wadowice.pl · Web viewStrategie rozwiązywania problemów społecznych to względnie trwałe wzory interwencji społecznych podejmowanych w celu zmiany ... w podatkach skarbu

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE WADOWICE

STRATEGIAROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH

W GMINIE WADOWICE

Wadowice 2007 r.

MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W WADOWICACH 1


Autor:

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

ul. A. Mickiewicza 19

34-100 Wadowice

tel/fax (033) 82 343 39

e-mail: [email protected]


mailto:[email protected]


SPIS TREŚCISPIS TREŚCI1. CZĘŚĆ WSTĘPNA s. 5

1.1.WSTĘP s. 6

1.2. TŁO I PRZYCZYNY s. 8

1.3. WARTOŚCI, ZASADY, DEFINICJE s. 10

1.4. STRUKTURA DOKUMENTU s. 14

1.5. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH s. 161.5.1. NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI 2007-2013

(NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013)

1.5.2. NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

1.5.3. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

1.5.4. MAŁOPOLSKI PROGRAM ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

NA LATA 2002-2006

1.5.5. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

NA LATA 2007 – 2013

1.5.6. PROGRAM ROZWOJU LOKALNEGO GMINY WADOWICE

1.5.7. LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA WADOWICE

2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA s. 33

2.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY WADOWICE s. 342.1.1. RYS HISTORYCZNY

2.1.2. POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ

2.1.3. DZIEDZICTWO KULTUROWE I TURYSTYKA

2.1.4. KULTURA I SPORT

2.1.5. GOSPODARKA LOKALNA

2.1.5.1 POTENCJAŁ GOSPODARCZY I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ MIESZKAŃCÓW

2.1.5.2. RYNEK PRACY

2.1.5.3. ROLNICTWO

2.2. CHARAKTERYSTYKA CZYNNIKÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE WADOWICE s. 472.2.1. LICZBA I STRUKTURA PŁCI LUDNOŚCI

2.2.2. MIESZKALNICTWO

2.2.3. ŹRÓDŁA UTRZYMANIA I DOCHODY LUDNOŚCI

2.2.4. POZIOM WYKSZTAŁCENIA

2.2.5. BEZROBOCIE W GMINIE WADOWICE

2.2.6. EDUKACJA

2.2.7. OCHRONA ZDROWIA



2.2.8. BEZPIECZEŃSTWO I PORZĄDEK PUBLICZNY

2.2.8.1. POLICJA

2.2.8.2. STRAŻ MIEJSKA

2.2.8.3. PAŃSTWOWA STRAŻ POŻARNA

2.2.8.4. OCHOTNICZE STRAŻE POŻARNE

2.3. POMOC SPOŁECZNA W GMINIE WADOWICE s. 552.3.1. MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ I GRUPY POTRZEBUJĄCE

WSPARCIA

2.3.2. KOŚCIELNE ORGANIZACJE I INSTYTUCJE CHARYTATYWNE

2.3.3. ŚWIECKIE ORGANIZACJE I STOWARZYSZENIA DZIAŁAJĄCE W ZAKRESIE

POMOCY SPOŁECZNEJ

2.3.4. ORGANIZACJE AKTYWNOŚCI I SAMODZIELNOŚCI SENIORÓW ORAZ

DZIAŁAJĄCE W OBSZARZE UZALEŻNIEŃ

2.4. DANE STATYSTYCZNE – STRUKTURA RODZAJOWA I ILOŚCIOWA ŚWIADCZEŃ

Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ PRZYZNAWANYCH NA TERENIE

GMINY WADOWICE s. 58

2.5. ANALIZA SWOT GMINY WADOWICE s. 64

3. CZĘŚĆ PROGRAMOWA s. 68

3.1 MISJA s. 69

3.2. CELE STRATEGICZNE s. 70

3.3. WDRAŻANIE STRATEGII s. 76

3.4. MONITOROWANIE STRATEGII s. 77

4. UWAGI KOŃCOWE s. 78



1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

Część wstępna zawiera elementarne informacje dotyczące zasad konstruowania dokumentu.

Przedstawione w niej zostały aspekty prawne, będące podstawą działania samorządu lokalnego,

zasady i wartości, na których opiera się lokalna polityka społeczna, oraz najważniejsze informacje

dotyczące metodyki pracy nad strategią. Jest tutaj także pokazany związek analizy z innymi

dokumentami strategicznymi funkcjonującymi na różnych poziomach administrowania i

zarządzania.



1.1. WSTĘP

Polityka społeczna Gminy Wadowice, której bazą jest społeczność zamieszkała na terenie Gminy,

określona została dokumentem pod nazwą „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych

w Gminie Wadowice na lata: 2007-2013”.

Społeczność to skupisko ludzi i instytucji, w obrębie którego jednostki i grupy mają możliwość

wykonania pełnego obrotu koła życiowych działań, zrealizowania zróżnicowanych form indywidualnej

aktywności życiowej, tj. nauka, praca, rozrywka i wypoczynek, kontakty społeczne, zainteresowania itp.

Istotą funkcjonowania społeczności jest jej zdolność stawiania i realizowania celów oraz potrzeb

w taki sposób, by zapewnić przeżycie i samorealizację jej członków.

Aby jakaś społeczność była funkcjonalną z punktu widzenia oczekiwań jej członków musi posiadać:

- pewne formy organizacyjne na użytek zróżnicowanych funkcji oraz

- sieć wyspecjalizowanych instytucji umożliwiających wyjście naprzeciw

potrzebom swych członków.

Każda społeczność wypracowuje także właściwe dla siebie systemy wsparcia uruchamiane

w wypadku pojawienia się problemów społecznych lub wówczas, gdy jednostka lub grupa znajduje się w

trudnej sytuacji życiowej, której przezwyciężenie wykracza poza ich własne środki, możliwości i

uprawnienia. W sferze działań socjalnych celem głównym jest zatem dbałość o to, by jednostki i rodziny

(zwłaszcza żyjące w trudnych warunkach) miały dostęp do systemu wsparcia społecznego i zasobów

społecznych umożliwiających osiągnięcie potencjału koniecznego do samodzielnego funkcjonowania.

Zasoby społeczne mogą być zarówno bardzo namacalnymi w swej istocie – pieniądze, mieszkanie,

żywność, opieka domowa i instytucjonalna, transport, odzież, jak również walorami niematerialnymi,

takimi jak wiedza, odwaga, pomysłowość, inicjatywa, zachęta, humanizm, miłość itp. Na zasoby

składają się zatem zarówno konkretne jednostki z ich osobowościami i materialnymi walorami oraz ich

najbliższe społeczne otoczenie (rodzina, przyjaciele, znajomi, sąsiedzi), jak też formalne i nieformalne

grupy, organizacje, stowarzyszenia, instytucje, a także to co dała ludziom natura (przyroda, kopaliny).

Pod pojęciem bezpieczeństwa socjalnego jednostki lub grupy rozumie się na ogół możliwość

i gwarancje zaspokojenia podstawowych potrzeb bytowych.



Inaczej mówiąc społeczność dąży do zbudowania w miarę spójnego i skutecznego systemu

instytucjonalnej ochrony bezpieczeństwa swych obywateli, by dać im możliwość i gwarancję

zaspokojenia różnorodnych potrzeb, dążeń, aspiracji i oczekiwań pojedynczych ludzi i grup.

To zaś, co zostanie uznane za potrzeby podstawowe jednostek i grup oraz kryteria ich hierarchizacji jest

zawsze wpisane w tło historyczne, kulturowe, ustrojowe i warunki ekonomiczne konkretnego

społeczeństwa, konkretnej zbiorowości.

Podstawą polityki społecznej w Gminie Wadowice jest strategia, która określa, misję, cele i kierunki

działania oraz Programy Operacyjne. Dokument ten poddany ocenie radnych miasta oraz środowisk

związanych bezpośrednio z polityką społeczną, a następnie przyjęty przez Radę Miasta określa opcje

rozwoju w poszczególnych obszarach i wariant rozwoju.

W dalszej części opracowania przedstawiono wyniki będące kompilacją debaty strategicznej

i autorskiego uporządkowania wyników tych prac.

Sformułowania celów i kierunków działania pozostawiono w formie proponowanej przez uczestników

debaty.

Dodatkowym elementem mającym wpływ na ostateczny kształt dokumentu jest zamieszczony Raport o

Stanie Pomocy Społecznej opracowany przy merytorycznym udziale pracowników Urzędu Miasta, jak

również pracowników socjalnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej działającego na terenie

miasta.

Dokument ten zawiera podstawowe informacje o polityce społecznej w Gminie Wadowice,

uwzględniając stan jednostek polityki społecznej o charakterze lokalnym.

W tworzenie strategii zostało włączone instytucje społeczne i samorządowych, zajmujące się, na co

dzień problematyką polityki społecznej.



1.2. TŁO I PRZYCZYNY

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma stanowić podstawę do realizacji względnie

trwałych wzorów interwencji społecznych, podejmowanych w celu zmiany (poprawy) tych stanów rzeczy

(zjawisk) występujących w obrębie danej społeczności, które oceniane są negatywnie. Dokument

charakteryzuje w szczególności działania publicznych i prywatnych instytucji rozwiązujących kwestie

społeczne, podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia potrzeb przez wybrane kategorie osób i

rodzin.

Obowiązek opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych wynika wprost z art.

17. ust. 1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593 z

późn. zm.). Różnorodność problemów społecznych występujących w mieście powoduje

konieczność wzięcia pod uwagę także innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na

konstrukcję dokumentu i rozwiązywanie zadań społecznych w przyszłości.

Sąto m.in.:

• ustawa z

dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z

2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.),

• usta

wa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003 r. Nr 122, poz.

1143 z późn. zm.),

• usta

wa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.

U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001),

• usta

wa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.),

• usta

wa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu

osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.),

• usta

wa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 228 poz.

2255 z późn. zm.),

• usta

wa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr 179, poz.

1485),



• usta

wa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U z 2005 r. Nr

180 poz. 1493).


Oprócz wspomnianych aktów prawnych przy realizacji strategii może zachodzić potrzeba

odwołania się również do ustaw i aktów wykonawczych z zakresu ochrony zdrowia, oświaty i

edukacji publicznej, budownictwa socjalnego.

Europejska polityka społeczna została określona w głównej mierze podczas Szczytu Lizbońskiego

w 2000 roku, na którym kraje członkowskie Unii Europejskiej uznały, że zwalczanie ubóstwa i

wykluczenia społecznego będzie centralnym elementem w procesie modernizacji europejskiego

modelu społecznego. W roku 2001 uzgodniony został przez Radę, Parlament i Komisję Europejską

„Wspólnotowy program na rzecz walki z wykluczeniem społecznym na lata 2002-2006". Jego

celem jest wsparcie współpracy pomiędzy krajami Unii Europejskiej i zwiększenie skuteczności

przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Polska zgłosiła gotowość przystąpienia do programu, w efekcie czego podjęła prace nad

przygotowaniem Memorandum w sprawie Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum -

JIM), Narodowej Strategii Integracji Społecznej oraz Krajowego Planu Działania na rzecz

Integracji Społecznej. Powołany przez Prezesa Rady Ministrów w roku 2003 Zespół Zadaniowy do

spraw Reintegracji Społecznej opracował dokument pt.: „Narodowa Strategia Integracji Społecznej

dla Polski". Autorzy tego dokumentu podjęli próbę dokonania całościowej analizy sytuacji

społecznej w Polsce, wskazania priorytetowych problemów oraz dobrych praktyk na rzecz inkluzji

osób i grup.

Opracowując lokalną strategię rozwiązywania problemów społecznych, uwzględniono dokumenty

programowe, w których akcentuje się konieczność zapewnienia dialogu i partnerskiej współpracy

instytucji rządowych, samorządowych, organizacji pozarządowych oraz biznesu. Uznaje się także

za niezbędną partnerską współpracę z osobami podlegającymi wykluczeniu społecznemu.

Wspomniane dokumenty to przede wszystkim:

• Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006,

• Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego,

• Sektorowy Program Operacyjny Rozwoju Zasobów Ludzkich,

• Narodowa Strategia Spójności 2007-2013 (Narodowe Ramy Odniesienia 2007-

2013).

1.3. WARTOŚCI, ZASADY, DEFINICJE

Wartość to termin używany do określenia tego, co godne uznania i pożądania, cenne i dobre.

Człowiek budujący swój system wartości pewne z nich eliminuje (odrzuca jako złe, czyli traktuje

je jako „antywartości"), inne pozostawia i hierarchizuje według przypisywanej im ważności.

Wartość jest cechą względną a to oznacza, że nie zawsze, nie w każdym miejscu, nie przez

wszystkich i nie w każdych okolicznościach przypisywana jest przedmiotom podlegającym ocenie.

Przedmiotami wartościowania w polityce społecznej są najczęściej stosunki społeczne, stan

zaspokojenia potrzeb, instytucje społeczne, stosunki między człowiekiem a przyrodą.

Polityka społeczna oparta na określonych zasadach, normach i wartościach może być postrzegana

jako przewodnik działania państwa i władz samorządowych różnych szczebli w celu:

• kształtowania warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, a także

ogólnych warunków rozwoju;

• harmonizowania i godzenia rozbieżnych interesów różnych grup społecznych oraz

tworzenia warunków dla pokoju społecznego między kapitałem a pracą.

Z wartości wynikają zarówno cele polityki społecznej, jak i zasady. Źródła, z których czerpie

wartości polityka społeczna, są bardzo różnorodne. Są to m.in. ideologie, doktryny społeczne i

gospodarcze, społeczne oczekiwania wyrażane za pośrednictwem różnych kanałów społecznej

komunikacji, normy zwyczajowe, poglądy osób znaczących w społeczeństwie. W polityce

społecznej, odwołującej się do wartości cenionych przez społeczeństwo, ważny jest podział na

wartości odczuwane i uznawane. Wartości odczuwane wiążą się głównie ze sferą emocjonalną zaś

uznawane opierają się na przekonaniach, że pewne cechy powinny być odczuwane jako wartość.

Zasady to ogólne doktryny i normy działania, którymi powinny kierować się podmioty polityki

społecznej w realizacji podstawowego celu, jakim jest zaspokajanie potrzeb. Niektóre zasady

polityki społecznej są tożsame z wartościami. Zasady, które są najczęściej artykułowane bądź

realizowane w polityce społecznej, a które stają się dla twórców strategii podstawowymi

fundamentami budowania społeczności lokalnej, wolnej od zagrożeń i problemów społecznych, to:

1. Zasada samopomocy - przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej

ludzi zmagających się z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych dla

słabszych; zazwyczaj w ramach niewielkich nieformalnych grup.

2. Zasada przezorności - oznacza, że bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może

być tylko efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także z

odpowiedzialności człowieka za przyszłość własną i rodziny.

3. Zasada solidarności społecznej - najczęściej rozumiana jako przenoszenie

konsekwencji, niekiedy utożsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczającym wyższość

wspólnych interesów członków społeczeństwa nad interesami poszczególnych klas lub

warstw.

4. Zasada pomocniczości - oznacza przyjęcie określonego porządku, w jakim różne

instytucje społeczne dostarczająjednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest w stanie

zaspokoić swoich potrzeb; w pierwszej kolejności pomoc powinna pochodzić od rodziny, a

następnie od społeczności lokalnej, a na końcu od państwa.

5. Zasada partycypacji - wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, która

poszczególnym ludziom zapewnia możliwość pełnej realizacji swoich ról społecznych,

natomiast poszczególnym grupom pozwala zająć równoprawne z innymi miejsce w

społeczeństwie.

6. Zasada samorządności - stanowi realizację takich wartości, jak wolność i

podmiotowość człowieka, a wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, która

jednostkom i grupom gwarantuje prawo do aktywnego udziału w istniejących instytucjach

społecznych oraz tworzenia nowych instytucji w celu skuteczniejszego zaspokajania

potrzeb i realizacji interesów.

7. Zasada dobra wspólnego - przejawia się w takich działaniach władz publicznych,

które uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli i polegają na poszukiwaniu

kompromisów tam, gdzie interesy te są sprzeczne.

8. Zasada wielosektorowości - polega na równoczesnym funkcjonowaniu

publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji

rynkowych, które dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb

społeczeństwa.

Polityka społeczna, jako przewodnik czy też wskazówka działania oparta na zadeklarowanych

wartościach i zasadach, określa i wyjaśnia misję, obejmuje możliwości i cele przedsięwzięć

organizacyjnych, wymusza odpowiednie zachowania,

nakreślając przydział odpowiedzialności i towarzyszącą temu delegację kompetencji na wszystkie

poziomy organizacyjne.

Z wymienionych powyżej zasad wynikają podstawowe cele, które powinny kształtować politykę

społeczną w danym środowisku lokalnym. Są to przede wszystkim:

• dążenie do poprawy położenia materialnego i wyrównywanie szans

życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie najsłabszych;

• prowadzenie bieżących działań osłonowych;

• dostrzeganie z wyprzedzeniem zagrożeń społecznych;

• dorównywanie do standardów unijnych i międzynarodowych.

Polityka społeczna Unii Europejskiej opiera swoje założenia na działaniach związanych z

polepszeniem warunków życia, pracy i kształcenia, zapewnieniem powszechności prawa do

zatrudnienia i wykształcenia, a wreszcie stworzeniem systemu zabezpieczenia społecznego. Z

uwagi na przystąpienie naszego kraju do tej struktury społeczno-gospodarczej jest rzeczą

oczywistą i zrozumiałą że właśnie te wartości i zasady stanowią fundament budowy dokumentu

wskazującego lokalne problemy społeczne i metody ich rozwiązywania.

W polityce społecznej terminem „problemy społeczne" oznacza się wszelkiego rodzaju

dolegliwości, zakłócenia, niedogodności występujące w życiu zbiorowym. Natomiast określeniem

„kwestia społeczna" wyróżnia się wśród nich te, które:

• odznaczają się szczególną dolegliwością dla potencjału osobowego

społeczeństwa;

• są następstwem niedostosowania sposobu, w jaki funkcjonuje społeczeństwo, do

podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych;

• nie są możliwe do rozwiązania siłami pojedynczych grup ludzkich.

W węższym znaczeniu termin „kwestia społeczna" oznacza konkretny problem o szczególnie

wysokim stopniu dotkliwości dla życia i współdziałania członków społeczności. W szerszym

znaczeniu termin ten oznacza natomiast sprzeczność pomiędzy zasadami obowiązującymi w

danym społeczeństwie, formacji ustrojowej czy nawet cywilizacji, a dążeniami jednostek i

zbiorowości do godnego życia. Przyjmuje się, że źródła kwestii społecznych tkwią wewnątrz

społeczeństwa, w mechanizmach życia zbiorowego i mogą być - jak każdy problem społeczny -

ograniczane i rozwiązywane we wszystkich skalach współżycia: od rodziny poprzez środowiska

lokalne i zawodowe po skalę ogólnopaństwowączy międzynarodową.

Mechanizmów powstawania problemów społecznych i kwestii społecznych upatrywać należy w

funkcjonowaniu społeczeństwa. Są nimi przede wszystkim:

• dezorganizacja społeczeństwa;

• gwałtowna zmiana społeczna;

• opóźnienia kulturowe;

• przemiany gospodarcze wyprzedzające przemiany w sposobie myślenia i

działania;

• złe funkcjonowanie instytucji politycznych czy administracyjnych;

• niekompetencja polityków czy urzędników państwowych;

• dysfunkcjonalność instytucji społecznych;

• dominacja grup społecznych, eksploatacja, wyzysk;

• nierówności społeczne, niesprawiedliwość społeczna;

• złe funkcjonowanie instytucji edukacyjnych;

• nieprzystosowanie do pełnienia określonych ról społecznych.

Funkcjonujące w środowisku lokalnym kwestie i problemy społeczne prowadzą

do wykluczenia społecznego, czyli sytuacji uniemożliwiającej lub znacznie utrudniającej jednostce

lub grupie zgodne z prawem pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych i

infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób.

Środkiem umożliwiającym przeciwdziałanie tej sytuacji jest integracja społeczna oparta na

zasadach dialogu, wzajemności i równorzędności.

Podejmowane w tym celu działania wspólnotowe służą budowie społeczeństwa opartego na

demokratycznym współuczestnictwie, rządach prawa i poszanowaniu różnorodności kulturowej.

W społeczeństwie tym obowiązują i są realizowane podstawowe prawa człowieka i obywatela oraz

skutecznie wspomaga się jednostki i grupy w realizacji ich celów życiowych.

Przygotowując dokument programowy, wskazujący kierunki działań samorządu w kształtowaniu i

realizacji lokalnej polityki społecznej, nie można nie wspomnieć o wartości podstawowej, która

posłużyła autorom za fundament przy jego opracowywaniu. Wartością tą jest zasada wspierania

rodziny jako najważniejszej komórki społecznej. Jest ona głównym przesłaniem niniejszego

dokumentu, gdyż od wspierania siły rodziny należy rozpoczynać każdy rodzaj oferowanej pomocy.

1.4. STRUKTURA DOKUMENTU

Strategie rozwiązywania problemów społecznych to względnie trwałe wzory interwencji

społecznych podejmowanych w celu zmiany (poprawy) tych stanów rzeczy (zjawisk),

występujących w obrębie danej społeczności, które oceniane są negatywnie. Mówiąc o gminnej

strategii rozwiązywania problemów społecznych, należy mieć na myśli w szczególności działania

publicznych i prywatnych instytucji pomocy społecznej (i pokrewnych), prowadzone na terenie

miasta, podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia potrzeb przez wybrane kategorie osób

i rodzin, mieszkańców miasta.

W oparciu o uzyskane informacje i materiały został przygotowany dokument, który pozwoli na

racjonalizację lokalnej polityki społecznej oraz wskaże obszary, które w najbliższym czasie

powinny stać się przedmiotem szczególnej troski władz lokalnych. Metodyka opracowania

dokumentu pozwoliła zaangażować środowisko lokalne w budowę strategii na najważniejszych

etapach, od diagnozy do wdrożenia i realizacji.

Przedłożony materiał został opracowany w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Wadowicacj.

Perspektywa czasowa obowiązywania niniejszego dokumentu została skomunikowana z głównymi

dokumentami strategicznymi wpływającymi na rozwiązywanie lokalnych problemów, tj.

zaakceptowanym przez Radę Ministrów w dniu 14 lutego 2006 roku wstępnym projektem

Narodowej Strategii Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) oraz Narodową

Strategią Integracji Społecznej, wyznaczającymi działania i stwarzającymi możliwość ubiegania się

o środki zewnętrzne do 2013 roku.

METODOLOGIA OPRACOWANIA DOKUMENTU METODOLOGIA OPRACOWANIA DOKUMENTU

RAMY PRAWNE I WARTOŚCI PRZYJĘTE PRZEZ AUTORÓW

DOKUMENTYOGÓLNOKRAJOWE

STRATEGIAWOJEWÓDZKA

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA

ANALIZA DOKUMENTÓW I ICH WPŁYWU NA LOKALNĄ SPOŁECZNOŚĆ

ŹRÓDŁA ZASTANE

Dane statystyczne Dane Ośrodka

Pomocy Społecznej Dane Powiatowego

Urzędu Pracy Dane Policji Inne dane

ŹRÓDŁA WYWOŁANE

Analiza SWOT

ANALIZA ZASOBÓW

Instytucje państwowe Instytucje

samorządowe, NGO

M I S J A

CELE STRATEGICZNE

CELE SZCZEGÓŁOWE

KIERUNKI DZIAŁAŃPROGRAMYPROJEKTY

D I

A G

N O

Z A

P

R O

G R

A M

O W

A N

I E

W S

T Ę

P

1.5. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW

STRATEGICZNYCH

Konstruując strategię rozwiązywania problemów społecznych miasta, należy pamiętać, że

nie jest to jedyny dokument w obszarze polityki społecznej, którego skutki będą dotyczyły

jej mieszkańców. Krytyczna analiza dokumentów programowych powstających na

poziomie kraju, województwa czy powiatu pozwala na skuteczniejsze programowanie

działań na poziomie lokalnym w taki sposób, by nie powielać pewnych działań, ale

wpisywać się własnymi propozycjami programowymi w już funkcjonującą rzeczywistość

formalnoprawną.

1.5.1. NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI 2007-2013

(NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013)

Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007 – 2013

wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienie1

Wskazywany dokument, którego wstępny projekt został zaakceptowany przez Radę Ministrów w

dniu 14 lutego 2006 r. początkowo nosił nazwę „Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia”

(NSRO). Jednak ze względu na zgłaszane w trakcie konsultacji społecznych sygnały, iż używane

nazewnictwo jest trudne do zrozumienia, a dokładne tłumaczenie z języka angielskiego nie

oddawało strategicznego znaczenia dokumentu dla Polski, kierownictwo Ministerstwa Rozwoju

Regionalnego podjęło decyzję o przyjęciu nazwy lepiej oddającej charakter tego dokumentu

– Narodowa Strategia Spójności2 (NSS). W niniejszym rozdziale została przyjęta nowa nazwa.

Narodowa Strategia Spójności to dokument określający priorytety i obszary wykorzystania oraz

system wdrażania funduszy Unii Europejskiej: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

(EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach

budżetu Wspólnoty na kolejny okres programowania budżetowego UE (lata 2007 – 2013). Celem

strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej

1 „Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Wstępny projekt” dokument zaakceptowany w dniu 14 lutego 2006 r. przez Radę Ministrów, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 14 luty 2006 r.; www.funduszestrukturalne.gov.pl2 www.funduszestrukturalne.gov.pl

opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu

spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz

kraju. Obok celu strategicznego Narodowa Strategia Spójności zakłada realizację celów

szczegółowych, wynikających z wyzwań Strategii Lizbońskiej, Strategicznych Wytycznych

Wspólnoty oraz wniosków, które wynikają z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki,

a także stojących przed nią szans i zagrożeń (SWOT), tj.:

tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu

gospodarczego;

wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego;

podniesienie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w tym szczególnie

sektora usług;

budowa i modernizacja infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie

dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów;

wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich

marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej;

rozwój obszarów wiejskich.

W Narodowej Strategii Spójności nie zabrakło miejsca dla podkreślenia istoty procesu

rewitalizacji dla polityki rozwoju naszego kraju w kolejnym okresie programowania budżetowego

Unii Europejskiej. Już w analizie silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń wśród problemów

dotyczących sytuacji Polski w zakresie infrastruktury, aspektów przestrzennych oraz środowiska

wymieniono dużą ilość zdegradowanych społecznie i gospodarczo terenów miejskich, po-

przemysłowych, a także po-wojskowych wymagających rewitalizacji. Najważniejszym dla

prowadzenia rewitalizacji w Polsce celem szczegółowym NSS jest ten, który odnosi się do

wspierania wzrostu konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałania ich marginalizacji.

Już samo ujęcie słowa „marginalizacja” w celu strategicznym pozwala domyślać się, że

planowana jest realizacja przedsięwzięć skierowanych na obszary problemowe. I rzeczywiście

jednym z trzech obszarów działań, które mają pozwolić na wdrożenie w życie analizowanego celu

szczegółowego (obok pełniejszego wykorzystania potencjału endogenicznego największych

ośrodków miejskich oraz przyśpieszenia rozwoju województw Polski wschodniej) jest

przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji właśnie obszarów problemowych. Wśród

niezbędnych do podjęcia działań wymieniono:

Wspieranie odnowy miast.

Przywrócenie funkcji społecznych i gospodarczych obszarom po-przemysłowym

i po-wojskowym.

Zapewnienie bezpieczeństwa na obszarach szczególnie zagrożonych klęskami

żywiołowymi.

Dla osób będących odpowiedzialnymi za wdrażanie Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta

Wadowice bez wątpienia najważniejsze są zapisy NSS odnoszące się do pierwszego działania.

W dokumencie NSS podkreślono, iż rewitalizacji powinny zostać poddane miasta o istotnym

znaczeniu dla rozwoju otaczających je układów lokalnych, znajdujących się w trudnej sytuacji

społecznej i gospodarczej, a także miasta o wysokich walorach turystycznych. W tej drugiej

grupie bez wątpienia znajdują się Wadowice. Ponadto we wstępnym projekcie Narodowej

Strategii Spójności wskazano, iż procesom rewitalizacji powinny być poddane także obszary

miast dotkniętych problemami gospodarczymi i społecznymi, które jednocześnie posiadają duże

walory architektoniczne i urbanistyczne, będące elementami historycznego dziedzictwa,

szczególnie narażone na bezpowrotne zniszczenie oraz tereny po-przemysłowe i po-wojskowe,

dające się stosunkowo szybko przystosować do nowych funkcji miejskich. Jednocześnie w

odniesieniu do problematyki ochrony środowiska przyrodniczego wskazano na konieczność

skupienia się na środowisku przyrodniczym miast z uwzględnieniem dynamicznych powiązań

z odpowiednimi czynnikami gospodarczymi i społecznymi oraz wzmocnieniu w ten sposób

udziału kwestii środowiskowych w zrównoważonym rozwoju terenów miejskich. W Narodowej

Strategii Spójności podkreślono także konieczność rewitalizacji zdegradowanych obszarów

miejskich, obejmujących zniszczone budynki zagrożone wykluczeniem społecznym.

Przytoczone powyżej zapisy są istotne dla osób odpowiedzialnych za przygotowanie

i prowadzenie procesu rewitalizacji na określonym obszarze, gdyż ustalając hierarchię ważności

projektów do realizacji w ramach danego LPR należy brać pod uwagę, jakie obszary zostaną

ostatecznie wybrane jako najistotniejsze do rewitalizacji z perspektywy rozwoju całego kraju.

Ponadto przy przygotowywaniu wniosków o dofinansowanie konkretnych przedsięwzięć należy

pamiętać o wyraźnym wskazaniu powiązań pomiędzy projektem a zapisami ostatecznej wersji

Narodowej Strategii Spójności.

Wykorzystywanie środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego

Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności odbywać się będzie poprzez Programy

Operacyjne (PO), którymi zarządzać będzie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz szesnastu

Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez samorządy poszczególnych

województw.

We wstępnym projekcie Narodowej Strategii Spójności przyjęto, iż lista programów oraz podział

środków finansowych będzie przedstawiać się w sposób następujący:

16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 26,8% całości środków (ok. 15,9

mld euro),

PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,6% całości środków (ok. 2,2 mld euro),

PO Infrastruktura i środowisko – 35,7% całości środków (ok.. 21,3 mld euro),

PO Kapitał ludzki – 13,7% całości środków (8,1 mld euro),

PO Konkurencyjna gospodarka – 11,7% całości środków (7 mld euro),

Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 1% całości

środków (ok. 0,6 mld euro),

PO Pomoc techniczna - 0,4% całości środków (0,2 mld euro).

Zaplanowano, iż głównymi programami, które będą finansować projekty związane

z rewitalizacją będą Regionalne Programy Operacyjne. Zaproponowano (choć tylko

opcjonalnie, a zatem samorząd województwa może podjąć decyzję o pominięciu tych zagadnień

w „swoim” Programie), aby RPO obejmowały inwestycje z zakresu wsparcia obszarów

problemowych wybranych miast. W związku z tym, to w Małopolskim Regionalnym Programie

Operacyjnym, jeśli założenia NSS nie ulegną większym zmianom, w pierwszej kolejności będzie

trzeba poszukiwać środków na realizację przedsięwzięć związanych z rewitalizacją w

Wadowicach. Warto zauważyć, iż w stosunku do obecnego okresu programowania budżetowego

UE (lata 2004 – 2006) znacznie więcej środków do dyspozycji będą miały regiony. To pozytywna

informacja dla Wadowic, gdyż znaczenie rozwoju tego miasta dla całego regionu jest bez

wątpienia niepodważalne.

Oczywiście nie należy zapominać, iż rewitalizacja nie dotyczy wyłącznie projektów

infrastrukturalnych, w związku z tym realizacja LPR Miasta Wadowice koresponduje także

z innymi programami operacyjnymi, np. PO Kapitał ludzki, PO Konkurencyjna gospodarka,

a także PO Infrastruktura i środowisko. A zatem możliwości finansowania przedsięwzięć

pozwalających na poprawę sytuacji na obszarach zdegradowanych w latach 2007 – 2013 nie

powinno zabraknąć.

W lutym 2006 r. rozpoczęto konsultacje wstępnego projektu Narodowej Strategii Spójności 2007–

2013, których celem jest z jednej strony poinformowanie społeczeństwa o przygotowanej przez

rząd wersji Strategii, a z drugiej – uzyskanie informacji zwrotnej od różnych środowisk i grup

społecznych na temat proponowanego sposobu realizacji celów NSS. Koordynacją całości działań

w ramach konsultacji zajmuje się Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Planowane jest, że

potrwają one do maja 2006 r. Zaakceptowanie ostatecznej wersji NSS przez Radę Ministrów i

przekazanie jej Komisji Europejskiej zaplanowano na koniec maja br.

Zgodnie z projektem rozporządzenia Rady wprowadzającym ogólne przepisy dotyczące

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego

i Funduszu Spójności Komisja Europejska przygotowała projekt Strategicznych

Wytycznych Wspólnoty (SWW) dotyczących spójności społecznej, gospodarczej i

terytorialnej, określających ramy dla interwencji funduszy w latach 2007-2013. Na

podstawie SWW każdy kraj członkowski, będący beneficjentem funduszy, przygotowuje

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia stanowią podstawę do programowania

interwencji Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego

Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności. Jednocześnie dokument ten

powinien zapewniać, że wsparcie udzielane w ramach Funduszy jest zgodne z SWW oraz

pokazywać związek pomiędzy priorytetami Wspólnoty i priorytetami Krajowego Programu

Reform.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i

zatrudnienie (NSRO) są dokumentem określającym działania o charakterze rozwojowym,

jakie Rząd polski zamierza podjąć w latach 2007-2013 w zakresie promowania trwałego

wzrostu gospodarczego, wzrostu konkurencyjności oraz wzrostu zatrudnienia. NSRO służą

jednocześnie zapewnieniu skutecznej pomocy na rzecz regionów i grup społecznie

zmarginalizowanych oraz pomocy w restrukturyzacji sektorów i regionów problemowych.

1.5.2. NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJCele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów

określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej.

Wynikają również z założeń w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego

przyjętych w grudniu 2000 r. przez Radę Europejską w Nicei. Polska w pełni

zaakceptowała ich zasadność, co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyjęcie w

grudniu 2003 r. Wspólnego Memorandum Polski i Unii Europejskiej o Integracji

Społecznej (Joint Inclusion Memorandum).

Zarówno Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej, jak i Wspólne

Memorandum są elementami realizacji Strategii Lizbońskiej, która została przyjęta przez

piętnaście krajów członkowskich UE w marcu 2000 roku.

Polskie priorytety wpisują się także w podstawowe założenia Zrewidowanej Strategii

Spójności Społecznej Rady Europy, której inauguracja odbyła się w lipcu 2004 r. w

Warszawie. Jednym z tych założeń jest budowanie integracji i spójności społecznej w

oparciu o prawa człowieka, a zwłaszcza te prawa, które zostały zawarte w Zrewidowanej

Europejskiej Karcie Społecznej.

Priorytety Narodowej Strategii Integracji Społecznej stworzone zostały z perspektywą ich

realizacji do 2010 roku. Krajowy Plan Działania uwzględnia te priorytety, których

realizacja jest szczególnie pilna. Wynikają one także z przedstawionej analizy sytuacji

ekonomiczno-społecznej ilustrującej podstawowe przyczyny ubóstwa i zagrożenia

wykluczeniem społecznym.

Priorytety zawarte w NSIS w zakresie realizacji prawa do edukacji są następujące:

• wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym;

• poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim;

• upowszechnienie kształcenia na poziomie wyższym i jego lepsze

dostosowanie do potrzeb rynku pracy;

• rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i

sprawnościowego dzieci;

• upowszechnienie kształcenia ustawicznego.

W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego:

• radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, którego poziom jest obecnie

nieakceptowany i wymaga podjęcia zdecydowanych działań;

• ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwienia dochodowego, tak aby

różnice te nie odbiegały od przeciętnego poziomu w krajach UE.

Bezrobocie jest jedną z form wykluczenia społecznego silnie powiązaną z innymi jego

przejawami, np. ubóstwem, w warunkach niskiej skuteczności systemu zabezpieczenia

socjalnego dla osób bezrobotnych i ich rodzin. Dlatego też w Narodowej Strategii Integracji

Społecznej cztery z dwudziestu priorytetów odnoszą się do sfery działań dotyczących

realizacji prawa do pracy:

• ograniczenie bezrobocia długookresowego;

• zmniejszenie bezrobocia młodzieży;

• zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród niepełnosprawnych;

• zwiększanie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy.

W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia:

• wydłużenie przeciętnego trwania życia w sprawności;

• upowszechnienie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych

ze środków publicznych;

• zwiększenie zakresu objęcia kobiet i dzieci programami zdrowia publicznego.

W zakresie realizacji innych praw społecznych:

• zwiększenie dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagrożonych

bezdomnością

• zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych;

• rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób objętych jej

usługami;

• zwiększenie zaangażowania obywateli w działalność społeczną

• realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorządy

terytorialne;

• zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa.

1.5.3. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ INTEGRACJI SPOŁECZNEJKrajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej to program poprawy dostępu do

praw społecznych i zwiększania poziomu ich realizacji. Jest to również zasadniczy

instrument osiągania integracji społecznej w europejskim modelu społecznym. Realizacja

praw społecznych wymaga oczywiście poniesienia określonych kosztów, tak samo jak

realizacja wszystkich innych kategorii praw człowieka zawartych w prawie

międzynarodowym

i krajowym. Należy więc zapewnić w sposób trwały zasoby finansowe, kadrowe, lokalowe,

rzeczowe i inne instytucjom odpowiedzialnym za realizację tych praw.

Prawa społeczne powinny mieć obecnie priorytet w wydatkach publicznych. Ich realizacja

znacznie się pogorszyła w ostatnich latach, a więc zmniejsza się poziom integracji

społecznej i zwiększa się skala i zasięg procesów wykluczenia społecznego. W Krajowym

Planie Działań na rzecz Integracji Społecznej za najważniejsze uznano:

• działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz

wspierające grupy zagrożone;

• budowę systemu bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałanie ubóstwu i

wykluczeniu społecznemu;

• realizację prawa do pracy dla każdego, w tym szczególnie dla grup

defaworyzowanych na rynku pracy poprzez odpowiednią politykę

makroekonomiczną i politykę zatrudnienia;

• rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podziałem odpowiedzialności

instytucji rządowych i samorządowych, otwierającego przestrzeń dla

aktywności obywatelskiej i upodmiotowienia osób korzystających z usług

społecznych, świadczonych zarówno przez państwo, jak i przez organizacje

pozarządowe.

Na poziomie operacyjnym ważne jest, że polska polityka integracji społecznej musi być

realizowana we współpracy z szeroko rozumianymi partnerami społecznymi.

Szczególnie chodzi tu o związki zawodowe i związki pracodawców, organizacje

pozarządowe, samorządy lokalne oraz odpowiednie charytatywne instytucje kościołów i

związków wyznaniowych. Niezależnie od osiągniętego poziomu zamożności oraz stanu

koniunktury gospodarczej państwo nie jest w stanie zrealizować celów tej polityki bez

partnerstwa z innymi instytucjami.

W tym kontekście ustalono następujące priorytety na najbliższe dwa lata:

• zaangażowanie obywateli w działalność społeczną głównie poprzez

zwiększenie ich uczestnictwa w działalności organizacji pozarządowych i

innych formach pracy społecznej oraz samopomocy;

• wzrost liczby samorządów, które z pełną wrażliwością i zaangażowaniem

podejmą się tworzenia lokalnych strategii przeciwdziałania ubóstwu i

wykluczeniu społecznemu, a następnie zrealizują ich założenia.

1.5.4. MAŁOPOLSKI PROGRAM ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH NA LATA 2002-2006Ze względu na swój dalekosiężny charakter strategia budowana na poziomie lokalnym musi

uwzględniać i brać pod uwagę przesłanki zawarte w dokumentach strategicznych

podmiotów, z którymi gmina współpracuje na zasadzie partnerstwa. Jednym z nich jest

samorząd województwa małopolskiego. Małopolski Program Rozwiązywania Problemów

Społecznych pozwala zaplanować działania województwa z zakresu polityki społecznej w

taki sposób, aby przeciwdziałać najistotniejszym zagrożeniom społecznym przy aktywnym

udziale samorządów lokalnych i organizacji pozarządowych. Zagrożenia takie, jak

negatywne skutki ubóstwa i zjawisko wykluczenia społecznego, to wyzwania nie tylko dla

Małopolski, ale również dla społeczeństwa współczesnej Europy.

Rozwiązywanie problemów społecznych to nie tylko zadanie samorządu województwa. To

przede wszystkim organizowanie wsparcia i pomocy osobom potrzebującym w miejscu ich

zamieszkania, a więc przy udziale jednostek organizacyjnych samorządów lokalnych.

Województwo poprzez działalność Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej pełni rolę

wspierającą aktywizującą koordynującą i inicjującą nowe rozwiązania, zmierzające tym

samym do wyrównywania poziomu życia mieszkańców Małopolski. Program określa

główne działania samorządu województwa zgodnie z przypisanymi województwu

zadaniami z zakresu pomocy społecznej.

Misją powyższego Programu jest „Zintegrowany, efektywny model regionalnej pomocy

społecznej". Natomiast cele strategiczne i operacyjne są następujące:

1. Sprawny system informacji o zasobach, usługach i problemach społecznych.

• Opracowywanie diagnozy sytuacji społecznej w województwie.

• Rozpowszechnianie informacji o dostępnych usługach, świadczeniach i

zagadnieniach społecznych.

2. Aktywne społeczności lokalne.

• Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi, władzami

lokalnymi i administracją publiczną.

• Koordynowanie i integrowanie służb i instytucji socjalnych.

• Aktywizowanie mieszkańców.

3. Profesjonalna kadra pomocy społecznej.

• Wyrównywanie poziomu kompetencji zawodowych kadr pomocy społecznej.

• Dostosowywanie modeli i standardów pomocy społecznej do

obowiązujących w Unii Europejskiej.

• Podwyższanie jakości i efektywności działań zmierzających do zapewnienia

wysokiego poziomu usług socjalnych.

4. Efektywne, nowatorskie programy celowe.

• Tworzenie i opracowywanie modelowych rozwiązań w zakresie

pomocy społecznej.

• Kreowanie pozytywnych postaw wobec problemów społecznych.

1.5.5. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA

LATA 2007 – 20133

Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na kolejny okres programowania budżetowego

Unii Europejskiej (lata 2007 – 2013) została przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa

Małopolskiego w dniu 30 stycznia 2006 r. po przeprowadzeniu prac eksperckich nad diagnozą i

projektem Strategii, procesie uspołeczniania dokumentu (warsztaty programowe i konsultacje

społeczne) oraz działaniach upowszechniających.

Strategia rozwoju województwa jest najważniejszym dokumentem przygotowywanym przez

samorząd województwa, określającym cele i priorytety polityki rozwoju, prowadzonej na terenie

regionu. Obowiązek jej przygotowania wynika z art. 11 ustawy o samorządzie województwa (Dz.

U. 1998 nr 91 poz. 576 z późn. zm.), a jej przyjęcie leży w kompetencjach sejmiku. Po podjęciu

przedmiotowej uchwały strategia jest przedkładana do wiadomości ministra właściwego do spraw

rozwoju regionalnego i jako taka odgrywa także znaczącą rolę w prowadzeniu polityki rozwoju

regionalnego państwa.

W Strategii została zawarta wizja Małopolski, która przedstawia się w sposób następujący:

„Małopolska regionem szans wszechstronnego rozwoju ludzi i nowoczesnej gospodarki,

silnym aktywnością swych mieszkańców, czerpiącym z dziedzictwa przeszłości

i zachowującym tożsamość w integrującej się Europie”.

Działania zaplanowane w Strategii zostały skoncentrowane na trzech polach aktywności:

Pole A – Konkurencyjność gospodarcza,

Pole B – Rozwój społeczny i jakość życia,

Pole C – Potencjał instytucjonalny.

Dla wymienionych pól aktywności wytyczono trzy cele strategiczne:

Cel strategiczny I: Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa,

Cel strategiczny II: Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej

jakości życia,

Cel strategiczny III: Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa.

3 Załączniki nr 1/I, 1/II, 1/III do Uchwały Nr XLI/527/2006 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30 stycznia 2006 r. „Małopolska 2015” Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013.

Każde z trzech pól działania obejmuje wyodrębnione Obszary polityki rozwoju, czyli obszary

aktywności, w których samorząd województwa prowadzi określoną dla danego zagadnienia

politykę. Przedstawiają się one w sposób przedstawiony poniżej.

Dla pola A:

Obszar I. Społeczeństwo wiedzy i aktywności

Obszar II. Gospodarka regionalnej szansy

Obszar III. Infrastruktura dla rozwoju regionalnego

Obszar IV. Krakowski Obszar Metropolitalny

Dla pola B:

Obszar V. Spójność wewnątrzregionalna

Obszar VI. Ochrona środowiska

Obszar VII. Dziedzictwo i przestrzeń regionalna

Dla pola C:

Obszar VIII. Współpraca terytorialna

Obszar IX. Nowoczesne zarządzanie publiczne

W ramach poszczególnych obszarów polityki rozwoju w dokumencie strategii wskazano

konkretne kierunki, w których realizowane będą kluczowe, najważniejsze dla osiągnięcia celów

strategii działania i w których koncentrować się będzie aktywność merytoryczna i finansowa

samorządu województwa.

W Strategii nie mogło zabraknąć odniesień do prowadzenia procesu rewitalizacji w obszarach

zdegradowanych na terenie województwa małopolskiego.

W Obszarze II. Gospodarka regionalnej szansy, w kierunku polityki

II.5. Rozwój przemysłów czasu wolnego wśród założeń wymieniono rozwój infrastruktury

dla rozwoju ruchu turystycznego i przyjazdów uzdrowiskowych, a w jego ramach wskazano na

potrzebę rewitalizacji i waloryzacji miejsc o potencjale turystycznym oraz przeprowadzenie

kompleksowych prac remontowych i konserwatorskich w najcenniejszych obiektach

zabytkowych, a także ich adaptację na cele kulturalne i turystyczne,.

W Obszarze VI. Ochrona środowiska przy opisie strategii postępowania odnoszącej się do całego

obszaru VI. wymieniono działania rewitalizacyjne jako służące ochronie zasobów przyrody na

terenie województwa.

Obszar VII. z kolei zawiera kierunek polityki bezpośrednio odnoszący się do procesów

rewitalizacji, który jest oznaczony VII.4. i nosi nazwę „Rewitalizacja obszarów

zdegradowanych”.

Przy kierunku VII.1. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego wskazano na wzrost liczby

opracowanych programów rewitalizacji jako jeden z trzech wskaźników osiągnięć działań

podejmowanych w jego ramach. Jednym z istotnych celów tego kierunku jest zachowanie

najcenniejszych walorów krajobrazu kulturowego w regionie oraz rewitalizacja obszarów

problemowych i waloryzacja historycznych układów przestrzennych.

Wiodące działania odnośnie rewaloryzacji i rewitalizacji układów urbanistycznych obejmują:

Przeprowadzenie kompleksowych prac remontowo-konserwatorskich

najcenniejszych zabytków w regionie,

Ożywianie centrów historycznych miast oraz rehabilitacja urbanistyczna starych

miast,

Budowę centrów miast i miejscowości ukształtowanych wokół zakładów

przemysłowych,

Sanację zasobów mieszkalnych.

Wreszcie wyżej wspomniany kierunek polityki VII.4. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

zakłada prowadzenie następujących działań:

adaptację obiektów i terenów po-przemysłowych, po-wojskowych i po-górniczych

do nowych funkcji gospodarczych, kulturowych lub rekreacyjnych,

dostosowywanie zdegradowanych obszarów dla potrzeb nowych inwestycji,

powstawanie i rozwój inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych,

technologicznych, centrów zaawansowanych technologii,

rekultywację zdegradowanych terenów z przeznaczeniem na cele publiczne,

tworzenie sieci współpracy instytucji użyteczności publicznej, mieszkańców,

przedsiębiorców,

poprawę infrastruktury komunikacyjnej,

rozbudowę i unowocześnienie infrastruktury technicznej,

rozbudowę i modernizację infrastruktury turystycznej i kulturowej przy

wykorzystaniu zabytkowych obiektów,

rozbudowę i modernizację infrastruktury społecznej,

przedsięwzięcia modernizacyjne w budownictwie mieszkaniowym,

działania w zakresie bezpieczeństwa publicznego.

Co bardzo istotne, wszystkie planowane przedsięwzięcia zgodne z kierunkiem polityki VII.4.

powinny wynikać z przygotowanych i zaakceptowanych społecznie programów rewitalizacji.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że liczba zapisów odnoszących się do rewitalizacji

zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013 wskazuje na

przywiązywanie dużej wagi samorządu regionu do działań z tego zakresu. Umiejętne wpisanie się

w politykę wojewódzką pozwoli na przeprowadzenie tego procesu na konkretnych obszarach

zdegradowanych i pozyskanie znaczących środków ze źródeł zewnętrznych.

1.5.6. Program Rozwoju Lokalnego Gminy WadowiceSamorządy lokalne działające w warunkach gospodarki rynkowej, cechującej się dużą dynamiką

zmian i niepewnością co do ich kierunków, muszą posiadać zdolność do wczesnego

rozpoznawania zagrożeń, jak i dostrzegania pojawiających się szans. Silne oddziaływania

czynników zewnętrznych, w których istotną rolę odgrywa dynamika i ekspansywność jednostek

terytorialnych (gmin miejskich i wiejskich oraz województw), konkurujących w dostępie do

ograniczonego rynku inwestorów i kapitału, wymuszają konieczność stosowania przez władze

samorządowe odpowiednich metod zarządzania. W powyższych warunkach istotnego znaczenia

nabiera zarządzanie strategiczne, które umożliwia dostosowanie funkcjonowania jednostek

terytorialnych do zmian zachodzących w otoczeniu. Jest to proces polegający na realizacji

długofalowych celów przy wykorzystaniu nadarzających się szans i unikaniu pojawiających się

zagrożeń.

Zarządzanie strategiczne oparte jest na opracowywaniu, wdrażaniu i kontroli realizacji planów

strategicznych. W obecnych warunkach polskich - na poziomie zarządzania lokalnego

(gminnego) -jednąz podstawowych ról wśród tego typu planów pełnią strategie rozwoju. W

opracowaniach tych określane są cele rozwoju lokalnego oraz sposoby realizacji tych celów przy

wyróżnieniu najbardziej pożądanych dla rozwoju miasta działań.

Gmina Wadowice opracowała PRL mając na uwadze w głównej mierze aplikowanie po fundusze

strukturalne Unii Europejskiej i dlatego w swych zamierzeniach nie ogranicza się do lat 2005-

2006, lecz sięga po horyzont kolejnego okresu programowania budżetowego UE (2013 r.). Plan

Rozwoju Lokalnego precyzuje bieżące i perspektywiczne potrzeby Gminy Wadowice z

uwzględnieniem zadań, na realizację których Gmina może pozyskać środki z funduszy unijnych.

Dokument ten wpisuje się także w proces planowania strategicznego, opartego na priorytetowych

kierunkach rozwoju gminy oraz zaplanowanych i konsekwentnie wykonywanych działaniach. W

dokumencie zawarto informacje dotyczące obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy, a

także listę działań, które należy podjąć, również przy wykorzystaniu środków z funduszy

strukturalnych. Kierunki rozwoju Gminy w latach 2007-2013 to otwarta część dokumentu, która

wskazywać ma, jakie działania prorozwojowe podejmować będzie Gmina w dłuższej

perspektywie czasowej. Główne zadania realizowane przez Gminę Wadowice w ramach Planu

Rozwoju Lokalnego mają doprowadzić do uczynienia z Gminy obszaru bardzo atrakcyjnego dla

mieszkańców, inwestorów i turystów. Wśród priorytetowych zamierzeń znajdują się inwestycje

drogowe oraz komunikacyjne, pozwalające na lepszą dostępność do poszczególnych części

obszaru Gminy, a także na przygotowanie nowych terenów pod inwestycje usługowo-

przemysłowe. Równie ważna jest poprawa zagospodarowania Wadowic w zakresie infrastruktury

turystycznej, pozwalająca nie tylko na przyciągnięcie większej liczby turystów, ale także na

zainteresowanie i zatrzymanie ich w Wadowicach i okolicy na dłużej. W tej grupie zadań pojawią

się również inicjatywy rewitalizacji i wykorzystania zasobów dziedzictwa kulturowego oraz

historycznego charakteru Wadowic dla zwiększenia turystycznej atrakcyjności miasta i okolicy, a

przede wszystkim dla podkreślenia szczególnych walorów tej ziemi, jako kolebki Karola Wojtyły

– Ojca Świętego Jana Pawła II i unikatowego w skali kraju charakteru Wadowic jako miasta

papieskiego. Nader istotnymi będą również zadania związane z rozbudową bazy oświatowej i

kulturalnej w Gminie, tym bardziej, że efektem tych inicjatyw będzie nie tylko poprawa jakości

życia mieszkańców, ale także możliwość wykorzystania kolejnych obiektów w ofercie

kulturalnej, sportowej czy rekreacyjnej. Na podniesienie standardu życia mieszkańców Gminy

wpływ będą miały także projekty z zakresu zagospodarowania przestrzennego i rozwijania

centrów lokalnych w poszczególnych sołectwach, a także zagospodarowania obszarów przy

głównych ciągach komunikacyjnych przebiegających przez obszary wiejskie.

Na podstawie diagnozy stanu aktualnego, biorąc pod uwagę rozwój Gminy Wadowice określono

cel główny „Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Wadowice” jako:

DDALSZYALSZY ROZWÓJROZWÓJ II PODNOSZENIEPODNOSZENIE ATRAKCYJNOŚCIATRAKCYJNOŚCI G GMINYMINY W WADOWICEADOWICE JAKOJAKO MIEJSCAMIEJSCA

PIELGRZYMOWANIAPIELGRZYMOWANIA, , ZAMIESZKANIAZAMIESZKANIA, , INWESTOWANIAINWESTOWANIA II WYPOCZYNKUWYPOCZYNKU..

Działania konieczne dla zrealizowania Celu Głównego ujęto w czterech grupach

tematycznych, określonych jako Domeny Strategiczne, które wzajemnie się uzupełniają:

I – Dziedzictwo kulturowe, krajobraz i środowisko kapitałem Gminy

Wadowice.

II – Mieszkańcy Gminy Wadowice wykształceni, bezpieczni i aktywni.

III – Gmina Wadowice obszarem inwestycji, rozwoju infrastruktury technicznej oraz

wspierania przedsiębiorczości.

IV – Gmina Wadowice atrakcyjnym miejscem wypoczynku i rekreacji.

1.5.7. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wadowice

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wadowice jest spójny z zapisami Planu Rozwoju

Lokalnego Gminy Wadowice na lata 2005-2006, przyjętego uchwałą nr XXVIII/167/2005

Rady Miejskiej w Wadowicach z dnia 16 października 2005r.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wadowice to zestaw działań zmierzających do

długotrwałego i zrównoważonego rozwoju miasta, w oparciu o szereg działań przestrzennych

(materialnych), społecznych i gospodarczych. Program ten zakłada udział w procesie rewitalizacji

kilkudziesięciu partnerów z terenu miasta, którzy będą realizowali zadania finansowane z wielu

różnych źródeł, w tym funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Potrzeba opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wadowice była wynikiem kilku

współzależnych czynników:

dynamiczny rozwój miasta w ostatnich latach, który wymaga zachowania równowagi w

sferze przestrzennej, społecznej i gospodarczej,

opracowanie i uchwalenie w 2005 r. dwóch dokumentów istotnych z punktu widzenia

rozwoju gminy – Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wadowice i Studium uwarunkowań i

kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Wadowice,

szansa włączenia w proces rozwoju Miasta wielu partnerów publicznych i niepublicznych,

pojawienie się nowych możliwości finansowania rozwoju lokalnego, w tym z

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu

Społecznego (EFS) czy Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu

Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

zbliżający się kolejny okres programowania w Unii Europejskiej (lata 2007-2013).

Lokalny Program Rewitalizacji obejmuje lata 2006-2015 i zawiera zadania planowane do

współfinansowania w ramach zarówno funduszy strukturalnych Unii Europejskie, jak również

zakłada udział innych źródeł finansowania, w tym prywatnych. Dokument zawiera strukturę

zalecaną przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy, zawartą w „Podręczniku procedur wdrażania

Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego” (Warszawa, 28

października 2005).

Prace związane z opracowaniem Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Wadowice

przeprowadzono w okresie październik 2005 – marzec 2006, zgodnie z umową podpisaną

pomiędzy Gminą Wadowice, reprezentowaną przez pełnomocnika: Panią Teresę Radwan-Cycoń

– Kierownika Wydziału Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego w Wadowicach, a FRDL

Małopolskim Instytutem Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa, reprezentowanym

przez Krzysztofa Lipskiego – Dyrektora MISTiA.

Rys. Plan obszaru rewitalizacji Miasta Wadowice (mapa topograficzna w skali 1:10000)4

granica obszaru rewitalizacji

4 Por. Załącznik nr 4, Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wadowic, Urząd Miasta Wadowice, marzec 2006.

2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNACzęść diagnostyczna zawiera diagnozę problemów społecznych miasta. Diagnoza

została oparta na badaniu źródeł zastanych oraz analizie skonstruowanych specjalnie do

tego celu ankiet i wywiadów.

2.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY WADOWICE

2.1.1. Rys historyczny

Gmina Wadowice jest obszarem zamieszkałym przez człowieka od czasów prehistorycznych –

reliktem dawnego osadnictwa jest m.in. grodzisko w Gorzeniu Górnym, ślady innej osady odkryto

również w dolinie Skawy. W okresie nowożytnym na styku czterech krain geograficznych:

Beskidu Małego, Beskidu Makowskiego, Pogórza Śląskiego i Wielickiego powstała gęsta sieć

osadnicza, której miejscowości mają wielusetletnią tradycję i znaczący dorobek społeczny i

cywilizacyjny. Najstarszą wsią Gminy Wadowice jest położony po prawej stronie rzeki Skawy

Roków, jedna z najdawniejszych miejscowości ziemi wadowickiej. Już w 1254 r. istniała tutaj

osada i karczma, a Bolesław Wstydliwy immunitetem wydanym w Korczynie potwierdził ich

własność na rzecz norbertanek z krakowskiego Zwierzyńca, które władały Rokowem do początku

XVII wieku.

Dzieje Wadowic sięgają wieku XIII. Pierwsza pisana wzmianka o mieście pochodzi z 1327 roku,

(pierwszy zapis w źródłach kościelnych jest o dwa lata starszy, z 1325 r.), natomiast

w 1430 r. Wadowice otrzymały udokumentowane prawa miejskie. Jako miasto związane z

Księstwem Oświęcimskim a później Zatorskim, wraz z nimi wcielone zostały do Korony Polskiej

w 1564 r. i od tej chwili nosiły nazwę Królewskie Wolne Miasto Wadowice. Mimo, że miasto

nękane było wieloma charakterystycznymi dla staropolskiej historii problemami i trudnościami

(wojny, epidemie, pożary), z każdej z tych klęsk podnosiło się dzięki zapobiegliwości monarchów

Rzeczypospolitej, nadających Wadowicom i ich mieszkańcom kolejne przywileje, ale przede

wszystkim dzięki pracowitości i inicjatywie społecznej swoich obywateli. W XVII w. rozsławił

Wadowice wywodzący się stąd teolog i filozof Marcin Wadowita (Marcin Kępa vel Kępka z

Wadowic), profesor i dziekan Akademii Krakowskiej, który m.in. ufundował w mieście szpital

dla ubogich i wspierał wadowicką szkołę parafialną, jedną a pierwszych na zachodnich ziemiach

Małopolski. Znaczący rozwój miasta nastąpił z początkiem XIX w., gdy wybudowano drogę

łączącą Wiedeń ze stolicą ówczesnej Galicji, Lwowem (tzw. trakt cesarski) i Wadowice znalazły

się na tym ważnym szlaku komunikacyjnym. Zlokalizowano tu siedzibę cyrkułu, czyli obwodu

(dużej jednostki administracyjnej), a później powiatu. W tym czasie nastąpił intensywny rozwój

administracji i szkolnictwa. W mieście wzniesiono koszary wojskowe, sąd, szpital i liczne urzędy,

znacznie rozwinęło się także szkolnictwo. Rozwój cywilizacyjny miasta i zwiększenie liczebności

jego mieszkańców wpłynęły na wzrost świadomości społecznej i narodowej wadowiczan.

Efektem było powstanie i intensywna działalność wielu organizacji społecznych, kulturalnych i

patriotycznych. Ich szczególny rozkwit przypadł na okres po 1866 r., czyli czasy tzw. autonomii

galicyjskiej, pozwalającej na rozwój społecznej aktywności i umożliwiającej odradzanie i

umacnianie polskich dążeń niepodległościowych. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w

1918 r. Wadowice nadal pozostały miastem powiatowym i były prężnym ośrodkiem oświatowym

i kulturalnym. Od pierwszych chwil niepodległości stacjonował tu 12 Pułk Piechoty Ziemi

Wadowickiej, wsławiony walkami z bolszewikami o niepodległość w latach 1919–1920,

upamiętnionymi wzniesionym w 1928 r. przed koszarami tej jednostki Pomnikiem Poległych

Żołnierzy. W 1939 r. 12 pp zapisał kolejną chlubną kartę walkami w kampanii wrześniowej, a w

latach okupacji jego struktury odtworzono w ramach Armii Krajowej w Polskim Państwie

Podziemnym.

18 maja 1920 r. w Wadowicach, w domu przy ul. Kościelnej 7 (ówczesny nr 2) urodził się Karol

Wojtyła, syn urzędnika wojskowego Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich, późniejszy Papież

Jan Paweł II, który spędził w tym mieście dzieciństwo i młodość. Osobowość przyszłego Ojca

Świętego wzrastała i kształtowała się w specyficznej atmosferze Wadowic, przesyconej

tradycjami społecznej aktywności i tolerancji.

W czasie okupacji hitlerowskiej w latach 1939-1945 na rzece Skawie ustanowiono granicę

między III Rzeszą a Generalnym Gubernatorstwem. Represje okupanta skierowane zostały przede

wszystkim przeciwko miejscowym elitom polskim, inteligencji, urzędnikom i nauczycielom.

Równolegle jednak niemiecka polityka eksterminacji rasowej doprowadziła do zagłady w

obozach śmierci prawie całej, liczącej około 2 tysiące obywateli, społeczności żydowskiej miasta.

Po zakończeniu II wojny światowej przyszły trudne lata odbudowy i starań mieszkańców o

podniesienie prestiżu miasta. Po wielkim przełomie 1989 roku Wadowice weszły w okres

dynamicznych przemian i rozwoju. Od 15 lat są siedzibą prężnie działającego samorządu

gminnego, a od 1999 r. stały się ponownie stolicą powiatu, aczkolwiek mniejszego niż przed

pięćdziesięciu laty. O randze problemów stających przed samorządem i społecznością świadczą

inwestycje ostatnich lat, m.in. budowa basenu krytego czy obwodnicy, która pozwoli na

przeniesienie ciężkiego i tranzytowego ruchu drogowego poza ciasne centrum miasta, ratując

zabytkowy układ architektoniczno-urbanistyczny Wadowic przed niszczącym działaniem drgań i

spalin.

2.1.2. Położenie, powierzchnia, ludność

Wadowice położone są w zachodniej części Pogórza Wielickiego, w kotlinie pomiędzy

wzniesieniami Pogórza i pasmami Beskidu Małego, w dolinie rzeki Skawy, a ich współrzędne

geograficzne wynoszą w przybliżeniu 49°53’ szerokości geograficznej północnej i 19°30’

długości geograficznej wschodniej. Centrum miasta leży w widłach Skawy i potoku Choczenka,

na wysokości około 270 m n.p.m. Teren miasta jest zróżnicowany pod względem

wysokościowym, najniżej położone są doliny Skawy i Choczenki, najwyżej położone punkty

stanowią wyniesienia Czumówki, Łazówki i Górnicy. Różnica wzniesień między najniższymi i

najwyżej położonymi punktami wynosi ok. 50 m. Gmina Wadowice liczy 37525 mieszkańców

(2005 r.), w tym Miasto 19370 obywateli (stan na 31 grudnia 2005 r.). Powierzchnia gminy

wynosi 113 km², w tym obszar miasta 10,6 km². Wadowice pełnią istotną rolę w tej części

regionu, są centrum wielu inicjatyw lokalnych oraz o zasięgu ponad regionalnym, ośrodkiem

administracji, kultury i edukacji, siedzibą władz gminnych, jak również powiatowych. Przez

obszar Gminy biegną dwa ważne szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym, krzyżujące się w

Wadowicach, trasa Kraków – Bielsko-Biała jako droga krajowa K-52 oraz Oświęcim – Sucha

Beskidzka, biegnąca przez teren gminy jako fragment drogi krajowej K-28 Zator – Medyka

(granica państwa). Odległość z Wadowic do stolicy województwa, Krakowa, wynosi 52 km.

Rys. Gmina Wadowice na tle powiatu wadowickiego.

Źródło: Związek Powiatów Polskich – http://www.zpp.pl

Miasto Wadowice jest stolicą gminy miejsko-wiejskiej i obejmuje miasto Wadowice oraz 15

sołectw: Babicę, Barwałd Dolny, Chocznię, Gorzeń Dolny, Gorzeń Górny, Jaroszowice oraz

Jaroszowice-Zbywaczówkę (łącznie dwa sołectwa), Kaczynę, Kleczę Dolną, Kleczę Górną,

Ponikiew, Roków, Stanisław Górny, Wysoką i Zawadkę. Gęstość zaludnienia w gminie wynosi

332 osoby/km2, co jest wartością niemal 5 razy mniejszą w stosunku do średniej gęstości

zaludnienia w mieście Wadowice (1761 osób/km2). Wadowice są jednocześnie stolicą powiatu

wadowickiego, skupiającego 10 gmin i liczącego 154201 mieszkańców (dane z 2005 r.).

Rysunek 1.Podział terytorialny gminy Wadowice na sołectwa / miejscowości.

Źródło: Informacja Turystyczna - Wadowice http://www.it.wadowice.pl

http://www.it.wadowice.pl/

2.1.3. Dziedzictwo kulturowe i turystyka

Wadowice to miasto posiadające wyjątkowo korzystne położenie geograficzne w dolinie Skawy,

u podnóża malowniczych Beskidów, w pobliżu przyszłego Jeziora Wadowickiego, czyli

budowanego w Świnnej Porębie zbiornika wodnego na rzece Skawie. Walory krajobrazowe i

wartości kulturowe kwalifikują gminę do grona miejsc o szczególnej atrakcyjności turystycznej i

rekreacyjnej. W świetle prawie 700-letniej historii Wadowic nieco dziwi fakt, że tylko szesnaście

obiektów w mieście i gminie wpisanych jest do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,

tym bardziej, że w tejże ewidencji zarejestrowano cały układ urbanistyczny miasta (w 1987 r.). Ta

niejednolita polityka wobec zabytków wynikała zapewne ze względów koniunkturalnych, a w

sytuacji braku programu ochrony konserwatorskiej dla obszaru Gminy Wadowice wpisy

dokonywane były jedynie na nieliczne indywidualne wnioski zainteresowanych osób czy

instytucji. Zarejestrowane obiekty stanowią w tej sytuacji zaledwie kilka procent zabytkowej

substancji miejskiej i poza miastem.

Ze względu na osobę Jana Pawła II, przyciągają do Wadowic rzesze turystów pragnących przejść

szlakiem dzieciństwa i młodości Ojca Świętego. To dzięki osobie Papieża Wadowice pozostają na

ustach całego świata i przesądzają o szczególnym charakterze całej okolicy. Odwiedzając Dom

Rodzinny Karola Wojtyły, w którym obecnie znajduje się Muzeum, Bazylikę Mniejszą pod

wezwaniem Ofiarowania NMP z charakterystyczną wieżą, czy wędrując malowniczymi szlakami

górskimi, dostrzegamy akcenty, które nierozerwalnie związane są z życiem Wielkiego Polaka i

Wadowiczanina. Warto więc wybrać się na Leskowiec i Groń Jana Pawła II i skosztować

„papieskich kremówek”, warto poczuć wyjątkowy klimat tego miasta, niewątpliwy genius loci.

Mimo, że miejsce to na zawsze będzie kojarzone z osobą Ojca Świętego, godne uwagi są również

inne atrakcje regionu, np. Delfin, jedna z najnowocześniejszych krytych pływalni w Polsce, dwór-

muzeum Emila Zegadłowicza w Gorzeniu, a także liczne trasy turystyczne. Bliskość gór, ciekawa

kultura i obrzędowość ludowa to także elementy podkreślające walory tej jakże pięknej okolicy.

Ważniejsze trasy turystyczne

Gmina Wadowice jest bardzo dobrym terenem do uprawiania turystyki aktywnej – pieszej, konnej

i rowerowej. Wadowice i pozostałe miejscowości gminy są także doskonałymi punktami

wypadowymi dla wycieczek górskich. Piechurzy zainteresowani są głównie szlakami

turystycznymi na Leskowiec, czy na Groń Jana Pawła II. Na tym ostatnim usytuowane jest

Sanktuarium Ludzi Gór z kaplicą pobłogosławioną przez Ojca Świętego z pokładu helikoptera

podczas pielgrzymki do Polski w 1999 r. Ponadto można z Wadowic czy okolic odbywać

wędrówki innymi szlakami, równie ciekawymi ze względu na malownicze ukształtowanie terenu

Beskidu Małego, kontakt z przyrodą oraz wspaniałe walory widokowo-krajobrazowe. Do

ciekawszych i wartych wędrówki zakątków należą m.in.:

Ø Trasa Wadowice – Gorzeń Górny – Czartak,

Ø Łysa Góra (554 m),

Ø Bliźniaki (564 m),

Ø Jaroszowicka Góra (544 m).

Znakowane trasy turystyczne w gminie Wadowice to m.in. szlaki:

- Niebieski – Wadowice - Przełęcz Czesława Panczakiewicza pod Łysą Górą –

Ponikiew - Groń Jana Pawła II, na jego pokonanie potrzeba ok. 3 godz. 45 min.,

- Żółty – Klecza Górna - Jaroszowicka Góra - Gorzeń Górny – Iłowiec - Łysa Góra

–Bliźniaki – Kaczyna - Ostry Wierch - Inwałd, którym łącznie wędruje się ok. 6 godz.,

- Czarny – Wadowice – Goryczkowiec - Gorzeń Górny – Czartak - Jaroszowicka

Góra - Łękawica, którym wędruje się ok. 3 godz. 45 min.,

- Żółty – Czartak – Żar – Królewizna – Groń Jana Pawła II – Leskowiec –

Targoszów – Krzeszów Dolny, którym wędruje się ok. 4 godz. 30 min.,

- Czarny – Barwałd Dolny - Zarąbki – Dział – Trawna Góra,

- Żółty – Kalwaria-Lanckorona PKP – Kalwaria Zebrzydowska – Zebrzydowice –

Wysoka – Babica – Witanowice – Tomice – Wadowice.

Baza noclegowa

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego i obliczeń Centrum Badań Regionalnych,

liczba turystów odwiedzających Wadowice w stosunku do mieszkańców Gminy wynosi 28%. Jest

to wskaźnik wyższy od wartości dla grupy miejscowości porównywalnych (tam wynosi 25%), ale

niższy od wartości dla powiatu wadowickiego (40%), Małopolski (63%) i kraju (38%). Wysokość

wskaźnika wynika z uwzględniania w obliczeniach grup rejestrowanych, korzystających z usług

miejscowych przewodników, a przede wszystkim z noclegów. To zaniżenie jest widoczne w

porównaniu ze wskaźnikiem dla powiatu, w którego skali Wadowice są niewątpliwie jednym z

najważniejszych miejsc pod względem odwiedzin i atrakcyjności turystycznej. Nawet

uwzględniając ośrodek pielgrzymkowy Kalwarii Zebrzydowskiej, tak wyliczony wskaźnik musi

budzić refleksję, iż dla wielu grup Wadowice są tylko krótkim przystankiem w turystycznej czy

pielgrzymkowej peregrynacji, pomiędzy innymi ośrodkami ruchu turystycznego, np. Krakowem

czy Oświęcimiem.

Baza noclegowa w Gminie jest zróżnicowana. W standardzie hotelowym noclegi oferują

Wojskowy Dom Wypoczynkowy Podhalanin w Wadowicach przy ul. Wojska Polskiego 17 (192

miejsca), Dom Pielgrzyma Wieża w parafii św. Piotra Apostoła przy al. Matki Bożej Fatimskiej

90 (44 miejsca) i hotel Marten w Kleczy Dolnej 111 A (35 miejsc). Indywidualne, lub

przeznaczone dla mniejszych grup miejsca proponują kwatery prywatne w mieście: Pensjonat

„Del Arte” przy ul. Iwańskiego (oferuje trzy pokoje dwuosobowe i jeden apartament), Pensjonat

Elżbiety Majtczak na os. Jedność 5 (4 miejsca) i Pensjonat U Jędrusia przy ul. Podgórskiej 5 B (4

miejsca), a poza miastem pensjonat Mirosławy Cholewy w Ponikwi 168 (20 miejsc). Miejsca

noclegowe oferują także Minikamping w Gorzeniu Górnym (możliwość rozbicia 10 namiotów,

max. 40 osób) i domki letniskowe ośrodka kempingowego Czartak (10 domków

sześcioosobowych w sezonie od maja do września). Można również skorzystać z gościny w

całorocznym ośrodku szkolno-wypoczynkowym Elektrowni Jaworzno w Ponikwi (10 domków

sześcioosobowych). W pobliskich wsiach zwolennicy agroturystyki mogą skorzystać z oferty

gospodarstw Ranczo w Dolinie – Grażyny i Adama Rybskich w Kleczy Górnej 102 (8 miejsc)

oraz Józefela w Kleczy Dolnej 253 A (10 miejsc). Na Leskowcu, a właściwie na dawnej

Jaworzynie, czyli obecnie Groniu Jana Pawła II działa schronisko PTTK pod Groniem Jana

Pawła II (32 miejsca).

Baza gastronomiczna

Zaplecze gastronomiczne w gminie Wadowice to przede wszystkim sieć restauracji i małej

gastronomii. Zabezpiecza ona wymagania w sposób wystarczający w stosunku do obecnej skali

ruchu turystycznego, zróżnicowany pod względem asortymentowym oraz cenowym i w miarę

dostosowany do zapotrzebowania i możliwości poszczególnych grup konsumentów. W mieście

funkcjonują restauracje: Piwnica przy pl. Jana Pawła II 8 (wejście od ul. Jagiellońskiej), Paradise

przy pl. Jana Pawła II 21, Dworek Mikołaj przy ul. Błonie 1, restauracja Wenecja przy ul.

Konstytucji 3 Maja 98, restauracja Graniczna przy ul. Wojska Polskiego 42, restauracja – pizzeria

Narcyz przy pl. Jana Pawła II 9, restauracja – pizzeria Lotos przy ul. Lwowskiej 8, jadłodajnia

Pod lipką przy pl. Jana Pawła II 5, bar U Misia przy ul. Trybunalskiej 4, restauracja Nova przy ul.

Putka 2 (nad supermarketem Albert), restauracja – pizzeria Resto Rapido Europejska przy ul.

Poprzecznej 10, natomiast poza miastem restauracja Joker w Jaroszowicach-Zbywaczówce 237 i

restauracja – pizzeria Czartak w Gorzeniu Dolnym 44. Spośród kawiarni i cukierni w

Wadowicach działają: Galicja przy ul. Kościelnej 5, cukiernia Wadowice przy ul. Kościelnej 6,

cukiernia Beskidzka przy ul. Jagiellońskiej, cukiernia Markiza przy pl. Jana Pawła II 22, cukiernia

Kremówka przy ul. Zatorskiej 8, cukiernia Cattabriga przy pl. Bohaterów Getta, cukiernia firmy

Hardek przy pl. Kościuszki 21 oraz 12 ogródków kawiarnianych.

2.1.4. Kultura i sport

Kultura

Tradycją stało się, że 18 maja, w rocznicę urodzin Karola Wojtyły, rozpoczynają się w gminie

Dni Wadowic. W roku 2000, roku jubileuszu osiemdziesięciolecia urodzin Ojca Świętego Jana

Pawła II, były one szczególnie okazałe. Ich punktem kulminacyjnym był zorganizowany przez

wadowicki Samorząd wspólnie z Telewizją Polską wielki koncert urodzinowy, w którym

zaprezentowały się największe gwiazdy polskiej estrady. Podobny koncert zorganizowany w 2005

r., w półtora miesiąca po śmierci Ojca Świętego, a w przeddzień 85 rocznicy Jego urodzin miał

charakter znacznie bardziej refleksyjny. Dokonania kulturalne nie ograniczają się do organizacji

święta miasta. W Wadowicach działa wiele instytucji kulturalnych. Obok domu Ojca Świętego

funkcjonuje Muzeum Miejskie, Wadowickie Centrum Kultury oraz biblioteki dysponujące bardzo

bogatą ofertą. Organizowane są imprezy cykliczne, festiwale, przeglądy a także imprezy

jednorazowe – koncerty, wystawy, występy plenerowe. Na terenie gminy funkcjonują tematyczne

kluby i koła zainteresowań, cieszące się dużym zainteresowaniem wśród dzieci, młodzieży i

dorosłych. Dumą mieszkańców gminy jest orkiestra dęta Ochotniczej Straży Pożarnej z Choczni,

która od kilku lat zdobywa najwyższe trofea na wszelkiego typu festiwalach i przeglądach.

Rozwija się i zdobywa laury także druga orkiestra dęta OSP z Kleczy Dolnej.

Sport i rekreacja

W Gminie Wadowice działa aż 13 klubów sportowych, w tym 5 w Wadowicach. Obok sekcji

piłki nożnej, działających w większości klubów, sukcesy odnoszą również drużyny piłki

koszykowej, siatkowej, zawodnicy tenisa stołowego, karatecy oraz łucznicy. W Wadowicach

organizowane są liczne imprezy sportowe i rekreacyjne o zasięgu ogólnopolskim, a nawet

międzynarodowym. Każdego roku uczestniczą w nich tysiące miłośników sportu i ruchu na

świeżym powietrzu. Od kilku lat miasto gości uczestników np. Biegu Solidarności, kilkakrotnie

było miejscem startu lub mety etapów kolarskiego Wyścigu Solidarności i Olimpijczyków.

Turystycznymi szlakami Beskidu Małego opiekują się członkowie miejscowego Oddziału PTTK

Ziemia Wadowicka, którego tradycje sięgają okresu międzywojennego. Organizacja ta ma

znaczący dorobek w zakresie turystyki kwalifikowanej, zwłaszcza turystyki górskiej i znakowania

szlaków w Beskidach. Obecnie wadowicki PTTK jest współorganizatorem Zlotu Szlakami Jana

Pawła II. Do swoich dawnych tradycji sportowych nawiązuje także reaktywowane w 1990 roku

Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, będące organizatorem wielu zawodów sportowych, ale także

imprez o charakterze patriotycznym. Sokół organizuje m.in. od kilku lat w listopadzie doroczny

Bieg Niepodległości z okazji rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 r.

Dumą mieszkańców Gminy Wadowice jest pełnowymiarowa Kryta Pływalnia Delfin, która

została nagrodzona jako jeden z najlepiej zaprojektowanych i wykonanych obiektów tego typu w

kraju w 2002 r. Obiekt posiada homologację Polskiego Związku Pływackiego z prawem

organizacji zawodów regionalnych i innej rangi w porozumieniu z PZP. Ponadto do turystycznej

infrastruktury towarzyszącej w gminie zaliczyć należy: stadion sportowy 650-lecia Wadowic na

dawnych Błoniach Miejskich, korty tenisowe, klub jeździecki oraz trzy stajnie prywatne w

okolicy Wadowic.

2.1.5. Gospodarka Lokalna

2.1.5.1 Potencjał gospodarczy i przedsiębiorczość mieszkańców

Gmina Wadowice jest od wielu lat największym ośrodkiem gospodarczym w powiecie

wadowickim i posiada bardzo duży potencjał rozwojowy, wynikający z wielu uwarunkowań.

Zarówno możliwości, jak i dotychczasowe działania postawiły Wadowice bardzo wysoko w

rankingu miast pod względem dynamiki rozwoju. Wyznacznikiem aktywności gospodarczej jest

liczba jednostek zarejestrowanych w systemie REGON. W gminie Wadowice funkcjonują 4243

podmioty gospodarki narodowej, z czego 2634 jednostki działają w mieście (62%). Z ogólnej

liczby podmiotów, w sektorze publicznym prowadzi działalność zaledwie 130 jednostek (3%),

pozostałe 4113 podmiotów działa w sektorze prywatnym (97%). Zdecydowana większość

podmiotów gospodarki narodowej w gminie Wadowice to osoby fizyczne prowadzące działalność

gospodarczą – 3435 jednostek (81% ogółu podmiotów w systemie REGON), 405 podmiotów to

spółki cywilne (9,5%), 128 podmiotów to spółki handlowe (3%), 62 jednostki mają charakter

fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych (1,5%), a 16 podmiotów to spółdzielnie. W

stosunku do 2000 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminie Wadowice wzrosły o

prawie 14% i w 2004 r. stanowiła 28,5% wszystkich jednostek w powiecie wadowickim.

Ważnym wskaźnikiem służącym analizowaniu rozwoju przedsiębiorczości jest liczba

zarejestrowanych firm na tysiąc mieszkańców gminy. Pod tym względem Gmina Wadowice z

liczbą 113 firm na 1000 mieszkańców (dane za 2004 r.) plasuje się na drugim miejscu w

powiecie, za gminą Kalwaria Zebrzydowska (148/1000), gdzie kultywowane są wieloletnie

tradycje rodzinnych firm, szczególnie stolarskich, a także obuwniczych. Średnia dla powiatu

wadowickiego wynosi 96 podmiotów na 1000 mieszkańców, dla Małopolski 89, a dla Polski 94

firmy na tysiąc obywateli.

Gospodarczą wizytówką lokalnej przedsiębiorczości są branże stolarska i obuwnicza,

produkcyjnymi potentatami zakłady przemysłu spożywczego i maszynowego, jednak najwięcej

firm działa w sektorze handlu i usług. Działalność ta mogła się rozwinąć dzięki prężnie

funkcjonującym tu dużym firmom o zasięgu regionalnym czy krajowym. To właśnie dla potrzeb

takich przedsiębiorstw świadczone są różnego rodzaju usługi. Ogromny potencjał tkwi także w

turystyce. Walory przyrodnicze i kulturowe, jak również bliskość znaczących ośrodków

kulturalnych (Kraków), czy obszarów turystycznych (Tatry, Beskidy), a także własne zasoby

Gminy w tych dziedzinach tworzą znakomite warunki dla rozwoju działalności nie tylko sensu

stricte turystycznej, ale także – a może przede wszystkim – okołoturystycznej (gastronomia,

usługi).

Wadowice są silnym ośrodkiem administracyjno-finansowym, w latach dziewięćdziesiątych

powstało tutaj szereg nowych oddziałów banków, rozwijają się handel, usługi i drobna

wytwórczość. W Wadowicach szczególnie dobrze reprezentowany jest sektor bankowy, instytucje

tak ważne dla gospodarczych przedsięwzięć. W mieście oddziały mają: Bank Gospodarki

Żywnościowej S.A., Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A., Bank Spółdzielczy w Bielsku-

Białej, BIG Bank Gdański S.A., ING Bank Śląski, Kredyt Bank S.A., Millenium Big Bank S.A.,

PKO Bank Polski S.A., Powszechne Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo–Kredytowe, Dominet

Bank. W mieście siedziby mają znane w całym kraju firmy. Należą do nich Zakłady Przemysłu

Cukierniczego Skawa S.A., Fabryka Elementów Hydrauliki Ponar S.A., Zakłady Mechaniczne

FUMiS-Bumar oraz bardzo prężnie rozwijająca się w ostatnich latach firma Maspex. Wszystkie te

firmy, oraz wiele mniejszych wpływają nie tylko na dynamikę rozwoju gospodarczego, ale także

znacząco poprawiają sytuację na rynku pracy, zmniejszając bezrobocie.

Istotny wpływ na postrzeganie Gminy jako ośrodka atrakcyjnego gospodarczo mają działające tu

instytucje otoczenia biznesu. Służą one wsparciem dla nowo tworzonych przedsiębiorstw, czy

rozwijających się firm, poszukujących pomocy w różnych zakresach swej działalności,

począwszy od kredytowania finansowego, poprzez znalezienie korzystnej lokalizacji dla

przedsięwzięcia, a na doradztwie prawnym i biznesowym skończywszy. Z grona instytucji

otoczenia biznesu w gminie brak jedynie funduszu poręczeń kredytowych, który mógłby być

ważnym narzędziem dla rozwoju lokalnej sfery małych i średnich przedsiębiorstw.

2.1.5.2. Rynek pracy

Wartościami charakteryzującymi rynek pracy jest nie tylko liczba pracodawców, ale przede

wszystkim stopa bezrobocia i liczba pracujących. Bezrobocie omówione zostało już wcześniej,

zatem ta 10 913 część opisu dotyczy grupy osób pracujących. Według danych z 2003 r. liczba

pracujących w Gminie Wadowice wynosiła osób, w tym 5676 kobiet (52% ogółu). Oznacza to, że

47,1% mieszkańców gminy w wieku produkcyjnym posiada pracę, co jest wskaźnikiem

zdecydowanie wyższym w porównaniu z wartościami powiatu (26%), regionu (29,7%) i Polski

(31,5%). Według innego wskaźnika (liczba pracujących na 1000 mieszkańców) gmina Wadowice

także wypada bardzo korzystnie – z wartością 292 osoby przewyższa wskaźniki powiatowe (158

pracujących na 1000 obywateli), regionalne (183) i ogólnopolskie (198).

Najwięcej mieszkańców Gminy Wadowice pracuje w szeroko pojętym sektorze usług oraz w

przemyśle i budownictwie. Jednak po rozbiciu usług na rynkowe i nierynkowe zdecydowanie

dominują osoby zatrudnione w przemyśle i budownictwie. Nikły jest odsetek zatrudnionych w

łowiectwie, rolnictwie i leśnictwie. W rolnictwie, rybołówstwie i leśnictwie pracuje 0,2%

mieszkańców gminy posiadających etat (w powiecie 0,7%, w regionie 0,8%, w Polsce 1,5%), w

przemyśle i budownictwie zatrudnionych jest 47,4% obywateli gminy (powiat 50,6%, region

35,3%, Polska 37,3%), w usługach rynkowych etat posiada 28,2% mieszkańców gminy (powiat

23,7%, region 33,4%, Polska 33,3%), natomiast w usługach nierynkowych pracuje 24,1%

ludności gminy (w powiecie 25,0%, w Małopolsce 30,5%, w kraju 27,9%). Powyższe dane mogą

wskazywać na przekształcenia struktur rynku pracy w Gminie Wadowice. Jeżeli jednak

niewielkie zmniejszenie liczby pracujących w przemyśle przy równoczesnym zwiększeniu liczby

zatrudnionych w sektorze usług rynkowych jest korzystne, to zmniejszenie liczby zatrudnionych

w usługach nierynkowych może sugerować np. ubytek lub przynajmniej stagnację miejsc pracy w

administracji, ale także w służbie zdrowia, oświacie, pomocy społecznej i innych istotnych

formach obsługi mieszkańców. Równocześnie należy zauważyć, że mimo opisanych zmian

struktura zatrudnionych w Gminie nadal jest nieco przesunięta w kierunku przemysłu, przy

równoczesnym nadal zbyt małym (mimo wzrostu) udziale sektora usług rynkowych.

Największe zakłady przemysłowe i firmy na terenie Gminy Wadowice:

Ø Agencja Promocja - Stanisław Kwaśny,

Ø Aksa - hurtownia papiernicza,

Ø Badura sp. z o.o. - Zakład obuwniczy,

Ø Barbara Bąk i Stanisław Bąk Bardimex bis s.j.,

Ø Centrum Budowlane sp. z o.o. Gama,

Ø Datex – Data Jakub i Wspólnicy s.j.,

Ø Drukarnia i Wydawnictwo Grafikon – J. Krupnik, W Kołodenny s.j.,

Ø Fabryka Elementów Hydrauliki „Ponar - Wadowice S.A.”,

Ø Fabryka Papieru i Tektury Beskidy S.A.,

Ø Filar sp. z o.o.,

Ø Firma Handlowa Abecadło Ewa Wołek,

Ø Firma Panelstyl, Mirosław Żak,

Ø Firma Produkcyjno-Handlowa Brydex B J. Burzyński i wspólnicy, s.j.,

Ø Firma Handlowo-Produkcyjno-Usługowa Młyn Wadowice, Renata Żółtek,

Ø FUMiS – bumar,

Ø Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska,

Ø Gospodarstwo Pomocnicze Wojskowy Dom Wypoczynkowy Podhalanin

Ø Handlowo – Gospodarcza Spółdzielnia Pracy,

Ø Hibernatus sp. z o.o.,

Ø Inwado sp. z o.o.,

Ø Krakowskie Zakłady Zielarskie Herbapol w Krakowie S.A., Zakład Produkcyjny

Wadowice,

Ø Majus s.j.,

Ø Maspex Wadowice sp. z o.o.,

Ø Metchem sp. z o.o.,

Ø Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Wadmlek w Wadowicach,

Ø Pack-Plus sp. z o.o.,

Ø Pionier - Spółdzielnia Inwalidów,

Ø Przedsiębiorstwo Produkcyjne, Handlowe i Usługowe Kika s.j., K. Studnicki, K.

Pamuła, S. Ruła,

Ø Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe Madix - Eksport-Import,

Ø Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych, Inżynieryjnych i Hydrotechnicznych, Jan

Rzepa, Edward Płecki, s.j.,

Ø Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych,

Ø Przedsiębiorstwo Usług Geodezyjnych sp. z o.o.,

Ø Rejonowe Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych,

Ø Rumtex sp. z o.o.,

Ø Sklep Budowlany Wapian – W. Mizera, P. Jesiołowski, A. Wata, s.j.,

Ø Społem – Powszechna Spółdzielnia Spożywców,

Ø Spółdzielnia Inwalidów Pionier,

Ø Spółdzielnia Mieszkaniowa,

Ø Spółdzielnia Transportowo-Motoryzacyjna Przewóz,

Ø Werbatex sp. z o.o.,

Ø Wod-Gaz - Materiały Instalacyjno-Sanitarne,

Ø Zakład Produkcyjno-Handlowo-Usługowy Inex , K.Suglik, J. Stuglik, s.j.,

Ø Zakład Przetwórstwa Mięsnego J. Wolas - M. Kastelik sp. z o.o.,

Ø Zakłady Przemysłu Cukierniczego Skawa S.A.,

Ø Żelbet Spółka Produkcyjno-Handlowa.

2.1.5.3. Rolnictwo

Według klasyfikacji statystycznej na terenie gminy Wadowice funkcjonuje 4189 gospodarstw

rolnych (w grupie ujęto także działki rolne o powierzchni 0-1 ha). Średnia wielkość gospodarstwa

wynosi ok. 2,0 ha i jest porównywalna ze średnią dla powiatu (1,99 ha), a niższa od średniej dla

Małopolski, wynoszącej 2,61 ha i średniej krajowej, rzędu 7,1 ha użytków rolnych. Jeszcze

wyższa jest przeciętna wielkość powierzchni całego gospodarstwa (nie tylko użytków rolnych)

wynosząca w Polsce 9 ha, a w UE aż 19,4 ha. Liczba osób posiadających gospodarstwa rolne o

łącznej powierzchni do 1 ha (działki rolne) wynosi 891, przy czym trzeba zauważyć, że wiele

działek nie jest uprawianych rolniczo, natomiast powierzchnię przekraczającą 10 ha posiada

zaledwie 7 gospodarstw w gminie. Jak wynika z powyższych danych, rolnictwo na terenie gminy

jest bardzo rozdrobnione. Powierzchnia gruntów w gospodarstwach rolnych ogółem na terenie

gminy wynosi 8130 ha, a użytkowanie gruntów według danych statystycznych przedstawia się

następująco:

1. użytki rolne – 6025 ha, w tym:

grunty orne – 4732 ha (78,6% ogólnej powierzchni użytków rolnych),

sady – 100 ha (1,6%),

łąki – 973 ha (16,1%),

pastwiska – 220 ha (3,7%),

2. lasy i grunty leśne – 1637 ha,

3. pozostałe grunty – 467 ha.

Część użytków rolnych w Gminie nie jest uprawiana. Dane statystyczne za rok 2003 rejestrują na

wsiach Gminy Wadowice od 20,3 do 32,5 proc. odłogów, natomiast w skromnym areale rolnym

w samym mieście jeszcze więcej. Jest to związane z rozdrobnieniem gospodarstw oraz

wspomnianymi wcześniej niekorzystnymi warunkami rozwoju rolnictwa.

Według danych Urzędu Statystycznego 53,2% powierzchni Gminy Wadowice stanowią użytki

rolne (dla powiatu wadowickiego średnia wynosi 58,4%, dla Małopolski 58%, a dla kraju 59%),

natomiast grunty orne stanowią już tylko 40,6% obszaru gminy (w powiecie 45,3%), użytki

zielone to 11,6%, a sady zajmują 1% powierzchni Gminy. Udział lasów i terenów leśnych w

ogólnej powierzchni Gminy Wadowice wynosi 30,8% (średni udział lasów w powierzchni wynosi

dla powiatu wadowickiego 24,1%, dla Małopolski 29%, a dla Polski 28,1%). Wszystkie lasy

stanowiące własność Skarbu Państwa będące w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego

Lasy Państwowe Nadleśnictwa Andrychów na terenie Gminy Wadowice uznane zostały zgodnie z

decyzją Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 listopada 1995

r. za lasy ochronne.

2.2. CHARAKTERYSTYKA CZYNNIKÓW SPOŁECZNYCH

W GMINIE WADOWICE

2.2.1. Liczba i struktura płci ludności

Według stanu na dzień 31 grudnia 2004 r. Gminę Wadowice zamieszkiwały 37 402 osoby. Miasto

liczy 19 392 obywateli, a w sołectwach mieszka 18 010 osób. Gmina zajmuje pod względem

liczebności mieszkańców drugie miejsce w powiecie (po gminie Andrychów) i skupia ponad 24%

obywateli powiatu. Struktura mieszkańców według płci przedstawiała się następująco:

Ø kobiety – 19 355 osób (51,7% ogółu ludności gminy),

Ø mężczyźni – 18 047 osób (48,3%)

czyli na 100 mężczyzn przypadało 107 kobiet (to najwyższy wskaźnik tzw. współczynnika

feminizacji w powiecie wadowickim, porównywalny ze wskaźnikiem ogólnopolskim, a wyższy

od średniej dla powiatu – 104 i dla Małopolski – 106 kobiet na 100 mężczyzn).

W latach 1999-2004 liczba mieszkańców gminy wzrosła z 37074 obywateli do 37 402

osób i był to wzrost coroczny. Odbył się on jednak głównie za sprawą terenów wiejskich gminy,

gdzie zaludnienie w okresie pięciu lat wzrosło o 655 osób, podczas, gdy w mieście Wadowice

zaludnienie zmniejszyło się o 327 obywateli. Wzrost liczby mieszkańców gminy jest efektem

zarówno ruchu naturalnego ludności (dodatni przyrost naturalny) oraz wewnątrzgminnych

migracji. Taka wewnętrzna migracja bez odpływu mieszkańców poza obszar Gminy powodowana

jest przede wszystkim tendencją do budowania i zamieszkiwania we własnych domach, których

wiele powstaje w okolicznych wsiach.

2.2.2. Mieszkalnictwo

Według danych GUS w roku 2003 w Gminie Wadowice były łącznie 10 743 mieszkania o 42 361

izbach i łącznej powierzchni 834 702 m², co dawało średnio na mieszkanie 3,9 izby i 77,7 m²

powierzchni, natomiast w przeliczeniu na osobę 22,4 m² powierzchni. Mieszkania w Gminie

Wadowice stanowiły 24,7% wszystkich mieszkań w powiecie, ale ich powierzchnia stanowiła

23,3% łącznej powierzchni mieszkań w powiecie. Jest to efekt tego, że średnia powierzchnia

mieszkania w powiecie wadowickim, przy dominującym budownictwie jednorodzinnym, wynosi

82,4 m² i jest wyższa od średniej dla Gminy Wadowice. Pod względem powierzchni znacznie

mniejsze są mieszkania w Andrychowie, gdzie średnia powierzchnia mieszkania wynosi 72,7 m²,

a na jednego mieszkańca przypada prawie o jeden metr kwadratowy powierzchni mniej (21,5 m²)

niż w Wadowicach. Wielkość powierzchni użytkowej mieszkania na jednego mieszkańca jest w

Gminie Wadowice zbliżona (nieznacznie niższa) do wskaźnika regionalnego (22,6 m²) oraz

ogólnopolskiego (22,7 m²), natomiast pod względem średniej powierzchni mieszkania wyraźnie

wyższa od wskaźnika regionalnego wynoszącego 73,2 m² i krajowego (68,8 m²). Gminny

wskaźnik liczby izb w mieszkaniu (3,9), jest nieznacznie niższy niż w skali powiatu (4,1), ale

nieco wyższy od wskaźnika dla Małopolski (3,8) oraz dla Polski (3,7).

2.2.3. Źródła utrzymania i dochody ludności

Według obliczeń Centrum Badań Regionalnych z Warszawy dochody mieszkańców Gminy

Wadowice są dość wysokie, bowiem obliczony na podstawie udziału Gminy w podatkach skarbu

państwa podatek od dochodów osobistych (PIT) na jednego mieszkańca Gminy Wadowice

wynosił w 2002 r. 733 złote, czyli więcej niż tenże podatek w skali powiatu wadowickiego (695

zł) oraz w grupie gmin porównywalnych z Wadowicami (676 zł), natomiast był nieco niższy od

podatku przypadającego na mieszkańca Małopolski (787 zł) oraz od średniego podatku w kraju

(853 zł). Także wskaźniki obrazujące życie mieszkańców pod względem tzw. źródła utrzymania

stawiają Gminę Wadowice wysoko. Według wydawnictwa Województwo małopolskie 2003

procent gospodarstw domowych w Gminie utrzymujących się wyłącznie lub głównie z pracy w

rolnictwie lub na własny rachunek mieści się w najniższym przedziale, i nie przekracza 5 procent,

zarówno w mieście jak i na wsiach. Pod względem odsetka gospodarstw utrzymujących się

wyłącznie lub głównie z emerytur i rent Gmina także odnotowuje jeden z najniższych (czyli

najlepszych) wskaźników w powiecie. Dla miasta mieści się on w przedziale od 24,6% do 37,3%,

natomiast dla ludności sołectw w przedziale od 37,3% do 40,3%.

2.2.4. Poziom wykształcenia

Poziom wykształcenia mieszkańców Polski badany był podczas Narodowego Spisu

Powszechnego Ludności i Mieszkań w roku 2002. W gminie Wadowice badaniem objęte zostały

16204 osoby w wieku powyżej 13 lat. Wyniki tych badań wskazują, że mieszkańcy gminy

Wadowice są dobrze wykształceni, zwłaszcza w porównaniu z mieszkańcami całego powiatu

wadowickiego. Największa grupa mieszkańców gminy posiada wykształcenie średnie (30,6%

ogółu), co jest tendencją bardzo pozytywną, zarówno w porównaniu ze wskaźnikiem powiatu

wadowickiego (25,5% osób z wykształceniem średnim) i regionu małopolskiego (30,4%).

Niewiele mniejsza rzesza obywateli gminy posiada wykształcenie podstawowe (30,2% ogółu

mieszkańców), co jest wskaźnikiem niższym zarówno w porównaniu z powiatem (34,4%), jak i

regionem (30,5%). Co piąty mieszkaniec gminy Wadowice (22,1% ogółu) legitymuje się

wykształceniem zasadniczym zawodowym, co w porównaniu z wartością powiatową (25,7%) jest

wskaźnikiem niższym, a w zderzeniu z wartością regionalną (18,5%) jest wskaźnikiem wyższym.

Ponad 5% mieszkańców gminy ukończyło szkołę policealną – analogiczny wskaźnik dla powiatu

wynosi 4,1%, a dla regionu 4,9% ogółu mieszkańców. Dyplomem uczelni wyższej może

pochwalić się 8,5% obywateli gminy Wadowice, co jest wartością wyższą w porównaniu ze

średnią powiatową (6,5%), jednak niższą w konfrontacji z wartością regionu małopolskiego

(10,6%), która jest wysoka dzięki wykształconym obywatelom Krakowa.

Wykres: Poziom wykształcenia mieszkańców Gminy Wadowice (%).

2.2.5. Bezrobocie w Gminie Wadowice

Bezrobocie jest niezmiernie uciążliwym problemem społecznym i gospodarczym zarówno w

Polsce, jak i w Wadowicach. Samorząd Gminy nie ma odpowiednich narzędzi dla

przeciwdziałania bezrobociu (jednymi z nielicznych są prace interwencyjne, staże, umowy

absolwenckie itp.), jednak podejmuje działania mające zachęcać mieszkańców do aktywności

inwestycyjnej, tworzenia nowych miejsc pracy czy podejmowania działalności gospodarczej.

Bardziej kompleksowe, a przede wszystkim zinstytucjonalizowane działania ewidencjonowania

zjawiska bezrobocia oraz aktywizacji osób bezrobotnych prowadzone są na szczeblu powiatu,

poprzez powołany w tym celu organ administracji, jakim jest Powiatowy Urząd Pracy. Także

obliczenia statystyczne, w przypadku Gminy Wadowice właściwego dla niej Urzędu

Statystycznego w Krakowie prowadzone są tylko do szczebla powiatu, nie uwzględniając

odrębności i specyfiki poszczególnych gmin. W niniejszym podrozdziale dla zobrazowania

problemu bezrobocia w Gminie Wadowice wykorzystano informacje GUS oraz Powiatowego

Urzędu Pracy w Wadowicach. W statystyce powiatu wadowickiego od wielu lat notuje się

wysoką stopę bezrobocia mieszkańców. Według stanu na 31 grudnia 2005 r. bezrobocie w

powiecie wynosiło 15,2 proc. czyli prawie co siódmy zdolny do pracy mieszkaniec powiatu

pozostawał bez etatu, a to pociąga za sobą szereg problemów natury społecznej. Wielkość stopy

bezrobocia w skali powiatu wadowickiego jest wyższy od poziomu bezrobocia w regionie

małopolskim (13,8%), ale niższa w porównaniu z wartością bezrobocia w Polsce (17,6%). Liczba

bezrobotnych w Gminie Wadowice według danych z grudnia 2005 r. wynosi 1901 osób, z czego

prawie 57% to kobiety (1076 osób). Tylko 12,4% ogółu bezrobotnych w gminie (235 osób)

posiada prawo do zasiłku z Powiatowego Urzędu Pracy.

2.2.6. Edukacja

Zapewnienie możliwości kształcenia w szkołach podstawowych i gimnazjach jest zadaniem

samorządu gminnego. W wielu wypadkach od gminy zależy także stworzenie korzystnego

klimatu dla rozwoju szkolnictwa ponadgimnazjalnego na jej obszarze, czyli ułatwienie

dostępności dalszej i hierarchicznie wyższej edukacji dla mieszkańców. Tradycje oświaty i rozwój

cywilizacyjny miasta i okolicy wykształciły dobrą i gęstą sieć placówek edukacyjnych nie tylko

szczebla podstawowego, ale także średniego. Zabezpieczone są warunki do opieki nad dziećmi w

wieku przedszkolnym, a także warunki do nauki w szkołach podstawowych i gimnazjach. W

Gminie Wadowice funkcjonuje

Ø 7 przedszkoli,

Ø 16 szkół podstawowych,

Ø 9 gimnazjów.

Dalszą naukę proponują podlegające władzom powiatowym, a zlokalizowane na terenie Gminy

Wadowice cztery zespoły szkół ponadgimnazjalnych. Szkoły te dysponują ofertą o różnorako

zestawionych profilach kształcenia i zapewniają edukację nie tylko dla uczniów z terenu Gminy

Wadowice, ale całego powiatu, a nawet spoza jego obszaru. W strukturach wymienionych

zespołów działają między innymi:

Ø trzyletnie licea ogólnokształcące,

Ø trzyletnie licea profilowane,

Ø czteroletnie technika,

Ø dwu i trzyletnie szkoły zawodowe.

Absolwenci liceów mogą podjąć naukę w szkołach policealnych (zdobycie zawodu), a absolwenci

zasadniczych szkół zawodowych w liceach uzupełniających czy technikach, po których

ukończeniu mogą zdać maturę.

2.2.7. Ochrona zdrowia

W zakresie podstawowej opieki medycznej całodobową pomoc dla mieszkańców i leczenie

ambulatoryjne świadczą prywatne spółki medyczne i gabinety lekarskie oraz stomatologiczne

(według danych za 2002 r. w Gminie Wadowice prowadziło działalność 18 spośród 50-ciu

placówek ochrony zdrowia w powiecie wadowickim, w tym 6 przychodni, 2 ośrodki zdrowia i 10

praktyk lekarskich. Równocześnie w Gminie Wadowice funkcjonowało 11 aptek spośród 32 w

powiecie. W zakresie leczenia specjalistycznego opiekę zapewniają Powiatowa Przychodnia

Specjalistyczna w Wadowicach, a także poradnie specjalistyczne w Krakowie oraz innych

ośrodkach. W PPS funkcjonuje kilkanaście poradni, obsługujących mieszkańców Gminy

Wadowice oraz powiatu. Są to poradnie: Chirurgii Ogólnej, Chorób Zakaźnych i Hepatologii,

Chorób Płuc i Gruźlicy z Pracownią Spirometrii, Dermatologiczna, Diabetologiczna,

Endokrynologiczna, dla Kobiet, Kardiologiczna, Laryngologiczna z Pracownią Audiometryczną,

Leczenia Uzależnień Medycyny Pracy, Neurologiczna, Okulistyczna z Gabinetem Leczenia Zeza,

Ortopedyczna, Psychologiczna, Rehabilitacji Medycznej, Reumatologiczna, Ryzyka

Okołoporodowego, Zdrowia Psychicznego oraz trzy poradnie konsultacyjne; Chirurgii Ogólnej i

Urazowej, Ginekologiczna, Pediatryczna.

Istnieją także pracownie: Rehabilitacji Leczniczej, Elektrokardiografii, Ultrasonografii,

Rentgenologiczna z aparatem do mammografii oraz Gabinet Zabiegowy i Centralne

Laboratorium. W ZZOZ trwają prace przygotowawcze zmierzające do uruchomienia Stacji Dializ

z Poradnią Nefrologiczną oraz Pracowni Tomografii Komputerowej.

Szpital Powiatowy im. Jana Pawła II zlokalizowany jest w dwóch kompleksach budynków

u podnóża Karmelu, po obu stronach ul. Karmelickiej i zapewnia opiekę nie tylko dla

mieszkańców gminy, ale całego powiatu (ok. 155 tys. ludności). W Szpitalu funkcjonuje dziewięć

oddziałów: Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Chirurgii Ogólnej, Chirurgii Urazowej,

Dziecięcy, Ginekologiczno-Położniczy, Noworodków i Wcześniaków, Obserwacyjno-Zakaźny,

Wewnętrzny I, Wewnętrzny II oraz Blok Operacyjny. Do dyspozycji pacjentów są także Izby

Przyjęć: Chirurgiczno-Ginekologiczna, Położnicza, Dziecięca, Oddziału Obserwacyjno-

Zakaźnego, Oddziałów Wewnętrznych. Według stanu na koniec III kwartału 2004 r. Szpital

posiada 310 łóżek, a na Oddziale Noworodków 40 stanowisk, z tym ze obecnie zgodnie ze

standardami unijnymi funkcjonują w Szpitalu 273 łóżka, a pozostałe zostaną uruchomione po

zakończeniu stosownych remontów i adaptacji. ZZOZ zatrudnia 628 osób, w tym 68 lekarzy, 290

pielęgniarek i położnych, 18 osób pozostałego wyższego personelu medycznego, 49 techników

medycznych, 50 osób pozostałego średniego personelu medycznego, 18 osób niższego personelu

medycznego, 50 osób personelu ekonomicznego, administracyjnego i technicznego oraz 85

pracowników gospodarczych i obsługi.

2.2.8. Bezpieczeństwo i Porządek Publiczny

Jednym z istotniejszych elementów funkcjonowania społeczności lokalnej jaką jest Gmina są

kwestie bezpieczeństwa oraz porządku publicznego. Często wskaźniki dotyczące bezpieczeństwa

nie odzwierciedlają nastrojów i poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców danego obszaru,

dlatego też bardzo itotnym elementem prawidłowo działającej struktury lokalnej jest wizerunek

służb zajmujących się na co dzień zapewnieniem bezpieczeństwa oraz porządku publicznego. Jak

wskazuje doświadczenie w Gminie Wadowice pomimo pojawiających się coraz to nowych

zagrożeń, publiczne poczucie bezpieczeństwa dzięki staraniom lokalnych władz, pozostaje na

wysokim poziomie.

2.2.8.1. Policja

Sprawami bezpieczeństwa publicznego na terenie Gminy Wadowice zajmuje się Komenda

Powiatowa Policji w Wadowicach, obejmująca zasięgiem swojego działania teren całego powiatu.

W zakresie profilaktyki przestępczości oraz ochrony porządku publicznego podstawowe działania

wykonują funkcjonariusze sekcji prewencji, referatu dzielnicowych i zespołu do spraw nieletnich

i patologii, zadania z zakresu ochrony porządku i bezpieczeństwa w ruchu drogowym realizuje

sekcja ruchu drogowego, natomiast w zakresie wykrywania przestępczości kryminalnej

właściwym organem KPP jest sekcja kryminalna, prowadząca działania operacyjne oraz

dochodzeniowo-śledcze. Komenda Powiatowa Policji w Wadowicach, obejmująca zasięgiem

swojego działania także Gminę Wadowice, oceniana jest jako wyróżniająca się jednostka Policji

w Małopolsce. Wykrywalność w grupach typowych przestępstw kryminalnych w powiecie

wadowickim osiąga poziom 59 procent (dla Małopolski wskaźnik ten wynosi 40 proc.) natomiast

wykrywalność ogółem osiąga 70 proc. (w regionie 53 proc.).

2.2.8.2. Straż Miejska

Jednym z przykładów działań wadowickiego Samorządu, ukierunkowanych na poprawę stanu

bezpieczeństwa mieszkańców, było utworzenie w roku 1991 Straży Miejskiej. Już od momentu

powołania SM, w ramach tzw. zadań własnych gminy, w porozumieniu z miejscową jednostką

policji podjęła działania w tym zakresie. Funkcjonariusze Straży Miejskiej znacząco wsparli

działania policji. W pierwszym rzędzie skierowano ich do realizacji zadań o charakterze

porządkowym, co pozwoliło na przesunięcie sił i środków Komendy Powiatowej Policji do służby

o innym charakterze. Ponadto, dzięki utworzeniu Straży Miejskiej i jej współpracy z policją,

możliwym stało się zwiększenie liczby patroli w mieście w godzinach występowania

największych zagrożeń, zwłaszcza po południu i w porze wieczorowo-nocnej.

2.2.8.3. Państwowa Straż Pożarna

Do podstawowych zadań Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej oraz Jednostki

Ratowniczo-Gaśniczej PSP w Wadowcach, zabezpieczającej bezpośrednio m. in. obszar Gminy

Wadowice należy likwidowanie występujących zagrożeń, m.in. walka z pożarami lub innymi

klęskami żywiołowymi, np. skutkami silnych wiatrów, skutkami zalań obiektów i terenów,

ratownictwo techniczne, zwłaszcza w wypadkach i katastrofach drogowych oraz ratownictwo

chemiczne, zarówno w przypadku awarii na terenie zakładów, jak i podczas wypadków w

transporcie drogowym i kolejowym. Podstawowe zadania z zakresu likwidacji zagrożeń KP PSP

oraz podległe jej Jednostki Ratowniczo-Gaśnicze PSP wykonują jako element Krajowego

Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, do którego włączone są także jednostki Ochotniczych Straży

Pożarnych. KP PSP Wadowicach jest dobrze wyposażona w sprzęt ratowniczo-gaśniczy. Obecnie

dysponuje 18 samochodami, w tym 6 samochodami gaśniczymi w Jednostkach Ratowniczo-

Gaśniczych, 7 samochodami specjalnymi oraz 7 pomocniczymi.

2.2.8.4. Ochotnicze Straże Pożarne

Ochotnicze Straże Pożarne są nie tylko elementem systemu bezpieczeństwa i ochrony

przeciwpożarowej, ale jedną z najważniejszych form społecznej aktywności mieszkańców. Na

obszarze gminy Wadowice działa aż 9 Ochotniczych Straży Pożarnych. Do zadań statutowych

OSP należy m.in.:

Prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom i współdziałanie

w tym zakresie z instytucjami i stowarzyszeniami,

Branie udziału w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, i

innych klęsk i zdarzeń,

Informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych (np. wypalanie

traw) i sposobach ochrony przed nimi.

Cztery jednostki OSP (Chocznia, Jaroszowice, Klecza i Wysoka) są włączone do Krajowego

Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Przynależność do systemu wiąże się z dodatkowymi zadaniami

dla jednostki, bowiem jest ona w pierwszej kolejności używana do działań poza gminą swojego

stacjonowania, jako bezpośrednie wsparcie JRG PSP, musi posiadać odpowiednie wyposażenie

sprzętowe (m.in. dwa samochody bojowe), a także odpowiednio wyszkolony i w pełni

dyspozycyjny pododdział strażaków, których mobilność pozwala na natychmiastowe

przystąpienie do akcji na każde wezwanie.

2.3. Pomoc Społeczna w Gminie Wadowice

Mimo korzystnego obrazu życia mieszkańców Gminy Wadowice, w społeczności lokalnej

występują grupy społeczne wymagające wsparcia z punktu widzenia jakości życia społeczeństwa.

Główny ciężar i większość zadań dotyczących wsparcia środowisk zagrożonych różnymi

problemami i patologiami realizuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, który gromadzi i

weryfikuje dane dotyczące osób potrzebujących pomocy. W Gminie działa również wiele

organizacji i instytucji wspierających materialnie i niematerialnie najbardziej potrzebujących.

2.3.1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i grupy potrzebujące wsparcia

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach realizuje przede wszystkim spoczywające na

Gminie zadania ustawowe z zakresu pomocy społecznej, a także prowadzi ewidencję i

weryfikację osób i środowisk potrzebujących wsparcia. Niżej wymienione zostały podstawowe

zjawiska społeczne generujące grupy potrzebujące wsparcia. W 2006 r. były to według kryteriów

MOPS: ubóstwo – udzielono pomocy 403 rodzinom (1545 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego 184

rodzinom na wsi,

bezrobocie – udzielono pomocy 308 rodzinom (1179 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego 121

rodzinom na wsi,

długotrwała lub ciężka choroba – udzielono pomocy 277 rodzinom (769 osobom w rodzinach) z terenu gminy

Wadowice, z tego 95 rodzinom na wsi,

niepełnosprawność – udzielono pomocy 245 rodzinom (654 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z

tego 87 rodzinom na wsi,

bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego – udzielono

pomocy 108 rodzinom (448 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego 33 rodzinom na wsi,

alkoholizm – udzielono pomocy 89 rodzinom (263 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego 35

rodzinom na wsi,

rodziny niepełne – udzielono pomocy 33 rodzinom (111 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego

11 rodzinom na wsi,

potrzeba ochrony macierzyństwa – udzielono pomocy 29 rodzinom (141 osobom w rodzinach) z terenu gminy

Wadowice, z tego 5 rodzinom na wsi,

rodziny wielodzietne – udzielono pomocy rodzinom (274 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z tego

87 rodzinom na wsi,

przemoc w rodzinie – udzielono pomocy 18 rodzinom (69 osobom w rodzinach) z terenu gminy Wadowice, z

tego 87 rodzinom na wsi,

MOPS w Wadowicach w latach 2000 – 2004 nie odnotował konieczności udzielania pomocy

osobom, których trudna sytuacja życiowa wynika z używania środków odurzających

(narkomania), czy też rodzinom, które wskutek tego zjawiska w rodzinie straciły możliwości

utrzymania. Również nieliczna była grupa osób, które straciły źródło utrzymania z powodu

odbywania kary pozbawienia wolności, a po zakończeniu pobytu w zakładzie karnym miały

trudności adaptacyjne w powrocie do normalnej egzystencji czy też ze znalezieniem zatrudnienia i

z tych powodów objęte były świadczeniami pomocy społecznej.

Tabela: Powody przyznawanej pomocy w MOPS w Wadowicach w 2006 roku.

PPOWODYOWODY PRZYZNAWANEJPRZYZNAWANEJ POMOCYPOMOCY NNRR LICLIC

ZBAZBA

Ubóstwo 1 403

Bezdomność 2 9

Potrzeba ochrony macierzyństwa 3 29

W tym: wielodzietność 4 14

Bezrobocie 5 308

Niepełnosprawność 6 245

Długotrwała lub ciężka choroba 7 277

Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych 8 108

W tym: Rodziny niepełne 9 33

Rodziny wielodzietne 10 32

Przemoc w rodzinie 11 17

Alkoholizm 12 89

Trudności po opuszczeniu Zakładu Karnego 13 5

Brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży

opuszczającej placówki opiekuńczo wychowawcze

14 1

Zdarzenie losowe 15 8

Sytuacja kryzysowa 16 1

2.3.2. Kościelne organizacje i instytucje charytatywne

Zespół Charytatywny przy Parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach

Zespół Charytatywny przy Parafii św. Piotra w Wadowicach

Dom Opieki Zgromadzenia Sióstr Albertynek Posługujących Ubogim

Dom Opieki im. Brata Alberta, ul. Mickiewicza 33 A

Kuchnia im. Św. Brata Alberta przy Parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach – os. XX Lecia 1

Świetlica dla Dzieci im. Jana Pawła II – ul. Lwowska 27

Dom Samotnej Matki im. Emilii Wojtyłowej – ul. Sadowa 1

2.3.3. Świeckie organizacje i stowarzyszenia działające w zakresie pomocy społecznej

Polski Komitet Pomocy Społecznej - ul. Kościelna 6

Polski Czerwony Krzyż – os. XX Lecia 1

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Środowiskowe Ognisko Wychowawcze – ul. Teatralna 1

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Koło Dzieci Niepełnosprawnych –ul. Wadowity 9 A

Stowarzyszenie Rodziców i Opiekunów Dzieci Niepełnosprawnych „Dać szansę” – ul.

Kochanowskiego 1.

Stowarzyszenie im. Doktora Edmunda Wojtyły – ul. Barska 13

Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych – Koło w

Wadowicach – os. XX Lecia 1 B

Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Koło im. 12 pp w Wadowicach

Polski Związek Niewidomych – ul. Mickiewicza 15

Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – ul. Teatralna 1

Centrum Profilaktyki Społecznej, ul. Mickiewicza 17

Punk konsultacyjny problemów narkomanii, ul. Mickiewicza 17

2.3.4. Organizacje aktywności i samodzielności seniorów oraz działające w obszarze uzależnień

Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – ul. Teatralna 1

Kluby Seniora.

Wadowickie Stowarzyszenie Integracji Społecznej Klub Abstynentów Victoria

– Al. Wolności 52

Wadowickie Towarzystwo Trzeźwości Klub Abstynentów Oaza Spokoju – os. XX Lecia

1 a.

2.4. DANE STATYSTYCZNE – STRUKTURA RODZAJOWA

I ILOŚCIOWA ŚWIADCZEŃ Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ

PRZYZNAWANYCH NA TERENIE GMINY WADOWICE

W przedstawionych poniżej tabelach ukazano zestawienie powodów korzystania ze

świadczeń pomocy społecznej w latach 1996 – 2006. Pomimo tak długiego okresu poddanego

analizie pod względem korzystania z pomocy społecznej pewnie zjawiska wciąż jak zostało to

zaznaczone znajdują się wśród najczęstrzych problemów występujących wśród mieszkańców

Gminy Wadowice, są to: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała ub ciężka

choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych.

Tabela: Zestawienie powodów korzystania z pomocy społecznej w MOPS w

Wadowicach w latach 1996-2000 /liczba rodzin ogółem/PPOWODYOWODY PRZYZNAWANEJPRZYZNAWANEJ POMOCYPOMOCY 19961996 19971997 19981998 19991999 20002000

Ubóstwo 381 414 182 485 428

Sieroctwo 21 15 6 7 1

Bezdomność 4 3 2 2 6

Potrzeba ochrony macierzyństwa 64 57 44 48 47

W tym: wielodzietność --- --- --- --- ---

Bezrobocie 453 400 388 355 331

Niepełnosprawność 432 365 344 330 302

Długotrwała lub ciężka choroba 499 405 346 342 376

Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych 227 238 169 144 154

W tym: Rodziny niepełne 100 112 84 79 62

Rodziny wielodzietne 108 92 70 65 63

Przemoc w rodzinie --- --- --- --- ---

Alkoholizm 130 98 72 79 75

Narkomania 0 0 0 0 0

Trudności po opuszczeniu Zakładu Karnego 16 10 6 6 4

Brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży

opuszczającej placówki opiekuńczo wychowawcze

--- --- --- --- ---

Trudności w integracji osób, które otrzymały status

uchodźcy

--- --- --- --- ---

Zdarzenie losowe --- --- --- --- ---

Sytuacja kryzysowa --- --- --- --- ---

Klęska żywiołowa lub ekologiczna 0 0 0 0 0

Tabela: Zestawienie powodów korzystania z pomocy społecznej w MOPS w Wadowicach w latach

2001-2006 /liczba rodzin ogółem/

POWODY PRZYZNAWANEJ POMOCY 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Ubóstwo 457 546 526 494 415 403

Sieroctwo 1 2 2 1 0 0

Bezdomność 6 5 12 8 5 9

Potrzeba ochrony macierzyństwa 47 56 54 39 23 29

W tym: wielodzietność --- --- --- 6 12 14

Bezrobocie 386 444 452 374 355 308

Niepełnosprawność 430 443 475 243 234 245

Długotrwała lub ciężka choroba 418 409 483 275 232 277

Bezradność w sprawach opiekuńczo -

wychowawczych176 195 154 153 161 108

W tym: Rodziny niepełne 70 79 71 53 63 33

Rodziny wielodzietne 69 66 51 38 40 32

Przemoc w rodzinie --- --- --- 18 21 17

Alkoholizm 86 93 101 91 91 89

Narkomania 0 0 0 0 0 0

Trudności po opuszczeniu Zakładu Karnego 5 5 8 6 0 5

Brak umiejętności w przystosowaniu do życia

młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo

wychowawcze

--- --- --- 0 0 1

Trudności w integracji osób, które otrzymały

status uchodźcy--- --- --- 0 0 0

Zdarzenie losowe --- --- --- 4 1 8

Sytuacja kryzysowa --- --- --- 0 1 1

Klęska żywiołowa lub ekologiczna 77 0 0 0 0 0

RZECZYWISTA LICZBA RODZIN I OSÓB OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ

Rok Liczba osób którym przyznano decyzją

świadczenia

Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach

1996 1378 1356 49111997 1089 927 32051998 960 817 26291999 981 946 27992000 966 747 24332001 1100 893 30842002 1465 914 32502003 1495 940 32752004 1111 649 22662005 1012 570 20392006 1248 576 2034

Wykres: Liczba osób w rodzinach korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w latach 1996 – 2006

Jak pokazują powyższe zestawienia, liczba osób objętych systemem pomocy społecznej

ulega zmianom. Wynika to nie zawsze ze skali pojawiających się problemów społecznych, a

przede wszystkim z ubóstwa. Decydujący wpływ na korzystanie z systemu pomocy społecznej w

Polsce mają regulacje prawne zawarte w ustawie o pomocy społecznej oraz innych aktach

normatywnych. Podstawową przesłanką przyznania świadczeń jest kryterium dochodowe osoby i

rodziny.

Obecnie kryterium to ustalono na poziomie 461 zł miesięcznie w przypadku osoby

samotnie gospodarującej i 316 zł na osobę w rodzinie. Niski poziom kwot uprawniających do

przyznania świadczeń zawęża liczbę potrzebujących i może istotnie wypaczać skalę

występującego ubóstwa. Na wahania liczby uprawnionych do świadczeń wpływ miały m.in.

ustawa o rencie socjalnej i ustawa o świadczeniach rodzinnych, które spowodowały w 2004

przejście części klientów systemu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i płatnika świadczeń

rodzinnych.

KWOTA ORAZ LICZBA WYPŁACONYCH ZALICZEK ALIMENTACYJNYCHW MOPS W WADOWICACH

ROK KWOTA WYPŁACONYCH ZA LICZBA ZA

2005 112.102 517

2006 372.942 1.655

II kw. 2007 201.136 877

KWOTA ORAZ LICZBA WYPŁACONYCH ŚWIADCZEŃ RODZINNYCHW MOPS W WADOWICACH

ROK KWOTA WYPŁACONYCH ŚR LICZBA ŚR

2005 5.021.658 58.101

2006 7.090.366 86.813

II kw. 2007 4.009.880 44.372

Liczba i kwota świadczeń wypłaconych w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Wadowicach

w 2006 roku.

FORMA ŚWIADCZEŃ LICZBA ŚWIADCZEŃ

KWOTA

Zadania zlecone 67 235.226

Zadania własne 1209 1.306.400

Praca socjalna 2870 -

Program „Pomoc państwa

w zakresie dożywiania”

760 191.690

Śr. Własne 91.999

Dotacja99.691

Świadczenia rodzinne 86813 7090366

Zapomoga wypłacana przez gminy

na podst. art. 22a ustawy

337 337000

Dodatki mieszkaniowe 4634 589804,90

Wykres: Liczba świadczeń przyznawanych w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w

Wadowicach

Powyższe opracowania statystyczne, pozwalają na ocenę skali zjawisk społecznych na terenie

Gminy Wadowice w których czynny udział podejmuje miejscowy Ośrodek Pomocy

Społecznej.

Wykres: Kwoty świadczeń realizowanych w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej

w Wadowicach w 2006 roku

Na wykresie przedstawiono wysokość środków finansowych pozostających

w dyspozycji Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, uwzględniając wydatki na zadania

własne pochodzące z budżetu miasta, kwoty na zadania zlecone uzyskane z budżetu państwa

oraz wartość świadczeń rodzinnych. Analizując wysokość nakładów przeznaczonych na

pomoc społeczną w gminie należy zauważyć, iż nakłady finansowe przeznaczane na

wspomaganie osób i rodzin w latach 2004-2005 wzrosły w porównaniu z latami poprzednimi.

Taki stan rzeczy jest efektem wprowadzenia zmian ustawowych, czyniących ośrodek

dysponentem środków na świadczenia rodzinne, które – co potwierdzają powyżej

przedstawione dane – stanowią niebagatelną pozycję w jego budżecie.

2.5. ANALIZA SWOT GMINY WADOWICE

Tabela 1. Zapisy analizy SWOT dla Gminy Wadowice

SILNE STRONY:SILNE STRONY: SŁABE STRONY:SŁABE STRONY:

szczególne znaczenie miasta jako

miejsca urodzin Karola Wojtyły – Ojca

Świętego Jana Pawła II, wiele obiektów

związanych z osobą Ojca Świętego,

aktywność, przedsiębiorczość

mieszkańców, działalność wielu

organizacji pozarządowych,

miasto powiatowe, centrum

administracyjne, siedziba wielu instytucji,

podmiotów gospodarczych i usługowych,

dobre położenie w pobliżu aglomeracji

krakowskiej i śląskiej, bliskość granicy

państwa,

korytarze transportowe, w tym drogi

krajowe nr 28 i nr 52 oraz linia kolejowa

Bielsko-Biała – Kalwaria,

gęsta sieć dróg lokalnych,

dobra lokalizacja dworców komunikacji

samochodowej i kolejowej,

bogactwo dziedzictwa kulturowego,

walory turystyczne, rekreacyjne i

przyrodnicze – Beskid Mały, rzeka Skawa,

znaczne obszary lasów z możliwością

wykorzystania w turystyce i rekreacji,

tereny czyste ekologicznie, atrakcyjne

dla budownictwa mieszkaniowego,

turystyki oraz produkcji ekologicznej

niewystarczająca oferta pielgrzymkowo-

turystyczna,

zły stan techniczny dróg, w

szczególności powiatowych i krajowych,

brak chodników, zwłaszcza poza

terenem miejskim,

niewydolny układ komunikacyjny w

centrum miasta,

zbyt mała liczba miejsc postojowych i

garaży w osiedlach mieszkaniowych,

niewystarczająca baza turystyczna, mało

zróżnicowana baza noclegowa,

zły stan techniczny niektórych

budynków w centrum miasta (zwłaszcza

prywatnych), należących do zasobów

dziedzictwa kulturowego,

niewystarczająca dostępność sieci

wodociągowej i kanalizacyjnej,

wyczerpana przepustowość

oczyszczalni ścieków,

niewystarczająco rozbudowana sieć

ciepłownicza w mieście i istnienie lokalnych,

nie ekologicznych kotłowni,

wysoki poziom emisji pyłów,

szczególnie w okresie zimowym,

cząstkowa informacja o rynku

nieruchomości,

żywności,

dynamicznie rozwijające się branże

gospodarki – handel hurtowy i detaliczny,

stolarstwo, meblarstwo, szewstwo oraz

budownictwo,

duża liczba podmiotów gospodarczych,

wolne tereny pod inwestycje,

rozwinięta sieć instytucji finansowych i

okołobiznesowych: banki, biura doradztwa

podatkowego i prawnego,

prowadzone działania samorządu na

rzecz wspierania inwestycji i

przedsiębiorczości,

wdrażanie systemu monitoringu

środowiska,

rozbudowywane sieci wodociągowa

oraz kanalizacyjna,

rozbudowana sieć gazowa,

rozbudowane sieci telefoniczne, dobra

infrastruktura energetyczna, uregulowana

gospodarka odpadami,

uzbrojone tereny pod budownictwo

mieszkaniowe, rozwój budownictwa

społecznego i komunalnego,

dobrze rozwinięta sieć szkół i placówek

oświatowych, wysokie kwalifikacje

nauczycieli,

duża liczba ludzi młodych i

wykształconych,

duży udział w budżecie Gminy

wydatków inwestycyjnych,

wszechstronna oferta kulturalna oraz

sportowo-rekreacyjna w Gminie,

współpraca z miastami partnerskimi za

granicą na zasadzie związków miast

bezrobocie długookresowe, w

szczególności wśród kobiet i młodzieży,

słaba znajomość języków obcych wśród

mieszkańców,

brak placówek oferujących wyższe

wykształcenie,

brak oznaczenia ścieżek rowerowych,

brak powiatowej hali widowiskowo-

sportowej,

brak sal gimnastycznych przy

niektórych szkołach, brak boisk przy

niektórych szkołach lub w sołectwach,

mało miejsc zabaw dla dzieci i

młodzieży,

ograniczona baza Szpitala

Powiatowego,

rozdrobniona struktura agrarna, wzrost

obszarów leżących odłogiem,

brak programów rozwoju turystyki na

obszarach wiejskich,

zmniejszanie się liczby mieszkańców

miasta, starzenie się społeczeństwa.

bliźniaczych,

rozwinięta sfera wsparcia społecznego,

w tym finansowego i instytucjonalnego.

ZEWNĘTRZNE SZANSE ZEWNĘTRZNE ZAGROŻENIA

Jan Paweł II – świętym,

wzrost środków finansowych na

politykę ochrony walorów środowiska

naturalnego i dziedzictwa kulturowego,

wzrost znaczenia ruchu

pielgrzymkowego i turystycznego jako

formy spędzania wolnego czasu i rekreacji,

rozwój znaczenia kształcenia

ustawicznego mieszkańców,

rozwój gospodarki i działalności opartej

na wiedzy i wykształceniu, traktowanych

jako kapitał społeczny,

wzrost udziału mieszkańców w

działaniach organizacji pozarządowych,

wzrost dostępności do szkolnictwa

wyższego,

wzrost znaczenia dróg krajowych nr 28 i

nr 52,

wzrost wykorzystania trakcji kolejowej

do obsługi turystyki i pielgrzymek,

zakończenie budowy zbiornika

wodnego w Świnnej Porębie,

przynależność Polski do Unii

Europejskiej,

dostępność środków unijnych,

otwarcie polskich przedsiębiorstw na

rynki zagraniczne,

napływ nowych technologii i kapitału z

krajów UE,

niestabilna sytuacja gospodarcza Polski,

niespójny i niestabilny system prawny,

wysokie zadłużenie sfery finansów

publicznych w państwie,

uciążliwa polityka fiskalna państwa w

stosunku do obywateli i

przedsiębiorców,

nieadekwatny podział środków

finansowych w stosunku do zadań

wykonywanych przez samorząd gminy,

zbiurokratyzowane warunki

aplikowania po fundusze strukturalne

Unii Europejskiej,

marginalizacja środowisk lokalnych

przez wielkie centra administracyjno-

kulturalne,

brak skutecznych instrumentów redukcji

bezrobocia i wspierania

przedsiębiorczości,

obniżenie poczucia bezpieczeństwa

wśród obywateli, szczególnie

bezpieczeństwa socjalnego,

zła polityka państwa i samorządów

wyższych szczebli wobec służby

zdrowia, opieki i pomocy społecznej

oraz edukacji,

działanie konkurencyjnych ośrodków

turystycznych,

niewystarczający poziom wsparcia

ujednolicenie przepisów prawnych,

zwłaszcza w zakresie obrotu

gospodarczego,

rozwój współpracy międzygminnej i

międzynarodowej, w tym ramach tzw.

związków miast bliźniaczych,

rozwój programów i funduszy dla

małych i średnich przedsiębiorstw,

obniżenie barier kredytowych dla MSP,

decentralizacja finansów publicznych,

wzrost konkurencyjności i likwidacja

monopolizacji w wielu dziedzinach

gospodarki,

wzrost zapotrzebowania na

agroturystykę, ekoturystykę i żywność

ekologiczną,

włączenie Wadowic do Krakowskiego

Obszaru Metropolitalnego,

polityka władz wojewódzkich,

sprzyjająca integracji rozwoju regionu.

państwa dla rodziny, szczególnie

wielodzietnej,

opóźnianie realizacji inwestycji

zbiornika wodnego w Świnnej Porębie.

3. CZĘŚĆ PROGRAMOWA

W tej części strategii zawarte są programy szczegółowe polityki i pomocy

społecznej, przeznaczone do realizacji na terenie gminy. Zostały one ujęte w formie misji,

celów strategicznych, celów szczegółowych i kierunków działań.

3.1 MISJA

„„GGODNOŚĆODNOŚĆ C CZŁOWIEKAZŁOWIEKA OORAZRAZ S SZACUNEKZACUNEK D DLALA K KAŻDEGOAŻDEGO

WWARUNKIEMARUNKIEM P PODNOSZENIAODNOSZENIA AATRAKCYJNOŚCITRAKCYJNOŚCI G GMINYMINY W WADOWICEADOWICE JJAKOAKO M MIEJSCAIEJSCA P PIELGRZYMOWANIAIELGRZYMOWANIA,, ZZAMIESZKANIAAMIESZKANIA, I, INWESTOWANIANWESTOWANIA

II W WYPOCZYNKUYPOCZYNKU””

3.2. CELE STRATEGICZNE

Cele główne Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych określono

dla czterech najistotniejszych obszarów:

CELE CELE GŁÓWNE GŁÓWNE

STRATEGIISTRATEGII

EDUKACJA EDUKACJA PUBLICZNAPUBLICZNA

OCHRONA OCHRONA ZDROWIAZDROWIA

POMOC POMOC SPOŁECZNASPOŁECZNAPOLITYKA POLITYKA

PRORODZINNA PRORODZINNA ORAZ JAKOŚĆ ORAZ JAKOŚĆ ZAMIESZKIWAZAMIESZKIWA

NIANIA

ROZWIĄZYWAROZWIĄZYWANIE NIE

PROBLEMÓW PROBLEMÓW ALKOHOLOWYALKOHOLOWY

CH I CH I NARKOMANIINARKOMANII

Uwzględniając wyniki analizy SWOT, analizę dokumentacji dotyczącej polityki społecznej na

terenie Gminy Wadowice wypracowano następujące cele główne:

- dla obszaru „Edukacja publiczna”

ŚŚWIADOMEWIADOME II AKTYWNEAKTYWNE SPOŁECZEŃSTWOSPOŁECZEŃSTWO, , KAPITAŁKAPITAŁ LUDZKILUDZKI OPARTYOPARTY NANA WIEDZYWIEDZY

- dla obszaru „Ochrona zdrowia”

ZZDROWEDROWE SSPOŁECZEŃSTWOPOŁECZEŃSTWO, , ŚWIADOMEŚWIADOME ZAGROŻEŃZAGROŻEŃ

- dla obszaru „Pomoc społeczna, polityka prorodzinna oraz jakość zamieszkiwania”

PPROFESJONALNAROFESJONALNA POMOCPOMOC SPOŁECZNASPOŁECZNA, , WZMACNIAJĄCAWZMACNIAJĄCA ŚWIADOMOŚĆŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNĄSPOŁECZNĄ,, WSPIERAJĄCAWSPIERAJĄCA JAKOŚĆJAKOŚĆ ŻYCIAŻYCIA LOKALNEJLOKALNEJ SPOŁECSPOŁECZNOŚCIZNOŚCI, , INTEGRUJĄCAINTEGRUJĄCA

MIESZKAŃCÓWMIESZKAŃCÓW

- dla obszaru „Rozwiązywanie problemów alkoholowych i narkomanii”

EEFEKTYWNEFEKTYWNE ROZWIĄZYWANIEROZWIĄZYWANIE PROBPROBLEMÓWLEMÓW ALKOHOLOWYCHALKOHOLOWYCH II NARKOMANIINARKOMANII

Realizacja powyżej wymienionych celów odbywać się będzie poprzez realizację celów

szczegółowych w poszczególnych latach. Cele szczegółowe przedstawione zostały w dalszej

części opracowania. Realizacja poszczególnych zadań poprzez opracowywanie i wdrażanie

projektów możliwa jest poprzez partnerstwo lokalne na rzecz rozwiązywania problemów

społecznych. W obecnych uwarunkowaniach społeczno – prawnych tylko współpraca organizacji

działających na rzecz wsparcia osoby w jej kondycji psychospołecznej pozwala na adekwatną,

celową pomoc uwzględniającą wszystkie aspekty konkretnej sytuacji.

CELE SZCZEGÓŁOWE I ICH REALIZACJA

CEL 1. EDUKACJA PUBLICZNA

CEL GŁÓWNY

Świadome i aktywne społeczeństwo, kapitał ludzki oparty na wiedzy.

CELE SZCZEGÓŁOWE

- nowoczesny system oświaty,

- dostępność bogatej oferty edukacyjnej,

- wyrównywanie szans rozwojowych.

PROBLEM

Słabo zmotywowana społeczność do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, braki szkolnictwa dla osób niepełnosprawnych, słaby dostęp do edukacji multimedialnej, słabo rozwinięta pomoc psychologiczna i pedagogiczna, brak oferty dla osób starszych.

DZIAŁANIA

1. Modernizacja bazy oświatowej i placówek kulturotwórczych.

2. Doposażenie szkół w nowoczesny sprzęt i środki dydaktyczne.

3. Opracowanie i wdrożenie zasad dostępu do usług edukacyjnych różnych grup społecznych.

4. Rozwój i organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży.

5. Likwidacja barier architektonicznych w placówkach kulturalno - oświatowych.

6. Przygotowanie i realizacja oferty edukacyjnej dla rodziców i osób starszych.

7. Doskonalenie kadry pedagogicznej uwzględniające nowoczesne techniki i potrzeby rozwojowe społeczności lokalnej.

8. Opracowanie i wdrożenie programu pomocy psychologicznej i pedagogicznejw placówkach oświatowych.

9. Prowadzenie zajęć korekcyjno – wyrównawczych dla dzieci z deficytami rozwojowymi.

10. Prowadzenie efektywnych programów profilaktycznych.

CEL 2. OCHRONA ZDROWIA

CEL GŁÓWNY

Zdrowe społeczeństwo, świadome zagrożeń.

CELE SZCZEGÓŁOWE

- dobra opieka medyczna,

- dostępne specjalistyczne lecznictwo,

- profesjonalna profilaktyka.

PROBLEM

Słabe wykorzystanie istniejącej bazy, niedostateczna oferta profilaktyczno – korekcyjna, mentalność mieszkańców.

DZIAŁANIA

1. Współuczestniczenie Gminy w koordynowaniu usługami medycznymi w celu zwiększenia ich dostępności.

2. Diagnoza potrzeb zdrowotnych i opracowanie programu ich realizacji.

3. Edukacja do zdrowego stylu życia.

4. Wdrożenie programu pomocy osobom uzależnionym.

CEL. 3. POMOC SPOŁECZNA, POLITYKA PRORODZINNA ORAZ JAKOŚĆ ZAMIESZKIWANIA

CEL GŁÓWNY

Profesjonalna pomoc społeczna, zmieniająca świadomość społeczną, wspierająca jakość życia lokalnej społeczności.

CELE SZCZEGÓŁOWE

- wzmocnienie i rozwój zintegrowanej pomocy socjalnej,

- wspieranie rozwoju kwalifikacji osobowych klientów pomocy społecznej,

- rozwój zasobów osobowych i instytucjonalnych Ośrodka Pomocy Społecznej,

- promocja samorealizacji, przedsiębiorczości.

PROBLEM

Silna roszczeniowość klientów, niski poziom wykształcenia, bezradność w rozwiązywaniu własnych problemów, wysokie bezrobocie, modelowanie dysfunkcji społecznych.

DZIAŁANIA

1. Modernizacja i rozwój bazy lokalowej Ośrodka Pomocy Społecznej.

2. Opracowanie i wdrożenie procedury motywowania klientów pomocy społecznej do podnoszenia kwalifikacji i rozwiązywania własnych problemów.

3. Przygotowanie i realizacja programów pomocowych i interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

4. Opracowanie i wdrożenie programu aktywizacji zawodowej, pokonywania bezradności społecznej.

5. Inspirowanie władz do tworzenia instytucji i organizacji samopomocowych oraz wolontariatu.

6. Przygotowanie kadr pomocowych do przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

7. Opracowanie i wdrożenie systemu promocji samorealizacji, przedsiębiorczości, wychodzenia z kryzysu.

8. Pomoc mieszkańcom w poprawie warunków zamieszkania (doradztwo, dofinansowanie).

CEL. 4. ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I NARKOMANII

CEL GŁÓWNY

Efektywne rozwiązywanie problemów alkoholowych i narkomanii.

CELE SZCZEGÓŁOWE

- profesjonalna pomoc terapeutyczno – profilaktyczna,

- racjonalna i efektywna profilaktyka problemowa,

- skuteczne przeciwdziałanie uzależnieniom,

- promocja zdrowego stylu życia.

PROBLEM

Brak wyspecjalizowanych struktur (zespołów) do rozwiązywania poszczególnych typów problemów, słaba integracja środowisk lokalnych, słabo zorganizowane i zmotywowane grupy samopomocowe.

DZIAŁANIA

1. Organizowanie działań zwiększających dostępność terapeutyczną i rehabilitacyjną dla osób uzależnionych i współuzależnionych.

2. Opracowanie i wdrożenie programów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

3. Tworzenie zespołów interdyscyplinarnych działających profesjonalnie i kompleksowo w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii.

4. Opracowanie i wdrożenie standardów profilaktyki i przeciwdziałania alkoholizmowi.

5. Wdrażanie profesjonalnych programów profilaktycznych.

6. Rozwijanie pomocy socjoterapeutycznej poprzez tworzenie świetlic socjoterapeutycznychi młodzieżowych klubów z programem pomocy psychologicznej.

7. Przygotowanie programów współpracy służb i instytucji pomocowych.

8. Prowadzenie systematycznych badań określających skalę zjawisk dysfunkcyjnych i potrzeb pomocowych.

9. Inicjowanie współpracy regionalnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii.

10. Opracowanie i realizacja działań ewaluacyjnych w zakresie rozwiązywania problemów alkoholizmu i narkomani oraz aktualizacja programów profilaktycznych i naprawczych dostosowana do wyników ewaluacji.

3.3. WDRAŻANIE STRATEGII

L.L.PP.. ZZADANIAADANIA OODPOWIEDZIALNIDPOWIEDZIALNI TTERMINERMIN REALIZACJIREALIZACJI ŹŹRÓDŁARÓDŁA ŚŚRODKÓWRODKÓW

1.1. PPRZEDŁOŻENIERZEDŁOŻENIE S STRATEGIITRATEGII R ROZWIĄZYWANIAOZWIĄZYWANIA PPROBLEMÓWROBLEMÓW S SPOŁECZNYCHPOŁECZNYCH R RADNYMADNYM R RADYADY MMIASTAIASTA W WADOWICADOWIC

KKIEROWNIKIEROWNIK O OŚRODKAŚRODKA P POMOCYOMOCY SSPOŁECZNEJPOŁECZNEJ

GRUDZIEŃGRUDZIEŃ 2007 2007RR.. --

2.2. ZZATWIERDZENIEATWIERDZENIE STRATEGIISTRATEGII PRZEZPRZEZ R RADNYCHADNYCH RRADYADY MMIASTAIASTA W WADOWICADOWIC


LUTYLUTY 2008 2008RR.. --

3.3. PPRZESŁANIERZESŁANIE STRATEGIISTRATEGII DODO ORGANIZACJIORGANIZACJIPOZARZĄDOWYCHPOZARZĄDOWYCH II R REGIONALNEGOEGIONALNEGO O OŚRODKAŚRODKA PPOLITYKIOLITYKISSPOŁECZNEJPOŁECZNEJ WW K KRAKOWIERAKOWIE


MARZECMARZEC 2008 2008RR.. BBUDŻETUDŻET MOPS MOPS

4.4. UUDOSTĘPNIENIEDOSTĘPNIENIE STRATEGIISTRATEGII PODMIOTOMPODMIOTOM ZAINTERESOWANYMZAINTERESOWANYM..


MARZECMARZEC 2008 2008RR.. BBUDŻETUDŻET MOPS MOPS

5.5. RREALIZACJAEALIZACJA ZADAŃZADAŃ OKREŚLONYCHOKREŚLONYCH POSZCZEGÓLNYMIPOSZCZEGÓLNYMI PROGRAMAMIPROGRAMAMI ZGODNIEZGODNIE ZZ PRZYJĘTYMIPRZYJĘTYMI CELAMICELAMI II KIERUNKAMIKIERUNKAMI DZIAŁANIADZIAŁANIA..

WWSZYSTKIESZYSTKIE PODMIOTYPODMIOTY LOKALNELOKALNEDZIAŁAJĄCEDZIAŁAJĄCE WW OBSZARZEOBSZARZE SZEROKOSZEROKOROZUMIANEJROZUMIANEJ POLITYKIPOLITYKI SPOŁECZNEJSPOŁECZNEJ

2008 – 20132008 – 2013RR..BBUDŻETUDŻET MIASTAMIASTA,,BUDŻETBUDŻET MOPS, MOPS,

ŚRODKIŚRODKI ZEWNĘTRZNEZEWNĘTRZNE

3.4. MONITOROWANIE STRATEGII

L.L.PP.. ZZADANIAADANIA OODPOWIEDZIALNIDPOWIEDZIALNI TTERMINERMIN REALIZACJIREALIZACJI

1.1. OOCENACENA REALIZACJIREALIZACJI STRATEGIISTRATEGII.. KKIEROWNIKIEROWNIK OOŚRODKAŚRODKA P POMOCYOMOCY

SSPOŁECZNEJPOŁECZNEJKAŻDEGOKAŻDEGO ROKUROKU

2.2. OORGANIZOWANIERGANIZOWANIE DEBATDEBAT STRATEGICZNYCHSTRATEGICZNYCH ZZ UDZIAŁEMUDZIAŁEM OSÓBOSÓB DZIAŁAJĄCYCHDZIAŁAJĄCYCH WW OBSZARZEOBSZARZE LOKALNYMLOKALNYM POLITYKIPOLITYKI SPOŁECZNEJSPOŁECZNEJ DLADLA OCENYOCENY

AKTUALNOŚCIAKTUALNOŚCI STRATEGIISTRATEGII..

KKIEROWNIKIEROWNIK OOŚRODKAŚRODKA P POMOCYOMOCY

SSPOŁECZNEJPOŁECZNEJ2010201020132013

4. UWAGI KOŃCOWE

Zapisy zawarte w strategii będą realizowane w ramach kierunków poszczególnych działań,

w zależności od posiadanych przez samorząd i pozyskanych z zewnątrz środków finansowych.

Inne dokumenty programowe w zakresie lokalnej polityki społecznej powinny być zgodne z

wytyczonymi w niniejszym dokumencie celami strategicznymi i kierunkami działań. Powinny je

również rozwijać i uszczegóławiać. Odnosi się to zarówno do programów przyjmowanych przez

organy samorządu corocznie, jak i dokumentów wieloletnich, m.in. do:

• Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

• Systemu Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną,

• Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi,

• Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,

• Programu Przeciwdziałania Narkomanii.

Documents

wadowice.pl · Web viewStrategie rozwiązywania problemów społecznych to względnie trwałe wzory interwencji społecznych podejmowanych w celu zmiany ... w podatkach skarbu