Translation MethodsNgô Đức NhậtLê Thu Hương

Đỗ Diệu LinhĐặng Ngọc Bích

Warm Up

Translate into Vietnamese

-Sugar you you go , sugar me me go!(husband)

Đường cô cô đi, đường tôi tôi đi!

Translate into Vietnamese

Like Is Afternoon, You think you tasty?(Wife)

Thích thì chiều, anh nghĩ anh ngon lắm hả?

Translate into Vietnamese

You onion summer three dowm seven up. Stop enough.

Cô hành hạ tôi ba chìm bảy nổi.Thôi đủ rồi.

Translate into Vietnamese

Me take you, you poor two table hand white! I unhappy many already.

Tôi lấy anh, anh nghèo hai bàn tay trắng. Tôi khổ nhiều rồi.

Translate into Vietnamese

Stop, stop. No star where, we can do again from first. You have forgive me not?

Thôi thôi. Không sao đâu, mình có thể làm lại từ đầu. Em có tha thứ cho anh không?

Question!What is word-for-word translation method?

Match Definitions of Translation methods

• 5 minutes• Fastest group say Bingo!

Quick Game• Name 8 translation methods in 15 seconds.

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

inferior to its original better than its original

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

inferior to its original better than its originalpersonal and individual, social

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

inferior to its original better than its originalpersonal and individual, socialtends to over-translate under-translate

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

inferior to its original better than its originalpersonal and individual, socialtends to over-translate under-translatepursues nuances of meaning simple, clear and brief

Which characteristics is for Semantic or Communicative

translation?Semantic Translation Communicative Translation

Usually used for expressive text (like novels)

Usually used for 'informative' texts(like manuals,…)

inferior to its original better than its originalpersonal and individual, socialtends to over-translate under-translatepursues nuances of meaning simple, clear and brieffollows the thought processes of the author

concentrates on the message and the main force of the text

Translation Methods

Presenter: Do Dieu Linh

Text 1: An excerpt from the poem “IF”

•Author: Rudyard Kipling•Published: 1910 (in his collection)•The main idea: success comes from self-control and a true sense of the values of things•Excerpt: the second stanza of the poem

IFIf you can dream - and not make dreams your master;

If you can think - and not make thoughts your aim,

If you can meet with Triumph and Disaster

And treat those two impostors just the same;

If you can bear to hear the truth you've spoken

Twisted by knaves to make a trap for fools,

Or watch the things you gave your life to, broken,

And stoop and build 'em up with worn-out tools:

IFIf you can dream - and not make dreams your master;

If you can think - and not make thoughts your aim,

If you can meet with Triumph and Disaster

And treat those two impostors just the same;

NẾUNếu con mơ ước mà không để ước mơ làm chủ đời con

Nếu con có thể suy tư mà không lấy nó làm mục đích

Nếu cả Thành công, Thất bại trên đường đời con gặp

Mà vẫn như nhau - đối xử một tấm lòng

TL 1:

If you can bear to hear the truth you've spoken

Twisted by knaves to make a trap for fools,

Or watch the things you gave your life to, broken,

And stoop and build 'em up with worn-out tools:

Nếu con biết nghe sự thật những lời của con

Bị kẻ bất lương làm bẫy lừa kẻ dại

Hoặc nhìn đời con đổ vỡ, đành làm lại

Và con cúi xuống dựng nên với công cụ đã mòn.

Communicative method

TL 2IF

If you can dream - and not make dreams your master;

If you can think - and not make thoughts your aim,

If you can meet with Triumph and Disaster

And treat those two impostors just the same;

Nếu con vẫn bình tâm…Nếu con có thể mơ nhưng không để mộng mơ làm chủ con;

Nếu con có thể suy tư song không lấy tư duy làm mục đích;

Nếu con có thể gặp Khải Hoàn và Thảm Bại

Mà vẫn đối xử hai kẻ giả dối này như nhau:

If you can bear to hear the truth you've spoken

Twisted by knaves to make a trap for fools,

Or watch the things you gave your life to, broken,

And stoop and build 'em up with worn-out tools:

Nếu con chịu đựng nghe sự thật con vừa nói ra

Bị kẻ tiểu nhân bóp méo giăng bẩy lừa kẻ dại,

Hoặc nhìn công trình đời con, đổ vỡ,

Và cúi xuống xây dựng lên với dụng cụ đã mòn.

Faithful translation method

Text 2: A legal document

•Điều 2. Đối tượng áp dụng1. Nghị định này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và

nước ngoài hoạt động hoặc có liên quan đến hoạt động trong khu vực biên giới biển nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2. Người, phương tiện của cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao và lãnh sự; phương tiện quân sự nước ngoài vào thăm nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; người, tàu thuyền; hàng hóa nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, nhập khẩu, xuất khẩu bằng đường hàng hải thực hiện theo pháp luật của Việt Nam và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

1. Nghị định này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài hoạt động hoặc có liên quan đến hoạt động trong khu vực biên giới biển nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

1. This Decree applies to Vietnamese and foreign agencies, organizations and individuals that carry out or are involved in activities in maritime boundary areas of the Socialist Republic of Vietnam.

2. Người, phương tiện của cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao và lãnh sự; phương tiện quân sự nước ngoài vào thăm nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; người, tàu thuyền; hàng hóa nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, nhập khẩu, xuất khẩu bằng đường hàng hải thực hiện theo pháp luật của Việt Nam và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. 2. Persons, vehicles and craft of foreign agencies, organizations and individuals entitled to diplomatic and consular immunities; foreign military vehicles and craft on visit to the Socialist Republic of Vietnam; persons and vessels; and goods on entry and exit, in transit, and goods exported and imported by sea shall comply with Vietnam’s law and treaties to which Vietnam is a contracting party.

Translation Methods

Presenter: Le Thu Huong

Text 1: An excerpt from ‘Wuthering Heights’ Novel

• Introduction: Novel ‘Wuthering Heights’Author: Emily BrontePublished: 1847

•Excerpt: From chapter XIContent: Conversation between Catherine and Heathcliff

'What is it to you?' he growled. 'I have a right to kiss her, if she chooses; and you have no right to object. I am not YOUR husband: YOU needn't be jealous of me!‘

‘I'm not jealous of you,' replied the mistress; 'I'm jealous for you. Clear your face: you shan't scowl at me! If you like Isabella, you shall marry her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff! There, you won't answer. I'm certain you don't.'

• Text analysisIntention of the text = Intention of the translator= to tell a storyReadership: general readers/ educated laymanText type: NarrativeFormality: InformalSetting: novelQuality: good

'What is it to you?' he growled. 'I have a right to kiss her, if she chooses; and you have no right to object. I am not YOUR husband: YOU needn't be jealous of me!‘

‘I'm not jealous of you,' replied the mistress; 'I'm jealous for you. Clear your face: you shan't scowl at me! If you like Isabella, you shall marry her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff! There, you won't answer. I'm certain you don't.'

• TL 1: 'What is it to you?' he growled. 'I have a right to kiss her, if she chooses; and you have no right to object. I am not YOUR husband: YOU needn't be jealous of me!‘

“Việc gì đến cô? Tôi có quyền hôn Sa nếu tôi thích thế, còn cô, cô không có quyền gì cấm đoán. Tôi không phải là chồng cô, không việc gì cô phải ghen.”

(Dịch giả: Nhất Linh và Nguyễn Tường Thiết (trc 1975))

• TL 1: ‘I'm not jealous of you,' replied the mistress; 'I'm jealous for you. Clear your face: you shan't scowl at me! If you like Isabella, you shall marry her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff! There, you won't answer. I'm certain you don't.'“Tôi không ghen anh, tôi ghen hộ anh. Thôi, anh vui lên một tí nào, tôi không muốn anh có một vẻ mặt cau có như thế. Nếu anh thích Sa thì anh lấy Sa. Nhưng anh có thích Sa không? Anh nói rõ sự thực cho tôi biết, anh Hy. à, anh không muốn trả lời. Tôi chắc là anh không thích gì Sa.”

(Dịch giả: Nhất Linh và Nguyễn Tường Thiết (trc 1975))

Semantic translation

• TL 2:'What is it to you?' he growled. 'I have a right to kiss her, if she chooses; and you have no right to object. I am not YOUR husband: YOU needn't be jealous of me!‘

“Chuyện ấy dính gì đến cô? Ông ta gầm gừ. Tôi có quyền hôn nó nếu nó muốn và cô không có quyền phản đối. Tôi không phải là chồng cô, cô khỏi cần ghen với tôi.

(Dịch giả Dương Tường, “Đồi gió hú” NXB Nhã Nam, chương 11, tr167-169, bản gốc NXB Văn học 1985)

• TL 2:‘I'm not jealous of you,' replied the mistress; 'I'm jealous for you. Clear your face: you shan't scowl at me! If you like Isabella, you shall marry her. But do you like her? Tell the truth, Heathcliff! There, you won't answer. I'm certain you don't.'

“Tôi không ghen với anh, mợ chủ đáp, tôi ghen cho anh thôi. Tươi tỉnh lên nào, đừng có cau mặt với em! Nếu anh thích Isabella thì anh sẽ lấy cô ta… Nhưng anh có thích cô ấy không? Nói thật đi, Heathcliff! Đấy, anh không muốn trả lời. Em chắc chắn là anh không thích!

(Dịch giả Dương Tường, “Đồi gió hú” NXB Nhã Nam, chương 11, tr167-169, bản gốc NXB Văn học 1985)

Semantic translation

⇒ Both of the translators use Semantic translation method; however they provide different version conveying different attitudes/ expressing different feelings between the characters (by using flexibility of Vietnamese pronouns)

•Note! Transcibe characters’ namesHeathcliff Anh HyIsabella Cô Sa Adaptation

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Enjoy the music. (bản tiếng anh 1)https://www.youtube.com/watch?v=b-kSCXC9bmE*Pay attention to the Vietnamese subtitle

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Enjoy the music. (bản tiếng anh 1)*Pay attention to the Vietnamese subtitle

Semantic translation (faithful to the ST, care about word choice)

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Another version (bản tiếng anh 2)•https://www.youtube.com/watch?v=WwOY1o16T4s

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Another version (bản tiếng anh 2)

Communicative translation (keep the meaning, convey in easier-to-accept way, more than just word choice)

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Listen to Vietnamese version of the songhttps://www.youtube.com/watch?v=RO6n__dA-SE

Text 2: Lyrics of the songHello Vietnam

•Listen to Vietnamese version of the song

Free translation (keep the meaning, change words to fit the rhythm)

Translate the lyric

To understand the meaning

Semantic translation

Communicative translation

To reproduce the song in another language

Free translation Adaptation

Translation Methods

Presenter: Đặng Ngọc Bích

Idiomatic Translation1. Definition• Keep the original “message”• Use colloquialisms and idioms of the TL to translate

2. Examples

Every Jack has his Jill

Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã

Nồi nào vung đấy

As poor as a church mouse

Nghèo rớt mồng tơi

One scabby sheep is enough to spoil the whole flock

Tit For Tat

Ăn miếng trả miếng

Live off the fat of the land

Ngồi mát ăn bát vàng

The grass is always greener on the other side of the fence

Đứng núi này trông núi nọ

Adaptation 1. Definition• “Freest” form of translation• Use cultural connotations familiar with TL readers• Used mainly for plays and poems

2. Example

Romeo and Juliet• Author: William Shakespeare• Content: Two star-crossed lovers whose deaths reconcile their

feuding families• Excerpt: Act II, Scene II

Being mesmerized by Juliet’s beauty, Romeo follows her to the garden and confesses his love

(like… a lot of it =.=”)

Source TextRomeo: But, soft! What light through yonder window breaks? It is the east, and Juliet is the sun. Arise, fair sun, and kill the envious moon, Who is already sick and pale with grief,That thou her maid art far more fair than she: Be not her maid, since she is envious; Her vestal livery is but sick and green (vestal: pure; livery: servant’s uniform)

And none but fools do wear it; cast it off. It is my lady, O, it is my love

Juliet: Ay me!

Romeo: She speaks: O, speak again, bright angel!

Translated TextRô-mê-ô: Ấy, khe khẽ chứ! Ánh sáng nào vừa lóe trên cửa sổ kia?Đấy là phương đông và nàng Giu-li-ét là mặt trời.Vừng dương đẹp tươi ơi, hãy hiện lên đi, và giết chết ả Hằng Nga đố kị,héo hon và nhợt nhạt vì đau buồnkhi thấy cô hầu của ả lại đẹp hơn ả rất nhiều.Ả ghen với em thế thì em theo ả làm gì?Bộ cánh đồng cốt của ả xanh xao nhợt nhạt,chỉ hợp với những đồ ngu xuẩn, em hãy vứt nó đi.Đấy là người ta yêu quý. Ôi! Đấy là người ta yêu. Giu-li-ét: Ôi chao!Rô-mê-ô: Nàng lên tiếng!Hỡi nàng tiên lỗng lẫy, hãy nói nữa đi!

Đặng Thế Bính (1995)

Applying Translation Methods

Presenter: Ngô Đức Nhật

To choose a suitable translation method, we need to analyze the text

and other elements.

Peter Newmark1. The intention of the text

2. The intention of the translator

3. Text types

4. Readership

5. Stylistic scopes

6. Setting

7. The quality of the source text

Considerations before translating• Socio-political elements• Author’s wish (on how the book is translated)• Client/Employer’s wish

Socio-political elementsISIS = Nhà nước hồi giáo tự xưng ISISTaiwan = Đài Loan (thuộc Trung Quốc)

=> Theo quan điểm của nhà nước Việt Nam

Socio-political elements“….There is also a long list of errors in the translation, words that my Vietnamese editors have either misunderstood or refused to understand, words such as ghost writer, betrayal, bribery, treachery, terrorism, torture, front organizations, ethnic minorities, and reeducation camps. The French are not allowed to have taught the Vietnamese anything. Nor the Americans. Vietnam has never produced refugees. It only generates settlers. References to communism as a “failed god”—cut. Pham Xuan An’s description of himself as having an American brain grafted onto a Vietnamese body—cut. His analysis of how the communists replaced Ngo Dinh Diem’s police state with a police state of their own—cut….”

By Thomas A. Bass

The author’s wish• The author may wish for their work to be translated in specific ways• Translators can consult with the author to see if their interpretation of

their work match the intention of the author.Example: J. R. R. Tolkien

The client/employer’s wishThe people who pay us money may have specific requirements on the translated work.

It is up to YOU to accept those request or not.

Case study 1• The Lord Of The Ring

1. The intention of the text = The intention of the translator: to tell a story about a fantasy world

2. Text types: Narrative, Description, Dialogue

3. Readership: general readers, hardcore fans of a classic

4. Stylistic scopes: ?

5. Setting: fantasy novel

6. The quality of the source text: good

Nha Nam’s focus: Author’s wish• The author created a new language (Common Speech).• Some names in Common Speech were “translated” into English in the

books. Example: Baggins.• He suggested that the names would be “translated” from Common

Speech into the TL like he did.

- Không dịch thì đơn giản nhưng "đó là lười chứ không phải tôn trọng Tolkien". – dịch giả An Lý- “đi theo di nguyện của tác giả” “với lòng tôn trọng cao nhất với tác giả” - dịch giả Đặng Trần Việt

ResultsBracegirdle Chặt Nịt QuầnRivendell Thung Đáy KheBaggins Bao GaiProudFoot Bàn Chân Oách

=> Outrage among readers

Case study 2- ST: “Beware of the diagnostician hat.” – Paul Carding

1. Intention of the text: to give a lecture

2. Text types: discussion

3. Readership: doctors, nurses

4. Stylistic scopes: semi-formal

5. Setting: presentation slide

6. The quality of the source text: good

Case study 2• Email to the professor: “I can translate it as "put yourself in the role of

the diagnostician" but it is not a familiar concept in Vietnamese, what are you referring to here?”• Answer: “Sorry- your translation is perfect”

• Chosen translation: “Cẩn thận khi đặt mình vào vị trí người chẩn đoán” => communicative translation• Editor’s translation: Ý thức về các yếu tố liên quan đến chẩn đoán

(diagnostician hat) => free translation (with error)

Case study 2• After the lecture: that part meant that you have to listen objectively

and don’t let diagnosis cloud your judgement.

• Revised translation: “Khi nghe phải khách quan” => adaptation translation

Translator’s note as a translation method?• There’s no equivalent in TL• The equivalent in TL lack aesthetic value/pragmatic effects/clarity• Could be placed at the end of the word/page/chapter/book

• Ví dụ: Khiếm khuyết này cũng có thể có liên quan đến những sở thích, thói quen và / hoặc những cưỡng bách (Người dịch: việc cảm thấy không thể không làm) riêng biệt.