23
1 directieverslag KTZ Groep

1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

1 1 directieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Page 2: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

2 directieverslag KTZ Groep

Voorwoord 5

1. Uitgangspunten van de verslaglegging 5

2. Profiel van de organisatie2.1 Algemene identificatiegegevens 72.2 Structuur van het concern 8 2.2.1 Organisatorische structuur 8 2.2.2 Besturingsmodel 82.3 Kerngegevens 9 2.3.1 Kernactiviteiten en nadere typering 9 2.3.2 Cliënten, personeel en opbrengsten 10 2.3.3 Werkgebieden 10 2.3.4 Samenwerkingsrelaties 11

3. Governance, bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en medezeggenschap 3.1 Normen voor goed bestuur 133.2 Directie 133.3 Bedrijfsvoering 14

4. Meerjarenbeleid 4.1 Missie en visie 164.2 Het Medische Kindzorgsysteem 164.3 Van visie naar praktijk 19 4.3.1 De MKS app 19 4.3.2 Een kinderarts in dienst 19 4.3.3 Het congres ’25 jaar Rechten van het (zieke) Kind’ 19 4.3.4 Het ‘houvast’- project 20 4.3.5 Aandacht voor kindermishandeling 20 4.3.6 Het faciliteren van opleidingen 21 4.3.7 KinderThuisZorg-dagen 21 4.3.8 Subsidies 21

5. Financieel beleid 23

BijlagenA Infographic B Handvest Kind en ZorgC Samenvatting rapport ‘Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg’D Samenvatting rapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’E Het ‘houvast’-project

ONDERDEEL VAN JAARVERANTWOORDING

Page 3: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

5 4 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

VoorwoordVoor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er allemaal gebeurde in het afgelopen jaar, maar het neemt u ook mee in toekomstige ontwikkelingen. Voor u verder leest, wil ik u laten weten hoe ongelofelijk trots ik ben op onze organisatie en op onze geweldige medewerkers. In hun zelfstandig werkende teams bieden ze met veel energie en passie de kinderverpleegkundige zorg die zieke kinderen buiten het ziekenhuis nodig hebben. Het is voor hen niet altijd even eenvoudig in tijden waarin er veel veranderingen zijn in systemen en wet- en regelgeving. Toch zie ik dat zij deze veranderingen positief oppakken als kansen om de zorg voor zieke kinderen te verbeteren en te optimaliseren. Daar willen ze graag aan bijdragen. Ook zij merken dat we geschiedenis schrijven.

En dan is er natuurlijk het zieke kind en het gezin. Ook voor hen is er veel veranderd. De manier van indicatiestelling bijvoorbeeld, de bekostiging maar ook de zorg zelf. De mogelijkheden om die te bieden dienen zich steeds meer in de eerste lijn aan en zorgen er zo voor dat de ontschotting tussen de derde, tweede en eerste lijn uiteindelijk toch op gang gekomen is. We hebben nog een hele weg te gaan maar het begin is er.

Het is ook absoluut terecht om op deze plek ook het ministerie van VWS, de Zorgkantoren en Zorgverzekeraars hartelijk te bedanken. Zij hebben zich het afgelopen jaar wederom als belangrijke partners voor KinderThuisZorg getoond. Ik waardeer hun betrokkenheid en de openheid waarin wij met hen kunnen communiceren.

Ik wens u heel veel leesplezier toe!

Winterswijk, 30 april 2015KTZ Groep BV

Jacqueline Kasten-WiggersDirecteur

1. Uitgangspunten van de verslagleggingIn dit document wordt verslag gedaan van de activiteiten van KTZ Groep BV.n 2006 is KinderThuisZorg opgericht als een organisatie die zorg leverde op PGB-basis. In 2007 werd er besloten aan te besteden bij de zorgkantoren om ook Zorg In Natura te kunnen aanbieden aan onze klanten. Er werd direct begonnen met het inrichten van een landelijk dekkend netwerk. In 2011 is de organisatie ingericht naar zelfstandig werkende KinderWijkTeams. Inmiddels wordt er dagelijks door onze gespecialiseerde verpleegkundigen vanuit 33 KinderWijkTeams kinderverpleegkundige zorg gegeven aan kinderen van 0 tot 18 jaar. In 2014 is de groei doorgezet die de afgelopen jaren ook is ingezet. Daarnaast is 2014 een jaar geweest waarin de organisatie zich, zowel qua financiële administratie als op organisatorisch niveau, heeft voorbereid op de wijzigingen die gepaard gaan met de Hervorming Langdurige Zorg (HLZ) waarbij de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) verdwijnt. In 2015 vindt verdere uitwerking plaats om een passende financiering en uitvoering te vinden die in 2016 ingezet kan worden. De organisatie biedt in dit jaarverslag volledige transparantie aan iedereen die geïnteresseerd is in KinderThuisZorg.

Page 4: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

7 directieverslag KTZ Groep

2.1 Algemene identificatiegegevens

AdresPostcodePlaats

Telefoonnummer

Identificatienummer Kamer van Koophandel

E-mailadresInternetpagina

Haitsma Mulierweg 217101 BZWinterswijk

088-0200700

09175375

[email protected]

Naam verslagleggende rechtspersoon

KTZ Groep BV

Page 5: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

9 8 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

2.2 Structuur van het concern 2.3 Kerngegevens

2.2.1 Organisatorische structuur

Stichting KinderThuisZorg

KTZManagement & Organisatie BV

KTZ KennisCentrum BV

100%

Kinderzorghotel GretaBonteKoe BV

100% 100%

2.2.2 Besturingsmodel

2.3.1 Kernactiviteiten en nadere typering

De entiteiten die hierboven zijn weergegeven, maken gezamenlijk onderdeel uit van een groep met aan het hoofd KTZ Groep BV.KinderThuisZorg opereert met zelfstandig werkende KinderWijkTeams, direct aangestuurd door de directie. Dit betekent dat de (kinder-)verpleegkundigen zijn gaan werken in kleinere teams waardoor zij nog dichter bij de klant zijn komen te staan. Hierdoor vervullen de teams een centrale rol binnen onze dienstverlening.

KinderThuisZorg is een landelijk werkende kinderthuiszorgorganisatie die zich in de eerste plaats richt op het verlenen van kinderverpleegkundige zorg aan (ernstig) zieke kinderen buiten het ziekenhuis. Verpleging (en daaraan gerelateerde verzorging en begeleiding) van (ernstig)

zieke kinderen en ondersteuning van hun ouders vormen de eerste doelstelling. Daarnaast heeft KinderThuisZorg zich ten doel gesteld om zorg voor kinderen die buiten het ziekenhuis verblijven, zo goed mogelijk te verankeren in wet- en regelgeving. Er wordt uitgegaan van de kracht van de ouders. KinderThuisZorg probeert hen zo goed mogelijk te ondersteunen, zodat zij zoveel mogelijk zelfredzaam kunnen zijn. Bij een gezin worden zo min mogelijk verschillende medewerkers ingezet en KinderThuisZorg spant haar in om het zorgaanbod aan te passen aan de wensen van het kind en zijn ouders en te streven naar het leveren van ‘zorg zo nodig, waar nodig’.

Zelfstandig werken betekent dat de KinderWijkTeams beheerder zijn van het primaire proces en alle randvoorwaardelijke zaken zelfstandig uitvoeren. Zij regelen alles wat zich tussen intake en het uit zorg gaan van een kindje voordoet. Per kind wordt er een VCP’er (Verpleegkundig Contact Persoon) aangesteld zodat ouders altijd één aanspreekpunt hebben. Dit zal leiden tot nog kortere verbindingslijnen met de klant. Het KinderWijkTeam kan zelf sneller beslissingen nemen, zodat de klant in no-time een adequaat antwoord kan verwachten op de vragen die hij stelt. Alle leden van het KinderWijkTeam zijn goed op de hoogte van de situatie van de klant. Er zijn kaders waarbinnen de teams de vrijheid hebben zelf invulling te geven aan hun werk. Een voordeel van zelfstandig werkende KinderWijkTeams is ook dat de teamleden zich

Alle zorgmedewerkers van de organisatie zijn (kinder-)verpleegkundigen die zich gespecialiseerd hebben in het bieden van kinderverpleegkundige zorg aan kinderen in de thuissituatie. Zij worden daarin regelmatig (bij)geschoold. KinderThuisZorg heeft een toelating voor de functies Verpleging, Persoonlijke Verzorging en Begeleiding. Het is een bewuste keuze om voor al deze functies dezelfde verpleegkundige in te zetten. De organisatie is ervan overtuigd dat een functiegerichte aanpak niet werkt voor kinderen en probeert partijen ervan te overtuigen aan een meer generalistische aanpak van deze zorg te werken.

De doelgroep kenmerkt zich het sterkst door leeftijd. Steeds jongere kinderen kunnen, mogen of moeten soms met steeds intensievere zorgvraag toch haar huis. Baby’s waarbij de leeftijdsverwachting eerder nihil was, hebben nu een steeds grotere kans op overleven en zelfs ontwikkeling en/of toekomstverwachting. Daarnaast heeft KinderThuisZorg gemerkt dat ook het aantal kinderen dat thuis overlijdt, is gestegen. Het feit dat thuis palliatieve en terminale zorg geboden kan worden, maakt dat steeds meer kinderen en ouders hiervoor kiezen.Omdat de verplaatsing van zorg naar de eerste lijn doorzet, is er opnieuw een toename geconstateerd van sterk zorgintensieve kinderen. Kinderen die met een grote zorgbehoefte toch naar huis kunnen, maar ook kinderen waarbij de (gezins)situatie complex is en die daardoor veel flexibiliteit van de organisatie vragen.

KinderThuisZorg biedt het brede spectrum van kort- en langdurende zorg, dagzorg, oproepbare zorg, weekend- en nachtzorg en terminale zorg. De organisatie werkt hierin zonodig ook samen

nauwer verbonden voelen met hun werk en een betere samenhang tussen de verschillende werkzaamheden ervaren.

KinderThuisZorg kent alleen één hoofdkantoor. Alle verpleegkundig medewerkers van de KinderWijkTeams in het land werken vanuit huis. Het intranet houdt de medewerkers dagelijks van alle relevante ontwikkelingen op de hoogte.

Door deze verandering van werken heeft KinderThuisZorg geen managers meer nodig. In plaats daarvan investeert KinderThuisZorg in een team ‘Innovatie en Ontwikkeling’, dat zich bezighoudt met zowel interne als externe ontwikkelingen om zo kwaliteit van zorg voor (ernstig) zieke kinderen in Nederland structureel te verhogen.

met andere partijen als een kinderhospice of verpleegkundig kinderdagverblijf.

In 2013 en 2014 heeft KinderThuisZorg een enorme toename gezien van kortdurende zorg, de zogenaamde Medisch Specialistische Verpleging Thuis. Dit aandeel stijgt in verhouding tot de langdurende AWBZ-zorg. Deze kortdurende zorg vereist een enorm flexibele inzet van verpleegkundigen. Dit type zorg ‘moet’ voor een deel strikt op bepaalde tijden plaatsvinden, en regelmatig komt de vraag ook zeer onverwacht. De reisafstanden tussen deze kinderen, gecombineerd met soms extreem korte zorgmomenten, vragen veel van de planning en de flexibiliteit van de medewerkers. KinderThuisZorg is er daarom trots op ook deze zorgvragen naar volle tevredenheid van kinderen en ouders in te kunnen vullen.

Daarnaast kunnen er steeds meer technologieën ook in de thuissituatie worden toegepast. Chemotherapie bij kinderen bijvoorbeeld gebeurt inmiddels ook ‘gewoon’ thuis. Hierdoor neemt het aantal kinderen dat terminale zorg krijgt en thuis kan overlijden toe. Ook ziet de organisatie steeds vaker de combinatie met de reguliere kinderdagverblijven en scholen. KinderThuisZorg wil absoluut transparant zijn naar alle betrokkenen die zich met de doelgroep zieke kinderen bezighouden. De zorg bevindt zich op een kantelpunt in het systeem. Zorg moet enerzijds leiden tot gezondheidswinst, maar tegelijkertijd doelmatiger worden en kostenefficiënter. De organisatie wil niet proberen het wiel opnieuw uit te vinden, maar zorgt er wel voor dat bestaande en nieuwe innovatieve systemen gecombineerd worden tot een effectieve en efficiënte zorgverlening.

KinderThuisZorg BV

100%

In 2014 is KTZ Medisch Gastouderbureau BV (100% dochteronderneming van KTZ Groep BV) ontbonden, aangezien deze dienstverlening niet langer in de visie van KinderThuisZorg past.

KTZGROEP BV

Page 6: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

11 10 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

2.3.2 Cliënten, personeel en opbrengsten

2.3.3 Werkgebieden

Aantal cliënten:1.789

Medewerkers: 196 fte

Opbrengsten: € 15.303.000

• KinderThuisZorg levert zorg in heel Nederland.

• Stichting KinderThuisZorg beschikt over een toelating voor drie AWBZ-functies: Verpleging, Persoonlijke Verzorging en Begeleiding.

Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg

Stichting KinderThuisZorg heeft in 2014 overeenkomsten afgesloten met alle zorgverzekeraars in Nederland voor 2015. De doelgroep van KinderThuisZorg heeft kinderverpleegkundige zorg nodig die in 2015 volledig onder de Zorgverzekeringswet valt. Omdat de zorg voor enkele tientallen kinderen, welke al in zorg waren bij KinderThuisZorg, in 2015 gefinancierd wordt vanuit de Wet langdurige zorg, zijn er ook contracten afgesloten met alle zorgkantoren om deze zorg in 2015, gedurende het overgangsjaar, te kunnen continueren.

ZorgverzekeringswetStichting KinderThuisZorg heeft met alle zorgverzekeraars in Nederland het contract verlengd om MSVT zorg te kunnen verlenen in 2015.

2.3.4 Samenwerkingsrelaties

KinderThuisZorg werkt samen met diverse kinderhospices en met verpleegkundig kinderdagverblijven. Door deze samenwerking kunnen ouders kiezen uit diverse mogelijkheden van zorgverlening, waardoor aansluiting wordt gezocht op specifieke behoeften van het kind en het gezin.

Omdat KinderThuisZorg de kwaliteit van zorg wil verbeteren voor alle (ernstig) zieke kinderen in Nederland zoekt het de samenwerking op met andere organisaties in Nederland die betrokken zijn bij de zorg voor (ernstig) zieke kinderen. Hierbij valt te denken aan Stichting Kind en Ziekenhuis, de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, V&VN Kinderverpleegkunde en Stichting PAL Kinderpalliatieve Expertise.

Page 7: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

13 directieverslag KinderThuisZorg

3.2 Directie

3.1 Normen voor goed bestuur

De directie van KTZ Groep BV bestaat uit:

Taakgebieden: Taakgebieden: • Zorginhoud• Strategie• Kwaliteit

KinderThuisZorg onderschrijft de Zorgbrede Governance Code en heeft de uitgangspunten ervan verwerkt in haar statuten. KinderThuisZorg streeft ernaar uiteindelijk een concrete praktische invulling te geven aan deze Governance Code. In 2013 heeft de juiste invulling van de Raad van Toezicht en de Raad van Commissarissen verder gestalte gekregen.

• Financiën• Scholing• Financiën

• Strategie

Mevrouw J. Kasten-Wiggers De heer J. Kasten

Page 8: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

14 directieverslag KTZ Groep

3.3 Bedrijfsvoering Het bedrijfsproces is ingericht volgens de eisen van de AO/IC regeling. Toekomstige ontwikkelingen, wijzigingen in wet- en regelgeving en productieregistratie en facturering zijn daarmee geborgd. Deze regeling is verwerkt in het eigen softwaresysteem. Dit systeem is ingericht volgens dezelfde AO/IC eisen en helemaal toegespitst op de thuiszorg. De interne processen van de organisatie zijn ingericht volgens de HKZ-norm voor VV&T. Daarnaast worden de Algemene Voorwaarden van Actiz en BTN gehanteerd bij het aangaan van een zorgovereenkomst.

De risico’s betreffende de bedrijfsvoering bestaan vooral in de wijzigingen in bekostiging voor de zorg voor kinderen. De afgelopen jaren hebben

KTZ Management & Organisatie BV: In 2014 heeft een laatste uitstroom van fte’s plaatsgevonden van functies die te maken hadden met het primaire proces. Dit werd mogelijk omdat de uitvoering van het primaire proces inmiddels volledig bij de zelfstandig werkende teams ligt. Daarbij pakken deze teams inmiddels een groot deel van de ‘overhead-taken’ zelf op. Management & Organisatie is hierdoor klaar voor het leveren van een andere bijdrage in de groep. De medewerkers gaan zich bezighouden met de uitwerking van beleidsmatige vraagstukken. Het hoofdkantoor zal, naast een tweetal afdelingen als secretariaat en de financiële administratie, het ontwikkelcentrum worden van beleidsmatige vernieuwingen. KinderThuisZorg BV: De groei van deze entiteit inclusief personele bezetting, die de concrete zorg en ondersteuning levert, zal in de lijn van de afgelopen jaren liggen.

KTZ Zorg- en Logeerboerderij BV: Er is gekeken naar een verbreding van de markt, door de accommodatie aan groepen als gezinnen en families aan te bieden, zonder een zorggerelateerd verblijf. Dit werpt zijn vruchten af en de bezettingsgraad wordt hoger.

KTZ Kenniscentrum BV: Er zal sterk worden ingezet op kwaliteitsverbetering van de te verlenen zorg. Intern is een verantwoordelijkheidsprofiel van verschillende ‘soorten’ (kinder)verpleegkundigen in dienst van KinderThuisZorg BV opgesteld. Dit profiel sluit beter aan op de verwachte toekomstige manier van zorgverlening volgens het Medisch Kindzorgsysteem. Verder zal e-learning zijn intrede doen om (kinder)verpleegkundigen bekwaam te houden in de handelingen die zij bij en rond het zieke kind moeten verrichten. Met uitzondering van de investeringen in het ‘houvast’-project en de MKS app worden geen significante investeringen begroot. Naar verwachting leiden bovenstaande ontwikkelingen per entiteit er toe, dat de totale omzet en resultaten van KTZ Groep B.V. cs. zich positief zal ontwikkelen in 2015 en volgende jaren. De verwachte groei van de activiteiten zal gefinancierd worden door de verwachte positieve resultaten en het beschikbare eigen vermogen.

er meerdere keren wijzigingen in de bekostiging plaatsgevonden die pas op het allerlaatste moment met de sector werden gecommuniceerd.

Toekomstverwachting KTZ Groep BV:

Page 9: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

4.1 Missie en visie

4.2 Het Medische Kindzorgsysteem

MissieKinderThuisZorg is een toonaangevende, landelijk werkende zorgorganisatie. De organisatie ontwikkelt en biedt specialistische verpleegkundige zorg aan kinderen tot 18 jaar op de plek waar dat voor kind en ouders het beste is. Kinderen hebben andere behoeften dan volwassenen. Daarvoor wil KinderThuisZorg zowel in de praktische zorgverlening als in opleiding en wet- en regelgeving ruimte bieden.

VisieHet veld rondom zieke kinderen is voortdurend in beweging. Dat is ook niet vreemd aangezien de intensieve kindzorg nog volop in ontwikkeling is. Er zijn steeds meer kinderen die minder lang in het ziekenhuis verblijven en eerder naar huis kunnen. Dit betekent echter niet dat ze dan minder ziek zijn. Wel maken de mogelijkheden van kinderthuiszorg dat zij veel behandelingen, die vroeger in het ziekenhuis gebeurden, nu thuis kunnen ontvangen.

Om in te kunnen spelen op bovengenoemde ontwikkeling en om kwaliteit van deze zorg door te ontwikkelen heeft KinderThuisZorg zich in 2014 gericht op het ontwikkelen van een duurzaam zorgsysteem voor de zorg aan (ernstig) zieke kinderen buiten het ziekenhuisIn dit kader is het rapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’

Echter, het noemen van aanbevelingen en een oplossing is niet voldoende om kwaliteit van zorg aan (ernstig) zieke kinderen ook daadwerkelijk in de praktijk structureel te verhogen.In 2014 is daarom het vervolgrapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’ gepubliceerd. Dit rapport is voortgekomen uit een samenwerking tussen Stichting Kind en Ziekenhuis, V&VN Kinderverpleegkunde, Stichting PAL Kinderpalliatieve Expertise, Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), Vereniging Gespecialiseerde Verpleegkundige Kindzorg (VGVK), Vereniging Samenwerkingsverband Chronische Ademhalingsondersteuning (VSCA) en Kwaliteitsgroep Kinderthuiszorgorganisaties

gepubliceerd door samenwerkende partijen, waarin het nieuwe ‘Medische Kindzorgsysteem’ wordt geïntroduceerd. Dit systeem heeft tot doel gezonde zorg te stimuleren waarbij de rechten van het (ernstig) zieke kind centraal staan en waarbij tegelijkertijd doelmatigheid en financiële duurzaamheid bestaan om het systeem ook op de lange termijn houdbaar te laten zijn.

Nederland (KKN) welke destijds door KinderThuisZorg werd vertegenwoordigd. In dit vervolgrapport wordt beschreven hoe ‘gezonde zorg’, met samenwerking als één van de uitgangspunten, kan worden bereikt voor (ernstig) zieke kinderen in Nederland. Gezonde zorg bestaat bij aanwezigheid van een systeem waarbij het Handvest Kind en Zorg (in bijlage) als uitgangspunt dient en waarbij tegelijkertijd doelmatigheid en (financiële) duurzaamheid bestaan. Om deze doelstelling te bewaken in de praktijk, wordt in het rapport een passend kwaliteitskader geïntroduceerd met tien randvoorwaarden voor kwaliteit:

In 2013 heeft KinderThuisZorg samen met Stichting Kind en Ziekenhuis, V&VN Kinderverpleegkunde en Stichting PAL Kinderpalliatieve Expertise het rapport ‘Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg’ gepubliceerd waarin vijf knelpunten worden aangestipt in de zorg voor (ernstig) zieke kinderen en een oplossing wordt aangedragen om de kwaliteit van deze zorg structureel te verhogen.

De vijf knelpunten die in dit rapport worden aangestipt zijn:

De oplossing die wordt aangedragen is samenwerking tussen partijen die bij het (ernstig) zieke kind en het gezin betrokken zijn zodat (behoeften van) het kind en het gezin centraal gesteld kunnen worden en kwaliteit van zorg kan bestaan.

1. Het ontbreken van een standaard voor kindgerichte zorg buiten het ziekenhuis

2. Versnippering, schotten en het ontbreken van kwaliteit

3. De balans tussen overzorg en onderzorg ontbreekt

4. Een onveilige leefomgeving 5. Verminderde maatschappelijke participatie van

gezinnen met een zorgbehoevend kind

1

6

2

7

3

8

4

9

5 10

Flexibiliteit

Zorg waar nodig

Regie voor het kind en ouders

Samenwerking tussen professionals

Informatievoorziening

De verpleegkundige zorg wordt uitgevoerd door een kinderverpleegkundige

Ruimte voor ontwikkeling en kind zijn

Het indiceren en organiseren van zorg buiten het ziekenhuis wordt altijd gedaan door kinderverpleegkundige niveau 5 of verpleegkundig specialist

Zorg zo nodigVeiligheid van het kind is altijd gewaarborgd

17 16 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Page 10: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

FASE 1 |

FASE 2 |

FASE 3 |

FASE 4 |

Verwijsboom zorg buiten ziekenhuis

Hulpbehoeftescan kind & gezin

Zorgplan kind & gezin

Beslisboom afsluiten Zorgplan kind & gezin

4.3 Van visie naar praktijk

19 18 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

4.3.1 De MKS appEén van de implementatietrajecten die gestart is naar aanleiding van het rapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’ betreft de MKS app. De MKS app is een systeem in de vorm van een online applicatie waarin het gehele proces van het indiceren en organiseren van kinderverpleegkundige zorg buiten het ziekenhuis is ingericht. Concreet betekent dit dat de vier fasen van het Medische Kindzorgsysteem in de MKS app worden gerealiseerd.In de MKS app kunnen verschillende disciplines met elkaar samenwerken en zijn er optimale mogelijkheden voor eigen regie voor kind en ouder. Zo heeft het (ernstig) zieke kind een eigen account waarbij het kind en/of de ouders inzicht

hebben in het gehele zorgproces rondom het kind. Een ander belangrijk kenmerk van de MKS app betreft de hoge mate van transparantie die het biedt doordat meerdere disciplines op een open werkwijze met elkaar samenwerken in één systeem en er op een kwalitatief hoogstaande manier kan worden ingespeeld op specifieke wensen en behoeften ten aanzien van de zorg. KinderThuisZorg vindt dat alle (ernstig) zieke kinderen in Nederland recht hebben op gezonde zorg. Daarom wordt de MKS app (gedeeltelijk) gratis ter beschikking gesteld voor alle ziekenhuizen en zorgorganisaties in Nederland.

Voor meer informatie over deze online applicatie: www.medischkindzorgsysteem.nl.

4.3.2 Een kinderarts in dienst Steeds meer kinderen kunnen de verpleegkundige zorg krijgen in hun eigen leefomgeving. Dit is een positieve ontwikkeling omdat (ernstig) zieke kinderen op deze manier meer kans krijgen om deel te nemen in de maatschappij. Dit betekent wel dat er, ten opzichte van een aantal jaren terug, vaker sprake is van complexe problematiek buiten het ziekenhuis. Om deze kinderen in hun eigen leefomgeving van kwalitatief hoogstaande zorg te kunnen voorzien, heeft KinderThuisZorg in 2014 als eerste kinderthuiszorgorganisatie in Nederland een kinderarts in dienst genomen. Deze kinderarts is beschikbaar voor vragen van (kinder)verpleegkundigen en maakt zich daarnaast hard voor het bereiken van meer bewustwording in de ziekenhuizen en onder kinderartsen ten aanzien van het bereiken van gezonde zorg voor (ernstig) zieke kinderen.

4.3.3 Het congres ‘25 jaar Rechten van het (zieke) Kind’In samenwerking met Stichting Kind en Ziekenhuis, V&VN Kinderverpleegkunde, V&VN Voortplanting, Obstetrie en Gynaecologie en Stichting PAL Kinderpalliatieve Expertise is op 20 november 2014 het congres ‘25 jaar Rechten van het (zieke) Kind’ georganiseerd. Tijdens dit congres stond het Handvest Kind en Zorg centraal en daarmee de rechten die een (ziek) kind heeft tijdens zijn of haar zorgproces. Door een inspirerend programma met een gevarieerd aanbod aan sprekers kon bewustwording ten aanzien van dit onderwerp groeien en werd het gesprek hierover met elkaar aangegaan. Het congres telde 600 bezoekers.

Gezonde zorg, waarbij de rechten van het zieke kind centraal staan en waarbij tegelijkertijd doelmatigheid en financiële duurzaamheid bestaan, heeft echter meer nodig dan een innovatief kwaliteitskader voor deze doelgroep. In het rapport worden de tien randvoorwaarden van kwaliteit daarom vertaald naar een praktijkgericht systeem dat het ‘Medische Kindzorgsysteem’ wordt genoemd. Het Medische Kindzorgsysteem gaat in op het moment dat het kind het ziekenhuis kan verlaten en eindigt op het moment dat kinderverpleegkundige zorg buiten het ziekenhuis niet (langer) nodig is.

Het Medische Kindzorgsysteem bestaat uit vier fasen:

Aansluitend op de beschrijving van dit nieuwe systeem, wordt een bekostigingskader aangedragen in het rapport waarbij de tien randvoorwaarden van kwaliteit worden vertaald naar randvoorwaarden voor bekostiging. Voorwaarden die worden genoemd in het kader van de bekostiging zijn dan ook onder andere ‘bekostigen zo nodig, ‘bekostigen waar nodig’ en het financieren van samenwerking.Het rapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’ wordt afgesloten met een concreet implementatieplan waarbij de visie uit beide rapporten in projecten wordt uiteengezet.

Van het rapport ‘Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg’ (2013) en het vervolgrapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’ (2014) is een samenvatting opgenomen in de bijlage. De volledige rapporten zijn te vinden op www.kinderthuiszorg.nl (pagina ‘Publicaties’) of op www.medischkindzorgsysteem.nl.

Page 11: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

21 20 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

4.3.4 Het ‘houvast’- projectIn 2014 is er speciale aandacht geweest voor een specifieke doelgroep: kinderen die zich in de palliatieve of terminale fase bevinden en de gezinnen waarvan zij deel uitmaken. In het ‘houvast’-project zijn tools ontwikkeld om kinderen in de palliatieve of terminale fase, en hun gezinnen, houvast te geven tijdens deze moeilijke perioden in hun leven. Concreet betekent dit dat er doosjes zijn ontwikkeld waarin handreikingen worden gegeven aan (ernstig) zieke kinderen, en de gezinnen waarvan zij deel uitmaken, voor het voorbereiden, doormaken en verwerken van het overlijden van het kind. Voor de palliatieve fase is dit het ‘hou me vast’-doosje en voor de terminale fase het ‘vergeet me niet’-doosje. Bij beide doosjes wordt onderscheid gemaakt in een doosje voor kinderen in de leeftijd tot 12 jaar oud en

een doosje voor kinderen van 12 jaar en ouder. Financiering van dit project is mede mogelijk gemaakt door subsidieverstrekker ZonMw.

Een impressie van dit uiterst zorgvuldig ontwikkelde project, is te vinden in de bijlage. Meer informatie is ook te vinden op: www.houmevast.nl en www.vergeetmeniet.nl.

4.3.5 Aandacht voor kindermishandelingOok in 2014 zijn er situaties voorgevallen waarbij sprake was van kindermishandeling. Dit is een probleem dat door de jaren nog niet is afgenomen. Kindermishandeling kan in geen situatie geaccepteerd worden en iedereen die betrokken is bij kinderen, en met name kwetsbare kinderen zoals (ernstig) zieke kinderen, zou zich verantwoordelijk moeten voelen om dit probleem zoveel als mogelijk te beperken en te voorkomen. Zieke kinderen zijn, meer nog dan gezonde kinderen, afhankelijk van de mensen om hen heen en als er thuis geen veilige basis is, dan zijn het onder andere de betrokken professionals die het verschil kunnen maken voor het kind. KinderThuisZorg voelt zich verantwoordelijk om er alles aan te doen wat in haar macht ligt, om kindermishandeling tegen te gaan door haar medewerkers de ondersteuning te bieden die zij nodig hebben om signalen van kindermishandeling te herkennen en hiernaar zorgvuldig te handelen. In 2014 zijn vanuit dit oogpunt zes verpleegkundigen opgeleid tot forensisch verpleegkundigen. Zij worden binnen KinderThuisZorg ingezet om hun opgedane kennis niet alleen zelf toe te passen, maar ook aan hun collega’s over te dragen zodat er alert en op tijd gereageerd kan worden op signalen die kunnen duiden op kindermishandeling. Ook in 2015 zal er veel aandacht gaan naar het trainen van verpleegkundigen bij het omgaan met kindermishandeling.

4.3.6 Het faciliteren van opleidingenNaast de opleiding voor forensisch verpleegkundige, die zes verpleegkundigen in 2014 hebben afgerond, is KinderThuisZorg in 2014 ook gestart met het opleiden van vijf kinderverpleegkundigen tot verpleegkundig specialisten. Zij volgen twee jaar lang de opleiding ‘Master Advanced Nursing Practice’ aan de HAN in Nijmegen en worden daarbij in diverse academische ziekenhuizen opgeleid. Zij specialiseren zich daarbij allen in de oncologie. Door verpleegkundigen op te leiden tot verpleegkundig specialisten, die door heel Nederland kunnen worden ingezet bij KinderThuisZorg, kan in combinatie met de kinderarts die in dienst gekomen is, kinderen optimaal voorzien kunnen worden van (complexe) kinderverpleegkundige zorg in de eigen leefomgeving. Niet alleen de verpleegkundig specialisten richten zich op de specialisatie oncologie, ook een aantal kinderverpleegkundigen is de mogelijkheid geboden deel te nemen aan de bijscholing ‘kinderoncologie’. Een vierde opleiding die in 2014 is gefaciliteerd aan verpleegkundigen, betreft de opleiding tot kinderverpleegkundige. Op dit moment zijn er nog verpleegkundigen in dienst die geen specialisatie hebben gevolgd tot kinderverpleegkundige. Omdat KinderThuisZorg het belangrijk vindt dat kinderen worden geholpen door verpleegkundigen die daarvoor speciaal zijn opgeleid, is de organisatie gestart met het omscholen van algemeen verpleegkundigen naar kinderverpleegkundigen. In groepen van 15 studenten per half jaar worden alle algemeen verpleegkundigen bij KinderThuisZorg omgeschoold. Deze opleiding wordt gevolgd aan de Amstel Academie van het VU Medisch Centrum.

Naast deze vier opleidingen is er in samenwerking met Stichting PAL Kinderpalliatieve Expertise een driedaagse cursus aangeboden op het gebied van kinderpalliatieve zorg. Deze cursus is inmiddels vertaald naar een module kinderpalliatieve zorg in de opleiding tot kinderverpleegkundige zodat ook deze studenten op dit gebied worden geschoold.Tot slot heeft elk KinderWijkTeam van KinderThuisZorg een communicatietraining gevolgd welke werd geleid door twee externe communicatietrainers. Door deze training biedt de organisatie de zelfstandig werkende teams extra ondersteuning bij het samenwerken onderling in een team maar ook bij het zo goed mogelijk kunnen helpen van de klant.

4.3.7 KinderThuisZorg-dagenIn 2014 is gestart met het organiseren van KinderThuisZorg-dagen. Tijdens deze dagen, die alle medewerkers van KinderThuisZorg volgen, worden de medewerkers meegenomen in actuele interne- en externe ontwikkelingen door hen te informeren en te inspireren. Op de KinderThuisZorg-dagen worden medewerkers daarnaast gestimuleerd om met elkaar in gesprek te gaan en kennis met elkaar te delen. Deze dagen worden vanaf 2014 halfjaarlijks georganiseerd.

4.3.8 SubsidiesKinderThuisZorg werkt hard aan kwaliteitsontwikkeling van de zorg voor (ernstig) zieke kinderen en komt daarbij in aanmerking voor diverse subsidieprogramma’s. In 2014 is subsidie verkregen voor het ontwikkelen van een interne scholing voor het indiceren en organiseren van kinderverpleegkundige zorg buiten het ziekenhuis. Naar verwachting wordt dit project in 2015 afgerond.

Page 12: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

KinderThuisZorg23 directieverslag

In 2014 heeft KinderThuisZorg conform verwachtingen, wederom een groei doorgemaakt. De omzet is in 2014 ten opzichte van 2013 met 14.3% gegroeid, van € 13.4 miljoen naar € 15.3 miljoen. Naast de toename van de omzet zijn de kosten echter ook gestegen. Reducering van de personeelskosten in de overhead in het verleden, biedt de organisatie nu de mogelijkheid te investeren in verbetering van de kwaliteit van de te leveren zorg. De totale bedrijfskosten zijn in 2014 met € 2 miljoen gestegen. Het positieve resultaat over 2014 is net zoals in 2013 € 1 miljoen. De liquiditeitspositie is in 2014 met € 0.3 miljoen verbeterd.

Voor 2015 wordt wederom een groei van omzet en een positief resultaat verwacht.

Page 13: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

25 24 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Page 14: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

27 26 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Page 15: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

29 28 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Page 16: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

31 30 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg‘Op weg naar participatie in de samenleving’

Samenvatting“Het wordt al donker buiten dus ik moet naar bed. Mama brengt mij naar boven en pakt de sok. Deze gaat zoals elke avond over mijn hoofd. Nu hoeft ze alleen nog maar even mijn handjes vast te maken en dan kan ik lekker slapen. Zo trek ik mijn slangetje namelijk niet uit mijn neus en kan ook mama lekker slapen.”

(Waargebeurd bij Chayenne, 16 maanden oud)

We staan aan de vooravond van nieuwe financieringsmodellen voor de zorg. In dit kader is meer en bijzondere aandacht vereist voor de door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) omschreven ‘intensieve kindzorg’. Niet te keren ontwikkelingen zorgen er namelijk voordat de ziekenhuisverplaatste zorg aan zieke kinderen toeneemt en ook de komende jaren zal blijven groeien. Op dit moment is de financiering van deze relatief nieuwe zorgvorm nog beheersbaar. Daarom is het van cruciaal belang dat overheid, betrokken instanties en hulpverleners zich constant bewust zijn van en zich verantwoordelijk voelen voor het feit dat zieke kinderen juist nu specifieke aandacht nodig hebben en dat er alleen door een specifieke en individuele benadering kwalitatief hoogstaande en doelmatige zorg kan worden geboden. Op dit moment is er echter sprake van een aantal knelpunten die deze kwaliteitsborging en doelmatigheid in de weg staan.

1 Ziekenhuisverplaatste zorgEen ziek kind valt doorgaans onder eindverantwoordelijkheid van de kinderarts. Dat resulteert vaak in een eenzijdige aandacht voor de medisch technische aspecten kant. De normale ontwikkeling van het kind verdwijnt dan buiten beeld. Daarnaast vormt de minimale overdracht een probleem. De indicatie biedt geen ruimte aan degene die de ziekenhuisverplaatste zorg overneemt om het kind, de specifieke ziektebeelden en het gezin te leren kennen. Problematisch is vaak ook het ontbreken van specifiek kindgerichte zorg. In het ziekenhuis zijn speciale kinderafdelingen ingericht maar buiten de deuren van het ziekenhuis kan het kind bij iedere willekeurige zorgaanbieder terecht komen, waar kennis van en aandacht voor kinderen veelal niet is ontwikkeld. Tot slot is de financiering van ziekenhuisverplaatste zorg ontoereikend georganiseerd. In de ondersteuning in voorzorg (palliatief), nazorg, en begeleiding van ziekenhuisverplaatste zorg is niet voorzien terwijl die in het ziekenhuis als vanzelfsprekend is meegefinancierd.

2 Versnippering, schotten en het ontbreken van kwaliteitKindgerichte ketenzorg ontbreekt op dit moment waardoor niemand zich verantwoordelijk voelt om de coördinerende rol op zich te nemen, ook als ouders daar duidelijk behoefte aan hebben. De bestaande kwaliteitssystemen zijn onvoldoende op elkaar afgestemd en het ontbreekt aan eengezamenlijke visie op de intensieve kindzorg waardoor de kans op medische fouten toeneemt.

Knelpunten3 De balans tussen overzorg en onderzorg ontbreektDoordat buiten de muren van het ziekenhuis slechts medisch-technische handelingen worden vergoed, dreigen ouders van zieke kinderen overbelast te raken, met alle - ook financiële - gevolgen van dien. Anderzijds krijgen gezinnen met een stevige draagkracht vaak een hogere indicatie dan noodzakelijk. De zorgbehoefte van gezinnen met zorgintensieve kinderen hangt niet alleen af van de medisch-technische zorg die het zieke kind nodig heeft maar ook van de omstandigheden waarin deze zorg kan worden geboden.

4 Onveilige leefomgevingAls de draaglast groter is dan de draagkracht wordt het gezin kwetsbaarder, kan niet meer met de situatie omgaan en moet op korte of lange termijnextra beroep doen op zorg en ondersteuning. De ontwikkeling van broers en zussen komt onder druk te staan. Daarnaast is er het risico dat moeheid,geestelijke uitputting en onzekerheid over de toekomst, er soms voor zorgen dat liefdevolle zorg van ouders ontspoort in kindermishandeling.Gebrekkige communicatie en afstemming over de signalen van dit soort verborgen kindermishandeling is zorgelijk.

5 Verminderde maatschappelijke participatieVeel aandacht voor zieke kinderen is gericht op de verhoging van de levenskans. Er is tot nu toe weinig aandacht geweest voor het niet-zieke deel van het kind en het gezin. Deze twee elementen zijn echter onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een ziek kind

Page 17: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

33 32 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Op basis van bestaande systemen is met kleine aanpassingen gekomen tot het Integraal Kwaliteitsmodel Intensieve Kindzorg (IKIK) om deze zorg kwalitatief hoogstaand en doelmatig te kunnen organiseren. Samenwerking is hierin leidend. Om tot samenwerking te kunnen komen is het noodzakelijk dat financiële en organisatorische ontschotting plaatsvindt. Om financiële ontschotting te realiseren wordt aanbevolen om in de toekomst alleen ketenzorg te vergoeden en dit onder te brengen in de Zorgverzekeringswet. Hierdoor ontstaat er één organisatie- en financieringsstroom.

Om zowel overzorg als onderzorg te voorkomen wordt aanbevolen om gebruik te maken van een hulp- en zorgplan. In het hulpplan wordt door het gezin in samenwerking met de zorgverleners vastgesteld wat de daadwerkelijke zorgbehoefte is. Dit betekent dat de eigen kracht van het gezin uitgangspunt vormt en dat rekening moet worden gehouden met de omstandigheden waarin het gezin verkeert.

In het zorgplan wordt beschreven welke zorgverlener verantwoordelijk is voor welk deel van de zorg en hoe en wanneer de ondersteuning verleend wordt. Deze zorgprofessionals vormen met elkaar de keten waarmee het gezin te maken krijgt en dit is tevens de keten die in aanmerking komt voor het declareren van zorg met betrekking tot het

wordt sneller thuis gehouden van school enwordt minder gestimuleerd om deel te nemen aan extra of buitenschoolse activiteiten. Omdat het kind minder naar school gaat, is een ouder vaak gedwongen minder te gaan werken of zelfs te stoppen. Zieke kinderen worden vaak (te) afhankelijk van hun ouders en dit kan ertoe leiden dat ze

angstig worden om van huis en de ouders weg te gaan. Het risico op een negatieve vicieuze cirkel en sterk verminderde maatschappelijke participatievoor het hele gezin is groot. Dit maakt gezinnen kwetsbaarder en zorgt ervoor dat er meer onnodig beroep wordt gedaan op (dure) professionele hulp.

De oplossinggezin. Deze financiering dient niet alleen gebaseerd te worden op de medisch-technische handelingenmaar moet bestaan uit drie componenten: de medisch-technische handelingen met betrekking tot het zieke kind, de omstandigheden van het gehelegezin en de kosten die professionals moeten maken om de zorg te kunnen verlenen.

Naast deze voorwaarde moet het zorgplan flexibel zijn en moet er aandacht zijn voor kwaliteit. Zo moet er binnen het zorgplan gewerkt worden met eenalgemeen dossier per gezin en uniforme overdrachtsformulieren. Door de beoogde samenwerking ontstaat gezonde zorg waarbij de zelfredzaamheid van gezinnen optimaal wordt ingezet (doelmatigheid), die kwalitatief hoogstaand is en die een veilige leefomgeving voor het kind en het gezin creëert.

Hierdoor zijn zowel het zieke kind als de ouders in staat om waar mogelijk mee te draaien in de maatschappij waardoor niet onnodig aanspraak gemaakt wordt op directe zorgkosten en/of het sociale vangnet. Daarnaast kan optimale maatschappelijke participatie op andere manieren opbrengsten met zich meebrengen. Denk bijvoorbeeld aan de loonbelasting die werkende ouders betalen. Het Integraal Kwaliteitsmodel Intensieve Kindzorg (IKIK) is opgenomen op de volgende pagina.

Flexibiliteit

Maatschappelijkeopbrengsten

Vormgeving Uitkomsten

Financiëleontschotting

Samen werking

Gezonde zorgOrganisatorische

ontschotting

Voorwaarden

Kwaliteit

Veilige leefomgeving

voor kind en gezin

Kwalitatief hoogstaand

en zelfredzaamheid waar mogelijk

Maatschappelijkeparticipatie

ZorgplanHulpplan

Integraal Kwaliteitsmodel Intensieve Kindzorg

Page 18: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

35 34 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

SamenvattingHet rapport ‘Samen op weg naar gezonde zorg voor ernstig zieke kinderen’ borduurt voort op en is een concrete uitwerking van het Integraal Kwaliteitsmodel (Intensieve) Kindzorg (IKIK) uit het rapport ‘Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg’ dat in oktober 2013 verscheen. Het rapport richt zich op de periode vanaf 1 januari 2015 waarbij de ambitie bestaat om dit per 1 januari 2016 volledig uitgewerkt en geïmplemen¬teerd te hebben.

Het rapport beschrijft een systeem waarbij het zieke kind en gezin daaromheen te allen tijde centraal staan en waarbij tegelijkertijd de opvatting ‘recht hebben op zorg’ wordt vervangen door het principe ‘zorg zo nodig, waar nodig’. Samenwerking, flexibiliteit, kwaliteit en passende bekosti¬ging zijn onmisbare voorwaarden en in dit rapport wordt dan ook beschreven hoe deze waarden gecombineerd en gewaarborgd kunnen worden. Alleen op deze manier is het mogelijk om te komen tot een systeem waarbij kind en gezin de ondersteuning krijgen die nodig is en waarbij tegelijkertijd doelmatigheid en (financiële) duurzaamheid bestaan.

DoelgroepomschrijvingIn de huidige situatie is de doelgroep (ernstig) zieke kinderen die verpleegkundige zorg nodig hebben versnipperd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen die verpleegkundige zorg krijgen op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw) en kinderen die verpleegkundige zorg krijgen op basis van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Binnen de AWBZ is de doelgroep opnieuw versnipperd. Zo behoort een deel van de kinderen binnen de AWBZ tot de doelgroep ‘Intensieve Kindzorg (IKZ)’ en geldt er voor andere kinderen, die beademing, terminale zorg of respijtzorg nodig hebben, een aparte indicatie binnen de AWBZ.

Elk kind is anders en de behoeften en zorgvragen van een kind en het bijbehorende gezin worden in de loop van de tijd door verschillende factoren beïnvloed. Een kind indelen in een bepaalde groep voor een vastgestelde tijd, waarvan nu bij de AWBZ sprake is, leidt daardoor vaak tot ondoelmatige zorg. Het principe ‘zorg zo nodig, waar nodig’ vraagt om flexibiliteit en transparantie in het toewijzen van zorg zodat te allen tijde kan worden ingespeeld op behoeften die op dat moment bestaan.

Van ‘Intensieve Kindzorg’ naar ‘Medische Kindzorg’In het kader van de Hervorming Langdurige Zorg (HLZ) vervalt de term ‘Intensieve Kindzorg’ en valt het onderscheid dat wordt gemaakt tussen kinderen die intensieve verpleegkundige zorg krijgen en kinderen die minder intensieve verpleegkundige zorg krijgen weg. Omdat dit rapport het traject na het ziekenhuis beoogt in te richten, wordt de volgende doelgroepomschrijving gehanteerd

Alle kinderen met een somatische aandoening in Nederland die onder eindverantwoordelijkheid van de kinderarts of andere medisch specialist staan en buiten het ziekenhuis kinderverpleegkundige zorg nodig hebben.

Door voor deze groep (ernstig) zieke kinderen een generieke benadering toe te passen voor het organiseren van zorg kan flexibiliteit en transparantie worden gewaarborgd en krijgt ieder (ernstig) ziek kind op elk moment passende ondersteuning. Hiermee wordt afscheid genomen van de versnippering in de doelgroep (ernstig) zieke kinderen en de statische manier van toewijzen van zorg. Naast het kind en het gezin zijn ook de

kinderverpleegkundige en de hoofdbehandelaar uit het ziekenhuis, meestal de kinderarts, betrokken bij de kinderverpleegkundige zorg die nodig is buiten het ziekenhuis. Daarnaast kunnen paramedici betrokken zijn zoals een fysiotherapeut, logopedist en/of een diëtist maar ook professionals vanuit het sociale domein. Daarom wordt het geheel van zorg dat een (ernstig) ziek kind nodig heeft, ‘Medische Kindzorg’ genoemd.

Page 19: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

37 36 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Uitwerking van de uitkomsten van het Medische KindzorgsysteemGezonde zorgGezonde zorg bestaat bij aanwezigheid van een systeem waarbij de rechten van het kind, in de vorm van het Handvest Kind en Zorg, als uitgangspunt dienen en waarbij tegelijkertijd doelmatigheid en (financiële) duurzaamheid bestaan. De absoluut centrale positie van het kind en het bijbehorende gezin kan namelijk alleen worden gerealiseerd als de rechten van het kind en de behoeften van het gezin als vertrekpunt worden genomen. Doelmatigheid komt grotendeels voort uit de kanteling van ‘recht hebben op zorg’ naar ‘zorg zo nodig, waar nodig’. Alleen door deze kanteling te stimuleren wordt de eigen kracht van gezinnen aangewakkerd en kan er een optimale zelfredzaamheid van gezinnen ontstaan. Doelmatigheid is daarmee een voorwaarde voor (financiële) duurzaamheid omdat optimale zelfredzaamheid van gezinnen overmatige zorgconsumptie voorkomt.

KwaliteitskaderNaast gezonde zorg, leidt werken volgens het Integraal Kwaliteitsmodel (Intensieve) Kindzorg ook tot kwalitatief hoogstaande zorg. Gezonde zorg en kwaliteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het bereiken van gezonde zorg vraagt om een kwaliteitskader dat deze doelstelling bewaakt.

Uitwerking van de vormgeving van het Medische KindzorgsysteemVerwijsboom zorg buiten ziekenhuis (fase 1 Medische Kindzorg)Wanneer een kind na opname, dagbehandeling of een bezoek aan de polikliniek het ziekenhuis verlaat, is de ‘Verwijsboom zorg buiten ziekenhuis’ van toepassing. Dit is een beslisboom die de kinderarts helpt om het juiste wetstelsel voor het kind te kiezen. Afhankelijk van de situatie zijn er diverse uitkomsten mogelijk, namelijk: terugverwijzen naar de huisarts, slechts een vervolgafspraak inplannen, doorverwijzen naar professionele ondersteuning bij persoonlijke verzorging op basis van de Jeugdwet, doorverwijzen naar een organisatie die zorg verleent op basis van de Wet langdurige zorg (Wlz) of op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw) de kinderverpleegkundige van de afdeling inschakelen om de Hulpbehoeftescan kind & gezin (fase 2) met het gezin op te starten.

Hulpbehoeftescan kind & gezin (fase 2 Medische Kindzorg)De Hulpbehoeftescan kind & gezin is een middel dat wordt ingezet wanneer uit de verwijsboom blijkt dat het kind onder de Zorgverzekeringswet valt. Met de Hulpbehoeftescan kind & gezin wordt geïnventariseerd welke behoeften het kind en het bijbehorende gezin hebben in het traject na het ziekenhuis. Hierbij wordt niet alleen aandacht besteed aan behoeften ten aanzien van medisch-technische handelingen, maar ook aan behoeften met betrekking tot de ontwikkeling van het kind en/of broers en zussen, de sociale omgeving van het gezin en de veiligheid (van de omgeving) van het kind.

Deze aandachtsgebieden komen in de Hulpbehoeftescan kind & gezin aan bod via vier kinderleefdomeinen: Medisch, Ontwikkeling, Sociaal en Veiligheid. De werkwijze is als volgt. Allereerst vult het gezin de Hulpbehoeftescan kind & gezin in en geeft daarbij aan in hoeverre het zelfredzaam is. Vervolgens neemt de kinderverpleegkundige uit het ziekenhuis de hulpbehoeftescan door en inventariseert aan welke voorwaarden ten aanzien van het medische kinderleefdomein moet worden voldaan voordat het kind naar huis kan. Daarna bespreekt de kinderverpleegkundige deze bevindingen met het gezin en bepalen zij samen waar de functie van zorgcoördinator komt te liggen. In alle gevallen, ook wanneer ouders zelf de verpleegkundige handelingen uitvoeren, wordt een zorgcoördinator aan het gezin toegewezen. Deze zorgcoördinator is afkomstig uit het ziekenhuis (alleen wanneer deze de zorg buiten het ziekenhuis verleent), een kinderhospice, kinderthuiszorgorganisatie of verpleegkundig kinderdagverblijf. De aangewezen zorgcoördinator komt bij het gezin thuis om de voorwaarden vanuit het ziekenhuis te toetsen

en voorwaarden ten aanzien van de overige drie kinderleefdomeinen (Ontwikkeling, Sociaal en Veiligheid) vast te stellen. Deze bevindingen bespreekt de zorgcoördinator met het gezin en daarbij wordt tevens met de ouders besproken in welk opzicht zij hun eigen kracht kunnen aanspreken Nadat door de kinderverpleegkundige uit het ziekenhuis en de zorgcoördinator vanuit een kinderthuiszorgorganisatie, kinderhospice, of verpleegkundig kinderdagverblijf de voorwaarden met betrekking tot de vier kinderleefdomeinen zijn geïnventariseerd, vindt er een transfergesprek plaats. Bij dit gesprek tussen het gezin, de kinderverpleegkundige uit het ziekenhuis en de zorgcoördinator worden de behoeften en voorwaarden vastgesteld en worden hier in onderling overleg doelen, activiteiten en verantwoordelijke zorgverleners/ ouders aan gekoppeld. Dit wordt vastgelegd in een eerste versie van het Zorgplan kind & gezin. Nadat dit zorgplan door de kinderarts is geaccordeerd en de zorgverzekeraar op de hoogte is gesteld, kan het kind met ontslag en gaat het betreffende Zorgplan kind & gezin (fase 3) van start.

1

6

2

7

3

8

4

9

5 10

Flexibiliteit

Zorg waar nodig

Regie voor het kind en ouders

Samenwerking tussen professionals

Informatievoorziening

De verpleegkundige zorg wordt uitgevoerd door een kinderverpleegkundige

Ruimte voor ontwikkeling en kind zijn

Het indiceren en organiseren van zorg buiten het ziekenhuis wordt altijd gedaan door kinderverpleegkundige niveau 5 of verpleegkundig specialist

Zorg zo nodigVeiligheid van het kind is altijd gewaarborgd

Page 20: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

39 38 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

Zorgplan kind & gezin (fase 3 Medische Kindzorg)Het Zorgplan kind & gezin is een plan waarin de te leveren zorg na het ziekenhuis beschreven staat voor een individueel kind en het bijbehorende gezin. Achtereenvolgens zijn in het zorgplan opgenomen: de van toepassing zijnde kinderleefdomeinen, de persoon uit het gezin waarop een kinderleef-domein betrekking heeft, de behoefte die de persoon heeft, het doel dat daaraan gekoppeld wordt, de activiteiten die het bereiken van dat doel mogelijk moeten maken, de zorgverlener die de activiteiten uitvoert en tot slot de (deel)prestatie waaronder de bekostiging plaatsvindt. Het Zorgplan kind & gezin kent een multidisciplinair karakter. Dit betekent dat er naast zorgverleners uit de Medische Kindzorgketen zoals een kinderthuiszorg-organisatie of kinderhospice, ook disciplines vanuit bijvoorbeeld het sociale domein zijn opgenomen wanneer die bij het gezin betrokken zijn. Denk bijvoorbeeld aan het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) vanuit een gemeente. De zorgcoördinator heeft de taak om de verschillende disciplines met elkaar te verbinden en de voortgang en actualiteit van het zorgplan te bewaken.

Beslisboom afsluiten Zorgplan kind & gezin (fase 4 Medische Kindzorg)Het Zorgplan kind & gezin kan om verschillende redenen worden afgesloten, namelijk:

De werkwijze binnen het Zorgplan kind & gezin betreft een cyclisch proces van uitvoeren van de activiteiten uit het zorgplan, het evalueren van het zorgplan en het eventueel bijstellen van onderdelen

Hoe het traject na het Zorgplan kind & gezin eruit ziet, hangt af van welke van de vier situaties van toepassing is en de behoeften die in verband daarmee bij de betrokkenen bestaan. Afhankelijk daarvan kan er een transitie naar een andere aanspraak plaatsvinden. Ongeacht welke van de vier oorzaken van toepassing is, wordt er altijd een eindevaluatie uitgevoerd om de behoeften na het Zorgplan kind & gezin te evalueren. Daarnaast vindt er, indien van toepassing, een zorgvuldige overdracht plaats om te voorkomen dat er kinderen tussen wal en schip vallen wanneer het Zorgplan kind & gezin wordt afgesloten.

uit het zorgplan en weer uitvoeren etc. Dit proces gaat door totdat het Zorgplan kind & gezin op een bepaald moment wordt afgesloten (fase 4).

1

2

3

4

Het kind heeft geen verpleegkundige zorg meer nodig

Het kind is vijf jaar of ouder en wordt geïndiceerd voor de Wlz

Het kind is achttien jaar oud geworden

Het kind is overleden

Uitwerking van de voorwaarden van het Medische KindzorgsysteemBekostigingHet realiseren van een systeem waarbij de rechten van het kind zijn geïntegreerd in het kwaliteitskader en in de inrichting van het Medische Kindzorg-systeem, en het tegelijkertijd bereiken van doelmatigheid van zorg en (financiële) duurzaamheid, kent voorwaarden. Samenwerking is, zoals ook in het Integraal Kwaliteitsmodel (Intensieve) Kindzorg gesteld, de sleutel tot het realiseren van een dergelijk systeem waarbij het kind en het bijbehorende gezin centraal staan. Samenwerking ontstaat echter niet zomaar. Organisatorische, maar vooral ook financiële ontschotting is nodig om deze samenwerking blijvend te stimuleren en te realiseren.

Door het kwaliteitskader en de vormgeving van het Medische Kindzorgsysteem als vertrekpunt te nemen voor de bekostigingssystematiek wordt ook in dit kader uitgegaan van de centrale positie voor kind en gezin. Aangezien de te leveren professionele ondersteuning vanuit meerdere bekostigingssystemen gefinancierd zal moeten

worden, is het van groot belang dat er een eenduidige vertaling wordt gerealiseerd vanuit de te leveren zorg en de bij de zorgverze-keraar of gemeente te declareren zorg. Pas dan gaat het bereiken van gezonde zorg hand in hand met financiële en organisatorische ontschotting.

Dit leidt tot een aantal randvoorwaarden voor bekostiging en financiering van het Medische Kindzorgsysteem binnen de Zorgverzekeringswet:

1

2

4

3

5

Kindergeneeskundige zorg en kinderverpleegkundige zorg als expertise

Zorg zo nodig financieren

Samenwerking financieren

Zorg waar nodig financieren

Financiële ruimte voor kwaliteitsontwikkeling

Daarnaast moet er financiële ruimte komen voor kwaliteitsontwikkeling, waaronder het realiseren van instrumenten zoals de Hulpbehoeftescan kind & gezin en het Zorgplan kind & gezin maar ook voor toekomstige projecten zoals het ontwikkelen van richtlijnen en protocollen ten aanzien van de Medische Kindzorg. Het realiseren van een adequate gezamenlijke uitwerking, waarbij het verhogen van de kwaliteit van zorg aan (ernstig) zieke kinderen steeds het primaire doel is, vraagt om een budget dat van overheidswege hiervoor beschikbaar wordt gesteld. Met dit budget kan een Insti¬tuut Medische Kindzorg vorm krijgen en kan kwalitatief hoogstaande zorg aan (ernstig) zieke kinderen ontstaan en (blijvend) worden gewaarborgd.

Page 21: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

41 40 directieverslagdirectieverslag KTZ GroepKTZ Groep

ImplementatieplanHet implementatietraject omvat de volgende onderdelen:

• Positioneren van het Handvest Kind en Zorg• Bruikbaarheid en actualiteit toetsen van het

Kwaliteitskader Medische Kindzorg• Bruikbaarheid toetsen van de Verwijsboom zorg

buiten ziekenhuis• Inhoud bepalen van de Hulpbehoeftescan kind

& gezin• Systeem bepalen voor het invullen van de

Hulpbehoeftescan kind & gezin• Ontwikkelen inventarisatielijst voorwaarden voor

zorg buiten het ziekenhuis• Leidraad opstellen voor transfergesprek waarbij

de eerste versie van het Zorgplan kind & gezin wordt opgesteld

• Ontwikkelen sjabloon Zorgplan kind & gezin• Ontwikkelen format voor evaluatiegesprek• Toetsen van bruikbaarheid en actualiteit van de

Beslisboom afsluiten Zorgplan kind & gezin• Ontwikkelen format voor eindevaluatiegesprek• Ontwikkelen van overdrachtsformulier bij uit zorg• Bijdragen aan een ‘Inkoopgids Medische

Kindzorg 2016’• Ontwikkelen van instructie Medische

Kindzorgsysteem• Monitoren van het effect van het Medische

Kindzorgsysteem

Deze onderdelen moeten ruim voor het streefjaar 2016 zijn ontwikkeld. Daarom staat de uitwerking ervan gepland van september 2014 tot en met mei 2015.Voorgaande wordt samengevat in het Samenwerkingsmodel Medische Kindzorg dat een uitwerking is van het Integraal Kwaliteitsmodel Intensieve Kindzorg (IKIK) uit het rapport ‘Ernstig zieke kinderen hebben recht op gezonde zorg’.

Samenwerkingsmodel Medische Kindzorg

FASE

1 |

Verw

ijsbo

om z

org

buite

n zie

kenh

uis

FASE

2 |

Hulp

beho

efte

scan

kin

d &

gezin

FASE

3 |

Zorg

plan

kin

d &

gezin

FASE

4 |

Besli

sboo

m a

fslu

iten

Zorg

plan

kin

d &

gezin

Kind

erge

nees

kund

ige

zorg

en

kinde

rver

plee

gkun

dige

zor

g als

ex

perti

se

Hand

vest

Kin

d en

Zor

gZi

eke

kinde

ren

en h

un o

uder

s w

orde

n te

alle

n tijd

e ge

stim

ulee

rd o

m h

un b

ehoe

ften

en w

ense

n te

n aa

nzien

va

n de

zor

g ke

nbaa

r te

mak

en e

n ov

er d

e zo

rg m

ee te

be

sliss

en (a

rt. 3

VRK

, art.

12

VRK)

.Zi

eke

kinde

ren

wor

den

altijd

ver

plee

gd e

n be

hand

eld

door

pro

fess

iona

ls di

e sp

ecifie

k vo

or d

eze

zorg

aan

kin

dere

n zij

n op

gelei

d. D

ie pr

ofes

siona

ls be

schi

kken

ov

er d

e ke

nnis

en e

rvar

ing

die

nodi

g is

om o

ok a

an d

e em

otio

nele,

psy

chol

ogisc

he e

n sp

iritue

le be

hoef

ten

van

het k

ind

en h

et g

ezin

tege

moe

t te

kom

en (a

rt. 3

VRK

, ar

t. 19

VRK

).Zi

eke

kinde

ren

wor

den

niet

in e

en z

ieken

huis

opge

nom

en a

ls de

zor

g di

e zij

nod

ig h

ebbe

n oo

k in

dag

beha

ndeli

ng, p

olikl

inisc

h of

thui

s ka

n w

orde

n ve

rleen

d (a

rt. 2

4 VR

K, a

rt. 2

5 VR

K).

Ziek

e kin

dere

n he

bben

mog

elijkh

eden

om

te s

pelen

, zic

h te

ver

mak

en e

n zic

h te

ont

wikk

elen,

al n

aar g

elang

hu

n lee

ftijd

en

licha

meli

jke c

ondi

tie (a

rt. 3

VRK

, art.

28

VRK,

art.

29

VRK,

art.

31

VRK)

.He

t is

voor

ziek

e kin

dere

n alt

ijd m

ogeli

jk om

hun

oud

ers

of v

erzo

rger

s bi

j zich

te h

ebbe

n, w

aar z

ij ook

beh

ande

ld

en/o

f ver

plee

gd w

orde

n. Z

e he

bben

rech

t op

verb

lijf

in e

en s

timul

eren

de, v

eilig

e om

gevin

g w

aar v

oldo

ende

to

ezich

t is

en d

ie be

reke

nd is

op

kinde

ren

van

hun

eigen

lee

ftijd

scat

egor

ie (a

rt. 3

VRK

, art.

9 V

RK, a

rt. 1

8 VR

K,

art.

28 V

RK, a

rt. 2

9 VR

K).

Ziek

e kin

dere

n he

bben

rech

t op

besc

herm

ing

tege

n all

e vo

rmen

van

licha

meli

jke e

n ge

este

lijke

mish

ande

ling

en/

of v

erw

aarlo

zing

zow

el in

het

gez

in a

ls da

arbu

iten

(art.

3

VRK,

art.

9 V

RK, a

rt. 1

9 VR

K).

Elk

ziek

kind

en ie

der l

id v

an e

en g

ezin

met

een

ziek

kin

d w

ordt

ben

ader

d m

et ta

ct e

n be

grip

en

hun

priva

cy

wor

dt te

alle

n tijd

e ge

resp

ecte

erd

(art.

16

VRK,

art.

30

VRK)

.Ee

n zie

k kin

d w

ordt

ver

plee

gd e

n be

hand

eld d

oor z

ovee

l m

ogeli

jk de

zelfd

e pe

rson

en d

ie on

derlin

g sa

men

wer

ken

in e

en m

ultid

iscip

linair

team

en

indi

vidue

el en

van

uit h

et

team

op

een

open

en

eerlij

ke m

anier

com

mun

icere

n m

et

het k

ind

en h

et g

ezin

. (ar

t.3 V

RK, a

rt. 1

9 VR

K).

Ziek

e kin

dere

n w

orde

n be

sche

rmd

tege

n on

nodi

ge

beha

ndeli

ngen

en

onde

rzoe

ken

en m

aatre

gelen

wor

den

geno

men

om

pijn

, lich

ameli

jk on

gem

ak e

n em

otio

nele

span

ning

en te

voo

rkom

en d

an w

el te

ver

licht

en (a

rt. 3

VR

K, a

rt. 1

2 VR

K, a

rt. 1

9 VR

K).

Elk

ziek

kind

en ie

der l

id v

an e

en g

ezin

met

een

ziek

kin

d w

ordt

ged

uren

de h

et h

ele z

orgt

rajec

t, va

n di

agno

se to

t ev

entu

eel o

verlij

den,

voo

rzien

van

cor

rect

e en

relev

ante

in

form

atie

die

op e

en v

oor h

en b

egrijp

elijke

man

ier w

ordt

ve

rstre

kt (a

rt. 1

7 VR

K).

Zorg

zo

nodi

g fin

ancie

ren

Zorg

waa

r nod

ig fi

nanc

ieren

Sam

enw

erkin

g fin

ancie

ren

Fina

nciël

e ru

imte

voo

r kw

alite

itson

twikk

eling

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

VOOR

WAA

RDEN

VORM

GEVI

NGUI

TKOM

STEN

Page 22: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

42 directieverslag KTZ Groep 43 directieverslag KTZ Groep

Page 23: 1 KTZ roe - KinderThuisZorg · 2018. 6. 7. · direieersg 4 KTZ roe direieersg 5 KTZ roe Voorwoord Voor u ligt het directieverslag over het jaar 2014. Het informeert u over wat er

44 directieverslag KTZ Groep

KinderThuisZorgPostbus 53 7100 AB Winterswijk

www.kinderthuiszorg.nl Telefoon: 088-0200700