BTK KORUMA BLTEN 2006, 46 (1-4):65-75 ISSN 0406-3597

Orta Anadolu blgesi rt alt sebze alanlarnda grlen fungal hastalklar zerine almalar

Sirel OZAN1 Aye AKIN1

SUMMARY

Studies on fungal diseases of protected vegetable areas in central

Anatolia region

Fungi are important pest groups causing important economic losses in protected

vegetable areas. There are important lacks in both growing technique and greenhouse

conditions in central Anatolia provinces. Vegetables grown in greenhouses are affected by

the fungal pathogens that cause economic losses. Ror that, a study has been performed in

2003-2004 in Ankara, ankr, Zonguldak and Bartn provinces to detect the fungal pathogens and their prevelance in seedling, flower and fruit stages of the plant. At the end,

root rot Fusarium oxysporum Snyder & Hansen and Rhizoctonia solani (Khn); leaf mold

[Cladosporium fulvum Cooke., (Fulvia fulva)], early blight Alternaria solani (Ell. and G.

Martin) Sar. , gray mold (Botrytis cinerea F.), late blight (Phytophthora infestans Mont. de

Bary.); Phytophthora root rot (Phytophthora capsici Leon.); are downy mildew

Pseudoperonospora cubensis (Berk. Curt.) Rustow , gray mold (Botrytis cinerea F.),

Fusarium wilt (Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum); are root rot Fusarium oxysporum

Snyder & Hansen and Rhizoctonia solani (Khn) , gray mold (Botrytis cinerea F.) in bean;

are powdery mildew Leveillula taurica (Lev.) Arnaud in eggplants are detected under

protected conditions.

Key words: Protected vegetables, fungal diseases, Central Anatolia

ZET

rt alt sebze yetitiricilii yaplan alanlarda ekonomik dzeyde rn kayplarna neden olan zararl etmen gruplarndan biri de funguslardr. zellikle blgemiz artlarnda hem sera hem de yetitirme teknii asndan nemli eksiklikler sz konusudur. Serada bitkiler, k artlarnda ve kendi klasik yetitirilme zamanlarnn dnda retilmeye alldndan, sebzelerde ok sayda fungal hastalk ortaya kmakta ve nemli ekonomik zararlar meydana gelmektedir.

1 Zirai Mcadele Merkez Aratrma Enstits, 06172 Yenimahalle, Ankara Yaznn Yayn Kuruluna geli tarihi (Received): 19.02.2008

66

Bu nedenle Orta Anadolu blgesinde rt altnda sebze yetitiricilii yaplan illerde grlen fungal hastalklar ile bunlarn yaygnlk oranlarn belirlemek amacyla 2003 ve 2004 yllarnda fide-iek-meyve dnemlerinde Ankara, ankr, Zonguldak ve Bartn illerinde srvey almalar yrtlmtr. Yaplan almalar sonunda rt altnda yetitirilen domateslerde grlen fungal hastalklar; Kk ve kk boaz rkl Fusarium oxysporum Snyder & Hansen ve Rhizoctonia solani (Khn); Yaprak kf [Cladosporium fulvum Cooke., (Fulvia fulva)], Erken

yanklk Alternaria solani (Ell. and G. Martin) Sar. , Gri kf (Botrytis cinerea F.), Ge yanklk (Phytophthora infestans Mont. de Bary.); biberlerde Kk boaz

yankl (Phytophthora capsici Leon.); hyarlarda Mildiy Pseudoperonospora

cubensis (Berk. Curt.) Rustow , Gri kf (Botrytis cinerea F.), Fusarium solgunluu

(Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum); faslyelerde Kk rkl Fusarium

oxysporum Snyder & Hansen ve Rhizoctonia solani (Khn) , Gri kf (Botrytis

cinerea F.); patlcanlarda ise Klleme Leveillula taurica (Lev.) Arnaud olarak belirlenmitir.

Anahtar kelimeler: rt alt, Fungal hastalklar, Orta Anadolu.

GR

lkemiz ekonomisinde ok nemli ve mutfamzn vazgeilmezi olan sebzeler, yetitiricilii yaplan blgelerde iftimizin nemli gelir kaynaklarndan birisini oluturmaktadr. Sebzecilik lkemizin hemen hemen her yresinde yaplmakla birlikte, rt alt sebzecilii ticari olarak zellikle Akdeniz, Ege ve Marmara Blgelerinde youn olarak yaplmaktadr. Nitekim toplam rtalt alanlarnn %86s Akdeniz Blgesinde yer almaktadr.

Son yllarda artan sera sebzecilii, yetitiricilik asndan byk potansiyele sahiptir. Sebzelerin taze tketilmesinin yannda, zellikle sala, ketap, sebze suyu, konserve, turu vb. olarak kullanm da byk bir endstrinin domasna neden olmutur.

lkemizde rt alt yetitiricilii 1960l yllarda, plastiin tarmda kullanlmaya balanmas ile birlikte yaygnlk kazanmtr. Toplam rt alt alan son yirmi be yl ierisinde 6 kat artarak 2002 yl itibariyle 53 603 haa ulamtr.

Trkiyede sera iletmeleri iki gruba ayrlabilir: Geleneksel yetitirme tekniklerinin kullanld ve ortalama bykl 1000-3000 m2 olan kk aile iletmeleri ve yksek teknolojinin kullanld modern byk iletmelerdir. Kk lekli aile iletmelerinde teknoloji kullanm snrl olup, retim genellikle basit yaplar altnda srdrlmektedir. Yksek teknolojinin uyguland modern seralarda ise insan salna ve evreye duyarl, ihracata ynelik bir retim gerekletirilmektedir (Tzel 2004).

67

Seralarda yetitirilen rnlerin %96sn sebze trleri, %3n kesme iek ve i mekan bitkileri ve %1ini de meyve trleri oluturmaktadr. Seralarda retimi yaplan balca sebze trleri domates, hyar, biber ve patlcandr. Ayrca fasulye, marul, kavun, kabak gibi dier sebze trlerinin de yetitiricilii yaplmaktadr. izelge 1de toplam rt alanlarnn 2002 yl blgelere gre deiimi, izelge 2de ise 2003 yl rt altnda yetitiricilii yaplan sebze trlerinin retim miktarlar verilmitir.

ZELGE 1. Toplam rt alanlarnn 2002 yl blgelere gre dekar olarak deiimi (Anonim 2004)

2002

Blge Cam sera Plastik sera Yksek tnel Alak tnel

Akdeniz 5783.3 13998.7 4956.8 21538.5

Ege 630.2 3019.1 615.5 663.7

Marmara 2.7 369.3 133.8 23.5

Karadeniz 0.9 561.0 313.5 782.4

Anadolu 0.3 37.3 40.2 11.4

Gneydou Anadolu 2.5 22.2 11.2 14.4

Dou Anadolu 0 30.9 24.4 15.3

Toplam 6419.9 18038.5 6095.4 23049.2

Genel toplam 53.603.0

ZELGE 2. rt alt sebze retimi (ton) (Anonim 2004)

Tr 2000 2001 2002 2003

Domates 1.375.103 1.417.667 1.632.175 1.940.324

Hyar 1.043.706 977.623 903.360 984.357

Biber 335.504 270.699 312.144 315.108

Patlcan 183.523 214.642 254.153 262.614

Faslye 40.435 24.370 20.932 22.042

Orta Anadolu blgesinde gelimekte olan rt alt sebze yetitiriciliinde ok sayda fungal hastalk etmeni retimi snrlayc faktr durumundadr. iftilerin seralarda ekonomik nedenlerle mnavebe uygulamamas, seralarn yapm teknolojisinin iyi olmamas, kontrol edilemeyen scaklk ve nem art, etkili ve ekonomik bir mcadele ynteminin olmamas ve hastalklarla mcadelede baz stn ynleri nedeniyle bilinsizce ve yanl yaplan kimyasal mcadele sonucu seralarda eitli fungal hastalklar ortaya kmaktadr. Youn olarak rt alt sebze yetitiricilii yaplan Ankara, ankr, Zonguldak ve Bartn illerinde gerek ifti gerekse l ve le Tarm Mdrlklerinden gelen youn ikayetler nedeniyle bu alma yrtlmtr. Orta Anadolu blgesinde 2003-2004 yllarnda yrtlen bu almayla, bu illerdeki seralarda yetitirilen domates, hyar, biber, patlcan ve fasulyelerde zarara neden olan fungal hastalk etmenleri ve yaygnlk oranlarnn ortaya karlmas amalanmtr.

68

MATERYAL VE METOT

almann ana materyalini Ankara, ankr, Zonguldak ve Bartn illerinin domates, hyar, biber, patlcan ve fasulye seralarndaki hastalkl bitkiler, izolasyonlar iin kullanlan PDA, SNA ve su agar besi ortamlar ve izole edilen funguslar oluturmutur.

Srvey yaplan illerde l Mdrlklerinden alnan 2002 yl verileri dikkate alnarak, yetitirilen kltr bitkilerine gre rnekleme yaplan sera saylar izelge 3de verilmitir.

ZELGE 3. Ankara, ankr, Zonguldak ve Bartn illerinde rnekleme yaplan sera saylar

l le Hyar Biber Domates Faslye

ankr Merkez 1 2 - -

ankr Eldivan 2 - - -

Bartn Merkez 2 - 1 -

Bartn Kirazlk 1 - 1 1

Zonguldak Bakacakkad 2 - 2 2

Zonguldak Kayklar 2 1 2 2

Ankara Kazan - - 2 -

Toplam 10 3 8 5

Genel Toplam 26

Ankara, ankr, Zonguldak ve Bartn illerinin 2002 yl rt alt sebze ekili alanlar, ekolojik koullar ve toprak yaps dikkate alnarak, illerin farkl ilelerinde, ileyi temsil edecek ekilde seilen seralarda, fide-iek-meyve-hasat dnemleri arasnda blml rnekleme metodu (Bora ve Karaca 1970) esas alnarak, srveyler yaplm, 250 m2 alan bir sera birimi olarak kabul edilmitir. Seralarda sera alannn her 250 m2 si iin serann deiik noktalarnda bulunan 25 bitki incelenmitir.

Seralar nce genel olarak incelenip, bitkilerin fenolojik durumu ve hastaln olup olmad kaydedilmitir. Kk rkl ve solgunluk hastalklar ile yaprak, gvde ve dal lekeleri ile yanklk hastalklarnn tm iin hastalk var veya yok eklinde deerlendirme yaplmtr. Srveyler srasnda tutulan kaytlara gre, hastalk etmenlerinin yaygnlklar bulunmutur.

Hastalk belirtisi gsteren bitki rnekleri (kk, sap, yaprak, gvde ve meyve v.s) seralara haftada bir kez gidilmek suretiyle toplanm, etiketlenerek laboratuara getirilmi ve izolasyon iin buzdolabnda saklanmtr. Hastalk etmenlerinin izolasyonlarnda bitkilerin yaprak, kk ve meyve rnekleri kullanlm ve etmenlerin tr tehisleri iin seici besiyerlerine ekimleri yaplmtr. Seici ortamlarda gelitirilen fungus kltrlerinden mikroskopik tanlar yaplmtr. Biotroph funguslarn ise bitkide oluturduklar tipik belirtileri

69

incelenmi ve sporulasyon blgelerinden kazma preperatlar yaplarak mikroskopik olarak incelenmi ve tehis edilmilerdir.

SONULAR VE TARTIMA

Hastalkl bitki rneklerinden izole edilen fungal hastalklar en fazla Zonguldak ili aycuma (Bakacakkad ve Kayklar Beldeleri) ilesinde, daha sonra da Bartn ili Merkez ilede tespit edilmitir. Zonguldak ili seralarnda hastalklarn yaygnlk oran domateste Cladosporium fulvum %95.3, Phytophthora infestans %25.6, Alternaria solani %15.4, Botrytis cinerea %8.2, Rhizoctonia

solani %2.3 ve Fusarium oxysporum %1.1, Hyarda Pseudoperonospora cubensis %89.6, Botrytis cinerea %10.9, Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum %2.8

Biberde sadece Phytophthora capsici %1.1, Fasulyede Botrytis cinerea %13.2,

Rhizoctonia solani %2.6 ve Fusarium oxysporum %1.1 olarak belirlenmitir. (izelge 4).

ZELGE 4. Zonguldak ilinde tespit edilen hastalk etmenleri ve yaygnlklar (%)

Etmen Domates Hyar Biber Fasulye

Cladosporium fulvum 95.3 - - -

Alternaria solani 15.4 - - -

Botrytis cinerea 8.2 10.9 - 13.2

Fusarium oxysporum 1.1 - - 1.1

Rhizoctonia solani 2.3 - - 2.6

Phytophthora infestans 25.6 - - -

Phytophthora capsici - - 1.1 -

Pseudoperonospora cubensis - 89.6 - -

Fusarium oxysporum f.sp.

cucumerinum

- 2.8 - -

Bartn ili seralarnda yaplan srveyler sonucunda domateste %50.7 yaygnlk oranyla C. fulvum, %6.9 yaygnlk oranyla A. solani, %12.7 yaygnlk oranyla B. cinereaya rastlanmtr. Hyar seralarnda ise %90.4 yaygnlk oranyla P. cubensis, %14.3 yaygnlk oranyla B. cinereaya rastlanmtr. Patlcan seralarnda ise %7.3 yaygnlk oranyla L. tauricaya rastlanmtr. Fasulye seralarnda ise, %15.3 yaygnlk oranyla B. cinereaya rastlanmtr (izelge 5).

ZELGE 5. Bartn ilinde tespit edilen hastalk etmenleri ve yaygnlklar (%)

Etmen Domates Hyar Patlcan Fasulye

Cladosporium fulvum 50.7 - - -

Alternaria solani 6.9 - - -

Botrytis cinerea 12.7 14.3 - 15.3

Leveillula taurica - - 7.3 -

Pseudoperonospora cubensis - 90.4 - -

70

Ankara ili Kazan ilesi seralarnda yaplan srveyler sonucunda domateste %5.7 yaygnlk oranyla A. solani, %4.8 yaygnlk oranyla R. solaniye rastlanmtr.

ZELGE 6. Ankara ilinde tespit edilen hastalk etmenleri ve yaygnlklar (%)

Etmen Domates Hyar Patlcan Fasulye

Alternaria solani 5.7 - - -

Rhizoctonia solani 4.8 - - -

ankr ili Merkez ve Eldivan ilelerinde seralarda yaplan srveyler sonucunda, biberlerde ve hyarlarda herhangi bir hastalk etmenine rastlanmamtr.

Srvey yaplan illerde, incelenen domates seralarnda saptanan C. fulvum, A. solani, P. infestans ve B. cinerea en yaygn rastlanan hastalk etmenleri olup daha dk oranda da R. solani ve F. oxysporuma rastlanmtr. Bu hastalklarn uygun koullarda hastaln iddetine bal olarak nemli rn kayplarna neden olduu hem bizim yaptmz bu almada hem de lkemizde ve dier lkelerde yaplan birok almada bildirilmitir (Karahan 1965, Delen ve Yldz 1982, Aksu 1984, Akteke ve Eraslan 1985, Jones and Overman 1986, Benliolu ve Delen 1988, Gnc 1989, Ycel ve nar 1989, Yldz ve ark. 1991, Ycel 1994, Benliolu ve Delen 1996, Erper ve Hatat 1998, Yldz 2001, Yldz ve Dken 2001, Basm ve ark. 2002). Ege blgesinde 1992-1993 yllarnda rt altnda yetitirilen sebzelerde grlen fungal hastalklarn saptanmas amacyla yaplan bir almada da benzer sonular elde edilmitir. Bu blgede domateste %33-44.6 orannda erken yanklk (A. solani), %11.1 orannda kuruni kf (B. cinerea), %0.02 orannda solgunluk (Fusarium spp.), hastalklar tespit edilmitir (Yaln ve z 1993-1994).

Ferguson (2006) tarafndan yaplan almada B. cinereann seralarda en yaygn ortaya kan ve zarar yapan polifag bir organizma olduu, iyi bir entegre mcadele ve doru uygulanm kltrel nlemlerle mcadelesinin mmkn olduu belirtilmitir.

Hyar seralarnda nemli rn kaybna neden olan hastalk etmenleri ise P. cubensis, B. cinerea ve Fusarium oxysporum f.sp. cucumerinum olmutur. Bu hastalklardan mildiy Zonguldak ve Bartn illerinde seralarda nlenemeyen yksek scaklk ve nemden dolay ok byk zarara neden olmaktadr. iftiler etkili ve doru bir kimyasal mcadele uygulamadklarnda hastalk bu blgede epidemilere yol aabilmektedir. Ege blgesinde Yldz ve Delen (1977) tarafndan hyar seralarnda yaplan bir almada da Fusarium solgunluu bildirilmitir. Gnc (1986) ise, hyarlarda mildiy hastalnn Gney Anadolu Blgesi iin epidemik bir hastalk olduunu ve baz yllar rnde nemli kayplara neden olduunu bildirmitir. Samsunda sebze seralarnda yaplan bir almada Fusarium spp.nin %27.2 orannda solgunlua neden olduu bildirilmitir (Erper ve Hatat 1998).

71

Hyar seralarnda mildiy ile mcadelede mavi k seici polietilen rtler kullanlarak yaplan bir almada; 6 tip polietilen rt, mavi pigmentli ve mavi pigmentsiz olarak ayrlm ve UV-B absorbansnn 3 farkl kombinasyonu (280 nm, 320 nm ve 580 nm) her bir rt iin P. cubensisin kolonizasyonuna ve sporangia oluumuna etkileri birka farkl lokasyonda aratrlmtr. alma sonucunda mavi pigmentli rtlerin tm kombinasyonlar ile P. cubensisin sporangia oluumu ve kolonizasyonu nemli lde engellenmesine ramen, UV spektrumu kolonizasyonu arttrp sporangia oluumunu etkilememitir (Reuveni and Raviv 1997). Avrupa, Amerika ve Asyada hyarda mildiyye kar dayankl olan slah hatlar ve hyar eitleri, deiik corafik blgelerde patojen virulensi ve rklardaki farkll aklamak iin, dayankllk asndan incelenmitir. Bu genler tarla ve sera koullarnda P. cubensisin lokal izolatlarna kar deerlendirilmitir. Tm lokasyonlarda P. cubensisin dayankll asndan genler arasnda nemli farkllklar gzlenmitir (Shetty et al. 2002).

Fasulye seralarnda ise, B. cinerea, R. solani ve F. oxysporuma rastlanmtr. Illions niversitesinin yaynlad bir raporda B. cinereann en fazla sebzeleri olmak zere meyveleri, aalar, iekleri ve tohumlar da hastalandrd belirtilmitir. Hastalk etmeni fungusun serin, rutubetli ve havalandrmas iyi olmayan sebze seralarnda ciddi sorunlara neden olabilecei vurgulanmtr. Erzincanda fasulyede kk rklne neden olan fungal hastalk etmenlerini tespit etmek amacyla yaplan bir alma da F. oxysporum saptanmtr (Turak ve Aslan 1988). Akdeniz Blgesinde 1986-1989 yllar arasnda yrtlen bir almada da R. solani ve F. oxysporum fasulyede kk rklne neden olan hastalk etmenleri olarak bildirilmilerdir (Ycel ve Gnc 1989-1990).

Bartnda patlcan serasnda ise %7.3 yaygnlk oranyla L. tauricaya rastlanmtr. Hastalk etmeni fungusun domates, biber ve patlcanda zarar yapt Karahan (1971), Karaca (1974 ve 1979), Oran (1967), Ycel (1994) ve Ozan (2005) tarafndan yaplan almalarda da bildirilmitir.

Zonguldak ili aycuma ilesinde biber seralarnda ise %1.1 yaygnlk oranyla, P. capsici tespit edilmitir. Bu hastalk etmeninin de domates, biber ve patlcanda zarar meydana getirdii nar ve Biici (1977), ren ve ark. (1979), Bar ve ark. (1983), Ycel (1994) ve Basm ve ark. (2002) tarafndan yaplan almalarda bildirilmitir. Floridada son 20 ylda biber retim alanlarnda srekli olarak, P. capsiciden kaynaklanan nemli kayplar olduu, bu hastalk etmeninin biber, kabak, karpuz, patlcan ve domateste de nemli zararlara yol at bildirilmitir (Roberts et al. 1994).

Bilindii gibi sebzeler ok sayda farkl zararl organizma tarafndan etkilenebilmekte ve sonuta nemli zararlar ortaya kabilmektedir. Bu organizmalar arasnda, funguslar nemli bir yer tutmakta ve farkl belirti kna neden olarak zarar yapmaktadr.

72

Sonu olarak lkemizde rt alt yetitiricilii nemli bir gelime sreci iindedir ve sebzeler bunlar iinde ok byk bir paya sahiptir. Ancak bu kltr bitkilerinin uzun yllar ayn seralarda yetitirilmesi, sera koullarnn iyi olmamas, yeterli havalandrma yaplmamas, sera ierisinde scaklk ve nemin iyi ayarlanamamas, solarizasyon yaplmamas, dayankl eitlerin tercih edilmemesi, ar gbreleme yaplmas, salma sulama yaplmas ve kltrel nlemleri uygulamada titizlik gsterilmemesi sonucu, fungal hastalklar asndan uygun bir ortam yaratlmakta ve byk ekonomik zararlar ortaya kmaktadr.

Bu nedenle seralarda ortaya kan hastalklarla mcadelede; bulak sera topraklarnda dezenfeksiyon iin fmigasyon veya solarizasyon uygulamalarnn yaplmas, kltrel ve fiziksel mcadelenin en doru ve etkili ekilde uygulanmas, fungal hastalklarla kimyasal mcadelede pestisitlerin bilinsiz kullanm yerine, biyolojik ve biyoteknik mcadele yntemlerinin uygulanmas veya insan ve evre sal ynnden seici olan pestisitlerin kullanlmas, son yllarda tavsiye d ila kullanm ve pestisit kalnt sorunlarnn ska karlald sera sebzelerinde, bitki koruma uygulamalar ve pestisit kullanm sorumluluu konusunda yeni yasal dzenlemelerin getirilmesi yararl olacaktr.

LTERATR

Aksu, F. 1984. ubuk Kazas Sebzeliklerinde Biber, Domates ve Patlcanda Hastalk Oluturan Etmenlerin Trleri, Belirtileri ve Yayllar zerinde Aratrmalar. A. . Zir. Fak. Bitki Koruma Blm (Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi), Ankara.

Akteke, . and Eraslan, F. 1985. Studies on the early blight of tomato (Alternaria solani Ell. and Martin) in the greenhouse of province el. The Journal of Turkish Phytopathology, Vol. 14 (3): 102 p.

Anonim, 2004. lkesel Tohumluk Tedarik Datm ve retim Program. Tarm ve Kyileri Bakanl Tarmsal retim ve Gelitirme Genel Mdrl, Ankara.

Bar, M., Glsoy, E., Gnc, M., Maden, S., Sar, A., enyrek, M., Uluku, ., Yaln, O. ve Zengin, H. 1986. Biberlerde Kkboaz Yankl Hastal (Phytophthora capsici Leon.)nn Primer nokulum Kaynaklar ve Sava Yntemleri zerinde Aratrmalar. Bitki Koruma Blteni, 26 (3-4):59-95 s.

Basm, E., Yardmc, N., Arc, E. ve St, M. A. 2002. Isparta linde Sera Sebzeliklerindeki Bakteriyel, Viral ve Fungal Hastalklar le Nematod Zararllarnn Belirlenmesi. S. D. . Fen Bilimleri Enstits Dergisi, 6-3 (2002) 92-105, Isparta

Benliolu, S. and Delen, N. 1988. Studies on the Sporulation of the Early Blight Agent

Alternaria solani (Ell. and Mart.) of Tomatoes. J. Turk. Phytopath. 17 (3):108

p.

73

Benliolu, S. and Delen, N. 1996. Studies on the Sporulation of the Early Blight Agent

Alternaria solani (Ell. and Mart.) Jones and Grout of Tomatoes. The Journal of

Turkish Phytopathology, Volume:25, Number:1-2, Jan.-May., 25-28 p.

Bora, T., Karaca, . 1970. Kltr Bitkilerinde Hastalk ve Zararn llmesi. Ege niversitesi Yaynlar, No:167, zmir.

nar, A. and Biici, M. 1977. Control of Phytophthora capsici Leon. On Red Peppers. J. Turk. Phytopath. 6 (3):119-124 p.

Delen, N. and Yldz, M. 1982. Fungicide Resistance of Some Fungal Pathogens Isolated From Greenhouses In Turkey. J. Turk. Phytopath. 11 (1-2):33-40 p.

Erper, ., Hatat, G. 1998. Samsun li Sebze Seralarnda Solgunluk Hastalnn Yaylnn, Younluunun ve Hastala Neden Olan Etmenlerin Belirlenmesi. Trkiye VIII. Fitopatoloji Kongresi Bildirileri, 21-25 Eyll 1998, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bitki Koruma Blm, Ankara.

Ferguson, G. 2006. Use of Decree (Fenhexamid) for Botrytis Control in Greenhouse

Tomato. Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs. Greenhouse Vegetable

IPM, Omafra.

Gnc, M. 1986. Effectiveness of Some Chemicals Against to Downy Mildew (Pseudoperonospora cubensis) on Muskmelon. J. Turk. Phytopath. 15 (2):83-87

p

Gnc, M. 1989. Gney Anadolu Blgesinde Kltr Bitlilerinde Zarar Yapan Phytophthora Trlerinin Saptanmas, Bunlarn Morfolojik ve Biyokimyasal Yntemlere Gre Tanlanmas. Aratrma yaynlar Serisi, Yayn No:60, 141 s.

ren, S., Maden, S. ve Kocabyk, S. 1979. Domateslerde Phytophthora parasitica Dast.nn Saptanmas, Phytophthora capsici Leon. ile Karlatrmal Kltrel ve Morfolojik zellikleri, Domates ve Biberdeki Patojenlikleri zerinde Aratrmalar. A. . Zir. Fak. Yll, Cilt:29 Fasikl 1den ayr basm.

Jones, P. and Overman, A. J. 1986. Management of Fusarium wilt, Fusarium crown rot,

Verticillium wilt, Southern Blight and Root-Knot of Tomato on Fine Sandy

Soils. Rew. Plant Pathology, 66-3.

Karaca, . 1974. Sistematik Bitki Hastalklar, III. Cilt. E. . Zir. Fak. Yayn No: 143, 240.

Karaca, . 1979. Sistematik Bitki Hastalklar, IV. Cilt. E. . Zir. Fak. Yayn No: 217, 272.

Karahan, O. 1965. Muhtelif Sebzelerde Zararl Hastalk Amilleri ve Mcadeleleri. Ayyldz Matbaas, 52 s., Ankara.

Karahan, O. 1971. Sebze Hastalklar ve Mcadele Uslleri. Ayyldz Matbaas, 142 s., Ankara.

Oran, K. Y. 1967. Orta Anadolu Klleme Mantarlarnn Trleri, Yayl Alanlar, Konukular, Taksonomileri ve Ekonomik nemleri zerinde Aratrmalar. ehir Matbaas, 101 s, Ankara.

74

Ozan, S. 2005. Ankara li Domates Ekili Alanlarnda Grlen Fungal Hastalklarn Tespiti. A.. Fen Bilimleri Enstits Yksek Lisans Tezi (Yaynlanmamtr).

Reuveni, R. and Raviv, M. 1997. Control of Downy Mildew In Greenhouse-Grown

Cucumbers Using Blue Photoselective Polyethylene Sheets. Plant Dis. 81:999-

1004.

Roberts, P. D., Mcgovern, R. J., Kucharek, T. A., Mitchell, D. J. 1994. Vegetables Diseases

Caused by Phytophthora capsici In Florida. Plant Pathology Department, Florida

Cooperative Extension Service, Institue of Food and Agricultural Sciences,

University of Florida. Original Publication Date:May 1994.

Shetty, N. V., Wehner, T. C., Thomas, C. E., Doruchoewski, R. W. and Vasanth Shetty, K.

P. 2002. Evidence For Downy Mildew Races In Cucumber Tested In Asia,

Europa and North America. Scientia Horticulturae, 94 (2002), 231-239 p.

Turak, S. ve Aslan, A. 1988. Erzincan li Fasulye Ekili Alanlarnda Kk rklne Neden Olan Fungal Etmenler zerinde n almalar. Zirai Mcadele Aratrma Yll, 1989-1990 (136-137 s).

Tzel, Y. 2004. V. Sebze Tarm Sempozyumu Bildirileri. 21-24 Eyll 2004. anakkale Onsekiz Mart niversitesi Ziraat Fakltesi, 13-18 s.

Yaln, O. ve z, S. Ege Blgesinde rtaltnda Yetitirilen Sebzelerde Grlen Fungal Hastalklarn Saptanmas zerinde Aratrmalar. Zirai Mcadele Aratrma Yll, 1993-1994 (143-144 s).

Yldz, M. ve Delen, N. 1977. Studies on the Occurrence of Fusarium Wilt of Cucumber in Ege Region of Turkey. J. Turk. Phytopath. 6 (3): 111-117 p

Yldz, M., Yldz, F. ve Delen, N. 1991. Trkiyede Sera Domateslerinde Kk Hastalklar Etmenlerinin Saptanmasna Ynelik almalar. VI Trkiye Fitopatoloji Kongresi, 7-11 Ekim 1991.183-186 s, zmir.

Yldz, M. 2001. rt Alt Sebze Yetitiriciliinde Fungal Hastalklar. Blten (Zir. Mh. Oda. Yay. Org.), Mays-Haziran; 3-11 s., zmir.

Yldz, A. ve Dken, T. 2001. Aydn ili Domates Ekim Alanlarnda Saptanan Fusarium spp. ve Baz Domates eitlerinin Bu Etmenlere Kar Reaksiyonlarnn Belirlenmesi zerinde almalar. Trkiye IX. Fitopatoloji Kongresi 3-8 Eyll, Trakya niversitesi Rektrl Yaynlar No: 45 (364-371 s.).

Ycel, S. ve nar, A. 1989. Domates Fusarium Solgunluuna (Fusarium oxysporum Schl. f. sp. lycopersici) Kar Biyolojik Kontrolde Antagonistlerin ve Toprak Solarizasyon Uygulamasnn Etkileri. Doa Bilim Dergisi, 13 (36):1372-1393 s).

Ycel, S. 1994. Akdeniz Blgesi rt Alt Sebze Alanlarnda Grlen Fungal Hastalklar. Bitki Koruma Blteni, Cilt 34 (1-2): 23-34 s.

Ycel, S. ve Gnc, M. 1989-1990. Akdeniz Blgesi Yemeklik Baklagillerde Grlen Fungal Hastalklar. Zirai Mcadele Aratrma Yll, 138-139 s.