04- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ¼rkiyede ve Dünyada İş Sağlığı... · •İSG denetim örgütünün yaptırım gücü zayıf 20. SORU •Çağdaş

04- TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Volkan DÜNDAR

1

2

• Çalışma hayatının sağlık alanında iki temel göstergesi vardır;– İş kazası ve

– Meslek hastalığı

• Ülkelerin iş sağlığı ve güvenliği konusundakimevcut durumlarını ortaya koymak için öncelikleo ülkenin iş kazaları ve meslek hastalıklarıistatistiklerinin incelenmesi gerekmektedir.

3

Dünya Nüfusu

• 1 milyara 1802 yılında ulaşılmıştır.







• Dünya Nüfusunun yarısı 25 yaşın altındadır.

4

http://tr.wikipedia.org/wiki/1802







5

DÜNYADA DURUM

• Dünyada • 1.8 milyar erkek• 1.2 milyar kadın• 400 milyon 5-17 yaş arası çocuk çalışmaktadır

– % 90’ gelişmekte olan ülkelerde.– Gelişmiş ülkelerde çocukların % 2’si– Sahra altı Afrikada çocukların % 28’i– Ortadoğu ve kuzey Afrikada % 15’i– Asya ve pasifik ülkelerinde % 19’u çalışmaktadır– Türkiye’de 1994 yılında % 15 2006 yılında % 6

6

DÜNYA’DA DURUM

• İş sağlığı ve güvenliği konusu tüm dünyada önemli bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.

• Her yıl çok sayıda insan rahatlıkla engellenebilecek ve hukuken de engellenmesi zorunlu olan iş kazaları ve meslek hastalıklarından yaşamını yitirmekte veya engelli hale gelmektedir.

7

DÜNYA’DA DURUM

• ILO’ya göre, her yıldünyada– 250 milyon iş kazasından

335 bin ölüm• %0.133

– 160 milyon hastalıktan birmilyon ölüm olmaktadır• % 1.2

• Buna göre Meslekhastalıkları iş kazalarınagöre 1,2/0.133= 9 katdaha ölümcüldür.

8

DÜNYA’DA DURUM

• DSÖ’ne göre, işyeri ölümleri, kazaları vehastalıkları halen beklenmedik düzeyde yüksektir

• Bu durum büyük boyutta gereksiz sağlık yüküyaratmaktadır;

• İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyleendüstrileşmiş ülkeler; GSMH'nin %1.6-2.8'inin,

• Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler ise; GSMH'nin%3-5'inin kaybetmektedir.

9

DÜNYA’DA DURUM

• Her yıl dünya gelirinin % 4’ü yani yaklaşık 1.25 trilyon dolar iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle kaybedilmektedir.

• İş Kazası ve Meslek Hastalıkları’nın yarattığıekonomik kayıplar yanında sosyal kayıplar dagöz önüne alındığında;

• Önleyici İş Sağlığı ve Güvenliği faaliyetleri içinkatlanılacak maliyetlerin, akılda kalmayacakkadar önemsiz olduğu görülmektedir.

10

İş kazası ve meslek hastalıklarının maliyeti

• GÖRÜNÜR MALİYETLER

• Tıbbi maliyetler

• Sigortaya ödenen Maliyetler

• Tazminat maliyetleri

• GÖRÜNMEZ MALİYETLER

• İş günü ve iş gücü kaybı (yöneticilerin)

• Mahkeme masrafları

• Fazla mesai

• Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın maliyeti

• İşin durması nedeniyle uğranılan maliyet

• Sipariş kayıpları

• Arızalı makinenin üretim dışı kalması

• İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların maliyeti

• Verimin düşmesinin maliyeti• Çalışanlardaki moral

bozukluğunun getirdiği maliyet

• Kazalı işçinin yerine alınan geçici işçiye verilen eğitim maliyeti

• Şirketin prestij kaybı• Diğer Kayıplar

11

SORU

• Aşağıdakilerden hangisi iş kazasının oluşturduğu dolaylı maliyetlerden birisi değildir?

• A) İş günü kaybı maliyeti

• B) Tıbbi merkez maliyetleri

• C) Üretim kaybı maliyetleri

• D) İş gücü değiştirme maliyeti

12

DÜNYADA DURUM (ABD)

13

DÜNYADA DURUM

Çalışan her bin işçiden 4-12’sinde

bir yıl içinde yeni bir meslek hastalığı saptanmaktadır.

Her yıl, zehirli maddelerden dolayı 438 000 işçi yaşamını yitirmektedir

Meydana gelen cilt kanseri hastalıklarının %10’unun iş yerlerinde zehirli maddelerle temas yüzünden oluşmaktadır.

Her yıl asbest yüzünden 100 bin kişi yaşamını yitirmektedir.

14

DÜNYADA DURUM

• Her yıl silis tozundan kaynaklanan ve ölümcül bir akciğer hastalığı olan silicosis, on milyonlarca insanın hayatını etkilemektedir.

• Latin Amerika’da maden işçilerinin % 37’si bu hastalığa yakalanmış durumdadır ve bu oran 50 yaşın üzerindeki işçilerde % 50’ye yükselmektedir.

• Hindistan’da taş kalem işçilerinin % 50’si ve taş kırma işçilerinin % 36’sı bu hastalığa yakalanmış durumdadır.

15

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İSG

Ortak Özellikleri:

• Ekonomileri zayıf• Sanayi kuruluşları az• Hakim çalışma alanı

tarım• Doğurganlık hızı

yüksek• Bebek ölüm hızı

yüksek• Eğitim düzeyi düşük• Kadın eğitim düzeyi

daha da düşük16


Çalışanların özellikleri:

• Genç nüfus çoğunluktadır. • 400 milyon çocuk çalışanın % 90’ı bu ülkelerde.• Genel sağlık durumları/verimleri düşük• Mesleki eğitim yetersiz• Sigortasız çalışma yüksek• Sendikalaşma zayıf, İSG yönünden etkisiz

17


İşyeri ve İşveren özellikleri:

• Tarım sektörü hakim;

• Küçük işletmeler; dağınık, denetimden uzak

• Ekonomik gücü zayıf

• İşverenin genel ve mesleki eğitimi yetersiz

• İşveren de çoğunlukla fiilen çalışır.

• Eski/verimsiz teknoloji

• İSG hizmetlerinden uzak. Mevzuat kapsamı dışında

18


İş sağlığı ve güvenliği:

• İş sağlığı ve güvenliğine ilgi az• Ekonomik kaygılar ön planda• Meslek hastalığı tanısı koymak için gerekli alt yapı ve

teknoloji zayıf• Meslek hastalığı sayısı çok düşük• İş kazası sayısı da gerçeğin çok altında.• İSG alanında yetişmiş eleman sayısı, ve niteliği az• İSG mevzuatı eski• Bir’den fazla farklı sosyal güvenlik sistemleri var

19


• İSG düzeyi düşük• İş kazaları çok fazla• Meslek hastalıkları ve genel hastalıklar çok fazla• İşe devamsızlık çok fazla• İSG hizmetleri yetersiz• İSG kayıtları ve araştırmaları yetersiz• İSG denetimi için insan gücü ve teknoloji yetersiz.• Küçük işletmeler denetim için uygun değil• İSG Denetim örgütü yetersiz• İSG denetim örgütünün yaptırım gücü zayıf

20

SORU

• Çağdaş iş sağlığı anlayışı bakımından aşağıdaki

• ifadelerden hangisi yanlıştır?

• A) İş sağlığı çalışmaları bütün çalışmaları kapsar.

• B) Çalışanların sağlığı ile ailelerinin sağlığı arasında

• yakın ilişkiler vardır.

• C) İş sağlığı hizmetleri işverenin sorumluluğundadır.

• D) İş sağlığı hizmetlerinde başarılı olan ülkelerin

• hizmet modelleri bütün ülkelerde aynı şekilde

• uygulanabilir.

21

TÜRKİYEDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

22


• Türkiye gelişmişlik sınıflamasında “üst-orta” sınıfta yer almaktadır.

• Gelişmekte olan ülkelerin bir çok özelliği Türkiye için de geçerlidir.

• Çalışanların genel ve sağlık eğitimleri düşüktür.

• Pek çoğunun mesleki eğitimi yoktur.

• Sendikalaşma zayıf, İSG’ne etkisi az

23

24

TÜİK Hanehalkı İşgücü İstatistikleri 2012

25

26

TÜRKİYEDE ÇOCUK ÇALIŞMASI

• 1 milyondan fazla çalışan çocuk vardır.

• Çok daha fazla çocuk da kayıt dışı ve marjinal işlerde çalışmaktadır. (Tarım, ev hizmetleri)

• Aile ekonomisi için çocuğun gelirine gereksinme,

• Çocuğa verilen değer.• Temel eğitimin 8 yıl olması çocuk

çalışmasını azalttı. Ancak 12 yıla çıkması gerekiyor.

• Çocuklar, sigortasız, sendikasız çalışır.

27


• Hakim çalışma alanı halen tarımdır

• 1 milyon 500 işyerinin 25000 kadarı (%2) 50 ve daha fazla işçi çalıştıran orta ölçekli ve büyük işyeridir

• 10 milyon sigortalı çalışanın 6 milyondan fazlası (% 62) 49 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde çalışmaktadır

28

Türkiye’de İşyeri Büyüklüklerine Göre Çalışan Sayıları( SSK İstatistik Yıllığı 2010)

Çalışan İşçi Sayısı İşyeri İşçi

Sayı % Sayı %

1 485 687 36.6 485 687 4.9

2-9 651 116 49.1 2 506 470 25.0

10-49 163 600 12.3 3 201 281 31.9

50-249 22 267 1.7 2 208 708 22.0

250-499 2 173 0.2 741 192 7.4

500-1000 686 0.1 461 232 4.6

1001+ 220 0.02 426 240 4.2

TOPLAM 1 325 749 100.0 10 030 810 100.0

29

SORU

• Aşağıdakilerden hangisi Sosyal Güvenlik

• Kurumu istatistiklerinde yer verilen bilgilerden birisi değildir?

• A) İş kazası sebepleri

• B) Kadın işçi sayıları

• C) Gebe işçi sayıları

• D) İşyeri sayıları

30


• 400’den fazla Küçük Sanayi Sitesi

• 276 Organize Sanayi bölgesi

• Dağınık işyerlerinin toparlanması, daha iyi İSG hizmeti götürülmesi ve işyeri denetimleri açısından olumlu bir gelişmedir.

31


• 2012 tarihli “İş sağlığı ve Güvenliği Kanunu” Bütün çalışanları ve işyerlerini kapsamaktadır.

• Çalışan sayısı, işin türü, işyeri büyüklüğü dikkate alınmaksızın

• Tarım sektörü ve Hizmet sektörü de dahil tüm işleri kapsamaktadır.

• Bu geniş kapsamlı hizmeti verebilmek için gerekli İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi açığını kapatmak üzere yoğun bir eğitim faaliyeti yürütülmektedir.

32


• TÜİK istatistiklerine göre ülkemizde çalışanların %43’ü kayıtdışıdır.

• TÜİK’in bir araştırmasında, bir yıl içinde istihdamedilenlerin % 2,9’unun işle ilgili kaza veyarahatsızlığa maruz kaldığı tespit edilmiştir.

• TÜİK araştırmalarına göre

• Ülkemizde her yıl iş kazası geçiren kişi sayısı yılda 600 bin civarında olabilir.

33

34


• Türkiye’de kullanılabilir İş Sağlığı ve Güvenliği verileri SGK’ya kayıtlı işçilere aittir.

– Her yıl– 100.000 İş Kazası– 1500-1600 Ölüm– 3500-4000 Malul rapor edilmektedir.

• Yıllar içinde kaza sayıları azalmakta ama ölümlü kaza oranı artmaktadır.

• 15-24 yaş grubunda kaza oranı diğer yaş gruplarından % 50 fazladır.

35

36

37

38

39

Ölümlü iş kazası ve meslek hastalıkları vakalarının dağılımı / 100000 işçide

40


• Ölümlü iş kazaları istatistiklerinde Avrupa'da ilk sırayı, dünyada ise 3. sırayı almaktayız.

• Yeni işe giren her 100 kişiden 44,71 ilk bir yıliçinde iş kazası yaşamaktadır.

• Yapılan hesaplamalara göre ülkemizdeki 2008 yılı iş kazalarıve meslek hastalıklarının toplam maliyeti 40 milyar TL ye yaklaşmaktadır

41


Ülkemizde ilk,orta ve yuksek oğretime ayrılanpay GSMH'nin %4-5'idir

Bu oranın iş kazası ve meslekhastalıklarından kaynaklanan sebeplerlemeydana gelen %3-5'lik kayıpla aynı seviyedeolması oldukca dikkat cekicidir.

42

Türkiye’de Kaza türlerinin dağılımı

43

SORU

• Ülkemizde Sosyal Güvenlik Kurumunun 2011 yılı istatistiklerine göre 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4-1/a Maddesi Kapsamındaki Aktif Sigortalıların Geçirdiği İş Kazalarının Kaza Sebeplerine Göre Dağılımında aşağıdakilerden hangisi kaza sebepleri arasında en fazla orana sahiptir?

• A) Kişilerin düşmesi• B) Düşen cisimlerin çarpıp devirmesi• C) Makinelerin sebep olduğu kazalar• D) Bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi,• batması, kesmesi

44

45

46

İŞ KAZALARININ MEYDANA GELDİĞİ İŞ SAATLERİNE GÖRE DAĞILIM

-

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

2007 2008 2009

İŞ K

AZ

AS

I S

AY

ISI

YILLAR

İş Kazalarının Meydana Geldiği İş Saatlerine Göre Dağılımı (Son 3 Yıl)The number of employment injuries by the working-hours at which the injury occurred (latest 3 years)

1.SAAT - 1st Hour 2.SAAT - 2 nd Hours 3.SAAT - 3 th Hours 4.SAAT -4 th Hours 5.SAAT -5 th Hours

6.SAAT - 6 th Hours 7.SAAT - 7 th Hours 8.SAAT - 8 th Hours 9.SAAT+ - 9 th hours and Over Bilinmeyen

48

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

Kafa

derisi, k

afa

tası, b

eyin

ve k

raniy

al…

Kula

k(l

ar)

Göz(l

er)

Diş

(ler)

Yüzün d

iğer

bölg

ele

ri

Kafa

, birden f

azla

ala

nın

etk

ilenm

iş o

lması

Kafa

da b

aşka y

erl

erd

e t

asnif e

dilm

eyen…

Kafa

da m

eydana g

elip b

elirl

enm

em

iş…

Boyun v

e o

murg

a

Boyun b

ölg

esin

de ö

zel ta

nım

lanm

am

ış…

Boyunda m

eydana g

elip b

elirlenem

em

iş…

Om

ur

ve o

murg

a

Sırt

bölg

esin

de ö

zel ta

nım

lanm

am

ış a

lanla

r

Sırt

bölg

esin

de m

eydana g

elip…

Göğüs k

afe

si (k

aburg

ala

r ve k

öprü

cük…

Boğaz için

deki iç

org

anla

rın b

ulu

nduğu…

Pelv

ik v

e k

arı

n b

ölg

esi, iç o

rganla

r

Dış

genital bölg

e

Gövdede b

irden ç

ok h

asarın o

lduğu…

Gövde ö

zel ta

nım

lanm

am

ış a

lanla

r

Gövde v

e iç o

rganla

r bölg

esin

de m

eydana…

Om

uz v

e o

muz e

kle

mle

ri

Kol ve d

irsek

Bilek El

Başparm

ak

Diğ

er

parm

akla

r

Kollard

a ç

oklu

yara

lanm

ala

r

Kollard

a ö

zel ta

nım

lanm

am

ış a

lanla

r

Kollard

a m

eydana g

elip b

elirlenem

em

iş…

Kalç

a v

e k

alç

a e

kle

mi

Bacak,

diz

dahil

Ayak b

ileği

Ayak

Ayak p

arm

ağı(

ları

)

Bacakla

rda b

ir ç

ok y

ara

lı o

lan

Bacakla

rda ö

zel ta

nım

lanm

am

ış a

lanla

r

Bacakla

rda m

eydana g

elip b

elirlenem

em

iş…

Sis

tem

ik e

tkiler

(Örn

eğin

, zehirle

nm

eden…

Vücutt

a b

irden fazla

bölg

enin

etk

ilenm

iş…

VÜ

CU

DU

N D

İĞER B

ÖLÜ

MLERİN

İN…

TASN

İF E

DİL

MEM

İŞ V

ÜCU

T…

KAFA-5843 ADET BOYUN- 435SIRT-2909 GÖVDE -1810 ÜST ESTREMELER-36885 ALT EKSTREMELERBÜTÜN VÜCUTDİĞER BÖLÜMTASNİF

EDİLMEMİŞ

SORU

• Son on yıllık SGK istatistikleri incelendiğinde iş

• kazalarının gerek sayı gerekse ölüme yol açması

• açısından en çok görüldüğü sektörler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

• A) Kimya - Tarım - Gıda

• B) Maden - İnşaat - Metal

• C) Metal - Kimya - Maden

• D) Maden - Kimya - Denizcilik

49

SORU

• Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de mevcut İş Sağlığı ve Güvenliği durumu için doğru değildir?

• A) En çok metal sektöründe çalışanlarda meslek

• hastalıkları görülmektedir.

• B) En çok vardiya saatlerinin başında iş kazası

• görülmektedir.

• C) En çok görülen işe bağlı sakatlık etkeni iş

• kazalarıdır.

• D) En çok görülen meslek hastalığı mesleki solunum

• sistemi hastalıklarıdır.

50

SORU

• Sosyal Güvenlik Kurumu 2011 istatistik yıllığına göre 2011 yılında toplam kaç çalışan iş kazası sebebiyle hayatını kaybetmiştir?

• A) 1.700

• B) 64.316

• C) 685.318

• D) 1.572.106

51


• ILO istatistiklerine göre dünyada çalışan her binişçiden 4-12’sinde bir yıl içinde yeni bir meslek hastalığı saptanmaktadır.

• Türkiye’de son on yıl içinde SGK kayıtlarında yıllık 600-400 meslek hastalığı saptanmaktadır.– (Yüzbinde 5-10)

• Beklenen sayılar ise 40 000 ile 130 000 arasındadır.

52

Meslek Hastalıklarının dağılımı (SGK , 1995-2009)

53

54

WHO – Dünya Sağlık Örgütü Verilerine Göre Beklenen (%0.4-% 1,2) ve

Tespit Edilen Meslek Hastalığı Sayıları

(2003-2007)

Çalışan sayısına

göre beklenen M.H.

Sayıları

2003 2004 2005 2006 2007

İsveç

(17.604-52.813)

25058 20460 16840 13951 11463

Finlandiya

(10.048-30.144)

--- --- 6774 6715 ---

Norveç

(9.772-29.316)

3423 2870 2274 3398 2871

Letonya

(4.476-13.428)965 1888 1673 1111 1591

Almanya

(152.492-457.476)17425 17413 16519 14732 ---

Türkiye*

(43.688-131.066)440 384 519 574 1208

Beyaz Rusya

(17.780-53.344)186 226 216 183 178

Moldova Cum.

(4.988-14.966)35 15 26 30 32

KAYNAK:(http://data.euro.who.int/hfadb/) (*Türkiye verileri SGK Yıllıklarından alınmıştır)

http://data.euro.who.int/hfadb/


• SSK kurulmasından sonra pnömokonyoztanıları konmaya başlanmıştır

• İSGÜM ve SSK Meslek hastalıkları hastanelerinin kurulmasından sonra kimyasal nedenli meslek hastalıkları da listede yer almaya başlamıştır.

• En çok kurşun zehirlenmesi ve Pnömokonyoztanıları görülmektedir.

56

Documents

04- TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ¼rkiyede ve Dünyada İş Sağlığı... · •İSG denetim örgütünün yaptırım gücü zayıf 20. SORU •Çağdaş