Дэлхийн хамгийн олон хүнтэй улсууд

№ Улсын нэр Хүний тоо Бүс нутаг1 Хятад 1294 сая Зүүн Ази2 Энэтхэг 1041 сая Өмнөд Ази3 АНУ 288 сая Хойд Америк4 Индонези 217 сая Зүүн Өмнөд Ази5 Бразил 175 сая Өмнөд Америк6 Пакистан 149 сая Өмнөд Ази7 ОХУ 144 сая ОХУ \ Еврази\8 Бангладеш 143 сая Өмнөд Ази9 Япон 127 сая Зүүн Ази10 Нигери 120 сая Баруун Африк

Дэлхийн хамгийн цөөн хүнтэй улсууд

Улсын нэр Хүний тоо

Бүс нутаг

1 Ватикан 1000 Өмнөд Европ2 Науру 10 000 Далайн орон3 Сейшелийн арал 80 000 Зүүн Африк4 Лихтенштейн 30 000 Баруун Европ5 Монако 30 000 Баруун Европ6 Сан Марино 20 000 Өмнөд Европ7 Сенти Люси 100 000 Латин Америк8 Тонго 100 000 Далайн орон9 Андорра 600 000 Өмнөд Европ10 Гренадо 900 000 Латин Америк

Дэлхийн томоохон угсаатан

Томоохон угсаатан Хүний тоо1 Хань\ Хятадууд\ 1170 сая2 Хиндичүүд 265 сая3 Бенгалчууд 225 сая4 Америкчууд 200 сая5 Бразилчууд 175 сая6 Оросууд 150 сая7 Япончууд 125 сая8 Мексикчүүд 110 сая9 Явачууд 105 сая

Дэлхийн хамгийн өргөн дэлгэрсэн хэл

Хэл Хүний тоо Улс орон1 Хятад 1100 сая БНХАУ, Тайвань, Сингапур2 Англи 350 сая Австрали, Их Британи,

Канад, АНУ, ӨАБНУ г.м3 Испани 250 сая Испани ба Латин

Америкийн орнууд4 Араб 220 сая Хойд Африк ба Баруун

Өмнөд Азийн орнууд5 Хинди 200 сая Энэтхэг6 Бенгал 160 сая Бангладеш, Энэтхэг7 Португал 160 сая Бразил, Португал,

Мозамбик, Ангол г.м8 Орос 150 сая ОХУ ба ТУХН-ийн орнууд9 Япон 125 сая Япон10 Герман 90 сая Австри, Герман, Швейцарь,

Люксенбург г.м

Дэлхийн хүн амын арьсны ялгаа

Арьстны бүлэг Байршил Онцлог шинж

Европжуу \цагаан\

Европ, Баруун ба Өмнөд Ази, Хойд Африк, Хойд ба Өмнөд Америк, Австрали

Цэнхэр нүдтэй, шар үстэй, өндөр хамартай, өндөр нуруутай.

Нигержүү \хар\

Төв Африк, Австрали

Хар арьстай, буржгар үстэй, зузаан уруултай.

Монголжуу \шар\

Төв Ази, Зүүн ба Зүүн Өмнөд Ази, Канадын хойд хэсэг, Өмнөд Америкийн төв хэсэг, ОХУ-ынАзийн хэсэг

Хар нүдтэй, хар үстэй, намхан нуруутай, дугариг нүүртэй.

Дэлхийн хүн шашны ялгаа

Гол шашин

Гол шүтээн

Сургаалийн ном Шүтэгч-дийн тоо

Бишрэн шүтэгчид

Христос шашин МЭ I зуунд Палестинд үүссэн.

Есүс Христос бурхан

Библи судар шинэ гэрээслэл

1,9 тэр бум

Америк Европ Австрали-чууд

Лалын шашин \ислам\ МЭ VII зуунд Арабт үүссэн.

Аллах тэнгэр

Коран судар1 тэр бум гаруй

Индонези Пакистан Бангладеш Нигер Иран Турк Египет г.м Ази, Африкийн орнууд

Буддын шашин МЭӨ V зуунд Энэтхэгт үүссэн.

Будда бурхан

Ламын сургаал 400 саяТөв ба Зүүн Өмнөд Азийн орнууд

Арьстны бүтэц Гадаад шинжээрээ төсөөтэй

хүмүүсийн бүлэглэлийг арьстан гэнэ. Арьстанг үндсэн ба шилжилтийн гэж ангилна.Үндсэн арьстанд европ, нигер, монгол төрхийн арьстан орно.\Цагаан, хар, шар арьстан\

Үндсэн арьстанд дэлхийн хүн амын 70% багтана.

Үүний цагаан арьстан 40%, шар арьстан 20%, хар арьстан 10%-ийг эзэлдэг.

Шилжилтийн арьстанд метис, самбо, мулат гэх мэт эрлийз хүмүүс орно.Метис- Цагаан ба шар арьстны дундахСамбо- Хар ба шар арьстны дундахМулат- Цагаан ба хар арьстны дундах эрлийз хүмүүсийг хэлнэ.

Хүн амын шилжилтэнд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Түлхэгч хүчин зүйл Татагч хүчин зүйл

Хүн амын хэт өсөлт

Ажлын байр хүрэлцээгүй

Дэд бүтэц муу

Боловсрол олох боломж муу

Эрүүл мэндийн үйлчилгээ муу

Байгалийн гамшиг

Нийгмийн шалтгаан

Ажил олох, цалин авах боломж

Амьдрах таатай нөхцөл

боломж

Эрүүл мэнд, Эмнэлгийн үйлчилгээ

Боловсрол олох боломж

давуу

Нийгмийн чөлөөт байдал зэрэг юм.

ХотжилтХот болон тэнд амьдрах хүний тоо ихсэн,улс орны амьдралд хотын үүрэг нэмэгдэн, хот суурин газрын амьдралын хэв маяг өргөн тархах үйл явцыг хотжилт гэнэ.

Дэлхийн зарим улсын хотжилтын төвшин

Улсын нэр Хотжилт Улсын нэр Хотжилт1 Бермудын арал 100% 7 Венесуэл 90%2 Монако 100% 8 Лаос 16%3 Сингапур 100% 9 Бангладеш 14%4 Кувейт 94% 10 Бутан 13%5 Их Британи 91% 11 Этиоп 12%6 Испани 90% 12 Уганда 10%

Хотжилтын төвшин бүс нутгаар

Бүс нутаг 1950 он 2000 он 2030 онАфрик 18,4% 40,6% 57,0%Ази 19,3% 43,8% 59,3%Европ 56,0% 75,0% 81,3%Өмнөд Америк 40,0% 70,3% 79,7%Хойд Америк 63,9% 77,4% 84,5%Далайн орнууд 32,0% 49,5% 60,7%Дэлхийн хэмжээнд 38,3% 59,4% 70,5%

Хотжилт өндөр оронд нийт хүн амын 50%-с дээш, дунд зэргийн төвшинтэй оронд 20-50% нь хотод оршин суудаг.

Хотын бөөгнөрлийг агломераци гэнэ.Энэ нь нийлж мегалополисыг үүсгэнэ.Уудам талбай эзэлсэн, эдийн засгийн чадамж ихтэй “ хотожсон бүс”-ийг мегалополис гэнэ.

Дэлхийн томоохон агломерациуд

Улсын нэр Агломераци Хүний тоо \ 2007 он \

Хүний тоо \ 2025 он \

Япон Токио 35,6 сая 36,4саяАНУ Нью-Йорк 19,0 сая 20,6саяМексик Мехико 19,0 сая 21,0 саяЭнэтхэг Мумбай 18,9 сая 26,3 саяБразил Сан-Пауло 18,8 сая 21,4 саяЭнэтхэг Дели 15,9 сая 22,4 саяБНХАУ Шанхай 14,9 сая 19,4 саяЭнэтхэг Калькутта 14,7 сая 20,5 саяБангладеш Дака 13,4 сая 22,0 саяАргентин Буэнос- Айрес 12,7 сая 13,7 сая

Дэлхийн томоохон мегалополисууд

Мегалополис Агломерацийн тоо

Хүний тоо

ТАЛБАЙмян.км.кв

Хүн амын

нягтшилТоко-Хама \ Токио- Осака\ 20 60 сая 70 800Босваш \Бостон- Вашингтон\

40 45 сая 100 450

Чипитс \Чикаго-Питсбург 35 35 сая 160 220Сансан \Сан-Франциско, 15 25 сая 10 250

Сан-Диего\

Хүн амын байршил, нягтшилХүн ам нутаг дэвсгэрээр тархан суурьшсан байдлыг хүн амын байршил гэнэ. Хүн амын тоог нутаг дэвсгэрт нь харьцуулсан харьцааг хүн амын нягтшил гэнэ.

Дэлхийн хүн ам хамгийн их бөөгнөрсөн бүс нутаг

Бүс нутаг Хүн амын нягтшил

Хүн ам бөөгнөрөх нөхцөл

Зүүн ба Өмнөд

Ази

1км.кв талбайд 200 хүн, зарим нутагт 1500-2000 хүн ноогддог.

Газар тариалан эрхлэх боломжтой. Цагаан будаа тарих гол нутаг юм.

Европ тив1км.кв талбайд 100 хүн ноогддог.

Олборлох боловсруулах үйлдвэр хөгжсөн.

АНУ-ын зүүн хойд

хэсэг

1км.кв талбайд 100 хүн ноогддог.

Хотжилт өндөр хөгжсөн.

Дэлхийн хүн амын 60% нь Азид, 14% нь Африкт, 13,5% нь Америкт, 12% нь

Европт, 0,5% нь Австрали далайн орнуудад амьдардаг.

Түлш эрчим хүчний үйлдвэр

Үйлдвэрийн салбарууд

Нөөц Тэргүүлэгч орнууд

Бүтээгдэхүүн Хөгжлийн онцлог

Газрын тосны

үйлдвэр

150 тэр бум тонн

-Баруун Өмнөд Азийн орнууд, Ливи, Алжир, Нигер, АНУ, Канад, Мексик, Венесуэл, Перу,ИндонезиБруней

-Бензин-Керосин-Мазут-Дизелийн түлш

Дэлхийн 80 гаруй улс жилд дунджаар 3 тэр бум тн газрын тос олборлож байна.Үүний 40%-ийг ОПЕК-ийн гишүүн орнууд олборлодог.

Байгалийн хийн

үйлдвэр

135 трил-лион куб метр

ОХУ, Иран, Саудын Араб, АНУ, Нигер, Алжир, Иран

-Ацетлин-Цууны хүчил-Каучук-Хуванцар-Нэхмэлийн утас

Дэлхийн хэмжээгээр жилд 2,2 триллион метр куб шатагч хий олборлож байна. Үүний 30%-ийг ОХУ, Туркмен, 25%-ийг АНУ олборлож байна.

Нүүрсний үйлдвэр

1,2 трил-лион тонн

АНУ, ОХУ, Украйн, Их Британи, Герман, Австрали, Хятад, Энэтхэг

-Нүүрс-Нүүрс төрөгч-Кокс бөгөөд энэ нь ган ширэм хайлахад гол түлш болдог.

Жилд 4,5-5 тэр бум тонн нүүрс олборлодог.

Цахилгаан эрчим хүчний

үйлдвэр

АНУ, Хятад, ОХУ, Япон, Герман

Цахилгаан, дулаан

Дэлхийн хэмжээгээр жилд 15,5 тэр бум квт цаг эрчим хүч үйлдвэрлэж байна.Үүний 64%-ийг дулааны цахилгаан

станцад, 18% -ийг УЦС-д, 18%-ийг АЦС-д үйлдвэрлэдэг.

Түлшний олборлолтоор тэргүүлэгч орнууд

№ Газрын тос Байгалийн хий Нүүрс1 Саудын Араб ОХУ Хятад2 АНУ АНУ АНУ3 ОХУ Канад Энэтхэг4 Иран Их Британи Австрали5 Мексик Алжир ОХУ6 Венесуэл Индонези Герман7 Хятад Голланд ӨАБНУ8 Норвеги Иран Польш9 Их Британи Узбекстан Украйн10 Ирак ӨАБНУ Казахстан

Зарим улсуудын эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн тэргүүлэх төрлүүд

№ Дулааны цахилгаан станц

Эзлэх хувь

Усан цахилгаан станц

Эзлэх хувь

Атомын цахилгаан станц

Эзлэх хувь

1 Голланд 97% Норвеги 99% Франц 72%

2 Польш 87% Бразил 92% Бельги 61%

3 ӨАБНУ 91% Канад 61% Өмнөд Солонгос

54%

4 Румын 83% Албани 90% Швед 45%

5 Хятад 80% Этиоп 80% Швейцарь 42%

6 Мексик 82% Колумб 70% Испани 38%

Төмөрлөгийн үйлдвэр

Үйлдвэрийн салбарууд

Тэргүүлэгч орнууд

Бүтээгдэхүүн Хөгжлийн онцлог

Хар төмөрлөгийн

үйлдвэр

Хятад, Бразил, Австрали, ОХУ, АНУ

Ган, ширэм, гөлмөн төмөр

1980-аад он хүртэл эрчимтэй хөгжсөн.ШУТХ-ын нөлөөгөөр багассан.Учир нь хуванцар хэрэглэх болсон.

Өнгөт төмөрлөгийн

үйлдвэр

ОХУ, Хятад, АНУ, Канад, Австрали, Бразил

Зэс, хөнгөн цагаан, боксит, молибден, алт, мөнгө, цайр

Хөгжиж буй орнуудад дэлхийн бүх зэсийн 4\5 %, хөнгөн цагааны 1\3%-с илүүг үйлдвэрлэж байна.

Машины үйлдвэр

АНУ, Япон,Герман

Авто машин, электрон техник

Нийт бүтээгдэхүүний 90%-ийг хөгжингүй орнууд, 10%-ийг хөгжиж буй орнууд үйлдвэрлэдэг.

Машины үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч орнууд

№ Суудлын машин

Хүнд даацын Цахилгаан техник

Усан онгоц

1 Япон Япон Хятад Солонгос2 АНУ Герман Солонгос Япон3 Герман АНУ Япон Хятад4 Франц Итали АНУ Итали5 Солонгос Хятад ОХУ Бразил

6 Испани Швейцарь Герман Нидерланд7 Канад Солонгос Малайз Тайвань8 Хятад Тайвань Бразил Дани9 Мексик Испани Итали Польш10 Бразил Франц Франц Финлянд

Химийн үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч орнууд

№ Хүхрийн хүчил

Эрдэс бордоо

Хуванцар Нийлэг каучук

Химийн утас

1 АНУ Хятад АНУ АНУ АНУ2 Хятад АНУ Япон Япон Хятад3 ОХУ Энэтхэг Герман ОХУ Тайвань4 Япон Канад Солонгос Франц Солонгос5 Украйн ОХУ Тайвань Герман Япон

Химийн үйлдвэр нь Баруун Европ, Хойд Америк, Азийн бүсэд сайн хөгжсөн.Химийн үйлдвэрийн хөгжлийн үр дүнд байгалийн эрдэс түүхий эдийг орлох хуванцар, нийлэг эдлэл зэрэг бүтээгдэхүүнийг гарган авах болсон. Гэвч тэдгээрийн байгаль орчинд үзүүлэх хор нөлөө нь ашгаас нь илүү зардал гаргадаг тул дэлхий нийтээр хэрэглэхээс аль болох татгалзах боллоо.

Нэхмэлийн үйлдвэрлэлээр тэргүүлэгч орнууд

№ Хөвөн даавуу

Ноосон даавуу

Торгон даавуу

Нийлэг эд

1 Хятад Хятад АНУ АНУ2 Энэтхэг Итали Хятад Энэтхэг3 АНУ Япон Энэтхэг Япон4 Япон АНУ Япон Солонгос5 Тайвань Энэтхэг Тайвань Тайвань

Дэлхийн хэмжээгээр жилд 130 тэр бум м.кв даавуу үйлдвэрлэж байна. Нэхмэлийн бүтээгдэхүүний 70%-ийг Азид, үүний 30%-ийг Хятадад, 10% нь Энэтхэгт ноогддог.

Техникийн ургамал

Гол таримал

Голлон тариалах бүс нутаг

Тэргүүлэгч орнууд

Экспортлогч орнууд

Саа

хар

ын

ур

гам

ал

Чихрийн нишингэ

-Латин Америк -Австрали -Африк

1.Бразил2.Энэтхэг3.Хятад 4.Мексик 5.Куба

-Энэтхэг-Индонези-Бразил-Флиппин

Чихрийн манжин

Европын сэрүүн бүсэд

1.Франц 2.АНУ 3.Герман 4.Хятад 5.ОХУ

-ОХУ-АНУ

ХөвөнХалуун бүсэд

1.Хятад2.АНУ3.Энэтхэг4.Пакистан5.Узбекстан

-Хятад-АНУ улсууд дэлхийн хөвөнгийн 50%-ийг өгдөг.

КаучукӨмнөд ба Зүүн өмнөд Ази

1.Малайз 2.Индонези3.Тайланд4.Шриланк

-Малайз-Индонези улсууд 2\3 %-ийг үйлдвэрлэдэг.

Цай

ны

ЦайӨмнөд ба Зүүн өмнөд Ази

1.Энэтхэг2.Хятад3.Шриланк4.Кени5.Индонези

- Энэтхэг-Хятад-Шриланк

1.Бразил

ургамал

Кофе-Африк-Латин Америк

2.Колумб 3.Кот-Ди-виуар4.Уганда 5.Этиоп

-Бразил -Колумб

Какио-Африк-Латин Америк

1.Кот-Ди-виуар2.Гана3.Бразил

-Бразил

Үр тарианы ургамал

Гол таримал

Голлон тариалах бүс нутаг

Тэргүүлэгч орнууд

Экспортлогч орнууд

Улаан буудай

-Зүүн ба Өмнөд Ази-Европ-Хойд Америк

1.Хятад 2.Энэтхэг 3.ОХУ4.АНУ5.Франц\ 80%-ийг хураадаг\

-АНУ-Канад-Австрали-Аргентин

Тутарга \Цагаан будаа\

Зүүн ба Зүүн Өмнөд Ази

1.Хятад2.Энэтхэг3.Индонези 4.Бангладеш5.Вьетнам

-Бирм-Тайланд-АНУ-Пакистан

Эрдэнэ шиш

-Америк-Ази-Европ

1.АНУ2.Хятад3.Бразил4.Мексик5.Франц

-Мексик-АНУ-Бразил

Дэлхийн мал аж ахуйн зарим салбарууд

МАА-н салбар Тоо

Тэргүүлэгч орнууд

Өсгөж буй чиглэл

Ашиг шим, түүний

ашиглалт

Үхэр

1 тэр бум 400 сая

1.Энэтхэг2.Бразил3.Хятад4.АНУ5.Аргентин

-Сүү,мах-Мах

Лаазалсан мах, консерв, хөлдөөсөн мах, боловсруулсан сүү бэлтгэдэг.

Хонь

1 тэр бум 300 сая

1.Хятад2.Австрали3.Энэтхэг4.Иран5.Судан

-Нарийн ба нарийвтар ноос-Бүдүүн ноос-Каракул арьс

- Нэхий эдлэл-Нэхмэл эдлэл-Хивс-Цэмбэ-Эсгий, эсгий гутал үйлдвэрлэнэ.

Ямаа500 сая

1.Энэтхэг2.Нигер3.Хятад4.Пакистан

-Ноолуур-Сүү-Ноос\ ангор үүлдэр\

Арьсыг нь боловсруулж шевро гарган авна. Дэлхийн ноолуур бэлтгэлийн 50%-ийг Хятад, 30%-ийг Монгол өгдөг.-Махан

Гахай 1 тэр бум гаруй

1.Хятад2.АНУ3.Бразил4.Герман5.Испани

-Мах Нийт махны үйлдвэрлэлийн 1\3 %-ийг эзэлдэг.

бүтээгдэхүүн-Ширээр нь гутал, цүнх г.м-ийг үйлдвэрлэнэ.

Загас

Жилд 100 сая тн загас олбор-лодог

1.Хятад2.Перу3.Япон4.Чили5.АНУ

-Загас агнуурын гол бүс нутаг нь Номхон-64%, Атлант-27%Энэтхэг-9% ноогддог.

-Лаазалсан мах-Консерв-Хөлдөөсөн загас бэлтгэдэг.

Мал аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг голлон экспортлогч орнууд

№ МАА-н бүтээгдэхүүн

Гол экспортлогч орнууд

1 Үхрийн мах1.Австрали2.Герман3.Франц

2 Хонины мах1.Шинэ Зеланд2.Австрали3.Их Британи

3 Хонины ноос1.Австрали2. Шинэ-Зеланд3.Аргентин

4 Гахайн мах1.Нидерланд2.Бельги3.Дани

5 Шувууны мах1.Франц2.АНУ3.Голланд

6 Цөцгийн тос1.Нидерланд2.Финлянд3.Герман