Cilësi tjetërbisedimesh,po pa substancë

Në QafëThanë vazhdonkeqtrajtimi ishqiptarëve

Ndërron jetë “zonja ehekurt”MargaretTaçer

�AKTUALE

Shkup, 8 prill - Ashtu si në rrethin eparë, edhe në rrethin e dytë zgjedhor tëzgjedhjeve lokale fituese dolën partitë epushtetit, si në bllokun shqiptar edhenë atë maqedonas. Rezultatet për-fundimtare nxorën në shesh ndryshimedrastike në pozicionimet e partive në

terren si dhe ndryshime të dukshmenë vetë shifrat që fituan partitëshqiptare për dallim nga rrethi i parë qëu mbajt dy javë më parë. Nëse nërrethin e parë, kandidati i përbashkët iVMRO-DPMNE-së dhe LSDM-së, Vl-ladimir Koçovski doli i pari, në rrethin e

dytë falë mbështetjes së elektoratitshqiptar të BDI-së dhe RDK-së, ZiadinSela nga PDSH fitoi me një epërsi prejrreth 5500 votave më shumë sekundërkandidati i tij. Përveç Strugës,PDSH arriti që me një epërsi të lehtë tëfitojë në Studeniçanin...

Mes pushtetit absolut dhe debaklit opozitarë

FAQE 12

Faqe 3

GLOBI�

Shqyrtojnëinvestimet epërbashkëta

Gratë, 4.3 vitemë shumë

se burrat

Me 17 komunat e fituara, shqiptarët administrojnë me 4373.5 kilometër katrorë nga gjithsej 25.713 kilometër katrorë sa ka

Maqedonia, por nëse kësaj ia shtojmë edhe komunat ku shqipja është zyrtare, krijohet një kompaktësi territoriale që nxjerr në pah

se shqiptarët megjithatë janë prezent në rreth 40 për qind të territorit të Maqedonisë

Shqiptarët prezentënë 40% të territorit

I fundit që iu "nënshtrua"keqtrajtimit të dogan-ierëve shqiptarë të QafëThanës është edhe aka-demiku nga Tirana, Ar-tan Fuga. Në profilin e tijnë Facebook...

Shkup, 8 prill - Panairi Ndërko-mbëtarë i Librit në Shkup, për-fundimisht po shndërrohet nënjë manifestim të pavlefshëmpër botuesit shqiptarë, por kahumbur shumë edhe ngakarakteri i tij ndërkombëtarë.Tanimë disa vite, në stendat ekëtij panairi gjen çdo herë e mëpak botues shqiptarë nga Koso-

va, Shqipëria, por edhe ngaMaqedonia. Gjigantët e libritshqip si "Toena", "Onufri", "Ue-gen", "Buzuku", "Dudaj", "FaikKonica", "Serembe" apo "Rilind-ja", nuk do të jenë të pranishëmnë Panairin "Shkupi 2013", i cilido të hapet të martën, më 9prill. Sipas listës së pjesëmar-rësve, këtë vit prezantimi i

botuesve shqiptarë ështëngushtuar në vetëm tre botuesnga Maqedonia - "Logos A","Furkan" dhe "Albas", dhe njënga Shqipëria - "Labova". Pandonjë entuziazëm për këtëpanair flet edhe kryetari iShoqatës së Botuesve Shqiptarëtë Maqedonisë, Rufat Qamili, icili thotë se...

Shqiptarët bojkotojnë Panairin e Shkupit

� FAQE 5

Publicitet

FAQE 13

Orët e funditpër Serbinë!

RAJON�

FAQE

12

FAQE

6

Shifra të reja pas zgjedhjeve lokale

FAQE

7

FAQE 4

FAQE 4

ww

w.k

oha.

mk

E p ë r d i t s h m e i n f o r m a t i v e

Koha� FAQE 14

15 DEN

Zgjedhjeefikase me

vërejtje

FAQE

5

FAQE

3

Përleshjeetnike në

Strugë

Viti VII • Numri 1883 • E martë 9 prill 2013

Si lindi Cosa

Nostra

2KohaE MARTË9 PRILL |2013| Koha jonë

Shkëlzen HALIMI

Në Shqipëri shumë më lehtëpranohen vlerat jo shqiptare, se saato të shqiptarëve nga Maqedonia,Kosova, Mali i Zi dhe Lugina e Pre-shevës. Për t'i bindur të gjithë ataqë kanë mendim ndryshe, mjaftonqë t'i vizitosh online -faqet e medi-umeve të Shqipërisë, ku do tëmund të vërtetohet konstatimi i sh-prehur më lart.

Natyrisht, zë vend thënia se"kultura nuk njeh kufij", por kjothënie nuk gjen zbatim në Ballkan,sidomos kur bëhet fjalë për kulturënshqiptare, e cila te maqedonasit eserbët akoma nuk trajtohet si kul-turë, si vlerë shpirtërore, por si diç-ka e rrezikshme, si vlerë nacional-iste. Këtë më së miri e dinëpikërisht botuesit shqiptarë ngaShqipëria, të cilët e kanë ndjerë nëlëkurën e tyre kufirin e vrazhdët saherë që kanë marrë pjesë nëpanairet e librit që organizohen nëMaqedoni. Vrazhdësinë e kufiritmaqedonas e përjetoi edhe filozofi injohur shqiptar, Artan Fuga, ndaj tëcilit autoritetet kufitare-doganore, usollën thua se Fuga ishte "narko-di-leri" më i madh i Ballkanit. Kohë mëparë të njëjtën skenë maltretimi epërjetoi edhe koreografi i njohurshqiptar, Gjergj Prevazi.

Letërsia shqiptare që është kri-juar dhe që krijohet në Maqedonivazhdon të mbetet si diçka tejetperiferike, për të mos thënë e huaj,kurse kësaj, dorën në zemër, i kanëkontribuar edhe dy-tre "misionarë"që bëjnë tregti me letërsinë, duke epërdorur formën korruptuese:"unëty e ti mua", por edhe disa individëqë shkojnë në Tiranë dhe thonë segjithçka filloi me ta dhe se janë tëvetmit shqiptarë që prodhojnë vlerakulturore. Paraqitja e kësaj pasqyrenë Tiranë që çuditërisht bëhet epranueshme edhe nga ana e insti-tucioneve kulturore shqiptare, engushton në maksimum prezan-timin e kësaj pjesë të kulturësshqiptare dhe, i hap rrugën kulturësmaqedonase (fatkeqësisht shumicae mediumeve në Tiranë nuk janë nëgjendje ta bëjnë dallimin mes kul-turës maqedonase dhe kulturës sëshqiptarëve të Maqedonisë, të cilëne prezantojnë ekskluzivisht se kul-turë maqedonase, gjë që ështëtepër irrituese), e cila pranohet menjë ngrohtësi të madhe.

Një publicitet i paparë (në ra-port me krijuesit shqiptarë, gjithnjënga Maqedonia) këtyre ditëve iudha një poeti maqedonas, të cilinshqiptarët në Maqedoni fare nuk enjohin. Bëhet fjalë për poetin maqe-donas, Nikolla Madxhirov, që patifatin të qëndrojë një muaj në Tiranë,në shtëpinë e shkrimtarëve dhepërkthyesve shqiptarë, "Tirana inBetween", dhe të cilit iu botua edhenjë përmbledhje me poezi.

Personalisht nuk kam hasur në

përshkrim më ekzaltues për takimine parë me një krijues, po edhe sikurtë bëhet fjalë për takimin me ndonjëqë është me famë botërore. Gaze-tarja, natyrisht shqiptare, e cila, pastakimit të parë, kalon në "qiellin eshtatë", me afsh bën këtë për-shkrim: "Të takosh Nikolën është sitë gjesh një hapësirë të shkëputurnga realiteti, hapësirë në të cilën tipërqasesh lehtësisht. Sa eleganteështë thjeshtësia! Tek e dëgjon tëflasë vëren se ai dhe poezia e tijjanë natyrshmërisht të njëri-tjetrit,krejt kuptueshmërisht të identi-fikueshëm bashkë, si një tërësi epapenguar që rrjedh paqtë e mbër-rin te ty në kohën e masën e duhur.Nuk ka asgjë të tepërt në mënyrënsi Nikola i komunikohet tjetrit,mendimet e tij mbi botën kanë lë-mueshmëri, përcillen me një zë tështruar e mirësjellje të hijshme.Vështrimi i tij i vëmendshëm enjëkohësisht i butë dëften për njënjeri që nyjëtohet te tjetri në njëmënyrë të tillë, sa si fillim heshtongjithë zhurmat, platit çdo gjë që ti tëmund ta dëgjosh e kuptosh" (gazetaDITA, versioni online).

Një përshkrim që do ta lak-monte edhe vetë Kadareja. Niko-qirët kozmopolit të këtij poeti maqe-donas gjërat do të duhet t'i shikojnëmë ndryshe dhe jo t'i pranojnë ash-tu siç i imponojnë të tjerët. Do tëishte i shëndetshëm edhe reci-prociteti, thjeshtë me qëllim që palamaqedonase ta ndryshojë bindjen ebetonuar maqedonase se elementishqiptar është element i rrezik-shëm. Ose, së paku gazetarët (nëintervistat që bënë me të) kanëmundur ta pyesin poetin maqe-donas se çfarë mendon ai për "En-ciklopedinë maqedonase", projektky i akademikëve maqedonas, kushqiptarët paraqiten në pasqyrënmë të shëmtuar, duke u quajturedhe ardhacak të vonshëm dhe jot'i jepet hapësirë për të mbajturvetëm "ligjëratë" për poezinë.Sepse, edhe ai, si "Enciklopedia...",është pjesë e kulturës maqe-donase.

Nëse mediumet e Tiranës dheinstitucionet kulturore shqiptarekëmbëngulin që edhe kulturënshqiptare të Maqedonisë ta trajtojnësi kulturë maqedonase dhe nësevërtet u intereson poezia maqe-donase, atëherë duhet thënë sepoezia e autorëve "shqiptaro -maqedonas" (gjithnjë sipas kutit tëmediumeve në Tiranë), ështëshumë më kualitative sa ajo e mikuttë tyre maqedonas. Këtë poezimund ta gjejnë së paku të mbi 10krijues shqiptarë, të cilët fatkeqë-sisht kanë mbetur të margjinalizuarnga kozmopolitët naivë shqiptarë...

Mid'hat FRASHËRI

(1 dhjetor 1946)

Të dashur miq,Kemi dy vjet që u detyruam

të largohemi nga Shqipëria dhetë bëhemi refugjatë. Sot, nëtokën e mërgimit të anësperëndimore të Adriatikut, jemiafër 750 shqiptarë, në mes të tëcilëve edhe gra, kalamanj epleq. Në Greqi janë 800 refug-jatë të tjerë, të larguar nga atd-heu, mezi të shpëtuar ngamasakrat, despotizma dhetmerri që ka mbuluarShqipërinë. Këta 1500 refugjatëjanë nga të gjithë anët eShqipërisë: Konispoli, Shqipëriae mesme dhe e veriut edhe njënumër i madh nga Kosova.

Që dy vjet, kujdesi ynë iparë ka qenë të hyjmë në korre-spondencë me miqtë dhe fare-fisin që kemi në vendet e largët:Australi, Turqi, Egjipt, Shtetet eBashkuara t'Amerikës, porveçanërisht me këtë të fundit,ku ndodhet kolonia jonë më emadhe. Shqipërinë e lamë nëtym e në flakë. Komunizma për-gatitej të festonte triumfin e sajnë mënyrë komuniste, do methënë, duke therur, pushkatu-ar, mbytur, vrarë e torturuar,gra, burra, djem, çupa, të mëd-henj e të vegjël dhe sidomos tëpafajshëm. Deshmë të tërheqimvërejtjen e vëllezërve tanë qëndodhen larg Atdheut dhe qës'kishin pasur mundësi të infor-mohen dhe të kuptojnë tëvërtetën. Kjo nuk na dukej njëçudi as edhe një gjë e mosbe-suar, se, të paktën tri radio tëmëdha në gjuhën shqipe ishinnë favor të komunistëvet dhebënin propagandën e tyre. Por,ne na duhej të shpejtonim që tëshpëtojmë opinionin e shqip-tarëvet që ishin larg Atdheut:Kishim për detyrë të ndritonimmendjen e tyre dhe t'u viheshimnë shërbim për çdo informatëqë ata mund të kishin nevojë.Ata që kishin mbetur nëShqipëri, mund t'i quanim që tëgjithë si të mjerë të burgosur,me zinxhirë në këmbë dhe melitar në grykë. Kishim nevojë,

një orë e më parë, të shpëtonimnga robëria, në mos materialepor morale, kolonitë tona. Bëmëthirrje në ndjenjat patriotikedhe njerëzore të miave tanë tëlargët. Gjithë shpresën emëkëmbjes së madhe e kishimte kolonija juaj, se ju rroni nënjë vend të lirë, nën një qev-erisje liberale. Ju ishit largtiranisë, larg despotizmës dhelarg diktaturës kuqalashe. Nukkishit në Shtetet e Bashkuara,asnjë Mehmet Shehu, asnjë En-ver Hoxha, asnjë Tito. Pastaj,kujtonim edhe patriotizmëntuaj të viteve 1919 dhe 1920.Kujtonim se qysh, të gjithë sëbashku, si një njeri i vetëm, jiningritur atëhere në këmbë dhekini luftuar për indipendencëne asaj Shqipërie, për kufijtë easaj Shqipërie dhe për nderin easaj Shqipërie. Më të shumtëtprej jush i njoh dhe më njihnipersonalisht. Kishim, pra, jovetëm detyrën që të hynim nëkorrespondencë me ju, poredhe të drejtën.

Me qindra letra ju janë dër-guar, jo vetëm miqvet tuaj siunë, por edhe prej vëllezërvet,kushërinjvet, nipërvet dheungjërvet tuaj. Disave nuk uështë kthyer përgjigje. Me çdokusht ishte nevojë që të ndriço-hej opinioni i tyre që të vonon-in akoma të mësojnë edhe tëkuptojnë të vërtetën. Dhe kjo evërtetë çdo ditë u bë më tepërtragjike. Krimet e komunistëvetgjatë luftës, i vazhduan krime tëtjerë, ekzekutimet pa gjyq oseme gjyq rrugësh, me ligje edhepa ligje, vajtën duke ushumëzuar. Perëndija vetëm edi numurin e atyre që janëmbytur. Më të shumtët asekzekutoheshin, as edhemasakroheshin në burgje, porvriteshin e çpoheshin me thikënë udhë e sipër. Sot vallë janëtë burgosur, 16.000 apo26.000? Sa prej tyre gjenden tësëmurë dhe gati për vdekje? Safamilje gjenden të internuar nëKrujë, Berat e gjetkë?...

***Doni të pyesni për reforma?

Jua them unë. Reforma më e

bukur, në krijimin e së cilëskomunistët e Shqipërisë kanërrëfyer një zotësi dhe një in-teligjencë të vërtetë, është fri-ka: nëna dhe baba të kenëfrikë nga çupa dhe nga djali ityre. Shqiptari të dridhet ngafisi më i afërt i tij se mos veje eta kallëzoje te policija, simbassistemit rus, G.P.U dheN.K.V.D.

Lumturi e popullit? Vërtetnjë lumturi e mirë! Bujqvet,katundarëvet dhe atyre që s'k-ishin asgjë, qeveriademokratike dhe popullore eEnver Hoxhës u ka dhënë nganjë pëllëmbë dhe. Por gjithëprodukti i djersës së tyre vetenë hambar të qeverisë dhe igjori bujk, katundar ose prole-tar, duhet që të vejë çdo javë nëzyrë të marrë te nëpunësi ko-munist kafshatën e gojës.

Qysh në fillim të regjimit tëkomunistëvet, gjith mallrat,ilaçet, veglat e mjekësisë dhe tëkirurgjisë, çdo gjë që u gjendnë drogeritë dhe depozitat eShqipërisë, u dërgua te xhaxhaTito, dhe kjo për shpërblim tëshërbimit që bëri Titoja dukevrarë afro 50.000 shqiptarë tëKosovës. Vajtën leshtë, lëkurët,benzina dhe nafta edhe ato nëJugosllavi. Shumë nga sendetqë jep organizata U.N.R.R.Ashkojnë në Jugosllavi ose udorëzohen vetë besnikëvet tëregjimit komunist. Fakirfukaraja, në mundshin dhe nëgjeçin, le të hanë hithra. Mishnuk tregëtohet më në Tiranë,të shitet e të blihet. Për rroba,mveshje e mbajtje, pëlhurë,stofra e të tjera, mos bëni fjalë,se dyqanet që kishin qenë plotme plaçka, sot janë zbrazur.Edhe në ka eje të shitet ndon-jë gjë, i jipet vetëm atyre qëkanë marrë bileta nga qeve-ria...

Kjo është situata eShqipërisë. Kjo është gjendja etë gjorëvet shqiptarë që kanëlumturinë të rrojnë nën hijen e"demokracisë së Tiranës".

(Përfundon në numrin vijues të gazetës)

Ju sapo keni nxjerrë nëtreg librin tuaj të parë"Qyteti dhe dashuria", na flis-ni diçka më shumë mbi këtëlibër...

Libri "Qyteti dhe dashuria",është përmbledhje e kolumn-eve të mia javore të botuaranëpër gazetat ditore midis 2007-2011, nën kornizën "ditar ur-

ban". Këto kolumna kanë traj-tuar tema të ndryshme të sfer-ës urbane, duke reflektuar mbiqeverisjen e qytetit, premtimete pa përmbushura, imazhindhe identitetin e qytetit, miopine apatinë qytetare e po ashtuedhe për imagjinatën dhekreativitetin, që qytetin e bën tëgjallë njëkohësisht dhe i jep sh-presë për të ardhmen. Teknikae përdoruar në këto shkrime,është ajo e rrëfimit, duke qenëse në këtë formë zbutet gjuha

profesionale, në mënyrë që rrë-fimi të jetë më i afërt me grupetë ndryshme të interesit përtejkomunitetit profesional. Meto-da e rrëfimit si një qasje e rembi reflektimin dhe plani-fikimin e qyteteve në konditatpostmoderne, përtej shënjimittë ngjarjeve po ashtu jepmundësi edhe në interpretimine tyre, duke lejuar hapësirë përrrëfime të reja për qytetin dheduke na e bërë më të afërt pro-cesin për të. (Koha jonë)

NË SHIRITIN E KOHËS

Komunizma, një kolerëqë shkatërron shpirtin

THEKSE: ELIZA HOXHA, KËNGËTARE

Mes për mes (ndonjëherë edhe anash)

Një përshkrim që do ta lakmonteedhe Kadareja!

Zë vend thënia se "kultura nuk njehkufij", por kjo thënie nuk gjenzbatim në Ballkan, sidomos kurbëhet fjalë për kulturën shqiptare,e cila te maqedonasit e serbëtakoma nuk trajtohet si kulturë, sivlerë shpirtërore, por si diçka errezikshme, si vlerë nacionaliste

Sfera e urbanes

Shqipërinë e lamë në tym e në flakë. Komunizma përgatitej të festontetriumfin e saj në mënyrë komuniste, do me thënë, duke therur,pushkatuar, mbytur, vrarë e torturuar, gra, burra, djem, çupa, tëmëdhenj e të vegjël dhe sidomos të pafajshëm

KohaE MARTË

9 PRILL|2013|

Përveç Komunës së Tetovës, BDI në rrethin e dytë zgjedhor riktheu edhe Komunën eGostivarit, duke marrë kështu edhe bastionin e partisë tjetër në opozitë RDK-së,kandidati i së cilës Rufi Osmani në rrethin e parë printe me rreth 700 vota dallim 3Aktuale

Arben ZEQIRI

Shkup, 8 prill - Ashtu si nërrethin e parë, edhe nërrethin e dytë zgjedhor tëzgjedhjeve lokale fituesedolën partitë e pushtetit, sinë bllokun shqiptar edhenë atë maqedonas. Rezul-tatet përfundimtare nxorënnë shesh ndryshimedrastike në pozicionimet epartive në terren si dhendryshime të dukshme nëvetë shifrat që fituan par-titë shqiptare për dallimnga rrethi i parë që u mba-jt dy javë më parë. Nëse nërrethin e parë, kandidati ipërbashkët i VMRO-DPMNE-së dhe LSDM-së,Vlladimir Koçovski doli ipari, në rrethin e dytë falëmbështetjes së elektoratitshqiptar të BDI-së dheRDK-së, Ziadin Sela ngaPDSH fitoi me një epërsiprej rreth 5500 votave më

shumë se kundërkandidatii tij. Përveç Strugës, PDSHarriti që me një epërsi tëlehtë të fitojë në Stu-deniçanin, mirëpo humbithellë në bastionin e saj nëTetovë.

"Në përgjithësi është eqartë se në këto zgjedhjefituese dolën partitë epushtetit, si në bllokunshqiptar edhe në atë maqe-donas. Në rrethin e dytë,ashtu siç pritej, gara uzhvillua në baza etnike,atje ku kishte kandidatë tëpalëve të ndryshme etnike,si në Strugë dhe Bërvenicë.Dobësia më e madhe epartive opozitare shqiptarenë këto zgjedhje ështëpikërisht fakti që nuk ar-ritën të gjejnë mënyrë përtë bërë koalicionime, mad-je as në rundin e dytë, meçka iu shpëtuan nga duartdisa komuna ku realishtmund të fitonin, siç janëGostivari, Vrapçishti,

Tearca, Dollneni etj", thotënjohësi i rrethanave zgjed-hore, Robert Nesimi.Përveç Komunës sëTetovës, BDI në rrethin edytë zgjedhor riktheu edheKomunën e Gostivarit,duke marrë kështu edhebastionin e partisë tjetërnë opozitë RDK-së, kandi-dati i së cilës Rufi Osmaninë rrethin e parë printe merreth 700 vota dallim.Kryetari i ri i Komunës sëGostivarit, i cili e kishtehumbur këtë komunëpara katër viteve, NevzatBejta, në rrethin e dytë rik-

theu rezultatin duke bërënjë dallim prej rreth 1100votave më shumë se Os-mani. Nga zgjedhjet e 7prillit, RDK mbeti pa asnjëkomunë. Këto rezultateNesimi thotë se janë de-bakël për opozitën, edhepse kjo e fundit pati rritjetë numrit të votave për dal-lim nga zgjedhjet e tjera,edhe atë në disa komuna."Me këto rezultate BDIrikonfirmon dominimin evet në skenën politike,madje duke e rimarë Pollo-gun. Rezultati i PDSH-sëështë më miks: ajo ka fitu-

ar Strugën dhe Stu-deniçanin, ka rritje votashedhe në komunat tjera,por duhet të thuhet se kapësuar debakël në gjithërajonin e Pollogut. Aty kahumbur komuna që ikishte fituar në zgjedhjetparlamentare në vitin2011. Tanimë është eqartë se në këtë partiduhen reforma, jo vetëmkadrovike, por përgjithë-sisht në mënyrën eveprimit", thotë Nesimi. Nënjë situatë si kjo, ai thotëse nuk sheh më perspek-tivë për partinë e cila uradhit e treta në këto zg-jedhje, RDK-në e Rufi Os-manit, edhe pse ajo morinjë numër të kon-siderueshëm prej 30 mijëvotash. "RDK nuk duketse ka më ardhmëri nëskenën politike, edhe atëjo për shkak të humbjessë Gostivarit, por sepsenuk ka arritur të depërto-jë në asnjë mjedis tjetërshqiptar. Ajo mund të

vazhdojë të ekzistojë, porsi duket do të ndjekë fatine DR-së, që është për tëardhur keq, sepse realishtajo futi diçka të re nëskenën politike shqiptare.Sidoqoftë, mbetet të shihetse nga cila anë do të shko-jnë tani 30.000 votuesit esaj", deklaroi Nesimi.Përveç Tetovës dhe Gosti-varit, BashkimiDemokratik për Integrim,në rrethin e dytë zgjedhorëfitoi edhe komunat e tjeraku kishte hyrë në balotazh,si në Bërvenicë kundërVMRO-DPMNE-së, ashtuedhe në Tearcë, Vrapçisht,Çair, kundër PDSH-së,dhe në Haraçinë kundërkryetarit të deritanishëmtë kësaj komune i cili kan-didoi si i pavarur. BDI do tëhyjë në balotazh pas dyjavësh edhe në Komunën eDollnenit, pasi këtë të dielpati rivotim në një vendvo-tim në fshatin Debresh kukrijoi një epërsi prej 44votash ndaj PDSH-së.

Arben ZEQIRI

Shkup, 8 prill - Rrethi idytë i zgjedhjeve lokale uadministrua në mënyrëefikase dhe ato ishin mekonkurrencë të lartë, porfushata e garimit vazhdontë mos jetë e barabartë,kanë vlerësuar vëzhguesite OSBE-ODHIR, një ditëpas përfundimit të rrethittë dytë të zgjedhjeve lokale,të cilat u mbajtën tëdielën. "Sikurse rrethi iparë i votimit, edhe rrethi idytë i zgjedhjeve lokale nëish-Republikën Jugosllavetë Maqedonisë ishte mekonkurrencë të lartë dheato u administruan nëmënyrë efikase, por mbuli-mi mediatik dhe mosndar-ja e qartë e aktiviteteveshtetërore dhe atyre parti-

ake, përsëri ishte shkakpër mungesë të mundësivetë barabarta për garim",konkluduan vëzhguesitndërkombëtarë të Zyrëspër institucioneDemokratike dhe të drejtate njeriut të OSBE-ODIHR,në deklaratën e bërë pub-like ditën e hënë. Am-

basadori Gert-HajnrihArens, shef i misionit përvëzhgim të zgjedhjeve iOSBE-ODIHR, tha se nërrethin e dytë të zgjedhjevelokale, kandidatët kishinmundësi në përgjithësi tëzhvillojnë fushatë të lirë,por ai nënvizoi edhe disavërejtje si për fushatën

parazgjedhore, procesin evotimit, ashtu edhe përmbulimin mediatik. "Në tënjëjtën kohë, misioni ynëvazhdoi të pranojë akuzapër frikësimin e votuesvedhe keqpërdorimin eresurseve shtetërore", thames tjerash ambasadoriArens. Në vlerësimin epërgjithshëm të OSBE-ODIHR, thuhet se kornizësligjore zgjedhore i mungo-jnë detaje për çështje krye-sore që kanë të bëjnë merrethin e dytë të zgjedhjevelokale, që le hapësirë përreforma të vazhdueshme.Komisioni Shtetëror Zgjed-hor vazhdoi të punojë nëmënyrë transparente dheiu përmbajt afateve kohorezgjedhore, por kolegialitetii saj u përkeqësua gjatë

shqyrtimit të ankesave, meçrast vendimet u bazuankryesisht në përkatësinëpartiake. Deklarata më tejthekson se, mungesa eprocedurave të qarta përtrajtimin e ankesave nukgaranton zgjedhje në kohëdhe efektive. "Pas votimitnë rrethin e parë, patishqetësime edhe më tëmëdha sa i përket saktë-sisë së listës së votuesve.Komisioni Shtetëror Zgjed-horë vendosi të mos lejojëdisa qytetarë për të votuarbazuar në çështjet që kanëtë bëjnë me vendbanimet etyre, pavarësisht se atoishin në listat e votuesve.Rrethi i dytë i zgjedhjevenë përgjithësi ishte i qetëdhe procedurat në masë tëmadhe u ndoqën edhe pse

vazhdonin rastet e votimitnë grupe", thuhet mestjerash në deklaratën epërgjithshme të OSBE-ODIHR për vlerësimin errethit të dytë të zgjedhjevelokale. Arens shtoi sefushata mbeti aktive dhe eqetë, ndonëse fitoi ton mënegative ku disa kandidatëakuzuan për aktivitetejoligjore nga kundër-shtarët e tyre në rrethin eparë të zgjedhjeve. "Vazhd-uan akuzat për frikësimine votuesve dhe keqpër-dorimin e resurseveshtetërore. Kjo shkaktoibrengosje për mundësinëqë votuesit të votojnë 'pa ufrikësuar nga hakmarrja',si që parashihet në para-grafin 7.7 të Dokumentittë Kopenhagës të OSBE-së të vitit 1990. Mosndar-ja qartë e aktiviteteveshtetërore dhe atyre parti-ake është në kundërshtimme paragrafin 5.4 tëDokumentit të Kopen-hagës", tha ambasadoriArens. Ai tha se si nërrethin e parë, votimi nëshumicën e vendvotimevetë vizituara nga misioni iOSBE-ODIHR nëpërgjithësi u zhvillua nënjë mënyrë të qetë dhe nërregull edhe procedurat nëshumicë u ndoqën, pormegjithatë nënvizoi edhedisa shkelje. "Ekzistoninraste të votimit grupor dhepartitë vazhduan t'i shpre-hin brengat e tyre për dias-porën e cila ktheheshin tëvotojë në ditën e zgjed-hjeve", tha ambasadoriArens.

Në raportin e OSBE-ODIHR për zgjedhjet lokale thuhet sekryeministri dhe ministrat tjerë të Qeverisë zhvilluan fushatë tëfuqishme në emër të kandidatëve të tyre, shpesh edhe gjatë orarittë punës. "Disa ministra promovuan projekte në komuna ku umbajt rrethi i dytë i zgjedhjeve dhe premtuan përkrahje tëvazhdueshme nga pushteti qendrorë në qoftë se zgjidhetkandidati i partisë në pushtet. Më 30 mars, Qeveria njoftoi për njëplan të madh për rindërtimin dhe ndërtimin e shkollave të rejaanë e mbanë vendit, duke i përfshirë edhe disa komuna kukandidatët e partisë në pushtet garojnë në rrethin e dytë tëzgjedhjeve. Akuzat për keqpërdorim të resurseve shtetërorevazhduan gjatë tërë rrethit të dytë, përfshirë edhe vendosjen ematerialeve zgjedhore në pronë shtetërore nga kandidatët epartisë në pushtet", thuhet në raportin e OSBE-ODIHR, të cilin tëhënën e bëri publik shefi i misionit vëzhgues, Gert-Hajnrih Arens.

MINISTRAT NË FUSHATË

Mediat publike dhe private që u mbikëqyrën nga misioni iOSBE-ODIHR vazhduan të shfaqin anshmëri në favor tëpartive në pushtet, thuhet në vlerësimin e përgjithshëm."Transmetuesi publik vendosi të mos u ndalojë kohë të lirëkandidatëve dhe të mos mbajë debate, duke e kufizuarspektrin informativ që votuesit të bëjnë zgjedhje duke ubazuar në informim. Gjatë raportimit të lajmeve, mediatelektronike kryesisht dështuan ta bëjnë dallimin ndërmjetaktiviteteve shtetërore gjatë fushatës së partive", thuhet nëraport. Në të, më tej nënvizohet se si edhe në rrethin e parëtë zgjedhjeve, mbikëqyrja e mediave nga ana e OSBE-ODIHRtregoi një anshmëri të dukshme ndaj partive në pushtet, nëaspekt të sasisë dhe tonit të raportimit.

MBULIMI I NJËANSHËM MEDIATIK

OSBE vlerësoi rrethin e dytë zgjedhor

Zgjedhje efikase, me shumë vërejtjeMisioni i OSBE-ODIHR vlerësoise rrethi i dytë i zgjedhjevelokale është administruar nëmënyrë efikase, por fushata egarimit vazhdon të mos jetë ebarabartë. Ambasadori Gert-Hajnrih Arens nënvizoi edhedisa vërejtje që kishin të bëjnëme mbulimin mediatik, ku thase i është dhënë hapësirëkryesisht partive në pushtet,pjesëmarrjen e kryeministritdhe ministrave në fushatë,frikësimin e votuesve dheankesa të tjera të qytetarëvedhe garuesve në zgjedhje

Koha

BDI riktheu Pollogun, opozita humb bastionet

Mes pushtetit absolut dhe debaklit opozitarëRrethi i dytë zgjedhor i dhapushtet absolut BDI-së teshqiptarët, e cila arriti tërikthejë dy komunat më tëmëdha në rajonin e Pollogut,Tetovën dhe Gostivarin. Mekëtë ajo i shkaktoi debakëlpartive opozitare, PDSH-së ecila fitoi vetëm Strugën dheStudeniçanin si dhe RDK-së ecila mbeti pa asnjë komunë

Komisioni Evropian do t'i presë vlerësimet e OSBE/ODIHR për zgjedhjetlokale në Maqedoni, dhe pastaj dhe ky trup i Bashkimit Evropian do të japëkoment. Kështu ka thënë Peter Stano, zëdhënës i eurokomisarit përzgjerim Shtefan Fyle, sipas të cilit, kjo është praktikë e rregullt e Komisionitdhe për atë deri te konferenca për shtyp e misionit vëzhgues të OSBE-së nëMaqedoni është caktuar për pasdite, KE-ja nuk do të komentojë."Komisioni do të komentojë pasi që do të shpallen rezultatetpërfundimtare dhe pasi që do ta shohim vlerësimin e OSBE-së madjeatëherë edhe ne do ta tregojmë qëndrimin tonë", theksoi Stano i cilikonfirmoi se komisari Fyle nesër vjen në Shkup në suaza të raundit tëkatërt të Dialogut inkuadrues të nivelit të lartë (HLAD).

KE-JA I PRET REZULTATET E OSBE-ODIHR

Koha

Shkup, 8 prill - Zgjedhjetlokale shqiptarët i nxorënfitues në 17 komuna, prejgjithsej 80 (plus QytetiShkupit) sa numëron taniMaqedonia pas bashkimit tëkomunës të Zajazit,Osllomesë, Drugovës dheVraneshticës me komunën ebashkuar të Kërçovës. Bazuarnë këto rezultate, gazetaKOHA ka bërë analizë se saterritor kontrollojnë shqiptarëtnë Maqedoni dhe sa ështënumri i popullatës shqiptarenë këto vendbanime (të cilatmund t'i shihni në hartë dhetabela), duke i shtuar këtuedhe vendbanimet ku shqip-tarët përbëjnë mbi 20 për qinddhe ku gjuha shqipe ështëzyrtare. Fitorja e shqiptarëvenë Kërçovë ka krijuar njëlidhshmëri territoriale të ko-munave shqiptare, duke endërlidhur kështu Pollogunme këtë qytet, por edhe meDibrën në perëndim si dheStrugën në jugperëndim. Por,fitorja e shqiptarëve nëKërçovë gjithashtu mundësonndërlidhjen me Pllasnicën,Dollnenin, Krushevën dheÇashkën në Maqedoninë qen-drore.

Nga shqiptarët, në katër

vitet e ardhshme do të drejto-het Struga, Dibra, Kërçova,Pllasnica, Gostivari,Vrapçishti, Bogovina, Bërveni-ca, Tetova, Tearca, Zhelina,Saraji, Studeniçani, Çairi,Haraçina, Likova dhe Dollneni(në këtë të fundit pritet të fito-jë kandidati shqiptar).

Me 17 komunat e fituara,shqiptarët administrojnë me

4373.5 kilometër katrorë ngagjithsej 25.713 kilometër ka-trorë sa ka Maqedonia, pornëse kësaj ia shtojmë edheKumanovën, Petrovecin,Butelin, Sopishtën, ShutoOrizaren, Çuçer Sandevën,Jegunovcën, Çashkën dhe Ze-lenikovën, ku shqipja ështëzyrtare dhe shqiptarët për-bëjnë gati gjysmën e popull-

sisë së këtyre komunave, kri-johet një kompaktësi territori-ale që nxjerr në pah se shqip-tarët megjithatë janë prezentnë rreth 40 për qind të terri-torit të Maqedonisë. Përveçkësaj, shqiptarët jetojnë edhenë Prilep, Demir Hisar, Mana-stir, Resnjë, Ohër, Debarcëdhe Veles, megjithëse në njëpërqindje më të vogël. (R.K)

4KohaE MARTË9 PRILL |2013|

Përveç kësaj, shqiptarët jetojnë edhe në Prilep, Demir Hisar,Manastir, Resnjë, Ohër, Debarcë dhe Veles, megjithëse në njëpërqindje më të vogël Aktuale

Shkup, 8 prill -Ministri i Mbrojtjes Ta-lat Xhaferi të hënën epati takimin e tij tëparë me një pjesë të ishministrave të Mbrojtjesedhe atë me FatmirBesimin, VlladoPopovskin, VlladoBuçkovkin dhe TrajanGocevskin, ku janëkëmbyer përvoja përatë si është vendosur

funksionimi i MM-së.Në këtë takim të rëndë-sishëm, sipas ministritXhaferi janë këmbyeredhe përvoja dhemendime të domos-doshme rreth asaj si dotë duhej të duket dheçfarë duhet të jetë MMnë kontekst të vendos-jes së sistemit nëpërgjithësi në Repub-likën e Maqedonisë.

"Nga kjo arsye u falën-derohem në prezencëndhe për mundësinë qët'i këmbejmë men-dimet. Paralajmëroj sedo të vazhdojmë tëkemi bashkëpunim nëudhëheqjen dhe ndër-timin e mëtejshëm tësistemit të mbrojtjes nëRepublikën e Maqe-donisë", deklaroi min-istri Xhaferi.

Qafë Thanë, 8 prill - Keqtrajtimet eshtetasve shqiptarë nga Shqipërianë vendkalimin kufitar të QafëThanës nuk kanë të ndalur. Sëfundmi, janë doganierët dhe policëtshqiptarë të këtij vendkalimi ata që"shesin moral" dhe që kontrollojnëmadje edhe deri në një orë kalim-tarët që vijnë nga andej kufirit. Ifundit që iu "nënshtrua" keqtrajtim-it të doganierëve shqiptarë të QafëThanës është edhe akademiku ngaTirana, Artan Fuga. Në profilin e tijnë Facebook, akademik Fugashkruan se në hyrje-dalje në QafëThanë, doganierët dhe policët shqip-tarë përveç kontrollit detajor (valix-het, çantat dhe veturës), kanëpyetur edhe se "ku po shkoni, psepo shkoni, çfarë jeni..."! "Ne kufirinmaqedonas, hyrje dhe dalje nga anatjetër më kontrolluan dy herë bren-da 50 kilometrash, valixhet, çantat,gjithçka e nxorën jashtë veturës,jashtë si arixhinj... Ku po shkoni,pse po shkoni, çfarë jeni, rrobat mbica stola guri, pa asnjë etiketë, kon-trolluan poshtë veturës, një tipshfrynte edhe gomat e veturës dukeshtypur në pipth, bashkë me mak-

inën na futënedhe ne nënjë garazhdhe na mbyl-lën derën ngam b r a p a " ,s h k r u a na k a d e m i kFuga, sipas tëcilit, "kontrol-lorët shqip-tarë" madje

kanë "shitur" edhe moral para tij,duke i akuzuar shqiptarët eShqipërisë se janë ata që trans-portojnë drogë. "Nja dy punonjësdogane që flisnin shqip, më thanë sekeq na vjen, por po ju kontrollojmëse kemi parë shumë vetura ngaShqipëria që transportojnë drogë. Ena mbanin fjalime morali se i vinteturp nga ne shqiptarët e Shqipërisë,pra nga unë, se e kishim hak tëdyshoheshim. E shihja me keqard-hje të shkretin", shkruan Fuga nëFacebook. Pastaj, thotë më tejakademiku nga Tirana, kërkuan qëtë firmosja një dokument kontrolli,por që ka qenë vetëm në maqe-donisht. "Nuk pranova në asnjëmënyrë duke iu thënë se nuk mundtë firmos një dokument sikurse mëkërkoni në një gjuhë që nuk e kup-toj. Po, ti ma jep me vete atë doku-ment - i thashë shqipos në doganënmaqedonase. Firmose të ta jap - m'upërgjigj. Përktheje në shqip ta fir-mos, iu përgjigja. Po, ju në Shqipërii keni maqedonisht shkresat mëtha? Të paktën në anglisht se nukbesoj se në Shqipëri u kërkojnë tëhuajve të firmosin akte kontrolli nëshqip. Kur u ndamë i thashë: Mbaseshihemi ndonjë ditë në Shqipërimeqë thua se vjen ndonjëherë an-dej. Ai m'u përgjigj : Po, mor, kamapartament në Durrës. Edhe i rrintegatitu urdhrit edhe bënte sikur mëqante hallin si shqiptar... Komedi etrishtë. Do të kisha preferuar të mëkontrollonte e zhveshur ndonjëmaqedonas. Së paku askush nukdo të më bënte moral hipokrit",shkruan në fund Fuga. Megjithatë,akademik Fuga nuk është i vetmi qëështë ankuar nga keqtrajtimi i do-ganierëve dhe policëve shqiptarë nëQafë Thanë. Janë dhjetëra shtetastjerë shqiptarë që janë ankuar përkontrolle të kota dhe pyetje pa nevo-jë në kufi.

Shkup, 8 prill - Pas pushimitdisa javor për shkak të mba-jtjes së zgjedhjeve lokale, nëParlament të hënën u mbajtedhe koordinimi i grupit tëdeputetëve, por në të nukishte e pranishme opozita.Deputetët e LSDM-së, PRSD-

së, dhe partitë e tjera opoz-itare nuk morën pjesë as nëpunën e Komisioneve të Par-lamentit. Nga LSDM-ja njof-tuan se gjatë ditës do të kum-tojnë pse nuk morën pjesë nëseancën e komisioneve.Seancë të hënën mbajtën

komisionet për transport, lid-hje dhe ekologji dhe për sis-temin politik dhe marrëd-hënie mes bashkësive,ndërsa pasdite do të mbajnëedhe ato për politikë tëjashtme dhe për çështje tërregullores dhe të mandatit

dhe të imunitetit. Kryetari iKomisionit për sistem politikdhe marrëdhënie mesbashkësive, Ilija Kitanovski,tha se shpreson që deputetëte opozitës do të vijnë dhe dotë marrin pjesë në punën eParlamentit.

Xhaferi takon ish-ministrat

Opozita bojkotoi Parlamentin

Shifra të reja pas zgjedhjeve lokale

Shqiptarët prezentë në 40% të territorit

Me 17 komunat e fituara,shqiptarët administrojnë me4373.5 kilometër katrorë ngagjithsej 25.713 kilometër katrorësa ka Maqedonia, por nëse kësaj iashtojmë edhe komunat ku shqipjaështë zyrtare, krijohet njëkompaktësi territoriale që nxjerrnë pah se shqiptarët megjithatëjanë prezent në rreth 40 për qindtë territorit të Maqedonisë

Në Qafë Thanëvazhdon

keqtrajtimi ishqiptarëve

Grabitje në Shkup, dëmi 4 mijë euro

Rreth katër mijë euro dëm i ështëshkaktuar një familjeje me banim nëShkup gjatë një grabitjeje që ështëregjistruar gjatë fundjavës. Sipas tëdhënave policore, mbrëmjen e tështunës persona të panjohur kanë ar-ritur të futen në banesën e 35-vjeçaritme inicialet S.S. dhe duke shfrytëzuarmungesën e familjes kanë kryer grabit-jen e rëndë. Mësohet se autorët e pan-johur nga banesa që gjendet në bule-vardin "Jane Sandanski" kanë vjedhurdy laptopë, tre mijë dollarë amerikanëdhe një sasi të konsiderueshme stolishari, duke i shkaktuar familjes së 53-vjeçarit një dëm prej 230 mijë denarë.Të njëjtën mbrëmje pronari ka kërkuarndihmën e policisë, e cila ka marrëmasat e nevojshme për identifikimin eautorëve.

Dy të rinj rrihen në Çarshi

Dy të rinj me banim në kryeqytet janërrahur dhe lënduar rëndë gjatë një in-cidenti që ka ndodhur të shtunën nëÇarshinë e Vjetër, bën të ditur policia eShkupit. Incidenti në fjalë ështëregjistruar në rrugën "Bit Pazarska",rreth orës 15 e 30 minuta të pasdites sështunë. Viktima të këtij incidenti kanëqenë 19-vjeçari me inicialet V.B. dheshoku i tij një vit më i madh me inicialetJ.M. Ata pasditen e të shtunës janëshëtitur në rrugën kryesore të Çarshisësë Vjetër të Shkupit dhe pikërishtatëherë, për arsye akoma të panjohurapër policinë, janë sulmuar nga një grupnë të cilin kanë marrë pjesë rreth dhjetëtë rinj. Si rezultat të goditjeve megrushte dhe shkelma, dy të rinjtë kanëmarrë lëndime të shumta, ndërsa grupii të rinjve menjëherë pas rrahjes ështëshpërndarë nëpër rrugicat e Bit Pazarit.

Një e re paditet përtrafikim emigrantësh

Policia e Shkupit ka ndaluar një shte-tase të Malit, identiteti i të cilës nukbëhet i ditur, por edhe një 27-vjeçarenme banim në Shkup, e cila ka strehuaremigranten. Të dhënat e policisë bëjnëtë ditur se shtetasja e malit është ar-restuar nga fundi i javës së kaluar, gjatëkontrolli policor në hotelin "ART" nëShkup. Gjatë kontrollimit të ambien-teve të lokalit ekipet policore kanë gje-tur pa dokumente femrën e huaj, për tëcilën është konstatuar se ishte futurnë territorin vendas nga Serbia. Men-jëherë pas mbërritjes në Shkup mëso-het se ajo është pranuar dhe akomod-uar në hotelin "Art" pikërisht nga ana e27-vjeçares, e cila për këtë veprim kambetur pa pasaportën. Ndërkohë, poli-cia kundër saj ka ngritur një padi pe-nale për trafikim emigrantësh.

Holandezët heqin flamurin maqedonas

Pesë shtetas holandez, me qëndrim tëpërkohshëm në Ohër, janë arrestuarnga policia e këtij qyteti pas heqjes nganjë shtyllë të flamurit maqedonas. Sipasnjoftimit policor, holandezët mëngjesine të hënë janë shëtitur në sheshin"Shën Klimenti i Ohrit" dhe pikërishtatëherë, për arsye të panjohura, kanëhequr flamurin nga një shtyllë. De-noncimi i shpejtë i këtij rasti ka bërë tëmundur ndalimin e turistëve ngaHolanda, për të cilët më vonë është kon-statuar se kanë qenë nën ndikiminalkoolit. Megjithatë, ato kanë kaluarmëngjesin në policinë e Ohrit, ku edhejanë marrë në pyetje. (I.I.)

Kronikë

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Për të tretin vit me radhë, Panairi vazhdon fushatën "Dhuro libër - dhuropasuri", por që tani ka marrë edhe mbështetjen e ministres Milevska, dukee bërë fushatën pjesë të Strategjisë nacionale për kulturë 5Aktuale

Laura PAPRANIKU

Shkup, 8 prill - PanairiNdërkombëtarë i Librit nëShkup, përfundimisht poshndërrohet në një manifes-tim të pavlefshëm për botue-sit shqiptarë, por ka humburshumë edhe nga karakteri i tijndërkombëtarë. Tanimë disavite, në stendat e këtij panairigjen çdo herë e më pakbotues shqiptarë nga Kosova,Shqipëria, por edhe ngaMaqedonia. Gjigantët e libritshqip si "Toena", "Onufri","Uegen", "Buzuku", "Dudaj","Faik Konica", "Serembe" apo"Rilindja", nuk do të jenë tëpranishëm në Panairin"Shkupi 2013", i cili do tëhapet të martën, më 9 prill.Sipas listës së pjesëmarrësve,këtë vit prezantimi i botuesve

shqiptarë është ngushtuar nëvetëm tre botues nga Maqedo-nia - "Logos A", "Furkan" dhe"Albas", dhe një nga Shqipëria- "Labova". Pa ndonjë entuzi-azëm për këtë panair flet edhekryetari i Shoqatës sëBotuesve Shqiptarë të Maqe-donisë, Rufat Qamili, i cilithotë se do të marrin pjesëpër të qenë më afër lexuesvedhe se "të bojkotohet libri,është turp". Mirëpo, Rufatimohon që SHBSHM të jetëbashkëorganizator i këtijpanairi, ndërsa në takimin eminutave të fundit të hënën,botuesit shqiptarë do tëprezantohen veç e veç nëstenda prej 6 metrave ka-trorë. Rufati gjithashtu kon-firmon se mungojnë edhebotuesit nga Shqipërias dheKosova. Panairet, sikurse

thotë Rufati, kanë edhe anëne vet financiare. Do të thotëqë botuesit paraprakishtbëjnë llogaritë, nëse fitimi ngashitja e librave do ti mbulojëshpenzimet që bëhen përstendën, ardhjen dhe qën-drimin në panair. "Pra, botue-sit të cilët nuk e shohin tëleverdishme pjesëmarrjen nëpanair, nuk vijnë. Kjo ështëedhe arsyeja përse shumëbotues nga Shqipëria, Kosovadhe Maqedonia nuk prezanto-hen në Panairin e Shkupit,pasi edhe ky është panair sigjithë të tjerët", nënvizon ai.Përndryshe, ministrja e Kul-turës, Elizabeta Kançevska-Milevska në takimin me gaze-tarë, e pati prezantuarShoqatën e Botuesve Shqip-tarë si bashkëorganizatore tëPanairit "Shkupi 2013",

bashkë me Shoqatën eBotuesve Maqedonas. Mirëpo,Rufati i SHBSHM thotë seministrja e ka shprehi tëdeklarojë gjëra të pakonfir-muara. "Eh, ministrja e thotë,ashtu është. Me këtë min-istre, ne kemi vazhdimishtprobleme", shprehet ai.Përveç se për shqiptarët, pe-sha e Panairit të Shkupit pozbehet edhe në planinndërkombëtarë. Nga 57 pjesë-marrësit e këtij Panairi që siv-jet shënon edicion e 25-të,nga jashtë Maqedonisë vijnëvetëm dy botues - "BogumilsiCentar" nga Zagrebi dhe"Labova" nga Tirana. Anglia,Italia dhe Serbia prezantohenpërmes qendrave kulturore qëkanë në Maqedoni. Risia ekëtij viti, është se panairi nukdo të mbyllet të dielën pas-dite, por të hënën e javës qëvjen. Kjo llogaritet si një për-parësi për vizorët, pasi do tëmund ta shfrytëzojnëvikendin e plotë. Organiza-torët shpresojnë që sivjet tëshkojë në 40.000 numri i viz-itorëve. Për të tretin vit meradhë, Panairi vazhdonfushatën "Dhuro libër - dhuropasuri", por që tani ka marrëedhe mbështetjen e ministresMilevska, duke e bërëfushatën pjesë të Strategjisënacionale për kulturë. Qëlli-mi, sipas ministres, është qërritet vetëdija për rëndësinë elibrit, sidomos tek të rinjtë, sidhe të inkurajohen botuesitqë të vazhdojnë edhe më tejme këtë lloj veprimtarie.

Shkup, 8 prill - Pa paralajmërim paraprak nëafërsi të kishës katolike në Shkup është vendo-sur të hënën në mëngjes përmendorja e VasilÇakalarov, edhe atë vetëm një ditë pas fitores së,kandidatit opozitar Andrej Zhernovskit që par-alajmëroi se do ta ndalojë projektin "Shkupi2014" sapo të marrë mandatin në komunënQendër. Gjithashtu, raportohet se përmendore tëtjera të figurave maqedonase janë vendosuredhe në lokacione të tjera në komunën Qendër,si fjala vjen përmendorja e Hristo Uzunovit nëafërsi të McDonalld`s si dhe disa të tjera në afër-si të ndërtesës së ministrisë së Punëve tëJashtme dhe të portës triumfale "Maqedonia"në afërsi të sheshit me të njëjtin emër.

Strugë, 8 prill - Dy persona tëmoshë së mesme kanë marrëlëndime me shufra hekuri gjatë njëpërleshjeje midis një grupi shqip-tarësh dhe një tjetër grupi maqe-donasish, me banim në rajonin eStrugës. Të dhënat e Ministrisë sëBrendshme bëjnë të ditur se nëkëtë incident janë lënduar rënd44-vjeçari me inicialet A.M., banori fshatit Vranishtë dhe dy vjet më imoshuari me inicialet B.Sh., mebanim në fshatin Llabunishtë tëStrugës. Hetimet policore kanëvërtetuar se incidenti gjatë të cilitkanë pësuar dy personat e sipër-përmendur ka ndodhur rreth orës23 të mbrëmjes së diel, në afërsi tëpoligonit sportiv në fshatin Vran-ishtë. Në rrugën rajonale në afërsitë poligonit mësohet të jenë ndalu-ar disa vetura, nga të cilat kanëzbritur katër persona. Si rezultat tëprovokimeve, midis tyre dhe njëgrupi banorësh të fshatit Vranishtëmësohet të jenë këmbyer sharjedhe ofendime, të cilat kanë kul-muar me një incident gjatë të cilitpërveç grushteve dhe shkelmavejanë përdorur edhe armë të ftohta.

Pikërisht ky incident dhe rrah-ja e dy personave, rreth mesnatëssë diel, ka detyruar banorët efshatit Vranishtë të bllokojnë aksinrrugor Strugë-Dibër. Mësohet se

rreth njëqind maqedonas të këtijfshati afër gjysmë orë para mes-natës së diel, për të shprehur re-voltën kanë bllokuar rrugën nëafërsi të udhëkryqit që çon nëfshatin Llazhanë.

Të dhënat policore bëjnë të di-tur se dalja në rrugë e banorëvemaqedonas dhe brohoritjet endryshme kanë provokuar banorëtshqiptarë, të cilët janë grumbullu-ar vetëm pesëdhjetë metra larggrupit maqedonas. "Pak kohë pasiështë bllokuar rruga dhe ështëndërprerë komunikacioni, njëgrup shqiptarësh nga fshatrat Ve-leshtë, Oktisi dhe Llabunishtakanë dalë përballë grupit të maqe-donasve. Të gjetura përballë njëratjetrës, grupet kanë filluar të sha-hen dhe ofendohen midis tyre.Megjithatë reagimi i shpejtë iekipeve policore ka penguar për-shkallëzimin e situatës, ndërsa dygrupet janë shpërndarë rreth mes-natës. Ndërkohë, janë marrë tëgjitha masat e nevojshme përidentifikimin e autorëve dhezbardhjen e dy rasteve", ka thënëStefan Dimovski, zëdhënësi i poli-cisë së Ohrit. Gjithashtu, policiaka paralajmëruar marrjen emasave për identifikimin e person-ave të cilët mbrëmjen e të dielësqëlluan me armë zjarri. (I.I.)

Përleshje shqiptaro-maqedonase në Strugë

Sheshii Shkupit gdhiu me përmendore të reja

Hapet Panairi i librit "Shkupi 2013"

Shqiptarët bojkotojnëPanairin e Shkupit

"Pra, botuesit të cilët nuk eshohin të leverdishmepjesëmarrjen në panair, nukvijnë. Kjo është edhe arsyejapërse shumë botues ngaShqipëria, Kosova dheMaqedonia nuk prezantohen nëPanairin e Shkupit, pasi edheky është panair si gjithë tëtjerët", thotë edhe kryetari iShoqatës së BotuesveShqiptarë të Maqedonisë,Rufat Qamili

Koha

6KohaE MARTË9 PRILL |2013|

Para fillimit të takimit të biznesit, Oda Ekonomike e MaqedonisëVeriperëndimore nënshkroi Memorandum për bashkëpunim me Agjencinë përzhvillim të komunës së Bujanocit dhe Preshevës Ekonomi

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 8 prill - Dy kom-pani turke së shpejti do tëinvestojnë në Maqedoniparalajmërojnë. Kjo u bë editur në hapjen e forumittë biznesit ku marrin pjesëmbi 50 kompani ngaTurqia dhe afaristë tëOdës Ekonomike të Maqe-donisë Veriperëndimore.Shkëmbimi i informacion-eve të dërsjella dhe marr-ja e hapave konkrete përrealizimin e aktiviteteveme interes të përbashkëtjanë qëllimet e biznestakimit të dytë në Shkupmidis përfaqësuesve tëkompanive nga Maqedo-

nia dhe Turqia. Nëtakimin e organizuar ngaOda Ekonomike e Maqe-donisë Veriperëndimore(OEMVP) në bashkëpunimme kompaninë turke "Tre-jdturk", afaristët nga tëdy vendet përmes kontak-teve të drejtpërdrejtashkëmbyen përvoja dheshqyrtuan mundësitë përbashkëpunim të për-bashkët. Në takim mer-rnin pjesë edhe përfaqë-suesit e kompanive ngaLugina e Preshevës, Koso-va dhe Shqipëria. Takimigjithashtu kishte për qël-lim që kompanitë ngaTurqia të njihen me biz-neset në Maqedoni, nëLuginën e Preshëvës,

Kosovë dhe Shqipëri. Nëkatër ditët e ardhshme atodo të shkëmbejnë përvojadhe do t'i thellojnëbashkëpunimin meb a s h k ë p u n ë t o r e tekzistues, por do të shqyr-tojnë edhe mundësitë përhapjen e përfaqësive nëMaqedoni dhe investimetë përbashkëta në biznes,veçanërisht në Maqe-doninë Veriperëndimore,deklaroi kryetari i odësEkonomike të MaqedonisëV e r i p e r ë n d i m o r eMenderes Kuçi. Ai sqaroise infrastruktura ështëproblem thelbësor përzhvillimin e bashkëpunim-it me Turqinë dhe vendetnga rajoni, por shtoi se

problem shkaktojnë edheligjet. "Megjithatë ka edhemërgimtarë nga Maqedo-nia në Turqi të cilët ven-dosin që të vijnë këtu qësë bashku të investojnëdhe në këtë mënyrë taavancojnë ekonominë tonëfillimisht në shkallë ra-joanle, ndërsa më pasedhe në atë globale", thaKuçi.

Ndërkohë, kompaniveturke që javën e kaluarshpallën planet investuesepër investim në Maqedonisë shpejti pritet tubashkëngjiten edhe inves-time të reja turke. "Së sh-pejti dy kompani turke dotë investojnë në Maqedoni.Për momentin nuk mund

të jap më shumë detaje,por mund të them se treg-tia, investimi dhe kooper-imi janë në fokus tëtakimeve tona dhe kukërkojmë të zgjerojmëbashkëpunimin me kom-panitë nga Maqedoniaduke kërkuar partnerë po-tencial", thotë AhmetShener, menaxher i Aso-ciacionit tregtaro-afarist tëStambollit, Tradeturk. Aitha se kompanitë turkedo të shqyrtojnë kushtetqë ofrohen në Maqedoni,që të mund të hartojnëplanet investuese për hap-jen e fabrikave të tekstilitapo nga fusha e mjekë-sisë, ashtu si hapjen eqendrave për distribuimnë Maqedoni dhe që do tëmbulojnë rajonin dheEvropën.

Kryetari i OEMVPMenderez Kuçi thotë sebiznesmenët turq shqyr-tojnë mundësinë e inves-timeve në MaqedoninëPerëndimore, ku në fokusjanë mundësitë për hapjene përfaqësive të kom-panive turke si dhemundësitë e investimevetë përbashkëta me biznes-men të këtushëm në zonatindustriale. "Pritet të ven-dosen kontaktet e drejt-përdrejta ndërmjet kom-panive anëtare të

OEMVP-së dhe atyre tëStambollit, përfshirëbashkëpunim në industri,shërbime dhe shëndetësi.Ne si Odë shpresojmë seprej këtij takimi do tëdalin edhe rezultatekonkrete me hapjen e për-faqësive, investimeve tëpërbashkëta në ka-pacitetet industriale, pasiinsistojmë në investime tëpërbashkëta që do të kon-financohen nga të dyjapalët", thekson Kuçi.

Kohët e fundit meangazhimet e Qeverisë dheodave ekonomike, janërritur investimet turke nëMaqedoni dhe numri i tyreshkon në mbi 100 kom-pani. Para fillimit tëtakimit të biznesit OdaEkonomike e MaqedonisëVeriperëndimore nën-shkroi Memorandum përbashkëpunim me Agjenc-inë për zhvillim të ko-munës së Bujanocit dhePreshevës, qëllimi i të cilitështë rritja ebashkëpunimit recioprokdhe mënjanimi i barrier-ave për zhvillimin e bizne-sit midis të dyja palëve.Memorandumi u nën-shkrua nga kreu iOEMVP, Menderez Kuçidhe kryetari i Agjencionitnga Presheva dhe Bu-janoci, Nagip Arifi.

Publicitet

Afaristët turq takohen me afaristë shqiptar të rajonit

Shqyrtojnë investimet e përbashkëtaNë takimin e organizuar ngaOEMVP në bashkëpunim mekompaninë turke "Trejdturk",afaristët nga të dy vendetpërmes kontakteve tëdrejtpërdrejta shkëmbyenpërvoja dhe shqyrtuanmundësitë e përbashkëtainvestuese, kurse në takimmerrnin pjesë edhepërfaqësuesit e kompanivenga Lugina e Preshevës,Kosova dhe Shqipëria

Koha

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Në Shkup, është shkollë e përzier, por me dominim të paraleleve maqedonase,kurse në shkollat e Manastirit, Prilepit dhe Shtipit - mësohet vetëm në gjuhënmaqedonase 7Aktuale

Shkup, 8 prill - Gratë nëMaqedoni mesatarisht je-tojnë 77 vjet, dhe për 4,3vjet më shumë se burrat,të cilët mesatarisht jeto-jnë 72,7 vjet. Shkalla evdekshmërisë vitin e kalu-ar është rritur për 1,8 përqind në krahasim me vitin2011, ndërsa si arsye mëtë shpeshta për vdekjenjanë sëmundjet e sistemitqarkullues dhe neoplaz-mat. Sipas të dhënave tëEntit Shtetëror për Statis-tikë me rastin e ditës sëshëndetit - 7 prilli, në vitin2011, 89,1 për qind e pop-ullatës kanë pasur qasjederi te mbrojtja primareshëndetësore që është për3,6 për qind në krahasimme vitin paraprak. Moshamesatare e popullsisëështë 37,5 vjet me ç'rast teburrat mesatarja është36,7, ndërsa te gratë 38,3vjet. Dendshmëria e pop-

ullsisë në vend është 80,1banorë në një kilometërkatror. Sipas vlerësimit tëpopullsisë përfundimishtme 30 qershor të vitit2011 në vend ka2.058.539 banorë. Jetëg-jatësia e pritur për person-at e moshës prej 65 vjeçdhe më shumë është 13,9vjeç për burrat dhe 15,9për gratë. Është shënuarlëvizje pozitive edhe teburrat edhe te gratë, por,megjithatë, gratë kanëjetëgjatësi më të madhe tëpritur për 1.9 vite në kra-hasim me burrat. Lidhurme plakjen e popullsisë,në vitin 2011 pjesëmarrjae popullsisë së re (0-14vjeç) është 17,3 për qind,ndërsa pjesëmarrja e pop-ullsisë së plakur (65 dhemë shumë vjeç) është 11,8për qind. Koeficienti ivarshmërisë së moshës siraport midis numrit të

përgjithshëm të personavetë cilët janë në moshë sikryesisht janë ekonomik-isht më joaktiv (65 dhe mëshumë vjeç) dhe numri ipërgjithshëm i personavetë moshës të aftë për punë(15-64) është 16,6 përqind. Ndryshimet nëstrukturës e moshës sëpopullsisë kanë refleks të

tyre mbi numrin e person-ave të vdekur në shtet, icili në vitin 2011 ështërritur për 1,8 për qind nëkrahasim me vitin para-prak dhe është 19.465.Mosha mesatare te tëvdekurit nga gjiniamashkullore është 69,9vjeç, gjegjësisht 74,4 vjeçte personat e gjinisë

femërore. Si arsye mëprezent për vdekje janë së-mundjet e sistemit qarkul-lues të cilat paraqiten me59,2 për qind nga gjithsejtë vdekurit, neoplazmatme 18,2 për qind, pastaj tëvdekurit nga endokrinet,sëmundjet nutrative dhemetabolizmit me 3,9 përqind. Shkalla e vdeksh-mërisë, si rezultat i së-mundjeve kronike është159 persona në 100.000banorë. Gjendja është për-mirësuar te gratë, meshkallë të vdekshmërisëprej 114,9 persona nënjëqind mijë, në krahasimme burrat ku shkalla evdekshmërisë nga së-mundjet kronike është202,2 për qind. Qasja derite shërbimet shëndetë-sore, jo vetëm nga aspek-ti fizik, por edhe nga aiekonomik, social ose kul-turor, është me rëndësi

fundamentale për ndjekjetë progresit të sistemitshëndetësor. Realizimi ipolitikës për imunizimështë esenciale për ulje tëparaqitjes dhe vdeksh-mërisë nga një sërë së-mundje infektive dheështë tregues themelor përorientimin e politikësshëndetësore drejt mbrojt-jes parandaluese shënde-tësore. Përqindja e imu-nizimit nga sëmundjeinfektive është e lartë dhegjatë viteve t kaluaravazhdimisht ka qenë mbi95 për qind tek fëmijët emoshës nga një vjeç. Sipastë dhënave të fundit tëdisponueshme nga viti2010 nga Instituti përShëndet Publik, në Maqe-doni ka 2,7 mjekë në 1000banorë, 1 stomatolog në1000 banorë dhe 4,6shtroja spitalore në 1000banorë.

Dizelishtrenjto-

het përgjysmëdenarë

Shkup, 8 prill - Dizeliprej në mesnatështrenjtohet për gjys-më denarë, ndërsaçmimet e benzinavembesin tëpandryshuara. Sipasvendimit të KomisionitRregullator për Eneg-jetikë çmimi i ri i Eu-rodizelit do të arrijë70,50 denarë për litër,për gjysmë denarërritet edhe çmimi i Ek-stra vajit të lehtë përamvisëri që do të shitetpër 59 denarë për litër.Çmimi me pakicë iEUROSUPER BS-95mbetet 82,50 denarë,ndërsa i EUROSUPERBS odn 98 oktanë 84denarë për litër. Nukndryshohet edhe çmi-mi i mazutit M-1 NS icili arrin 42,471denarë për kilogram.Çmimi mesatar inaftës së papërpunuarnë tregun botëror nëperiudhën e kaluar14-të ditëshe arrinte106,971 dollarë përbarel dhe është për0,80 më i ulët nga çmi-mi mesatar i naftës sëpapërpunuar (107,838$/barel) sipas së cilësishin formuar çmimete tanishme të derivat-eve të naftës. Kursi i denarit në ra-port me dollarin në 14-të ditëshin e kaluar ar-rinte 48,0267 denarëpër dollarë dhe ështëpër 1,02 për qind më ilartë nga kursi i dol-larit (47,5403 den/$)sipas së cilës ishin for-muar çmimet.

Laura PAPRANIKU

Shkup, 8 prill - Përjashtoqytetin e Tetovës, ku prejshumë dekadash ekzistonshkolla e mesme e mjekë-sisë "Nikolla Shtenj" e kumësimi zhvillohet nëgjuhën shqipe, maqe-donase dhe turke, në tëgjitha qytete tjera ku ekzis-ton ky lloj shkollimi nëgjuhën maqedonase, shtetiështë kujdesuar të formo-jë shkolla të mesme profe-sionale. Ndryshe ndodhëme arsimin e mesëm tëmjekësisë në gjuhënshqipe, i cili në pjesën dër-muese të saj, zhvillohetnëpër gjimnaze, shkolla tëteknikës aspo shkolla tëdrejtimeve teknike.

Pra, thjeshtë kemi njësituatë në të cilën maqe-donasit kanë shkolla tëmesme profesionale tëmjekësisë, kurse shqip-tarët vetëm paralele tëmjekësisë. Duke funk-sionuar nëpër shkolla jomjekësore dhe largklinikave e qendrave spi-talore, kuptohet se puno-jnë në mungesën e plotëtë kushteve për një shkol-lim të mesëm mjekësor.Ministria e Arsimit dhe

Shkencës (MASH) sigur-isht se është e koshientepër përparësitë dhedobësitë që ka arsimi imesëm mjekësor në shkol-la (jo)përkatëse, por ja qëderi tani - ka reflektuarvetëm standardin e dy-fishtë duke mos u ku-jdesuar njëlloj si për maqe-donasit, ashtu edhe përshqiptarët. Në tëkundërtën, kur MASH kamundur ta themelojëshkollën e mesme profe-sionale të mjekësisë "JaneSnadanski" në Strumicëme nga 7 paralele të rejaçdo vit, s'do të duhej takishte problem themelim-in e një shkolle të mesmemjekësore në Gostivar -për shembull. Këtu, mad-je, ka shumë më tepërparalele se në Shtip, pasiçdo vit hapen nga 8 para-lele të reja të drejtimevemjekësore edhe atë katërnë gjuhën shqipe dhe ngady në gjithët maqedonasedhe turke. Paralelet emesme të mjekësisë nëGostivar, ashtu si edhe

paralelet e këtij drejtimi nëKumanovë dhe në dyshkolla tjera jo mjekësorenë Shkup, plotësojnë tëgjitha kriteret ligjore për tëfunksionuar si shkollaprofesionale. Mirëpo, megjithë kërkesat e vazh-dueshme të shqiptarëvepër pavarësimin e para-leleve të mjekësisë, MASHtregohet e shurdhër dhepër pasojë - në të gjitharastet ku mësohetmjekësia në gjuhënshqipe, ka mungesëdrastike të kushteve përkëtë lloj shkollimi.

Madje, edhe në Shkup,më shumë paralelemjekësie për shqiptarëthapen nëpër shkolla tëtjera se sa në shkollën pro-fesionale të mjekësisë"Pan;e Kargjozov", e cilandodhet në mes tëklinikave universitare"Nënë Tereza".Konkretisht, nga 14 para-lele të drejtimeve mjekë-sore që lejohen në Shkuppër nxënësit shqiptarë,vetëm 6 prej tyre janë në

"Pançe Karagjozov". Katërtë tjera formohen në gjim-nazin "Zef Lush Marku"dhe katër në shkollën emesme të Kimisë "MariaKiri Skllodvska". Te kjo efundit, gjithashtu formo-hen edhe paralele maqe-donase të mjekësisë, porvetëm dy sosh. Mirëpo,pjesa dërmuese e para-leleve me mësim në gjuhënmaqedonase, 11 paraleleformohen në shkollën pro-fesionale mjekësore "PançeKargjozov", kurse as-njëherë nuk ka ardhur nëkonsideratë formimi iparaleleve të këtilla nëpërgjimnaze. Në Kumanovë,situata është ende më dra-matike sa u takon para-leleve të mjekësisë, pasiformohen në shkollën emesme të teknikës "NaceBugjoni". Për dallim prejtyre, paralelet e mjekësisënë Manastir kanë shkollëtë vetën profesionale. Këtumësohet velëm në gjuhënmaqedonase. Me gjithëlëshimet që janë bërë katërvitet e fundit për lejimin

edhe të një paralele memësim në gjuhën shqipenë "Dr. Jovan Kallauzi" nëManastir, ajo paralele nukformohet asnjë vit përshkak të obstruksioneveqë u bëhen shqiptarëve nëkëtë qytet. Nga një para-lele, shqip dhe maqe-donisht, lejohet viteve tëfundit edhe në Kërçovë,vendet e të cilave plotëso-hen që në afatin e parë. Nënivel të Maqedonisë, janëedhe dy shkolla të tjeramikse (me disa lloj drej-timesh profesionale), porku mjekësia është në plantë parë, njëra në Prilep dhetjetra në Strumicë. Mirëpo,në të dyja ato shkollamësimi ndiqet vetëm nëgjuhën maqedonase. Tëgjitha analizat flasin përpabarazi të madhe arsi-more në Maqedoni. Sa itakon arsimit të mesëmmjekësor, nga pesë shkol-la të mesme profesionale -vetëm njëra është meparalele dominonte nëgjuhën shqipe, ajo eTetovës. Në Shkup, ështëshkollë e përzier, por medominim të paralelevemaqedonase, kurse nëshkollat e Manastirit,Prilepit dhe Shtipit - mëso-het vetëm në gjuhënmaqedonase. SipasKonkursit për regjistriminnë vitin shkollor2013/2014, raporti nënumrin e paraleleve është35 në gjuhën maqedonasedhe 20 në gjuhën shqipe.Ndërkaq, në shkollat jomjekësore dominojnëparalelet me mësim nëgjuhën shqipe, respek-tivisht sipas këtij Konkur-si, në shtator do të formo-hen 15 të tilla në gjuhënshqipe dhe 8 në gjuhënmaqedonase.

Dita botërore e shëndetit

Në Maqedoni, gratë jetojnë 4.3 vite më shumë se burrat

Dy anët ndryshe të mjekësisë në Maqedoni

Për maqedonasit shkolla profesionale,për shqiptarët vetëm paralele

Kur kanë themeluar shkolla tëmesme mjekësore në Shtip,Manastir apo edhe Prilep,s'ka arsye ligjore që MASHmos ta bëjë këtë edhe përnxënësit shqiptarë nëGostivar apo Kumanovë. Por,ja që MASH ka zgjedhur tëmbajë arsimin mjekësor përshqiptarët nëpër gjimnazedhe shkolla te teknikës

Koha

8KohaE MARTË9 PRILL |2013| Aktuale

Veçori tjetër tek delikuentet e rinj është fakti që në shumicën erasteve veprat përsëritet nga individë të njëjtë

Driton ZENKU

Gostivar, 9 prill - Zënka ver-bale që kaloi më pas në zënkëfizike dhe që përfundoi me dytë rinj me lëndime trupore,tashmë ka konfirmuar ten-dencën për rritje rapide tërasteve të delikuencës tek tëmiturit në regjionin e Gosti-varit. Përdorimi i mjeteve tëforta, siç janë thikat, nga anae të miturve madje edhe nëmoshën dhjetëvjeçare, fletpër thellim të krizës së ash-tuquajtur shpirtërore nëmesin e adoleshentëve.Shifrat zyrtare tregojnë se de-likuenca në mesin e gjener-atave të reja paraqitet sidukuri sociale gjithnjë e nërritjet. Vitin e kaluar janëregjistruar 165 vepra krimi-nale pikërisht nga persona tëmoshës nën 18 vjeçe. Shu-mica e krimeve janë vjedhjetë kualifikuara si serioze,madje 147 raste të kryeranëpër shtëpi private, pushi-

more në vise periferike,dyqane si dhe në automjete.Tejet shqetësuese është faktiqë mosha mesatare e kryesvetë veprave të tilla rrotullohetrreth 14 vjeçe.

Veçori tjetër tek de-likuentet e rinj është fakti qënë shumicën e rasteve vepratpërsëritet nga individë tënjëjtë. Punëtorët social nënvi-zojnë se adoleshentë të njëjtëshpesh paraqiten si kryerëstë veprave të njëjta në mëtepër raste, gjë që sipaspunëtorëve social paraqet sit-uatë serioze dhe rrezik po-tencial që të njëjtët personanë të ardhmen të gjenden nërrjetet e krimeve të rënda.Mënyrat e kryerjes se këtyredelikteve-krimeve janë të llo-jllojshme dhe mjetet për kry-erjen e krimeve janë tendryshme.

"Statistikat e vitit të kalu-ar në Stacionin Policor tëGostivarit, tregojë se gjysma erasteve të zbardhurave të

vjedhjeve të kryera në Gosti-var e rrethinë rëndojë pikër-isht mbi këtë kategori minoretë popullatës, sidomos tekrastet e vjedhjeve. Kjo tregonse kemi një përqindje të kon-siderueshme të personaveminore të përfshirë në këtëlloji të krimit", potencoi Mar-jan Josifoski, zëdhënës i poli-cisë rajonale, i cili precizonse vetë gjatë vitit 2010 janëevidentuar 29 të mitur dhefëmijë si aktorë të krimeve tëndryshme.

Rritje në mënyrë rapide edelikuencës tek të miturit,është edhe si rezultat i mo-spasjes dhe mosfunksionim-it të një shtëpia edukuese -përmirësuese në Gostivar.Kompetentët konsiderojnë seme punë të kujdesshme, tëdurueshme dhe të organizuarsi duhet profesionalisht, tëmiturit delikuent mund tëpërmirësohen dhe më vonëbëhen anëtarë të shëndoshtë shoqërisë.

"Delikuenca rinore, si njëproblem jashtëzakonisht seri-oz është refleksion i nivelit tëedukatës që popullatës juve-nile i ofrohet nga entitetet ref-erenciale si prindërit, shkolladhe shoqëria në përgjithësi.Është pasojë e agresivitetitsocial të masivizuar e krizëssë përgjithshme në ndërtimine personaliteteve që do tabartin barrën e së ardhmes.

Te shfaqja e këtijfenomeni ndikojnë edhe tëashtuquajturit faktorë tërrezikut, që mund të jenë: in-dividualë, familjarë, shënde-ti mendor dhe abuzimi i sub-stancave. Kriza e shoqërisëpermisive (gjithëlejuese), kon-sumatore dhe rebelimafir-muese (kinematografia) kri-jojnë individë antisocialë qëjanë në gjendje të bëjnë aktenga thyerjet e xhamave,plaçkitja, rrahjet ndërgru-pore, përdhunuesit e deri tevrasësit serikë", potencon AliPajaziti, profesor universitar.

Strugë, 8 prill - Një pjesë enxënësve të fshatitLlabunisht që mësojnë nëshkollat e mesme tëqytetit të Strugës, tëhënën kanë munguar nëklasat e tyre si rezultat ifrikës se edhe ata mundtë sulmohen gjatë kalim-it në fshatin maqedonasVranishtë, ashtu siç jundodhi disa bashkëqyte-tarëve të tyre të dielënmbrëma. Këtë fakt e kon-

firmojnë edhe nga drejto-ria e shkollës së mesmekomunale "Ibraim Temo",nga ku thonë se një pjesëe nxënësve të Llabun-ishtit munguan gjatëparaditës së sotme, sepsekanë pasur frikë për sig-urinë e tyre pas ngjarjevetë një nate më parë nërrugën magjistrale qëkalon në fshatin Vran-

ishtë. Urim Kreka, drej-tor i "Ibraim Temos",thotë se pasi hetuan këtërast, po bëjnë përpjekjepër evitimin e këtijfenomeni dhe siguron seshumë shpejt kjo situatëdo të tejkalohet dhegjithçka do të kthehet nënormalitet. "Po, është evërtet një pjesë enxënësve të Llabunishtit

që mësojnë në shkollëntonë të cilët shfrytëzojnëtransportin e siguruarnga shkolla munguan nëmësim, ndërsa një pjesënga frika kanë përdorurlinjat e rregullta trans-portuese për të ardhur nëshkollë. Pasi hetuam këtëfenomen, ne nëbashkëpunim me struk-turat e tjera po marrim

masa që kjo gjendje tëtejkalohet dhe të mos re-flektohet në vijimin e pro-cesit edukativo-arsimornë shkollën tonë. Besoj sepas sqarimeve të nevo-jshme gjithçka do tëtejkalohet ", përfundonKreka. Të dielën mbrëmapas fitores së kandidatitshqiptar në garën përkreun e komunës sëStrugës Ziadin Sela, siçduket të irrituar nga kyfakt, banorët maqedonastë fshatit Vranishtë ekishin bllokuar magjis-tralen Strugë -Dibër qëkalon në mes të fshatit tëtyre. Pas bllokimit, tërrugës ata në mënyrë tëdhunshme kishin sul-muar katër qytetar tëLlabunishtit , të cilit ishinnisur për të festuar fi-toren e Ziadin Selës nëgarën për kryetar të Ko-munës së Strugës. Qyte-tarët e lënduar ngaLlabunishti pas këtij sul-mi kanë marrë trajtimin eduhur mjekësor dhe kanë

kaluar pa dëmtime tërënda pohojnë nga Spitalii Strugës dhe tashmëkurohen në kushteshtëpie. Rastin e konfir-mon edhe SPB-ja në Ohërnëpërmjet një komu-nikate në të cilën thuhetse u evitua një përplasje emadhe ndërmjet dy gru-peve të grumbulluara nëhyrje të fshatit Vranishtë,si rezultat i bllokimit tëmagjistrales .Sipas poli-cisë, në njërën anë qën-dronin banorët e Vran-ishtit, ndërsa në anëntjetër banorë të Veleshtës,Llabunishtit, Oktisit dhefshatrave të tjera, por kjosituatë u arrit të kontrol-lohet në mënyrën më tëmirë pohojnë uniformatblu. Ndërkohë, përtejkalimin e kësaj situatee cila zgjati deri në orët epara të ditës së hënë,kontribuoi edhe ZiadinSela tashmë kryetar i Ko-munës së Strugës pasbesimit të marrë ngastruganët. (P.L.)

Dita ndërkombëtare e shëndetësisë

FRI në Kërçovëdhuron gjak

Kërçovë, 8 prill - Në kuadër të ak-tiviteteve që ka paraparë dega e Foru-mit Rinor Islam në Kërçovë, në QT "Ara-bella" në Kërçovë, të hënën nëbashkëpunim me Kryqin e Kuq tëKërçovës, aktivistët e këtij forumi dhu-ruan gjak. Siç theksoi MuhametMehmeti, aktivistë pranë këtij forumi,"ky aktivitet zhvillohet në kuadër tëDitës ndërkombëtare të shëndetësisë,ndërsa dihet se ky është një aktivitettejet i mrekullueshëm dhe fisnikëriaqëndron në shpëtimin e jetëve të cilatjanë në rrezik. Krahas aktiviteteve qëkishim paraparë në agjendën vjetore,kjo është njëra ndër aktivitetet tona tëradhës e cila ka qëllim humanitar.Pritet që këtij organizimi pos aktivistëvetë FRI-së t'i përgjigjen edhe një numëri madh i dhuruesve vullnetarë tëgjakut", thotë më tutje MuhametMehmeti. Nga dega e Kryqit të Kuq tëKërçovës shprehen të kënaqur me këtënismë që ka ndërmarrë FRI dhe se ak-tivitete të këtilla që kanë për qëllimndihmën e të tjerëve do të jenë më tëshpeshta. Kryqi i Kuq i Kërçovësbashkëpunon edhe me shoqata dheasociacione të tjera, ku në kuadër tëprogramit ka kryesisht aktivitete tëmbledhjes së ndihmave dhe daljes nëndihmë të çdokujt që ka nevojë përndihmën e kësaj shoqate. (A.Xh.)

Pas incidentit në fshatin maqedonas Vranishtë

Nxënësit të frikësuar nuk udhëtojnë për në StrugëKëtë fakt e konfirmojnë edhenga drejtoria e shkollës sëmesme komunale "IbraimTemo", nga ku thonë se njëpjesë e nxënësve tëLlabunishtit munguan gjatëparaditës së sotme, sepsekanë pasur frikë për sigurinëe tyre pas ngjarjeve të njënate më parë në rrugënmagjistrale që kalon nëfshatin Vranishtë

Tendencë për rritje të rasteve të delikuencës

Shifrat zyrtaretregojnë sedelikuenca në mesine gjeneratave të rejaparaqitet si dukurisociale gjithnjë e nërritjet. Vitin e kaluar,janë regjistruar 165vepra kriminalepikërisht ngapersona të moshësnën 18 vjeçe

Të rinjtë si "kaubojë" Koha

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Nga Ministria e Punës dhe Politikës Sociale thonë se momentalisht nëterritorin e qytetit të Shkupit, funksionon objekti në fshatin Çiçino, kutrajtohen personat e pastrehë nga e tërë Maqedonia 9Aktuale

Urim HASIPI

Tetovë, 8 prill- Në Tetovëmungon një qendër për tra-jtimin e personave të pas-trehë. Gjatë viteve të funditnë Tetovë, por edhe në ra-jonin me të gjerë të Pollogutështë në rritje e sipër num-ri i personave të cilët strehëbanimi kanë kontejnerëtdhe vendet tjera më pak tëfrekuentuara në qytet.Poashtu rritje shënojnëedhe rastet kur këta per-sona të pastrehë gjenden tëvdekur. Kryesisht bëhet fjalëpër persona në moshë tështyrë, të cilët që moti kanëbraktisur shtëpitë e tyre dhestrehë gjejnë nëpër trotuare,pranë kontejnerëve, poredhe në afërsi të qendrëssportive në Tetovë.

Nga policia e Tetovëstheksojnë se personat tëcilët nuk kanë shtëpi baniminëse denoncohen ngadikush, ata largohen nëbashkëpunim me punëtorëte Qendrës për punë sociale,të cilët ose vendosen në spi-tal ose dërgohen në qytete tëtjera ku ekzistojnë qendrapër trajtimin e personave tëpastrehë dhe me të njëjtitpunohet që të risocializohentë njëjtit.

"Brenda vitit të kaluar,

por edhe në këtë fillim viti,rreth 10 persona të pastrehënga rajoni i Tetovës dhe mëgjerë janë gjetur të vdekurnëpër vende të ndryshme,siç janë qendra sportive, nëpyje, pranë kontejnerëve,por edhe nëpër fushën e Pol-logut kemi raste kur ështëgjetur person i vdekur. Por,jo të gjithë këto janë per-sona të cilët janë pa shtëpidhe pa vendbanim. Kemiraste kur këta persona kanëvuajtur nga sëmundja esklerozës, të cilët humbinvetëdijen dhe dalin ngashtëpia pa u vërejtur ngaaskush. Pas një kohe shu-mica prej tyre gjenden tëvdekur larg shtëpisë sëtyre", thotë zëdhënësi i sek-torit për Punë të Brendshmenë Tetovë, Marjan Josifovs-ki. Nga Ministria e Punësdhe Politikës Sociale thonëse momentalisht në terri-torin e qytetit të Shkupit,funksionon objekti nëfshatin Çiçino, ku trajtohen

personat e pastrehë nga etërë Maqedonia. Në këtëqendër për persona të pas-trehë ofrohen shërbime përmbrojtje sociale dhe shënde-tësore. "Poashtu për këtëqëllim dhe për këtë funksionështë hapur Qendërpranuese për persona tëpastrehë në Momin Potok, ecila është nën ingerencë tëKryqit të Kuq të Maqedonisëdhe shërben për vendosjen ekëtyre personave në kohëzg-jatje prej 24 deri në 48 orë.Edhe në këtë qendër, per-sonat marrin shërbime siçjanë ushqimi, veshmbathje,shërbime shëndetësore etj.Në bashkëpunim me Kryqine Kuq dhe me qytetin eShkupit, gjatë vitit të kalu-ar, u organizua projekti iquajtur Patrolla Sociale, ecila ka për qëllim në teren tëjep përkrahje sociale përkëta persona", thotë DavorPolitov, zëdhënës i Min-istrisë për Punë dhe PolitikëSociale. Sipas tij, Qeveria e

Maqedonisë, poashtu përpërmirësimin e mbrojtjes so-ciale ka siguruar nga njëushqim në ditë për personate rrezikuar, mbrojtje shën-detësore me para (kuzhinapopullore) në 43 komuna nëMaqedonisë.

"Sa u takon personave tëcilët gjenden në rrugë, nëseka mbi 18 vjet, duhet që mevetëdëshirë të kërkojë të ven-doset në qendër për mbrojt-je sociale. Më pas ai duhetqë të parashtrojë kërkesëderi tek qendra për punë so-ciale, e cila pas vërtetimit tëgjendjes faktike jep vendimqë i njëjti person të vendosetnë qendër. Nëse bëhet fjalëpër fëmijë të mitur, kërkohetpajtim nga prindërit që injëjti të dërgohet në qendërditore", tha Politov.Megjithatë edhe përkundërkësaj në Tetovë personat tëcilët nuk kanë kulm mbikokë, janë lënë nën mëshirëtë fatit dhe nuk kanë përku-jdesje të veçantë.

Shkup, 8 prill - Numri ipacientëve me sulm nëtru po rritet. Në Shkup,në 600.000 banorë, kames 10 dhe 15 sulme nëtru në ditë që ështënumër i madh. Dyzet përqind nga popullsia nëmoshë prej 35 deri 60 vjetkanë hipertension, ndërsashumica prej tyre nuk edinë se kanë. Mosha e pa-cientëve po ulet sepse stilii jetës po ndryshon. Sh-

pesh ka pacientë nëmoshën prej 30-35 vjet tëcilët kanë sulm të defin-uar në tru, e kjo do tëthotë se veçmë kanëndryshime të mëdha nëenët e gjakut që të mundtë definohet sulmi në tru.Këtë të hënën e theksoidrejtori i Spitalit tëpërgjithshëm të qytetit "8Shtatori", Sasho Stoçjevnë shënimin e 8 Prillit -Ditës botërore të shënde-

tit, fokusimi i të cilës këtëvit është tensioni i lartë igjakut i cili nëse nuk tra-jtohet dhe kontrollohetështë "vrasës i qetë" i njënumri të madh tënjerëzve. Ai theksoi sestresi kontribuon në pr-ishjen e metabolizmit,rritjen yndyrave në gjakdhe rritjen e tensionit tëgjakut, ndërsa pasojë ekësaj është sulmi nëzemër dhe në tru. Ministri

i Shëndetësisë, NikollaTodorov tha se që ështëmirë që edhe në Maqedonihapet kjo temë dhe ngritetvetëdija e qytetarëve përproblemet të cilat mundtë paraqiten nga hiperten-sioni. Kryetari i Shoqatëssë mjekëve të MaqedonisëJovan Tofovski theksoi seshëndetësia po përmirë-sohet në mënyrë të kon-siderueshme, se ështëbërë shumë në furnizimin

e pajisjeve mjekësore,ndërtimi dhe rikonstrui-mi i institucioneve shën-detësore me çka, si thek-

soi, do të mundësohet di-agnosifikim më i mirë dheprocedura më të mira ter-apeutike për pacientët.

Shkup, 8 prill - Harxhimet e jetesës të maturapërmes çmimeve të mallrave dhe të shër-bimeve për konsum personal në mars të këtijviti në krahasim me shkurtin shënojnë rritjeprej 0.1 për qind, ndërsa në krahasim memarsin e vitit të kaluar 3.1 për qind. Sipas tëdhënave të entit shtetëror për statistikë nëmars të vitit 2013, në krahasim me shkurtin2013 rritje e indekseve është shënuar në gru-pet e Shëndetit për 2.2 për qind, Transportitpër 0.7 për qind, Restorane dhe Hotele për 0.3për qind, Ushqim dhe pije joalkoolike për 0.2për qind, Rekreim dhe kulturë dhe mallra tëtjera dhe shërbime për 0.1 për qind. Zvogëli-mi i indeksit të harxhimeve të jetesës ështëshënuar në grupet: Banim, ujë, elektrikë, gazdhe karburante të tjera për 1 për qind,veshëmbathje dhe atlete për 0.7 për qind dhemobilje, orendi dhe mirëmbajtje të orendivepër 0.3 për qind. Në nivel të muajit paraprakmbetën indekset e grupeve: pije alkoolike,duhan, komunikime dhe arsim.

Shkup, 8 prill - Një grupstudentësh dhe profesorënga universitetet "Shën Cir-ili dhe Metodi" nga Shkupi"Shën Klimenti i Ohrit" ngaManastiri, "Goce Dellçev"nga Shtipi, UniversitetiShtetëror i Tetovës dhe ngaAkademia Ushtarake nëShkup do ta vizitojnë selinëe NATO-s në Bruksel. Vizitaështë në suaza tëbashkëpunimit mes Repub-

likës së Maqedonisë dheNATO-s, ndërsa realizohetme përkrahje të misionit tëRepublikës së Maqedonisëpranë NATO-s. Projekti i ciliishte i inicuar nga ana emisionit të RM-së pranëNATO-s dhe i realizuar përherë të parë vitin e kaluar,dhe këtë vit mbahet mepërkrahje të NATO divizion-it për diplomaci publike.Grupi i studentëve dhe i

profesorëve të enjten do tavizitojnë selinë e NATO-s nëBruksel, ku do të brifohetpër axhendën e tanishmetë NATO-s, BallkaninPerëndimor dhe marrëd-hëniet e NATO-s me Repub-likën e Maqedonisë, kër-cënimet e reja të sigurisëdhe sfidat e NATO-s , sidhe aktivitetet e NATO-s nëAfganistan. Së bashkugrupi do të pritet në mi-

sionin e RM-së pranëNATO-s, ku ambasadoriMartin Trenevski do t'injoftojë me përpjekjet e mi-sionit për afirmim të in-teresave të RM-së në suazatë NATO-s. Të premten dota vizitojë KomandënSupreme të Aeancës përEvropën (S'HAPE) në Mons,ku do të brifohet për opera-cionet e komandës dhe përbashkëpunimin ushtarak.

Shlyerje einteresave nga

kontributet socialeparashtrohen deri te DAP-i

Shkup, 8 prill - Kërkesë për shlyerjen e in-teresave nga borxhet e papaguara në bazë tëkontributeve nga sigurimi i obligueshëm so-cial të bëra nga viti 2009 deri në vitin 2012mund të parashtrojë çdo tatimpagues, i ciliështë i përfshirë me konceptin "Bruto paga"dhe i ka paguar kontributet përfundimishtme 31 dhjetorin e vitit 2008, informojnë ngaDrejtoria e të Ardhurave Publike. Kërkesaparashtrohet deri te DAP-i. Parashtruesi ikërkesës ka të drejtë për shlyerjen e intere-save për kontributet në vlerë deri 100 përqind interes nëse pagesa e borxheve të pa-paguara për të cilat është parashtruarkërkesë e kryen në afat prej gjashtë muajvenga dita e parashtrimit të kërkesave dherregullisht i përmbush detyrimet e arritshmeaktuale dhe shlyerjen në vlerë prej 75 përqind interes nëse pagesa e detyrimeve të pa-paguara për të cilat është parashtruarkërkesë e kryen në afat prej 12 muajve ngadita e parashtrimit të kërkesës dhe rregull-isht i përmbush detyrimin e arritshëm aktu-al. Pesëdhjetë për qind shlyerjen të interesitdo të mund të kërkojë nëse pagesa de-tyrimeve të papaguara për të cilat ështëparashtruar kërkesë e kryen në afat deri 18muaj nga dita e parashtrimit të kërkesësdhe rregullisht i përmbush detyrimet e arrit-shme aktuale. "Kërkesa për shlyerjen e in-teresave të detyrimeve të arritshme në bazëtë kontributeve nga sigurimi i obligueshëmsocial" mund të merret nga ueb faqja e DAPdhe parashtrohet deri te zyra tatimore,sipas selisë dhe vendbanimit të obliguesvetatimor deri më 31 dhjetor të vitit 2013.

8 Prilli - Dita botërore e shëndetit

Rritet numri i pacientëve me sulm në tru

Studentë nga Maqedonia në selinë e NATO-s në Bruksel

Rritje e harxhimevetë jetesës në mars

Të pastrehët e Tetovës pa qendër për trajtim

Jeta pranë kontejnerëveGjatë viteve të fundit nëTetovë, por edhe në rajonin metë gjerë të Pollogut është nërritje e sipër numri i personavetë cilët strehë banimi kanëkontejnerët dhe vendet tjeramë pak të frekuentuara nëqytet

Koha

Shaban MURATI

Jo rastësisht am-basadori i ri i Rusisë nëSerbi, AleksandërÇepurin, zgjodhi të shkojëpër vizitë dhe takime nëMitrovicën e veriut në 1prill një ditë përpara raun-dit të 8-të të bisedimeve të2 prillit në Bruksel meskryeministrit serb, IvicaDaçiç, dhe kryeministrit tëKosovës, Hashim Thaçi,ku çështja kryesore eraundit ishte arritja e njëmarrëveshjeje lidhur meveriun e Kosovës. Ishte njësinjal diplomatik se Rusiadëshironte që raundi i ri idialogut të dështonte, dheSerbia faktikisht nuk epranoi planin e propozuarnga Bashkimi Europianpër këtë çështje. Në njëfarë kuptimi, udhëheqësitaktualë të Beogradit,kryeministri dhe presiden-ti, e vunë veten në tënjëjtën pozitë refuzimi qëprotektori i tyre personal i

dikurshëm, Sllobodan Mil-losheviç, i bëri marrëvesh-jes për Kosovën tëpropozuar nga ndërkom-bëtarët në Rambuje,katërmbëdhjetë vjet mëparë. Pikërisht në kohënkur delegacioni i lartëqeveritar serb u larguanga Brukseli me sugjerim-in europian që të kthehetnë Beograd për konsul-time dhe brenda një afatitë japë përgjigjen për-fundimtare zyrtare, Rusiaintensifikoi presionin dheveprimin diplomatik mbiqeverinë serbe. Duke pr-ishur heshtjen diplo-matike, që paraprin sirregull datat apo afatet epërgjigjeve përfundimtare,Moska e bëri zyrtarembështetjen për refuzimine Serbisë ndaj propoz-imeve të BE-së, pa e thënëende Serbia. NgaTashkenti i largët, ministrii Jashtëm rus, SergejLavrov, deklaroi më 6 prillse për Rusinë janë të pa-pranueshme ultimatumete Bashkimit Europianndaj Serbisë, duke i bërëtë qartë kështu Beograditse Moska i kërkonte që tahedhë poshtë zyrtarishtplanin europian. Situata ere në raportet Serbi-BE

dhe Serbi-Kosovë dhe ud-hëkryqi i ri i politikës sëjashtme të Serbisë eviden-ton një intonim të ri të Ru-sisë në intrigat gjeopoli-tike të rajonit dhe mëkonkretisht në Serbi. Medeklarimet intensive dheme kërkesat e saj shan-tazhuese ndaj qeverisëserbe, Rusia zbuloi se nëfakt nuk është Mitrovicapengesa reale e normal-izimit të marrëdhënievemes Serbisë dhe Kosovës,por është Rusia që nxitSerbinë të mos bjerë dako-rd. Qëndrimet zyrtare tëambasadorit të Rusisë nëSerbi, të shpallura nëMitrovicë, idetë, kërkesatdhe inkurajimi i tensionitqë ai parashtroi, konturo-jnë qartë një plan veprimidiplomatik dhe njëstrategji të Kremlinit përpërdorimin e çështjes sëMitrovicës si një instru-ment i gjeopolitikës rusenë Ballkan.

Së pari, Rusia po nxitbandat dhe forcat sepa-ratiste serbe në veri tëKosovës, që të shkallëzo-jnë intransigjencën e tyredhe t'i kundërvihen edheqeverisë në Beograd, dhetë bëjnë çmos qëbisedimet mes Beogradit

dhe Prishtinës të dështo-jnë. Jo pa qëllim am-basadori i trembi serbët everiut të Kosovës sikurpranimi i një marrëveshje-je mes Beogradit dhe Pr-ishtinës do t'i detyrojë atatë largohen nga Kosova.Madje ai e kapërceu ku-firin e normës diplo-matike, duke marrë pozi-cionin agresiv të pakicësserbe në një shtet tjetërdhe duke i bërë parala-jmërim qeverisë së shtetitamë të kësaj pakice, në tëcilin është akredituar am-basadori. Diplomacia rusekonstaton se një erë elehtë realizmi po fryn nëpolitikën shtetërore të Ser-bisë lidhur me Kosovën,me ose pa dëshirën e ud-hëheqësve aktualë. Nëkëtë frymë realiste, qëpërmblidhet në frazën ethjeshtë se Kosova është ehumbur dhe se shteti iKosovës përbën një re-alitet të ri politik, po zëvend të dukshëm pikë-pamja se e ardhmja eu-ropiane e Serbisë nukmund të sakrifikohet aspër hir të një ideje mitiketë Kosovës si pjesë e Ser-bisë dhe as për hir të 20apo 30 mijë serbëve të ma-nipuluar, që formojnë pa-

kicën serbe në veri tëKosovës. Kjo frymë realiz-mi, e cila me vështirësi popërpiqet të çajë mes se-drave të sëmura nacional-iste dhe interesave tëngushta elektorale të tëdyja partive kryesoreqeveritare, si Partia Pro-gresiste Serbe e presiden-tit dhe e zëvendëskryemi-nistrit të parë dhe PartiaSocialiste e kryeministrit,me avancimin e saj mundtë prodhojë një situatëtensionimi dhe të çojë nënjë normalizim të marrëd-hënieve Serbi-Kosovë,qoftë dhe pa e njohur nëmënyrë të drejtpërdrejtështetin e pavarur tëKosovës. Një nga zërat epaktë europianë të poli-tikës serbe, ministri i tan-ishëm i Financave, i cili kaqenë anëtar në qeveritë emëparshme të PartisëDemokratike, MladjanDinkiç, kërkoi në 4 prillqë Serbia duhet ta prano-jë planin e BE-së, sepse"ne kemi nevojë të ecimdrejt BE-së dhe të prano-jmë një zgjidhje, me tëcilën fillon një marrëd-hënie e gjatë dhe e qën-drueshme me Prishtinën".

Por ky është një sta-cion zhvillimesh, që nuk

u përshtatet interesavedhe strategjisë së Rusisënë Ballkan dhe ku mbajt-ja gjallë e zjarrit të ten-sionit apo e një konflikti tëngrirë në veriun e Kosovësshërben si një nga instru-mentet e strategjisëgjeopolitike të Moskës nërajon. Për këtë arsye diplo-macia ruse ndjehet eshqetësuar dhe e kër-cënuar nga hapat e nor-malizimit, qoftë dhe mod-est, që kanë sjellëmarrëveshjet e nënshkru-ara deri tani në Brukselmes kryeministrit të Ser-bisë dhe kryeministrit tëKosovës. Ndaj diplomaciaruse po kërkon që të nxisëpabindshmërinë e ban-dave dhe forcave paramil-itare serbe të Mitrovicës sëveriut, që të refuzojnë çdomarrëveshje të Beograditme Prishtinën, për t'i mba-jtur kufijtë mes dyvendeve si fusha të min-uara. Nuk mund të moshabisë kërkesa e am-basadorit rus kundër njo-hjeve të shtetit të Kosovës,i cili e paraqiti çështjensikur njohja e Kosovës ngashtetet e tjera të botës dotë thotë largim i gjithë pa-kicës serbe nga territori iKosovës dhe pas kësaj

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim DulloviDrejtor: Arben Ratkoceri

Kryeredaktor: Besim Iljazi • Zëvendëskryeredaktor: Vedat Memedaliu • Ndihmëskryeredaktor: Evis Halili Redaktorë: Shkëlzen Halimi • Bekim Ajdini • Ilir Ivanovski • Redaktor teknik: Halil Berisha

E-mail: koha@koha.com.mk • Tel: 02 3179 - 904; Fax: 02 3118 - 060; Adresa: Bul. Goce Delçev nr.11, Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup

MARKETING: Bekim Shaqiri • marketing@koha.com.mk - Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222

E përditshme informativewww.koha.mk

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Num. i Tat. 4030008022772Shtyp: “Grafiçki centar” - Shkup

10KohaE MARTË9 PRILL |2013| Forum

Fikret UKA

Si polic i Republikës sëKosovës kam rastin t'iprek viktimat, të cilët evrasin veten për shkak tëincestit. Në rastet e shum-ta të vrasjeve e vetëvras-jeve shkaktarin e mësojnga vetë goja e të afërmevetë familjes. Bile mu aty nëato familje ku ndodhinvrasjet e vetëvrasjet.Mirëpo, për shkak se vras-jet e vetëvrasjet e tillaparaqesin anën e errët tëfamiljes, rastet heshtën.Prandaj, mu për këtë,fenomeni incest kërkonqasje serioze ndër shqip-tarë, sepse ky krim, jorrallë, gjen vend "në vras-jet për mezhdë". Për rastete tilla, për arsye të opin-ionit dhe mospërhapjes sëkësaj "marrëzie", provoko-hen e inskenohen mos-marrëveshje fiktive që kry-erësi i veprës të eliminohetnë ndonjë mënyrë, por eli-minimi që do të pranohetedhe nga opinioni. Edhegjykatësit që i gjykojnërastet e tilla na thanë senuk i publikojnë motivetpër arsye oportune të rua-jtjes së autoritetit, nderit e

të mospërhapjes së grind-jeve dhe konfliktit më tëmadh ndërfamiljar. Pran-daj, nuk mund të kreno-hemi se ndër ne nuk kaincest, sepse psikologuPajazit Nushi shprehet:"Fenomeni i incestit nëKosovë dhe rajon ështëshumë i shprehur e përp-jekjet për hulumtime nukkanë sjellë rezultateshkencore nga qëfenomeni zhvillohet në for-ma tejet të fshehta". Poashtu, edhe psikologu L.Prifti, një studiuesshumëvjeçar, që punoi nëburgjet e Shqipërisë, nëlibrin e tij "Psikologjia ekrimit (ose penale)", arrititë shënojë raste incesti nëmes një gjaku që janë kry-er me dëshirë e jo medhunë, por që kanë për-funduar edhe mevetëvrasje në burgjet eShqipërisë.

Përfundimet tragjike

Duke i përjashtuarrastet incestuoze medhunë që dita-ditës la-jmërohen në policinë eKosovës, dëshiroj ta ngreçështjen për rastet inces-tuoze që konsiderohen

tërheqje gjenetike e qëkryhet me dëshirë e jo medhunë në mes personavetë së njëjtës familje, e qënë shumë raste përfundo-jnë me vrasje e mevetëvrasje. Pata rastin tëmësoj pse nusja e re e variveten në ditën e dytë të ja-narit 2009. Kjo nuse pas-ka tradhtuar burrin, eburri e paska përzënë. Ajopaska gjetur strehim tëbabai. Në shtëpinë ebabait ajo paska bërë in-cest me djalin e axhës. Ekur kapet në flagrancë,nusja zgjedh vetëvrasjen.Po ashtu, pata rastin tëmësoj se vajza 19-vjeçareqë i paska shpejtuar vdek-jes në vitin 2012, paskambetur shtatzënë me vël-lain dhe për shkak tëndikimit të stresit të lartë,depresionit të thellë, tron-ditjes së lartë psikike, kadashur ta vrasë veten.Por, edhe sa e sa raste tëtjera ka të kësaj natyre,për të cilat kam mësuarnga të afërmit e familjeve,e të cilët më kanë porosi-tur se "zbulimi i shkaktar-it të vërtetë i vetëvrasjeve,brendapërbrenda familjesdo t' na sjellë pasoja tëpallogaritura.

Regjisorja Arta Kalla-ba bëri një punë tëshkëlqyeshme kur moriguximin dhe e vuri nëskenë dramën e shkruarnga Refet Abazi "Heshtja",që bën fjalë për incest tëdhunshëm (jo të dëshiru-ar) nga një prind anormal.Vajza e shkatërron jetënme vetëvrasje. Arta Kalla-ba, duke e parë këtëfenomen mjaft të përha-pur ndër ne, edhe pse përkëtë fenomen heshtet, ajovendosi t'i thotë popullitmos heshtni, sepse kyfenomen për pasojë kaedhe vetëvrasjen. Pra, dra-ma në thelb trajton aktu-alitetin dhe problemet qëende konsiderohen tematabu, me të cilat po për-ballet shoqëria jonë. Kyfenomen, që ndër shqip-tarë konsiderohet ana mëe errët e familjes, nëshumë vende të botësopinionin po e trondit. Përshembull, Mistie Atkin-son, një nënë 32 vjeçe ngaAmerika, bëri seks medjalin e saj 16-vjeçar. Pokjo nënë 32 vjeçe u dënuame 4 vite e tetë muajburgim, pavarësisht se in-cesti erdhi me dëshirën enënës dhe të birit të saj.

Më pas ajo deklaron: "Unënuk ndjehem keq dhe nukkam përgjegjësi për inces-tin. Është diçka që quhettërheqje gjenetike dheështë shumë e fortë. Kamlexuar se është diçka qëndodh në 50% e njerëzveqë rigjejnë një të afërm tëhumbur". Ose gjyshja 68vjeçe bën seks me nipin20 vjeç në Australi. Egazetat australiane shkru-an: "U trondit opinioni".

Vetëvrasja, dukuri shqetësuese

Megjithatë, për inces-tet e kësaj natyre ka pakstudime, por ka të tillë qëthonë se në bibël dhe ku-ran thuhet se njerëzimi fil-loi me Evën dhe Adamin.Eva dhe Adami kryen mar-rëdhënie seksuale menjëri-tjetrin dhe lindënfëmijë. Më vonë i bie qëfëmijët të kenë kryer mar-rëdhënie seksuale menjëri-tjetrin ose meprindërit e tyre që të vazh-donte të riprodhohejnjerëzimi. Pra, nga kjodilet në përfundimin senjerëzimi filloi me incest(seks brenda familjes). Por,në librat fetarë më vonëshkruhet që incesti është

mëkat dhe ndalohet rrep-tësisht. Fenomeni incest aështë biologjik, kulturorapo patologjik? I pari që umor me fenomenin incestështë Frojdi. Sipas tij:"Epshi i një të riu nëpavetëdije mund të jetë ilidhur me objektet inces-tuoze,...ose i fiksuar nëfantazi të pavetëdijshmeincesti". E Jungu, duke istudiuar mësimet e Frojditmbi incestin, shkruan:"Simptomologjia e incestit,ekzistenca e së cilës nukmund të vihet në dyshim,mua më duket fenomendytësor, tanimë pa-tologjik". Mirëpo, mësimete Jungut mbi incestinshtrojnë pyetjen, se kyfenomen a është pa-tologjik? E prof. Ramljakunë librin e tij, "Kriminalis-tika mjekësore", veçtjerash, për incestinshkruan: "Meshkujt pro-vokojnë incestin dhe atakryesisht psikopatë,alkoolistë, me instinktehipërseksuale, mekanizmiinhibitor i të cilëve në sfer-ën morale është shumë in-suficient. Ata zakonishtjanë me origjinë nga shtre-sat shumë të ulëta sociale,me kushte të vështira ba-

Mitrovica si gur gjeopolitik rusNga Tashkenti i largët,ministri i Jashtëm rus, SergejLavrov, deklaroi më 6 prill sepër Rusinë janë tëpapranueshme ultimatumet eBashkimit Europian ndajSerbisë, duke i bërë të qartëkështu Beogradit se Moska ikërkonte që ta hedhë poshtëzyrtarisht planin evropian

Incesti dhe vetëvrasjaStudiuesit mendojnë seincesti është një ndërçështjet më të rënda tëshoqërisë dhe pasojat janë tëpapërmirësueshme

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve. Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

KohaE MARTË

9 PRILL |2013| 11Forumdeklaroi se presionet e Fuqivetë Mëdha (perëndimore) për njo-hjen e pavarësisë së Kosovësmund të përballohen vetëm meRusinë dhe aleatët e saj.

Së dyti, diplomacia rusendërmori një ofensivë të vërtetëpresioni mbi qeverinë aktuale tëSerbisë për ta penguar dheshantazhuar atë që të mos pra-nojë planin e BE-së dhe të mosavancojë në normalizimin emarrëdhënieve me Kosovën.Ambasadori paralajmëroi hapurqeverinë e Serbisë se nuk duhettë harrojë se "Rusia dhe Serbiajanë aleate gjeopolitike", që do tëthotë se çështjen e Kosovës dhetë veriut të saj Moska i sheh siçështje të interesit të sajgjeopolitik dhe që qeveria e Ser-bisë duhet të ecë në linjën e kë-tyre interesave ruse.

Moska afishoi për herë tëparë kërkesën që Rusia duhet tëbëhet pjesë e formatit të bised-imeve mes Serbisë dhe Kosovës,të cilat zhvillohen me ndërm-jetësimin e BE-së. Duke u bërëpjesë e këtij formati, diploma-cia ruse jo vetëm pretendon njërol të ri në Ballkan, por edhe tëkontrollojë dhe të ndikojë qëecuria e bisedimeve të shkojë nëfavor të interesave të sajgjeopolitike në rajon. Am-basadori rus e kritikoi publik-isht qeverinë serbe pse ajo nuke ka ftuar Rusinë që të marrëpjesë në bisedimet mes Serbisëdhe Kosovës, duke treguar njëankth shtetëror rus dhe dukeharruar se vetë Rusia ka votuarnë OKB në 2010-ën që BE-ja tëjetë organizatori dhe moderatorii bisedimeve për normalizimin e

marrëdhënieve mes Serbisë dheKosovës. Këshilltari i shtetit nëFederatën Ruse, Modest Ko-larov, shkoi edhe më tej, dukekërkuar që Serbia t'i bëjë thirrjeRusisë që të jetë garante e çdozgjidhjeje të arritur në dialogunBeograd-Prishtinë.

Së treti, presioni diplomatikrus mbi Beogradin po shoqëro-het me një fushatë të hapurkundër BE-së dhe kundër orien-timit të politikës zyrtare serbepër integrimin europian. Am-basadori rus deklaroi se Serbiaduhet të bashkohet me forcënjetike të Rusisë, sepse BE-januk mund t'i sigurojë asaj rrit-jen e shpejtë ekonomike. Aipërsëriti tezën e njohur të qev-erisë ruse, se anëtarësimi i Ser-bisë në BE mund të dëmtojëmarrëdhëniet e Rusisë meSerbinë dhe "kjo duhet të mba-het mirë parasysh". Moska kaintensifikuar edhe presionin ehapur ekonomik, që manifesto-het me vonimin e lëvrimit tëkësteve të kredisë së madhe, tëpremtuar nga Vladimir Putin trevjet më parë, dhe me modi-fikimet e panjoftuara ruse përrolin e Serbisë në gazsjellësinrus "South Stream".

Përdorimi i çështjes së veri-ut të Kosovës si instrumentgjeopolitik i Rusisë po bëhet nënjë kuadër të lexueshëm anti-shqiptar. Ambasadori i Rusisëqëllimisht zgjodhi të vijë nëMitrovicë dhe të mbajëpanegjirike proserbe me rastin e110- vjetorit të vrasjes në vitin1903 të konsullit rus në Mitro-vicë, i cili u dërgua nga shërbi-mi i fshehtë carist për të ndih-

muar Serbinë kundër kërkesavedhe të drejtave të popullit shqip-tar. Diplomacia ruse shfrytëzondata historike, që të pompojëurrejtjen nacionale dhe fetareserbe kundër popullit shqiptartë Kosovës, sepse me fryrjen ekësaj urrejtjeje synon të mbajëtë pazgjidhur konfliktin e ngrirënë veri të Kosovës. Kemi ngaambasadori rus shkeljen e nor-mave, që rregullojnë marrëd-hëniet ndërkombëtare, sepseshkon në një shtet tjetër nëmënyrë të paligjshme dheushtron veprimtari tëpaligjshme, duke nxituracarimet etnike të pakicës serbeme shtetin e Kosovës dhe meshqiptarët. Por këtu del njëproblem përtej kësaj. Kjo ka tëbëjë me qeverinë e Kosovës, ecila nuk duhet të lejojë diplo-matët e Rusisë, që nuk e ka njo-hur Kosovën, të hyjnë pa leje nëterritorin e saj dhe të ushtrojnëveprimtari armiqësore ndajKosovës dhe integritetit të sajterritorial e shtetëror.

Ambasadori rus në Serbi ika plotësuar të gjitha kriteretpër t'u shpallur "persona nongrata" nga qeveria e Kosovës.Ky veprim është i nevojshëmpër të parandaluar vizitat e tjeraprovokative të tij në Kosovë, poredhe për t'i kujtuar diplomacisëruse se qeveria, shteti dhe insti-tucionet shtetërore në Kosovëmbajnë shënim aktet jomiqë-sore ndaj popullit shqiptar.Sepse memoria historike e kom-bit tonë ka nevojë jetike jovetëm të regjistrojë, por edhe tëshkundet nga letargjia.

(gazeta shqiptare)

nimi dhe flenë të gjithë në njëdhomë". Këtë hulumtim të prof.Ramljakut e plotëson prof. E.Uka në librin e tij: "Vetëvrasja,dukuri shqetësuese". Ai shkru-an: "Hulumtimet me kanë de-tyruar të pranoj se incesti nukështë vepër vetëm e shtresës sëulët, por edhe e shtresës së obor-reve mbretërore dhe e njerëzveme shumë ndikim në familje dheshoqëri, madje edhe me një ar-simim të lartë dhe pa hetuar tekata simptome patologjike, por in-stinkte hipërseksuale pak ashumë edhe biologjike".

Pasojat janë të papërmirësueshme

Atëherë, deri ku kanë arriturstudimet lidhur më këtë çësht-je? Studiuesi Alan Bitles, pas

një studimi 35-vjeçar, në librine tij "Kufijtë farefisnorë", bënpërpjekje që të rrëzojë mitin egabuar dhe teoritë biologjike qëlidhen me incestin se lindja efëmijës brenda kësaj marrëd-hënie, si nga ana trupore dhemendore lindin me pasoja, sipastij, sot në botë ka 1.1 miliardnjerëz apo mbi 15% të popul-latës botërore që ose janë mar-tuar me kushërinj, ose janëfëmijë të këtyre martesave dhesëmundjet e fëmijëve nuk rrjed-hin si pasojë e gjakut. Kjo prak-tikë, shkruan Bitles, ndiqet ngashumë komunitete, myslimane,budiste, hindu dhe hebraike,madje edhe kristiane, pavarë-sisht kulturës (albobserver).Edhe pse studimet e prof. Bi-tles nga Australia habitin opin-

ionin, ai shkruan se "gjetjet ngahulumtimet ndër vite dokumen-tojnë se rreziqet shëndetësorenga martesat brenda farefisitjanë të ekzagjeruara, si pasojë eorganizimit jo të mirë të studim-it, ku nuk merren në konsider-atë faktorët e jashtëm". Pran-daj, këto martesa (incesti)brenda gjakut, sipas Bitles, nënivel social dhe ekonomik, for-cojnë lidhjet e familjes dheruhen pasuritë, dhe se ky faktorështë shumë i rëndësishëm përbanorët e vendeve të treta. Por,sidoqoftë, studiuesit mendojnëse incesti është një ndër çësht-jet më të rënda të shoqërisë dhepasojat janë të papërmirë-sueshme. (Kosova sot)

(Autori është kriminalist, polic)

Kanan MAKIYA

Më 9 prill të vitit 2003, Bag-dadi ra nga një koalicion i ud-hëhequr nga amerikanët. Heq-ja e Sadam Hyseinit dherrëzimi i një grupi të tërë i dik-tatorëve tjerë arabë në vitin2011 ishin lidhur ngushtë - njëfakt që ka qenë i anashkaluarkryesisht për shkak të armiqë-sisë që ngjalli lufta në Irak. Pakprej grave dhe burrave të rinjtrima pas Pranverës Arabeishin të gatshëm të pranojnëpublikisht mundësinë e një lid-hje në mes revolucioneve tëtyre dhe fundit të mbretërimittë përgjakshëm të zotit Hysein,10 vite më parë. Këta aktivistëpër pjesën më të madhe kanëmohuar fuqimisht se kërkesate tyre për liri dhe demokraci, tëcilat ishin organike, nuk kishinasgjë të bëjnë me një luftë qëata e shihnin si jolegjitime dheimperialiste. Për të parë lidhjenmidis përmbysjes së z. Hyseinnë vitin 2003 dhe përmbysjessë Hosni Mubarak në vitin2011, duhet të kthehemi nëvitin 1990, kur ushtria e Irakutmarshoi në Kuvajt. Lufta e parëe gjirit - në të cilin një koalicioni kryesuar nga amerikanëtrrëzuan ushtrinë pushtuese tëIrakut - gëzuan mbështetjen eshumicës së qeverive arabe,por jo edhe aq të popullsisë sëtyre.

Pushtimi i z. Hysein në Ku-vajt kërcënoi rendin dhe ligjinqë kishte mbajtur regjimet au-toritare në pushtet për dekadatë tëra dhe udhëheqësit arabëishin të gatshëm të luftojnë përtë rivendosur atë. Qytetarëtkishin tendencë të mblidhenrreth udhëheqësve të tyre kur upërballen me sulmet e jashtme.Por irakianët nuk e bën këtë.Miliona irakianë u ngritënkundër z Hyseinit pas luftës sëvitit 1991, dhe bënë atë qëatëherë ishte e paimagjin-ueshme: ata i bën thirrje for-cave të huaja që i kishin bom-barduar ata për t'i ndihmuar tëshpëtojnë nga diktatori i tyre.Reagimi brutal i z. Hysein ndajkryengritjes së vitit 1991 vraudhjetëra mijëra irakianë. Përherë të parë, retorika e për-dorur nga z. Hysein e ash-tuquajtur regjim laik nacional-ist u kthye në mënyrë eksplicitesektare, një pararendësi e asajqë ne shohim sot në Siri. "AsnjëShiitë pas ditës së sotme", ishteslogani i pikturuar mbi tanketqë marshonin mbi Naxhaf dheqë gjuanin në protestuesit shi-itë.

Ushtritë perëndimore dhearabe që kishin ardhur për tëçliruar Kuvajtin thjesht undalën dhe shikuan se si shi-itët dhe kurdët që ngriheshin umasakruan. Përmbysja e z. Hy-sein ishte konsideruar të jetëpërtej mandatit të luftës. Dhekështu që irakianët e thjeshtëduhej të vdisnin në kope derisa

sistemi i shtetit Arab u riven-dos me forcën e armëveperëndimore. Këto vdekje tëirakianëve ishin një provë përatë që po ndodh në pjesë tëtjera të Lindjes së Mesme sot.Lufta e parë e Gjirit arriti qël-limet e Amerikës, por populli iIrakut pagoi çmimin për këtësukses. Ata u lanë me sank-sione ndërkombëtare për 12vite tjera nën një kruarje dikta-toriale brutale dhe të hidhur sihakmarrje kundër atyre qëkishin guxuar të ngrihenkundër tij, duke përfshirë kur-dët në veri dhe shiitët në jug.Deri në kohën e pushtimitamerikan në vitin 2003, klasa emesme e Irakut ishte asgjë-suar, institucionet shtetëroreishin dëmtuar dhe mosbesimidhe armiqësia drejt Amerikësishte e tepruar. Të dy, XhorxhW. Bush dhe administrata eopozitës irakiane ndërkom-bëtare kundër z. Hysein - përf-shirë veten time - nënvlerësuansë tepërmi këtë kosto në prag tëluftës së vitit 2003. Shteti iIrakut, që ne dështuam ta real-izojmë, u shndërrua në njështëpi të letrave.

Asnjë nga këto gabime tëgjykimit ishin domosdoshmër-ish një argument kundërshkuarjes në luftë, nëse kenibesuar, ashtu si unë, që përm-bysja e z. Hysein ishte në in-teresin më të mirë të popullitirakian. Llogaritja duketndryshe sot nëse pika e nisjesështë interesi kombëtaramerikan. Unë nuk mund tëthem në ndërgjegje të mirë njëfamilje amerikane për pikëllim-in e djalit të vrarë në Irak, selufta "ishte e vlefshme". Ne nukdinim atëherë çfarë dimë sot.Disa, duke përfshirë shumënga miqtë e mi, kanë parala-jmëruar për rreziqet e arro-gancës amerikane. Unë nuk uavura veshin atyre në vitin 2003.Por paturpësia më e madheështë që të mendoj se ajo qëAmerika bën apo nuk bënështë e gjitha që ka rëndësi.Faji për katastrofën e pas vitit2002 në Irak duhet të vendosetnë elitën e re politike të Irakut.Klasa politike shiite, e vënë nëpushtet nga Shtetet eBashkuara, predikoi një poli-tikë të viktimizimit dhe për-dorën levat e shtetit për të pa-suruar veten. Këta udhëheqësidentifikuan rrejshëm gjithëirakianët suniit me Baathists,duke harruar se si të gjithëirakianët e rëndë, duke përf-shirë edhe disa shiitë, janë im-plikuar në kriminalitetin eregjimit të zotit Hysein. Edhepse gjithmonë frikohesha, dheparalajmëroja në vitin 1993, seshfaqja e grindjeve sektareishte një rrezik pas rënies sëzotit Hysein, gjykim im më imadh i gabuar ishte se shpre-soja që udhëheqësit e rinj tëIrakut do të veprojnë për tëmirën kolektive të Irakut. (NYT)

Pranvera Arabe filloi në Irak

Ushtritë perëndimore dhe arabeqë kishin ardhur për të çliruarKuvajtin thjesht u ndalën dheshikuan se si shiitët dhe kurdëtqë ngriheshin u masakruan

12KohaE MARTË9 PRILL |2013| Rajon

Partia Përparimtare Serbe (SNS) do t'i rekomandojë Qeverisë sëSerbisë që të mos nënshkruajë marrëveshjen me Prishtinën të cilën eofroi Brukseli, bëri të ditur kryetari i partisë, Aleksandar Vuçiq

Pavarësisht se Kosovaqysh para një muaji ështëshprehur në favor të arrit-jes së marrëveshjes, nëanën tjetër Serbia ështëajo që ka thelluar hen-dekun e gjithë procesit tëdialogut duke kundërsh-tuar nënshkrimin e mar-rëveshjes. Por, derisa palakosovare është në pritje tëpërgjigjes që do t'ia japëSerbia Baroneshës Cather-ine Ashton, Beogradi zyr-tar ka paralajmëruar se tëhënën përfundimisht do tëmerret vendimi për pran-imin ose jo të marrëvesh-jes. Kryeministri serb, Ivi-ca Daçiq ka thënë se njëvendim i tillë do të merretgjatë mbledhjes së kabi-netit qeveritar, nëkundërtën ka theksuar ai,nëse përgjigja do të jetënegative atëherë, Qeveriae tij në formë të shkruardo ta njoftojë Brukselinpër vendim. Ai ka thënë sedelegacioni serb, do tëshkojë në Bruksel vetëmnëse do të ketë marrëvesh-je. "Qeveria do ta marrëvendimin përfundimtar tëhënën. Në Bruksel do tëshkojmë vetëm nëse pra-nohet që të nënshkruhet

marrëveshja. Nëse nukpranohet, vendimi i Qev-erisë do të dërgohet nëBruksel në formë të shkru-ar", ka thënë Daçiq përmediet serbe. Për arritjen emarrëveshjes dhemundësinë e dështimit tësaj, ka folur edhe kryemi-nistri i Kosovës, HashimThaçi, i cili gjatë mbled-hjes së rregullt të qeverisëka thënë se ajo që nukështë arritur tash epesëmbëdhjetë vjet, prejkur ka përfunduar lufta,duhet të arrihet tash, nëmënyrë, që, siç ka thënëai, të mos humbetmundësia që kanë të dyvendet. "Kosova do ta ketënjë sistem policor, njëzinxhir komandues, poli-cia do të funksionojë sipasligjeve kosovare dhe një hi-erarkie nga Ministria ePunëve të Brendshme tëKosovës, do të ndodhë sh-përbërja e plotë e struktu-rave ilegale të sigurisë,ndërsa do të krijohen

rrethana dhe kushte përlëvizje të lirë të njerëzvedhe të mallrave edhe nëveri dhe, gradualisht do tëshkohet drejt organizimittë zgjedhjeve të lira edhenë veri", ka thënë ai, dukesqaruar se hapat e tillë dotë ndërmerren me arritjene marrëveshjes me palënserbe. Kryeministri koso-var, i cili ka paralajmëruarse në ditët e ardhshme Pr-ishtina zyrtare do të marrëvendime të vështira,megjithatë, ka shfaqur sh-presën se Serbia do të re-flektojë kësaj radhe mepranimin e marrëveshjen,pasi që sipas tij, në rast tëdështimit të saj, atëherëpasojat do t'i bartin të dyjapalët. Edhe ish-zëvendës-kryeministri i Kosovës,Lutfi Haziri ka shfaqurmendimin se nëse përgjig-ja e Serbisë do të jetë neg-ative për BE, atëherë igjithë procesi ka thënë ai,vihet në pikëpyetje. "Ser-bia është para një zgjedhje

të rëndë në mes izolimitdhe Kosovës. Natyrisht seshpresojë se racionalizmitë sundojë kësaj radhe nëqëndrimin e Beogradit dheta pranojë dokumentin sihap i parë drejt normal-izimit të marrëdhënieve.Por, nëse Serbia nuk e pra-non dokumentin, atëherëkjo do të thotë se pranonqë t'i mbështesë strukturatparalele në Kosovë", kathënë deputeti i LDK-së,Haziri, sipas të cilit, nëses'do të ketë marrëveshje,atëherë duhet shqyrtohetmundësia alternative e sh-përbërjes së këtyre struk-turave ilegale serbe të sig-urisë që veprojnë në veri.Një mendim më ndryshe,ka shfaqur politikani serb,Oliver Ivanoviq, i cili thotëse përgjigja e Serbisë do tëjetë negative. "Sipasmendimit tim, përgjigja eBeogradit do të jetë nega-tive dhe në këtë drejtim BEnuk duhet të vendosëafate kohore apo të

kushtëzojë Serbinë meanëtarësim kur bëhet fjalëpër çështje aq serioze siçështë veriu", ka thënë ai.Mirëpo, Shpend Kursaninga KIPRED, thotë semosarritja e marrëveshjesndërmjet palëve nuk do tëreflektojë me pasoja tëmëdha negative. "Mosnën-shkrimi i marrëveshjesnga Serbia, do të thotëvonesë në marrjen e datëspër fillim të negociatave.Prandaj, mosnënshkrimi imarrëveshjes, do tëndikonte në tensionimin emarrëdhënieve ndërmjet tëdyja palëve dhe në këtëdrejtim do të ketë ngecje",ka thënë Kursani.Ndryshe, takimi i funditmes kryeministrit Hashim

Thaçi dhe atij serb IvicaDaçiq, ka zgjatur me shu-më se 12 orë dhe i cili kapërfunduar pa marrëvesh-je, për shkak të hendekuttë madh që ekziston mespalëve për kompetencat eAsociacionit të Komunaveme shumicë serbe. DerisaHashim Thaçi thotë se nukdo të lejojë krijimin e asnjëasociacioni me kompeten-ca ekzekutive apo legjisla-tive, në anën tjetër, homo-logu i tij serb insiston qëky mekanizëm t'i këtokompetenca. BaroneshaAshton ka caktuar 9prillin, si datë të fundit qëSerbia duhet t'i japëpropozim dokumentit përarritje të marrëveshjes mesKosovës dhe Serbisë.

Kryetari i Partisë Liberal-Demokratetë Serbisë, Çedomir Jovanoviq, ka thënëse Serbia rrezikon të humbasë tëardhmen e saj. "Edhe këta që kanë ud-hëhequr bisedimet me Kosovën, e kanëditur prej fillimit se bëhet fjalë për bler-je të kohës. Mund të shpëtojmë vetëmnëse flasim të vërtetën dhe e vërtetaështë se Serbia ka humbur Kosovën më1999", u ka thënë Jovanoviq gazetarëvenë Beograd. Sipas tij, në bisedime janëshpenzuar fjalë dhe argumente dhe nukështë e lehtë të gjendet përgjigjja përproblemet e Serbisë, porse "ajo ështëobligim i njerëzve që udhëheqin shtetin".Beogradi duhet të bëjë të ditur nëse pra-non ose jo propozimin e Brukselit përmarrëveshje me Prishtinën. Propozimi iBE-së nuk parasheh përgjegjësi ekzeku-tive për asociacionin e komunave serbenë Kosovë - ashtu siç kërkon Beogradi.

Qytetarët e Malit të Zi vo-tuan ditën e diel për zgjedhjetpresidenciale. Beteja u zhvil-lua mes presidentit aktual, Fil-ip Vujanoviç, i cili kërkoi njëmandat tjetër pesëvjeçar dhenjë ish-diplomati Miodrag Lek-iç, si sfidant kryesor. Pas sh-palljes së rezultateve, Filip Vu-janoviç do të jetë sërishpresident i Malit të Zi. Ky ështëmandati i tretë presidencialpër Vujanoviç. Pjesëmarrja nëvotime ishte rreth 53%. Ag-jencitë e lajmeve raportojnë sekëto zgjedhje kishin një kostoprej 1.2 milionë euro. Repub-lika e vogël kërkon të integro-het në Bashkimin Europiandhe kjo është karta më e fortë

që e çoi sërish Vujanoviç drejtfitores. Ai është kandidat i par-

tisë që bashkëqeveris Malin eZi, Partinë Demokratike të So-

cialistëve, e cila ka dominuarpolitikën e vendit për mëshumë se dy dekada dhe e kadrejtuar në kohën e shkëput-jes nga Serbia në vitin 2006.Argumenti kryesor i Vujano-viçit kundër kandidatit rivalishte se ai kundërshtoi Pava-rësinë e Malit të Zi, por gjithse-si kjo akuzë u hodh poshtënga Lekiç. Zgjedhjet presiden-ciale janë të parat që hapinnjë vit elektoral, pasi në tetormalazezët votojnë edhe përparlamentin dhe qeverinë e ree bëhet fjalë për një test provepërballë ngadalësimit ekono-mik dhe akuzave të vazh-dueshme për korrupsion ndajzyrtarëve në pushtet. (B.V.)

Kryeministri i Shqipërisë,Sali Berisha është takuar nëBaku me presidentin e Azer-bajxhanit, Ilham Aliyev,transmeton AS . Temë ebisedës mes tyre ka qenëprojekti TAP, për të cilinkryeministri Berisha siguroimbështetjen e Azerbajxhanitpër masterplanin e gazifikim-it të Shqipërisë. "Ne takimdiskutuam gjerësisht mbiprojektin TAP, që afron kaq

shume dy vendet tona mike,të dyja me pozicion gjeografiktë një rëndësie strategjikedhe potencial të madhbashkëpunimi miqësor në tëgjitha fushat. Presidenti mesiguroi për mbështetjen eqeverisë së tij për master-planin për gazifikimin eShqipërisë dhe angazhimin esipërmarrjeve azere në realiz-imin e gazifikimt të vendit",bën të ditur Berisha në

rrjetin social Facebook. Pres-identi azer shprehu dëshirën

për të vizituar Shqipërinë nëkohën më të afërt.

Azerbajxhani mbështet projektin për gazifikimin e Shqipërisë

Prishtina pret që Beogradi ta pranojë marrëveshjen

Orët e fundit për Serbinë!Bashkësia ndërkombëtare kadrejtuar "sytë" kah Beogradi, icili deri nesër ( e martë) duhett'i përgjigjet "ultimatumit" tëBrukselit nëse do të pranojëose jo propozim-marrëveshjenpër normalizim tëmarrëdhënieve Kosovë-Serbi.Diplomatët ndërkombëtarëdhe njohësit e rrethanavepolitike shpresojnë se nëmomentin e fundit Serbia dotë reflektojë pozitivisht, në tëkundërtën paralajmërojnë"ditë të vështira" përzgjidhjen e problemit të veriut,dhe rrugën e shtetit serb drejtintegrimeve evropiane,shkruan Zëri

Partia Përparimtare Serbe (SNS) do t'i rekomandojë Qeverisë sëSerbisë që të mos nënshkruajë marrëveshjen me Prishtinën tëcilën e ofroi Brukseli, bëri të ditur kryetari i partisë, AleksandarVuçiq. Kundërshtimin, ky subjekt e publikoi të hënën në mëngjespas mbledhjes së kryesisë e cila i sugjeroi qeverisë që urgjentishttë thirr Brukselin për vazhdim të negociatave, me synimin esigurimit të më shumë të drejtave për serbët në Kosovë. "Duam tëgjejmë zgjidhjen e problemit sa më parë të jetë e mundur, sepsenuk kemi kohë për taktizime. Datën do të na japin në qershor oseshtator, por (ajo që dihet është se) do të na e japin datën", medietnë Beograd citojnë Vuçiq të ketë thënë pas takimit të kryesisë sëpartisë. Vuçiq, i cili është edhe zëvendëskryeministër i Serbisë, thase 2 nga 8 pikat e parashtruara nga Brukseli në marrëveshje janëtë papranueshme, e që nënkuptojnë se katër komunat veriorenuk do të jenë autonome por në kuadër të rregullimit kushtetuestë Kosovës, dhe që forcat e armatosura të Kosovës do tëdislokohen në atë zonë. Ai ka shprehur zhgënjimin e tij, lidhur meofertën e BE-së, por ka theksuar se kjo nuk do të thotë se duhetmbyllur dyert me Brukselin, pasi sipas tij, SNS-ja "nuk dëshiron takthejë Serbinë kah e kaluara, e as ta çojë në humnerë". "Nukduam të shesim trimëri dhe të mbledhim poenë politikë, por që tëparaqesim qëndrime racionale, të arsyeshme dhe të Serbisënormale, e cila nuk e dëshiron të nënçmohet, por të bisedojë se sitë gjejmë zgjidhjen për problemin e Kosovës", tha Vuçiq.

VUÇIQ: NUK DO TA NËNSHKRUAJMË MARRËVESHJEN

Kosova ështëhumbur më 1999

Mali i Zi zgjedh presidentin e ri, fiton Filip Vujanoviç

KohaE MARTË

9 PRILL|2013|

Ashton është kryenegociatorja e të ashtuquajturit grupi 5 +1, ipërbërë nga pesë fuqitë me të drejtë vetoje në Këshillin e Sigurimit tëOKB, SHBA, Rusia, Kina, Franca dhe Britania e Madhe dhe Gjermania 13Globi

Bashkësia ndërkom-bëtare dhe Irani vazhdojnëtë kenë edhe pas negoci-atave të reja mbi pro-gramin bërthamor tëTeheranit diferenca tëmëdha. Pozicionet janëlarg njëri-tjetrit, tha engarkuara e BE-së përpolitikën e jashtme KetinEshton pas bisedimevedyditore në Almatë tëKazakistanit. "U bë e qartëse pozicionet e grupit 5 +1dhe Iranit janë larg nësubstancë. Prandaj neramë dakord që të gjithapalët të kthehen në krye-qytetet e tyre për tërivlerësuar pozicionet kujanë në këtë proces." Mespalëve nuk ka "mirëkup-tim reciprok", tha edhezëvendësministri iJashtëm rus Sergei Ri-abkov. Megjithatë, ai u sh-preh për një "hap për-para". Negociatorëtiranianë kishin mbajtur nëbisedime një qëndrimin"vërtet konstruktiv", thaRiabkov.

Edhe një diplomat ilartë amerikan u shprehpër një "cilësi tjetër tëbisedimeve." Këto ishinshumë më të thelbësore semë parë, por palët nukkanë arritur ende tek"thelbi". Irani kërkonshumë për ato që është igatshëm për të bërë.Kërkesat e Teheranit janëdisproporcionale.

Sekretari i Jashtëmbritanik Uilliam Hague thase qëndrimi i Iranit ishteende "larg" nga ajo qëështë e nevojshme për tëmundësuar një zgjidhje.Britania dhe aleatët e saj,megjithatë, hynë në bised-

ime me "dëshirë dhe vull-net të mirë". Negociatoriiranian Said Xhalili, ngaana e tij, e bëri tërthorazigrupi 5 +1 përgjegjës përdështimin e bisedimeve.Fuqitë e mëdha duhet të fi-tojnë së pari besimin epopullit të tij. Për këtë ataduhet të tregojnë sinqeritetdhe të sillen në mënyrë tëpërshtatshme. Pasurimi iuraniumit është e drejtë epamohueshme e Iranit,theksoi ai. Grupi 5 +1është i gatshëm për bised-ime të mëtejshme meIranin, sepse beson semund të arrihet një rezul-tat, tha Ashton në për-

fundim të bisedimeve nëAlmatë. E ngarkuara eBE-së për politikën ejashtme tha se me homo-logun e saj iranian SaidXhalili do të diskutohetpër vazhdimin e bised-imeve, por vendi dhe datae raundit të ardhshëm tëbisedimeve nuk janë bërëende të njohura. Ashtonështë kryenegociatorja etë ashtuquajturit grupi 5+1, i përbërë nga pesëfuqitë me të drejtë vetojenë Këshillin e Sigurimit tëOKB, SHBA, Rusia, Kina,Franca dhe Britania eMadhe dhe Gjermania.

(dw)

Sekretari amerikan iShtetit, John Kerry, kaparalajmëruar Iranin sebisedimet për programin etij bërthamor nuk mundtë zgjasin përgjithmonë. Tështunën, në Almati tëKazakistanit, kanë përfun-duar pa marrëveshje ne-gociatat ndërmjet fuqivebotërore dhe RepublikësIslamike, për këtë çështje."Do t'i ripërsërisim Iranitse është dëshira jonë që tëkemi zgjidhje diplomatike,por kjo zgjidhje vërtet qën-dron në duart e irani-anëve. Nëse keni programpaqësor për energjinëbërthamore, ashtu si njënumër vendesh, atëherënuk është e vështirë t'ia

dëshmoni botës se ështëpaqësor", ka thënë Kerry.Kryediplomati amerikan ika bërë këto komente nëStamboll, ku ka takuarministrin e Jashtëm turk,Ahmet Davutoglu. Dy zyr-tarët kanë folur edhe përkrizën në Siri. Konflikticivil në këtë vend ka nisurqysh në mars të vitit 2011.Forcat qeveritare kanështypur dhunshëm rebelëtqë kundërshtojnë regjimine presidentit Bashar al-As-sad. Kombet e Bashkuarallogarisin mbi 70,000njerëz të vrarë në dy vjettrazira. Turqia, dikuraleate e Sirisë, ka bërëvazhdimisht thirrje përlargimin e Assadit nga

pushteti. Ajo po ashtustrehon së paku 250,000refugjatë sirianë. "Unë efalënderoj ministrin eJashtëm, Ahmet Davuto-glu, për presionin e vazh-dueshëm që Qeveria e

Turqisë ka bërë mbiregjimin e Assadit. Ne tëdy kemi thënë se ai duhettë largohet", është shpre-hur Kerry. Sekretariamerikan i Shtetit kathënë po ashtu se Turqia

mund të luajë rol të madhnë procesin e paqes nëLindjen e Mesme. Ai e kapërshkruar atë si vend en-ergjik dhe ka thënë semund të jetë faktor kyç nënxitjen e pajtimit midisfraksioneve rivale palest-ineze - Hamasit dhe Fa-tahut. Kerry ka këmbën-gulur që zyrtarët turqduhet të riparojnë lidhjetedhe me Izraelin. Marrd-hëniet midis dy vendevejanë tensionuar tre vjet mëparë, pasi forcat izraelitekanë bastistur një anijeturke me ndihma, dukevrarë 9 aktivistë turq.Muajin e kaluar, me insis-timin e presidentit tëShteteve të Bashkuara,

Barack Obama, kryemi-nistri i Izraelit, BenjaminNetanyahu, i ka kërkuarfalje kryeministrit turk,Recep Tayyip Erdogan."Turqia dhe Izraeli janëaleatë jetikë të Shteteve tëBashkuara të Amerikës.Ne shpresojmë që mar-rëveshja e tyre për ri-parimin e marrëdhënievedo t'i hapë derën bashkë-punimit më të madh, nëmënyrë që të gjithë ne tëpunojmë së bashku në nx-itjen e paqes", ka thënëKerry. Turqia është ndale-sa e parë e tij në turneun10-ditor diplomatik, qëpërfshin vende të Lindjessë Mesme, të Evropës dhetë Azisë.

Diskutime për Iranin, Sirinë dhe Izraelin

Koreja Veriore po për-gatitet për një testim të ribërthamor, njoftoi sot nëmëngjes ministri jugoren,Ryoo Kihl-jae, për agjenc-inë e lajmeve Yonhap.Deklarata a Kihl-jae vjenpasi që në opinion u dhalajmi për aktivitetet tështuara ushtarake afërzonave në të cilat u real-izuan aktivitetet e mëher-shme bërthamore në Ko-renë e Veriut. Disa orë paspublikimit të lajmit, au-toritetet jugkoreanesqaruan se regjimi në Py-ongyang mbase ështëduke planifikuar realiz-imin e edhe një testimibërthamor, edhe pse endenuk janë vërejtur ak-tivitete që do të sugjeronin

se ky testim do të mund tëbëhej brenda ditëve tëardhshme. "Koreja Veriorepo përgatitet për një tes-tim të ri, megjithëse endepo pritet vendimi i kreut tësaj shtetëror", sqaruanzyrtarët e Qeverisë së Ko-resë Jugore, duke nën-vizuar se, megjithatë,ende nuk është vërejtur"ndonjë aktivitet i paza-kontë" në zonën e KoresëVeriore.

Ndryshe, autoritetejugkoreane kanë pub-likuar dje se, besojnë qëVeriu po përgatitet përlancimin e një rakete të reme rreze-veprim të gjatë,dhe se besojnë që kylancim do të ndodhë tëmërkurën, më 10 prill.

Ish-kryeministrja eBritanisë, MargaretThatcher, ka ndërruarjetë në moshën 87-vjeçare. Zëdhënësi i sajka thënë se Thatcher kapësuar sulm. MargaretThatcher është gruaja eparë që zuri postin eKryeministres sëMbretërisë së Bashkuardhe ishte gruaja e parë

qe mori mbi vete sfidenpër të udhëhequr njëparti të madhe politikenë vend. Ajo veproi meposte shumë të rëndë-sishme dhe moripërgjegjësi të mëdha silidere e Partisë Konser-vatore para se ajo tëzgjidhej përfundimisht nëpostin kryeministres sevendit në vitin 1979 passë cilës ajo u rizgjodh përherë të dytë dhe të tretërresht. Gjatë qëndrimit tësaj si kryeministre Mar-garet Thatcher mori njëqëndrim të pakompromiskundër sindikatave, nëkrahasim me ish-Bashkimin Sovjetik dhepolitikat ekonomike tëpërcaktuara ne tregjet elira.

Një grup aktivisteshështë zhveshur deri në belpara presidentit të Rusisë,Vladimir Putin. Ky i funditpo vizitonte një panair treg-tar në Hanover të Gjerman-isë, së bashku me kance-laren Angela Merkel.Aktivistet e grupit për tëdrejtat e garve Femen ekanë quajtur kreun rus"diktator". Zëdhënësi iKremlinit, Dmitry Peskov,ka thënë se protesta e së

hënës "është huliganizëm izakonshëm". Shkuarja ePutinit në panair ka shkak-tuar protesta edhe të dielën- shumë nga protestuesit tëveshur me uniforma burgu.Ndryshe, Merkel i ka thënëPutinit se Rusia duhet tëinkurajojë shoqërinë civile,përfshirë organizatat jo-qeveritare. Komentet e sajjanë bërë pas një seri in-spektimesh shtetërore tëOJQ-ve në Rusi.

Presidenti i Egjiptit,Muhammad Morsi, kadënuar dhunën, e cila kandodhur jashtë kate-drales kryesore në Kajrodhe ka lënë një persontë vrarë. Përleshjet kanëshpërthyer pas funeralittë katër të krishterëvekoptë në Katedralen eShën Markut, të dielën.Pjesëmarrësit në funeralthuhet se janë përleshurme banorët lokalë, ndër-sa policia ka përdorurgazin lotsjellës për tëndaluar dhunën. Katërtë krishterët që janë var-rosur të dielën kanë

vdekur në përleshje memyslimanët, në një qytetnë veri të Kajros. Dhunafetare në Egjipt ështërritur që nga rënia e sun-duesit veteran të këtijvendi, Hosni Mubarak,dy vjet më parë.

Femen-gjysmëzhveshur kundër Putinit

Morsi dënon dhunën fetare

Veriu po përgatit testim të ri

Ndërron jetë Margaret Thatcher

Dështojnë bisedimet mes Iranit dhe Perëndimit

Cilësi tjetër bisedimesh,po pa substancë

Gjatë negociatave të funditmbi programin ediskutueshëm bërthamoriranian përsëri nuk u arritndonjë përparim

14KohaE MARTË9 PRILL |2013|

Cosa Nostra është përdorur për herë të parë në vitin 1960, në Shtetet e Bashkuara nga JosephValachi, një mafioz i kthyer në dëshmitar shteti gjatë shqyrtimit të Komisionit Mc Clellan. Në atëkohë, përcaktimi i emrit mori famë të gjerë dhe pothuajse e zëvendësoi termin mafia Dossier

Sipas disa mafiozëve,emri i vërtetë i mafias është"Cosa Nostra" (ÇështjaJonë). Disa kanë thënë, siçtha renegati i mafias, Tom-maso Buscetta, që emri"mafia" nuk është gjë tjetërveçse një krijim letrar.Dëmtues të tjerë të mafiassi Antonio Caldarone dheSalvatore Cantorno thanëtë njëjtën gjë. Për "burrat enderit" që i përkisnin orga-nizatës, nuk kishte nevojëta emërtonin. Mafiozëtprezantoheshin me njëri-tjetrin si pjesëtarë të CosaNostra ose "La stessa cosa"(E njëjta çështje), që do tëthotë mafioz si ti. Vetëmbota e jashtme ka nevojëpër një emërtim të saj, njëformë të sofistikuar të"Cosa Nostra". Cosa Nostraështë përdorur për herë tëparë në vitin 1960, nëShtetet e Bashkuara ngaJoseph Valachi, një mafiozi kthyer në dëshmitarshteti gjatë shqyrtimit tëKomisionit Mc Clellan. Nëatë kohë, u kuptua që ishtenjë emër i posaçëm i ven-dosur nga policia dhe ipërhapur nga media. Nëatë kohë, përcaktimi i em-rit mori famë të gjerë dhepothuajse e zëvendësoi ter-min mafia. FBI-ja madjeshkroi një artikull tëposaçëm për këtë çështje,duke e quajtur "La cosanostra". Në Itali, në fakt,termi "la" nuk përdoretkurrë për t'ju referuarmafias. Mafia ka përdorurshumë emërtime të tjerapër të përshkruar vetengjatë historisë së saj si përshembull, The HonouredSociety (Shoqëria e Nderu-ar). Mafiozët njihen teknjëri-tjetri si "Burrat eNderit".

Origjina

Është diskutuar gjatë,nëse mafia ka paturorigjinë mesjetare. Ivdekuri "pentito" (i pend-uar) Tommaso Buschettamendonte kështu, ndërko-hë që dijetarët mendojnëndryshe. Është menduarse mafia "origjinale" ështëformuar si shoqëri sekretee betuar të mbrojë popullinsiçilian nga rreziku i Katal-lanëve plaçkitës të shekul-lit të pesëmbëdhjetë. Gjith-sesi, ka shumë pak provaqë vërtetojnë këtë. Ështëgjithashtu e mundshme,që origjina e "Robin Hood-it" të jetë ngushtësisht endërthurur me banditinsiçilian, Salvatore Giu-liano. Origjina thotë semafia është mjeti i rebelëvetë drejtë për të mbrojturpopullin nga pushtimi,kontrolli roman dhe i Ital-isë Veriore dhe nga in-vazionet e jashtme. Imp-likimet e mafias (ose të njëforme të hershme të saj) në"Mbrëmjet siçiliane" e kanëzanafillën në vitin 1282,

një rebelim në të cilinshumë oficerë francezëpushtues janë vrarë njëripas tjetrit si preludë për t'inxjerrë francezët jashtëSiçilisë, por këto nuk kanëqenë kurrë të konfirmuaraplotësisht. Pas revolucionittë vitit 1848 dhe atij të vi-tit 1860, Siçilia ra në çrreg-ullim total. Mafiozët e her-shëm (në atë kohë të ndarënë banda të vogla ban-ditësh) ofruan armët e tyrepër revolucion. Autori JohnDickie tregon se arsyeja evetme për këtë ishtemundësia për të zhdukurprovat dhe evidencat embledhura nga policia, siedhe për të vrarë policëtdhe të penduarit, dukepërfituar nga kaosi. Gjith-sesi, sapo u ndërtua njëqeveri e re në Romë dhe ubë e qartë se, mafia nukdo të kishte më mundësi tëbënte aksionet e saj, filluantë rafinonin metodat dheteknikat e tyre në gjysmëne dytë të shekullit të nën-tëmbëdhjetë. Duke mbroj-tur plantacionet gjigante tëlimonëve dhe pronat e fis-nikëve lokalë, u bë njëbiznes fitimprurës, pormjaft i rrezikshëm. Paler-mo, ishte fillimisht qendrae këtyre aktiviteteve, porpushteti i mafias siçilianeshumë shpejt u përhap nëtërë Siçilinë. Në mënyrë qëtë shtrëngonin lidhjetmidis bandave tëndryshme dhe si pasojë tësiguronin përfitime më tëmëdha dhe ambient punemë të sigurtë, ka mundësiqë mafia të jetë ndërtuarpikërisht në këtë kohë, ngamesi i shekullit 19-të.

Mafia pas unifikimit të Italisë

Nga viti 1860, viti kurshteti i ri dhe i bashkuar i

Italisë arriti të merrte Siçil-inë dhe Shtetin Papal, Pa-pët ishin armiqësorë ndajshtetit. Nga viti 1870, Papae deklaroi veten të pavarurnga shteti italian dhe shtyufuqimisht të gjithë katolikëttë refuzoninbashkëpunimin meshtetin. Duke folur gjerë-sisht, në shumicën evendeve në Itali, kjo nuk eshtyu popullin dhe shtetinkundrejt dhunës. Siçiliaishte fuqimisht katolike,por më tepër në sens trib-al sesa në sensin intelektu-al dhe teologjik dhe kishintraditën e mosbesimit ndajtë jashtmëve. Fërkimimidis shtetit dhe kishës idha një avantazh të madhbandave të dhunshmekriminale në Siçili, të cilëtmund t'ia mbushninmendjen fshatarëve dhevendasve se tëbashkëpunoje me policinë,(të cilët përfaqësoninshtetin e ri italian), ishtenjë vepër antikatolike.Mafia ka tërhequr vëmend-jen publike, dy dekada pasunifikimit të vitit 1860,edhe pse konsiderohej mëtepër si një qëndrim dhe

sistem vlerash se sa një or-ganizatë. Për herë të parë,në një dokumentacionligjor zyrtar, mafia ështëpërmendur në fund të vitit1800, kur Dr. Galati ishtenën kërcënimin e dhunëssë mafiozëve lokalë, të cilëtpo mundoheshin ta nxir-rnin jashtë nga vetëplantacionet e tij tëlimonëve, për t'i marrë atonë pronësi. Raketat embrojtjes dhe forcat spe-ciale të armatosura tështetit ishin të vetmetburime për t'u mbrojturnga sulmet mafioze në atëkohë. Cosa Nostra kahuazuar shumë besimemasonike dhe rituale, siçështë ai i ceremonisë sëfillestarëve.

Epoka fashiste

Gjatë periudhësfashiste në Itali, CesareMori, prefekti i Palermos,përdori pushtetin e tij përtë persekutuar mafian,duke detyruar shumëmafiozë të zhdukeshinjashtë vendit ose tërrezikonin të hynin nëburg. Shumë mafiozë, të

cilët arritën të shpëtoninfalë arratisjes në Shtetet eBashkuara, ndër të tjerëveishte edhe Joseph Bonan-no, i mbiquajtur Joe Ba-nanas, i cili u bë koka edegës amerikane të mafias.Gjithsesi, kur Mori filloi tëpersekutonte mafiozët tëpërfshirë në hierarkinëfashiste, ai u shkarkua ngadetyra dhe autoritetifashist deklaroi se mafiaishte rrëzuar. Megjithëse,mafia ishte dobësuarshumë, nuk ishte rrëzuarplotësisht siç u deklarua,pavarësisht nga sulmikundër vëllazërisë së tyre,Mussolini dhe admiruesit etij në mafian Neë York-eze,siç ishte Vito Genovese(edhe pse ishte napoletandhe siçilian). Pas fashizmit,mafia nuk u fuqizua nëItali deri pas dorëzimit tështetit gjatë Luftës së DytëBotërore dhe gjatë push-timit amerikan. Shtetet eBashkuara i përdorën lid-hjet me Italinë të mafiozëveamerikanë gjatë pushtimittë Italisë dhe Siçilisë nëvitin 1943. Lucky Lucianodhe mafiozë të tjerë, të cilëtishin burgosur gjatë kësajkohe në SHBA siguruaninformacion për intelig-jencën e ushtrisë së SHBA-së dhe e përdorën influ-encën e Lucianos për tëlehtësuar rrugën e pen-etrimit të trupave. Më pas,

kontrolli i Lucianos mbiportet parandaloi sabo-tazhet nga agjentët eFuqive të Mëdha. Disathonë se Zyra e Shër-bimeve Strategjike tëSHBA-së, paraardhës iCIA-s, e lejoi qëllimishtmafian të fitonte pushtetekonomik dhe social si një"antishtet" në Siçili dhealeanca SHBA-mafia e vitit1943 u bë pikënisja ethemelimit të karrierës sësaj pasuese 60-vjeçare. Tëtjerë, si historiani palermi-tan, Francesco Renda, kadebatuar se nuk ka paturasnjëherë aleancë të tillë.Përkundrazi, mafia përdorikaosin postfashist për tërimëkëmbur bazën e sajsociale. Ndërkohë që OSS,në raportin e saj "Raportmbi problemin e mafias" tëvitit 1944 nga agjenti i sajË.E Scotten, cilësoi shenjate rimëkëmbjes së mafiasdhe parashikoi rreziksh-mërinë e saj mbi rregullinsocial dhe progresinekonomik. Një avantazhtjetër i lidhur me mafian(sipas perspektivësamerikane), ishte seshumë mafiozë siçilianëishin antikomunistë. Nëkëtë mënyrë, ata ishinaleatë të çmueshëm përamerikanët antikomunistë,të cilët i përdornin qëllim-isht për të zhdukur ele-mentet socialiste dhe ko-muniste në industrinëamerikane, si edhe përrezistencën në kohën eluftës dhe për qeverisjenlokale dhe regjionale pasluftës në zonat ku mafiakishte ndikim. Sipasekspertit të tregut tëdrogës, Dr. Alfred Ë. Mc-Coy, Luciano ishte i lejuartë drejtonte rrjetin e tij tëlirimit nga qelia e burgut,në këmbim të asistencëssë tij. Pas luftës, Luciano ushpërblye me lirim ngaburgu dhe u transferua nëItali, ku ishte i lirë të vazh-donte karrierën e tij krim-inale i pakushtëzuar. Aishkoi në Siçili në vitin1946 për të vazhduar ak-tivitetin e tij, sipas librit tëvitit 1972 të McCoy-t, "Poli-tikat e heroinës në AzinëJuglindore", Luciano krijoinjë aleancë me mafian ko-rsikane, me synimin për tëzhvilluar trafikiminndërkombëtar të heroinës,fillimisht e marrë ngaTurqia dhe e bazuar nëMarsejë - e ashtuquajtura"Lidhja franceze". Më pas,kur Turqia filloi të elimi-nonte prodhim e opiumit,ai përdori lidhjet e tij mekorsikanët për të hapur di-alog me mafiozët korsikanëtë ekstraduar në Viet-namin Jugor. Nëbashkëpunim me kokat ebosëve amerikanë, dukepërfshirë Santo TrafficanteJunior, Luciano dhe pa-suesit e tij përfituan ngakushtet kaotike të AzisëJuglindore, e cila porimëkëmbej nga lufta nëVietnam, për të themeluarnjë furnizim të papa-jtueshëm dhe një bazë sh-përndarjeje në:"Trekëndëshin e Artë", i cilipo kanalizonte sasi gji-gante heroine në Shtetet eBashkuara, Australi dheshtete të tjera.

Lufta kundër qeverisë

Lufta e dytë e mafiasnë fillim të vitit 1980 sollikonflikte të mëdha brenda

Si lindi "Cosa Nostra" mafiamë e fuqishme në botë

Origjina historike ngakryengritja popullore epopullit sicilian. Kush ishte ipenduari parë, luftërat,implikimet me politikën dheluftës me qeverinë. Si ështëriti i anëtarësimit në CosaNostra, nga vjen prejardhja efjalës "Mafia", cila ështëformula e betimit të "CosaNostra"-s

Një anëtar i mundshëm i "Cosa Nostra"-s, para betimit ndiqet me kujdes dhe testohet për të parë nëse është ipërshtatshëm për t'u bërë pjesë e organizatës. Pasi testohet ai çohet në një vend të veçuar në prezencë të tre"burrave të nderit" të familjes, ku më i vjetri prej tyre i thotë se mafia ka për qëllim të mbrojë të dobëtit dhe tëeliminojë fëlliqësitë. Shpohet gishti i dorës së kandidatit dhe gjaku hidhet në imazh të shenjtë. Më pasimazhit i vihet flaka dhe anëtari i ardhshëm i mafies duhet ta mbajë në duar falkën deri sa të fiket krejtësishtduke u betuar, ndërkohë që do t'u qëndrojë besnik parimeve të "Cosa Nostra-s" dhe duke pranuar solemnisht:"U djegsha si kjo figurë e shenjtë e spërkatur me gjakun tim, nëse tradhtoj betimin tim". Pas betimit, dhevetëm atëherë, "burri i nderit" prezantohet me kreun e familjes, së cilës do t'i përkasë. Personi që kërkon tëanëtarësohet mban në duar një imazh të shenjtë, e spërkat me gjakun e një prej gishtave të tij, i vendos zjarrindhe më pas e mban në duar deri sa fiket duke përsëritur formulën e betimin. "Betohem se do të respektoj"barrën e heshtjes". Nuk do të zbuloj para të huajve anëtarësimin tim dhe as sekretet e "Cosa Nostra"-s. Nukdo të bëj pyetje të tepruara dhe nuk do të bëhem kurrë kurioz për asgjë. Do të mjaftohem me ato që di vetëdhe ato që më thoni ju. Do të them gjithmonë të vërtetën për të gjitha ato çështje që kanë të bëjnë me "CosaNostra"-n. Nuk kam dhe nuk do të kem asnjëherë lidhje me policinë. U djegsha si kjo figurë e shenjtë espërkatur me gjakun tim, nëse tradhtoj betimin tim".

RITI I ANËTARËSIMIT NË "COSA NOSTRA"

Është menduar se mafia"origjinale" ështëformuar si shoqërisekrete e betuar tëmbrojë popullin siçiliannga rreziku i Katallanëveplaçkitës të shekullit tëpesëmbëdhjetë.Gjithsesi, ka shumë pakprova që vërtetojnë këtë.Është gjithashtu emundshme, që origjina e"Robin Hood-it" të jetëngushtësisht endërthurur me banditinsiçilian, SalvatoreGiuliano. Origjina thotëse mafia është mjeti irebelëve të drejtë për tëmbrojtur popullin ngapushtimi, kontrolliroman dhe i ItalisëVeriore dhe ngainvazionet e jashtme.

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Ndërkohë, të gjitha këto aktivitete nga jashtë janë të lidhura me shërbimetsekrete respektive, një fakt ky i cili i ka dhënë mundësi Enver Hoxhës për t'i për-shkruar grupet politike në emigracion 15Dossier

Dokumenti i sotëm isiguruar në arkivinamerikan të operacioneveklandestine, është njëanalizë shumë intere-sante e ardhur nga shefi iShërbimit Sekret Ju-gosllav, e njohur si UDB-ja, mbi situatën nëShqipërinë e fillimit tëviteve 1950. Ai bën fjalëpër një takim të nivelit tëlarte të Shërbimitamerikan me atë jugosllavpër të diskutuar çështjeme interes të dyanshëmmbi vendet komuniste tëbllokut sovjetik. Ju-gosllavia, e cila kishte pa-sur probleme të shumtame sovjetikët, sidomospas rezolutës së famshmetë Kominternit, tashmëkishte filluar bisedime tëfshehta me perëndimorëtpër të siguruar mbi-jetesën në kushtet e njëagresioni sovjetik. Takimitë cilit i referohet doku-menti, ka pasur si temëkryesore edhe Shqipërinëdhe është fokusuar mbipikat e forta dhe të dobë-ta të regjimit të EnverHoxhës. UDB-ja, e cila enjihte mjaft mirë situatënnë Shqipëri, bën një anal-izë realiste mbi faktorëtqë e mbanin në këmbëEnver Hoxhën, dukeanalizuar të gjithë fak-torët e brendshëm të for-cës së tij. Kjo analizë eardhur nga kundër-shtaret më të ashpër tëHoxhës në atë periudhëhistorike, bëhet akomamë interesante kur më-son një sërë çështjesh tëcilat, me sa duket, ju-gosllavët i kushtoninshumë rëndësi, si çështjae Kosovës. Nga dokumen-ti rezulton se Enver Hox-ha po i shqetësonte seri-

ozisht jugosllavët medeklaratat e tij për njëshkëputje të mundshmetë Kosovës me ndihmën esovjetikëve. Nëse këtodeklarata janë bërë seri-ozisht apo jo duhen parëme kujdes, por duket seUDB-ja jugosllave i traj-tonte këto deklarata meshumë kujdes. Interesantështë fakti se synimet eHoxhës mbi Kosovën mesa duket për jugosllavëtmund të sillninbashkimin e faktorëveshqiptarë edhe jashtëvendit me idenë e njëbashkimi të ardhshëm,idetë të cilën sipas ju-gosllavëve ishin shumë tëngjashme me Xhaver De-ven, një nga armiqtë mëtë mëdhenj të Hoxhës.Pasi përfundoi analizënmbi pikat e dobëta tëregjimit të Hoxhës, zoti S.filloi të jepte një analizëtë hollësishme të Shër-bimit të tij Sekret mbipikat e forta të regjimit tëHoxhës. Është interesantfakti se numri i anëtarëvetë Partisë Komuniste nëemigracion në Jugosllavi,apo edhe në vende tëtjera, është shumë i vogël.Kjo vjen si rezultat i lid-hjeve shumë të forta ide-ologjike me revolucioninkomunist edhe prej atyreqë janë tashmë të për-jashtuar nga Partia. Par-tia është përgjegjëse përçlirimin e vendit dhendryshimet ekonomikedhe sociale. Po kështu,nuk duhet të harrojmë sepërveç kontrollit të Par-tisë, Hoxha kontrollonUshtrinë dhe Policinë.Kur flasim për Shqipërinëe sotme, duhet të kemi

parasysh ndryshiminthelbësor të Partisë Ko-muniste shqiptare mepartitë e tjera komuniste,të cilat nuk udhëhoqënluftën çlirimtare, fakt kyqë shpesh nënvlerësohet.Me gjithë përjashtimetnga Partia dhe me gjithëtradhtitë e shkaktuaranga duart e regjimit tëHoxhës, përsëri Partiaështë një faktor që duhettë merret në konsideratëkur diskutohet çështjashqiptare. Kur liderët edikurshëm apo njerëzitme influencë në Shqipëriiu dorëzuan italianëveapo u larguan nga vendi,Partia Komuniste qëndroidhe luftoi. a. Analiza jonëështë se masat e gjera nëShqipëri janë shumë tëinteresuara mbi arritjet erevolucionit. Prandaj çdosulm frontal kundër Par-tisë konsiderohet si njësulm kundër këtyre arrit-jeve, si dhe kundër in-dipendencës kombëtare.Duhet të kihet parasyshfakti se përgjatë refor-mave agrare në Shqipëri,mbi 70 mijë fshatarëmorën tokë, tokë e cila mëpërpara ishte në duart eatyre që sot ndodhen nëemigracionin politikshqiptar jashtë vendit.Duke njohur psikologjinëe fshatarëve, duhet tëkemi parasysh se ata(fshatarët) do të luftojnëpër tokën e tyre dhe përata që ua dhanë këtë pa-suri(tokë). Slogani ikomitetit "Shqipëria eLirë", "Vdekje komu-nistëve!", plus fakti qëpersonat që e përdorinkëtë slogan janë të ata tëcilët kishin tokën që aktu-

alisht u është shpërndarëfshatarëve. Prandaj ështëe natyrshme që fshatarëtdo të luftojnë kundër ish-pronarëve të tokave për tëmbrojtur tokën, të cilënata tashmë e kanë nëpronësi. b. Emigrimi ma-siv nga Shqipëria pas Re-zolutës së Kominternit, sidhe një aktivitet intensivnga jashtë Shqipërisë i kadetyruar autoritetetshqiptare të ndërmarrinmasa drastike, shpeshedhe terroriste. Arrestimenë masë, internime tëndryshme, si dhe metodadënimi të rënda, krijimi ikampeve të përqendrim-it, forcimi i PolicisëSekrete, si dhe armatosjamasive e popullsisë civile,apo edhe krijimi i briga-dave të Policisë Speciale,janë disa nga masat emarra të cilat janëmbikëqyrur personalishtnga Mehmet Shehu. Tëgjitha këto kanë dhënëefekt në masat e gjera tëpopullsisë shqiptare, sidhe kanë sjellë demoraliz-imin e tyre tëpërgjithshëm. Konsolidi-mi i Policisë Sekrete kasjellë si rezultat që tëgjitha përpjekjet për rrëz-imin e regjimit të Hoxhëspo ndërmerren ngajashtë. Ndërkohë, tëgjitha këto aktivitete ngajashtë janë të lidhura meshërbimet sekrete re-spektive, një fakt ky i cilii ka dhënë mundësi En-ver Hoxhës për t'i për-shkruar grupet politikenë emigracion dhe ekipete tyre të dërguara brendaShqipërisë si flamurmba-jtës të agresionit të huajdhe një kërcënim ipavarësisë kombëtaredhe cenimit të integritetittokësor shqiptar. Nëfazën e dytë të konso-lidimit, të ndërmarrëvitin e kaluar nga au-toritetet shqiptare, atakanë filluar të lëshojnë tëburgosur si dhe të inter-nuarit, dhe në disa rasteedhe duke i armatosurata. Fshatarë të armato-sur, të cilët janë besnikëtë autoriteteve, i përdorinarmët në ndjekje të gru-peve të spiunazhit të infil-truar në brendësi të ven-dit nga jashtë.(panorama)

përbrenda mafias dhegjithashtu u bë shkak ivrasjes së shumë poli-tikanëve, shefave të poli-cisë dhe gjyqtarëve. Salva-tore Rina dhe grupi i tijCorleonesi arritën t'i mbije-tonin kësaj lufte. Gjenera-ta e re mafioze u fokusuamë tepër në aktivitetetkriminale "jakat e bardha",e kundërta e sipërmarrjevetë tyre të shantazhit. Sireagim i këtyre zhvillimeve,media italiane nxori frazën"Cosa Nostra" ("Gjëja e re",një shfaqje mbi Cosa Nos-tra), duke iu referuar orga-nizatës. I penduari (Penti-to) i parë kryesor (njëmafioz i kapur, i cilibashkëpunoi me sisteminligjor), ishte pikërisht Tom-maso Buscetta, i cili kishtehumbur shumë aleatë nëluftë dhe filloi t'i flisteprokurorit Giovanni Fal-cone rreth vitit 1983. Kjoshtyu tek "Tentativat eMëdha" (1986-1987), nga ecila rezultuan mbi qindradënime të kryemafiozëve.Kur Gjykata e Lartë ital-iane konfirmoi dënimet nëjanar të vitit 1992, Riinamori hak. Politikani Salva-tore Lima u vra në vitin1992; ai ka qenë përshumë kohë i dyshuar përlidhje të ngushta me mafi-an (më vonë u konfirmuame anë të dëshmisë sëBuscetta) dhe mafia ishtetotalisht e pakënaqur ngashërbimet e tij. Falconedhe miku i tij prokuror an-timafia Paolo Borsellino, uvranë disa muaj më vonë.Kjo çoi në protesta publikedhe në masa të rreptaqeveritare, si për shembull,arrestimi i Riina në janar1993. Filluan të viningjithnjë e më shumë tëpenduar. Shumë nga atamund të paguanin çmimetë larta përbashkëpunimin e tyre, za-konisht me vrasjen e tëafërmve. Për shembull,kundërshtuesit të CosaNostra-s, Francesco Mari-nos, iu vranë e ëma Man-noia, tezja dhe motra."Corleonesi" u kundër-përgjigjën me një fushatëterrorizmi, kryen një seribombardimesh në disapika turistike: Via de Geor-gofili në Firence, Via Pale-stro në Milano, Piazza SanGiovanni Laterano dhe ViaSan Teodoro në Romë, ngatë cilat mbetën 10 tëvdekur dhe 93 të plagosur,gjithashtu shkaktuandëme të mëdha kulturoresi për shembull: GaleriaUffizi. Bernasdo Proven-zano u vetëshpall bosi iCorleonesi, duke e ndaluarkëtë fushatë dhe duke ezëvendësuar me njëfushatë qetësie, e njohursi Pax mafiosi. Kjo fushatëe lejoi mafian të rimerrtepushtetin që kishte më

parë. Ai u arrestua në vitin2006, pas 43 vitesh ak-tiviteti.

Mafia moderne në Itali

Ndarja kryesore emafias aktuale në Siçiliështë ndërmjet bosëve qëjanë dënuar dhe janë tëburgosur si Riina dhe Cap-po di Tutti Cappi (shef ishefave), Bernardo Proven-zano dhe atyre që janëende në aktivitet, ose qënuk janë të dënuar. Bosëte dënuar janë tashmë nënkontroll të ashpër, tëpërhershëm në kontaktete tyre me botën e jashtme,duke ndaluar aftësitë etyre për të kontrolluar ak-tivitetet nga burgu. Anto-nio Giuffre - njeri i besuari Provenzano-s, u bë i pen-duar pak pas arrestimit tëtij në vitin 2002 - ka dhënëdeklarata se në vitin 1993,Cosa Nostra kishte kon-takte direkte dhe lidhje tëngushta me politikën.Marrëveshja, e cila sipastij është lidhur, shfuqizim iregjimit të 41-shit, nga lig-jet e tjera antimafioze dhevendimet elektorale nëSiçili. Deklaratat e Gufrrenuk janë konfirmuar. Par-lamenti italian, membështetjen e Forza Italia,zgjatën pushtetin e 41-shit, i cili duhej tëmbaronte në 2002-shin,por në fakt u zgjat për 4vite të tjerë. Gjithsesi,sipas një revistës "L'e-spresso", 119 mafiozë - njëe pesta e atyre të burgosurgjatë regjimit të 41-shit -janë liruar mbi baza indi-viduale. Grupi i të drejtavetë njeriut, Amnesty Inter-national, ka shprehurshqetësimin se regjimi 41në disa raste mund të ketëpërdorur për të burgosurittrajtime të egra, jo humanedhe degraduese. Në shtesësë Salvatore Lima, poli-tikani Giulio Andreotti dhegjyqtari i Gjykatës së Lartë,Corrado Carnevale, kanëqenë të dyshuar përshumë kohë se kanë lidhjeme mafian. Nga fundi i vi-tit 1990, e dobësuara CosaNostra u gjend e detyruartë dorëzonte shumicën etregut të drogës tek organi-zata e krimeve Ndraghetanga Kalabria. Në vitin2006, kjo e fundit kontrol-lonte 80% të importit tëkokainës në Europë. Mafiagjithashtu ka disa biznesenë zhvatje, kompani tëvogla dhe të mëdha. Ështëvlerësuar se 7% e për-fitimeve të Italisë janë fil-truar pikërisht nga krimi iorganizuar. Mafia ështëbërë një nga organizatatdhe sipërmarrjet më tëmëdha të Italisë me mbi120 milionë dollarë për-fitime në vit. (Tirana Ob-server)

Raporti i CIA:

Masat terroriste të Tiranëszyrtare në '50-tat

Raporti i CIA-s në faktështë një raport i UDB-sëjugosllave, e cila e njihtemjaft mirë situatën nëShqipëri, bën një analizërealiste mbi faktorët që embanin në këmbë EnverHoxhën, duke analizuar tëgjithë faktorët ebrendshëm të forcës së tij

16KohaE MARTË9 PRILL |2013| Studime

Është një studim i vlefshëm për të parë edhe kur atleti përdor ndihmën esubstancave të ndaluara. Ndërkohë, studimi mund të ndihmojë nësëmundjet neuromuskulore që bllokojnë lëvizjen e personave

Goditjet cerebrale janëtashmë sëmundjet numër njënë botë që po marrin shumëjetë njerëzish, dhe kjo përshkaqe të ndryshme. Për këtëarsye studime të ndryshmejanë fokusuar në gjetjen eatyre elementëve që bëjnëparandalimin e goditjeve,duke shmangur kështu njëmënyrë sjellje që mund tërezultojë fatale.

Në studimet e më-parshme, shkencëtarët kanëbërë thirrje që të shmanget samë shumë përdorimi i kripëstek ushqimet për të paran-

daluar riskun. Ndërsa në njëstudim i fundit, konsumimi isa më shumë bananeve,mund të parandalojë mijëravdekje nga këto lloj goditje,

thonë hulumtuesit. Banania epasur me kalium ndihmon tëulet niveli i shtypjes së gjakut.Kështu thuhet se njerëzit menjë konsum të lartë të kaliu-mit kishin 24 për qind më pakrrezik nga goditjet cerebrale.Autorët tha se nuk kishte pro-va me cilësi të lartë se njerëz-it me shtypje të lartë të gjakutpërmirësohen, kur ata kanërritur sasinë e përdorimit tëtyre të ushqimeve me përm-bajtje të lartë të kaliumit. Dhebananet janë një ngaushqimet më të zakonshmetë pasura në kalium. Seciliprej tyre përmban rreth420mg, edhe në lejimin epërditshme të të rriturveështë 3500 mg. Departamen-ti i Shëndetësisë këshillonnjerëzit e moshuar se nukduhet të marrin shtesa kaliu-mit nëse nuk janë këshilluarnga një mjek.

Frika e shumë atletëveështë ajo që të mos ndalojnëpërpara se të arrijnë objek-tivin; për të mos qenë nëgjendje të ecin përpara, pakmetra deri te fundi i rrugëssë një maratone, apo e njëgare me biçikleta, sepse nukkanë më forca. Ky është ank-thi i shumë atletëve që varetjo vetëm nga "shembja" fizikee organizmit, por edhe nganjë mekanizëm frenues iprodhuar nga truri i lodhur,si muskujt. Kjo gjë është për-caktuar nga një studim i Uni-versitetit të Kopenhagës ipublikuar në revistën "Pnas".Studiuesit kanë arritur tëidentifikojnë një ndikuesbiokimik, i cili bën të përsh-pejtojë një sforco fizike si njëlodhje të padurueshme për-para se të shfaqet te musku-jt. "Zbulimi ynë kontribuonpër të nxjerrë në dritëparadoksin, i cili ka qenë prejshumë kohësh objekt disku-

timi. Pra që, neurotrans-metuesi serotonina realizo-het kur trupi është nën stresdhe e ndihmon sportistin përtë ecur përpara. Por tanikemi zbuluar që një "tepricë"e kësaj substance ështëpërgjegjëse e mekanizmit qënxit trurin kur ai i komu-nikon trupit të ndalojë. Prafunksionet e serotoninësreagojnë si përshpejtuese,por edhe si frenuese kur ten-sioni sportiv bëhet i tepru-ar", shpjegon Jean-FrançoisPerrier, autori i studimit.Sipas Perrier, harta emekanizmit, që shkakton"lodhjen qendrore", në tëardhmen do të jetë e do-

bishme në luftën kundërdopingut dhe të zbulimit tëbarnave të reja. "Është thel-bësore të identifikosh se cilëtjanë proceset në bazë të këtijmekanizmi, në mënyrë që tëidentifikojnë rastet kundodh. Është një studim ivlefshëm për të parë edhekur atleti përdor ndihmën esubstancave të ndaluara.Ndërkohë, studimi mund tëndihmojë në sëmundjet neu-romuskulore që bllokojnëlëvizjen e personave. Në fakt,të zbulosh sesi truri dheserotonina bashkëveprojnënë aktivitetin e "lodhjes qen-drore" mund të na ndihmojëpër të zhvilluar molekula të

reja, ose për të përcaktuarpse disa antidepresivëshkaktojnë një lodhje fizikete pacientët. Të kontrollosh"ndërprerësin e lodhjes" tëbazuar në mekanizmin eserotoninës do të thotë pra,të kesh në dorë një armë mëshumë për të zbuluar rastedopingu. Por, ekspertët eUniversitetit të Kopenhagësjanë të sigurt që mund tëstudiojnë edhe një gjeneratëtë re ilaçesh, të afta për tëkontrolluar neuronet e lëviz-jes, neuronet motorë, te per-sonat me probleme që t'i kon-trollojnë lëvizjet e tyre nështëpi, për shembull paral-izat cerebrale ose ndrydhjet.

Gjuha fillon të mësohet që

në mitër?Zhvillimi gjuhësor fillon në mitër,gjatë 10 javëve të fundit tështatzënisë, ka treguar një studim iri i realizuar te foshnjat amerikanedhe suedeze. Kërkuesit kanë vërejturse këto aftësi mund të dëshmohenbrenda disa orëve të para të jetës sëfoshnjës. "Nëna e ka fatin të jetë epara që ndikon në trurin e foshnjës.Tingujt që nxjerr ajo gjatë të foluritjanë elementet më të zëshme dhe fe-tusi i kërkon ato", thotë njëra prejbashkë-autoreve të studimit, PatriciaKuhl, drejtoreshë e Institutit përShkencë Mësimi dhe Truri në Uni-versitetin e Washingtonit. Studimika nxjerrë në pah se vetëm disa orëpas lindjes foshnjat mund të bëjnëdiferencën në mes të gjuhës amtaretë nënës së tyre dhe një gjuhe tëhuaj. Ata thonë se kjo tregon se fos-hnjat janë në gjendje t'i dëgjojnë në-nat e tyre kur flasin që nga java e 30-të e zhvillimit në barkun e nënës,shumë më herët se që është mend-uar më parë. "Ky është studimi i parë që tregon sefetuset që para lindjes mësojnë tingujtë veçantë të të folurit nga gjuha enënës. Studimi tregon rezultatet epërvojës së foshnjës me të folurit qënga mosha gjashtë muajsh e par-alindjes", thotë autorja tjetër estudimit, Christine Moon, profesore-shë në Universitetin Pacific Lutherannë Tacoma, Washington. Kërkimi nëfjalë kishte përfshirë 40 foshnja, mëpak se dy ditë pas lindjes. Foshnjat,të lindura ose në Tacoma (SHBA) oseStockholm (Suedi), ishin kombinim ivajzave dhe djemve. Derisa kanë qën-druar në dhomën e studimit, bebetkanë dëgjuar tinguj zanor të gjuhësamtare të nënës së tyre dhe tinguj nëgjuhë të huaj. Foshnjave u janëdhënë biberonë të lidhur me kom-pjuter për të matur reagimin e tyrendaj tingujve që dëgjojnë. Në varësitë asaj sa gjatë foshnjat e kanëthithur biberonin kërkuesit kanëvlerësuar se sa të interesuar ishinato në tingujt zanorë të gjuhëve tëndryshme. Sa më gjatë apo mëshkurt që ata e kanë thithurbiberonin për tinguj të familjarizuarose jo të familjarizuar, ka treguaredhe aftësinë e tyre për t'i dalluartingujt që ata kanë dëgjuar që kurkanë qenë në mitër. Menjëherë pas lindjes, foshnjat kanëthithur më gjatë biberonin për tingu-jt e gjuhës së huaj, se sa për tingujte gjuhës amtare, ndaj të cilëve tingujkanë qenë më të qetë. Autorët estudimit kanë arritur në përfundimse duke eksploruar se si mësojnëfëmijët, mund të jetë një ndihmesëpër të hedhur dritë mbi të mësuaritnë të gjitha fazat e jetës. "Ne duam tëdimë se çfarë është ajo magji që ibën ata të mësojnë aq lehtë në fëmi-jërinë e hershme, e që të rriturit nukmunden. Ne nuk mund ta humbimkëtë kuriozitet të hershëm", ka shtu-ar Kuhl. Studimi është publikuar nërevistën "Acta Paediatrica".

Kur nuk konsumojmëushqim për një kohë të gjatë,organizmi sekreton adrenal-inë, ndihet i sulmuar dhe fil-lon që të përdorë rezervat ekrizës. Por, për më pak se njëditë, rezervat e sheqerit nëmëlçi harxhohen, kështu qëorganizmi fillon me konsum-

imin e proteinave ngamuskujt. Kjo mund të shkak-tojë kokëdhembje apo mar-ramendje, e disa mund tëndihen edhe të lodhur dhe tëndiejnë të ftohtë. Por, gjatëurisë, truri përjeton edhe njëndryshim të këndshëm.Transmetuesi (substancë

kimike) serotoninë vepron mëgjatë në tru, prandaj shumi-ca e njerëzve që agjërojnë disaditë, fillojnë që të ndihen përmrekulli. Ka të dhëna që uriamund ta normalizojë shtyp-jen e gjakut, apo edhe niveline sheqerit në gjak. Krahaskësaj, nuk ka dyshim se ajo

largon kilet e tepërta me efik-asitet. Por, shumica e këtyrekileve kthehen sapo të kalo-jmë në regjimin e rëndomtë tëtë ushqyerit. Para se ta fillonindonjë dietë rigoroze, e cilakërkon që të duroni urie,është mirë që të konsultohenime mjekun tuaj.

Si ndikon uria në organizëm?

Banania parandalon goditjet cerebraleNë një studim i fundit,konsumimi i sa më shumëbananeve, mund të parandalojëmijëra vdekje nga këto llojgoditje, thonë hulumtuesit.Banania e pasura me kaliumndihmon të ulet niveli i shtypjessë gjakut

Truri është si muskujt, gjatë sportit mund të lodhet

Studimi i Universitetit tëKopenhagës ka arritur të zbulojëse serotonina vepron si njëamortizues, kur përpjekja sportiveështë e tepruar. Sipas studiuesve,harta e mekanizmit që shkakton"lodhjen qendrore" do të jetë edobishme në luftën kundërdopingut dhe zhvillimin e terapivetë reja farmakologjike

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Dorëshkrimi i Fjalorit sipas një letre që Faik Konica i dërgon një baroni austriak iinteresuar për Fjalorin, i ra si trashëgimi djalit të mesëm, Stefanit dhe ky i fundit iaka dhënë Nikolla Nosit për të shlyer një borxh që kishte 17Kulturë

Fjalori i Kristoforidhit u endnë një "odise" të gjatë deri nëbotimin në 1904 me vlerësime,por edhe me kritika, me frikën ezhdukjes dhe përpjekjet e patri-otëve për ta rikuperuar.

"Frika" e Kristoforidhit

Kristoforidhi i frikësohejmosbotimit të fjalorit dhe bëripërpjekje të mëdha për mbled-hjen e fondeve për botimin e tij.Të gjithë shqetësimin e tij ai epërcjell në një letër dërguarNikolla Naços më 25 dhjetor tëvitit 1888: "Sot shtatë tetë fietkur qesë unë sëmurë në Stam-bol dërgova Jano Vretosë nëVlahit e në Misir për tëkërkuarë ndihmën mb'ë emërittim që të stypetë leksikoja egjuhësë shqipesë që jam mund-uarë 20 viet për atë punë edhekam mbëledhurë 40000 fjalëshqip edhe u mbëlothnë katërqint Napolona t'artë mb' emërittim, edhe u vunë në bakët tëBukureshtit sepse nukë dilnin

aq para pr të sttupurë lek-sikonë: atëherë pa pyetur mua,pa shkruarë mua, pa dhënë zëmua"….

Kjo letër proteste tregon separatë e grumbulluara përfjalorin shkuan për libra të tjerëdhe Kristoforidhi nuk mundidot të botojë në gjallje Fjalorin etij. Ai kishte komunikuarvazhdimisht me Jani Vreton. Kyi fundit e vlerësonte fjalorin dhebëri përpjekje maksimale që tëmblidhte para për botimin e tij.Në një letër dërguar Kristoforid-hit, Vreto theksonte vlerat efjalorit duke dhënë edhekëshilla për ruajtjen e fjalëve tëvjetra shqipe.

Në të vetmen letër zyrtare qëgjendet në AQSH të dërguar nga"Shoqëria e të shtypurit shkro-nja shqip" dërguar Shoqërisë sëBukureshtit që mban datën 23korrik 1882, të firmosur ngaKristoforidhi, Jani Vreto, dyvëllezërit Frashëri etj., tregohetinteresi i madh për Fjalorin.

"Për-së-ri u lutemi vëllazër-isht të mos na mënohen' e tëmbetetë puna prapa, që e prit-nimë me gojë hapëtë edhe kemihequrë shumë mundimë,sikundrë q'e dini sa e prumë nëkëtë shkallë, se edhe hekurirrahetë sa ësht' i nxehëtë. Ndëtë luturitë tanë është edhe tëluturitë e djemet zotërisë suajedhe të tërë kombitë edhe tëdjemet për gjithë jetën' e jetësëedhe shpresojmë të na dëgjo-hetë e të na vinjë të përgjegju-ritë sa-kaqë-herë". Botimi ishtenë vazhdim dhe do të ishte për-funduar nëse paratë nuk do tëpërdoreshin për libra të tjerë.

Naim Frashëri që më pas do takundërshtonte botimin eFjalorit do të firmoste këtë letërtë Shoqërisë në 1882, por pakvite më vonë, pasi vdiq Kristo-foridhi, ai do të aprovonte tëkundërtën e interesit për botimtë këtij fjalori. Në një letër drej-tuar Vasil Terpos ai do taquante fjalorin të pavërtetë dhetë kopjuar nga Hanni: Protes-tanëtë u pendohnë dhe shtypnëkëngat e Davidhit me shkronjat'e mërzitura të para! Ment oPerëndi. Po na kanë dhënë fjalëse do t'i shkruajnë të gjitha meradhë, me shkronjat' e ra. Poredhe ato duanë ndrejtuarë se ika bërë më shumë lathimeKristoforidhi. Mos epni të hollapër Fjalëtoret' të Kristoforidhitse nuk ësht' i vërtetë, e pamëne".

Shitja për borxhe…

Aleksandër Xhuvani do tëmerrej për shumë kohë metranskriptimin dhe me rregul-lime në Fjalorin e botuar në gre-qisht. Në parathënien e botimittë Fjalorit do të sillte për histor-inë e gjatë në të cilën kaloi kjovepër para se të botohej në Gre-qi. "E kështu deri aty nga viti1900 Fjalori i Kristoforidhitruhej në shtëpi të tij, kur mbasvdekjes së të shoqes i biri Ste-fani, ja shiti për borxhet që ikishte tregtarit Elbasanas Veni-amin Nosit, i cili ja shiti konsul-lit grek të Durrësit me shpresëse do të botohej dikur. Për ja 4vjet dorëshkrimi ngeli n'arkivate Ministrisë së Jashtme të Gre-qis kur më 1904 qeveria greke e

ndau që ta botojë".Xhuvani jep detaje edhe mbi

numrin e fjalëve, pretendimin eNaimit se Kristoforidhi e kopjoinga Hanni si dhe vlerësimin e tijpër fjalorin: "Ky Fjalorth i Hahn-it, simbas numërimit tem, kanja 5.500 e sa fjalë, nga të cilat1000 e sa janë të hueja,turqishte e greqishte. Këto tëfundit Kristoforidhi nuk i kashtimë në Fjalort të tij, por edheshumë fjalë prej atyneve që kamarrë nga Hahn-iai i ka ndreqtue i zhvillue me kuptime e mëshu shembëlla të tjera. E kësh-tu nga ato 11.675 fjalë që kaFjalori i Kristoforidhit 4.500gjinden edhe te Hahn-i. megjith'atë nuk përjashtohenhipoteza që Hahn-i në hartimine Fjalorthit të tij të jetë pështetëedhe në materialin, që do t'Iketë dhanë Kristoforidhi të ciline ka pasë mësues të shqipes".

Frika e Kristoforidhit përmosbotimin e fjalorit në gjalljedo të vërtetohej me historinë egjatë të dorëshkrimit pas vdek-jes së tij deri sa pa dritën e bo-timit. Në dosjen 17, FondiKristoforidhi, AQSH, gjendet njëletër e Jani Vretos dërguarbashkëshortes së Kristoforidhitpër botimin e fjalorit shqip. Le-tra është në dorëshkrim origji-nal në greqisht dhe përkthimnë shqip dhe mban si datë 13qershor 1895. Ndër të tjera aishkruan: "Po t' ishte unë edhetë mirën e tuj e dua si mik, edhetë mirën e kombit tonë që tëmos zhduket vepre e birit të tij.nuk kam asnjë interes të dëm-toj zotërin tuj dhe ti bëjë mirëshumë njerëzve për një shumë

të vogël që do japin si ndihmëpër të mirën e kombit si edhepër nderin e tyre. Ruhuni semos ju gënjejnë ata që kanëndërruar venë dhe janë bërëprotest-antë dhe ju përshëndessi bir.

Një trashëgimi e çmuar

Dorëshkrimi i Fjalorit sipasnjë letre që Faik Konica i dërgonnjë baroni austriak i interesuarpër Fjalorin, i ra si trashëgimidjalit të mesëm, Stefanit dhe kyi fundit ia ka dhënë NikollaNosit për të shlyer një borxh qëkishte. "Së pari mora vesh, sekur u nda trashëgimia e të nd-jerit K. Kristoforidhi, dorëshkri-mi thonë se i mbeti të dytit prejtri vëllezërve, Stefanit që ështënjë tregtar i vogël në Elbasan,dhe jo djalit më të madh, Alek-sandrit që është mësues nëshkollën vllahe të Voskopojës"… Historia e Fjalorit më pas di-het si vazhdoi deri në botiminnë 1904 nga qeveria greke. In-teresi i patriotëve qe i madh dhedisa herë u bënë përpjekjenëpërmjet Stefanit që të riku-perohej dorëshkrimi nga frikase do të shkatërrohej. Ndoshtafakti se ishte me alfabetin greke shpëtoi këtë vepër të rëndë-sishme. Një ndër kopjet Fjaloritnë greqisht, sipas të gjithagjasave prej sasisë së marrë ngaStefani pas botimit në Greqi,gjendet në Muzeun e Elbasanit.

Bardhyl DEMIRAJ

Një cak kohor i mirëseard-hur për t'iu rikthyertrashëgimisë sonë kulturore tëpërftuar në mërgim: Me këtopak fjalë mund të kufizojmëthukët në kohë rrjedhën e zhvil-limit të vrullshëm që po përjetonsot kultura shqiptare, e cilamban hapur prej më se dydekadash siparet e saj, dukepërthithur natyrshëm gjithë atoprurje e pasuri kulturore-botuese që trashëgojmë prejmërgatës intelektuale shqiptarenë gjysmën e dytë të shekullit tëkaluar. Dhe është fakt i mirën-johur që lexues të sotëm-sido-mos syresh në hapësirën kom-pakte shqipfolëse në Ballkan-pomarrin në mënyrë të përshpejtu-ar kontakt me këtë trashëgimi tëvyer kulturës shqiptare, falëpunës ngulmuese që po bëhetndërkohë për ribotimin e plotëdhe shpërndarjen e saj kudo kuflitet shqip. Lejohemi të për-mendim këtu si shembuj sa tëveçantë aq edhe domethënës

përkthimin dhe ribotimin epunës farëmirë të Patër ZefValentinit, nestorit të mërgatësintelektuale shqiptare nëPerëndim dhe autor i veprësmadhore Acta Albaniae Veneta,apo aktivitetin intelektual dheletrar të Ernest Koliqit, MustafaMerlikës, Karl Gurakuqit, Mar-tin Camajt, Arshi Pipës etj.,opusi i të cilëve po i rikthehet nëplotësinë e vet atdheut të tyre tëmunguar. Një vlerë të spikaturnë këtë trashëgimi ruanpadyshim edhe puna e patëmetëe Namik Resulit (10.09.1908 -12.09.1985), pinjollit fjalëpakëe punëshumë të kësaj plejadeintelektualësh, i cili i përkushtoigjithë jetën e vet aktive kulturësshqiptare dhe shkencave al-banologjike në mërgim. Pajisurme një formim gjuhësor-filologjik solid në Universitetin eTorinos, ku edhe doktoroi pranëromanistit të njohur MatteoBartoli, ai u kthye në fillim tëviteve '30 në Shqipëri e dhamësim në disa shkolla e qytete(Elbasan, Shkodër, Tiranë). Rik-thimi në Itali më 1939 si docenti gjuhës shqipe pranë Univer-sitetit të Romës bëri që në gjall-je të vet t'i mbylleshin njëherë epërgjithmonë dyert në Shqipëri,

gjithsesi personi dhe vepra e tijgëzuan gjithherë mirëseardhje erespekt në gjakun e shprishur tëkulturës dhe shkencësshqiptare në mërgim, ku vijoiaktivitetin e vet intelektual sipjesëtar i Qendrës Ndërkom-bëtare të Studimeve Shqiptarenë Universitetin e Palermos(1948-1957) e më pas si profesori albanologjisë në Institutin eStudimeve Orientale të Univer-sitetit të Napolit (1957-1971).Penda e Resulit nuk reshti sëshkruari deri ditët e fundit të

jetës së tij, kur pa dritën e bo-timit edhe vepra e tij madhoreGrammatica della lingua al-banese (Bologna, 1985), ndërko-hë që botimi i tij shkencor-kritikIl "Messale" di GiovanniBuzuku. Riproduzione etrascrizione (Città del Vaticano,1958) është i pari i llojit të vet nëhistorinë e albanologjisë dheshënon si i tillë jo vetëm fillimete filologjisë moderne shqiptare,por edhe fazën nismëtare të për-punimit kritik të përmendorevetë shkrimit shqip që gjëllijnë sote gjithë ditën si bazë materialepër hulumtime ballore në ma-triksin e kulturës etnike të pop-ullit shqiptar. Largimi i natyr-shëm në kohë nga ky botim siedhe mundësitë e dikurshme tëkufizuara të përhapjes së tij nëgjithë arealin kulturor shqip-folës, kanë shkaktuar boshllëqetë theksuara jo vetëm në bib-liotekat e studiuesve të his-torisë, gjuhës e kulturës së pop-ullit shqiptar, por edhe nëformimin e përgjithshëm të stu-dentëve të shkencave shoqërore-albanologjike si edhe të lexuesvetë thjeshtë e të shumtë, që imbeten dashamirë kësaj kul-ture. Andaj ky ribotim anastatiki botimit të parë shkencor

filologjik të "Mesharit" të GjonBuzukut, për të cilin janë përp-jekur në fakt me përkushtim Al-bert Ramaj (Albanisches Insti-tut-St. Gallen) dhe BejtullahDestani (Institute for AlbanianStudies-Londër) i vjen lexuesitbash në kohën e duhur, por qësigurisht gjatë leximit, ai nukmund të mos e ndiejë sidomosmungesën qoftë edhe në ver-sionin origjinal italisht si të hyr-jes tejet instruktive të vetë Re-sulit, ashtu edhe të aparatit tëpasur filologjik që shoqëron nëfund tekstin e transkriptuar prejtij. Gjithsesi, edhe botimi anas-tatik vetëm i tekstit të "Meshar-it" i shkon për shtat qëllimitzanafillës të kësaj ndërmarrjejefarëmirë, duke qenë njëherëshakt mirënjohjeje dhe nderimindaj botuesit të tij, e nëpërmjettij edhe homazh i gjithhershëmndaj kulturës së shkrimit shqipnë mërgim, që zuri fill me vetëbasin e saj Gjonin, birin eBdekës dhe kumtin e tij: "tue ukujtuom shumë herë se gluhajonë nukë kish gj? të endigluomen së Shkruomit Shenjtë, en sëdashunit së botësë sanë, deshame u fëdigunë, për s? mujta meditunë, me zdritunë pak mende-të e atyne qi të endiglonjënë".

Fjalori i Kristoforidhit

Si u miratua për botim dhe më pasu kundërshtua nga Naim Frashëri

Nëpërmjet monografisë"Kristoforidhi-një vështrim" vjenedhe historia e botimit të fjalorittë Konstandin Kristoforidhit, sidhe përpjekjet e atdhetarëveshqiptarë të kohës për tërikuperuar dorëshkrimin qëpërfundoi në duart e një konsulligrek. Në pah del gjithashtu njëkontradiktë e madhe e shqiptarëve

Botime të veçanta

"Meshari" në kohën e leximitBotimi i parë shkencor filologjik ilibrit të Gjon Buzukut metransliterim nga Namik Resuliështë bërë nga AlbanischesInstitut & The centre for AlbanianStudies

18KohaE MARTË9 PRILL |2013| Infrared

Aktorja Jane Fonda, ka thënë se asnjëherë nuk është frikësuar nga vdekja,madje edhe kur u diagnostikua me kancer të gjirit në vitin 2010. "Ishte njëtest i mirë, sepse gjithmonë kam thënë se nuk kam frikë nga vdekja"

Keiradëshirondasmë tëthjeshtëNë intervistën për "Marie

Claire" aktorja ka folur përdëshirat e saj kur është nëpyetje dita e saj e madhe dheka thënë që ende është duke eshijuar fejesën. Duke u falën-deruar karrierës së saj të suk-sesshme, Keira Knightley kabërë miliona, por aktorja ad-huron jetën e thjeshtë,veçanërisht kur në pyetje ështëmartesa e saj me JamesRighton, anëtarin e bendit"Klaxons". Në intervistë për re-vistën "Marie Claire", ballinën etë cilës do ta zbukurojë përmuajin maj, aktorja ka folurpër dëshirat e saj kur në pyet-je është dita e madhe. "Kammundur të kem gjashtë marte-sa të rreme. Zot, e gjithë kjoështë e shtrenjtë. Nuk jemi tipaqë dëshirojnë dasmë të madhe.Nuk kam nevojë të kem gjithëkëtë", - ka thënë aktroja, dukeshtuar që ende e shijon fejesën."Prindërit e mi janë bashkë për40 vjet. Ka grindje, por ata eduan njëri-tjetrin. Nuk është sinë tre muajt e parë, para dyviteve, por mendoj që me vitegjithçka bëhet më interesanteose të paktën shpresoj", - kathënë Keira. Edhe pse me tëfejuarin është shpërngulur nështëpinë me vlerë disa milionëfuntesh në Londrën lindore,aktorja ka pranuar qëmegjithatë kjo nuk ështështëpia e saj e ëndrrave. "Idashuri im është muzikant,prandaj ende nuk jemi të gat-shëm për jetën në një vend. Erëndësishme është të dimë qënjë ditë do të kërcasim gishtatdhe do të zhdukemi", ka thënëKeira. Ka theksuar se nukështë materialiste dhe që nukposedon asgjë të vlefshme.Edhe pse të dashurin e kamuzikant të njohur, ajo kapranuar që nuk e kishte diturkush është kur e kishte njoftu-ar. Çifti është fejuar në maj tëvitit të kaluar pas një viti lidhje.Janë njoftuar në prill të viti2011 ndërsa në janar të 2011aktorja ka ndërprerë lidhjenpesëvjeçare me kolegun RupertFriend.

Halle Berrypret fëmijën

e dytë

Aktorja Halle Berry po pretfëmijën e saj të dytë. Mendohetse 46-vjeçarja do të bëhet medjalë dhe vogëlushi do të jetëfëmija i parë i saj me aktorinfrancez Olivier Martinez. Sipas'TMZ', protagonistja e 'Cat-woman' është në muajin e tretëtë shtatzënisë. Berry ka një vajzë5-vjeçare me ish të dashurin esaj, modelin kanadez GabrielAubry. Halle Berry është fejuarme Olivier Martinez në janar tëvitit 2012. Martinez ka qenë ilidhur më parë me këngëtarenKylie Minogue nga e cila u ndanë vitin 2007 pas 5 vitesh lidhje-je. Berry ka pranuar më parë sei pëlqen të jetë nënë në moshë tëmadhe: "Jam shumë e lumturqë fëmijën e parë e kam bërë nëmoshën 41-vjeçare. Kur kamqenë 21 apo 25 vjeç, nuk e dijaende se kush isha. Nuk mund tëmerrja në atë kohë përgjegjës-inë për një qenie tjetër. Kam bërëzgjedhjen e duhur duke pritur".

Katy Perry ka treguar anën esaj më të mirë gjatë një vizite tekfëmijët e dhunuar dhe braktisur nëMadagaskar. Këngëtarja 28-vjeçarevizitoi vendin ishullor për të ndih-muar sadopak fëmijët, të cilët kon-siderohen si më të varfërit në botë.Perry takoi nëna të reja dhe vizitoinjë kopsht në kryeqytetin e Mada-gaskarit, Antananarivo, në cilësinë

e ambasadores së UNICEF-it. Katytha: "Në më pak se një javë nëMadagaskar më janë hapur sytë sesa nevojë kanë disa vende përgjërat elementare të jetës. Kuptovarëndësinë e programeve të UNICEF-it në jetën e këtyre fëmijëve. Bëjthirrje për sa më shumë mbështet-je ndaj UNICEF sepse kjo gjë do tëthotë se keni shpëtuar fëmijë".

Vanessa Hudgens insiston në atë që ndje-het krenare me epitetin "vajzë e keqe" pas rolit

në filmin "Spring Breakers". Aktorja 24 vjeçareqë është bërë e njohur me filmat "High SchoolMusical", aktron përkrahë Ashley Benson, Se-lena Gomez dhe James Franco në filmin i ciliflet për pushime të "egra" dhe paraqet skenadhune dhe seksi. "Unë jam rritur, fansat janërritur gjithashtu. Jam 24 vjeçare tani, jamfemër e re dhe dua të shtyj vetën time që tërritem si aktore dhe ky film më ka dërguardrejt kësaj. Jam shumë krenare për atë që ekemi bërë dhe nëse njerëzve u pëlqen të mëthërrasin "vajzë e keqe" kjo është mbreslënëse",ka thënë Vanessa. Por ylli i "Sucker Punch"mohon se ekziston ndonjë ngjashmëri në mestë saj dhe karakterit që luan në film.

Selena Gomez thotë seajo nuk është e ndikuar ngajeta në syrin e publikut. Ak-torja, e cila së fundi ishte nëlidhje me Justin Bieber,thotë se ajo është mësuar sesi të përballet me famën përtashmë një kohë. "Unë jamrritur me vëllezërit Jonas

dhe Miley Cyrus. Kam fitu-ar përvojë në një moshë aqtë re, fatkeqësisht, ose fat-mirësisht - kjo tash thjeshtnuk ndikon te unë". "Jamrritur në një prej shkollavemë të mëdha në botë -kanalin Disney", ka thënëSelena.

Aktorja veterane HelenWorth është martuar për herëtë dytë. 62 vjeçarja e cila kaaktruar për 39 vjet në "Coro-nation Street" është martuarme mësuesin Trevor Dawsonnë Londër. Nusja kishte zgjed-

hur një fustan ngjyrë hirindërkohë që të pranishëm nëdasmë ishin shumë kolegë tësaj. Ajo ishte e martuar për 21vjet me aktorin Michael Ange-lis me të cilin është ndarë nëvitin 2001.

Katy Perry, ndihmë fëmijëve të varfër

Këngëtarja britanikeAdele raportohet se ështërikthyer në studio për tëxhiruar materiale të rejamuzikore, vetëm gjashtëmuaj pasi lindi fëmijën esaj të parë. Krijuesja e hi-tit "Rolling In The Deep" ubë nënë për të parën herënë tetorin e kaluar, kurajo dhe i dashuri i saj Si-mon Konecki mirëpritën

djalin Angelo. Adele tashduket se i ka dhënë fundpushimit të lindjes dhe kafilluar të punojë në pro-jektin e ardhshëmmuzikor, me ndihmën eproducentëve/këngë-shkruesve britanikëJames Ford dhe Kid Har-poon, "Adele dëshiron tëecë me kohën dhe përpiqetta bëjë incizimin e saj të ri

të duket sa më i mprehtëqë mundet". "Ekipi me tëcilin ajo është bashkuarështë i nivelit të parë dheajo është e bindur se atamund t'i ndihmojnë të ar-rijë suksesin e dy al-bumeve të para. Nukështë një detyrë e lehtëpasi bota është e paepurta dëgjojë atë", ka thënëburimi për The Sun.

Adele rikthehet në studio

Krenohem që jam vajzë e "keqe"

Gomez nuk ndikohet nga fama

"Luftë" për 220 milionë dollarëPas skandaleve që

shpërthyen për të, duketse lidhja mebashkëshorten u këput.John Travolta dhe KellyPreston, sipas 'NationalEnquire", të dy janë tash-më të ndarë dhe jetojnënë shtëpi tëndryshme.Lajmi zyrtarende nuk është dhënë,

por sipas burimeve, çiftika ende shumë për tëdiskutuar lidhur me pa-surinë prej më shumë se220 milionë dollarësh,transmeton Panorama."Ka kohë që Kelly dontetë ndahej, sidomos paslajmeve për prirjen e tijhomoseksuale", thanëburime të afërta me të.

Martohet në moshën 62 vjeçare

KohaE MARTË

9 PRILL |2013|

Mendoj se kemi pasur katër ose pesë vite të shkëlqyeshme në të cilat Barcelona kaqenë shumë, shumë e mirë. Por mendoj se ka ende shumë ndeshje të shkëlqyeshmetë mbetura në këtë gjeneratë dhe do të shijojmë edhe sukses të mëtejmë 19Sport

Sot dhe nesër do tëmësojmë emrat eskuadrave gjysmëfinalistënë Ligën e Kampionëve,pasi të zhvillohen ndeshjete kthimit të çerekfinales.Të martën në qendër të vë-mendjes do të jetë sfida nëStamboll, ku Gallatasaraido të kërkojnë të pa-mundurën që të eliminojëReal Madridin, i cili ka 3gola epërsi nga ndeshja eparë në Madrid. Portieri iReal Madridit, DiegoLopez, ka paralajmëruarbashkëlojtarët e tij që tëmos e nënvlerësojnëGalatasarain në ndeshjene kthimit, në kuadër tëLigës së Kampionëve."Është e qartë se rezultati3-0 është shumë i mirëpër ne, por mendoj se gjë-ja kryesore për ndeshjen eardhshme është të shëno-jmë edhe një gol. Do të lu-ajmë në një terren tëvështirë, kundër një ekipitë fortë. Ata nuk e treguanmë të mirën (në sfidën eparë), ata do të jenë më tëmirë se në ndeshjen eparë", ka thënë Lopez.Ndërkaq, në takimintjetër, Borusia Dortumndpara simpatizantëve të vetdo të kërkojë kualifikim nëgjysmë finale.

Ronaldo: Duhet të jemi të ku-jdesshëm

Ylli i Real Madridit,Kristiano Ronaldo, ështëshprehur se ai nuk besonnë mrekulli, përkundërrezultateve të mira të 'LosBlancos', pasi beson se tit-ulli në La Liga është i ven-dosur. Reali fitoi me rezul-tat 5-1, por të njëjtën gjë ebëri edhe Barcelona mëvonë, ndërsa i pyetur nga

gazetarët, Ronaldo u sh-preh se ai nuk beson nëmrekulli sa i përket luftëspër titull. "Unë nuk besojnë mrekulli, është pothua-jse e pamundur. Po, juduhet të fitoni në La Ligapër të rifituar besimin përLigën e Kampionëve dhefitimi i trofeve gjithmonëju jep besim. Mos u mer-rni me mua - me rëndësiështë që të fitojë RealMadridi. Shënimi i golave

është me rëndësi, por pri-oriteti im është të ndihmojekipin tim dhe kjo ështëpuna ime. Ekipi po luanmirë dhe unë hyra nëpjesën e dytë dhe ndihmo-va me një gol dhe asistim",ka thënë Ronaldo. CR7 uaka tërhequr vërejtjen loj-tarëve që të kenë kujdespër ndeshjen kthyese ndaj

Gallatasarait, pasi nën-vlerësimi mund të hak-merret sepse kualifikiminjë gjysmëfinale nuk ështëi vendosur ende.

Drogba beson në kualifikim

Ndërkohë në qendërtë vëmendjes të mediaveturke është Didie Drog-

ba, i cili ka një lidhje spe-ciale me Ligën e Kampi-onëve - trofeun të cilënmezi e pret që sërish tëprek. Sulmuesi i Breguttë Fildisht në sitin eUEFA-së theksoi se mezie pret që të zhvillojë për-balljen kthyese me Realindhe beson se mund tëtejkalohet deficiti 3

golësh nga takimi i parë."Është një kënaqësi emadhe që sërish të dëgjo-jë himnin e Ligës së Kam-pionëve dhe në veçanti nëfillim të çdo ndeshje. Jamme një klub ambicioz qëka një projekt të madh.dua të jem pjesë e kësajaventure, pjesë e kësajsfide. kjo është një gjëmjaft nxitëse për mua",tha mes tjerash Drogba.

Mungesat

Mirëpo një goditje emadhe për Gallatsaraindo të jetë mungesa e Bu-rak Jillmazit për shkaktë kartonit të verdhë tëmarrë në përballjen eparë në Madrid. Me ar-sye të njëjtë do të mungo-jë edhe mbrojtësi DaniNaunkej, ndërsa AlbertRiera dhe Selçuk Inanrikthehen në formacionine parë. Tek Madridi Ser-hio Ramos dhe ÇabiAlonso do të mungojnëpër arsye të kartonave.Ndërkohë trajneri HozeMurinjo nuk ka mungesapër shkak të lëndimevedhe do të shtrojë forma-cionin më të fortë qëmbrojë avantazhin 3-0nga Madridi.

Tradita

Gallatasarai ka fituarvetëm njëherë në stadiu-min "Turk Telekom" nëLigën e Kampionëve nëkëtë sezon, por ka pësuarvetëm 2 disfata në 13paraqitjet e fundit evropi-ane në terrenin vendas.Real Madridi është i pa-mundur në 12 ndeshje,në të gjitha konkurren-cat.

Zinedin Zidan ka bërë tëqartë se do të jetë tifoz i zjar-rtë i PSZH në ndeshjen enesërme kundër Barcelonës"në të mirë të futbollitfrancez". Në deklaratat e dhë-na për "Radio Monte Carlo",drejtori sportiv i Real Madridka zbuluar se do të ndjekëme vëmendje këtë ndeshje."Unë do të jem në stadiumdhe do të jem një tifoz iPSZH, në të mirë të futbollitfrancez. Edhe pse jam nga

Marseja, mendoj se do të jetëdiçka e bukur të shohëshPSZH duke eliminuarBarcelonën", ishte deklaratae ish-mesfushorit të RealMadrid. Zidan ka pranuar senjë gjë e tillë do të jetë shumëe vështirë, edhe për faktin sendeshja luhet në "KampNou". Por ai beson separisienët janë të aftë tëdhurojnë surpriza të tjera nëkëtë sezon. "Do të jetë shumëe vështirë për ta, por besoj se

goli i Matuidi në ndeshjen eparë e ka bërë kualifikuesenshumë interesante. PSZHështë një skuadër e aftë që tëvendosë në vështirësiBarcelonën me lojën dhe in-dividët që ka", deklaroi Zi-dan. Ndeshja e parë mes dyskuadrave, e luajtur nëParis, përfundoi me rezul-tatin 2-2, pasi Matuidishënoi golin e barazimit përparisienët në minutën e 4-tshtesë të takimit.

Liga e Kampionëve - Çerekfinale

Gallatasarai kërkonpërmbysje të rezultatit

"Është e qartë se rezultati3-0 është shumë i mirë përne, por mendoj se gjëjakryesore për ndeshjen eardhshme është tëshënojmë edhe një gol. Dotë luajmë në një terren tëvështirë, kundër një ekipi tëfortë. Ata nuk e treguan mëtë mirën (në sfidën e parë),ata do të jenë më të mirë senë ndeshjen e parë", kathënë Lopez

Do të ishte bukur nëse PSZH eliminon Barçën

Publicitet

20KohaE MARTË9 PRILL |2013| Sport

Ndeshja e ardhshme e Arsenalit është kundër Evertonit, andaj diçka do të ndodhë. Ne nuk do të shikojmënë fantazmat e të shkuarës. Përfundimisht duket sikur do të jetë një luftë e ngushtë. Realiteti është seArsenali ka besim pasi ata përfundojmë sezonet fuqishëm dhe ky besim u ndihmon atyre

Fisnik NUHIU

Shkup, 8 prill - Shkëndijae Tetovës assesi të gjejë'ilaçin' për të mundur ri-valin e madh të qytetit,Teteksin, pasi në ndeshjene xhiros së 24, 'kuqezinjtë'u mundën me rezultatin2:1. Ndeshja e zhvilluar nëstadiumin në lagjenGjorçe Petrov të Shkupit,u luajt pa praninë e pub-likut për shkak tëndëshkimit që vuan Tetek-si, për incidentet e ndod-hura pikërisht në dueline fundit ndërmjet këtyredy ekipeve në dhjetor tëvitit të kaluar. Teteksiedhe një herë u dëshmuasi kundërshtar i papërsh-tatshëm i Shkëndijës, pasimundën 'kuqezinjtë' përherë të dytë brenda këtijsezoni. Takimi u zhvilluanë kushte të vështira përlojë, për shkak të terrenittë papërshtatshëm. Filli-mi i ndeshjes kaloi me ini-ciativë të Teteksit, ndërsa

Shkëndija më vonë uadaptua me kushtet nëfushë dhe deri diku ven-dosi baraspeshë në lojë.Pjesa e parë nuk sollishumë raste shënimi,ndërsa ndryshim nuk pati

deri në minutën e 45, kurTeteksi organizoi aksion tëmirë, ndërsa Bozhinovskisjell përfundim të saktë,duke shënuar për epërsi1:0 të vendasve. Shkëndi-ja e pakënaqur me golin e

pranuar në start të pjesëssë dytë kërkonte tëndryshojë gjërat dhe suk-ses pati në minutën e 57,pasi paraprakisht MuzaferEjupi ndalet në mënyrë tëparregullt në zonë, ndërsa

arbitri Stavrev akordonpenalti për 'kuqezinjtë'dhe karton të kuq përportierin e Teteksit, VançeMançevski. Ejupi ishte isaktë nga pika e bardhë,duke konvertuar në golpenaltinë për barazim 1:1.Këtu u mendua seShkëndija do të sulmojëtre pikët për të shfrytëzuarepërsinë numerike nëteren, por gjërat nukshkuan sipas asaj që prit-nin 'kuqezinjtë', pasi ishterrjeta e tyre ajo që u tundpërsëri. Teteksi në min-utën e 63 ekzekutoi godit-je dënimi me anë të Bozhi-novskit, ndërsa nëtollovinë e krijuar paraportës së Veliit, më së miriu gjet mbrojtësi Krstevski,i cili realizoi për epërsi tëre të Teteksit, tani më 2:1.Minutat në vazhdimshkuan me tentime të pa-

suksesshme të Shkëndi-jës për të barazuar rezul-tatin, ndërsa futbollistët eTeteksit më shumë qën-dronin shtrirë në terenduke zvarritur lojën. Derinë fund nuk patindryshim në rezultat,kështu që Teteksi mori trepikë të rëndësishme nëduelin me Shkëndijën. Për'kuqezinjtë' kjo ishte hum-bje e papërshtatshme, ecila u ndërpret serinë prejtre fitoreve të njëpas-njëshme.

Shkëndija mundësipër të rigjetur rrugën esuksesit do të ketë xhirone ardhshme, kur në Tetovëdo të ndeshet me një tjetërrival të qytetit, Renovën.Në ndeshjet tjera të zhvil-luara të dielën, Bregallni-ca ka ndalur me barazim1:1 Vardarin, ndërsaSileksi dhe Napredokujanë ndarë barazi 0:0.Ndeshja ndërmjet Pelister-it dhe Horizont Turnovësështë anuluar për shkaktë të reshurave të mëdhatë shiut dhe e njëjta do tëzhvillohet të mërkurën nëManastir.

Ndërkohë të martën nëstadiumin e qytetit nëTetovë, Drita do të presëMetalurgun, në takimintjetër të anuluar të xhirossë 24.

Shkup, 8 prill - Nga data 5deri më 7 prill në Stam-boll të Turqisë është mba-jtur kampionati botëror nëkarate, në stilin Shotokantë nivelit të katërt. Në këtëkampionat morën pjesë160 klube të karatesë, nga45 shtete ku dhe uprezantuan 2200 garues.Ndër këto mori pjesë edheklubi i karatesë "Forca",nga Shkupi i cili u prezan-tua me 6 garues, dhe fitoiplotë 14 medalje, ndër to 7të arta, dhe gjashtë medal-je të bronzta. Garat uzhvilluan në disa disiplina:kata individuale dheekipore, kumite Shobu ip-pon individuale, WKF ku-mite individuale dheekipore. Garuesi, SuhejbVeseli u paraqit në dy disi-plina, ku së pari garoi nëkategorinë kata, ku arrititë fiton medalje të bronzta.Veseli garoi edhe në stilinShubu Ippon, dhe arriti qëti fiton të gjithë kundër-shtarët, dhe në fund memeritë u stolis me medaljetë artë. Garuesja, ArtaBushi në disiplinë, kumiteWKF dhe kumite IPPONShobu, ishte e pa ndalur,ku në fund arriti të fitondy medalje të arta.Ndërkaq, në kategorinëkumite u stolisë memedalje të bronztë. Poashtu edhe Jusra Ademinë kategorinë Shobu IP-PON, tregoi shumëkualitete, dhe arriti të fitonmedalje të artë, dukemposhtur në finale për-

faqësuesen nga Rusia.Jusra në kategorinë katafitoi medaljen të bronztëpasi u mposhtë ngareprezentuesja e Turqisë.Efrah Halimi, pas disfatësnë kampionat ballkanik qëu zhvilluan në Kragujevac,ajo në Turqi ishte krejtndryshe. Halimi tregoikualitetin e duhur dhe nëlufta shumë interesante,në një konkurrencë tëfortë arriti të fiton dymedalje të arta, dhe atë nëkategorinë kumite ShobuIPPON dhe në WKF.Ndërkaq, kampioni i dy-fishtë ballkanik, Abdur-rahim Idrizi në kategorinëkata kishte një konkur-rencë shumë të fortë prej62 garuesve dhe në fund upajtua me medalje tëbronztë. Mirëpo Idrizi, uhakmor për të gjitha par-regullsitë që ju bënë nëkategorinë kata, kështu qënë disiplinë kumite WKF,në një konkurrencë prej60 garuesve arriti të fitonmedaljen e artë, dukemposhtur shtatë kundër-shtarë që ishin nga Azer-

bajxhani, Rusia, Kazak-istani, Ukraina dhe Arme-nia. Vetëm garuesi Abdu-rahim Halimi nga Turqia ukthye pa medalje, pasi aiishte shumë i dëmtuar ngareferimi. Pas gjithë këtyremedalje të fituara, meritëtë madhe merr trajneriMuharem Imeri i cili po ar-rin në mënyrë të shkëlqy-er të stërvit këta karateistëtë mrekullueshëm, të cilëtnga të gjitha garat që pozhvillojnë po fitojnë medal-je të rëndësishme. "Jammesë i lumtur nga këtërezultate të arritura nëTurqi. I përgëzoj shumëkarateistët e mi, pasi ar-ritën të tregojnë shumëkualitete dhe të fitojnëmedalje. Nuk do të thotëse do të ndalemi këtu, porsëbashku do të vazhdojmëedhe më tej, që në tëardhmen të fitojmë edhesa më shumë", deklaroitrajneri i KK "Forca",Muahrem Imeri. Vlen tëceket se klubi i KK "Forca",fitoj më shumë medalje segjithë ekspedicioni i Maqe-donisë. (F.N)

Luftëtari shqiptar IlirLatifi ka humbur luftën etij debutuese në serinë mëtë madhe të arteve mar-ciale të përziera, UFC. Lat-ifi të shtunën mbrëma nëduelin kryesor të ngjarjessë UFC-së në Stockholmtë Suedisë ka pësuar ngaholandezi i natyralizuarGegard Mousasi mevendim unanim pas triraundeve. Juria ka vlerë-suar luftën e kategorisëgjysmë të rëndë me rezul-tatin 30:27 në favor tëMousasit. Mousasi qëishte kampion në kategor-inë gjysmë të rëndë nëserinë e arteve të përzieramarciale Strikeforce, poashtu ka debutuar në ser-inë UFC. Ai ka qenë tepëri fortë për Latifin, të cilinvazhdimisht e mbante nëdistancë. Latifi kishtepranuar këtë duel vetëmtë martën mbrëma, pasiqë kundërshtari i para-parë për Mousasin,suedezi AlexanderGustafasson, u lëndua.Latifi ishte partner i

stërvitjeve me Gustafs-sonin. Latifi ndonëse edinte se nuk kishte pasurkohë të përgatitej, prapënuk deshi të lëshonte këtërast të madh, për të luftu-ar në serinë e madhe UFC.Ai është bërë shqiptari iparë që ka luftuar në këtëseri. Holandezi Mousasipas përballjes me Latifintha se kishte pasur njëdëmtim të gjurit dhe meatë lëndim ishte dashur tëluftonte. Ai thotë se do tëoperohet në gju. "Unë nukdua të flas për lëndimintim. Por jam shumë i sig-urt se 95 për qind të luftë-

tarëve nuk do tëndesheshin me këtëlëndim. Mirëpo, unë jamngjitur në ring, nuk kamanuluar spektaklin. Nuke di sa gjatë do të qëndro-jë jashtë, por nuk ështëlëndim i vogël", ka thënëMousasi. "Unë e dija se aiishte mundës. Nuk kamdashur që të afrohej,kështu që luftovamençur". Latifi 29-vjeçartani ka bilanc prej shtatëfitoresh e tri humbjesh. Aipara se të niste karrierënnë MMA ishte mundës.Latifi jeton në Suedi.

Ish-kampioni iEvropës në peshën erëndë në boksin profe-sionist, Luan Krasniqi, kamarrë pjesë në maratonëne Freiburgut të dielën.Krasniqi 41-vjeçar vrapoigjysmëmaratonën mekohë 1:48 orë. Në garën e

së dielës morën pjesë mbi10 mijë garues. "Çfarë at-mosfere fenomenale nëFreiburg. Një falënderimpër organizatorët, ishtefenomenale. Përkundërnjë ftohjeje që kisha, arri-ta kohë 1:48 orë. Jam ilumtur", ka thënë Luan

Krasniqi në faqen e tij tërrjetit social "Facebook".Krasniqi është duke vra-puar për bamirësi përSOS-Fshatin e Fëmijëve.Ai planifikon që më 14tetor të këtij viti të marrëpjesë në maratonën eMynihut.

Liga e Parë

Shkëndija mundet nga TeteksiTeteksi konfirmohet si'mace e zezë' përShkëndijën, duke arritur tëmundë 'kuqezinjtë' merezultat 2:1, në derbin lokaltë xhiros së 24. Vardariështë ndalur në barazim 1:1në Shtip me Bregallnicën,ndërsa pa gola ështëmbyllur sfida ndërmjetSileksit dhe Napredokut

Takimi i xhiros së 24 ndërmjet Dritës së Bogovinës dhe Metalurgut të Shkupit, i shtyrë për shkak të zgjedhjeve lokale, do të zhvillohettë martën në stadiumin e qytetit në Tetovë me fillim në orën 16:00. Bogovinasit një javë më parë u mundën në teren të vet 1:2 nga injëjti kundërshtar dhe një prej arsyet e humbjes nga tabori i Dritës u potencua tereni i vështirë për lojë. Për këtë shkas, drejtuesit eskuadrës kanë vendosur mos të përsërisin gabimin e njëjtë dhe kanë vendosur që si teren vendas për takimin me Metalurgun taparaqesin stadiumin e qytetit në Tetovë, i cili sado kudo ka kushte pak më të mira se ai i Bogovinës. "Ne jemi të gatshëm për këtëpërballje, nga e cila presim rezultat pozitiv. Një javë më parë humbëm nga Metalurgu në terrenin tonë, por tani shpresojmë që gjërattë rrjedhin ndryshe. Fitorja në Kërçovë kundër Napredokut na kthen vetëbesimin dhe ne besojmë në rezultat pozitiv. Për më shumë,jemi të obliguar të vërtetojmë se fitorja kundër Napredokut nuk ishte e rastit dhe se Drita ka potencial për të shmangur pozitat errezikut", shprehet sulmuesi i Dritës, Ardian Nuhiu, autor i njërit prej golave në fitoren 2:1 ndaj Napredokut në Kërçovë.

Drita pret Metalurgun në Tetovë

Karate Debutim zhgënjyes i Ilir Latifit

Forca fiton 14 medalje në Turqi

Krasniqi përfundon gjysmëmaratonën e Freiburgut

Koha

KohaE MARTË

9 PRILL |2013| 21SportUnë nuk flas për gjyqtarët. Vetëm do të them se gjatë pushimit të pjesës së parë, bisedova meTagliaventon dhe vumë bast se kush është gabim për incidentin e Tomovicit do ta qerastetjetrin me një darkë. Ai ishte i bindur që e ka mirë, por mendoj se unë e fitova bastin

Aleks Ferguson besonse kthimi i mundshëm iZhoze Murinjos te Çelsigjatë verës do të ishte sfi-da më e madhe për njëtitull tjetër të MançesterJunajted në sezonin eardhshëm. Murinjo pritettë kthehet përsëri në An-gli të londinezët, të cilëtduan të nisin një cikël tëri fitues, ashtu siç bënëkur e emëruan për herëtë parë. "Askush nukmund të parashikojë

nëse mund të sigurojmë3 tituj kampion radhazi.Kemi lojtarët e duhur përta bërë një gjë të tillë porky kampionat është ivështirë. Nëse Murinjo dotë kthehet te Çelsi, ashtusiç flitet, do të jetë njësfidë e vështirë për nenga ana e asaj skuadre",shpjegoi trajneri skocez.Ferguson ka theksuar senjë fitore e mundshmendaj Mançester Sitit dhetitulli i 13 kampion me

"djajtë e kuq" nuk ishindomosdoshmërish të fun-dit për karrierën e tij tëgjatë dhe të suksesshme.Kjo është arsyeja pse aiflet me shumë entuzi-azëm për ekipin dhe tërinjtë që po rriten, dukepritur që ata të shprehennë maksimumin e tyre nëtë ardhmen. "Ne nuk dotë biem si skuadër, pasikemi në ekip shumë fut-bollistë të rinj. Rafael katreguar se sa shumë

është rritur në këtë se-zon dhe De Gea gjithash-tu ka pasur një progrestë vazhdueshëm. Kagauado të jetë një lojtar edhemë i mirë në sezonin eardhshëm, ashtu si FilXhons që mund të luajëku të dëshirojë ai", ishteentuziazmi me të cilinFerguson ka përshkruarlojtarët që do të kenë njërol edhe më qendror nëskuadër në sezonet eardhshme.

LA Klipërs ka arritur qëpër herë të parë të bëhetskuadra dominuese e LosAnxhelos, pasi ka mundurnë të katër ndeshjet e këtijviti skuadrën tjetër tëqytetit, LA Leikërs, që ngaviti 1981. Për kë tepër, LAKlipërs janë fitues për herëtë parë të Divizionit tëPaqësorit, një arritje epaimagjinueshme deri disavite më parë kur ata ishinbërë skuadra me të cilëntalleshin të gjithë falëdështimeve të vazh-dueshme. Por tani LAKlipërs janë nisur drejtpjesëmarrjes në playoff pasfitores 109-95 pikërishtndaj LA Leikërs që i kanërrëmbyer të gjithë famën,ndërsa kanë arritur të nx-jerrin dhe këta të funditpërkohësisht nga playoff,pasi i kanë zbritur nëvendin e 9-të në Konfer-encën e Perëndimit. KrisPol shënoi 24 pikë e 12pasime ndërsa Bleik Grifin

realizoi 24 pikë e 12 topanë tabelë për të marrë këtëfitore shumë të rëndë-sishme sidomos nga anapsikologjike. Ndonëse KobiBrajant zhvilloi një ndesh-je mjaft të mirë në radhët eLA Leikërs, me 25 pikë, 7topa në tabelë dhe 10pasime, ai nuk arriti tëmerrte një fitore përskuadrën e tij dhe tanirrezikon që të shohë play-off nga televizori dhe jo siprotagonist, ashtu siç kabërë gjatë të gjithë karri-erës së tij.

Horge Lorenco ka fillu-ar kampionatin e ri të Mo-toGP me një fitore, dukehedhur kandidaturën përnjë tjetër titull kampionme skuadrën e Jamahas.Por spanjolli duket se këtëvit do të ketë një konkur-rencë mjaft të fortë brendaskuadrës së tij, pasi garae hapjes së sezonit nëÇmimin e Madh të Katar-it ka shënuar edhe rik-thimin në elitën e mo-toçiklizmit të ValentinoRosit. Nëse Lorenco ështëshkëputur që në fillimin egarës dhe ka qëndruar ivetëm deri në fundin e saj,i shkëputur nga të tjerët,piloti italian ka qenë pro-

tagonist i një prove emo-cionuese.

I nisur shumë keq, aika ngjitur pozicionet njënga një, edhe atëherë kurdukej se ishte shumë largtreshes Pedrosa-Markez-Kraçlou. Rosi i ka kaluar

të gjithë me radhë, duketreguar se me Jamahanai është një pilot krejtë-sisht ndryshe, që luftonpër podium siç ndodhikëtë radhë duke arrijë qëtë ngjitet në vendin edytë. Pas tij, në vendin e

tretë është renditur njëtjetër surprizë mjaft ekëndshme, debutuesiMark Markez me Honda,i cili ka treguar se përmomentin është më i sh-pejtë se shoku iskuadrës, Dani Pedrosa,ndërsa dueloi deri në me-trat e fundit me Rosin.Dy spanjollët janë pre-tendentët e vetëm për tëkonkurruar me motorëtzyrtarë Jamaha të Loren-co e Rosi, pasi pjesa tjetëre skuadrave vazhdon tëjetë ende shumë larg,ndonëse Dukati dha sin-jale pozitive me kohë disimë të shpejta se ato tësezonit të kaluar.

Fiorentina ka akuzuaradministratorin e Milanit,Adriano Galiani, se ështëzënë me një fëmijë gjatënjë debati të ndezur qëndodhi gjatë takimit mesdy skuadrave të dielën nëFirence. 68 vjeçari u de-tyrua të largohej nga tri-buna dhe të ndiqtevazhdimin e ndeshjes ngadhomat e zhveshjeve, pasiu gjuajt me objekte ngatifozët të cilët protestoninpër gjykimin e arbitrit,ndërsa takimi përfundoimë pas me rezultatin 2-2.Ndonëse Fiorentinakërkoi falje për sjelljen etifozëve, ajo akuzoiGalianin se kishte ndezurmë shumë atmosferën meveprimet e tij. "Fiorentinakërkon falje nësendokush ka treguarmungesë respekti ndaj

Milanit dhe Galianit, njëdrejtues që gëzonvlerësimin tonë maksi-mal. Ne do të kontrollo-jmë fotot dhe pamjet eatyre momenteve tëndezura në zonën VIP.Nëse ndokush është sjellënë mënyrë jokorrekte, atanuk do të shkelin kurrëmë në stadiumin tonë",

shkruhet në deklaratën eFiorentinës. "Sigurisht,Galiani nuk ndihmoi përtë qetësuar njerëzit, aithuajse u zu me një fëmi-jë. Por e përsëritim qëkërkojmë falje dhe do tësigurohemi që gjëra të tillatë mos ndodhin përsëri",shkruhet në këtëdeklaratë.

Humbja 3-4 përballëAtalantës ka shkaktuarkaos në radhët e Interit,por zikaltërit e shohinveten më shumë si vikti-ma të trajtimit të padrejtë,sesa të paaftë për t'u kthy-er në nivelet e mëparshme.Këtë fakt e kanë konfir-muar deklaratat e presi-dentit Morati dhe trajnerit

Stramaçini që kanëakuzuar direkt gjyqtarëtpër gabime tendencioze nëadresë të tyre. "Penalltiakundër nesh nuk ekzis-tonte, nuk i besoj gabimevenë mirëbesim. Një penalltie tillë të ndryshon ndesh-jen. Është e padrejtë të kri-josh kushtet që skuadra tandjejë veten sikur nuk

merret në konsideratë.Janë 21 ndeshje radhaziqë ne nuk marrim një pe-nallti. Nga ana statistikoremendoj se është e pa-mundur që të mos kenëekzistuar episode në zonëku mund të përfitonim njëpenallti në 21 ndeshje",ishte komenti mjaft i ash-për i Moratit pas për-fundimit të takimit. Tënjëjtin qëndrim ka mbaj-tur edhe Stramaciconi, icili i ka dhënë përgjegjësi tëmëdha për humbjen gjyq-tarit Gervasoni. "Gjyqtarika marrë një përgjegjësi tëjashtëzakonshme mbi vetenë momentin që dha njëpenallti për kundërshtarëttanë. Ai pa diçka që nukekzistonte. Unë nuk men-doj se Gervasoni ka bërënjë gabim, pasi ai ka parëdiçka që nuk ekziston",ishte deklarata e Stra-maçionit duke aluduar përveprim të qëllimshëm ngakryesori i takimit.

Kthimi i Murinjos ështërrezik i madh për ne

"Askush nuk mund tëparashikojë nëse mund tësigurojmë 3 tituj kampionradhazi. Kemi lojtarët eduhur për ta bërë një gjë tëtillë por ky kampionat ështëi vështirë. Nëse Murinjo dotë kthehet te Çelsi, ashtusiç flitet, do të jetë njësfidë e vështirë për ne ngaana e asaj skuadre",shpjegoi trajneri skocez

Në Katar fiton Lorenco, por "heroi" është Rosi

NBA

LA Klipërs fitojnë për herë të parë

Divizionin e Paqësorit

RezultatetNju Jork-Oklahoma 125-120LA Leikërs-LA Klipërs 95-109Memfis-Sakramento 89-87Orlando-Kliveland 85-91Uashington-Boston 96-107Çikago-Detroit 85-99Utah-Golden Steit 97-90Nju Orlins-Feniks 95-92Dallas-Portland 96-91

Fiorentina akuzon Galianin, u zu me një fëmijë

Interi nuk i beson më gjyqtarëve

22KohaE MARTË9 PRILL |2013|

Mendoj se kemi pasur katër ose pesë vite të shkëlqyeshme në të cilat Barcelona kaqenë shumë, shumë e mirë. Por mendoj se ka ende shumë ndeshje të shkëlqyeshmetë mbetura në këtë gjeneratë dhe do të shijojmë edhe sukses të mëtejmë Sport/Marketing

Uli Hënes ka treguarpër "Bild" emocionet e tit-ullit të 23-të kampion tëBajern Muynih. Presiden-ti i bavarezëve ka treguarse si skuadra ka qëndruarmë e përmbajtur se za-konisht, pasi dëshiron tëvazhdojë serinë e fitoreveme Kupën e Gjermanisëdhe Ligën e Kampioneve"Ky ishte viti i 50 i Bun-desligës dhe trofeu i 50 nëmuzeun e klubit, mjaft iveçantë. Asnjë titull nukështë festuar më pak seky? Gëzimi është brendanesh, por ne nuk e kemilënë të shpërthejë ende.Mund ta imagjinoni që për8 lojtarë ky është titulliparë kampion. Në avion,duke u kthyer në shtëpi,

kemi festuar. Por mendojse të gjithë janë të përqen-druar pasi ka ende shumëkohë derisa të fillojë fes-timet e mirëfillta", tregoiai. "Tani duhet të mundo-hemi të fitojmë gjithçka,.Por edhe nëse nuk ndodh,nuk do të themi se titullinuk kishte vlerë. Ështëkrejtësisht e kundërtapasi me 20 pikë difer-encën dhe me të gjithërekordet e thyer, kjo kaqenë një paraqitje eshkëlqyer. A është ky Ba-jerni më i mirë i të gjithakohëve? Po luajmë një se-zon të madh, por për tathënë një gjë të tillë duhettë fitojmë Ligën e Kampi-oneve". "Mbi të gjitha jami lumtur për Heinkes. Ske-na ku Bastian Shvajnsh-tajger e shtyu në fushë

dhe lojtarët e hodhën nëajër ishte mallëngjyese,më rrodhën lot nga sytë.Nuk e kuptoj se si njerëz-it e kanë kritikuar këtë vit,në vende të tjera do t'ikishin bërë një statujë tëartë", deklaroi presidenti ibavarezëve. Nën drejtimine Heinkes, në këtë sezon,Bajerni ka arritur shifrënrekord të 13 fitorevejashtë fushe, 18 ndeshjevepa pësuar gola, kampion idimrit më i shpejtë (java14) dhe kampion më i sh-pejtë (java 28). VetëHeinkes në moshën 68vjeçare është trajneri më ivjetër që fiton titullin nëGjermani, ndërsa memesataren 26.5 vjeç, Ba-jern ka ekipin më të rikampion që nga sezoni1993-1994.

Hënes tregon emocionete titullit të 23

"Mbi të gjitha jam i lumtur përHeinkes. Skena ku BastianShvajnshtajger e shtyu nëfushë dhe lojtarët e hodhënnë ajër ishte mallëngjyese,më rrodhën lot nga sytë. Nuke kuptoj se si njerëzit e kanëkritikuar këtë vit, në vende tëtjera do t'i kishin bërë njëstatujë të artë", deklaroi UliHënes

SHITET MAGAZINË ME REGALE TË LARTA- FRIGORIFER NË - 20 ? TËTËRISHT I PAJISUR DHE FRIGORIFER NË + 4 ? ME HAPËSIRA AFARISTEPREJ GJITHSEJ 1120 METRA KATRORË NË SHKUP( 3 KM PREJ QENDRËS - MBRAPA FURËS ZHITO LLUKS NË SHUTO ORIZAR)KONTAKT TELEFONI 070 38 38 83

Në pajtim me rekomandimet e Këshillit të Evropës Rec (94)13 masat për pro-movimin dhe transparencën e mediumeve dhe Rec (2007)2 për pluralizmin emediumeve dhe llojllojshmërinë e përmbajtjeve mediale, dhe neni 20 i Ligjit përveprimtari difuzive, shoqata tregtare radiodifuzive Televizioni Uskana i publikonkëto të dhëna:

1. Pronar i SHTR TV Uskana është Munir Mehdiu 2. Gjatë vitit 2012, në SHTR TV Uskana , nuk janë bërë ndryshime statusore. 3. Drejtor i SHTR TV Uskana është Munir Mehdiu. 4. Burimet financiare të SHTR TV Uskana : Në vitin 2012 janë realizuar të hyra të përgjithshme në vlerë prej 523963,00denarë, prej të cilave: - 100 % nga reklamat dhe teleshoping.

Në pajtim me rekomandimet e Këshillit të Evropës Rec (94)13 masat për promovimin dhetransparencën e mediumeve dhe Rec (2007)2 për pluralizmin e mediumeve dhe llojllojsh-mërinë e përmbajtjeve mediale, dhe neni 20 i Ligjit për veprimtari difuzive, shoqatatregtare radiodifuzive Televizioni Uskana i publikon këto të dhëna: 1. Pronar i SHTR Radio Uskana plus është Arbër Mehdiu 2. Gjatë vitit 2012, në SHTR Radio Uskana plus , nuk janë bërë ndryshime statusore. 3. Drejtor i SHTR Radio Uskana plus është Ilir Mehdiu. 4. Burimet financiare të SHTR Radio Uskana plus : Në vitin 2012 janë realizuar të hyra të përgjithshme në vlerë prej 271231,00 denarë, prejtë cilave: - 100 % nga reklamat dhe teleshoping.

SHITET MAGAZINË TËRËSISHT E KOMPLETUAR ME REGALE TËLARTA( REGALE DHE ELEVATOR) ME HAPËSIRAAFARISTE ME SIPËRFAQE TË TËRËSISHME PREJ 984METRA KATRORË NË SHKUP( 3 KM PREJ QENDRËS -MBRAPA FURËS ZHITO LLUKS NË SHUTO ORIZAR)KONTAKT TELEFONI 070-38 38 83

Publicitet

KohaE MARTË

9 PRILL |2013| 23Mozaik

24KohaE MARTË9 PRILL |2013| Mozaik

193 - Septimius Severusshpallet Perandor Romaknga ushtria e tij nëIlirikum (në Ballkan).1241 - Beteja e Liengnicit:Mongolët mundin polakëtdhe gjermanët.1413 - Henri V kurorëzo-het Mbreti i Anglisë.1440 - Kristoferi i Bavarisëemërohet Mbret i Dani-markës.1667 - Ekspozita e parëpublike artistike (Palais-Royale, Paris)1914 - Incidenti në Tampi-co - Ekuipazhi i një anijeamerikane arrestohen nëMeksiko 1918 - Latvia shpallpavarësinë.1957 - Pastrohet Kanali iSuezit nga të gjitha anijet.

1963 - Winston Churchillbëhet qytetar i parë nderiamerikan (pas vdekjes).1965 - India dhe Pakistanifuten në një konfliktndërkufitar.1968 - Varroset MartinLuther King Jr. në At-lanta.1972 - BRSS dhe Irakunënshkruajnë Traktatmiqësie.1973 - Holanda njeh Viet-namin Verior.

KALENDARIHISTORIK9 PRILL

Kur nuk konsumo-jmë ushqim për njëkohë të gjatë, organiz-mi sekreton adrenal-inë, ndihet i sulmuardhe fillon që të për-dorë rezervat e krizës.Por, për më pak se njëditë, rezervat e sheqer-it në mëlçi harxhohen,kështu që organizmifillon me konsumimin

e proteinave ngamuskujt. Kjo mund tëshkaktojë kokëdhem-bje apo marramendje,e disa mund të ndihenedhe të lodhur dhe tëndiejnë të ftohtë. Por,gjatë urisë, truri përje-ton edhe një ndryshimtë këndshëm. Trans-metuesi (substancëkimike) serotoninë ve-

pron më gjatë në tru,prandaj shumica enjerëzve që agjërojnëdisa ditë, fillojnë që tëndihen për mrekulli.Ka të dhëna që uriamund ta normalizojështypjen e gjakut, apoedhe nivelin e sheqer-it në gjak.

Krahas kësaj, nukka dyshim se ajo

largon kilet e tepërtame efikasitet. Por,shumica e këtyrekileve kthehen sapo tëkalojmë në regjimin erëndomtë të tëushqyerit. Para se tafilloni ndonjë dietë rig-oroze, e cila kërkon qëtë duroni urie, ështëmirë që të konsulto-heni me mjekun tuaj.

Super seksime të

brendshme

Vera po afrohet dhe këtë mësë miri e ndjen një modele e tillësi Helen Flanagan. Bukuroshja22 vjeçare e "Coronation Street"është zhveshur në bikini për tërealizuar një fushatë publicitare,por ka bërë të ngrihen temperat-urat para kohe. Helen e tregonmë se miri se në trupin e saj per-fekt duken më bukur.

Sara Mapelli ka vallëzuar këtëperformancë vetëm tri herë nëjetë. E mbuluar me bletë përshkak të bërjes së disa xhirimeveartistike për festivalin e filmit"Queen of the Sun" në Portland tëSHBA-së, ajo ka sqaruar se shtre-sa e parë e bletëve që i rrinë përtrupi e thumbojnë mjaft shumë,por ajo i "zhdukë" këto dhimbjeduke medituar dhe menduarsikur gjendet në një botë tjetër,gjë që i ndihmon të mos ndjejëdhimbjet.

Zbulohen 35 piramida të lashta në SudanRreth 35 piramida

të cilat besohet se janëmë të vjetra se 2000vjet janë zbuluar nëSudan së fundmi. Pi-ramidat e zbuluarajanë më të vogla se saato të Egjiptit, dhesipas arkeologëve tënjëjtat janë ndërtuar

në fund të MbretërisëMeroe, përkatësisht100 dhe 200 vjet paraErës sonë. Këto pi-ramida janë zbuluarnga një grup i arke-ologëve francez, i cilika qenë duke i hulum-tuar ato për disa viteme radhë. Piramidat

janë të ndërtuara nganjë material i cili ngjanme tullat, dhe deri mëtani besohet se ështëzbuluar vetëm një ekatërta e tyre. Në disavende ato janë tëndërtuara shumë afërnjëra tjetrës dhe pikër-isht kjo e bën të pa-

mundur mihjen rrethtyre, thotë udhëheqsi igrupit të arkeologëvefrancez, duke shtuarse piramidat egjiptianejanë më të lashta seato të Sudanit, ndërsakëton të fundit janëmë të shumta nënumër.

Kufoma 2.400 vjeçareNjeriu Tollund, i

cili supozohet se kajetuar në Epokën eHekurit, është njëtrup njeriu imumjëzuar nëmënyrë natyrale.Shekulli njofton setrupi i Njeriut Tollundështë gjetur në vitin1950 në një moçal nëDanimarkë, ndërsaemrin e ka marrë ngafshati me të njëjtinemër. Shkencëtarët

thonë se Njeriu Tol-lund është mbytur melitar lëkure në qafëndërsa ka qenë 40-

vjeçar kur ka ndërru-ar jetë. Gjatësia etrupit të mumjëzuarështë 1.61 cm.

Si ndikon uria në organizëm?

Do të kopjosh në test? Në Kinë nuk do ja dilje dot!

Në çdo shkollë gjatë provimit mësuesittregojnë një kujdes të veçantë, duke bërë tëmundur kështu ndalimin e kopjimit ngastudentët. Por,në Kinë ndodh ndryshe!Gjatë provimit nxënësit nxirren jashtë nëmënyrë që të ketë më shumë hapësirë dukeparandaluar kështu kopjimin.

Vallëzon me 12.000 bletë për trupi