1

De betekenis van nabijheid: over het uitwisselen van

hulp

Lilian LindersFontys Hogeschool Sociale Studies06 50242166

21 april 2011

Groningen Plus en de Humanitas Academie

L.linders@fontys.nl

2

Opbouw• Aanleiding onderzoek

• Bouwstenen beleid: vooronderstellingen van de Wmo

• Resultaten van het onderzoek: wat zeggen ze over de vooronderstellingen?

• Hoe sociale netwerken organiseren?

3

Aanleiding voor het onderzoek

• Wmo

• Wie sociaal nabij is, woont niet altijd in de buurt

• Wie fysiek nabij is, is niet altijd sociaal nabij

4

Wmo: drie vooronderstellingen

• Meer buurtcohesie leidt tot meer burenhulp

• Er is een (dreigend) tekort aan informele zorg

• Gezonde mensen helpen kwetsbare mensen

5

• Onderzoekslocatie: zwakke buurt in Eindhoven

• Gestructureerde interviews

• Diepte-interviews met een selectie van respondenten

Het onderzoek

6

Bevindingen: geïndividualiseerd buurschap

• Sociale afstand• Toch helpen mensen• Ze helpen één op één• Op basis van een persoonlijke relatie• Geïndividualiseerd buurschap is nadeel

voor kwetsbare bewoners

7

Bevindingen: latent buurschap

• Handelingsverlegenheid

• Vraagverlegenheid

• Acceptatieschroom

8

Bevindingen: oorzaken vraagverlegenheid

• Angst voor afhankelijkheid, niet in het krijt willen staan

• Geen zin in bemoeizucht

• Het ideaal van autonomie

• Bang voor afwijzing

• Negatief beeld van de samenleving: onderschatting hulpbereidheid van anderen

• De vraag een ander niet ‘gunnen’

9

Bevindingen: lamme helpt blinde

• Soort zoekt soort en dat geldt ook voor mensen die elkaar helpen

• Informele helpers zijn vaak mensen die zelf fysieke en/of psychische problemen hebben

10

Conclusies t.a.v. de vooronderstellingen

• Meer buurtcohesie leidt tot meer burenhulp: Buurtcohesie is geen voorwaarde voor burenhulp

• Er is of dreigt een tekort aan informele zorg: Vraagverlegenheid is een groter probleem voor het tot stand komen van informele zorg dan onvoldoende aanbod

• Gezonde mensen helpen kwetsbare mensen De ‘lamme helpt de blinde’

11

Conclusies• De solidariteit in onze samenleving speelt zich

voor een belangrijk deel af tussen kwetsbare groepen onderling

• De gerichtheid op eigen kracht en zelfredzaamheid heeft als onbedoeld neveneffect dat mensen geen steun (durven) vragen aan anderen

• Negatieve beeldvorming kan werken als een self-fulfilling prophecy

12

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren?

• Professionals moeten zich bewust zijn van de geneigdheid van (kwetsbare) mensen om geen hulp te vragen of te accepteren en rekening houden met handelingsverlegenheid, wetende dat er wel hulpbereidheid is

• Ideaal van autonomie nuanceren: mensen mogen zich ook kwetsbaar opstellen

13

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren?

• In plaats van werken aan buurtcohesie en buurtparticipatie meer gericht informele zorg stimuleren met aandacht voor wederkerigheid- TijdvoorElkaar- Buurtzorgconcept

• Professionals moeten ‘tussen de oren krijgen’ dat ze altijd moeten kijken naar de steunende mogelijkheden van de omgeving- EKC’s

14

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren?

• Als die er niet zijn kunnen ze zich richten op het organiseren van een steunend netwerk, bijv. m.b.v.: vrijwilligers- Bijv. Homestart- Humanitas- Zonnebloem- Maatjes, Buddy’s, vriendendiensten- via actieve buurtbewoners- Zelfhulpgroepen, lotgenotencontacten

15

Hoe kun je dan wel (buren)hulp organiseren?

• Werken aan zichtbaar maken van de hulpbereidheid in de buurt- Bijv. met behulp van huiskamergesprekken

• Niet alleen outreachend werken maar daarna ook verbindend werken- Bijv. ‘Achter de voordeur’ GGZ i.s.m. woningcorporatie

• Lotgenoten met elkaar verbinden- Bijv. Bouwgroep Eindhoven

16

Vragen?