1 2 3 4 - lacko.pl

wrz

esie

ń 20

20

1

HISTORIATest dla uczniów rozpoczynających naukę w klasie ósmej I grupa

Test składa się z 16 zadań. W zadaniach 1.–4., 6.–9., 11.–15. wybierz poprawną odpowiedź i zaznacz ją znakiem X. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem błędnie zaznaczoną odpowiedź i zaznacz właściwą. Odpowiedzi do zadań 5., 10., 16. zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

Zadanie 1. (0–1)Przyjrzyj się taśmie chronologicznej i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Adolf Hitler objął stanowisko kanclerza Niemiec w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2. (0–2)Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Przyłączenie części Górnego Śląska było niezwykle ważne dla odrodzonego państwa polskiego. Zgodnie z traktatem wersalskim o przynależności państwowej tych ziem mieli zadecydować ich mieszkańcy w plebiscycie. Głosowanie odbyło się zaledwie dwa dni po podpisaniu traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką. Wynik plebiscytu był niekorzystny dla strony polskiej. Komisja Plebiscytowa ogłosiła przyznanie prawie całego spornego obszaru Niemcom. Jednak ostateczny podział tego terytorium nastąpił dopiero w rezultacie trzeciego powstania śląskiego. Walka podjęta przez Polaków przesądziła o zmianie decyzji w sprawie Górnego Śląska – 1/3 jego obszaru stała się częścią państwa polskiego.

Wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli zaznacz literę spośród A–D.

A. Przeprowadzenie plebiscytu na Górnym Śląsku.

B. Zawarcie pokoju polsko-bolszewickiego.

C. Wybuch trzeciego powstania śląskiego.

D. Podpisanie traktatu wersalskiego.

I. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

II. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

zakończenie I wojny światowej

przyłączenie Austrii do III Rzeszy

początek wielkiego kryzysu gospodarczego

1 2 3 4

2

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 3. (0–1)Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zakończona w grudniu 1916 roku bitwa pod Verdun to najdłuższa bitwa I wojny światowej. Była też niezwykle krwawa, ponieważ po obu stronach frontu zginęło ponad 700 tys. żołnierzy. Decyzję o ataku na Verdun, jedną z głównych twierdz francuskich, niemiecki Sztab Generalny podjął po sukcesach na froncie wschodnim podczas ofensywy pod Gorlicami. Walki pod Verdun nie przyniosły Niemcom planowanego zwycięstwa. Podobnie jak w bitwie nad Marną, rozegranej w pierwszych miesiącach wojny, nie udało im się przełamać frontu i błyskawicznym atakiem zagrozić stolicy Francji. Ostatecznie o klęsce Niemiec na froncie zachodnim zdecydowała druga bitwa nad Marną, stoczona latem 1918 roku.

Szereg, w którym uporządkowano chronologicznie wydarzenia, to

A. ofensywa pod Gorlicami → pierwsza bitwa nad Marną → oblężenie Verdun.

B. pierwsza bitwa nad Marną → oblężenie Verdun → ofensywa pod Gorlicami.

C. oblężenie Verdun → ofensywa pod Gorlicami → pierwsza bitwa nad Marną.

D. pierwsza bitwa nad Marną → ofensywa pod Gorlicami → oblężenie Verdun.

Zadanie 4. (0–1)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się wykresowi i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Już w okresie wojny domowej komuniści zapoczątkowali szereg radykalnych zmian, które przyczyniły się do załamania gospodarczego w Rosji. W 1921 roku Włodzimierz Lenin zatrzymał rozpoczęty wówczas proces wprowadzania komunizmu w gospodarce i wdrożył założenia Nowej Ekonomicznej Polityki. Do urzeczywistniania idei komunistycznych w gospodarce powrócił Józef Stalin. W 1927 roku przyjęto pierwszy plan pięcioletni, zakładający szybkie uprzemysłowienie kraju. Procesowi industrializacji towarzyszyły zmiany w rolnictwie. Krach na giełdach zachodnich w 1929 roku nie powstrzymał Stalina od podjęcia decyzji o kolektywizacji, czyli likwidacji prywatnych gospodarstw rolnych oraz zastąpienia ich kołchozami i sowchozami.

Okresy koniunktury1 i recesji2 na Zachodzie w latach 1918–1939

W czasie gdy na Zachodzie zaczynał się wielki kryzys gospodarczy, w państwie sowieckim

A. zakończono wojnę domową.

B. uchwalono pierwszy plan pięcioletni.

C. rozpoczęto tworzenie kołchozów.

D. wprowadzono Nową Ekonomiczną Politykę.

Koniunktura w latach 1918–1933

[rok]

[sta

n ko

niun

ktur

y]

8

10

6

4

2

0

-2

-4

-6

-8

1918 1920 1930 1939

Źródło: W. Morawski, Powszechna historia gospodarcza 1918–1991, Warszawa 1994, s. 31.

1 Koniunktura – ogół czynników wskazujących na stan rozwoju gospodarki.2 Recesja – okres zahamowania wzrostu gospodarczego.

3

I grupa

wrz

esie

ń 20

20


Dzięki odzyskaniu dostępu do morza handel morski był jednym z ważniejszych czynników rozwoju gospodarczego Polski. Pełne wciągnięcie Gdańska, wraz z jego portem, w orbitę oddziaływania polskiej polityki gospodarczej oraz jej interesów, zostało uniemożliwione przez ustanowienie tego nadmorskiego ośrodka wolnym miastem. Konieczne okazało się wybudowanie na polskim odcinku wybrzeża nowego portu morskiego [...]. Planowaną inwestycję, mającą pozytywnie wpłynąć na rozwój polskiej gospodarki morskiej, zlokalizowano w Gdyni.

Źródło: W. Chudzik, Gdynia i Centralny Okręg Przemysłowy – kluczowe projekty gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, „Rocznik Samorządowy” 4, 2015, s. 83, [w:] bazhum.muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Napisz, jakie decyzje dotyczące Gdańska zapadły po zakończeniu I wojny światowej. Wyjaśnij, dlaczego te postanowienia przyczyniły się do rozpoczęcia budowy portu w Gdyni.

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

4

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 6. (0–1)Przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Walki o wschodnią granicę Rzeczypospolitej

1920

1920

19201920

RO

SJ

A

SO

WI

EC

KA

L I T W AOkręg Kłajpedy

Ł O T W A

R U M U N I AW Ę G R Y

C Z E C H O S Ł O W A C J A

Prusy Wschodnie

U k r a i na

W o ł y ń

B i a ł o r u ś

BiałystokBiałystok

RówneRówne

GrodnoGrodno

WilnoWilnoKownoKowno

LidaLida

Połock

Mińsk

Kłajpeda

SuwałkiSuwałki

ZamośćZamość KomarówKomarów

Berdyczów

Kamieniec PodolskiStanisławów

Kijów

Brześć Litewski

PińskMozyrz

Homel

KowelDęblinDęblin

LwówLwówPrzemyśl

WarszawaŁódźKalisz

Częstochowa

RadzyminRadzymin

Łomża

Kielce

Kraków

PłockPłock

Olsztyn

Królewiec

Działdowo

Gdańsk

ToruńNiemen

Narew

Wisła

Warta

San

Prypeć

Dniepr

Dniestr

Bug

Pilica

Cisa

M o r z e

B a ł t y c k i e

0 100 km

RO

SJ

A

SO

WI

EC

KA

granice państw w 1922 r.ważniejsze bitwy wojny polsko-bolszewickiejnajdalszy zasięg wojsk polskich w maju 1920 r.

ofensywa wojsk bolszewickich (V–VII 1920 r.)najdalszy zasięg wojsk bolszewickich w sierpniu 1920 r.kontrofensywa wojsk polskich (15 VIII – 18 X 1920 r.)

Marsz wojsk bolszewickich, które latem 1920 roku podeszły pod stolicę Polski, prowadził przez

A. Prusy Wschodnie.

B. Białoruś.

C. Ukrainę.

D. Wołyń.

5

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 7. (0–2)Przyjrzyj się wykresowi i mapie, a następnie wykonaj polecenie.

Skład narodowościowy ludności II Rzeczypospolitej w 1921 r.

69%

14%

8%4% 4%

1%

Polacy

Ukraińcy

Żydzi

Białorusini

Niemcy

Inni

Ludność II Rzeczypospolitej

M o r z e B a ł t y c k i e

L I T W A

Ł O T W A

W Ę G R YAU

ST

RI A

Prusy WschodniePrusy Wschodnie

ZS

RS

R U M U N I A

CZ

EC H O S Ł O W A C J A

NI

EM

CY

(do Niemiec)

WOJ. POZNAŃSKIEWOJ. POZNAŃSKIE

WOJ.ŁÓDZKIE

WOJ.ŁÓDZKIE

WOJ.ŚLĄSKIE

WOJ.ŚLĄSKIE

WOJ. KIELECKIEWOJ. KIELECKIE

WOJ.LUBELSKIE

WOJ.LUBELSKIE

WOJ. KRAKOWSKIEWOJ. KRAKOWSKIE

WOJ. BIAŁOSTOCKIEWOJ. BIAŁOSTOCKIE

WOJ. POLESKIEWOJ. POLESKIE

WOJ. WOŁYŃSKIEWOJ. WOŁYŃSKIE

WOJ. LWOWSKIEWOJ. LWOWSKIE

WOJ. WILEŃSKIEWOJ. WILEŃSKIE

WOJ.NOWOGRÓDZKIE

WOJ.NOWOGRÓDZKIE

WOJ. TARNOPOLSKIE WOJ. TARNOPOLSKIE

WOJ. POMORSKIEWOJ. POMORSKIE

WOJ.WARSZAWSKIE

WOJ.WARSZAWSKIE

WOJ. STANISŁAWOWSKIE


Grodno

Białystok

Bielsk

Łomża

Mińsk

Żytomierz

Nowogródek

WołożynWołożyn

Kleck

Wilno

Głębokie

KOWNOKrólewiecGdańsk

Kłajpeda

Olsztyn

Poznań

BydgoszczBydgoszcz

GdyniaGdynia

Kołobrzeg

Toruń

Brześć n. Bugiem

Biała PodlaskaWARSZAWA Pińsk

Łódź

Płock

Kalisz

WrocławRadom

Kielce

Katowice

KrakówCieszyn

Lublin

Zamość

Przemyśl

RzeszówRzeszów

ŁuckRówne

Kowel

Tarnopol

KamieniecPodolski

Stanisławów

Lwów

Drohobycz

Miszkolc

Poprad

Bratysława

Ołomuniec

WIEDEŃWIEDEŃ Dniestr

Prypeć

Bug

Nar

ew

Wisła

Dunaj

Cisa Prut

Niemen

Dźwina

Odra

Warta

0 100 km

ZS

RS

granice II Rzeczypospolitejw latach 1922–1938granice województwmiasta o dużej liczbie ludności żydowskiej

polskiegoukraińskiegobiałoruskiego

niemieckiegolitewskiego

Obszary z przewagą języka:

Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

I. Najliczniejsza mniejszość narodowa II Rzeczypospolitej zamieszkiwała na południowym wschodzie. P F

II. Co drugi mieszkaniec II Rzeczypospolitej był przedstawicielem mniejszości narodowej. P F

6

I grupa

wrz

esie

ń 20

20


Rzeczywiście, z jednej strony Józef Piłsudski manifestacyjnie zadeklarował wycofanie się na polityczną emeryturę, z drugiej jednak jego wpływ na scenę polityczną wcale nie uległ zmniejszeniu. [...] Marszałek bardzo szybko przyjął rolę krytycznego komentatora i recenzenta swoich politycznych przeciwników, udzielając licznych wywiadów prasowych. [...] Przyczyny zbrojnego wystąpienia Piłsudskiego można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Do tych pierwszych zaliczyłbym przekonanie Piłsudskiego o niedoskonałości systemu demokracji parlamentarnej, wyrażające się jego zdaniem w „sejmowładztwie”, „partyjniactwie”, częstych zmianach gabinetów1 i innych wadach ustrojowych. Prócz spraw o charakterze ogólniejszym główną bolączką marszałka była też ciągle sprawa organizacji armii, którą chciał uniezależnić od bieżącej polityki. Panaceum [lekarstwem] na wszystkie problemy miała być „sanacja”, czyli zarówno uzdrowienie moralne klasy politycznej, jak i odpowiednia modyfikacja systemu politycznego.1 Gabinet – tu: Rada Ministrów.

Źródło: B. Poboży, Zamach stanu Józefa Piłsudskiego, muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Na decyzję o przeprowadzeniu wojskowego zamachu stanu miało wpływ przekonanie Józefa Piłsudskiego o konieczności ograniczenia roli

A. armii. B. rządu. C. sejmu. D. prasy.


CE

SA

RS

TW

O

RO

SY

JS

KI

E

Ga

li

cj

a

granice państw sprzed wybuchuwojny w 1914 r.wschodnia granica KrólestwaPolskiego w Cesarstwie Rosyjskim

we wrześniu 1914 r.w kwietniu 1915 r.

Linie frontu:w październiku 1915 r.we wrześniu 1916 r.

K r ó l e s t w o

P o l s k i eW o ł y ń

B i a ł o r u ś

Warszawa

CE

SA

RS

TW

O

NI E M I E C K I E

P r u s yW s c h o d n i e

Królewiec

DniestrM O N A R C H I A

A U S T R O - W Ę G I E R S K A

Kraków

M o r z e B a łt y c k i e

CE

SA

RS

TW

O

RO

SY

JS

KI

E

CE

SA

RS

TW

O

NI E M I E C K I E

M O N A R C H I A


Ga

li

cj

a

Li

tw

a


K r ó l e s t w o


U k r a i n a

B i a ł o r u śMińsk

Wilno

Grodno

Witebsk

Mohylew

Kijów

Żytomierz

Królewiec

Gdańsk

Toruń

Koszalin

Białystok

WarszawaBrześć Litewski

Poznań

Wrocław

Łódź

Kielce

Kraków PrzemyślLwów

KamieniecPodolski

LublinOdra

San

BugWarta Wisła

Dniestr

Niemen

Dniepr

Prypeć

Dżwina

0 100 km

W 1915 roku na froncie wschodnim wojska państw centralnych

A. zdobyły wschodnią Ukrainę.

B. zajęły Królestwo Polskie.

C. wycofały się z Prus Wschodnich.

D. straciły Galicję Wschodnią.

7

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 10. (0–2)Przeczytaj teksty i wykonaj polecenie.

Sukcesy militarne państw centralnych [...] stwarzały nową sytuację polityczną. Piłsudski doskonale rozumiał, że Austro-Węgry i Niemcy muszą teraz dokonać jakichś kroków w sprawie polskiej. Chciał mieć w tej sytuacji pozycję najdogodniejszą [...]. Dnia 5 listopada 1916 r. generałowie-gubernatorzy warszawski i lubelski proklamowali w imieniu obu cesarzy manifest zapowiadający utworzenie z ziem zaboru rosyjskiego samodzielnego Królestwa Polskiego, z ustrojem konstytucyjnym i własną armią. [...] W rezultacie dyskusji między Wiedniem i Berlinem 6 grudnia 1916 r. wydane zostało rozporządzenie o Tymczasowej Radzie Stanu Królestwa Polskiego. [...] W Tymczasowej Radzie Stanu Piłsudski wybrany został referentem Komisji Wojskowej.

Źródło: A. Garlicki, Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1988, s. 184, 190, 192–193.

W miarę przedłużania się wojny i wyczerpywania zasobów ludzkich niemieckie władze wojskowe zamierzały wykorzystać dla swych celów potencjał ludnościowy zajętego [...] Królestwa Polskiego. [...] Bohaterska postawa i waleczność Legionów Polskich w 1916 roku pod Kostiuchnówką, nad Styrem i Stochodem, podczas rosyjskiej ofensywy gen. Brusiłowa, spotkała się z uznaniem najwyższych władz wojskowych państw centralnych, głównie Niemiec. Po bitwie pod Kostiuchnówką gen. Erich v. [von] Ludendorff, szef sztabu frontu wschodniego, pisał do podsekretarza stanu w Berlinie: „Polak to dobry żołnierz. Gdy Austria zawodzi, my musimy postarać się o nowe siły [...]”.

Źródło: Z. Gnat-Wieteska, Akt 5 listopada, jego postanowienia i znaczenie, „Niepodległość i Pamięć” 2016, nr 23/2, s. 13–14, bazhum.muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Fragment Aktu 5 listopada

[...] Jego Cesarska i Królewska Mość, Cesarz Austrji i Apostolski Król Węgier, oraz Jego Cesarska Mość, Cesarz Niemiecki, ułożyli się, by z ziem [polskich] [...] utworzyć państwo samodzielne, z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. [...] Nowe Królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmie, potrzebne do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armji nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawniejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnem porozumieniu.

Źródło: K. Kumaniecki, Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912−styczeń 1924, Warszawa−Kraków 1924, s. 48.

Podaj na podstawie tekstów jedną z przyczyn i jeden ze skutków wydania Aktu 5 listopada.

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

8

I grupa

wrz

esie

ń 20

20


Wiosną 1915 r. powstały dwie kolejne brygady legionowe. Męstwo żołnierzy Legionów Polskich okazane na froncie rosyjskim [...] nie pozostawiało złudzeń, że walczyli o niepodległe państwo polskie, nie o zwycięstwo Niemiec i Austro-Węgier, sojusz z nimi uważali bowiem za doraźny. [...]Tymczasem w działalności Piłsudskiego rozpoczął się nowy etap. Jeszcze w 1915 r. zaczął wstrzymywać werbunek do Legionów i tworzyć [tajną] Polską Organizację Wojskową. Po Akcie 5 listopada 1916 r. [...] zaczął domagać się przekształcenia Legionów w armię polską, podlegającą wyłącznie polskiej władzy. Żądania te formułował coraz bardziej stanowczo po upadku caratu w Rosji w marcu 1917 r. Gdy zaborcy odrzucili postulaty Piłsudskiego, latem 1917 r. większość legionistów odmówiła złożenia przysięgi na dochowanie wierności sojuszniczej Niemcom i Austro-Węgrom. W odpowiedzi Niemcy internowali żołnierzy i oficerów I i III Brygady w Beniaminowie i w Szczypiornie, a ich Komendanta – w Magdeburgu.

Źródło: M. Gałęzowski, Marszałek Józef Piłsudski (1867–1935), IPN KŚZpNP 2014, s. 7–8.

Zdaniem autora cytowanego tekstu Józef Piłsudski doprowadził do kryzysu przysięgowego, ponieważ

A. legioniści polscy nie widzieli szans na odrodzenie swojego niepodległego państwa.

B. państwa centralne nie spełniły obietnic złożonych Polakom w Akcie 5 listopada.

C. rewolucjoniści rosyjscy uznali prawo Polaków do ogłoszenia niepodległości.

D. władze niemieckie dążyły do przekształcenia Legionów w niezależną armię polską.


O jednej z koncepcji polskiej polityki wschodniej

[...] wkroczeniu „bolszewików” na tereny czysto etnograficznie polskie należy energicznie przeszkodzić, nie cofając się nawet przed otwartą wojną. Ale wojna ta winna być wyłącznie obronną. Nie możemy natomiast pchać się na nie nasze etnograficznie tereny Litwy, gdzie „bolszewikom” łatwo będzie podburzać ludność przeciwko armji polskiej [...].[...] Stosunki nasze z narodami, dawniej gnębionymi przez carat rosyjski, będą układały się stopniowo i powoli. Wszelkie próby zaborów byłyby dla państwa polskiego i jego demokracji szkodliwe.Polityka nasza na Wschodzie winna zmierzać do przyczyniania się tworzenia państw narodowościowych na gruzach dawnej Rosji, a więc państwa litewskiego w granicach [...] [dawnego Wielkiego] Księstwa Litewskiego, państwa łotewskiego i estońskiego, niepodległej Finlandji i Ukrainy; jednocześnie powinniśmy dążyć do tego, aby te państwa wchodziły z państwem polskiem w bliższy czy dalszy związek lub kontakt. W ten sposób powstałaby pomiędzy nami a Rosją właściwą żywa ściana niepodległych narodowościowych państw, któreby siłą rzeczy tylko w oparciu o Polskę mogły się obronić przed zachłannością Rosji.

Źródło: T. Hołówko, Stosunek państwa polskiego do jego sąsiadów, „Przedświt” 1919, Nr 1–2, s. 12–13; Nr 5–6, s. 34–35.

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1.–3.

W tekście została opisana koncepcja

A. inkorporacyjna,ponieważ zakładała ona funkcjonowanie

1. samodzielnych państw narodów wschodnich położonych pomiędzy Polską a Rosją.

2. wspólnego państwa wielonarodowego w granicach sprzed rozbiorów Rzeczypospolitej.

B. federacyjna,3. niepodległego państwa polskiego jednolitego pod

względem etnicznym.

9

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 13. (0–2)Przeczytaj tekst i uzupełnij zdanie. Zaznacz A albo B oraz C albo D.

Tajny protokół dodatkowy do porozumienia Ribbentrop–Mołotow

Z okazji podpisania paktu o nieagresji między Rzeszą Niemiecką a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich [Sowieckich] niżej podpisani pełnomocnicy obydwu stron poruszyli w ściśle poufnej rozmowie sprawę rozgraniczenia stref interesów obydwu Stron w Europie Wschodniej. Rezultaty rozmowy są następujące:1. Na wypadek terytorialno-politycznych przeobrażeń na terenach należących do państw nadbałtyckich

(Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa) północna granica Litwy będzie zarazem granicą stref interesów Niemiec i ZSRR. Przy tej okazji obie strony uznają zainteresowanie Litwy rejonem Wilna.

Źródło: Wiek XX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 119.

Pakt Ribbentrop–Mołotow doprowadził do A/B, ponieważ zawierające go państwa planowały C/D.

I. A. naruszenia ładu wersalskiego

B. utrwalenia ładu wersalskiego

II. C. obronę niepodległości państw nadbałtyckich

D. zmiany terytorialne w Europie Wschodniej

Zadanie 14. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W państwie faszystowskim dążono do zapewnienia

A. pełnej kontroli państwa nad społeczeństwem.

B. równości wszystkich ludzi wobec prawa.

C. wielopartyjnego systemu politycznego.

D. pokojowych stosunków z sąsiadami.

10

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 15. (0–3)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Fragment traktatu międzynarodowego

Niemcy, Zjednoczone Królestwo1, Francja i Włochy, biorąc pod uwagę osiągnięte już w zasadzie porozumienie co do odstąpienia Niemcom obszaru zamieszkanego przez Niemców sudeckich, zgodziły się na poniżej wymienione sposoby i warunki tej cesji2 oraz na zarządzenia, jakie mają być wydane, przy czym, na mocy tego porozumienia, każde z tych państw uważa się za odpowiedzialne za kroki niezbędne dla zapewnienia jego wykonania [...]. 1 Zjednoczone Królestwo – Wielka Brytania.2 Cesja – tu: odstąpienie terytorium.


W Ł O C H Y

KiszyniówBUDAPESZT

HOLAN

DIA

M o r z e

P ó ł n o c n e

M. C

za

r ne

Mo r z e

B

ał

tyc

ki

e

P O L S K A

F R A N C J A

R U M U N I A

SZWECJA

W Ę G R Y

LUKSEMBURGLUKSEMBURG

D A N I AL I T W A

Ł O T W A

B U Ł G A R I A

SZWAJCARIA

A u s t r i aA u s t r i a

J U G O S Ł A W I A

Protektorat Czech i Moraw


BELGIA

S Ł O W A C J A

HOLAN

DIA

ZS

RS

WŁ

OC

HY

N I E M C Y

W Ł O C H Y

BUKARESZT

Kiszyniów

BELGRAD

WARSZAWA

SmoleńskKOWNOKłajpeda

RYGA

Wilno

WiedeńWiedeń

Mediolan Wenecja

PragaPraga

BUDAPESZT

Kijów

Lwów

Kraków

Wrocław

Poznań

GdańskGdańsk

Hamburg

BERLIN

Kolonia

KOPENHAGA

Monachium

Strasburg

Lyon

AMSTERDAM

BRUKSELABRUKSELA

BERNO

BRATYSŁAWABRATYSŁAWA

Dunaj

Wisła

Ren

Dunaj

Dniepr

Dniestr

Odra

Łaba

Cisa

Dźwina

Niemen

200 km0

GR

EC

J A

T

UR

CJ

A

ALB

AN

IA


WŁ

OC

HY

StambułSOFIA

1 2

Terytoria włączone do Niemiec w okresie przedwojennym:

3

granice państw w sierpniu 1939 r.

I. Przytoczony tekst to fragment traktatu międzynarodowego, który zawarto

A. w 1936 r. B. w 1938 r. C. w 1939 r.

II. Na mocy cytowanego porozumienia do Niemiec przyłączono obszar oznaczony w legendzie numerem

A. 1. B. 2. C. 3.

III. Wielka Brytania i Francja w okresie, w którym zawarto zacytowany traktat, prowadziły politykę

A. ustępstw. B. równowagi. C. dominacji.

11

I grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 16. (0–2)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.

Fragment traktatu wersalskiegoARTYKUŁ 42.

Zabrania się Niemcom utrzymywania lub budowy fortyfikacji tak na lewym brzegu Renu, jak na brzegu prawym na zachód od linji, wytkniętej na 50 kilometrów od strony wschodniej tej rzeki.

ARTYKUŁ 43.W pasie, przez art. 42 przewidzianym, wzbronione są również: utrzymywanie lub gromadzenie sił zbrojnych bądź na stałe, bądź czasowo, a także wszelkie ćwiczenia wojskowe jakiegokolwiek rodzaju oraz zachowywanie wszelkich materjalnych ułatwień mobilizacyjnych.

Źródło: Dz. U. 1920 r. Nr 35, poz. 200.

Niemcy w okresie międzywojennym

W Ł O C H Y

WenecjaLyon

Drawagranice państwgranice inne

państwa, które powstały po I wojnie światowej

obszary pod zarządem Ligi NarodówŁOTWAŁOTWA

M o r z e

P ó ł n o c n eM

or z e

Bał t

yc

ki e

N I E M C Y

D A N I A

S Z W E C J A

HOLANDIA

SZWAJCARIASZWAJCARIA

F R A N C J A

B E L G I A

LIECHTENSTEINLIECHTENSTEIN

LUKSEMBURGLUKSEMBURGRU

MU

NIA

P O L S K AP O L S K A

W Ę G R YW Ę G R Y

L I T W AL I T W A

Ł O T W AŁ O T W A



A U S T R I A

A U S T R I A

WARSZAWA

WIEDEŃ

PRAGA

BUDAPESZT

KOWNO

GdańskGdańsk

BERLIN

Hamburg

Brema

KOPENHAGA

AMSTERDAM

BRUKSELA

PARYŻ

Monachium

Królewiec

Poznań

Kłajpeda

Wrocław

Kraków

Strasburg

BERNO

Preszów

Łaba

Wezera

Ren

Odra

NiemenNiemen

Warta

CisaDunaj

Loara

Drawa

Narew

BugWisła

0 100 km

Napisz krótką notatkę o zacytowanych postanowieniach traktatu wersalskiego wobec Niemiec. Wyjaśnij, czego dotyczyły podjęte decyzje, i wymień państwa, którym gwarantowano bezpieczeństwo na podstawie tych ustaleń. Użyj pojęcia demilitaryzacja.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

wrz

esie

ń 20

20

1

HISTORIATest dla uczniów rozpoczynających naukę w klasie ósmej II grupa

Test składa się z 16 zadań. W zadaniach 1.–4., 6.–9., 11.–15. wybierz poprawną odpowiedź i zaznacz ją znakiem X. Jeśli się pomylisz, otocz kółkiem błędnie zaznaczoną odpowiedź i zaznacz właściwą. Odpowiedzi do zadań 5., 10., 16. zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

Zadanie 1. (0–1)Przyjrzyj się taśmie chronologicznej i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Adolf Hitler objął stanowisko kanclerza Niemiec w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.


Przyłączenie części Górnego Śląska było niezwykle ważne dla odrodzonego państwa polskiego. Zgodnie z traktatem wersalskim o przynależności państwowej tych ziem mieli zadecydować ich mieszkańcy w plebiscycie. Głosowanie odbyło się zaledwie dwa dni po podpisaniu traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką. Wynik plebiscytu był niekorzystny dla strony polskiej. Komisja Plebiscytowa ogłosiła przyznanie prawie całego spornego obszaru Niemcom. Jednak ostateczny podział tego terytorium nastąpił dopiero w rezultacie trzeciego powstania śląskiego. Walka podjęta przez Polaków przesądziła o zmianie decyzji w sprawie Górnego Śląska – 1/3 jego obszaru stała się częścią państwa polskiego.

Wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli zaznacz literę spośród A–D.

A. Podpisanie traktatu wersalskiego.

B. Wybuch trzeciego powstania śląskiego.

C. Zawarcie pokoju polsko-bolszewickiego.

D. Przeprowadzenie plebiscytu na Górnym Śląsku.

I. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

II. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

zakończenie I wojny światowej

przyłączenie Austrii do III Rzeszy

początek wielkiego kryzysu gospodarczego

1 2 3 4

2

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Zakończona w grudniu 1916 roku bitwa pod Verdun to najdłuższa bitwa I wojny światowej. Była też niezwykle krwawa, ponieważ po obu stronach frontu zginęło ponad 700 tys. żołnierzy. Decyzję o ataku na Verdun, jedną z głównych twierdz francuskich, niemiecki Sztab Generalny podjął po sukcesach na froncie wschodnim podczas ofensywy pod Gorlicami. Walki pod Verdun nie przyniosły Niemcom planowanego zwycięstwa. Podobnie jak w bitwie nad Marną, rozegranej w pierwszych miesiącach wojny, nie udało im się przełamać frontu i błyskawicznym atakiem zagrozić stolicy Francji. Ostatecznie o klęsce Niemiec na froncie zachodnim zdecydowała druga bitwa nad Marną, stoczona latem 1918 roku.

Szereg, w którym uporządkowano chronologicznie wydarzenia, to

A. ofensywa pod Gorlicami → pierwsza bitwa nad Marną → oblężenie Verdun.

B. pierwsza bitwa nad Marną → oblężenie Verdun → ofensywa pod Gorlicami.

C. oblężenie Verdun → ofensywa pod Gorlicami → pierwsza bitwa nad Marną.

D. pierwsza bitwa nad Marną → ofensywa pod Gorlicami → oblężenie Verdun.

Zadanie 4. (0–1)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się wykresowi i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Już w okresie wojny domowej komuniści zapoczątkowali szereg radykalnych zmian, które przyczyniły się do załamania gospodarczego w Rosji. W 1921 roku Włodzimierz Lenin zatrzymał rozpoczęty wówczas proces wprowadzania komunizmu w gospodarce i wdrożył założenia Nowej Ekonomicznej Polityki. Do urzeczywistniania idei komunistycznych w gospodarce powrócił Józef Stalin. W 1927 roku przyjęto pierwszy plan pięcioletni, zakładający szybkie uprzemysłowienie kraju. Procesowi industrializacji towarzyszyły zmiany w rolnictwie. Krach na giełdach zachodnich w 1929 roku nie powstrzymał Stalina od podjęcia decyzji o kolektywizacji, czyli likwidacji prywatnych gospodarstw rolnych oraz zastąpienia ich kołchozami i sowchozami.

Okresy koniunktury1 i recesji2 na Zachodzie w latach 1918–1939

W czasie gdy na Zachodzie zaczynał się wielki kryzys gospodarczy, w państwie sowieckim

A. zakończono wojnę domową.

B. rozpoczęto tworzenie kołchozów.

C. uchwalono pierwszy plan pięcioletni.

D. wprowadzono Nową Ekonomiczną Politykę.

Koniunktura w latach 1918–1933

[rok]

[sta

n ko

niun

ktur

y]

8

10

6

4

2

0

-2

-4

-6

-8

1918 1920 1930 1939

Źródło: W. Morawski, Powszechna historia gospodarcza 1918–1991, Warszawa 1994, s. 31.

1 Koniunktura – ogół czynników wskazujących na stan rozwoju gospodarki.2 Recesja – okres zahamowania wzrostu gospodarczego.

3

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Dzięki odzyskaniu dostępu do morza handel morski był jednym z ważniejszych czynników rozwoju gospodarczego Polski. Pełne wciągnięcie Gdańska, wraz z jego portem, w orbitę oddziaływania polskiej polityki gospodarczej oraz jej interesów, zostało uniemożliwione przez ustanowienie tego nadmorskiego ośrodka wolnym miastem. Konieczne okazało się wybudowanie na polskim odcinku wybrzeża nowego portu morskiego [...]. Planowaną inwestycję, mającą pozytywnie wpłynąć na rozwój polskiej gospodarki morskiej, zlokalizowano w Gdyni.

Źródło: W. Chudzik, Gdynia i Centralny Okręg Przemysłowy – kluczowe projekty gospodarcze Drugiej Rzeczypospolitej, „Rocznik Samorządowy” 4, 2015, s. 83, [w:] bazhum.muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Napisz, jakie decyzje dotyczące Gdańska zapadły po zakończeniu I wojny światowej. Wyjaśnij, dlaczego te postanowienia przyczyniły się do rozpoczęcia budowy portu w Gdyni.

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

4

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Walki o wschodnią granicę Rzeczypospolitej

1920

1920

19201920

RO

SJ

A

SO

WI

EC

KA

L I T W AOkręg Kłajpedy

Ł O T W A

R U M U N I AW Ę G R Y


Prusy Wschodnie

U k r a i na

W o ł y ń

B i a ł o r u ś

BiałystokBiałystok

RówneRówne

GrodnoGrodno

WilnoWilnoKownoKowno

LidaLida

Połock

Mińsk

Kłajpeda

SuwałkiSuwałki

ZamośćZamość KomarówKomarów

Berdyczów

Kamieniec PodolskiStanisławów

Kijów

Brześć Litewski

PińskMozyrz

Homel

KowelDęblinDęblin

LwówLwówPrzemyśl

WarszawaŁódźKalisz

Częstochowa

RadzyminRadzymin

Łomża

Kielce

Kraków

PłockPłock

Olsztyn

Królewiec

Działdowo

Gdańsk

ToruńNiemen

Narew

Wisła

Warta

San

Prypeć

Dniepr

Dniestr

Bug

Pilica

Cisa

M o r z e

B a ł t y c k i e

0 100 km

RO

SJ

A

SO

WI

EC

KA

granice państw w 1922 r.ważniejsze bitwy wojny polsko-bolszewickiejnajdalszy zasięg wojsk polskich w maju 1920 r.

ofensywa wojsk bolszewickich (V–VII 1920 r.)najdalszy zasięg wojsk bolszewickich w sierpniu 1920 r.kontrofensywa wojsk polskich (15 VIII – 18 X 1920 r.)

Marsz wojsk bolszewickich, które latem 1920 roku podeszły pod stolicę Polski, prowadził przez

A. Wołyń.

B. Ukrainę.

C. Białoruś.

D. Prusy Wschodnie.

5

II grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 7. (0–2)Przyjrzyj się wykresowi i mapie, a następnie wykonaj polecenie.

Skład narodowościowy ludności II Rzeczypospolitej w 1921 r.

69%

14%

8%4% 4%

1%

Polacy

Ukraińcy

Żydzi

Białorusini

Niemcy

Inni

Ludność II Rzeczypospolitej

M o r z e B a ł t y c k i e

L I T W A

Ł O T W A

W Ę G R YAU

ST

RI A

Prusy WschodniePrusy Wschodnie

ZS

RS

R U M U N I A

CZ

EC H O S Ł O W A C J A

NI

EM

CY

(do Niemiec)

WOJ. POZNAŃSKIEWOJ. POZNAŃSKIE

WOJ.ŁÓDZKIE

WOJ.ŁÓDZKIE

WOJ.ŚLĄSKIE

WOJ.ŚLĄSKIE

WOJ. KIELECKIEWOJ. KIELECKIE

WOJ.LUBELSKIE

WOJ.LUBELSKIE

WOJ. KRAKOWSKIEWOJ. KRAKOWSKIE

WOJ. BIAŁOSTOCKIEWOJ. BIAŁOSTOCKIE

WOJ. POLESKIEWOJ. POLESKIE

WOJ. WOŁYŃSKIEWOJ. WOŁYŃSKIE

WOJ. LWOWSKIEWOJ. LWOWSKIE

WOJ. WILEŃSKIEWOJ. WILEŃSKIE

WOJ.NOWOGRÓDZKIE

WOJ.NOWOGRÓDZKIE

WOJ. TARNOPOLSKIE WOJ. TARNOPOLSKIE

WOJ. POMORSKIEWOJ. POMORSKIE

WOJ.WARSZAWSKIE

WOJ.WARSZAWSKIE



Grodno

Białystok

Bielsk

Łomża

Mińsk

Żytomierz

Nowogródek

WołożynWołożyn

Kleck

Wilno

Głębokie

KOWNOKrólewiecGdańsk

Kłajpeda

Olsztyn

Poznań

BydgoszczBydgoszcz

GdyniaGdynia

Kołobrzeg

Toruń

Brześć n. Bugiem

Biała PodlaskaWARSZAWA Pińsk

Łódź

Płock

Kalisz

WrocławRadom

Kielce

Katowice

KrakówCieszyn

Lublin

Zamość

Przemyśl

RzeszówRzeszów

ŁuckRówne

Kowel

Tarnopol

KamieniecPodolski

Stanisławów

Lwów

Drohobycz

Miszkolc

Poprad

Bratysława

Ołomuniec

WIEDEŃWIEDEŃ Dniestr

Prypeć

Bug

Nar

ew

Wisła

Dunaj

Cisa Prut

Niemen

Dźwina

Odra

Warta

0 100 km

ZS

RS

granice II Rzeczypospolitejw latach 1922–1938granice województwmiasta o dużej liczbie ludności żydowskiej

polskiegoukraińskiegobiałoruskiego

niemieckiegolitewskiego

Obszary z przewagą języka:

Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

I. Co drugi mieszkaniec II Rzeczypospolitej był przedstawicielem mniejszości narodowej. P F

II. Najliczniejsza mniejszość narodowa II Rzeczypospolitej zamieszkiwała na południowym wschodzie. P F

6

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Rzeczywiście, z jednej strony Józef Piłsudski manifestacyjnie zadeklarował wycofanie się na polityczną emeryturę, z drugiej jednak jego wpływ na scenę polityczną wcale nie uległ zmniejszeniu. [...] Marszałek bardzo szybko przyjął rolę krytycznego komentatora i recenzenta swoich politycznych przeciwników, udzielając licznych wywiadów prasowych. [...] Przyczyny zbrojnego wystąpienia Piłsudskiego można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Do tych pierwszych zaliczyłbym przekonanie Piłsudskiego o niedoskonałości systemu demokracji parlamentarnej, wyrażające się jego zdaniem w „sejmowładztwie”, „partyjniactwie”, częstych zmianach gabinetów1 i innych wadach ustrojowych. Prócz spraw o charakterze ogólniejszym główną bolączką marszałka była też ciągle sprawa organizacji armii, którą chciał uniezależnić od bieżącej polityki. Panaceum [lekarstwem] na wszystkie problemy miała być „sanacja”, czyli zarówno uzdrowienie moralne klasy politycznej, jak i odpowiednia modyfikacja systemu politycznego.1 Gabinet – tu: Rada Ministrów.

Źródło: B. Poboży, Zamach stanu Józefa Piłsudskiego, muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Na decyzję o przeprowadzeniu wojskowego zamachu stanu miało wpływ przekonanie Józefa Piłsudskiego o konieczności ograniczenia roli

A. sejmu. B. rządu. C. armii. D. prasy.


CE

SA

RS

TW

O

RO

SY

JS

KI

E

Ga

li

cj

a

granice państw sprzed wybuchuwojny w 1914 r.wschodnia granica KrólestwaPolskiego w Cesarstwie Rosyjskim

we wrześniu 1914 r.w kwietniu 1915 r.

Linie frontu:w październiku 1915 r.we wrześniu 1916 r.

K r ó l e s t w o


B i a ł o r u ś

Warszawa

CE

SA

RS

TW

O

NI E M I E C K I E


Królewiec

DniestrM O N A R C H I A


Kraków

M o r z e B a łt y c k i e

CE

SA

RS

TW

O

RO

SY

JS

KI

E

CE

SA

RS

TW

O

NI E M I E C K I E

M O N A R C H I A


Ga

li

cj

a

Li

tw

a


K r ó l e s t w o


U k r a i n a

B i a ł o r u śMińsk

Wilno

Grodno

Witebsk

Mohylew

Kijów

Żytomierz

Królewiec

Gdańsk

Toruń

Koszalin

Białystok

WarszawaBrześć Litewski

Poznań

Wrocław

Łódź

Kielce

Kraków PrzemyślLwów

KamieniecPodolski

LublinOdra

San

BugWarta Wisła

Dniestr

Niemen

Dniepr

Prypeć

Dżwina

0 100 km

W 1915 roku na froncie wschodnim wojska państw centralnych

A. zajęły Królestwo Polskie.

B. straciły Galicję Wschodnią.

C. zdobyły wschodnią Ukrainę.

D. wycofały się z Prus Wschodnich.

7

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Sukcesy militarne państw centralnych [...] stwarzały nową sytuację polityczną. Piłsudski doskonale rozumiał, że Austro-Węgry i Niemcy muszą teraz dokonać jakichś kroków w sprawie polskiej. Chciał mieć w tej sytuacji pozycję najdogodniejszą [...]. Dnia 5 listopada 1916 r. generałowie-gubernatorzy warszawski i lubelski proklamowali w imieniu obu cesarzy manifest zapowiadający utworzenie z ziem zaboru rosyjskiego samodzielnego Królestwa Polskiego, z ustrojem konstytucyjnym i własną armią. [...] W rezultacie dyskusji między Wiedniem i Berlinem 6 grudnia 1916 r. wydane zostało rozporządzenie o Tymczasowej Radzie Stanu Królestwa Polskiego. [...] W Tymczasowej Radzie Stanu Piłsudski wybrany został referentem Komisji Wojskowej.

Źródło: A. Garlicki, Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1988, s. 184, 190, 192–193.

W miarę przedłużania się wojny i wyczerpywania zasobów ludzkich niemieckie władze wojskowe zamierzały wykorzystać dla swych celów potencjał ludnościowy zajętego [...] Królestwa Polskiego. [...] Bohaterska postawa i waleczność Legionów Polskich w 1916 roku pod Kostiuchnówką, nad Styrem i Stochodem, podczas rosyjskiej ofensywy gen. Brusiłowa, spotkała się z uznaniem najwyższych władz wojskowych państw centralnych, głównie Niemiec. Po bitwie pod Kostiuchnówką gen. Erich v. [von] Ludendorff, szef sztabu frontu wschodniego, pisał do podsekretarza stanu w Berlinie: „Polak to dobry żołnierz. Gdy Austria zawodzi, my musimy postarać się o nowe siły [...]”.

Źródło: Z. Gnat-Wieteska, Akt 5 listopada, jego postanowienia i znaczenie, „Niepodległość i Pamięć” 2016, nr 23/2, s. 13–14, bazhum.muzhp.pl [dostęp: 18.04.2020].

Fragment Aktu 5 listopada

[...] Jego Cesarska i Królewska Mość, Cesarz Austrji i Apostolski Król Węgier, oraz Jego Cesarska Mość, Cesarz Niemiecki, ułożyli się, by z ziem [polskich] [...] utworzyć państwo samodzielne, z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem. [...] Nowe Królestwo znajdzie w łączności z obu sprzymierzonymi mocarstwami rękojmie, potrzebne do swobodnego sił swych rozwoju. We własnej armji nadal żyć będą pełne sławy tradycje wojsk polskich dawniejszych czasów i pamięć walecznych polskich towarzyszy broni we wielkiej obecnej wojnie. Jej organizacja, wykształcenie i kierownictwo uregulowane będą we wspólnem porozumieniu.

Źródło: K. Kumaniecki, Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912−styczeń 1924, Warszawa−Kraków 1924, s. 48.

Podaj na podstawie tekstów jedną z przyczyn i jeden ze skutków wydania Aktu 5 listopada.

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

8

II grupa

wrz

esie

ń 20

20


Wiosną 1915 r. powstały dwie kolejne brygady legionowe. Męstwo żołnierzy Legionów Polskich okazane na froncie rosyjskim [...] nie pozostawiało złudzeń, że walczyli o niepodległe państwo polskie, nie o zwycięstwo Niemiec i Austro-Węgier, sojusz z nimi uważali bowiem za doraźny. [...]Tymczasem w działalności Piłsudskiego rozpoczął się nowy etap. Jeszcze w 1915 r. zaczął wstrzymywać werbunek do Legionów i tworzyć [tajną] Polską Organizację Wojskową. Po Akcie 5 listopada 1916 r. [...] zaczął domagać się przekształcenia Legionów w armię polską, podlegającą wyłącznie polskiej władzy. Żądania te formułował coraz bardziej stanowczo po upadku caratu w Rosji w marcu 1917 r. Gdy zaborcy odrzucili postulaty Piłsudskiego, latem 1917 r. większość legionistów odmówiła złożenia przysięgi na dochowanie wierności sojuszniczej Niemcom i Austro-Węgrom. W odpowiedzi Niemcy internowali żołnierzy i oficerów I i III Brygady w Beniaminowie i w Szczypiornie, a ich Komendanta – w Magdeburgu.

Źródło: M. Gałęzowski, Marszałek Józef Piłsudski (1867–1935), IPN KŚZpNP 2014, s. 7–8.

Zdaniem autora cytowanego tekstu Józef Piłsudski doprowadził do kryzysu przysięgowego, ponieważ

A. legioniści polscy nie widzieli szans na odrodzenie swojego niepodległego państwa.

B. władze niemieckie dążyły do przekształcenia Legionów w niezależną armię polską.

C. państwa centralne nie spełniły obietnic złożonych Polakom w Akcie 5 listopada.

D. rewolucjoniści rosyjscy uznali prawo Polaków do ogłoszenia niepodległości.


O jednej z koncepcji polskiej polityki wschodniej

[...] wkroczeniu „bolszewików” na tereny czysto etnograficznie polskie należy energicznie przeszkodzić, nie cofając się nawet przed otwartą wojną. Ale wojna ta winna być wyłącznie obronną. Nie możemy natomiast pchać się na nie nasze etnograficznie tereny Litwy, gdzie „bolszewikom” łatwo będzie podburzać ludność przeciwko armji polskiej [...].[...] Stosunki nasze z narodami, dawniej gnębionymi przez carat rosyjski, będą układały się stopniowo i powoli. Wszelkie próby zaborów byłyby dla państwa polskiego i jego demokracji szkodliwe.Polityka nasza na Wschodzie winna zmierzać do przyczyniania się tworzenia państw narodowościowych na gruzach dawnej Rosji, a więc państwa litewskiego w granicach [...] [dawnego Wielkiego] Księstwa Litewskiego, państwa łotewskiego i estońskiego, niepodległej Finlandji i Ukrainy; jednocześnie powinniśmy dążyć do tego, aby te państwa wchodziły z państwem polskiem w bliższy czy dalszy związek lub kontakt. W ten sposób powstałaby pomiędzy nami a Rosją właściwą żywa ściana niepodległych narodowościowych państw, któreby siłą rzeczy tylko w oparciu o Polskę mogły się obronić przed zachłannością Rosji.

Źródło: T. Hołówko, Stosunek państwa polskiego do jego sąsiadów, „Przedświt” 1919, Nr 1–2, s. 12–13; Nr 5–6, s. 34–35.

Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1.–3.

W tekście została opisana koncepcja

A. inkorporacyjna,ponieważ zakładała ona funkcjonowanie

1. niepodległego państwa polskiego jednolitego pod względem etnicznym.

2. wspólnego państwa wielonarodowego w granicach sprzed rozbiorów Rzeczypospolitej.

B. federacyjna,3. samodzielnych państw narodów wschodnich położonych

pomiędzy Polską a Rosją.

9

II grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 13. (0–2)Przeczytaj tekst i uzupełnij zdanie. Zaznacz A albo B oraz C albo D.

Tajny protokół dodatkowy do porozumienia Ribbentrop–Mołotow

Z okazji podpisania paktu o nieagresji między Rzeszą Niemiecką a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich [Sowieckich] niżej podpisani pełnomocnicy obydwu stron poruszyli w ściśle poufnej rozmowie sprawę rozgraniczenia stref interesów obydwu Stron w Europie Wschodniej. Rezultaty rozmowy są następujące:1. Na wypadek terytorialno-politycznych przeobrażeń na terenach należących do państw nadbałtyckich

(Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa) północna granica Litwy będzie zarazem granicą stref interesów Niemiec i ZSRR. Przy tej okazji obie strony uznają zainteresowanie Litwy rejonem Wilna.


Pakt Ribbentrop–Mołotow doprowadził do A/B, ponieważ zawierające go państwa planowały C/D.

I. A. utrwalenia ładu wersalskiego

B. naruszenia ładu wersalskiego

II. C. obronę niepodległości państw nadbałtyckich

D. zmiany terytorialne w Europie Wschodniej

Zadanie 14. (0–1)Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W państwie faszystowskim dążono do zapewnienia

A. pokojowych stosunków z sąsiadami.

B. wielopartyjnego systemu politycznego.

C. równości wszystkich ludzi wobec prawa.

D. pełnej kontroli państwa nad społeczeństwem.

10

II grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 15. (0–3)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Fragment traktatu międzynarodowego

Niemcy, Zjednoczone Królestwo1, Francja i Włochy, biorąc pod uwagę osiągnięte już w zasadzie porozumienie co do odstąpienia Niemcom obszaru zamieszkanego przez Niemców sudeckich, zgodziły się na poniżej wymienione sposoby i warunki tej cesji2 oraz na zarządzenia, jakie mają być wydane, przy czym, na mocy tego porozumienia, każde z tych państw uważa się za odpowiedzialne za kroki niezbędne dla zapewnienia jego wykonania [...]. 1 Zjednoczone Królestwo – Wielka Brytania.2 Cesja – tu: odstąpienie terytorium.


W Ł O C H Y

KiszyniówBUDAPESZT

HOLAN

DIA

M o r z e

P ó ł n o c n e

M. C

za

r ne

Mo r z e

B

ał

tyc

ki

e

P O L S K A

F R A N C J A

R U M U N I A

SZWECJA

W Ę G R Y

LUKSEMBURGLUKSEMBURG

D A N I AL I T W A

Ł O T W A

B U Ł G A R I A

SZWAJCARIA

A u s t r i aA u s t r i a




BELGIA

S Ł O W A C J A

HOLAN

DIA

ZS

RS

WŁ

OC

HY

N I E M C Y

W Ł O C H Y

BUKARESZT

Kiszyniów

BELGRAD

WARSZAWA

SmoleńskKOWNOKłajpeda

RYGA

Wilno

WiedeńWiedeń

Mediolan Wenecja

PragaPraga

BUDAPESZT

Kijów

Lwów

Kraków

Wrocław

Poznań

GdańskGdańsk

Hamburg

BERLIN

Kolonia

KOPENHAGA

Monachium

Strasburg

Lyon

AMSTERDAM

BRUKSELABRUKSELA

BERNO

BRATYSŁAWABRATYSŁAWA

Dunaj

Wisła

Ren

Dunaj

Dniepr

Dniestr

Odra

Łaba

Cisa

Dźwina

Niemen

200 km0

GR

EC

J A

T

UR

CJ

A

ALB

AN

IA


WŁ

OC

HY

StambułSOFIA

1 2

Terytoria włączone do Niemiec w okresie przedwojennym:

3

granice państw w sierpniu 1939 r.

I. Przytoczony tekst to fragment traktatu międzynarodowego, który zawarto

A. w 1936 r. B. w 1938 r. C. w 1939 r.

II. Na mocy cytowanego porozumienia do Niemiec przyłączono obszar oznaczony w legendzie numerem

A. 1. B. 2. C. 3.

III. Wielka Brytania i Francja w okresie, w którym zawarto zacytowany traktat, prowadziły politykę

A. dominacji. B. równowagi. C. ustępstw.

11

II grupa

wrz

esie

ń 20

20

Zadanie 16. (0–2)Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.

Fragment traktatu wersalskiegoARTYKUŁ 42.

Zabrania się Niemcom utrzymywania lub budowy fortyfikacji tak na lewym brzegu Renu, jak na brzegu prawym na zachód od linji, wytkniętej na 50 kilometrów od strony wschodniej tej rzeki.

ARTYKUŁ 43.W pasie, przez art. 42 przewidzianym, wzbronione są również: utrzymywanie lub gromadzenie sił zbrojnych bądź na stałe, bądź czasowo, a także wszelkie ćwiczenia wojskowe jakiegokolwiek rodzaju oraz zachowywanie wszelkich materjalnych ułatwień mobilizacyjnych.

Źródło: Dz. U. 1920 r. Nr 35, poz. 200.

Niemcy w okresie międzywojennym

W Ł O C H Y

WenecjaLyon

Drawagranice państwgranice inne

państwa, które powstały po I wojnie światowej

obszary pod zarządem Ligi NarodówŁOTWAŁOTWA

M o r z e

P ó ł n o c n eM

or z e

Bał t

yc

ki e

N I E M C Y

D A N I A

S Z W E C J A

HOLANDIA

SZWAJCARIASZWAJCARIA

F R A N C J A

B E L G I A

LIECHTENSTEINLIECHTENSTEIN

LUKSEMBURGLUKSEMBURGRU

MU

NIA

P O L S K AP O L S K A

W Ę G R YW Ę G R Y

L I T W AL I T W A

Ł O T W AŁ O T W A



A U S T R I A

A U S T R I A

WARSZAWA

WIEDEŃ

PRAGA

BUDAPESZT

KOWNO

GdańskGdańsk

BERLIN

Hamburg

Brema

KOPENHAGA

AMSTERDAM

BRUKSELA

PARYŻ

Monachium

Królewiec

Poznań

Kłajpeda

Wrocław

Kraków

Strasburg

BERNO

Preszów

Łaba

Wezera

Ren

Odra

NiemenNiemen

Warta

CisaDunaj

Loara

Drawa

Narew

BugWisła

0 100 km

Napisz krótką notatkę o zacytowanych postanowieniach traktatu wersalskiego wobec Niemiec. Wyjaśnij, czego dotyczyły podjęte decyzje, i wymień państwa, którym gwarantowano bezpieczeństwo na podstawie tych ustaleń. Użyj pojęcia demilitaryzacja.

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Documents

1 2 3 4 - lacko.pl