119. alea ANTZA - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 29 Irakurketa, bizitza osorako bidelaguna ... pedagogikoen gida. Horrez gain, prezio bereziak Udako Topaketetan eta argitararatzen ditugun

hh 170hik hasi4 EURO • 2012KO UZTAILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

XIII. Hik Hasi Udako TopaketaPedagogikoak

aurkibidea6gaia

1512-2012 NAFARROAKO KONKISTAHistoriaren bertsio ofizialak ezkutatu eta desitxuratu

duen memoria ezagutarazteko lanean dabil Nabarralde.Eskolan gure historia ezagunagoa izan dadin, hainbatgogoeta eta baliabide dituzu, historiaren beste kontake-ta bat egin ahal izateko.

14elkarrizketa

ANA CASAS ETA LEIRE DARRETXELehenik eta behin, aniztasunaren argazki bat egin behardela diote, eta, argazki horretan, desgaitasunak, jatorri-ugaritasunak, genero-desberdintasunak eta beste hainbat alderdi sartuko lirateke.

5 editoriala

6 gaia1512-2012 NAFARROAKO KONKISTA ETA MEMORIA HISTORIKOA

14 elkarrizketaANA CASAS ETA LEIRE DARRETXE

Hainbat Ikastaro22 Nire ikasleekiko harremana. Arantzazu Loidi 23 Ahotsaren erabilera egokia. Jaione Txapartegi24 Gure adimena nola gidatu ikasten. Urko Arozena25 Eguneroko emozioak. Ibon De La Cruz26 Coaching. Mirari Bereziartua27 Ez dut zigortu nahi. Nerea Mendizabal28 Ikasleak, beren guraso eta familien isla. Eduardo Ibarnia29 Irakurketa, bizitza osorako bidelaguna. Elena Laiz30 Euskara proben eraikuntza. Iñaki Pikabea eta JF Lukas 32 Gortasunaren erronkak. Ander Azkarate eta Mireya De Castro33 NitikGura. Idazketa sortzailea. Yolanda Arrieta34 Matematika, material manipulagarriekin . Karlos Garaialde36 Ipuinak antzerki bihurtzen direnean. Ixabel Millet37 Txotxongilo tailerra. Alazne Ugartetxea38 Yoga irakasleentzat. Marina Pintos39 Haurrentzako masajea. Ramon Mauduit40 Irakasle magoa (majoa). Zigor Urzelai41 Txantxarien jolasak. Urtxintxa

42 galdeidazue Publizitate-kanpaina hezitzaile ikuspegitik? Nerea Garmendi

46 atzeko atetikPablo Feo

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: Graf!k. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2012-06-20). Kopurua: 5.000 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

www.hikhasi.com

Harpidetza

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du, harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

170. zenbakia. 2012ko uztaila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l au z t a i l a

Posible al da Udako Topaketa Pedagogikoakantolatzea 5.000 eurorekin?

5.000 euro. Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailak hik hasiri egokitudion kopurua 2012ko Udako Topake-tak antolatzeko.

Anjeles Iztueta izan zen EAEko le-henengo Hezkuntza Kontseilari ema-kumea. Haren esanetan, bitarteko etadiru gutxirekin gauza asko egiten zi-tuen hik hasik. Bigarren HezkuntzaKon tseilari emakumea 2009an izan zen izendatua. Sartu bezain pronto, 14.000eurotik 9.800ra jaitsi zion hik hasiri To-paketak prestatzeko laguntza, eta ko-puru horren bueltan ibili zen hurrengobi urteetan. Aurten, aldiz, erdira jaitsi du(10.000tik 5.000ra).

Hezkuntza gizarteak aurrera egite-ko inbertsiorik emankorrena dela,prestakuntzak garrantzia handia duela,krisiari aurre egiteko ikasketak eta hezi-ketak ezinbestekoak direla, eta abar esaten da. Europan egindako ikerketekzera ondorioztatu dute: hezkuntzan in-bertitzen den euro bakoitzeko lau eu-roko errentagarritasuna sortzen da.

Datu horiek guztiak ezagututa, zer-

Ona eta behar-beharrezkoa da in-guruan gertatzen ari dena ezagutzea.Baina, hezitzaileok, gure ustez, ezindugu ezagutza hutsean geratu. Hezi -tzaileak ezin du ilusioa galdu, jendarteahobetzea izan behar du helburu: herri identitatea, elkartasuna, elkarlana, be-har handiena dutenei laguntzea, erres-petua, pentsamendu askea eta kritikoa,eta abar, garatzeko konpromisoa izanbehar du.

Krisia, ekonomikoa eta balioena,garai egokia izan liteke behar-beha-rrezkoak diren gauzak bereizteko, le-hentasunak finkatzeko, eta, bene-be-netan balio duten haietan aten tzioa jar -tzeko; hausnartzeko, eztabaidatzeko,besteak entzuteko, gure iritzia eskain -tzeko.

Egiteko horretan, elkarrekin ari -tzea, parte-hartzea, lan egiteko eta fun -tziona tzeko erak demokratizatzea, gar-denak izatea eta zer herri mota nahi du-gun argitzen joatea oso lagungarri lira-teke, jendarte berria, hobea eta librea-goa lortu nahi badugu, behintzat.

gatik egiten dira halako murrizketa ba-satiak? Ez, ez du balio beste alde baterabegiratzeak, Eusko Jaurlaritzaren eskubaitaude “hezkuntza eskumenak”.

Aginte kargutan nor dagoen eta zersentsibilitate duen badu bere eragina.Gogoan dugu Udako Topaketak pres-tatzen ari ginen hastapen haietan, nolajo genuen Gipuzkoako Foru Aldundi-ra, eta nola hartu gintuen Lorea Leaniz-barrutia euskara zuzendariak. Loreakzioenez, ona zen prestakuntza euska-raz eskaintzea. Dena erraztu zuen:12.000 euroko dirulaguntza emateazgain, Topaketei ongietorria emateko eta hasierako hitzaldia egiteko utzizuen Foru Aldundiko areto nagusia.

Urte batzuk pasata, postu bera betezuen beste “euskalzale” batek uko eginzion hasierako ekitaldia egoitza hartanegiteari. Eta, duela hiru urte, Lorearenalderdikide batek dirulaguntzen deial-ditik at utzi zituen Topaketak.

Udako Topaketa Pedagogikoak egin diren 13 urtetan, Donostiako Uda-la izan da instituziorik erregularrena.

Krisia, ekonomikoa eta balioena,garai egokia izan liteke zein direnbehar-beharrezko gauzak bereizteko, lehentasunak finkatzeko, eta benetan balio dutenhaietan atentzioa jartzeko.

G A I A

6 • hik hasi • 170. zenbakia. 2012ko uztaila

1512-2012 Nafarroako konkista eta memoria historikoa

G

Urteurrenez beteta datoraurtengoa: Gernikako bonbar-daketak 75, Nafarroako konkis-tak 500... Horien karietara hain-bat ekimen antolatu dira. Guz-tietan nabarmen ageri da, orohar, ezer gutxi dakigula gurehistoriaz.

Historiaren bertsio ofizialakezkutatu eta desitxuratu duenmemoria ezagutarazteko lane-an dabil Nabarralde: hik hasikantolatu duen ikastaroan Nafa-rroako Erresumaren konkista-ren gaineko zertzeladak eskai-niko dituzte. Aukera baliatuta,eskolan gure historia ezaguna-goa izan dadin, hainbat gogoetaeta baliabide dituzu ondoren.Historiaren beste kontaketa bategiteko, funtsezkoak.


Zer ikasten dugu eskolan EuskalHerriko historiari buruz? Zer dakigu gure historiari buruz? Zein da eskolangure historiaz egiten dugun kontaketa?

Joseba Sarrionandiak egindakohausnarketa argigarri gerta dakiguke:“Historia inportantea da. Mila aldiz ida -tzi da lurrean, geure oinen azpian, etamila bider ezabatu da. Harrigarria danola borratzen duten botereek historia.

Ingalaterrako ziklo arturikoa in -teresgarria da, Mio Cid edo Errolanen epopeiak bezala, boterearen mitoa ezagutzeko. Harkaitzetatik ateratakoezpataren metafora hori, esate batera-ko. Baina ze gizalege ekarriko du ba ha-rri gogorretik ateratako ezpatak? PowerRangers, irabazleen memoria, ume ipuin lotsagarriak, menperatzaileenhistoria.

Harrokeria horrek egonezina sor -tzen dit. Nik jende xehearen historia ezagutu nahi nuke, gizaki umilen bozaentzunez sentituko nintzateke gustura.Handikiena baizik ez da entzuten, etahauek gauza bera diote beti. Erraza dalaburbiltzeko: “dena neuretzat, etazuentzat ezer ez”. Jende umilak ezin izan du, zoritxarrez, ia ezer idatzi histo-rian. Hauen erantzule sentitzen naizhandikien historiak entzuten dituda -nean.

Jakitea oroitzea da, memoriarik iza-

ten ez duen jendea zozoa izaten da, garrantzia duen ezer egiteko inkapaza.Etorkizuna iraganetik dator, menpera -tzaileen historia galtzaileen memoriaeskasean oinarritzen da”. (Hausnartaldizkaria, 0. zenbakia).

Gure historia kontatzeke dugu oraindik. Lehendakari Jose Antonio Agirrek halaxe idatzi zuen 1946an, er-bestean Estatu Batuetako argitaletxebaten eskariz idatzi zuen liburuan: “Gu-re historia ttipitzen saiatzearen pode-rioz, ulertezin bilakatu dugu ikertu nahigaituztenentzat”.

Eta egin behar dugun lana da, eus-kaldunok biziraungo badugu, historia-lari eta etnografo Jimeno Jurio zenak2001ean esan bezala: “Memoria histori-korik gabeko herri bat, informaziorikgabea, bere baloreak eta identitatea ezagutzen ez dituena kolonizatua iza-teko soroa da [...] Bere iragana, berenortasunaren ezaugarririk funtsezkoe-nak ezagutzen ez dituen herria txo -txongilo bat izango da, edonork nahie-rara erabili ahalko duena”.

Eskolak badu erantzukizunik gurehistoriaren kontaketan. Haatik, ez dalan erraza; hainbeste urteetako ilunpeaez da alferrik izan. Zorionez, han etahemen sortutako ekimenek egin duteargia lan horretan.

Gure historia birkontatzeko beharra


1512-2012 Nafarroako konkista

1512ko data memoria kolektiboan il -tzaturik geratu da, estatuaren, indepen-dentziaren eta subiranotasunaren gale-raren erreferente gisa. Ordukoa, Nafarro-ako Erresumaren amaiera ekarri zuenkonkistetako bat da; ez bakarra, ordea.Gertaera historiko hark, gaur egunera arte iritsi diren ondorioak izan zituen.

Nabarralde memoria historikoa lan -tzen duen taldea da. Talde horretako kidedira Beñi Agirre euskara-irakasle eta his-torialaria eta Angel Rekalde soziologiandoktore eta Nabarraldeko zuzendaria;biek eskainiko duten ikastaroan, gurehistoriaren hastapenetik gaur egun artemugarri izan diren gertakizun historiko-en kontaketa egingo dute, eta ikuspuntusoziologikotik gertakizun horien ondo-rioak azalduko dituzte, hurrenez hurren.

Historia ofizialak dio Nafarroa boron-datez gehitu zela Gaztelara...

Konkistaren urteurrenari esker, jen-dartean argi geratu da orain arte eskai-nitako bertsioa, ofiziala, ez dela bertsiobakarra. Bi urtean, harrigarriki, bertsio

ofiziala erori egin da. Izan ere, bertsio ofizialak ezkutatu egin du garaiko do-kumentuek, Gaztelako kronistek, etaabarrek ziotena: gerra izan zela eta oku-pazioa izan zela. Ezkutatu nahi horrenadibide garbia da Idoia Arrietak Geta-riako (Gipuzkoa) artxiboan aurkituzuen dokumentua: historialari gehie-nek ezagutzen duten arren, ez dute ai-patu ere egin, eta izenburuan konkistahitza agertzen denez, moldatu egin du-te, izenburutik desagertzeko. Orriarenertz batean, gainera, “Ojo, habla deconquista” oharra du idatzita. Horrekguztiak kontzientzia ematen dizu bote-rea izan dutenek, konkistatu zutenek,

garbi zekitela zer egiten zuten eta nolamanipulatu zuten gure memoria histo-rikoa.

Historiak berak erakusten du nondagoen interpretazioaren akatsa. Ba-dago nafar estatu bat: lehenengo Iruñe-ko Erresuma izena zuen, Nafarroako Erresuma gero, eta estatu batek izan de-zakeen konpetentzia edo ezaugarriguztiak ditu. Badago, beraz, abiapuntubat, batasun bat. Eta nola desegin zenbatasun hori? Alboko bi estatuen kon-kistarengatik desegin zen, hori da arra-zoia, eta mendez mende luzatu denprozesua da.

“Historiak berak erakusten digu non dagoenegin duten interpretazioaren akatsa”

Angel REKALDE Beñi AGIRRE

500. urtea 700. urtea 800. urtea ww

w.e

ura

tlas.c

om


G A I A Memoria historikoaberreskuratzen

Zuen helburuetako bat da Nafarroa-ren, Euskal Herriaren, historia ezagu -tzea, manipulazioetatik haratago. Zeindira manipulazio horren gakoak? Zein dahistoriaren zuen irakurketa?

Nafarroa izan da azken 15 mendeetanEuskal Herriaren ardatza edo zentralita-tea: gure historia kontatzerakoan, ko-bazuloen garaietatik karlistaldietarasalto egiten da. Itzali duten garai horre-tan, estatu politiko bat izan zen, eta eus-kaldunok antolatuta egon ginen, Nafa-rroa izan zen, beraz, gure estatua. Eus-kaldunen tokia, hortaz, Nafarroa da, etahori garbi zeukaten aurrekoek. Nafar

bezala antolatu dugu guk geure buruamendeetan, estatu bezala. Memoriahori azken bi mendeetan kendu digute.

Estatuak nazionalizatzen du herria:haren hizkuntza babesten du, eta ohi-turak, merkatua eta ekonomia bat ema-ten dizkio, oinarri fisikoa eta materialaematen dio, antolakuntza. Hamar men-dean Nafarroak antolatu du gure herria.Horren erakusgarri da Nafarroako Esta-turik izan ez duten euskal lurraldeetaneuskara desagertzea, Aragoiko edo Akitaniako kasuetan bezala. Lur horie-tan botere politikoa galdu zen, eta eus-kara ez zen babestu.

Bere buruari antolaketa ekonomikoa,politikoa, estrategikoa eta abar emandion herria gara: Espainiako Erresumaeta Frantziakoa kanpotik etorritako in-basioen ondorioak dira, bisigodoen etafrankoen inbasioen ondorioak, hainzuzen. Baskoien herria, berriz, bertakokultura eta hizkuntza duen eta habitatkonkretu batean dagoen herri batengarapena da. Horrek bereizten gaitu al-damenean ditugun beste bi herrietatik,haiek bisigodoen, frankoen eta karo-lingiarren kulturetatik eratorriak baiti-ra. Lurralde hori, habitat hori, baskoienhabitata da.

Hemen, behetik egin dira herria etaestatua, eta, horren ondorioz, neurrihandi batean, eutsi egin diegu bertakoohiturei, sinesmenei, eta abarri. Horrekbestelako joera ematen dizu barneko eta naturarekiko harremanetan, eta abar. Horren isla dira foruak, lanekokultura, eta abar: hori guztia mendezmende garatu da, beste herrialdeen on-doan prozesu desberdina da.

Estatu guztiek dute beren proiektuhistorikoa, Gaztelak bazuen berea, etaguk bestelakoa izan dugu. Euskaldu-nek parte hartu zuten gudetan, bainaeuskaldunak zeuden lurretan geratu zi-ren. Borrokak izan zituzten Gaztelare-kin, baina sekula ez ziren joan Gaztelainbaditzera.

900. urtea 1.000. urtea 1.200. urtea ww

w.e

ura

tlas.c

om



Euskaldunek ez zuten sekula itu-nik egin: hainbat mendean erresis-tentzia izugarria erakutsi dute eus-kaldunek. Gerra guztiak, inbasio-ak, konkistak, dena galdu zuten, eta, hala ere, mendietan eutsi zio-ten: Malmasinen, Aralarren, Piri-nioetan, eta abarretan. 1054an,Gaztelak mendebaldeko lurrakkonkistatu zizkion Nafarroari. Laumende eta erdi geroago konkistatuzuen Nafarroa Garaia, eta, bitarte-an, gerrak izan ziren, etengabe.Gaztelak zortzi mende egin zituenerrekonkistan mairuen kontra, etaeuskaldunak ere erresisti tzen ari garamendez mende.

Foruak ez dira subiranotasunaren ikur, erresistentziaren isla dira: inbasioaeta mendekotasuna onartzen ez zute-nekin akordio batera iritsi nahian emanziren foruak. Subiranotasunaren eta erresistentziaren hondarra dira, baina irabazle-galtzaile testuinguruan. Izanere, itunak konkista gertatu eta mendeeta erdi geroago egin ziren.

Hitzetik hortzera dabil jendartean“memoria historikoa” hitza. Ba ote daki-gu, ordea, zein den benetan hitz horren di-mentsioa?

Ikastaroan ikusiko dugu zer den etanola lantzen den. Hori guztia beharrez-koa da, zer ikuspegi ematen digun eta

zer–nolako eragina daukan ezagutze-ko. Azkar esanda, zure errealitateariburuz, zure jatorriari buruz, zure iraga-nari buruz egiten duzun irakurketa da,gaur egungo arazoak nondik datozenulertzeko. Esaterako, 36ko gerra osogogorra eta oso krudela izan zen gure -tzat, baina guk independentzia galtzea,adibidez, estrategikoki, herri bezala,gure etorkizunerako, gure errealitate-rako, askoz larriagoa, eraginkorragoa,izan zen.

Konkistaren urteurrenak hainbatprozesu abiarazi ditu. Dituzun errefe-rentzien arabera, ikuspuntu desberdi-nez ulertuko duzu gertatutakoa, errea-litatea modu batera edo bestera uler -tzen baita. Erantzuteko formula eredesberdina izango da, ondorioz. Ge-

rrako memoria historikoa azaltzen du-zunean, gerra aztertzerakoan, ez duzuhorrelakorik pentsatzen: “gu, gaiztoak,ze mina...” Ez, jada beste plano bateanzaude: hori nire historia da, nire erreali-tatea, orain ulertzen ditut hainbat gau-za. Hori da, batez ere, ikastaroan azal-duko duguna, memoria historikoarendimentsioa, eta gero joango gara datue-tara.

Landuko dituzuen gaien artean oroi-men-lekuak daude, termino hori ez dahain erabilia, akaso.

Oroimen-lekua, gure iraganareneszenatokia, gure historiaren gakoakoroitzea, mantentzea eta hedatzea ahalbidetzen duena da. Beste era bate-ra esanda, erreferentzia eta memoria al-detik identifikatzen gaituen ondareada. Gazteluen gaia: adibidez, zergatikEuskal Herrian apenas dago gaztelurik?Gazteluak erreferenteak eta memorialekuak direlako. Gaztelu bat zutik ikus-ten badugu, eta baldin badakigu gazte-lu hori Nafarroako Estatu ginenean egindakoa dela, Gaztelako Erresuma-tik defendatzeko, hain zuzen, ez duzuazalpen gehiago behar. Hor daukazukontaketa. Ez zituzten alferrik suntsitu,haiekin desagertu baitzen gure konta-keta: gaztelua ez badago, ez duzu norabegiratu, ez dago ezer. GazteluakFrantziako eta Espainiako Estatuetandaude.

1.400. urtea 1.600. urtea 2.000. urtea ww

w.e

ura

tlas.c

om



1. Nafarroaren konkista bereziki kru-dela izan zen.

Dokumentuetan aurkitutako da-tuen arabera, Noaingo sarraskian soi-lik, Gaztelako armadak 5.000 lagun bai-no gehiago hil zituen. Amaiurko gazte-luko defendatzaile Jaime Velaz de Me-drano eta haren seme Luis kartzelan po-zoitu zituzten, gaztelarrek bizitza erres-petatuko zietela agindu ondoren. Nafa-rroako Pedro mariskala ere hilda aurki-tu zuten Simancaseko (Valladolid, Es-painia) gazteluan: bost urte zeraman Errege-erregina Katolikoei men egiteaukatuz. Arrazoi bera zela medio, Doni-bane Garaziko defendatzaile Joanicotarrastaka ibili zuten Iruñeko kaleetanzehar; hil eta gorpua harresietatik kan-pora bota zuten. Nafarroa Beherean,berriz, emakumeak bortxatu egin zi-tuzten soldadu gaztelarrek.

2. Iruñea mehatxu izugarrien bidezzanpatu zuten.

Albako Dukeak 12.000 gizonekoarmadarekin inguratu zuen Iruñea1512an. Herriak 8.000 biztanle zituen.Amore eman zuten gaztelarren meha -txu beldurgarrien aurrean.

1521ean, gaztelarren aurkako al -

txamenduan, jendetza handi batek erregeordeak okupatutako jauregia eraso, eta Gaztelako errege-etxearen ikurrak lokaztu zituen. Gaztelarren errepresioaren erakusgarri, MiguelBertizkoa iruindarrari gertatutakoa: labanaz zintzurra moztu eta burua eba-ki zioten, hiriaren askapenaren ospaki-zunetan Gaztelako erregeorde etaNaiarako duke zenaren mandoan ibil -tzeagatik.

3. Nafarroak konkista arbuiatu zuen.Leinu nahiz dinastien arteko borro-

ketatik haratago, nafar herritarrengehiengo zabalak konkista arbuiatuzuen; horren lekuko dira 1516ko hirienaltxamenduak eta 1521eko askapena-ren herri-ospakizunak. Era berean, Ve-neziako enbaxadore Gaspar Contarini-ren arabera (1525): “Universalmente,todos los de este reino tienen odio a losespañoles”; edo kardinal Cisneros-enarabera: “Según ha parecido, casi nohabía persona en aquel Reyno (de Na-varra) de quien nos pudiésemos fiar”.

4. Konkistak ondorio dramatikoak izan zituen Nafarroarentzat.

Errege-aldaketa izan zen nafar he-rritarrentzako garrantzi gutxien izanzuen ondorioa. Larrienak hauek izanziren: nafar estatuaren independen -tziaren galera; okupazio-armada batenezarpena, mende batez, gutxienez; Nafarroaren pobretzea, gerrako kos-tuen, ordainen eta Nafarroa Behereare-kin salerosketa egiteko debekuarenondorioz; Inkisizioaren eta “sorgin-ehizen” sustapena; eta euskararen baz-terketa.

5. Nafar jauntxoak: Nafarroaren ize-nean Errege-erregina Katolikoei fidelta-suna zin egitera behartuak.

Konkista militarraren ostean, gazte-lar erregeordeak Gorteak deitu zituen,Errege-erregina Katolikoei men egin eta, era horretara, inbasioa legitima ze-zaten. Gorteen bilera horretan, Gazte-laren inbasioa babestu zuten beau-mondarrak besterik ez zeuden, Errege-erregina Katolikoenazken asmoa Nafa-rroaren independentziarekin betirakoamaitzea zela susmatu gabe. Aliatuekinegon arren, gaztelar erregeordeak he-riotza-mehatxua egin zien.

6. Nafarroa indarrez lotu zuten Gaztelara.Nafarroak, formalki, erresuma iza-

ten jarraitu zuen, baina, armen inda-rrez, estatu independente izateari utzizion. Nafarroa Gaztelan sartu zuten, na-farren borondatea aintzat hartu gabe,Fernando erregeak 1515ean GaztelakoGorteetan bultzatutako aldebakarrekoekitaldian. Erabaki horretan ez zutenparte hartu ez Nafarroako eliteak eztaherritarrek ere.

7. Espainia eta Frantziaren inperia-lismoaren biktima izan zen Nafarroa.

Karlos III.aren eta Zuria Nafarroa-koaren hilobian grafikoki irudikatutadago konkistaren afera: bi txakur(Frantzia eta Espainia) lehian dabiltzahezur bat (Nafarroa) nork harrapatuko.Gaztelak lortu zuen zati handiena:1200ean Araba, Bizkaia, Gipuzkoa etaErrioxa konkista zituen; eta 1512an,Nafarroa Garaia. Frantziak bereganatuzuen 1620an Nafarroa Beherean bizi-raun zuen estatu txikia.

Eskolan kontatu ez dizkiguten 7 gauza



Ikaselkar argitaletxeak eskolan1512ko konkistaren gaia lantzeko bieuskarri argitaratu zituen 2011ko Du-rangoko azokarako. Alde batetik, 1512Nafarroa amets urratua komikia, eta,beste alde batetik, 1512 Nafarroarenkonkista unitate didaktikoa. Hala, Na-farroaren konkistaren errealitateari“beste ikuspegi” batetik begiratzekoaukera zabaldu zuen. Bi proposamenhoriek egokiak dira DBHn lantzeko.

1512 Nafarroaren konkistaLiburuxka bakarrean Nafarroako

Erresumaren historiako zertzelada ba -tzuk eskaintzen zaizkie ikasleei,1512ko inbasioan arreta berezia jarriz,betiere. Halaber, Nafarroaren konkista-ren aurrekariak eta ondorengo bilakae-ra ere aipatzen dira, ikuspegi zabala es-kaintze aldera. Zazpi ataletan banatutadago lehen zatia:

1. Aurrekariak.2. XV. mendea: badaezpadako ga-

raia.3. 1512ko konkista.4. 1516ko berreskuratze-saioa.5. 1521eko errekonkista.6. Amaiurko gaztelua.7. Nafarroaren ondorengo bilakae-

ra.Unitate didaktiko laburraren azken

zatian, neska-mutilei lehen zatiko edu-kia barneratzen lagunduko dieten ari-ketak daude.

1200eko konkistari buruzko unitateabidean

Ez zen 1512koa izan, ordea, Nafa-rroako Erresumak pairatu zuen lehenkonkista. Jada hirurehun urte lehena-go, 1200ean, hain zuzen, jasan zuen

beste konkista bat, eta Nafarroak itsaso-ra zituen bideak galdu zituen. Konkista

hori landuko duen unitatea prest izan-go da 2012ko Durangoko azokarako.

Nafarroako Erresumakoak denbo-ran urrunekoak diren kontuak izan dai-tezkeela pentsa liteke. Hala ere, Rekal-deren hitzetan, “konkista ez zen izankontu puntual bat: izan zituen bere on-dorioak, eta horietako batzuk gaur egu-nera arte heltzen dira”. Horregatik,pentsatzen du interesgarria dela ezta-baida jendarteratzea.

Eztabaida horretan sakontzeko,aurten hirugarrenez antolatu du Naba-rraldek historialarien biltzarra. Biltzarhorretan, Nafarroako konkistak hain-bat arlotan izan dituen ondorioak azter-tuko dira: hizkuntzaren galera eta ere-mu-murrizketa, gazteluen suntsiketa,gaizkileen muga, eta konkistaren on-dorio instituzionalak, sozialak eta oro-korrak. Biltzarra historialari, irakasle, ikasle eta interesa duen orori begira an-

tolatu dute. Era berean, jardunaldietanposterrak eta komunikazio libreak izango dira baita ere. Aurtengo biltzarralau gunetan egingo da, eta bakoitzeangai bat aztertuko da:

Irailaren 7an, ARRASATEN (Gipuz-koa): konkistaren ondorio linguisti -koak.

Irailaren 8an, LEITZAN (Nafarroa):mugak.

Irailaren 14an, AGOITZEN (Nafa-rroa): gazteluen suntsiketa eta berres-kurapen-prozesua.

Irailaren 15ean eta 16ean, IRUÑE-KO Planetariumean, azkenik, ekital-diei amaiera emateko, konkistak izanzituen ondorio orokorrak aztertuko di-tuzte: gaztelarren erasoaren ondoren izan ziren aldaketa instituzionalak, so-zialak eta politikoak.

Konkistari buruzko unitate didaktikoa

Euskal Herriko Historialarien III. Biltzarra: konkistaren ondorioak



Konkistan sakontzeko baliabideak

Konkistaren nondik norakoak eza-gutu eta ulertzeko hainbat euskarritakobaliabideak daude: liburuak, filmak,DVDak, web-orriak, eta abar. Horieta-ko batzuen xehetasunak dira ondoren-go hauek:

Gartxot, konkista aitzineko konkistaGartxot ahoz aho transmititutako

kondaira batean oinarrituta dago. Artu-ro Campionek benetako kontestu bate-an kokatu zuen, Nafarroako Konkista-ren lehen urratsak non eta nola eman zi-ren kontatuz: Donejakue Bidea, bardo-ak, hizkuntzen arteko lehia, Karlomag-noren jarraitzaile inperiozaleak eta abar dira Gartxoten kondairan ager -tzen diren keinuetako batzuek, eta ezkasualitatez. XII. mendeko Orreagankokatu zuen kondaira, Zaraitzun, kon-kista hasi zen unean. Konkista hura ulertzeko arrastoak eskaintzen ditu,beraz, bai filmak eta baita liburuak ere.

www.gartxotfilma.com BARRUETABEÑA, E; URMENETA,

A: Gartxot, konkista aitzineko konkis-ta, ELKAR, Donostia, 2011.

MARTINEZ GARATEA; Luis Mª: Nafarroako historiaren sintesia, Naba-rralde, Iruñea, 2010.

Gure herriko lurraldeen irakurketabateratua eta orokorra eskaini nahi du,ardatz nagusia den Nafarroako Erresu-matik abiatuta. Liburuan, Nafarroa esa-ten denean, herri baten (Euskal Herria-ren) adierazpide politikoa esan nahida. Nafar guztiok gara euskaldunakhizkuntzari eta etniari dagokienez. Ha-

laber, euskaldun guztiok gara, ikus-puntu politikotik, nafarrak. Irakasle-entzat liburu aproposa da, oinarrizkosintesiak eskaintzen ditu.

1512 Nafarroaren konkista, Nabarralde,2010: DVDa

Nafarroa Europako Erresuma zaha-rrenetakoa zen, historia luzekoa, gortejantzia zuen, aurreratua, eta txikia izanarren, aberatsa zen: eredu zen bere ga-raian. Munduan zuen ospearen erakus-le da Shakespearek Love´s labour´s lost(1594) lanean idatzi zuena: “Nafarroamiragarri izanen da munduarentzat”.Gaztelak Nafarroa konkistatu zuen, sueta gar, bulda faltsu eta iruzurrekin.1512.a gorrotoaren eta legez kontrakobiolentziaren data historikoa da.

1512 Nafarroaren konkista, Nabarralde,2010: DVDa

Gipuzkoako “Fidelissima bardulia

nunquam superata” mitoa da. Estrabo-nek aipatutako barduliarren tribuareneta egungo Gipuzkoaren artean ez dajarraitutasunik. Ipuzkoa nafar eskual-dea izan zen 1025ean. Gaurko lurralde-aren sorkuntza berantiarra da: zer inte-resek bultzatuta sortu ote zuen Gazte-lak, Nafarroarekin zuen etengabekoguda hartan?

www.euratlas.com: atari honetan, Eu-ropako 21 mapa politiko daude ikus-gai, 1. urtetik hasi eta 2000. urte arte, 100urteko aldeekin. Mapa horiek, Europa-ren azken bi milurteko historiaren ikus-pegi orokorra izatea ahalbidetzen dute.

www.puntubi.com: Europako, Nafa-rroako Estatuko eta euskararen histo-ria, eta, Euskal Herriko mitoak, kondai-rak eta elezaharrak. Halaber, GaronatikDuerora bitarteko Nafarroako Erresu-ma osoko herriak biltzen ditu.

www.nabarralde.comwww.1512-2012.com

“Ez da ‘autista’, Mikel da. Umeada, ikaslea da, eta, ume denneurrian, premiak ditu; hortik datozdesgaitasun eta gabezia guztiak”

14• hik hasi • 170. zenbakia. 2012ko uztaila

Unibertsitateko irakasleak

ana casasleire darretxeE L K A R R I Z K E TA


ana casasleire darretxe

E

“Integrazioada errealitate

‘normal’ horretan‘desberdinak’ diren

pertsona horiekintegratzea.

Inklusiotik onartzendugu partaide direlahasiera-hasieratik,

partaide gareladenok, egiten dugun

guzti horretandenok gaude

inkluituta, denokgara parte-

hartzaileak.

”

“Zer da normala izatea?”. Horixe galdetzen dute Ana Casasek eta Leire Darretxek, hurrenez hurren Deustuko etaEHUko uniber tsitateetako irakasleek, eskola inklusiboari buruz ikastaroak ematen dituztenean. Eta ez dute ‘normaltasunaren’ definizio esanguratsu, funtzional, bakar etabaliagarririk jaso, ‘normala’ baitadesberdina izatea. Horregatik, lehenik eta behin, aniztasunarenargazki bat egin behar dela diote,eta, argazki horretan, desgaitasunak, jatorri-ugaritasu-nak, genero-desberdintasunak etabeste hainbat alderdi sartuko lirateke. Horren ondoren, argazkihorri begiratzeko ‘betaurrekoak’garbitu edo aldatu egin behar ditugula diote. Horrela, etiketakkendu edo alboratu ondoren, ume bakoitzarengana gerturatuz erantzun ahal izango diote irakasleek eta ikastetxeek berengeletako aniztasunari.

Gizartean eta eskoletan aniztasunari nolaerantzuten diogun zehazten du inklusiokontzeptuak. Nola erantzuten dio,praktikan, inklusioak aniztasunari?

LEIRE DARRETXE: Hasteko, kon-tuan izan behar dugu inklusioa prozesubat dela, eta, beraz, ez dela dena edo ezer ere ez. Askok inklusioa utopia de-la esaten duten arren, argi dago prakti-kan hainbat erantzun inklusibo ezagu -tzen ditugula. Aniztasuna modu zaba-lean ulertuta, ideiarik garrantzitsuene-tariko bat eredu medikoa alde baterauztearekin lotuta dago, irakasleak ezgarelako medikuntzako profesiona-lak, hezkuntzako profesionalak baizik;eta, bestetik, eredu pedagogiko, kurri-kular eta sozial batean oinarritzearekin.Esate baterako, umeari gertatzen zaio-naren diagnostikoan enfasia jarri beha-rrean, enfasi hori ikaslearen hezkun -tza-premien detekzioan jarri behar da,eta, horiei erantzun egokia emateko,eskola-sistemaren aldaketa kokatzean,ume horien inguruan dagoen guztia az-tertuta; eta eskola, curriculuma, beste ikaskideak, beste profesionalak eta es-kola-komunitate osoa sartzen dira in-guru horretan.

Zuek ez zarete integrazioaz ari, inklusioazbaizik. Agian, lehenik eta behin, inklusioaeta integrazioa bereizi egin beharkogenituzke.

LEIRE DARRETXE: Bai, argitu beharda inklusioa eta integrazioa ez direlagauza bera. Inklusioa eskubideetan oi-narritzen da. Azken batean, denok dau-kagu eskubidea hezkuntza jasotzekoeta gizartean egoteko. Kontua ez danorbaitek barnean ni toleratzea. Guz-tiok ditugu berezitasunak, eta, beraz,guztiok toleratzen dugu elkar, guztiok


bizi baikara elkarrekin. Guztiok ikastendugu guztiongandik.

ANA CASAS: Integrazioa da erreali-tate ‘normal’ horretan ‘desberdinak’ di-ren pertsona horiek integratzea. Inklu-siotik onartzen dugu partaide direla ha-siera-hasieratik, partaide garela denok,egiten dugun horretan guztian denokgaude inkluituta , denok gara parte-hartzaileak.

Abiapuntuko aldaketa bat izango litzateke,beraz, inklusioa.

ANA CASAS: Hezkuntza-errealita-tea aztertzeko eta ulertzeko, betaurre-koak garbitu, argitu edo aldatu egin be-har ditugu, horixe da gakoa. Normale-an, betaurreko garbi eta izugarri polite-kin jaiotzen gara, baina, bizitzan aurre-ra goazela, ‘zikindu’ egiten dira, etamotz gelditzen, askotariko errealitatesozialetan sortzen diren aurreiritziekin.Ez ditugu soilik genero-betaurrekoakaldatu behar. Kultura, ezgaitasuna..., oro har, aniztasuna modu zabal batean ulertzea da gakoa, eta elkar onartzea.Azken batean, etiketak kendu eta etike-ta horien atzean umeak daudela kontu-ratu behar dugu; umea pertsona dela,neska bat, mutil bat, bere ezaugarri, gai-tasun, errealitate, premia edota alaita-sunarekin... Ez da ‘autista’, Mikel da, eta, agian, Mikelek hezkuntza-premiabereziak edukiko ditu. Umea da, ikas-lea da, eta, ume den neurrian, premiakditu, eta horren ondoren datoz ezgaita-sun eta gabezia guztiak nahiz horrega-tik izan ditzakeen premia bereziak.Pertsonak gara guztiok, berdin da au-tismoa izan, Errusiatik etorri, Bermeo-koa izan… Abiapuntuan eta izatez, umeak dira, eta ume direla kontuanhartuta ulertu behar ditugu; guk, profe-sionalok, ikuspegi horretatik hurbildubehar dugu haiengana, dituzten hez-kuntza-premiak aurkitu nahian etahaiei erantzun esanguratsu eta fun -tzionalak emateko gogoz.

Hitz egin dezagun aniztasunaz. Eskolainklusiboak aniztasunari erantzun hobeaematen diola diozue; baina, lehenik etabehin, zertaz ari gara aniztasunaz ari

garenean? Modu zabalean ulertu beharkogenuke aniztasuna, ezta? Generoa,jatorria, ezgaitasunak…

LEIRE DARRETXE: Bai, bai, moduzabalean ulertu behar dugu. Galderada zer den normala izatea. Guk betigaldetzen dugu hori, baina, ezinezkoagertatu zaigu erantzun esanguratsu,funtzional eta baliagarri bat aurkitzea;‘normala’ delako desberdina izatea.Nahiz eta guk esperientzia handiagoa izan ezgaitasunak dituzten ikasleekin(hezkuntza-premia bereziak dituztenikasleekin), aniztasunaren zerrendabukaezina da. Esate baterako, honakoezaugarri hauek izan ditzakegu kon-tuan: kultura (hizkuntza…); generoa;interesak; itxaropenak; ikasteko erri -tmoak; ikasteko estiloak; ikasteko ere-duak eta motibazioa; aldez aurretiko ezaguerak; adimen-aniztasuna; trebe-tasun sozialak; alderdi afektiboak; iza-era… Hori guztia eta gehiago da anizta-suna. Eskola inklusiboak aniztasun ho-rri guztiari egin behar dio lekua; eran -tzuna eta indarra eman behar dizkiohezkuntzaren ikuspegitik.

ANA CASAS: Askotan, soilik positi-boak diren ezaugarrietan oinarritzengara normaltasuna adierazteko, eta aniztasuna zerbait negatiboa balitz be-zala hartzen dugu. Aniztasuna, ordea,naturala da, eta bizitzako testuinguru,errealitate, egoera nahiz une guztietanaurki dezakegu. Baina aniztasuna ezdugu kontuan izan behar ikasleei begi-

ra soilik; kontuan izan behar dugu ira-kasleei (pertsona diren heinean, profe-sionalak diren heinean…) eta ikaste -txeei begira ere (ez daude bi eskola ber-din, eta ez dute zertan egon). Bakoitzabakarra eta errepika ezina da.

Inklusioa prozesu bat dela esan duzue,baina, prozesu horretan nondik hasi?Lehentasunak non jarri?

LEIRE DARRETXE: Garrantzi han-diko hiru esparru daude: antolaketa,curriculuma eta zerbitzuak (lagun -tzak). Antolaketan, gauza piloa egindaiteke arlo hauetan guztietan: erabil -tzen duzun metodologian, espazioan,ordutegian, baliabideetan, ekintze-tan… Ikastetxearen proiektuan, haus-narketa egin behar da: ea lehentasunaduen aniztasunak ala ez, eta nola plan-teatzen duten; nolako ikasleak dituz-ten ikusi behar dute, non dagoen ikas-tetxea, zer-nolako familiak etortzen di-ren…

ANA CASAS: Curriculuma berriropentsatu behar da: curriculumak irekiaeta malgua izan behar du, dibertsifika-tua, multikulturala, diziplinartekoa, esanguratsua eta funtzionala. Ez da aniztasuna ‘integratu’ behar, baizik etaeskola-errealitatearen barnean txerta-tu behar da, eskolaren errealitatea delaulertuta. Aniztasun guztiak eskola in-klusiboaren partaide izateko, ikaste -txeko eta ikasgelako kultura eta antola-keta berregitea du helburu eskola in-



E

“Irakasle batekdenbora ateratzen du,

eta eskola batantolatzen da…

Hortaz, beste irakaslebatek edo besteikastetxe batek

zergatik ez daukahorretarako espaziorik

eta denborarik?Lehentasunengatik dahori, eta antolaketa

kontua dahori.

”

klusiboak: eskolak denon inplikazioabehar du (irakasleak, ikasleak, eskola-ko beste profesionalak, aniztasunari erantzuteko eskolatik kanpo daudenbaliabideak, familiak, komunitatea).

Irakaslea nondik abia daiteke gelainklusiboa egiteko?

ANA CASAS: Irakaslearen lana osopolita da. Gure eskuetatik pasatzen diragaratzen ari diren pertsonatxoak. Izu-garri lan polita da, eta hori ulertu eta si-netsi egin behar dugu, beste ezeren gai-netik; modu horretan ikusirik, egune-rokotasunean gauza asko egin ditzake-gula konturatuko gara. Garatzen ari di-ren pertsonak dira, eta gu eredu garahaientzat, eta, gainera, baliabideak di-tugu, haien hezkuntza-premiei eran -tzuteko.

Lehenik eta behin, irakasleok be-taurrekoak aldatu behar ditugu. Umeeiaukerak eman behar dizkiegu. Lehe-nengo, ikusi eta ulertu, eta, gero, ondohurbildu. Hurbilketa hori ondo egitenbada, beste guztia horren ondotik datorgero. Horren barnean sartzen bazara eta ulertzen baduzu, ikaslearentzat egokiagoak diren baliabideak bilatu ahal izango dituzu. Irakasle zabiltzane-an ikusten ez duen ume batekin ari ba-zara, egunerokoan harengana hurbil -tzen bazara, materialak harentzat ego-kitu ahal izango dituzu. Gainera, ezgai-tasunak dituzten ikasleentzat onuraga-rriak eta baliagarriak diren baliabideak,estrategiak, ekintzak, eta abar erabilga-rriak izan daitezke besteentzat ere, hez-kuntza-premia ez esanguratsuak dituz-tenentzat ere.

LEIRE DARRETXE: Irakasleak alda-tu dezake testuingurua eta begiratzekoeta esku hartzeko modua, hori norbe-raren esku dago. Oso garrantzi handiaduen jarrera da hori, eta ezinbestekoada partekatzea. Ez da soilik irakaslea-ren gakoa; ikasle hori gela horretan da-go orain, baina ikastetxe baten barruandago. Ikastetxeko umea da, eta ikaste -txea jangela, jolas-lekua, autobusa, ge-la, eta abar ere bada. Orain, zure ikasleada, eta beste irakasle batena izan daite-ke datorren urtean, mailaz pasatzen ba-

da.Denapartekatu be-har da: baliabideak, informazioa…

Irakaslearen esku gauza asko daudeladiozue. Baina eskolako errealitateak etaantolaketak lagundu edo oztopa dezakepraktika inklusiboak egitea, ezta?

LEIRE DARRETXE: Baina nork egindu, bada, antolaketa? Irakasleok, ezta?Antolaketa aldatzea gure esku dago.Premiazkoa da parte-hartzea oztopa -tzen duten egoerak identifikatzea. Zail-tasunak pertsonaren eta testuingurua-ren artean daudela ulertzean, guk, ira-kasle moduan, testuinguru hori aldadezakegu, hau da: irakaskuntzako etaikaskuntzako metodoak, jarduerak,


ekintzak, baliabideak, ikasleak antola -tzeko ereduak… Asko egin dezake ira-kasleak berak. Noski, zailagoa da; izanere, hainbat antolaera topatzen dituzu,eta den-dena ez dago zure esku. Bainaposible da, egoerak aldatzeak duen ga-rrantzian sinisten dugu eta. Egoera mi-kro horretatik eragin dezakegu, eta be-netan gura duzun hori egunerokotasu-nean bizi dezakezu. Egia da, noski, ai-patu dudanez, gauzak ez daudela soilikirakaslearen esku. Argi dago: politika,kultura eta praktika kontua da hau.

ANA CASAS: Guk izugarrizko erre-alitateak ikusi ditugu, oso errealitategogorrak askotan, oso inklusiboak di-renak nahiz kontrakoak ere bai. Irakas-le batek denbora ateratzen du, eta es-kola bat antolatzen da… Hortaz, besteirakasle batek edo beste ikastetxe ba-tek zergatik ez dauka horretarako espa-ziorik eta denborarik? Lehentasunen-gatik da hori,eta antolaketa kontua dahori.

Politikaz, kulturaz eta praktikaz jardunduzue. Eskola inklusiborako bidean,funtsezkoak dira hiru adar horiek?

LEIRE DARRETXE: Hiruki horrek erantzun behar du. Politikaren ikuspe-gitik, badakigu egoera zein den: mu-rrizketen ondorioz, egoera gogorra bizidugu orain, eta hori da daukagun erre-alitatea. Politikoki gaizki gaude, eta ge-ro eta okerrago egongo gara hezkuntzaelitistago bihurtuz; baina, nazioartean,argi dago ildoa: hainbat erakundek in-klusioaren alde lan egiten dute (Unes-co, Unicef, NBE...). Kulturaren aldetik,zer-nolako kultura sartzen dugu ikas-tetxe bakoitzean, elkarrekin lan egite-ko kultura? Eta zer-nolako praktikak egiten ditugu? Hiruki osoak dauka era-gina inklusioan.

Egia da eskolako politikak, kultu-rak eta praktikak eragina izango dutelanorbanakoaren zereginean. Hala ere,Gerardo Echeitak aipatzen duen mo-duan, “bihurtu zure gela eta zure ikas-tetxea batzuek nahi dugun beste mun-du posible horren mikrokosmos”, edo,Gandhiren hitzetan, “izan zu zeu mun-durako nahi duzun aldaketa”.

ANA CASAS: Errealitateak, pertso-nak sortzen ditugu… Zenbat eta per -tsona inklusibo gehiago, gero eta errea-litate inklusibo gehiago. Ezin da pen -tsatu bakarka ari garelako ezinezkoadela. Errealitate inklusibo txikiak elkar-tuz, eredu izan gaitezke beste batzuen -tzat, eta benetako errealitate inklusibohandi bat sor dezakegu.

Hezkuntza-politikaz ari zarete. Nolaeragingo diote murrizketek aniztasunarenkudeaketari?

LEIRE DARRETXE: Murrizketekin,gaitzagoa izango da egoera. Laguntza-baliabideak, arreta pertsonalizatua….,horrelakoak asko okertuko dira. Atze-rakada ikaragarria izango da, irakasle-ek gero eta baliabide gutxiago edukikobaitituzte. Gogoa izango dute, bainabaliabide gutxiago izango dituzte. Egiada baliabide gehiago izan beharko ge-nituzkeela erantzun egokia emateko.

ANA CASAS: Lehenengo neurriak izan dira murrizketa hauek. Eta ez damodu egokia izango, umeen beharreibehar bezala erantzuteko. Zenbait umek, arreta bereziagoa eta indibidua-lizatuagoa behar dutenek, ez dute izan-go baliabiderik, edo izango dituztenbaliabideak murriztuagoak izango di-ra, eta egoera gordinagoa izango da

haientzat. Hezkuntza-premia bereziakdituzten ume horiek berezitasunak di-tuzte; eta gu ez gara medikuak, eta gai-nera ume horiek ez dira sendatuko, ezgurekin, irakasleokin, eta ezta medi-kuekin ere. Premiak dituzte eta izangodituzte, eta premia horiek, askotan, be-reziak izango dira. Murrizketa horie-kin, noski, zenbait egoera eraman ezi-nak izango dira, eta horixe da dauka-gun errealitatea.

Eskola inklusibora bidean, lehentasun gisacurriculumaren aldaketa aipatu duzue.Aniztasunari erantzuteko curriculumaberriro pentsatu beharko litzatekeela usteduzue?

LEIRE DARRETXE: Curriculum al-detik ere, gelan kultura askotako ume-ak badauzkagu, horren isla izan behardu curriculumak. Kulturartekotasunabeharrezkoa da curriculumean, errealaizango bada. Ireki egin behar da curri-culuma, funtzionala izan behar du, etatrebetasunetan oinarritu behar da; gai-nera, diziplinartekoa eta baliagarria izan behar du ikasleentzat. Ikasten du-ten horrek zertarako balio duen ulertubehar dute, etorkizunean zertan erabi-liko duten… Curriculuma horrela egi-ten badugu, premia guztiak sartuko di-tugu.



E

“Bi gakohauek hartu behar

dira kontuan: ikasleaez da arazoa, arazoa

sistemarenantolaketa eta

erantzuna da. Etadenok elkarrekinegin behar dugu

lana, ez espezialistakbere kabuz etairakasleak berealdetik; denok

daukaguerantzukizuna.

”

ANA CASAS: Curriculum ireki etamalgua egin behar dugu. Trebe bihurtubehar ditugu haurrak, eta gaitasunezbete behar ditugu, baina ez soilik curri-culum-gaitasunez. Bizitzako gaitasu-netan ere trebe behar ditugu, etorkizu-nean pertsona autonomo izan daite-zen; baina ume guztiei buruz ari gara.Ume guztiek ez dituzte behar eta gaita-sun berdinak, eta, horregatik, askotari-ko aukerak eman behar zaizkie beharberezi horiei erantzuteko. Askotan, le-geen aldetik, badaude hainbat neurri aniztasunari erantzuteko; aukera ba -tzuk egon badaude. Baina, gero, neurrihori nola antolatzen duzun ikusi beharda, nola egiten duen hori irakaslebakoi tzak edo eskola bakoitzak.

Legeak aipatu dituzue... Araba, Bizkaia etaGipuzkoarako, Jaurlaritzak baduaniztasunari erantzuteko plan estrategikobat, eskola inklusiboaren esparruan. Horigaratzen ari den bitartean, zein da,zehazki, egoera?

ANA CASAS: Hezkuntza-premiabereziei dagozkien dekretuak, agin-duak eta legea 1998koak dira gure au-tonomia-erkidegoan. Garai horretan, ideia nagusia integrazioa zen, eta LOG-SE zen oinarrizko legea. Integrazioarenideia horretarako, ondo zetozen dekre-tu eta agindu horiek, baina gauzak ika-

ragarri aldatu dira; orain, LOE dugu, etainklusioa da oinarria.

LEIRE DARRETXE: Oraingoz, Es-kola Inklusiboaren esparruan, EuskoJaurlaritzak 2012-2016rako Aniztasu-nari Erantzuteko Plan Estrategikoa ar-gitaratu berri du apirilean. Gaur egun, irakasle-ikasketetako eta hezkuntzakogradu eta titulazioetan ikasleek eskolainklusiboaren oinarriei buruzko ira-kasgaiak ikasten dituztela nabarmen-du behar da. Derrigorrezko BigarrenHezkuntzako, Batxilergoko, LanbideHeziketako eta Hizkuntzen Irakas-kuntzako Irakasleen Prestakuntza Uni-bertsitate Masterrean, hiru urte dara-matzagu Eskola inklusiboari eta anizta-sunari buruzko irakasgaia ematen. Etorkizuneko irakaskuntza-profesio-nalentzako oinarrizko prestakuntza iruditzen zaigu. Nazioarteko bidea in-klusioa da, eta gauza asko daude egite-ko bide horretan.

Ba al dakizu zer egoera bizi dutenNafarroan eta Iparraldean?

LEIRE DARRETXE: Nahiz eta para-doxikoa izan, ez ditugu asko ezagutzenerrealitate horiek. Andaluziako eta Ka-taluniako errealitatek hobeto ezagu -tzen ditugu. Ikerkuntzan sartzen zare-nean, ingelesera jo behar duzu, eta le-henago topatzen duzu Kanadako berri


Nafarroako berri baino. ANA CASAS: Gai hauei buruz eus-

karaz oso gutxi idazten da. Guk euska-raz egiten dugunean guk, horretan si-nesten dugulako egiten dugu. Horre-tan sinesten dugu, eta horregatik egitendugu.

Kasu askotan, behar bereziak dituztenhaurrak Pedagogia Terapeutikokoirakasleen esku gelditzen dira.

LEIRE DARRETXE: Gelan, anizta-sunari erantzuna ematea tutorearen ar-dura da; hori ezin da zalantzan jarri. La-guntza daukate zerbitzuen bidez edotaPedagogia Terapeutikoko (PT) irakas-leen bidez, besteak beste. Baina arduraez da haiena, ardura tutorearena da, etaguztien artean kolaboratuz egingo du-te aurrera. Beharrezkoa da inplikazioa,eta baita irakaslearen eta PTko irakas-learen arteko elkarlana ere. Baina zuzara tutorea.

ANA CASAS: Ez ezagutze horrekbeldurra sortzen du, eta, askotan, tuto-reak, hobe beharrez, adituarengana,PTko irakaslearengana, bidaltzen duumea, berak ez dakielako zer egin edouste duelako ez dela gai horretarako. Irakasle askok ez daki gelan zer egin

ume horiekin. Baina, Leirek esan beza-la, zu zara ume horien irakaslea, etahaiekin batera garatu behar duzu, baipertsona gisa eta profesional zarenneurrian. Askotan, pentsatzen da umeagelatik kanpo eramanda agian zerbaithobea egin dezaketela… Eta konpon-duko du bere egoera. Irakaslearentzat,gelatik kanpoko baliabide profesiona-lek lagungarriak izan behar dute (PTkoirakasleak, ALEak, Berritzeguneko aholkulari profesional taldeak, elkarteaskotatik ikastetxeetara hurbil daitez-keen profesionalak …), besteak beste,irakasleei aniztasunari erantzuten la-guntzea eta aholku ematea dutelakohelburu. Guk ez ditugu pertsona ho-riek sendatzen, eta ez dira sendatuko.Bi gako hauek hartu behar dira kon-tuan: ikaslea ez da arazoa, arazoa siste-maren antolaketa eta erantzuna da. Etadenok elkarrekin egin behar dugu la-na, ez espezialistak bere kabuz eta ira-kasleak bere aldetik; denok daukagu erantzukizuna.

Arazotzat beharrean a aukeratzat hartubeharko genuke aniztasuna.

LEIRE DARRETXE: Aniztasuna ezda arazoa, aberastasuna da.

ANA CASAS: Pertsonak, umeak, aniztasunean jaiotzen direnez, anizta-sun horretan garatu behar dute txikita-tik, aniztasuna modu positiboan uler-tuta, aberastasun-iturri dela ikusita…Horrela, aniztasuna errespetatzen etabalioesten duten helduak izango ditu-gu etorkizunean, pertsonengan alder-di positiboak aurkitzeko gai diren per -tsonak. Izan ere, denok ditugu premiakbizitzan uneren batean, egoera batean,errealitate desberdinetan, premia ho-riek esanguratsuak izan edo ez.

Tutorea, Pedagogia Terapeutikokoirakaslea, eskola... aipatu ditugu. Zerdiozue familiez? Nola hartzen dutegurasoek euren seme-alaben geletakoaniztasuna?

LEIRE DARRETXE: Askotan, gura-soek pentsatzen dute euren seme-ala-ben gelan autismoa duen ikaskide batbadago, adibidez, euren seme alabek

ez dutela behar luketen erritmoan ikas-ten. Baina hori mito bat da, eta hori esa-teko oinarri sendoak ditugu ikerkete-tan. Lehenik eta behin, guraso horieiguztiei azaldu behar zaie zer den eza-gutzen ez duten hori, zer den autismoaduen pertsona izatea. Frogatuta dagoautismoa duten pertsonekin edo beste-lako behar bereziak dituzten ikasleekingela partekatzen duten umeek ez dute-la gutxiago ikasten, kontrakoa baizik.Gaur egun, informazioaren eta komu-nikazioaren gizartean, ikaskuntza dia-logikoan oinarritu behar dugula esanbehar da. Hau da, komunitate osoarenberdintasunezko elkarrizketa nabar-mentzen da (irakasleak, ikasleak, fami-liak, elkarteak, boluntarioak...), eta es-kola batzuek ildo horretan lan egitendutela azpimarratu behar da.

ANA CASAS: Aniztasuna aberasta-suna da; zure ikaslea eta zure umea ge-lan desberdintasun horretan sartuta da-goen beste ume batekin badabil, abe-rastasuna da zure haurrarentzat ere, du-darik gabe. Hura hor egoteak ez du adierazten zure semeak edo alabak zer-bait galduko duela. Inklusioa onuraga-rria da denontzat, bai hezkuntza-pre-mia bereziak dituzten ikasleentzat, baihalakorik ez dutenentzat ere.

Inklusioa eskolatik harago dagoenbizitzeko era bat dela diozue.

ANA CASAS: Alderdi horien inguru-ko ikastaroak ematen ditugunean, guk,pertsona eta profesional gisa, bizitza ikusteko eta bizitzeko beste modu batbilatzen dugu. Zure bizitzan, zu desber-din egiten zaitu inklusioari buruzko ikuspegia aldatzeak. Inklusioa ez dasoilik aniztasun horretatik datorrena-rentzat, guztiontzat da. Gure bizitzaprofesionala, batez ere, ezgaitasunakdituzten pertsonei eskaini diegu, eta ezin duzu imajinatu zenbat eman digu-ten haiek guri, batez ere haiek ematenbaitigute guri.

LEIRE DARRETXE: Eskolatik hara-go, bizitzeko modu bat da inklusioan si-nestea; guretzat ere, bizitza-filosofia batda, eta mundua aldatzeko hartu dugunbidea.


Ikasle-irakasleen arteko harremanakikuspegi baikor batetik jorratzeaproposatzen duzu. Uste duzu ez direlahorrela egiten?

Ez dugu esan nahi horrela egiten ez

denik. Baina, sarritan, lankideekin egu-

neroko arazoez dihardugunean eta ha-

rreman-arazoak ere baditugunean,

edo azken aldian heziketa-arloan albis-te diren egoerak, egiten ari diren mu-rrizketak eta abar kontuan hartuta, zai-la izaten da hortik aldentzea, eta baiko-rrak izateko modua ematen digutenperspektibetatik begiratzea gure errea-litateari. Eragin handia izaten du horrekmotibazioan. Gure esperientziaren arabera, bakoitza bere onenean jartzenda honelako ikastaroetan, eta ikaslearieta nork bere buruari beste modu bate-ra begiratzea lortzen da; heziketa-lane-rako motibazioak indarberritu egitendira horrela. Eta elkar ezagutu ez arren,lanbide berean diharduen jendearekinbatera lan hau egiteak indartu eta asko aberasten ditu irakasleak. Horixe iza-ten da beti azpimarratzen duten gauze-tako bat.

Zer garrantzi du ikuspegi positiboaedukitzeak?

Ezinbestekoa da, are gehiago ezkoregoteko arrazoiek harrapatzen gaituz-tenean. Hezitzaile-lanari, ikasle bakoi -tzari eta haren gaitasunei, hezitzaile gi-sa ditugun indargune eta motibazioeibegira jarrita, funtsezkoa da begiradahori landu eta indartzea, gure lanarenzentzuari eusteko, lanean gustura jardu-teko, geure burua garatzeko, eta ahaliketa emaitzarik onenak erdiesteko.

Heziketa-harremana hobetzen dutenjarrerez mintzatuko zarete ikastaroan.Gainetik bada ere, esaguzu zein liratekeenjarrera horiek.

Beno, ikastaroan erabiliko den me-todologia PRH Formazio Eskolan era-

bili ohi dena izango da, eta irakasle ba-

koitza bere esperientziari begira jarriko

dugu, gogoeta egin dezan eta lagun -

tzen duten eta ez duten jarrera, bide eta

moduez ondorioak atera ditzan. Parte-

hartzaile bakoitzak bere hitzekin izen-

datuko ditu, baina alderdi ugari jorratu-

ko ditugu: ikasle bakoitzarenganako

begirada eta ezagutza, haren beharrak

ezagutu eta horiei erantzuteko gaitasu-

na eta jarrera, aspirazio eta beharren fe-

nomenoa, balorazioa, zailtasunak eta

oztopoak eta horien aurrean izaten di-

tugun jarrerak…

Ikasle bakoitzarekiko harremanakudeatzeko gaitasuna eduki behar duirakasleak. Baina gaitasun hori landuliteke, ezta? Tresnak eskurabaditu, errazago izango zaio harremanakudeatzea?

Lehenik eta behin, bere harreman-

gaitasunez eta zailtasunez ohartu be-

harko du, eta baita aurrean duen ikasle-

aren gaitasun eta mugez ere. Ezagutzen

duguna landu liteke, etengabe haz gai-

tezke, horretarako jarrera izanez gero.

Lehen urratsa non gauden jakitea da,

eta horretan lagunduko die ikastaroak

bertan parte hartzen duten irakasleei.

Nor bere errealitateaz ohar dadin eta

bere senera hurbil dadin saiatuko gara.

Esperientziak argi erakutsi digu dauka-

gun onena ematen dugula bide horre-

tatik; hobetzeko gogoa piztu, eta bide

bat proposatuko diegu…

Arantzazu LOIDI eta Malu ELOSEGINire ikasleekiko harremana

“Ezkor egoteko arrazoiek harrapatzen gaituztenean, ezinbeste-koa da hezitzaile-lanari buruz ikuspegi positiboa edukitzea”

“Irakasle-ikasleen arteko harre-mana, kolektiboen arteko tentsio etagatazkak. Nola kokatu gai horren au-rrean, eta hobetu?”. Arantzazu Loi-dik, PRH Formazio Eskolako helduenhezitzaile eta garapen pertsonaleanaditu denak, topaketetan emangoduen ikastaroak galdera horri eran -tzutea du helburu, hain zuzen. Hezi -tzaileek ikasleekin bakarka zein tal-dean dauzkaten harremanak azter-tu, eta horiek hobetzeko bideak bila-tuko dituzte ikastaro horretan.

Arantzazu LOIDIPRH FORMAZIO ESKOLAKO HELDUEN HEZITZAILEA ETA

GARAPEN PERTSONALEAN ADITUA


Jaione TXAPARTEGIAhotsaren erabilera egokia

Jaione TXAPARTEGILOGOPEDA. ARANSGI

“Ahotsa zainduko bagenu, ahots-arazoak izateko arriskua gutxitu egingo litzateke”

Hezitzaile-lanbidean, askotanzaila izaten da ahotsa osasuntsu edukitzea. Irakaskuntza-arloan, be-reziki, disfonia kasuen kopurua goradoa, urtetik urtera. Ikastaroak auke-ra ederra eskainiko digu disfonia zerden, nola hautematen den, agertu on-doren zer bideri jarraitu behar dio-gun edota prebentzio-neurriak zeindiren ikasteko.

Hainbat lanbide ez dira oso egokiak ahotsaosasuntsu edukitzeko; horien artean,irakaskuntza. Edo, agian, egokiagoalitzateke esatea hainbat lanbidetanbereziki garrantzitsua dela ahotsazaintzea?

Noski. Ahotsa zainduko bagenu, ahots-arazoak izateko arriskua gutxituegingo litzateke; horregatik du garran -tzi handia ahotsa osasuntsu edukitzekoprebentzio-mekanismoak kontuanhartzeak.

Prebentzioaren arlo garrantzitsubat prestakuntza da: ahots osasuntsua-ren ezaugarriak eta hori lortzeko erabi-

li behar diren mekanismoak ikasiko di-relako.

Horretaz guztiaz gain, gure lanbi-dea irakaskuntza denean, beste zenbaitgai hartu behar ditugu kontuan: sozial-ki eta profesionalki hitz egin beharra, ahots-esfortzu kronikoa, taldeetakohaur kopuru handiegia, talde zarata -tsuak izatea, segidan ordu gehiegi hitzegitea, ikasgelaren akustika desegokia,ikasgelatik kanpo oihu egin beharra...Horrek hitz egiteko teknika ikastea, on-do neurtutako ingurunea eta lehen ai-patutako prebentzioa eta prestakuntzadakartza berarekin.

Ahots osasuntsua izateko desego-kiak diren ohiturak saihestu, eta, horienordez, ohitura egokiak ikasi behar dira.

Zer faktorek eragiten dute batez ere ahots-arazoen agerpenean?

Alde batetik, faktore biofisikoak ai-patu behar dira. Horien artean, gaixota-sunak eta ohiturak hartu behar ditugukontuan: alergiak, arnasa beti ahotikhartzea, postura desegokiak erabiltzea,tabakoa, sudur-higienea, eta abar.

Bestetik, hor daude alderdi psikolo-gikoak ere: erlaxazioa, neke fisikoa etamentala, estresa, eta abar. Unean une-ko egoera psikologikoak zerikusi han-dia du ahotsa erabiltzeko moduan: po-zik, triste edo haserre gaudenean, ahotsdesberdinak ateratzen zaizkigu, ezau-garri desberdinak dituztenak, eta ho-riek guztiak ezagutu eta kontrolatu egin behar dira.

Eta, azkenik, alderdi soziala dauka-gu: klima, lanbidea, aisia, aire girotua,familian komunikatzeko dugun ohitu-ra, eta abar.

Zenbateraino ezagutzen dugu gureahotsa? Zertan lagunduko digu ezagutza

horrek?Normalean, gure ahotsa oharkabe-

an erabiltzen dugu. Arazorik izan ez ba-dugu, ez diogu garrantzirik ematen: ezdakigu airea dugun ala ez, indarra nonegiten dugun, eta abar.

Ahotsaren ezaugarriak eta bertanparte hartzen duten mekanismoak ikasten direnean, ahotsaren erabilerakontzientea egingo dugu, eta era ego-kian erabiltzen dugun ala ez ohartzekobalioko digu horrek. Gainera, aldatubeharrekoak hautematen erakutsikodigu ahotsaren erabilera kontzientehorrek.

Norberak bere ahotsa ezagutzeko aukeraizateaz gain, zer gehiago ikasiko duikastaroan?

Ahots-teknika egokia erabiltzekobehar ditugun ezagutzak izango dirabereziki; eta, noski, horrekin batera,teknika horren osagai diren arlo guztieiburuz hitz egingo dugu: arnasketa, er-laxazioa, erresonantzia, erritmoa, ahoskera, prosodia, inpostazioa, eta abar.

Hori guztia era teorikoan ikusikodugu, baina baita praktikoan ere.

Ikastaroan, norberak aukera izan-go du ahotsa bere gorputzean sentitze-ko, eta, horrela, orain arte era desego-kian erabili dituen ahots-ezaugarriak egokiro erabiltzen ikasiko du.

Gainera, norberaren ahotsa irakas-kuntzak eskaintzen dizkigun egoereta-ra egokitzen ikasteko ahalegina egingodugu.

Laburbilduz, gure hizketako aho -tsaren erabileraren oinarri bat ikasikodugu; ahotsa osasuntsu dagoen ala ezbereizten ere saiatuko gara, eta, azke-nik, ditugun prebentzio-mekanismoakezagutuko ditugu.

Urko AROZENA Gure adimena nola eta norantz gidatu ikasten

Produktibitatea gero eta gehiagobaloratzen den jendarte honetan, zukbarne lanketa egitea proposatzen duzu,norbanakoak berezko baliabideak landu,garatu eta plazaratzeko beharraz ari zara.Hori lortzeak, ze nolako eragina izango dunorbanakoaren bizitzan? Zertanantzemango da? Ze garrantzia du?

Hasteko, inguru mugituegi honenzurrunbilotik ateratzea lortu beharkogenuke benetan zer garen, zertan ga-biltzan, zer nahi dugun, etabar jakiteko.Barne lanketa eskatzen du hasierakopuntu honek. Barne lanketa egin ondo-ren, eta gure benetako kokapenaz ja-betu ondoren, gure bizitza erabat alda -tzen da: gertaera berdinak gure barruanerantzun ezberdina edukiko dute, era-gin ezberdina. Beste bizitza bat hasi de-naren sentsazio eta bizipenek munduabeste begi batzuekin ikusteko aukeraeskainiko digute, aukera lasaia, sose-gatua.

Horrek barruko indar ikaragarriaeskainiko digu benetan nahi dugun ho-rretan gure ahalegin hori eskaintzeko,benetako kalitatea duen ahalegina.

Batetik, norbere buruari dagozkionpuntuak ukituko dituzue, konfiantza eza,beldurrak, muga estuak, pertzepzio ezzuzenak... eta bestetik maite ditugunpertsonak beste era batera laguntzekotresnez jardungo zara. Bi horiek al dira

“Beste bizitza bat hasi denaren sentsazio eta bizipenek mundua beste begi batzuekin ikusteko aukera eskainiko digute”

Barne lanketa bidez norbanakoakberezko baliabideak landu, garatu etaplazaratzeko beharrezko indarra etaziurtasuna eskuratuko ditu Urko Aro-zenaren iritziz. Gure adimena nola eta norantz gidatu irakatsi du, norbe-re baliabideen ezagutza hobetuz.

bizitza kalitatea hobetzeko faktoregarrantzitsuenak?

Bizitza kalitatea hobetzeko faktore-ak erabat pertsonalak dira. Argi edukizgero zer den benetan egitea gustatukolitzaigukeena, benetan amestu dugunbizitza hori, benetan maite ditugunpertsonak, eta gure indar guztiak aipa-turiko gustuko eta benetan desiratzendugun bizitza horren alde jarriz gero,beste bizitza bat edukiko genuke.

Ordena alderantzizkoa da nire us-tez: lehenik, gure beldurrak eta mugakgainditu, eta ondoren, norbere eda-lontzia ongi betea daukagunean, nahieta ez hortik ateratzen dena eta ondo-koei eskeiniko dieguna, gure onena izango da, horretaz beterik gaudelako,hori gainezka daukagulako.

Horrek dudarik gabe, bizitza kalita-tea asko hobetuko liguke, guri eta on-dokoei.

Kontrol mentalari buruz unibertsitatekoikerlanen mundu mailako ikerkuntzagarrantzitsuenen berri emango daikastaroan. Aurreratu ditzakezu zeintzukdiren eta ze puntu garrantzitsu

defendatzen duten?Aurreratu dezakedana honako hau

da: goi mailako kirolari gehientsuenekdarabiltela bueltan kirol psikologoa.Kirolariak, fisikoki prestatzeaz gain,mentalki ere prestatzen dira egin beha-rrari aurre egiteko, eta emaitza bikainaknabarmentzen dituzten hamaika iker-lan dauzkagu eskura. Zein da honakoabantailak lortzeko tresnak gainontze-ko gizakiek ez erabiltzeko arrazoia? Gi-zaki osoak bagara, zergatik ez landugure errekurtso guztiak? Zergatik arris-katu gure ahalmenen ohiko %10 eza-gun hori bakarrik erabilita?

Bakoitzaren beldurrak, baliabideak etahelburuak desberdinak izan daitezkeelakontuan izanik, ikastaroa nola egituratukoduzu?

Ikastaroaren puntu garrantzitsue-netakoa deritzot azken honi. Galderazuzena da: nola eskaini orokorki, hel-buru erabat pertsonalen lanketa supo-satuko duen hori?

Erantzuna honakoa duzu: ikastaro-an eskainiko dena, gure barru lanketa-rako teknika bilduma bat da. Ez da da-goen bakarra, baina bai nik ezagutu di-tudanetatik eraginkorrena. Teknikahauek apal gisa ulertuko bagenitu, gu-re esku legoke apal hauetan zer eta noizlandu. Ustez ulertzen lagunduko duenbeste adibide bat jartzearren, ikastaro-an txirrinduan ibiltzen ikasi ondoren,norbere esku dago noiz, nola eta norajoan. Norbanakoak erabakitzen du ika-sitako horrekin zer egin.

Hortik aurrera, egokiena, ikastaro-ra etorri eta bertan ikustea!

Teknika bilduma honek nire bizitzaaldatu duen gisan, lantzeko prest dago-enaren bizitza aldatuko duenaren usteosoa daukat.

Urko AROZENAMUSIKENEKO PERKUSIO IRAKASLEA


Ibon DE LA CRUZEguneroko emozioak

Ibon DE LA CRUZPSIKOLOGOA

“Emozio atseginak sortzeko lehenengo pausoa geure barrukoahalmenak aurkitzea eta garatzea da”

Ibon De la Cruz psikologoak nor-beraren baitan, erraietan, dauden emozioak eta tresnak ikusaraztea duhelburu, ikastaro honetan. Sufritzenari den jendeak egoera aldatzeko ba-liabideak bere baitan dituela dio psi-kologoak, ezagutzea eta erabiltzen ikastea dela kontua.

Krisia, langabezia… Gero eta pertsonabakartiagoak omen gara. Ez dira albisteonak egunero entzuten ditugun horiek.Baina, horien aurrean, zer egin dezakegu,eguneroko emozioak atseginak izandaitezen?

Ez, ez dira berri onak, baina beneta-ko emaitzak lortzeko, errealitatearekinegin behar dugu lan. Egoerak askotari-koak dira, eta hainbat mailatan lan egi-teko ohitura sortu behar dugu. Zein di-ren aurkitzen ditugun beharrak, des-berdina izango da gure erantzuna, horriegokituko zaio. Eta ez dugu soilik geu-re bizitza hobetuko, besteen bizitzan eragin positiboa izaten ere ikasiko du-gu. Nola? Bada, tresna praktikoak era-biliz, metodologia ikasiz eta antolatuz.Emozio atseginak sortzeko lehenengopausoa geure barruko ahalmenak aur-kitzea eta garatzea da.

Gure barruan sentitzeko moduak aldatzekotresna piloa dugula diozu, motibazioa,lidergoa, zaurien sendaketa... eta, batezere, umorea! Baina ezagutzen al ditugudenok ditugun tresna horiek guztiak?

Ez, normalean ez ditugu ezagutzen.Eta krudelkeria handiena hauxe da, no-labait: jende askok sufrimendu larriadu, eta egoera hobetzeko tresnak berebarruan daude. Nolabait esateko, eska-

leak gara, baina altxor baten gaineangaude. Nire ustez, tresnak eskuratu li-tezke, arazorik gabe, baina hori ez dagarrantsitsuena. Garrantzirik handienageure ikuspegia aldatzeak du. Askotan,gure ikuspuntua aldatzen dugunean,guztiz aldatzen dira normalean bizi ohiditugun egoera horiek.

Iazko ikastaroan, hipnosia etaautohipnosia erabili zenituzten. Aurten ereteknika horiek erabiliko dituzue emoziopositiboak askatzen ikasteko? Edo bestezer teknika erabiliko duzue?

Egia esateko, gizaki guztiok erabil -tzen ditugu hipnosia eta autohipnosiaegunero; eta, normalean, gaizki, gurekalterako erabiltzen baititugu. Adibi-dez, gure bizitzan behin eta berriz erre-pikatzen den arazo bat badaukagu, ho-ri nolabaiteko “programazioa” da, etaez da oso zaila hori aldatzea, prozesuaondo ulertu eta gero. Hipnosia oso tres-na indartsua da, eta, gustura bizitzeko,ongi erabili behar dugu. Baina ez datresna magiko bat, ez du zerikusirik te-

lebistan ikusten dugunarekin. Beste tresna batzuk ere erabiliko di-

tugu (umorea, gorputzaren lana, arna-saketak, irudipen gidatua…), baina be-ti baldintza batekin erabiliko ditugu: al-de batetik, metodologikoki egingo du-gu lan guztia. Bestetik, praktikotasunaizango dugu kontuan: nire ustez, emaitza praktikoak sortu behar ditugu;bestela, teoria hitz andana bat da, beste-rik ez.

Badirudi garai batean ahaztu egingenituela emozioak, eta ematen du orainberriro ari garela gizabanakoak geureemozioekin harremanetan jartzekosaiakera egiten. Hala iruditzen zaizu zuriere?

Bai, eta, nire ustez, mugimendu za-bala eta ederra da. Baina arlo bat faltazaio, oso garrantzitsua dena, nire ustez:emozio “kementsuak” ere landu behardira. Emozio horiek senarekin lotutadaude, gure erraietan daude. Horrekbizitzari aurre egiteko indarra ematendigu, gure ahalmenak handitzen ditu,eta gure arazoak gutxitzen.

Adibidez, depresioetan funtsezkoada gure benetako emozioez jabetzea.Gaur egun, depresioa gure gizarteko izurri bat da, eta areagotzen ari da. Nik ikusi ditudan hainbat kasutan, beneta-ko emoziok ikusten ditugunean, bada-go emozio horien arabera hainbat pau-so antolatzeko eta egoera hori hobetze-ko aukera. Askotan, arazo ugariren au-rrean, normalean egiten duguna bainoaskoz gehiago egin dezakegu. Eta ezbadugu gehiago egiten, ez da boronda-te faltagatik, baizik eta askotan ez daki-gulako zer eta nola egin dezakegun.Horretarako izango da ikastaro hau.



Mirari BEREZIARTUACoaching

Nori laguntzeko balio du coaching-ak?

Adin eta espezializazio guztietakopertsonei eta erakundeei hobekuntzaeta garapena lortzen laguntzeko entre-natzen gara. Horretarako, besteak bes-te, motibazioa, komunikazioa, kon-fiantza, oreka pertsonala eta nahien adierazpena lantzen dira.

Pertsonen, taldeen eta erakundeenikuspegi boteretsua sustatu behar du-gu, irtenbideak bilatu, gizatasunean etapertsona guztien ikuspuntu sendoetanoinarrituta. Norberaren kontzientzia, izan nahi dugunarekiko erantzukizu-nezko konpromisoa eta hori lortzekonorberak dituen ahalmenekiko kon-fiantza indartzea da helburua.

Erakundeetako titularrentzat, zu-zendarientzat eta talde profesionalen -tzat egokitzen ditugu gure entrena-menduak, eta gizabanako bakoitzaprintzipio, estilo eta jardunbide zeha -tzen bidez entrenatzen dugu, entrena -tzaile-coach izateko.

Saioak praktikoak ala teorikoakizango dira?

Esandakoari barne lotura emateadu helburu gure lanak, eta horretarakoentrenatzea. Gizakiok oinez ikastendugun bezala egiten dugu hori. Ibiliz ikasi ibiltzen. Horretarako, beharrez-koa den marko teorikoa modu xumeaneta laburrean eskaintzen da, gurasoektxikitan gertutik babesa eta motibazioaematen diguten bezalaxe. Kasu guztie-tan, ibili, norberak egin behar du. Be-raz, coah-entrenatzaile lana nola egin ikasteko, entrenatuz egiten dugu, ha-sierako pausoak elkarrekin eginez, eta,ondoren, bakoitzak bere bideari jarrai-tuz, lortu arte.tuz, lortu arte.

Zer zentzu dauka coaching-ak gauregungo gizartean?

XXI. mendeko gizartean, bizitza ulertzeko eta egunerokotasunean jar-duteko era aldatzen ari dira. Bizikide -tzan ezaugarri berriak azaleratzen aridira. Etengabeko aldaketa horrek sor -tzen duen kaosaren aurrean, aukerakerantzukizunez hartzea dagokigu, baibakarka bai taldean. Gainera, aldaketaetengabea bada ere, aldagai berriekindator orain, ziztu bizian. Bestalde, ezaugarri berri horien artean bada be-reziki aipatu beharreko bat: bizitzaribegiratzeko era analitikoa erabiltzetiksintetikoa erabiltzera pasatu gara, letre-

Aldaketa zurkaizten

Pertsonen eta Erakundeen Lider-go Berrirako entrenamenduetan es-pezializatua da Mirari Bereziartua.Zentzu bila dabilenari bere bertsio-rik onena lantzen lagundu nahi dio, ikastaro honen bidez.

tan oinarritutako ikuskera partzialetik irudiak giltzarri dituen osotasuneko ikuskera erabiltzera, hain zuzen. Sako-netik aldatzera bultzatzen gaitu berri-kuntza horrek. Eta, era berean, izuga-rrizko ezinegonak sortzen ditu zenbai-tengan.

Zertarako balio du?Aldaketaz ari garenean, ezagutza

ulertzetik haratago joan beharra da-go, aldaketa semantikoan soilik ezgeldi tzeko. Hain zuzen ere, desberdinegitera jo behar dugu. Inertzia zaha-rretatik irtetea eta zentzua biziberri -tzea dagokigu. Gainera, Euska He-rriak etorkizuneko erronka berriei erantzun diezaien, hor ditugu, beste-ak beste, euskal curriculumean hartu-tako konpromisoak. Gizarte osoahartzen du erronka horrek, bizitza osoan eta bere osotasunean: euskalcurriculuma eta hor ageri diren bostkonpetentziak.

Beraz, nola lagundu trebatzenpertsonei eta erakundeei,aldaketaren erronkari egoki aurreegiteko?

Nola lagundu pertsonari bere bizi -tzan liderra izaten? Pertsoneki lan egi-ten duen edonori nola lagundu komu-nikazioa eta harremanak oinarri eta es-tilo desberdin batean gauzatzen? Nolaaldatu erakundeetako buruak, kudea -tzaile izateari utzi eta lider bihur daite-zen?

Erronka horiei modu eraginkorre-an erantzuteko, bada osotasunean etagizatasunean oinarritutako laguntzamodu bat da coaching-a: politikan, sin-dikalismoan, hezkuntzan, osasun arlo-an, kiroletan eta abarretan ezaguna dajada laguntza modu hori.

Mirari BEREZIARTUAPEDAGOGIAN ETA COACHING-EAN LIZENTZIADUNA

Nerea MENDIZABALEz dut zigortu nahi

Nerea MENDIZABALPSIKOPEDAGOGOA

tzat oso baliagarriak izango diren pau-so zehatzak ditu. Indarrak berreskura -tzen, elkarren arteko konexioa lantzeneta bakea lortzen lagunduko digu horrek.

Zigorraren, xantaiaren eta mehatxuarenalternatibarik ba al dago? Aipatuko diguzuhorietakoren bat?

Eraginkorrena haurrak jokaera “de-segokiarekin” zer esan nahi digun ulertzea da, eta, horretarako, proze-suak halako arrasto batzuk ematen diz-kigu: beharrak beteta edo bete gabe izatea da jokaera edo emozio guztien eragilea. Behar horiek identifikatuz etaezagutuz gero, aukera onena kontuanhartuko duen modua diseinatuz gero,jokaera edo emozio horiek ez dute mo-du horretan azaldu beharrik izango.

Ikastaroa teorikoa eta praktikoa izango da.Nola egituratuko dituzu eskolak?

Prozesua aurkezteaz gain, partai-deek dituzten egoeretatik edo kasueta-tik abiatuta, teoria hori praktikan jar -tzen saiatuko gara.

Luzaroan, hezitzaileek eta gurasoek ezdute zalantzarik izan haurrazigortzerakoan. Orain, zalantzan jartzen dazigorra, ezta?

Bai, askotariko heziketa ereduak ari gara ezagutzen, eta ikusi dugu auto-ritarismoak (“nik esaten dudalako, etakito, bestela…”) edo dena uzteko joe-rak (“dena aske duzu, eta egin nahi du-zuna”) zer eragin izan dituzten haurra-rengan, lortu nahi dugun jokaeran etaelkarrekin eraikitzen goazen harrema-nean. Eta, beraz, zigorrak zalantzanjartzera eraman gaituzte.

Zuk diozun bezala, igeri egiten, sukaldeanedo gidatzen ikastea normaltzat hartzendugu, baina seme-alabekin komunikatzen

“Eraginkorrena haurrak jokaera ‘desegokiarekin’ zer esan nahi diogun ulertzea da”

Zigorraren, xantaiaren eta me-hatxuen aurrean, beste aukera ba -tzuk badaudela erakutsiko du NereaMendizabal psikopedagogoak ikas-taro honetan.

ez dugu ikasten. Hori, ikas al daiteke?Nola egiten da?

Beno, komunikatzen ikasi ez; izanere, modu batera edo bestera, komuni-kazioa etengabea da, haurdunalditikgurasook komunikatu egiten baikarahaurrarekin, eta haurra ere bai gurekin.Ikas dezakeguna elkarrengana gertu-ratuko gaituen komunikazioa da, ezbakarrik seme-alabekin harremanaksendotzeko, baita gainerako harrema-nak sendotzeko ere.

Gehienok gure harremanen kalita-tea hobetzeko gaitasunak eduki nahiditugu. Tamalez, lehiatzera, epaitzera,eskatzera eta diagnostikatzera bidera-tutako eredu hezitzaileekin eta patroie-kin hezi gaituzte gehienok, oso gazteta-tik; aurreiritziak erabiltzera eta giza ha-rremanetan “ondo” edo “gaizki” dago-ena adieraztera bideratu izan gaituzte,moral aldetik. Horretaz ohartzen etabaliabideak eskuratzen ikas dezakegu,guri gertatzen zaiguna adierazteko etabesteari gertatzen zaiona entzuten ikasteko.

Marshall Rosembergen ‘komunikazio ezbortitzaren eredua’ aurkeztuko duzuikastaroan. Azalduko diguzu, labur-labur,zer dioen eredu horrek?

Marshall Rosembergek eraiki duenereduaren helburua ez da jendearen izaera edo gurea aldatzea, ez eta beste-en jokaerak eta gureak aldatzea ere, gu-re bidea lortzeko; zintzotasunean etaenpatian oinarritutako erlazioak erai-kitzean datza; horrela, lehenago edogeroago, kontuan hartuko dira denonbeharrak.

Oso prozesu konkretua da, edozergauza adierazteko eta entzuteko gure -



Eduardo IBARNIAIkasleak, beren guraso eta familien isla

Eduardo IBARNIABIDERATZAILEA. TALDEKO ETA BAKARKAKO FAMILIA

KONSTELAZIOAK

“Eskola eta familia elkarren beharrean”

Familietan zein eskoletan gertatzen direnegoera gatazkatsuak ulertzea daikastaroaren helburuetako bat. Zein izanohi dira gatazka horiek?

Gatazken sorburuan, ordena-gabe-ziak ditugu, eta dagokigun lekuan ez egoteagatik edota sistema errespetatuez izanagatik gertatzen dira. Beraz, es-parru horretan, errespetu falta, ordenahierarkikorik ez izatea, bazterketa, ko-munikazio eza, integrazio eza, dizipli-na-gabezia, arduragabekeria edota ar-dura besteen eskuetan uztea aipa ditza-kegu. Hona hemen zenbait adibide:

• Ikasleak irakaslea ez errespeta -tzea eta hari gaina hartzea.

• Hezkuntza-esparruan, hainbatgurasok aintzat hartu nahi ez izatea ira-kasleak eskain ditzakeen iradokizunakedota aholkuak. Haien ustez, irakasle-ak ezin bidera ditzake ikaslearen egoe-rak, bere azalean jasaten ez dituen bi-tartean.

• Irakasle batzuek besteen iritziaaintzakotzat ez hartzea, eta beraien iri -tziak besteenen gainetik aurrera era-man nahi izatea. Eskola beraiei esker a-

terako dela aurrera pentsatzen dute, edota beraiena dela...

Gurasoek zein irakasleek asko esperoizaten dute elkarrengandik, eta askoeskatu ohi dio batak besteari. Zer garrantzidu norberak bere lekua ondo ezagutzeak?

Guztion arteko errespetuzko harre-man baterako giltzarria norberak dago-kion lekua ondo ezagutzea da, eta, na-gusiki, dagokion leku hori betetzea.Pertsonari dagokion lekua ematean,merezi duen errespetua ematen zaio, eta, horrekin batera, baita dagokion ar-dura ere. Horrela, bakoitza aske da be-re eginkizunen jabe izateko, eta soilikbere eginkizunaz arduratuko da.

Irakasle batek, gurasoen lekuan ja-rri nahian dabilenean, uste du ikasleagurasoengandik aska dezakeela. Ira-kaslearen aldetik harrokeria da hori,guztiok eta, bereziki, ikaslea ahultzenduen harrokeria.

Haien jarrera beste kontu bat litza-ke. Gurasoen laguntzarekin, nolabaitere, haien jarrera azter daiteke, eta be-rriro bidera dezaten oharpenak egindaitezke. Baina gurasoak baztertu ga-be, betiere.

Bestalde, zenbait gurasok uste duteberen seme-alabek irakasleak bainohobeto irakats dezaketela; bide horre-tatik, ez dute onartzen irakaslearen he-ziketarako gaitasuna eta balioa, eta ezdute errespetatzen.

Ikaslearen familia-sistema ezagutzeak etaerrespetatzeak zertan lagunduko dieirakasleari eta ikasleari berari?

Irakasleen ikuspegitik, kontua ezda ikaslearen familia-sistemaren non-dik norakoak eta historia ezagutzea,sistema den bezala hartzea baizik. Ikas-le horren aita-amak nolakoak diren

ikustea eta diren bezala hartzea lagun-garri gertatuko zaie.

Ikasleak ikusten duenean irakasle-ak bere gurasoak errespetatu egiten di-tuela, konfiantza jartzen du harengan,eta gutxitu egiten dira haren beldurraketa segurtasunik eza, zabalagoa densistema baten aurrean (eskolan); horre-la, besteen aurrean irekiago ager daite-ke, eta irakaskuntza hobea eskuratze-ko aukera izango du.

Bestalde, ikasleek eta gurasoek errespetatu egingo dute irakaslea, eta,horrela, guztion arteko harremanak etakomunikazioa arinagoak izango dira..

Ikasleak beren gurasoen eta familien isladirela diozu, ikastaroaren izenburuanbertan. Nola eragiten du ikaslearenfamiliak edo familiarekin duen harremanakikastetxean?

Eskolak erakunde biziak dira; esko-letan biltzen dira geletako gorabehe-rak. Geletan, berriz, irakasleek jarrerakebaluatzen dituzte, gorabeherei irten-bideak ematen dizkiete, erabakiakhartzen dituzte, eta jarraitu beharrekoildoak eta arauak sortzen dituzte.

Ikaslea ez datorkigu eskolara berefamilia-esparrutik banatuta, banakosoil gisa; familia-egiturarekin datorkigueskolara. Horrekin batera, bere familia-sisteman diren rolak, arauak, mugak,jarrerak eta ordena-gabeziak dakartza.Beraz, zuzenean eragiten du.

Gelan arazoak dituen ikasle bat du-gula diogunean, badakigu ume horrekgela horren funtzionamendua baldin -tzatzen duela, baina umearen jarrerahori bere familia-esparrutik dakarrenzerbait da, eta badakigu jarrera hori biziduen egoera adierazteko edota islatze-ko modu bat besterik ez dela.


Elena LAIZIrakurketa, bizitza osorako bidelaguna

Elena LAIZESKOLA TXIKIETAKO “ADIN ANIZTASUNA” IRAKASLEEN

MINTEGIETAKO ARDURADUNA

“Testua ulertzea eta interpretatzea da irakurketa, eta hor atzean dagoen guztiaz jabetzea”

Umea irakurketara eta testuetarahurbildu dadin, zertarako bat edukibehar du eskolan, bizitzan bezala. Elena Laizek behar, desio eta helbu-ru hori sortarazten eta bilatzen lagunduko die irakasleei, ikastarohonen bidez.

Irakurketara edo testuetara hurbiltzeko,beharra, desioa, helburu bat behar dela diozu,zertarako bat. Nola aurkitu zertarako hori? Zeregin dezake irakasleak ikasleak irakurketarahurbiltzeko?

Bizitza errealean, inor ez gara joatentestuetara edo irakurtzera, desiorik, pre-miarik edo beharrik ez badago. Bizitzan,zertarako bat behar dugu irakurtzeko, etapremia bat asetzeko irakurtzen dugu; be-raz, eskolan ere bai. Hori ulertu behar dugulehenik eta behin, zertarako bat eduki be-har dugula irakurtzeko.

Batzuetan, behar horiek ikasleenganbilatu beharko ditu irakasleak. Ikasleak be-rak zer desio, zer behar, zer zertarako di-tuen ikusi behar du irakasleak. Eta, bestebatzuetan, irakasleak piztu egin beharko

du behar edo desio hori ikasleengan. Bien-gandik etorriko da irakurketara gerturatze-ko zertarako hori.

Telebista, bideo-jokoak, Internet... osobaliabide pizgarriak ditu eskura umeak gauregun. Baliabide horiek ematen ez diguten zerematen digu irakurketak?

Pentsa zer tresna dituzten umeek esku-ra! Baliabide horiek eskolan ere sartu be-harko genituzke, eta beraiekin aztertu etaerabili. Tresna asko aisialdirako dira, bainaikasteko baliabideak dira beste asko. Ume-ak eskolan ikasle direla jakin behar dugu,baina ume eta hiritar direla bizitzan; eta es-kura dituzten baliabide horiek eskolan era-biltzen eta irakurtzen ikasi behar dugu.Gaur egun, irakurketa ez da liburuetakotestu idatziak bakarrik irakurtzea, gauza za-balagoa da: irudiak irakurtzen ikasi beharda, Interneten gauzak aztertzen jakin beharda, gauzak aurkitzen, aukeratzen eta be-reizten. Gaur egun irakurketa gauza zaba-lagoa dela ulertu behar dugu. Gure ikasta-roa, dena den, testu idatziaz izango dagehien bat.

Ondo irakurtzen ikasten badugu, hain-bat irakurketa modu ezagutzen baditugu,gero hobeto moldatuko gara. Nik irakurke-ta ez dut ulertzen deskodetze bat bezala,testu batean jartzen duenaren deskodetzehuts bezala; askoz harago doa irakurketa.Testua ulertzea eta interpretatzea da irakur-keta, eta hor atzean dagoen guztiaz edogauza askotaz jabetzea. Horrela sustatukodugu iritzi kritikoa. Hitzak edo testu horrekesaten duena jakin behar dugu, baina ez danahikoa. Testuingurua eta idazlearen in-tentzioa jakin behar ditugu, zer helburure-kin idatzita dagoen testua...

Azken batean, testu batek informaziotestuala dauka, testuan datorrena; bainatestutik kanpoko informazioa ere badago,eta, horri buruz zenbat eta informaziogehiago eduki, hobeto interpretatuko du-gu testua.

Gaur egungo hainbat ikerketaren berri emangoduzu ikastaroan. Nondik nora doaz ikerketahoriek, eta zeintzuk lirateke ondorio nagusiak?

Irakurketari buruzko ikerketa asko egi-ten dira, eta mota askotakoak izaten dira,gainera. Noski, helburuaren araberako on-dorioak izaten dituzte ikerketa horiek, etanik erabiliko ditudanak irakurketa inter-pretatiboaz dihardutenak dira batik bat. Ni-retzat ezinbestekoak dira Emilia Ferreiro eta haren taldearen ikerketak, adibidez, etabaita Frank Smithenak ere; eta Euskal He-rrian, Uri Ruiz Bikandiren testuak..

Ikerketetan bai, baina esperientzietan ereoinarritzen zara.

Nik neuk edo nire lankideek umeekinegindako esperientziak azalduko ditut. Umearen ezaugarri bat ezagutzeko nahia edukitzea da, berezkoa dute jakin-mina; ja-kin-min horretatik abiatuta antolatzen etaplanifikatzen dugu lana, eta haien behar etahelburuen arabera eta gure erronken ara-bera gerturatzen gara irakurketara eta tes-tuetara. Esperientzia horien emaitzak etaprozesuak ikusiko ditugu.

Irakurketa, askotan, bakarka egiten denekintzatzat ulertzen dugu. Hala izan behar dunahitaez?.

Irakurketan autonomia izaten ikasi egin behar da. Baina helburu horretara iris-teko, laguntza behar dugu ikasketa-proze-suan. Testu mota bakoitzak bere ezauga-rriak eta berezitasunak ditu, eta oso zaila datestu mota guztietan guztiz autonomoa iza-tea; batzuetan ez dugu tutik ulertzen bakar-ka, nahiz eta 60 urte izan, eta, irakurketapartekatzen eta sozializatzen denean, oso-agoa eta aberatsagoa da irakurketa, eta ulermena handiagoa da. Ikasketa-proze-sua da eskolan egiten dena, eta, autonomoizateko prozesu horretan, oso garrantzi -tsua da sozializatzea eta elkarri eragitea.

Iñaki PIKABEA eta JF LUKAS Euskara proben eraikuntza

“Ondo ebaluatzeko kezka areagotu egin da, zorionez”

Irakasleen lanetako bat ikasleakebaluatzea da, eta ebaluatu beharre-ko ikasgaietako bat hizkuntzarena izaten da. Eginbehar horretan, sarri-tan, ikasleak “ondo nola ebaluatu” erabaki behar izaten dute, eta horrenarabera sortu behar dituzte azterke-tak eta ebaluatzeko beste hainbattresna. Ebaluazioa zuzena eta la-gungarria izan dadin kontuan izanbeharreko hainbat irizpide azaldukodituzte ikastaroan.

Iñaki PIKABEAEHUKO IRAKASLEA

Aspalditik dator euskara ondo ebaluatzekokezka. Eraginik izan al dute horretanerakundeek ematen dituzten tituluek?

Bai. Euskararen ebaluazioaren gaine-ko kezkak areagotu egin dira ebaluazioakegin ondoren erakundeak tituluak ematenhasi direnean. Gaur egun badakigu euska-rako tituluek garrantzi handia dutela espa-rru askotan: besteak beste, lan munduan.Tituluen kontua alde batera utzita, hez-kuntza formalean ere, profesionalek beti izan dute ikasleak ondo ebaluatzeko jakin-mina, betiere, jarduera profesionala hobe-

tu nahian: zertan aurreratu duen ikasle ba-koitzak, zertan ez, eta abar.

Antzeman al duzue aldaketarik ebaluazio lanhorretan?

Zorionez, esan genezake ondo ebalua-tu nahia areagotu egin dela. Alegia, eba-luatzea, beste edozein jarduera bezalaxe,espezializazioa da, prestakuntza eskatzendu, eta gero eta kezka nabarmenagoa sortudu, hutsegiteak baztertu nahian. Ildo horre-tan, esan genezake, irakasleek bi premiamota izaten dituztela: bata ohiko ikasleenaurrerapausoen ebaluazioari dagokiona;eta bestea, berriz, euskarako tituluren bat emateko egin beharreko ebaluazioari da-gokiona. Lehen kasuan, euskarako irakas-leek jakin-mina dute, ikasleei laguntzeko.Bigarren kasuan, euskarako irakasle asko,aldi berean, aztertzaile dira epaimahaietanedo ikastetxeetako ikasgeletan, eta, azter-keta horien ondorioz, nota jarri behar dute,edo titulua eman edo ukatu.

Ebaluazio zuzen bat egiteko zer izan beharkolitzateke kontuan?

Ebaluatzen hasi aurretik honako galde-ra honi erantzun beharko genioke: “Zerta-rako ebaluatu behar dugu?” Horren arabe-ra, askotariko irizpideak izango dira. Gero,hainbat alderdi tekniko bermatu behar di-

ra: objektibotasuna, fidagarritasuna eta, az-kenik, baliozkotasuna. Adibidez: ikasgaiaskotako helburuetan edo gaitasunetan, ikasleek hainbat prozesu mental landukodituztela zehazten da (ulermena, anali-sia…), baina, ohiko azterketetan, ez daneurtzen edo ebaluatzen ezagutza edo me-moria besterik. Horrelakoetan, noski, ez dabermatzen inolaz ere azterketen baliozko-tasuna.

Aurreratu al ditzakezue adibide oker eta zuzenbatzuk?

Trebetasunak neurtzerakoan, esatera-ko, Erreferentzia Markoak ez du zehaztennola neurtu; aitzitik, trebetasun guztiakneurtu behar direla dio. Alde horretatik,zenbait ebaluazio sistematan trebetasunbatzuk ez direla neurtzen ikusi dugu, edotaneurtze sistema ahula dela. Aldi berean, edozein ebaluazio sistemak oinarrizko arau batzuei jarraitu behar die: neurtu be-harrekoa neurtu behar du, eta ondo gaine-ra. Adibidez, testu baten ulermena neurtunahi bada eta, horretarako, aukera anitze-ko galderak erabiltzen badira, enuntzia-tuan soilik beharrezko informazioa erantsibehar da, azterketaria alferrik nahastu gabeeta emaitza kutsatu gabe.

Zer da, zehazki, ikastaroan egingo duzuena?Euskara probak aztertuko ditugu ira-

kasleekin: itemen analisian, fidagarritasu-nean, baliozkotasunean edota baremoeneta puntuazioen interpretazioan sakondu-ko dugu. Saioak teorikoak eta praktikoak izango dira, eta adibide okerrak eta zuze-nak aztertuko ditugu. Gainera, hainbat jo-rratuko ditugu: gaitasunen ebaluazioa, az-terketen eraikuntza, hizkuntza ebaluatze-ko baldintzak, hizkuntza azterketak pres-tatzeko urratsak, Europako Marko Batera-tuak dioena, itemen idazketa eta zuzenke-ta, proba baten egituraketa egokia, eta abar.Adibide zuzenak eta okerrak azalduko di-tugu, ariketa txikiak egingo ditugu, eta nor-beraren kezkei modu praktikoan erantzu-ten ahaleginduko gara.

JF LUKASEHUKO IRAKASLEA


Ander AZKARATE eta Mireya DE CASTRO Gortasunaren erronkak

“Keinu-hizkuntzaren oinarrizko irizpideak dituztenak gai diragorren kolektiboaren integrazioa bermatzeko”

Jendarteak eta, noski, eskolak ikasle guztiei erantzun egokia ema-tea eskatzen den garaiotan, gaur egun, gorrek oraindik ikasteko etakomunikatzeko dituzten trabez etaarazoez sentsibilizatu nahi dituztehezitzaileak Ander Azkarate eta Mi-reya de Castro psikopedagogoek,gorren kolektiboaren bizi-kalitateahobe tzeko helburuz.

Gorren bat gertu ez badugu, haien eguneroko biziaez dugu ondo ezagutzen. Zein dira egunerokobizitzan izaten dituzten zailtasun nagusiak?

Esan bezala, gorren bat gure eguneroko bi-zian ez badugu, zaila da beraiek izaten dituztenzailtasunak azaltzea; eta bakoitzak era pertsona-lean bizi dituen zailtasunak ere badaude. Gaine-ra, gure mundua, oro har, ez dago behar bere-ziak dituzten biztanleentzako pentsatuta. Adibi-dez, ez legoke eskailerarik, denok gurpil-aulkibatean ibiliko bagina.

Mundua zailtasunik ez duten pertsonentza-ko dago prestatuta, eta hori da aldatu behar du-guna. Egunero, beharrezkoak diren zenbait jar-dueratan, hainbat eta hainbat zailtasun izan ohidituzte: tren askotan, geldialdiei buruzko infor-

mazioa ahots batek ematen du; medikuarenga-na joateko, interprete baten laguntza behar du-te, bestela, ezinezkoa bailitzateke komunika-zioa; telebista egokitua ez da existitzen ia; oina-rrizko hiztegia besterik ez dute…

Komunikatzeko zailtasunak azpimarratze-koak dira; izan ere, gure eguneroko bizitzan, etengabe ari gara informazioa trukatzen, eta hiz-kuntza desberdina izateak (edo ez izateak), ha-siera batean, ateak itxi egiten dizkizu.

Egoera horien aurrean erraztasunak emateko etabenetako inklusioa landu ahal izateko, zer premisahartu beharko genuke gogoan lehenengo?Hasteko, gortasunari buruzko ikuspegia aldatzetikhasi beharko genuke, ezta?

Dudarik gabe, inklusioa landu ahal izateko,gorren inguruko ikuspegia aldatu egin behardugu, eta oraindik asko dago egiteko; bainakontua da intentzioa eta gogoa baditugula.

Normaltasunaren aurrean, mito asko izandira iraganean (eta gaur egun), eta denok gareladesberdinak jabetu behar dugu, guztiok dauka-gula zer edo zer berezia, eta horixe dela dibertsi-tatearen oparirik gorenena.

Ba al dago gorren gaiari buruzko sentsibilitaterik,gaur egun, euskal jendartean? Zertan eragindezakegu?

Denbora pasatu ahala, gauzak aldatzen do-az, baina bide luzea dugu oraindik gure aurrean,eta ezinbestekoa da sentsibilitatea lantzea. Per -tsona gorren bat ezagutzea litzateke egoera al-

datzeko aukerarik onena, mito guztiak apurtze-ko eta haien bizitza ulertzeko.

Bien bitartean, gorren inguruko informa-zioa gertu izateak asko laguntzen du; batez ere,pertsona guztiak ez garela berdinak irakatsi be-har zaie txikitatik haurrei, eta guztiok elkar errespetatu behar dugula. Haurrek eraikiko du-te etorkizuna, eta, mundu hobea lortzeko, ezin-bestekoa da beraiekin lan egitea.

Ikastetxeetara etorriz, zein dira gorrek dituztenbehar nagusiak? Nola erantzun diezaiekeikastetxeak haien beharrei?

Ikastetxeetan, gorrek traba asko izaten di-tuzte, batez ere, komunikatzeko arazoak. Kon-tuan izan behar da biztanle gehienek ez dakitelakeinu-hizkuntza, eta, beraz, eskoletan ikastekoeta lagunekin erlazionatzeko zailtasunak dituz-tela. Gainera, eraikinak, gelaren banaketa, ma-terialak, eta abar, ez daude egokituta, eta horiguztia landu beharra dago.

Nola lagun dezake gorren integrazioan edozeinirakaslek −edozein pertsonak− gorren hizkuntzazzerbait jakiteak?

Oso lagungarria da: kontuan hartu behardugu gorrek, keinu-hizkuntzari esker, komuni-katzeko bidea aurkitu dutela, eta gauza jakina dakomunikazioa ezinbestekoa dela, geure gizar-tean parte hartu ahal izateko. Beraz, hizkuntzahorren oinarrizko irizpideak dituztenak gai dirakolektibo horren integrazioa bermatzeko, be-har duten erantzuna emanez.

Laburbilduz, gure hizketako ahotsaren era-bileraren oinarri bat ikasiko dugu; ahotsa osa-suntsu dagoen ala ez bereizten ere saiatuko ga-ra, eta, azkenik, ditugun prebentzio-mekanis-moak ezagutuko ditugu.

Zaila al da gorren hizkuntza ikastea?Keinu-hizkuntza ikastea ez da batere zaila,

baina denbora eskatzen du. Hasierako “txipa”aldatzea lortuz gero, aurrera begira, keinu be-rriak ikasten jarraitzea izango da eginkizun ba-karra. Bestalde, ezinbestekoa da praktikatzea,beste edozein hizkuntzatan bezala. Keinu piloadago, eta oso erraz ahazten edo nahasten dira.

Nahiz zaila edota erraza izan, ezinbestekoairuditu behar zaigu, gorrek behar duten erantzu-na emateko gai izateko. Denoi gustatzen zaiguedozein lekutara joaten garenean geure hiz-kuntzan erantzutea; beraz, keinu-hizkuntza ikasteari ekin behar diogu!

Ander AZKARATEPSIKOPEDAGOGOA

Mireya DE CASTROPSIKOPEDAGOGOA


Yolanda ARRIETA NitikGura. Idazketa sortzailea

“Euskaraz idazteari gustua hartzeko, hainbat baliabide probatuko ditugu”

Yolanda Arrietak “zakukada ha-zi” eman nahi dizkie ikastaroan par-te hartuko dutenei; joko eta dinamikaaskeak planteatuko ditu, eurek sortuahal izateko eta gelan ikasleekin idazketa sortzailea landu ahal iza -teko.

YOLANDA ARRIETAIDAZLEA ETA LITERATURA ANIMATZAILEA

Askotan, idazteko zerbait daukagulairuditzen zaigu, baina lotsa edo beldurrasortzen zaigu, eta ez gara paperarenaurrean jartzen. Izu hori gainditu aldaiteke? Ikas al daiteke?

Uste dut baietz. Benetako ikasgaiakekinaren bidez ikasten ditugu, eta, ho-rrenbestez, esango nuke idatziz ikastendela idazten, nahiz eta idazketa-proze-suan beste aditz askok ere lekua izan: idatzi, irakurri, ozen irakurri, norbaiti irakurri, entzundakoa idatzian txertatu,aldatu, eraldatu, itxuraldatu, ezabatu,berriro hasi, berridatzi…

Hala ere, paperaren aurreko izua ezda horren txarra. Erronka bat da. Eta erronken aurrean nork bere hautua egi-

ten du. Esan dezakegu: “Zer zaila”; esandezakegu: “Ez dakit nondik hasi”; esandezakegu: “Nola egin behar ote da ho-ri?”; edota, ezerezera salto txiki bat ema-ten ausart gaitezke, eta esan dezakegu:“Ea zer ateratzen zaidan”.

Idazketa sortzailea landuko duzuikastaroan. Zer da ikas daitekeena? Zertanlagun dezake bide batzuk edo baliabidebatzuk ezagutzeak?

Idazketa sortzaileak aukera ematendigu hitzen bidez eremu ezagun eta ezezagunetan arakatzeko, ustez gal-dutzat ematen genituen oroitzapenenzertzeladak berreskuratzeko, emoziolagunen eta kontrajarrien artean pase-atzeko, segundo bakoitzaren pertzep-zioa bikoizteko, nitik gura doan dina-mika barnekoi baina partekatu batean.

Saioen hasieran, beroketa-jokoakegingo ditugu, eskua askatzeko, lumaberotzeko eta irudimena abian jartze-ko. Bi minutukariak izeneko proposa-menak egingo dira, bat-bateko idazke-ta lantzeko. Sortzen diren idatziak ozenirakurriko dira, sormen-prozesuarenalde pertsonal eta originala aldarrika -tzeko.

Gero, Literaturaren kategoria nagu-siak abiapuntutzat harturik, idazlan txi-kiak sortuko ditugu, genero guztiaklan-tresna eta baliabide bihurtuta. Sor-turiko hainbat zirriborro aztertuko ditu-gu taldean, hiru ezaugarri oinarri hartu-ta: argitasuna, ulergarritasuna eta fres-kotasuna. Saio bakoitzaren hasieran,aurreko egunean egindakoa gogoratu-ko da, ohar laburren bidez.

Laburbilduz, euskaraz idaztearigustua hartzeko, hainbat baliabide pro-batuko ditugu. Azken finean, zein daasmoa? Zakukada hazirekin bueltatzeaetxera, gogoa bero eta ilusioa esna.

Umeek ikaragarrizko sormen-gaitasunadaukate. Zertan lagun diezaiokeirakasleari berari eta haurrari irakasleakidazketa sortzaileari buruzko nozio batzukedukitzeak?

Plan zehatzen eta eduki egituratuenlagungarri den zerbait eskaini nahi dut.Idazketaren alde sortzailea lantzean,joko eta dinamika askeak eskaini nahidizkiet irakasleei, ikastetxeetako mate-rial kodifikatuan txertatzeko modu -koak.

Haurrei begira baina bitartekari hel-duekin arituko naizenez gero, irakasle-ek aukera bikoitza izango dute lante-gian. Batetik, partaide aktibo eta heldugisa parte hartzeko, nork bere izenean.Eta, bestetik, eskarmentu horrekin batera, material mordo bat jasotzeko; gero, gelan erabili ahal izango dute, beraien nahi eta beharretara egokituta.

Bakarka egiten den ekintzatzat hartzen dasarri idazketa, baina ez du zertan halaizan, ezta? Sortutako hori partekatzeak zerematen dio idazleari?

Entrenamendu moduko zerbait be-zala ikusten dut idazketa, eta, neurrihandi batean, iruditzen zait bakarkakolana dela, bai, nork bere baliabide etamugekin topo egiteaz batera, nork bereesateko modu partikularra deskubri -tzeko erronka eskaintzen duelako. Bai-na plazer hori hirukoiztu egin daiteke,batez ere, ekimen berean ari direnekinpartekatzen denean. Gainera, abia-puntu beretik zer-nolako emaitzak ate-ratzen diren ikusteak aukeren eremuakzabaltzeaz gain, gauzak esaten jarrai -tzeko gogoa bistarazten du, eta “ondo” edota “gaizki” kategoriak apur bat aparkatu, idazketa bera, prozesua be-ra, hots, bidea bera, gailentzeko.


Karlos GARAIALDE Matematika, manipulatzeko materialekin

“Geu gara eredu, eta nekez ereingo dugu jakin-mina, gugan hazihori garatuta ez badago”

Matematikak eragin handia izandu gehienon autoirudian. Beraz, ten-tu handiz kudeatu beharreko gaia dairakasleontzat. Haurrek burua mar -txan izateko, eskuekin aritu behardute, beldurrik gabeko lankidetzan,konfiantza-giro baikor eta koopera-tiboan jardun daitezen. Horretanguztian sakontzeko baliabideak az-tertuko dira ikastaroan.

Karlos GARAIALDEIRAKASLEA

Matematikari buruzko ikastaro bat eman behar duzuaurtengo jardunaldietan. Zu matematikaria zara?

Ez, ez horixe. Maisu soila naiz. Azken urteo-tan, gehiago nabil arlo horretan, eta, dibulgazio-aren arloan, betidanik izan dut zaletasuna gaibatzuk jorratzeko; baina nire prestakuntza aka-demikoaren «gailurra» ulertu gabe ebazten ni-tuen Batxilergoko integral haiek izango dira. Ezda matematikaria izan behar, Lehen Hezkuntza-ko geletan matematika taxuz lantzeko; baina,kontuz, ez baita nahikoa «lau eragiketak» egitenjakitea. Badira gauza garrantzitsu batzuk, mai-su-maistrok garbi izan behar ditugunak.

Batetik, psikopedagogiaren eskutik, hau-rrek nola ikasten duten jakin behar dugu; eta,bestetik, irizpide argiak izan behar ditugu arloa-ri buruz, lehentasuna zerk duen jakiteko. Helbu-

rua eguneroko bizitza hobeto ulertuko eta ku-deatuko duten herritarrak heztea da, eta, aldi be-rean, pixkana-pixkana beren burua erabiltzeneta pentsatzen ikastea.

Eskolan ikaslearen burua martxan jartzea izaten dagure kezka nagusietako bat. Nahikoa ote da, ordea?

Erronka itzela da eskolan eskaintzen diegu-narekin ikasleen buruak martxan jartzea, baina,nahi hori bideratzen joateko, oso kontuan hartubehar dugu emozioen mundua.

Gure esperientziari erreparatzen badiogu,onartuko dugu matematikak bereziki eraginhandia izan duela gure autoirudian. Tentu han-diz kudeatu behar dugu gai hori irakasleok. Ikertzea eta sortzea bultzatu nahi badugu, pro-zesuei emango diegu nagusiki garrantzia; eta akatsari beldurra galtzea nahi badugu, gure zu-zenketa-estiloak nahi horrekin bat egin beharkodu.

Buruak martxan jartzeko, eskuen laguntzabehar dugu. Haurrek muga jakin batzuk dituzteera abstraktuan pentsatzeko, eta, beraz, guztizbeharrezkoak dira manipulazioa eta materialenerabilera.

Beraz, burua martxan izateko, eskuekin ari-tu behar dute haurrek, beldurrik gabeko lanki-detzan, konfiantza-giro baikor eta kooperati -boan.

Nola susta dezakegu matematikako saio dinamikoeta parte-hartzaile bat Lehen Hezkuntzan?

Nire ustez, haurren interesetan arakatzeakerakusten digu bidea. Lehen Hezkuntzako ikas-leak haurtzaro betean daude; begiak zabal-za-balik dituzte, eta, oro har, jakin-minez bizi dira.Handitzen ari dira, eta hobeto ulertu nahi dute eguneroko bizitzaren funtzionamendua. Zen-bakiz inguratuta bizi gara, komunikabideak tau-laz eta grafikoz gainezka egoten dira, eta geo-metria aurkituko dugu eraikinetan, kiroletan edo gure jantzien estanpatuetan ere. Eskolak ireki behar ditugu, eguneroko bizitza sar dadin.

Jolasa da haurren eginkizunik natural etagogokoena. Inongo beldurrik gabe ekarri beharditugu jolasak gure geletara: banakakoak eta tal-dekoak, irabazteko estrategian oinarritzen dire-nak eta espazioaren azterketarako egokiak dire-nak, euskarri fisikoa edo birtuala dutenak… Jo-lasak partaidetza bultzatzen du: motibazioa piz-ten du, eta akatsa erlatibizatzen.

Erronkak eskaini behar dizkiegu: ikerketa-

rako eta espekulaziorako giro batean, norbera-ren ideiak eta lorpenak partekatzeko aukerak,alegia. Horra hor triangelu bat: eguneroko bizi -tza aztertu, jolas egin eta erronkak eskaini.

Piztu ote dezakegu jakin-mina eta ereinmatematikarako zaletasuna?

Gakoa arestian aipatutako giro horren bai-tan dagoela pentsatzen dut, eta hori, nagusiki, irakasleon esku dago. Irakasleok aukeratzen etaproposatzen ditugu jarduerak, etengabekoa dagure esku-hartzea errendimenduaren eskaki-zunean nahiz harreman-estiloan, eta geuk ema-ten diegu balioa gauzei. Geu gara eredu; nekezereingo dugu jakin-mina, gugan hazi hori gara-tuta ez badago.

Indar handia, ilusioa eta gogoa behar dira egunero erronka hori gauzatzen joateko. Inda-rra eta ilusioa ere bai, ingurutik datozkigun ma-muei eusteko; alde guztietatik egiten zaizkiguneskakizunen oparotasunak eta pairatzen ari ga-ren baliabideen murrizketak talka egiten dutegugan.

Ikastaroan ipuinak, filmak, musika, eta abarerabiliko dituzu. Zer harreman dute, bada,matematikarekin?

Bikote klasikoa dugu matematikako irakas-leak eta arbelak osatzen dutena, baina ez danahikoa. Aurrera egiteko, etengabeko gaurko -tze didaktiko eta teknologikoa behar dugu. Tek-nologia berriez hitz egiten dugu, baina LehenHezkuntzako haur guztiak XXI. mendean jaioakdira, irudiaren eta bideo-jokoen munduan jaioeta bizi dira; ez dute Internetik gabeko garairik ezagutu.

Baliabide horiek erabiliz, elkarrekin gauza-tuko ditugun saioei aire freskoa eman nahi nie-ke, eta tradizionalki astuntzat hartzen diren gaieibegiratu alai eta arinago bat eskaini, zeharka ba-da ere.

Gai asko ukitu ditut, eta ez pentsa nire egu-neroko lanean denak bideratuta ditudanik.Saiatzen naiz, lana egiten dut, eta batzuetan go-zoa ateratzen da, eta gazia besteetan. Hiru goizditugu elkarrekin lanean jarduteko: zalantza be-rriak sortuko dira, leiho batzuk irekitzen saiatu-ko gara; hautsak astinduko ditugu, eta ilusioakhauspotuko.

Ondoren, ongietorria emango diegu opo-rrei.


Ixabel MILLETIPUIN KONTALARIA ETA IDAZLEA

Ixabel MILLETIpuinak antzerki bihurtzen direnean

“Ipuinak antzeztoki batean sartzen dira, eta orriak pasatuz kontatzen dira”

Irakaskuntzako eguneroko jar-dunean daude ipuinak, eta helburuaskotarako erabiltzen dira. Ikasta-roan, ipuinak erabiltzeko bi teknikaeskainiko dira: ipuin bat antzerkira-ko testu bihurtzea, eta kamishibaiakegiteko eta antzezteko teknikak. Ho-ri guztia praktikan oinarritutako lan-metodologia baten bidez proposatu-ko da.

Ipuinak oso hedatuak daudeirakaskuntzako eguneroko jardunean. Zeinhelburutarako erabiltzen dira, batez ere?

Irakaskuntzan, ipuinak kontatu egiten dira gehienbat; haien baitan, go-xotasunaz gain, gaur egungo eta aitzi-nako jakinduriaren zati eder bat baita-go.

Horretaz gain, helburu jakin batera-ko edo besterako ere erabiltzen dira; adibidez, balio bat lantzeko, ipuinarenegitura jorratzeko, ipuinen ezaugarriakezagutzeko, eta abarretarako.

Kontua da, une horretan, ipuinabihotzetik burura eramaten den unean,bere baitako magia galdu egiten duela,sast: tresna bihurtu dugu, eta lanabesbatek ez du magiarik, ez baitu bihotzik.

Horregatik, ipuinak erreminta gisaerabili ostean, haien txokora itzuli be-har dira azkar-azkar, bihotzaren hon-dora.

Horrela, prest izango dira hurrengobatean kontatzeko edo erabiltzeko, etaberriro ere gozatzeko aukera izangodugu denok.

Askotan, ipuin bat antzezteko garaian,testua hartu, eta zatitu egiten dugu:narratzailea izaten da pertsonaia nagusia.Ba al da bestelako aukerarik?

Antzerki klasikoan, Antigona obran, adibidez, rol nagusietako bat,koroarekin batera, narratzaileak zuen.Denborak aurrera egin ahala, narratzai-learen pertsonaia desagertu egin zen,eta, gaur egun, antzerki modernoan,

guztiz galdu da.Ipuinetan, aldiz, eta batez ere ipuin

klasikoetan, narratzaileak presentziahandia du; narratzaile orojakilea edopertsonaia izango da, baina narratzaile-aren rola garrantzitsua izango da.

Horregatik, ikastetxeetan ipuin batantzeztu nahi denean, testua hartu, etazatitu egiten da; narratzaile-rola den be-zala uzten da, eta pertsonaia nagusieta-ko bat izango da.

Jakina, denbora faltagatik edo bes-tela egiteko teknikak ez ezagutzeagatikegiten da horrela; eta besterik ez dago-en bitartean, oso ongi egina, gainera!

Ikastaro honetan, baliabide gutxi etaerraz batzuk erabiliz ipuinak an tzezlanmoderno bihurtzen ikasiko dugu.

Ikastaroan, antzeztoki txiki bateankamishibaiak egiteko eta antzeztekoteknikak eskainiko dituzu. Zer dira, ordea,kamishibaiak?.

Kamishibaia Japoniatik ekarritakoteknika bat da: ipuinak antzeztoki txikibatean sartzen dira, eta, orriak pasatuz,ipuina kontatzen da.

Nik urteak daramatzat ipuinak tek-nika horren bidez kontatzen, ipuin ja-poniarrak gehienbat, jakina!

Izan ere, teknika horren bidez, edo-zein ipuin konta daiteke. Erraza da an -tzeztokia egitea, marrazkiak egitea... Ikasleek beraiek edozein ipuin prestadezakete, gelako ikasleei edo ondokogelakoei (txikiei, adibidez, edo han-diei, ausartzen badira) ipuin bat horrelakontatzeko!

Horixe izango da ikastaro honetaneskainiko dena. Kamishibaiak egiten eta erabiltzen ikasiko dugu; irakasleakzeharkako bitarteko bikaina aurkitukodu, eta ikasleei sortzeko aukera parega-bea proposatuko zaie horrela.



Alazne UGARTETXEA Txotxongilo tailerra

“Txotxongilorik errazena munduko altxorrik preziatuen bihur daiteke”

Eskulanak egiterakoan, gaizki egingo dugun beldurrak ez digu go-zatzen uzten askotan. Horrek edotaaskotan plastikako txokoan zer eginez dakigula egoteak ez dute lana errazten. Horregatik, ikastaro honenproposamena eguneroko lanean erabilgarri gertatuko zaizkigun txo -txongiloak egitea da, eta esku-esku-ra ditugun materialak erabiliko ditu-gu horretarako. Halaber, egindakoa-ren balioa ikusi ahal izango dute, abestien eta ipuinen mundura hur-bilduz eta antzezpen bat eginez.

Rafa Vilaren eskutik murgildu zinentxotxongiloen munduan... Nor da, ordea,Rafa Vila?

Rafa Villa esparru asko jorratu di-tuen artista bat da. Cuencan (Espainia)jaio zen, baina, gaztetan, Getxora etorrizen bizitzera. Margolaria da (New Yor-ken eta Madrilen egin ditu azken era-

kusketak), eta antzerki irakaslea. 80kohamarkadan, txotxongilo talde bat sor-tu zuen. Duela 20 urte antolatu zituenhaurrentzako lehenengo tailerrak, Bil-boko jaietan. Orduan hasi nintzen ha-rekin lanean, eta, geroztik, elkarrekin ibili gara udalekuetan eta ludoteketan,haurrentzako txotxongilo tailerrak ematen.

Asko ikasi dut harengandik, eta, ba-tez ere, irudimena eta sormena egune-roko lanean erabiltzen irakatsi dit.

Zein dira, zure ustez, plastikako txokoanirakasleek topatzen dituzten eragozpenhandienak?

Nire ustez, irakasleen prestakun -tzan ez zaio behar den garrantzia ema-ten plastika munduari, eta horren on-dorioa da arlo horretan adierazten du-gun segurtasun falta: betiko eskulane-tatik ateratzen bagara, baliabiderik ga-be gaude, eta ez dakigu zer egin.

Askotan, ez ditugu ezagutzen mer-katuan dauden material berriak eta ho-riek ematen dizkiguten aukerak: mate-matikan, hizkuntzan..... Beti gaude bir-ziklatzeko ikastaroak egiteko prest,baina plastikari buruzkoak ez dira ho-rren ugariak, edo beste une baterakouzten ditugu.

Bestalde, ezinbestekoa da lan egite-ko espazio egoki bat edukitzea: batzue-tan, lekua sortzeko zenbat mahai edoaulki mugitu behar dituzun pentsatzehutsak nekatu egiten zaitu, eta zerbaitberezia egiteko gogoa kentzen dizu.

Ez dugu ahaztu behar gero eta zaila-goa egiten zaigula gaurko haurrak es-kulanen bidez harritzea, denetarik dau-kate-eta; baina, askotan, txotxongilorikerrazena munduko altxorrik prezia-tuen bihur daiteke, beraiek egindakoadelako.

Zer alde dago gure ikasleekintxotxongiloak egitearen edo gureikasleentzat txotxongiloak egitearenartean?

Askotan, liburuei, Interneti edo ikastaro batzuei esker, oso eskulan in-teresgarriak egiteko gai gara. Gure ge-lako ikasleekin saiatzen garenean, or-dea, gure lana aurrera eramateko zailta-sunak ditugula konturatzen gara. Hain-bat arrazoi direla medio, azkenean gukgeuk egiten dugu. Ikasleak ikuslebihurtzen dira, eta aspertu egiten diraazkenerako.

Tailerretan eraikiko ditugun txo -txongiloak inolako arazorik gabe eginahal izango dituzte gure ikasleek: gurelaguntzarekin, noski. Oraingoan, haiekizango dira protagonistak.

Neska-mutilek txotxongiloak egin ondoren,zer aukera dute haiei “bizitza” emateko?

Txotxongilo bati "bizitza" emateko,mugimendu pixka bat eta hitz batzukbaino ez dira behar. Horrez gain, abes-tu daiteke, edo elkarrizketak sortu, ipuin ezagun bat edo asmatutako batkontatu, eguneroko egoerak antzeztu,eta abar. Txotxongiloek ematen dizki-guten aukerak ugariak dira. Haurren -tzat garrantzitsua da txotxongiloek zer-baiterako balio dutela jakitea. Oso la-gungarria da beraien "gorputzaren lu-zapen" bat dela sentitzea, eta barneangordeta dituzten sentipenak (amorrua,beldurra, lotsa poza,...) kanporatzekobide bihurtu daitekeela jabetzea.

Alazne UGARTETXEAHAUR HEZKUNTZAKO IRAKASLEA


Marina PINTOS Yoga saioak irakasleentzat

“Yoga teknikek gure ingurukoekin erlazioak hobetu eta osasun orekatsua lortzen dute”

Milaka urte ditu Yogak, belaunal-diz belaunaldi praktikatu da gaur egun arte. Yoga teknikek norberarenosasun físikoa eta psikologikoa ho-betu nahi duen edonorentzat da era-gingarria, eta baliagarria da ikaslee-kin egiteko ere.

Gai bakoitzaren azalpen teorikoaegin ondoren, teknikak praktikak ja-rriko dituzte batez ere praktikoa izanden ikastaroan.

Marina PINTOSPIANOJOLEA, MUSIKA ETA YOGA IRAKASLEA

Zer da Yoga, zertan datza?Yoga, orain dela milaka urte Indian

sortutako zientzia-filosofia da. Berebarnean, zientzia, filosofia, psikologia,natur-medikuntza eta espiritualtasunabiltzen dira, besteak beste. Yoga siste-matikoki praktikatu da belaunaldiz be-launaldi, norberaren oreka, osasun fisi-koa eta psiko-emozionala hobetzeko.

Hezitzaile edo irakasle izateak ba al duguregan ondoriorik?

Gaur egun, irakasle edo hezitzaile

izatea ez da lan erraza: eskolak antola-tu, azterketak prestatu eta zuzendu, bi-lerak, ebaluazioak, gurasoekin elka-rrizketak, ikasleen kontzentrazio eza,motibazio falta, aztoratutako emozio-ak, jarrera desegokiak... Horien guz-tien ondorioek nahi baino eragin han-diagoa dute hezitzaileengan: antsieta-tea, estresa, gaitz fisikoak, urduritasu-na, lo egiteko arazoak, kontzentraziofalta, tristura, depresiva dira ondoriohorietako batzuk.

Yoga teknikek lagun al dezateke ondoriohoietako batzuk hobeto eramaten?

Yogako teknikek eragin horiek arindu eta aurreikus ditzakete. Era be-rean, gorputza indarberritu eta lasaituegiten dute, arnasteko gaitasuna hobe-tu, odol zirkulazioa aktibatu, kontzen-trazioa erraztu, errendimendu fisikoaareagotu, ingurukoekin ditugun harre-manak hobetu... Azken batean, teknikahoriek, osasun orekatua lortzen lagun -tzen dute.

Zein helburu ditu batez ere praktikoaizango den ikastaro honek?

Lehenik eta behin, asana edo jarre-ra fisikoen bitartez gure gorputza senti-tu, lasaitu, indartu, energia harmoniko-ki mugitu eta jarrera desegokien ondo-rioz agertzen diren arazo fisikoak au-rreikusi eta landu (herniak, lordosiak,zifosiak, eta abar).

Bestalde, arnasketak, nerbio-siste-ma eta emozioetan daukan eragin zu-zenaz jardun eta teknika horiek behardiren mementuetan erabiltzen ikasteada beste helburu bat.

Guretzako teknikak ez ezik, ikasle-ekin landu ahal izateko modukoak di-ren teknikak ere ikasiko ditugu: adime-na lasaitu eta kontzentratzeko tekni-kak, hain zuzen. Halaber, bisualizazio-en bitartez norberaren eta ikasleen ikasteko gaitasunak handitzen ikasikodugu.

Azkenik, erlaxazio sakonaren bitar-tez, fisikoki nahiz psikologikoki lasai -tzen eta eraberritzen ikasiko dugu.


Jose Ramon MAUDUITHaurrentzako masajea

Ramon MAUDUITPSIKOLOGOA ETA PREBENTZIOAN ADITUA

“Zentzumenak abian jartzen badira, bizitzaren zentzua errazagobilatzen da”

Haur bakoitzaren garapen fisi-koa eta emozionala, eta familian ber-tan eta familiaren eta eskolaren arte-ko egokitzapen prozesuak ikusikodira teoriko-praktikoa izango den ikastaro honetan.

Zertarako balio du haurrentzako majaseaketa zer onura dakarzkio haurrari?

Lehenik eta behin, haurrak dituengaitasunak kontuan edukitzeko baliodu. Era berean, haurraren eta gurasoenarteko komunikazioa errazteko baliodu; masajearen bitartez, adierazpena,mugimendua, mimika, ahotsa eta abartransmititzen direlako, eta jolas egitendelako.

Bigarrenik, hainbat tentsio bigun -tzeko, arintzeko eta bideratzeko baliodu. Beti esaten dut, haurraren zentzu-mena, usaimena, ikusmena, entzume-na, ukimena eta dastamena hasieratikabian jartzen badira, bizitzaren zentzuaerrazago bilatzen dela.

Zure ikastaroa “ukitu + sentitu = koka-tu” ideian oinarritzen duzu...

Ukitzeak pertsonak ukitzeko duengaitasunari egiten dio erreferentzia.Hori unibertsoaren funtzionamen-duan dago kokatuta. Gu zerk ukitu gai-tuen eta nola ukitu gaituen, horrek eka-rri gaitu gaurko gaitasunak edukitzeraedo bizitzera.

Sentitzeak, berriz, jaiotzatik berta-tik, sentitzeko modu bat garatzeari egi-ten dio erreferentzia. Pertsona edo ani-malia bakoitzak bere espezieari dago-kion berezko hezte prozesua du. Ho-rren ondorioz, hazten garenean, gureegitura izaten dugu, eta munduarekinerlazionatzeko modu bat edo bestea.

Sentitzeak, beraz, izugarrizko ga-rrantzia du, gure benetako kokapen etaintegraziora heltzen garenean. Nolagauden kokatuta ez da geure buruare-kin gaudela sentitzea soilik; horrekinbatera, ondo jakin behar da zein ingu-rutan gauden, eta inguru horrekin ha-rremanetan nola kokatzen garen, etanola eboluzinatzen dugun.

Larruazala ukitzeko premiaz, sentitzekopremiaz hitz egingo duzu ikastaroan. Zer-no-lako garrantzia du larruazalak?

Garrantzi handia du. Izan ere, koka-tu esaten dugunean, ondo nabaritu be-har dugu geure barrukoaren eta kanpo-koaren arteko aldea. Eta hori larruaza-laren bitartez egiten dugu. Larruazalakizugarrizko sentsibilitatea dauka, bur-muinean kokatzen da.

Masajeak azala lantzen du, eta gor-putzeko atalak lantzen dira horrela,tentsioa eduki dezaketen atalak. Ten -tsioa saihestearen ondorioz, barruko ahalmenak bideratu egiten dira.

Larruazala gorputzeko zatirik zaba-lena da, eta izugarrizko garrantzia dau-

ka burmuinean: horrek, garrantzi han-di dauka haurraren lehendabiziko urte-an: gorputza zutik jartzeko bidean arti-kulazio gzutiak masajeen bidez ondogoxatu baldin badira, gorputza lurreanjartzeko modua oso koherentea izangoda gorputzeko sentipenekin. Bizitza-ren bizitasuna barruan sentituko du.Horrela, tentsioak ere sahiestu edo bi-deratu egiten dira, gorputzak ez dutentsio horiekin borroka egin beharko

Zer jakin behar dugu haurrei masajeak emateko? Nola has gaitezke?

Hasteko, haurraren gorputzarengainean eskuak jartzen ditugunean, ha-ren erreakzioak eta gureak ikusi behardira. Nola gauden eta haurra nola dago-en ikusi behar da, zein den bakoitzarenegoera. Une batzuetan ezinezkoa damasajeak ematea; beste batzuetan, egoera egokia da, eta aurrera, beraz:gorputzari tankera hartu, eta, eskuaksartuz, jolas bat sortu. Hori da egin be-har dena. Jolas horretan sortzaile iza-nez gero, oso lan polita egiten da.

Baina ez da masajea ematea soilik.Masajea ematen duena lurrean dago, eta jolas egitera ohitu behar du. Ele-mentu garrantzitsuena jolas egitea da.Jolas egiteko gai baldin bazara, zukzeure barruarekin malgutasun handiadaukazula esan nahi du, eta haurrarenmalgutasuna ere kontuan hartzen arizarela, eta hori lantzen saiatzen ari zare-la. Jolasak izugarrizko garrantzia dau-ka. Jolasaren bitartez, mimika eginez,kontuak esanez... haurrari harekin zau-dela sentiarazten diozu, harekin jolas-ten eta hura kontuan hartzen ari zarela,harentzat onena lortu nahian eta hare-kin aberastu nahian.

Zigor URZELAIIrakasle magoa (majoa)

“Magiak egia absoluturik ez dagoela erakusten du, eta gauzakerlatibizatzen laguntzen du”

Haur, gazte zein heldu, magiak edonor liluratzeko balioa duela ustedu Zigor Urzelaik. Horregatik, ikas-leen arreta berenganatzeko eta ikas-leengan jakin-mina pizteko, eskolanmagia oso erabilgarria dela dio.Haurrengan, berriz, magiak enpatiaeta autoestimua sustatzen omen ditu.


Magiako trikimailuekin, gazteei besteikuspegi bat hartzen lagun dakiekeeladiozu. Nola erabiltzen da ilusionismoagazteei beste ikuspegi bat sorrarazteko?

Errege Magoak direla, Olentzerodela, marrazki bizidunak direla, txiki-tan, ilusioen mundu magiko batean be-zala sentitzen dira umeak. Baina, gero,4 edo 5 urte egindakoan, arrazoia eta ulermena lekua hartzen hasten dira.Magiaren bidez, lor daiteke arrazoiak esaten duena, beharbada, ez dela egia ikustea, eta, horrela, hurrengo batean,

beste ikuspegi batetik begiratuko dietegauzei. Magiak erakusten du egia abso-luturik ez dagoela, eta gauzak erlatibi-zatzen laguntzen du..

Haurrek eta gaztetxoek berehala jartzendiote magoari arreta, ezta? Zer daukamagiak haien atentzioa erakartzeko?

Batetik, mago on batek ez ditu triki-mailuak soilik menderatzen eta erabil -tzen. Mago on batek, bene-benetan,antzezle zoragarri bat izan beharko lu-ke. Beraz, antzerkiari magiaren ulertuezina batzen badiogu, haur edo gazte izan nahiz adineko edo nagusi izan, zai-la izaten da magiari arreta ez jartzea, edonoren kasuan.

. Zertan lagun diezaioke magia apur batjakiteak eskola eman behar duenirakasleari?

Esan bezala, arreta sortzeneta erakartzen laguntzen dumagiak... "Orain isilik egotenbazarete, gero magia egingo di-zuet...". Umeen jakin-mina lan -tzeko ere oso baliagarria da ma-gia, baina, batez ere, irakasleamajoa (magoa) bada, ikasleekasko eskertzen dute.

Magiaren bidez,autoestimua, enpatia,adierazkortasuna,jendaurrean hitz egitekogaitasuna...; alor horiekguztiak landu daitezke?Nola?

Praktikaren bidez,praktika eta praktika dakontua. Haur batek be-re adineko kideen au-

rrean magia apur bat egiten badu, kidehoriek harri tzeko gaitasuna izango du;eta adin nagusiagokoak harritzeko adi-na magia ikasten doan neurrian, auto-estimua, enpatia, adierazkortasuna etaaipaturiko trebetasun horiek guztiaksortzen eta gara tzen hasiko da pixka -naka.


Gipuzkoako URTXINTXATxantxa, musika, umorea eta animazioa...

Jaime ALTUNAURTXINTXAKO JOLASEN ARDURADUNA

“Alaitasun, sormen, umore, irudimen eta adiskidetasun mundubat da jolasa”

Parte-hartzaileek ongi pasatzeazgain, haurrekin egiteko jolas-bildu-matxo bat ikastea da ikastaroarenhelburua. Izan ere, jolasaren bidezgaratzen du haurrak garapenerakobehar duen guztia. Gainera, eta hau-xe da garrantzitsuena, zoriontsu izan gaitezke jolasaren bidez.

Txantxa, musika, umorea eta animazioa...Txantxarien jolasak ikastaroa proposatuduzue. Zer da, baina, Txantxariak?

Txantxariak euskarazko jolasak za-baltzeko sortu ditugun pertsonaia ba -tzuk dira: musikari talde bat da Txan -txariak, hain zuzen. Lau kidek osatzendute taldea: Mari Txipi, Arantxa Zabale-te, Antxon eta Txantxibiri Kamino. He-rriz herri dabiltza, musika joz.

Gogoko dituzte musika eta dantza,baina, bereziki, jolastea gustatzen zaie.Hala, herriz herri dabiltza, eta abesteko,dantzatzeko eta jolasteko hainbat jolasproposatzen dituzte. Herri batera iriste-

an, abestiak eta dantzak proposatzendizkiete han daudenei.

"Haurrak jolasa berea du" esaerazaharraren gainetik bizitzak berak dituelabere jolasa, alaitasuna, umorea etaadiskidetasuna diozue zuek. Nola ikusdiezazkioke haurrak bizitzari ezaugarrihoriek?

Azken urteotan, lan handia egin daeuskarazko jolasak biltzeko, sortzekoeta zabaltzeko. Hainbat taldek eta per -tsonak parte hartu dute lan horretan, eta lehen emaitzak ikus daitezkeela us-te dugu. Duela hamabost urte, euska-razko jolas gutxi ezagutzen ziren, etatransmisioa nahiko txikia zen. Gaur egun, irakasleek, aisialdiko hezitzaile-ek eta guraso batzuek euskaraz jolaste-ko tresna gehiago ezagutzen dituztelaesan genezake. Kalean ere, ohikoagoda haurrak euskarazko kantekin jolas-ten ikustea. Dena den, lan handia dagoegiteko oraindik. Euskaraz jolastekotresnak etengabe transmititu eta zabal-du behar dira, inguruan ditugun bestehizkuntzen indarra oso handia baita.Horrekin batera, jolas berriak sortu be-har ditugu euskaraz, eta haurrak sor-men horretan trebatu beharko genituz-ke. Hizkuntza bizia nahi badugu, txiki-tatik zabaldu behar diegu euskarazsortzeko aukera, eta, horretarako, osobide egokia da jolasa.

Haurrak euskaraz jolasteko tresnakeskainiko dituzue. Zuen ustez haurrek baal dituzte nahikoa tresna kalean euskarazjolasteko? Eta, tresnak badituzte, horrekeuskararen erabileran eragingo lukeelauste duzue?

Plan zehatzen eta eduki egituratuen

lagungarri den zerbait eskaini nahi dut.Idazketaren alde sortzailea lantzean,joko eta dihal izango dute, beraien nahieta beharretara egokituta.

Aurten eskainiko duzuen ikastaroapraktikoa izango da. Zein motatako jolasakproposatuko dituzue?

Jolasak ikasteko modurik eragin-korrena jolastea da. Beraz, gure ikasta-roa oso praktikoa izango da. Ikastaroanparte hartuko dutenek kantatzeko,dantzatzeko, salto egiteko, barre egite-ko eta beste hainbat gauzatarako prestetorri behar dute. Aurtengorako, kale-an euskaraz jolasteko jolasak ekarrikoditugu: imitaziozkoak, taldean dantza -tzekoak, jausgailuarekin egitekoak, abestekoak, animazio-jolas erral-doiak… Ikastaroko parte-hartzaileekondo pasatzeaz gain, haurrekin egite-ko jolas-bildumatxo bat ikastea da gurehelburua.


Atera al diezaiokegu etekinikpublizitate-kanpaina bati,ikuspegi hezitzaile batetik

“Etekina” hitza da gakoa publizita-te-kanpaina guztietan, edo, beste mo-du batean esanda, publizitate guztia “etekina” lortzera bideratzen da.

Gertatzen dena, ordea, zera da: ja-sotzen dugun publizitatearen ehunekohandiena (ia guztia) publizitate ko-mertziala da, eta oso ehuneko txikia dapublizitate berriemailea edo soziala.Horren ondorioz, publizitate hitza me-zu “komertzial-kontsumista” batekinlotzen dugu.

Publizitatea erreminta bat da, edonoren eskura dagoena.

Gure ideiak, asmoak, aldatu nahiditugun ohiturak, helburuak, eta abarmodu deigarrian adierazten eta zabal -tzen laguntzen digun erreminta da.Kontua da, normalean, guk publizita-tea jaso egiten dugula: publizitate-har -tzaileak gara, eta oso gutxitan sortzai -leak.

Publizitate-kanpaina baten hel-burua hezitzailea bada, haren ondo-rioak hezitzaileak izango dira.

Horixe da publizitateari atera die-

zaiokegun etekinik nabarmenena, edo berezko duen etekina. Baina pu-blizitate-kanpaina bat garatzeak ba-du beste etekin mota bat ere, oso pro-zesu interesgarri, aberasgarri eta piz-garria baita publizitatea sortzea: be-harrezkoak ditu talde-lana, informa-zioa biltzea, ulertzea eta sinpletzea, edota modu sortzailean eskaintzea;komunikazioa sortu behar du. Jasota-ko ezaguera horiek gogoa eta grinapizten dituzte, eta erronka baten au-

rrean gaudela sentitzeak interesa etaparte-hartzea areagotzen laguntzendu. Oso prozesu bizia da.

Beraz, atera al diezaiokegu eteki-nik publizitate-kanpaina bati, ikus-pegi hezitzaile batetik? Bai, eta bi ete-kin mota izango dira horiek, gainera.

1. Publizitate berriemaile edo so-ziala: publizitatea gure helburuenalde lan egiten duen tresna gisa.

Zer da publizitate soziala? Publizita-te sozialaren helburua ez da salmentaksuspertzea. Publizitate sozialak, orohar, informazioa zabaltzea du helburu,ohiturak aldatzea edo jendearen atxiki-pena lortzea.

Normalean, telebista, irrati edo egunkarietan ikus ditzakegun kanpai-na sozialak erakundeen kanpainak di-ra, edo irabazi asmorik gabeko erakun-deak abian jarritakoak.

Lehenengoek gure ohiturak aldatunahi izaten dituzte, edo gure mundua ikusteko era moldatu nahi izaten dute:birziklapenaren inguruan gure kon -tzientzia landu, emakumeen eta hau-rren aurkako erasoen aurrean gure

galdeidazue

?Nerea GARMENDIA

PUBLIZISTA ETA SORTZAILEA


kontzientzia garatu, drogen kontrakomezua zabaldu, gaixotasun kutsako-rren aurrean informazioa eskaini, joeraarduratsu bat izaten irakatsi, jokabide-ak irakatsi, eta abar.

Kanpaina batzuen helburua me-mentokoa da; beste batzuek, aldiz, po-liki-poliki, gure kontzientzia edo ohitu-rak aldatu nahi izaten dituzte, eta bero-rien helburua epe luzera zuzentzen da,beraz.

Irabazi asmorik gabeko erakunde-ek, normalean, sentsibilizatu egin nahiizaten gaituzte, eta gure atxikipena etadiru-laguntza lortu nahi izaten dute.

Baina zer gertatzen da erakundeenedo irabazi asmorik gabeko elkarteenbabesik ez duten gai sozialekin? Zergertatzen da gure eskoletan gertatzendiren arazo edo egoeretan sortzen di-ren komunikazio-beharrekin?

Irakasleek eta ikasleek beren alde izan behar dute publizitatea tresna gisa,beraien beharren esanetara, adierazinahi dutena komunikatu ahal izateko.

Eta zer komunikatu nahi dute gurehaurrek? Gure irakasleek? Gure hez-kuntza-sistemak?

Zer esan nahi dugu bullying-arenaurrean? Zer esango diogu bullying-ajasaten duenari? Bullying-a egiten due-nari?

Zer esan nahi dugu sare sozialei bu-ruz?

Zer arazo txiki baina desatsegin du-

gu gure taldeetako ikasleen artean? No-la aurkeztu dugu arazoa, eta nola bila-tuko dugu irtenbidea?

Eta nori zuzenduko gatzaizkio? Ikasleei? Irakasleei? Gurasoei? Gizarte-ari?

Publizitate-kanpainen bitartez, saiagaitezen arazo edo egoera horiek al-datzen.

Ekoiztea eta plazaratzea, eskola- eremu paregabea

Publizitate komertzialean, diru as-ko behar da kanpaina bat prestatzeko:alde batetik, publizitatea gauzatzeko(kartelak diseinatu eta inprimatu, tele-bista-iragarkiak ekoitzi, irrati-iragar-kiak grabatu); eta, bestetik, publizitatehori plazaratzeko (kartelak autobuse-ko geltokietan edo hiriko publizitate-totem eta paretetan jarri, telebistan etairratian iragarkiak eman…).

Eskolek baliabide tekniko guztiakdituzte publizitatea gauzatzeko.

Diseinua eskolako ordenagailue-tan gara daiteke, arte ederretako irakas-learen laguntzarekin. Esku-orriak, kar-telak edo beste inprimaki mota batzukekoizteko, eskolako inprimagailuakdaude. Telebistako iragarkiak (eta irra-ti-iragarkiak) grabatzeko, berriz, esko-lako ekipoak.

Egindako kartel, iragarki eta publi-

zitate hori plazaratzeko, hainbat euska-rri dituzte: eskolako, gelako, jolastoki-ko eta abarretako hormak, kartelak itsasteko; eskolako telebista, irratia,web-orria eta ikasleen blogak nahiz sa-re sozialak, iragarkiak emateko. Ikasle-ak eta irakasleak ere euskarri izan dai-tezke (txapak edo eranskailuak erama-nez).

Egoera, beraz, ideala da.Eta bada orain arte kontuan izan ez

dugun puntu bat, publizitate-kanpainabaten arrakastan guztiz erabakigarriadena: kanpaina prestatu duen lan-tal-dearen grina.

Beharrezkoak ditu talde-lana, informazioa

biltzea, ulertzea eta sinpletzea,edota modusortzailean

eskaintzea; komunikazioa sortu

behar du.

?

2. Publizitatea prozesu aberas-garri gisa

Publizitatea sortzea oso prozesu aberasgarria da, eta inplikazio handi-koa.

Publizitate-kanpaina bat abian jar -tzeko orduan, ezinbestekoak dira bi elementu: abiapuntua eta helburua. Abiapuntua aldatu nahi dugun egoera,arazoa edo zuzendu nahi dugun jarreraizan daiteke. Eta helburua, beraz, pu-blizitate-kanpaina egin eta gero lortunahi duguna.

Ezinbestekoak dira bi elementu ho-riek. Biak ahal den zehaztasun handie-narekin deskribatu behar ditugu, hel-buruak ahalik eta ondoen bete daite-zen.

Askotan, ez da erraza abiapuntuazein den zehaztea. Komunikazioarengizartean gaude, baina, askotan, ko-munikazio-hartzaileak besterik ez gara(publizitatearekin gertatzen zaigun be-zala); ez gara komunikazio-igorleak, eta horrek asko zailtzen du sentitzen di-tugun beharrak edo nahiak hitzetan adieraztea, egoeraren deskribapena egitea.

Publizitate-kanpaina baten lehe-nengo pausoa, beraz, abiapuntua ze-haztea da. Horretarako, gure ikaslee-kin eta irakasleekin “brain storming”bat egingo genuke. Hauxe galde die-zaiekegu ideien zaparrada hori has -

Ezinbestekoa da publizi-tatearen munduko gakobatzuk ezagutzea gure

gizartean, aldebatetik, tresnahori gure alde

erabili ahal iza-teko, eta, beste-

tik, egunero eta uneorojasotzen dugun publizi-tatearen aurrean jarrerakritikoa izaten ikasteko.

?


teko:Zer aldatu nahiko zenuke eskolako

edo zure bizitzako egunerokotasu -nean?

Galdera horri erantzunez, egunero-ko bizitzako arazo eta erronka ugari ja-soko genituzke. Denon artean horieta-ko bat aukeratu ondoren, hurrengopausoa publizitate-kanpainaren hel-burua zehaztea litzateke, ondo zehaz-tea. Dokumentu batean jasoko ditugulorpen zehatzak.

Orain arte, gure kanpainaren hasie-ra eta bukaera landu ditugu. Goazen, orain, kanpainaren garapena lantzera,ipuin bat idazten ariko bagina bezala.

Pauso hauek emango genituzke:- Informazioa jaso.- Nori zuzenduko gatzaizkion ze-

haztu, eta, askotariko taldeak badira (ikasleak, gurasoak, haurrak, nerabe-ak…), bakoitzari zer esan nahi dioguneta nola zehaztu.

- Finkatu nola iritsiko garen taldehoriengana, zein euskarri erabiliko di-tugun (esku-orriak, kartelak, Interneta,txapak, irrati-iragarkiak…)

- Egutegi bat prestatu, gauza bakoi -tza noiz egingo den adierazteko.

- Mezua landu: hitz eta irudietangauzatu.

- Kanpaina ekoitzi.- Kanpaina zabaldu.- Kanpainaren eraginkortasuna

neurtu, eta ikusi helburua bete den.Prozesu horrek lan handia eskatzen

du, talde-lana. Denontzat dago egite-koren bat, eta, askotariko lanak izangodirenez, bakoitzak berari interesatzenzaion zeregina aurkituko du.

Egindako lana gauzatu egingo da:kalera atera eta aurkeztu egingo da, etazabaldu egingo da; nabarmenarazi egingo da.

Ezinbestekoa da publizitatearenmunduko gako batzuk ezagutzea guregizartean, alde batetik, tresna hori gurealde erabili ahal izateko, eta, bestetik, egunero eta uneoro jasotzen dugun pu-blizitatearen aurrean jarrera kritikoa izaten ikasteko.

Onena zera da: publizitatean arituz,primeran pasatuko dute, bai ikasleek eta baita irakasleek ere.


Atzeko atzetik

Pablo FEOLEITZAKO TAILER OKUPAZIONALAREN ARDURADUNA

Documents

119. alea ANTZA - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 29 Irakurketa, bizitza osorako bidelaguna ... pedagogikoen gida. Horrez gain, prezio bereziak Udako Topaketetan eta argitararatzen ditugun