki vechullah müşÀhede olı nur : çÀr èanaãı rla her yidisekiz olur otuz iki saùı r müşÀhede olı nur ki A32. cennet : - H33. otuz bir : - A34. : - A35. : - A / : - A36. : -M /36-37. : - A38. : - A39. ãalÀt : namÀz H, N, M40.otuz bir : otuz iki A 42. : -M 42-44. yaèní eger bir kimse ki bir rekèat namÀzı idrÀk itdi tamÀm-ı namÀzı idrÀk itdi ki

: - A44. ve’s-selÀm : - H, N, M45. / : -A,H,N

7/29/2019 189079


200

1 44/Duhân:56.2 35/Fâtı r:34-35.3 El-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379.4 el-Buhârî, K.İsti’zân, 1; el-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115;İ bn Hanbel, II/244,251, 315 ,323, 434.5 13/Ra’d:23.6 13/Ra’d:23.7 39/Zümer:73-74.8 2/Bakara:1-2.9 Âl-iİmrân:133.10 57/Hadîd:21.11 15/Hicr:45.12 2/Bakara:194.13 8/Enfâl:34.14 44/Duhân:51.15 54/Kamer:55.16 2/Bakara:135.17 Müslîm, Sahîh, K.Mûsâfirîn, 273-274; en-Nesâî, es-Sûnen, K.İftitâh,37.18 el-Buhârî, Sahîh, K.Mevâkît, 17, 28, 29;Müslîm, Sahîh, K. Mesâcid, 161-165, Ebu Davud, Sünen,K.Tahâra, 60.

7/29/2019 189079


201

1

5

10

15

20

el-BÀbü’å-åÀní ve’l-èı ş rÿn fí’s-secdeti èalÀ’s-sÀú

1 iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı kelime-i nÀ-mütenÀhí olgün ki ãalÀt Àdemüŋ (M122a ) sÀú ı ndan ke ş f-i óicÀb olur dimek maènÀsı Àdemüŋ iki úademinü ŋ yigirmi sekiz mafãal ı çehÀr kaèbla otuz iki olur otuz ikikelimenü ŋ èalÀmetidür ki ãalÀt ( N77a) içinde sücÿd anu ŋ èadedincedür keennehu bun ı böyle bilmek sücÿd itmekdür maènÀs ı budur eger sÀ’ilsÿ’Àl eylese sebeb nedür ki Àdemü ŋ iki úademinü ŋ barmaúlar ı mefÀãilini çehÀr kaèbla óisÀb eyledü ŋ mÀ (A122b) beyni óisÀb eylemedü ŋ dise cevÀb oldur kikelÀmullahda Àyet-i mensÿò vardur ki an ı namÀzda oú ı maú cÀ’izdür ammÀanuŋ la (H116a ) èamel itmek cÀ’iz degildür 2 ümmü’l-kitÀb FÀtióadur anuŋ çün ümmü’l-kitÀb didiler ki otuz ikikelime-i ilÀhí èadedince otuz iki rekèat namÀzda oú ı nur ki otuz iki kelimekitÀbuŋ aãlı dur hemín bu maènÀyadur ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurd ı ki

ve daò ı beytullahu ŋ ismini Kaèbe úod ı (M122b ) óÀl budur kiÀdemüŋ vechi ve cebhesi mevøièidür óikmeti nedür dise cevÀb budur ki KaèbekinÀyetdür Àdemüŋ kaèb ı ndan maúÀm-ı veche Kaèbe ismin úod ı 3 Àdemüŋ kaèb ı nı taèôím itmek içündür murÀd Àdemi taèôím itmekdür 4 yaèní èaôím ki tenvín sÀú- ı taèôímdür èan-baèd mücÀvezat içindür ve’s-selÀm

3. : - A

4. kelime-i : - A, H, M

5. ãalÀt : - H, N, M / olur dimek maènÀs ı : - H, N ; ola M

6-7. otuz iki kelimenü ŋ èalÀmetidür ki : - A / èalÀmetidür : èalÀmetleri M

7. ãalÀt : namÀz H, N, M

9. Àdemüŋ iki úademinü ŋ : Àdem úademinü ŋ M / iki úademinü ŋ barmaúlar ı mefÀãilini çehÀr : barmaúlar ı n ı A12. itmek : - A, H / : A

13. ümmü’l-kitÀb : - N / kelime-i ilÀhí : kelime-i ilÀhínü ŋ A

15. hemín : - A / óaøret-i risÀlet : resÿl A16. ve daòi beytullahu ŋ ismini Kaèbe : - A / úod ı : - A ; úoyd ı N16-18. óÀl budur ki Àdemüŋ vechi ve cebhesi mevøièídür óikmeti nedür dise cevÀb budur kiKaèbe kinÀyetdür Àdemüŋ kaèb ı ndan maúÀm-ı veche Kaèbe isimin : - A / dise :-M18. úod ı : - A ; koyd ı N18-21. Àdemüŋ kaèb ı nı taèôím itmek içündür murÀd Àdemi taèôímitmekdür yaèní èaôím ki tenvín sÀú- ı taèôímdür èan-baèd :- A21. mücÀvezat içindür ve’s-selÀm : ve’s-selÀm A ; içindür H, M / ve’s-selÀm: -M,N

7/29/2019 189079


202

1 68/Kalem:42-43.2 13/Ra’d:38-39.3 5/Mâide:97.4 68/Kalem:42.

7/29/2019 189079


203

1

5

10

15

20

( N77b ) el-BÀbü’å-åÀliå ve’l-èı şrÿn fí sı rr-ı ùulÿı è’ş-şems min maġribihÀ

1 (H116b ) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve óaúÀyı ú-ı kelme-iġayr-ı mütenÀhí bu óadíåüŋ maènÀsı budur ki tevbenüŋ úapusı vardur ki ol úapunuŋ eni yitmiş yı llı ú mesÀfetdür imdi ol úapu kilidlenmez óattÀşems maġribden(A123a) ùoġmayı nca vaútÀ kişems (M123a) maġribden ùoġa ol vaút tevbeúapusı kilidlenür ve’s-selÀm iy ùÀlib-i óaúíúat bil ki Yÿsuf a.s. eyitdi ki 2 çün Yÿsufuŋ atası ve anası veúar ı ndaşlar ı Yÿsufa secde eylediler Yÿsuf eyitdi ki3 pes maèlÿm oldı ki enbiyÀullah ÀftÀb ãÿretinde gelürler imiş pes şemskinÀyet oldı Àdemden maġrib kinÀyet oldı beytü’l-muúaddesden MekkeyeMedíneye nisbet beytü’l-muúaddes ùaraf-ı maġribdür ki maúÀm-ı ôahr-ı Àdemdür vaútÀ ki Àdemüŋ òilúati sı rr ı maúÀm-ı ôahrdan ( N78a) ôÀhir olsa olvaút şems maġribden ùoġmı ş olur imdi iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ ol kinÀyetdür ôuhÿr-ı Faøldan ki (H117a) óaøret-i Faøl-ı YezdÀn óayme-i míèÀduŋ ùı nÀblar ı nve şuúúalar ı n ve èarøı n ve ùÿlı n kendü vücÿdı nda ièlÀmı nı gösterdi tÀ èalÀ’l-yaúín bilesin ki ol (M123b) şems-i maġrib oldı óaøret-i seyyid lÀ-ġayr beyt

/ (A123b)ve’s-selÀm چ

4 elli ùı nÀb elli óurÿf u noúùa ièõÀsı ndadur elli óarfle noúùanuŋ aãlı yigirmi sekiz kelimedür yigirmi sekiz kelime-i ilÀhínüŋ aãlı on yidi kelimedür bu on yidi kelimenüŋ aãlı on dört muókemÀtdur ki on dört òuùÿù-ı vech-i Àdem

4. óaúÀyı ú-ı : - A /ġayr-ı : - N5. mütenÀhí : nÀ-mütenÀhí H, N6. imdi ol úapu : ol A / kilidlenmez : kilitlenmez M7. şems : - H / ùoġa : ùoġsa A

8. kilidlenür : baàlanur dir A; kilitlenür M9. : H 10. úar ı ndaşlar ı : úardeşleri A, M10-11. : - H, N, M 12. kinÀyet oldı : kinÀyetdür H, N, M / kinÀyet oldı : kinÀyetdür H, N, M13. Medíneye : - A / ùaraf-ı maġribdür : maġribdür A15. iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ : iy ùÀlib-i esrÀr-ı Óaú M16. Óaøret-i Faøl-ı YezdÀn : - A18. olşems-i maġrib oldı óaøret-i seyyid :şems-i maġrib oldur H, M ;şems maġribden ùoġmaú oldur N / lÀ-ġayr beyt : - A, M19. : A / : A 20. ve’s-selÀm : - A, M21. aãlı : ismi A, H, M22. on yidi kelimedür bu on yidi kelimenüŋ aãlı : - A, N23. on dört òuùÿù-ı vech-i Àdem : -H

7/29/2019 189079


204

25

30

35

40

45

muúÀbilindedür duòÀn kinÀyetdür Àdem vechindeki siyÀh òuùÿùlardan ki5 vech-i Àdemdür bil ki Àdemüŋ vechi sevÀdı ndan aèôam sevÀdyoúdur 6 daòı bu maènÀ üzernedür baèdezÀn ol on dörtmuókemÀtuŋ daòı aãlı yididür yidi òuùÿù-ı ümmiye muúÀbilindedür ki óacerü’l-esved anuŋ úÀ’im maúÀmı dur (H117b) (M124a) 7 ( N78b) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i óaúÀyı ú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki bu Àyetüŋ maènÀsı dimek olur ki yÀ Muóammed ol gün kisenüŋ Rabbünüŋ baøı ÀyÀtı gele ol gün hiç kimseye ímÀnı menfaèat eylemeyeimdi iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ bil ki ÀyÀt dimek èalÀmet dimekdür èalÀmet otuz ikikelime-i ilÀhídür ki óaøret-i risÀlet a.s.’a yigirmi sekiz kelimesi (A124a) geldiyaèní yigirmi sekiz ÀyÀt geldi dört ÀyÀt daòı úalmı ş idi ki ol dört kelime-iilÀhiyye-i Àdemiyyedür mevúÿf idi Faølullahuŋ ôuhÿr ı na vaútÀ ki ol baøı ÀyÀtôÀhir olsa vücÿd-ı Àdemde bil ki óarem yiri yar ı lup dÀbbet óurÿc itmek olgündür ve nüzÿl-ı èÍsÀ ol gündür ve ùulÿèü’ş-şems ol gündür ki bunlar eşrÀù-ı sÀèatdür eger sÀ’il sÿ’Àl itse ki ÀftÀb maġribden ùoġmaú nice oladiseler cevÀb oldur ki resÿl a.s. buyurdı ki her gÀh ki benden bir óadíå (M124b)rivÀyet eyleseler ol óadiåi Úur’Àna muúÀbele eyleŋ eger muvÀff ı ú gele úabÿlidüŋ ve eger muòÀlif gele redd idüŋ dimişdür imdi kelÀm-ı úadím içinde Yÿsuf a.s. eydür 8 Yaèúÿb te’víleyledi ki9 (N79a) didi anuŋçün ki her gÀh ki ecrÀm-ı semÀví èÀlem-i keşfde göre ki aŋa sücÿd eylerler nicesi ol ola kiYÿsufa musaòòar olalar çünki úar ı ndaşlar ı (A124b) ve atası ve anası Yÿsufa

24. muúÀbilindedür duòÀn kinÀyetdür Àdem vechinden ki : - H / siyÀh òuùÿùlardan ki : siyÀhòuùÿù-ı ümmiye muúÀbilinde A24-26. vech-i Àdemdür bil ki Àdemüŋ vechi sevÀdı ndan aèôam sevÀd yoúdur :-A / aèôam : èaôím H, M26-28. daòı bu maènÀ üzernedür baèdezÀn ol on dört muókemÀtuŋ aãlı

daòı

yididür yidi òuùÿù-ı

ümmiye muúÀbilindedür ki óacerü’l-esved anuŋ úÀ’im maúÀmı

dur : -A29. óaúÀyı ú-ı : - N, M29-32. iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve kelime-i ……… imdi iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ bil ki ÀyÀt : - H32. dimek : - A, H, M / èalÀmet otuz iki : - H ; otuz iki N33. kelime-i ilÀhídür ki óaøret-i risÀlet a.s.’a yigirmi sekiz kelime geldi : - H34. yaèní yigirmi sekiz ÀyÀt geldi : - H, N, M / dört ÀyÀt : - H ; dört Àyet N34-35. daòı úalmı ş idi ki ol dört kelime-i ilÀhiyye-i Àdemiyyedür mevúÿf idi Faølullahuŋ ôuhÿr ı na vaútÀ ki ol baøı ÀyÀt : - H / ol dört kelime-i ilÀhiyye-i Àdemiyyedür : on dört kelime-iÀdemiyyedür M36. ôÀhir olsa : - H ; ôuhÿr olsa N36-43. vücÿd-ı Àdemde bil ki óarem yeri yar ı la ................. ecrÀm-ı semÀví èÀlem-i keşfde gör ki aŋa : - H

41. dimişdür : -A, H, N44. sücÿd eylerler : - H ; secde eylediler N45. úar ı ndaşlar ı : - H úardeşleri A/ ve atası ve anası Yÿsufa : -H

7/29/2019 189079


205

50

55

60

65

70

secde eylediler Yÿsuf a.s. eyitdi ki10 Yÿsufuŋ düşi iki vechle te’víl olı nur imdi ÀftÀb maġribden ùulÿè itmek vesücÿd itmek ãÀóib-i kelime-i kemÀlüŋ ôuhÿr ı dur ve daòı kÀmil-i ÒudÀ-şinÀsuŋ zuhÿr ı dur ki ÒudÀ-yı taèÀlÀ èÀlem-i keşfde Yÿsufu Yaèúÿba (M125a) ÀftÀbãÿretinde gösterdi ve daòı evvel Àdem oġlanlar ı nuŋ ú ı blesi MÿsÀ ú ı blesiydi kióayme-i míèÀddur Beytü’l-muúaddesde ol Àdemüŋ namÿdÀr ı dur ki maġribùaraf ı ndadur ki yüz biŋ ve yigirmi dört biŋ enbiyÀ ÀftÀb ùoġduġı vaúitde veùolanduġı vaúitde yüzlerin maúÀm-ı ôahra eyleyüp perestiş ü sücÿd eylediler vedaòı resÿl a.s. úavliyle zemín-i óaşr ol olsa gerekdür anuŋçün kim maúÀm-ı ãadr u ôahr-ı Àdemdür ve daòı mièrÀc gicesi resÿl a.s. maúÀm-ı vechdenmaúÀm-ı ãadr u ôahra geldi andan ãoŋra ÀsmÀna vardı ve melÀkÿt-ı semavÀtı müşÀhede eyledi andan ãoŋra elli namÀz óaøret-i risÀlete ( N79b) vÀcib oldı baèdez taófíf (A125a) bişde úarÀr dutdı (H118a) ve daòı mübÀrek vechiniòayme-i mièÀda eyleyüp secde eyledi pes ol zemín zemín-i òaşr ola ve zemínú ı yÀmet ola anuŋçün ki (M125b) maúÀm-ı ãadr u ôahrdur Àdemdür ièÀde eyledive daòı èahd-nÀmeyi óacerü’l-esvedeı ãmarladı ki vech maúÀmdur ki11 çünki Àdemüŋ ãadr ı u ôahr ı maúÀmı Beytü’l-muúaddesdür mecmÿè-ı enbyÀnuŋ ùulÿèı maúÀm-ı ôahrdandur èale’l-óuãÿãYaèúÿba Yÿsuf ı ÀftÀb ãÿretinde gösterdi ve MÿsÀ a.s. ve resÿl vesÀ’ír enbiyÀa.s. mükÀşefe èÀleminde neyyir-i aèôam ãÿretindedür maúÀm-ı ôahrdan ùulÿèitmişlerdür pes mecmÿè-ı enbiyÀ andan óaşr olmı ş olalar insÀn-ı kÀmil sitÀre vemÀh u ÀftÀb mertebesindedür 12 her gÀh kişems ü úamer insÀn-ı kÀmil ola üç yüz altmı ş derece úaùè eyledi ve yigirmi sekiz menzil-i úamer oldı eger bir kişi sÿ’Àl itse ve eyitse ki her ne ki atadan ve anadan işitdügi taúlíddür buşehÀdet kim (H118b) idersin ki dirsin

46-48. secde eylediler Yÿsuf a.s. eyitdi ki Yÿsufuŋ düşiiki vechle te’víl olı nur imdi ÀfitÀb maġribden ùulÿè itmek ve sücÿd itmek : - H

48. ãÀóib-i kelime-i kemÀlüŋ : ãÀóib-i kemÀlüŋ : H, N, M50. ú ı blesiydi : ú ı blesidür A, N, M52. ùoġduġı : ùoġdı ġı H; doàduàı M53. ùolanduġı : dolanduġı H / eyleyüp : eylemişler ve A, N54. zemín-i óaşr : zemín A / gerekdür : gerek H, N, M / kim : ki H, N55. maúÀm-ı ãadr u ôahr-ı Àdemdür : maúÀm-ı ôahr u ãadr-ı Àdemdür N / resÿl a.s. : óaøret-irisÀlet M57. oldı : eyledi A, H, M59. òayme-i mièÀda : òayme-i mièÀdda A, H / ola : olsa N60. anuŋçün ki maúÀm-ı ãadr u ôahrdur Àdemdür ièÀde eyledi : - A / Àdemdür : -M61. ve daòı : ve A61-62. ki : - A 62. maúÀmı : -A, H, N

66. óaşr olmı ş olalar : óaşr olmı ş ola H ; óaşr itmiş ola N68. oldı : bilindi N ; buldı M69. itse : eylese N / ve eyitse : -A,H,N / işitdügi : işitdüŋ M

7/29/2019 189079


206

75

80

85

90

95

bu daòı taúlíddür ki atadan ve anadan işitmişsün ki ezÀnda ( N80a) ve úÀmetdeve (M126a) namÀzda ve teşehhüdde ki dirsin (A125b) meåelÀ Àdem dirsinÀdem neydügin bilmezsin ki 13 14 15

ve daòı ol ki Óaú taèÀlÀ kelÀm-ı úadím içindeyÀd itdi16 didi17 ol kimdür dise cevÀb oldur ki18 ol kimsedür kişehíd ola Muóammedüŋ óaú resÿl olduàı na şehÀdet ide ve daòı şehíd ol kimsedür ki ümmet-i vasaù ola19 ve imdi ümmet-ivasaù ol kimsedür kişehÀdet itmekde barmaú úaldı rmaú ne maènÀyadur bile vedaòı ièdÀd-ı rekèÀt-ı namÀzda bile ki niçün on yidi on biş ve on bir oldı bÀ-vücÿd ki20 (H119a ) ve yaèní bu sı rlara ŞeyùÀn vÀú ı f degildür her şey ŞeyùÀndan maófÿødur ve daòı mièrÀc gicesi niçün elli namÀzfarø oldı ve daòı niçün bişde úarÀr itdi bu sı rlara ŞeyùÀn (M126b) vÀú ı f degildür be-óükm21 eger sÀ’íl sÿ’Àl itse eyitse kiçünki Muóammed a.s. dan on yidi ve on biş ve on biri fehm eylediniçün ôÀhir eylemedi diseler cevÀb ( N80b) oldur ki vaútÀ kişehíd-i óaúíúí gele beyÀn eyleye (A126a) ki híç kimse anı beyÀn eylememiş ola bileler ki olmübeyyendür ki gelmişdür èilm-i dünyÀyı ve èilm-i ú ı yÀmeti ve èilm-i sÀèatı ve èilm-i muókemÀt ve èilm-i müteşÀbihÀtı beyÀn eyleye ve bileler ki Óaú úatı ndan gelmişdür ki tÀ ÀsmÀn èilmin bilmeyince ki altı günde òalú itdi vemelÀ’ikeleri bilmeyince ki22 olduġı nuŋ óikmetinedür bu óikmetleri bilmeyince23 sı rr ı na irişilmez ve daòı şeyùÀnlara yol virilmez ki bu sı rlara ve bu óikmetlere vÀú ı f olalar ki mièrÀcgicesi óaøret-i risÀlet Ádemi evvelki úat gökde niçün (H119b) gördi ve daòı 24 sı rr ı nedür ve daòı óaøret-i resÿl a.s. Óaú taèÀlÀ

72. namÀzda : -A, H, N 73. neydügin : nedür A ; neydüġi H74. ve daòı olki : - A / kelÀm-ı úadím : kelÀm A75-76. ol kimdür dise cevÀb oldur ki : - A

76. ol kimsedür kişehíd ola: oldur ki N76-77. Muóammedüŋ Óaú resÿl olduàı na şehÀdet ide : - A, N78. : - A ;

H, M 78. imdi : - A, H, M 82. her şey : her H, N, M/ namÀz : - H , M83. ve daòı niçün : ve A; ve niçün H / itdi: eyledi N ; dutdı M83-84. vÀú ı f degildür be-óükm : vÀú ı f olmadı N, M84. sÀ’íl sÿ’Àl itse : sÀ’íl sÿ’Àl eylese H ; sÿ’Àl itseler M / eyitse ki : ki N86. diseler : - N / vaútÀ ki : - H87. eylememiş ola : eylemedi ki A89. eyleye : eyler H90. èilmin : èilmini N / èilmin bilmeyince : èilm gelmeyince M

90-91. altı günde òalú itdi ve melÀ’ikeleri bilmeyince ki : - H94. óaøret-i risÀlet : - A95. sı rr ı nedür : sı rr ı budur A, H / óaøret-i resÿl . óaøret-i risÀlet a.s. M

7/29/2019 189079


207

100

105

110

115

óaøretni emred ãÿretinde niçün gördi (M127a) ve daòı cemíè-i èÀlem niçünmebèÿå oldı ki 25 oldı óikmeti nedür bu óikmetlereŞeyùÀn vÀú ı f degildür ve26 óükmiyle ve èÍsÀ ôuhÿr itdügi vaút niçün bir dín ve bir meõheb ve bir lisÀn üzerne olalar ve nice olsagerek cevÀb oldur ki mecmÿè-ı bení Àdemüŋ ãÿreti Ádem ve ÓavvÀ ãÿretidür bir dín ve bir meõheb ve bir lisÀn (A126b) üzerne olmaú ol vaút olur ki ( N81a)Àdem òilúati sı rr ı na irişenler ki sı rr ı na irişmiş olalar ve daòı esmÀ èilmin ki Ádem melÀ’ikelere taèlím eylemişdür evvel esmÀ èílmin bilmiş olalar ve daòı ehl-i cennet niçün emred ãÿretinde olsa gerek bilmiş olalar ve daòı esmÀ ve müsemmÀyı bir bilmiş olalar ve mecmÿè kitÀbet-iÓudÀyı oúumı ş olalar ve daòı kendü nefislerini ve òilúatlerini bilmiş olalar kinefs-i insÀn ãÿret-i Àdemdür be-óükm (H120a )27 her kimse ki eşyÀnuŋ tesbíóini bilse ve daòı bu meõkÿrÀtuŋ sı rlar ı n ve óikmetlerin bilse ve bir dín ve bir meõheb ve bir lisÀn üzerine olalar vaútÀ ki bu meõkÿrÀtuŋ sı rlar ı n ve óikmetlerin bilmese bir dín ve bir (M127b)lisÀn ve bir meõheb üzerine olmaz zírÀ ki ol bilmeyenler fi’l-óaúíúa Àdem oġlı olmaz egerçe ãÿretde Àdem ãÿretindedür velíkin maènÀda óayvÀndur 28 anlardur 29 yaèní Óaú taèÀlÀ cÀhili dost idinmezdimek olur maènÀsı dimek olur kicehÀlet aúrebdür küfre gözüŋ aġı nuŋ úarası na yaú ı n olduġı ndan daòı yaú ı ndur iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí bil ki cemíè-i evrÀú u eşcÀr u(A127a) óubÿb ( N81b)maãnÿèÀtdur ki ãÀnièe delÀlet eyler ve cemíè mevcÿdÀt hemçünÀn ve on iki ay30 (H120b ) ve on iki burÿc

96. óazretni :-M97. oldı óikmeti : óikmeti: - A, H, M99. vaút : vaútin H / olsa : olsalar A101. ve bir lisÀn : - H, N, M / üzerne : - N102. sı rr ı na irişmiş olalar : - A103. esmÀ èílmin : esmÀyı A, H, M104. olalar : ola A; olur N105-106. ve daòı esmÀ ve müsemmÀyı bir bilmiş olalar ve mecmÿè kitÀbet-i ÓudÀyı oúumı ş olalar : - H ; esmÀyı ve müsemmÀyyı olalar N / ve mecmÿè kitÀbet-i ÓudÀyı oúumı ş olalar vedaòı kendü nefislerini ve òilúatlerini bilmiş olalar :-M108. tesbíóini bilse : tesbíóini nedür bilse H / ve daòı bu : ve A109. óikmetlerin : óikmetlerini H109-110. ve bir dín ve bir meõheb ve bir lisÀn üzerine olalar vaútÀ ki bu meõkÿrÀtuŋ sı rlar ı n veóikmetlerin bilmese : -M / olalar : - H110-111. vaútÀ ki bu meõkÿrÀtuŋ sı rlar ı n ve óikmetlerin bilmese bir dín ve bir lisÀn ve bir meõheb üzerine olmaz : - A111. oġlı : oġlu H112. ãÿretindedür : -A, H, N113-114. yaèní Óaú taèÀlÀ cÀhili dost idinmez dimek olur : - A / Óaú taèÀlÀ : Allah taèÀlÀ H, M/ dimek olur :dimekdür H , M117. eyler : ider N / hemçünÀn : hemçü A ; hemçünín H118. : -A

7/29/2019 189079


208

120

125

130

135

140

31 ve üç yüz altmı ş derece ve yigirmi sekiz menzíl úamer ki32 ve òilúat-i eşyÀ ve mescíd-i aúãÀ ve èÀlem-i òºÀbda ve daòı ol ki òºÀbda görinür ümmet-i vasaù (M128a) ve òaùù-ı istivÀ ve èar ş u kürsi veòilúat-i sitte-i eyyÀm ve her ne kim taãavvÿra ve taèaúúula gelür mecmÿèdelÀlet ider ãÀnièe ki ãÀniè dur 33 òiùÀbı maòãÿãdur Faøl-ı YezdÀnalÀ-şekk-fíh eger bir kişi sÿ’Àl itse kim lafô-ı cemèdür bu òiùÀbcemÀèatedür eger müfred bir kişiye òiùÀb olsa dimek gerek idi imdi senneden eyidürsin ki bu òiùÀb Faøladur dise cevÀb oldur ki ÁdemeġÀyettaèôímden ötüri lafô-ı cemè ile òiùÀb itdi nite ki bir kişi taèôím itdügi kişiyeselÀm virse dir ve daòı taèôím etdügi kişinüŋ selÀmı nı ( N82a) alsa

dir ve haõÀ-miålih imdi taóúíúle ümmet-i vasaù oldur ki vasaùdanòaber vire ve òaberdÀr ola ve olşehíd-i (H121a) óaúíúí ola ki34 delíliyle bil kişehíd-i (M128b) óaúíúí vardur (A127b) şehíd-i mecÀzívardur mecmÿè ümmet-i Muóammed a.s.şehíd-i mecÀzídür Faøl-ı YezdÀn-ı èazze faølahşehíd-i óaúíúídür ve hem imÀm-ı óaúíúídür olİ brÀhím a.s. kendüzamÀnı nda imÀm-ı óaúíúí idi ki Kaèbeyi binÀ itdi35 ve daòı Mehdí Kaèbeden ôÀhir olsa gerekdür hemİ brÀhím õürriyetinden ôÀhir olsagerekdür 36 Mehdí niçün Kaèbeden ôÀhir olsa èÍsÀ niçün Beytü’l-maúdisden ôÀhir olsa gerek 37 anuŋçün kim Mehdí evvelşöyle gerekdür kim Kaèbenüŋ óaúíúatine yolilete ve Kaèbenüŋ ve daòı Beytü’l-muúúaddesüŋ òudÀvendi neslinden ola tÀ kiyüzini kendü óaúíúatine dutmı ş ola her gÀh ki èÍsÀ ôÀhir ola òalÀyı ú eyideler èÍsÀnuŋ òaberinşöyle işitmişdük ki ÀsmÀndan gele bu kişi ÀsmÀndan (M129a)nice geldi diyeler inkÀr ideler kÀfir olalar imdi iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí vaútÀ ki

119. : - A122. mecmÿè : - H, N124. : -H, N, M / :-A 126. müfred bir kişiye òiùÀb olsa : müfrede olsa A128. taèôímden ötüri lafô-ı cemè ile òiùÀb itdi nite ki bir kişi : - H129. selÀm virse : - A131. òaber vire ve : - H, N, M / ola ki : oldı H, M133-134.şehd-i mecÀzí vardur mecmÿè ümmet-i Muóammed s.a.şehíd-i mecÀzídür Faøl-ı YezdÀn èazze faølahşehíd-i óaúíúídür : - A / èazze faølah : èazzeşÀnehu M135. imÀm-ı óaúíúídür : mü’eõõín-i óaúíúídür A136. itdi : eyledi H, N, M136-137. gerekdür … gerekdür : gerek ... gerek : H, N137. :

: M 138. ÍsÀ niçün Beytü’l-maúdisden ôÀhir olsa : - H /Beytü’l-maúdisden : beytü’l-muúaddesdenM139. anuŋçün kim : anuŋçün H ; anuŋçün ki N

140. Beytü’l-muúúaddesüŋ : Beytü’l-muúúaddesin H141. yüzini : yüzi M143. nice : niçün A

7/29/2019 189079


209

145

150

155

160

165

(H121b) şol èilmi ki Muóammed a.s. mièrÀc gicesi ( N82b) ÀsmÀndan getürdiki ŞeyÀùín anı bilmege yol bulmaz ol èilmi Ádem ve oàlanlar ı bilür 38 imdi bir kimse ki ol èilmüŋ te’vílin beyÀn ide maèlÿm olakim ol kişi ÀsmÀndan geldi ol ki buyurmı şdur ki èÍsÀ ÀsmÀndan nüzÿl idecek iki elleri melÀ’ikelerüŋ úanadlar ı nda ola didi çün ferişte Àdemşekline gele ikielleri yigirmi sekiz kelimenüŋ miåÀli ola pes muúÀbil ola ol (A128a) ú ı llar kiferiştelerüŋ vechindedür bir óisÀbda anlar úanad yirinedür anuŋçün ki úanatdaşaèr vardur ôÀhirÀ imdi óaøret-i risÀlet a.s. Kaèbeden ki maúÀm-ı re’isdür mescid-i aúãÀya ki maúÀm-ı ôahrdur seyr itdi39 (M129b ) andan ãoŋra ÀsmÀn-ı evvelde ki40 Ádemi gördi ve daòı ervÀó-ı enbiyÀyı ve ehl-i bihişti ve ehl-iduzaòı müşÀhede eyledi ve Ádemi (H122a) gördi ki ãaà ùaraf ı na naôar ider gülerdi ki maşr ı úílerdür ve daòı ehl-i bihiştídür ki nÀmelerin ãaà ellerinealmı şlar gelürdi ve ãol ùaraf ı na naôar idüp aġlardı ki maġrib ùaraf ı dur veduzahídür ki nÀmelerin ãol ellerine almı şlardur ehl-i yemíni görüp gülerdi ehl-i şimÀli görürdi aġlardı ve daòı ( N83a) ol ki buyurmı şdur ki Úur’Àn èar şdan bir defèa ÀsmÀndan dünyÀya nüzÿl itmişdür ol kinÀyetdür Àdemden ve daòı 41 èaúíbince didişol sebeble didi ki bÀní-i mescid-i aúãÀ ol MÿsÀ idi ki òayme-i míèÀdı ol binÀ itdi42 kimaúÀm-ı Àdem Beytü’l-muúúaddesdür ve Kaèbedür her (M130a) birisi içün ecr vardur maóãÿãdur Àdeme bir cennet maúÀm-ı Kaèbe içündür ve bir cennet maúÀm-ı Beytü’l-muúúaddes içündür eger bir kişi sÿ’Àl itse veeyitse ki (A128b) niçün İ brÀhím evvel yüzini maúÀm-ı veche eyledi Óaú TaèÀlÀ niçün eyitdi MÿsÀya ki sen yüzüŋi (H122b) maúÀm-ı ãadr u ôahra eyleniçün didi cevÀb oldur ki tÀ kemÀl-i kitÀbet-i ÒudÀ ôÀhir ola evvel kiİ brÀhíma.s. yüzin maúÀm-ı veche eyledi ve daòı MÿsÀ ãadr u ôahra èaşere ÀyÀt levóini

144. Muóammed a.s. mièrÀc gicesi : mièrÀc gicesi Muóammed a.s. N /ŞeyÀùín :ŞeyùÀn N145. Àdem ve oàlanlar ı : Àdem ve Àdem oàlanlar ı N147. kim : ki H, N, M / nüzÿl : ôuhÿr H / iki : - A 150. vechindedür : yirindedür M/ yirinedür : yirindedür N152. : - A, H 154. ve daòı ervÀó-ı enbiyÀyı : ve enbiyÀyı A155. ãaà ùaraf ı na : ãaàa A156. gülerdi ki : - A ; görürdi ki N / maşr ı úílerdür ve daòı ehl-i bihiştídür : maşr ı úíleri ve ehl-i bihişti görürdi A / nÀmelerin : nÀmeyi H, N, M157. almı şlar gelürdi : almı şlardur H, N, M / idüp aġlardı ki : ider A ; iderdi aàlardı M157-158. maġrib ùaraf ı dur ve duzahídür : - A158. nÀmelerin ãol ellerine almı şlar : nÀmeyi ãol eline almı şlardur H, N, M158-159. ehl-i yemíni görüp gülerdi ehl-işimÀli görürdi aġlardı : - A / görüp : gördi H / görürdi: gördi H159. èar şdan : - N163. Kaèbedür : Kaèbe H 165-166. ve eyitse ki : - H, N167. eyitdi : eyitdi ki N

7/29/2019 189079


210

170

175

180

185

190

195

vech yerine úodı tÀ perestiş tam ola ol õÀt-ı úayyÿm ki mecmÿè semÀvÀt veehl-i semÀvÀt anuŋla úÀ’imdür ol bildi kim mecmÿè bí-iòtiyÀr noúùa-i òÀk dÀ’iresini seyr iderler anuŋçün kim bir maôhar-ı ÓudÀ gelse gerek idi ve daòı ol óaúíúat ki ÀsmÀnda ve zemíndedür ôuhÿr-ı èÀlem óÀkden bulsa gerek idi olmaúÀm Kaèbedür ve Beytü’l-muúúaddesdür ki Àdemüŋ ôuhÿr ı ndan öŋdin(M130b) ve daòı 43 ( N83b ) òiùÀbı ndan öŋdin ki evvelzamÀna óadd ü èadd ü nihÀyet yoúdur óaøret-i aóadiyyet bilürdi ki semavÀt veehl-i semavÀt ne cihetden noúùa-i óÀki ùavÀf eylerler ve anlar ol seyrdenòaberdÀr degillerdür ve daòı İ blís-i laèín òaberdÀr degildür ve daòı (A129a) nesebebden merdÿd oldı ve melÀ’ike-i muúarreb daòı (H123a) bilmez ki kimesecde eylemek vÀsı ùası yla maúbÿl-i óaøret-i èizzet oldı şöyle ki òaberdegelmişdür ki Óak teèÀlÀnuŋ niçe biŋ òalú ı vardur ki Àdem nedür veİ blís nedür bilmezler èÀlem-i ervÀòa nüzÿl itmişlerdür ve niçe biŋ melÀ’ike vardur kikisvet-i beşeriyyete veşekl-i insÀna nÀzil olmı şlardur imdi buşekle gelmekdenèilleti-i àayyí Àdemi tanı maúdur velíkin bilmezler eger bir kişi sÿ’Àl itse eyitseki bu kişi Faølullahdur geldi beyÀn-ı èilm eyler imdi bu kişi Muóammedüŋ veèAlínüŋ ve èÍsÀnuŋ óaúíúatin beyÀn ider anlar úadar var mı dur (M131a) yoòsaanlardan àÀlib midür yoòsa aşaàa mı dur dise cevÀb oldur ki anlardan aşaàaolan kişi anlaruŋ óaúíúatinden beyÀn idemez ve anlaruŋ óaúíúatine irişemez bÀ-vücÿd ki ÀsmÀna èurÿc itdügi sı rlar ı n beyÀn itdi pes bir vechle daòı yÀanlardan àÀlibter ola yÀòÿd anlaruŋ gibi ola ki Muóammedüŋ ve èAlínüŋ veèÍsÀ óaúíúati ola daòı (H123b) mutèÀbaèat lÀzı m ve vÀcibdür eger mutèÀbaèat( N84a) itmeseler vÀcibü’l- (A129b) úatl ola imdi iy müddeèÀ sen eyidürsin kiMuóammed a.s. bunı bildi ki sı rr-ı ãalÀtdur yoòsa bilmedi mi imdi óÀl ikivechden óÀlí degildür yÀ bildi yÀ bilmedi eger bildi ve èamel anlaruŋ èadedinceeyledi bil ki anlaruŋ ululuġı Allah taèÀlÀ úatı nda ne úadar pÀye olmı ş olaèİndallah ne èaôametdür ve eger bilmedi ÓudÀdan melek aŋa vaóí getürdi kianalaruŋ èadedince èamel it didi bil ki èİndallah ne èaôametdür ve’s-selÀm

170. vech yerine úodı : yüzine úodı A

172. seyr iderler : devr iderler N / anuŋçün kim : anuŋçün ki H, N, M173. gerek idi : gerek N178. degillerdür : degildürler N / òaberdÀr degildür ve daòı : degildür M 178-179. İ blís-i laèín òaberdÀr degildür ve daòı ne sebebden merdÿd oldı : İ blís ne sebebdenmerdÿd oldı N180. òaberde : - H182. melÀ’ike vardur ki : melÀ’ikeler M184. èilleti-i àayyí : èillet-i Àbí M 186. ve èÍsÀnuŋ óaúíúatin beyÀn ider anlar úadar var mı dur : óaúíúati midür A, N, M 190-191. ki Muóammedüŋ ve èAlínüŋ ve èÍsÀ óaúíúati ola : - N ; veèÍsÀ : - A ; ve èAlínüŋ :-M 192. itmeseler : itmesen N / ola: olursı n N / müddeèÀ : -M 193. yoòsa bilmedi mi imdi : - N, M 193-194. imdi óÀl iki vechden óÀlí degildür : imdi ikiden óÀlí degildür A, H, M195. anlaruŋ ululuġı Allah taèÀlÀ úatı nda ne úadar pÀye olmı ş ola : - A, H, M*N nüshas ı n ı n son k ı sm ı nda 189-194. sat ı rlar aras ı nda yer alan bölümler tekrar edilmi ştir.

7/29/2019 189079


211

1

et-Tirmizî, Sahîh, K.Davaât, 98; Ahmed bin Hanbel, Müsned, IV/240,241.2 12/Yûsuf:43 12/Yûsuf:1004 12/Yûsuf:105 İ bn Mâce, Sünen, K.Fiten, 8; Ahmed b. Hanbel, IV/278,357,383.6 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, II/87.7 6/En’âm:158.8 12/Yûsuf:4.9 12/Yûsuf:6.10 12/Yûsuf:100.11 İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/33612 12/Yûsuf:4.13 18/Kehf:65.14

2/Bakara:31.15 3/ Nisâ : 113.16 13/ Ra’d: 4317 13/ Ra’d: 4318 13/ Ra’d: 4319 2/Bakara : 143.20 15/ Hicr : 17.21 15/ Hicr : 17.22 35/Fât ı r: 1.23 53/Necm : 10.24 44/Duhân: 10.25 21/Enbiyâ: 107.26 15/Hicr : 17.27

17/İsrâ : 44.28 7/A’raf : 179.29 el-Aclûnî , Ke şfu’l-Hafâ, II/180.30 9/Tevbe : 36.31 85/Bürûc: 1.32 36/Yâsîn : 39.33 2/Bakara: 143.34 2/Bakara: 143.35 2/Bakara: 127.36 2/Bakara: 124.37 et-Ttirmizî, Sahîh, K. Fiten, 59; İ bn Mâce, Sünen, K. Fiten, 33.38 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/16.39 17/İsrâ: 1.40 39/Zümer: 63.41 17/İsrâ: 1.42 55/Rahmân : 46.43 2/Bakara : 30.

7/29/2019 189079


212

1

5

10

15

20

25

30

1

2

ikisi daòi rÀstdur ve daòı eyitmişlerdür (M131b) ki Mehdí otuz üç yaş ı nda olsa gerek şol cihetden kióaøret-i èizzet èÍsÀ bÀbı nda buyurdı 3 ( N84b) eyitmişlerdür ki kehl otuz üç yaş ola anuŋ èömri imdi hiçşekk yoúdur ki èilmüŋ ôuhÿr ı vaútinde Faølullah èazze faølah u èaôimü’ş-şÀne otuz üç yaş ı nda idi pes (H124a)murÀd oldur ki Mehdí (A130a) civÀn u tÀze ola ve siyÀh maóasín olaşöyle ki bir aġ ú ı lı olmaya4 pencÀh óurÿf ve noúùa ki elli èilmdür vaútÀ ki on yedisi gitse otuz üçúalur èÍsÀ ki kehl ola didügi èibÀretdür otuz üç yaş ı ndan pes Mehdí oldur kimuúaùùaèÀt sı rr ı nı beyÀn eyleye Àdemde ve daòı ol vaút ki zamÀn-ı óurÿfa irişeol vaút Mehdí zamÀnı ola baèdeemirü’l-mü’minín èAlí kerremallah-ı vechehu eydür ki5 pes maèlÿm oldı ki ismdür ki óurÿf-ı nidÀ dÀòil oldı 6 yaèní yÀ Muóammed oú ı (M132a) rabbinüŋ ismin yaèní ve7 ve bunuŋ emåÀlióurÿf-ı muúaùùaèÀtdan mecmÿè esmÀdur ki óarf-i nidÀ esmÀya ( N85a) dÀòil olur óurÿfa dÀòil olmaz yaèní ol ism-i ÓudÀyı oú ı anuŋçün (H124b) kim ismden yolmüsemmÀya varur ki müsemmÀ (A130b) Faølullahdur pes maèlÿm oldı ki

ol kimsenüŋ ismidür ki esmÀyı kendü vücÿdı nda beyÀn eyledi ki8 otuz iki kelimedür 9 yaèní oú ı ol ÓudÀnuŋ ismini kiinsÀn úan u èalaú mertebesinde ôuhÿra getürdi kendü ismine maôhar eyledi baèdezÀn buyurdı ki 10 kendü ãı fatı n beyÀŋ eyler òaùùÀ taèlím eylemekle úalem sebebiyle lÀ-cerm ol úalemle ú ı sm ider ki11 yaènì mecnÿnşÀnı nda degildür ki kelime ve kelÀmve úalem ve muãóaf-ı óayÀt sı rr ı na irişe yaèní mecnÿn (M132b) elli óarf venoúùa sı rr ı na irişmez ki nièmet-i ilÀhìdür ki zÀ’il olmaz mecnÿn mestÿr maènÀsı nadur ki nÿn ellidür elli èilmi úalem ôuhÿra getürdi çün óaúíúat ileãÿret-i insÀn isminüŋ ve kelimenüŋ èilmidür ismi dükeli Àdemüŋ vechì òuùÿùı nuŋ èadedince úodı evvel ki óaøret-i risÀlete Úur’Àn geldi ãüver-i iúrÀ geldi yitmiş

5. bÀbı nda : óaúú ı nda N7. èazze faølah u èaôimü’ş-şÀne :èazzeşÀne A, H 9. aġ ú ı lı : aú ú ı lı M9-10. : - A, H, M10.elli èilmdür : ellidür H ; elli èameldür M / gitse : alası n N 15.óurÿf-ı nidÀ : óarf-i nidÀ M 16.emåÀli : miåÀli N 17.óarf-i nidÀ : óurÿf M 19.Faølullahdur : Faøldur M 22.úan u èalaú : èalaúa ve úan N / mertebesinde ôuhÿra : mertebesinden A, H, M 25.mecnÿn : - H 26.ve úalem : - N 30.ãüver-i iúrÀ geldi : - H

7/29/2019 189079


213

35

(H125a) iki kelimedür yirmi sekiz kelimenüŋ ( N85b) esmÀsı èadedince (A131a)dür ki ièlÀmı vech-i Àdemdür ve vech-i Muóammeddür ki vech-i ÀdemKaèbedendür elbette namÀzda ol ùarafa teveccüh gerekdür ki vech-i Àdemüŋ miåÀlidür ol vechinüŋ ièlÀmı èadedince ú ı yÀmdur ve ú ı rÀtdur ve rükÿèdur vesücÿddur mecmÿè erkÀn-ı ãalÀt vech-i Àdemüŋ ièlÀmı èadedincedür pes maèlÿmoldı ki mecmÿè-ı Àlem vücÿda geldügine èillet-iġÀyyí ôuhÿr-ı Àdemdür

12

35.vech-i Àdemüŋ ièlÀmı : vech-i Àdem A

7/29/2019 189079


214

1

el-Hâkim en-Neysâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, et-Mustedrek ale’s-Sahiheyn,IV/441; es-Suyûtî, el-Hâvî li’l-Fetâvâ, II/7,165.2 İ bn Mâce, Sunen, K. Fiten, 24.3 3/Âl-iİmrân : 46.4 et-Tirmizî, Sahîh, K. Cenne, 8,12; ed-Dârimî, Sunen, K. Rikâk, 104; Ahmed b. Hanbel, Müsned,II/290,343, VI/ 232, 240, 242.5 19/Meryem: 1.6 96/Alak : 1.7 68/Kalem: 1.8 2/Bakara: 31.9 96/Alak : 1.10 96/Alak : 3-4.11 68/Kalem: 1-2.12

5/Mâide: 54.

7/29/2019 189079


215

1

5

10

15

el-bÀbü’l-òÀmis ve’l-èı ş rÿn (M133a ) fí zamÀni’l-Mehdí ve’l-Mesíh izÀ belaàa’z-zamÀni èalÀ óurÿfi bismillah fe’l-Mehdí úÀ’imen

iy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-i ilÀhí eger bir ki ş i sÿ’Àl itse zamÀn-ı óurÿfa iri ş mek nemaènÀdur dise sen cevÀb vir ki cemíè úurÿnu ŋ ve zamÀnuŋ ve ş uhÿruŋ vesenenü ŋ aãlı yidi günle gicedür her gün ile gicesi yigirmi dört sÀèatdür yidi kezyigirmi dört alt ı kez yigirmi sekiz sÀèat olur baèdezÀn mecmÿè- ı maòlÿúÀt(H125b) alt ı cihet içinde maódÿddur oldur imdi bu alt ı kez yigirmisekiz taúsím ( A131b) eyle alt ı cihÀta pes yemínden yigirmi sekiz sÀèat yigirmisekiz kelime-i Muóammediyye muúÀbilinde old ı ki vechullahdur seyyÀredendaò ı yigirmi sekiz sÀèat ( N86a) yigirmi sekiz kelime-i MuóammediyyemuúÀbilinde old ı ki vechullahdur vechullahsı rr ı budur 1 sı rr ı budur imdi iy ùÀlib-i(M133b ) Óaú taèÀlÀ bil ki esrÀr-ı zamÀn-ı óurÿfa iri ş mek bu s ı rlaruŋ ve bu

beyÀnlaruŋ ôuhÿr ı ndan kinÀyetdür

4. esrÀr-ı kelime-i ilÀhí : esrÀr-ı ilÀhí H / sÿ’Àl itse : sÿ’Àl eylese H

5. dise sen : - N / ve zamÀnu ŋ : - H,N

6. gün ile gicesi : gün ile gice N

7. baèdezÀn : - N

8. oldur : - A ; olur N / imdi :-A9. taúsím : ú ı smet N11-12. yigirmi sekiz sÀèat yigirmi sekiz kelime-i Muóammediyye muúÀbilinde old ı kivechullahdur : - A / muúÀbilinde old ı ki : muúÀbilindedür ki M12. : -M 13-14. imdi :-H / iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ : iy ùÀlib A, N / bil ki :-N14. esrÀr-ı zamÀn-ı óurÿfa : zamÀn- ı óurÿfa A, H, M

7/29/2019 189079


216

1 15/ Hicr : 87.

7/29/2019 189079


217

1

5

10

15

20

25

el-BÀbu’s-sÀdis ve’l-èı şrÿn fí óaúíúÀti el-yevmü’l-leõí yahrucü’l-Mehdí veyekÿnü’n-nÀsu èinde òurÿcihi èalÀ díni’n-vÀóidin ve èalÀ milletin vÀóidin veyü’minÿne ehlü’l-kitÀbi küllühu kemÀ úÀlallahu taèÀlÀ 1 eger sÀ’il sÿ’Àl itse2 daneyitseler ki Muóammed-i ãÀdı ú a.s. eyitdi ki çün èÍsÀ gele mecmÿè-ı edyÀn bir dín bir meõheb ve bir millet ola didi (H126a) ve daòı cemíè-i ehl-i kitÀb aŋaímÀn getüre didi imdi bil ki ehli’l-kitÀb bir kimesneden èibÀretdür ki kütüb-iÀsmÀniyye iètiúÀd itmiş ola pes bu maènÀlar nice ola ve daòı tevóídde (A132a)ve maèrifetullahda ve òilúat-i eşyÀda iótilÀfÀt nice mürtefiè ola ve daòı niceúapudan gele cevÀb oldur ki òilúat-i Àdemden ki (M134a)3 dükeli Àdem oġlanlar ı bu òilúat ( N86b) üzernedür ve daòı Àdemüŋ èaôameti üzerne ve dín ü millet üzernedür ve daòı Ádemüŋ mescÿdiyyeti üzerneve Ádemüŋ melÀ’ikelere taèlím-i esmÀ itdügine ve daòı Ádem ve ÓavvÀ ata veana olduġı na cemíè ehli’l-kitÀb bu mecmÿèı na úÀ’illerdür ve mecmÿè óÿyı veèÀdeti ve ãÿreti ve melbÿsı ve me’kÿlı ve mecmÿè Àdem vaøèdur mecmÿè-ı luġÀtüŋ aãlı bi’l-ittifÀú Àdem luġÀtidür ve her kimse ki cennete gire evvel Àdemãÿretinde gire ki4 niçün altmı ş ar ş didi ehli’l-kitÀb bunı bilür ve daòı ehli’l-kitÀb úÀ’il ve muèarrefdür ki felekü’l-burÿc on iki burcdur ki (H126b) 5 kitÀb-ı levó-i maófÿôdur ki Àdemdür ehli’l-kitÀb buŋa úÀ’ildür ve daòı her bir burc otuz (A132b)derecedür üç yüz altmı ş derece olur (M134b) ehli’l-kitÀb buŋa úÀ’ildür ve daòı Àdemüŋ üç yüz altmı ş pÀre üstüòºÀnı vardur ki meãÀbíóde gelmişdür ki altı kezaltmı ş olur pes altı kez yigirmi sekiz ve altı kez otuz iki olur ehli’l-kitÀb olan buŋa úÀ’ildür baèdezÀn bu üç yüz altmı ş derecenüŋ her derecesi altmı ş daúíúa

5. eger sÀ’il sÿ’Àl itse : eger sÿ’Àl itseler A,H6-7. bir dín : - A7. bir millet ola didi : bir millet ola A8. kimesneden : kimseden A, H, M12. dükeli : küllí M13. ve dín ü millet üzerne : - H, N / ve daòı Àdemüŋ mescÿdiyyeti üzerne: - H15. úÀ’illerdür : úÀ’ildür N18. gire ki: ola A21. her bir burc : her birisi A ; her bir burcı H, M24. oyuz iki olur : otuz iki oldı H

7/29/2019 189079


218

30

35

40

45

olur pes yigirmi bir biŋ altı yüz daúíúa olur ve daòı her daúíúası altmı ş åÀniyedür sekiz kez yüz biŋ daòı ( N87a) ùoúsan altı biŋ åÀniye olur ve her åÀniyesi altmı ş åÀliåedür ve her åÀliåesi altmı ş rÀbièadur ve her rÀbièası altmı ş òÀmisedür tÀ èÀşere var ı nca böyledür ve daòı mÀh vaútÀ ki yigirmi ùoúuzdagörinse yigirmi ùoúuz kelime-i ilÀhí muúÀbilinde vÀúiè olur ehli’l-kitÀb olan buŋa úÀ’ildür ve daòı her hefte èibÀretdür (H127a) yidi günden her gün ile giceyigirmi dört sÀèatdür yidi günüŋ sÀèati altı kez yigirmi sekiz sÀèat olur 6 7 (M135a) bu óisÀb-ı Àdem kiòalífetullahdur 8 óisÀb itdi ve Ádemden oġlanlar ı na irişdimecmÿè ehli’l-kitÀb ki Àdem oàlanlar ı dur bu óisÀba úÀ’illerdür ve daòı yı l on ikiaydur ve ay otuz gündür ve otuz gicedür üç yüz altmı ş gün üç yüz altmı ş giceolur her üç yüz altmı ş altı kez yigirmi sekiz ve altı kez otuz ikiye maósÿbdur ehli’l-kitÀb olan bu (A133a) ŋa úÀ’ildür ve her gün on iki sÀèatdür ve her giceon iki sÀèatdur pes otuz kez on iki sÀèat gündüzdür ve otuz kez on iki sÀèatgicedür pes altmı ş kez on iki sÀèat olur pes otuz gün ile gicenüŋ sÀèati on iki kezyigirmi sekiz ve on iki kez otuz iki sÀèat olur 9 ( N87b) sı rr ı budur imdi ehli’l-kitÀb olan bu óisÀb üzerne úÀ’ildür (M135b) ve daòı òilúat-iÀsmÀn u zemín altı günde òalú olı ndı 10 (H127b)imdi iy ùÀlib bu altı günüŋ sÀèati dört kez yigirmi sekiz ve bir kez otuz iki sÀèatolur ki11 baèdezÀn yidinci gün èar ş yaradı ldı yaèní altı biŋ yı lgeçdi yidinci biŋ yı l ki devr-i úamerdür ki cumèa gündür Ádemüŋ ôuhÿr ı cumèagünidür ki Ádem Faøldan kinÀyetdür ki Faøl-ı YezdÀn cumèa güni ôuhÿr itdièar ş yidinci gün yaradı ldı didüklerinüŋ maènÀsı budur èar ş Faøldan kinÀyetdür ki òilúat-i Ádem yidinci gündür ki

27. åÀniyedür : åÀniye olur N / ùoúsan : doúsan M / sekiz kez yüz biŋ daòı ùoúsan altı biŋ åÀniyeolur : - A28. åÀliåedür : åÀliåe olur N / rÀbièadur : rÀbièa olur N

29. òÀmisedür : òÀmise olur N / böyledür : böyle olur N31. úÀ’ildür : úÀ’illerdür M35. Àdem oàlanlar ı dur : bení Àdemdür A38. ehli’l-kitÀb olan buŋa úÀ’ildür ve her gün on iki sÀèatdür : -H38-39. her gice on iki sÀèatdur : - A39. otuz ... otuz : altmı ş ... altmı ş A40. pes altmı ş kez on iki sÀèat olur : - N / altmı ş : otuz M / otuz : altmı ş A40-41. on iki kez yigirmi sekiz ve : - A41-42. sı rr ı budur : - H, N, M42. óisÀb üzerine úÀ’ildür : óisÀba úÀ’ildür A, N43. olı ndı : oldı A, H / : -M44. iy ùÀlib : - A, H, M / sÀèat olur : olur A, H46. geçdi yedinci biŋ yı l : - A / devr-i úamerdür ki : - N46-47. Ádemüŋ ôuhÿr ı cumèa günidür : Ádem ôuhÿr ı dur N47. Faøl-ı YezdÀn : Faøl M48. didüklerinüŋ : didüginüŋ N / Faøldan : Ádemden M

7/29/2019 189079


219

50

55

60

65

70

75

yed-i úudret kinÀyetdür yigirmi sekiz ve otuz iki kelimeden baèdezÀn ú ı rú günile gicenüŋ sÀèati on altı kez yigirmi sekiz ve on altı kez otuz iki sÀèatdür 12 maúãÿd bundan vech-i Àdem (A133b) müşÀhedeolı nmaúdur imdi Ádemüŋ a.s. òilúati ve ÀsmÀnuŋ òilúati (M136a) ve kitÀbetivech-i Ádemdür şöyle ú ı smet olmı şdur yigirmi sekiz ve otuz iki tevóídden ötüriki bir vechle daòı (H128a) 13 bir vechle daòı 14 pes mecmÿè-ı bení Àdeme farø velÀzı mdur ki kendünüŋ peyker-i vaøèı n ( N88a) bile ve ãÿret-i vaøèı n ve kendünüŋ mekÀn-ı vaøèı n ve vÀøı èí daòı bile ve zamÀn ki ôarf vÀúiè olmı şdur vaøèı nı bileve daòı kendünüŋ aãl-ı òilúati ki ümmişeklidür bunlar ı bilmege saèy ve gÿşiş ide 15 bunlar ı bilmege ve fehm ü idrÀk eylemege cehd ideki 16 zinhÀr cehd eyle tÀ ki17 óÀãı l ola bu maúÀmda nefs rÿó maènÀsı nadur bu òilúat bozulmadı n ve bu ãÿretiyire bı raúmadan çÀre eyle kendü nefsüŋe ve illÀ eger bu meõkÿrÀtı n sı rlar ı n veóikmetlerin bilmeseŞeyùÀna mütÀbèat (M136b) itmiş ola zírÀ kiŞeyùÀn busı rlara vÀú ı f degildür 18 ŞeyùÀn øı dd-ı Ádemdür ki (H128b) Ádeme (A134a) secde eylememişdür çün bu maènÀmuúarrer oldı ki ãalÀt ve ú ı ble ve õibh ü sefk-i dimÀ bileler ki niçün eylerler veeger iòtilÀf ehl-i zamÀn ortası ndan mürtefiè olsa muúarrer ola kim mecmÿè-ı eşyÀnuŋ taúsími ve daòı icrÀm-ı semavÀtuŋ taúsími vech-i Àdemüŋ òilúatiüzerne muúarrer olmı şdur taúsím-i zamÀn ve taúsím-i saèÀt Àdem taúsímiüzernedür be-cihet-i tevóíd imdi çün Mesíó diler ki iòtilÀf ı ehl-i zamÀnortası ndan refè ide elbetde aŋa ( N88b) gerekdür ki òilúate gele ve ãÿret-i Àdemeve maènÀ-yı Àdeme gele ki19 Ádemüŋ òilÀfetine vemelÀ’ikenüŋ sücÿdı na ve ümmü’l-úurÀ maènÀsı na gele ve Beytü’l-muúúaddesmaènÀsı na ve ãalÀt ve vuøÿ ve hefte ve sÀl u mÀh ve eşyÀ maènÀsı na gelmek

50. yed-i úudret : bu daòı A 51. on altı : on iki A / on altı : on iki A / sÀèatdür : olur H52. : -N 54. yigirmi sekiz ve otuz iki : - A55. bir vechle daòı : ve fí-rivÀyet-i Àòir H, M57-58. ve kendünüŋ mekÀn-ı vaøèı n : - N58. ve zamÀn ki ôarf vÀúiè olmı şdur vaøèı nı bile : - N61. tÀ ki : ki N62. nefs rÿó : rÿó nefs N64. ola : olur N67. eylerler : eylediler A ; eyler H72. refè ide : vÀúiè ide N73. : -A 74. Beytü’l-muúúaddes maènÀsı na : Beytü’l-muúúaddes A

7/29/2019 189079


220

80

85

90

95

100

gerek (M137a) tÀ ki iòtilÀf ortadan mürtefiè ola ve eger bu meõkÿrÀtuŋ maènÀsı na gelmeseler iòtilÀf ortadan mürtefiè olmaz imdi iy muóaúiú-imunãı fÀne bí-taèããub naôar eyle ki bu èilmüŋ sı rr ı müştemildür ezel ebedóaúÀyı ú ı na hiç kimse emr-i ilÀhi olmayı nca bu èilme (A134b) yol (H129a) bulmaz ve daòı hiç kimse óaøret-i aóadiyyetden merdÿd olmayı nca bu èilmemünkir olmaz zírÀ ki èilmullahdur lÀ-şekk-fíh ve hem Àdemi beyÀn ider her kimÀdem èilmine münkir olsa ve úÀ’il olmasa ol Àdeme münkir olmı ş olur lÀ-cermÀdeme secde itmeyenŞeyùÀndan olur 20 úabilindenolur ve daòı Óaú taèÀlÀ Àdeme óitÀb eyler eydür iy Àdem yaèní iyşol kimse kiÀdem ve óavvÀ ãÿretindedür ki21 ve daòı úaçan kicennete giresin Àdem ãÿretinde giresin ki Ádem mecmÿè-ı melÀ’ikelerüŋ mescÿdı dur Óaú taèÀlÀ eydür Àdeme ululuġı ve èaôameti ben virdüm ( N89a) dir (M137b) Àdemüŋ èaôametin Muóammed a.s. bildi be-óükm 22 Ádem mescÿd-ı melÀ’ikedür ve daòı eydür èilmi Àdeme gönderdümdir ve daòı esmÀ èilmin ben Ádeme taèlím eyledüm dir ki ol esmÀ èadedincevechini Àdemüŋ cebhesi mevøièine eyleyüp secde ve perestiş buyurdı m dir veMuóammed a.s. ol kimsedür ki atası nuŋ ve anası nuŋ úudretini ve èaôamatini(H129b) ve r ı fèatı nı ki Ádem ile ÓavvÀdur şöyle bildi FÀtióatü’l-kitÀb namÀzdayigirmi sekiz kez anuŋçün oú ı maú gerekdür ki vech-i Àdemüŋ òuùÿùı èadedincedür ki her (A135a) maènası ki el-óamd sÿresinde vardur bir kelimededaòı hemÀn manÀ mevcÿddur 23 her Àyet ki evvelÀ cemíè-iÚur’Ànda ve nÀsuòdan ve mensÿòdan ve vaèd ve vaèídden ve bunuŋ emåÀlí her kelimenüŋ èadedince oú ı maú gerekdür ki her maènÀ ki bir Àyetde mevcÿddur bir kelimede hemÀn maènÀ mevcÿddur óÀl budur kişol vaúitde ki kÀfir kelime-itevóíd ider ve barmaú úaldı rur (M138a) andan ãoŋra

77. gelmeseler : gelmese N / iòtilÀf ortadan : - A82. münkir olsa ve úÀ’il olmasa : münkir ve úÀ’il olmasa H ; münkir ola ve úÀ’il olmaya N83. itmeyen : etmeyen A,H /ŞeyùÀndan :ŞeyÀùínden H84. olur : ola H, M85. úaçan : -M85-87. ki ve daòı úaçan ki cennete giresin Àdem ãÿretinde giresin kiÁdem mecmÿè melÀ’ikelerüŋ mescÿdı dur Óaú taèÀlÀ : -A88. Àdemüŋ èaôamatin Muóammed a.s. bildi : bunı Muóammed a.s. bildi H, N, M89. Ádem mescÿd-ı melÀ’ikedür : -H, N, M / ve daòı eydür èilmi Àdem gönderdim dir :- N ;èilmi Àdeme getürdim dir M90-91. ki ol esmÀ èadedince vechini Àdemüŋ cebhesi mevøièine eyleyüp secde ve perestiş : vevechi òuùÿùı èadedince perestiş ben A92. úudretini : úadrini M

95. èadedincedür : èadedince ki H96. daòı : - N / : -A/ her Àyet : -N99. hemÀn maènÀ mevcÿddur : hemÀn mevcÿddur H

7/29/2019 189079


221

105

110

115

120

125

İslÀmuŋ bÀúí erkÀnı n yirine getürmekde kelime-i dimek iótiyÀc degildür meåelÀ óac eylemekde ve ãavm itdügi vaútde ve

zekÿt çı úarduġı vaútde ve èaúd-i nikÀó vaútinde bu kelme-i tevóídi dimek olvaútlerde iótiyÀc degildür illÀ namÀz vaútinde ve ezÀn vaútinde ve iúÀmevaútinde elbette ( N89b) dimek gerekdür ve barmaġ ile işÀret (H130a) itmek gerekdür imdi bilmek gerekdür ki namÀzı edÀ itmekde kelime-işehÀdet dimek ve barmaú úaldı rmaú niçün bilmek gerekdür ve buşehÀdet kelimesin dimek ve bir barmaġı n úaldı maú ezÀnda ve namÀzda ve teşehhüdde mÀmÿrdur ki elbetdedimek gerekdür ve daòı peyġamber a.s. mÀmÿrdur ki òalú ı úatl eyleye ki tÀ buşehÀdet-i óaúíúí óÀãı l ú ı lalar tÀşehíd-i óakíúí ki èilm anuŋ úatı ndadur Allahemriyle gele eõÀnda ve úÀmetde (M138b) ve namÀzda teşehhüddeşehÀdet-ióaúíúí bí-taúlíd dimek ve Óaúúuŋ vaódÀniyyetine ve resÿlüŋ óaú risÀletineşehÀdet-i óaúíúí ide anuŋçün kim vaútÀ ki Muóammedüŋ pÀk-i ãadr ı inşirÀó oldı be-óükm 24 CebrÀ’il anı ÀsmÀna iletdi ve úapu açmaú ùalebinitdi ve enbiyÀdan geçdi ve sidretü’l-müntehÀya irişdi ve CebrÀ’ilden geçdi veúÀbe-i úavseyn evednÀya irişdi ve daòı 25 òiùÀbı n işitdi veelli (H130b) namÀz vÀcib eyledi ve ùaleb-i taófíf eyledi baède on yidi ve on biş ve on bir oldı ve daòı bu esmÀ sebebi ile Ádem a.s. mescÿd-ı melÀ’ike oldı vemuèallim-i melÀ’ike oldı ve mecmÿè otuz iki kelime-i ilÀhí kendü õÀtı nda bir kelime oldı anuŋçün kim perestiş ve èibÀdet itmek anuŋ èadedince ú ı lı ndı kiÓaúúuŋ ãı fÀt-ı úadímidür vaútÀ ki tÀlib-i sÀlik ol otuz iki kelimenüŋ sı rr ı na(A135b) ve óaúíúatine iri (M139a)şmese kelime-i dimez ve daòı Allah taèÀlÀ óaøretini mecmÿè-ı eşyÀda müşÀhede idemez çünki bu namÀzuŋ óaúíúatine ve sı rr ı na irişmese ki ÀsmÀndan gelmişdür ki ŞeyÀùíne yolvirilmemişdür ki eyleye be-óükm

103. çı úarduġı : çı kardugı H103-104. dimek ol vaúitlerde : dimek bu vaúitlerde H ; ol vaúitlerde dimek N104-105. namÀz vaútinde ve ezÀn vaútinde ve iúÀme vaútinde elbette : namÀzda ve úÀmetde veezÀnda A105. barmaġ : barmaú H106-107. imdi bilmek gerekdür ki namÀzı edÀ itmekde kelime-işehÀdet dimek ve barmaú úaldı rmaú : -A107. niçün : -A ; niçündür H, M / bilmek gerekdür ve buşehÀdet kelimesin dimek ve : -A108. barmaġı n úaldı maú : - A ; barmaú úaldı rmaú H / ezÀnda ve namÀzda ve teşehhüdde : -A109. peyġamber a.s. : resÿl-i óaøret a.s. H; resÿl a.s. N, M / ki tÀ : ki H; tÀ N110-113.şehÀdet-i óaúíúí óÀãı l ……….. risÀletineşehÀdet-i óaúíúí ide : - N113. anuŋçün kim : -A, N113-121. vaútÀ ki Muóammedüŋ pÀk-i ãadr ı ………… èadedince ú ı lı ndı ki Óaúúuŋ ãı fÀt-ı

úadímidür :-A, N122. : şehÀdet A

7/29/2019 189079


222

130

135

140

145

150

26 ol nesne kim melÀ’ikeyemaèlÿm olmaya ki27 òiùÀbı nı ŞeyÀùín niçe işide imdi çünkisÀlik bu otuz iki kelime-i ilÀhíyye èadedince ãalÀt ve perestiş eyledi dükelieşyÀnuŋ óaúíúatine irişdi bu namÀzda (H131a) baèdezÀn ol zamÀnda eyide bilür èale’l-yaúín ber-taóúíú baèdezÀn taóúíúlenaôar ú ı lur ( N90a) görür ki Muóammed a.s. nice firistÀde-i ÒudÀdur ve neèaôimü’ş-şÀndur 28 baèdezÀn (M139b)gördi ki cemíè-i Úur’Àn bir kelimede mevcÿddur çün böyle olsa kelime-işehÀdetnamÀzda dimek gerek

29 (A136a) 30 31 çünkim óükm-i ãalÀt ÀsmÀndan geldişehíd ki ãÀóib-i ümmü’l-kitÀbdur şöyle gerekdür ki òaber-i ÀsmÀní getüre ki niçedür eger sÀ’il sÿ’Àl itseki çün resÿl a.s. ol çehÀr kelime-i Àdemiyye ile mütekellim olmadı niçün anuŋ èadedince óaøret-i èizzete perestiş eyledi cevÀb niçe vech ile virile evvel32 cevÀb-ı åÀní óaøret-i aóadiyyetüŋ ãı fÀt-ı (H131b)úadíminüŋ tamÀmı ile perestiş eylemiş ola ki 33 cevÀb-ı åÀliåşol cihet ile ki mebèÿådur cemíè-i bení Àdeme mecmÿè-ı luġÀt yigirmi sekizve otuz iki kelimedür cevÀb-ı rÀbiè te’kíd ve mubÀlaġa (M140a) cihetindendür yaèní kelime ki aŋa gelmemişdür ve daòı her nesne ki anuŋ lisÀnı na cÀrí ( N90b)olmamı şdur óaøret-i èizzet aŋa andan òaber virdi perestiş ecri anuŋ èadedinceóÀãı l oldı mecmÿè-ı enbiyÀ ve ÓudÀ-şinÀsşöyle ki bir nesne vÀúiè olsa gerek idiumÿr-ı deníyyeden ve umÿr-ı dünyeviyyeden elbetde ber-sebíl mükÀşafa anı görmişlerdür ve daòı şol nesne ki vÀúiè olsa gerek anı daòı görürler ve daòı mecmÿè-ı enbiyÀ kitÀb-ı óayÀtuŋ miftÀóı nı görmişlerdür ve bilmişlerdür kikimdür ve niçedür ve ne nişÀnı var (A136b) dur ki 34 35 36

126. kim : ki H, N127. olmaya : eylemeye H /ŞeyÀùín : - A,N128. dükeli : küllí H129. bu namÀzda : bu zamÀnda H137. sÀ’il : -A138. resÿl a.s. : resÿlullah a.s. M139. eyledi : eyle N / cevÀb niçe vech ile virile : niçe vech ile cevÀb vardur N140. cevÀb-ı åÀní : åÀní A, H, M141. cevÀb-ı åÀliå : åÀliå A, H, M143. cevÀb-ı rÀbiè : rÀbiè A, H, M145. aŋa andan : andan aŋa H, M148. görmişlerdür : görmiş olalar N / görürler : göreler N / ve daòı : -H,N150. kimdür : ne dimekdür N / ve niçedür :- M; nicedür N151. : -M

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


224

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü’s-sÀbiè ve’l-èı şrÿn fí úavli’l-Mesíó maèÀl óavÀriyyín vemÀ vuridet fí’l-İncíl

1 (H132a) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí Óaú taèÀlÀİncílde gelmişdürki èÍsÀ a.s. eydür iy óavÀríler her sözi ki bensize söyledim remz ile (M140b) ve işÀret ile söyledim uş yine gelem ol remz ilesöyledügüm sözleri aşkÀre eyleyem imdi ben peder-i ÀsmÀní úÀtı na varuramdidi bu ne maènÀ ola baèdezÀn eyitdi her kimse ki baŋa naôar eyleye benümatama naôar eylemiş ola ben ve atam ikimiz yeksÀnuz baèdezÀn ( N91a) eyitdişol nesne ki evvel ÀsmÀndan geldi söz idi Allah ol sözledür bil ben ol sözin dir andan ãoŋra èÍsÀnuŋ bir mürídi var idi èÍsÀya eyitdi be-óaúú-ı İncíl-i ÒudÀvaútÀ ki ÀsmÀn u zemín yoġ idi sen úande idüŋ didi èÍsÀ a.s. eyitdi ben atamdaidim atam bende idi didi yaèní benüm atam úuvvet-i ezelídür ben anuŋ nuùú ı yam ve rÿóü’l-úuds anuŋ ãavtı dur imdi iy ùÀlib-i esrÀr-ı kelime-i ilÀhí bil ki Mesíó ôÀhir olmadı n enbiyÀullah òaber virdiler (H132b) eyitdiler ki gelicek (A137a) zamÀnda bir ú ı z bir oġlan ùoġuraanuŋ (M141a) adı ÒudÀyÀma ola ol ú ı zuŋ adı èAõrÀ ola vaútÀ ki ol ú ı z gele ve oloġlan ùoġa şirk dünyÀdan mürtefiè ola didiler ve millet ü meõheb bir olamecmÿè-ı bení Àdem ÒudÀ-şinÀs olalar enbiyÀullah ki èÍsÀdan öŋdin gelmişlerdişöyle òaber virmişler idi baèdezÀn vaútÀ ki èÍsÀ geldi Meryemden ùoġdı daèvÀ-yı nübüvvet itdi YehÿdÀ úavmi eyitdiler ki ol Mesíó ki tersÀlar taãavvur eylediler bu ol degildür ki enbiyÀ vaèd eylemişdür anuŋçün kim bir dín ve bir meõhebolsa gerek idi pes bu dükeli bir olmadı didiler cevÀb kinÀyetdür ki Mesíó eyitdiiy óavÀríler ( N91b) ben size sözleri remzle ve işÀretle ve kinÀyetle söyledim uş peder-i ÀsmÀní úÀtı na varuben girü gelem anuŋ maènÀsı n beyÀn ú ı lam didi ve

4-5. esrÀr-ı ilÀhí Óaú taèÀlÀ : Óaú taèÀlÀ A; esrÀr-ı ilÀhí H ; Óaú taèÀlÀ M5. gelmişdürki : buyur ı lmı şdur ki N / ben size : size H ; ben N6. söyledim remz ile ve işÀret ile söyledim uş yine gelem ol remz ile : - A8. didi :-A10. evvel : -H / sözin dir : sözüm dir A ; sözüm didi N11. var idi . vardı N12. sen :-N13. didi :-N / :-A,H 14. ãavtı dur : ãÿretidür H15. imdi :-H, N / iy ùÀlib esrÀr-ı kelime-i ilÀhí : iy ùÀlib-i ilÀhí A16. eyitdiler ki : -M17. anuŋ adı : adı anuŋ N19-20. enbiyÀullah ki èÍsÀdan öŋdin gelmişlerdişöyle òaber virmişler idi :-A21. YehÿdÀ : Yahÿd H, M / eylediler : itdiler H22. kim : ki N / bir meõheb : bir millet M

23. pes bu dükeli bir : -A / ki Mesíó eyitdi :-A24. sözleri : söz söyledim A25. varuben : varuram H, N, M

7/29/2019 189079


225

30

35

40

45

50

daòı eyitdi ki ben enbiyÀnuŋ dínlerin nÀú ı s ú ı lmaú içün gelmedim bil ki tamÀm(H133a) eylemek içün geldim didi baèdezÀn bizüm peyġÀmberimiz daòı Muóammed a.s.şehÀdet eyledi ki ol èÍsÀ (M141b) ki enbiyÀullah andan òaber virmişler idi ol oldur ki geldi ve gitdi girü gelse gerekdür ú ı yÀmetüŋ bir nişÀnı anuŋ gelmesidür didi ol kelimetullahdur ve rÿóullahdur didi imdi Mesíó úavl ileiy tersÀ ol söz ki èÍsÀ didi ki ben size her ne kim didim remz ile ve işÀret iledidim uş yine gelem aşkÀre eyleyem didi pes Mesíó úavliyle siz anuŋ sözinifehm idemezsiz tÀ ol gelüp beyÀn itmeyince imdi ol ki Mesíóİncílüŋ evvelindegetür (A137b) mişdür ol nesne ki ÀsmÀndan geldi söz idi ÒudÀ ol sözdedür benol sözin didi bunuŋ maènÀsı budur ki her söz ki ÒudÀdan geldi vaóiyle yÀòÿdkendüsi bir kimseye söyledişöyle ki MÿsÀ peyġambere söyledi ol vaúitde ve olzamÀnda anlaruŋ arası nda ol söz ben idim didi pes her kişiye ki Óaú taèÀlÀ sözsöyleye enbiyÀdan ve melÀ’ikeden (H133a) ol söz ben olmı ş olam ve ol söz( N92a) Óaúúuŋ õÀtı ndan cüdÀ degildür ve daòı (M142a) mevcÿdÀtı ki Óaú taèÀlÀ yaratdı söz ile yaratdı yaèní kün didi ol dimek olur her ne dil ile ki olsahemÀn maènÀsı emirdür pes dükeli eşyÀ nuùú ile mevcÿd olmı ş ola èÍsÀ a.s.eydür ki ben Óaúúuŋ söziyem dir lÀ-cerm çün ÓudÀnuŋ sözi ola rÿó ola2 pes ÓudÀdan ayru olmaya ve daòı olki dimişdür yaèní atam úÀtı na giderem didi bir vechle oldur kivücÿd-ı beşer-i úÀ’imdür ve vücÿd-ı peder ile ve daòı vücÿd-ı nuùú ile úÀ’ímdür õÀt-ı ÒudÀ ile ve õÀt u ãı fÀt ikisi birdür ve bir birinüŋ èaynı dur õÀtı ve ãı fÀtı bir bilmek gerekdür iki bilmek şirkdür çünki ÒudÀ (A138a) dükeli eşyÀyamuóíùdür ve èÍsÀ daòı kelÀm-ı ÒudÀdur eyle gerekdür ki ÒudÀdan cüdÀ olmayadükeli eşyÀya muóíù ola her nesneye ki ad virsen ol ad kelÀm-ı ÒudÀdan ùaşradegildür (M142b) daòı iki nesneyi her nesneyi biri birine ursaŋ bir ÀvÀze ôÀhir

26. nÀú ı s ú ı lmaú : nÀú ı s úomaú A ; nÀú ı s úalmaú úoymaġ N27. eylemek : eylemeú H ; itmek M / baèdezÀn : baède A29. virmişler idi : virdiler A / girü gelse gerekdür : yine gelse gerekdür A ; girü gelmeú gerek H31. ben size her ne kim didim : ben size ne didim H ; ben size didim N

33. ol ki Mesíó : -A34. söz idi : sözdür A ; sözdi N / sözdedür : söz iledür N ; sözdür M35. sözin didi : sözin A : sözüm didi N37. her kişiye : kişiye H38. söz ben olmı ş olam : söz ben idem A39-40. mevcÿdÀtı ki Óaú taèÀlÀ yaratdı : Óaú taèÀlÀ mevcÿdÀtı ki yaratdı H, M40. yaèní kün didi : ki kündür A / her ne dil ile ki olsa : her delíl olsa M41. hemÀn maènÀsı : -A / maènÀsı emirdür : maènÀ-yı emirdür N42. dir : - M46. birdür ve : -H, M ; daòı N46-47. õÀtı ve ãı fÀtı bir bilmek gerekdür : -A47. iki bilmek : ikilik A48-49. ve èÍsÀ daòı kelÀm-ı ÒudÀdur gerekdür ki ÒudÀdan cüdÀ olmaya dükeli eşyÀya muóíù ola: -N50. biri birine ursaŋ bir ÀvÀze ôÀhir : -A

7/29/2019 189079


226

55

60

65

70

olur ol ÀvÀze kelÀm-ı Óaúdan ùaşra degildür pes Mesíó ôuhr-ı söz ola ve sözdükeli eşyÀda ôÀhir ola pes Mesíó Óaú ile eşyÀda ola çi èÀlem-i òºÀbda çièÀlem-i ôÀhirde ve çi èÀlem-i telaffuôda iy tersÀ bil ki ol Mesíó geldi niçüneşyÀyı ve mevcÿdÀtı beyÀn eylemedi ne nesne mÀniè oldı ki ( N92b) evvelgeldüginde beyÀn itmedi eyitdi yine gelem beyÀn ú ı lam didi imdi iy tersÀ bi’l-ittifÀú cemíè-i tersÀyÀn Mesíó rÿhullahdur ve kelÀmullahdur Meryem baùı nı ndagÿşt-mend oldı yaèní Àdem ãÿretine ve beşer ãÿretine geldi bunda hiçşeúú yoúdur imdi geldüŋ Meryem ãÿretine Meryem ol ãÿreti Àdemden ve óavvÀdan bulmı şdur bu söze hiçşekk ü tereddüd yoúdur pes çün rÿó-ı pÀk Meryemüŋ raóminde gÿşt-mend oldı ãÿret-i Àdemden óÀãı l eyledi ùaşra geldi söze geldiúavimine söyledi kendü (M143a) úavmi luġÀti üzerine (H134b) tÀ ki anlar fehmideler imdi (A138b) iy tersÀlar sizüŋ úatı ŋuzda åÀbitdür ki ol ãÿret ki Meryemüŋ ãÿretidür ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mı dur yoòsa degil midür elbetde bi’ø-øarÿrí elbette dirsin ki belí Ádemdendür ve ÓavvÀdandur pesşol rÿó ki gÿşt-mend oldı ve ãÿret óÀãı l eyledi ol ãÿret ãÿret-i Àdemdür elbetde ve daòı TevrÀtdaki kitÀb-ı MÿsÀdur gelmişdür ki Àdeme Óaú taèÀlÀ mecmÿè mevcÿdÀtuŋ isminitaèlím eylemişdür ve lüġÀt-i muótelife ki Àdem-zÀd arası nda ki vardur mecmÿèÁdemden bulmı şlardur ve daòı TevrÀtda gelmişdür ki

3 ( N93a) ve daòı İ brÀhím kiãuòuf geldi on bÀb geldi her bÀbı nuŋ evvelinde bu Àyet mektÿb idi ki

51. olur ol ÀvÀze kelÀm-ı Óaúdan ùaşra degildür : -A / ôuhr-ı söz : söz A,H53. çi èÀlem-i ôÀhirde : -A, M ; çi èÀlem-i bídÀrda N / çi èÀlem-i telaffuôda : -N54. mÀniè : vÀúiè N55. geldüginde : geldüġinde H/ imdi iy tersÀ : imdi A; imdi iy tersÀyÀn H56. kelÀmullahdur : -N ; kelimetullahdur H / baùı nı nda : ãÿretinde A, H, M57. ve beşer ãÿretine :-A, N58. Meryem ãÿretine : ãÿret-i Meryeme A / Meryem :-A60. ùaşra : daşra A, N61-62. tÀ ki anlar fehm ideler : tÀ anlar tefehhüm içün M62. ideler : itmek içün H, eyleye N / tersÀlar : tersÀ M63. ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mı dur yoòsa degil midür elbetde bi’ø-øarÿrí dirsin belí :- A /ol ãÿret Ádemden ve ÓavvÀdan mı dur : ol ãÿret Ádemden midür M64. ve ÓavvÀdandur :-A,N

64-65. pesşol rÿó ki gÿşt-mend oldı

: pesşol ãÿret ki rÿó-ı

gÿşt-mend oldı

A, N, M65. ol ãÿret : ol A, H, M71. mektÿb idi ki : mektÿbdur H

7/29/2019 189079


227

75

80

85

90

(M143b) (H135a)(A139a) imdi ãÿret-i Mesíó ãÿret-i

Àdemdür bi’l-òilÀf 4 pes bilmek gerekdür kiÀdem ne vechle ÒudÀşekline ve ÒudÀ ãÿretine gelmişdür imdi bil ki senüŋ şeklü ãÿret u hey’etüŋ Ádemdendür vaútÀ ki ãÿret-i Àdemi bilesin ÒudÀya yoliletmiş olası n ve cemíè enbiyÀyı bilmiş olası n şunuŋla ki nuùú-ı ÒudÀya yoliletmiş olası n ki Mesíó eyitdi ki men nuùú-ı ÒudÀyam ve süòan-ı ÒudÀyam imdiiy tersÀ çün TevrÀt óükmiyle Àdem ãÿret-i ÒudÀdur pesşol ãÿret ki MesíóMeryemüŋ raóminde gÿşt-mend oldı ve ãÿret óÀãı l eyledi hem ãÿretullah olaevvel bil ki Mesíó niçün gÿşt-mend oldı ve ãÿret-i Àdem geldi tÀ ki maèlÿm olaki ol Mesíódür ki kelÀm-ı ÒudÀdur ôÀhir eyleye ki men kelime-i ÒudÀyamgelmişem bil ki iy tersÀ vech-i Àdem ki (H135b) Mesíó ol vechi ve ol ãÿretiÁdemden buldı çün Meryemden ùoġdı Meryem gibi heft kitÀbet-i ÒudÀyívechinde hem-rÀh oldı çÀr müje her dÿ ebr ve mÿy-ı ser ( N93b) heft òaùùı nda ezÒudÀ-yı dÀdger ve heft úitÀbet daòı Àdem kitÀbetidür چ

/ / (M144a) (A139b) / چon dört òaùù-ı ÒudÀyídür bu on dört òaùù-ı vech-i Mesíh on

dört mevøièdedür ki yigirmi sekiz olur menÀzil-i úamer ki felekü’l-burÿcdayigirmi sekiz menzildür her felek ki felekü’l-burÿcuŋ taótı nda ve fevú ı ndedür veèanÀãı r-ı erbaèa daòı yigirmi sekiz menÀzil-i úamerden bu mecmÿè yigirmisekize ú ı smet olur Mesíó vechinüŋ ú ı smeti muúÀbilindedür anuŋçün ki èÍsÀ a.s.kelime-i ÒudÀdur dükeli eşyÀ kelimeden ùaşra degildür eger iki nesne’i birbirineursan andan bir ÀvÀz gelür ol ÀvÀz otuz iki kelimeden

74. : - A, H, M 75. senüŋ : -A, H /şekl ü : -N76. ãÿret-i Àdemi : ãÿreti A77-78. ve cemíè enbiyÀyı bilmiş olası n şunuŋla ki nuùú-ı ÒudÀya yol iletmiş olası n :-A78. ki Mesíó eyitdi ki : -M80. oldı : olmı ş idi M / ve ãÿret óÀãı l : - N /eyledi : - N ; eylemiş idi H, M80-81. hem ãÿretullah ola evvel bil ki Mesíó niçün gÿşt-mend oldı ve : - N81-82. tÀ ki maèlÿm ola ki ol : tÀ ki ol ki M82-83. ki men kelme-i ÒudÀyam gelmişem bil ki iy tersÀ vech-i Àdem ki Mesíó ol vechi ve olãÿreti : - A84. Àdemden :- A ; andan H, M / buldı :- A85-86. heft òaùùı nda ez ÒudÀ-yı dÀdger ve : -M86. ve heft úitÀbet daòı Àdem kitÀbetidür : - N / Àdem kitÀbetidür : Àdem kinÀyetdür M90. yigirmi sekiz menzildür : yigirmi sekizdür A91. daòı : -H / menÀzil-i úamerden : menzil N92. Mesíó vechinüŋ ú ı smeti : -A / muúÀbilindedür : muúÀbelesindedür H 93. dükeli eşyÀ kelimeden : -A / ùaşra : - A; daşra N93-94. degildür eger iki nesne’i birbirine ursan andan bir ÀvÀz gelür ol ÀvÀz otuz iki kelimeden :- A

7/29/2019 189079


228

95

100

105

110

ùaşra degildür çün Mesíó eyitdi ki ben ol kelÀmam pes ol (H136a) kelime ola veÀvÀz ola ve daòı Mesíó eydür pederüm úuvvet-i ezelídür ve ruóü’l-úuds anuŋ ãÿretidür ve ben anuŋ nuùú ı yam imdi bil ki Mesíó eyitdi ki men nuùú-ı ÒudÀyam bu söz ki Mesíóüŋ lisÀnı nda ôÀhir oldı ol nuùú-ı ÒudÀdur ol vaútde ki Mesíógeldi anuŋ lisÀnı na otuz iki (M144b) nuùú-ı ÒudÀ ki Àdeme taèlím eylemişdür olotuz iki nuùú Mesíóüŋ lisÀnı na cÀri degil idi anuŋçün eyitdi ki uş giderem yinegelürem tÀ dín-i enbiyÀyı ( N94a) tamÀm eyleyem ben tamÀm eylemek içüngeldüm noúãÀn eylemek içün gelmedüm didi ve daòı ol ki Şamèÿn èÀlem-iòÀºbda yidi boynuzlu úoç gördi eyitdi ki Muãóaf-ı óayÀt kürsi-i büzürg-vÀríüzerinde úomı ş idi yidi mühr ile mühr urmuş idi ki híç melek ve bení Àdem anı açmaz èÍsÀ eyitdi anı ben açam didi imdi ol Meryemüŋ yidi kitÀbetidür ki her birisi dört òaùù-ı ÒudÀyídür òÀk u Àb u bÀd u Àteş yigirmi sekiz nuùú-ı ÒudÀmuúÀbilinde ki resÿlüŋ lisÀnı nda ôÀhir (H136b) oldı çünki baş kitÀbeti òaùù-ı istivÀ ileşikÀfte ola yidi òaùùdan sekiz òaùù ôÀhir olur (A140a) her òaùù dörtèÀnÀsı rla otuz iki òaùù ôÀhir olur luġat-i Àdem ve kelÀm-ı ÒudÀyí otuz ikidür kiMesíóüŋ vechinde mesùÿrdur ol yidi boynuzlı úoç ki muãóaf-ı óayÀt bu yidi(M145a) oldur ki anuŋ sı rr ı na irişdi melÀ’ike ve enbiyÀ anuŋçün aŋa secdeeylediler ve eyitdiler ki bizi muòtelif dillerden ve muòtelif luġatlerden úurtardı didiler ve daòı Beytü’l-muúúaddesdeġaríb ü èacayib luġatler ile iki iki söz

95-96. ùaşra degildür çün Mesíó eyitdi ki ben ol kelÀmam pes ol kelime ola ve ÀvÀz ola vedaòı Mesíó eydür : -A / ùaşra : daşra N96. pederüm: -A peder-i men H, M96-98. úuvvet-i ezelídür ve ruóü’l-úuds ............ ôÀhir oldı ol nuùú-ı ÒudÀdur :-A / ol nuùú-ı ÒudÀdur : -M98-99. Mesíó geldi : -H, N ; gelmişdür M99. eylemişdür : olmı ş idi A99-100. ol otuz iki nuùú : -A, H, N100-101. giderem yine gelürem : gidem yine gelem A; giderem yine gelem H, M102. noúãÀn eylemek : noúãÀn A, N, M102-103.Şemèÿn èÀlem-i òÀºbda yidi boynuzlu úoç gördü :- A103. eyitdi ki :-N / kürsi-i büzürg-vÀrí : úürsí A, H104. mühr urmuş idi ki : mührlenmiş idi ki H; mührlemişdi ki N104-105. anı açmaz : açmaz anı H ; açmaz N105. açam didi : açam A; açaram N / imdi :H105-107. her birisi dört òaùù-ı ÒudÀyídür òÀk u Àb u bÀd u Àteş yigirmi sekiz nuùú-ı ÒudÀmuúÀbilinde ki resÿlüŋ lisÀnı nda ôÀhir oldı : çÀr èÀnÀãı rla yirmi sekiz muúÀbilindedür A108-109. her òaùù dört èÀnÀsı rla otuz iki òaùù ôÀhir olur : tÀ otuz iki òaùù ki A; her òaùù dört òÀk uÀb u bÀd u Àteş otuz iki òaùù ôÀhir olur H, M112. ve eyitdiler : -A

7/29/2019 189079


229

115

120

125

130

söylerlerdi didükleri hemín bu maènÀdur ki luġÀt-i muótelifeden òalÀã oldı lar yigirmi sekiz kelime-i èArab ve çehÀr kelime-i diger kiپ چ ژ گ dur otuz iki olur eger bir kimse sÿ’Àl eylese eyitse ki sebeb ne oldı ki èÍsÀ a.s. eyitdi ki ben sizeher ne kim söyledim remz ile ve işÀret ile söyledim uş yine gelem te’vílin beyÀn( N94b) ú ı lam ve ôÀhir eyleyem didi yaèní evvel geldüginde ôÀhir eylemedimÀniè ne (H137a) oldı dise cevÀb oldur ki evvel geldüginde ôÀhir eylemegeúudreti yoġ idi anuŋçün kim mecmÿè kelime otuz ikidür ve ol vaútde otuz ikikelimenüŋ maôhar ı degil idi bildi ki bir vaútde daòı bir maôharda ôÀhir olsagerek idi (A140b) otuz iki kelimeyle mütekellim olsa gerek idi tÀ òilúatüŋ tamÀmı ve kelimenüŋ (M145b) tamÀmı ôÀhir ola baèdezÀn ôÀhir idebilür idiçünki beyÀn òilúat-i kelime muúÀbilindedür èÍsÀ dilinde otuz iki kelime revÀndegildi pes niçe ôÀhir eyleye èÍsÀya yigirmi dört kelime geldi MÿsÀya yigirmiiki kelime geldi DÀvuda on sekiz kelime geldi Muòammede yigirmi sekizkelime geldi Ádeme otuz iki kelime geldi ve daòı İncílde gelmişdür ki èÍsÀèAõrÀnuŋ raóminde geldi gÿşt-mend oldı yaèní kelime-i ÒudÀyídür ki èibÀretdür kelimetullahdan ki otuz ikidür insÀn maôhar ı nda èilm-i kelime peydÀ eyledi otuziki pÀre gÿşt kisvetinde tÀ ki otuz iki kelimenüŋ èilmi ola pes kelime gÿşt-mendolmı ş ola (H137b) ol ki Óaú taèÀlÀ buyurdı 5 çün beden kelimeye teş bíhdür ve úÀ’im maúÀmdur pes ol bedeni öldürdiler ol kièÍsÀdur kelimetullahdur ve rÿóullahdur anı kimse öldürmez tÀ delÀlet eyleye kikelime ölmez ve kelimeye mevt gelmez (M146a) Óaú taèÀlÀ buyurur ki

114. hemín : hem yine N115. kelime-i èArab : kelÀm-ı èArab H / çehÀr kelime-i diger : dört kelime daòı A116. kimse : kişi N / sÿ’Àl eylese : sÿ’Àl itse M /eyitse ki : -H, N, M117. kim : ki H, N118. ve ôÀhir eyleyem : - H, M

119. mÀniè ne oldı

: -A / oldı

dise : oldı

ki H120. kim : ki N122. tÀ òilúatüŋ : -M123. idebilür : olabilür H / imdi çünki : çünki N124. muúÀbilindedür : berÀberindedür N125. yigirmi dört : yigirmi N126. DÀvuda on sekiz kelime geldi : - N; DÀvuda daòı yigirmi iki kelime geldi A, M126-127. Muòammede yigirmi sekiz kelime geldi :-A128. raóminde geldi : raóminde N129. èilm-i kelime : èilm A, N, M130. otuz iki kelimenüŋ : otuz ikinüŋ H, N, M131. olmı ş ola : oldı H, M ; ola N133. kelimetullahdur ve rÿóullahdur :-A

134. mevt gelmez : mevt olmaz H

7/29/2019 189079


230

135

140

145

150

155

6 (N95a)ve Muóammed a.s.buyurur ki èÍsÀ ÀsmÀndangele kelimedür tÀ maèlÿm ola ki kelimeye merg revÀ degildür ol ki eydür kiMesíó Meryemden gÿşt-mend oldı bilmek gerekdür ki ne maènÀyadur meåelÀÓaú taèÀlÀ Úur’Ànda buyurur ki (A141a)7 ve èÍsÀ eydür ki pes gerekdür ki èÍsÀ úavliyle naãÀrí úatı nda èÍsÀ nuùú ola ol vaútde kim èÍsÀMeryemden gÿşt-mend oldı anlaruŋ úavliyle èÍsÀda otuz iki kelime tamÀm yoġ idi ki ol otuz iki kelime-i tÀmme ki èÍsÀ ve mecmÿè enbiyÀ ve MüselmÀn ukÀfirÀn ol òilúat (H138a) üzerne ve ol endÀze üzerine ãÿret ü hey’et ü peyker ùutmı şlardur ve baèdezÀn Mesíóüŋ gelmekligi (M146b) èalÀmeti oldur kimuãóaf-ı óayÀt ki yidi mühr ile mührlenmiş idi Mesíh anı aça andan ãoŋraúurbÀn ola yidi boynuzlı úoç ãÿretinde mecmÿè melÀ’ike aŋa secde eylerler vedaòı òalÀyı ú ı ÀsmÀnuŋ melekÿtne irişdüre ve daòı muòtelif luġatlerden úurtaraŞamèÿn kitÀbı nda şöyle gelmişdür ki èÍsÀ zamÀnı nda bir giceŞamèÿn düşindeyidi boynuzlı úoç gördi ki bu úoç muãóaf-ı óayÀtı bir èaôím kürsi üzerinde úor ve daòı oú ı r ve oúuduġı ndan ãoŋra yidi mühr ile mührler ve daòı muãóaf-ı óayÀtı ( N95b) yidi boynuzlı úoç yudar andan ãoŋra bu yidi (A141b) boynuzlı úoç úurbÀn oldı andan ãoŋra Şamèÿn bu düşi èÍsÀya geldi didi èÍsÀ a.s. eyitdiŞamèÿn ol yidi boynuzlı úoç ki gördüŋ benün didi ol yidi mühri ben açsamgerek didi Muóammed ümmeti (H138b) ãÿretinde gelem ol muãóaf-ı óayÀtuŋ (M147a) yidi mührini ben açam didi vaèd itdi andan ãoŋra enbiyÀ daòı şehÀdetitdi eyitdi ki èÍsÀ benüm ümmetüm ãÿretinde gele benüm ú ı bleme namÀz ú ı ladidi ol yidi mühri ol boza muãóaf-ı óayÀtı oú ı ya didi

136. gele kelimedür : gelecekdür H138. Óaú taèÀlÀ :-A139. : A / èÍsÀ eydür ki : ve Mesíó eydür A / :

A

140-141. èÍsÀ Meryemden : Meryemden èÍsÀ H, N142. ol otuz iki kelime-i tÀmme ki :-A143. kÀfirÀn : kÀfir A, H, M144. ùutmı şlardur : dutmı şlardur N / gelmekligi : gelmekliġi H145. mühürlenmiş idi : mühürlemişlerdi A146. boynuzlı : boynuzlu H / aŋa : oŋa H / eylerler : eyleyeler H; eylediler N149. yidi boynuzlı úoç gördi : gördi yidi boynuzlı úoç A150. oú ı r ve oúuduġı ndan ãoŋra : oúurdı ve andan ãoŋra A oú ı r ve oú ı duúdan ãonra M150-151. muãóaf-ı óayÀtı yidi boynuzlı úoç yudar : ol úoç bir daòı muãóaf ı yudar A ; muãóaf-ı óayÀtı yudar H, M152. oldı : olur A, N / andan ãoŋra : -A153. boynuzlı : boynuzlu H,N / benün : benem N154. gerek didi : gerekdür N /muãóaf-ı óayÀtuŋ : muãóaf-ı óayvÀnuŋ N

155. ben açam : açam A / òÀtem : òÀtemü’l-enbiyÀ A156. eyitdi : - A, H, N157. oú ı ya didi . oú ı ya N

7/29/2019 189079


231

160

165

imdi ez rÿy-ı te’víl ol muãóaf-ı óayÀt vech-i Àdemdür ol boynuzlı úoç yidi òuùÿù-ı vech-i Àdemdür ki èÀlem-i seyrde yidi boynuzlı úoç ãÿretinde gözükdi olmuãóaf-ı óayÀtı oú ı maú vech-i Àdemde yigirmi sekiz ve otuz iki kitÀbet-i ilÀhíyioú ı maúdur ol muãóaf-ı óayÀtı úoç yutmaú ol muãóaf-ı óayÀtuŋ sı rr ı n bilmekdür imdi iy ùÀlib-i óaúíúat-i Óaú bil ki muãóaf-ı óayÀtı oú ı yan Faøl-ı YezdÀndur kiyidi kitÀbeti kendü òilúatinde buldı èanÀãı ra øarb itdi yigirmi sekiz eyledi veòaùù-ı istivÀ ile èanÀãı ra øarb itdi otuz iki eyledi ve daòı elleri (M147b) melÀ’ikeúanadı ndan olduġı nuŋ te’vílin 8 olduġı nuŋ te’vílin bÀbı nda beyÀn itdük ve yazduú (H139a)

158. boynuzlı : boynuzlu H, N 159. boynuzlı : boynuzlu H, N 161.ol muãóaf-ı óayÀtı úoç yutmaú :-A 162.óaúíúat-i Óaú bil ki : óaúíúat bilmek gereksen ki N 163.ôarb itdi : ôarb eyledi H164. ve òaùù-ı istivÀ ile : -H / èanÀãı ra øarb itdi :-A, H 160-161.otuz iki eyledi :-H 165. olduġı nuŋ te’vílin :-H, M 166. bÀbı nda : evvelki bÀbda H / : -H

7/29/2019 189079


232

1

4/ Nisâ : 171.2 4/ Nisâ : 171.3 Kutsal Kitap, Yaratı lı ş, 26-27-28, 2.4 3/ Âl-iİmrân : 59.5 4/ Nisâ : 157.6 4/ Nisâ : 157.7 4/ Nisâ : 171.8 et-Ttirmizî, Sahîh, K. Fiten, 59;İ bn Mâce, Sünen, K. Fiten, 33.

7/29/2019 189079


7/29/2019 189079


234

25

30

35

40

45

kelime èadedince eõÀn u úÀmet çaġ ı rdı keenne ol kenzi iòrÀc itmiş oldı bir vechile daòı eger bir kişi sÿ’Àl itse ki Kaèbenüŋ kenzi ve genci nedür dise cevÀb budur ki2 (M148b ) imdi ol eveÓaú taèÀlÀ beytullah didi ve kendüye kenz didi vaútÀ ki Ádem ve ÓavvÀvechinüŋ òilúati ol òÀneden ve ol óacerü’l-esved (A143a) den ôuhÿr itse ve daòı Ádem a.s. raómen ãÿreti üzerne olsa ve daòı kelime-i ilÀhí üzerine maòlÿú olsa pes kenz-i Kaèbe ol ola ki (H140a) òalífe-i ilÀhídür ki 3 çün Óaú taèÀlÀ kendüye kenz didi ve Àdemi kendü ãÿretiüzerne yaratdı pes óacerü’l-esvedüŋ kenzi Àdemdür bu evden ki maúÀm-ı vechdür ôÀhir ola ki kenz-i ilÀhí otuz iki kelime-i ezelí ve ebedídür vaútÀ ki olòÀneden ôÀhir ola lÀ-cerm ki mü’eõõin-iBilÀl-i Òabeşídür ki on yidi rekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèat ãalÀt-ı cumèa kiyüzini Kaèbeye eyleyüp ol mü’eõõin eõÀnı yla ú ı lmaú ol kenz-i ilÀhí ÀşkÀre( N97a) eylemekdür eger sÀ’il sÿ’Àl itse kenz-i Kaèbe nedür (M149a) dise bir vechle daòı cevÀb oldur ki4 ve Óaú kendüye kenz-i maòfí didi her gÀh ki òilúat-i vech-i Àdem ve cebhe-i Ádem a.s.maúÀm-ı Kaèbeden ôÀhir ola ol óacerü’l-esved ki5 andan ôÀhir ola ki mevøuè-ı òaùù-ı istivÀ-yı vech-i (A143b) Àdemdür ki èilm-i kelime-i ilÀhídür pes kenz-i ilÀhí ôÀhir olmı ş (H140b) ola ve daòı óaøret-i aóadiyyetüŋ õÀtı ve ãı fÀtı ôuhÿr itmiş ola çünyigirmi sekiz kelime èadedince óaøarda ve seferde yüzi ol veche teveccüheyleyüp namÀz ú ı la ve daòı óaøarda ve cumèada otuz iki kelime-i ilÀhíèadedince namÀz ú ı la ki 6 ol yigirmi sekiz ve otuz iki òaùù-ı Àdemüŋ vechi üzerinde lÀyió u tÀbÀndur ve ôÀhirdür şöyle ki

23. çaġ ı rdı : çı úardı H, N23-24. bir vech ile daòı :-N24. Kaèbenüŋ : Kaèbe A27. ve ol óacerü’l-esvedden :-N / raómen :-N31. óacerü’l-esvedüŋ : óacerü’l-esved ki M / evden : ivden H32. kenz-i ilÀhí otuz iki kelime-i ezelí ve ebedídür vaútÀ ki ol òÀneden ôÀhir ola :-N34. mü’eõõin-i BilÀl-i Òabeşídür : BilÀl-i Òabeşídür A ; mü’eõõin-i BilÀldür N, M / on yidirekèat ãalÀt-ı óaøar ve on biş rekèat ãalÀt-ı cumèa : on biş rekèat ãalÀt ve on yidi rekèat ãalÀt veon bir rekèat ãalÀtda N ; on rekèat ãalÀt ve on biş rekèat ãalÀt M35. yüzini Kaèbeye eyleyüp : yüzin Kaèbeye eylemişdür A; yüzin Kaèbeye eylemesiyle H / olmü’eõõin eõÀnı yla ú ı lmaú : ol mü’eõõin ki BilÀldür eõÀnı yla ú ı lmaú N36. itse : eylese N / bir vechle daòı :-A, H39. ôÀhir ola : ola A,N40. : -M 41-42. pes kenz-i ilÀhí ôÀhir olmı ş ola : ôÀhir ola A43. yüzi ol veche : vechi ol veche A : yüzi veche H /43-44.teveccüh eyleyüp : teveccüh idüp N45. otuz iki :-H

7/29/2019 189079


235

50

55

60

65

70

tekrÀr idilmişdür eger sÀ’il sÿ’Àl eylese dise ki sebeb nedür kidise cevÀb oldur ki bu kinÀyet ola BilÀlden ki mü’eõõín-i

ãalÀtdur ve daòı òalÀyı ú ı daèvet idicidür Kaèbeye teveccüh idüp on yidi rekèatnamÀz on biş rekèat namÀz ve on bir rekèat namÀz edÀ eylemege yaènímü’eõõín-i óaúíúí gele ki Faølullahdur kenz-i Kaèbeyi ve BilÀlüŋ eõÀnı sı rr ı nı (M149b) ôÀhir eyleye ve beyÀn ú ı la şöyle ki BilÀl eõÀnı ãÿrí oú ı dı illÀ maènÀsı nı bilmedi faøl-ı ( N97b) mübeyyin gele hem eõÀn-ı ãÿrí ve hem eõÀn-ı maènevíoú ı ya eger sÀ’il sÿ’Àl eylese ki óaøret-i risÀlet a.s. niçün eõÀn-ı BilÀle buyurdı ġayr ı sı na buyurmadı (H141a) óikmet-i ilÀhí ne idi dise cevÀb oldur ki (A144a)çün óacerü’l-esved úÀ’im maúÀm-ı vech-i Àdemdür ki7 óacerü’l-esved BilÀl eõÀnı nuŋ otuz iki kelimesi èalÀmetidür ki yidiùavÀfdur ki ibtidÀ ol óacerü’l-esvedden eylemek gerekdür yidi saùr-ı vech-iÀdemdür çÀr müje her dÿ ebrÿ mÿy-ı serdür mecmÿè óÿr uġ ı lmÀn ve ehl-i bihiştol òilúat üzerinedür ki her saùr ı dört èanÀãı rla yigirmi sekiz saùr olur òaùù-ı istivÀile otuz iki olur ki aãl-ı siyÀhdur 8 / ve daòı óacerü’l-esvedüŋ siyÀh olduġ ı onuŋçündür kim yidi saùr ı ki vech-i Àdemdedür andanôÀhir olsa gerk idi ki siyÀhdur ve daòı resÿl a.s. mü’õõín itmege anuŋçün BilÀliiòtiyÀr itdi kim BilÀl siyÀhdur ki óacerü’l-esvede úar şu yigirmi sekiz ve otuz ikikelime çaġ ı rdı óacerü’l-esved daòı siyÀhdur (M150a) ve daòı óacerü’l-esvedüŋ vasaùı nda òaùù-ı istivÀ vardur BilÀlüŋ daòı cebhesinde òaùù-ı istivÀsı vardur münÀsebet tÀmmedür ve daòı kenz-i Kaèbe otuz iki saùr-ı vech-i Àdemdür kiú ı yÀmet güninde (H141b) iki gözi ola göre ve bir dili ola söyleye9 vedíèat-nÀmesin anda úodı ve daòı yidi ( N98a) ùavÀf-ı óac ve yidi ùavÀf-ı èumreve yidi ùavÀf-ı úudÿm ve yidi ùavÀf-ı vedÀè dört yidi yigirmi sekiz olur

47. dise : -A, H, N /nedür ki : ne idi ki N48. dise : -H, N / kinÀyet ola : kinÀyetdür N50. namÀz… namÀz… namÀz : ãalÀt… ãalÀt… ãalÀt M 51. Faølullahdur : Faøl-ı YezdÀndur H,N / kenz-i Kaèbeyi : Kaèbeyi H52. BilÀl :-A52-53. illÀ maènÀsı nı bilmedi : -A, H, M53. Faøl-ı mübeyyin : mübeyyin A, H, M55. oldur : budur N57. BilÀl eõÀnı nuŋ : zÀtı nuŋ A58. ol :-N59-61. çÀr müje her dÿ ebrÿ mÿy-ı serdür ............. olur òaùù-ı istivÀ ile otuz iki olur ki :-A62. kim : ki N63. siyÀhdur : siyÀh idi N / Resÿl : óaøret-i risÀlet H,N, M63-64. anuŋçün BilÀli iòtiyÀr itdi : BilÀli anuŋçün iòtiyÀr itdi H ; BilÀli iòtiyÀr eyledi N64. kim : ki N64-65. ki óacerü’l-esvede úar şu yigirmi sekiz ve otuz iki kelime çaġ ı rdı :-H, N, M66. vasaùı nda : ortası nda N /BilÀlüŋ daòı cebhesinde òaùù-ı istivÀsı vardur : BilÀlüŋ daòı òaùù-ı istivÀsı vardur cebhesinde H, N, M67-70. kenz-i Kaèbe otuz iki saùr ............. dört yidi yigirmi sekiz olur :-A / ùavÀf-ı úudÿm veyidi ùavÀf-ı vedÀè : ùavÀf-ı úudÿm ü vedÀè M

7/29/2019 189079


236

75

80

85

90

Àdem vechinde mekùÿbdur ol ùavÀfuŋ èadedince óacerü’l-esvedi öperler ve daòı ol óacerü’l-esvedden ibtidÀ eyleyeler ve daòı óacerü’l-esved cennetden nÀziloldı didükleri kinÀyetdür Àdemden ki Ádem a.s. cennetden gelmişdür bir vechidaòı çün óaøret-i risÀlet a.s. pencÀh óarf ü noúta èadedince pencÀh ãalÀt vÀcibeyledi ki yigirmi sekiz kelime-i ezelí ebedínüŋ èilmi pencÀh óarf ve noúùa-isiyÀhdur ki óaøret-i risÀletüŋ muãóaf ı ve kitÀbetidür gÿyende-i eõÀn daòı hem-çünÀn siyÀh gerek idi tÀ vech-i meşÀbihat óÀãı l ola bir vechle daòı oldur kim be-óükm10 her yigirmi sekiz ve otuz iki (M150b) kelime her birisi kendü õÀtı nda mecmÿè bir kelimedür ve daòı (A144b )yirine BilÀl eshed didi (H142a) lafô-ı şín yerine sín didi óaøret-i risÀlete a.s.’adidiler óaøret-i risÀlet buyurdı ki BilÀlüŋ síni Óaú úatı nda şín yirine úabÿlolmı şdur didi maúam-ı tevóíddeşín sín elif yí dükeli bir kelime ola ve daòı ehl-i bihiştde ve óÿr uġ ı lmÀnda yidi òaùù vardur ki çÀr müje her dÿ ebrÿ mÿy-ı ser yidi saùrdur her dört saùr ı yigirmi sekiz saùr olur vaútÀ ki yidi saùr ı òaùù-ı istivÀile giçseŋ baş kitÀbeti iki olur yidi saùr istivÀ ile sekiz olur bu sekiz saùr ı ( N98b)èanÀãı ra øarb itseŋ otuz iki saùr olur ki óaøret-i risÀlet a.s. buyurmı şdur kicennetüŋ sekiz úapusı vardur her úapusı nda dört saùr yazı lmı şdur otuz iki saùr olur ki vech-i Àdemde görürüz ki vechullahdur ol sekiz saùr otuz iki olur kisiyÀhídür muúassim-i ãalÀt oldur ol münÀsebetle buyurmı şdur óaøret-i risÀlet a.s.mü’eõõín-i ãalÀt siyÀh ola (H142b) didi (M151a)11 şöyle ki kitÀbet-i ilÀhínüŋ ibtidÀsı dur bismillahuŋ ibtidÀsı bÀdur BilÀlüŋ daòı isminüŋ ibtidÀsı bÀdur bu daòı münÀsebet vardur

71-72. Àdem vechinde mektÿbdur ............. ve daòı ol óacerü’l-esvedden ibtidÀ eyleyeler :-A73. Ádem a.s. :-A, N74. pencÀh óarf ü noúta : pencÀh ve óurÿf u noúta H77. kim : ki N78-79. her birisi : -H, N80. BilÀl eshed didi : eshed didi A; eshed BilÀl didi H / lafô-ı şín: şín N81. didiler :-H / óaøret-i risÀlet buyurdı ki : buyurup didi kim A /şín yirine :şíne N / didi :-N82. kelime ola : kelimedür N83-85. çÀr müje her dÿ ebrÿ mÿy-ı ser ………… giçseŋ baş kitÀbeti iki olur yidi saùr :-A85. istivÀ ile :-H, N, M88. görürüz ki : göründi ki H,N89. buyurm ı şdur : buyurd ı N 92. BilÀlüŋ daòı isminüŋ ibtidÀsı bÀdur : - A, H, N

7/29/2019 189079


237

1 75/ K ı yâmet : 17.2 İ bn Arabî, el-Futûhât, III, 198, 419, (O. Yahya ne şri); İ. Rabbanî, el-Mektûbât, I, 263 ; E şrefo ğluRûmî, Müzekki’n-Nufûs, 16.3 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İ bn Hanbel, II/244,251, 315, 323, 434.4 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1; el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İ bn Hanbel, II/244,251, 315, 323, 434.5 İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/3366 2/ Bakara : 31.7 İ bn Mâce, Sünen, K.Menâsik, 27; ed-Dârimî, Sünen, K.Menâsik, 26; Ahmed b. Hanbel, II/336.8 44/ Duhân : 10.9 7/ A’râf : 172.10 Müslî, Sahîh, K.Mûsâfirîn, 273-274; en-Nesâî,es-Sûnen, K. İftitâh,37.11 el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/99.

7/29/2019 189079


238

1

5

10

15

el-BÀbü’t-tÀsiè ve’l-èışrÿn fí ióÀùati ismi’l-èaôam

iy ùÀlib-iesrÀr-ı ilÀhì vü óaúÀyıú-ı ġayr-i mütenÀhí bil ki Àdemüŋ çeşmini ve gÿ şını veçeşminüŋ iki (A145a ) noúùasını ve bínísini ve cebhesini Óaú taèÀlÀ şöyle òalú itmişdür ki çün kitÀbet ile oúuyas ın Faøl- ı YezdÀn ola (ŞEK İL)1 cemíè-i beníÀdemüŋ yüzlerinde mektÿbdur ve mesùÿrdur èalÀ-hazÀ (M151b ) ( N99a )(H143a ) 2 / ve daò ı mièrÀcgicesi óaøret-i aóadiyyeti bu ãÿretde gördi ki

3 imdi bu şekl ü buhey’et mürekkebdür çehÀr ùabÀyièden pes òÀk üzerinde ve Àb üzerinde ve bÀdüzerinde ve nÀr üzerinde bi’l-úuvve mektÿb ola pes her úande ki çehÀr ùabÀyièola ol ÀsmÀnda bi’l-úuvve mektÿb ola 4 sı rr ı bu ola ol ò ˘ Àb kigörmiş idi Faøl- ı YezdÀn ki ÒudÀya üç ism vard ı ki ol üç ism idi peshejdeh hezÀr èÀleme muóìù ola ism-i şaóã ola arada olmaya ism-i aèôam kilevóler üzerinde mektÿb ola baèdezÀn şaóãuŋ taèaccüb eylemegi ve bu Àyetioúumaġı ki 5 6

4. óaúÀyıú-ı ġayr-i mütenÀhí : óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí H ; óaúÀyıú-ı kelime-i nÀ- mütenÀhí N7-8. :-A ;

M

9. : - H, M 11-12. çehÀr ùabÀyièden òÀk üzerinde ve Àb üzerinde ve bÀd üzerinde ve nÀr üzerinde : -A ; nÀr üzerinde : Àteş üzerinde H, M12. bi’l-úuvve mektÿb ola : -A12-13. pes her úande ki çehÀr ùabÀyiè ola ol ÀsmÀnda bi’l-úuvve mektÿb ola : -M15. muóìù ola : muóìù idi N / ism-i şaóã ola arada olmaya : ism arada olmaya M17. : -M

7/29/2019 189079


239

1

2 2/ Bakara : 64.3 İ bn Arabî, el-Futûhât, I/283; IV/12.4 41/Fussilet : 54.5 5/ Mâide : 54.6 27 Bakara : 105.

7/29/2019 189079


240

1

5

10

15

20

el-BÀbü’å-åaliåÿn fí ru’yetillahi taèÀlÀ(M152a ) 1

(A145b ) iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí ve dídÀr-ı Óaú taèÀlÀ enbiyÀ(H143b)ullah óaøret-i aóadiyyeti ( N99b) èÀlem-i mükÀşefedegördiler ki anlara söz söyler insÀn ãÿretinde şol sebeb ile ki bu sözi Óaú taèÀlÀvaóy ile söylemek diledi yaèní i şÀret-i ilÀhí ileşol kimseler ile ki anu ŋ kitÀbetinişekl-i insÀnda oú ı maú diledi ol oú ı maú ãÿret-i kelÀmullaha geldi daò ı enbiyÀyacilve eyledi şöyle ki sen bir yaz ı lm ı ş òaùùı görürsin ol òaùù saŋa lisÀn-ı óÀl ile sözsöyler ki men ne nesneyem imdi ol kitÀbet-i ilÀhí vech-i Àdem üzerindemesùÿrdur ki insÀn-ı kÀmil terkíbinde söz söyler ki kelÀm- ı ÒudÀ ne nesnedür mecmÿè òalÀyı ú kim söz i şidürler èÀlem-i miåÀlde ol òuùÿù-ı vech-i Àdemdür kilisÀn-ı óÀl ile vech-i insÀnda taúrír eyler meåelÀ Allah on dört kelimedür on dörtóurÿf- ı muúaùùaèa izÀsı nda ki vech-i Àdemde on dört òaùù mektÿbdur ki ol kelÀm ı oú ı maú kelÀm-ı óaúíúíyi oú ı maúdur bÀúí kitÀbet òaùù-ı mecÀ (A146a) zídür veher (M152b ) kişi ki ol kitÀbeti oú ı mad ı vaóy nedür bilmedi ve lisÀn- ı óÀlden(H144a) bí-naãíb ve bí-behre úald ı ve Óaúúu ŋ nuùú ı nı hiç işitmedi2 vedaò ı işÀretdür ki her ( N100a ) nesnenü ŋ ãÿretine ki naôar ú ı las ı ndür şöyle ki şecerden ve daò ı otdan 3 el-óadiå vedaò ı destini benüm pü ştime úod ı dir ve daò ı MÿsÀ ile ÒudÀ söyleşdi aġaçãÿretinden ve Àteş ãÿretinden ve daò ı Firaèÿn ı baóre ġarú eyledi ve daò ı èaãÀyı deŋize urd ı deŋiz yar ı ldı peydÀ oldı ol Àteş ki söyledi hemÀn sevÀd-ı vech-i Àdemdür ez-rÿy- ı te’víl ú ı smet olm ı şdur

3-4. ve dídÀr-ı Óaú taèÀlÀ :-N5. sebeb ile : sebebden N6. kimseler : kimse M7. oú ı maú : oúumaú N8. görürsin : göresin H10. insÀn-ı kÀmil : insÀn A, H, M11. kim : ki N12. Allah :-N14. òaùù-ı mecÀzídür : mecÀzídür H15. vaóy :-N19. otdan : oddan H23. ú ı smet olm ı şdur :-N, M

7/29/2019 189079


241

1 75/ K ı yâmet : 23.2 42/ Şûrâ : 51.3 İ bn Arabî, el-Futûhât, I/283; IV/12.

7/29/2019 189079


242

1

5

10

15

20

25

el-BÀbü’l-óÀdí ve’å-åelÀåÿn fí raóm ve ÓavvÀ

(H144a) (M153a) 1 (A146b) yaèní Óaú taèÀlÀ òalú ı yaratdı çünkiòalúdan fÀrià oldı raóm ùurdı raóminüŋ izÀr-bendine yapı şdı raóman eyitdi girüùur yapı şma didi baède raóm eyitdi bu maúÀmı senden ú ı ùèa idenler yine saŋaèavdet itse bu ol maúÀmdur didi raóman eyitdi neèam bu ol maúÀmdur raómaneyitdi sen buŋa rÀøı degil misin ki her kişi ki saŋa ulaşa ben aŋa ulaşam her kişiki senden kesile ben andan kesilem raóm eyitdi belí rÀøı yam ben bu maúÀmaraóman eyitdi ol maúÀm senüŋdür didi 2 yaèní Óaú taèÀlÀ eydür ben raómanam raómi yaratdum kendü ismimden ismşaúú itdümher kişi ki ol raóme ulaşa ben aŋa ulaşam her kişi ki andan kesile ben daòı andankesilem dir 3 (M153b) Óaú taèÀlÀ eydür şol kimse ki saŋa ulaşdı ben aŋa ulaşdum şol kimse ki sendenkesildi ben daòı andan kesildüm4 ( N100b) 5 6 yaèní Óaú taèÀlÀ eyitdi raóme girü ùur yapı şma didi raóm ÓavvÀdan kinÀyetdür

yaèní Óaú vech izÀr-benddimekdür yaèní izÀr-bend Àdemdür yaèní ÓavvÀ istedi ki Ádem ãÿretinde geleve daòı Ádemüŋ vech-i kitÀbetin istedi ki kendüde tamÀm ola (H145a) raómaneyitdi benüm òilúatimi isteme bu òilúatden elüŋ çek didi yaèní bu yidi kitÀbet kiãÿret-i emreddür úarÀr dut kim benüm òilúatimüŋ ôuhÿr ı ol yidi òaùùdadur ki7 ôÀhir ola(A147a) yaèní raóman eydür ÓavvÀya sen rÀøı degilmisin ki ben ulaşam şol kimseye ki saŋa ulaşdı ve daòi ben kesilem (M154a) şol

5-11. yaèní Óaú taèÀlÀ òalú ı yaratdı ............. eyitdi ol maúÀm senüŋdür didi : -A, N (Hnüshası nda derkenarda verilmiştir.)12-15.yaèní Óaú taèÀlÀ eydür ben raómanam ........... ben daòı andan kesilem dir : -A, N ( Hnüshası nda derkenarda verilmiştir.) 18. : -M19. : -A, N20.yapı şma : -M 21. : -M, A, H22.ÓavvÀ :-N22-23. Àdem ãÿretinde gele ve daòı Àdemüŋ vech-i kitÀbetin istedi ki kendüde : -M23. kendüde tamÀm ola : tamÀm ola kendüde H

24. kitÀbet : òaùù M25. òaùùdadur : òaùùandur H

7/29/2019 189079


243

30

35

40

kimseden ki senden kesildi ÓavvÀ eyitdi belí raøı yam didi imdi iy ùÀlib-i Óaú taèÀlÀ ÓavvÀya ulaşmaú Óavvanuŋ òuùÿùı n bilmekdür vü oú ı maúdur ÓavvÀdanú ı ùèa itmek òilúatin bilmekdür vü Óavvayı ok ı maúdur 8

yaèní raómet ( N101a) nÀzil olmaz bir úavm üzerne kimola yaèní ÓavvÀyı bilmese ve óuùÿùlar ı n oú ı masa olur üzerne raómetnÀzil olmaz yaèní raómet ki Úur’Àndur ve Úur’Àn yigirmi sekiz kelimedür (H145b) yaèní dimek olur ki anuŋ vücÿdı nda yigirmi sekiz vü otuz iki kelime-iilÀhí yazı lmaz èÀlem-i úuvvetde úalur yaèní bilmedügi yazı lmaduġ ı dur her kişiki ÓavvÀ òilúatin bilse Àdem òilúatin bilür ve her kişi ki Àdem òilúatin bilsekendü nefsini bilür ve her kişi ki kendü nefsini bilse rabbini bilür ve her kişi kirabbini bilse maúãÿda vÀãı l olur 9

30. Óavvanuŋ : anuŋ N31. Óavvayı :-A32-33. yaèní raómet nÀzil olmaz bir úavm üzerne kim ola yaèní ÓavvÀyı bilmese veóuùÿùlar ı n oú ı masa olur üzerne : -M33.ve Úur’an :-A,N / yigirmi sekiz kelimedür :-A35. yazı lmaz : yazı lmadı N / bilmedügi yazı lmaduġ ı dur : bilmedigi yazı lmaduġ ı dur H36-37. her kişi ki ÓavvÀ òilúatin bilse Àdem òilúatin bilür ve : -M37. her kişi ki Àdem òilúatin : her kişi ki vechi òilúatin M

7/29/2019 189079


244

1 Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/191,194; el-Buharî, Sahîh, K. Edeb, 13; Tefsîru Sure, 47, K. Tevhîd,35 ; Müslîm ; Sahih, K. Birr, 16.2 Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/191,194; el-Buharî, Sahîh, K. Edeb, 13; Tefsîru Sure, 47, K. Tevhîd,35 ; Müslîm ; Sahih, K. Birr, 16.3 Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/191,194; el-Buharî, Sahîh, K. Edeb, 13; Tefsîru Sure, 47, K. Tevhîd,35 ; Müslîm ; Sahih, K. Birr, 16.4 et-Tebrîzî, Mişkâtü’l-Mesâbîh, 4931;İ bn Hacer, el-Metâlibu’l-Âliye, 2485.5 Ahmed b. Hanbel, Müsned, I/191,194; el-Buharî, Sahîh, K. Edeb, 13; Tefsîru Sure, 47, K. Tevhîd,35 ; Müslîm ; Sahih, K. Birr, 16.6 El-Aclûnî, Keşfu’l-Hafâ, I/431.7 9/ Tevbe : 36.8 et-Tebrîzî, Mişkâtü’l-Mesâbîh, 4931;İ bn Hacer, el-Metâlibu’l-Âliye, 2485.9 /A’râf:43.

7/29/2019 189079


245

1

5

10

15

20

el-BÀbü’å (A147b) åÀní ve’l-åÀliåÿn fí èAlí kerremallah u vechehu

1 hemÀn bu maènÀya ki kelÀm-ı ãı fÀtõÀtı dur ve õÀtdan münfekk ve münúaùı è olmaz ve Óaúúuŋ kelÀmı daòı bir

ãı fatdur õÀtdan münfekk olmaz èAlí anuŋçün eyitdi pes resÿla.s. eydür (M154b) 2 ve daòı èAlí eyitdi3 pes nefsin bilmek oldur ki kişi kendüyi ÒudÀnuŋ kelÀm-ı nÀùı ú ı bileol ki kelÀm-ı ãÀmetdür (H146a) kelÀm-ı nÀùı úuŋ ( N101b) èilmidür resÿl a.s. buyurdı ki men tenzíl ile ceng eyledim èAlí gele te'víl ile ceng ide didi pestenzílüŋ óaúíúati te'víldür ol kimse ki te'víl ile ceng eyler maènÀ-i te'vílÒudÀdan aŋa nÀzil olmı ş ola tÀ ki te'víl ile ceng eyleye resÿl a.s. eyitdi tenzílüŋ óükmi ile her yirde ki bÀng-ı namÀz olmaya anlar ı úatl ideler didi ve esír eyleyeler didi ve daòı her kim bu emre teslím ola ol MüselmÀndur didi be-óisab-ı ôÀhir-i tenzíl ve daòı bilmek gerekdür ki ne maènÀdur ki bu óükm-iİslÀmı ve küfri bir (A148a) bÀng-ı namÀzda úodı ve daòı ol nidÀnuŋ èadedinive èilm-i te'vílini her kimse ki bilmese MüselmÀn olmaya ol ehl-i te'víl olmayaez-rÿy-ı bÀùı n ve daòı resÿl a.s.'dan mervídür ki on dört biŋ yı l Ádemüŋ veÓavvanuŋ òilúatinüŋ ôuhÿr ı ndan öŋdin ben ve èAlí bir nÿr idüú didi niçün ondört biŋ yı l óükm itdi anuŋçün ki (M155a) èindallah her gün biŋ yı ldur 4 niçün (H146b) biri biŋ yı l miúdÀr ı nca oldı anuŋçünki nihÀyet èaded biŋdür kelÀm-ı èArabda ve daòı Óaú taèÀlÀ Úur'Ànda buyurdı ki 5 6 pes nÿr kelime ola mecmÿè-ı kelime kendü õÀtı nda bir kelime ola ve daòı Óaú taèÀlÀ

3. hemÀn bu maènÀya : hemÀn maènÀdur M4. õÀtı dur ve : - A / ve münúaùı è : - A4-5. ve Óaúúuŋ kelÀmı daòı bir ãı fatdur õÀtdan münfekk olmaz : - A5. eyitdi : aydı H5-6. pes Resÿl a.s. eydür : - A 6. ve daòı : ve A8. kelÀm-ı nÀùı úuŋ èilmidür :èilm-i kelimedür A9. didi : - N11. eyleye : ide N / eyitdi : - A12-13. ve esír eyleyeler didi : - A13-14. be-óisab-i ôÀhir-i tenzíl: be-óükm-i tenzíl N16. bilmese : - H / MüselmÀn olmaya ol ehl-i te'víl olmaya : MüselmÀn-ı te'víl olmaya : H, N,M17. on dört biŋ yı l : on dört yı l A18. nÿr idüú : nÿrduú A, M19. : - A, H 20. biŋ yı l : biŋ A, H21. kelÀm-ı èArabda : èArab kelÀmı nda H, N, M / Úur'anda : - A21-22. Úur'Ànda buyurdı ki : buyurdı ki Úur'Ànda M22. : A, H, N, M

7/29/2019 189079


246

25

30

35

40

45

çünki ( N102a) Àdemi yaratdı ol nÿr ı iki ú ı smet eyledi be-óisÀb maôhar ve illÀnÿr ú ı smet-peõír degildür ol ki eyitdi nÿr ı iki ú ı smet eyledi anuŋçün ki Ádemmuèallim-i melÀ'ikedür hem muèallim-i esmÀdur be-óükm 7

Ádem òalífe-i ÓudÀdur ol nÿr iki maôharda ôÀhir oldı ol nÿr ı Óaú taèÀlÀ iki ú ı smet eylemiş ola iki maôharda ve daòı òilúat-i Àdem vaútinde óükmiyle ve óükmiyle ki Àteş didi ve

8 (A148b) didi èibÀretdür Muóammed ve èAlinüŋ sebèu'l-meåÀnísinden (M155b) çünki ikisi daòı ehl-i bihiştdür ÒudÀvend-i sebèu'l-meåÀní olalar ve kelÀm-ı nÀùı ú olalar (H147a)

9 anuŋçün didi didi her kim kendü nefsini bilse ÒudÀsı nı bileşol

münÀsebetle ki óaúíúat-i Àdem kelÀm-ı nÀùı ú-ı ÒudÀdur ve kelÀm-ı mütekkellimden cüdÀ degildür ÒudÀ ile nefs arası nda ki kelÀmullahdur kiinfikÀk yoúdur ( N102b ) 10 mecmÿèeşyÀ yüzlerini zemíne dutmı şlardur şöyle gerekdür ki insÀn yüzini kendüyeduta tÀ ki rabbini bile kendü nefsini bilmek oldur ki andan aŋaòiùÀb eyleye ki anuŋçün didi on dört biŋ yı l ben ve èAlí bir nÿr idük daòı eyitdi11 didi pes kendü (H147b) kelÀmı na nÿr didi ben ve èAlí bir nÿr idük didi12 (M156a ) pes ol delíl ol kelÀm-ı nÀùı ú ola kikelÀm-ı nÿrdur didi ve daòı şol duèÀda ki meãÀ (A149a) bíóde gelmişdür ki13 yaèní mecmÿè kelime ve kelÀm iledimekdür anuŋçün ki otuz iki kelimenüŋ maôhar ı dur nÿrdur ve kelÀmullahdur ki 14 ve daòı mü'minler kim dirler münÀf ı úlar 15 dirler ( N103a) ve daòı

24-27. maôhar ve illÀ nÿr ú ı smet-peõír degildür............. Àdem òalífe-i ÓudÀdur: - A27. ol nÿr ı Óaú taèÀlÀ iki ú ı smet eylemiş ola iki maôharda ve daòı : - A28. òilúat-i Àdem ve úatı nda : Àdem ve óavvÀ òilúatinde ki A31-32. sebèu'l-meåÀnísinden çünki ikisi daòı ehl-i bihiştdür : sebèu'l-meåÀní olalar H32. ÒudÀvend-i sebèu'l-meåÀní olalar : - H ; ÒudÀvend-i sebèu'l-meåÀnídür A / kelÀm-ı nÀùı ú olalar : kelÀm-ı nÀùı údur A34. kendü : - A35. kelÀm-ı nÀùı ú-ı ÒudÀdur : kelÀm-ı nÀùı údur A ; kelÀm-ı nÀùı údur ÒudÀdur H36. kelÀmullahdur : kelÀm-ı nÀùı údur H36-37.

: - A ; : -M39 dutmı şlardur : ùutmı şlardur H40 duta : döne A ; ùuta H40-41. ki andan aŋa òiùÀb eyleye ki : - A 41. anuŋçün didi : ve daòı eyitdi A42. nÿr idük : nÿrduú A, M43 didi pes kendü : pes kendü N, M/ nÿr idük : nÿrduú A; nÿruz M

7/29/2019 189079


247

50

55

60

65

70

èAlí bu maúÀmaşunuŋla irişdi ki resÿlüŋ mübÀrek ãÀóib-i sı rr ı dur ve hemmüsteóaúdur ki ãÀóib-i sı rr ola elhÀmÀt-ı rabbaní ile eger bir şaóã istese kianlar ı ÒudÀdan cüdÀ eyleye eyleyübilmez ve daòı ÒudÀ Muóammede didiki müfredÀtdur ki hem muókemÀtdur ve hem ÒudÀdan cüdÀ degildür şöyle ki ÒudÀ eyitdi16 hemín bu maènÀyadur ki 17 / muvÀff ı údur ve daòı

(H148a ) didügine muvÀff ı údur ve daòı eyitdi ki18 her kişi ki kelime ve kelÀm sı rr ı na (M156b) irişe hiç kimse anı ÒudÀdan cüdÀeyleyemez ve daòı Mesíó gÀhí kelimetullah gÀhí rÿóullah ve gÀhi èabdullaholur (A149b) el-óadíåol nÿr-ı vÀóidi iki pÀre eyledi nı ãf ı ben oldum ve nı ãf ı èAlí oldı didi meåelÀÀdem-i zÀd ki evvel mÀderden vücÿda gelür yidi òaùù ile gelür iki úaş bir saçdört kirpik bu yidi òaùù-ı aãlídür çünki yidi òaùù daòı ki Àdem òaùùı dur ( N103b)vaútÀ ki ôÀhir ola on dört òaùù olur ki sebèu’l-meåÀnídür pes nÿr iki ú ı smet oldı biri aãl u biri ferè oldı ol ki aãldur Muóammeddür ol ki ferèdür èAlídür şolvÀsı ùa ile ki yidi òuùÿù-ı èÀr ı ø üzerine yidi òuùÿù-ı ümmí yidi kelime-i aãliyyemuúÀbilinde vÀúiè olmı şdur ol (H148b) budur ol ki yidi èavÀr ı ø-ı ferèiyyedür ki yidi kelime-i ilÀhí muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur ki ol yidi budur

bu on dört kelime on dört òaùù-ı vech-i Àdem muúÀbilindedür Úur'Àn lisÀn-ı óÀl ile (M157a) eydür

19 20 mecmÿè Úur’Àn yigirmi sekizkelimedür anuŋçün Úur’Ànda yigirmi sekiz peyàamber ismin taãríó itdi tÀ ki

50. mübÀrek : - H, N, M52. eyleyübilmez : eyleyemez H, N / ÒudÀ Muóammede : Muóammed A53. hem : hem A54. : A, H, N, M 58. eyleyemez : eyleyümez A58-59. ve daòı Mesíó gÀhí kelimetullah gÀhí rÿóullah ve gÀhi èabdullah olur : - A ; ve daòı Mesíó gÀh kelimetullahdur ve gÀh rÿóullahdur ve gÀh èabdullah olur N60. ol nÿr-ı vÀóidi iki pÀre eyledi : ol nÿr-ı vÀóid iki pÀre oldı N / ben oldı m : ben A61. Àdem-i zÀd ki evvel : - A / gelür : geldi H61-62. iki úaş bir saç dört kirpik : - A63. vaútÀ ki ôÀhir ola : ôÀhir ola A ; revÀ ola N64. ferè oldı : ferè A64-65.şol vÀsı ùa ile ki yidi òuùÿù-ı èÀr ı ø üzerine ki yidi : - A ;şol vÀsı ùa ile ki evvel ol yididür ki H65-66. yidi òuùÿù-ı èÀr ı ø üzerine yidi òuùÿù-ı ümmí yidi kelime-i aãliyye muúÀbilinde vÀúièolmı şdur : evvel ol yididür aãldur yidi òuùÿù-ı ilÀhí yidi kelime-i aãliyye muúÀbilinde vÀúièolmı şdur M66. budur : - A / èavÀr ı ø-ı ferèiyyedür : èÀr ı ø-ı ferèiyyedür A èavÀø-ı ferèiyyedrü M67. yidi kelime-i ilÀhí muúÀbilinde vÀúiè olmı şdur ki : - A / ol yidi budur : ol budur A, N

70.: - A

71. anuŋçün Úur’Ànda yigirmi sekiz peyàamber ismin taãríó itdi tÀ ki : - A / yigirmi sekiz peyàamber ismin : peyàamber a.s. yigirmi sekiz ismin H

7/29/2019 189079


248

75

80

85

90

21 mecmÿè yigirmisekiz peyġamberi kelime-i ÒudÀdur iètiúÀd itmek gerekdür 22 dan murÀd resÿllullah ola ki yigirmi sekiz kelimeden biri oldur Óaú taèÀlÀdidi yÀ óarf-i nidÀdur síŋ Muóammede òiùÀbdur pes ol daòı kelime ola veÚur'Àn ola (A150a) anuŋçün eyitdi ki23 Úur'Àn Medíne-ièilmdür ve èAlí anuŋ ( N104a) úapusı dur èAlí eyitdi pesMedíne-i èilmüŋ úapusı noúùa ola (H149a) ve yigirmi sekiz peyġamber kiÚur'Ànda ãaríó ü meõkÿrdur isimleri budur Ádem ve Nÿó ve ÍbrÀhím veİsóaú ve Yaèúÿb ve Yÿsuf ve DÀvÿd ve SüleymÀn ve MÿsÀ ve HÀrÿn ve ÕekeriyyÀve YaóyÀ ve èÍsÀ veİlyÀs veİsmaèíl ve Elyasaè ve Yÿnus ve Lÿù ve Hÿd veäÀlió ve LoúmÀn ve Õü’l-úarneyn ve èUzeyr veİdrís ve Õülküfl ve Eyyÿb veŞuèayb ve Muóammed èaleyhi’s-selÀm dört peyġamber daòı Úur'Ànda øamír ile gelmişdür biri bundadur ki24 bu EşmÀ’íldür üç peyàamber daòı bundadur ki25 (M157b ) /didügi ile dur didügi dur tÀ ki bu dört peyġamber ile otuz iki ola 26 yüz yigirmi dört biŋ enbiyÀullah ki geldiler üç kez otuz iki biŋ ve bir kez yigirmi sekiz biŋ olur tÀ ki

(H149b) tamÀm ola ve daòı peyġamber eyitdi

( N104b )27 bu óadiåüŋ maènÀsı budur ki benüm miålüm peyġamberler ileşol bir úaãr miåline beŋzer ki bünyÀnı òÿb u laùifídür illÀ andan bir libne terk olı ndı meåelÀ naôar idiciler gördiler bu úaãruŋ binası òÿbluġı n begendiler

72. mecmÿè yigirmi sekiz : - A /: -M

73. peyàamber kelime-i ÒudÀdur iètiúÀd itmek gerekdür : peyàamberüŋ kelime-i ÒudÀyaiètiúÀd itmişlerdendür N

74. yigirmi sekiz kelimeden : yigirmi sekizden A74-75. Óaú taèÀlÀ didi yÀ óarf-i nidÀdur síŋ Muóammede òiùÀbdur : - A, N, M72. kelime : kelimeden H77-78. pes Medíne-i èilmüŋ úapusı noúùa ola : - A, N, M79. isimleri budur : - A ; bunlardur N; budur M79-83. Ádem ve Nÿó ve ÍbrÀhím ve …………..Şuèayb ve Muóammed èaleyhi’s-selÀm : - A84-87. biri bundadur ki ............ dur tÀ ki bu dört peyġamber ile : biri dur ve biri dür ve biri dur ve biri dur ki A 87. yüz yigirmi dört biŋ : yüz biŋ ve yigirmi dört biŋ H, N, M89. : - A 90-91. : - A 91. : - H 93. úaãr : óaøar A94. meåelÀ : - A / gördiler : naôar itdiler A / úaãruŋ binası òÿblı ġı n begendiler : úaãruŋ binası nı ve òÿblı ġı nı begendiler N

7/29/2019 189079


249

95

100

105

110

115

illÀ o yirde ki bir libne yirinde úonı lmamı ş idi ben gelmeklikle anuŋ binÀsı tamÀm oldı (A150b) ben òÀtemü'n-nebiyyín oldum dir imdi bil ki óaøret-irisÀlet a.s. ôuhÿr itmedin yüz yigirmi üç biŋ ùoúuz yüz ùoúsan (M158a) ùoúuz peyġamber ôuhÿra gelmiş idi Muóammed gelemklikle kelime-i Àdem vekelime-i òÀtem èadedi tamÀm oldı Muóammed gelmekle yüz yigirmi dört biŋ tamÀm oldı ki üç kez otuz iki ve bir kez yigirmi sekiz biŋ olur úaãr-ı nübüvvetMuóammed ile tamÀm oldı (H150a ) ãÀdı ú oldı pessevÀd-ı aèôam ol oldı ki sevÀd-ı aèôam yigirmi sekiz kelime-iMuóammediyye ve otuz iki kelime-i Àdemiyyedür ki28 otuz ikikelimedür 29 yaèní ben ol( N105a ) kelÀm-ı ilÀhíyem veÚur’Ànum ve daòı vÀriddür óaøret-i èAlíden ki pes noúùa-y ı bÀ-yı èilm Medínesinüŋ úapusı oldu ki bÀ-yı dan ãoŋra on dört kelime gelse gerek ki dür ve bunuŋ miåÀliġayr-ı mükerrer ki on dört óurÿf-ı muúaùùaèadur óı ùùÀù kitÀbeteibtidÀ itse evvel úalem ki úaġı da úor tÀ elif yaza kiolsa gerek bir noúta óÀãı lolur ol noúùadan bir noúùaya daòı geçer tÀ niúÀù-ı müntehÀya degin bir òaùù-ı müstaúím ôÀhir (M158b) olur pes noúùa-i evvel aãl ola ve bÀúí noúùa-imükerrer ola çün otuz iki kelime kendü õÀtı nda birdür cemíè ãı fÀtdan anlaruŋ èilmi bir noúùa-i (H150b) aãl ola ki otuz iki kelimenüŋ úÀ'im maúÀmı olaanuŋçün èAlí eyitdi ki cemíè-i esrÀr-ı ilÀhí bÀ-yı uŋ noúùası taótı ndadur didi ve ben ol noúùayam ki ol noúùa èilm-i kelime-i ilÀhídür yaèní ben

95. gelmeklikle : gelmekle H, N97. imdi bil ki óaøret-i risÀlet a.s. ôuhÿr itmedin yüz yigirmi üç biŋ ùoúuz yüz ùoúsan ùoúuz peyġamber ôuhÿra gelmiş idi : - A / yüz yigirmi üç biŋ ùoúuz yüz ùoúsan ùoúuz : yüz biŋ veyigirmi üç biŋ doúuz yüz doúsan doúuz M98. Muóammed gelemklikle : - H, N, M / kelime-i Àdem ve : - N99-100. Muóammed gelmekle yüz yigirmi dört biŋ tamÀm oldı ki : - A, M100-101. ki üç kez otuz iki ve bir kez yigirmi sekiz biŋ olur úaãr-ı nübüvvet Muóammed ile

tamÀm oldı

: - A, N101. ãÀdı ú oldı : - A102. sevÀd-ı aèôam : - A, N102-103. yigirmi sekiz kelime-i Muóammediyye ve otuz iki kelime-i Àdemiyyedür ki : - A103-105. ki otuz iki kelimedür yaèní ben ol kelÀm-ı ilÀhíyemve Úur’anum ve daòı vÀriddür Óaøret-i èAlíden ki : - A 106. úapusı oldu ki : úapusı dur ki A106. : - A107. kelime : - A108. ġayr-ı mükerrer ki : - A / : - A / óurÿf-ı muúaùùaèadur : óarf-imuúaùùaèadur H109. itse : ú ı lsa A / evvel úalem ki úaġı da úor tÀ elif yaza kiolsa gerek : evvel úalemi elif kitÀbeti çün kâġı da úor A ; evvel ki úalem ki kaġı d üzerine úor tÀ ki elif yaza kiolsa gerek H 110. geçer : çeker H115. didi : - A / yaèní ben : -M

7/29/2019 189079


250

120

125

130

135

140

kelime-i ilÀhíyem bu maènÀya ki yigirmi sekiz ve otuz iki òaùù-ı vech-iÀdemdür ki bir noúùadan mektÿbdur eger isteseŋ ki ol (A151a) noúùayı otuz ikikelimenüŋ èilminden ayurası n noúùaya ve kelimeye vücud ú ı lmaya èadem-imaóø ola pes noúùa óaúíúat ile kelime-i ( N105b) ilÀhí ola ve èilm-i kelime olave daòı èAlí kerremallah-ı vechehu buyurdı ki bundan murÀdşol iki nesnedür ki birbirine ursaŋ andan avÀz gelür ol kelÀmullahdur ve olotuz iki kelime-i kitÀbet-i Óaúdur vech-i Àdem üzerinde ki30 post-ı vech-i Àdemdür ki on dört saùrdur ve çün òaùù-ı istivÀ ilemünşaúú ola31 on altı satr ola pes otuz iki kelime-i óaúíúí vech-iÀdemde otuz iki òaùù göresin eger isteseŋ (M159a) ki eşyÀdan maôhar-ı kelime-i ilÀhídür ol kelimeyi cüdÀ eyleyesin (H151a) ne fièl ile ne vehm ile netaãavvÿr ile imkÀn degildür ki cüdÀ ola meåelÀ iki ùaşı birbirine ursaŋ elbetdeandan bir ÀvÀz gelür ki otuz iki kelimeden òÀric degildür eger ol iki nesneyi birbirine urmasaŋ ol ÀvÀze anlarda bi'l-úuvve mevcÿd olur eger bir şaòã dileseki ol kelime ki iki nesneden ôÀhir olur anı cüdÀ eylemek dilese ikisine daòı vücÿd úalmaya hem ol maôhar-ı kelimedenġayr ı bir nesne daòı olmaya eger bir ùaşı ãad-hezÀr pÀre eyleseŋ ve her pÀresin birbirine ursaŋ hemÀn ãavt andanôÀhir ola eger ol ùaşuŋ eczÀsı kiçüklikde bir óayåiyyetde olsa ki bir birineurulmasa ki anlardan ãavt ôÀhir ola ol kelime anlarda bi'l-úuvve (A151b)mevcÿd ola ( N106a) şöyle ki Resÿllullah a.s. buyurdı ki seng-i rízenüŋ tesbíóivardur ben ol tesbíói işidirem didi ki maôhar-ı kelime-i ÒudÀdur cüdÀ degildür eger kelimeyi andan çı úarsan ol seng-i rízeye vücÿd úalmaya anuŋçün kimúÀ'imdür kelimeyle ve kelime-i ilÀhí úÀ'imdür õÀt-ı Óaúla 32 budur (H151b) çün kelime-i ãaffet (M159b) úadím-i ilÀhídür ve úÀ’imdür õÀt-ı Óaú ile hiç nesne andan óÀlí degildür bu cihetden

116. kelime-i ilÀhíyem :- M; kelimeyem A118. kelimenüŋ èilminden : kelimeden A : kelimenüŋ èaleminden H120. èAlí kerremallah-ı vechehu : èAlí óaøret A121. andan : bir / gelür : gele A122. vech-i Àdem üzerinde ki : vech-i Àdemde ki A124. münşaúú : menşÿr M/ on altı : on dört A125. otuz iki òaùù : - N / maôhar-ı kelime-i ilÀhídür : - A126. ne...ne...ne : yÀ...yÀ...yÀ H, N127. imkÀn : mümkün A/ meåelÀ iki ùaşı birbirine ursaŋ : - A127-129. elbetde andan bir ÀvÀz gelür ki otuz iki kelimeden òÀric degildür eger ol iki nesneyi birbirine urmasaŋ : - A, N129-131. eger bir şaòã dilese ki ol kelime ki iki nesneden ôÀhir olur anı cüdÀ eylemek dileseikisine daòı vücÿd ú ı lmaya hem ol maôhar-ı kelimedenġayr ı bir nesne daòı olmaya : - A132. ãad-hezÀr pÀre : ãad pÀre N ãad-hezÀrÀn pÀre M / ãavt : ãÿret M133. ola : olur N / óayåiyyetde olsa : óayåiyyete irişse N, M134. ãavt : -M/134-135. ol kelime anlarda bi'l-úuvve mevcÿd ola :-M136. ben ol tesbíói : anuŋ tesbíóini A, H / maôhar-ı kelime-i ÒudÀdur : maôhar-ı kelime-iİlÀhídür H / cüdÀ degildür : - A, N, M

137. çı

úarsan : çekesin M138-140. budur çün kelime-i ãaffet úadím-i ilÀhídür ve úÀ’imdür õÀt-ı Óaú ile : -A

7/29/2019 189079


251

140

145

150

155

160

165

buyurdı ki 33 eger cemíè mevcÿdÀtdan bi'l-farø kelime-i ilÀhíyiçekseŋ eşyÀda hiç vücÿd úalmaya 34 bu Àyet-i ilÀhiden maèlÿm oldı ki nuùú insÀna maóãÿã degildür küll-ieşyÀ ú ı yÀmetde nÀùı ú olsa gerekdür ve kelime-i ilÀhí eşyÀdan ôÀhir olsa gerek 35 36 ol zamÀnda dükelieşyÀdanŋuùú ôÀhir ola bu vechle eşyÀnuŋ tesbíói fehm olı na ki ne imiş ve daòı meãÀbíóde gelür ki resÿl a.s. eydür ferzendÀn-ı Àdemüŋ üç yüz altmı ş pÀreüstòºÀnı vardur dir ki37 ki altı kez altmı ş olur kiher altmı ş ( N106b) yigirmi sekiz ve otuz iki ú ı smet olur pes altı kez yigirmisekiz ve altı kez otuz iki olur pes üstòºÀn-ı Àdem daòı (H152a) yigirmi sekizkelime-i òÀtem ve otuz iki kelime-i Àdem (M160a) èadedi üzerne oldı anuŋçünaltı kez altmı ş oldu ki her mevcÿd-ı ÒudÀvendşeş cihetdür fÀ-fehm iy çille-nişín ki ú ı rú gün ve ú ı rú gice ki òalvetde (A152a) otur ı rsı n be-óükm38 tamÀm ola ve daòı óadíå-i úudsi

her dün ile gün yigirmi dört sÀèatdür çihilşebÀne rÿz sÀèati onaltı kez yigirmi sekiz ve on altı kez otuz iki sÀèat olur baèdezÀn zamÀntaúsíminden maólÿúÀt ú ı smetine var ve cemíè eşyÀ ú ı smetine ve kendüvechinüŋ ú ı smetine var ve bil ve maóv ol anuŋ õÀtı nda ve ãı fÀtı nda (H152b) vedaòı felekü'l-burÿc üç yüz altmı ş derecedür anda bir sitÀre vardur sı rr-ı ùÀ'ir dirler her otuz biŋ yı lda bir burcı úaùè ider pes otuz altı biŋ yı lda on iki burcı seyr ider her biŋi ú ı smet ile yigirmi sekiz ve otuz iki diye hemçün ú ı smet-i leylü nehÀr 39 meåelÀ heõÀr èaded on ùoúuz kez otuz iki veon dört kez yigirmi sekiz olur ve's-selam eger (M160b) sÀ'il sÿ'Àl eylese óaøret-i risÀlet a.s. niçün beyÀn-ı óaúíúat itmedi dise ( N107a) eyit ki

didi dise cevÀb oldur ki çün (H153a) resÿl a.s. Àòir zamÀn peyġamberi idi andan ãoŋra hiç vechle peyġamber gelmese gerek idi ol resÿl(A152b) òaber virmişdür ki benden ãoŋra benüm ümmetüm yitmiş üç

142-143. küll-i eşyÀ : cemíè eşyÀ N145. ôÀhir : aşkÀre A / olı na : ola A, N / ne imiş : - A146. pÀre : - A147. vardur dir ki : vardur ki õikr olı ndı : A / olur : ola M147-151. ............... mevcÿd-ı ÒudÀvendşeş cihetdür fÀ-fehm : - A152-153. tamÀm ola ve daòı : - A153. óadíå-i úudsi : - A, N, M154. sÀèati : - N154-155. on altı : on dört A155. on altı : on dört A / sÀèat olur : sÀèatdür A, H / zamÀn : - A, H159. otuz altı biŋ yı lda : üç yüz altmı ş biŋ yı lda M, H162. sÿ'Àl eylese : sÿ'Àl itse H163. eyit ki : cevÀb oldur ki N

164. didi dise :- M, N; didi H / resÿl a.s. : peyġamber a.s. N166. yitmiş üç : üç Yitmiş A

7/29/2019 189079


252

170

175

180

185

f ı rúÀ ola yitmiş iki f ı rúÀsı ehl-i cehennem ola ve yüzleri úara ola ve DeccÀlleşkerinden ola ve èaver ola illÀ f ı rúÀ-i vÀóid ehl-i cennet ola yüzleri aà ola veMeódí leşkeri ola didi40

imdi sevÀd-ı aèôam vech-i Àdemdür ve daòı óaøret-i risÀlet a.s. eyitmişdür ki benüm ümmetüm risÀletümeşehíd ola Allah úavliyle ol kimse ola kim41 ola 42 her gÀh ki oşehíd geleşehÀdet ide bí-şübhe benüm (M161a) èilmümüŋ vÀriåi ol ola ve daòı benüm èilmimüŋ óaúÀyı ú ı nı ol şehíd-i ÒudÀ ôÀhir eyleyemecmÿè òalÀyı úa rÿşen ola ki olşehíd oldur ki Allah úatı nda gelmişdür èilm-iÒudÀ ile ve daòı f ı rúa-i nÀcíyi (H153b) ol bilür bir vechle daòı oldur ki43 gelicek nice òalÀyı ú ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí olalar ve bileler ve irişeler ve ÒudÀ-şinÀs olalar ki ( N107b )

44 45

46 (M161b ) 47

48 49 50

167-168. ve yüzleri úara ola ve DeccÀl leşkerinden ola ve èaver ola : -N 168. aà : aú M, A171. benüm ümmetüm : -N174. óaúÀyı ú ı nı : layı àı nı M / eyleye : ide A175. mecmÿè : -A / rÿşen ola : ôÀhir ola N177. ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí : ùÀlib-i esrÀr N179. : -M180. :-M176-184. : -A

7/29/2019 189079


253

1 el- Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , II/262.2 el- Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , II/262.3 es-Suyutî, Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Hâvî li’l-Fetâvâ,II /412; el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, II/362;Aliyyu’l-Kârî, el-Esrâru’l-Merfûa, 351.4 22/ Hac : 47.5 4/ Nisâ : 174.6 7/ A’râf : 157.7 el-Buhârî, K. İsti’zân, 1;el-Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/379 Müslîm, K. Birr, 115; İ bn Hanbel,II/244,251,315,323,434.8 İ bn Arabî, el-Futûhât, I/283; IV/12.9 el- Aclûnî; , Ke şfu’l-Hafâ, II/ 262.10 4/ Nisâ : 150-151.11 el- Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ, I/265.12 48/ Fetih : 26.13 el- Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , I /190.14 24/ Nûr : 35.15 57/Hadîd:13.16 45/Câsiye : 29.17 5/ Mâ’ide :116.18 el- Aclûnî, Ke şfu’l-Hafâ , II/262.19 48/ Fetih : 26.20 el- Aclûnî, , Ke şfu’l-Hafâ, I /203.21 4/ Nisâ : 171.22 48/ Fetih : 26.23 el- Aclûnî, , Ke şfu’l-Hafâ, I /203.24 2 / Bakara : 246.25 36 / Yâsîn : 14.26 70 / Meâric : 4.27 et-Tebrîzî, Mi şkâtü’l-Mesâbîh, 5745.28 2 / Bakara : 31.29 el- Aclûnî, , Ke şfu’l-Hafâ, I /203.30 52 / Tûr : 1-2-3.31 52 / Tûr : 2-3.32 41/ Fussilet : 54.33 41/ Fussilet : 54.34 41/ Fussilet : 21.35 17 / İsrâ : 44.36 64/ Tekâbûn : 1.37 Müslim, Sahîh, Kitabu’z-Zekât, 54; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V/354.38 7/A’râf:142.39 36/Yâsîn: 12.40 Ahmed b. Hanbel, Müsned, II/222, III/145; Ebu Davud, Sünen, K. Sunne,1; et-Tirmizî, Sahîh,K.İmân,18, İ bn Mâce, Sünen, K.Fiten,17.41 13/ Ra’d : 43.42 13/ Ra’d : 43.43 13/ Ra’d : 43.44 5/ Mâide : 54.45 2/ Bakara : 255.46 4/ Nisâ : 113.47 17/İsrâ: 86.48 6/En’âm: 115.49 17/İsrâ: 87.50 7/A’râf: 43.

7/29/2019 189079


254

7. SONUÇ

Hurûfîliğin kurucusu olan Fazlullah-ı Hurûfî’ninŞirvan veya Hazar deniziningüney doğusundaki Esterâbâdşehrinde doğduğu söylenmektedir. Sûfî bir ailedengeldiği, babası nı n ve dedesinin sûfî olduğu bilinen Fazlullah, Mevlânâ’yı rüyası ndagörür ve bir vahdet-i vücutçu olarak ortaya çı kar. Câvidân-nâme onun en önemlieseridir.

Kurucusu olduğu ak ı mı öncelikleİsfahan’da yaymaya başlayan Fazlullah, ilk

zamanlarda düş yorumuyla işe başlamı

ş ve bu yönüyleşöhret kazanmı

ştı

r. Fazlullah,düş yoluyla hakikat bilgisine ulaştı ğı nı , bazı sı rlara bu yolla vak ı f olduğunu ilerisürmüştür. Bu anlayı ş bâtı nî te’vil geleneğinin temel dayanağı dı r. Hatta düş yorumualanı nda o kadar ileri gitmiştir ki sahib-i te’vil lakabı yla anı lmaya ve düş te’vilikonusunda Hz. Yusuf ayar ı nda görülmeye başlanmı ştı r.

Hurûfîliğin filizlenmeye başladı ğı döneme damgası nı vuran güç hiçşüphesizMoğollar’dı r. Bu imparatorluğun en önemli ismi Timur’dur. Timur’un medrese vetarikatlara hoşgörülü yaklaşı mı ndan bir dönem Fazlullah da yararlanmı ş veHurûfîliğin yayı lması nı böyle bir atmosferde gerçekleştirmiştir.

Ferişteoğlu Abdülmecidİzmir Tire’de doğmuştur. Doğum tarihi konusundaherhangi bir kayı t bulunmamaktadı r. Babası Kadı İzzüddin’dir. Kardeşi olan İ bnMelek’in oğlu olduğu belirtilmekte ancak bunu doğrulayacak herhangi bir kayı tyoktur. Ferişteoğlu’nun ölüm yeri Tiredir. Ölüm tarihi konusunda ihtilaf bulunmaktadı r. Ancak tüm kaynaklara göre 1469’dan önce ölmüştür. En önemli eserişüphesiz Işk-nâme’dir. Yurt içi ve yurt dı şı kütüphanelerde bir çok yazma nüshası bulunmaktadı r. Âhiret-nâme, Hidâyet-nâme, Hâb-nâme ve Lugat-i Kanûn-ı İlâhîonun diğer eserlerdir. Lugat-i Kanûn-ı İlâhî dı şı nda kalan eserler üzerine herhangi bir çalı şma yapı lmamı ştı r.

Öncelikle vurgulanmalı dı r ki , Hurûfîlik yalnı z kelimelere verilen çeşitli

anlamlarla yetinmemekte, daha da ileri giderek kelimeleri meydana getiren harflerin

7/29/2019 189079


255

de gizli anlamlar taşı dı ğı nı ileri sürmekte ve bu sûretle ayet ve hadisleri, harflerle veharflerin sayı sı ile izah etmektedir. Ne var ki , harf simgeciliği ve sözün kutsallı ğı

Hz. İ brahim’den bu yana çeşitli din ve düşüncelerde varlı ğı nı sürdürmektedir. Bununyanı nda harflere kutsallı k atfedip onlardan farklı anlamlar çı karmaşeklinde ortayaçı kmı ş bâtı nî te’vil geleneklerinin ardı lı olan Hurûfîlik, dini emirleri söz, harf /harflerle ve insan sûretiyle te’vil ederek bir yandan insanı tanr ı sallaştı r ı rken diğer yandan da tanr ı yı insanlaştı rmı ştı r.

Hurûfîlik, Sünnî bölgelerde Sünnîliği, Şiî bölgelerde Şiîliği kabul eder

görünmekle birlikteŞiî-Bâtı

nî karakterini her zaman muhafaza etmiştir. Hiçbir zaman müstakil varlı k bulamaması , özellikle Mevlevî, Alevî-Bektaşî ve Melâmîtarikatlar ı na nüfuz etmesine neden olmuştur.

Hurûfîliğin ne zaman ve nası l doğduğu bilinmemekle birlikte gerçek anlamı yla M.Ö. IV. III. yüzyı llardan itibaren Ortadoğu’daki Helenestik-Gnostik karakterli dinlerde ortaya çı ktı ğı görülmektedir. Çok eskiden beri tabiatta varlı ğı kabul edilen gizli güçler,şekil ve harflerle ifade edilmeye çalı şı lmı ş, sonuçta tabiat bilimlerinden önce efsun, tı lsı m, sihir gibi yöntemlerle “Hurûf” ilmi adı altı ndailimler ortaya çı kmı ştı r.

XIV ve XV. yüzyı llarda Hurûfîliğin yayı ldı ğı başlı ca merkezler, Horasan,İsfahan, Tebriz ve Anadolu’dur. Hurûfî metinlerin ketebe kayı tlar ı ndan anlaşı ldı ğı nagöre Hurûfîliğin faaliyet merkezleri, Rumeli’de Deliorman, Arnavutluk, Filibe,Tatarpazarcı ğı , Varna; Mı sı r’da İskenderiye; Anadolu’da Akçahisar veİstanbul’dur.Ayr ı ca devlet ar şivlerindeki kayı tlardan anlaşı ldı ğı na göre XVI-XVIII. yüzyı llardaAnadolu’da Bitlis, Akçahisar, Eskişehir, ve Sivas yörelerinde Hurûfîler bulunmaktadı r.

Osmanlı Devleti’nde Hurûfîliğin, Çelebi Mehmet ve oğlu Sultan Muratzamanı ndan başlayarak, Fatih Sultan Mehmet’in gençliği döneminde saraya kadar sı zmı ştı r. Hurûfîler Herat,İsfahan ve Tebriz’de uyguladı klar ı yöntemlerle bir taraftan

7/29/2019 189079


256

yeniçeriler arası na sı zmı şlar diğer taraftan dönemin padişahlar ı nı ele geçirmeyeçalı şmı şlardı r. Ancak bu girişimler başar ı lı olmamı ştı r.

K ı saca Hurûfîlik, bir yandanİran dinlerinin kalı ntı lar ı ndan etkilenirken,Manihaizm, Budizm gibi ilahi olmayan dinlerin yanı nda, Hı ristiyanlı k, Yahudilik,Kabbalizm, Neoplatonizm, Hermetizm gibi inanç ve anlayı şlara ait çeşitlidüşünceleri, bâtı nî bir anlayı şla yorumlayarak ortaya çı kmı ş senkretik mistik bir anlayı ştı r. Hurûfîlik bir din, mezhep veya tarikat değildir. Bir din değildir çünkü,

mevcut dinlerin nasslar ı

na veya onlar ı

n bâtı

nî te’vil geleneklerine dayanı

r.Mezhepler daha çok şer’i hükümlerin, ibâdetlerin farklı lı k göstermesi yönüyle ortayaçı karlar. Hurûfîlik, ibâdetlerin yapı lı ş biçiminden çok, sayı lar ı yla ilgilenir.Mezhepler arası nda farzlar ı n sayı sı ile ilgili herhangi bir ayr ı lı k bulunmamaktadı r.

Çeşitli yollara başvurarak geleceği keşfetme merak ı İslam öncesi toplumlarakadar uzanı r. Asurlular, Bâbilliler, Mı sı rlı lar ve daha sonra Yahudilerle Hı ristiyanlar arası nda yaşayan kahinler, müneccimler ve kimi mistiklerin kainatı n sonu,devletlerin ak ı beti hakk ı nda bilgi verdikleri bilinmektedir. Örneğin, Pisagor varlı klarla sayı lar ve geometrik şekiller arası nda ilinti kurar. Tevrat Philo taraf ı ndan bâtı nî manada yorumlanı r. Aziz Augustinus gibi kilise babalar ı nı n yazı lar ı nda da cifr örneklerine rastlanı r. Hurûfîlerin gelecekten haber vermek gibi bir amaçlar ı bulunmamaktadı r. Zaman kavramı ortadan kalkmı ştı r.

Hurûfîlik özellikleİsmâilî-bâtı nî te’vil geleneğinden çok etkilenmiştir. Bâtı nîgeleneğin Sünnî tasavvuf erbabı nda da görüldüğü bilinmektedir. Te’vil geleneğiHurûfîlikte, diğer tüm tasavvufî bâtı nî anlayı şlardan daha çok yer tutar. Çünkü te’viltenzilden daha üstündür. Fazlullah sahib-i te’vildir. Bu yönüyle sahib-i tenzil olanHz. Muhammed’den daha üstündür.

Hurûfî te’vil geleneği, kaynağı nı âyet ve hadislerden alı r. Kur’an’ı n yedi batı nı olduğu ve Miraç gecesi Hz. Muhammed’in “Rabbimi oğlan suretinde gördüm”

anlamı ndaki nasslar ı en önemli kaynaklardı r. Hurûfîlere de kaynaklı k eden söz

7/29/2019 189079


257

konusu nasslar aslı nda tümİslam tasavvufçular ı taraf ı ndan kullanı lmı ştı r. Kaynaklar aynı olması na rağmen Sünnî veŞiî tasavvufçulara oranla Hurûfîlerin batı nî te’vil

geleneği açı sı ndan en uç noktada olduklar ı söylenebilir.

Âdem ve Havva, bazen ilk yaratı lmı ş insanlar, kimi zaman da genel olarak insan oğlu anlamı nda kullanı lı r. Fazlullah-ı Hurûfî ilk ve son âdemdir.İnsanı ntanr ı laştı r ı ldı ğı , tanr ı nı n ise insanlaştı r ı ldı ğı görülür. Tanr ı insanı kendi suretindeyaratmı ştı r. İnsanı n vechinde Tanr ı ’nı n bütün sözleri yazı lı dı r. Dolayı sı yla insanvechi kutsaldı r. Bu kutsiyeti, vechin Ka’be topraklar ı ndan yaratı lmı ş olması

tamamlar.İnsanlar Ka’be’ye yöneldiklerinde aslı

nda kendilerine yönelmektedirler.İnsanı n derisi, kemiği, dişi, damar ı , yirmi sekiz veya otuz ikidir. Yirmi sekizKur’an’ı n yazı ldı ğı dile, otuz iki ise Câvidân-nâme’nin diline tekabül eder. Fazlullahâdemdir. Âdem’in dili Farsçadı r.

Kur’an, zâhirde mürekkeb ve kağı ttan ibaretdir. Bâtı nî anlamda ise Kur’aninsan vücudunda yazı lı dı r. Kur’an temelde sözdür. Kelâm-ı sâmittir. Onu seslendireninsandı r. İnsan Kur’an’ı kendi vücudunda gördüğü, okuduğu zaman onun hakikatineulaşmı ş olacaktı r.

Fâtiha Kur’an’ı n ilk suresidir. Yedi ayet ve yirmi bir harften oluşur. Hurûfîte’vile göre onun yedi ayetten ve yirmi bir harften oluşması Havva’ya delalet eder.Havva vechinde erkeklerde bulunan yedi hat bulunmamaktadı r. Fâtiha’ya ümmü’l-kitab denilmesinin nedeni budur.

Bütün yaratı lmı şlar sözden ibarettir. Tanr ı bütün canlı ve cansı zlar ı “ol”emriyle yaratmı ştı r. Bâtı nî bütün sı rlar sözde gizlidir. Aslı nda çevremizde eşyaolarak gördüğümüz nesneler sesten ibaretdir. Sesler harflere dönüşür. Harflerinkutsiyeti seslerinşekilleri olması ndan kaynaklanı r. İnsan bütün yaratı lmı şlardanüstündür. Çünkü Tanr ı sadece insana , kendine ait bir ilmi; esma ilmini öğretmiştir.Bu yönüyle insan, meleklerden veŞeytandan da üstündür.

7/29/2019 189079


258

Kur’an’ı n yirmi dokuz suresinin önünde yer alan Hurûf-ı Mukattaa’nı nFazlullah-ı Hurûfî’ye gelinceye kadar sı rr ı çözülememiştir. Söz konusu harfler gayr-ı

mükerrer on dört harften oluşmaktadı r. On dört harf insan suretinde yazı lı dı r.

Müridlerine göre Fazlullah-ı Hurûfî yeryüzünde tüm toplumlar ı n beklediğiMehdî, Mesîh veİsa’dı r. Bütün toplumlar beklemelerine rağmen o, Hz. Muhammedsoyundan Müslümanlara gelmiştir. Amacı Mehdî’de olduğu gibi, bütün milletleri bir din, bir mezhep, bir dilde birleştirmektir. Onun zuhuru ile zaman durmuştur.Fazlullah ilk ve son âdemdir.

Kur’an’da yirmi sekiz peygamber ismi geçmektedir. Hz. Muhammed’inyirmi sekiz harfle konuşması nı n ve Kur’an’ı n yirmi sekiz harften oluşması nı n nedeni budur. Fazlullah Adem’in dili olan otuz iki harfle konuşmaktadı r ve Câvidân-nâme’yi otuz iki harfle yazmı ştı r. Daha önce gelmiş tüm peygamberler ve enbiya,Fazlullah’ı n müjdecisidir. Asli görevleri büyük kurtar ı cı yı haber vermek olan peygamberlerin dönemi sona ermiş, uluhiyyet dönemi başlamı ştı r.

Miraç gecesi Hz. Peygamber’e farz olunan namazlar ı n ası l amacı yirmi sekizve otuz iki hattı bulmaktı r. Farz namazlar ı n toplamı yirmi sekiz ve otuz ikidir. Bunlar vech-i âdemde yazı lı dı r. Hurûfî te’vile göre bütün ibadetlerin amacı insan suretinikutsamak, insan vechinde yazı lı olan yirmi sekiz ve otuz iki hattı bulmaktı r. Busı rlara ulaşanlar ümmet-i vasat, diğerleri iseŞeytan askeridir. Ka’be, insan vechininyaratı ldı ğı topraklara sahip olması yönüyle ön plana çı kar. Yeryüzündeki çeşitliinsanlar günün her saati, her dakikası yüzlerini Ka’be’ye teveccüh ederler. Ancak gerçekte kendi vechlerine secde etmektedirler.

Fazlullah-ı Hurûfî’nin Câvidân-nâme’sinin en önemli Türkçe çevirisikuşkusuz Ferişteoğlu’nun Işk-nâmesidir. Işk-nâme’nin çok okunan bir eser olduğu bir çok yazma nüshası bulunması ndan anlaşı lmaktadı r. Alevî-Bektaşî çevrelerdeyaygı nlaşan ve derviş meşrep kişilerce istinsah edilen eserin müellif nüshası naulaşı lamamı ştı r. Dört nüshadan hareketle kar şı laştı rmalı nüshası hazı rlanan eserin,

Eski Anadolu Türkçesinin dil ve gramer özelliklerini yansı ttı ğı söylenebilir. Eserin

7/29/2019 189079


259

derviş meşrep kişilerce istinsah edilmesi, bir çok nüshada istinsah tarihinin bulunmaması , halk için yazı lmı ş görüntüsü vermektedir.

7/29/2019 189079


260

8. KAYNAKL AR

ACLÛNÎ,İsmail b. Muhammed, Ke ş fu’l-Hafâ ve Müzîlü’l-Elbâsi, Beyrut, 1351.

AKSU, Hüsamettin , “Câvidân-nâme”, D İ A , VII, 178.................., “Ali el-A’lâ”, D İ A , XVIII. 408-412................., “ Firişteoğlu Abdülmecid”, D İ A, XIII , 134-135.................., “Fazlullâh-ı Hurûfî”, D İ A, XII, 277-279.ALPARSLAN, Ali ,Câvidân-nâme’nin Nesimî’ye Tesiri, (Yayı nlanmamı ş Doçentlik Tezi),İstanbul 1967ATA, Aysu , “İlk Türkçe Kur’an Tercümesi” Dil ve Edebiyat Araştı rmalar ı

Sempozyumu, Mustafa Canpolat Armağanı

, Yayı

mlayanlar, Aysu Ata, MehmetÖlmez, Ankara 2003, 41-55.ATALAY, Besim, Bekta şîlik ve Edebiyat ı , 2. Bask ı , İstanbul 1991.ATEŞ, Ahmet , “Bâtiniye” , İ A, İstanbul , 1993, II. 339.BAKTIR, Mustafa , “İ bn Melek” , D İ A, XX , 175-176.BİRDOĞAN, Nejat , Alevi Kaynaklar ı -1, İstanbul, 1996BIRGE, J. Kingsly , Bekta şîlik Tarihi, çev. Reha Çamuroğlu, İstanbul 1991BOLAY, Süleyman Hayri, “Âdem”, D İ A, I, 358.BOZHÜYÜK, Mehmet Emin , “Hurûf”, D İ A, XVIII, 398BUHÂRÎ, ebû Abdillah Muhammed b.İsmâil,el-Câmiu’s-Sahîh, Beyrut ty.CENGİL, Arzu , Kabballah Yahudi Gizemi, İstanbul 2004.CORBİ N, Henry , İ slam Felsefesi Tarihi, Çev. Hüseyin Hatemi,İstanbul 1994ÇELEBİOĞLU, Amil ,Türk Edebiyat ı nda Mesnevî, (XV. yy. Kadar), İstanbul, 1999.DEDEBABA, Bedri Noyan , Bütün Yönleriyle Bekta şilik ve Alevîlik , C II, Ankara,1999.DUMAN, M. Zeki, ALTUNDAĞ, Mustafa , “Hurûf-ı Mukattaa”, D İ A, XVIII, 401-408.EMİR GIYASÜDDÎN MUHAMMED B. HÜSEYİ N B. MAHAMMEDÜ’L-ESTERÂBÂDÎ, İ stivâ-nâme,Millet Ktp., Ali Emirî, Farsça Ksm. no. 269 y. 1aERDEM, Mustafa , Hazret-i Âdem ( İ lk İ nsan), Ankara, 1994FAZLUR RAHMAN, İ slâm, Çev. Mehmet Dağ, Mehmet Aydı n, İstanbul, 1992FER İŞTEOĞLU ABDÜLMECİD , Ahiret-nâme,Millet Kütüphanesi, Ali Emirî

Şer’iye No: 1364 1-27 yp.

7/29/2019 189079


261

..................., Hâb-nâme, Atatürk Kitaplı ğı , Osman Ergin Yazmalar ı , No: 1321/2 yp

..................., Hidâyet-nâme, Millet Ktp. Ali EmirîŞer’iye No:1350 1-27 yp.

GOLDZİHER, Ignaz , İ slâmda F ı k ı h ve Akaid , Çev. İlhan Başgöz, Ankara 2004GÖLCÜK,Şerafeddin , “Beyân b. Semân” D İ A, VI, 29.GÖLPINARLI, Abdülbaki ,100 Soruda Tasavvuf , İstanbul, 1985...................., “Fadlallah-ı Hurûfî’nin Wasiyyat-nâmesi veya Wâsâyâ’sı ”, Ş arkiyat Mecmuası , II,İstanbul 1957, 53-62...................., “Bektaşilik-Hurûfîlik ve Fadl Allah’ı n Öldürülmesine Düşülen ÜçTarih” Ş arkiyat Mecmuası İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,İstanbul 1964,

15-22..................., “Fadl Allah” EI., II, 733-734...................., Hurûfîlik Metinleri Katalo ğ u, Ankara, 1989,...................,Tarih Boyunca İ slam Mezhepleri veŞ iîlik,İstanbul, 1997...................., Mevlana’dan Sonra Mevlevilik , 2. Bask ı , İstanbul 1983.GÜLLÜCE, Hüseyin , Kur’ân Tefsiri Açı sı ndan Mesnevî , İstanbul, 1999HALİL, Seyyid Ahmed , Ne ş’etu’t-Tefsîr fi’l-Kutubi’l-Mukaddese ve’l-Kur’ân,İskenderiye, 1954HARMAN, Ömer Faruk , “Havvâ”, D İ A, XVI, 542-543.HOCAİSHAK EFENDİ, Kâ şifü’l-esrâr ve Dâfiu’l-e şrâr , İstanbul 1291HODGSON, M.G.S., “Bâtiniyya”The Encyclopaedia of Islam, Leiden, 1983, IHUART, Cl., “Fazlullah” Md. İ A MEB. IV,.535-536IŞIK, Emin, “Fâtiha Sûresi”, D İ A, XII, 252-253.İLHAN, Avni , “Bâtı niyye”, D İ A, V,190-191.KARTAL, Ahmet , “Sa’dî-iŞîrâzî’nin Bostânİsimli Eserinin Türkçe Tercüme veŞerhleri”,Türk Kültürü İ ncelemeleri Dergisi, V, İstanbul 2001, 99-120.KÂTİB ÇELEBİ, Ke ş fu’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütübi ve’l Fünûn, Beyrut 1982.KILIÇ, Sadı k , İ slâm’da Sembolik Dil , İstanbul, 1995.KÖPRÜLÜ, M. Fuat ,Türk Edebiyat ı nda İ lk Mutasavvı flar , 3. Bask ı , Ankara 1976.KUTLUAY, Yaşar , İ slâm ve Yahudi Mezhepleri, Ankara, 1965KUTSAL K İTAP, (Eski ve Yeni Antlaşma), Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul,2003.

LEVEND, Agah Sı rr ı , Türk Edebiyat ı Tarihi, Ankara, 1988.

7/29/2019 189079


262

MACİT, Muhsin, Karakoyunlu Hükümdar ı Cihân şâh ve TürkçeŞ iirleri, Ankara2002.

MECDÎ MEHMET EFENDİ, Ş akaik-ı Nu’maniye ve Zeyilleri( Neşre Haz.Abdükadir Özcan),İstanbul 1989.MELİKOFF,İrene, Hacı Bekta ş Efsaneden Gerçe ğ e, (Çev. Turan Alptekin),İstanbul1998.....................,Uyur İ dik Uyard ı lar , (Çev. Turan Alptekin) ,İstanbul, 1994MER İÇ, R ı fk ı Melûl , Hurûfîlik,(Yayı nlanmamı ş Lisans Tezi)İstanbul Ünv. Edb.Fakültesi,İstanbul 1936.

MUHTAR, Cemal , İ ki Kur’an Sözlü ğ ü Lu ğ at-ı

Feri şteo ğ lu ve Lu ğ at-ı

Kânûn-ı

İ lâhî ,İstanbul 1993.MÜSLİM, Ebu’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc,el-Câmiu’s-Sahîh, Beyrut, 1955.OCAK, Ahmet Yaşar , Osmanl ı Toplumunda Z ı nd ı klar ve Mülhidler, (15-17.Yüzyı llar ), İstanbul 1998....................., “Bektaşîlik” D İ A, V, 373-379.ÖZ, Mustafa , “Gâliyye”, D İ A, XIII, 333.ÖZ, Mustafa , Mustafa Muhammed eş-Şek’a, “İsmâilîyye” , D İ A, XXIII, 128-133.ÖZTÜRK, Mustafa , Kur’an ve A şı r ı Yorum: Tefsirde Bât ı nilik ve Bât ı ni Te’vil Gelene ğ i, Ankara, 2003.PAKALIN, Mehmet Zeki,Osmanl ı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlü ğ ü, İstanbul1971Schimmel, ANNEMAR İE, İ slamı n Mistik Boyutlar ı , İstanbul 2001TANRIKULU, Raşit, Cavidanneme i Sag ı r , Ankara, t.y.TOHUMCU, Nimet, Misâlî’nin Kitâb-ı Manzûme-i Feyznâme-i İ lâhî Mesnevîsi,(Bası lmamı ş Yüksek Lisans Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst.Erzurum 2002.TOPALOĞLU, Bekir , “Bâtı n” D İ A, V, 187.TÖKEL, Dursun Ali , DivanŞ iirinde Mitolojik Unsurlar Ş ahı slar Mitolojisi, Ankara2000TUCKER ,William F., “Âsîler ve Gnostikler: elMuğîre İ bn Saîd ve Muğîriyye”, çev.E. Ruhi Fı ğlalı , İ slâm İ limleri Enstitüsü Dergisi, V, 1982, 203-216.ULUDAĞ, Süleyman , “Bâtı n İlmi” , D İ A, V. 188-189.

................... ,Tasavvuf Terimleri Sözlü ğ ü, İstanbul, 2002.

7/29/2019 189079


263

ÜLKEN, H. Ziya , İ slâm felsefesi: Kaynaklar ı -Tesirleri, Ankara, t.y.ÜNVER, Mustafa , Hurûfîlik ve Kuran Nesimî Örne ğ i, Ankara, 2003

VAN, C. , “Keysâniye” İ A, VI, 664-65.WENSİ NCK, A.J.,Concordance et Indices de la Tradition Müsülmane, İstanbul,1986.YAKIT, İsmail , Türk- İ slam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Dü şürme, İstanbul1992.YİĞİT, Mehmet , “Hurûfîlik ve Fazlullah Hurûfî”,Yüzüncü Y ı l Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,Van, 1990, S. 1 , 73-88.

................, Refî’î’nin Be şâret-nâmesi, Dil Bilgisi- Kar şı

laştı

rmalı

Metin- Sözlük,(Bası lmamı ş Doktora Tezi) Yüzüncü Yı l Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Van1986YÖRÜKAN, Y. Ziya , Anadolu Alevîleri ve Tahtacı lar , nşr. Turhan Yörükan,Ankara 1998, 466.YURDAGÜR, Metin , “Cefr”, D İ A, C.VII, 215-218.

7/29/2019 189079


264

9. ÖZET

Fars edebiyatı nda ortaya konulan bazı eserlerin Türkçe tercümeşerhlerinin

yapı ldı ğı bilinmektedir. Hâf ı z Divanı ; Feridüddin Attâr’ı n Mant ı ku’t-Tayr ’ı Şebüsterî’nin Gülşen-i Râzı bunlar ı n en başta gelenleridir. Fars edebiyatı nı n Türk edebiyatı üzerindeki etkisinin yaygı nlaşması nda ve süreklilik kazanması nda butercüme veşerhlerin önemli bir yeri vardı r.

Hurûfîliğin kurucusu olan Fazlullah-ı Hurûfî’ninŞirvan veya Hazar deniziningüney doğusundaki Esterâbâdşehrinde doğduğu söylenmektedir. Sûfî bir ailedengeldiği, babası nı n ve dedesinin sûfî olduğu bilinen Fazlullah, Mevlânâ’yı rüyası ndagörür ve bir vahdet-i vücutçu olarak ortaya çı kar. Câvidân-nâme onun en önemlieseridir.

Ferişteoğlu Abdülmecidİzmir Tire’de doğmuştur. Doğum tarihi konusundaherhangi bir kayı t bulunmamaktadı r. Babası Kadı İzzüddin’dir. Kardeşi olan İ bnMelek’in oğlu olduğu belirtilmekte ancak bunu doğrulayacak herhangi bir kayı tyoktur. Ferişteoğlu’nun ölüm yeri Tiredir. Ölüm tarihi konusunda ihtilaf bulunmaktadı r. Ancak tüm kaynaklara göre 1469’dan önce ölmüştür. En önemli eserişüphesiz Işk-nâme’dir. Yurt içi ve yurt dı şı kütüphanelerde bir çok yazma nüshası bulunmaktadı r. Âhiret-nâme, Hidâyet-nâme, Hâb-nâme ve Lugat-i Kanûn-ı İlâhîonun diğer eserlerdir. Lugat-i Kanûn-ı İlâhî dı şı nda kalan eserler üzerine herhangi bir çalı şma yapı lmamı ştı r.

Hurûfîlik, bir yandanİran dinlerinin kalı ntı lar ı ndan etkilenirken, Manihaizm,Budizm gibi ilahi olmayan dinlerin yanı nda, Hı ristiyanlı k, Yahudilik, Kabbalizm, Neoplatonizm, Hermetizm gibi inanç ve anlayı şlara ait çeşitli düşünceleri, bâtı nî bir anlayı şla yorumlayarak ortaya çı kmı ş senkretik mistik bir anlayı ştı r. Hurûfîlik bir din, mezhep veya tarikat değildir. Bir din değildir çünkü, mevcut dinlerin nasslar ı naveya onlar ı n bâtı nî te’vil geleneklerine dayanı r. Mezhepler daha çok şer’ihükümlerin, ibâdetlerin farklı lı k göstermesi yönüyle ortaya çı karlar. Hurûfîlik,ibâdetlerin yapı lı ş biçiminden çok, sayı lar ı yla ilgilenir. Mezhepler arası nda farzlar ı nsayı sı ile ilgili herhangi bir ayr ı lı k bulunmamaktadı r. Hurûfîler, Âdem ve Havva’dan başlayarak, birçok dini ibadeti kendilerince te’vil ederler.

Fazlullah-ı

Hurûfî’nin Câvidân-nâme’sinin en önemli Türkçe çevirisikuşkusuz Ferişteoğlu’nun Işk-nâmesidir. Işk-nâme’nin çok okunan bir eser olduğu bir çok yazma nüshası bulunması ndan anlaşı lmaktadı r. Alevî-Bektaşî çevrelerdeyaygı nlaşan ve derviş meşrep kişilerce istinsah edilen eserin müellif nüshası naulaşı lamamı ştı r. Dört nüshadan hareketle kar şı laştı rmalı nüshası hazı rlanan eserin,Eski Anadolu Türkçesinin dil ve gramer özelliklerini yansı ttı ğı söylenebilir. Eserinderviş meşrep kişilerce istinsah edilmesi, bir çok nüshada istinsah tarihinin bulunmaması , halk için yazı lmı ş görüntüsü vermektedir.

7/29/2019 189079


265

10. ABSTRACT

Documents

189079