;Erréportaia :°Ábertzaleta-suna Zumaian,

Kalak~ariakti-aldea"Atrakoya"antzezlanberria iprestatzenari da 1

1GARR1BEREZ~A.

GEH gRUDEGIALtlGAKI

00 Gotzon Enbli,Euskal Herriko txapelclun

ElkarriiketaKoldo 1Landal'uze-

L

rekin

902 123 56NaturGas, Euskadiko gasa Sociedad de Gas

de Euskadi, s.a .

Grupo EVE

Go atú K

une

~soanze~ar

atarla -

BALE 1herri aldizkaria

zenb .

Foronda kultur etxeatel . :

943 86 10 56laxa :

943 86 17 42e-posta : baleikeCyahoo .com

ArgitaratzaileaZUMAIAKO GAZTE BATZORDEA

Administrazio batzordeaXabier Azkueilxua OstolazaAintzane del PilarErredakzio batzordeaAntxoka AgirreEsther AizpuruaEneko DorronsoroAne OsaJoseba OssaJ .L . RomatetJosu WalinoGorka ZabaletaKazetariakAntxoka AgirreGorka ZabaletaJ .L . RomatetKoiaboratzaileakOstarrena Zine Klubtaldea, Ingurugiro tailereskola, Miriam Romatet,Jon Manzisidor,Fototeka,Andoni Ormazuri e .a .KomikiaIñigo GarciaArgazkiakBaleikeAitor BayoEgunkariaDiseinuaJuan Luis BlancoMaketazioaArgi AizpuruaHizkuntz zuzenketaImanol AzkueBanaketaAndoni OrmazuriPublizitateaUxua Ostolaza(943 861056)InprimategiaGertu Inprimategia(Zubillaga - Oñati)Tirada1 .000 aleLege gordailuaSS-405/94ISSN1136-8594Baleikek ez du bere gain har-tzen aldizkarian adierazitakoesanen eta iritzien erantzuki-zunik.

Udazkena

Badirudi Baleikeren "ataria" kritikarako gime dela, hausnarke

tarako, salaketarako txokoa . Nik ez dut kritikarako gogorik .

Esti EsteibarEgunero toki eta arlo ezberdinetan gertatzen denaz jabetzeaz, infor-

mazio bonbardaketaz, iritzi ezberdinak barneratu, hauek hausnartu eta ondorioak atera-tzeaz, iritzi propio bat izan eta koherentea izateaz nekatuta nago . Eta ez da ika-mikarako

gairik falta zaidalako : piszina berriak herrian sortu duen eztabaida, Udalaren superabita,

Eusko Trenek áutobus eta tren zerbitzuen prezioetan duen jarrera kontrajarria . . . Gaiak

aukeran ditut, bainan ez dut horretarako gogorik .

Sentsazioak proposatu nahi dizkizuet, egunerokotasunetik irten eta geure buruaz ahaztuznaturak eskaintzen dizkigun plazerrez gozatzea . Garai honetan gorostiek fruitu gorri etaguzti duten dotoretasunaz, perretxiko eta onddoek baso eta zelaietan zabaltzen dutenusain heze eta sarkorraz, hostoen kolore aldaketak eta hauen erorketa geldiak guregan

sortzen duten malenkoniaz, orbelak pausoa luzatzerakoan atera ohi duen krakatekolehorraz, sagardo egin berriaren muztio gorri gozo eta txakolinaren garraztasunaren

arteko aldeaz, danbolinean erretzen ari den gaztainaren txipli-txaplatekoaz . . . gozatzea .

Zeure buruari, geure buruari, ihes egiteko aukera eman eta goza ezazu, goza dezagun,

udazkenaz!!!

Kultur Etxea

943 86 10 56

Polikiroldegia943 86 20 21

Gurutze gorria

943 86 10 93

Udaletxea

943 86 50 25

Gizarte Zerbitzuak

943 86 22 00

Osasun zentrua

943 86 08 62

San Juan Egoitza

943 86 12 73

Pentsiodunen Egoitza

943 86 17 00

Musika eskola

94386 1183

BALEIKE 3rna R9 � n

Ludoteka

943 143264

Tren geltokia

943 86 11 27

Taxi geltokia

943 86 13 60

Bake epaitegia

943860067

_Posta

943 86 1500

Udaltzaingoa

943 86 18 70

Pilotalekua

943 86 21 72

Larrialdi zerbitzua

943 46 11 11

Txomin Agirre euskaltegia 943 86 02 48

Premiazko telefonoak

T ze berri?

Gotzon E nbil :

"Mundialairabaztea

bezala izanda"

Puntista zumaiarrak Euskal

Herriko Txapelketa irabazi

du Julen Bereikuarekin

Mundialeko bikoteak aritu dira.Sailkapen fasean partidu bakarragaldu genuen, eta justu Egiguren etaFelixen aurka izan zen .

9 Finalera iritsita, aukerarik ikustenal zenuten aurrean Felix izanda?Ligaxkan galdutako partidua osoorekatua izan zen . Finaleko lellenpartidua Markinan izanda, bagenekienaukerak bagenituela, guretzakopilotaleku egokiagoa baita . Gernikakolehen partiduan beraiek bigatik irabaziziguten eta oso ondo jokatu zuten .Azken partidua irabazteko moduanginela ikusi genuen eta hala izan zen .

r:3 Zergatik esaten da Bereikuazestalari berezia dela?Ondo datorrenean, serio jokatzenduenenean, onena dela esan daiteke .Baina batzuetan urduri jartzen da,txorakeriak egiten hasten da etaberdin jarraitzen du, konturatu arren .Partidu asko horrelaxe galtzen ditu .Mikel Goñi bezalakoa da .

fl Hain gazte eta txapelarekin, zeresan dizute beteranoenek?Garbi dago erreleboa datorrela .Finalean bertan, hiru zestalari gaztegeunden, Bereikua, Egiguren eta ni.Gainera hortxe daude Luis Mar¡ etabeste batzuk . Mundialean ere gaztemordoa zegoen .

Gotzonek ez du ahaztu nahi izan berabezala Zumaiatik gazte asko ateradirela, une honetan profesionaletan aridirenak . Bizkaia aldean harrituta omendaude, baina berak badaki hori ManuelMugerzarekin egindako lanaren fruituadela . Txapel hau Lhena izan da, bainaz¡ur ez dela azkena izango .

N GORKA ZABALETA

Has¡ nintzenean ez . Baina gerojokatzen has¡ nintzenean eta neureburua Felixekin eta hauekin ikusinuenean . . ., beti sartzen zaizu zerbaitirabazteko gogoa . Nik espero bainoazkarrago hartu diot neurria mailari .Aurten belauneko lesioa izan dut etaudara arte geldirik egon naiz, bainagero ondo ibili naiz .

LO Profesionaletan beste finalikjokatu al duzu?Pare bat eta biak galdu egin nituen .Urrezko Xixterako finala jokatu nuenKonparekin . Lehengo urtean LuisMarirekin (Álberdi) EspainiakoTxapelketa irabazi nuen, baina osomaila eskasa izan zuen . Onenak ezziren izan .

í.l Euskal Herriko Txapelketahonetan, puntista onenak izan aldira?Mundialaren maila izan du .Mundialean se¡ bikotek hartzen duteparte, eta hemen bost izan dira . Hortikaparte, ez dago ezberdintasunik,

1996ko urriaren 6an egin zuen debutaprofesionaletan, 19 urte zituela .Orduan, profesionaletan aritzearekinnahikoa zuela pentsatuko zuen, bainahiru urte baino ez ditu behar izanlehen txapela janzteko . Euskal Herrikobinakako txapelketa irabazi du JulenBereikua bizkaitarrarekin batera,zestako profesional onenak gaindituta .Gotzon Enbilek badaki hemendikaurrera beste begi batzuekinbegiratuko zaiola, baina berak ez dioaparteko garrantzirik eman nahi .

Euskal Herriko Txapelketan profesio-naletako bost bikote onenak izan diralehian . Finalean,, Bereikua-Enhil etaEgiguren-Felix izan ziren aurrez--aurre . Txapela janzteko bi partiduirabazi beharra zegoen. LehenaMarkinan jokatu zen eta Enhil etaBereikua nagusitu ziren, 35-29 .Bigarrenean, Gernikan, Egigureneketa Felixek irabazi zuten 35-33 . Azkenpartiduan, berriro Gernikan, Bereikuaeta Enbil jaun eta jabe izan ziren : 35-20 .

2 Espero al zenuen 22 urterekinprofesionaletan horrelako txapelhandia lortzea?

4

BALGk1999ko azaroa . 62 . zenb .

-

ze berri?

Bariantearentrazatua onartu da

Badirudi Zumaiak hainbeste beharduen bariantea egiteko lehen pausoakematen hasiak direla . Bariante honentrazatua behintzat egina dago etaGipuzkoako Foru Aldundiak eman dioSestra ingenieriari proiektu horrengainean lan egiteko enkargua .Bariantea Torreaga ingurutik TxikiErdira joango da eta tarteko bideguztia trenbideari paralelo egingo du .

Sestra ingenieria enpresa honekbariantearen trazatuaren proposamenbat eraman zuen HirigintzaBatzordera . Batzorde honi ez zitzaionasko gustatu Sestrak Txiki Erdikoenpalmearentzako proposatu zuenaeta proiektu honj aldaketa batzuk eginzizkjon . Hasiera batean, Sestrarenproiektu originalean, Txiki Erdiinguruan, Narrondo ibaiaren gaineanrotonda handi bat proiektatua zegoen .Udalak, bariantea Beduatik zetorrenbideari lotzea eta ondoren Txiki Erdin,

BarianteaTorreagaingurutik TxikiErdira joangoda eta tartekobide guztiatrenbideariparalelo egingodu .

orain Beduakoa eta N634 batzen direnlekuan, rotonda bat egitea proposatuzuen . Proposamen hori Sestrariinteresgarria iruditu zitzaion etaGipuzkoako Foru Ajdundira eramanzen . Haiek baiezkoa eman eta Sestrariproiektu berri horren gainean lan eginzezan enkargatu zion . Behin betikotrazatuaren proiektua onartzendenean expropiazio lanak hasiko dira,eta horren ondoren ohizkoak direntramite guztjak . Hala ere, proiektu

horrek atzerapen bat izango du, ForuAldundiak Sestrari Txiki Erdi etaArroaren arteko bidea egokitzekoproiektua ere eskatu baitio, etahorrek, noski, Zumaiako bariantearenproiektuan aldaketa batzuk sortukoditu . Bariantearen lanak 2002 . urteanhastea espero da, baina honek,normala den bezala, atzerapenakizango ditu .

Etxebizitza berriak Arritokietaazpian

Hamabi etxebizitzako eraikuntza berri bat egingo da SanJose kaleko azken eraikinaren alboan, Arritokieta hermi-taren azpian . Ezkjaga promotorea izango da etxebizitzahauek eraikiko dituen enpresa . Hasiera batean ZumaiakoUdalak proiektu honetan sartu nahi zuen Babes ofizialekoetxebizitzak eraikitzeko, baina lur sailaren jabeek ez ziotensaldu nahi izan lurrik Udalari .

Hirigintza batzordearentzat, proiektu honen punturikinteresgarriena eraikuntza honen ondotik joango den bideberria izango da, bide hori San Juan Egoitzara doan bidea-rekin batzuo baita, eta horrela Zumaiako Alde Zaharrakbeste irtenbide bat izango du . Bide oso hestua izango denez,ziur aski bide bakarreko errepidea izango da . Eraikin honenalboan aparkaleku berri batzuk egiteko asmoa ere badago,horrela San Jose kaleak duen aparkaleku arazoari irtenbideaemateko .

BALEN` - 5azaroa . 62 . zenb .

-Y ze berri?

Zumaiarren oihartzunahanditzen ari daOiartzungo haizefrexkoaren eta Zumaiako kresalaren arteko

dema iragarri zuen Arkaitz Goikoetxeak Errenteriako bertso-

kanporaketaren hasierako agurretan; amaierakoetan, berriz,

Jon Maiak garaipenaren oihartzuna Zumaiaraino iritsiko zela

jakinarazi zuen. Tarte horretan saio gorabeheratsua entzungenuen, eta azken puntuazioan alde pixka bat egon zen: 1.544

puntu Zumaiak, 1.481,5 Oiartzungk. Zumaiarren oihartzunahanditzen ari da Gipuzkoako Herri Arteko txapelketan.

Ez zen erabat bete Errenteria-Oreretako Niessen areto dotorea,baina jende dezente inguratu zen, 150lagun inguru, horien artean 20tik gorazumaiar (eta itziartarren batzuk) Jon,Joxe Joakin eta Lizarreta animatzera .Amaieran denak gustura, gure taldeakitxura ona eman eta hurrengofaserako sailkatzea lortu zuelako .

Saio batzuetan bi taldeak nahikoparekatuta ibili ziren, baina bakarkakolanetatik aurrera zumaiarrak aldeahanditzen joan ziren, hein handibatean Jon Maiak egindako lanhandiari esker . Izan ere, aurrekosaioetan bezalaxe, Jon primeran arituzen ariketa guztietan eta berriz erebakarkakoetan nabarmendu zen .Errima eta hitza emanda bertsoborobilak bota zituen eta bakarkakoazken lanean, berriz, karga emozionalhandiko hiru bertso . Hona azkenpuntuak, Basurton erretako behar-tsuaren ahotan kantatutakoak (leheninork kasurik ez, orain loreak hildakotokian) :

( . . .) hiru lorekin ez da garbitzenherri baten kontzientzia.

( . . .) hipokresia erre dadilani erre nauen su hontan

( . . .) bizitza hola bizitzekotanhobeto nago hilotza

Errenterian ez zen Jon bakarrik aritu,ordea . Joxe Joakin eta Lizarretak saiotxukuna egin zuten . Joxe Joakin osoazkar hasten zen kantari, azkarregibatzuetan, gero bertsoa ondo osatzenzuen arren. Gairen bati behar bezalaheldu ezinik jardun zuen, bainaateraldi politik ere izan zuen, tarteka .Lizarretak nerbioak mendean hartuzituen eta, poto bat gora behera,seguru aritu zen la ariketa guztietan .

Oiartzuarren artean Jon Martin 18urteko gaztearen lana aipatu nahigenuke, bakarkako lan batzuetan"luzitu" egin zelako . Arkaitz Goikoe-txeak ere ale ederrak bota zituen,baina meritua gutxitu egiten daabesten hasteko hainbeste denborahartzen denean . Juanito Mitxelenari,azkenik, antzeman zitzaion ez dagoenahorrelako lantegietan ohituta, gaibatzuetan estu eta larri ibili baitzen .

Zumaiako taldeak, beraz, eskuratu duhirugarren faserako txartela, beste

bost talderekin batera : Zarautz Jai-Txiki (Egaña, Mantxi eta Zulaika),Erniope (Irazu, Amaia Agirre etaTxomin Garmendia), Azpeitia-Urraki(Lazkano, Gorrotxategi eta UrkoEgaña), Urnieta-Andoain (Mendiluze,Sorozabal, Jon Garmendia eta Anatx)eta Azpeitia-Landeta (Lizaso, LeireOstolaza eta Andoni Larrañaga) .

Azkoitiko Baztartxo antzokian (12an)Erniope eta Urraki taldeak aritukodira ; Lasarteko Kultur etxean (13an)Zarautz eta Urnieta-Andoain ; etaBergarako frontoian (azaroaren 20an),berriz, Zumaia eta Landeta . Hiru taldezuzenean igaroko dira (kanporaketabakoitzeko onenak) eta laugarrenagaldu dutenen artean puntuazioaltuena jasotakoa izango da .

Bistan denez aurkariak oso gogorrakizango dira eta ez da batere errazaizango aurrera egitea . Guztion lagun-tzarekin ahaleginak egingo dituzte,ordea . Animo mutilak!!

N XABIER AZKUE

6

BALE1k -1999ko azaroa . 62 . zenb .

ze berri? Y-Denok egindezakegugehiago

presoen aldeJoan den urteko abenduaren 31npresoen aldeko manifestaziora deituzuten hainbat elkartek eta alderdik:Senideak, Zuma¡ako Udala, PNV, HB,EA, Zutik, ELA, LAB, ESK, Elkarri,Gestorak Ikasle Abertzaleak, Jarra¡,Caritas, Zumaia Bizirik, Arte Taldea,Antzerki Taldea, AEK, Baleike, PelotaElkartea, Arraun Elkartea, MusikaBanda, Bertso Eskola eta Inda MendiM.B.k bat egin zuten deialdiarekin, eta1 .500 herritar inguru atera zirenkalera herrian aspaldian egin denmanifestaziorik handienean .

Herriaren erantzun onaren aurrean,eta gaiari zor zaion lana eskaintzeko,manifestazioan párte hartu zutenenartean batzorde bat osatzeko premiaikusi zen . Honela jendea astero biltzenhas¡ zen Euskal Presoak EuskalHerrira lemarekin eta euskal presoguzt¡en giza-eskubideen aldarrikapenahelburu zutela .

Ordutik Bilboko manifestazio erraldoihura eta beste hamaika ekimen, Giral-dillena kasu, egin izan dira presoenalde, baina egoerak, Madrilgo gober-nuaren posturak, bere horretan dirau .Oraindik kartzelan dauden 500etikgora presoetatik 60 baino ez daudeEuskal Herrian, zigorraren 3/4akbeteta edukitzeagatik kalean egonbeharko luketen 100dik gora presoespetxean daude, eta baita gaixotasunsendaezinengatik kalean egon beharko

luketen mordoska bat ere, besteakbeste . Ez dute euren legea betetzen .

Batzordea Zutik, EA, EH, Elkarri,AEK, EHE, Antzerki taldea, Espetxe-etako taldea, Senideak eta AABkosatzen dute egun . Ha¡nbat ekintza(kontzentrazioak, bizikleta martxa,manifestazioa e.a .) antolatu dituzte,batzuk besteak baino parte hartzehandiagoarekin, eta Udaletxean moziobat ere aurkeztu zuten. Ondorengopuntuak eskatzen zituzten bertan :

1- Aurrez onartutakoaren ildotikjarraituz, eta hitzetatik ekintzetarapasatzeko garaia delakoan, Euskalpresoak Euskal Herrira oihala Udale-txeko balkoian jartzea euskal presoguztiak Euskal Herrira ekarri arte .

2- Udatak EPEH batzordeak egingodituen deialdiekin bat egitea eta berealdetik deialdian parte hartzeko deiaegitea .

3- Antolatuko diren ekintzak aurreraeramateko materiala eskaintzea etabeharrezkoa izanez gero, gastuetarakolaguntza ematea (fotokopiak e.a .)

Plenoan, EAJ-ek abenduan eraku-tsitako jarrera aldatu eta atzera botazituen eskakizun horiek .

Batzordeak, udaran zehar kamisetaksalduaz bildutako diruarekin aurreegin ahal izan dio 3 . puntuar¡, bainabeste biak ez daudela beren eskudiote . "Oihala gem e etxeko balkoietanjarri eta gure ingurukoei antolatzendiren ekimenetan parte hartzeraanimatzea da guk egin dezakeguna"komentatzen dute .

Udara ostean herriko talde, asoziazioeta elkarte guztiekin harremanetanjartzea erabaki zuten, ordurartebatzordeak eragile bezala funtzionatubazuen bultzatzaile soil izatera pasakodela adierazteko . Honekin pixkanakadenon inplikazioa lortzea dutehelburu, eta hilean behin antolatukoduten konpromiso egunaren bidezherritarren ideiak jaso nahi lituzkete .Bestalde, talde gehiagoren inplikazioa,eta alderdi batzuena (EAJ, PSOE)beharrezkoa dela ikusten dute ."Batzordea guztiz irekia da, eta denonparte hartzea beharrezkoa, espetxe-etako egoera ez baita aldatu" diote ."Denok egin dezakegu gehiagopresoen alde" .

Datorren hilerako zenbait ekimenbideratuak dituzte jada .

BRLE1k 71999ko azaroa . 62 . zenb .

erreportajea

Abertzaletasuna Zumalan 1930-1940Irakatsi ez ziguten historia

Etxe gehienetan kontatu eta entzunizan dira Gerra Zibila eta diktaduragaraiko kontuak, eta etxe gehienetanbadago kajoi edo karpetaren bat garaihartako paperak, Vivaspañas beterikokartazalak, gerran hildako senideeneskelak, kartzeletako dokumentuake.a . gordetzen dituena . Ezer gutxidakigu, ordea, auzokoak edolagunaren familiak jasan behar izanzuenaz, herrian gertatu zenaz .Hainbeste urteren ondoren gerrahartako galtzaileen memoriak milapuskatan txikituta jarraitzen du .Joxeba Esnalek istorioak etadokumentuak etxeetatik atera eta joanden hilean Batzokian ikusga¡ egon den`Abertzaletasunaren historiazumaian:1930-1940' erakusketa osatudu. Hura pasa zutenei merezitakoomenaldia egin eta gazteagoeiamnesiaren aurkako txertoa emateko .

Has¡ ere bere etxean gordeta zituztendokumentu batzuetatik has¡ zenJoxeba . "37an Zumaiatik kanporatuzituztenean zerrenda geneukanetxean, gara¡ hartan Xabier Albizuzinegotziak, Manuel Aizpurna, egunAiako apaiza denak, eta nire aitakegina" kontatzen du . Lista ez zegoenosatua . Haurren izenak falta ziren,batzuen adinak e.a. eta Joxeba garaihartako erroldan ikertzen has¡ zenhutsune horiek bete nahian . Erroldanbilatu ezin zituenak osatzekozerrendan azaltzen zen jendearenetxeetara jo zuen ondoren . Etxehorietan, berean bezala, garai hartakodokumentu eta oroitzapen mordoagordetzen zela ikusi zuen, eta bilketalanar¡ ekin zion . "Ni ez naiz profe-sionala, ez historiadorea eta eztaikerlaria ere, polizia munizipal soil batnaiz, baina etxean asko bizi izan degu

istoria guzti han, eta has¡ bezainpronto gehiago jakiteko harra barru-raino sartu zitzaidan" dio .

`famili bakoitzakbere Historia dauka,urteetan etxeko lauparetetatik atera ezdena, eta kontatzeko

kriston gogoa"

Duela bi urte ekin zion bilketa lanar¡ .Zumaiako Artxibo Historikoan, SabinoArana Fundazioan eta Abertzaletasu-naren Artxibo Historikoan aritu da jota fuego bila, baina Zumaiako familiakizan dira bere iturri nagusia .

"Arratsaldeko hiruretan sartu etxebatera eta zortzirak aldean afariaeskainiko zidaten" kontatzen du ; " . . .nondik nora ibili naizen, zer topatududan jakin nahi zuten . Gero famili

g

BALE1kE1999ko azaroa . 62 . zenb .

bakoitzak bere historia dauka,urteetan etxeko lau paretetatik atera

ez dena, eta kontatzeko kristongogoa" .

Edurne Eginoren aita motor batekinenlaze lanetan aritzen zen frentea etaEuskal Gobernuaren artean, eta joan--etorri horietako batean hil egin zutennazionalek . Edurnek etxean gordetazeuzkan gorpuarekin batera aurkituzituzten dokumentuak : Batailoieihelarazitako bost mezu hauen seilu etaarduradunaren firmarekin, EGIkokarneta, EBBko lehendakari zenRamon de Azkueri bidalitako gutunaeta honen erantzuna, motorrarenbaimena eta gasolina hartzeko `bale'ak .

Jose Antonio Agirreren argazkia ereutzi du erakusketarako, alargunari

eskainitako dedikatoria bat duena .

Francisco Elosua `Bou Gipuzkoa'naritu zen borrokan Nazionalen itsas-armadaren aurka . . Harrapatu zituz-tenean ikurrina kendu zieten, etabandera nazionala altxarazi, baina

ikurrinari eusteko erabiltzen zutenkorrea gorde egin zuen . Etxean izandute hirurogei urtean, garbitu eder bateman eta Joxebari erakusketarako utzidioten arte .

Joxe Manuel Prieto eta Joxe Mar¡

Etxabe Frantziara ¡hesi zihoazelaharrapatu eta Gros-eko kartzelaraeraman zituzten. Kartzclan atcratako

argazkia, gerra kontseiluarensumarioaren kopia bat, baldintzapekoaskatasunaren agiria . . .

Eta honela dozenaka famili, dozenakahistoria eta ehundaka dokumeutu .

Urriaren 4an ireki zen erakusketaBatzoki zaharrean, eta bildutakomateriala bost bitrina eta panel etasekzio desberdinetan banatu zuen

Joxebak . "Erakusgai dagoen guzt¡aZuma¡a eta zumaiarrekin erlazionatutadago" komentatzen du . "Gero,erakusketa inpartzial bat egiten saiatunaiz . Batetik, erakusketa Batzokian

egin den arren ez da PNVren historiar¡

buruzkoa, errepublikanoen frenteanegon ziren guztiena baizik, etabestetik komentariorik ez dut baterejarri, bilatu dudana jartzera mugatunaiz" laburtzen du erakusketarenfilosofia .

Aretoaren erdialdean daudenpaneletan garai hartako kronologia

osatu du . `Zumaia abertzalea'deritzona da lenengo etapa, 1930etik1936ra bitartekoa : Herrian egin zenerrepublikaren aldarrikapena, 31koLizarrako Udalen biltzarra (Zumaia

izan zen eratzaileetariko bat eta udalkorporazio osoa joan zen banda etaguzti aurkezpen ekitaldira), eta Batzo-

kiaren inguruko dokumentuak (inagu-razioa, Juntak, korua, JEL izena zuentrainerua . . .) jasotzen ditu batik bat .

Batzokian ikusgai egon den erakusketa .

BALGKE, 4

erreportajea -

Bigarrengo etapa gerrate zibila lehertueta faxistek Udala hartu zutenekoalitzateke, 1936tik 1940 bitartekoa .Hemen urterik urte Udal artxibategianaurkitu dituen akta guzt¡ak jaso ditupaneletan .

"Lurdes Odriozola aritu zait laguntzen,eta hark dioen bezala ZumaiakoArtxibo Historikoa inguruetan dagoenkonpletoenetakoa da . Baina urtebatzuetan bastanteko hutsuneaknabaritzen dira . Norbaiten koltxoiazpian egon behar du dokumentumordo batek" komentatzen duJoxebak .

Sekzioak gaika daude banaturik .Emakume Abertzaleen Batzaren

Etxez-etxebildu dituJosebak

dokumentueta argazki

asko .

ingurukoa, Gernikako bonbardeake-taren ingurukoa, klandestinitatekoEuskadi Irratiari buruzkoa, herrikogudariei buruzkoa . . .

Errepresioari buruzkoa da berehitzetan osatuena dagoena eta langehiena eman diona .

"abertzale izatea-gatik eskolatik botazituzten maisu etamaistrak ere egon

ziren "

Abertzaleak edo gorriak zirelako,edota gorrien zonan senideren batzutelako, 252 zumaiar kanporatuzituzten herritik . "Aurretik ihesi joanbehar izan zutenak kontatu gabe"seinalatzen du loxebak . 252 horietatik157 haurrak ziren, 83 emakumeak etagainerako 15ak gizonezkoak . LorenzoSebastian Garcia ikerlar¡ak osatu zuen`Gipuzkoako kanporaketen mapa' erejaso du panel batean, eta besteherrietako datuei begiratu bat emanda(Deba 4, Getaria 24, Zarautz 88,Donostia 12 e .a .) errepresioa Zumaian¡non baino gogorragoa izan zela ikusdaiteke . Zergaitiaz galdetuta herrikofaxistak seinalatzen ditu Joxebak ."Udaletxetik, herriko jendeak beraz,erabakitzen ziren kanporaketak" dio ."Hemengo faxistak etzirennolanahikoak izan . Alkateak, CosmeIraundeguik, harremana zuen Franko-rek¡n, berari bidalitako gutun bat erejaso dut erakusketan, eta parrokoa,Venceslao Mayora, Queipo de LlanoJeneralaren laguna zen . . . Durangokoartzipreste egin zuten `por losservicios prestados"' gaineratzen du .

Kanporatuek hilabetetako odisea jasanizan behar izan zuten Bizkaian zehar

herri batetik bestera, eta lau hil eginziren bidean : Xabier Golmaio etaBelen Manterola, biak urtebetekohaurrak, Agustin Aizpurua bederatziurtekoa eta Dionisia Manzisidorhemeretzi urtekoa . Zortzi argazki erebadaude, Agirreren argazkilaria zenPedro Basalduak ateratakoak . Kosovoedo Bosniako irudiak dirudite, bainaaurpegiak Zumaiakoak dira, ezagunak .

Hamabi fusilatu ere egon ziren, hiruemakume `aceite ricino' eman eta hileazerora moztuta banda munizipalaatzetik joka zutela herrian bueltakaibili zituzten "horrelako bejazioak eginzituzten" dio loxebak, eta abertzaleizateagatik eskolatik bota zituztenmaisu eta maistrak ere egon ziren .

Gainerantzean, bitrinetan gordeta edohormetatik zintzilik denetarik aurkidaiteke erakusketan . Errepublikagaraian Batzokian antzeztu ziren`Desusen Jaiotza' eta `Antton Kaiku'-ren originalak . `Euskal ereserk¡ak'izeneko orduko kantu liburu batJoxebaren hitzetan Rafael Aizpuruaerabat interesatua daukana . Errepu-blikano batek erabilitako eskopetaarkaiko bat . Italiarrei kendutakomedailak ; "uste det zumaiarrek italiardexente enterratu zituztela" komen-tatzen du . Zumaiako ontzioletanerrepublikar ejertzitoarentzakomontatu ziren `Bou goizeko izarra',`Bou iparreko izarra' eta dragaminasbatzuen argazkiak . Salbokonduktoak,multak, errepublikako diruak . Eskolanazionalean espiritu nazionalagaratzeko jartzen zituzten ariketak :letra izugarri txukunarekin egindakohimnoen transkripzioak, Generalisi-moari buruzko idazlanak e.a . . Garaibakoitzeko egunkarien lehen orribatzuk . Franko hil ondoren Udale-

1 0

BALE1KE -1999ko azaroa . 62 . zen b .

erreportajea

da, eta inoiz inolako errekonozimen-durik izan ez duena . Zorretan

gaudenak geu gara, ondorengoak,gemi tokatzen zaigu eskerrak ematea"

dio Joxebak .

Bar

"d i"~' dfl

behrfy- I, iy d u, h(-steek

~a~Brvzcá~p~~e~~tk

Ez dauka garbi bildu duen materiala-

rekin zer egin beharko litzatekeen .

"Base bat dago hemen, oso ona, lan

sakonagoa egiteko . Zumaiako historia

da azken batean, eta Udaletxeak hartu

beharko luke nere ustez, agian beste

tratamendu bat emango liokeen profe-

sionalen bati uzteko" azaltzen du

buruan daukan ideia .

Bere aldetik erakusketa itxi bezainpronto bilduma lanarekin jarraitzeko

gogo biziz omen dago . "Esaten den

bezala `se perdona pero no se olvida' .

Barkatzearena bakoitzak ikusi beharko

du, besteek barkamenik eskatzen ez

duten bitartean zaila, baina ahaztu,

nor garen eta non gabiltzan jakin nahi

badugu behintzat, inola ere ez da

ahaztu behar" dio .

N ANTXOKA AGIRRE

txean jarri zuten lehen ikurrina,berrogei urtean etxean gorde ondorenirratitik legalizatua zegoela entzutea-rekin batera familia batek eramanzuena . Udaletxeko pleno aretoan,Frankoren argazkiaren azpian aurkituzuten koadroa, "31n enkargatu zuenBitoriano Arrate alkate abertzaleak,eta Gernikako arbolaren ingurukobiltzar bat irudikatzen du, albo bateanZumaiako harmarriari eusten dionemakume bat azaltzen dela . 40 urteegon zen Frankoren argazkiarenazpian" esplikatzen du Joxebak; e .a,e .a .

Gustora ibili da bilketa lanetan "historihau apasionantea iruditzen zait, askoikusi eta ikusi dut" dio, eta gustora

dago baita erakusketak izan duenerantzunarekin . "Jende asko pasa daikustera, Batzokian izan arren alderdi

desberdinetako jendea gainera, etadenei asko gustatu zaie" egiten du

balorazioa . Sabino Arana Funda-ziokoak ere etorri omen zaizkiodokumenturen bat erosi nahian, baina

ezbairik gabe hura bizi izan zuenjendea izan da erakusketa gehien

eskertu duena . Kalean gelditu eta

etxera ere deitu izan diote eskerrak

eman eta horrelako zerbait egin

beharra zegoela esateko, gordetakogauza gehiago ere ekarri dizkiote

erakusketara, edo erakusketan bertan

zerrendak osatzeko datuak ere emanizan dizkiote . "Asko pasatako jendea

1999ko azaroBRLE~nb\

-

`'

elkarrizketa -

Koldo Landaluze :

"Batzuetan Zumaiak herrifantasma bat dirudi"1965eanjaiotako bilbotar han Egin Irratiko "La linternamágica"saioaren sortzailea eta Gara egunkariko zine

kritikoa izateaz gain, pasa dugun abuztuan irekitako Taosaliburudendaren jabeetako bat da. Bere iraganaz, orainaz eta

etorkizunaz aritu gara Peter Bagge, John Ford, EdgarAllanPoe eta Athleticen jarraitzailea den adopzioko zumaiar

honekin.

© Egin Irratian lan egin zenuen. Nolasartu zinen irrati mundu horretan?Komikiei buruzko irrati saio bat egitenhas¡ nintzen eta handik urtebeteragaueko saio bat egiten has¡ nintzen,elkarrizketak etab . Irratiaren progra-mazioan tarte bat sartu zen, talde batelkartu eta "La linterna mágica" saioaegiten has¡ ginen . Taldea MikelInsausti, Jesus Mar¡ Begoña, KepaSojo eta nik osatzen genuen . EginIrratian has¡ aurretik Bilboko Santutxuauzoko irrati batean lan egin nuen,Bilboko lehen irrati librea izan zenean .

® "La linterna mágica"ren ideiazeurea izan al zen?Bai . Hasera batean, saio hau zinekomusikaz bakarrik osatua zegoen, ezzegoen pelikulen kritikarik . Gerokonturatu ginen bazegoela jende batzineari buruz hitz egiteko gogoazuena, eta saiora ekartzea posiblezena. Ez derrigorrez zine munduanmugitzen zen jendea, agian zinefantastikoari buruz liburu bat

argitaratu zuen idazle bat ezagutzengenuen, eta berari elkarrizketa bategiten genion, edo bestela AlfonsoSastre bezalako idazle bat ekartzengenuen eta zineari buruz hitz egitenhasten zen . Egunero gauza desberdinbat egiten genuen : larunbatetan MikelInsaustirekin asteburuko estrenoakkomentatzen genituen, astelehenetansaio hori errepikatzen genuen,asteartean Kepa Sojo zuzendari batiburuz aritzen zen, asteazkenetanelkarrizketa bat, ostegunetan JesusMar¡ Begoñak filmetako musikez hitzegiten zuen eta ostiraletan musikabakarrik zegoen . "La linternamágica"rena sorpresa bat izan zen, zeondo konsolidatu zen, jendearigustatzen zitzaion, eta gero gertatuzena gertatu zen .

1 Barrutik nola biz! izan zen Eginenltxiera?Imajina ezazu, urte batzuetan egunerolanera puntual joan, eta egun bateanezin duzula sartu . Kale gorrian utzigintuzten, langabeziaren dirua

jasotzeko ere lan ugari egin behar izangenuen . . . Langilearen eskubideguzt¡ak pikutara bidali zituzten. Horilangile bezala . Bestetik, ideologiaaldetik, jokaera faxista bat erabilizuten, ze mintzaera eskubide guzt¡akzapaldu zituzten . Komunikabidearenideologiarekin ados egon zaitezke alaez, baina ezin duzu nahi duzulakodena deuseztatu . Inpotentzia handia-rek¡n bizitzen da, ¡npotentzia etahaserrea.

il Ondoren Garan has! zinen lanean.Niri zine eta telebistako filmeenkritikak egitea eskaini zidaten, etaordurarte Egineko zine kritikaria zenMikel Insaustiri, asteburuko gehiga-rrirako lana eskaini zioten . Mikel,ordea, Egin itxi ondoren EuskadiIrratian has¡ zen lanean eta baita ereAstigarragan bideoklub bat zuenez,ondo etortzen zitzaion lan eskaintzahori. Niretzat esperientzia berria zeneta onartu egin nuen .

12 BALEIk1999ko aza'roa . 62 . zenb .

- elkarrizketaY-

2 Bal irratian eta bai egunkarlanbeti ere zinea jorratu duzu . Nolasortu zitzalzun zinearen zaletasunhori?Gehienbat aitarengandik helduzitzaidan, asko gustatzen baitzaio .Gogoratzen dut, txikitan filmeakikustea uzten ez zidatenean, atearenzirrikitutik ikusten nituela pelikulak .Hori egun batean harrapatu zidatenarte . "El planeta de los simios" zirriki-tutik ikusten ari nintzela, aitak bueltaeman eta bertan harrapatu ninduen .Ordutik aurrera berarekin ikustennituen pelikulak . Denok bezala,hasieran telebistaren bidez, eta gerozinera joanaz sortu zitzaidan zaletasunhori . Edadean aurrera joanda, Bilbonaste osoan zehar filmeak ikustekoaukera zegoen: larunbat eta igandeankartelerako filma normalak, asteleheneta asteartetan zine kluba, gero ArteEderretako museoan zikloak, hor nikNicholas Ray eta Fran~ois Truffautenziklo osoak ikusi ditut, eta gerokonturatu gabe osteguna zen,deskantsoa hartu eta ostiralean berrizzinera . Lehen zine areto batzuetanzine maratoi ugari zeuden, astebu-ruero fakultade batzuk maratoiakantolatzen zituzten, gozamena zen!Gaueko bederatzietan sartu eta agiangoizeko zortzietan ateratzen ginen .

2 Astero bizpahiru krltika eginbehar, pelikula eskasak, hamareguneko zinemaldlak. . . Gogorra al dazine krltikoa izatea?Astean bada behintzat ikustea mereziduen filma on bat . Beno gabonetan etaudan kenduta, klaro . Badira "zortetxarreko" asteburuak hiru filma onestreinatzen direnak, eta bien kritikakegin behar dituzulako, bat galtzenduzuna. Zinemaldietan, aldiz, oso

nekatuta bukatzen duzu . Alde batetik,filmeak ikusten disfrutatu egiten duzu,baina zinemaldiaren erdira heltzenzarenean nekatzen hasten zara .Iraneko filma horietako bat aritzendizutenean errematatu egiten zaituzte .

Pasa dugun abuztuan Taosaliburudenda lrek! duzue Zumaian.Halako beharra ikusten al zenuten?Bai, beti gustatu izan zaidan gauza batda irakurtzea, ikusten genuen herrianhalako liburudenda baten falta zegoelaeta abenturan sartu ginen . Baina ezdugu nahi izan liburudenda soil batbakarrik izatea, zerbait biziagoa egiteapentsaiu genuen . Froga egin eta eanola ateratzen zen .

2 Urritik aurrera hitzaldiakantolatzen has! zarete .Hilean behin halako hitzaldiakantolatzea erabaki genuen, idazle batekarri bai bere liburuaz eta bai oestezerbaitez hitz egin zezan . Lehenengohitzaldian, Edgar Allan Poeren herio-tzaren urteurrena zela eta AlfonsoSastre dramaturgba ekarri genuen .Poeren gaia zen garrantzitsua nahizeta Sastre berak egin duen lanagatikmerezi duen bestela ere hitzaldi bat .

2 Zergatik Alfonso Sastre?Niri beti gustatu izan zait Edgar AllanPoe . Irratian nengoenean behin bainogehiagotan egin nizkion elkarrizketakAlfonso Sastreri eta ikusi nuen berakez zuela idazle batez soilik hitz egiten,lagun batez aritzen zela baizik etagainera oso ondo komunikatzen zuela .Gainera Poeren gaiaz guztiz maite-minduta dago Sastre . Horrela bihelburu batera lortu genituen : EdgarAllan Poez hitzegitea eta gainera nork,eta Alfonso Sastrek . Gainera Poerenheriotzaren 150 . urteurrena betetzenzen egun bertan, zer egokiago .

,.3 Ze irizpide erabiltzen dituzuehizlariak ekartzeko?Hasiera batean nahiko irekiak gara . Ezderrigorrez, baina komenigarria izangolitzateke zertxobait lehenagotik liburuberri bat argitaratua izatea . OrainTxillardegiren atzetik gabiltza, bainaoso lanpetuta omen dago eta berarenordez Edorta Jimenez ekartzekotangara . Honek orain gutxi "Balearenberbaroa" liburua kaleratu du . Liburuhonetan euskal kostako abenturak etamitoak kontatzen ditu : piratak, kontra-bandistak etab . Hitzaldiez gain, diapo-sitiben emanaldiak egiteko asmoadugu, bidaia interesgarriak egindituzten jendearenak .

© Alfonso Sastreren hitzaldiandenda "kulturzulo" bezala definituzenuen. Zumala mallan kultur ekltal-dirik antolatzeko asmorik ba alduzue?Polita izango litzateke herriko kulturelkarte denak batu eta halako astekultural bat antolatzea . Zine taldea-rekin, antzerki taldearekin, hauekinhitz egin eta zerbait dinamikoa egin,ze batzuetan Zumaiak herri fantasmabat dirudi, ez dago mugimenduhandirik poteoan izan ezik . Nik ustedut zerbait egin behar dela herriadinamizatzeko, eta halako astekultural bat antolatzea polita izanliteke .

® Azkena, zer iruditzen zalzuClemente Errealeko entrenatzaileaizatea?Azken urteetan ikusi dudan gauzarikhandiena da. Barakaldoko errubioaErreala entrenatzen, joder!

N JUAN Luis RomATET

BALElnKE, 13

1

-

+3

~Fn1

1

1.

..

"tes

I

:

vil

PRO,

". : .

_ _

we

1

14

BALEík -1999ko azaroa . 62 . zenb .

Zumaiar onenaren saria : Iñigo Garcia

ms

_

_

R

"

a

e

E

1É

r.w

.J

F J(

C .

^~JL

_151999ko azaro

BALE,n'b~

ingurugiroa -

21 Agenda,ingurugiro arazoei aurre egiteko tresna

70ko hamarkadatik etengabe ari da hitz egiten garapenjasangarriaz, baina kontzeptua ez da

batere berria. XVIII. mendeko ekonomilariek erabiltzen zuten jada, inguruneak gizartearen

garapenari ezartzen dizkion mugekin kezkaturik. Euren aburuz, mugarik gabeko garapena

jasanezina litzateke ingurunearentzat.

Dena den, teoria honek ez zuenarrakastarik izan, eta garapenbasatiaren alde egin dutenak nagusitt;ziren, eta mende bat baino gehiagopasa ondoren indarrean jarraitzendute . Teoria horiek dira ingurunearenhondamena ekarri eta Lurra egoerajasanezinean jarri dutenak .

Inguruneak jasandako suntsipenakkezka handia sortu zuen 80ko hamar-kadaren azken urteetan, eta orduanhonela laburbildu zuten garapen jasargarria kontzeptuaren esanahia : "Uneauneko belaunaldiaren beharrakasetzen dituen garapena, etorkizuneaetorriko direnenak baldintzatu gabe" .Horrela, garapen jasangaitzak honakoezaugarriak ditu :

-Natur baliabideak eta oinarrizkofuntzioak errespetatzea eskatzen du .

-Giza helburuak hobesten ditu norba-nakoaren gainetik .

-Belaunaldien arteko elkartasunabultzatzen du ; baina belaunaldiberekoen artekoa ere .

-Hazkundeari mugak jartzen dizkio .

Beharrezkoa al da ingurugiroarazoetan bustitzea?

Zalantzarik gabe . Garapen jasangarriakzera eskatzen du, ezin dugula gaindituinguruneak gure ekintzen ondorioakjasateko duen ahalmena eta, ahal denneurrian, Lurrari kendutako balia-bideak itzuli egin behar dizkiogula .Industrializaturiko herrialdeok berrituezin daitezkeen baliabideak ustiatzenditugu, eta kutsagarriak edota arrisku-tsuak diren hondakinak pilatzenditugu . Egoera zentzugabea da, etaezin da gehiago luzatu airea, lurra etaura betirako hondatu gabe .

Gainera, badira arrazoi gehiagoingurunearen babesean eta hobetzeanparte hartzeko :

-Ingurugiroaren babeserako legediahalabeharrez bete beharreko tresnada .

-Ingurunearen hondamenak eraginzuzena eta kaltegarria du giza osasu-narengan, zein gure hiri herrietakobizi kalitatearen mailan . Osasunarazoek lan egiteko ahalmenagutxitzen dute, eta horrek eragina dunorberaren ekonomian .

-Gaur egun industriak ez ditu kontuanhartzen ingurugiro kostoak produk-zioari prezioa ezartzerakoan, etaetorkizuneko belaunaldi edota garatugabeko herrialdeen kargu uzten da .

-Zientziak garapen handia ezagutu du,baina oraindik ez gara biosfera sistemaoso bat bezala mantentzeko gauza, eta

BALEi E16

__

hondatzen bada, ezinezkoa izango daondorioei aurre egitea . Adibidetzathar daitezke berotegi efektua edotaazken urteotako natur hondamendiak.

21 Agenda1992an Nazio Batuek Ingurugiroa etaGarapenaren gaineko Konferentziaburutu zuten Rio de Janeiron, etaordutik hiri zein herrien garapenjasangarriaren aldeko mundu mailakomugimendua jarri zen martxan .Abiapuntua 21 Agenda da. Ingurugiroeta Garapenaren gaineko RiokoAdierazpenak biltzen dituen 27puntuak indarrean jartzen dituprograma honek. Balio handikodokumentua da, ingurugiro krisiadagoela onartu, eta berau gainditzekoneurriak lehenbailehen hartu behardirela azpimarratzen duelako .

21 Agenda nazioarte mailako kontsen-tsutik jaio zen . Gaur egun inguruneakdituen arazo larrienei heltzen die, etaLurra datorren mendeko erronkeiaurre egiteko prestatzen saiatzen da .Garapen jasangarria du ardatz, etaekonomia, gizarte, kultura zeiningurugiro arazoak globalki aztertubehar direla aldarrikatzen duemaitzarik lortu nalli bada .

Agendaren 28 . atalak agintari etaherritarren arteko hartuemana aldarri-katzen du, guztien artean LekuanLekuko 21 Agenda osatzeko, hau da,epe luzera udalerriko ingurugiroekimenak bilduko dituen plana. Herribakoitzeko 21 Agendak Rioko Adieraz-penaren helburu orokorrak bildubeharko ditu, eta ingurugiroa babesteneta hobetzen lagunduko duten ekintzaeta plan jakinetan haragitu .

Badira gure inguruan prozesu honetanabiatu ziren hainbat udalerri, Tolosa,Eibar eta Astigarraga, besteak beste .Denen parte hartzearekin, ingurugiroarazoei adosturiko irtenbideak bilatzensaiatu nahi dute . Hurrengoa Zumaiaizango ote da?

N GONTXALO TORRE, GORKA ZABALETA

1999ko azaro

BA~E ~nb

.N.

17

izerdi patsetan -

Plaieroak,azkenean bai

Aspaldiko urte hauetan Itzurunenohikoa den eran, aurtengoan ereplaieroak gozatzeko aukera izangodugu, mareak uzten duen asteburutan .Jakina da honez gero, aurtenZumaiako Futbol Taldeak ezantolatzea erabaki duela, la bi hamar-dakatan ardura horretan ibili eta gero .Jende falta argudiatu dute . Horiikusirik, plaierotan jarduteko gogoazuen jendea mugitzen has¡, etaazkenean, eta partaide guztien lanaz,hasierako helburua bete da, hilaren13an emango baitzaio hasiera lehenligaxkari, aurreneko partiduekin .

Aipatu beharra dago txapelketarenhasiera zcrtxobait atzeratu dela,antolatza¡leek Zumaiakorekin izan

duten liskar bat medio . Izan ere,porteri eske Zumaiako zuzendaritza-rengana jo zutenean, azken hauek 125mila pezeta eskatu zizkieten, urtebe-terako alokatzearen truke . Plaiero-zaleak, ordea, ez ziren ados, dirukantitate hori astakeria iruditzeazgain, Zumaiakok publikoki plaieroakantolatu nahi zituztenek beraien ateakzabalik izango zituztela adieraziostean, ez baitzitzaien jokaera hanzuzena iruditzen . Azkenean, etaelkarren artean adostasun batera iritsigabe, Zumaiakori eskatzen duenaordaintzea erabaki dute, joku itsusihau datozen urteotan errepikatuko ezduelakoan .Ohitura den moduan San Telmo festen

inguruan emango zaio amaiera txapel-ketari . Bi multzotan banatu dirapartaideak (aurten 13 talde arikodira), eta multzo bakoitzeko lehenhirurek liga jokatuko dute . Lehenligaxkan hirugarren postutik atzerageratzen diren gainontzekoek Kopajokatuko dute . Multzoak hauek dira :

N ENEKO DORRONSORO

A Multzoa:Oskarbi, Ipurbeltz, Buitraker, Txixapa,Kalari, Siete Mares, No Soluxion .

B Multzoa :Axier Kirolak, Txikixa, Trapaia,

Inpernupe, Arroa, Basarri .

18

_ _ ._-

BALEII<\E~1 QQQLn n,arnn

RO

,o h

izerdi patsetan

Pulpo, ezin hobetobelaunean eta ikusi beharko dadatorren partidurako zeharo osatzendiren . Hurrengo aurkaria DonostiakoEgia Joggers taldea izango da . Egiakdenboraldi hasiera ona egin du etasailkapeneko laugarren postuan da,zazpi punturekin . Partidu garran-tzitsua da zumaiarrentzat, irabazizgero zulo polita egingo luketelakolaugarrenarekiko .

N GORKA ZABALETA

Zumaiarrek 20-18 irabazi zuten Urdanetaren aurka eta sailka-peneko bigarren postuan dira lehen se¡jardunaldiak jokatu

eta gero

Se¡ partidu jokatuta, ezin esan Pulpokorain arte egindakoa kasualitatea izandenik . Zumaiarrek ederki hartu dioteneurria mailari, eta sailkapenekobigarren postuan dira, aurkarigogorren aurka jokatu ondoren . Azkenpartiduan, Bizkaiko Urdanetarenaurka neurtu behar izan zituztenindarrak Lubaki kiroldegian, etaTxintxillaren jokalariek ez zuten kaleegin . Urdaneta Lehen Mailako taldeonenetakoa da, jokalari guztiek ederkiezagutzen dute elkar, eta erasoanerraz editen dute gola . Pulporenaurka, ordea, 18 gol baino ez zituztenlortu, eta horrek ederki adierazten duzumaiarrek defentsan lan izugarriaegin zutela . Ezbairik gabe, hortxeegon zen partiduaren gakoa .Urdanetak lehen hamar minutuetangol bakarra egin zuen, eta etxekoekmarkagailuan tartea egiteko aprobe-txatu zuten . Lehen zati osoan zeharhiruzpalau golekoa izan zen aldea .Partidua kontrolpean zutenzumaiarrek, eta harmailetan bildutakojendea gozatzen ari zen . Bainaoraindik onena iristeko zegoen .

Bigarren zatiak aurrera egin zuenheinean Urdaneta berpiztu egin zen .Jokin Esnalek eta Iñaki Sorazuk minhartu zuten belaunean eta hainbatminututan ezin izan zuten jokatu .Horrek arazoak sortu zizkion Pulporierasoa behar bezala burutzeko, etaazken minutuetan Urdanetak partiduaberdindu zuen . Partidua galtzeko

zorian izan ziren zumaiarrak, bainaberriro defentsako lanean aurkituzuten irtenbidea . Partidua 18naberdinduta zegoela, Urdanetak baloiazuen eta lehen aldiz partiduan aurre-ratzeko aukera. Pulpok baloia berres-kuratu beharra zuen nola edo halapartidua irabazi nahi bazuen .Defentsan bikain aritu ziren . Asierrekbaloia lapurtu eta kontraeraso biziangola egin zuen . Zoramena harmailetar

Se! partidu, bederatzi puntuPulpok lau partidu irabazi ditu, batberdindu (Burgosen) eta bestea galdt(Eibarren Arrateren aurka) . Gainera,sailkapenari begiratuz gero, Pulporenaurkariak ez dira Lehen Mailakoahulenak izan : Arrate lehen postuanda, Astillero hirugarren, Urdanetabosgarren eta Ferroplas Burgos zazpi-garren eta Teka zortzigarren . GarbelZaragoza izan da guztien arteaneskasena . Pulpok erakutsi du jadanikLehen Mailako taldea dela . Txintxillakdenboraldi hasieran sailkapenekoerdialdean ikusten zuen taldea, etaoraingoz horrek izan behar dutaldearen helburua . Gero, lesioektaldea errespetatzen badute etataldeak joko maila honi eustenbadio . . .

Esnal eta Sorazu, . min-hartutaJokin Esnal eta Iñaki Sorazurenlesioak dira une honetan gauzarikkezkagarriena . Biek min hartu zuten

Sallkapena

~ko azaro. 62, zen~

19

kuItura

ZINE FORUMAzaroak 18, osteguna

Illuminata (1999)Zuz : John Turturro

-

Azaroan Zumaian ikusteko aukera izango dugun filma eder hauJohn Turturro aktore karismatikoaren bigarren zuzendari lana

"

da. Aktore bezala ezagunagoa, Spike Leeren Do the right thingeta Jungle jever eta Coen anaien Muerte entre las flores etaBarton Fink filmetan izan dugu bere talentuaz gozatzeko aukera.

-

1992an kameraren beste aldera egin zuen salto, eta bere altaridedikatutako Mac filma egin zuen. Ez zen hura inolako maisu-lana, baina bal duintasun malla mantentzen duen filmea . Aurrekourtean berriz ere filme bat zuzentzea erabaki zuen Turturrok, etahorrela sortu zen Illuminata. Oraingoan Turturrok berak hainondo ezagutzen duen antzerki munduan murgildu da. Aurreko

® mende amaierara salto egin eta dramaturgo bat eta antzerkikonpainia bateko aktore nagusia den bere emaztearen artekomaitasun istorioa kontatzen digu Turturrok. Ez da, ordea,

"

retara mugatzen filme hau . Tartean aktore gazteen beldurrak,'

o homosexual beldurgarri bat, maldaz behera doan "diva"

,.burua galduta duen aktore zaharra. Aktoreak ere oso

ezágunak dira : John Turturro, Susan Sarandon, ChristopherWalken, Ben Gazzara, Leo Bassi . . . Hitz gutxitan antzerkimunduari eginiko omenaldi ederra eskaintzen digu John Túrturro

-- - -

paregabeak Illuminata honetan .

Abenduak 2, osteguna

Gato negro, gato blanco (1998)Zuz : Emir Kusturika

Abendu hasiera horretan bere tartea izango du zinemaldiguztietan maitatua den Emir Kusturika Sarajevoko zuzendariak.Honakoan beso azpian Veneziako zinemaldian sari nagusia jasozuen Gato negro, gato blanco filma bizi eta alaia ekarriko digu .Honako honetan ere Kusturicak berak hain ondo ezagutzen duenBalkanetako ijitoen abenturak jorratzen ditu: dirua lortzekodituzten zalltasunak, maitasun istorioak, ezkontzak etab . Etadena hildako bat berpiztu araziko lukeen musika batezlagunduta. Filma alaia, ez-ohizkoa, agian denon gustukoa izangoez dena. Gato negro, gato blanco hau Europako zinegile garran-tzitsuenetako baten azken lana da, eta zinea egiteko moduezberdin bat ikusteko aukera bikaina.

Irakurketarakoaukerak

Euskaraz

Dublindarrak

James JoyceArtistakume baten erretratua

Dylan ThomasEz

Manu ErzillaEnaz banaz

Xabier AmurizaHaizea mindu Babe

Jon Gaztelumendi

Gazteleraz

Lafelicidad de la tierra

Manuel LeguinecheMadera de boj

Camilo José CelaLas dunas de Indonesia

Adriaan Van DisEl último judio

Noah GordonPactos secretos

Pedro Ugarte

Haurrak/Gaztetxoak

Pikoak

Juan Kruz igerabideKazkazuri

Antton Kazabon

Ilargia ditarean

Patxi Zubizarreta

Salomondarrak

Pello Esnal

Ostadarraren zazpi ateak

Karlos Santisteban

20

BALEi E

kultur agenda

ERAKUSKETA :Iñaki Olazabal-en eskulturak" Azaroaren 5etik 21eraOxforden

ERAKUSKETA :Cristina Pujalteren pintura bilduma" Azaroaren 8tik 20raForondan

KONTZERTUAOzenki Zortzikoa" Azaroak 12, arratsaldeko 7:30etanAlta Marin

ANTZERKIALouvier- s taldearekin "Louvier"sstory" antzerkia" Azaroak 13, gaueko 10:30etanAlta Marin

HITZALDIAMichel M . Marmier sendagileareneskutik "Evitar los problemas decolumna en la vida diaria"" Azaroak 18, arratsaldeko 7etanForondan

ZINE FORUMJohn Turturroren "111uminata"" Azaroak 18, gaueko 10:15etan

Alta Marin

DIAPOSITIBA SAIOAManoli Barrenetxearen "Argentina alcompleto"" Azaroak 22, arratsaldeko 4:30etanSan Juan egoitzan

ANTZERKIATanttaka taldearen eskutik "Elflorido pensil"" Azaroak 26, gaueko 10:30etanMaría eta Josen

ZUMAIA ETA DEBAKO MUSIKABANDEN KONTZERTUA" Azaroak 28, eguardiko 13:OOetanMaría eta Josen

M00

ZINE FORUMEmir Kusturicaren "Gato negro, gatoblanco"" Abenduak 2,gaueko 10:15etan

Alta Marin

ORGANO KONTZERTUAM.Carmen Azpeitia eta MyriamUlangaren eskutik" Abenduak 11

ZINE FORUMBernardo Bertolucciren "Asediada"" Abenduak 16, gaueko 10:15etan

Alta Marin

IKASTAROAtaichi ikastaroa, hilean 6.000pezeta" Urte osoan zeharSiwa belardendan

PINTURA TAILERRA

LIBURUTEGIAHelduentzat" Astegunetan, 9:30 - 13:30 eta16 :00 - 20:00.Larunbatean, 10:00 - 13:00

Haurrentzat" Astelehenetik ostiralera, 16:00 -20.00

ARTXIBO HISTORIKOA" EgUnero, 10:OOetatik 13:OOera

INTERNETHelduen liburutegian ." Astegunetan, 10:00 - 13:00 eta16:30 - 19:30

1999ko azar_

IiALEIr,I~

-

21

kuItura

3 zumaiarGipuzkoako artista berrien lehiaketanAurten 38 urte bete dituen lehiaketa1920tik aurrera egiten da . Azkenurteetan aldaketak jasan ditu eta biurtetik behin egiten da orain etadesagertu dira garai bateko pintura,eskultura eta argazkia sailkapenak .Gipuzkoako artista gazteak laguntzek(sortu zen lehiaketa honetanzumaiarrek ez dute presentziahandirik izan azken urteetan, nahiz etospatu zen lehendabiziko urtean,1920an, Julio Beobidek eskulturalehen saria irabazi eta Balenziagaarruarrak hirugarrena pinturan 1928aeta aurrena 1931n .

Azaroaren 14an zabaldu zen erakus-ketan aukeratutako 30 artisten lanakikus daitezke Koldo Mitxelena kulturuneko erakusketa aretoan . 200etikgora artista aurkeztu ziren eta epaimahaiak 30 aukeratu zituen hiru sarijasotzeko gai izango zirelakoan . Horie:artean 3 zumaiar zeuden : Aran Santa-maria, Jon Ánder Garzia (Itziar Garziarekin batera egindako lanekin) eta JoiMantzisidor.

Aran Santamaria eta Jon Mantzisi-dorren bina lan aukeratu zituztenerakusketan jartzeko eta Jon Ándereta Itziar Garziarenak hiru .

Ezusteko handia izan zen Jon Mantzi-sidorri emandako hirugarren saria,Zapatillak izeneko lanak jaso baitzuenbanatzen den hiru sarietako bat .Jonen lana ez da erraza izangoulertzeko, aretoa zaintzen duenazafatak jantzita eraman behar dituenmodako zapatilla arruntak besterik ezdira eta . Artelanaren mugak zabaltzendituen lana da, artearen izaerareninguruko hausnarketa egiteko aukeraematen diguna bestalde . Ez da ohikoobjektu artistikoa, ekintzan gauzafisikoan baino gehiago oinarritzenbaita.

Gauza bera gertatzen da Jonekaukeratutako beste lanean ere . Ironiahandiz artearen munduari egindakokritika zorrotza da, nahiz eta sinpleta-sunez eta injenuitatez mozorrotu .Jonek aukeratutako 3 artistaren lanakopiatu ditu, arteak objektu bakarrariematen dion gehiegizko garrantziazalantzan jartzeko, artisten artekokonpetentzia basatia, aukeraketaprozesu bera eta agian lehiaketa bera .

Aran Santamariaren lanak espazioarenerabilpenean eta espazio horiaktibatzen duten objektu berezietanzentra.tzen da . Gela ilun batean

jarritako instalazioaren bidez alegiazkopaisaje batean sartzen gaitu . Etxea,hodeiak eta argiak mundu poetikogoxora eramateko ahalmena du . Besteeskulturak ere soinua eta argiarenbidez buruko eta bihotzeko aldebatzuek mugitzen ditu gureperzepzioa zabaldu arte .

Jon Ander eta Itziarrek egin dituztenhiru lanak oso ezberdinak dira .Artisten gaztetasuna igertzen da hiruesparru ezberdinetan egindako frogakizango balira bezala : bideoinstalazioa,eskultura (objektutik hurbilago) etaargazkia . Baina frogak izateko izuga-rrizko indarra daukate eta lan borobilxamarrak direla iruditzen zait .Bideoak transmititzen duenezintasuna eta seriotasuna, argaz-kiaren arintasunarekin eta poetikota-sunarekin orekatuta dago . Apal batengainean urez beteta dauden botilenlanak berriz erakusketan dagoeneskultura lan interesgarrienetakoa da .

Hau guztia ikusita esan daitekeZumaiako artista gazteen maila ez delaedozein moduzkoa, Gipuzkoakoonenen artean daude eta, erakusketanikus daitekeen bezala .

IM ISMAEL MANTEROLA ISPIZUA

22 BALEIk1999ko azaroa . 62 . zenb .

kultura f-

Kalakarlak eta "Atrakoya!"Zumaiako Kalakariak Antzerki Taldeak"Atrakoya!" izeneko antzezlan berriaaurkeztuko du datorren abenduarenl0ean, ostirala, Azpeitiko Zelaitxoantzokian bertan ospatzen denEuskadiko XVII . Antzerki Topaketenbarne . Antzezlan han Kalakariakantzerki taldeko partaide beraiekidatzi dute eta Inaxio Tolosa izango dazuzendaria .

Orain bi urte Azpeitiko Topaketetan"Luma beroak" lan banguardistaaurkeztu bazuten, oraingo "Atrakoya!"honekin komediara hurbildu diraaktore zumaiarrak . Eta zertaz doanantzezlan han? Horretarako taldeakaurkeztutako laburpena irakurtzeaizango da egokiena : "Atrakoya!izenburuak dioen bezala, bankubatean gertatzen den lapurreta bateninguruan giroturik dagoen obra da .

Gure herrietako bankuak, gizartearenispilu zuzena direla jakinik, hainbateta hainbat pertsonaia igaroko dirasukurtsaletik, bakoitzak bere arazoaazalduko duelarik, ordaindu ezin direnkredituak, itxurakeriaz beterikoburgesak, egungo gazteriarenestresa . . . Baina badu ezberdintasuntxiki bat banku honek, sukurtsaeanegoten den giro egokitu hori, airebe-rritu egin da eta freskura sartuko dabarruraino . Zorakeriak, bertsoak,presak eta piropoak, denak entsaladaberean . Hori bai, andaluz puntubatekin, ele, arza, quillo, ariquitaun!"

Goian aipatu den andaluz puntuhorrek kezkatzen du zertxobait InaxioTolosa zuzendaria, ez baitaki jendeakondo hartuko duen antzezlaneko bipertsonaia zentralek lan guztia gazte-leraz egitea beste guztiek euskaraz

egiten dutenean . Inaxiok argi utzi nahiizan duen puntu bat lanaren idazke-tarena da . "Atrakoya!" Kalakariaktaldeko partaide beraiek idatzi dute .Mahaian eseri eta aktore bakoitzakbere pertsonaia landu du, ez dainongo inprobisaziorik izan . Antzezlanhau idazteaz gain, eszenografia etaatrezzoaz, jantzietaz eta makilaiazarduratuko dira antzerkitaldekoak .

Orain arte, entsaioak Oxford aretoanegiten dituzte, baina Maria eta Joseantzokira pasako dira aurreko gelatxikia geratu baitzaie . Entsaioorokorra abenduaren han izango daeta ondoren . . . estreno rnundiala .

Ít JUAN LUIS RoMATET

'1999ko azaro. 62. zenbN

23

musikaz blai

Tindersticks, melodrama biziaBi arrazoi ditut talde britainiar honiburuz aritzeko : alde batetik, "Simplepleasures" izeneko disko berria ateradu Stuart Staples abeslaria buru duentaldeak ; bestetik, urriaren 24anDonostiako Victoria Eugenia antzokianegon ziren zuzenean bere kantu berrieta zaharrak jotzen . Árrazoi ezinhobeak momentu honetako taldebitxienetako bati orrialde bat eskain-tzeko .

T¡ndersticks taldea hamarkada honenhasieran sortu zen Ingalaterran .Taldekide ugariko taldea, se¡ musikariguzt¡ra, hasieratik bere tartea lortuzuen Britainia Handiko musikamunduan egiten zuten, eta duten,musika triste, melankolikoari esker.Musika oso partikularra jotzen duentalde honek 1993an atera zuen berelehen diskoa, taldeak bezala, "Tinders-ticks" izena zuena . Gure lurretara ezzen disko hori heldu, baina ha¡1995ean kaleratu zuten izen berdineko"Tindersticks" txundigarria . Lehendisko hura nahiko latza bazen, baladaikaragarriei soinu gordina batzenzitzaiona, bigarren han, hasieratikklasiko bat bihurtu zen . Baladahorietan guztiz murgildu ziren etagainera efektu oraindik handiagoalortzeko orkestazio paregabeak sórtuzizkioten . Emaitza txundigarria, ikara-

ordu bete baino gehiago irautenzuten), kanta gutxi baina ederrak .Badirudi beraien estilo triste horretanez zutela estankatuta geratu nahí etamuga hestu horietatik ihes egin dute .Ez da aurrekoak bezain disko borobila,baina orain entzungai dugun laedozein disko baino hobea da dudarikgabe .

Disko berria aurkeztera etorri zirenurriaren amaieran Donostiara, etabertan entzungai izan genuena mirar¡hutsa izan zen . Telonero ilun batzuenondoren, Stuart Staples eta beretaldea atera eta makina martxan jarrizuten . Kontzertuak iraun 105minutuetan emozioa, negarra, samina,melodrama izan genuen taula gainean .Bibolinjole harrigarri bat (nola sordaiteke hatako musika ederra?), pianoeta organo soinu izugarria, desta-katzen ez bazuen ere bere tokia zuengitarra bat, baxu eta bateriakosatutako erritmo sekzio geraezin bateta denen aurrean Stuart Staplesenahots sakona . Talde paregabea,beharrezkoa dudarik gabe . Nik,taldearen jarraitzaile bezala, inoizarrakasta masiborik ez edukitzeaoparo diot Tinsersticksi, ze ondodakigu zer geratu zaien talde askori40 principales eta halakotanagertzean . Egoismoa nire partetik?Bai, eta zer . . .

I'4 JUAN LUIS ROMATET

garria lortu zuten britainiarrek .1997an "Curtains" diskoa aurkitugenuen dendetan . Oraingoan erekanta ederrak, paregabeak, musikamunduan bakarrak direla konfir-matzen dituztenak . Agian, vire ustez,aurrekoa bezain ona ez, baina halaere, erostea, eta behin eta berrizentzutea merezi duena . Disko hauetazgain, postaz bakarrik eros daitezkeendiskoak ere kaleratu dituzte etahemen inork ikusi ez duen filmafrantses batentzat ere soinu bandafirmatu zuten . Orain hilabete pare bat"Simple pleasure" disko berriakaleratu dute, eta tituluan agertzenden sinpletasun hori kanta berrietanaurki daiteke . Agur orkestazioak, gorasinpletasuna . Disko motxa (aurrekoek

24 BALEIkE1999ko azaroa . 62 .zenb .

argazki zaharra Y-

Garai betean Zumaian petroleoa izan zitekeela pentsatu zuten. Bila ibili

ondoren ez zuten aurkitu guztion patrika beteko zuen isurki beltza.

B1999ko azaro

ALEIKE

25

olarru zopa -

Silvestre Alberdi

teologoa

Teo

Hitz gutxitan . Teologia bi hitzez osatzen da :Teo eta Logia . Teo, jakingo duzun bezala ;komikietako pertsonaia bat zen . eta Logia,

. .baaaaa, hori Logia, logia masonikoak etaabar. Hitz gutxitan Teo pertsonaiaren logiamasonikoa .

Baliteke . Eskolan zerbait :entzun nuen Jainkohorri buruz, haina . egia esan, ez nizukeziurtatuko . Badakizu, ikasketa urte hoietanhormonak toperaino izaten ditugu eta nik SorCitroenekin gehiago pentsatzen nuen Teo edoJainko horrekín baino .

Er apikatzen dizut nik Jainkoari buruz ezergutxj dakidala, baina aipatzen dituzun izenhoriek jainkoen anua baino demonioenagehiago dituzte .

Eeeh? Esto, beno badakizu, usoa kazuelansartzen den momentuan eta ingredienteegokiekin kozinatu ondoren, nahiko goxoaateratzen da . Horixe da nire ustez zeure galde-raren eranuun bakarra .

Ja, ja, ja, ja . . . Ez zaitez jnozoa izan. Nolaamatuko da mundua urte bukaera honetan,Goenkale kulebroiko pertsonaiek beraienarazoak arreglatu ez badituzte .

a9urrak _

hori . . . . haundiakakauete eko,

izango dendagoen-'

baino

erealper Xamarra

badirudi . buitzaandria

26 BALEIkE1999ko az roa . 62 . zenb .

. .

NEVAR

.F

-s-w r

G

714aldizkari saigai,zuk erosteko zal

honako puntu hauetan:-. re+n

e®n V .

r1i

t 0:, 1 11 11C~11`\ A V~

a a

ERROTA:

AIZPURUA INPERNUPEBasad¡ LOITZ

NARRONDOErribera OLANO

ZALLAJuan Belmonte

TAOSAAla¡

OGI BERRI :

L-L.A KOA N

Amaiako plazaBasad¡

ALAI

ARROA BEHEKO ESTANKOA

i

Err¡bdra

ZUBIMENDI

FOTO GAR

ARKUPE

KALEFAZIO ETAIfOST'A

GAS C. B .

GAS INSTALAZIOAKPRESUPUESTOAK ZURE NEURRIRAEGITEN DITUGU .ESKA EZAZU ZEUREA INOLAKO

REo10L

KONPROMEZURIK GABE

~~etur,aivo

s~

,

ZERBITZU OFIZIALA

,

siS NAT-:

_ ,

" " "

"

.

BUTZUMAIA PR R'

TEL. 861078

I

P

I URETRNOZK0 LE I HORK PERF 1 LTHERM I K S I STEMR

® Hluminiozko leihoak (zubi termikoa etenda)" Hluminiozko barandak

" Pertsiana mallorcarrak

9 Garajetako metalezko ateak eta suhesiak

Santixo auzoa, 20. pabilioiaTe¡.IFaxa : 943 - 86 03 20

ZUMAIA