19
TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI   Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SA Ğ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  1  1.KRENLERİN TANITIMI 1.1.Hidrol ik Tahrik Sistemine Sahip Krenler 1.1.1. Kollu Yükleyi ci Krenler.(Aut o loader cranes) Kollu yükleyici krenler hareke tli ve sabit ta şıyıcı sistemler üzerinde çal ışı rlar. Taşıyıcı sistem çoğunlukla kamyon olmakla beraber, gemi, demiryolu vagonu gibi makinalara da monte edilebilmektedirler. Bu krenler yük kollar ı nın (bom) hareket serbestliklerine göre iki temel tipte yapı lmaktad ı rlar. Bunlar; 1.1.1.1-T eleskobik bomlu kr enler: Bu tip krenler her yöne yük transferini kolayca gerçekle ştirebilmel eri içi n en az dör t serbe stlik dereceli olarak yap ılmaktad ı r. Bu temel hareketler ,siste min komple yatay düzlemde dönmesi, yük kolunun dü şey düzlemde dönmesi, yük kolunun teleskoplanmas ı (doğrusal hareket), bir tahrik tamburu ve ona bağlı palanga sistemi ile yükün dü şey yönde kaldı r ılmas ıdı r ( Şekil 1). Palanga Tertibat ı Teleskobik Bom Ana Bom Tahrik Tamburu Kren Gövdesi Dönüş Mekanizmas ı Lift Silindiri Ön Mesnetler Arka Mesnetler  Şekil 1. Teleskobi k bomlu yükleyi ci kren. PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

01.Krenlerin Tanıtımı

  • Upload
    gkslzky

  • View
    235

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 1/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

1

 

1.KRENLERİN TANITIMI

1.1.Hidrolik Tahrik Sistemine Sahip Krenler

1.1.1.Kollu Yükleyici Krenler.(Auto loader cranes)

Kollu yükleyici krenler hareketli ve sabit taşıyıcı sistemler üzerinde çalışırlar. Taşıyıcı sistem

çoğunlukla kamyon olmakla beraber, gemi, demiryolu vagonu gibi makinalara da monte

edilebilmektedirler. Bu krenler yük kollarının (bom) hareket serbestliklerine göre iki temel

tipte yapılmaktadırlar. Bunlar;

1.1.1.1-Teleskobik bomlu krenler:

Bu tip krenler her yöne yük transferini kolayca gerçekleştirebilmeleri için en az dört serbestlik

dereceli olarak yapılmaktadır. Bu temel hareketler ,sistemin komple yatay düzlemde

dönmesi, yük kolunun düşey düzlemde dönmesi, yük kolunun teleskoplanması (doğrusal

hareket), bir tahrik tamburu ve ona bağlı palanga sistemi ile yükün düşey yönde

kaldırılmasıdır (Şekil 1).

PalangaTertibatı

Teleskobik Bom

Ana Bom

Tahrik Tamburu

KrenGövdesi

Dönüş

Mekanizması

Lift Silindiri

Ön MesnetlerArkaMesnetler

 

Şekil 1. Teleskobik bomlu yükleyici kren.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 2: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 2/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

2

 

Şekil 2. Teleskobik bomlu mobil hidrolik krenin bir yük kaldırma operasyonunda

kullanılması.

Şekil 3. Bir teleskobik bomlu mobil hidrolik krenin örnek kapasite diyagramı 

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 3: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 3/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

3

 

1.1.1.2.Katlanır bomlu krenler:

Bu tip krenlerde temel hareketler, sistemin komple yatay düzlemde dönmesi, yük kolunun

gövdeye bağlı yerinden ve belirli bir kesiminden düşey düzlemde iki ayrı dönme hareketine

sahip olması ve yük kolunun teleskoplanması şeklinde görülür. Bu krenlerde yük ya doğrudan

doğruya yük kolunun ucuna takılan bir kanca ile ya da teleskobik bomlu krenlerdeki gibi

palanga sistemi i le kaldırılabilir (Şekil 2).

KrenGövdesi

Ana

Bom

KırmaBom

Teleskobik Bom

Teleskoplama Silindiri

Ön MesnetVe DönüşMekanizması

ArkaMesnet

TaşıyıcıAraç

 

Şekil 4. Katlanır bomlu yükleyici kren.

Şekil 5. Katlanır bomlu yükleyici krenin genel görünüşü.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 4: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 4/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

4

 

Şekil 6. Bir katlanır bomlu yükleyici krenin kapasite diyagramı.

Teleskobik krenlerden farkları;

•  Taşıyıcı sistem üzerine yerleştirildikleri zaman daha küçük hacimlere katlanıp

transport kolaylığı sağlarlar.

•  Yük kollarının hareket serbestlik dereceleri daha fazla olduğu için ayrı bir tertibat

gerektirmeden yük kaldırma işlemi gerçekleştirilebilir.

1.1.1.3. Mobil hidrolik krenlerin temel elemanları:

Kren şasisi:

Krenin başta veya çalışma esnasında uygulayacağı yükleri mevcut taşıyıcı araç şasileri

taşıyamayabilir. Bu nedenle bütün yükleri tek başına karşılayabilecek veya bazen anlaşmaya

bağlı olarak yükün bir kısmını araç şasisine taşıtabilecek, mevcut araç şasisinden ayrı bir kren

şasisi yapılır. Bu şasi üzerine mesnetler ve kren sistemi monte edilmiştir.

Mesnetler:

Mesnetler çalışma esnasında krenin stabilitesini temin eden elemanlardır. İşletmelerde yük

kaldırma esnasında kren veya taşıyıcı araç mesnetler üzerinde kaldırılır. Bu işlemde araç

lastiklerinin yerle teması kesilmelidir. Mesnetler çalışma esnasında teleskobik veya katlanır

olarak açılır ve yere baskıları hidrolik silindirlerle temin edilir.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 5: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 5/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

5

 

Dönüş mekanizması:

Dönüş mekanizması krenin yatay düzlemde θ 1 dönüşünü yapmasını sağlar.Dönüş açısı 

standart olarak min 360 0 ve sonsuzdur (Anlaşmaya baağlı olarak muhtelif değerlerdeyapılabilir). Dönüş mekanizması iki tarzda imal edilebilir:

a. Kremayerli dönüş mekanizması:

Bir veya iki adet kremayerin bir çember dişli çevresinde öteleme hareketi yaparak bu dişliyi

döndürmesi esasına dayanır.Çember dişli kren gövdesine bağlıdır ve kreni döndürür.

Kremayerin öteleme hareketi uçlarındaki piston ve hidrolik silindirlerle sağlanır.Bu tür

mekanizmalarda 3600≈420 0 arasında dönüş açıları sağlanır.

M11

A A

B B

Kren Gövdesi

HidrolikSilindir

Truck Frame

Eksenel Yatak

Üst RadyalYatak

Alt RadyalYatak

Vinç GövdesineKaynaklı Dönen Kısım

HidrolikSilindir veKramayerliPiston Kolu

P Q

P Q

d d

d d

ω11

 

Şekil 7.Kremayerli dönüş mekanizması.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 6: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 6/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

6

 

b.Çember dişli ve karşılık pinyonu ile yapılan dönüş mekanizması:

Sabit bir çember etraf ında bir pinyonun dönerek hareket etmesi esası ile çalışır. Çember

dişlinin göbeği rulmanla yataklanmıştır. Bu kısım kren gövdesine bağlıdır. Diş açılmış sabit

çember ise kren şasisine monte edilmiştir. Pinyon dişli bir motor-redüktör grubu ile kren

gövdesine bağlanmış olup, çember dişli etraf ında dönerken kreni de döndürür. Bu tür

mekanizma ile istenirse sonsuz dönüş sağlanabilir.

Hidromotor

Redüktör

Pinyon dişli

çark

Kren gövdesi

Çember dişli

çark

 

Şekil 8. Çember dişlili dönüş mekanizması.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 7: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 7/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

7

 

Karşı ağırlık:

Karşı ağırlığın görevi vincin stabilitesini kolaylaştırmak ve çember dişli üzerinde oluşan

yükleri azaltmaktır. İki tür yapılır. Birincisi sabit karşı ağırlık; yük ve uygulama mesafesi

sabittir. İkincisi hareketli karşı ağırlık;yüke hidrolik silindirlerle yaptırılan teleskoplama

hareketi sonucu uygulama mesafesi değişir. Dolayısıyla karşı ağırlık momenti değişebilir. Bu

tür daha çok paletli krenlerde tercih edilir.

Bomlar:

Yükün çeşitli mesafelerden kaldırılmasını sağlayan yük kollarıdır. Kutu (dikdörtgen, altıgen,

çokgen) ve kafes kiriş tarzında yapılabilirler. Gövdeye bağlanan en dıştaki bom’a ana bom

denir. Onun içinden çıkan bomlar teleskobik bomlardır. İç içe hareket mekanizmaları 

(teleskoplama) hidrolik veya hidrolik+palanga sistemleri ile yapılır. Ayrıca elle çekilen veya

yana katlanıp açılan ilave bomlar gerekebilir. Bunlara jib bom ismi de verilmektedir. Bomlar

düşey düzlemde lift silindiri taraf ından döndürülürler.Bu dönme açısı (ayrıca bir anlaşma

yapılmamışsa) standart min + 75 0 , -5 0 sınırlarını sağlamalıdır.

Tahrik tamburu:

Bir hidromotor taraf ından tahrik edilen redüktör ve tamburdan ibarettir.Tamburun dönmesi ile

üzerine halat sarılır.Halatın ucundaki palanga düzeneği ile yük kaldırma işlemi

gerçekleştirilir.

Güç kaynağı ve güç iletim sistemi:

Bu tür krenlerde güç kaynağı kamyonun motorudur. Motordaki güç şanzuman üzerine monte

edilen yavru şanzuman (PTO, power take off) dişlisi ve buna bağlı kardan kavraması 

vasıtasıyla hadrolik pompaya iletilir. Hidrolik pompa gücü aktarma ve kumanda organları 

vasıtasıyla sisteme iletir. Bunun sonucunda kren hareketleri sağlanır (Şekil 9).

Taşıyıcıaraçmotoru

ŞanzumanYavruşanzuman

PompaValfsistemi

Hidrolikaktuatorler

Hareketi

ayırıcıkavrama

Hidrolikdağıtıcı

 

Şekil 9. Hidrolik tahrikli bir kren için güç aktarma sisteminin genel yapısı.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 8: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 8/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

8

 

Kamyon üzerine monte edilmeyen, yükleyici hidrolik krenlerde, tahrik montaj yerindeki

imkânlara göre uygun patlamalı veya elektrikli motorla gerçekleştirilir.

Kapasite anma değerleri:

Bu tür krenlerde kaldırılan yükün ağırlığı,kren ekseninden olan kaldırma mesafesi ile

değişmekte olduğu için, “kapasite anma değeri” 3m radüsten kaldırılabileceği max. yük değeri

ile veya çalışma momenti ile anılır. Çalışma momentinin net karşılığı teleskobik bomların

kapalı olduğu konumda, lift mekanizmasının en yüksek verimle çalıştığı bom açısı konumu

için geçerlidir. Teleskobik bomlar açıldığı zaman, bom ağırlık merkezlerindeki öteleme

hareketleri nedeniyle çalışma momentindeki net yük değerinin azalması tabiidir.

1.1.2.All Terrain Krenler

Teleskobik yükleyici krenlerden tek farkları taşıyıcı kısımlarının bir kamyon olmayıp özel

imalat olarak yapılmasıdır. Bu kısımdaki tasarım, sistemin ağırlık merkezini ve toplam montaj

yüksekliğini, artan kapasitelere rağmen azaltacak tarzda yapılır. Bu tür taşıyıcılar çoğunlukla

bütün tekerleklerden tahrikli ve bütün tekerleklerden direksiyon sistemine bağlı olarak

yapılırlar. Yük transfer kapasiteleri çok yüksektir, örneğin 5000 kN ‘a kadar olabilir. Yük

kolu uzanımları da oldukça fazladır ve 40–50 m değerlere ulaşabilmektedir.

Şekil 10. Bir all terrain krenin genel görünüşü

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 9: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 9/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

9

 

1.1.3.Rough Terrain Krenler:

Bu tür krenlerin şimdiye kadar bahsettiğimiz mobil hidrolik krenlere göre sadece taşıyıcı 

kısımları farklıdır. Taşıyıcı sistemde tekerlekler her türlü arazi şartlarına uyumlu tarzda

tasarlanır. Dingil kapasiteleri yüksektir. Bütün tekerlekler tahriklidir. Hareket hızları düşüktür

fakat itme kuvvetleri yüksek değerlerdedir.

Şekil 11. Bir rough terrain krenin genel görünüşü.

1.2.Paletli krenler:

Paletli bir kren taşıyıcısı üzerine yerleştirilmişlerdir. Bom tertibatları çoğunlukla kafes tarzda

imal edilir. Çok bozuk zeminşartlarında tercih edilirler.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 10: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 10/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

10

 

Şekil 12. Bir paletli krenin genel görünüşü.

1.3.Elektrikli Krenler:

1.3.1-Köprülü krenler:

Bir vinç gabarisi üzerindeki raylarda hareket eden tek veya çift ana kirişten ibarettir. Ana

kirişler kutu veya kafes tarzda (bazen de özel konstrüksiyon) yapılırlar. Ana kirişler üzerine

döşeli raylarda bir vinç arabası hareket eder. Yük kaldırma sistemi bu vinç arabasına monte

edilmiştir. Kaldırma ve taşıma amaçlıdır. x,y,z koordinatlarında yükü taşıyabilir. Kapalı 

mekanlarda bazen de açık alanlarda kullanılan köprülü krenlerin kren açıklığı ve

kapasitelerine göre iki farklı tipi tercih edilebilmektedir. Bunlar;

1.3.1.1.Monoray krenler:

10 kN kapasite ve 20m köprü açılığına kadar uygulamalarda düşük ölü ağırlıkları ve

ekonomik olması nedeniyle tavsiye edilmektedir.

Şekil 13. Bir monoray köprülü krenin genel görünüşü

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 11: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 11/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

11

 

Z

Y

X

Y

V

+

-

a

Va

Vk

Vy

BasKiris

Tampon

ArabaGrubu

AnaKiris

AnaKiris

Teker

Ray

KöprüYürütmeTahrikGrubu

Halat

Palangagrubu

Şekil 14. Monoray köprülü kren.

Monoray krenlerin, çift kirişli krenlre göre ölü kanca mesafelerinin fazla olması, kaldırma

yüksekliğini kısıtlamaktadır. Ancak değişik konstrüktif tedbirlerle bu dezavantaj yok

edilebilmektedir.

1.3.1.2.Çift kirişli köprülü krenler:

En çok kullanım alanına ahip krenlerdir.Üzerlerine farklı ekipmanlar monte edilerek ,geniş bir

kullanım alanı sunmaktadırlar.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 12: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 12/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

12

 

Şekil 15.Çift kirişli köprülü krenin genel görünüşü.

Z

Y

X

Y

V

+

-

a

Va

Vk

Vy

BasKiris

Tampon

ArabaGrubu

AnaKiris

ArabaGrubu

AnaKiris

Teker

Ray

Halat

Palangagrubu

KöprüYürütmeTahrikGrubu

Şekil 16.Çift kirişli köprülü kren

1.3.1.3.Portal krenler:

Mimari yapı olmayan yerlerde, açık alanlarda veya yapıda vinç yolu yapılamıyan binalarda

yere döşenen raylar üzerinde hareket eden portal veya yarı portal krenler kullanılmaktadır. Bu

krenler “Liman Krenleri” veya “Sehpalı Krenler” olarak da anılırlar. Limanlarda, tersanelerde

ve depolarda kullanılırlar. Yapılarında kafes kiriş sistemi veya levhalı kiriş sistemi

kullanılması mümkündür. Genellikle raylar üzerinde hareket ederler, küçük ve orta ağırlıkta

yükler için lastik yürüme elemanları kullanılabilir. Taşıma kuvvetleri 800 tona, açıklıkları ise

120 m’ye kadar çıkabilir.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 13: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 13/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

13

 

VaArabaGrubu Ana

Kiris

Tekerlek

Ray

VinçYürütmeTahrikGrubu

+

-

Vy

Vvinc

Ray

+

-

Vy

Şekil 17.Portal kren

VaArabaGrubu Ana

Kiris

Tekerlek

Ray

+

-

Vy

 

Şekil 18.Yarı portal kren

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 14: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 14/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

14

 

1.3.1.4.Pergel krenler

Sabit bir merkez etraf ında dönen yük koluna sahip krenlerdir. Atölyelerde boyama, montaj

gibi işlerde kullanılmaktadırlar.

Şekil 19. Bir pergel krenin genel görünüşü.

Halat

Palangagrubu

Va

+

-

Vy?

Düsey TasiyiciGövde

Yük kolu

 

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 15: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 15/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

15

 

Şekil 20.Pergel kren

1.4. Kren seçimi

Bir krenin seçiminde emniyetli çalışma için temel özelliklerden biri yapılacak işin

gereksinimlerine uygun makina seçimidir.Şayet kren gereksinimlerin çoğunu karşılamıyorsa,

iş personelin zorlanması veya yapmak için zorlama birçok kazalara yol açabilir. Spesifik bir

işte kaldırma operasyonlarında boyut ve karakteristikler bilinince makina seçimi yapılır.

Bunlar;

- Ağırlıklar, boyutlar ve büyük boyutlu ağır yüklerin kaldırma radüsleri

- Maksimum kaldırma yüksekliği ve maksimum kaldırma radüsü, bu pozisyondaki yüklerin

ağırlığı 

- Kaldırma işleminin sayısı ve hangi frekansta olduğu

- Kaldırma işleminin türü ( örneğin hassas kaldırma vs.)

- Kren taşıyıcısının türü. Bu zemin şartlarına ve makinanın kapasitesine bağlıdır. Kren

taşıyıcısı üzerinde bom döndüğü zaman kapasite taşıyıcıya göre değişecektir. Maksimum

kapasite taşıyıcının arka taraf ından yapılan kaldırma işleminde olacaktır. Yan yüzlerde

kapasite düşebilir. Bu kren stabilitesi ile ilişkilidir. Bir çok kren, taşıyıcının ön taraf ından

yük kaldırmayacak şekilde imal edilir.

- İşletmede yüklü ve yüksüz taşımalar yapılabilir

- Yük uzun zaman periyotlarındahavada asılı kalabilir

- Çalışma yeri şartları ,makinanın yerleştirileceği zemin şartları ,giriş yolları ve rampalar

dikkate alınmalıdır. Bu montaj, demontaj ve operasyon işlemlerini engelleyebilir.

- Servis ve fiyat durumları 

- Montaj , demontaj ve transport gibi işlemlerin fiyatları 

Seçilen kren için tavsiyeler

- Kren ve ana bom yeterli boyda ve istenilen bütün istekleri karşılayacak kapasitede

olmalıdır. Çıkabilecek problemleri karşılayabilmek için gib bom,karşı ağırlık (ekstra) ve

spesiyal makara düzenekleri bulunması iyidir.

- Kaldırma işlemlerinde yük için %5 tolerans marjı bırakılmalıdır.

- Kazalarda minimum hasar oluşumuna yol açmalıdır.

- Yük ve bom arasında uygun aralık kalacak şekilde makina seçilmelidir.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 16: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 16/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

16

 

1.5. Emniyet için krenlerde olması gerekli ekipmanlar

- Yakıt tankında otomatik kapanan kapak ve alev önleyici sistem bulunmalıdır.

- Tamir bakım ekipmanları makina üzerinde metal bir kutuya yerleştirilmiş olmalıdır.

- Gece operasyonları için uygun ışıklandırma sistemi olmalıdır.

- Kolay kullanılabilen bir yangın söndürücüsü olmalıdır.

- Bütün makinalarda düşey düzlemde bomların hareket kabiliyetini gösterir bom açı 

göstergesi olmalıdır.Bu açı göstergesi temiz,okunaklı ve işlemler sırasında operatörün 1 0  

lik değişimleri görebilmesini mümkün kılar tarzda olmalıdır.

- Bütün makinalarda teleskobik bomlarda bom boyu göstergesi olmalıdır.

- Kabin dışında etkili birşekilde işitilebilir ikaz sinyali bulunmalıdır. Operatör taraf ından

kolayca kullanılacak şekilde yerleştirilmiş olmalıdır.

- Bom duruşları şok absorbsiyonlu olmalıdır. Bom kaldırma sistemi emniyetli durma

tertibatları ile donatılmalı (boru patlama valfleri vs.)

- Üzerinde operasyon özelliklerini detaylı bir şekilde gösteren kapasite kartları bulunmalıdır.

Kapasite kartları aşağıda belirtilmekte olan özellikleri sağlamalıdır.

- Her mobil krende dayanıklı ve temiz olacak şekilde okunulabilir kağıt veya resimli

kapasite kartı olmalıdır.

- Bu kart kabine operator koltuğundan kontrol esnasında kolayca görülebilecek şekilde

sımsıkı bozulmayacak ve düşmeyecek şekilde takılmış olmalıdır.

- Operatör kolayca kren kapasitesini görebilmeli ve hesaplayabilmelidir.

- Kren modeli numarası,seri numarası ve imalat tarihi kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Bütün operasyon radyuslarında ana bom için yükleme oranları, bom açıları, bom

uzunlukları ve bom tipleri kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Bom-jib kombinasyonunda hesaplama metodu kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Jib bom oranları kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Çalışma alanı (kartta listelenen kapasiteler için). İmalatçı opsiyonları bir veya daha çok

çalışma alanları için kapasite listeleri veya çalışma alanının her kombinasyonu için

kapasite listeleri. Bu alanların veya alan kombinasyonlarının kapasite kartındaki

eşdeğerleri kapasite kartlarında belirtilmelidir..

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 17: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 17/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

17

 

- Müsade edilen kullanımlarda alternatif yükleme oranları,krende opsiyonel ve değişken

geometri ekipmanları (mesnetler,ekstra karşı ağırlık ve oranlara etkileri gibi) kapasite

kartlarında belirtilmelidir.

- Sadece mesnetler tam açık olduğunda ve tekerler üzerinde iken uygulanan mesnet açıklığı 

yükleme oranları temiz bir şekilde olmalıdır.

- Burada yükleme oranları stabiliteden başka yapısal gerilmelerle sınırlıdır.Bu oranlar uygun

olmalıdır (stabilite ve gerilme oranları) ve kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Simetrik olmayan şekilde monte edilmiş olan bir kren için spesifikasyonlar her doğrultuda

gösterilmelidir.

- Yükün dönmesinin (yatay düzlemde) etkileri, devrilme ağırlıkları, rüzgar, makina eğimi,

zemin şartları, çalışma hızları veya tekerleklerin iflası etkileri gibi faktörler için açık

uyarılar olmalıdır.

- Palanga sistemini tavsiye edilen parçaları, değiken kren yükleri için boyut ve halat tipleri

kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Tambur verileri, izin verilen halat çeki kuvveti, halat hızı ve halat makara kapasiteleri

kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Tekerlek basınçları kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Operasyonda rüzgar hızı sınırları kapasite kartlarında belirtilmelidir.

- Operasyonlarda alçak sıcaklık limitleri kapasite kartlarında belirtilmelidir.

Ayrıca teleskobik bom bilgileri de operator el kitabında veya bir tabloda olmalı ve

aşağıdakileri kapsamalıdır.

- Her bom bölümünün maksimum teleskoplama boyu

- Her bom bölümün nasıl teleskoplandığı (mekanik vs.)

- Bom bölümlerinin açılma ve kapanmasındaki sıralama ve prosedür

- Bom teleskoplama operasyonlarında maksimum izin verilen yükler ve sınırlama şartları 

veya ön uyarılar

1.6. Kren Kazaları 

Bütün kren kazalarının %50 si makinanın işletme yerinde ilk ayarları sırasında oluşur. Bunu

önlemek için;

•  Zemin şartlarına dikkat edilmelidir.Yumuşak ve düzgün olmayan zeminlerde kaldırma

işlemi yapılmamalı ve zemin takviye edilmelidir.

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 18: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 18/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

18

 

•  Eğimli arazilerde kren ya imalatçının tavsiye değerlerinde çalıştırılmalı ya da teraziye

alınmalıdır.

•  Çalışma esnasında tekerlekler yerden kesilmeli ve araç mesnetler üzerine alınmalıdır.

  Kren çalışma alanı bir ikaz bariyeri ile çevrilmelidir.•  Dağ kenarı gibi yerlerde çalışırken duvarla kren gövdesi arasında minimum 60 cm boşluk

kalmasına dikkat edilmelidir.

•  Çok büyük karşı ağırlıklar devrilme sebebidir.İmalatçı tavsiyelerine uyulmalıdır.

Konstruksiyon endüstrisinde ölümle sonuçlanan kazaların esas nedenlerinden biri de elektrik

çarpmasıdır. Bunu önlemek için;

Yüksek gerilim hatları yakınında çalışırken ;

•  125 000 volta kadar gerilim yüklü hatlarda kren hatta en çok 3m,

•  125 000-250 000 volt arasındaki gerilim yüklü hatlarda hatta en çok 4,5m

•  250 000 volttan yüksek gerilim yüklü hatlarda hatta en çok 7,5m yaklaştırılabilir (kren

veya bomları).

(Krenin elektrik hattına çarparak kısa devrelere yol açması ve elektriklenmesi sonucu paniğe

kapılma önlenecek şekilde personel bilinçlendirilmelidir.Böyle bir durumda operator kren

üzerinde hiç bir şeye dokunmadan yere atlamalıdır (Yavaşça basamak inmek vb. durumlar

risklidir)).

•  Rüzgar etkisiyle yük salınım yaparak kazalara yol açabilir.

•  Hareket hızlarının gereğinden fazla olması yük radyuslarının artmasına yükün

savrulmasına neden olarak kazalara yol açabilir.

•  İlk kalkış ve duruşlarda ani hareketler kaza nedenidir.

•  Yükün yüksek süratle yere düşürülmesi veya vurulması bomun ters dönmesine yol açar.

•  Bomların gereğinden teleskoplanması devrilmeye yol açar.

•  Yükün üzerine kimse binmemeli ve kaldırma esnasında altından kimse geçmemelidir.

1.7.Krenler için önemli standartlar

Alman Standartları ( DIN)

DIN 15001 Krenlerin sınıflandırılması 

DIN 15003 Krenlerin kaldırma elemanları,yükler,kuvvetler ve tanımlar

DIN 15018 Krenlerin tasarımı ve konstrüksiyon prensipleri,çelik yapıları 

DIN 15019 Krenlerin devrilme durumları(stabilitesi)

DIN 15020 Krenlerin tahrik sınıfları ve konstrüksiyonlar

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

Page 19: 01.Krenlerin Tanıtımı

8/3/2019 01.Krenlerin Tanıtımı

http://slidepdf.com/reader/full/01krenlerin-tanitimi 19/19

TRANSPORT TEKN  İĞİ – 1 DERS NOTLARI  

 Muharrem E. BOĞ OÇLU – Ahmet SAĞ  IRLI C. Oktay AZELOĞ  LU  

19

 

Avrupa Ortak Pazar Standardı (FEM)

DIN standartına paraleldir.

Amerikan Standartları 

SAE J 1078 Hidrolik krenlerin bom hesaplamaları