Upload
sophita-suwuttho
View
229
Download
9
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ผลงานออกแบบหนังสือสุขภาพ
Citation preview
“เบาหวาน”กันเถอะ
ผู้เรียบเรียงและวาดภาพประกอบ : นายพิทยา มีบัวทอง
มารู้จัก
ชื่อหนังสือ : มารู้จัก “เบาหวาน” กันเถอะ
ชื่อผู้จัดทำา : นายพิทยา มีบัวทอง
รหัส : 5321012
สาขาเทคโนโลยีการศึกษาแพทยศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
มหาวิทยาลัยมหิดล
โรคเบาหวานคือ...
โรคเบาหวานเป็นภาวะที่ร่างกายมีนำา้ตาลในเลือดสูง
กว่าปกติ เกิดจากการขาดฮอร์โมนอินซูลินหรือจากการ
ดื้อต่อฤทธิ์ของอินซูลิน
ทำาให้ร่างกายไม่สามารถนำานำา้ตาลในเลือดไปใช้ได้
ตามปกติ นำา้ตาลในเลือดที่สูงอยู่เป็นระยะเวลานาน
ทำาให้เกิดโรคแทรกซ้อนของอวัยวะต่างๆเช่น ตา ไต
ระบบประสาท โรคหลอดเลือดหัวใจได้
เบาหวานชนิดที่ 1 มักพบในคนอายุน้อย มักตำา่กว่า 30 ปี
มากที่สุด เกิดในช่วงวัยรุ่น เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินซูลินได้
ผู้ป่วยมักมีรูปร่างผอม อาจเกิดภาวะหมดสติจากนำา้ตาลในเลือดสูงหรือ
เลือดเป็นกระคีโตน การรักษาต้องใช้ยาฉีดอินซูลิน ในประเทศไทยพบ
น้อยกว่า 5%
เบาหวานชนิดที่ 2 มักพบในผู้ที่อายุมากกว่า 40 ปี เกิดจากภาวะ
ดื้อต่ออินซูลินและมีการหลั่งอินซูลินลดลง มักมีรูปร่างอ้วนและมีประวัติ
โรคเบาหวานในครอบครัว สามารถรักษาด้วยการควบคุมอาหารหรือยาเม็ด
ลดระดับน้ำาตาล ในรายที่เป็นนานๆการสร้างอินซูลินลดลงมากๆ ก็อาจต้อง
ฉีดอินซูลิน ในประเทศไทยพบมากกว่า 95%
ประเภทของ เบาหวาน
โรคเบาหวานที่มีสาเหตุเฉพาะ เช่น โรค
เบาหวานที่สาเหตุทางกรรมพันธุ์ โรคของตับอ่อน
ฮอร์โมนผิดปกติ จากยาบางชนิดเช่น ยาสเตียรอยด์
โรคเบาหวานที่เกิดขณะตั้งครรภ์
เป็นโรคเบาหวานที่ตรวจพบครั้งแรกขณะผู้ป่วย
ตั้งครรภ์ โดยที่ผู้ป่วยไม่มีประวัติเป็นโรคเบาหวาน
มาก่อน เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
ขณะตั้งครรภ์ที่มีผลทำาให้เกิดภาวะดื้อต่ออินซูลิน
การรักษามักต้องใช้อินซูลิน หลังคลอดเบาหวานมัก
หายไป และผู้ป่วยมีโอกาสเป็น เบาหวานชนิดที่ 2
เมื่อมีอายุมากขึ้น
โรคเบาหวานเกิดได้อย่างไร ในคนปกติในระยะที่ไม่ได้รับประทานอาหารตับจะมีการสร้างนำา้
ตาลออกมาตลอดเวลาเพื่อให้เป็นอาหารของสมองและอวัยวะอื่นๆ ใน
ระยะหลังรับประทานอาหารพวกแป้งจะมีการย่อยเป็นนำา้ตาลกลูโคสเข้าสู่
กระแสเลือด ระดับนำา้ตาลที่สูงขึ้นจะกระตุ้นให้มีการหลั่งอินซูลินจากตับ
อ่อนเพื่อเพิ่มการนำานำา้ตาลไปใช้ทำาให้ระดับนำา้ตาลลดลงมาเป็นปกติ
ในผู้ป่วยเบาหวานที่อาจเกิดจากการขาดอินซูลินหรือดื้อต่อฤทธิ์
ของอินซูลินทำาให้ไม่สามารถใช้นำา้ตาลได้ ขณะเดียวกันมีการย่อยสลาย
ไขมันและโปรตีนในเนื้อเยื่อมาสร้างเป็นนำา้ตาลมากขึ้น ทำาให้มีนำา้ตาลใน
เลือดสูง จนล้นออกมาทางไตและมีนำา้ตาลในปัสสาวะ เป็นที่มาของคำาว่า
“เบาหวาน”
อาการของโรคเบาหวาน ระดับนำา้ตาลคนปกติจะอยู่ในช่วง 70-99 มก./ดล. ก่อนรับประทาน
อาหารเช้า ผู้ป่วยเบาหวานที่มีนำา้ตาลสูงจากค่าปกติไม่มากอาจไม่มีอาการชัดเจน
จะต้องทำาการตรวจเลือดเพื่อการวินิจฉัย ถ้าไม่ทราบว่าเป็นเบาหวานมาเป็นเวลานาน
ผู้ป่วยอาจมาตรวจพบด้วยภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวานได้
ผู้ป่วยที่มีนำา้ตาลสูงกว่าค่าปกติมากอาจมีอาการจากนำา้ตาลในเลือดสูงหรือ
จากภาวะแทรกซ้อนได้แก่
• แผลหายยาก มีการติดเชื้อทางผิวหนัง เกิดแผลได้บ่อย
น้ำาตาลที่สูงทำาให้การทำางานของเม็ดเลือดขาวลดลง
• คันตามผิวหนัง ติดเชื้อราง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณ
ช่องคลอดของผู้ป่วยหญิง
• ตาพร่ามัว อาจเกิดจากนำา้ตาลคั่งในเลนส์ตา
โรคจอประสาทตาจากเบาหวานหรือต้อกระจก
• ปัสสาวะบ่อยและมาก ปัสสาวะช่วง
กลางคืน เกิดจากการที่นำา้ตาลรั่วมากับปัสสาวะ
และดึงนำา้ออกมาด้วย
• คอแห้ง ดื่มนำา้มาก กระหายนำา้ เกิดจากการที่
ร่างกายสูญเสียนำา้มากทางปัสสาวะ
• หิวบ่อย ทานจุ แต่นำา้หนักลดและอ่อนเพลีย
เกิดจากการที่ร่างกายใช้กลูโคสเป็น
อาหารไม่ได้ต้องใช้โปรตีนและ
ไขมันเป็นพลังงานแทน
• ผู้ที่มีอาการของโรคเบาหวานดังข้างต้น
• อายุมากกว่า 40 ปี
• มีญาติสายตรงเป็นโรคเบาหวาน
• เคยมีระดับนำา้ตาลอยู่ในระยะก่อนเบาหวาน
• เคยเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์
• คลอดบุตรหนักมากกว่า 4 กก.
• มีความดันโลหิตสูง
• มีไขมันในเลือดผิดปกติ
• มีโรคหลอดเลือดตีบแข็ง
• มีโรคที่บ่งว่ามีภาวะดื้อต่ออินซูลินได้แก่ โรครังไข่มีถุงนำา้หลายถุง
ผู้ที่มีภาวะดังกล่าวแม้ไม่มีอาการของโรคเบาหวานควรตรวจสอบ ถ้าระดับ
นำา้ตาลอยู่ในข่ายสงสัยควรตรวจซำา้ในระยะ 1 ปี
ผู้ที่ควรตรวจหาโรคเบาหวาน
การรักษาโรคเบาหวาน โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังไม่หายขาดจะต้องควบคุมโรคไป
ตลอดชีวิตและอาศัยความร่วมมือของผู้ป่วยและญาติ ในการ
ดูแลตนเองตามคำาแนะนำาอย่างสมำา่เสมอ การรักษาได้แก่
• การควบคุมอาหาร
• การออกกำาลังกาย
• การรักษาด้วยยาเม็ดลดระดับนำา้ตาล และ/หรืออินซูลิน
• การได้รับสุขศึกษาในการดูแลตนเอง เพื่อให้ผู้ป่วยมีความรู้
และสามารถปฏิบัติตนในการควบคุมโรคเบาหวานได้ถูกต้อง
การป้องกันและรักษาโรคเบาหวาน
การป้องกันโรคเบาหวาน การให้โภชนบำาบัดที่เหมาะสม การออกกำาลังกายและ ลดนำา้หนัก 5-10%
ในผู้ที่อ้วน สามารถลดการเป็นเบาหวานได้
โรคแทรกซ้อนของเบาหวาน
เป็นผลจากการควบคุมเบาหวานได้ไม่ดีอาจมีปัจจัยอื่นร่วม ได้แก่
ความดันโลหิตสูง ไขมันสูง การสูบบุหรี่
ภาวะแทรกซ้อนในระยะสั้น เป็นภาวะแทรกซ้อนแบบเฉียบพลัน ได้แก่
การเกิดเลือดเป็นกรดจากคีโตน ภาวะหมดสติจากน้ำาตาลในเลือดสูง นำา้ตาล
ในเลือดสูงจากการติดเชื้อ การเกิดน้ำาตาลตำา่จากยาที่ใช้รักษา
ภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว การควบคุมเบาหวานไม่ดีในระยะยาวทำาให้เกิด
ภาวะแทรกซ้อนเรื้อรังในระยะยาวได้แก่ โรคจอประสาทตาจากเบาหวาน โรคไตวาย
โรคประสาทส่วนปลาย โรคหลอดเลือดสมอง โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอด
เลือดส่วนปลาย นำาไปสู่ความสูญเสียชีวิตและพิการ สูญเสียค่าใช้จ่าย
ในการรักษา
แม้โรคเบาหวานรักษาไม่หายขาดแต่สามารถควบคุมได้ ซึ่งจะช่วยป้องกัน
หรือชะลอการเกิดภาวะแทรกซ้อนทำาให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีและดำาเนินชีวิตได้
เหมือนคนปกติ
INFO GRAPHIC
10% เบาหวานชนิดที่ 1
90%เบาหวานชนิดที่2
40เบาหวานชนิดที่ 1ส่วนมากมักจะเกิดในผู้ที่มีอายุ
น้อย 40ปี
เบาหวานชนิดที่ 2ส่วนมากจะเกิดในผู้ที่มีอายุ
มากกว่า 40 ปี
เกิดขึ้นเนื่องจากร่างกายไม่สามารถ
ผลิตอินซูลินได้
เกิดขึ้นเนื่องจากร่างกายผลิต
อินซูลินไม่เพียงพอ หรือร่างกาย
ไม่สามารถใช้อินซูลินได้
เรียนรู้ เบาหวาน แบบง่ายๆ
เพื่อสุขภาพที่ดี และห่างไกลจากโรคเบาหวาน