1 2013 5

1.1 July . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2 September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Filozofların Meslekleri (2013-09-04 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Edebiyat Felsefe İlişkisi Farklılıklar Ortaklıklar (2013-09-28 16:44) . . . . . . . . . . . . . . 10

Tarihte En Etkili 10 Filozof- Büyük filozoflar (2013-09-29 23:14) . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.3 October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Felsefi Sözler Filozofların Ünlü Sözleri (2013-10-05 21:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Felsefe Soruları- Felsefe Sözleri- Filozofça Konuşmalar (2013-10-07 12:31) . . . . . . . . . . 19

1.4 November . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Felsefe Gerekli midir- Neden Doğmuştur (2013-11-17 01:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Felsefe Yapmak Nedir (2013-11-23 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Felsefe Konuları- Alanları (2013-11-27 16:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Felsefe Tarihi Özet (2013-11-29 01:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

1.5 December . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Felsefeye Giriş- Başlangıç (2013-12-06 18:54) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Düşünce Nedir (2013-12-09 00:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2 2014 33

2.1 February . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Hikmet Nedir- Hikmet Felsefe İlişkisi (2014-02-07 01:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Erdem Nedir- Fazilet Ne Demektir (2014-02-09 00:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

2.2 March . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Merhamet Nedir (2014-03-09 14:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Felsefe Neye Yarar (2014-03-22 14:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

2.3 April . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3

Eleştiri Nedir Eleştirinin Özellikleri (2014-04-03 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Dil felsefesi Nedir (2014-04-25 17:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2.4 May . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Filozoflar Hakkında İlginç Bilgiler (2014-05-13 00:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

4

1.1

1

2013

Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02)

Felsefe nedir

Felsefe nedir? Felsefenin üzerinde uzlaşılmış bir tanımıyoktur. Felsefede uzlaşı değil, sorgulama ve şüphecilikesastır. Bu zamana dek felsefe terminolojisinin vereferans alınacak tanımların oluşmaması felsefeninuzlaşmaz özelliğine bağlıdır. Sürekli bir şüphecilik vesonsuz sorgulama isteği onun için bir yargıda bulun-mayı zorlaştırır. Nitekim felsefe adı altında toplananetkinliklerin böyle bir gayesi de olmamalıdır.

[1] Felsefe sözcüğünün Yunancaaslı φιλοσοφ¯α(philosophia)’dır ve iki ayrı sözcüktür:“Philio” sevgi anlamına gelir; “sophia” ise, “bilgelik”ya da genel olarak “bilgi” demektir. “Philosophia”,bilgi ve bilgelik sevgisi anlamına gelir. “Philosophos(filozof) da, “bilgeliği seven”, “bilgiyi arayan veona ulaşmak isteyen” dir. ”Filozof” adını ilk defaPisagor(mö.570-495) kullanmıştır. Kendine ”bilge”yerine bilgelik sevdalısı demiştir. Diğer insanlarca ver-ilen bilge,zeki,üstat gibi ünvanlardansa ancak bilgeliksevdalısı olabileceğini söylemiştir. Filozof, bilge ol-mama tevazusunu gösteren kişidir.

Kelime anlamından yola çıkarak [2]hayati ihtiyaçlarınıgidermiş ve düşünmeye vakit bulmuş insanlarcayapılan bir etkinlik olduğunu söyleyebiliriz. Antik Yu-nanlılar fiziksel ihtiyaçlarını gidermiş, güzel ikliminve benzersiz coğrafi konumun etkisiyle Akdeniz’indiğer kısımlarını da hüküm altına almıştı. Diğer halk-

5

lardan akan serveti iyi kullanan Yunanlılar boş za-manlarında öğrendi ve hayal kurdular. Felsefe, bilgekişilerin olayların aslına ait sorularıyla belirlemeyebaşladı. Filozof kelimesi İlk olarak İyonyalı Pisagor’dagörülmüştür. Ancak filozofun yolundan daha öncekibilgeler yürümüştür. Asya’daki bilgelerce de hayatsorgulanmış, ancak Yunan’daki gibi sistematik ol-mamıştır.

Felsefe nedir? Kelime anlamı her ne kadar bilgeliksevgisi anlamına gelse ve Yunan kaynaklı görünsede felsefe, anlam genişlemesine uğramıştır. Kimi za-man dinle kimi zaman kişisel motivasyonla bir tu-tulmuştur. Filozoflarca övülmüş, yerilmiş yok olduğuiddia edilmiştir. Çoğu zaman farklı imgelere atfedilmişya da karıştırılmıştır. Dilin engelli yapısı ve göreliliğiyüzünden felsefe sözcüğünden birçok şey anlamaktayız.Güncel sözlükte: 1. Varlık, evren, insan ve bilgiyleilgili düşüncelerin bütünü. 2. Bir bilimin ya da bilgialanının temelini oluşturan ilkeler bütünü 3. Evreni,dünyayı, yaşamı yorumlama biçimi, dünya görüşü, ide-oloji. gibi en çok bilinen anlamları yer alır.

[3] Platon: ”Felsefe mer-akla başlar” der. İnsanı doğadan ayıran ve kendidoğasını oluşturmasına fırsat veren ”doyumsuz merak”anlayışıdır. Felsefe de merakla başlamıştır. Felsefe,şahsi olandansa, evrensel olanı, olayların görünmeyentaraflarını, işin aslını; günlük olandansa genele ilişkinolanı merak eder. Merakı merak etmektir, ya dadüşünmeyi düşünmektir denilebilir.

Doğanın olumsuz taraflarından merakımız sayesindesıyrılmıştık. Yaşamsal ihtiyaçları tatmin edincene kalır geriye? Kendini oluşturma imkanıdoğar. Kimi bunu, diğerlerini sömürme fırsatıolarak değerlendirmiştir. Kimi de sorgulamayabaşlamıştır. Burada felsefe, hayatı sorgulama mer-hametini göstermede ortaya çıkar. Yani insan filo-zof olacak kadar merhametli ve acıma duygusunasahip olmalıdır. Buradan da insanlığın pek az felsefeiçerdiğini görmeliyiz. Çok azımız filozof olacak kadar

merhametlidir. Ve çok daha azımız gerçekleri görecekkadar cesurdur. O gerçektir ki sorgulama merhametinigerektirir. Doğadan bu yönümüzle ayrılmıştık. Bir-birimize acımak, iletişim kurmak, eğitmek, öğrenmekyoluyla insan olmuştuk. Birbirimizin farkına varmıştık.Doğayı sorgulamıştık. Şimdi de insanın doğasını sorgu-lamalıydık. Filozof burada ortaya çıkar. İnsanlıkgerçeğini fark eder. Evrende bir dünya kadar ender biriştir. Dünyada filozof olmak bu kadar az ve yoğundur.İnsanı doğadan farklılaştıran, filozofu da insandan ayrıkılan merak anlayışıdır. İnsanlığa insanlığı anlatmak-tadır. Filozof insanlığın eleştirmeni, felsefe de onunaracıdır denebilir.

Birçok felsefe anlayışı, sınırsız felsefe düşüncesi olduğubir gerçektir. Dilin uzlaşı esasına ve hayatın kararsızyapısına bağlı olarak tanımlar değişir. Üstelik felsefegibi bu kararsızlığı sorgulayan bir etkinliğin tanımıdaha da kesinsizleşir. Yine de var olmak iletişimdir.Felsefenin kısa ifadesi nedir? Felsefe, maddi hırslardansıyrılmış kişinin ”aşkın bir merak anlayışı” dır. Sorgu-lanmayanı sorgulamak, şüphe duymak, hayal et-mek, evrensel olmak onun temel özelliklerindendir.Görünenin ardına bakmak, fark etmek, farklılık yarat-mak, hayatın anlamını ve niteliklerini düşünmeyeçalışmak da temel etkinliklerindendir.

• Bakınız:

• [4]dmy.info/felsefe-yapmak-nedir

• dmy.info/Filozof kimdir

• [5]dmy.info/filozoflarin-meslekleri

• [6]dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden

1. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/07/

Soru-AdamFelsefe-nedir-filozof-kimdir-Nas%C4%

B1l-ortaya-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1-Felsefe-%C3%

B6zellikleri.png

2. http://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow_teorisi%E2%80%

8E

3. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/07/

Felsefe-Nedir-Helis-Bulutsusu.jpg

4. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/

5. http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/

6. http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/

6

1.2 September Filozofların Meslekleri (2013-09-04 11:03)

[1]

Filozofların meslekleri

Filozofların meslekleri nelerdi? Filozofluk bir meslekmidir? Çoğu zaman bir meslek olarak yapılmayaçalışılmıştır ancak bilinen filozofların çoğu felsefeyi biryaşam tarzı olarak yaşamışlardır. Antik Yunan’da filo-zoflara bir şeyler danışılır, ona göre ücretler verilirdi.Halkın gündelik bu talebinin yanında öğretmenlik verehberlik de antik filozofların geçim kaynaklarındandı.Filozofların önemli bir kısmı aileden mülk sahibidir.Tarihi vesikalarda kesin kaynak yoktur ancak felsefeyapmak için boş bulunmak gerekir. Sokrates de emekliolduktan sonra Sokrates olmuştur. Felsefe tarihindebirçok filozofun düşünmeye vakti olduğunu görebiliriz.[[2]bak. dmy.info/felsefe-nedir]

[3]

Felsefe Mesleği

Meslekler sıralanırken hepsinin aynı zamanda yazarolduğunu belirtmek gerekir. Hayatında yalnızca felsefeyazmış öğretmiş kişiler yer almamaktadır. Felsefe yap-mak bir meslek midir? Felsefe yapanlar nasıl parakazanır? Bu sorunun cevabı başka bir yazıda ver-ilebilir. Ancak filozofların ve felsefenin niteliklerinianlamada yardımcı olması bakımından geçimlerininereden sağladıkları merak konusudur. Hakkındayeterli bilgi bulunanlar yazılmıştır. Farklı kaynaklardafarklı açıklamalar mevcuttur. Bunların dışında birçokmeslek bulunabilir. Katkı yapmaktan çekinmeyiniz.

Filozoflar ve işleri

• Sokrates: Taş işçisi ( Yapılacak eserler içinham taş kesimi) [4][bak. dmy.info/sokratesin-savunmasi/]

7

• Platon: Aile mülkleri, rehberlik ve öğretmenlik

• Aristoteles: Öğretmenlik,

• Konfüçyüs: Devlet adamı, bürokrat

• Seneca: Oyun yazarı, imparatorluk danışmanı,tefeci

• Marcus Aurelius: Roma imparatoru

• Farabi: Bilim adamı, müzisyen

• İbni Sina: Doktor

• Rene Descartes: Matematikçi, asker

• Thomas Hobbes: Tarihçi, siyaset bilimci,akademisyen, gazeteci

• George Berkeley: Psikopos, Yunanca ve İbraniceöğretmeni

• Friedrich Schiller: Oyun yazarı, tarihçi

• Gottfried Wilhelm Leibniz: Matematikçi, bilimadamı, diplomat

• David Hume: Diplomat, Tarihçi, tüccar

• Baruch Spinoza: Mercekçilik- Gözlük vb. camişleme

• John Locke: Doktor

• Voltaire: Aile mülkleri, Tarihçi

• Jean Jacques Rousseau: İşçi, uşak dmy.info

• Arthur Schopenhauer: Doktor, karamsar :)[5]bak. dmy.info/schopenhauer-felsefesi-hayati/

• Auguste Comte: Sosyolog, matematik öğretmeni

• Friedrich Nietzsche: Dilbilimci, öğretmen

• Sören Kierkegaard: Eleştirmen, dinbilimci

• Rabindranath Tagore: Müzisyen, ressam, şair,hukukçu

• Jean-Paul Sartre: Oyun yazarı, öğretmen

• Jacques Lacan: Pskiyatrist, eleştirmen

• Ludwig Wittgenstein: Mühendis( Havamekaniği), öğretmen [[6]bak.dmy.info/ludwig-wittgenstein-ve-tractatus-logico-philo sophicus/]

• Simon De Beavoir: Öğretmen

• Albert Camus: Gazeteci, oyun yazarı

• Michel Foucault: Antropolog, tarihçi, gazeteci,eylemci

• Jacques Derrida: Eleştirmen, öğretmen, gazeteci

• Roger Garaudy: Öğretim üyesi, milletvekili.

Ayrıca bugün bilinen birçok iş alanında felsefe mezun-ları bulunmaktadır. Örnek olması ve felsefenin sınırsızalanını göstermesi bakımından listeleyeceğiz. Ancakküçük bir kısmını yazabildiğimiz isimlerin daha nicesiçeşitli işlerde bulunmaktadır. Felsefe yaşam biçimidir.Onu yaşayanların işleri de çok çeşitlidir.

Felsefe Mezunu Yazarlar: Tolstoy, Dostoyevski,Robert Musil, Stefan Zweig, Osip Mandelstam, AynRand, Iris Murdoch, Susan Sontag, David Foster Wal-lace, Chaim Potok, Peter Hoeg, Rebecca Goldstein,Ken Follett, Umberto Eco, Terry Southern, MichaelFrayn, Delmore Schwartz, Claribel Alegria, Adonis,Miguel de Unamuno, Zbigniew Herbert, Louis Zukof-sky, Anne Enright, Ira Levin, Edward Abbey, YannMartel, Elmore Leonard, Hanif Kureishi, Carol AnnDuffy, Rohinton Mistry, Ingeborg Bachmann, Dou-glas Glover, Ellen Gilchrist, Mary Higgins Clark, E. L.Doctorow, Joshua Ferris, Louis de Bernières, DanielKehlmann, Li Ang, John Scalzi, Samantha Harvey,William Boyd, Oksana Zabuzhko, Jean-Marie Blas deRobles, Marsha Norman, Sarah Crossan, CampbellArmstrong, Gregor Podlogar,T.S. Eliot, Pearl Buck,David Foster Wallace

Felsefe Mezunu Sanatçılar: Kim Thayil , Elliott Smith, Vladimir Angelov , Claude Lanzmann , CharlesBoyer , Steve Allen , Ricky Gervais , Terrence Malick, Ethan Coen , Bill Condon , Wes Anderson BuffySainte-Marie , Steve Reich , Duncan Jones , JesusLopez , Robert Motherwell , Robert Simonds, DavidKohan , Michael Haneke,George Carlin, Woody Allen,Steve Martin, Harrison Ford, Bruce Lee, Phillip Glass

Felsefe Mezunu İş adamları: George Soros, Carl Icahn,Mark Hulbert (Forbes), Peter Lynch , Gerald Levin(TimeWarner), Carleton ’Carly’ Fiorina (Hewlett-Packard), Peter Thiel (PayPal, ), William H. Miller,III (Legg Mason), Bruce Bodaken (Blue Shield Cali-fornia), Eva Chen (Trend Micro), Herbert M. Allison,

8

Jr. (Fannie Mae, Merrill Lynch & Co.), Sheila Bair(FDIC), Matthew Stewart, Juliet Goodfriend (Strate-gic Marketing Corp.), Joseph Rotman, Gordon Chees-brough, Patrick M. Byrne (Overstock.com), StephenP. Tryon ( Overstock.com), Jordan Kotick ( BarclaysCapital), Stewart Butterfield (Flickr), Raja Khanna(QuickPlay Media), Dov Seidman (LRN), Brad John-son (Second Story), Robert F. Greenhill (Morgan Stan-ley), Richard B. Fisher (Morgan Stanley), Sir RonaldM. Cohen , Paul E. Tierney ( Venture Partners, L.P.), Elizabeth Riley (Harvard Business School), DonBrownstein, Ahmet Ertegun (Atlantic Records), Da-mon Horowitz (Aardvark,Google), Marko Ahtisaari( Nokia), Rick Rubin (Columbia Records), Mario DiLoreto (Telecom Italia), Laurance Rockefeller, JeffreyS. Jacobson (RBC Wealth Management), Josh New-field.

Felsefe Mezunu Politikacılar: Papa 2. JeanPaul, Papa Benedict XVI, Al Gore, Bill Clin-ton, Arthur Balfour, Pierre Trudeau, TomasMasaryk (Çekoslavakya başkanı), Sarvepalli Radhakr-ishnan (Hindistan başkanı[1962-67]), Zoran Djindjic(PSırbistan başbakanı [2001-03, öldürüldü]), Muham-mad Hatemi (İran başkanı[1997-2005]), Daniel Odu-ber Quiros (Kosta Rika başkanı, 1974-78), RichardRiordan (Los Angeles başkanı[1993-2001]), SidneyJ. Barthelemy (New Orleans başkanı[1986-1994]),Ross Anderson (Salt Lake City başkanı [2000-2008]), Thomas J. Dodd (ABD. senatörür[1959-1971]),William J. Bennett (UABD. eğitim bakanı), Ray-mond Donovan (ABD istihdam bakanı), Paul Martin,Jr.(Kanada başbakanı)

Felsefe Mezunu Nobel sahipleri: Aung San Suu Kyi(1991), John R. Mott (1946), Albert Schweitzer(1952),Georges Pire (1958), Elie Wiesel (1986), the 14th DalaiLama, Rudolf Eucken (1908), Henri Bergson (1927),Pearl Buck (1938), T. S. Eliot (1948), Bertrand Rus-sell (1950), Albert Camus (1957), Ivo Andric (1961),Jean-Paul Sartre(1964), Naguib Mahfouz (1988).Jean-Marie Lehn(kimya, 1987) Anthony J. Leggett(Fizik,2003)

Türkiye’den Felsefe Mezunu ünlüler: Ahmet KutsiTecer, Necip Fazıl Kısakürek, Hilmi Yavuz, AhmetMuhip Dıranas, Salah Birsel, Bilge Karasu, SadriErtem, Sabahattin Kudret Aksal, Kürşat başar, HasanAli Yücel, İhsan Oktay Anar, Orhan Veli, Nazlı Eray,[[7]bak.dmy.info/felsefe-nedir]

Kaynakça

• en.wikipedia.org- ilgili maddeler

• [8]Sevgi İyi, Filozof Olmak

• phil.stmarytx.edu/majors/philnote.pdf

• healthcareethicscanada.blogspot.com.tr/2-008/12/philosophy-degrees-an d-famous-people

• teach.valdosta.edu/chjames/famousphiloso-phy.htm

1. http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/

aristotle_tutoring_alexander/

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

3. http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/

richard_wilson_-_prince_george_and_prince_edward_

augustus_sons_of_frederick_prince_of_wales_with_

their_tutor_dr-_f-_-_google_art_project/

4. http://www.dmy.info/sokratesin-savunmasi/

5. http://www.dmy.info/schopenhauer-felsefesi-hayati/

6. http://www.dmy.info/

ludwig-wittgenstein-ve-tractatus-logico-philosophicus/

7. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

8. http://akademik.maltepe.edu.tr/~sevgiiyi/MAKALELER/

F%DDLOZOF(SUZ)%20OLMAK.doc

9

Edebiyat Felsefe İlişkisi Farklılıklar Or-taklıklar (2013-09-28 16:44)

Edebiyat felsefe ilişkisi iki taraf açısından da çokönemli bir konudur. Bir bağlaşıklık söz konusudur.İkisinin de en önemli aracı dildir. İkisinin debaşlangıcında dil vardır. En başta, ilk insanlardanitibaren, insanlar kendilerini daha net ifade etmeyebaşladıkça bu güzel olanağı geliştirdiler. Birkaç ke-limeden yüz binlerce kelimeye varan dil hazinesinesahip olduk. Yaklaşık 100 bin yıldır dilin ayrıştırıcıetkisini görüyoruz. Birbirimizle konuşup anlaşarakdoğadan farklılaştık.

[1] Sözlükte edebiyat: diniveya bilimsel nitelikte olmayan yazın etkinliklerinintümü,” adab 1. görgü, terbiye, konuk ağırlama adabı,2. yaşam tarzına ilişkin hikaye ve gözlemlerden oluşanve Arapçada 8. yy’dan itibaren yaygınlaşan yazınbiçimi. batıdaki karşılığı olan literatür de 1. edebiyat,2. bir konuyla ilgili yazılı kaynakların tümü Lat lit-teratura yazılı evrak, belgeler < Lat littera harf, yazıdenmişse de edebiyat yazılı olan demek değildir. Yazıolmadan da edebiyat vardır. Dilin günlük hayattakiiletişim amacının dışındaki her kullanımı edebiyattır.Bu bir tekerleme, bir şiir, bir atasözü olabilir. Dil iletaşınan hayal kümeleridir. Sözcükler üretildiği zaman-daki koşulların ötesine taşındığı için tanım ve ifadedekarışıklık yaşanmaktadır.

Sözlükte felsefe EskiYunanca. filosofia ”bilgelik-sevgisi”, felsefe & fílos seven + EYun sofía bil-gelik, bilgi ” diye tanımlanmıştır. Etimolojikköken bir şeyler söyleyebilir ancak önemli olanuygulamadaki kullanımdır. Felsefe bilgelik sevgisiolarak değil; sorgulamak, üzerinde fikir geliştirmek,bakış açıları getirmek olarak bilinir. Sözlüklerdekiaçıklamalar herkesin kabul edebileceği sığ tanımlardır.Görüldüğü kadarıyla felsefe ve edebiyat tanımlarıarasında da bir ortaklık bulunmamaktadır. An-cak göz ardı edilmemesi gereken bir kan bağıvardır.[[2]bak.dmy.info/felsefe-nedir/]

[3] İlk dilsel ürünlerden beriinsanlar birbirlerine hayallerini, düşündüklerini ak-tardılar. Bu aktarım uzun bir süre edebiyat olarakkaldı. Yani aktarılan estetik biçimler olarak varoldu. Sonra bu aktarımı ve tüm edebi düşüncelerisorgulayan ve edebiyattan doğan bir etkinlik or-taya çıktı. Cevap vermektense soru sormaya odak-lanmış bir aktarımdı. İletişimin sorgulayan şekliydi.Diğer yazılı ve sözlü birikimlerden farkı: zihinde belliimgeler oluştururken genel durumlara ivmelemesi veeleştirmesiydi. Felsefe adı altında birleştirilen buetkinlik edebiyat içerisinde kavrulmuş ve onun birürünü olmuştur. İnsanın dilden bağımsız hiçbir ed-imi olmadığı gibi, felsefenin de edebiyattan bağımsızbir metni olamaz. Felsefe, edebi metinlerin soru so-ran biçimidir. Dile dökülmekten itibaren diğer tümedebi ürünler ve dil olgusu karşısında zorunlu olarakuzlaşı paydasına çekilir. Pythagoras, [4]Platon, Frege,[5]Wittgenstein gibi filozofların da dediği gibi söylenenher şey sınırlara ve zorunluluklara sahiptir. Bu du-rumda felsefenin en büyük problemi dil sınırları ve diloyunlarıdır. Dil, felsefenin en büyük uğraşıdır.

[6] Edebiyatın da en büyükmalzemesi ve kaynağı dildir. Dil ortaklığının dışındafelsefenin ele aldığı sorunlar da edebiyatla iç içedir.Bugün filozof ve yazar ayrımı pek belirsizdir. Filo-zofların hepsi yazardır. Edebiyatçıların çoğu da filozofolarak anılır. Camus gibi felsefe yapıtı vermeyen yada Rousseau gibi filozof olarak anılmayan yazarlareserlerinde felsefi sorgulamalar yürütürler.

Felsefe ve edebiyat arasındaki sınırları belirlemekmümkün değildir. Böyle bir sınır çizilemez. “Felsefe”sözcüğünün beşiği olan Yunanistan’daki ortamıhatırlamak gerekir. Antik çağda Yunanistan’da mi-tolojik bir dünya kurulmuştu. İlk filozoflar olarak

10

adlandırılan Thales, Anaksimenes gibi bilgelerinsöylediklerinde mitolojik unsurlar bulunmaktadır. Biranlamda mitolojik edebiyat felsefenin temellerindenbiridir denilebilir. Dil edebiyatı doğurmuştur, o dafelsefeye yol açmıştır. İkisi arasındaki ilişki edebiyattemelli olmuştur. Fakat ne yazık ki akademik felse-feciler edebiyatı reddetmektedir. Aynen bugün bil-imlerin atası olan felsefenin bilimlerce yerilmesi vefizikçiler tarafından “felsefe öldü” denmesi gibi, ede-biyat da felsefece yerilmektedir. Halbuki aynı şeyolmasalar dahi iç içedirler.[ [7]bak.dmy.info/en-iyi-10-kitap/]

1. http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/b103_

pondi700/

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

3. http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/

764px-1785_bocage_map_of_athens_and_environs_

including_piraeus_in_ancient_greece_-_geographicus_-_

athens-white-1793/

4. http://www.dmy.info/platonda-devlet/

5. http://www.dmy.info/

ludwig-wittgenstein-ve-tractatus-logico-philosophicus/

6. http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/

camus23/

7. http://www.dmy.info/en-iyi-10-kitap/

Tarihte En Etkili 10 Filozof- Büyük filo-zoflar (2013-09-29 23:14)

Büyük Filozoflar

En iyi ya da büyük filozoflar listesi çok saçma birşeydir. Ancak insanlar felsefeyle ilgilenince bu türtanımlara ihtiyaç duyuyorlar. Nereden başlayacağınıbilmeyen, filozofları tanımayan felsefe ilgililerineyardımcı olması açısından gerekli bir listedir. Buradalistelenen, dünyaya etkisi açısından filozoflardır. En iyiya da büyük filozofu belirlemek mümkün değildir. Tar-ihte oluşturdukları etki açısından sıralama yapılmıştır.ABD. ve Avrupa’da yapılan kimi listelerden ve şahsigörüşlerimden uyarlanmıştır.

10.Sigmund Freud(1856-1939)

[1] Yahudi asıllı Alman psikiy-atr. Psikanaliz- ruhsal çözümleme tedavisinin kuru-cusu. Bilinçaltındakileri dışarı çıkarak ruhsal sorun-ları çözme metodunu geliştirmiştir. Hipnoz, libido, id,alt benlik, kişilik gibi sözcüklerle anılır. Psikolojininhayatımızda yer etmesini sağlayan kişilerden biridir.Nietzche psikolog filozoftur. Freud da filozof psikolog.Filozof olarak tanınmasa da felsefeye ve gündelik hay-ata büyük etkileri olmuştur. Hatta çoğu kişiye göre enetkili üç kişiden biridir. Psikolojinin felsefeden azadebir ilgi alanı olmasını ve insanların ”benliği” sorgula-masını sağlamıştır.

9. Friedrich Hegel(1770-1831)

[2] Felsefesiyle tüm batı felse-fesini ve doğudaki düşünürlerin de çoğunu etkilemiştir,düşündürmüştür. Din ilmi ve felsefe okumuştur.Felsefe hocalığı yapmıştır. Büyük bir sistem felse-fesi vardır. [3]Diyalektik denen düşünce yönteminigündeme getirmiş ve geliştirmiştir. Ona göre diyalek-

11

tik, evrendeki temel yasadır. Hegel tümtanrıcıdır.Evrenle tanrının aynı şey olduğunu düşünür. Aslolanruhtur. Mutlak ruh ise tanrıdır. Bayağı karışık birfelsefesi vardır. Anlamak için doktora yapmak gerekir.Tez- antitez sentez çıkarımının savunucusu ve uygu-layıcısıdır. Devletin en yüksek örgütlenme biçimiolduğunu söyler. Devletle en iyi geçinen büyük filo-zoflar içerisindedir. Prusya’nın resmi filozofu gibiyaşamış, öldüğünde resmi törenle uğurlanmıştır.

8.Konfüçyüs (MÖ.551 479)

[4] ”Uzun bir yolculuk tek bir adımlabaşlar.”

Gençliğinde çocuklaraöğretmenlik yapmıştır. Ardından adalet işleriyle ilgilibir memurlukta bulunmuştur. Devlet işlerinde ahlaklıolmayı sağlamaya çalışır. İç çekişmeler nedeniyle uza-klaştırılır. Politikaya geri dönse de hayatının çoğunugezmek ve gittiği yerlere hükümet sanatını öğretmekiçin harcamıştır. Konfüçyüsçülük diye bilinen, Analek-tler adlı eseri merkezinde oluşan düşüncesi doğudadevletçilik ve [5]politika alanında hala işlevseldir.Yöneticilerin insanların iyiliği için çalışmasını öğütledi.Konfüçyüsçülüğün ana fikirleri, sıkı planlılık, uyumve işbirliğidir. Tarihin en eski aile soyuna sahiptir.Yani ailesinden kişiler hala bilinmekte ve soyu takipedilebilmektedir. [6]

7. John Locke(1632-1704)

[7] Modern politika alanında enönemli filozoftur. ABD. de oluşan politik felsefenintemelidir. Bağımsızlık Bildirgesi’nin esin kaynağıdır.Liberalizmin babası olarak tanınır. Hümanizm, birey-sel özgürlük, materyalizm alanlarında düşüncelergeliştirmiştir. Liberalizm ve kanunlar önünde eşitlik

gibi konuların onunla başladığı söylenir. Ona göreüç doğal hak vardır. Tüm insanlar bu haklarasahiptir ve öyle kalacaktır. Hayat, özgürlük vemülkiyet. Avrupa’dan gelen soy bağı ile toprak veservet edinimine karşı çıktı. Locke’un liberal teori-leri [8]politikada uygulamaya alınmış ancak sıraladığıinsanlığın hakları ve fakirlik karşıtı söylemlere ilgigösterilmemiştir.

6.Immanuel Kant(1724-1804)

[9] F[10]elsefe tarihini derinden etk-ilemiştir. Epistemoloji, metafizik etik, mantık, estetikbaşlıca odak noktalarıdır. Tutarlı bir sisteme sahiptir.Newton’un fiziği yasalaştırması gibi felsefeyi sağlamtemellere oturtmaya çalışır. Kavramda ve görüdekesin a priori bilgi öğeleri vardır. Kant’ı ilgilendirende bu a priori bilgilerdir. Analitik, aydınlatan bilgi vesentetik, genişleten bilgi tasnifi de yapar. Burada dasentetik, genişletici bilginin a priori olanının mümkünolduğunu söyler ve Saf Aklın Eleştirisi’nde bununimkanını sorgular. Çalışmaları Saf Aklın Eleştirisiadlı eseriyle yeni bir döneme girer. “kritik öncesi” ve“Kritik” dönem olarak betimlenen felsefe hayatı mod-ern düşünce tarzını şekillendirmiştir. Bütün moderndüşünürlerin ondan aldığı bir taraf vardır. Kesinliğiarayan çabaları ”görelilik teorisi” gibi kavramlarlasarsılsa da ahlak, etik, epistemoloji konularında halagündemdedir. [11]bak. dmy.info/immanuel-kant-felsefe-ve-filozoflar-hakkinda/

5.Descartes(1596-1650)

[12] Fransız filozof. Matematikeğitmeni olarak kariyer yapmaya başlar. BavyeraOrdusu’nda da aynı zamanda çalışmaktaydı. İnsanbilgeliğini şüphecilik olmadan ifade etmek istiyordu.Rasyonel- akılcı düşüncenin babasıdır. Kartezyen

12

koordinat sistemini kurdu. Matematiğin prensip-lerini yazdı. Meditasyonlar adlı kitabı hayatı an-lamaya yönelik çalışmasıdır.Düşünüyorum öyleysevarım. (”Cogito, ergo sum.”) sözünde kişinin şüpheedemeyeceği tek şeyin kendisi olduğunu ifade etti.Tekbencilik ve kendine indirgeme huylarının ortayaçıkmasına neden oldu. Matematikte kullandığımızx,y,z bilinmeyenleri ile A,B,C sabitlerini ilk tarif edenodur. Matematikte çığır açan bir bilim adamı olduğukadar metafizik ve epistemolojide ilk akla gelenler-dendir.

4.[13]Friedrich Nietzsche(1844- 1900)

[14] Alman filolog ve filozof. Tar-ihteki en tartışmalı kişilerden biridir. Hristiyanahlakını reddetmesi ve tanrı algısı hep gündemdeolmuştur. ”[15]üst insan” adlı bir çözüm getirmiştir.Ona göre üst insan gelip insanlığı kurtaracaktır. Busüper insan iyi ve kötünün ötesinde yaşayacak, kendiahlaki yargıları ve güç istenci ile diğer insanlardanüstün olacaktur. Naziler onun felsefesini kullanmışüst insan olduklarını iddia etmişlerdir. Ancak Ni-etzche’nin kastı tam tersidir. Ona göre Avrupa birdekadens ”çöküş” içindedir ve hristiyanlık sefil kala-balıklar arasında yayılan değerleri çökmüş bir dindir.Ünlü sözü: Ne kadar yükselirsek, uçamayanlara okadar küçük görünürüz. Tüm dünyada tanrı algısınınve dinin sorgulamasına neden olmuştur. Estetik, etik,metafizik, nihilizm, psikoloji, ontoloji, şiir, tarih felse-fesi alanlarında adı sıkça geçer.

3.Karl Marks(1818-1883)

[16] Almanya’da doğdu. İngiltere’yegöç edip ömrünün büyük kısmını orada geçirdi.Hegel’in ”kalıcı ruh” öğrentisinden etkilendi. Bugörüşe göre dünya ruh tarafından yönlendirilmektedir.Marks’ın görüşe katkısı dünyanın ruh tarafından

değil ”[17]para” tarafından yönlendirildiğini ekleme-sidir. Ekonomik sosyolojinin babasıdır. Günümüz[18]politik felsefesine en çok etki etmiş kişidir. Konu-muz genel felsefe tarihi olmasa, değil felsefenin, tarihinbile en etkili kişilerinden olabilir. Komünist Man-ifesto ve Kapital gibi eserleriyle iş, işçilik, işveren,[19]ekonomi, [20]kapitalizm gibi konuları çalkalamışçarpmıştır. Onun görüşlerinden yola çıkan kişilerdünyanın yarısında devrim yaptı, yarısında da engel-lendiler diyebiliriz. Ona göre kapitalizm, işçi sınıfınınsınıf çatışmasını kazanmasından önceki aşamadır.Kendi zamanında devrim ha oldu, ha olacak diye bek-lemiştir. Ancak 120 sene geçmesine rağmen böyle birortam gerçekleşmemiş, komünizm adı altında da dik-tatörlük ve sömürü uygulanmıştır. Kendisinin şöylebir ünlü sözü var: ”filozoflar dünyayı yalnızca yorum-lamışlardır oysa sorun onu değiştirmektir” Kendisideğiştirmek için yazmış ama yaşananlar iyi düşünceleraltında kötü şeylerden öteye gitmemiştir.

2.Platon(Eflatun)(MÖ.427-347)

[21] [22]Sokrates’in öğrencisidir.Sokrates’in düşüncelerini bize aktaran da odur.Atina’daki Akademi’nin kurucusudur. Birçokaydın ve filozof burada yetişerek dünyaya bilgigötürmüştür. Alanında ilk ve tektir. Filozoflarıniktidara geçmesi gerektiğini söylemiş, bu amaçlafelsefi yönetim tarzını anlattığı ” Devlet” adlı eseriniortaya koymuştur.[23]bak.dmy.info/platonda-devlet/Yalnızca Akademi bile onu tepelere taşımaya yeter.Batı felsefesinin tümü Platon’a kadar köklendirilebilir.Önemli politik teorilerinin yanında ”formlar” teorisigöze çarpar. ””Maddi dünyadaki her şey değişir.Algılarımız da onlar gibi değişkendir. Bu yüzdendünyanın gerçekliği zayıftır. Dünyadaki her şey form-dur. Bunların bir de algıya bağlı olmayan ”idea” larıvardır. Bir tanrı dünyayı yaratmış olabilir. Biz onunürünüyüz ve ondan daha gerçek değiliz. Yeni bir şeyöğrenmeyiz, sadece hatırlarız. ””

1.Aristoteles (MÖ. 384-322)

13

[24] Listelerin tartışmasız lideriAristoteles kıta felsefenin ulaştığı her yere ulaşmıştır.İslam ve hristiyanlık felsefeleri onun felsefesi üzerinekuruludur desek yanlış olmaz. Herkesin ortak bir pay-dada buluştuğu bir felsefe ortaya koymuştur. Filozofolduğu kadar fen bilimleriyle uğraşmış birçok biliminilk uygulayanı olmuştur. Platon’un öğrencisidir. Liseadlı okulunu kurup psikoloji, politika, fizik, edebiyateğitimleri vermiştir. Büyük İskender’in hocasıdır.Büyük İskender’de felsefesi görülebilir. İskender deaynen Aristoteles gibi, Batıdan çıkıp doğunun uç nok-talarına kadar bir sentez oluşturabilmiştir. Aristo’nun”nedensellik” ve ”mantık” açıklamaları felsefede uzunsüren bir ilktir. Bilimsel çalışmayı sistemleştiren deodur. Bilimler Aristo’ya çok şey borçludur. Herkonuda bir şeyler söyleyen çok kişi vardır ama herkonuda bu kadar etkili olan sadece Aristoteles ’tir.

1. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

91px-sigmund_freud/

2. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

105px-hegel/

3. http://www.dmy.info/diyalektik-nedir/

4. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

konfuzius-1770/

5. http://www.dmy.info/siyaset-nedir/

6. http://www.dmy.info/gokturklerin-devlet-anlayisi/

7. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

93px-john_locke/

8. http://www.dmy.info/siyaset-nedir/

9. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

89px-immanuel_kant_2-2/

10. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

11. http://www.dmy.info/

immanuel-kant-felsefe-ve-filozoflar-hakkinda/

12. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

frans_hals_-_portret_van_rene_descartes/

13. https://tr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche

14. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

nietzsche187a/

15. http://www.dmy.info/ustinsan-nedir-nietzsche/

16. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

85px-marx_old/

17. http://www.dmy.info/

dunyayi-kim-yonetiyor-para-babalari-finans-baronlari/

18. http://www.dmy.info/

siyaset-felsefesi-politika-devlet-filozoflari/

19. http://www.dmy.info/dunya-ekonomi-tarihi/

20. http://www.dmy.info/tag/kapitalizm/

21. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

120px-plato-raphael/

22. http://www.dmy.info/sokratesin-olumu/

23. http://www.dmy.info/platonda-devlet/

24. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

120px-busto_di_aristotele_conservato_a_palazzo_

altaemps_roma-_foto_di_giovanni_dallorto/

14

1.3 October Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46)

[1]

Filozof nedir

Güncel sözlükte: Felsefeyle uğraşan ve felsefeningelişmesine katkıda bulunan kimse, felsefeci, feylesof.2. Felsefe yapmaya meraklı olan (kimse) 3. (Mecaz)Sakin, kendi halinde yaşayan, olayları kendine özgü yo-rumlayan. kökenbilimsel sözlükte: Ar faylasūf/fīlasūffelsefe ile uğraşan Eski Yunanca filósofos bilgelikseven, Pythagoras, filéō sevmek + sofós bilge, bilgin,usta diye geçmektedir. Edebiyatımızda feylesof, rind,bilge, mutasavvıf, alim diye kast edilen bir imgenintüm dünyadaki adıdır. [2]bak.dmy.info/felsefe-nedir

İlk Filozoflar

Türkçede ilk olarak Kutadgu Bilig adlı eserdegeçer. Filozof adlandırmasını kullanan ilk kişi Pis-agor (Pythagoras, Mö. 570-495)’dur. Pisagor filo-zof sözcüğünü ”sorgulayıp bulmaya çalışan kişi” an-lamında kullanıyordu. Bundan önce filozoflar bilge,alim gibi sözcüklerle çağırılıyordu. İlk filozofun MiletliThales (MÖ. 624-546) olduğu varsayılır. Tabi böylebir tanım yapmak zordur. Zira felsefe ve filozof gibitanımlar göreli ve değişkendir. Tarih boyunca bilgekişilere filozof sözcüğü yakıştırılmıştır. Bilim adamları18. yy. a kadar ”doğa filozofları” olarak anılmıştır.”Filozof” herhangi bir konuda düşüncelerin ötesinisoruşturan, sorgulayan, arka perdesini bulmaya çalışankişilere yakıştırılan bir ünvan olmuştur. Filozof adınıkullanan ilk kişiler Yunanlı bilginlerdi. Batı Anadolu,Trakya ve Mora Yarımadası çevresinde kullanılmayabaşlanan isim giderek tüm dünyaya yayıldı. Yunankültürü üzerine yükselen Roma İmparatorluğu başetkendi. Cicero’nun yazılarında filozof, felsefe ve Yu-nanlıları sık sık okuyoruz.

15

[3] Felsefenin başladığı tarih olarak6.yy söylenir. Buda, Konfüçyüs ve Thales 6.yüzyılda yaşamıştı. Thales(mö.624-546) kendine filo-zof demiyordu ama sonradan ilk filozof sayıldı. Gau-tama Buda(mö. 563-483) halen batıda etkisi de-vam eden, daha çok bilgelikle anılan bir bilgindi.Konfüçyüs(mö.551-479) ise önemi sonradan anlaşılanbir düşünürdü. Üçünün aynı anda yaşadığı bu zamanbaşlangıç kabul edilse de, sonradan felsefe adını alanbu bilgelik hareketi daha eskilere uzanmaktadır. Herşeyin bir etkisi ve bir tepkisi olduğu gibi felsefeninde nedenleri vardır. Felsefe Kant’ın dediği gibi boşzamanı olan Yunanlılarca icat mı edilmiştir? Belki sis-tematik olması Yunanlılardandır ancak bilgelik, sorgu-lama, merak etme insanın eski zamanlarına kadarulaşır. Aristo’nun dediği gibi: ”insan doğal olarakbilmek ister.” Felsefede doğal bir yan olmalıdır. Birşey felsefeye neden olmuştur.

[4]Felsefe neye tepki göstermiştir? Filozof, bilge, alimdiye addedilen kişilerin özellikleri nelerdir? Filozoflarabaktığımızda, kalabalıkların peşine düştüğü günlükheveslerden ve maddi zevklerden arınmış, kurtulmuşkimseler görürüz. Hırs sadece sorgulamalarında vardır.Çoğunluğun ve kalabalığın yaptığını, yaşamak için yoketmeyi yapmazlar. Doğu bilginlerinin çoğu bir canlıyıinciteceğim diye bir yere gitmez, bazı bakliyat ve se-bzeler hariç bir şey bile yemezlerdi. Batıda da filo-zofluk, halka danışmanlık yapan, geçimini hocalık veyabasit işlerden karşılayan kişiye denk gelirdi. Tarihboyunca benzer özellikler yakıştırılmış, yaşanmıştır.Bir şey daha yakıştırılır. ”Karşı çıkmak” Filozof doğalolarak sorgulamak ister. Çünkü bilgelik diğerlerindenfarklı olmaktır. Bilgenin iyi ya da kötü olması biryana, farklı olması elzemdir.

[5] Diğer insanlardan farklı olarak filozofezmez, sömürmez. En başta bilgelik, filozofluk böyleçıkmıştır. Sorgulanacak bazı şeyler vardır. Meselainsanın en temel özellikleri sorgulamaya değerdir.

[6]”bencillik” en başta gelir. İnsan epey bencil ol-malı ki, filozofta en az bulunan özelliklerden biridir.Felsefeyi doğuran da filozofun bu bencilliği fark etme-sidir. İnsanın kendince uydurup kendince inanmasınısaçma bulan ve eleştirene filozof denir. İnsanın geridönülmeyecek ölçüde bozulduğunu söyleyen, uyaran,ölçülü olmayı tavsiye eden kişiler genelde filozof-tur. Filozoflar genelde fikirleri adına bir eylemegeçmezler. Sadece söylerler. Felsefede uygulamaaşamasına geçmek pek nadirdir. Platon’un 2400 yılönce dediği gibi ”filozofların iktidarı” hiç mümkünolmamıştır. Çünkü uygulamaya geçecek bir şeyyoktur. Zorla felsefe olmaz. İnsanlar olan iyilik-ten de soğurlar. Sokrates gibi ”doğurtma yöntemi”uygulanır. [7]Sokrates çarşıda pazarda halka so-hbet ediyor, felsefe yapıyordu. Cevapları vermekyerine tartışıyor, insanlara ip uçları vererek kendi-leri için keşfetmelerini sağlıyordu. Böylelikle filo-zof hem kendine, insanlığa fayda sağlıyordu; hem deçevredeki tüm varlık alemine farklı bakış açılarındanyaklaşabiliyordu.[8]Bak.dmy.info/felsefe gerekli midir?

[9]Wittgenstein tüm filozofları ”suyu bulandırmakla”suçlamış, felsefe yapmak yerine el işlerinde çalışmayıöğütlemişti. Marks, filozofları dünyayı sadece yo-rumlamakla eleştirmişti. Hawking gibi fizikçilerfelsefenin öldüğünü ve bilimlerle yarışamadığınısöylemişti. Birçok filozof ve bilgin felsefeyi ve filo-zofları eleştirmişti. Felsefeyi öldürdüğünü söyleyen birsürü insan vardı. Ne yazık ki tüm bu kişiler yok olsa dafelsefe dediğimiz etkinlik kalacaktır. İnsanlık bile yokolsa felsefe muhakkak vardır. Tabi felsefe tanımını çokgeniş alıyoruz. Sözlüklere bakmayıp, geneli eleştirenbir felsefe anlayışını göz önüne alırsak evrende herzaman felsefi bir yön olduğunu görürüz. Filozof in-sanın kötü yanını fark edip dehşete düşen, sonrasındafelsefi sorgulamalar yapan insanların [10]genel adıdır.[11]Bakınız:Düşünce Tarihi

1. http://www.dmy.info/

filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusleri/

petrini_weeping_heraclitus/

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

3. http://www.dmy.info/

filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusleri/

illustrerad_verldshistoria_band_i_ill_107/

4. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

5. http://www.dmy.info/

filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusleri/

723px-schnorr_von_carolsfeld_bibel_in_bildern_1860_

16

005/

6. http://www.dmy.info/

bencillik-nedir-egoizm-bencilligin-nedenleri-zararlari/

7. http://www.dmy.info/sokratesin-savunmasi/

8. http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/

9. http://www.dmy.info/

ludwig-wittgenstein-ve-tractatus-logico-philosophicus/

10. http://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/

003/03%20(14).pdf

11. http://mimoza.marmara.edu.tr/~avni/dersbelgeligi/

felsefekolu/dusuncetarihi/

Felsefi Sözler Filozofların Ünlü Sözleri(2013-10-05 21:10)

[1] Felsefi Sözler

Felsefi sözler yazında çokça yer edinen cümlelerdenoluşur. Düşünceleri az ve öz şekilde, bir tümcede ifadeeden yapılara özlü söz denmektedir. Yoğun anlamıylakısa yoldan fikirleri anlatır. Çalışma filozoflarcasınırlanmıştır. Yalnızca bir kısmını yazdığımızsözlerin kaynağı (İngilizce) [2]Wikiquote’dur.

Sorgulanmayan yaşam yaşanmaya değer değildir.Sokrates (mö. 470-399)

Kendini bilmek, tüm bilgeliğinbaşlangıcıdır.Aristoteles(Mö.384- Mö.322)

Özler(varlıklar) gereksiz yere çoğaltılmamalıdır.Ockham’lı William (1285 - 1349?) Bu söz Ockham’ınUsturası olarak da bilinir.

Devlet olmadan insanın yaşamı yalnız, fakir,mutsuz ve kısadır. Thomas Hobbes (1588 – 1679)

Cogito ergo Sum: Düşünüyorum, o halde varım.René Descartes (1596 – 1650)

Esse Est Percipi- Var olmak algılamaktır. ...Ağaçlaralgılayan birileri olduğu sürece vardırlar. OrmandaBir Ağaç Devrilse Kimse Duyar mı?... GeorgeBerkeley (1685 – 1753) [3]dmy.info/felsefe-sorulari

Olabilecek dünyaların en iyisinde yaşıyoruz- GottfriedWilhelm Leibniz (1646 – 1716)

Minerva’nın Baykuşu kanatlarını ancak gün batarkenaçar. G.W.F. Hegel (1770 – 1831)

Tanrı öldü. Friedrich Nietzsche (1844 – 1900)

Bir filozof söyledikleri ya da yazdıklarıylatanınmamalı, nasıl yaşadığıyla, hatta yürüyüşüyletanınmalıdır. Friedrich Nietzsche (1844 – 1900)

17

Delilik, kişide seyrek görülür; ancak gruplar, partiler,uluslar, çağlar için bir kural halindedir..FriedrichNietzsche (1844 – 1900)

Hakiki ve ciddi bir tek felsefi sorun vardır: İntihar.Hayatın yaşamaya değer olup olmadığını yargılamak,bu felsefenin temel sorusunu oluşturur. Albert Camus(1913 – 1960)

İnsan ”ne ise o olmayı” reddeden tek yaratıktır.Albert Camus (1913 – 1960)

Aynı nehire iki kere girilmez. (aynı nehirde ikikere yıkanılmaz) Heraklit (mö. 540 – mö. 480)

Dünyada görmeyi istediğiniz değişimin kendisiolunuz. Mahatma Gandhi (2 Ekim 1869 – 30 Ocak1948)

[4] İnsanoğlu kainatdediğimiz bütünün bir parçasıdır, zaman vemekanla sınırlanmış bir parça… Kendi benliğimizi,düşüncelerimizi ve duygularımızı her şeyden soyut-lanmış hissediyoruz, ve buna bilincin yarattığı birgöz yanılsaması denebilir. Bu yanılsama bizi kişiselarzularımıza ve en yakınımızdaki birkaç kişiye olanbağlılığımıza hapseden bir cezaevi gibidir. Görevimiz,şefkat evrenimizi tüm canlıları ve bütün güzelliğiyledoğayı da kapsayacak şekilde genişleterek, kendimizibu cezaevinden azat etmek olmalıdır. İnsanoğluvarlığını sürdürecekse yeni bir zihniyete ihtiyacı vardır.Albert Einstein (14 Mart 1879 - 18 Nisan 1955)

İyi veya kötü insan diye bir şey yoktur. İnsan-lar iyi veya kötü olmayı düşünceleriyle belirlerler.William Shakespeare (1564- 1616)

Zeki adamlar söyleyecek bir şeyleri olduğu içinkonuşurlar. Aptallar, konuşmaları gerektiği için.Platon (M.Ö. 427-347)

Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakininanlayabileceği kadardır. Mevlana(1207-1273)

Büyük fikirleri düşünenler büyük hatalar ya-parlar. Martin Heidegger(1889-1976)

Uzun bir yolculuk tek bir adımla başlar. Konfüçyüs(MÖ.551 479)

Filozoflar dünyayı yalnızca yorumlamışlardır oysasorun onu değiştirmektir. Karl Marks(1818-1883)

Doğruyu söylersen, hiçbir şeyi hatırlamak zorundakalmazsın. Mark Twain(1835-1910)

En büyük bilgelik şu andan zevk almayı hayatınen büyük amacı kılmaktır, çünkü tek gerçek budur,başka her şey düşünce oyunudur. Ama bunun enbüyük budalalığımız oldugunu da söyleyebiliz, çünküyalnızca kısa bir süre için var olan ve bir rüya gibikaybolan içinde bulunduğumuz bu an asla ciddi birçabaya değmez. - Arthur Schopenhauer(1788- 1860)

Sözlerin Devamı için

1. [5]Özlü Sözler- Özdeyişler

2. [6]Özlü Sözler- Düşündürücü sözler

3. [7]Özlü sözler- Aforizmalar

1. http://www.dmy.info/

unlu-filozoflarin-sozleri-felsefi-sozler/talkicon/

2. http://en.wikiquote.org/

3. http://www.dmy.info/felsefe-sorulari

4. http://www.dmy.info/

unlu-filozoflarin-sozleri-felsefi-sozler/solvay_

conference_1927/

5. http://www.dmy.info/ozdeyisler/

6. http://www.dmy.info/dusundurucu-sozler/

7. http://www.dmy.info/aforizmalar/

18

Felsefe Soruları- Felsefe Sözleri- FilozofçaKonuşmalar (2013-10-07 12:31)

[1] Felsefe Soruları - Felsefe Sözleri-Filozofça Konuşmalar başlığını attık çünkü[2] felse-fenin farklı bir soru anlayışı vardır. Bilim, sanat ya daiş açısından sorunlara yaklaşmak felsefe ile yaklaşmayabenzemez. Felsefe bir meslek değil, bir yaşam tarzıdır.Felsefenin sorduğu sorular yaşama dairdir. Belli biralanda sadece ona ilişkin soruları yoktur. Odaklandığıkonu ile birlikte her şeyi ve herkesi ilgilendiren soru-lar sorar. Bu sorulardan bazılarını sıralayacağız.[3]dmy.info/felsefe-nedir/

Hayat nedir? Hayatta bir sürü şey yapıyor, doğuyor,öğreniyor, çalışıyor, ölüyoruz. Birçok şeyin nedeninisoruyoruz. Hayatı hiç sormuyoruz. Tüm bu ne-denselliğin içinde bulunduğu hayat ne olabilir?

İnsan neden yalnızdır? Neden sürekli bir üstün amaözgün, tek olan insanlık görüntüsü var. Hayatta bunuyapan pek çok birey var ve hiç de hoş karşılandıklarısöylenemez. Dünyada tek olduğunu sanıp sadece ken-disi için çalışan kişiler var. İnsanlık da böyle mi?Acaba yalnızlığımız bir yanılgı mı? İnsanlık nedenyalnız ve üstün olsun ki?

Gelişmiş ülkeler neden bu kadar geri kalmış?Dünyanın en gelişmiş, en ileri teknolojisine sahip ulus-ları neden en fakirleri sömürüyor? Hiçbir gücü ol-mayan ülkelere neden zorla özgürlük ve demokrasigötürülüyor? Büyük uluslar insanları öldürerek nasılgeliştirmeyi amaçlıyor?

Demokrasi yalanı neden bu kadar tuttu? Eski Avrupakolonileri 50 yıldır demokratik ama hala tüm maden,doğal kaynak ve iş piyasaları Avrupalıların elinde? Birinsanı inandırmak çok zorken halkları kandırmak ne-den bu kadar kolay? Neden en çok göz boyayabilenseçiliyor?

Hayat neden acımasız? Her yer korku ve keder ile

süslenmiş. Neden her şey ”ez ya da ezil” savına göredüzenlenmiş. Yoksa insanın böyle bir algıya sahipolması onun sömürücü anlayışından mı ileri gelir?İnsan hep ezdiği için mi, hep sömürdüğü için misömürüldüğünü düşünür?

[4]Kavga, savaş, çatışma neden var? Nedenuyum içinde yaşayamıyoruz? Paylaşılamayan nedir?Dünyada o kadar alan, o kadar kaynak varken ne-den hep daha fazlasını istiyoruz? İnsanlar nedenhiç doymuyorlar? Bir kişi hayatı boyunca harcasatüketemeyeceği serveti neden biriktirir? Devletler sırfdaha fazla tüketmek için neden sürekli işgal eder?

Bazı toplumlar susuzluktan bile ölürken, günlük 600litre su harcayan ”gelişmiş”ülkelerin insanları, nasıl bukadar rahat ve vurdumduymazdır. Çoğu insan günlükyiyeceğini zor bulurken Milyonlarca kişinin servetinesahip insanlar nasıl var olur? Bir şahıs nasıl bir işyapmıştır ki ülkelerden dahi büyük bir servete sahip-tir?

[5] Zenginlik ve fakirlik ne-den var? Zengin neden paylaşmıyor? Adı üstünde,zengin, fazladan bir şeyleri var. Fazlalıklarını nedenpaylaşmıyor? Hadi paylaşmadı diyelim, neden dahada fazlasını istiyor? En fazlasına sahip olanlar dahidoymuyor. Peki neden bazı insanlar hiçbir şeye sahipolmayı istemiyor ve her şeyini paylaşıyor?

Neden fakir elindeki son ekmeği bile yardım için kul-lanırken zengin bir kum tanesinden vazgeçmiyor? Zen-gin: Farsça sangīn æôè³ taşlarla süslü / dmy.info

1. http://www.dmy.info/

felsefe-sorulari-felsefe-sozleri-filozofca-konusmalar/

question_in_a_question_in_a_question_in_a_question/

2. http://www.dmy.info/

dunyayi-kurtarmak-icin-ne-yapmaliyiz/

3. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

4. http://www.dmy.info/

bencillik-nedir-egoizm-bencilligin-nedenleri-zararlari/

5. http://www.dmy.info/

felsefe-sorulari-felsefe-sozleri-filozofca-konusmalar/

noel_halle_-_the_education_of_the_rich_people/

19

1.4 November Felsefe Gerekli midir- Neden Doğmuştur(2013-11-17 01:47)

Felsefe gerekli midir?

Felsefe, merak anlayışı olarak insanın kendine hasözellikleriyle ilişkilidir.[1][Bak. Dmy.info/felsefe-nedir]Hayatın farklı ve eleştirel bir davranışı olduğusöylenebilir. İnsan kendini öne çıkarıp, doğanındiğer üyelerinden farklı yaşam alanlarına sahipolmuştur. İnsanın kendi içinde farklılaşarak, insanlığındoğasını oluşturduğu söylenebilir. Hayatın içindekibu çeşitlenme, bireyin farklı özelliklerine, farklı yaşambiçimlerine yol açmıştır.

[2]

İnsan doğadan ayrılırken kendi içinde de bazı ayrılıklaryaşamıştır. Doğaya yabancılaşırken kendine de ya-bancılaşmıştır. Başlarda hayvanlardan ayıran merakve iletişim nitelikleri, sonraları insanı kendine ya-bancılaştırmıştır. Tarih boyunca merak edip değiştik,yetinmedik ürettik. Hayatın kendisine ait bu farklılığıuç noktalarda yaşadık. Bu merak, üretim, aslını sorgu-lama ve değişme özelliği daha sonraları felsefe adıylayaşanacaktır. Doğayı sorgulayıp, ondan şüphe etmeye;zekaya, düşünceye , gelişme demiştik. İnsanı sorgu-layıp, insanlığı düşünmeye de felsefe diyebiliriz. Felse-feyi: insanın doğadaki farkını uç noktalarda yaşamasıolarak niteleyebiliriz.

Tarım ile birlikte yerleşik hayata geçen insanlar beslen-mek ve yaşam kaygısı gütmekten farklı şeylere vakitbuldular. Dil gelişti. İletişim arttı. Alışveriş çoğaldı.Paylaşacak şeyler arttı ve yaşamsal ihtiyaçlar tamam-landı. Sonrası eğlenmeye kalmıştı. Eğlenmeninyanında daha farklı ne yapabiliriz? Diye düşünenleroldu. İnsanın buraya kadarki yolculuğunu ve bundansonraki yolunu merak edenler oldu. İnsanlığı mevcutgelişmesine getiren merakı şimdi ardındakini sorguluy-ordu.

[3]Felsefe gerekli midir? Felsefe insanın doğasındangelir. Yalnız doğadaki binlerce tür arasındaki insanlıkgibi, felsefe de insanlık içinde “ender”dir. Yaşamı veona ait ögeleri merak ettiğimiz sürece elzemdir, hay-atidir. Bizi bugünlere getiren ”merakın merakı”dır.

20

İki kere meraktır, iki kere düşüncedir. Hayatın takendisidir ancak milyarlarca gezegen ve gök cismindebulunmayan hayat, dünyada yer aldığı gibi; felsefede milyarlarca insanda olmayabilir. Ancak evrendebir dünya kadar kişide olur. Bak: [4]dmy.info/felsefe-neye-yarar/

Felsefe hangi ihtiyaçlardan doğmuştur? Hayatınihtiyacı nedir? [[5]Bak. dmy.info/hayat-nedir[6]dmy.info/hayatin-anlami] Hayatın ihtiyacı neysefelsefe onun ocağıdır. Hayatı, insanı geliştiren herşeyde felsefe vardır. Olayların ardına bakmak, an-lamaya çalışmak, kurgulamak, yetinmemek, hayatorganizmasının en özgün nitelikleri felsefenin içindebarındırılmıştır. Canlılığın ve içindeki insanın en be-lirgin yanı iletişim de bunun aracıdır. Doğanın olum-suz etkilerinden sıyrılmak için ”düşüncenin düşüncesi”olarak insanlığın büyük bir ihtiyacını karşılamıştır.Bugün de doğanın ve hayatın katledilmesi karşısındayer almaktadır. İnsana dair ne varsa onun ardınabakmakta felsefeye ihtiyaç duyulmuştur. Daha öncesöylediğimiz gibi, insanlık kadar enderdir. Ancakevrendeki bir mucize şeklinde tahayyül edebiliriz.Çok ufak bir yer kaplar ancak etkisi muazzamdır.[7][Bak.dmy.info/dunyayi-kurtarmak-için-felsefe]

1. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

2. http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/

800px-discourse-into-the-night/

3. http://tr.wikipedia.org/wiki/Felsefe%E2%80%8E

4. http://www.dmy.info/felsefe-neye-yarar/

5. http://www.dmy.info/hayat-nedir

6. http://www.dmy.info/hayatin-anlami

7. http:

//www.dmy.info/dunyayi-kurtarmak-icin-ne-yapmaliyiz/

Felsefe Yapmak Nedir (2013-11-23 15:09)

Felsefe Yapmak Nedir

[1] Felsefe - Eski Yu-nanca philosophía φιλοσοφ¯α- bilgelik-sevgisi an-lamına gelmektedir. Philósophos φιλÌσοφο isebilgelik seven demektir. Genel kanıya göre -sophos- ”bilge” sözcüğünü abartılı bulan Pythago-ras tarafından ortaya konulmuştur. Çıkış nedenikendine bilge denmesine razı olmamaktır. ”Bilgelikseven” yakıştırması felsefecinin bilgiye hürmetini be-timler. Alçak gönüllülük, yetinmek, açgözlü olmamakfelsefe yapan kişinin özelliklerindendir. Felsefe yap-mak Antik Yunan’da genel çerçevesi çizilmiş düşünceetkinliğidir. Bilgelik gibi üstünlük atfeden sıfatlardahil maddi dünyanın iştahlarında sıyrılmayı gerek-tirir. ([2]Bak.dmy.info/felsefe-nedir) Maddi dünyadansıyrılmak, duyulardan kurtulmak basit bir iş değildir.Hayatın önceliği bu fiziksel ihtiyaçları tamamlamaktır.Ancak maddi ihtiyaçları tamamladıktan sonra felsefeyapabiliriz. Bu tamamlamak düşünce ile bu ihtiyaçlarıbertaraf etmek şeklinde de gerçekleşebilir. Birey öncefiziksel gerekleri sonra da sosyal gerekleri gidererek/onlardan kurtularak felsefe yapabilir.

Felsefe bilgelikten sonraki aşamadır denilebilir. Bilgeolmayı aşmak ise tevazu ile gerçekleşir. İnsanbilge/bilgin olduktan sonra bundan sıyrılabilirsefelsefe yapabilir. Bunu hayatın her anında dayaşanabilir, belli bir konu üzerine de odaklanabilir.Felsefeyi yaşayanlara filozof denir. Hayatın heranında felsefece yaşar, günlük olayları felsefelerininbir örneği olarak görürler. Belli bir konuda felsefeyapmak da mümkündür. Devlet felsefesi, bilim felse-fesi, ahlak felsefesi, sanat felsefesi gibi alanlar konu-

21

larında çalışan kişilerin de yorum getirdiği düşünceleresahiptir. Felsefe olayların, olguların temellerine vedayanaklarına iner. Bir konuda bilgi sahibi olmakkişiyi zeki yapabilir. Ancak bilgi ile filozof olunmaz.Filozof bilginin ötesindedir. Öğrenmek, edinmek değilonu sorgulamak, şüphe duymak isteğindedir. İrdele-mek, incelemek, ardına bakmak davranışlarıdır.

Felsefe yapmak dışarıdan öğrenilmez. Bilgiyi başkainsanlardan edinebiliriz. Ancak felsefeye kendimizceulaşmalıyız. Kişi: bilgi, kişilik, zenginlik, zevk gibiistekleri aşabilirse filozof olabilir. Fiziksel dünyafelsefi sorgulamayı zorlaştırır. En iyi ve en basitdüşünceler dahi dışarıdan duyarak edinilmez. Felsefeöğrenilmez. Birey kendi kendisine felsefi sorgulamalaryapmalıdır. [3]Felsefe yapmak için mütevazı ve mer-aklı olmak gerekir. Bunun nedeni de öncelikle maddidünyadan sıyrılmak, ardından dışarıdan bakarak olay-ları anlayabilmek için merak etmektir. Felsefe yapmakgünlük olaylar içinde bir dönme dolap gibi dönen in-sanlığa dışarıdan bakarak tarif etmektir. Önce günlükhırslardan sıyrılmak, sonra da anlatabilmek için basitve mütevazı olmak filozofun temel özelliklerindendir.Bak.dmy.info/filozo f-nedir

1. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/jean-leon_

gerome_-_diogenes_felsefe_yapmak_diyojen_kopekcilik_

kinikler/

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

3. http://librarycatalog.bilkent.edu.tr/client/en_GB/

university/search/detailnonmodal?qf=AUTHOR%09Author%

09Nietzsche%2C+Friedrich+Wilhelm%2C+1844-1900.

%09Nietzsche%2C+Friedrich+Wilhelm%2C+1844-1900.&d=

ent%3A%2F%2FSD_ILS%2F870%2FSD_ILS%

3A870389~ILS~0~84&ps=300

Felsefe Konuları- Alanları (2013-11-27 16:41)

Felsefe Konuları

Felsefe hayata dair genel düşüncelere sahiptir. Birkonu ya da bir alanla sınırlı değildir. İnsanınaşkın merak anlayışıdır. Sorgulamak, merak etmek,eleştirmek temel davranışlarıdır. Burada [1]felse-fenin alanlarını sıralarken üzerinde en çok felsefeyapılmış konuları yazacağız. Yine belirtmek gerekir ki:felsefe herhangi bir şeyin felsefesi değildir. Her şeyefelsefece yaklaşılabilir. Biz burada, diğer konularınetrafında toplandığı çekirdek alanları sıralayacağız.Aşağıdakilere ek olarak Politik Felsefe ve ToplumFelsefesi de ana konulardan sayılabilir. [2]Bakınızdmy.info/felsefe-nedir

Felsefenin 5 ana konusu

1. Etik- Ahlak

2. Epistemoloji- Bilgi

3. Estetik - Sanat

4. Mantık

5. Metafizik-Varlık ötesi

Etik

Ahlak felsefesi doğru ve yanlış algısını ahlakifarklılıklara işaret ederek inceler. Yunanca ”ethos”kişilik demektir. Bireyler ve toplumlar arası farklar-dan yola çıkarak doğru ve yanlışın öznelliği, ahlak-iliğin ölçütü, davranışların ve düşüncelerin haklılığı-haksızlığı gibi düşünceler yürütür. İnsan nasıl davran-malıdır? sorusunu çeşitli durumlarda örneklendirir.İyi- kötü, doğru-yanlış, bilgelik- erdem, suç, adaletgibi sözcükler anahtar kelimeleridir.

Estetik

Güzellik ya da sanat felsefesi zevk, sanat, güzellikgibi kavramları sorgulayan düşünce alanıdır. Bilim-sel olarak duyuların felsefesi olduğu söylenir. Dışdünyadan aldığımız duyuların yorumlanması, bunakarşılık gelen duygular, yargılar ve düşüncelerin ird-elenmesi söz konusudur. Edebiyat teorileri, film vemüzik felsefesi, sanat eserlerinin eleştirilmesi gibi sanat

22

sorgulamalarında adı geçer.

Epistemoloji

Bilgi uzmanlığı ya da bilgi felsefesi, bilginin sınırları vedoğası ile ilgilenir. ”bilgi teorisi” olarak da adlandırılır.Bilginin tanımı, nasıl edinildiği, hangi alanlarda nasılbilgiler bulunduğu gibi soruları vardır. Gerçek, inanç,yargı gibi kavramlarla bilginin ilişkisi önemli sorun-larındandır. Bilgi nedir, Neyi bilebiliriz- bilemeyiz,Bilmek nasıl olur, Bilginin sınırları, türleri, sıfatlarınelerdir? gibi soruları bulunur.

Mantık

Geçerli akıl yürütmeyi betimleyen disiplindir. Olaylarve düşünceler arası bağlantı kurmak ve düşüncelerinbirbiriyle ilişkisini irdelemek temel işlevleridir.. Doğrudüşünce, düşünce yöntemleri, düşünceler arasıbağlantı gibi hususlarla ilgilenir. Felsefe, matematik,bilgisayar bilimi mantıkla en alakalı alanlardır.

Metafizik

Varlık ötesi, var olmak ve maddenin doğası ile ilgilenir.Var oluşun doğası, dünya ve hayatın nitelikleri, neden-leri, eleştirisi ve bunların sorgulanması önemli sorun-larıdır. Metafizik bir konunun var olan nedir? varolmak neye benzer? gibi temel iki sorusu vardır.

EtikEylem çalışmasıNe yapmalıyım?

EstetikSanat çalışmasıGüzel nedir?

EpistemolojiBilgi çalışmasıOnu nasıl biliyorum?

MantıkDüşünce YapısıNasıl Düşünürüm?

MetafizikVar oluş çalışmasıVar Olmak nedir/nasıldır?

PolitikaYönetim çalışmasıNasıl yönetmeli/memeli?

Felsefenin Diğer Bazı Konuları

• Devlet Felsefesi [3]dmy.info/siyaset-politika-devl-et-felsefesi/

• Hukuk Felsefesi

• Zihin Felsefesi

• Din Felsefesi

• Bilim Felsefesi

• Çevre Felsefesi

• Matematik Felsefesi

• Dil Felsefesi [4]dmy.info/dil-felsefesi-nedir

• Meta- Etik

• Eğitim Felsefesi

• Tarih Felsefesi

• Fizik Felsefesi [5]dmy.info/fuzzy-bulanik-mantik--fizik/

• Psikoloji Felsefesi

• Uzay ve Zaman Felsefsi

• Teleoloji

• Analitik Felsefe

• Yapısal Felsefe

• Toplum Felsefesi

23

1. http://felsefekulubu.pau.edu.tr/anafelsefiakimlar.

asp

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir

3. http:

//www.dmy.info/siyaset-politika-devlet-felsefesi/

4. http://www.dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/

5. http://www.dmy.info/fuzzy-bulanik-mantik-fizik/

Felsefe Tarihi Özet (2013-11-29 01:32)

Kısa - Özet Felsefe Tarihi

[1]Felsefe tarihi özetini hazırlarken bir çırpıda okun-abilecek bir yazı için uğraştım. Yeterince kısalmamışolabilir. Ömrü boyunca felsefe yapmış adamları bircümleye sığdırmak epey zor. Varoluşçulardan son-raki ”anlaşılmaz olmayı felsefe sananları” anmadık.Nitekim üç bin yıl önce yaşayan beyaz giyimli, san-daletli adamlardan beri felsefede pek yeni bir şeyyok. Yeni olan: insanlığa hitap eden felsefe sesleriningörmezden gelinme seferleridir. Söyledikleri ne olursaolsun, hepsinin felsefe yaptıkları, hayatın ardına bakıponu sorguladıkları bellidir. Her ne kadar farklı gibigörünse de ardına bakma eyleminin farklı gözleridirbunlar. İnsanlığın bu garip uğraşı her zamana ve heryere hitap etmektedir. Eleştirmekten çekinmeyiniz.[2]Dmy.info/felsefe

Milet Okulu (Milattan önce 7. yüzyıl) Thales, Anaksi-mandros, Heraklit, Anaksagoras

Evrenin hangi maddeden yapıldığını sordular. Thales:su, Heraklit: ateş dedi. Bilimsel gelişmeye de yol açanbir merak anlayışı geliştirdiler. Varsayımlar, gerçeklertoplayıphipotez üretmek ve bunları sınamak bu filozoflarıngörüşlerinden türemiştir.[3]Dmy.info/Felsefenin Konu-ları

Pre Sokratik- Sokrates Öncesi Felsefe (Mö. 7-5 yy.)Empedokles, Parmenides, Elealı Zeno , Öklid, Pisagor

Bu düşünürler şeylerin özüyle ilgilendiler. Birlik veçokluk hakkında fikirler yürüttüler. Zaman ve hareketteorisi(Zeno), Mantık ve matematik teorisi(Öklid vePisagor) önemlidir. Parmenides’in birlik ve Pisagor’unmatematik düşünceleri Platon’un formlar fikrini etk-ilemiştir.

Doğu Felsefesi (Mö.6-5 yy.) Lao-Tse, Konfüçyüs,Buda

Konfüçyüs hak, adalet, toplum ve davranışlarhakkında bürokrat gözüyle eserler vermiştir. Buda-

24

aydınlanmış kişi- hayatın bir katlanma olduğunu, buacıyı aşmak(nirvana) için aşırı uçlardan sakınmakgerektiğini söyledi. Lao Tse her şeyin altındaki gerçeğiaradı. Tao- yol- adlı anlayışı geçmiş, gelecek ve çevregibi unsurlarla uyumlu yaşamayı öğütler.

Sokrates, Platon, Aristoteles (Mö.5-4 yy.)

En büyük üç filozof olarak hatırlanırlar. Söyledikleribugün de felsefenin odağındadır. ”Büyük üçlü” diyeadlandırılabilir. Platon Sokrates’in öğrencisi; Aris-toteles de Platon’un öğrencisidir. Sokrates insanlarlasohbet ederek onların hayatı sorgulamasını sağlıyor,buna da doğurtma diyordu. Felsefeyi bir yaşamyolu olarak gördü. Bir şey yazmadı ama devlete vekayıtsızlığa karşı duruşu birçok filozofu derinden etk-iledi. Onunla ilgili bilgilerin çoğunu Platon diyaloglarhalinde yazmıştır. Platon ”Akademi” adlı batıdaki ilkyüksek öğrenim merkezini kurarak yüzlerce filozofunyetişmesini sağladı. Formlar teorisi maddi dünyanınideaların bir yansıması olduğunu söyler. Bilgi birhatırlamadır. Gerçek, ideal formların bir yansımasıdır.Aristoteles bilginin en büyük çalışanıdır denilebilir.Biyoloji, etik, mantık, metafizik, mantık ve saire tümbilimlerin gelişmesine yol açmıştır. O da ”Lise” adlıyüksek öğrenim merkezini kurmuştur.İlk mantıkçı vebiyolog olarak tanımlanır. Hristiyan, İslam, natüralisya da materyalist gibi çok çeşitli felsefi anlayışlardaadı geçer. Platon’un formlar teorisini natüralistaçıdan yorumlamıştır. [4]Bak:dmy.info/sokratesin-olumu/ [5]Bak: Dmy.info/platon-devlet

Hedonizm Epikür (Mö.4.yy.)

Hazcı ahlak sistemini geliştirdi. Zevk en iyi şeydirdedi. Zevkin kalitesi miktardan daha önemlidir dedi.Atomcu bir anlayışa sahipti. Her şeyin görünmezparçacıklardan yapıldığını yazdı. Epikürcüler sınırsızdünyalar- galaksiler- olduğuna inandı.

Stoacılar Zeno, Seneca, Epiktetus, Markus Aurelius(Mö.3.4. yy.)

Stoa Zeno’nun ders verdiği avluya verilen addır.Dünyanın tanrı tarafından konulan sarsılmaz yasalarlayönetildiğine inanırlar. Her şey bir nedenle olur. İlahikanunlara uyum hayatın amacı olmalıdır. Tanrı biruyum yaratmak amacındadır.

Septikler- Skeptikler- Şüpheciler Timon, Antisthenes,Sextus Empiricus (Mö.5.yy Ms. 2.yy.)

Var olan tüm fikirleri eleştirmek amacındaydılar.Tüm dogma ve doktrinleri reddettiler. Hiçbir şeytam olarak bilinemez. Şüphe aklın en savunulabiliryanıdır. Epirisizm ve bilimsel yöntemin doğumunusağlamışlardır.

Kinikler Diyojen (Mö. 4.- Ms. 6.yy.)

Zevkler doğal değildir ve zararlıdır. İnsanın ken-dini terbiye etmesi tek yoldur. Dogmalardan vevarsayımlardan uzak durmak gerekir. Bireysel hırslar,zenginlik, ün kötü şeylerdir. İnsanı sürükleyen, iştahabağlı dürtülerin bertaraf edilmesi gerekir. Hayat sadebir şekilde sürdürülürse anlamlandırılabilir ve kat-lanılabilir.

Orta Çağ Felsefesi Boethius, Abelard, Ockham’lıWilliam, İbn Rüşd, İbn Meymun, Anselm, İbn-i Sina,Aquinas, Dante, Duns Scotus ( Ms.6.yy.- 15.yy)

Rasyonalizme sıkı bağlılık vardır. Bu dönem HristiyanFelsefesi ve İslam Felsefesi ile şekillenir. Genellikletanrı eksenli bir felsefe vardır. Tanrı bilim ve ahlakınsebebi- sonucu olarak nitelendirilmiştir. Var oluşa veilahi tasarımlara yorumlar getirildi. Nedenselliğin in-sanlığı tek başına kurtaramayacağı savunuldu.

Büyük Bilimsel Adımlar Bacon, Kopernik, Kepler,Galileo (15 ila 17. yy.)

Köhne düşünceler gözden geçirildi. Batlamyus’undünya merkezli evren fikri Kopernik tarafındaneleştirildi. Güneş merkezli sistem ve gök hareket-leri hakkındaki yorumları kiliseye aykırıydı. Tümdünyanın içinde bulunduğu ruh halini bu astronomikçabalar değiştirdi. Kepler bunu matematik temelleredayandırdı. Galileo matematik ve bilimi birleştirerekyeni bilimsel görüşler ortaya kordu. Teleskopu ilkdefa kullandı. Kopernik’in fikirlerinin doğruluğunukanıtladı. Francis Bacon bilimin babalarından biridir.Avukat ve yazar olmasına ve bir keşif yapmamasınarağmen indüktif metoda ses getirdi. Bilginin gözlemve deneyle işlenmesini savundu. Skolastisizmin tamaksi olan fikirler modern felsefeye yol açtı.

Çağdaş Felsefenin Doğuşu Hobbes, Descartes, Newton(17-18. yy.)

17 yüzyıl ve sonrası Bacon ve Galileo’nun açtığı yoldanyürüyen Hobbes gibi düşünürlerce şekillendi. ”Bil-imlerin bilimi” ya da öncül bilgi kurmaya çalışıldı.

25

Böylelikle doğa, insan ve toplum bilgisine felsefe ileyaklaşıldı. Maddi evrenin varlığın hareketlisi olduğuHobbes tarafından savunuldu. Hobbes Leviathan adlıkitabında otoriter yönetimi savunmuştur. Hayatınyorucu, acı, yalnız ve kısa olduğunu söylemiştir. Mod-ern felsefenin babası olarak nitelenen Descartes iseşüpheciliğin binasını inşa etmiştir. Sadece kendisinindüşündüğünden şüphe etmemiştir. Kalan her şeyşüphelidir. ”Düşünüyorum o halde varım.” cümlesi iletanınan filozof tekbenciliği ve rasyonalizmi bugünleretaşıyan düşüncelere sahiptir. Matematik ve metafiziğeönemli katkılarda bulunmuştur. Isaac Newton isefiziği bilimleştiren kişidir. Klasik fiziğin kanunlarınıkayda geçirmiştir. Evrenin işleyişi açısından filo-zofların büyük bir yardımcısı olmuştur. Onun fiziğiyasalaştırması gibi, daha sonra Immanuel Kant, felse-fenin yasalarını oluşturmaya çalışacaktır.

Çağdaş Felsefenin Temelleri Spinoza, Leibnitz,Locke,Berkeley, Hume, Rousseau, Kant (17-19.yy.)

Spinoza ve Leibniz, Descartes’ın Kartezyen dualizmiadını verdiği düşünceden etkilendi. Kendi metafiziksistemlerini oluşturdular. Descartes, Spinoza ve Leib-niz iyilik yanlısı bir tanrı düşünmüşlerdi. Spinozaevrenin oluşumuyla tanrıyı bir tuttu. Panteizmin budönemdeki odağıdır denilebilir. Deus Sive Natura-Yani ”tanrı ya da doğa” tümcesi ile tanınır. İkisi bir-birinin yerine kullanılabilir. Leibniz monadoloji adlıçalışmasıyla tanınır. ”Monad” adını verdiği metafizikbirimlerin maddeyi oluşturduğunu söyler. Zihinsel yada fiziksel her şeyin monad adını verdiği birimlerceoluştuğunu söyler. Bunlar bölünemez. Evrendekideğişimler de her monadın çalışmasına göre şekillenir.Şeyler- olaylar sadece tanrının müdahalesiyle bağlıdır.John Locke, Bacon’ın deneyciliğiyle, Descartes’ınşüpheciliğini birleştirdi. Felsefeyi problem çözmearacı olarak tanımladı. İnsanın boş bir levha gibidoğduğunu her şeyin deneyimden geldiğini söyledi.George Berkeley adlı psikopos ise maddenin sadecezihnin bir temsili olduğunu söyledi. Berkeley Locke’a,David Hume da Berkeley’e karşı çıktı. Şüpheciliğinbilgi ve gerçek yolunda var sayılabilecek en önemlinokta olduğunu söyledi. Kant’ı uykudan uyandırdı.JJ. Rousseau etik ve politik felsefe ile ilgilendi.Toplum sözleşmesi, İtiraflar gibi çalışmalarında in-sanın ”iyi” olarak doğduğunu ve toplumun onubozduğunu söyledi. Toplumun itici gücünün genelistekler olduğunu ve buna saygı duyulması gerektiğinibelirtti. Immanuel Kant felsefe tarihinde en çok

anlaşılmaya çalışılan kişidir. Çoğu kişiye göre enfelsefi soruları sormuştur. Descartes, Spinoza ve Leib-niz’in rasyonalizmi ile; Locke, Berkeley ve Hume’undeneyciliğini aynı paydaya getirmiştir. Zıtlıklarıaynı felsefede birleştirdi. Saf Aklın Eleştirisi adlıçalışmasında belirttiği gibi: Gerçekler(numenler) bi-linemez, görüngüler(fenomenler) yani görünen dünyaise yasalarla yönetilir ve bilinebilir. Bilginin duyudangelmediğini savundu. Süreklilik, gereklilik, bilgi gibikonseptlerin bize birleşik bir dünya bilgisi verdiğini,ahlaki eylemlerin ”görev duygusu” ile şekillendiğinisöyledi. [6]Bakınız: dmy.info/immanuel-kant-felsefe/

Kant Sonrası Düşünürler Schopenhauer, Fichte, Hegel,Marx (19.yy)

Schopenhauer gerçeğin itici gücünün ”istek” olduğunusöyledi. Ona göre gerçeği anlamak için içeri bak-malıyız, dışarı değil. Yani evrenin dışı ya da ruhgibi gizemleri değil kendimizi incelemeliyiz. Ona göretüm insanlık uğraşı boştur. Hayatın ilacı ”vazgeçiş”tir.Hegel tez, antitez, sentez üçlemesini popüler hale ge-tirdi. Tanrı ve akıl birliğini savundu. Devleti enyüksek ahlaki örgüt olarak tanımladı. Karl MarksHegel’in diyalektiğinden yola çıkarak sınıf çatışmasınıbetimledi. Politik felsefenin ve siyasetin en meşhurismidir. Kapitalist- anamalcı- güdümlü ekonomikeşitsizliği ve sanayileşen toplumun görünümünü eniyi o anlattı. [7]Dmy.info/En etkili filozoflar

Hümanist Felsefe- Modern Bilimin Doğuşu Comte, J.S.Mill, Darwin (19-20 yy.)

Auguste Comte pozi-tivist genelde felsefe ile ilişkilendirilir. Metafiziği an-lamsız gören bu felsefeye göre bilimsel metot problem-lerin çözümünde tek yoldur. İnsanın sorgulamalarınagözlem ve deneyle yanıt verilebilir. ”İnsanlık Dini”dediği bir olgu ile laik bir anlayış getirmeye çalıştı. JS.Mill ondan etkilendi. Özgürlük Üzerine adlı çalışmasıifade ve kadın özgürlükleri üzerine baş yapıttır. Biy-olog Darwin Türlerin Kökeni adlı çalışmasıyla insanlıkalgısını kökten değiştirmiştir. Evrim ve doğal seçilimfikirleri tarihi etkileyen ciddi adımlardandır.

Nihilizm- Hiççilik & Egzistansiyalizm- VaroluşçulukKierkegaard, Nietzsche, Heidegger, Sartre, Dosto-evsky, Camus, Kafka, Hesse (19-20 yy.)

19. ve 20. yy. varoluşçularına göre var olmak özdenönce gelir. Kierkegaard düşüncenin kurucusu olarak

26

ünlenir. Korku ve titreme insanı var oluşu fark etm-eye sürükler. Heidegger’e göre ölüm fikri bir hiçlikhissi oluşturur, insanlar doğal olmayan alışkanlıklarasığınarak özgür iradelerini terk etmek isterler. ”Bizözellikle yalnızız” der. Dünyaya yalnız gelip yalnızgitmekteyizdir. Sartre ise insanın farklılığını hareketederken aynı zamanda farkında olabilmelerine bağlar.A priori(önsel) bir hayat anlamı yoktur. En büyükuğraş bu rastgele olasılıklı dünyada kendimize anlamvermektir. Bu da sinir harbine ve ölüm korkusunayol açar. Nihil- Latince ”hiç” gerçeğe dair beyanlarıreddeden, doğru ya da yanlışa inanmayan düşünceyeverilen addır. Nietzche, Güç İstenci’nde nihilizminköklerini anlatmıştır. Köle ve efendi ahlakını anlatmış,ikisinin ayrımlarını belirtmiştir. Hristiyanların köleahlakına sahip olduğunu, insanlığın ezik tarafını tem-sil ettiğini söyler. Gerçek ve olgu diye bir şey yok-tur. Bunlar bir yorumdur. İnsanlığın tek umuduÜbermensch- Üstinsan’a ulaşmak ve dini aşmak ol-malıdır. [8]En.Wikipedia’dan DMY tarafından der-lenmiştir.

1. http://www.dmy.info/felsefe-tarihi/

felsefe-tarihi-filozof_bustleri/

2. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/

3. http://www.dmy.info/felsefe-konulari-dallari/

4. http://www.dmy.info/sokratesin-olumu/

5. http://www.dmy.info/platon-devlet-incelemesi/

6. http://www.dmy.info/immanuel-kant-felsefe/

7. http://www.dmy.info/

tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/

8. http://en.wikipedia.org/

1.5 December

27

Felsefeye Giriş- Başlangıç (2013-12-06 18:54)

Felsefeye giriş, felsefeye başlangıçkonularında [1]pek çok kitap ve bilgi bulunuyor. Bizburada bir çırpıda okunabilecek kısa bir yazıyı hede-fliyoruz. [2]Felsefenin tanımı(bağ) ve [3]felsefe yap-manın(bağ) niteliklerini daha önce yazmıştık. Bilge-lik sevdalısı kişinin ilk adımları nelerdir, neler dikkatçeker?

İlk filozoflardan itibaren ”merak ve sorgulama” felse-fenin aslını oluşturur. Felsefe yapmak olayların aslınaait sorularla başlar. Filozof duyuların ve maddidünyanın yanıltıcı etkisinden sıyrılmıştır. Bilge, ya dazeki olmaktan, geçici mülklerden vazgeçmiştir. Filo-zof açgözlülüğe, iştahlara ve maddi dünyanın geçicisıfatlarına aldanmaz. ”Bilge” yerine ”bilgelik sev-dalısı” denmesi de bu nedenledir. Felsefe yapmakalçakgönüllü, mütevazı olmakla mümkündür. Ancakböylelikle kişiyi yanıltan dış etkiler, duyular bertarafedilir. Dış dünyanın iştah ve itkileri insanın olay-ların ardını görmesini engeller. Felsefenin ön hazırlığıiştahları dışarıda bırakmakla şekillenir.

İnsanın ve insanlığın tarihinde felsefe başlangıcıalçakgönüllü bir merak sayesindedir. Önceliklesöylemek gerekir, felsefe yapabilmek için yaşammücadelesinin zorunlu ögeleri giderilmiş ya daaşılmıştır. Bugünkü felsefe algısı oluşturan Egemedeniyetlerinin durumunu incelemek gerekir. BatıAnadolu ve Yunanistan’daki ilk filozoflar fiziksel zor-luklardan uzak ve düzenli kentlerde yaşamaktaydı.Olayların, fikirlerin ardına bakmak için rahatsız edicidış unsurlardan kurtulmak önemli bir katkı sağlar.

Genele yönelik ilgi de gerekir. Felsefe genel ifadeleriçerir. Her şeyi ve herkesi hesaba katmak gerekir.Felsefe yapmak için bir koşul olmadığını söyleyelim.Tarih boyunca birbirine zıt fikirler felsefe olmaklaövülmüştür. Hepsinin ortak yanı farklı bakış açılarıkatmalarıdır. Bir şeyi öğrenmek bilgi adına biruğraşsa, o bilginin nedenini, geçerliliğini sorgula-

mak felsefe adına bir uğraştır. Bunun için birkoşul yoktur. Felsefeye başlamak için merak et-mek yeterlidir. Burada ifade ettiğimiz ”gerekler”kılavuz olmak amacındadır. Geçici zevklere al-danmayan ve merak eden insan, adı felsefe ol-masa da bu sorgulamanın yolundan gitmiştir.[4]

Felsefeye başlangıç için kaynaklar nelerdir? Başlıcakaynak günlük olaylardır. İnsan yaşamından felsefeçıkaramıyorsa kitaplar ona yardımcı olamaz. Felsefikitaplar aramak beyhude bir uğraştır. Hiçbir felsefeokuyarak ya da duyularak edinilmez. Düşünceler,düşünülmedikçe bir şey ifade etmezler. Duyup tekrar-lamak; o şeyi anlamak, fikir edinmek değildir. Yinede insan sınırlı çevresini aşmak için örneklere gerekduyabilir. Yalnız unutulmamalıdır ki, hayat kişininhayatını sarmıştır.

Yalnızca fark etmek kalır geriye. Okumak çoksonraki aşamadır. Felsefe için felsefe kitabı okun-mamalıdır. Hayata dair kitaplar okumak dahaakıllıcadır. Hayattaki olaylar felsefenin örnekleridir.Örnekli açıklama varken denklemler yüzeysel kalır.Sokrates’in savunmasını, Kafka’nın, Dostoyevski’ninromanlarını, çevremizdeki yaşantıları birer felsefe oku-ması sayabiliriz. İlle de felsefi terimlere boğulmuşbir kitap istiyorsanız anlamadığınız herhangi birbaşlığa odaklanabilirsiniz. Anlaşılmaz olmak felsefeylekarıştırıldığından beri terminolojik felsefe kitapları bir-birinden ayrıştırılamaz olmuştur. Bana göre felsefi birkitap: [5]dmy.info/hayatin-anlami/ Çok süper, bensaçmaladım.

1. https://www.google.com/search?hl=tr&tbo=p&tbm=

28

bks&q=felsefeye+giri%C5%9F

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

3. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/

4. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/12/

felsefe-karikatur-Sel%C3%A7uk-Erdem.jpg

5. http://www.dmy.info/hayatin-anlami/

Düşünce Nedir (2013-12-09 00:04)

[1]

Düşünce Nedir

Güncel sözlükte: 1. Uzay ve zamanın ötesinde,öznenin dışında, kendiliğinden var olan, duyularladeğil, yalnızca ruhen algılanabilen asıl gerçeklik,mütalaa, fikir, ide, idea 2. Dış dünyanın insan zih-nine yansıması 3. Niyet, tasarı 4. Tasa, kaygı, sıkıntıKısaca: ”kendi kendine resmetme, düşleme, düşünme,zihninde canlandırma” anlamını karşılayan sözcüktür.Eski Türkçe tüş: -hayal- kökünden gelir. Düşünme ise:uyum ve izlenimlerden, tasarımlardan ayrı olarak aklınbağımsız ve kendine özgü durumu, Karşılaştırmalaryapma, ayırma, birleştirme, bağlantıları ve biçimlerikavrama yetisi.Bak: dmy.info/[2]dusunce-gucu-nedir/

Felsefede Düşünce

Özellikle zihin felsefesi ve fenomenolojide terim olarak”düşünce” sık sık kullanılır. Felsefi terim olarak 1.Düşünme ediminin içeriği. 2. Düşünmenin ürünüolan: düşünülen içerik; bu içerik düşünme edimin-den çözülebilir ve örneğin yazılı olarak saptanabilirya da bir başkasına aktarılabilir. 3. İlke, yönetici sav.olarak TDK. tarafından tanımlanmıştır.Kısaca Olay,durum ve nesneler üzerinde çözümleyici ve birleştiriciişlemlerde bulunmaya olanak sağlayan kavrama veaçıklama yetisidir.

Tanımlar genellikle zihinde oluşan soyut bir etkinliğibetimler. -homo sapiens- yani düşünen insanın ayırtedici yanı olduğu söylenir. Düşünmek insanın teke-linde midir? Daha iyi düşündüğümüz falan değil,düşünen tek canlı olduğumuz söylentisi vardır. Amadüşüncenin tam bir tanımı ya da bilimsel ifadesi yok-tur. Vücutta düşüncenin izi yoktur. Düşünmeninuyandırdığı hareketler mevcuttur ancak bu, diğercanlılarda da vardır. Öyle görünüyor ki, tüm felsefiteriminoloji ve kafa karışıklığının yanında, düşünce enfazla kendi kendine konuşmaktır. Düşünme eylemi

29

gözlemlenmiş, beynin dili kontrol eden bölümlerindeoluştuğu söylenmiştir. Tabi dil de duyularla, o daçevreyle ilgilidir. Çevre demek de hepimiz demek-tir. Tüm doğanın bir belirmesi olan ”düşünce” im-gesi kurulabilir. Felsefi düşünce terimi günlük hayat-taki düşünmeden farklıdır. Felsefi düşünme dille dahaçok ilgilidir. Fiziksel ihtiyaçlarımızı gerçekleştirendüşünme, diğer canlıların yaptığı gibi, görmek vecanlandırmakla ilgilidir. Tabi ki dilin göreliliği vesınırlılığı içinde birçok eylem ”düşünce” kelimesi içindesınırlanmıştır. [3]dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/

[4] Düşünceyle ilgili modern teo-riler ve etki eden isimler şunlardır: 1. Düşünceninmatematik modellemesi ve düşünenin makine olarakincelenmesi akımı Turing, Caianiello, Searle, Hobbesisimleri ile anılır. 2. Analoji kuramı Hoft-stadter ve Sander’in yazılarıyla gelişen ve düşünceninbenzeşimlerle oluştuğunu, benzetim ve kıyaslarınişlevini inceleyen teoridir. 3. Nöral teori Feldmanve Lakoff’un dil ve düşüncenin nörolojik- beyinselsüreçlerini betimler. 4. Düşünce şekilleri teorisi:Düşünce gücü ve limitlerini anlamaya yönelik olanBaum’un zihinsel modelleri anlamaya yönelik teori-sidir. 5. Dilbilimsel teori: Steven Pinkeri Noam Chom-sky, Schleicher, Saussure, Wilhelm von Humboldt gibiisimlerle anılan, bilişsel ve dilsel teoridir. Söz dizimive dilsel öğelere odaklanır. Modern zamanlarda epeyçıkış yapmıştır. Sırada, düşüncenin kendi kendinekonuşmak olduğuyla ilgili bir alıntı var. Bir mad-denin bireye görünüşünü, hayatın özel göreliliğini vedüşüncenin değişebilirliğini anımsatır. Bakınız. [5]DilDüşünce ve konuşmayla ilgili Anadolu Üniversitesi ki-tapçığı.

“Bir buz parçasını sobanın üzerindeısıtırsak, önce erir ve suya dönüşür; yani,bir dönüşüm safhasından (ya da dönümnoktasından) geçer. Şimdi suyu kay-nayıncaya kadar ısıtalım. Başka birdönüşüm safhasından geçer ve buharolur. Buharı çok yüksek ateşte ısıtmaya

devam edelim. Su molekülleri ergeçparçalanacaklardır. Moleküllerin enerjisi,molekülleri bağlayan enerjiden daha güçlüolduğunda, su molekülleri temel bileşenleriolan hidrojen ve oksijene ayrılırlar. Isıyı3,000 derecenin üstüne çıkaralım, hidro-jen ve oksijen atomları parçalanıncayakadar arttırmayı sürdürelim. Elektron-lar çekirdekten uzaklaşacaklar, iyonize birgaz olan plazmaya dönüşecekler. (Busafhaya “maddenin dördüncü hali” denir;diğerleri gaz, sıvı ve katı halleri) Plazma,bizim bu dünyada rastladığımız bir oluşumdeğildir, ancak güneşe her baktığımızdagörürüz. Hatta, maddenin evrende en sıkrastlanılan halidir. Şimdi de plazmayı 1milyar derecenin üstünde ısıtalım: hidro-jen ve oksijenin çekirdekleri parçalansın; budefa elimizde tekil nötron ve protonlardanoluşan bir tür “gaz” olacaktır ki, bu gaz,nötron yıldızlarının içlerine benzer. Bu gazı10 triyon derecede ısıtırsak, nötron ve pro-ton dediğimiz atom-altı parçacıklar quarkdediğimiz bağlantısız zerreciklere dönüşürler.Böylece quark ve lepton’lardan oluşan birgaz meydana gelir. Bu gaz 1 katrilyonderece ısıtılırsa, elektromanyetik kuvvet ilezayıf birleşecektir. Bu gaz akıl almazbir derece olan 10 üssü 32’ye çıkarılırsa,evren, bir düdüklü tencere gibi patlamayahazır hale gelecek, zaman-mekan dengelerialtüst olabilecek; uzaydan bir parça kopabile-cek hatta mutfağınızda bir solucan deliği(wormhole*) oluşabilecektir. Böyle bir du-rumda mutfaktan ayrılmanız tavsiye edilir.”*wormwhole, “uzaydaki kestirme yol” an-lamında, maddenin bir ucundan diğerineanında geçebileceği bu tünelin uzayın kendiüzerine katlanmasıyla oluşacağı hipotezi;solucan deliğinin varlığı gözlemle sabitlenmişdeğildir ama Einstein’in E=mc2’nin da atombombası patlamadan doğrulanmadığını unut-mayalım. Hyperspace adlı eserinden- MichioKaku [6]dmy.info/tag/kitap-alinti/

1. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/12/

magara-adami-d%C3%BCsunce-nedir-dmy-info.png

2. http://www.dmy.info/dusunce-gucu-nedir/

3. http://www.dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/

4. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/12/

30

beyin-dusunce-nedir-dmy-info.jpg

5. http:

//w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2272/unite03.pdf

6. http://www.dmy.info/tag/kitap-alinti/

31

2

2014

2.1 February Hikmet Nedir- Hikmet Felsefe İlişkisi(2014-02-07 01:57)

Hikmet Tanımı

[1] 13. yüzyıl Arapça el yaz-masında Sokrates

Eskiden beri İslam kültüründe felsefe yerine, ya dabirlikte kullanılan ”hikmet” terimini inceleyeceğiz.Bugün aynı anlamı karşılamasa da yüzlerce yıl ”hik-met” adıyla felsefe yapılmıştır. Bugün felsefe terim-ine tenezzül etmeyenlerce sık sık başvurulan sözcüğütarihsel gelişimi içinde inceledik. Baştan söylemekgerekir ki: şimdiki anlamı tarih boyunca değişmiş vedevinmiştir. Güncel sözlüğümüzde: 1. Bilgelik. 2.Tanrı’nın insanlarca anlaşılamayan amacı. 3. Gizlisebep 4. Öğüt verici söz 5. eski dilde Fizik. 6. eskidilde Felsefe anlamlarına gelir. Yargıda bulunmakanlamındaki Arapça hükm masdarı ve köken olarakgemlemek; sağlam olmak(ihkam) köküyle ilişkilidir.Arapçada insanı iyi olana yönlendiren, çirkin ve kötüolandan alıkoyan kastıyla kullanılmıştır. İbraniceustalık anlamına gelen hokhmah kelimesiyle aynı Semi-tik köke dayandığını belirtir. Hikmet ve hükümkelimeleri “bilmek” (ilim) ve “anlamak” (fıkıh) an-lamlarında da kullanılmıştır. Yunan felsefe eser-lerinin çevirisi sırasında Araplar tarafından felsefekarşılığı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Philo-Sophia(felsefe) terimi hikmet sevgisi olarak çevrilir.”falsafa” şeklinde Arap sürümü de kullanılır. Zamanlaanlam genişlemesine uğrayarak İslam felsefi ilimleri,

33

metafizik, tıp ve mekanik gibi ilimlerin adı olarak davarlığını sürdürür. [2]Bak: .dmy.info/felsefe-nedir/

İslam Felsefesinde Hikmet Nedir

Filozoflara: hükema, felsefeye: hikmet tabiri kul-lanılmıştır. İslam öncesi felsefe akademilerine“büyûtü’l-hikme” denmektedir. Kindî, el-Hârizmî,Şehristânî, Âmirî gibi alim ve düşünürler felsefeyihikmetin kendisi değil hikmet sevgisi, hikmetin talepedilmesi ve sistemli şekilde araştırılması olarak an-lamışlardır. Filozof cemiyeti İhvân-ı Safâ’ya görefelsefe, hikmetin araştırılmasıdır. İbn Miskeveyh dehikmeti onu araştıranlar için Allah’ın en büyük lutfuolarak değerlendirerek hikmeti araştıran kimselerinaydınlanıp arınacağını, hikmete ulaşıp bu bilgiyle kur-tuluşa ereceklerini söyler. İslam filozofu Kindi, felsefeve hikmet terimin eş anlam gibi kullanıyor, metafiziği”hikmetlerin hikmeti olarak adlandırıyordu. Farabi’yegöre hikmet anlamları idrak etmekti. [3]Farabi, Al-lah’ın hem âlim hem hakim olduğunu belirtirken hik-meti “en üstün ilimle en yüce şeyleri akıl etmek” şek-linde tanımlar.

İbn Sînâ metafizik anlamdaki hikmetin: yöntemininbir şeyi her yönden düşünme, amacının ise in-sanın ulaşabileceği nihaî sebepleri kavramak olduğunusöyler. Platon ile Aristo’yu uzlaştırdığı eserde on-lardan ”hakimler” diye söz eder. İbni Sina’ya göregerçek anlamda hikmet metafiziktir. en üstün malu-mun en üstün bilgisi, en doğru ve en kesin bilgi,varlıkların ilk sebeplerinin bilgisi, metafizik hikmettanımlarıdır. Matematik, fizik, mantık, siyaset veahlak hikmet sayılmaz onlar metafizikten faklı olarakdar varlık alanlarını inceler.Hikmet: İnsani gücünelverdiği oranda, insani nefsin kavramları tasavvuretmek, kuramsal ve maddi doğruları tasdik ederek in-celemektir. Ünlü optik bilgini İbnü’l-Heysem’e görehikmet: bütün doğruları bilmek, yararlı bütün şey-leri yapmaktır. İnsan, hayvanlardan farklı, akıllı birvarlık olarak mutluluğu talep eder. Hikmetin kavran-ması mutluluğun kendisidir. Hikmetsiz insan eksikinsandır. Hikmetli olan kendini gerçekleştirmiş veöteki canlılardan ayrılmış demektir.

Muhyiddin İbnü’l-Arabi, Fususü’l-hikem eserinde hik-meti tanımlar. Bir bilgiyi hikmet kılan ondakiyönlendirici ve hükmedici niteliktir. Gerçek anlamdahakim, hikmetin bilgisine sahip olmakla kalmayıp bubilgiyi kullanan, uygulayan ve onunla hükmedendir.

Her şeyin hakkını vermek, her şeyi yerli yerine koy-mak hikmet gereğidir. Allahın kulları varlıktaki ilahihikmetin farkına vardıkça bu bilginin hükmü altınagirerek bilgelik yolunda ilerler. İbnü’l-Arabi’ye görehikmet, varlığın ilkelerinin yahut bu ilkelere dayalısabit düzenin bilgisidir ve bu çok değerli özel bilgihikmetlinin davranışlarında somutlaşır. Hikmetli kişivarlığın düzen ve işleyişinin hikmete uygun düştüğünüyani her şeyin bulunması gereken çizgiyi takip ettiğinibilir; bunun sonucu olarak da razı olur.

Türkiye’de

[4] Erzurumlu İbrahimHakkı hikmeti: ilahi ilhamdan kaynaklanan veöğretimle değil, perhizle elde edilen bir bilgi sa-yar. Hikmet Allah’ı bilmekten ibaret olmalıdır. Ah-met Vefik Paşa Hikmet-i Tarih isimli tarih felsefesikitabı yazar. Ali Suavi hikmeti felsefeyle aynı an-lamda kullanır. Ahmed Midhat Efendi Schopen-haur’ın Hikmet-i Cedîdesi adlı eseriyle batı felse-fesi yerine hikmet terimini kullanır. Ahmed Şuayippozitivizme Türkçe müspet hikmet adını verir.2.Meşrutiyet’ten sonra hikmet yerine felsefe kullanımıyaygınlaşır.Mustafa Şekip Tunç gibi yazarlar iki ter-imi ayırma yoluna gider. Bugün felsefe, hayatakarşı takınılan objektif bir tavır iken hikmet, in-sanın iç dünyasını aydınlatan bilgi için kullanılır.Felsefe çözümleme ve nedenselliğe dayanırken hik-met sezgiyle daha alakalıdır. Ayrıca felsefe terim-ini kullanmak istemeyenlerce felsefi çabaları anlat-mak için hikmet sözcüğü kullanılmaktadır. B[5]ak:dmy.info/osmanlida-felsefe/

Kaynakça

• TDV İslam Ansiklopedisi, Hikmet maddesi

• [6]İslam Düşünce Tarihi- AÖF

• [7]http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ders/turkislam/felsefe kavrami.pdf

• [8]http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makal-e/239.pdf

34

1. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2014/02/

sokrat-arap-minyaturu.jpg

2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/

3. http://www.dmy.info/farabi-kimdir/

4. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2014/02/

schopenhauer-in-hikmet-i-cedidesi.jpg

5. http://www.dmy.info/osmanlida-felsefe/

6. http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ilh2003.pdf

7. http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ders/turk_islam/

felsefe_kavrami.pdf

8. http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/239.pdf

Erdem Nedir- Fazilet Ne Demektir(2014-02-09 00:03)

Erdem(İngilizce virtue, Latince, vir-tus, Yunanca ρετ® ”arete) 1. Ahlakça övülen, iyiolma, alçak gönüllülük, yiğitlik, doğruluk gibi nite-liklerin genel adı, fazilet 2. felsefede İnsanın ruhsalolgunluğu. Felsefi olarak 1. İstencin ahlaksal iyiyeyönelmesi. 2. İnsanın tinsel ve ruhsal yetkinliği.Felsefe tarihi boyunca erdem kavramına değişik anlam-lar verilmiştir. Filozofların ahlak öğretileri, genellikleerdeme -ahlaksal iyiye- verdikleri anlamla birbirindenayrılırlar. Bilgelik, yiğitlik, doğruluk, ölçülülüktemel erdemlere örnektir. Kısaca: ahlaki bakımdanher zaman ve sürekli olarak iyi olma eğilimi, iyive doğru eylemlerde bulunmaya yatkın olma duru-mudur. Büyük engelleri aşmak pahasına, ahlaki iy-iliği amaçlama, iyilik uğruna hareket etme gücüdür.Genellikle ahlak, hikmet, fazilet sözcükleriyle be-raber ya da bunların yerine kullanılmaktadır. An-tik Yunan felsefesinde çok tartışılmıştır. BuradaYunanlılarla sınırlı kaldık. Felsefe tarihinin diğerkısımlarında sözcüğün diğer kullanımları da tercihedilmiştir. Bak: [1]dmy.info/hikmet-nedir-felsefe/Bak: [2]d my.info/ahlak-nedir/

Sofistlere göre

Sofistler, bu erdemin öğretebileceğini savunuyor veöğretiyorlardı. Erdemin insanlarda hazır olarak bu-lunmadığını, belli bir süreç sonucunda edinileceğini be-lirtir. Belli bir çaba sonucunda elde edilebilen erdem,Protagoras’a göre, Sokrates’in kastettiği anlamda,herkese istenildiği düzeyde tam olarak öğretilemez.isteyen herkese her konuda aynı ölçüde eğitim ver-ilemese de kendilerine az ya da çok, belli ölçüde eğitimverilenler, kendilerine hiç eğitim verilmemiş olanlaragöre, her konuda daha iyi hale gelmiştir. Demek kiherkes belli ölçülerde eğitilebilir, yani erdem sahibiolabilir.

Sokrates’e göre

35

Tüm insanlar iyiyi isterler ve erdem bilgidir. Mutlu-luk, bilgi ile elde edilen erdemlerle yaşanan bir ahlakihayatla mümkün olabilir. Herkes, ahlaki bakımdaniyi olan› istemektedir. Herkes iyiyi ister. Fakattemel sorun, insanların iyi ad altında her istediğiningeçekten iyi olup olmadığıdır. İnsanın mutlu ol-mak için nasıl bir hayat sürmesi gerektiğini, yanierdemli bir hayatın nasıl olması gerektiğini bilmekgerekir. Bu bilgi, bir yandan bütüne, tümel olanailişkin bir bilgiyken öte yandan da tek tek durumlarailişkin geçerli olabilmelidir. Yani, bu konularda, biryandan tümel tanıma sahip olmak, öte yandan, budünyada karşılaşılan sorunları da çözebilmenin bilgi-sine sahip olmak gerekir. Erdemli bir hayat sürmenintek yolu bu konularda bilgi sahibi olmaktır. Öyleysebilgi, erdemdir.Bak.[3]dmy.info/sokratesin-olumu/ -Bak: [4]dmy.info/ sokratesin-savunmasi/

Platon’a göre

Platon, “Erdem nedir?” sorusuna ilk kez Gorgias diya-logunda bir yanıt verme girişiminde bulunmuştur. Budiyalogda Platon, erdemi ilk kez“ruhun düzeni”olaraktanımlar. Yalnızca ruhun değil, kendisinde bir er-dem bulunduğundan söz edilebilecek her şeyin erdemidüzeninden gelir. Erdem, insanların amacına uygunolarak tanımlanmıştır. Örneğin; insana özgü erdemitanımlamak isteyen kişi, insanın varoluş amacını,insan için iyi olanın ne olduğunu aramalıdır. Er-dem iyiliğin, iyilikse insanın ve toplumun en yüksekamacı olan mutluluğun gerçekleşmesini sağlayacaktır.Platon’a göre erdemli olmak için sadece ruhundüzenlenmiş olması değil, insanın devlet içinde doğruişi yapıyor olması da gerekir. Platoncu düzen birmesleki iş bölümü düzenidir. Bak: [5]dmy.info/platon-devlet-incelemesi/ Bak: [6]Menon Diyaloğu

Aristoteles’e göre

Aristoteles Nikhomakos’a Etik adlı eserinde erdemnedir, adalet nedir sorularını sorar. Aristoteles’e göreiyi olma ya da mutluluk, erdeme uygun etkinliklerleelde edilebilecek bir amaçtr. Erdem, en genel an-lamıyla ele alındığında insanın kendi amacına uygunbir durumda olmasıdır. Yani insan, daima doğasınauygun biçimde eylemelidir. Platon’un ahlak anlayışıgibi Aristoteles ahlakı da bir mutluluk ahlakıdır.Çünkü insan bireylerinin ve bir bütün olarak toplumuniyiliğini, mutluluğunu amaçlar. insanın tüm eylem-leri bu en yüksek hedefin elde edilmesi amacına

yönelmişir. Erdemleri ikiye ayırır. Etik erdemlerinsanın günlük yaşamındaki eylemleriyle, dianoetikerdemler bilim, sanat, pratik ve teorik gibi eylemlerleilgilidirler. Erdem, erdemli davranışı alışkanlık edinen-lerce ulaşılacak bir amaçtır. Erdem, tercihlere ilişkinbir huydur. Bak: [7]Aöf- Etik kitabında ayrıntılı bilgibulunur. Bak [8]felsefede erdem.

Alıntı

Mutluluk sadece ahlakın sonuçlarından biridir .Erdemi beğenmeyen yoktur, ama tek başına erdemkimseye zevk vermez, aksi taktirde herkes erdemliolurdu. Zenon

İnsanın kendisini islah etmesi erdemle, başkalarını is-lah etmesi bilgi ile olur. Konfüçyus

Yalnız erdemli kimse özgürdür, çünkü yalnız o kendi is-tencine uyar, çünkü onun ruhunda egemen olan akıldır;yalnız erdemli kimse kendi içinde zengindir, mutludurve huzurludur. Bedia Akarsu

Erdem, iyi insanın becerisidir. Alasdair MacIntyre

Ölçülü olmak en büyük erdemdir. Bilgelik doğayakulak vererek hakikati söylemek ve doğru olan› yap-maktır. Heraklit

Belli bir niyetle erdemli olanlar, erdemli olamalarınakarşın ödüllendirilmemelidir. Artniyetsiz kötü olan-lar, kötü olmalarına karşın cezalandırılmamalıdır. P’uSung-Ling- Konuk Kaplan eserinden

Tüm erdemlerin temel özelliği, yükselme yolundasürekli bir çaba, bizzat kendinle cenkleşme, dahabüyük ve derin bir saflığa, bilgeliğe, iyilik ve sevgiyeyönelik doymak bilmez bir istek. Goethe

1. http://www.dmy.info/hikmet-nedir-felsefe/

2. http://www.dmy.info/ahlak-nedir/

3. http://www.dmy.info/sokratesin-olumu/

4. http://www.dmy.info/sokratesin-savunmasi/

5. http://www.dmy.info/platon-devlet-incelemesi/

6. http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ebook/platon/

Menon__.pdf

7. http://e-ogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ETK102U.pdf

8. http:

//dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/69/1746/18543.pdf

36

2.2 March Merhamet Nedir (2014-03-09 14:55)

TanımGüncel sözlükte merhamet nedir?: Bir kimseninveya bir başka canlının karşılaştığı kötü durumdandolayı duyulan üzüntü olarak tanımlanmıştır. Arapçarahima ¡­-Šmerhamet etti, kucakladı, şefkat gösterdisözcüğünden gelir. Türkçe karşılığı olan acımak: EskiTürkçe açın- 1. acılaşmak, ekşimek, 2. canı yan-mak kökünden gelir. Ahlaki, dini, toplumsal veyasal içeriğe sahip; yardımseverlik, affedicilik, acıma,esirgeme, iyilik anlamlarına gelen geniş karşılıklı birterimdir.

Tanrı

Merhamet,Hristiyanlık, İslam ve Musevilik’te tanrının en büyükvasıflarındandır. İslamda Allah’ın en çok bahsedilenvasfıdır. ”Bismillahirrahmanirrahim(PæäR£QN®ß� Pêàß�PâR´P� (diye geçen besmele ”Şefkatli(rahim ”(PPâôP£QN®ß� vemerhamet eden(rahman) [1]Allah’ın adıyla” demektir.Rahman ve rahim sözcükleri aynı kökten gelir. İkiside merhametli olmaya atıf yapar. Tanrıya atfedilen,ondan beklenen en büyük sıfat merhamet ise kavramısorgulamak ve insanlık açısından değerlendirmekgerekir. En eski mitolojilerden beri insanlar tanrılarainsan özellikleri yakıştırmış, toplumun bilinçaltınıtanrılarda yaşatmıştır. Bir açıdan toplum olarak tanrıolma isteğini mitlerde görürüz. Daha sonra semavidinlerde de bu tavır devam etmiş, tanrı yukarıdakiyaşlı kişi olarak tasavvur edilmiştir. Tabi bu,batıda yoğundur ancak doğuda da tanrı sözcüğününgöndergesi benzer bir imgeye işaret eder. Anlayışıbasitleştirmek için böyle bir yola gidilmiş, sembolikanlamlar yüklenmiştir. Merhametli tanrı imgesi deböyle bir algıya denk gelir ve bize en büyük, tanrısalerdemlerden birini salık verir.

İnsan için Merhamet Nedir

Merhamet insanın en belirginözelliklerindendir. Toplum olarak yaşamanın gerekli

37

davranışlarındandır. Çoğu ahlaki kavramın dayandığıilkedir. Toplum olarak yaşamanın dahi merhametedayandığı söylenebilir. İnsanlar merhametli olmasabir arada yaşayabilir miydi? Belki yaşardı, ancak ufakgruplar halinde. Yani herkese değil bir kısmımızamerhamet göstererek. Bu da ölçek problemini getirir.Canlılar, her ne olursa olsun en azından ailesine mer-hametlidir. Hayvanlarda bunu görebiliriz. Dışarıdaavlanıp ailesini doyuran hayvanları görmekteyiz. De-mek ki merhamet bir arada olmakta önemli, artanoranda da toplumsallaşmayı destekleyicidir. Belkibugün insanı bölen ve kardeşleri ayıran da merhameteksikliğidir. Daha doğrusu, merhamet miktarının ek-sikliğidir. Bizi hayvanlardan büyük merhametimizayırmıştı. Şimdi de büyük merhamet birliği içindeesirgediğimiz merhametimiz bizi bölmektedir.

İnsanlar hayatta kalabilmek için birbirlerine ihtiyaçduymuştur. Tarihin ilk dönemlerinden beri küçükgruplar birbirine hoşgörü ile yaklaşmış, toplum ola-bilmek için merhametli olmuşlardır. Farklı iki görüşhayatta kalabilmek için birbirine muhtaç olduğunuanlamıştır. Zorluklar karşısında beğenmesek de, an-cak birlikte var olabileceğimizi anlamışızdır. Herkesböyle bir ortamda birbirine tahammül etmek, ken-dinin de hata yapabileceğini kabul etmek ve kendisihata yaptığında merhamet edilebilmek için birbirinehoşgörülü davranmıştır. Artan orandaki birliğimizve birbirimize tahammülümüz merhamet sayesindedir.Yaptıklarımız ve düşündüklerimiz yüzünden yaptırımamaruz kalabiliriz. Ya da bize karşı yapılan yanlışıcezalandırma konumunda olabiliriz. İki durumda damerhametli ve esirgeyici olmak cezalandırma ya daeylemde bulunma hakkımızın temelinde yer alır. An-cak merhametli olduğumuz için birlikteyiz. Ancakböyle var olabiliriz. Birbirine katlanamayan ve ken-

disi için başkasını affetmeyi akıl edemeyen bireylertoplumsallığın temellerini ihlal ediyor demektir.

Ahlakın temeli merhamettir. - ArthurSchopenhauerÜç tutku, basit fakat ezici derecede kuvve-tle hayatımı ellerinde tutmuştur; sevgiyeolan özlemim, bilgiyi araştırma merakımve insanlığın çektiği acı için duyduğumtanımlanmayacak kadar büyük bir mer-hamet. Bertrand RussellMuhabbet ve merhamet, insanlığın; hid-det ve şehvet de hayvanların sıfatlarıdır.Muhammed Celâleddin-i Rûmîİnsanlara merhamet etmeyene Allah mer-hamet etmez. (Müslim, Fedâil, 66; Tirmizî,Birr, 16.) - Hz. Muhammed

1. http://mtemiz.pamukkale.edu.tr/bilim/M%C3%

BCminleri%20%C3%9Cmitsizlikten%20Koruyan%20%C4%B0l%

C3%A2h%C3%AE%20S%C3%B6z%20(Anahtar)%20BESMELE%20%E2%

80%98Bismill%C3%A2hirrahm%C3%A2nirrah%C3%AEm%E2%80%

99%20%C3%8Eman%20ve%20G%C3%BCven%20Duygusunun%20R%C3%

BBhu,%20%E2%80%98Tanr%C4%B1%E2%80%99%20m%C4%B1%20%E2%

80%98Allah%E2%80%99%20m%C4%B1%20Diyece%C4%9Fiz.htm

38

Felsefe Neye Yarar (2014-03-22 14:59)

[1] Felsefenin kesin birtanımı yoktur. Diğer tüm sözcükler gibi her birimizinalgısına göre değişir. Ancak antik Yunan’da yapılantanımı etrafında varlığını sürdürmüştür. Buna görefelsefe: varlığa ait kök sorunların ve genel kavram-ların çalışmasıdır. Eleştiri tarzı ve şüphecilik anlayışıile diğer çalışmalardan ayrılmıştır. Konusu her şey ola-bilir. Felsefe yapanlar diğer alanlara dışarıdan baka-bilen kişilerdir. Görünenin ardına bakar ve görüntüselaldanışlara kanmazlar. Maddi hırslardan, dünyeviiştahlardan azat olan bir merakla düşünürler. Felsefeyapabilmek için gerçeği görmeyi engelleyen perdeleriaşmak gerekir. Bilge, zeki, usta olmaktan vazgeçmekve üstünlük- aşağılık unvanlarının dışında yer almaktemel özelliklerindendir.

Felsefe Neye Yarar?

Engelleri aşmamıza ve gerçeğe ulaşmamızayardımcıdır. Gerçeği görebilmek için hayata objektifbir gözle bakmak gerekir. Hayatın dışında çıkıp hayatıgöremeyeceğimiz için, içeride felsefi tutum edinebili-riz. Felsefe, insanı aldatabilecek etkenleri bertarafetmemizi sağlar. Yanılgılara kapılmamayı ve gerçeğikeşfetmeyi felsefe sayesinde başarabiliriz. Gerçeğiarama çabasında, ”felsefe” adı altında toplanan etkin-likler en önemli desteklerdir. Hiçbir cevapla yetin-meyen, sürekli devinen bir gerçek arayışına sahiptir.Bak: [2]dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/

İlk filozoflardan beri felsefe, sınırsız sorgulama veşüphe özelliği ile, eskimeyen bir anlayışı temsil etmiştir.Bu etkinlik dünyanın aldatıcı hazlarından el çekerekgörünenin ardına bakmayı amaç edinmiştir. Felse-fenin en büyük işlevlerinden biri aldatıcı heveslerdenuzak olmasıdır. Böylelikle geçici olaylara kapılmayıpkalıcı olanı düşünmektedir. Bir filozofun da ilközelliği budur. Hayatın maddi hırslarını bırakmak,fani dünyada anlık zevklere yol vermemek filozofçabir davranıştır. Felsefe, gerçeği perdeleyen iştahlarısöndürmeye yarar. Ancak böylece ardına bakabilir,temelini görebilir ve kalıcı olana ulaşabiliriz.

Felsefenin işlevi hayatın her alanında görülebilir. Her

şeyin felsefesi yapılabilir. Her konuya felsefeyle,tarafsız ve eleştirel yaklaşılabilir. Gerçeği perdeleyenengelleri felsefeyle aşmıştık. Şimdi de felsefenin enbüyük ikinci özelliği olarak ”sorgulama”yı sayabiliriz.Felsefe bize yetinmeyen bir sorgulamayı ve eleştirelbakışı salık verir. Felsefenin hiçbir konusunda uzlaşıyoktur. Kabul ve varsayım da felsefe içerisinde yeralmaz. Felsefe adına yapılan her şey eleştiriye veşüpheye açıktır. Sorgulama sınırsızdır. Herhangibir alan ya da bilgi kesin olana ulaşmak isteyebilir,bunun için varsayımlardan yola çıkar. Felsefe kesinolanı arar ancak ona ulaşmak gibi bir amacı yoktur.Felsefe sürekli arayış içerisindedir. Filozoflar bireyselnazariyelerinde varsayım veya kabullerle çalışmıştırancak genel bir kanı oluşturan bir filozof yoktur.

Felsefe maddi engelleri aşmayı sağlar. Felsefe süreklisorgulama sayesinde gerçeği güçlendirir. Felsefeniniki temel işlevi bunlardır. Bu işlevler sayesindetüm alanlara uygulanabilir. Felsefe sayesinde herkonuda eleştirel bakış sergileyebiliriz. Felsefe, hayatınkaynağını, hayatı nasıl yaşamak gerektiğini, farklıgörüşlerin niteliğini merak ederek başlamıştı. Halende aynı şeyleri sorgulayarak ve sorular üreterek iler-lemektedir. Hayatın içinde türeyen tüm bilgilere desorularını tatbik etmektedir. Felsefe cevabı vermeyeçalışmaz. Felsefe sorulara odaklanmıştır. Cevabı bil-imler verebilir. Önemli olan bilimlere soru sordura-bilmektir. Bu da felsefeyle olur.

Mesela tarımla uğraşan bir kişi tarımın ne olduğunu,neden yapıldığını düşünebilir. Bu düşüncesini felsefeceyürütürse iyi veya kötü- tüm sıfatlardan arınmış birdüşünce sürdürecektir. Nitelendirmeyecektir. Sora-caktır. Mesela beslenme nedir? diye sorabilir. Gününbüyük kısmını yemek yiyerek geçiriyoruz ancak hiçsorgulamıyoruz. Neden acaba? Beslenme dediğimizşey bir enerji transferi olabilir mi? Olabilir. Besin-lerin enerjisiyle hareket ediyoruz. Peki enerji trans-feri nasıl olmalı? Tüm besinler aynı mıdır? Neyiyemeli/ neyi yememeliyiz? Mesela bazı insanlar etyemiyor. Mesele enerjiyse bu görüşleri yanlış ola-bilir mi? Et ile bitki arasında ne fark vardır? Etinvücuda etkileri tartışılabilir ancak maliyet konusu bi-raz karışıktır. Üretim aşamasında [3]et, 125 kat dahafazla tüketime yol açıyor. Yani sebze ile doyacağımızaet ile doyarsak [4]dünyaya 125 kat daha fazla zararveriyoruz. İnsanın [5]tüketim hastalığına bir önlemolarak etyemezlik hayırlı bir şeye benziyor. Ancakyine de yetinemeyiz. Felsefe bunu da sonsuz soru-

39

lara maruz bırakacaktır. Örneğin: Binlerce yıldırsüregelen yeme alışkanlıklarımız ne olacaktır? İnsanbiyolojik olarak hazır mı? Bitkilerin zararı olmadığıne malum? Bu konuda bilimler sorgulandı mı? Bak:[6]dmy.info/insanligin-gelecegi/

[7] Örnekler çoğaltılabilir.Felsefe bulunduğu yeri sorgular, eleştirel bakış sağlar.Nihai hedef ne olursa olsun felsefeyle ardını görebiliriz.İnsan haz peşinde ya da hırslanmış olabilir. Buna dairfelsefe okulları da mevcuttur. Hazzı yönetebilmek,mutluluğa ulaşabilmek de felsefeyle doğru orandaartar. Felsefe bir sonuca sahip değildir ancakdaha iyi bir sonuca götürebilir. Mesela: felsefekomedi yapmaz ancak [8]komedi felsefesi yapabilir.Gülmek nedir? diye sorarak gülmeyi neden vesonuçlarıyla inceler. Böylelikle komedi yapan kişi,insanın sadece iştahına seslenmeyebilir. Güldürürkendüşündürebilir. Komedi sadece bir oyalanma aracıolmaktan çıkabilir. Toplumun sorunları, dile getir-ilemeyen problemler, eleştiri kabul etmeyen kişilerkomedi yoluyla eleştirilebilir.

Her şeyin ardını ve en işlevsel halini felsefeylegörebiliriz. Felsefenin en büyük işlevinin işlevleriortaya çıkarmak olduğu söylenebilir. Keşfetmeyeve anlamlandırmaya dair sorular sorduran biretkinlik olarak, tüm tarafsız sorgulamalarda yeraldığını söyleyebiliriz. Felsefe adına yapılmasa daşüphe eden, sorgulayan düşünceler felsefe olarak ad-landırılagelmiştir. Konfüçyüs, [9]Farabi, [10]Mevlanagibi düşünürler felsefe için uğraşmamışlardır ancakbirer filozof olarak bilinirler. Felsefe ve filozofluk,temelleri ve dayanakları irdeleyen bir çalışma olarakbenzer etkinlikleri kendi adında toplamıştır.

Şunu felsefesayesinde öğrendim : Başkalarının sadecekanun korkusundan yaptıklarını, emir ver-ilmeden yapıyorum. Aristoteles

Felsefesiz yaşamak: sahip olunan bir çift ka-palı gözü, açmaya hiç tenezzül etmemektir.Descartes

Felsefe, doğruyu bulma yolunda, düşünselbir çalışmadır. Platon

Felsefe kendini bilinçli hale getirendüşüncedir. Hegel

1. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2014/03/

felsefenin-islevi.png

2. http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/

3. https://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_impact_

of_meat_production

4. http://scholar.google.com.tr/scholar?q=energy+cost+

of+meat+production&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=

scholart&sa=X&ei=6NosU-uSB--S7AbP4YCwBg&ved=

0CCgQgQMwAA

5. http://www.dmy.info/modern-ekonomi-tarihi/

6. http://www.dmy.info/insanligin-gelecegi/

7. http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2014/03/

felsefe-neye-yarar.jpg

8. http://www.dmy.info/gulmek-nedir-komedi-felsefesi/

9. http://www.dmy.info/farabi-kimdir/

10. http://www.dmy.info/mevlana-felsefesi/

40

2.3 April Eleştiri Nedir Eleştirinin Özellikleri(2014-04-03 15:09)

Eleştirmezsek düşer.

Eleştiri, betimleyici yorum şeklidir. Konu hakkındayorum yapıyor ve konunun geliştirilebilir yönlerindenbahsediyorsak eleştiri yapıyoruzdur. Edebi bir türadı, ya da ihtisas gerektiren bir alan olarak algılansada hayatın her anında bulunduğu söylenebilir.Eleştirmek adına yapılmasa da, birçok hareketimizeleştiri tanımına girer. Baktığımız, duyduğumuz şey-leri iyileştirmek adına yaptığımız her yorum eleştiritanımında içkindir. Birçok sözcük eleştiriyle benzeranlama sahiptir. Kritik ve tenkit ile eş anlama; analiz,inceleme, çözümleme, yorumlama ile yakın anlamahaizdir. Arkadaşımız, dişindeki yeşillikten haberdaretmek eleştiri tanımına uyar ancak eleştiri sayılmaz.Bir şiirin veznindeki yanlışlıkları bulmak da eleştiritanımına uyar ancak bu da eleştiri sayılmamaktadır.Dilsel problemleri bir kenara bırakırsak, mevcut an-lamda eleştirinin: faydaya yönelik inceleme ya dasorgulayıcı yorumlama türü olduğunu söyleyebiliriz.

Eleştiri Nedir?

Güncel sözlükte: 1. Bir insanı, bir eseri, birkonuyu doğru ve yanlış yanlarını bulup göstermekamacıyla inceleme işi. 2. edebiyatta Bir edebiyat veyasanat eserini her yönüyle değerlendirerek anlaşılmasınısağlamak amacıyla yazılan yazı türü, tenkit, kri-tik. 3. felsefede Özellikle bilginin temellerini vedoğruluk durumunu inceleme, sınama, yargılama. Os-manlıcada tenkit (Arapça *tank#īd ªôØè� < nak#adaªØç gagaladı, iğneledi,), batı dillerinde criticism, cri-tique(isim) ile ifade edilir.

Felsefede Yunanca. kritike(tekhne) - ayırt etme,yargılama, eleştirme (sanatı) : 1. (Genel anlamda) Birinsanı, bir yapıtı, bir konuyu, doğru ve yanlış yanlarınıbulup göstermek ereğiyle inceleme işi. 2. (Felsefede)Özellikle bilginin temellerini ve doğruluk durumunuinceleme, sınama, yargılama. (Bilgi eleştirisi.) 3.(Kant’ta) Usun yargılanması, eleştirilmesi. // Burada

41

insan usunun sınırları söz konusu edilir. İnsan usu-nun deneyden bağımsız olarak salt kendi kendine neyibaşarıp neyi başaramayacağı araştırılır. Eleştirilenbilgi değil, us yetisinin kendisidir.

Eleştiri- Yorum?

Eleştiri, olumlu ve olumsuz anlamlara gelebilir.Genel olarak ”yorumlama”nın işlevsel hali olduğusöylenebilir. Bir şeyi eleştirirken umulan bir edimvardır. Yorum sözde kalabilir, eğlenmek için söylenmişve dikkate alınma kaygısı gütmemiş olabilir. An-cak eleştiri, bir etki oluşturmak için yapılır. Eksik-leri görme, daha işlevsel ve ekonomik hale getirmegibi faydaları içerir. Terimler dilin göreliliğine bağlıolarak birbiriyle karıştırılır, halihazırda da çok yakınanlamdadır. Ancak kamuoyunda hedeflenen anlam,eleştirinin diğer yorumlardansa, işlevsel bir halininolmasıdır. Eleştiren kişi, eleştirdiği konuda bir etkiuyandırmak ister.

Eleştiri: konu hakkındaen olumlu, faydalı şekle ulaşmak için hayati biraraçtır. İçeriden göremediğimiz durumları, dışarıdanbizi eleştirenler gösterebilir. Aynen vücuttaki acıgibidir. Acı, bedendeki olumsuz durumlara dikkatçekmek amacıyla gelişmiş sinirsel bir etkinliktir. Zararverici etkiler, sinirler vasıtasıyla beyne iletilir. Biz debuna göre önlem alırız. Her ne kadar hoşlanmasakda acı bizim için vardır. Acı olmasa bedendeki olum-suzluklara önlem alamazdık. Eleştiri de bizi uyarır.Canımızı yaksa da, hoşumuza gitmese de: olumsu-zluklara dikkat çeker. Hoşlanmasak da eleştiriyemuhtacız. Hatalarımızdan ders almak için eleştiriyeaçık olmalıyız. Küçük yaşlardan beri çevremiz bizieleştirmese, nasıl davranırdık acaba? Çocuklarınıeleştirmeyen, hoyrat büyümeye izin veren veliler on-ların benmerkezci olmasına ve dış dünyaya yabancıkalmasına neden olur. Kendi içine kapanan, dışdünyayla bağlantı kurmayan toplumlar da değişenmakro düzene ayak uyduramaz ve kendi içinde yokolur.

Son olarak eleştirinin felsefi bir iş olduğunusöylemeliyiz. Konuya sorgulayıcı yaklaşım gerek-tirir. Dış etkilerden bağımsız düşünebilmek ve ob-jektif niteleme yapabilmek başlıca gereklilikleridir.Filozoflar hayatın eleştirisini yapmaktadır denebilir.Sitemizin(dmy.info) yorum kısmında da yazdığımızgibi: eleştiri hayati bir ihtiyaçtır. Kendimizetuttuğumuz bir ayna gibidir. İç dünyamızda farkedemediğimiz ”bizi” bize gösterir. Bak: [1]Eleştirikuramları ile ilgili AÖF. kitabı.

1. http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/TDE402U.pdf

42

Dil felsefesi Nedir (2014-04-25 17:14)

Dil felsefesi: dilin köklerini,dilin işlevsel ve bilişsel niteliklerini, dil ile gerçeklikarasındaki ilişkiyi ve anlamın doğasını sorgulayanfelsefe etkinliğidir. Bilgi felsefesi, zihin felsefesi, dil-bilim, psikoloji ile iç içedir. Analitik(çözümleyici)filozoflara göre felsefenin önemli bir disiplinidir. An-lam nedir? Dil gerçek dünyayı nasıl yansıtır? Dildoğuştan mıdır, yoksa öğrenilir mi? Bir cümleninanlamı, parçalarından nasıl meydana gelir? gibisorularla düşüncenin aracı olan dili sorgular. Bak:[1]dmy.info/dusunce-nedir/

Dilin yapısına odaklanan sentaks, sözcüklerin anlam-larını inceleyen alan semantik ve dilin kullanımıylailgili sorular soran pragmatik dil felsefesine yardımcıdilbilimsel disiplinlerdir. Sentaks (sözdizimi), sözgrubu ve cümle gibi yapıların oluşumunu inceler.Semantik (Anlambilim) ifadelerin anlamları ve an-lama katkılarını inceler. Pragmatik (uygulamacılık)ifadelerin anlam bulduğu kullanım alanlarını inceler.Bak: [2]dmy.info/dil-nedir-tanimi/

Söylediklerimizin düşündüklerimizi yansıtıyor mu?Düşüncenin aracı nedir? Dil düşüncelere ne kadartercüman olabiliyor? İnsan dilinin olanakları nel-erdir? Felsefe neyle yapılır?.. Felsefede sınırsızsoru bulunur. Felsefedeki soruların başında da dilile ilgili olanlar gelir. 20. yüzyıldaki dil hamle-siyle, felsefeciler dili fark etmiştir. Dil felsefesi adıylayürütülen çalışmalar felsefenin, düşüncenin, iletişiminimkanını sorgular. Mesela: hayatın anlamını bin-lerce yıldır sormaktayız. Ancak ”hayatın anlamı”nınanlamı dil felsefesiyle gündeme gelmiştir. Anlamınanlamı, teşbih yerindeyse, şaşırtıcı bir farkındalıkoluşturmuştur. Sorularımız kaynağından hedefinevarana dek insan dilinin göreliliğine ve imkanınabağlıdır. Wittgenstein’ın felsefenin yüzüne çarptığıdüşünceler felsefeden vazgeçmeye dünden razı olan-larca: ”felsefenin ölümü” olarak kaydedilmiştir. An-cak dil felsefesinin söylemek istediği şey felsefi soru-ların yok olması gerekliliği değildir. Sorular sorulabilir.

Problem kesin cevap arayışının ve kati çözümlerin dilegetirilemeyişidir.

Dilbilim ve felsefe bugün içiçedir. Bunun başlıca nedeni, düşüncenin hammad-desi olan dili tanıyabilmektir. Dili daha iyi tanırsakdüşünceyi(bir açıdan kendi kendine konuşmayı) vefelsefeyi( kendini sorgulamayı) tanıyabiliriz. İnsanıdoğada ayırt edici en büyük özellik olan dilin betim-lemesini yaparsak insanı da anlayabiliriz. Farklı dil-leri anlamak için dilleri öğrendiğimiz gibi, insanı an-lamak için de dil aracını öğrenebiliriz. Bir önermeoluşturduğumuzda, toplumun üzerinde uzlaşmasınabağlı imgelerden oluşan dil, bizim aracımızdır.Düşünce kaynağındaki bireyin yaşantısına göredeğişen kullanım, bir ifade olarak dışa vurulduğundada ortak dilin hakimiyet alanına girer. Önermeyi an-layan bireyler de kendi yaşantılarına ve kültürün etki-lerine bağlı olarak onu kendilerince anlarlar. Dilingöreliliği ile düşüncelerin ifade edilebilme imkanıkararsızlaşır. Diğer bir yandan, dil tarih boyuncasüregelen bir birikimdir. Yaşayan bir canlı yapıdır.Burada da dilin sınırları gündeme gelir. Dil içerisindeyaşanmamış şeyler ifade edilebilir mi? Hayat nedir,evren ne anlama gelir gibi soruların cevabı verilebilirmi? Hayatın içindeki dil, dışındaki cevapları barındırırmı? Sonuçta, cevapların ancak birer benzetme halinialacağı aşikardır. Dilin dışına çıkılıp çıkılamayacağı,insanın kültürel birikimlerinin haricinde ürün veripveremeyeceği dil felsefesince tartışılır. Bu tartışmalarkesin cevaplar aramaktan ziyade, anlamı anlamakve dili tanıyabilmek adınadır.Bak: [3]dmy.info/dil-felsefesine-giris/

Dil Felsefesi- Kısa Tarihi

Dil felsefesinin bugünkü anlamda varlığı 19. yüzyılınsonunda: mantıktaki gelişmeler, geleneksel zi-hin algısındaki değişmeler ve zihnin yapısı ile il-gili tartışmalardan sonra, çözümlemeci geleneğinbaşlamasıyla meydana gelir. ”Felsefede dilsel dönüş”

43

diye anılan bu hareket dilin felsefi problemlerdekiyerini sorgular. Ancak antik Yunan’da, hattaHint felsefesinde dilin sorgulandığını görmek demümkündür. Orta Çağda Abelard, Ockham ve Sco-tus dil ve mantık ilişkisinden bahseder. On yedinciyüzyılda John Locke, sözcüklerin anlamı ile düşünmeve iletişim kurma arasındaki ilişkiyle ilgili kimilerinegöre felsefe tarihinde ilk dil kuramını geliştirmiştir.Daha sonra John Stuart Mill, günümüz dil felse-fesinde temel bir konumu olan “gönderme” ile “an-lam” arasındaki ayrımın ilk tohumlarını atar. Ondokuzuncu yüzyıl sonlarında özellikle Ferdinand Saus-sure’nin dil üzerine yapmış olduğu çalışmalar hemdilbilimde çok etkili olmuş hem de göstergebilimin(semiyotik) ve yapısalcılığın (structuralism) gelişimineöncülük etmiştir. Ancak günümüzde “dil felsefesi”olarak anılan alanın geliflimi ancak yirminci yüzyılınbaşında özellikle Gottlob Frege ve Bertrand Rus-sell’ın çalışmalarıyla başlar. Ludwig Wittgenstein ise,[4]Tractatus Logico-Philosophicus adlı eseriyle dilselve mantıksal yapıyı anlamaya çalışmıştır.

Dil Felsefesi Kuramları

• Fikir teorileri: ”Anlam”ın işaretler tarafındançıkarıldığını, ve tamamen zihinsel içeriklerolduğunu iddia eder. John Locke , George Berke-ley ve David Hume gibi İngiliz ampirisist ge-leneği ile ilişkilidir. Bu görüş bazı çağdaş ku-ramcılar tarafından semantik içselcilik adıylatekrarlanmıştır.

• Gerçek- durumsal teoriler: Anlam, doğru yada yanlış olabilen bir durumdur. Bir tümceninçözümlemesi, matematik dilinde her neyse, doğaldilde de aynıdır. Mantık hem formel hem de doğaldillerin temelini oluşturur. Gottlob Frege bugörüşte öncü çalışmaları yapmıştır. Ona göre: an-lam sayesinde bir nesneyi zihnimizde temsil ediponu adlandırırız; adın anlamı adın göndergesiolan nesneyi belirler ve anlamlar bir araya gelerekdüşünceyi (ya da günümüz dil felsefesi terminolo-jisinde önermeyi) oluştururlar.

• Dil kullanım teorileri: Anlamın konuşma eylemive belirli söylenenşeyler içinde- ilgisinde olduğunu, ifadelerin kendi-lerinden oluşmadığını savunur. Ludwig Wittgen-stein öncüsüdür. Wittgenstein, toplulukların

dil kullanımı hakkındaki sorgulamaları ile dikkatçeker. Dil özür dilemek, soru sormak, oyunoynamak, ikna etmek, güç gösterisinde bulun-mak gibi önemli eylemleri gerçekleştirir. JohnAustin’in “söz edimleri” kavramı ve Wittgen-stein’ın geç dönemindeki “dil oyunları” kavramıfarklı açılardan buna dikkat çeker.

• Referans teorileri ( veya semantik Dışsalcılık) : Anlam işaretlere bağlıdır. Doğru ya dayanlış bir bildirimde bulunan bir tümceyi dilegetirdiğimizde, söylediğimize bir anlam yüklerizve böylelikle bir şeye gönderme(referans) yaparakonun hakkında bir bildirimde bulunuruz. Anlamkafada değildir. Sözcüklerin anlamları yalnızca osözcükleri kullananların kafasında olup bitenlerledeğil dış dünyada yaşananlarla da ilgilidir. TylerBurge (1946 - ) ve Saul Kripke (1940 - ) , buyaklaşımın öncüleridir.

• Doğrulama teorileri : Anlamı doğrulamaveya yalanlama yöntemiyle ilişkilendirir. 20.yüzyılda mantıksal pozitivistlerin tarafındansavunulmuştur. Bir tümcenin anlamının,doğruluk koşullarıyla belirlendiğini savunur. Birtümcenin anlamını kavramak, o tüm- ceninhangi koşullarda doğru, hangi koşullarda yanlışolduğunu kavramayı gerektirir. Bu kuramın mak-simi: “anlam doğruluk koşullarıdır”. Bu kuram-dan yola çıkarak, Mantıkçı Pozitivistler, klasikfelsefenin metafizik tümcelerinin doğrulanabilirya da yanlışlanabilir olmamalarından dolayı“anlamsız” ya da kendi deyimleriyle “saçma”olduğunu göstermeye çalışırlar.

• Pragmatist(faydacı) teoriler: Cümlenin anlamı yada anlaşılması, onun uygulamasının sonuçlarıylabelirlenir. C.S. Peierce ve 20.yy. faydacılarıtarafından kabul görmüştür.

Kaynakça

• AÖF. Dil Felsefesi ders kitabı.

• P.basics, [5]Dil Felsefesi(İngilizce)

• rep.routledge.com/article/U017

• ucl.ac.uk/philosophy/LPSG/Language.htm

1. http://www.dmy.info/dusunce-nedir/

2. http://www.dmy.info/dil-nedir-tanimi/

44

3. http://www.dmy.info/dil-felsefesine-giris/

4.

http://www.dmy.info/ludwig-wittgenstein-ve-tractatus/

5. http://www.philosophybasics.com/branch_philosophy_

of_language.html

2.4 May

45

Filozoflar Hakkında İlginç Bilgiler(2014-05-13 00:28)

Giriş

İlginç olmayan bilgi var mıdır? Bu yazıda dilinsınırlılığı ve uzlaştırıcılığı ile bu sözcüğe sığındık.Aslında doğru söz ”trivia”- yani ”ıvır zıvır” olmalı an-cak Türkçede henüz böyle bir kullanım bulunmuyor.Aşağıda bulunan bilgiler şu an aklıma gelen ıvır zıvırbilgilerdir. Filozoflar hakkında ilginçliklerdir. Yazınınsebebi açık: anlayışa yardımcı olmak. Böyleliklebiyografik okuma yapabilir, neden- sonuç ilişkisinikavrayabiliriz. Hayatı anlarsak, içindekileri de an-layabiliriz. Filozofu tanıyabilirsek, düşüncelerinidaha iyi anlayabiliriz. Biraz rastgele olsa da ilgigöstereceğiniz bilgiler mevcut. Kötü izlenimler edin-meyiniz. Tüm yazarların ve düşünürlerin böyle yanlarıolabilir. Art zamanlı düşünürsek kötü gelebilecek bil-giler aydınlatıcı olabilir. Kötü izlenim edinmeniz değil,hayatları analiz edebilmeniz için ilginize sunuyorum.Yazı güncellenebilir. Katkı yapmaktan çekinmeyiniz.Bak: [1]dmy.info/biyografi/

• Wittgenstein sinirli bir adamdı. Keynes’idövdüğü bir dedikodudan ibaret olsa da KarlPopper’ı [2]ocak demiri ile tehdit ettiği doğrudur.Hikayeyeye göre Russel, Popper ve Wittgensteintartışırken W. çok sinirlenmiş. Russel’a: Benihep yanlış anladın demiş. Russel: Her zamanher şeyi karıştırıyorsun Wittgenstein demiş. W.yanan ocağın kızgın demirini alıp Popper’a işaretederek bir örnek vermek istemiş. Her ne kadarfelsefe için yapılsa da W. nin sinirli hali ne-deniyle ortam gerilmiş. Russel’ın uyarısı sonu-cunda, W. kapıyı çarparak, demiriyle beraberçıkıp gitmiş. Aslında sadece Wittgenstein’ınilginçlikleri ayrı bir yazı olur. Şimdilik, ikidünya savaşına da gönüllü katıldığını, Tracta-tus’u 1. Dünya Savaşı’nda cephede yazdığını,dünyanın en büyük miraslarından birini redded-erek İngiltere’ye göçtüğünü, basit bir işçi ol-mak için Sovyetlere başvurup, kabul edilmediğini,

kanser olunca tedavi olmadığını ve 62 yaşındaöldüğünü söyleyelim.

• Berthand Russel sıkı bir aktivistti. Dünya barışıve insanlık adına çalışmalarda ön sırada yeralmıştır. Dört kere evlenmiştir. Pasifizm anlayışınedeniyle hapse düşmüş, tüm emperyalist güçlerieleştirmiştir.

• Seneca, Gilles Deleuze, Otto Weininger,IgnacyWitkiewicz, Walter Benjamin, Guy Debord, Char-lotte Gillman, Nicos Poulantzas intihar eden bazıünlü filozoflardır.

• Marksist filozofLouis Althusser, akli melekeleri yerinde değilken,karısını boğazlayarak öldürmüştür. Zihinsel ra-hatsızlık nedeniyle serbest bırakılmıştır. En soneşine masaj yaptığını hatırladığını söylemiştir.

• Immanuel Kant çok hassas bir bünyeye sahipti.Doğup büyüdüğü Königsberg şehrinden hiççıkmamıştır. Her gün bir rutin belirleyip onauymuştur. Günlük yürüyüşüne hep aynı saatteçıkmış, disipline dikkatetmiştir. Königsberglilerin saatlerini Kant’agöre ayarladıkları yönünde bir rivayet vardır.Günlük hayattaki rutinini yalnızca bir kerebozduğu söylenegelmiştir. O da Jean-JacquesRousseau’nun Emile adlı romanı yüzündendir.Kitabı birkaç kere okuyarak günü geçirdiğisöylenir.[3]dmy.info/immanuel-kant-felsefe/

• Jean Jacques Rousseau spankofili(şaplakseverlik)denen bir alışkanlığa sahipti. İtiraflar adlı es-erinde belirttiğine göre şaplak atmak, vücuttaacı uyandırmak onu cinsel olarak uyarıyordu. Beşçocuk yapmış, beşini de sokağa bırakmıştır. Yok-luktan değil, o zamanki sosyetenin tercihlerindenböyle yapmıştır. Çocuk yapıp yuvaya bırakmanınbeğenildiği bir çevreye sahipmiş.

• Hypatia, Ramus, Moritz Schlick, MahatmaGandhi, Giovanni Gentile, Leon Troçki cinayetekurban giden bazı filozoflardır.

• Diyojen topluma açık yerlerde mastrübasyon yap-maktaydı. Crates de eşiyle halk arasında cinselilişkide bulunmakla bilinirdi. Gilbert Ryle cin-sel ilişkide kaçınmış, Immanuel Kant’ın da gönülişleriyle alakası olmamıştır.

46

• WilliamJames, J.S.Mill, Kierkegaard, Foucault, Feyer-abend, David Hume, Kurt Gödel, Adam Smith,Friedrich Nietzsche zihinsel rahatsızlıkları olanbazı filozoflardır. Rahatsızlık derken, pskiyatrikve fizyolojik durumlardan söz ediyoruz. KurtGödel, öldürüleceği korkusuyla bir şey yememişve açlıktan ölmüştür. Friedrich Nietzsche zihin-sel çöküş yaşamış,10 yıl boyunca bakıma muhtaçolmuş ve ardından ölmüştür.

• R. Eucken (1908, edebiyat); H. Bergson (1927,edebiyat); J. Addams (1921; barış); T. Eliot(1948; edebiyat); B. Russell (1950, edebiyat); A.Camus (1957, edebiyat); A. Einstein (1921; fizik);S. Beckett (1969; edebiyat ) J.P Sartre (1964,edebiyat) Nobel ödülü alan filozoflardır. Sartreödülü reddetmiştir.

• Jean Paul Sarte’ın bir gözü kördür. Başka birfilozof olan Beauvoir ile evlenmeden yaşamıştır.Ancak ilişkileri açıktır. Yani beraberken başkalarıile de beraber olabilmektedirler. Sartre’ın on-larca kız arkadaşı olmuş, Beauvoir’in başkaca birilişkisine rastlanmamıştır.

• Bertrand Russell - Aman (1967 Bollywood),Slavoj Žižek- The Pervert’s Guide to Ideology,Alain de Botton- The Dead Matter, Jean PaulSartre- Sartre par lui-même, Foucault- Philoso-phie et vérité adlı filmlerde rol almıştır. Bak:[4]dmy.info/felsefi-filmler

1. http://www.dmy.info/biyografi/

2. http://web.mit.edu/philos/www/triviaquiz14/

trivia14questions.pdf

3. http://www.dmy.info/immanuel-kant-felsefe/

4. http://www.dmy.info/felsefi-filmler/