SOKAK ÇOCUKLARI VE

ÇOCUK İSTİSMARI

Sokak Kültürü ve Sokaktaki Çocuk• Savaşın ertesinde, Cumhuriyet’in ilk yıllarında:

Yetim çocuklar• 1951: Köprü altı çocukları (Kemalettin Tuğcu

Romanları)• 1980: Göç, Parçalanmış Aileler, Sinyal Çekme,

Tinerci Çocuklar• 1990: Ekonomik Güçlükler• 2000: Parçalanmış İlişkilerden Kaçan Çocuklar

Sokak Kültürü ve Sokaktaki Çocuk

Sorun hangisi olursa olsun ilk etkilenen,

ÇOCUK

Ya yok olmasına izin verelim ya da süreci farklı yöne doğru değiştirelim

Çocuğu Sokağa İten Nedenler

• Ailevi nedenler • Okula yönelik nedenler• Çevresel nedenler• Bireysel nedenler

Sokaklardaki Çocukların Grupları

• Sokakta Yaşayan Evden Kaçmış Çocuklar (SYEK)• Dilenci Çocuklar• Sokak Çeteleri• Geçici Olarak Sokakta Bulunan Çocuklar• Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar

Sokakta Yaşayan Evden Kaçmış Çocuklar

(SYEK)• 24 saatini sokaklarda, ailelerinden uzak geçirme• Her türlü istismara, tehlikelere açık • İhtiyaçlarını karşılayamama • Sokak çocuğu ya da köprü altı çocukları• Uçucu madde bağımlılığı oranı yüksek • Eski binalarda, otogar vb. yerlerde grup olarak

yaşama

Dilenci Çocuklar

• Aileleri ya da bir başkaları adına yalnız veya grup olarak dilenme

• Başkaları adına para kazanma• Kazancı, yakınlarının ya da başkalarının çocuğun

ihtiyaçları dışında kullanması • Yaşam tarzları hakkında bilgi edinmek ya da

diyalog kurmak güç

Sokak Çeteleri• 15 yaş üstü çocuklar• Organize bir şekilde sokaklarda bulunma• Geçici olarak aileden uzaklaşma ya da aileleri ile birlikte

yaşayan çocuklar da çetelere girebilmekte• Saldırgan davranışlar• Tren istasyonları, düğün salonları, alışveriş merkezleri,

oyun salonları, lunaparklar• Organize suç grupları adına çalıştırılabilme• Kazançlarını uçucu maddeler, psikotrop maddeler ve

eğlenceli uğraşlar için harcama

• Günübirlik ya da saatlik olarak ailelerinden habersiz evden ya da okuldan kaçma

• Amaçsız bir şekilde sokaklarda dolaşma

• Çoğunlukla evlerine dönerler

• İzinsiz sokağa çıkmayı alışkanlık edinen çocuklar, belirli bir süre sonra çetelerden etkilenebilmekte

• Çocukların izinsiz sokağa çıkmaları, çocuğun sokaktaki serüveninin başlangıcı olmakta

Geçici Olarak Sokakta Bulunan Çocuklar

• Sokaklarda mal veya hizmet satarak kendilerinin ya da ailelerinin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışma

• Çoğunluğu aileleri ile birlikte yaşar ve akşamları geç saatlerde de olsa evlerine dönerler

• Kendileri ya da aileleri için para kazanma sorumluluğu

• Akşamları gidecekleri evlerinin olması, bekleyenlerinin olması

Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar

• Belli gruplar oluşturarak güç birliğine gitme

• Güç birliğinde belli hiyerarşik yapı içindeki kurallar=sokak kanunları

• Kazandıkları her şeyi grup içinde paylaşma

• Nüfus kağıdı yok

• Aileleri ile ilgili gerçek bilgileri saklama

• Lakaplar

Sokak Kanunları

• Olayları kendi aralarında halletme, yaralanmaların tedavilerini kendileri yapma

• Başkalarına güvenmeme

• Grubun lideri ve yardımcıları

• Kurallar katı ve uygulanır

• İspiyonculuk suç

• Gruptan atılmak en büyük ceza

• Her suçun bir cezası vardır

Sokak Kanunları

Fiziki Riskler

• Her türlü hava koşulunda, uzun saatler ayakta kalarak, temizlik ve sağlık yönünden tehlike oluşturan işlerde (ayakkabı boyacılığı, pazarcılık vs. gibi) çalışma

• Sokak ve ev ortamlarının hijyenik olmayışı nedeniyle bit, pire, v.s.

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Fiziki Riskler

• Çalışma ortamlarında sağlık, eğitim, eğlenme-dinlenme ve boş zamanı değerlendirme, sağlıklı beslenme olanakları yok

• Bedensel gelişim ve sağlık yönünden olumsuz etkilenme

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Fiziki Riskler

• Fiziki kapasitelerini zorlayan çalışma ortamı

• Yeterli dinlenme olanağı yok

• Hava değişiklikleri, ağır iklim koşulları, aşırı güneş, sıcaklık, nem, soğuk ve tipiden kaynaklanan sağlık problemleri; üst solunum yolu enfeksiyonları, kulak-burun-boğaz ve cilt hastalıkları v.b.

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Fiziki Riskler • Çeşitli kazalara (düşme, çarpma gibi) daha açıklar • Yeterli ve dengeli beslenememe• Kısa ve uzun dönemde pek çok sağlık ve gelişim

sorunu

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Sosyal Riskler

• Uyuşturucu, uçucu madde, alkol ve suça itilmeye karşı korumasızlar

• Çocukların ruhsal ve toplumsal gelişimleri tehlikede

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Sosyal Riskler

• Aileler çocuklarını eğitimden geçirecek ekonomik güce sahip değiller ve eğitimin yararları konusunda yeterli bilgileri yok

• Çocuklar, eğitimlerini sürdürme olanağı bulamıyor. Bu durum, çocuğu genel ve mesleki eğitimden alıkoyar. Böylece çocuklar, ileri yaşamlarında beceri gerektirmeyen, düşük ücretli ve güvensiz iş ortamlarında çalışmaya zorlanırlar.

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

Sosyal Riskler

• Oyun, spor ve kültürel etkinlikler boş zamanları yok. Bu durum, çocuğun kişiliğini geliştirme olanaklarını kısıtlar. Bedensel, duygusal ve toplumsal gelişimini olumsuz etkiler.

• Sosyal güvenlik düzenlemeleri dışında kalmaktalar. Sosyal güvenliğin sağladığı yararlardan yoksunlar.  

Sokakta Çalışan Çocukları Bekleyen Riskler

 

• Sokaklar, çocuklar için istismara ve ihmale müsait, sağlıksız ortamlar

• Fiziksel, cinsel ve duygusal istismara açıklar

• Cinsel istismar, cinsel gelişim ve saldırganlık duygularında sapmalara neden olur

Sokak Ortamında Çocukların Karşılaştıkları Riskler 

• Kimlik çatışması, rol çatışması

• Sokağın sunduğu özgür, başıboş, tehlikeli ortam, aile ve toplum baskısının olmayışı, sorumsuz ve başına buyruk olma gibi cazip yapı

• Son derece sefil, ama özgür, kendilerine özgü, kendileri gibi olanların bulunduğu bir dünya

• Madde bağımlısı çocuklar, çeteler, alkolikler ve dilenci çocuklar ile aynı ortamı paylaşma

• Riskli alışkanlıklar, zamanla yerleşik hale gelmekte

Sokak Ortamında Çocukların Karşılaştıkları Riskler

• Organize ‘marjinal yetişkin grupların’ ilgi odağı

• Yasadışı işlere kayabilmekteler. Suç ehliyetlerinin bulunmaması, kaçma-saklanma, kolay kandırılma gibi özellikleri nedeniyle yasadışı faaliyetlere sokulabilmekteler. Bu durumun da çocuğun ahlaki gelişimi üzerinde olumsuz etkiler yapacağı şüphesiz.

Sokak Ortamında ÇocuklarınKarşılaştıkları Riskler  

 

• Şiddetle karşı karşıya yaşama

• Yetişkinler, büyük çocuklar tarafından kötü muamele görmek, horlanmak, başkalarının önünde aşağılanmak, ağır biçimde azarlanmak, bağırılmak, çok ağır derecede küfredilmek, bakışlarla küçümsenmek gibi durumlar

• Sokaktaki şiddet ve acımasız kurallarla yüzleşen çocuklar, saldırgan bir tutum geliştirmekteler

 

Sokak Ortamında Çocukların

Karşılaştıkları Riskler

- Kendilerini dışlayan bir toplumda kurban olarak önce boyun eğdikleri davranışları, onlar da kullanmaktalar: Uyuşturucu, uçucu madde gibi davranışlar, bıçak, jilet, şiş gibi aletlerle hırsızlık ve gasp- Psikolojik gelişimlerinin olumsuz etkilenmesi: Sosyal ilişkilerinde zayıf kalmakta, sorunları barışçıl yollardan çözümlemenin en temel öğelerini bilememekteler.

Sokak Ortamında Çocukların

Karşılaştıkları Riskler  

Çalışma Hayatında Çocukların

Karşılaştıkları Riskler• Araç çarpması veya ezilme, sakat kalabilme ya da ölebilmekteler

• Sağlık problemleri (kas-iskelet yapılarında bozukluklar, bel ve sırt ağrıları, kamburluk, taban çökmesi vb.)

• Vagonlardan düşme • Aileler eğitime fazla değer vermediklerinden çocukların

motivasyonları zayıf • Ailelerde eğitimin kendilerine parasal yük getirdiği,

gelir kaybına uğrattığı düşünceleri yaygın

Çalışma Hayatında Çocukların

Karşılaştıkları Riskler• Hastane veya doktora gitme alışkanlıkları yok • Eğlence yerlerinin yoğun bulunduğu bölgelerde gece

geç saatlerde çalışıyorlar• Ücretlerinin ödenmemesi, fiziksel istismar, cinsel

taciz, alkole özenme, alkol kullanmaya başlama gibi tehlikeler

• Sözlü tacizler, küfürlü konuşmalar, aşağılamalar, kumar oynama özentisi, çocukların psikolojik gelişimlerini olumsuz etkiler

Çalışma Hayatında Çocukların

Karşılaştıkları Riskler• Dengeli beslenme problemi• Bütün günü aç geçiren çocuklar var • Boy ve ağırlık, standartlarının altında olabilmekte. • Yenilen maddelerin besin değeri ve temizliği sorunu• Protein ya da vitamin değeri ya çok düşük ya da hiç

olmayan gıdalar • Tutarlı ve besleyici öğünleri yok• Fiziksel gelişimleri açısından riskler fazla

BİR ARAŞTIRMA• Ergenlik öncesi ya da ergenliğin ilk dönemlerinde• %15, sokakta çalışmaya 8 yaşından küçükken başlamış• %82-89, parçalanmış aile• Ebeveynlerin eğitim düzeyi düşük• %44, baba işsiz• Ailedeki çocuk sayısı yüksek• Fiziksel duygusal istismara uğrama• Büyük çocukların istismarı• Birbirlerinden ve esnaftan destek