บทท๒

หนวยการเรยนรท 2 ปฏสมพนธเชงภมศาสตร

ภมศาสตร เปนการศกษาถงความสมพนธระหวางสงแวดลอมทางธรรมชาตกบทางสงคมท ปรากฏอยในพนทตางๆ ของโลก ซงเกยวของกบปรากฏการณตางๆ บนโลก คอ ปรากฏการณจากบรรยากาศ ธรณภาค อทกภาค และชวภาค สภาพทางภมศาสตรเปนปจจยสาคญทกาหนดรปแบบวถชวตของมนษยในแตละ พนท เมอสภาพภมศาสตรเกดการเปลยนแปลงไป ทงจากกระบวนการทางธรรมชาตหรอจาการกระทาของมนษย ยอมสงผลใหวถชวตของมนษยเปลยนแปลงไปดวย จงจาเปนตองศกษาหาความรเกยวกบสภาพทางภมศาสตรและการเปลยนแปลง ตางๆ เพอปรบวถ การดาเนนชวตใหสอดคลองกบสภาวะในขณะนนได 1. ความรทวไปเกยวกบโลก โลกเปนสวนหนงของระบบสรยะ มวงจรอยรอบดวงอาทตย โลกจะเอยงไปตามเสนแกนการหมนของโลกทาใหเกดฤดกาลทแตกตางกน บนโลกมทงสงมชวตและไมมชวตอาศยอย โลกมลกษณะสาคญ ดงน 1.1 สณฐานและโครงสรางของโลก 1) สณฐานของโลก โลกมรปทรงสณฐานเกอบเปนทรงกลม มรศมเฉลย 6,370 กโลเมตร มวลบรเวณขวโลกทงสองยบลงมากกวาบรเวณศนยสตรเลกนอย โดยเสนผาศนยกลางตามแนวขวโลกเหนอถงขวโลกใตยาวประมาณ 12,714 กโลเมตร นอยกวาเสนผาศนยกลางตามแนวเสนศนยสตรทยาวประมาณ 12,756 กโลเมตร โลกมเนอทพนผวประมาณ 525 ลานตารางกโลเมตร มความสงตาไมสมาเสมอ ประกอบดวยลกษณะภมประเทศหลายรปแบบ เชน ภเขา หบเขา ทราบสง มหาสมทรและรองลกกนสมทร เปนตน จดสงสดของโลกอยบรเวณเทอเขาหมาลยทยอดเขาเอเวอเรสต มความสง 8,848 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง และจดลกของพนมหาสมทรแปซฟกอยทรองลกกนสมทรมาเรยนา มความลก 11,033 เมตรจากระดบทะเลปานกลาง

2) โครงสรางของโลก ประกอบดวยแกนโลก เนอโลก และเปลอกโลก ดงน

2.1) แกนโลก คอ สวนของโลกชนในสด ประกอบดวย ธาตเหลก และนกเกล เปนสวนใหญ มความหนาแนนมาก มรศมยาวประมาณ 3,475 กโลเมตร แบงยอยไดเปน 2 ชน คอ แกนโลกชนนอก (0uter core) อยในระดบความลกจากผวโลกตงแต 2,459 กโลเมตร และแกนโลกชนใน (inner core) อยในระดบความลกจากผวโลกตงแต 5,115 กโลเมตร ไปถงจดศนยกลางโลก มอณหภมสงถง 4,000 องศาเซลเซยส ปจจบนเชอกนวาความรอนจากบเวณแกนโลกเปนสวนสาคยททาให

เกดการ เคลอนตวของแผนทวปบรเวณชนเปลอกโลก เนองจากหนหนดใตเปลอกโลกมการเคลอนตวชาๆอยตลอดเวลา 2.2) เนอโลก คอ สวนทอยถดจากโลกออกมา มมวลมากทสดเมอเปรยบเทยบกบชนอนๆ คอ มความหนาประมาณ ๒,๘๗๕ กโลเมตร ประกอบดวย แรโอลวนและไพรอกซน ซงเปนแรทมธาตเหลก และ แมกนเซยมเปนสวนประกอบ ชนหนสวนใหญอยในสถานะของเหลวขนหนดเปนชนทมความรอนสงและม ความกดดนมาก 2.3) เปลอกโลก คอ สวนทเปนของแขงชนนอกสดของโลก มความหนาเฉลย 16 – 40 กโลเมตร โดยจะหนามากบนแผนเปลอกโลกและบางในสวนของเปลอกทะเล ประกอบดวย สองชนยอย ไดแก ชนไซอน (sial) และไซมา (sima) ประกอบดวย ธาตซลคอนและอลมเนยม ซงพบทวไปบรเวณเปลอกโลกสวนทเปนทวป โดยมหนบะซอลตเปนสวนประกอบหลกชนไซมามความหนาแนนมากกวาชนไซอล จงเคลอนตวลงชนไซอล จนเปนสาเหตหนงของการเกดแผนดนไหว

1.2 สวนประกอบของเปลอกโลก 1) ธาต มมากกวา 100 ธาตทประกอบเปนโลก แตลพธาตมปรมาณและสถานะแตกตางกน โดยมสถานะเปนของแขง และแกส ทพบทเปลอกโลกสวนใหญอยในสภาพสารประกอบเปนของแขงในรปของแรตางๆ ไดแก ซลคอน อะลมเนยม เหลก แคลเซยม ตะกว สงกะส นกเกล และดบก โดยธาตดงกลาวอาจถกชะลางพดพาไปสะสมรวมกนในบรเวณในลกษณะของสนแร หรออาจมแหลงกาเนดในโครงสรางหนทมธาตดงกลาวเปนปรมาณมาก เชน บรเวณทเปนสายแร เปน

ตน

2) แร เปนธาตหรอสารประกอบอนทรยทเกดขนตามธรรมชาต มโครงสราง มสตรเคมและสมบตอนๆ ทแนนอน ปจจบนพบวามแรชนดตางๆ 4,255 ชนด มหลกเกณฑในการจาแนกชนดของแร 2 ประการ คอ การจาแนกตามสวนประกอบทางเคม และการจาแนกตามประโยชนทางเศรษฐกจ

2.1) การจาแนกตามสวนประกอบทางเคม เชน แรทองคา (AU) เงน (Ag) ทองแดง (Cu) เพชร (C)กามะถน (S) ควอตซ (SiO2) แคลไซต (CaCO3) เปนตน

2.2) จาแนกตามประโยชนทางเศรษฐกจ คอ แรประกอบหน เชน ควอตซ เฟลดสปาร ไมกา

ในหนแกรนต หรอแรควอตซทพบสวนใหญในหนทราย และแรเศรษฐกจ เชน แรทองแดง ทงสเตน สงกะส ดบก ทองคา เงน เพชร ทบทม ปโตรเลยม ถานหน เปนตน

3) หน เปนสารผสมของแรทมอยในธรรมชาต ประกอบดวยแรชนดเดยวจนถงหลายๆ ชนดรวมกนกได สวนเปลอกโลกประกอบดวยชนหนแขงทมอายการเกดและกระบวนการเกดแตก ตางกน หนแตละประเภทอาจมปรมาณและสดสวนของแรธาต คณสมบตทางเคม ส เนอ และสณฐานแตกตางกนไป ทงนขนอยกบวตถธาตทเปนตนกาเนดกระบวนการเกด สภาพแวดลอม และระยะเวลาของการเกด

ดวย

หนทเปลอกโลกสามารถแบงไดเปน 3 กลมใหญตามลกษณะการเกด ไดแก

3.1) หนอคน เกดขนเมอวตถหลอมละลายภายในโลกเยนลงและแขงตวจากสภาพทเปนหนหนด จนกลายเปนหนแขง ไมวาจะแขงตวอยในเปลอกโลกหรอพพนเปลอกโลกออกมาแขงตวอยบนผวโลก กตาม

หนอคนทเยนตวใตผวโลกในระดบลก เรยกวา “หนอคนแทรกซอน” (intrusive igneous rock) หนอคนทเยนตวทผวโลก เรยกวา “หนอคนพ” (effusive igneous rock ; extrusive rock) ระยะเวลาการเยนตวของหนหนดมผลตอการเกดผลกของหน การเกดหนอคนแทรกซอนจะคอยๆ เยนลงทละนอย จงมระยะเวลานานพอทจะเกดผลกแร เชน หนแกรนต เปนตน

หนอคนพทเยนตวทผวโลกอณหภมจะลดลงอยางรวดเรว เชน กรณลาวาภเขาไฟซงมอณหภมไมตากวา 1,000 องศาเซลเซยส เยนตวลงอยางทนททนใด เมอสมผสกบอากาศทผวโลก แรประกอบหนในลาวาไมสามารถเกดเปนผลกไดทน จงมกปรากฏเปนหนทมเนอผลกเลกมาก บางกรณจะพบหนเนอละเอยดคลายเนอแกว

3.2) หนตะกอน หรอ หนชน เกดจากการรวมตวหรอการทบถมของชนสวนหนเดมโดยกระบวนการทางกลศาสตร หรอโดยการตกตะกอนทางเคม รวมถงการสะสมรวมตวของซากสงมชวตทงพช สตว และสงมชวตขนาดเลก โดยมการเชอม

ยด ซงอาจจะเกดจากการอดตว การเชอมยดโดยสารเชอม เชน ซลคอน แคลเซยมคารบอเนต แรดนเหนยว เหลก เปนตน หนตะกอนบางประเภทเกดจากการแทนทของสารละลายในซากอนทรยสาร หรอในชองวางของหนเดมและมการเกดผลกใหม ชนสวนของตะกอนสวนใหญมกมการทบถมหรอสะสมเปนชนๆตามระยะเวลาจง ปรากฏเปนชนตะกอน จงมกเรยกหนตะกอนโดยทวไปวา หนชน หนตะกอนจานวนมากจะมซากดกดาบรรพของพชหรอสตวโบราณอยดวย

3.3) หนแปร เปนหนทแปรสภาพมาจากหนเดม โดยการกระทาของความรอยหรอความกดดนภายในโลก แรงดนของหนหนดทพงตวขนสผวโลก ความรอนของหนหนดและสารละลายทผสมอยมผลทาใหหนขางเคยงเปลยนแปลง ไป หนแปรบางชนดยงแสดงเคาเดมบางชนดผดไปจากเดมมาก จนตองอาศยดรายละเอยดของเนอแรหรอสภาพสงแวดลอมจงจะทราบทมา เชน หนดนดานแปรเปนหนชนวน หนปนแปรเปนหนออน เปนตน

4) ดน เกดจากวตถตนกาเนดดน คอ หนหรอแรประกอบหนทผสลาย ผสมคลกเคลากบซากพชสตวหรอฮวมส นา และอากาศ โดยปกตดนทมความสมบรณจะประกอบดวยอนนทรยวตถรอยละ 45 อนทรยวตถรอยละ 5 นารอยละ 25 และอากาศรอยละ 25 ดนในพนทสวนตางๆ ของโลกและประเทศไทยมลกษณะและคณสมบตแตกตางกนไปเนองจากปจจยตอไป น คอ ชนดของวตถตนกาเนดดน สภาพภมประเทศ สภาพภมอากาศ สงมชวตในดน และระยะเวลาการกาเนดของดน

2.2 ปฏสมพนธเชงภมศาสตรของโลก

การดาเนนชวตของมนษยทงในประเทศไทยและในสวนตางๆ ของโลกจะสมพนธกบปรากฏการณอนเกยวของกบสวนตางๆ ของโลกทง 4 ประการ คอ อทกภาค ชวภาค ธรณภาค บรรยากาศ

2.1 ปรากฏการณจากบรรยากาศและทองฟา

1) บรรยากาศของโลก ในทองฟามอากาศทหมหอโลกอยเรยกวา บรรยากาศ ซงประกอบไปดวยแกสชนดตางๆ รวมทงไอนาและฝ นละออง เมอสงจากบรรยากาศของโลกออกไปจะมแกสและเทหฟากฟา คอ เทหวตถ (กอน หรอชน หรอ

สวนหนงของสสาร อาจเปนของแขง ของเหลว หรอแกสกได) ในทองฟาหรออากาศ เชน ดาวฤกษ ดาวเคราะห อกกาบาต เปนตน

บรรยากาศนบเปนสงสาคญตอการดารงชวตมนษยและสงมชวตอนๆ ทอยบนโลกหลายประการทสาคญ เชน

1.บรรยากาศมแกสออกซเจนชวยใหมนษยหายใจ แกสคารบอนใดออกไซดชวยใหพชสรางแปงและนาตาลจากการสงเคราะหดวยแสง แกสทมมากทสด คอ แกสไนโตรเจนรอยละ 78 รองลงมาคอ แกสออกซเจน 2.บรรยากาศชวยกรองรงสเอกซ แกมมา และอลตราไวโอเลตทเปนอนตรายตอมนษย 3.บรรยากาศทาหนาทคลายเรอนกระจกชวยอบความรอน ทาใหอณหภมระหวางกลางวนกบกลางคนไมแตกตางกนมากนก 4.บรรยากาศเปนแหลงสะสมไอนาและทาใหเกดการเปลยนแปลงของวฏจกรนา

2) ชนบรรยากาศของโลก การกาหนดชนบรรยากาศของโลกตามแนวดง (vertical layers) จาแนกตามคณลกษณะอณหภม

ของอากาศ ดงน

2.1) โทรโพสเฟยร (troposphere) เปนชนบรรยากาศทอยตดผวโลกและจะสงขนไปจากผวโลกประมาณ 8 กโลเมตรทขวโลก หรอประมาณ 16 กโลเมตรทบรเวณเสนศนยสตร ลกษณะเดนของบรรยากาศชนโทรโพสเฟยร มดงน 1.อณหภมของกาศจะลดลงตามความสงของพนท ในอตรา 6.4 องศาเซลเซยส ตอความสง 1000 เมตร เชน บนยอดเขาสงๆ จะมอากาศเยนหรอมหมะปกคลม

มไอนาอยในอากาศจงทาใหเกดปรากฏการณลมฟาอากาศ ไดแก หมอก เมฆ ฝน ลกเหบและหมะ 2.

อากาศมการเคลอนทในแนวนอนเรยกวา ลม ทาใหมวลอากาศเคลอนทจากทองถนหนงไปยงอกทองถนหนง 3.

4.ทระดบโลกขนไป 6 กโลเมตร อากาศมการเคลอนทในแนวดง เรยกวา กระแสอากาศ ทาใหไอนาในอากาศกอรปรางเปนเมฆกอน คอ ควมลส และควมโลนมบสและทาใหเกดพายฝนฟาคะนอง

2.2) สแตรโทสเฟยร (starosphere) เปนชนบรรยากาศทอยถดจากแนวสนสดของชนโทรโพสเฟยรและแนวโทรโพพอส (torpopause) โดยอยสงจากระดบผวโลกมากกวา 16 กโลเมตรขนไป ลกษณะเดนของบรรยากาศชนสแครโทสเฟยร คอ

1.อณหภมของอากาศจะสงขนตามความสง 2.ไมมไอนาเนองจากกอนเมตรจะไมลอยสงขนเกนแนวโทรโพพอสบรรยากาศชนนจงไมมเมฆและพาย

3.การเคลอนทของอากาศมเฉพาะการเคลอนทในแนวนอนเพยงอยางเดยวและประกอบกบทองฟาทปราศจากเมฆจงเหมาะสาหรบกจการการบน

4.ตอนบนของชนบรรยากาศจะมโอโซนอยหนาแนน เรยกวา แนวโอโซน (ozone layer) บรรยากาศสะสมคลนรงสอลตราไวโอเลตไว อณหภมของอากาศจงสงขน

2.3) เมโซสเฟยร (mesosphere) เปนบรรยากาศชนทอยถดจากชนสแตลโทสเฟยรขนไป อยสงจากระดบผวโลกประมาณ 50-80 กโลเมตร โดยอณหภมของอากาศจะลดลงตามความสงจนสนสดทแนวเมโซพอส

2.4) เทอรโมสเฟยร (thermosphere) เปนบรรยากาศชนทอยถดจากเมโซสเฟยรขนไป ว฿งจะมอณหภมของอากาศสงโดยตลอด

3) อทธพลของบรรยากาศทมตอโลก ในขณะทโลกหมนรอบตวเองและโคจรรอบดวงอาทตยนน บรรยากาศทอยรอบโลกจะมลกษณะเฉพาะทเปลยนแปลงไปตามอทพลของดวง อาทตยและสงแวดลอมของโลก ดงน

3.1) การเกดกลางวนและกลางคน เกดเนองจากการหมนรอบตวเองของโลกขณะโคจรรอบดวงอาทตย ดานรบแสงครงหนงของทรงกลมจะสวาง ดานตรงขามจะมด การทโลกหมนจากทศตะวนตกไปทางทศตะวนออก จงทาใหตาแหนงของพนททอยทางทศตะวนออกเหนดวงอาทตยกอนทางทศ ตะวนตก

3.2) ฤดกาล ในขณะทโลกหมนรอบดวงตวเองและโคจรรอบดวงอาทตยนน แกนสมมตของโลกทเอยงทามม ยสบสามเศษหนงสวนสอง องศากบเสนตงฉากของระนาบโคจร สงผลทาใหการรบแสงอาทตยของโลกเปลยนไปในแตละวน

ในวนท 21 มนาคม ตาแหนงแสงตงฉากของดวงอาทตยอยทเสนศนยสตรจดขวโลกเหนอกบขว โลกใตจะสวาง ดงนน วนท 21 มนาคม หรอ วนวสนตวษวต (vernal equinox) โลกจะมเวลากลางวนและกลางคนเทากนชวงละ 12 ชวโมง ถดจากวนนไปตาแหนงแสงตงฉากของดวงอาทตยจะเคลอนทขนไปทางทศ เหนอของกรงเทพ ซงตงอยทละตจด 13˚45’ เหนอ ตาแหนงแสงตงฉากของดวงอาทตยตงฉากตอนเทยงวนประมาณวนท 27-28 เมษายน ตาแหนงเปลยนไปวนละประมาณ 15 ลปดา จนถงวนท 21 มถนายน ตาแหนงตงฉากของดวงอาทตยจะอยเหนอสดทเสนทรอปกออฟแคนเซอร ทาใหพนทตงแตเหนอเสนศนยสตรไปทางขวโลกเหนอ ซงเรยกวา ซกโลกเหนอ จะมเวลาทเปนกลางวน 12 ชวโมง ขณะเดยวกนพนททอยใตเสนศนยสตรลงไป ทเรยกวา ซกโลกใต จะมเวลากลางวนสนกวา

กลางคน ซงจะตรงกนขามกบปรากฏการณในซกโลก

เหนอ

วนท 21 มถนายน คอ วนอตรายนหรอครษมายน ตาแหนงตงฉากของดวงอาทตยทเคลอนขนมาอย ณ เสนทรอปกออฟแคนเซอรนน ทาใหทกพนททอยเหนอเสนอารกตกเซอรเคล มชวงการรบแสงจากดวงอาทตยยาวนานทสดถง 24 ชวโมง (ทซกโลกใตพนทตงแตเสนแอนตารกตกเซอรเคลขวโลกใตจะมด 24 ชวโมง) ดนแดนทอยเหนอเสนอารกตกเซอรเคล ไดแก ประเทศนอรเวย ฟนแลนด สวเดน ตอนเหนอของสหพนธรฐรสเซยและตอนเหนอของเกาะกรนแลนด เรยกปรากฎการณนวา พระอาทตเทยงคน หรอดวงอาทตยไมลบขอบฟา (Midnigth Sun) นบเปนปรากฏการณทสงเสรมการทองเทยวในชวงเดอนมถนายน – กรกฎาคม ไดเปนอยางด

ในวนท 21-22 มถนายน พบวาบรเวณดนแดนประเทศไทย จะมชวงเวลารบแสงอาทตยยาวนานกวาปกต คอ ดวงอาทตยจะขนเวลา 05.30 น. และลบขอบฟาเวลา 18.25น. จงมเวลาทเปนกลางวนถง 12 ชวโมง 55 นาท สวนวนอนจนถงเดอนกรกฎาคม กคลายกน

วนท 22 กนยายน คอ วนศารทวษวต (autumnal equinox)ของดวงอาทตยยายลงมาจากวนท 21 มถนายน วนละ 15 ลปดาและมาตงฉากทเสนศนยสตรอกครงหนง ทาใหปรากฏการณการณซกโลกเหนอทเคยไดรบอาทตยยาวนานคอยๆ ลดลงและจะมชวงเวลาระหวางกลางวนกบกลางคนเทากนอกครงในวนน นบจากนตอไปตาแหนงตงฉากของดวงอาทตยจะเลอนลงไปใตเสนศนยสตร ทาใหดนแดนทางซกโลกใตเรมมชวงเวลากลางวนยาวขนและเวลาคนสนลง

วนท 21 ธนวาคม คอ วนทกษณายนหรอเหมายน (winter solstice) ตาแหนงตงฉากของดวงอาทตยลงไปใตสดทเสนทรอปกออฟแคปรคอรน ทาใหพนทโลกใตมเวลากลางวนยาวทสดและททวปแอนตารกตกาจะไดแสง อาทตยสนทสด จงเปนชวงฤดหนาว สวนโลกใตเปนฤด ถดจากวนท 21 ธนวาคม ไป ตาแหนงตงฉากของดวงอาทตยจะขยบขนไปทเสนศนยสตรและครบ 1 รอบในวนท 21 มนาคม

ผลจากการทโลกโคจรรอบดวงอาทตย โลกจงไดรบมมแสงทแตกตางกนไป สงผลใหโลกมอรภมแตกตางกนอยางชดเจนตามชวงระยะเวลาตางๆ ของป โดยประเทศในเขตอบอนคอ ละคจด 23½ องศาเหนอและใต จนถงเสนละตจด 66½ องศาเหนอและใต แบงฤดกาลออกเปน 4 ฤด คอ ฤดใบมผล ฤดรอน ฤดใบไมรวง ฤด

หนาว

4) ปรากฏการณทเกดขนในบรรยากาศ สภาวะปกตของบรรยากาศจะมแกสชนดตางๆ มปรมาณไอนาและฝ นละอองอยางสมดล เมอดวงอาทตยสองแสงและแผรงสความรอนมาสโลก พลงงานรงสของดวงอาทตย ประมาณรอยละ 6 จะแพรกระจายและทะทอนกลบกอนถงบรรยากาศชนเมโซสเฟยร อกรอยละ 14 จะดดซมโดยเมเลกลตางๆ ของแกสและฝ นละอองในบรรยากาศชนเมโซสเฟยรและสตารโทสเฟยร ประมาณรอยละ 80 ทผานลงมาถง 5 สวนทเหลออกรอยละ 45 จงลงสพนกระทบผวโลก

การทบรรยกาศสะทอนรงสจากดวงอาทตยกลบจงทาใหบรรยากาศของโลกไม รอนมากเกนไป และการทบรรยากาศสามารถดดซมความรอนบาวสวนไวชวยใหเวลากลางคนทโลก ไดรบแสงอาทตยยงคงมความอบอนอย ปรากฏการณนเรยกวา ปรากฏการเรอนกระจก (greenhouse effect) ซงแกสทชวยใหพลงงานรงสอาทตยทสะทอนกลบไมสามารถทะลชน บรรยากาศออกไปไดเรยกวา แกสเรอนกระจก (greenhouse gases) ประกอบดวยแกสคารบอนไดออกไซด แกสมเทน แกสออกไซดของไนโตรเจน โอโซน และไอนา แตเมอองคประกอบของแกสในบรรยากาศตามธรรมชาตไดเปลยนแปลงไปจากการ กระทาของมนษย อาท การใชสารประกอบคลอโรฟลออโรคารบอน (CFCs) การใชพลงงานเพอการพฒนาดานอตสาหกรรม การตดไมทาลายปา ทาใหปรมาณแกสเรอนกระจกในบรรยากาศเพมมากจนสงผลใหเกดปรากฏการณ เรอนกระจก ทาใหอณหภมของลกสงมากขนและภมอากาศของโลกเปลยนแปลงไป และสงผลตอเนองทาใหเกดภยพบตตอมวลมนษยเอง

ความรอนทเพมขนจากสาเหตตางๆ สงผลใหเกดการเปลยนแปลงของอณหภมอากาศทาใหเกดภยพบตตางๆ ดงน

4.1) การละลายของธารนาแขงและภเขานาแขง นาแขงทละลายจากอณหภมของโลกทสงขนจะสงผลทาใหระดบนาทะเลและ มหาสมทรสงขน นกวทยาศาสตรคาดการณวาในอก 100 ปขางหนาระดบนาในหมาสมทรจะสงขนประมาณ 1 เมตร พนทชายฝงทะเลจะจมนาหายไปเพราะนาทวม โดยเฉพาะประเทศทมพนทลมตามาก เชน บงกลาเทศ มลดฟส หมเกราะโซโลมอน เปนตน

4.2) ปรากฏการณภยแลง หรอชวงฝนแลง เกดจากภาวะของฝนไมแนนอน เชน ฝนจะตกหนกในระยะเวลาสน ทาใหเกดการขาดแคลนนา ปรากฏการรนจะเกดขนรนแรงในประเทศแถบทะเลทรายทางตะวนออกของทวป แอฟรกา โดยเฉพาะในเอธโอเปย และซดาน

4.3) ปรากฏการณเอลนโญ เปนปรากฏการณทเกดขนเปนครงคราวเมอกระแสนาเยนเปรบรเวณชายฝง ตะวนตกของทวอเมรกาใต ถกกระแสนาอนจากศนยสตรไหลเขามาแทนท ทาใหอณหภมทผวนาสงขน อนเปนผลจากการออนกาลงลงของลมคาตะวนออกเฉยงใตในมหาสมทรแปซฟก ในบางปลมคามกาลงออนกวาปกตหรออาจพดกลบทศ ทาใหกระแสนาอนทอยบรเวณแปซฟกตะวนตกไหลยอนกลบไปทางแปซฟกตะวน ออกแทนกระแสนาเยน ผลของปรากฏการณเอลนโญทาใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนบรเวณ กวางไปทวโลก เชน บรเวณภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทวปออสเตรเลยทเคยมฝนตกชกกลบประสบปญหาความแหงแลว มไฟปาบอยครง ทวปอเมรกาเหนอในชวงฤดหนาวอากาศอบอนกวาปกต และบางพนทกลบมฝนตกหนกจนเกดอทกภย หรอบรเวณแอฟรกาตะวนออกเฉยงใตประสบภยแลวยาวนานมากขน ทาใหเกดผลกระทบตอการดารงชวตของประชาชนอยาง

มาก

4.4) ปรากฏการณลานญา เปนปรากฏการณทผวนาของมหาสมทรแปซฟกแถบเสนศนยสตรเยนลง ปรากฏการณลานญาสงผลใหเกดปรากฏการณทตรงขามกนกบปรากฏการณเอลนโญ ทาใหออสเตรเลย อนโดนเซย และฟลปนส มฝนตกหนกมากขณะทบรเวณแปซฟกตะวนออกชวงฤดฝนกลบมฝนนอยและเกดความ แลงยาวนาน นอกจากจากนสงผลตอบรเวณพนททอยหางไกลออกไป โดยพบวาแอฟรกาใตมแนวโนมทจะมฝนตกหนกและเสยงตออทกภยมากขน ทาง

ตะวนตกเฉยงใตของสหรฐอเมรกาจะแหงแลงกวาปกตในชวงปลายฤดรอน แตบางพนททางตอนเหนอและตะวนออกกลบมฝนมากกวาปกตในชวงฤดหนาว หรอในชวงฤดหนาวของประเทศญปนและเกาหลจะมอณหภมตากวาปกต เปนตน

4.5) ปรากฏการณพายหมน คอ บรเวณความกดอากาศตาทมกระแสอากาศหมนเวยนเขาหาความกดดนในแนวทวนเขม นาฬกาในซกโลกเหนอ และตามเขมนาฬกาในซกโลกใต โดยมการเรยกชอพายหมนแตกตางกนไปตามแหลงกาเนดและตามความเรว

4.6) ปรากฏการณไฟปา (forest fire) ตามปกตในฤดแลงมกจะเกดไฟปาขนเองตามธรรมชาตเสมอ เชน จากฟาผาหรอตนไมเสยดสกน เปนตน แตในปจจบนมไฟปาทเกดขนจากการกระทาของมนษย เชน การจดไฟเผาเศษพช เพอขจดความรกรงรงและเพอใหพชแตกใบออนขนมาใหมหลงจากไฟไหมไป แลว โดยหวงจะลาสตวทออกมากนหญาออนทระบดใบขนมาใหมอกดวย การเผาปาเชนนบอยครงไมสามารถควบคมไดจงตองสญเสยพนทปาไม สตวปา สงคมพช แมลง และแหลงอาหารไปอยางไมคมคา ทาใหภมอากาศของทองถนเปลยนแปลงไป นอกจากนในพนทหบเขาจะมกระแสลมหมนเวยน ทาใหเกดหมอกควนทเปนพษตอสขภาพของประชาชนและมผลกระทบตอการทอง เทยวอกดวย

4.7) พนทอบฝน (rainshadow) เปนปรากฏการณทเกดจากภเขาสงทอดแนวขวางกนทศทางของลมฝน จงมาใหดวนตนลมมฝนตกชกกวาดานปลายลม เมอไอนาถกลมประจาพดเขาหาฝงและยกระดบขนตามความสงของภมประเทศ ทาใหอณหภมลดลงและรวมตวเปนกอนเมฆ เมออณหภมลดตาลงถงจดกลนตวจะคลายความรอนแฝงของการกลนตวจงมฝน ตกลงดานตนลม สวนดานปลายลมอณหภมจากความรอนแฝงและเมฆจะจมตวลงเมออณหภมสงขน ไอนาจะระเหยขนไปในบรรยากาศจงไมมการกลนตวเปนฝนมากเหมอนดานตนลม จงทาใหเกดดานปลายลมกลายเปนพนทอบฝนทมอากาศแหงและอณหภมสง บรเวณทปรากฏลกษณะดงน เชน บรเวณทราบสงปาตาโกเนยทางใตของทวปอเมรกาใต ทมทวเขาแอนดสทอดแนวขวางกนทศทางลมและความชนทพดมาจากมหาสมทร แปซฟกไว สวนในประเทศไทย บรเวณทราบภาคกลางแถบจงหวดกาแพงเพชร พษณโลก นครสวรรค อทยทาธาน สพรรณบร ราชบร นครปฐม มทวเขาถนนธงชยและทวเขาตะนาวศรทอดแนวขวางกนทศทางลมและความชนทพด มาจากอาวเมาะตะมะ จงพบวาดานนบลมแถบอาเภอทองผาภม อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร มฝนตกชกและมปรมาณสงกวาดานปลายลมซงเปนพนทอบ

ฝน

4.8) ปรากฏการณอณหภมผกผน (temperature inversion) อณหภมผกผนเปนปรากฏการณทเกดขนตรงกนขามกบอณหภมปกตใน บรรยากาศ คอ ปกตในบรรยากาศชนโทรโพสเฟยรอณหภมปกตในบรรยากาศ คอ ปกตในบรรยากาศชนโทรโพสเฟยรอณหภมจะลดลงตามความสงในอตรา 6.4 องศาเซลเซยสตอความสง 1000 เมตร สภาวะของอากาศเชนนจะทาใหควนจากโรงงานอตสาหกรรมลอยขนไปในบรรยากาศ แตในชวงเวลากลางคนอณหภมเหนอพนดนเยนกวาอากาศเบองบนเนองจาก การคายความรอนของโลกจงทาใหเกดปรากฏการณอณหภมผกผนขนดงนน ในพนทยานอตสาหกรรมและเมองใหญทมการเผาไหมเชอเพลงชนดตางๆ ควนทลอยขนไปในบรรยากาศจะไมสามารถลอยขนไปไดสง เนองจากอณหภมของอากาศโดยรอบมคาสงกวา เรยก แนวผกผน (inversion layer) ปรากฏการณดงกลาวนจะพบเหนในชวงเวลาตอนเชาและหวคาของฤดหนาว 5) ปรากฏการณบนผวโลกอนเนองจากดวงจนทร ดวงจนทร เปนบรวารของโลกและโคจรรอบโลก โดยดวงจนทรจะหมนรอบตวเองพรอมกบโคจรรอบโลก เมอโคจรรอบโลกครบ 1 รอบ จะใชเวลาเทากบการหมนรอบตวเอง คอ 27 วน 8 ชวโมง แตเมอโลกโคจรรอบดวงอาทตยไปดวย ดงนน ดวงจนทรจงใชเวลาโคจรครบรอบจรงเทากบ 29 วน 6 ชวโมง ซงเรยกวา เดอนจนทรคต

ดวงจนทรไมมแสงสวางในตวเองเชนเดยวกบโลก แสงทสองมายงโลกจงเปนเพยงแสงสะทอนทดวงจนทรไดรบจากดวงอาทตย ดงนน คนบนโลกจะเหนดวงจนทร 14-15 วนและไมเหนอกเลยประมาณ 14 หรอ 15 วน ในรอบ 1 เดอนทางสร

ยคต ปรากฏการณบนผวโลกอนเนองมาจากดวงจนทร มดงน

5.1) การเกดขางขน-ขางแรม การทดวงจนทรหนดานสวางเขาหาดวงอาทตยในขณะทดวงจนทรโคจรรอบโลก คนบนโลกมโอกาสเหนสวนสวางของดวงจนทรมากนอยแตกตางกนไปในแตละระยะ เวลา เชน เมอดวงอาทตยอยในแนวเดยวกนกบดวงจนทรและโลก ณ วนนนทกตาแหนงบนโลกไมสามารถมองเหนสวนสวางของดวงจนทรได ในวนตอๆ ไปดวงจนทรเคลอนททามมกบโลกไปจากตาแหนงเดมวนละประมาณ 12 องศา 30 ลปดา คนบนโลกจะเรมเหนสวนสวางของดวงจนทรมากขนเรอยๆ จงเรยกชวงนวา ขางขน หรอ เดอนหงาย เมอดวงจนทรโคจรมาถงวนขน 8 คา อยในตาแหนงทเปนมมฉากระหวางดวงอาทตย โลก และดวงจนทร ทาใหคนบนโลกเหนสวนสวางของดวงจนทรครงดวง ถดไปอกจนวนขน 15 คา ดวงจนทรเคลอนไปอยในทศตรงกนขามกบดวงอาทตย คนบนโลกจงสามารถเหนสวนของดวงจนทรไดทงหมดเรยกวา ดวงจนทรเตมดวง ถดจากวนดงกลาวไป คนบนโลกจะเหนสวนสวางของดวงจนทรลดลงเรอยๆเรยกวา ขางแรม จนเมอดวงจนทรโคจรไปถงวนวนแรม 8 คา อยในตาแหนงทเปนมมฉากอกครงคนบนโลกจะเหนสวน

สวางเหลอเพยงครง ดวง และถดไปจนถงแรม 14 คาหรอแรม 15 คา คนบนโลกจะไมเหนสวนสวางของดวงจนทรอก

ครง เปนอนวาดวงจนทรไดโคจรรอบโลกครบ 1 เดอน

5.2) สรยปราคา เกดขนในเวลากลางวนเมอดวงจนทรโคจรอยในตาแหนงระหวางดวงอาทตยกบ โลกหรอวนแรม 14-15 คาและวนขน 1 คา และอยในระนาบเดยวกนดวงจนทรจะโคจรเขาบงแสงของดวงอาทตยสงผลใหเกด ความมดบางสวนของพนโลกในชวงเวลาหนง

5.3) จนทรปราคา เกดขนในเวลากลางคนเมอดวงจนทรอยในตาแหนงตรงกนขามกบดวงอาทตย โดยมโลกอยตรงกลางหรอวนขน 14-15 คาและวนแรม 1 คา และอยในระนาบเดยวกน เงามดของโลกทบดบงดวงอาทตยจะตกทอดไปยงดวงจนทรทสกสวางในคนเพญ เมอดวงจนทรโคจรผานเขาไปจะทาใหดวงจนทรมดลงทละนอย

2.2 ปรากฏการณจากธรณภาค

ธรณภาค (lithosphere) สวนของโลกทเปนของแขงประกอบไปดวยหนและดนชนดตางๆซงหอโลกอยเปน ผวเปลอกโลก เปนพนททมนษยใชเปนทอาศยอยและดาเนนกจกรรมตางๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม

เนองจากสวนทเปนธรณภาค ประกอบดวย แผนภาคพนทวปกบแผนภาคพนสมทรและถกรองรบดวยธรณภาค (asthenosphere) กบสวนเนอโลก (mantle) ทเปนอาณาบรเวณทเปนหนหนด (magma) หนหนดเปนสารเหลวรอนมการเคลอนตวภายในโลกจงสงผลใหเปลอกโลกทเปน แผนภาคพนทวปและแผนภาคพนสมทรเคลอนท ซงเรยกวา ทวปเลอน โดยลกษณะการเคลอนนนมทงลกษณะการแยกออกจากกนและการเลอนชนกนหรอ มดเขาหากนของเปลอกโลก

จากทฤษฎของนายอลเฟรด เวเกเนอร นกธรณฟสกสชาวเยอรมน ตงสมมตฐานวาแตเดมโลกใบนมแผนดนกวางใหญเพยงผนเดยว เรยกวา พนเจย (Pangea ; Pangaea) สวนมหาสมทรทงหมดเรยกวา พนทาลสซา (Panthalassa) และ ทะเลเททส (Tethy Sea) คอ ทะเลทอยระหวางทวปยเรเซยกบแผนทวปอฟรกา ซงภายหลงตอมาผนแผนดนกวางใหญหรอพนเจยนนไดแยกออกจากกนกลาย เปนทวปตางๆในปจจบน และทะเลเททสสวนใหญถกปดจากการเคลอนของพนทวป สวนทหลงเหลออยของทะเลเททสใหเหนในปจจบน คอ ทะเลเมดเตอรเรเนยนและทะเลแคสเปยน

จากการสารวจพนททางตะวนออกของทวปอเมรกาใตกบพนททางตะวนตกของ ทวปแอฟรกา พบวา ชนดของหนและฟอสซลบรเวณประเทศบราซลมลกษณะเชนเดยวกนกบในประเทศ ไนจเรยกาบอง นอกจากนยงพบวาเทอกเขาแอตลาสทางดานทศตะวนตกเฉยงเหนอของทวปแอฟรกา มลกษณะการเกดและชนดของหนเชนเดยวกบเทยกเขาแอบพาเลเซยทางดานทศ ตะวนออกของประเทศสหรฐอเมรกา ซงผลสารวจเหลานสนบสนนทฤษฎทวปเลอนไดเปนอยางด

ทองทะเลบรเวณทวปอเมรกาเหนอแยกออกจากทวปแอฟรกาและทวปอเมรกาใต พนทองทะเลทเคลอนออกจากกน ทาใหมวลหนหนดพขนมาเยนตวใตนากลายเปนเทอกเขากลางมหาสมทร ซงในปจจบนอยบรเวณกลางมหาสมทรแอตแลนตกและมหาสมทรอนเดย

บรเวณทเคยเปนทะเลเททส ระหวางทวปแอฟรกากบทวปเอเชยพนทจะแคบลงเนองจากแผนทวปแอฟรกา เคลอนทขนทางเหนอตามแนวชนกน สวนทวปแอนตารกตกถกแยกไปเปนแผนดนอนทวปอนเดยและทวปออสเตรเลย

เมออนทวปอนเดยเคลอนทไปชนกบแผนทวปยเรเซยจงเกดทวเขา หมาลย พบฟอสซลหอยบนยอดเขา สวนแนวมดเขาหากนบรเวณทะเลเมรเตอรเรเนยนทาใหเกดภเขาไฟบรเวณ ประเทศอตาล และเกดแนวรอยเลอนของหนในบรเวณประเทศตรก อรก อหราน และอฟกานสถาน ปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดจากการเคลอนตวของเปลอก

โลก ไดแก

1) แผนดนไหว (earthquake) การเกดแผนดนไหวเปนผลสบเนองมาจากการเคลอนตวของเปลอกโลกในบรเวณ แนวรอยเลอนของเปลอกโลก (fault) หรอการปะทของภเขาไฟการสนสะเทอนของแผนดนอาจสนสะเทอนเพยงเลก นอย หรอสนสะเทอนอยางรนแรง จนทาใหสงกอสรางฟงทลาย ดนถลม จดศนยกลางการเกดแผนดนไหวจะอยในระดบลก สวนผวโลกทอยตรงกบจดศนยกลางการเกดแผนดนไหว จะเปนบรเวณทไดรบความเสยหายมากทสด และความเสยหายจะลดนอยลงเมออยหางตาแหนงดงกลาวออกไป

แนวแผนดนไหวของโลกสวนทเปนขอบของแผนธรณของทวปตางๆ ซงวางตวอยบนชนหนหนดทมการเคลอนไหวอย

ตลอดเวลา

บรเวณทเกดแผนดนไหวขนบอยครง คอประมาณรอยละ 70 ของการเกดแผนดนไหวทวโลก และมความรนแรงมากทสดจะอยโดยรอบมหาสมทรแปซฟกหรอทเรยกวา แนววงแหวนไฟแปซฟก (The Pacific Ring of Fire) ครอบคลมอาณาบรเวณตงแตเทอกเขาแอนดส ในทวปอเมรกาใตผนอเมรกากลาง เทอกเขารอกกและทราบสงโคลมเบย อะแลสกา คาบสมทรคมซตคา หมเกาะญปน หมเกาะฟลปปน หมเกาะอนโดนเซย ผานลงไปถงหมเกาะแปซฟกใตถงประเทศนวซแลนด รวมความยาวทงสนประมาณ 3200 กโลเมตร และแนวดงกลาวเปนแนวทมภเขาไฟมากทสดในโลกดวย

เชนกน แนวแผนดนไหวบรเวณอนๆ ไดแก แนวเกาะชวาผานเกาะสมาตรา หมเกาะอนดามน สหภาพพมา แนวเทอกเขา

หมาลย เปนตน

2) การไหลเวยนของกระแสนามหาสมทร (ocean currents) มความตอเนองและสมาเสมอกน โดยเกดจากสาเหต ดงน

เกดจากความแตกตางของระดบนาทะเล 1.

เกดจากความหนาแนนและอณหภมทแตกตางกนของทะเลในแตละแหง 2.

เกดจากแรงผลกของลมประจาฤดและลมประจาถนทกระทาตอผวหนานา 3.

เกดจากการลดระดบและการเพมระดบนาทะเลจากปรากฏการณนาขน-นาลง 4.

เกดจากผลของแรงสนสะเทอนเนองจากการเกดแผนดนไหวหรอภเขาไฟปะทใตทะเล 5.

2.1) กระแสนามหาสมทรแปซฟก บรเวณมหาสมทรแปซฟกตอนใตม กระแสนาเยนแปร เมอไหลเขาใกลเสนศนยสตรกระแสนาจะอนขนและเคลอนทไปทางทศ ตะวนตก เรยกวา กระแสนาอนศนยสตร กระทงกระแสนาไหลไปถงทวปออสเตรเลยจะแยกออกเปน 2 สาย คอ สายทไหลวกลงทางใตเสนศนยสตรผานชายฝงทะเลดานทศตะวนออกของประเทศ ออสเตรเลย เรยกวา กระแสนาอนออสเตรเลยตะวนออก สวนสายทไหลขนไปทางเหนอเสนศนยสตรสทะเลจนแลวไหลเลยบฝงตะวน ออกของประเทศญปน เรยกวา กระแสนาอนคโระชโอะ

ตอมากระแสนาอนคโระชโอะจะไหลไปทางตะวนออกจนถงอาวอะแลสกา เรยกวา กระแสนาอนอะแลสกา และกระแสนาจะคอยๆ เยนลงเนองจากมกระแสนาเยนทไหลจากชองแคบเบรงมารวมกน มวลนาเยนจะลอยตวขนเบองบนและไหลผานชายฝงทางทศตะวนตกของประเทศ สหรฐอเมรกา เรยกวา กระแสนาเยนแคลฟอรเนย จากนนจะไหลลงทางทศใตและกระแสนาจะอนขนเมอเขาใกลเสนศนยสตร

2.2) กระแสนาในมหาสมทรแอตแลนตก บรเวณมหาสมทรแอตแลนตกตอนใตม กระแสนาเยนเบงเกวลา ไหลเลยบชายฝงทางตะวนตกของทวปแอฟรกาบรเวณประเทศแอฟรกาใต นามเบย แลแองโกลา เมอใกลเสนศนยสตรและอาวกน กระแสนาอนขนและไหลไปทางทศตะวนตก เรยกวา กระแสนาไหลไปถงทวปอเมรกาใตจะแยกออกเปน 2 สาย คอ สายทไหลวกลงทางใตเสนศนยสตรผานชายฝงประเทศบราซลและอารเจนตนา เรยกวา กระแสนาอนบราซล สวนสายทไหลขนไป

ทางเหนอเสนศนยสตรเขาไปในทะเลแครบเบยน อาวเมกซโก และชายฝงทางตะวนออกของสหรฐอเมรกาและแคนนาดา เรยกวา กระแสนาอนกลฟสตรม

จากนนกระแสนาจะไหลขามมหาสมทรไปจนถงคาบสมทรแกนดเนเวยและยโรป ตะวนตก เรยกวา กระแสนาอนแอตแลนตกเหนอ ขณะทกระแสนาเยนทไหลลงมาจากมหาสมทรอารกตกจะไหลอยลกใตกระแสนา อน แถบหมเกาะคะแนร และเมอไหลเขาใกลเสนศนยสตรกระแสนากจะอนขนแลวไหลไปตามแนวเสน ศนยสตร

2.3) กระแสนาในมหาสมทรอนเดย บรเวณมหาสมทรอนเดยตอนใตมกระแสนาเยนไหลผานดานทศตะวนตกของทวป ออสเตรเลย เรยกวา กระแสนาเยนออสเตรเลยตะวนตก จากนนกระแสนาจะไหลไปตามแนวเสนศนยสตร เรยกวา กระแสนาอนศนยสตร ไหลไปทางทศตะวนตกจนถงทวปแอฟรกาทเกาะมาดากสการ กระแสจะแยกออกเปน 2 สาย คอ สายทไหลวกลงทางใต เรยกวา กระแสนาอนโมซมบก สวนสายทไหลขนไปเหนอเสนศนยสตร เรยกวา กระแสนาอนมรสม

2.4) กระแสนาในมหาสมทรอารกตก บรเวณมหาสมทรอารกตกจะมเฉพาะกระแสนาเยน โดยจะไหลลงไปยงมหาสมทรแปซฟกในฤดหนาว สายหนงไหลผานชองแคบเบรงไปยงชายฝงตะวนออกของญปน เรยกวา กระแสนาเยนโอะยาชโอะ สวนอกสายหนงไหลผานชองแคบเดวสระหวางเกาะกรนแลนดกบประเทศแคนนาดา เรยกวา กระแสนาเยนแลบราดอร

3) ปฏสมพนธทเกดจากอทธพลของกระแสนามหาสมทร กระแสนามหาสมทรมอทธพลตอความเปนอยของมนษยในภมภาคตางๆ หลายประการดงน

3.1) ในชวงฤดหนาวของเขตภมอากาศแบบอบอน กระแสนาทไหลเลยบชายฝงจะทาใหอณหภมของอากาศบรเวณนนอนขนกวา ปกต ตวอยางเชน เมอกระแสนาอนขนกวาอณหภมของอากาศบรเวณอนๆ ทอยในละตจดเดยวกน ไดแก บรเวณยโรปเหนอทะเลจะไมเปนนาแขง แตบรเวณเกาะกรนแลนดทะเลจะเปนนาแขงและมอากาศหนาวเยน เปนตน

3.2) กระแสนาตางชนดกนจะกอใหเกดความแตกตางของภมอากาศ แมจะไหลผานทวปเดยวกน ดงกรณของทวปแอฟรกาและทวปอเมรกาใต โดยในละตจดเดยวกนภมอากาศของทางทศตะวนตกกบทศตะวนตกกบทศตะวนออก ของทงสองทวปจะแตกตางกนมาก คอ ทศตะวนตกของทงสองทวปจะมกระแสนาเยนไหลผานสงผลใหบรเวณชายฝงและ ลกเขาไปในแผนดนอากาศจะแหงแลง มลกษณะเปนทะเลทราย เชน ทะเลทรายคาลาอาร บรเวณประเทศบอตสวานาในทวปแอฟรกาและทะเลทรายอะตากามา บรเวณประเทศชลและเปรในทวปอเมรกาใต สวนทางดานฝงตะวนออกของทงสองทวปจะมอากาศแบบทงหญาสะวนนาซงม ความชมชนมากกวา

3.3) บรเวณทมมวลนาเยนลอยตวขนมา แถบหมเกาะคะแนรทางทศตะวนตกของทวปแอฟรกาและชายฝงของรฐแคล ฟอรเนย สหรฐอเมรกา สงผลใหภายในแผนดนมภมอากาศแบบทะเลทรายและกง

ทะเลทราย

3.4) บรเวณทกระเสนาอนและกระเสนาเยนไหลไปปะทะกน เชน กระแสนาอนคโระชโอะปะทะกบกระแสนาเยนโอะยาชโอะทบรเวณทะเลญปน ทเรยกวา ครลแบงส และกระแสนาอนกลฟสตรมปะทะกบกระแสนาเยนแลบราดอรทบรเวณทางทศ ตะวนออกของเกาะนวฟนดแลนดของประเทศแคนาดา ทเรยกวา แกรนดแบงส นอกจากจะทาใหเกดหมอกจากการเคลอนตวของความชนไปบนผวนาทเยนจด มชอเรยกเฉพาะวา หมอกทะเล (sea smoke) แลว บรเวณดงกลาวยงเปนแหลงทมแพลงกตอนซงเปนอาหารของปลามาก ทาใหมปลาในบรเวณน เปนประโยชนทางดานการประมงอกดวย

4) ปฏสมพนธทเกดจากนาขน-นาลงและนาเกดนาตาย ซงเปนความสมพนธระหวางดวงอาทตย โลก และดวงอาทตย สงผลใหเกดปรากฏการณทางธรรมชาต ดงน

4.1) นาขน-นาลง เนองจากดวงจนทรและดวงอาทตยตางมแรงดงดดทกระทาตอมวลนาบนโลก โดยแรงดงดดจากดวงจนทรมากกวาดวงอาทตย ปรากฏการณนาขน-นาลงจงถอไดวาเกดเนองจากอทธพลของดวงจนทร โดยเกดนาขนวนละ 2 ครงสลบกบการเกดนาลงวนละ 2 ครง คอ เกดนาขนแลวอก 6 ชวโมงตอมาจะเกดนาลง อก 6 ชวโมงตอมากเกดนาขนและอก 6 ชวโมงกเกดนาลง เชนนจนครบ 1 วน โดยวนตอไปเวลาทนาขนจะชาไปจากวนแรกเฉลยประมาร 50 นาท ทงนเพราะดวงจนทรโคจรทามมกบโลกไป 12 องศา 30 ลปดา

4.2) นาเกด-นาตาย โดยนาเกดเปนปรากฏการณทเกดจากโลก ดวงอาทตย ดวงจนทรเรยงตวเปนแนวเดยวกน แรงดงดดของดวงอาทตยและดวงจนทรเสรมแรงกนพลงดงดดจงมากขน สงผลใหระดบนาขนสงทสดและลงตาทสดตางจากระดบทะเลปานกลาง เกดในชวงขน 15 คา และวนแรม 14-15 คา สวนนาตาย เปนวนทดวงอาทตย โลก และดวงจนทรโคจรมาเรยงตวเปนมมฉาก นาจงถกแรงดงดดของดวงอาทตยดดไปสวนหนง และดวงจนทรดดไปสวนหนง จงทาใหระดบนาขนและนาลงไมแตกตางไปจากระดบนาทะเลปานกลางมากนก ตรงกบชวงวนขน 8 คา และวนแรม 8 คา

5) ปฏสมพนธของมนษยกบแหลงนาจด นาจดเปนสงจาเปนตอชวตและความเปนอยของมนษย สมยโบราณมนษยเลอกตงถนฐานในพนททมน าจดเพอประโยชนทงใน ดานการบรโภคและการอปโภค จากการทมนษยผกพนกบแหลงนาจดมาตงแตสมยโบราณนเองทาใหมนษย ไดสงสมความรเกยวกบปรากฏการณจากแหลงนาจดมาโดยตลอด ทงการเกดนา

ทวม และการขาดแคลนนาจด มนษยจงพฒนาวธการปองกนนาทวมและรจกทาระบบการชลประทาน เพอใหมนาจดใชตลอดปขน

นาจดทมนษยนามาใชประโยชนมกาเนดจากหยาดนาฟาชนดตางๆ ไดแก นาฝน หมะ ลกเหบ โดยนาจดทมสถานะเปนนาแขง เมอละลายแลวนาจดจะแทรกเขาไปในเนอดนซงนาจดในดนจะมปรมาณมาก นอยเพยงใดขนอยกบคณลกษณะและชนดของดน ความชนในดน ชนดของพชและบรเวณทพชปกคลมดน ความลาดของพนผว และประเภทหรอลกษณะของฝนทตกลงมายงพนท นาจดในดนจะไหลซมลงสชนใตดน และสะสมเปนนาใตดนตอไป

โดยมนษยนาน ามาใชประโยชนในกจกรรมตางๆ เชน นามาอปโภคบรโภคเปนนาใชภายในครวเรอน ในโรงงานอตสาหกรรมและนามาใชในดานการเกษตร เปน

ตน

สวนนาจดทเปนแหลงนา เชน แมนา ลาธาร ทะเลสาบ บ บง สระนา โดยมนษยจะตงถนฐานและใชนาจากแมนามากกวาแหลงนาจดผวดนอนๆ แมนาจงเปรยบไดดงน เสนเลอดทหลอเลยงชวตและใชในกจกรรมตางๆ คอ เปนเสนทางคมนาคมขนสง เปนแหลงอาศยของสตวน าจดตามธรรมชาต และเปนแหลงนาจดทใชประโยชนทางดานการเพราะปลกและเลยงสตว

6) ปฏสมพนธของมนษยกบทะเลและมหาสมทร มนษยมความสมพนและใชประโยชนจากแหลงนาเคมมากมายหลายรปแบบ ทสาคญดงน

1. การคมนาคมขนสง มนษยไดใชทะเลและมหาสมทรเปนเสนทางการเดนเรอทงการคมนาคมและการขน สงมาตงแตสมยโบราณ และไดพฒนาระบบการเดนเรอมาโดยตลอด จนในปจจบนมความกาวหนาทนสมยมาก การขนสงทางทะเลไดรบการพฒนาอยางตอเนองทาใหสามารถบรรทกนาหนก สนคาไดปรมาณมาก และเสยคาใชจายตากวาดวยการขนสงดวยพาหนะอนๆ โดยพบวาเมองใหญๆของประเทศตางๆ อยบรเวณใกลปากแมนาหรอชายฝงทะเลซงเปนจดรบสงสนคา ตวอยางเชน เมองชางไห (เซยงไฮ) ของประเทศจน กรงโตเกยวและเมองโอซะกะของประเทศญปน เมองนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา

2. เปนแหลงอาหารตามธรรมชาต ทะเลเปนแหลงทอยของพชและสตวนาเคมนานาชนด ซงมนษยนามาเปนอาหารและเวชภณฑตางๆ

3. สถานทเพราะเลยงสตวน าเคม จากความรความเชยวชาญดานการประมงและการเพราะเลยงสตวน าเคมบางชนด ทเปนอาหารทเปนเศรษฐกจของมนษย

4. การทานาเกลอสมทร การใชใชประโยชนจากนาเคมทสาคญอกประการหนง คอ การทานาเกลอสมทร โดยประเทศในเขตรอนชนทมชายทะเลจะทากจกรรมทางเศรษฐกจชนดน แตกทาไดบางพนทเทานน เนองจากการทานาเกลอจะตองทาในพนททมดนเหนยว มชวงฤดแลงยาวนานและแสงอาทตยเขมเทานน เชน จงหวดเพชรบร สมทรสงคราม สมทรสาครของประเทศไทย เปนตน

5. สถานทพกผอนหยอนใจ บรเวณชายฝงทะเลทสวยงาม นาทะเลทอนและสะอาด จะเปนสถานทตากอากาศและพกผอนหยอนใจทสาคญของมนษย ดงนน ประเทศทมชายหาดทสวยงาม จงสามารถสรางรายไดจากการทองเทยวไดเปนอยางด

2.4 ปรากฏการณจากชวภาค

ชวภาค (Biosphere) หมายถง บรเวณของผวโลก รวมทงในบรรยากาศและใตดนทมสงมชวตเกดขนทงทมชวตอยและ ตายไปแลว ไดแก พช สตว มนษย โดยพนทหรอถนทอยอาศยของสงมชวตทงพชและสตวทมความ สมพนธกนและมการปรบปรงตวของสงมชวตใหเขากบสภาวะแวดลอมของ ทองถนนนๆ ทงในดานบรรยากาศ ธรณภาค และอทกภาค

1) ปรากฏการณทางชวภาคของพช ทสาคญ มดงน

1.1) ลกษณะทางกายภาพของพช พชมองคประกอบทางชวภาพเฉพาะทมความแตกตาง สามารถเหนไดชด

เชน ขนาดและความสงของลาตน ประเภทไมยนตน ไมลมลก ไมเถา ไมเกาะหรอกาฝาก การแผรมเงา ลกษณะของขนาดของใบ รปราง เชน พชในเขตแหงแลงจะมใบมน เปนตน

1.2) การกระจายของพชพรรณธรรมชาตในโลก การกระจายของพชพรรณ จาแนกตามสภาพแวดลอมแบงได 3 ประเภทตามชววฏจกร คอ

(1) พชทเจรญเตบโตไดในนาเคม เชน สาหราย หญาทะเล ซงสามารถสงเคราะหดวยแสง เพอสรางอาหารได สวนบรเวณชายฝงทะเลและแนวรอยตอระหวางนาจดทไหลออกมาจากแผนดนกบ นาทะเลทเรยกวา นากรอย จะมพรรณไมหลายชนด เชน ไมโกงกาง ไมแสม ไมตะบน ไมลาพ ตนจาก เปนตน และเนองจากพรรณไมเหลานมกเจรญเตบโตบรเวณหาดเลนของปากแมนาจง เรยกบรเวณนวา “ปาชายเลน” เปนสถานทอนบาลสตวน าและเปนแหลงอาหารของสตวน า นอกจากนปาชายเลนยงทาหนาทเปนแนวยดดนไมใหพงทลายจากกระแสนา คลนและลมทจะทาความเสยหายแกภายในแผนดน

(2) พชทเจรญเตบโตไดในนาจด บรเวณชายตลงของแหลงนาจดและในพนทน าจดจะมพชหลายชนดทเจรญ เตบโตอย ไดแก พชสาย คอ พชทมเหงาอยในดน มลาตนเปนสายขนอยท งใตระดบนาและเหนอระดบนา พชทลอยไปตาม

กระแสนา เชน แหน ผกตบชวา พชทขนเปนตนมใบยาว เชน ตนออ ไมยนตนทขนในบรเวณตลง เชน ตนมะกอกนา เปนตน

(3) พชทเจรญเตบโตในแผนดน บรเวณแผนดนทมพชขนไดแบงออกตามลกษณะของพชได 4 ชนด ประกอบดวย ปาไม ปาสลบทงหญา ทงหญาและพชทะเลทราย โดยพชชนดตางๆ จะเจรญงอกงามไดดเพยงใดนนขนอยกบปจจยตางๆ เชน ดนทมความอดมสมบรณจะทาใหตนไมเจรญเตบโตไดด บรเวณพนทลาดชนมกจะพบพชนอย บรเวณทราบหรอหบเขาทมความอดมสมบรณจะมปาไมอดมสมบรณ และภมอากาศทแตกตางกนในแตละทองถน ทาใหการเจรญเตบโตของพชตางกนดวย อาท บรเวณทมภมอากาศแบบรอนชนจะพบตนไมสง ไมผลดใบ ภมอากาศแบบสะวนนาจะพบพชพรรณธรรมชาตเปนทงหญายาวและมตนไมพมปะปน อยบาง เปนตน

2.3. ปฏสมพนธเชงภมศาสตรในประเทศไทย

3.1 ปฏสมพนธของมนษยกบลกษณะธรณสณฐานในประเทศไทย

ลกษณะธรณสณฐาน ท ปรากฏอยในปจจบนเปนเพยงสงทคงเหลออยจากกระบวนการเปลยนแปลง ทงจากแรงดนภายในเปลอกโลกอนมหาศาลและกระบวนการทกระทาอยบนพนผวอน เนองมาจากบรรยากาศของโลก ดงนนปฏสมพนธของมนษยกบลกษณะธรณสณฐานแบบตางๆ นนมนษยควรจะใชประโยชนจากธรรมชาตอยางมความรความเขาใจ หรอรจกดดแปลงใหเกดคณคาโดยระมดระวงมใหเกดผลกระทบยอนกลบเปน อนตรายตอมนษยเอง

ปฏสมพนธของมนษยกบลกษณะธรณสณฐานของภมภาคตางๆ ทสาคญ ดงน

1) ภาคเหนอ ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาค ดงน

1.1) เขตทวเขาและหบเขา ภเขาสงทวางตวในแนวเหนอ-ใต เปนทวเขาสลบซบซอนนน แตกอนประกอบไปดวยปาไม สตวปานานาชนด และมสายนาเปนลาธารไหลลงไปหลอเลยงแมนาในบรเวณหบเขา ผลของความเปนธรรมชาตทมระบบนเวศทสมดล เปนเสนหใหผคนเขาไปตงถนฐานเพอถอกรรมสทธในทรพยากร แลวปรบเปลยนสภาพแวดลอมดงเดมจนระบบนเวศทเคยสมดลถกตดวงจรไป

ปรากฏการณทเหนไดชดเจนในปจจบน คอ สภาพปาไมลดจานวนลงจนหมดสนไปในบางพนท การชะลางพงทลายของหนาดนจะเกดขนสงเมอมฝนตกและบางครงกเกดแผน ดนถลมดวย และนอกจากนยงมการใชสารเคมในการเพาะปลก

พช สงผลใหบรเวณทราบมสารพษทเจอปนมากบนา อกทงเมอมฝนตกหนกนาปาจะไหลจากทสงลงสทต าอยาง

รวดเรว

1.2) บรเวณทราบและแอง ภาคเหนอมทราบหบเขาแคบๆ ทเกดจากลาธรไหลกดเซาะบรเวณภเขา เปนทราบผนเลกๆ กระจายอยท วไป และมทราบซงเกดขนในแองแผนดน มการทบถมของโคลนตะกอนเปนบรเวณกวาง และมแมนาสายใหญไหลผาน เชน แองเชยงใหมตงอยบนฝงแมนาปง แองแมฮองสอนตงอยบนฝงแมนาปาย แองลาปางตงอยบนฝงแมนาวง แองเชยงรายตงอยบนฝงแมนากก แองพะเยาตงอยบนฝงกวานพะเยาซงเชอมตอกบแมนาอง เปนตน สภาพพนทจงเหมาะสาหรบใชเปนทตงถนฐานและใชปลกพชชนดตางๆ เชน ถวชนดตางๆ กระเทยม ยาสบ ลนจ ลาไย สวนบรเวณทราบสองฝงแมนาจะใชปลกขาว

2) ภาคตะวนตก ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาค

ดงน

2.1) เขตทวเขาและหบเขา มทวเขาทอดแนวมาจากภาคเหนอและเปนพรมแดนธรรมชาตกนประเทศไทยกบสหภาพ พมา ในบรเวณนจะมการบกรกทาลายปาไมเพอนาพนทมาใชเพาะปลกพชไร สวนผลไม และสรางเปนทพกบรการแกนกทองเทยวเชนเดยวกบในภาคเหนอ โดย ในดานการทองเทยวภาคจะวนตกจะมทาเลทตงดกวาภาคเหนอในดานระยะทาง แตยงขาดโครงขายเสนทางคมนาคมทเชอมตอกนทาใหการเดนทางตองใชเวลา มาก

2.2) บรเวณทราบและทราบเชงเขา ในภาคตะวนตกมทราบแคบๆ อยระหวางเขตภเขา มการเขาไปจบจองพนททานาและปลกพชจานวนมาก เชน ออย เปนตน

2.3) บรเวณทราบชายฝงทะเล ภาคตะวนตกมทราบชายฝงทะเลยาวตงแตจงหวดเพชรบรซงเปนหาดเลน ตอเนองไปยงบรเวณหาดชะอาซงเปนหาดทรายลงไปจนถงจงหวดประจวบ ครขนธ โดยประชาชนมกจกรรมทางเศรษฐกจทงทางดานการประมงชายฝง ปลกพช เชน สบปะรด และบรการนกทองเทยวเนองจากชายฝงดานจงหวดเพชรบร ประจวบครขนธ มชายหาดทสวยงามจงเหมาะแกการพกผอนหยอนใจ

3) ภาคกลาง ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาค ดงน

3.1) บรเวณทราบลมนาตอนบน คอ บรเวณทราบลมนาเหนอจงหวดนครสวรรคขนไป มลกษณะเปนทราบลมนาทมขนาดแคบลงเรอยๆ เมอขนไปทางภาคเหนอ และมระดบสงกวาทราบภาคกลางตอนลาง สภาพพนทจะใชประโยชนในดานการเพาะปลกพชไรและทานาขาว แตบรเวณลมนายม จงหวดสโขทยและพษณโลก จะมปญหานาทวมรนแรงเกอบทกปเนองจากมลกษณะเปนทราบนาทวมถงและ เมอมฝนตกตอเนองยาวนานเกน24ชวโมง จะเกดนาไหลบาอยางรวดเรว หากจะบรรเทาอทกภยไดตองลดการตดไมทาลายปา สรางเขอนหรออางเกบนาไวในชวงฤดฝนและนามาใชในฤดแลง

3.2) บรเวณทราบบรเวณขอบของภาค คอ ทราบบรเวณขอบทตดตอกบภาคเหนอภาคตะวนตกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สภาพเปนเนนและทราบเชงเขา ใชประโยชนเปนพนทปลกพชไร เชน ออย ขาวโพด ขาวฟาง มนสาปะหลง เปนตน

3.3) บรเวณแองเพชรบรณ ในบรเวณทราบลมนาปาสกใชประโยชนในการเพาะปลกขาว ขาวโพด ถว และผลไม ปจจบนมการโคนทาลายปาธรรมชาต เพอใชดนในการปลกพชและสรางสถานทพกบรการแกนกทองเทยว สงผลใหเมอฝน

ตกหนกมกจะเกดนาทวมและแผนดนถลม

3.4) บรเวณทราบลมนาตอนลาง คอ บรเวณทราบลมนาเจาพระยาตงแตจงหวดนครสวรรคลงมา เปนทราบลมนาทวมถง สภาพพนทจะใชประโยชนดานการปลกขาว มการตงถนฐานเปนชมชนขนาดใหญหลายพนท ปจจบนมการเปลยนแปลง

การใชทดนใหเปนพนทเมอง และมการสรางโรงงานอตสาหกรรมในพนททเคยเปนนาขาวเดม สวนบรเวณปากนาของแมนาแมกลอง แมนาทาจน และแมนาเจาพระยา สภาพพนทดนใหมและชายเลน มปาชายเลนเปนแหลงอนบาลสตวนา

4) ภาคตะวนออก ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาค ดงน

4.1) เขตเขาและทวเขา คอ ทวเขาสนกาแพงและพนมดงรก บรเวณขอบของภาคทตดตอกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชประโยชนจากพนทเปนสวนผลไมและปลกพชไร ในพนทบรเวณลาธารตนนาใชทากจกรรมการทองเทยวและจดเปนสถานทพก นกทองเทยว

4.2) บรเวณทราบลมแมนาบางปะกง อยในพนทจงหวดปราจนบรและฉะเชงเทรา ในชวงฤดฝนมกจะเกดนาทวมเสมอเนองจากนาปาไหลมาจากทวเขาทางตอนบน อยางรวดเรว ประกอบกบลานาตนเขน กอใหเกดความเสยหายตอประชาชน

ทงพชผลทเพาะปลกและทรพยสนตางๆ

4.3) เขตพนทเนนแบบลกฟก อยตอนในของภาคตะวนออก ใชพนทเปนทปลกพชไรและพชสวน

4.4) ทราบชายฝงทะเล เปนสถานทตากอากาศ และแหลงทองเทยวทงบรเวณเมองพทยา จงหวดชลบร และจงหวดระยอง จนทบร ตราด

4.5) เกาะและหมเกาะชายฝง เปนเกาะใกลชายฝงทมปะการงสวยงาม เปนแหลงทองเทยวทางทะเลทใกลและสวยงามจงเปนทนยมของผคนทงไทย และตางชาต จนมแนวโนมจะทาใหแหลงทองเทยวทสวยงามเสอมโทรมไป

5) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาคดงน

5.1) เขตทวเขาดานทศตะวนตก เปนบรเวณทมภเขายกตวขนแยกจากทราบภาคกลาง โดยธรณสณฐานหลกเปนภเขาหนทรายทมยอดราบ เชน ภกระดง พนทบรเวณนใชประโยชนดานการปลกพชไรจาพวกออย มนสาปะหลง ขาวโพด ถว และปลกขาวในบรเวณทลม อกทงในฤดหนาวภมทศนของพนทจะมความสวยงาม อากาศเยนและมไมดอกมาก จงเปนจดเดนสาหรบการทองเทยว

5.2) ทวเขาดานทศใต เปน แนวทวเขาหนทรายทมดานลาดอยในประเทศไทยและมดานชนไปในกมพชาทางทศ ใต ภมสณฐานหลกเปน “เขารปอโตหรอเกวสตา” คลายกบ”เขาอโต” ทจงหวดปราจนบร สภาพของเขาททอดแนวตลอดจะมชองแคบทสามารถเดนทางระหวางประเทศไดดง นน พนทบรเวณนผคนของทงสองประเทศจะมความสมพนธตดตอคาขายแลก เปลยนสนคาจาพวกอาหาร ของปา และไมซงซงกนและกน นอกจากนยงปรากฏหนภเขาไฟเกอบตลอดแนวจงทาใหบรเวณดงกลาวมสภาพดน ทเหมาะตอกรปลกพชและผลไมตางๆ เชน ทอาเภอกนทรลกษณ อาเภอขนหาญ และอาเภอนายน จงหวดอบลราชธานทเรมมการปลกยางพารา เงาะ ทเรยน ซงไดผลผลตดไมตางจากจงหวดในภาค

ตะวนออก

5.3) แองโคราช ประกอบดวยทราบลมนาช-มล บรเวณทราบลมนาเปนแหลงปลกขาวใหญทสดของไทย และเปนแหลงตงถนฐานทมประชากรเกน 1 ลานคนในเกอบทกจงหวด โดยสภาพพนทเปนทลม ในชวงฤดฝนทมพายจงเกดนาทวมขนเสมอ แตเมอสนฤดฝนไปสภาพการขาดแคลนนาจะปรากฏเปนระยะเวลายาวนาน ทงนเนองจากสภาพพนทเปนดนทรายไมอมนา และไมมพนทสาหรบกกเกบนาไวใชในฤดแลงได และบางพนทเปนดนเคมมคราบเกลอสนเธาวขนมาตกผลก

5.4) แองสกลนคร ประกอบดวยทราบลมนาสงคราม หนองหาน และลมนาโขงอสานสกลนคร โดยพนทบรเวณหนองหานสกลนครเปนแองตาทเกดจากการทรดตวของแผนดน เนองจากโครงสรางของเกลอและหนละลาย

ดานทศใตของแองสกลนครมทวเขาภพานทอดแนวจากทศตะวนตกเฉยงเหนอถงทศ ตะวนออกเฉยงใต บรเวณพนทเนนและภเขาทกระจายอยท วไปเปนสวนทเหลออยจากการก รอน เชน ภผาเทบ ทอทยานแหงชาตมกดาหาร เปนแหลงทองเทยวทสาคญ เปนตน

6) ภาคใต ลกษณะภมประเทศมความสมพนธกบประชากรในภมภาค ดงน

6.1) คาบสมทร ลกษณะธรณสณฐานคาบสมทรมทะเลอนดามนอยทางดานทศตะวนตก สวนอาวไทยจะอยทางดานทศตะวนออก ภายในแผนดนมทวเขาเปนแกนของคาบสมทร มทราบ เนน และทราบลมแมนาซงใชปลกขาว สวนบรเวณเนนเปนพนทปลกไมผลชนดตางๆ เชน เงาะ ทเรยน ลองกอง มงคด พชสวน เชน ยางพารา ปาลมนามน กาแฟ เปนตน

ในปจจบนไดมการปรบเปลยนพนทปาไมเปนพนทเพาะปลกปาลมนามน และยางพาราสรางทอยอาศย และสรางถนน สงผลใหน าปาทเกดจากฝนทตกอยางตอเนองในทวเขาไหลบาลงสพนท ราบอยางรวดเรว ประกอบกบการไหลของนาถกสกดเสนทางดวยพนททาการเกษตร สงกอสรางถนน และทางรถไฟ ทาใหการระบายนาลงคลองทตนเขนชาลงและเมอระบายลงสคลองแลวนากจะ ลนฝงอยางรวดเรว ปรากฏการณดงกลาวจงเปนสงทตองแกไขโดยเรวเพอลดความเสยหายตอ ชวตและทรพยสนของประชาชน

6.2) บรเวณทราบลมนา ภาคใตแมจะมแมนาสายสนๆ แตนบวามความสาคญมากทงในดานการบรโภค การใชเปนเสนทางคมนาคมขนสง การตงถนฐาน การทองเทยว และเปนแหลงอาหาร นอกจากนแมนาสายตางๆ ทไหออกสทะเลจะนาดนตะกอนออกไปสปากนา พนทเชอมตอระหวางปากแมนากบชายฝงทะเลจงมสภาพเปนชายเลน มปาชายเลนเปนแนวกาบงลม และเปนแหลงอนบาลลกกง หอย ป ปลา

6.3) เกาะและหมเกาะ ภาคใตมเกาะและหมเกาะขนาดเลกใหญเปนจานวนมาก มภมทศนและหาดทรายทสวยงาม เปนแหลงทองเทยวทผคนทงชาวไทยและชาวตางชาตนยมไปพกผอน เชน เกาะภเกต เกาะสมย เกาะพะงน หมเกาะอางทอง หมเกาะสรนทร หมเกาะพงงา หมเกาะสมลน เปนตน

3.2 ปฏสมพนธของมนษยกบลกษณะอทกภาคในประเทศไทย

1) ปรากฏการณจากอทกภาคในประเทศไทย ทสาคญ มดงน

1.1) ฝนตกหนก หรอฝนตกตอเนองเปนเวลานาน มสาเหต ดงน

(1) ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ลมมรสมเรมพดเขาสประเทศไทยตงแตกลางเดอนพฤษภาคม และมกาลงแรงเปนระยะๆ หลงจากเดอนกรกฎาคมไปแลว เนองจากลมมรสมนพดผานแหลงนาขนดใหญ คอ ทะเลอนดามนและอาวไทยเขาสแผนดน จงนาความชนเขาไปยงแผนดน และหากลมมรสมมกาลงแรงจะทาใหเกดฝนตกหนกในทกภาค โดนเฉพาะจงหวดตามชายฝงทะเลทมภเขาหนเขารบลมทพดนาความชมชน และฝนมาตก หรอทเรยกวา “ดานตนลม” (windward)

(2) ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ลมมรสมเรมพดเขาสประเทศไทยตงแตกลางเดอนตลาคม โดยเปนลมทพดมาจากไซบเรยและประเทศจน ลกษณะทวไปจะทาใหทวทกภมภาคมอากาศหนาวเยนและแหง แตเมอมกาลงแรงขนตงแตเดอนพฤศจกายนและพดผานอาวไทยเขาสภาใต ฝงอาวไทย จะทาใหภาคใตฝงตะวนออกหรอฝงอาวไทยมฝนตกหนกมากกวาภาคใตฝงตะวน ตกหรอฝงอนดามน ซงในบรเวณนเปนดานปลายลม (leeward) ของลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

(3) พายหมนเขตรอน ระยะ ทพายหมนมอทธพลตอปรมาณนาฝนในประเทศไทยม 2 ระยะ คอ ชวงตนเดอนพฤษภาคม จะมพายหมนกอตวขนในอาวเบงกอล เรยกวา “ไซโคลน” แลวเคลอนตวเขาสประเทศบงกาลาเทศและสหภาพพมา ทาใหประเทศไทยไดรบผลกระทบในชวงกอนเขาสฤดฝนบาง สวนชวงปลายเดอนสงหาคม-พฤศจกายน จะมพายหมนกอตวขนในมหาสมทรแปซฟกดานตะวนตกของประเทศฟลปปนส แลวพายหมนจะเคลอนตวสทะเลจนใตเขาสประเทศเวยดนาม ลาว กมพชา ไทย และมาเลเซย หรออาจเคลอนตวจากประเทศฟลปปนสไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอเขาส ประเทศจน เกาหลเหนอ เกาหลใต และญปน พายหมนจะทาใหเกดลมแรง ฝนตกหนก และนาทวมฉบพลนในบรเวณทรศมของพายหมนพดผาน

1.2) นาหลากจากภเขา บรเวณเชงเขาและทราบเชงเขาทมชมชนตงอย จะไดรบกระแสนาทหลากไหลจากภเขาสงลงมาอยางวดเรว เนองจากการตดไมในบรเวณตนนาลาธาร การเปลยนแปลงพนทปาเปนพนทเพาะปลกและฝนทตกอยางหนกตอเนอง ยาวนานจนลาหวยไมสามารถรบปรมาณนาได เชน การเกดแผนดนถลมและอทกภยทอาเภอวงชน จงหวดแพร เมอวนท 3 พฤษภาคม พ.ศ 2544 ทาใหมผเสยชวต 32 ราย สญหาย 5 ราย บานเรอนพงทงหลง 193 หลงและเสยหายบางสวน 1,458 หลง

1.3) นาทะเลหนน บรเวณทราบใกลปากแมนา เมอแมนาไหลออกทะเลจะเกดปรากฏการณนาทะเลหนนทาใหเกดนาทวมได เชน พนทเขตพระโขนง เขตบางนาของกรงเทพมหานคร และตาบลสาโรง อาเภอพระระแดง อาเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ โดยวนทมปรากฏการณนาเกดขนนนระดบนาทะเลจงขนสงทสด นาทะเลจะหนนทาใหระดบนาในแมนาสงขนไหลชาลงจนเกดภาวะนาลนตลง โดยเฉพาะอยางยงเมอเกดในพนททมระดบการทรดตาลงของแผนดนกจะ ทาใหเกดนาทวมขงพนทรมฝงแมนาได

นอกจากนการปลอยนาของเขอน เขอนพง และการสรางถนนกดขวางทางนา ทาใหไมสามารถระบายนาไดทน กเปนสาตททาเกดปรากฏการณอทกภยในประเทศไทยไดเชนเดยวกน

2) ปฏสมพนธของมนษยกบแหลงนาในประเทศไทย แหลงนาในประเทศไทยมทงแหลงนาเคม และแหลงนาจด ทสาคญ ดงน

2.1) แหลงนาเคม ประเทศไทยมอาณาเขตทตดตอกบทะเลและมหาสมทรอย 2 แหง ประกอบดวย

(1) อาวไทย เปนสวนหนงของทะเลจนใตในมหาสมทรแปซฟก ดนแดนทมอาณาเขตตดตอกบแหลงนาเคมสวนน คอ ภาคตะวนออก ภาคกลาง ภาคตะวนตก และภาคใตฝงตะวนออก ปฏสมพนธของประชาชนกบพนทอาวไทย ทสาคญ มดงน

1. การประมง ประชาชนทกจงหวดทมชายทะเลจะประกอบอาชพกรประมง ทงกรประมงชายฝงทใชเรอขนาดเลกและการประมงนาลกทมเรอขนาดใหญ ออกไปจบสตวนาในระยะทางไกลและใชเวลาหลายวน โดยจะจบสตวน าประเภทปลา กง หมก และหอยชนดตางๆ

2. การทานาเกลอสมทร โดยใชนาทะเลจากอาวไทย จะมในบางจงหวดเทานน ไดแก จงหวดสมทรสาคร สมทรสงคราม และเพชรบร

3. การคมนาคมขนสง บรเวณอาวไทยมเรอขนสงสนคาจากตางประเทศใชเปนเสนทางเดนเรอและเขา จอดขนถายสนคาในทาเรอสาคญ คอ ทาเรอกรงเทพ (คลองเตย) ทาเรอแหลมฉบง จงหวดชลบร และทาเรอมาบตาพด จงหวดระยอง

(2) ทะเลอนดามน เปนสวนหนงของมหาสมทรอนเดย โดยมดนแดนภาคใตฝงตะวนตกเทานนทมอาณาเขตตดตอ ใชประโยชนในดานการประมงและเปนสถานททองเทยวทสาคญ มทาเรอสาคญ เชน ทาเรอสงขลา ทาเรอกระบ เปนตน

2.2) แหลงนาจด ประเทศไทยมพนทแหลงนาจดทงน าผวดนและนาใตดน ดงน

(1) นาผวดน แหลงนาผวดนทสาคญอยบรเวณลมนาของแมนาสายตางๆ โดยพนทลมนาหลกของประเทศทสาคญ เชน แมนาโขง ช มล ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แมนาปง วง ยม นาน ในภาคเหนอ แมนาตาป แมนาปตตาน ใน

ภาคใต เปนตน

ปฏสมพนธของประชากรกบแหลงนาผวดนในประเทศไทยทเหนชดเจนกลาวคอ ในปจจบนนาผวดนมแนวโนมลดลงทงทางดานปรมาณและคณภาพ จากสาเหตตางๆ เชน ปรมาณนาฝนเฉลยรายปลดลง จากอณหภมของโลกทสงขนและความชนในบรรยากาศลดลงจากกจกรรมตางๆของ มนษย และพายหมนเขตรอนทเคลอนทผานบรเวณประเทศไทยลดนอยลง แตประชากรกลบมความตองการใชนาเพมมากขน โดยในภาคเหนอประชาชนมความตองการใชน าเพอการเกษตรเพมมากขนตงแต ตอนตนของลานา แตเนองจากบรเวณตนลานามการตดไมทาลายปาเพอใชทดนในการปลกผล ไมชนดตางๆ จงทาใหปรมาณนาฝนทตกลดนอยลงและเมอฝนตกลงมาชาวสวนผลไมบรเวณตนลา นาจะกกเกบนาเอาไว ทาใหน าทจะไหลลงสกลางและปลายลานานนไมเพยงพอ สงผลกระทบตอการเพาะปลกพชในภาคกลางเปนอยางมากและ

เมอใดทเกดฝนตก หนก นาจากบรเวณภเขาสงจะไหลลงพนลางอยางรวดเรว โดยเฉพาะบรเวณลมแมนาวงในฤดฝนนาจะเออลนฝงทาลายพนทการเกษตร และทอยอาศยของประชาชนในจงหวดพษณโลก สโขทย และพจตรอยเสมอ แตเมอหมดฤดฝน นาในแมนากจะแหงอยางรวดเรวในเวลาเพยงหนงเดอน ทาใหประชาชนตองกลบมาขาดแคลนนา ดงนน การสรางเขอนจงอาจเปนแนวทางหนงทสามารถบรรเทาปญหานได

สาหรบลานาสายหลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอกระสบปญหาเกยวกบปรมาณนา เชนกน คอ ในชวงปลายฤดฝนจะมพายนาฝนมาตกทาใหเกดนาทวม แตเมอยางเขาฤดหนาวแมนาสายตางๆ จะมปรมาณนาลดลง สงผลกระทบตอการดาเนนชวตของคนในบรเวณลมนาช-มล เนองจากสภาพดนทราย ดนเคม และไมมแหลงนาทเหมาะสม ดงนน จงควรพฒนาแหลงนาผวดนขนาดเลกในภาคตะวนออกเยงเหนอใหมนาใชเพอ การเกษตรไดตลอดปหรอนานาจากแมนาโขงมาเกบในอางทมอย โดยการนานาเขามาในชวงฤดฝนทระดบนาในแมนาโขงสง เพอใชในฤดแลง รวมถงในอนาคตอาจตองใชระบบทอสงนาใหทวถงทงภมภาค เพอลดการสญเสยจากการซมลงใตดนและการระเย เพอสามารถทาการเกษตรและเลยงสตว ซงจะเปนแหลงผลตอาหารทสาคญของประเทศได

(2) นาใตดนและนาบาดาล ภมภาคทนานาใตดนและนาบาดาลมาใชมากไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงมแหลงนาจดบนพนทลมหลายบรเวณ แตแหลงนาใตดนหลายแหงมคณภาพนาต า รองลงไปคอ ภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคตะวนตกตามลาดบ โดยในภาคตะวนออกและภาคใตมแหลงนาใตดนนอย และมการใชนอย ซงปฏสมพนธของประชาชนกบการนานาใตดนและนาบาดาลในประเทศไทยมาใช ดงน

1. นาใชในดานเกษตรกรรม เนองจากการขาดแคลนนาผวดนตามแหลงนาตางๆ และฝนทไมตกตองตามฤดกาล ทาใหตองขดเจาะนาใตดนและนาบาดาลขนมาใช เชน การปลกผกในชวงฤดแลงของเกษตรกรของจงวดเพชรบรณ สโขทย นครปฐม เพชรบร เปนตน

2. นาใชภายในครวเรอน กาทตองนานาใตดนและนาบาดาลขนมาใชในครวเรอน เนองจากเปนพนททระบบการสงนาประปายงไมถง และนาฝนทเคยนามาใชมการปนเปอนสารพษ อกทงผลจากการขยายตวของทอยอาศยบรเวณปรมณฑลของกรงเทพมหานคร และเมองใหญตางๆ ทาใหการบรการนาประปาไมสามารถใหบรการไดทนและทวถงกบการเพมอยาง รวดเรวของหมบาน จงทาใหตองนานาใตดนและนาบาดาลมาใช

3. นาใชในโรงงานอตสาหกรรม การนานาใตดนและนาบาดาลขนมาใชในโรงงานอตสาหกรรม มเหตผลคลายกบการนามาใชในครวเรอน แตเหตผลสาคญทโรงงานอตสาหกรรมนยมนานาใตดนและนาบาดาลมาใช เนองจากเปนนาทสะอาดและราคาถก

ผลจากการนานาใตดนและนาบาดาลมาใชในพนทปรมณฑลและเมองใหญทาใหเกด แผนดนทรดและสงผลกระทบตอสภาพพนทหลายประการ เชน ถนนและพนอาคารบานเรอนทรด นาทวม นาขง เปนตน โดยเขตพนททมปญหาวกฤตการณแผนดนทรดจากการใชน าใตดนและนา บาดาล จาแนกได 3 เขตวกฤต ดงน

1. เขตวกฤตระดบรนแรง หมายถง บรเวณทแผนดนมการทรดตวมากกวา 3 เซนตเมตรตอป และมระดบนาใตดนและนาบาดาลลดมากกวา 3 เมตรตอป ไดแก กรงเทพมหานคร ในพนทเขตมนบร บางเขน ดอนเมอง ลาดพราว บงกม

หวยขวาง คลองเตย ประเวศ พระโขนง และลาดกระบง จงวดปทมธาน ในพนทอาเภอธญบร และลาลกกา จงหวดสมทรปราการในพนทอาเภอเมองบางพล และพระประแดง

2. เขตวกฤตระดบปานกลาง หมายถง บรเวณทแผนดนมการทรดตวระหวาง 1-3 เซนตเมตรตอป และมระดบนาใตดนและนาบาดาลลดลงระหวาง 2-3 เมตรตอป ไดแก กรงเทพมหานคร ในเขตพนทบางขนเทยน หนองแขม หนองจอก และบางซอ จงหวดนนทบร ในพนทอาเภอเมองและปากเกรด จงหวดสมทรสาครในพนทอาเภอเมอง บานแพว และกระทมแบน จงหวดปทมธานในพนทอาเภอเมอง สามโคก หนองเสอ และคลองหลวง จงหวดนครปฐมในพนทอาเภอสามพราน และนครชยศร

3. เขตวกฤตระดบนอย หมายถง บรเวณทแผนดนมการทรดตวนอยกวา 1 เซนตเมตรตอป และมระดบนาใตดนและนาบาดาลลดลงนอยกวา 2 เมตรตอป ไดแก บรเวณจงหวดอนทอยโดยรอบสองเขตวกฤตขางตน และพบในทราบดนตะกอนของเมองใหญ

3.3 ปฏสมพนธของมนษยกบลกษณะชวภาคในประเทศไทย

1) ความหลากหลายของชนดพรรณพชในประเทศไทย ปาไมทเกดขนตมธรรมชาต จาแนกตามลกษณะวงจรชวตได 2 ประเภท คอ ปาไมผลดใบ และปาผลดใบ ดงน

1.1) ปาไมผลดใบ เปนปาทมเรอนยอดเขยวชอมตลอดทงป เนองจากมฝนตกไมตากวา 2,000 มลลเมตรตอป และมชวงแลงฝนนอยกวา 3 เดอน ปาไมผลดใบกระจายอยท งในบรเวณหบเขาทมความชนสงและรมฝงทะเล ตามภมภาคตางๆ จาแนกได 6 ชนดดงน

(1) ปาดบชน พบในภาคใตและภาคตะวนออกในพนทซงมความสงจากระดบทะเลปานกลางจนถง 1,000 เมตร มภมอากาศแบบปาฝนเมองรอน ซงมฝนตกเกอบตลอดทงป และมปรมาณมากวา 2,500 มลลเมตรตอป มชวงเวลาความแหงแลงสนมาก คอ ไมเกน 2 เดอน อากาศมความชนสงตลอดทงป พนธไมทพบ เชน ยางขาว ยางแดง ตะเคยน มะเดอ หมาก หวาย เฟน เปนตน

(2) ปาดบแลง พบตามภมภาคตางๆ ในพนทซงมความสงจากระดบทะเลปานกลางจนถง 700 เมตร มปรมาณนาฝนเฉลย 1,500-2,000 มลลเมตรตอป ระยะความแหงแลง 2-3 เดอน พนธไมทพบ เชน ยางชนดตางๆ ตะเคยน มะคา ไผ หวาย กระวาน เปนตน

(3) ปาดบเขา พบในพนทภเขาทมความสงตงแต 1,000 เมตร มความชนสงตลอดปจากไอนาและฝน มปรมาณนาฝนมากกวา 1,500 มลลเมตรตอป พนธไมสาคญ เชน กอชนดตางๆ มะขามปอมดง สนใบเลก พญาไม สนแผง เปนตน

โดยตามลาตนของตนไมจะมพชเกาะอาศยอย เชน เฟน มอสส เปน

ตน

(4) ปาสน พบในบางพนททมอากาศหนาวเยนไดแก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนตกและภาคกลางตอนบน พบในพนทความสงตงแต 200-1,600 เมตร พนดนเปนดนทระบายนาไดด เชน ดนทราย พนธไมสาคญ เชน สนสองใบ สนสามใบ และไมทขนปะปนอย เชน เหยง พลวง กายาน กอตางๆ สารภดอย เปนตน

(5) ปาพร ปาไมทเกดในพนทลมตามนาทวมขงชวคราว พนธไมสาคญ ไดแก ชมแสง กก กนเกรา ปรงทะเล เสมด ลาพ ประสก เหงอกปลาหมอ โกงกาง และจาก

(6) ปาชายหาด พบบรเวณชายฝงทะเลและสนทรายชายฝงทะเล พนธไมสาคญ ไดแก เตยทะเล จกทะเล และผกบงทะเล

1.2) ปาผลดใบ เปนปาทตนไมมการทงใบเปนระยะเวลายาวนานในชวงฤดแลง พบในพนททมชวงแลงฝนมากกวา 5 เดอน โดยปาผลดใบกระจายอยในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนตก ปาผลดใบม 3 ชนด ไดแก

(1) ปาเบญจพรรณ พบในพนทซงมความสงจากระดบทะเลปานกลางจนถง1,000 เมตร และมฝนตกปรมาณเฉลย 1,000-1,500 มลลเมตรตอป พนธไมสาคญ ไดแก สก ยาง แดง ประด มะคาโมง งวปา พชชนลาง ไดแก ไผ และรวก

(2) ปาเตงรง หรอเรยกวา ปาแดง ปาโคก ปาแพะ เปนปาทขนไดในพนทดนลกรงสแดง อยสงจากระดบทะเลปานกลางไมเกน 1,000 เมตร พนธไมสาคญ ไดแก พลวง เตง รง พะยอม รกฟา กระบก มะขามปอม สวนพชชนลาง ไดแก ปรง และหญาเพก

(3) ปาหญาหรอปาละเมาะ เปนปาทเกดขนเองตามธรรมชาตภายหลงจากปาดงเดมถกทาลายหมด พนธไมสาคญ ไดแก กระโถน สเสยด หญาคา หญาพง และแฝก

มนษยใชประโยชนจากปาไมและทงหญา เชน เพอการกอสราง ใชฟนเปนพลงงาน เปนแหลงอาหารและยารกษาโรค เปนแหลงทองเทยว แตในปจจบนพนทปาไมในประเทศไทยไดลดลงอยางมากจากกจกรรมตางๆ ของมนษย ซงสงผลใหสภาพแวดลอมเสยสมดลและเกดปรากฏการณหลายประการ ไดแก

1. การเกดนาทวมฉบพลนเมอฝนตกตอเนองหลายวน ทงนเพราะปาไมบนภเขาถกทาลาย นาฝนจงไหลบาลงจาก

ภเขาสพนราบอยางรวดเรว

2. การขาดแคลนนาบรเวณแหลงตนนาลาธารเนองจากนาฝนจะไหลลงหวย ลาธาร โดยไมมปาไมชะลอการไหล จงปรากฏเสมอวา นาตกทเคยมนาไหลตลอดปกลบแหง ไมมน าในชวงหมดฤดฝน

3. การเกดแผนดนถลม เมอมฝนตกตอเนองหลายวนดนทชมนามากและขาดพชชวยยดเหนยวจะ เคลอนไถลลงมาตามความลาดของภเขา

4. การเพมขนอยางรวดเรวของตะกอนทองนา เนองจากขาดพชปกคลมดนนาจงชะลางดนสทองนา ทาใหลานาตนเขนและสามารถรบปรมาณนาไดนอยลง เมอฝนตกนาจงลนฝง เกดภาวะนาทวมพนทสองฝงแมนา

5. นาทะเลหนนเขาไปในลานาในระยะทางไกลขน เพราะการตดไมทาลายปาทาใหฝนตกนอยลง ปรมาณนาจดในลานาทจะผลกดนนาเคมจากทะเลลดนอยลง โดยนาเคมจากทะเลจะสงผลเสยตอการดารงชวตของพชและสตวน าในเขตนาจด

2) ความหลากหลายของชนดพนธสตวในประเทศไทย ในประเทศไทยพบสตวเลยงลกดวยนม 283 ชนด โดยเปนคางคาวถง 108 ชนด (คางคาวกนผลไม 18 ชนด คางคาวกนแมลง 89 ชนด และคางคาวกนสตวอนเปนอาหาร 1 ชนด) สวนสตวอนๆ ไดแก นกชนดตางๆ พบมากถง 917 ชนด สตวเลอยคลาน 298 ชนด โดยเปนงถงรอยละ 54 กงกา จงเหลน ตกแกรอยละ 35 นอกจากนนเปนจระเขและเตา สตวครงบกครงนาพบ 107 ชนด เชน กบ เขยด องอาง คางคก เปนตน

นอกจากน ยงมความหลากหลายในทะเลไทยทสาคญ คอ ปะการงทสวยงามหลายสายพนธ เปนแหลงทองเทยวดานา ชมความสวยงามของปะการงและปลาสวยงาม

สตวประเภทปลาและสตวนาพบ 917 ชนด ปลานาจดทพบมาก เชน ปลาตะเพยน ปลาหม ปลาดก ปลาเสอ ปลาสวาย ปลาเนอออน ปลากด สวนปลาทะเล และปลานากรอยทพบมาก เชน ปลากะพงขาว ปลากระบอก ปลาตน ปลาไสตน ปลากระเบน และสตวทะเลอนๆ เชน ป แมงดา หอย หมก เปนตน

สตวประเภทแมลงทพบและมการตงชอแลว 7,000 ชนด คดเปนรอยละ 10 ของแมลงทงหมดในประเทศ สวนทเหลออกรอยละ 90 ยงไมไดวนจฉยหรอวนจฉยไมได

ปจจบนสตวปาในประเทศไทยมจานวนลดลง สาเหตจากการลดลงของพนทปาไมทเปนทอยอาศยและแหลงอาหารของสตว ปารวมถงจากการลาของมนษย ผลกระทบทเกดขน คอ สตวเขาไปหาอาหารในเขตเกษตรกรรม พชผกผลไมจงถกทาลาย นอกจากนยงเกดภาวะขาดสมดลโดยแมลงชนดททาลายพชผลทางการเกษตรมจานวน เพมมากขน

กลาวโดยสรป ระบบของธรรมชาตบนพนผวโลกทประกอบไปดวยบรรยากาศ ธรณภาค อทกภาค และชวภาค ลวนแลวแตมความสมพนธกนในลกษณะการปรบหรอมพลวตเพอความสมดลเชง ระบบ นเวศวทยา ดงนน มนษยจงควรศกษาหาความรเกยวกบธรรมชาต เพอการปรบตวหรอาศยอยรวมกนกบธรรมชาตดวยการพงพาซงกนและกน มากกวาการตกตวงผลประโยชนจากธรรมชาตแตเพยงฝายเดยว โดยไมมการฟนฟสภาพธรรมชาตทเสยหายไปใหกลบดดงเดม อนจะสงผลเสยตอการดารงชวตของมนษยเอง

2) ปรากฏการณทางชวภาคของสตว สตวชนดตางๆ ทอาศยอยในโลกมแหลงหรอถนทอยหลก 7 พนท ดงน

2.5 ความสมพนธระหวางบรรยากาศ อทกภาค ธรณภาค และชวภาค ในพนทตางๆ ของโลก

ปรากฏการณทางธรรมชาตในดานบรรยากาศ ธรณภาค อทกภาค และชวภาค ทเกดขนบนผวโลกนน มสาเหตการเกดทงจากการกระทาโดยธรรมชาตและจากการกระทาของมนษย เชน ปรากฏการณแผนดนไหวและสนาม ทเกดขนเองตามธรรมชาตในวนท 26 ธนวาคม พ.ศ.2547 โดยเกดจากการทแผนเปลอกโลกอนเดยขยบมดแผนเปลอกโลกยเรเซย บรเวณรองลกกนสมทรซนดาทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ทาใหเกดแผนดนไหวทมความรนแรงถง 9.0 รกเตอรและเกดคลนสนามตามมา สงผลใหประเทศทมชายฝงตดตอกบมหาสมทรอนเดยไดรบความเสยหาย มผเสยชวตและสญหายรวมมากกวา 200,000 คน ภมประเทศแถบชายฝงเปลยนแปลงไป โดยชายฝงทมปาชายเลนจะไดรบความรนแรงของคลนสนามนอยกวาชายฝง ทเปนหาดทราย เนองจากมปาไมชายเลนชวยตานทานความรนแรงของคลนสนามไวบางสวน

ในดานปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนจากการกระทาของมนษย สาเหตหลกเกดจากการใชพลงงานเชอเพลงจากซากดกดาบรรพ ไดแก ปโตรเลยมและถานหน เพอการอตสาหกรรม การคมนาคมขนสง จงสงผลใหบรรยากาศมฝ นละอองและแกสคารบอนไดออกไซดเพมมากขน ขณะเดยวกนการโคนทาลายและเผาปาไม เพอนาไมไปใชประโยชนทางอตสาหกรรมและนาทดนไปใชทาการเพาะปลก ทาใหปรมาณฝ นละอองและแกสคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพมมากขนเชน กน ดวยเหตนเองอณหภมของโลกจงสงขน สงผลใหสภาวะอากาศแปรปรวน เกดความแหงแลง ฝนทงชวง เกดพายฝนนาทวม อากาศรอนจดและหนาวจดอยางไมเคยปรากฏมากอน ถนทอยอาศยของพชและสตวตามธรรมชาตเปลยนแปลงไปผลกระทบยอนกลบ ทมนษยบนโลกไดรบ คอ ปรากฏการณทางธรรมชาตทไมเกดขนมากอน เชน ปรากฏการณเรอนกระจก ปรากฏการณเอลนโญและปรากฏการณลานญา การกดเซาะชายฝงทะเล เปนตน