1 ANCOL-PHENOL

GIAÛNG VIEÂN THÖÏC HIEÄN: Chöông IXChöông IX

ANCOL-PHENOL-ETEANCOL-PHENOL-ETE

A. ANCOL (Röôïu) R(OH)n R laø goác hydrocacbon hoaù

trò n(n>o)

1. Ñònh nghóa, phaân loaïi.

I. Ñònh nghóa, phaân loaïi, ñoàng phaân vaø teân goïi.

a. Ñònh nghóa:

Khi thay theá moät hay nhieàu nguyeân töû H trong phaân töû hydrocacbon baèng nhoùm hydroxi(OH) ta ñöôïc nhöõng daãn xuaát hydroxi goïi laø ancol. (Tröø H cuûa nhaân thôm thaønh hoï phenol).

Caên cöù vaøo giaù trò n: n=1 ancol ñôn chöùc n=2 trôû leân ancol ña chöùc.

Caên cöù goác R: R laø goác xuaát phaùt töø loaïi hydrocacbon naøo thì coù loaïi ancol ñoù. Ancol no, khoâng no (noái ñoâi, noái ba...), thôm...

Caên cöù baäc cacbon lieân keát vôùi OH:

Ancol baäc 1; Ancol baäc 2; Ancol baäc 3.

b. Phaân loaò: A. ANCOL (Röôïu)

Ngoaøi caùc ñoàng phaân maïch cacbon, nhoùm ñònh chöùc thì ancol coù ñoàng phaân vò trí nhoùm OH. Ví duï: Ñoàng phaân ancol C3H8O coù hai ñoàng phaân. CH3-CH2-CH2-OH Propan-1-ol

CH3-CH(OH)-CH3 Propan-2-ol

2. Ñoàng phaân & teân goïi a.Ñoàng phaân

A. ANCOL (Röôïu)

Danh phaùp thay theá:

Teân = Hydrocacbon neàn + Chæ soá (neáu coù) + ol. CH3-OH Metanol.

CH3-CH2-OH Etanol.

CH3-CH2(OH)-CH3 Propan -2 -ol.

b.Teân goïi

HO-CH2-CH2-CH2-CH2-OH Butan-1,4-diol CH3CH=C(C2H5)-CH2-OH 2-Etylbut-2-

en-1-ol

A. ANCOL (Röôïu)

1 1 6

CH3-CH2-OH Ancol etylic (Etyl ancol)

CH3-CH2-CH2-OH Ancol propylic (propyl ancol)

CH3-(CH2)3-OH Ancol butylic (butyl ancol).

Danh phaùp loaïi chöùc:

Teân = ancol + teân goác + ic

( hoaëc teân goác + ancol).

A. ANCOL (Röôïu)

CH2=CH-CH2-OH Ancol alylic

(CH3)3C-OH Ancol tert-butylic

C6H5-CH2-OH Ancol benzylic

Teân thöôøng vaø teân nöûa heä thoáng ñöôïc IUPAC löu duøng.

HO-CH2-CH2-OH Etylen glicolHO-CH2-CH(OH)-CH2-OH Glixerol (CH3)2 COH-COH(CH3)2 Pinacol

A. ANCOL (Röôïu)

Thuûy phaân trong axit sunfuric ññ/nhieät ñoä hay hydrobohoùa( traùi qt.Maccopnhicop) R-CH=CH2+ HOH R-

CH(OH)CH3

II. Phöông phaùp ñieàu cheá monoancol. 1. Töø anken

( H2SO4 ññ/t0)

R-CH=CH2 R-CH2-CH2-OH

1. B2H6 ; 2.H2O2

A. ANCOL (Röôïu)

R-CH=O + [2H] R-CH2-OH Chaát khöû H2/Ni khoâng giöõ noái ñoâi…

RR/C=O + [2H] RR / HC(OH) 2 chaát khöû LiAlH4; (C3H7

izoO)3Al giöõ noái ñoâi C=C

Axit duøng xuùc taùc LiAlH4

RCOOH + [4H] RCH2OH + HOH

2. Khöû hôïp chaát cacbonyl, axit cacboxilic vaø daãn

xuaát.

A. ANCOL (Röôïu)

RCOOR/ + [4H] RCH2OH +R/ OH Este duøng Na/etanol

RCOX + [4H] RCH2OH +HX

Axit duøng LiAlH4

3. Töø hôïp chaát cô magieâ. + O2 +H2O

RMgX ROMgX ROH + XMgOH + HCHO +H2O

RMgX RCH2OMgX RCH2OH+ XMgOH

A. ANCOL (Röôïu)

RMgX + CH2-CH2 RCH2-CH2OMgX

+HOH

O RCH2-CH2-OH + XMgOH

Ancol baäc1

Andehyd, ankyl theá cuûa oxit etylen thu ancol baäc2 coøn xeton vaø este cho ancol baäc3.

RMgX +R/CHO RR/CH-OMgX

RR/CH-OH + XMgOH

A. ANCOL (Röôïu)

Khi muoán ñieàu cheá ancol baäc 3 coù ñoä phaân nhaùnh cao thì duøng cô Liti vaø xeton coù ñoä phaân nhaùnh cao.

CH

CHCH Li

CH

CHCH C

CH

CH

CH

CH

CH C CH

CH

CH

OH

CHCH CH

CH

O3

3

3

3

3

3

3

3 3

3 3

3+

Izopropyl liti Diizopropylxeton Triizopropylcacbinol

Ngoaøi caùc phöông phaùp treân coøn coù theå ñieàu cheá ancol töø thuyû phaân daãn xuaát halogen, este,...

A. ANCOL (Röôïu)

III. Tính chaát vaät lyù & lieân keát Hydro. Ancol laø nhöõng chaát loûng hoaëc

raén ôû nhieät ñoä thöôøng, tính chaát vaät lyù taêng khi R taêng vaø n taêng. Ví duï nhieät ñoä noùng chaûy, nhieät ñoä hoùa hôi taêng coøn ñoä tan vaøo nöôùc giaûm. Nguyeân nhaân laø do taïo lieân keát H lieân phaân töû, tuy yeáu nhöng cuõng laøm cho tính chaát vaät lyù thay ñoåi.

R R R R R H R H ...O H...O H... O H ...O H ... ; ...O – H ... O – H ...O – H ...O – H ...

A. ANCOL (Röôïu)

Laø axit raát yeáu R – O – H + B R – O- + BH+

B laø HO-, HOH, ROH...

Thöïc teá xem nhö ancol khoâng taùc duïng vôùi kieàm vì caân baèng chuyeån dòch haún veà beân traùi.

Nguyeân nhaân laø do R gaây caûm döông neân caùc ankanol tính axit coøn yeáu hôn nöôùc. Khi coù caùc nhoùm huùt eletron gaén vaøo goác R thì löïc axit taêng nhö tính axit ClCH2CH2OH> CH3CH2OH.

IV. Hoùa tính Do caáu taïo trong phaân töû ancol caùc lieân keát C – O vaø O – H ñeàu phaân cöïc neân tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng sau.1. Tính axit. Phaûn öùng taïo

ancolat kim loaïi

A. ANCOL (Röôïu)

2ROH + 2Na 2RONa + H2

Nguyeân nhaân laø do R gaây caûm döông neân caùc ankanol tính axit coøn yeáu hôn nöôùc. Khi coù caùc nhoùm huùt eletron gaén vaøo goác R thì löïc axit taêng nhö tính axit:

ClCH2CH2OH> CH3CH2OH.

Do tính axit raát yeáu neân ancol chæ taùc duïng ñöôïc kim loaïi kieàm taïo ancolat.

A. ANCOL (Röôïu)

RONa + HOH ROH + NaOH Toùm laïi:

Tính axit HOH > CH3OH > C2H5OH > (CH3)2CHOH > (CH3)3COH Tính baz

HO- < CH3O- < C2H5O

- < (CH3)2CHO- < (CH3)3CO-

Taát caû caùc ancolat kim loaïi kieàm ñeàu laø chaát raén. Deã bò thuyû phaân neân dung dòch coù tính baz maïnh.

A. ANCOL (Röôïu)

b. Este hoùa:

a.Ete hoùa:

H2SO4ññ/1400C

ROH + R/OH ROR/ + HOH

RCOOH + R/OH RCOOR/ + HOH Xuùc taùc H2SO4ññ/t0

RCOX + R/OH RCOOR/ + HX Xuùc taùc H2SO4ññ/t0

(RCO)2O + R/OH RCOOR/ + RCOOH Xuùc taùc piridin

RSO2Cl + R/OH RSO2OR/ + HCl Xuùc taùc H2SO4

2. Ete & este hoùa

A. ANCOL (Röôïu)

Thuoác thöû Luca(HCl/ZnCl2) chæ coù ancol baäc 3 laø ter-butyl ancol cho phaûn öùng taïo saûn ter-butyl clorua. Ancol baäc 2 phaûn öùng yeáu hôn coøn ancol baäc 1 hình nhö khoâng phaûn öùng. Nguyeân nhaân laø ancol baäc caøng cao tính baz caøng maïnh.

Neáu axit voâ cô taïo este voâ cô.

ROH + HX RX + HOH Xuùc taùc ZnCl2

A. ANCOL (Röôïu)

CH3)3C-OH + HCl/ (ZnCl2) (CH3)3C-Cl + H2O

Coù theå thay HX bôûi:

PX3, PX5, SOCl2.../ piridin.

Thuaän lôïi cho ancol baäc 1.

3ROH + PBr3 3RBr + H3PO3

ROH + SOCl2 RCl + SO2 + HCl

A. ANCOL (Röôïu)

R-CH2-CH(OH)R/ R-CH=CH-R/ + HOH Xuùc taùc thöôøng duøng:

Al2O3/ nhieät ñoä cao; H2SO4 ññ/ nhieät ñoä cao... Quy taéc Zaixep: Taïo anken nhieàu nhoùm theá C anken. Söï caïnh tranh giöõa anken hoùa vaø ete hoùa phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä khi nhieät ñoä cao anken öu ñaõi hôn. Ñoái vôùi ancol coù nhaùnh maø C beân caïnh OH khoâng coù H thì phaûn öùng ñi theo söï chuyeån vò taïo ra anken di chuyeån noái = vaøo trong.

3. Ñeàhydrat hoùa taïo anken A. ANCOL (Röôïu)

Ví duï: H2SO4 170 CH2=CH2 +

HOHCH3-CH2-OH

ññ 140 ( C2H5)2O + HOH (CH3)3C- CH2-OH (CH3)2C=CH-CH3 +

HOH

C C C C C C

C CC CC C

CH OH

CH

CH

CH

CH OH

CH

CH

CH

CHH

H

H

H

H

H

H

H

HH

CH

CH

CH

CH

CH

CH

CH

CH

H

HO

H

CH

H

_

_

+

+

+

+

+

+

3

3

3

3

3 33

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3 2

2

+

A. ANCOL (Röôïu)

Caùc ancol khaùc cuõng coù khaû naêng chuyeån vò neân traùnh söï chuyeån vò ñoù chuyeån thaønh xantogenat roài nhieät phaân ( Phaûn öùng Trugaep).RCH2CH2OH RCH2CH2OCSSNa

RCH2CH2OCSSCH

+CH3

I

CS2/NaOH

CH3SH + OCS

RCH=CH2 to

A. ANCOL (Röôïu)

a Dehydro hoùa

R-CH2OH R-CHO + H2

Ancol baäc III ñi qua Cu nung ñoû seõ bò taùch nöôùc taïo anken.

RR/CH-OH RR/C=O + H2

Ancol baäc I, ancol baäc II ñi qua Cu nung ñoû seõ bò taùch hydro taïo cacbonyl.

RR/C(OH)CH2CH3 RR/C=CH-CH3 + H2O

4. Phaûn öùng dehydro hoùa vaø oxy hoùa

A. ANCOL (Röôïu)

b Oxy hoùa: Taùc nhaân oxy hoùa khoâng maïnh laém thì Ancol baäc I, ancol baäc II taïo cacbonyl coøn ancol III khoâng bò oxy hoùa.Nhöng neáu taùc nhaân oxy hoùa maïnh thì cho ra hoãn hôïp xeton vaø axit.

R-CH2OH [ O] R-CHO + H2O

RR/CH-OH [ O] RR/C=O + H2O

RR/C(OH)CH2CH3 [ O] RR/C=O +

CH3COOH

A. ANCOL (Röôïu)

Ñieàu cheá: Coå truyeàn chöng caát goã khoâ neân ñöôïc goïi laø “röôïu goã”. Toång hôïp:

- Töø khí than toång hôïp CO+2H2 CH3-OH - Töø meâtan 2CH4 + O2 2CH3-OH

a Metanol CH3-OH M=32 ñvc, loûng, ñoäc .

5. Giôùi thieäu rieâng

( 200at, 3000C, xt)

( P=200 at, t0 = 2000C/ Cu )

ÖÙng duïng : Laø dung moâi, nguyeân lieäu toång hôïp HCHO vaø dimetylsunfat duøng laøm dung moâi vaø pha vaøo xaêng daàu...

A. ANCOL (Röôïu)

Ñieàu cheá: Coå truyeàn thuûy phaân vaø leân men töø hôïp chaát gluxit..

Toång hôïp.

CH2=CH2 + HOH CH3CH2-OH Coù theå toång hôïp töø axetaldehyd hay etyl clorua. ÖÙng duïng : Laø dung moâi, nguyeân lieäu toång hôïp caùc chaát höõu cô quan troïng nhöng quan troïng hôn caû laø trong y khoa vaø trong thöïc phaåm.

b Etanol C2H5-OH M=46 ñvc, loûng, muøi haéc.

( H3PO4.SiO2/80at, 3000C)

A. ANCOL (Röôïu)

V. Ancol khoâng no - Enol.

HO lieân keát (C=) anken neân khoâng beàn bò ñoàng phaân hoùa(tautome hoùa) thaønh cacbonyl. CH2=CH-OH CH3CH=O CH2=C(OH)CH3 (CH3)2C=OTrong luùc ñoù caùc enolat kim loaïi raát beàn.Ñöôïc ñieàu cheá töø daãn xuaát Hg vôùi Na/NH3 loûng.

ClHg-CH2-CH=O+2Na CH2=CH-ONa+NaCl+Hg

1. Daïng enol:

A. ANCOL (Röôïu)

Caùc ete, este cuûa enol cuõng beàn ñöôïc ñieàu cheá tö C2H2 vaø cac ancol, axit töông öùng hoaëc coù theå oxy hoùa etylen trong axit axetic ôû 110-1300C vaø 30-40 at vôùi xt paladi clorua vaø ñoàng clorua hoaëc theo töôùng khí ôû 1600C, 5at vaø xt Pd treân chaát mang thích hôïp.2CH2=CH2 + 2CH3-COOH + O2 2CH2=CH-OCO-CH3 + 2HOH

A. ANCOL (Röôïu)

CH3CH=CH2 CH2=CH-CH2Cl -HCl +(ddNaOH/t0) CH2=CH-CH2OH

Ñieàu cheá: Cl2(4000C)

Laø chaát loûng muøi xoác deã tan trong nöôùc. Nhoùm OH hoaït ñoäng hôn neân khi oxyhoùa taïo acrolein..

CH2=CH-CH=O CH2=CH-CH2OH

HOCH2-CH(OH)-CH2OH

2. Daïng ancol khoâng no OH khoâng ñính tröïc tieáp vôùi C= . Tieâu bieåu ancol alylic (propen-3-ol).

[H]

KMnO4 +HOH

A. ANCOL (Röôïu)

Gem diol ( 2 OH chung 1 cacbon).

vic diol ( 2 OH vò trí 1.2).

a Phöông phaùp ñieàu cheá: Thuûy phaân daãn xuaát X-R-X/:

ClCH2-CH2Cl+2NaOH HOCH2-CH2-OH+2NaCl

ClCH2-CH2OH+NaOH HOCH2-CH2-OH+NaCl

VI. Polyancol R(OH)n n=2 trôû leân. 1. Ankadiol

( glycol):

(dd/t0)

(dd/t0)

A. ANCOL (Röôïu)

A. ANCOL (Röôïu)

Oxy hoùa anken baèng KMnO4 hoaëc OsO4 ( coäng cis). Khöû hoùa este cuûa diaxit ( Na+ C2H5OH. Buvoâ-Laêng).

ROOC-(CH2)n-COOR HOCH2-(CH2)n-CH2OH

(+Na +C2H5OH )

RCOOCH2-CH2OOCR + 2NaOH HOCH2-CH2-OH + 2RCOONa

CH2- CH2 + HOH HOCH2-CH2-OH O ( coäng trans)

A. ANCOL (Röôïu) Ngöng tuï pinacol

( Khöû khoâng hoaøn toaøn xeton nhôø hoãn hoáng). Taïo glycol baäc III .

4(CH3)2C=O+[2H] 2(CH3)2C(HO)-C(OH)(CH3)2

Pinacol 4(C6H5)2C=O+[2H] 2(C6H5)2C(HO)-C(OH)(C6H5)2

Benzopinacol

A. ANCOL (Röôïu)

Phaûn öùng ôû nhoùm O-H.

Tính axit > ancol ñôn chöùc töông öùng (-I).

Caùc 1,2-diol coù ñaëc tính taïo phöùc vôùi caùc ion kim loaïi nhö vôùi ñoàng (II) hydroxit maøu xanh lam do taïo ñoàng glycolat:

b Tính chaát hoùa hoïc:

C

CH

H OH

OHCu(OH)

HO

HO

CH

CH

CH

CH

O

O

H

CuO

O

HCH

CH+ + HOH+

2

2

2

2 2

2

2

2

22

NH

HOH

3

Xanh lam

Dong glycolat- ^-

A. ANCOL (Röôïu)

Khi phaûn öùng este hoaù vôùi axít cacbocylic tuøy tyû leä axit maø saûn phaåm thu ñöôïc laø 1,2 hay polyeste. Nhieàu polyeste ñöôïc duøng laøm chaát deûo hay vaûi sôïi.

n HOCH2-CH2-OH + n HOOC-COOH

(-CH2-CH2-OOC-COO-)n + 2n HOH

C

CH

H OH

OHB(OH)

HO

HO

CH

CH

CH

CH

O

O

O

O

CH

CH+ + HOH+

2

2

2

2 2

2

2

2HOH-

B3

3H+O

A. ANCOL (Röôïu) Phaûn öùng oxy hoùa:

Khi oxyhoùa etylen glycol bôûi HNO3 ññ saûn phaåm cuoái cuøng laø axit oxalic.

CH OH

CH OH

CHO

CH OH

COOH

CH OH

COOH

CHO

COOH

COOH

HOC CHO

2

2 2 2

[O] [O] [O] [O]

[O] [O]Etylenglycol Axit glycolic

Glyoxal

Axit oxalic

A. ANCOL (Röôïu)

Neáu duøng HIO4 hoaëc (CH3COO)4Pb thì ñöùt lieân keát C-C giöõa hai goác OH.

HOCR2-CR2OH + (CH3COO)4Pb

2R2C=O + 2CH3COOH + (CH3COO)2Pb

HOCR2-CR2OH+HIO4 2R2C=O + H2O+HIO3

A. ANCOL (Röôïu) Cô cheá phaûn öùng treân qua

trung gian voøng neân caùc diol voøng, khi coù caáu hình trans khoâng xaûy ra phaûn öùng, tuy nhieân vôùi HIO4 thì ñuùng nhöng vôùi tetraaxetat chì thì coù theå theâm cô cheá sau.

OH

OH

HIO4+

trans

O

O

+

OH

OH

OH

O-Pb(OCOCH )

+Pb(OCOCH ) Pb(OCOCH )

CH COOH

4

3

3 23

3

3CH COOH3_

A. ANCOL (Röôïu) Phaûn öùng dehydrat hoùa: Caùc vic glycol khi taùch nöôùc tuøy thuoäc chaát neàn vaø taùc chaát maø keát quûa thu ñöôïc khaùc nhau. Nhö söï duïng xuùc taùc H2SO4ññ, Al2O3, ZnCl2.. HO-CH2-CH2-OH [ H2O

+-CH2-CH2-OH]

[CH3-+CH-OH] [ +CH2-CH2-

OH ] Ñoàng phaân hoùa CH3-CH=O

A. ANCOL (Röôïu) Cô cheá chuyeån vò moät soá

phaûn öùng:

CH

CHC C

OH OH

CH

CH

HCH

CH

C

OH

C

OH

CH

CH

CH

CH

C C

CH

CH

C CH

O H

C

CH

CH

CH

CH

CH

CH

C C CH

OH

O

H

H

O

O

OO

O

_

+

++

+

3

33

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

22

+

_ +O

3

3 3

3

3


phaûn öùng:

CHC C

OH OH

CHH

CH

C

OH

C

OH

CH CH

C C

CH

C

O H

C

CH

CHCH

CH

C C

OH

O

H

H

O

O

OO

O

_

+

++

+

22

+

_ +O

6 66 66 6

66

6

6

5 55 5

5

55

55

5

H H H H H H

H

H

H

H


phaûn öùng:

CHC C

OH OH

CHH

CH

C

OH

C

OH

CH CH

C C

CH

C

O H

C

CH

CHCH

CH

C C

OH

O

H

H

O

O

OO

O

_

+

++

+

22

+

_ +O

6 66 66 6

66

6

6

6

5 55 5

5

55

55

5

CH

CH

CHCH

CH

CH

CH

CH CH

CH

6 6 6

6

6 6

6

6

6

65 5 5

5

5

5

5

5

5 5

A. ANCOL (Röôïu)

a Glycerol :

Ñieàu cheá: Theo 2 caùch sau

CH CH

CHCH

CH

CH CH

CH

CH CH

CH

CHCl

Cl

Cl

OH OH

OH

OH

HO HOCl Cl400oC

3 2 2

22 2 22

2

2

2 2+;

Laø chaát loûng saùnh, khoâng maøu coù vò ngoït, soâi ôû 2900C vaø ñoâng ñaëc ôû 170C.

2. Ankatriol vaø caùc triol khaùc.

A. ANCOL (Röôïu)

CHCH

CH

CH

CH

CH

CHCH

CH

CHOH

OHOH

OH

HOC22

2

2

2

2

22

2

2 2

CH

H O

H

Ni

Al(OR)

C H OH

H O

OH

OH

3

5

O

2

Tính chaát: · Töông töï nhö etylen glycol chæ coù hai phaûn öùng coù öùng duïng sau: Dehydrat hoùa

HOCH2-CH(OH)-CH2OH CH2=CH-CHO+2H2O

A. ANCOL (Röôïu)

HOCH2-CH(OH)-CH2OH + 3HNO3ññ H2SO4ññ O2NOCH2-CH(ONO2)-CH2ONO2 + 3HOH Glycerol coù nhieàu öùng duïng trong

coâng nghieäp cuõng nhö trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi.

A. ANCOL (Röôïu)

Mezo-eritriol

CH

CH

CH

CH

CH

CH

CH CH

CH

CH OH

OH

2

2

2

2

2

2

2 2

2 2

2

CH

H O

H

OH

OH

3

O2

Br

Br COCH COCHO

OCOCH OCOCHC CH

CH

CH

CH

Br

Br

CH

CH

CH CH

CHCH

CH

CHOCOCH

OCOCH

OCOCH

OCOCH2

2

22 233

3

3

3 3

33

BrBrAgOCOCH AgOCOCH

+ ++ +

+ 4

b Eritriol:

Laø chaát raén coù vò ngoït tan ñöôïc trong nöôùc. Coù ñoàng phaân treo(D,L) vaø eritro(mezo)

A. ANCOL (Röôïu) D,L-

CH

CH

CH

CH

CH

CH

CH CH

CH

CH OH

OH

2

2

2

2

2

2

2

2

CH

H O

H

OH

OH

O2

Br

Br

OC CH

CH

CH

CHBr

Br

CH

CH

CH

CH2

2

2

Br+ ++

+4KMnO KOH

H

OH

OHO2

B. PHENOL

OH

OH123

4

123

4

OHOH

NO

NO

O N1

2

345

6

78 9

1

2

34

5

6CH

CH

2 2

2

3

32,3-Xilenol 2-Naptol 9-Antrol Axit picric

1. Teân thöôøng:

I. Teân goïi: C6H5-OH axit cacbolic; axit pheânic vaø hieän nay goïi laø phenol.

B. PHENOL

Ngöôøi ta duøng nhieàu hôïp chaát loaïi naøy theo teân thöôøng.

C6H5-OH Phenol; 1,4-(HO)2C6H4 Hydroxiphenol

CH3C6H4OH (3ñp) Crezol ;1,2,3-(HO)3C6H3 Pirogalol

1,3-(HO)2C6H4 Resoxinol;1,3,5-(HO)3C6H3 Phlorogluxinol

1. Teân thöôøng:

I. Teân goïi:

B. PHENOL

OH

OH

OH

OH

OH

12

34

12

3

4Benzen-1,2,4-triol Naptalen-1,3-diol

I. Teân goïi:

2. Danh phaùp thay theá :

Teân = Aren + vò trí goác OH + soá boäi + ol

B. PHENOL

a Theâm tieáp vò ngöõ –ol vaøo teân hydrocacbon:b Teân laø daãn xuaát voøng hôïp phaàn coù nhieàu nhoùm OH

I. Teân goïi:3. Daãn xuaát hydroxi cuûa heä taäp

hôïp voøng thôm. Goïi theo hai caùch:

OH

1' 1

22'

1,1':4',1''-terphenyl-2'-ol

OH

OH

OH

OH

biphenyl-2,4,4',6-tetrol

OH

1

2

4

6

4' 1'

2-phenyl-1-naphthol

12

b/ 2, 5 - Diphenylphenol (p-Hydroxiphenyl)phlorogluxinol

a/ ......//.....

B. PHENOL

a Chöng caát nhöïa than ñaù thu phenol sau khi taùch boû caùc hôïp chaát khaùc.

b Nung chaûy axit arensufonic vôùi baz kieàm. C6H5-SO3Na + NaOH C6H5-OH +

Na2SO3

II. Ñieàu cheá: 1- Trong coâng

nghieäp

B. PHENOL

c. Phöông phaùp Rasic. Benzen, HCl vaø khoâng khí ôû töôùng khí ñi qua Cu nung ñoû.

C6H6 + HCl +1/2 O2 C6H5-Cl + HOH

C6H5-Cl + HOH C6H5-OH + HCl

II. Ñieàu cheá

B. PHENOL

C

CH

CH

H C O OH CCH

CH

OH

O

CH

CH

3

33

3

3

3O2 100oC+

Cumen Cumen-hydropeoxit Phenol Axeton

Ngöôøi ta coù theå oxy hoùa benzen baèng oxy ôû 100oC aùp suaát cao vaø trong thieát bò phoùng ñieän 3000-4000V. Hieäu suaát phenol thu töø 10-12%.

d. Oxy hoùa caùc ñoàng ñaúng cuûa benzen. Kinh teá cao.

II. Ñieàu cheá

B. PHENOL

a. Töø amin thôm

ArNH2 [Ar-N2]+Cl- Ar-OH

+N2+ HCl b. Töø ArMgX:

2ArMgX + O2 2ArOMgX

2Ar-OH + 2XMgOH

II. Ñieàu cheá2-Trong phoøng thí

nghieäm

B. PHENOL

c. Dehydro hoùa caùc xeton voøng no thaønh phenol ( xuùc taùc: I2 hoaëc Br2)

II. Ñieàu cheá

CH3

CH3 CH3

O

CH3

CH3 CH3

OH

thymolthymolMenton

BrH_ 4

2Br2

B. PHENOL III. Tính chaát

a. Taïo phenolat:

C6H5-O-H + NaOH C6H5-O- Na+

+ H2O

1 Tính axit, phaûn öùng caét ñöùt lieân keát O – H.

C6H5-O-H C6H5-O- +

H+

Dung dòch phenolat theå hieän tính kieàm.

C6H5-O-Na+ + H2O + CO2 C6H5OH +

NaHCO3

B. PHENOL

Phenolat taùc duïng RX, (RO)2SO2...[SN2] hoaëc Phenol vôùi diazometan. C6H5-O

-Na+ + CH3I C6H5-O-CH3 +NaI

C6H5-O-Na+ + (CH3O)2 SO2 C6H5-O-CH3 +

CH3OSO2ONa

C6H5-OH + CH2N2 (ete) C6H5-O-CH3 + N2

III. Tính chaát

b.Taïo ete

1 Tính axit, phaûn öùng caét ñöùt lieân keátO –H

B. PHENOL

c. Taïo este:

C6H5-OH +Cl-COR(piridin) C6H5-O-COR +HCl

C6H5-OH+(CH3CO)2O C6H5-O-COCH3+CH3COOH

Phenol taùc duïng tröïc tieáp vôùi axit cacboxylic hieäu suaát raát thaáp neân ñeå toång hôïp este của phenol thöôøng tieán haønh theo caùc phöông phaùp Sotten-Baoman trong ñoù duøng clorua axit hoaëc anhydrit axit trongdung dòch kieàm hoaëc piridin.

III. Tính chaát

B. PHENOL

OH

+

O-CO-RAlCl3

COR

COR

OH

tohoac.-

AlCl

O

C R

3

O

OO

+_

O AlCl

R C=OO

O

+

_

3

_

H

COR

AlCl3 OH

COR

+ AlCl3

OCo che

/,

III. Tính chaát Caùc este beùo vaø thôm thöôøng khoâng beàn khi coù xuùc taùc vaø nhieät ñoä deã bò chuyeån vò thaønh phenol theá caùc vò trí cuûa nhaân do söï chuyeån vò Frizô.

B. PHENOL

Chæ nhöõng daãn xuaát ruùt eletron maïnh phaûn öùng môùi thöïc hieän ñöôïc.OH

+

to

NO

NONO

NO

Cl

PCl52 2

2

2

2

2ONON

HCl POCl3+ +

III. Tính chaát 2. Phaûn öùng caét ñöùt lieân keát C – OH. Do hieäu öùng coäng höôûng neân khoù.a. Thay theá bôûi

halogen:

B. PHENOL

Phenol khoù theá coøn naptol laïi phaûn öùng vôùi NH4HSO3/NH3ññ.

OH3

^/

2NH HSO NH4

Noi hap 150oC-

2-Naptol 2-Naptylamin

III. Tính chaát

2. Phaûn öùng caét ñöùt lieân keát C – OH. b. Thay theá bôûi nhoùm amino

B. PHENOL

Phaûn öùng chæ xaûy vôùi H trong caùc p/ö khöû maïnh lieät nhö chöng caát vôùi boät keõm.

III. Tính chaát

2. Phaûn öùng caét ñöùt lieân keát C – OH.

c. Theá bôûi H:

C6H5-OH + Zn 400 OC C6H6 + ZnO

B. PHENOL

Phaûn öùng deã daøng coù khi khoâng caàn xuùc taùc vaø nhaân coù theå bò theá nhieàu laàn.

+

OH

- 3_

OOH

2 23 +

Br

Br

BrBr

BrBr

BrBrBr

HBrHBr

Trang- /

Tribromphenolbromua

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar). a. Halogen hoùa:

(2,4,4,6-Tetrabromciclohexa-2,5-dienon) Maøu vaøng

B. PHENOL

OH

+

OH

-3

_

H

OH

NONO

NO

NO

NO

2

22

2

2 2ON3

+H O

H

H O

2

2(orto ; para)

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar).

Phaûn öùng deã daøng ngay caû HNO3 20%, nhöng nitro hoùa maïnh lieät coù theå cho axit picric vaø coù luùc phaù caû voøng thôm.

b. Nitro hoùa:

B. PHENOL

Ñöa moät nhoùm vaøo deã daøng nhöng muoán ñöa nhieàu nhoùm vaøo thì khoù khaên hôn. OH

+

OH

to

- _

OH

2

22

2

22

+

H O H O

2

2(orto ; para)

SO OH

SO OH

SO OH

H SO H SO442

HOO S2

Axit phenol-2,4,6-trisunfonic

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar). c. Sunfo hoùa:

B. PHENOL

Neáu duøng xuùc taùc laø axit Liuyt maïnh nhö AlCl3 thì duø pheânol nhaân hoaït hoaù maïnh nhöng do taïo phöùc beàn vôùi axit Liuyt neân maát hieäu öùng coäng höôûng phaûn öùng trôû neân khoù khaên hôn.

C6H5 – O+ -AlCl3 .

Trong luùc ñoù neáu duøng alyl benzensunfonat thì phaûn öùng deã daøng .

H

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar). d. Ankyl hoùa Friden-

Crap.

B. PHENOL

Neáu duøng ancol+ BF3 thì saûn phaåm cho hieäu suaát cao.

R-O-H + BF3 R+-[HO-BF3]

- + Phenol (para) R-C6H5-OH

+ H+

[HOBF3]-

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar).

d. Ankyl hoùa Friden-Crap.OH

CH2

OSO2Ar

OH

H2C

CH2

+ + ArSO3H

B. PHENOL

Trong moâi tröôøng kieàm yeáu, phaûn öùng ôû orto vaø para vaø sau ñoù truøng ngöng tieáp taïo thaønh chuoãi polyme daøi.

NaO

O

H C=O

HO

CH OH

OHHO CH

OH

HH+

+

O+ _O

_ H O

2

2

2

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar). e. Vôùi andehyt formic vaø caùc phaûn öùng töông töï:

B. PHENOL

HOOH

HO

OH

++_O_2

CH=O COOHCHCl3

HOO

CO

Andehyd salixilic Axit salixilic

III. Tính chaát 3. Phaûn öùng ôû nhaân thôm SE(Ar). e Vôùi andehyt formic vaø caùc phaûn

öùng töông töï:

B. PHENOL

Phöùc taïp vaø phu thuoäc vaøo nhoùm theá. thöôøng thì giai doaïn ñaàu taïo goác phenoxi vaø böôùc tieáp theo tuyø thuoäc vaøo nhoùm theá ôû nhaân thôm. Neáu chaát oxy hoùa maïnh nhö KMnO4 phenol coù theå bò oxy hoùa thaønh axit oxalic hoaëc maleic vaø (mezo) tactric.

III. Tính chaát 4 Phaûn öùng oxy hoùa

B. PHENOL III. Tính chaát

4. Phaûn öùng oxy hoùa

OH

CH3 CH3

CH3

CH3

CH3CH3

CH3

CH3CH3

O

CH3 CH3

CH3

CH3

CH3CH3

CH3

CH3CH3

.

O O

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

CH3

PbO2/C6H6

2,4,6-tri-tert-butylphenol Xanh Do'

[O]

B. PHENOL

OHO

OH

HO

OHH

H

COOH

HO

Axit mezotactricAxit maleic

CC

CC

C

C

O H

H

COOH

COOHCOOH

KMnO KMnOKMnO44 4

Axit oxalic Phenol

III. Tính chaát 4 Phaûn öùng oxy hoùa

B. PHENOL IV. Caùc chaát tieâu bieåu

HO

OH

HO

OH

HO

CH 3 OH

OHOH OH

OH

OH

Phenol (or, m, p-) Crezol Timol Cacvacrol Catechol Rezoxinol

OH

OH

OH

OH OH

OH

OH

OH

OH

OHOH Hydroquinon

Pirogalol Hydroxihydroquinon Phloroyluxinol 1-naptol 2-naptolHO

C

C

C C

C H

C H

C HC H

HO

OHH

H

5

55

5

22

2

2

OH

Antranol Hexestrol Stinbestrol

C. ETE (R – O – R/ R, R/ : Goác hydrocacbon

hoùa trò 1.)I. Teân goïi

1. Danh phaùp thay theá Teân = Ankoxi( R’-O) + Teân hydrocacbon (R-H)

vôùi R>R’.

CH3-O-CH2-CH3 Metoxietan

CH3-CH2-O-CH=CH2 Etoxieten

CH3CH2-O-CH2CH2-Cl 1-Clor-2-etoxietan (CH3O)2C6H4 Dimetoxibenzen (3ñp)

C. ETE

I. Teân goïi2. Danh phaùp loaïi chöùc Teân = Teân hai goác hoùa trò 1 (R,R/ ) +

ete

vôùi R vaø R/ goïi theo a,b,c...CH3-O-CH2-CH3 Etyl metyl ete

CH3-CH2-O-CH=CH2 Etyl vinyl ete CH3CH2-O-CH2CH3 Dietyl ete

CH3 -O - C6H5 Metyl phenyl ete

C. ETE I. Teân goïi

3. Danh phaùp trao ñoåi.

CH3-O-CH2-O-CH2-CH2-O-CH2-CH3

HO-CH2CH2-O-CH2CH2 -O – CH2CH2-OH

Duøng goïi caùc poly ete maïch thaúng coù töø 3 phaân töû trôû leân hôïp chaát dihydroxi taïo thaønh.

Teân = Oxa+Hydrocacbon (toång C=soá C thöïc teá +soá O thay theá).

3,6-Dioxaoctan-1,8-diol

2,4,7-Trioxanonan

C. ETE

Khi moät nguyeân töû O noái tröïc tieáp vôùi hai C taïo thaønh voøng, ta coù theå goïi tieáp ñaàu ngöõ EPOXI caàu noái + teân hydrocacbon.

Cl-CH2 -CH – CH2 CH2 –CH – CH3 O

1- Clor-2,3- epoxipropan

CH – CH2 CH2CH3 O

1,3-Epoxi-2-metylhexan

hoaëc 2-Metyl-1,3-epoxihexan

I. Teân goïi

4. Danh phaùp ete voøng

C. ETE

3

OC

O

CHCH

CH CHCH

O

2222

3H C

Oxolan(Tetrahydrofuran) Oxiran 2-Etyl-2-metyloxyran

(1,2-Epoxi-2-metylbutan)(2-Metyl-1,2-epoxibutan)

Hoaëc goïi theo teân dò voøng

I. Teân goïi

C. ETE I. Teân goïi

5. Teân thöôøng moät soá ete ñöôïc IUPAC löu duøng

O-CH

O-C H

O-CH

O-CH

CH=CH-CH CH =CH-CH

OH

3

3

3

3

22 5

Anisole

Phenetole

Anetole Eugenol

2

C. ETE II. Ñieàu cheá

1. Töø ancol R-OH + R/-OH R-O-R/ + H2O xt: A2O3;

H2SO4ññ/to cao

HO-C H3

2 2 5 2

O2

22

Oxolan(Tetrahydrofuran)

C H-OH5

+ C H - O - C H + 55

Al OHO+

2

to cao

;

OHOH + H O

H SO42

to cao

H O


2. Phöông phaùp Uylieâmxôn Ancolat + R-X X: halogen, goác axit coâ cô...

Br-C H2 2 5 2 2C H-ONa5

+ C H - O - C H + 55 NaBr

-O-Na I- - O - NaI+ +


2. Phöông phaùp Uylieâmxôn

OK CH2Br O CH2 KBr+ +

OK

(C2H5)2SO4

OC2H5

C2H5OSO3K+

(phenolato)potassium (allyloxy)benzene

(1-naphtholato)potassium1-ethoxynaphthalene

+


3. Caùc phöông phaùp khaùc

Ñoâi khi coù moät soá ete ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch khaùc.

C2H2 + HO-R H2C=CH-O-R 2Cl-CH2-CH2-OH -HOH (Cl-CH2CH2)2O -2HCl ( H2C=CH)2O.

C. ETE III. Tính chaát

Ete do khoâng coù lieân keát hydro neân lyù tính thaáp hôn ancol töông öùng. 1. Tính baz Do coù caùc caëp electron chöa lieân keát neân ete coù tính nucleopin vaø baz yeáu, vì vaäy vôùi axit maïnh taïo ñöôïc muoái oxoni keùm beàn hay taïo phöùc baèng lieân keát phoái trí töông ñoái beàn . C2H5-O-C2H5 + HBr [C2H5–

+OH–C2H5]Br- C2H5-O-C2H5 + BF3 (C2H5 )2 O

+ - BF3

- Caùc ete cuûa enol daïng vinyl vaø aren tính chaát naøy voâ cuøng yeáu do coù coäng höôûng.-


2. Phaân caét bôûi axit Trong moâi tröôøng axit maïnh ete caét ñöùt do taïo ion oxoni.

2

2 2 55HO+

+

_C HC HC H C H2 555 22

++

+O O

O O

H

__

C H Br C H OHBr

_

SN


3. Chuyeån vò Claizen: ÔÛ 200oC alylphenyl ete seõ chuyeån vò thaønh or-alylphenol

Cô cheá :Thoâng qua moät cô cheá chuyeån tieáp voøng, xaùc ñònh baèng ñoàng vò ñaùnh daáu.

2

22 O

O

2

+

22

O_

200oC

OH

CH -CH=CHCH

CH

CHCH

CH

H C

H

14

14

14

chuyen H,

^


3. Chuyeån vò Claizen: ÔÛ200oC alylphenyl ete seõ chuyeån vò thaønh or-alylphenol.

Neáu hai vò tí orto coù hai goác R thì chuyeån vò vaøo vò trí para nhöng chaûy theo con ñöôøng noäi phaân töû ñi qua orto.

CH-CH=CH

2

O

22

22

2

O-CH -CH=CH

CH -CH=CH14

14

14

R R

R

R

R R

OH

C. ETE IV. Caùc ete tieâu bieåu

1. Dietyl ete: Toång hôïp töø ancol etylic, coù nhieàu öùng duïng trong coâng nghieäp, y khoa...

2. Diizopropyl ete: Laøm dung moâi vaù chaát khaùng noå sôùm

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu3. Etinylmetyl ete laø moät thaønh phaàn

dienopin trong phaûn öùng toång hôïp dien. Ngoaøi ra coøn ñöôïc sử duïng trong toång hôïp vitamin A vaø taùc nhaân ngöng tuï trong toång hôïp peptit.

3

3

OCH 3H CH O

+3

+OO_

CH OHC

CH

_O

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu

4. Anizol: C6H5-O-CH3 Duøng laøm dung moâi trong toång hôïp höõu cô.

5. Anetol: CH3-CH=CH-C6H4-O-CH3 laø thaønh phaàn chuû yeáu trong tinh daàu quûa hoài.

6. Eugenol laø thaønh phaàn chính trong tinh daàu ñinh höông vaø caây höông nhu traéng.

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu 7. Oxiran

( Epoxit).

Ñöôïc ñieàu cheá töø etylen oxy hoùa bôûi khoâng khí nhôø xuùc taùc hoaëc töø etylenclohydrin taùc duïng vôùi kieàm. Coù nhieàu öùng duïng trong toång hôpï höõu cô nhö nhöïa epoxit.

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu: 7. Oxiran

( Epoxit).

HO-CH -CH -O-CH3

2

2

3

H O

2

Cl-CH -CH -OH

2

2

2

H-O-CH -CH -O -H

+OO

CH OH

HO-CH -CH -OH

OH C

O

CHH

HCl

Baz( )n

2

22

2 2

Metylxenlosonve

Dioxan

Etylenclorhydrin

Cacbovac

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu:

Cô cheá môû voøng SN xaûy ra trong moâi tröôøng axit hoaëc baz. Neáu etylenoxit theá thì SN1 öu ñaõi. coøn etylenoxit thì SN2.

O2+

+2 ++O

O

H

Br_

OH

OH C

O

CH H

2

H C C H Br

SN

C C

H

H H

H

7. Oxiran ( Epoxit).

C. ETE IV. Caùc ete tieâu biểu: 8. Tetrahydrofuran(THF):

Laø dung moâi toát nhöng raát deã noå,

ñöôïc ñieàu cheá töø but-1,4-diol. 9. Dioxan: Ñieàu cheá töø etylenglycol.

Dung moâi quan troïng.Trong töï nhieân toàn taïi gheá.CH

CH

OH

OH2

H SO dd

-2H O

2

22

2

O

O

OO4

Documents

1 ANCOL-PHENOL