ဒို႔ေျမကြန္ရက္ - tni.org · PDF fileထိုေျမမ်ားေပ ... ပိုင္ဆိုင္ထားေသာ္လည္း ေျမသိမ္းမႈအား

1ၿမနမာၿပညတစ၀မး ေၿမယာ သမးယမႈ အကးဆက ေလလာဆနးစစခကမား

ဒ႔ေျမကြနရက



“ေၿမယာ လယကသမးယမႈမားအားၿဖင ၿပညသ႕ဘ၀မားက ဖကဆးၾကၿခငး”ၿမနမာၿပညတစ၀မး ေၿမယာ သမးယမႈ အကးဆက ေလလာဆနးစစခကမား

ဒ႔ေၿမကြနရကမ ေရးသားထတေ၀သည။ ဒဇငဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစ။

ေရမကႏာဖး။ ။ ဒ႔ေၿမကြနရက ခတဆကထားသည ေဒသခရြာသားမ ထား၀ယ ၿမ႔ၿပစမကနးအတြက ထား၀ယၿမ႔၊ ကမးနားလမးေဘး၊အစးရမ သမးယခသည ေဒသခမား၏ စကပးလယေၿမမားအား မတတမးတငထားၿခငးၿဖစသည။ ေန႔စြ- ၂၂ ၾသဂတ ၂၀၁၅

ဤစာအပသည ေရာငးရန မဟတပါ။



အစရငခစာ အကဥးခပ

• ျမနမာႏငငအတြငး ျဖစေပၚလကရေသာ ေျမသမးျခငး ျပနာသည ပမ ကယျပန႕လာၿပး ကာလတာရညစြာ တညရလကရသည။ ဤအစရငခစာတြင ပါရေသာ အခကအလကမားမာ (ကခင၊ ကယား၊ ကရင၊ မြန၊ ခငး၊ ရမး (ေတာင ႏငေျမာက) ျပညနယ ေျခာကခ ႏင (ရနကန၊ ပခး၊ ဧရာဝတ၊ မႏေလး၊ စစကငး၊ မေကြးႏင တနသၤာရ) တငးေဒသႀကး ေျခာကခ တြင တညရေသာ ၿမ႕နယ ၆၂ ၿမ႕နယမ တစဥးခငးေၿဖဆသ ၂၀၀၀ ေကာ ထမ ရရထားျခငးျဖစသည။ ျဖစရပ ေလးပ သးပ မာ ၁၉၉၀ မ ၂၀၀၉ ခႏစ အတြငး ျဖစေပၚခၿပး ကနရေသာ ကစၥရပမားမာ ၂၀၁၀ ေႏာငးပငးတြငလညး ျဖစေပၚချခငးျဖစသည။ ကစၥအားလးမာ ဆကလကျဖစပြားလက ရၿပး မညသညသမးယၿခငး ကစၥရပတစခမ ေတာငသလယသမားမားအတြက တရားမတစြာၿဖင ေၿဖရငးေပးၿပး ၿပးဆးသြားၿခငး မရေသးေပ ။ လယယာေျမျပနာသည စပျဖစပြားေနၿပး အခနႏငအမ ကယျပန႔လာလကရသည။

• ေျမသမးမႈ ပစ အမးအမးရေသာလညး ဆယစႏစ မားအတြငး မားစြာ ေျပာငးလမႈ မရေသးပါ။ အခ႕ေသာ ကစၥရပမားတြင မလ ေၿမပငရင လယသမားမားမာ ၎တ႔၏ ေျမေပၚမ လးဝ ေျပာငးေရႊ႕ေပးခၾကရသည။ အခ႕ ကစၥရပ မားတြငမ ၎တ႔၏ ေျမယာမား သမးခရေသာလညး ေျမသမးသမားအား ငါးရမးခ (သ႔) သးစားခ ေပးျခငးျဖင ထေျမမားေပၚတြင ျပနလည လပကငႏငခြင ရၾကသည။ (ဥပမာအားျဖင ေျမက ပငဆငခပထနးခြင ဆးရႈးခၾကၿပး ေျမသမးသအား ထေျမက အသးျပပငဆငခြင ေပးလကရသည။) ေျမသမးမႈ အခနကာလမားမာ ျခားနားလကရသကသ႔ အခကအခ မးစကလညး ေဒသခမားအတြက ယေဆာငလာၾကသည။ အခ႕ ကစၥရပမားသည ခကျခငးလကငငး ျဖစပြား ခၿပး အခ႕ေျမသမးျခငးပစမားကမ လမလညလညစားမႈမားႏင ျဖညးညငးစြာ ေဖာေဆာငသြားၾကသည။

• ေမးခြနး ေျဖဆသ အမားစ (၇၆.၄ ရာခငႏႈနး)မာ ၎တ႔ တစဥးခငးစ၏ ေျမယာ ဧက ၁၀ အထ ဆးရႈးၾကရသည။ အမားစ၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔ ေျမယာမား သမးယျခငး မခခရစဥအခါက မမတ႔ မသားစ၏ အေျခခ လအပခကမား (စားဝတေနေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင အေမြမား) အတြကက ျဖညဆညးႏငၾကေသာလညး ယခအခါတြငမ ႀကးမားသည ဒကၡဆငးရမားျဖင ေတြ႔ႀကခစားေနၾကရသည။ • ၂၀၁၀ ခႏစ မတငမ ကာလမားျဖစေစ ေႏာငးပငးကာလမားျဖစေစ ဒ႔ေျမ ကြနရကျဖင ခတဆကေနေသာ ေတာငသလယသမားမား အတြကမ တရားဝင ေျမယာပငဆငမႈ၊ လပပငခြင စာရြကစာတမးမားအား ပငဆငထားေသာလညး ေျမသမးမႈအား ခခတားဆးႏငျခငး သ႔မဟတ အကာအကြယေပးႏငၿခငး မရသညက ေဖာျပေနသည။ ေမးခြနး ေျဖၾကားသ ေၿမယာဆးရႈးခသည ၁၁၂၉ ဥး (၄၂.၅ ရာခငႏႈနး)၏ ေျပာၾကားခကအရ ၎တ႔၏ ေျမယာမား သမးဆညးခရစဥက တရားဝင ေျမယာပငဆငမႈ၊ လပကငခြင စာရြကစာတမးမား ပငဆငထားၿပး၊ ၁၀၅၈ ဥး (၃၉.၈ ရာခငႏႈနး) မာမ ထစာရြကစာတမးမား ပငဆငမႈ မရေခ။ စာရြကစာတမးမား ပငဆငသႏင မပငဆငသမားမာ အေရအတြက အတတနးပါးပင ျဖစသည။

• ၂၀၁၀ ခႏစ မတငမ ကာလမားျဖစေစ ေႏာငးပငးကာလမားျဖစေစ ဒ႔ေျမကြနရက ခတဆက အဖြ႔ဝငမား ႀကေတြ႕ခရသည ေျမသမးမႈမားမာ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခနစႏႈနးမားအား လးဝ လကနာျခငးမရသည ကေတြ႔ရသည။ ျပညသမား အမနတကယ ခစားရမႈမားက ေျမသမးျခငးႏင ေနရပ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမား အရ ေျမသမးမႈ မတငမကာလ၊ သမးဆညးစဥ ကာလ၊ ႏင သမးယၿပးေနာကပငးကာလတြင ျဖစသငသည အေၿခခစႏႈနးမားၿဖင ႏႈငးယဥလင ထစခနစႏႈနးမားမာ လးဝ လစလရႈ ခထားရေၾကာငး ကၽြႏပတ႔၏ ရာေဖြေတြ႔ရခက မားက ေဖာျပလကရသည။

• ေျမသမးမႈ ကစၥရပ တစဝကနးပါးတြင စစတပတစခတညးမ တကရက ပါဝငသမးယျခငး၊ သ႔မဟတ အျခား ေျမသမးသမားျဖစေသာ ေဒသခ အာဏာပငမား၊ အစးရ ဝနႀကးဌာနမားႏင ရးမား၊ ေဒသတြငးရ စးပြားေရးလပကငသမား၊ ကမၸဏမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငခသညက ေတြ႔ရသည။



• ေျမသမးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ သကေရာကမႈမားမာ ျပငးထနၿပး ဆကလကျဖစပြားလကရေသး သည။ ထသကေရာကမႈမားက ျပညသမားမာ တကရကေသာလညးေကာငး သြယဝႈက၍ေသာလညးေကာငး ခစားေနၾကရသည။

ထသကေရာကမႈမားမာ အေျခအေနတစရပ (ဥပမာအားျဖင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး) သ႔မဟတ အခနအတငးအတာတစခ သာ (ဥပမာအားျဖင ေျမသမးခရစဥကာလ) သ႔မဟတ ေနရာေဒသတစခ (ဥပမာ သမးဆညးခ ေျမေနရာ) သ႔မဟတ ေျမသမးခေတာငသလယသမားတစရပအတြကသာ မဟတေပ။ ထသကေရာကမႈမားသည တငးျပည၏ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈႏင ႏငငေရးကပါ ကယကယျပန႔ျပန႔ ထခက ေစလကရၿပး မားစြာေသာ ျပညသမား၏ ဘဝမားတြင ရပပငးဆငရာသာမက စတပငးဆငရာကပါ ထခကေစလက ေျမသမးခရၿပးေနာကပငးတြင ဘဝအတြက အခြငအလမးမား ေမာလငခကမားကပါ ကြယေပာကေစခသည။



စကားဥး

ေၿမဟာ ဘးဘြားဘဘငတ႕ လကဆငကမးခတ႕အေမြ၊ ေနာငမးဆကတ႕အတြက အဓပၸါယမားစြာ သယေဆာငတ႕အရငးအႏး ၊ ေငြေၾကးစးပြားစနစန႕ တနဖးမျဖတအပတ႕ အမားဆင ျဖစတယ။

လသားမားန႕ ဇဝ ရကၡ ပတဝနးကင မသားစတ႕ ဇဝမးစတတ႕ေပါကဖြားထနးသမးရာ မခေနထငရာေနရာ၊ ရကၡာထတလပရာ၊ ေလလာသငယရာ၊ လျခမႈအတြကခလရာ၊ လ႔ယဥေကးမတ႕ရငသနရာ၊ ျငမးခမးေရးေဖာေဆာငရာအမားဆငျဖစတယ။

လန႕သ႕ဝနးကငတ႕ အားလးရ႕ သမငးျဖစတယ။လသားတဥးခငး၊ အမေထာငတစခငး၊ ရပရြာတခခငး န႕ ပတဝနးကငရ႕ ဂဏသကၡာ ျဖစတယ။

ယၾကညမႈေရးရာ အထြဋအျမတထားရာ ျဖစတယ။ဘးဘြားဘဘငတ႕ရ႕ သမငးက သယေဆာငတ႕ သခငးေျမျဖစတယ။

ႏငငေရး စးပြားေရးအေၾကာငးျပခကန႕ဥပေဒ နညးလမးေတြတထြငျပး ေျမယာက သမးယဖ႕ ၾကးပမးျခငးဟာ လသားမားန႕ ဇဝ ရကၡ ပတဝနးကငမားရ႕ ျငမးခမးလျခတ႕ ေဂဟစနစက ပကစးေစတယဆတာ ဒအစရငခစာက ေဖာျပေနပါတယ။

အခအစရငခစာဟာ ေျမရ႕ အျခားတနဖးမားက မစဥးစားဘ ေရာငးကနအျဖစ အျမတအစြနးကသာၾကညတ႕ စးပြားေရးမဝါဒမားရ႕ သကေရာကမက ေျမယာဆးရးသမား ကယတင မးေမာငးထးျပလကတာ ျဖစပါတယ။

ေျမသည ေရာငးကနမဟတပါ။ ေဒါကတာ ေကာသ (ေပါငးကး)

ကၽြနမတ႔ ျမနမာႏငငသားေတြ အတြက အေရးအၾကးဆးလ႔ ဆႏငတ ကစၥေတြထမာ ေျမ၊ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ န႔ ၿငမးခမးေရးဆတ ကစၥေတြ ပါပါတယ။ သဘာ၀သယဇာတလ႔ေျပာလကရင ဒအေရးအရာ သးခစလးန႔ ပတသကေနတယ ဆတာကေတြ႕ရပါလမမယ။ အနာဂတမးဆကေတြအေပၚ ဒေရးရာေတြရ႕ ေကာငးေမြဆးေမြေတြကနရစခမာပါပ။ ေျမယာန႔ ပတသကလ႔ ျပညသ႔ဘ၀လျခမႈက မစဥးစားရင ေျမသယဇာတေတြဟာ ေငြအမားဆးေပး၀ယႏငတ ေလလ ေအာငသေတြရ႕ လကထကခညးပေရာကသြားမာပါ။ ရပရြာေဒသခေတြဟာ တရားသျဖင ေျမပငဆငမႈအတြက တရားရးက သြားၿပး တရားေရးအဆးအျဖတက မခယႏငခငမာဘ ဒ သယဇာတေတြဟာ ေငြပေပးႏငသေတြရ႕ လကထ မာ ေမႊေႏာကတးေဖာ ခဘ၀ကကေရာကၿပး ေပာကကြယသြားၾကမာပါ။ မားစြာေသာ သယဇာတေတြဟာ လညးတငးရငးသားေတြေနထငရာ ေဒသေတြမာရၾကၿပး ဒေဒသေတြဟာ လကနကကင ပဋပကၡေတြၾကာရညၾကာမားျဖစေပၚေနခတေနရာေတြလညးျဖစၾကပါတယ။ လကနကကင ပဋပကၡေတြ ေလာပါးလာတ ေဒသေတြမာဆရငလညး ေျမသမးမႈေတြ၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေတြ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငက ဖကဆးမႈေတြ မားသထက မားလာေနပါတယ။ ဒလအျဖစအပကေတြေၾကာငပ နယစပေဒသမာေနထငတ ေဒသခေတြန႔ ျပညမက အပစးသ အလစ အသငးအ၀ငးၾကားက အၾကတအခေတြဟာ မေျပႏငဘ ရေနၾကတနးပါပ။ ဒအေျခအေနက ၿငမးခမးေရးက အလမးေ၀းေစပါေတာတယ။

ဆရာမ လဖင ဆငးေရာ



ျပညသ႔ဘ၀ေလလာခကေတြဘာေၾကာငလအပေနတာလ ႏငငရ႕ အေရးအရာေတြက စမခန႔ခြၾကတအခါ စတေစတနာေကာငးအျပငဘယလပေကာငးေအာင လပၾကမလဆတ စတကးစတသနးေတြလညးလအပတာကး။ အေတြးအျမငေကာငးေတြ၊ နညးလမးေကာငးေတြ ရလာဖ႔ဆတာကလညး ျဖစေနတ အေျခအေနက စးစမးဆငျခင ေဆြးေႏြးၾကမျဖစႏငတာကး။ ဒါေၾကာငလညး လကရအေျခအေနေတြက ေဖာျပတေလလာဆနးစစခကေတြ၊ ေဆြးေႏြးအေျဖရာမႈေတြဆက ဥးတညေစမယေဖာထတ ခကေတြလအပေနတာေပါ။ ျပညသေတြ၊ ျပညသ႕လ႕အဖြ႕အစညးေတြဘကကေန တတႏငသေလာကစစညးတငျပခၿပ။ လအပေနတ အေျပာငးအလေတြ တကယျဖစလာေအာငဘာေတြမားဆကလပၾကရမလ။ေလလာခကေတြကကယကယျပန႔ျပန႔ေဆြးေႏြးလာေအာင ဘာေတြမားလပၾကရမာပါလမ။ (၁) ဂရျပ ေဆြးေႏြးလာေအာင အလႊာအသးသး၊ ေနာကခအသးသးကလေတြဆေရာကဖ႔ လအပသလ ထတပးျပငဆငတာမး လအပတတပါတယ။အႏပညာအားျဖင စတကးဥာဏအားျဖင တငျပတာမးျဖစပါလမမယ။ (၂) ေျမယာကစၥ၊ ဆငးရမႈေလာခဖ႔ ကစၥ၊ ပညာရညျမငတကဖ႔ ကစၥ၊လ႔အဖြ႕အစညး အားရဖ႔ ကစၥ၊ လ႔ဂဏသကၡာန႔ေနေပာတဘ၀ေတြျဖစဖ႔ကစၥ စသညျဖင အေၾကာငးအရာေတြအားလးဟာဆကစပေနတာကး။ ခတဆကလညပတေနမႈက ျပႏငမကယကယျပန႔ျပန႔ပါ၀ငလာၿပး ခရးေရာကႏငပါတယ။ (၃) ဘယေလာကအေရးၾကးတကစၥျဖစျဖစ တစၾကမတညးန႔ေတာလအမားစတထမေရာကႏငပကး။ အေျခအေနအမးမး၊ေန႔ရကအမးမးမာ ပသဏၭာန အမးမးန႔ထပေကာေျပာဆေနၾကရမာပတ။ျပညသ႕လ႕အဖြ႕အစညးေတြဘကကေတာ ဟတပါၿပ၊ စမအပခပသေတြ၊မ၀ါဒေရးဆြသေတြဘကကေရာ ဘယလစဥးစားၾကရမာလ။ ျပညသ႔ဘ၀က မထငဟပတမ၀ါဒေတြ၊ ဆးျဖတခကေတြဟာ ျပညသ႔ေထာကခမႈန႔ တကရကဆကစပေနတမမတ႔ရ႕ တရား၀ငမႈ(စမ ပငခြင) ကထခကေစမာပလ႔ဆငျခငၾကရမာလ႔ ဆပါတယ။ ဒါေၾကာငလညး ျပညသ႔ဘ၀အေရးေလလာခကေတြန႔ ကငးကြာလ႔ မျဖစႏငတာေပါ။ ေမာငျမငေဇာ



မာတကာ

အစရငခစာ အကဥးခပ ...................................................................................................... ၃

စကားဥး ......................................................................................................................... ၅

အစရငခစာတြငး အစဥလကေဖာၿပထားေသာ ၿဖစစဥမား၊ ပမား ႏင ဇယားမား စာရငး ................ ၈

၁။ နဒါနး ............................................................................................................... ၉

၂။ ေနာကခ သမငးေၾကာငး .................................................................................................. ၁၀

၃။ အစရငခစာ လပေဆာငပနညးလမးမား ............................................................................... ၁၂

ပ ၂။ သေတသနၿပထားေသာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမားႏင ၿမ႕နယမား၊ ေၿဖဆသဥးေရ ပမာဏ ... ၁၅

၄။ သေတသန ေလလာသည ေနရာ ႏင အကန႔အသတမား ......................................................... ၁၆

၅။ ရာေဖြေတြ႕ရခကမား ..................................................................................................... ၁၇

၅.၁။ ပစအမးမးေသာ ေျမသမးမႈမားႏင မတရားမႈမား ............................................................ ၁၇

၅.၂။ သမးခရေသာ ေျမယာ ပမာဏႏင အခနကာလ ............................................................. ၂၀

၅.၃။ ေျမသမးရန ပစမတထားခရေသာ ျပညသမား၊ ၄ငးတ႕ႏင ေျမ ဆကစပမႈ .............................. ၂၄

၅.၄။ ေျမသမးမႈၿဖစစဥမား၊ ဆကစပ လပငနးစဥမား၏ အဂၤါရပ ပစမား ..................................... ၂၈

၅.၆။ ေျမသမးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ထခကနစနာမႈမား ................................................... ၃၆

၅.၇ ။ ေျမသမးမႈအား ျပနလညတန႔ျပနျခငး .......................................................................... ၃၇

၆။ နဂးခပႏင အႀကျပခကမား ............................................................................................ ၃၉

ENDNOTES .................................................................................................................... ၄၄



အစရငခစာတြငး အစဥလကေဖာၿပထားေသာ ၿဖစစဥမား၊ ပမား ႏင ဇယားမား စာရငး အပငး ၃ ပ (၁)။ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအလက စစတမးေမးခြနးေျဖၾကားသ အေရအတြက

အပငး ၄ ပ ၂။ သေတသနျပထားေသာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမားႏင ၿမ႕နယမား၊ ေၿဖဆသဥးေရ ပမာဏ

အပငး ၅ အပငး ၅.၁ျဖစစဥ ၁ ။ ျမနမာ ဂးလစတား ကမၸဏျဖစစဥ ၂။ နမေတာငး ေကးရြာ၊ ပနဆငး (ၾကကတ) ၿမ႕နယခြ၊ မဆယခရင၊ ရမးျပညနယ (ေျမာကပငး)။

အပငး ၅.၂ဇယား ၁။ ေၿဖဆသ တစဥးခငးစ အလက သမးဆညးခရေသာ စစေပါငး ေျမယာ ပမာဏဇယား ၂။ ျပညနယႏင တငး တစခခငးစ အလက တစဥးခငး ေျမယာ အသမးခရသည ပမာဏ ဇယား ၃။ ေၿဖဆသ တစဥးခငး ႏစအလက ေျမယာသမးခရမႈမားပ-၃။ အခနႏငအမ ဆငပြားႏႈနး တကလာမႈအား တငၿပထားသည ေျမသမးမႈမားဇယား ၄။ ႏစအလက တငးႏင ျပညနယ တစခခငးစတြင ေၿဖဆသ တစဥးခငး၏ ေျမသမးခရမႈမား ျဖစစဥ ၃။ ေဒါဆေရ႔ ေကးရြာ ဒေမာဆ ျမ႕နယ၊ ကယားျပညနယ

အပငး ၅.၃ဇယား ၅။ ေျဖဆသမား၏ အသမးခရေသာ ေျမယာ ႏင အသးခလပပငခြငဇယား ၆။ တငးႏင ျပညနယ အလက ေျဖဆသမား၏ အသမးခရေသာ ေျမယာ ႏင အသးခလပပငခြင ဇယား ၇။ တငးႏငျပညနယ အလက တရားဝင စာရြကစာတမးအေထာကအထားမား ပငဆငမႈ ပ ၄။ ေျဖဆသ တစဥးခငးအလက တရားဝင စာရြကစာတမးမား ပငဆငမႈ

အပငး ၅.၄ ၿဖစစဥ ၄။ ေျမသမးမႈ မစတငမ လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငးပ ၅ ။ ေျမသမးျခငး မျပလပမ ေျမသမးခရေတာမညဆသညက ေျဖဆသအား ၾကတင အသေပးခပါသလား။ၿဖစစဥ ၅။ ထားဝယ ျမ႕ျပ စမကနး ၊ထားဝယ ျမ႕နယ၊ တနသၤာရတငး။ျဖစစဥ ၆။ မနး ေရအားလပစစ ဆည၊ ေစတတရာ ျမ႕နယ၊ မေကြးတငး။ ပ - ၆။ ေျမသမးျခငး မျပလပမ ေျမသမးရသည ရညရြယခကက ၾကတငေျပာၾကားခပါသလား။ပ - ၇ ေျမသမးမႈ ျဖစပြားသည အခနတြင ဥပေဒ နညးလမးမားအတငး ျဖစခပါသလား။ၿဖစစဥ ၇။ ခငး ခရစယာန သာသနာပင သခၤငးေၿမ အား သမးယျခငးၿဖစစဥ ၈။ ေျမသမးျခငး ေဆာငရြကေနစဥတြင လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငးၿဖစစဥ ၉။ ေျမသမးျပးေနာက လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငးပ - ၈ ေလာေၾကးေငြ ရရခသညဟ ေျဖဆသ အေရအတြက

အပငး ၅.၅ ဇယား ၈။ ေမးခြနးေျဖဆသမားအရ ၎တ႔၏ ေျမသမးမႈမားအတြက မညသ႔တြင တာဝနရသနညး။ပ ၉။ ေမးခြနးေျဖၾကားသမား အရ ၎တ႔၏ ေျမသမးမႈမားအတြက မညသ႔တြင တာဝနရသနညး။

အပငး ၅.၆ဇယား (၉)။ ။ ေျမသမးမႈေၾကာင လယယာဆကလကလပကငႏငမႈအေပၚ သကေရာကေသာ နစနာမႈၿဖစစဥ ၁၀။ မနေနာင ႏင မနတေကးရြာ၊ အငမနး ဟကန႔ ေကးရြာအပစ၊ ကြတခငၿမ႔နယ၊ ရမးျပညနယ ေတာငပငး။

အပငး ၅.၇ၿဖစစဥ ၁၁။ ကခငၿပညနယ ယဇန ကမၸဏမ ေျမသမးျခငး



၁။ နဒါနး ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရး ေျပာငးလျခငးသည မားစြာေသာ အခြငအလမးမားက ျဖစေပၚေစသည။ ထအထမ ဂတကဝတျပထားေသာ က႑တစခမာ လတငး ၎တ႔၏ ဘဝမားအေပၚ သကေရာကမႈရသည ဆးျဖတ ခကမား ခမတရာတြင အဓပၸါယၿပည၀စြာ ပါဝငမႈရၿခငး ျဖစသည။ ဤအခကမာ ႏငငေရး ၿဖစစဥမားအတြက အစဥအလာအရ ဖယကဥျခငး ခရၾကသည အလႊာအသးသး မ အဖြ႔မား၊ ေဒသခ လထအတြကပါ အခြငအလမးမား ဖြငေပးျခငးလညးပါဝငသည။ထအထတြင ယခငကသာမက ယခအခနတြငပါ ခစားေနၾကရေသာ မမတမႈမားက ေျဖရငးရနအတြက အထးအေလးထားရမည အဆငမား လညးပါဝငသည။ ထ႔ျပင ဤအရာသည ဆးျဖတခကမား ခမတရနအတြက အေရးပါေသာ တြနးအား တစရပျဖစ သည။ အဓပၸါယၿပည၀သည ပါဝငမႈမားႏင တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈမားသည လသားတငးႏင သကဆငေသာ အေျခခ အခြငအေရးမား ၿဖစၿပး အာဏာႏင ေငြေၾကး ၾကြယဝသမားအတြက အထး အခြငအေရး မဟတပါ။ ေျမယာႏငဆငသည အခြငအေရးမားအပါအ၀င ျမနမာႏငငတြင ဤကသ႔ေသာ အေျခခ လ႔အခြငအေရး မားအား လကခရရမႈ လြနစြာနညးပါးသည။ ယေန႔ မက ေမာကကာလ ျမနမာႏငငတြင ေျမယာ၊ ေရ အရငးအၿမစ၊ ကနးတြငးပငးႏင ကမးရးတမးေဒသရ သစေတာမား၊ ငါးေမြးကနမား၊ ေရန၊ ေလာငစာဆ ႏင ေျမေအာက၊ သမဒၵရာ ေအာကတြငရေသာ သယဇာတမားအား အသး ျပျခငးႏင ပတသက၍ အယအဆမား ဆကလက၍ နကနကနန ကြျပားေနၾကသည။ ယေန႔ေခတကာလတြင ျမနမာႏငငရ ျပညသမားမာ ဤသယဇာတမားအား မညသ ပငဆငသညက လညးေကာငး မညကသ႔ အသးျပၿခငးအား လကခႏငသည လကမခႏငသညႏင ပတသက၍ အယ အဆမား အလြနကြျပားလကရသည။ ဤသဘာဝ သယ ဇာတမားအား မကေမာကကာလတြင မညသက ထနးခပႏငခြင သာမက ေနာငအနာဂတတြင မညသ႕ အသးၿပမည မညသမအကးခစားခြငရမည စသည ဆးၿဖတခကမားခရာတြငလညး အလႊာအသးသးမ လမား အတြကႀကးမားသည အခကအခႏင ေမးခြနးမားစြာ ရေန သည။ ဤအခကအခသည အဓကကသည အခကျဖစသည။ အနာဂတအား ႀကတငေတြးစရာတြင ေျမ၊ ေရ၊ အငးအင ႏင သစေတာမားအား ထနးခပျခငးသည မပါမျဖစ အေရးႀကးသညအရာျဖစသည။ အျခား ေၿမ ႏင ဆကစပ လကရသည သဘာဝ အရငးအျမစမား ဥပမာ-သစေတာ မားႏင တြငးထြကပစၥညးမား အားလညး တစခါတစရ ရယ ႏငမည အခြငအလမးမား ရႏငေသာေၾကာင ေျမအား ပငဆငထနးခပ ႏငျခငးသည အလြနအေရးႀကးသည

အရာျဖစသည။ ထကသ႔ ေျမအား ထနးခပ ပငဆငထား ျခငးသည ေကးလကေဒသရ ဆငးရသားမားအတြက ၎တ႔၏ လမႈဘဝ တညေဆာကရာတြင အေျခခအားျဖင အဓကကသည အခကျဖစသည။ ျပနာ အရငးခမာ တငးျပည၏ ပေဖာထားေသာ အနာဂတတစခအား လအားလးမ သေဘာတညစြာႏင လကခႏငမႈ မရျခငး ပငျဖစသည။ အဓက ျပနာမာ ႏငငေရးႏင သကဆငၿပး ေျမႏင သဘာဝ သယဇာတမားအား မညသမ မညသည ရညရြယခကအတြက အသးျပႏငမည၊ ဆးျဖတခကခမည သမာအဘယသနညးဟသည ေမးခြနးျဖစသည။ ဤ ေမးခြနး၏ အေျဖသည ႏငင၏ အနာဂတ ေျပာငးလမႈအတြက ဆးျဖတခကခရာတြင အလြနအေရးပါလကရသည။

မကေမာကကာလတြင လအမားစသည ေျမသမး ယမႈမားအတြက စးရမပပနေနၾကသညမာ အငမတန ေကာငးသညအခကျဖစသည။ သ႕ေသာ အသကေမြး ဝမးေကာငးအလပအကင၊ လမး သတမတခက၊ အပခပခြင အာဏာႏင အနာဂတအတြက ေမာမနးခကမား ခမတရာတြင ထေျမေပၚတြင ေနထငၿပး မခလပကင ေနလကရေသာ ထေျမႏင တကရက သကဆငသည ေဒသခ ရြာသ ရြာသားမားႏင တငးရငးသား လနညးစ၏ အသမားအား အထးတလည အေရးယ ေဆာငရြကေပးျခငး မရေသးသကသ႔ ကၽြႏပတ႔အေနႏင ခစားရသည။ ကၽြႏပတ႔ ဘ၀မားႏင အၿခား ဘဝတမားသည တစစတစဥး၏ အကးအျမတအတြက အသးခခ တနဆာပလာမားကသ႔ ဆကလက ဆကဆၿခငးခေနရသည။

ဤအစရငခစာသည ေျမသမးမႈမားႏင ကၽြႏပတ႔ “ဒ႔ေျမကြနရက”၏ အဖြ႔ဝငမားမ ေတြ႔ႀကခစားခရမႈမား ျဖစသည။ ကၽြႏပတ႔ အားသြနခြနစက ဆကလက၍ လပေဆာငလကရသည လပငနးမားထမ အစတအပငး တစခလညးျဖစသည။ ဤအစရငခစာတြင ျပညနယ ၆ ခ ႏင တငးေဒသႀကး ၇ ခမ ၿမ႕နယ ၆၂ ၿမ႕နယရ ရြာေပါငး ၃၂၉ ရြာမ ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင အခကအခမား ႀကေတြ႔ေနရေသာ ေဒသခ ရြာသား၂၆၅၇ ဥး၏ အေတြ႔ အႀကမားႏင ေမာလငခကမားက ေဖာျပထားသည။ အခပအားျဖင ဆရလင ဤအစရငခစာတြင ေျမယာသမး ဆညးျခငးသည ေနရာေဒသ တစခ ႏစခတြငသာ ျဖစေန ျခငးမဟတပ တငးျပည တစခလးတြင ျဖစေပၚလက ရေၾကာငးက အတညျပလကရသည။ ဤအစရငခစာထတြင ေဖာျပထားသညမာ “အေပၚ ယေၾကာ” မသာျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အစရင ခစာတြင ပါဝင ေျဖၾကားထားသ အမားစသည ေျမသမးမႈ ေၾကာင အျခား ခစားေနရသမားကပါ သရၾကေသာလညး ေငြေၾကးႏင အခန အကန႔အသတရေနျခငးက ဤအစရငခ စာတြင ထကစၥအားလးက ေလလာ ထညသြငး ေရးသားရန



အတြက အဟန႔အတား ျဖစေစခသည။ တစၿပငတညးတြင ဤအစရငခစာမ ယခငက ျဖစေပၚခေသာ ေျမသမးမႈမား သည လကရ အေျခအေနတြင ကြႏပတ႔၏ ေန႔စဥဘဝမား အား မညကသ႔ ေနာကဆကတြ သကေရာကမႈ ရသည၊ အနာဂတအားလညး မညကသ႔ ထခက နစနာမႈမား ၿခမးေၿခာကမႈမား ရေနသညကလညး အတညျပ ေဖာျပ ထားပါသည။ မမေျမေပၚမ ယခငက ေမာငးထတခခရသမားအပါ အဝင ေကးလကေဒသတြင လပငနးလပကငေနသမား၊ ဓေလထးတမးအစဥအလာအရ ေနထငခသမားသည ထေျမေပၚတြင ဆကလကေနထငခြငရရနႏင ေကာငးမြန ေသာ အနာဂတသစတစရပ ရရရန နညးလမးမား ရာေဖြ ေနဆျဖစသည။ ဤေမာလငခကမာ အငမတန နကနလၿပး ရငသနေနသည။ လြနခေသာ အခနမားတြင အျခား သတစဥး၏ အကးအျမတ အတြက ဖအားေပးခရ၍ ကၽြႏပတ႔ ေျမေပၚက ဖယခရျခငးမား၊ ကၽြႏပတ႔ ဘဝ ဖြ႕ၿဖး တးတကရန ဟ ဆေသာ အျခားတစစတစဥး ၏ အၿမငမား၊ ခမတၿပးလမးစဥမားက လကခရန ဖအားေပးမႈမား ရေသာ လညး ဆကလက ရငသနေနဆျဖစသည။ သ႔ေသာ ယေန႔ ေခတကာလတြင ကၽြႏပတ႔၏ အသမား သည အားၿပငး ေသာ စးပြားေရးလပငနးမားအား ဥးစားေပးမႈမားႏင တစ ဖကသတဆန အဓပၸါယ ဖြငဆ ေသာ ေကာငးမြနသညဖြ႕ျဖး တးတကမႈ ဟသည သတမတခကမားအၾကား တစစတစစ နစျမပ ေပာကကြယ လကရသည။

ယခလကရ အခနအထ ကၽြႏပတ႔ကသ႔ ထေျမ၊ ထေရ အငးအငႏင သစေတာမား အား မခေနထငၿပး လပကငစားေသာကလကရသမား၊ အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရသမား ႏင ၄ငးတ႔၏ အသမားအား ထညသြငးစဥးစားျခငး မရေသးေပ။ ဤသညမာ မကေမာကကာလ ၿပၿပငေျပာငး လမႈ၏ ႏလးသားတြင ကစားမႈမရေသး အနာမားရ သကသ႔ အငမတန အကညးတနသည အမနတရားတစရပျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ကၽြႏပတ႔ အေနႏင ဤအစရငခစာသည ထအေျခအေနမားက ေျပာငးလေပးႏငမညဟ ေမာလင ပါသည။

၂။ ေနာကခ သမငးေၾကာငး

ေဒသချပညသမားႏင ဓေလထးတမးအရ ေနထင လာသမားသည ၎တ႔ေနထငရာ ေဒသ၏ ပထဝ အေန အထားမား၊ မတကြျပားေသာ ဓေလထးတမး အစဥအလာ မား၊ ဓေလထးတမး ဥပေဒမားအရ ျမနမာႏငငတစဝမးရ ေျမ၊ ေရ၊ အငးအငႏင သစေတာမားအား စမခန႔ခြကာ ရငးလငး ေနထငအသးျပၿပး ကာကြယခၾကသည။ ထ အထတြင ေဒသခမား၏ သစေတာမား၊ ေရအရငးအျမစမား၊ စားကကေျမမား၊ ကနးတြငးႏင ကမးရးတနး ငါးေမြးျမ ေရးလပငနးမား၊ ေတာငယာ စကပးေရးျခမား၊ တစသး ပဂၢလပငႏင ေဒသပင ဥယာဥျခမား၊ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစကပးေျမမား၊ လယေျမ ယာေျမႏင (သန႔ရငးေသာ အထြဋအၿမတထားရာ သစေတာ၊ သခၤငးေျမႏင ဓေလ ထးတမးမား အရ ဘာသာေရးဆငရာ ေျမေနရာမားကသ႔) ကးကြယယၾကညမႈအတြက ထားရထားေသာ ေျမေနရာမား ပါဝငသည။

၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ျမနမာအစးရသည ႏငငစးပြားေရး လငျမနစြာ ဖြ႕ၿဖးႏငရနအတြက အရနအဟနျဖင လပ ေဆာငလကရၿပး တစခနတညးမာပင တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔ အသးသးႏင အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညခကမား ေရးထးေရးကပါ စတငခသည။ ထ႔ေနာက ႏငငတကာ စးပြားေရးအရ စတ၀ငစားမႈမား ရလာသကသ႔၊ သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ အေထာက အကျပ ေနရာမား သတမတၿပး ႀကးမားကယျပန႔ေသာ ႏငငတကာ ပ႔ကနဆငရာ စကရလပငနးမား၊ အၾကးစား စကပး ေမြးျမေရး လပငနး၊ အၾကးစား စြမးအင ထတလပျခငးမားႏင ႀကးမားေသာ အေျခခ အေဆာက အအ ေဆာကလပေရး စမကနးမားအတြက အထးသျဖင တငးရငးသားမား ေနထငရာ နယစပေဒသမား တြင ရငးႏး ၿမပႏမႈမားအားဆြေဆာငႏငရန ၾကးစားလပေဆာငလက ရသည။

၂၀၁၂ ခႏစ မတလတြင လယယာေျမ ဥပေဒႏင ေျမလြတေျမလပႏင ေျမရငးဥပေဒ မားအား ထတျပနခၿပး ေျမအသးခမႈပစမားအား ေျပာငးလခသည။ လယယာေျမ ဥပေဒသည ေျမယာေစးကြကတြင ေျမယာ ပငဆငမႈ အေထာကအထားျပ၍ ေျမဝယယျခငး၊ ေရာငးျခငးႏင လႊေျပာငးေပးအပျခငးမား ျပလပႏငသည။ သ႔ေသာ ေျမယာထြနယကလပကငေနသ လအမားစသည လအပ ေသာ အေထာကအထား စာရြကမား မရၿခငး၊ ရရရနအတြက ႀကးပမးရငး ရဖနရခါ အခကအခမားစြာႏင ေတြ႔ၾက ေနၾကရသည။



ဒတယ ဥပေဒျဖစသည ေျမလြတ ေျမလပႏင ေျမရငး ဥပေဒတြင ေဖာျပထားသညမာ အစးရအေနႏင မတပတငထားျခငး မရေသာ ေျမမားက ေဒသတြငးႏင ႏငငျခား ရငးႏးျမပႏမႈမားသ႔ ခြေဝေပးႏငသည။ ထဥပေဒ ႏစရပလးတြင လနညးစ တငးရငးသားမား၏ ေျမယာ ဆငရာ အခြငအေရးမားက ထညသြငး စဥးစားထားျခငး မရသညအျပင ေျမ၊ ေရ၊ အငးအငႏင သစေတာမားအား ဘပင စနစ ႏင ဓေလထးတမး အရ စမခန႔ခြလပပငခြငစနစ မားက အသအမတျပထားျခငး မရေပ။ ရလဒအေနႏင တငးျပညအတြငးတြင ရေသာ ေတာငေပၚေဒသရ တငးရငး သားမားအပါအဝငတငးျပညအတြငးလယယာေျမ လပကင သ အမားစသည ဤဥပေဒမား ေအာကတြင “ကးေကာ ေနထငသမား” အျဖစ ခကျခငးပင သတမတ ခၾကရသည။

ယခငက တပမေတာ၊ တစခါတစရ တပမေတာႏင နးစပမႈ ရသမားသည ေျမဧကေပါငး မားစြာက အဓမၼ သ႔မဟတ ၿခမးေျခာကၿပး သမးယခၾကသည။ လမားသည ၎တ႔၏ ေျမေပၚမ ေမာငးထတခခရၿပး ၎တ႔ ေနထငရာ သစေတာမား၊ ငါးေမြးျမေရး ေနရာမားႏင အစဥအလာအရ သးစြခေသာ ေရအရငးအျမစမား၏ ေဝးရာေနရာမားသ႔ ေမာငးထတခရၿပး ေနာကဆးတြင ျပညတြငး ေနရပ ေပာကသမား သ႔မဟတ ဒကၡသညမားအျဖစ ဆးရြားေသာ အေျခအေနမားႏင ရငဆငခၾကရသည။ ထ႔ၿပင တငးရငး သား နယစပ ေဒသမား အပါအဝင အျခား ေနရာမားတြငမ အလြနဆးရြားသည စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ႏငငေရးႏင စစအပခပမႈ စနစေအာကတြင ေျမယာစာရြကစာတမး အေထာကအထားမရပ အသးၿပေနထငၾကသည။ ယေန႔ ေခတကာလတြငမ ယခငက အာဏာခပကငထားသမား အပါအဝင အာဏာခပကငသ အသစမားသညလညး အႀကးစား ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးမား လပကငရနအတြက တငးျပည၏ ေျမေနရာေပါငးမားစြာက သမးယၾကၿပး ေဒသတြငး ေနထငသမားက ေမာငးထတလကရသည။

ကြႏပတ႔၊ လယယာေျမ အနညးစသာ ပငဆငသမားႏင ေကးလကေတာရြာတြင ေနထငသမားမာ ရးရာ အစဥအလာအရ ႏစေပါငးမားစြာ လပကငထနးသမး ခေသာ ေျမယာမားအား ဆးရႈးလကရၿပး ဆးရြားေသာ အေျခအေနမားသ႔ တြနးပ႔ခရလကရသည။ ေပါငးလာငး ေရကာတာ ေဆာကလပရနအတြက ေဒသခ ရြာသား မားအား ၎တ႔ေျမအားစြန႔ခြါေစၿပး ေနရပမ ေမာငးထတ ေၿပာငးေရြ႕ခရျခငးမာ ဥပမာျပႏငသည ျဖစရပတစခ ျဖစသည။

ဥပေဒ အသစမားသည အဓကအားျဖင စးပြားေရး အကးအျမတရရရနအတြကသာ ျဖစေနၿပး ထအတြက

ေျမသမးမႈမားဆကလကျဖစပြားေစသည။ ဤကသ႔ သမးဆညးရာတြင ယခငကကသ႔ ရြာသားမား ထြနယက စကပးေနသည ေျမကပင သမးယျခငး မဟတေတာပ ေဒသခမား၏ ရးရာဓေလအရ အသးျပခ ေသာ သစေတာ မား၊ အငးအငမားႏင ေရအရငးအျမစမား အပါအဝင အစားေသာကႏင ေဆးဝါးပငမား စကပးထားသည ဥယာဥျခမား၊ စားကကေျမမား၊ လေနအမမားႏင အထြဋ အျမတထားရာ သန႔ရငးေသာ ေျမမား ပါဝငသည။ ယေန႔ ေခတကာလတြငျဖစေပၚလကရေသာ ေျမသမးမႈမားသည ယခငကျဖစခေသာ ေျမႏင ပတသကသည ျပနာမား အေပၚ လငလငျမနျမန ထပေလာငး ကေရာကလကရၿပး ျပနာမား ပမျဖစေပၚေစခသည။

ဤကသ႔ ဆးရြားေသာ အေျခအေနက တြနးလနရန အတြက “ဒ႔ေျမကြနရက” အား ၂၀၁၄ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ တြင ဖြ႕စညးခသည။ “ဒ႔ေျမကြနရက” သည မတကြျပား သည တငးရငးသားလမးမား ပါဝငေသာ အဖြ႔ျဖစၿပး ၿပညနယႏင တငးေဒသၾကး (၁၄)ခမ ေတာငသငယမား၊ ေဒသခ ေတာငသ လယသမားအဖြ႔အစညးမား၊ လထ အေၿခၿပအဖြ႔အစညးမား၊ အရပဖကလမႈ႔ အဖြ႔အစညးမား ႏင ဆကစပ လပေဆာငေနေသာ အဖြ႔ေပါငး (၆၀)ေကာ ခတဆကထားသည ေၿမယာ အေရးလႈပရားေသာ ကြနရက တစခ ၿဖစသည။ ကခင၊ ကယား၊ ကရင၊ ခငး၊ မြန၊ ရခင၊ ရမးေတာင၊ ရမးေျမာက၊ မႏေလး၊ မေကြး၊ စစကငး၊ ရနကန၊ ပခး၊ ဧရာဝတႏင တနသၤာရမ ကယစားလယ ၁၅ ဥးႏင ႀကးၾကပ ဖြ႔စညးထားသည။

တငးျပညအတြငး ခငမာေသာ ၿငမးခမးေရးႏင စစမန၍ တရားမတၿပး ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈအတြက အားထတႀကးပမးမႈအေပၚ ကၽြႏပတ႔အေနႏင ယၾကညမႈရသည။ ကၽြႏပတ႔ အေနႏင လကရ ဒမကရက တစ အသြငကးေျပာငးမႈ၏ စတဓာတျဖင ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငင၏ အစးရ၊ လႊတေတာႏင တရားေရး အဖြ႕အစညးတ႔သည အေသးစား လယေျမမား ပငဆင သည လယသမားမား၊ ေရလပသားမားႏင အထးသျဖင ေကးလကေနအမးသမးမား၊ တငးရငးသား လမးစ ရပရြာလထမား၏ ေျမ လပပငခြငမားအား ကာကြယ၊ ၿမငတင၊ ေလးစားၿပး ျဖညဆညး အားထတ လပေဆာင သြားရမညက ယၾကညသည။

ကၽြႏပတ႔အေနႏင ထေျမေပၚတြင ေနထငၿပး လပကငမခသမား ေစာငေရာကသမားသညသာ ထေျမက ပငသငသညဟ ယၾကညၿပး ေၿမယာအမားအၿပား စစညး ၿခငး ႏင ေၿမယာ ေစးကစားၿခငးမားက ဆန႕ကင သည။ ယခငက ထေျမေပၚတြင ေနထင လပကငခၿပး လကနက



ကင တကပြမား ေၾကာငေသာ လညးေကာငး၊ သဘာဝေဘး ေၾကာငေသာလညးေကာငး ထကသ႔ အလားတ ကစၥရပမား ေၾကာင ေျမက စြန႔ခြာခရသမားအား ေၿမ ၿပနလညအစား ထးေပးၿခငး ႏင ေၿမမယာမမားအား ၿပနလည ခြေ၀ေပးၿခငး မာ ကြႏပတ႔ ယၾကညသည။ တငးရငးသားမားႏင အျခား ဓေလထးတမးမား ကငသးေသာ ေဒသမား၏ မတကြျပား သည ရးရာ ဓေလမားႏင သငေလာမႈရသည ဒမကေရစ နညးလမးကၿပး လတငးအတြက တရားမတေသာ ဖယဒရယစနစက အေျခခသည ေျမယာအသးခမႈ မဝါဒ တစခ ျဖစေပၚလာေရးအတြက စညးရးလႈ႔ေဆာသည။ “ဒ႔ေျမကြနရက” အေနႏင ဤအရာမားအား ရရရနအတြက အဆင အသးသးမ အစးရ၊ လြတေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကငမားႏင ခတဆကလပေဆာငၿခငး တြနးအား ေပးၿခငး မားက ၾကးစားေဆာငရြကလကရသည။

ကၽြႏပတ႔၏ ခတဆက အဖြ႔ဝင ေတာငသလယ သမားမား လအပေသာ သငတနးမားႏင သတငးအခကအလကမားေပးအပရနအတြက တကၾကြလႈပရားသမား၊ ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာရ လ႔အခြငအေရး ကၽြမးကင ပညာရငမားႏင ခတဆကေပးသည။ ကၽြႏပတ႔အေနႏင ေျမသမးခ ေတာငသလယသမားမားက ဥပေဒပငးဆငရာ အေထာကအပမားလညးတတစြမးသမ ခတဆက ပပးလကရသည။ ထ႔ျပင ကၽြႏပတ႔အေနႏင ဤ အဓက ျဖစလာသည ေျမယာျပနာအား ရငဆငေျဖရငးႏငရန အတြက အားလးပါဝငၿပး သတငးအခကအလက အစ အလငရရေသာ ျဖစစဥ တစချဖစလာေစရနႏင ကၽြႏပတ႔လ အပေသာ စြမးရညမားအား ျမငတငႏငရန အျခား ေတာငသလယသမားမား တငးရငးသား အဖြ႔မားႏင အတ ေျမယာဆငရာ ျပနာ ေျဖရငးေရး ယႏရားမားႏင လပငနးစဥမားက ၾကးစား ပေဖာလကရသည။

၂၀၁၄ ခႏစတြင အမးသားေျမအသးျပမႈ မဝါဒ ေရးဆြျခငးအား စတငခစဥက ကၽြႏပတ႔အေနႏင ပါဝင လပေဆာငႏငခြငက ၾကဆခသည။ မတမႈမရေသာ အေျခ အေနမား ရေသာလညး အစးရမ တရားဝင လထချပ ေဆြးေႏြးမႈမား မျပလပမ ကၽြႏပတ႔အေနႏင ထဥပေဒ မၾကမးက အလငအၿမင ေလလာၿခငး၊ သးသပၿခငး၊ ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပၿခငးႏင တန႔ျပနမႈမားႏင အၾက ျပခကမား ေပးပ႔ၿခငးမားအား ဆးၿဖတလပေဆာင ခၾကသည။ ကၽြႏပတ႔အေနႏင လထ၏ အေတြးအျမငမားႏင မတျခားနားေသာ အဖြ႔ဝငမား၏ အသမားက ၾကားႏငရန အတြက ႏငငတစဝမး မတညေသာ ေနရာမားတြင ေဆြးေႏြးပြ ရစခ ျပလပခသည။ ဤကသ႔ ကယတင စစဥခ ေသာ ေဆြးေႏြးပြမားသည သငေတာသည အေျခအေနတြင ျဖစခသည မဟတပ အခကအခၾကားမ လပေဆာငခၿခငး

ၿဖစသည။ ထ႔ေနာက ကၽြႏပတ႔၏ တန႔ျပနမႈမား က ၂၀၁၅ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင အစးရထ ေပးပ႔ခသည။ အမးသား ေျမအသးျပမႈ မဝါဒ ၿဖစစဥ အျပင အျခား ေထာငေပါငးမားစြာေသာ သဘာဝသယဇာတ ဆငရာ ျပနာမားမာ ေျဖရငးမႈမရပ ေျမယာျပနာ အသစမား သညသာ ႏငငအဝမးတြင ထပမ ေပၚေပါကလကရသည။ ဤအစရငခစာ၏ အဓက ရညရြယခကမာ ဒ႔ေျမကြနရက အဖြ႔ဝငမားမ ေျမသမးမႈႏင ပတသက၍ မညကသ႔ ေတြ႔ၾက ခစားခရၿပး မညကသ႔ ဆကလက ခစားေနရသညမားက ေဝမေပးရနႏင အစးရအေနၿဖင ထေရာကမႈ ရရ ေျဖရငးႏင မႈမရေသးေၾကာငးက ေဖာျပရနျဖစသည။

၃။ အစရငခစာ လပေဆာငပနညးလမးမား

ဤသေတသန ျပစျခငး၏ အဓက ရညမနးခကမာ ဒ႔ေျမကြနရကႏင ခတဆကေနေသာ ေဒသခ ျပညသမား အေနႏင ေျမသမးမႈမားေၾကာင မညကသ႔ ၾကေတြ႔ ခစား ေနရသညက ျပနလညအာရစက လာရနအတြက ျဖစသည။ ထအရာမလြ၍ အျခား မညသည ကစၥရပမ ပါဝငမႈ မရပါ။ ဤအစရငခစာသည ေျမသမးမႈက အမနတကယ ေတြ႔ၾက ခရသမားအေနႏင ထေျမသမးမႈအား မညကသ႔ ရငဆင ခၾက ရသညႏင မညသညအရာမား ႀကးပမးလပေဆာငခၾက ေၾကာငးက ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ ကၽြႏပတ႔ စစညး အသးျပခေသာ နညးလမးမားမာ (၁) စစတမးေမးခြနးလႊာ ေရးသားျခငး (၂) ေဒသခ သေတသနျပစသမားကယတင ပးေပါငးပါ၀င၍ လကေတြ႔ ကြငးဆငးေလလာျခငး၊ (၃) အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပျခငး၊ (၄) အဓက တစဥးခငးစအား ေမးခြနးမား ေမးျမနးျခငး ႏင (၅) ျပနလညဆနးစစမႈ အလပရေဆြးေႏြးပြမားၿပလပျခငးတ႔ ျဖစသည။

ဤသေတသနျပစျခငးက ဒ႔ေျမကြနရက အဖြ႔ဝငမား ေနထငလကရေသာ (ကခင၊ ကယား၊ ကရင၊ မြန၊ ခငး၊ ရမးေတာငပငးႏင ရမးေျမာကပငး စသည) ျပညနယ ေျခာက ခႏင (ရနကန၊ ပခး၊ ဧရာဝတ၊ မႏေလး၊ စစကငး၊ မေကြးႏင တနသၤာရ စသည) တငးေဒသႀကး ခႏစခ တ႔မ ၿမ႕နယ ၆၂ ခတြင အၾကျပခကမား ရယေဆာငရြကချခငးျဖစသည။ သတငးခကအလက ေကာကယရနအတြက ဥးတညထားသည ေနရာမားက စႏႈနးသးခေပၚ အေျခခ၍ ေရြးခယခသည။ ၁) ထေနရာမား အားလးတြင ျပညသမားသည ေျမသမးမႈေၾကာင ခစား ေနရသမားျဖစသည။ ၂) စစတပတညရေနမႈႏင လျခေရး အတြက စးရမစရာ အနညးငယရေသာလညး ေဒသခ သေတသနၿပ အခကအလက စေဆာငးသမား အေနႏင ထေနရာမား တြင လျခစြာျဖင သတငးရယႏငရန



ျဖစႏငေျခရသညဟ ခစားရသည ေနရာမားျဖစသည။ ၃) ထေနရာမား သည ေျမယာပဋပကၡမားအတြက လကေတြ႔ ကေသာ အေျဖရာမႈမား ခကျခငး လပေဆာငရန အမန တကယပင လအပလကရသည ေနရာမားျဖစသည။

ဤသေတသနျပစျခငး၏ အစအစဥ ခမတျခငး၊ ပေဖာျခငးႏင လကေတြ႔လပေဆာငမႈမားတြင သေတသန ျပစရာ အရပတြင ေနထငၿပး ဒ႔ေျမကြနရကႏင ခတဆက လကရသည အဖြ႔အစညး ၁၆ ဖြ႔ ႏင အခြငအေရးအတြက တကၾကြလႈပရားေသာ ေတာငသမားလယသမားမား ပါဝငခသည။ ထ႔ေနာက အဓကခတဆက အားထားသည ေဒသတြငးေနထငသ ၂၆ ဥး၊ ေဒသတြငး ေမးခြနး ေမးျမနးျခငးမား ျပလပေပးသ ၇၉ ဥး၊ ဒ႔ေျမကြနရကမ ဝနထမး ၂ ဥးႏင ၿပညတြငး အႀကေပး ၂ဥး ပါဝငခသည။ ကြငးဆငး သေတသန ျပစသမားက ၎တ႔၏ ေဒသပငး ဆငရာ ဗဟသတရျခငးႏင သတငးအခက အလက ေကာကယျခငး ႏငဆငသည အေတြ႔အႀကမားက အေျခခၿပး ေရြးခယချခငးျဖစသည။ ကြငးဆငး သေတသန ျပသမားသည သေတသနျပသည ေဒသမားမ ျဖစၿပး ဒ႔ေျမကြနရကအဖြ႔ဝငမားမ ယၾကညအားထားရသမား ျဖစသည။ ေဒသတြငးရ ေျမယာအေရးအတြက ပါဝငသမား ေစာငၾကည ေလလာသမားၿဖစသၿဖင မမေဒသတ၀က ျဖစေပၚေနေသာ အေၾကာငးအရာမားႏင ဆကလဥး၍ အတြငးကက နားလညမႈမားရသည။ ထအရာသည ေမးခြနးေျဖၾကားသမားအေနႏင ေမးခြနးမားက မနကနစြာ ေျဖၾကားမႈ မရျခငး၊ ေမးခြနးေမးသမားၾကားခငမည အရာမားကသာ ေျဖၾကားျခငး မားက ကာကြယေပးၿပး သတငးအခကအလကမား၏ အရညအေသြးက ပမ ျမငတငႏငသည။

ကၽြႏပတ႔သည ကြငးပငးလပငနးမား မစခင ရနကနတြင အလပရေဆြးေႏြးပြ သးခ ကငးပခသည။ ပထမ အလပရေဆြးေႏြးပြက ဇလငလ၂၀၁၄ ခႏစ တြင ကငးပခၿပး ကြနရကအတြငးရ ေဒသခ ကယစားလယမားမ ဤသေတသန လပငနး၏ ရညရြယခက၊ လပငနး လပေဆာငရန ပစႏင သေတသနျပလပမည ေဒသမားက တငျပေဆြးေႏြးခၾကသည။ ဒတယ အလပရေဆြးေႏြးပြက ၾသဂတလ ၂၀၁၄ ခႏစ တြင ကငးပခၿပး ဒ႔ေျမကြနရက စမခန႔ခြေရး ေကာမတႏင ကြငးဆငး ေမးခြနး ေမးျမနး မညသမားသည ၿပညတြငး အၾကေပး ႏစဥးႏငအတ သေတသန စစတမးေမးခြနးမားႏင ေမးခြနးေမးရန ၿဖစစဥမားက ပေဖာ ေရးသားျခငး၊ ဥးတညထားသည သေတသနလပမည ေဒသမား အေၾကာငး ေလလာျခငးႏင သေတသနျပလပရာတြင ေတြ႔ၾကရမည အတားအဆး မားႏင ထအရာမားက မညကသ႔ ေကာျဖတရမည မားက

ေလလာမႈမားျပလပခၾကသည။ ဤအလပရ ေဆြးေႏြးပြ ေနာကဆးပငး တြင စမးသပ ေလလာျခငးလပငနးတစရပ ပါဝငသည။ ထစမးသပေလလာျခငးအတြက ေဒသခ ကြငးဆငး ေမးၿမနးမည ကယစားလယမားမ သလဝါ စးပြား ေရးဇေၾကာင လယယာေျမ ဆးရႈးခရေသာ ေကာကတနး၊ သနလငၿမ႔နယ၊ ရနကနတငးေဒသႀကးရ ရြာေျခာကရြာ (အလြမးစ၊ ေရတြငးကနး၊ ဖလမးရြာ၊ သတာၿမင၊ ေအးျမသတာႏင ၿမငသာယာရြာ) တြင ေနထငေသာ ေတာငသ ၃၂ ဥးက ေမးခြနးမားေမးခသည။ ဤအေတြ႔ အႀကက အေျခခ၍ ကၽြႏပတ႔ သတငးအခကအလက ေကာကယရာတြင ေတြ႔ၾကလာႏငသည အတားအဆး မားက ျပနလညသးသပၿပး စစတမး ေမးခြနးမားကလညး ျပနလည ဆနးစစခၾကသည။ ေအာကတဘာလ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ကငးပသည တတယေျမာက အလပရ ေဆြးေႏြးပြတြင ယခင တကေရာကခသမား ျပနလည ေတြ႔ဆၿပး စစတမးေမးခြနးမားက အဆးသတခၾကသည။

ေမးၿမနးသည ေမးခြနးမားသည ေအာကပါ အခက အလကမားက အားလးျခငမရန ေရးဆြထားသည။ (၁) မညသ၏ ေျမယာမား အသမးခရသနညး။ ပမာဏ မညမနညး။ မညသည ပစျဖင သမးယသနညး။ (ထအထတြင ေျမပငရငမားမ ေျမယာပငဆငမႈ စာရြကစာတမး အေထာကအထားရမရ ဆသညပါ ပါဝငသည။) (၂) မညသ (သ႔) မညသညအဖြ႔က သမးယခသနညး။ မညသညအတြက သမးယခသနညး။ (၃) ေျမသမးမႈျဖစစဥမာ မညကသ႔ ျဖစပြားခ သနညး။ (ထအထတြင လြတလပေသာ ၾကတငအေၾကာငး ၾကားမႈရေသာ၊ သေဘာတညမႈ ရယျခငးရေသာ စသည လပငနးစဥမားအျပင ေလာေၾကးေငြ ကစၥရပမားလညး ပါဝငသည။) (၄) ေျမသမးမႈေၾကာင လတစဥးခငးစ သ႔မဟတ ၎တ႔၏ အမေထာငမသားစမား မညကသ႔ နစနာမႈမာ းရသနညး။ (၅) ေျမသမးမႈမားႏင နစနာမႈမားအေပၚ ၎တ႔အေနႏင မညကသ႔ တန႔ျပနလပေဆာငခသနညး။ (၆) ေမးခြနးမားေျဖၾကားေပးသမားအေနႏင ထျပ နာမားအားေျဖရငးေပးရနအတြက လအပသညအရာ မား ၄ငးတ႔ၿဖစေစခငသည သေဘာထားမား က ေမးၿမနး ၿခငးမားလညး ပါဝငသည။

ကနဥး၌ ကၽြႏပတ႔ အေနႏင တစရကလင ေျမသမးခ ျပညသ ၃ ဥးမ ၅ ဥးအထ ေမးခြနးမား ေမးျမနးရန အတြက လာထားေသာလညး အခနအကန႔အသတႏင ကြငးပငး အေျခအေန အခကအခမား (ဥပမာ အထးသျဖင



ကနးျမင ေဒသမားရ ပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး အခကအခမား)ေၾကာင ေမးခြနးေမးျမနသမားအား မလ စစဥထားသညအတငး ေကးရြာမားသ႔ သြားေရာကရန ခကခၿပး အခ႕ေကးရြာမားတြင အစအစဥဆြထား သည အခနထက ပမၾကာရညစြာ ေနေစရနအတြက တြနးအား ေပးမႈမားရခသည။ (ထအရာသည အခနဇယားအတငး လပကငရမည ကနရေနသည အစအစဥမားကပါ မားစြာ ထခကမႈရေစသည။) ကၽြႏပတ႔အေနႏင ေျမသမးမႈ ခစား ရသမားစြာႏင ေတြ႔ဆခရေသာလညး မားေသာအားျဖင သေတသနျပစသည ေနရာေဒသမားတြင ကြငးဆငး ေမးခြနးေမးျမနးသမားႏင ေျဖၾကားသမားသည ေဒသခ အာဏာပငမား၏ ေစာငၾကညျခငးက ခစားခၾကရသည။ ေမးခြနးေမးသမားသည တစခါတစရ အစးရထမ ခြငျပခက ရယရၿပး တစခါတစရတြင စစတပ၏ ေမးျမနးစစေဆးမႈမား ခခရၿပး သတ႔၏ လႈပရားမႈမားကလညး ေစာငၾကညျခငး ခခရသည။ ထ႔အျပင ေမးခြနးမား ေမးျမနးေနစဥ အခန အတြငး အခ႔ေဒသမားတြင ၎တ႔အား အစးရဝနထမးမားမ ေစာငၾကညခၾကသည။ ထကသ႔ေသာ အေျခအေနတြင ေမးခြနးေမးျမနးသသာမက ေျဖၾကားသပါ သေတသန ျပေနသည အေၾကာငးအရာအေပၚ ပြငလငးစြာေဆြးေႏြး ရနႏင သတငးအခကအလက ေဝမရနအတြက ေၾကာကရြ႕ ခၾကသည။ သေတသနျပသတစဥး၏ ျပနလညေျပာျပခက အရ “ကၽြနမ လယသမားေတြက လယထမာ ေမးခြနးေမး ေနတနး အစးရဝနထမးတစေယာကက ဓါတပရက သြားတယ။ အဒေနာက ကၽြနမတ႔ အဖမးခရႏငေၾကာငး ၿခမးေျခာကခရသည။” (အမးသမး သတငးအခကအလက ေကာကယသ၊ ရမးျပညနယေတာငပငး၊ ၾသဂတလ ၂၂ ရကေန႔တြင ေမးျမနးခသည။) ပမေကာငးမြနသည အေျခအေနတြင ေမးခြနးေျဖၾကားသမားပမပါ၀ငႏငေသာလညး ေနာကဆးတြင ေတာငသ ၂၆၅၇ ဥးအား စစတမးေမးခြနးေမးျမနးျခငးမားျပလပႏငခသည။ (ပ ၁)

ပ (၁)။ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးအလက စစတမးေမးခြနးေျဖၾကားသ အေရအတြက



သတငးအခကအလက ျပနလညခြၿခမးစတၿဖာ ဆနးစစျခငးတြင အဆင ႏစဆင ပါဝငသည။ ပထမဆး အေနႏင စစတမးေမးခြနးမားက ဇယားထတြင ထညၿပး အလကထေရာနစ စနစျဖင အားလးပါဝငျပညစ ေသာ သတငးအခကအလက တစစရရရန လပေဆာငခသည။ သတငးအခကအလကမား ထညသြငးရာ တြင ၿပညတြငး သေတသနအၾကေပး ႏစဥး မ အခကအလကသြငးသညသ သးဥးမာ ကြနပတာထသ႔ ထညသြငးေရးသားစဥတြင လပေဆာငမႈအဆငမားအား ၾကးၾကပခသည။ ရရလာေသာ သတငးအခက အလကမားအား အငတ ပညာရင တစဥး အကအညရယ၍ စနစတက ထညသြငးခ ၿပး တငျပမႈ ပစအမးမးျဖင ဆနးစစခသည။ ဒတယအဆငအၿဖစ ေမးခြနးေမးျမနးသမားႏင မတညေသာ ေနရာေဒသမားမ ေမးခြနးေျဖၾကားသမား ပါဝငသည ဥးတညအပစ အလပရ ေဆြးေႏြးပြမားတြင ထရာေဖြေတြ႔ရမႈမားအား ၿဖညစြက ေဆြးေႏြး အတညျပခသည။ ၾသဂတလ၂၀၁၅ ခႏစ တြင အခကအလက ေတြ႔ရခကမားအား ဆနးစစအတညၿပ သည အလပရေဆြးေႏြးပြ ေျခာကခအား ျပလပခၿပး ထ အလပရေဆြးေႏြးပြ တစခခငးစတငးတြင တငးေဒသႀကးႏင ျပညနယအသးသးရ ေမးခြနးေမးျမနးသမား ႏင ေမးခြနး ေျဖၾကားသအခ႕တ႔ ပါဝငခသည။ ထ အလပရေဆြးေႏြးပြမားမာ ၁) ရနကန (၂ဥး)၊ ပခး (၅ ဥး) ႏင ဧရာဝတ (၈ ဥး) တ႔ ပါဝငေသာ ရနကနၿမ႕တြငၿပလပသည အလပရေဆြးေႏြးပြ (၂) ကယားျပညနယမ တကေရာကသ ၁၂ ဥးပါဝငသည လြငေကာၿမ႕ အလပရေဆြးေႏြးပြ (၃) တနသၤာရ တငး ေဒသႀကးမ တကေရာကသ ၄၄ ဥး ပါဝငသည ေမာငးမကန အလပရေဆြးေႏြးပြ (၄) ရမးျပညနယ ေတာငပငးမ တကေရာကသ ၂၇ ဥးပါဝငသည ေအာငပနး အလပရ ေဆြးေႏြးပြ (၅) ရမးျပညနယ ေျမာကပငးမ တကေရာကသ ၃၀ ဥး ပါဝငသည လားရႈး အလပရေဆြးေႏြးပြ (၆) ကခင ျပညနယမ တကေရာကသ ၃၅ ဥး ပါဝငသည ျမစႀကးနား အလပရေဆြးေႏြးပြ တ႔ၿဖစသည။ ေဖာၿပပါအလပရ ေဆြးေႏြးပြတစပြစတြင (၁) သမငးေၾကာငး၊ ေနာကခ အေၾကာငးအရာ၊ ရညမနးခက ႏင သေတသန လပငနးစဥအား ျပနလည ဆနးစစျခငး (၂) သေတသန စာတမးပစ ႏင သတငး အခက အလက မနကနမႈ၏ အေရးပါမႈအား ျပနလည သးသပျခငး (၃) သေတသန စာတမး မၾကမးအား တငျပျခငး၊ (၄) မတကြျပားသည သေတသနျပစရာ ေဒသ မားမ တကေရာကသမားႏင ပဏာမ ရာေဖြေတြ႔ရခက မားအား အတညျပျခငး၊ (၅) ယခငက စေဆာငးထားခသည သတငးအခကအလကမားအား နကနမႈရေစရန အေသး စတေဆြးေႏြးၿခငးႏင ကနဥးရာေဖြေတြ႔ရခကမားအား

အဓပၸာယေဖာေဆာင ေဆြးေႏြးၿခငးတ႔ ပါဝငသည။

ေနာကဆးအေနၿဖင ေျမသမးခရမႈ ကစၥ တစခခငး စအတြက လတစဥးခငးစ၏ သကေသခ ထြကဆမႈမားမစ၍ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားအား အတညျပျခငး အေသးစတ ေလလာၿခငးမားက ျပလပႏငခသည။ ထ႔ၿပင ၂၀၁၅ ခႏစ ၾသဂတလႏင ေအာကတဘာလမားၾကားတြင ကြငးပငး ဥးတညထားရသ ၁၅ ဥးႏင တယလဖနး အားျဖင ၿဖညစြက ဆကသြယေမးျမနးျခငးမားျပလပခၿပး အတညျပေဆြး ေႏြးသည အလပရေဆြးေႏြးပြမားတြင တကေရာကသမားမ ၇၈ ဥးအား (၆၁ ဥးအား ဗဒယကငမရာျဖင မတတမးတင ေမးျမနးခၿပး ၁၇ ဥးအား အသဖမးေမးၿမနးၿခငး) ၿဖညစြက ေမးခြနးမားလညး ေမးျမနးခသည။ ထ႔ေၾကာင ေမးခြနး ေမးျမနးခသ စစေပါငး ၉၃ ဥးပါဝငသည။

၄။ သေတသန ေလလာသည ေနရာ ႏင အကန႔အသတမား

ျပညနယႏင တငး အသးသးရ ဒ႔ေျမကြနရကမ အဖြ႔ဝငမားအေနၿဖင ေျမယာသမးယမႈႏင ပတသကၿပး မညကသ႔ ေတြ႔ၾကခစားေနၾကရသညက သရေစရနႏင လတစဥး (သ႔မဟတ) အရပေဒသ တစခတြင ၾကေတြ႔ ခစားေနရမႈမားသည အျခား သတစဥး (သ႔မဟတ) ေနရာေဒသတြင ခစားေနရသညမားႏင တညမႈမား (သ႔မဟတ) ျခားနားခကမားက သရေစရနအတြက ကြနရက ခတဆကအဖြ႔ဝငမားရသည ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးမားက ထညသြငးထားပါသည။ ကၽြႏပတ႔ အေနႏင ေမးခြနးေျဖၾကားသမားက ေရြးခယရာတြင လကရ ကြနရကတြငး အဓက ခတဆကထားေသာ ေဒသခ ကယစားလယ မား၏ ခတဆကေရြးခယမႈက အေျခခ ထားခပါသည။ ကၽြႏပတ႔အေနႏင စသတမတ၍ ေရြးခယ သြားျခငး၊ သ႔မဟတ စစတမးေမးခြနးမားက ေျဖၾကားသည ေဒသရ လဥးေရက အေျခခ၍ ေရြးခယထားျခငး မဟတပါ။ ကၽြႏပတ႔၏ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားမာ ဤေလလာမႈတြင သေဘာတည၍ ပါ၀ငထားသည ေဒသခမား ၏ အေတြ႔ အၾကမားႏင ယဆခကမားသာျဖစသည။ ထထက မပ သလ ထထကလညး မနညးပါ။ ေဒသတစခစတငးတြင ကၽြႏပတ႔မ ေျမသမးမႈအား တကရက ခစားရသညသမားက ေရြးခယၿပး ေျမသမးမႈ မညကသ႔ ျဖစခသည၊ ေျမယာမား မညကသ႔ အသမးခခရသည၊ မညသညအခနတြင မညကသ႔ ျဖစခသည၊ ေျမမညမ အသမးခရၿပး မညသမ သမးခသည၊ ေျမသမးမႈေၾကာင ၎တ႔အေနႏင မညကသ႔ နစနာခစားခရသညႏင ထအေျခအေနက ၎တ႔အေနၿဖင မညကသ႔ ေျပာငးလရန ၾကးစားခသညမား ကေမးျမနး ခသည။ ထအေတြ႔အႀကတစခစမ မညသညအရာမား ျဖစေပၚခၿပး မညသညအရာမား မျဖစခသညက ေဖာထတ ထားပါသည။



ပ ၂။ သေတသနၿပထားေသာ ျပညနယ/ တငးေဒသႀကးမားႏင ၿမ႕နယမား၊ ေၿဖဆသဥးေရ ပမာဏ



၅။ ရာေဖြေတြ႕ရခကမား

၅.၁။ ပစအမးမးေသာ ေျမသမးမႈမားႏင မတရားမႈမား

ျမနမာနငငတြင ေျမသမးမႈမားသည ပစတစခတညး မဟတဘ ပစအမးမးၿဖင ျဖစပြားလကရသည။ ကၽြနပတ႕ အေနျဖင ကယျပန႕ေသာ ပစ သးရပက ရာေဖြ ေတြ႕ရခပါသည။

အမးအစား ပစ ၁။ ေၿမသမးယၿခငး၊ လပအား မပါအခ႕ေသာ ေျမသမးမႈတြင ေဒသခမားအား ၄ငးတ႕ ပငဆငေသာေျမမ လးဝ ႏငထတလကသည ပစ ျဖစသည။ အေသးစတေဖာၿပရလင ရြာသားတစဥးက ေျပာၾကားသကသ႕ “သတ႕ က ေဟြခတ ေကးရြာမ ေၿမက သမးျပး စကပးေရးေတြ လပတယ။ တငပငတာေတြ ေဆြးေႏြးတာေတြ ဘာမ မရဘး။ ကၽြနေတာတ႕ ကၽြေတြ ႏြားေတြ က သတ႕ သမးထားတ ေျမထဝငမရငေတာင

သတ႕ က ျပနျပးေတာ ဒဏရကေသးတယ။” (လယသမား တစဥး၊ ေဟြးခတေကးရြာ၊ အငမနးဟကန႔ ေကးရြာအပစ၊ ကြတခင ၿမ႔နယ၊ ရမးျပညနယ။ ၂၅ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႕ဆေမးၿမနးခက) ထကသ႕ ေျမသမးမႈေၾကာင လယသမားမားမာ လးဝ လယယာပငဆငမႈ မရေတာဘ ၄ငးတ႕ ၏ အနာဂတ ေမာမနးခကမားလညး ေပာကဆးသြားရသည။

ေနာကထပ တညေသာ ဥပမာ ျဖစရပတစခမာ ကယားျပညနယ ဖရဆ ျမ႕နယတြင ျဖစသည။ ၁၉၉၄ ခႏစတြင စစတပက ျမ႕မေကးရြာ ပငဆငေသာ ေျမမား အပါအဝင ေျမဧက ၄၀၀ က သမးယခသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ တြင စစတပမ ဆလားကး ရြာသားမား၏ လယယာေျမမား အပါအဝင ေကးရြာပငေျမ ဧက ၅၀၀ အား ထပမတးခ႔ သမးယခသည။ ထပမသမးယလကေသာ လယေျမမား အတြက တာဝနရေသာ စစတပ အရာရက ထေျမမားသည လြနခေသာ အႏစ၂၀ ေကာ၊ ၁၉၉၄ ခႏစကတညးက သမးယထားေသာ ေျမမားျဖစသညဟ ေျပာၾကား လကေသာေၾကာင ရြာသားမားပင အအားသငခရသည။ အဆပါ သမးယမႈသည ေဒသခရြာသားမား၏ တစဥးခငး ႏင ေဒသတြငး စေပါငး လပေဆာငလာသည ႏစေပါငး ၂၀ ခန႕ ရငးႏးထားရေသာ လပအားမား အသပညာမား အခနမား၊ ေငြမား ႏင ခြနအားစကထတမႈမား အစရသည တ႕ကပါ ခးယလကသည သေဘာျဖစသည။

ေနာကထပျဖစစဥ တစခမာ စားကကေျမျဖစ ထားရေသာ ရြာသားမားမခေနသည ၊ ေနာငတခနတြင

ရြာကခ႕ထြငေရးတြင သးနငေသာ ေျမမားက သမးယ သြားျခငး ျဖစသည။ “လကရ ခေနထငေနတ ရြာမာ အမသာ ေဆာကဖ႕ အတြကေတာင ေျမမရေတာဘး။ ေရတြငး ေဆာကဖ႕လညး မရေတာဘး၊ မသားစ ၃ စ က တစအမ တညးမာ စျပးေနရတယ။ ခြျပးေနလ႕ မရဘး။ ရြာက တညရခတာ ၄၈ ႏစေလာက ရေနျပ။ စားကကေျမက ကြနေတာတ႔အတြက စားစရာရာဖ႕ အဓက ေနရာတစခ ျဖစပါတယ။ သဘာဝအတငး ေပါကေနတ ရာသပင ၁၄ မး ေလာက ရပါတယ။ အဒ အပငေတြက ဘယသကမ စကပး စရာ မလပါဘး။ ခေတာ ကၽြနေတာ တ႕ စားကကေျမထက ဝငလ႕ မရေတာပါဘး ျခစညးရးေတြ ခတလကလ႕ ျဖစတယ။” (ဥး ---------၊ (ကား)၊ ကဗြး ႏစပငေကးရြာ၊ ေမာငးမကန ၅ ရပကြက၊ ေလာငးလျမ႕နယ၊ တနသၤာရတငး။ ၁၉ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႕ဆေမးၿမနးခက) ရြာသားမားအတြက အစားအစာ လေလာကမႈႏင ေဒသတြငး အနာဂတ ဖြ႕ျဖးေရး အတြက ေမာလငခကေတြ အားလးဟာ ေျမသမးခရမႈ ႏင အတတ လြငပါသြားခသည။

အမးအစား ပစ ၂။ ေျမယာ ႏင လပအားက သမးယျခငး

အခ႔ေသာ ေၿမသမးမႈမားတြင ေျမယာသမးယျခငး သာမက ေတာငသလယသမားမားအား အသစေသာ စးပြားေရး အၿမတထတမႈမားၿဖင အသးခခသည။ မလ လပကငေနေသာ ေတာငသလယသမားမား အား ေၿမ သမးယၿပးေနာက ဆကလကလပကငခြင ရေစၿပး ငားရမးခ (သ႔မဟတ) သးစားခ အား သမးယေသာ ေၿမ တြင လပကငသညအတြက ေပးေစခသည။ အႏစခပအားၿဖင ေၿမသမးယသမားအား မမအသမးခရသည ေၿမေပၚတြင လပကငခြငေပးရသညအၿပင မလ လြတလပစြာ လပကင ေနေသာ ေတာငသလယသမားမားမာ လပအားခမရေသာ ေၿမငား ဘ၀ သ႔ေရာကသညအၿပင မမေၿမေပၚတြင လပကင ရန သးစားခပင ၿပနလည ေပးရသည။ ၿမနမာ ဂးလစတား ကမၸဏ ပါ၀ငပတသကသညအေၿခအေန (ၿဖစစဥ-၁) ေဖာၿပထားပါသည။ အစးရ အာဏာပငမား၏ ေထာကခ အားေပးမႈျဖင ကမၸဏမ ေျမယာမားက သမးယသည အျပင ယခငက လြတလပေသာ လယသမားမားက ပါ အကး အျမတခြယရေသာ လယလပ သရငးငားဘဝ သ႕ ေျပာငးလလကပါသည။

ျဖစစဥ ၁ ။ ျမနမာ ဂးလစတား ကမၸဏ

၁၉၉၈ ခႏစမ ၁၉၉၉ အတြငး ျမနမာ ဂးလစတား ကမၸဏသည ဧရာဝတတငး၊ မအပင ျမ႕နယ၊ ထနငေကးရြာ၊ က၀ကကငး ႏင အေရ႕တာပတ ေကးရြာအပစမားတ႕ရ ေျမဧက ၅၁၉၅ ခန႔အား စကပးေရးစမကနး လပပငခြင၊



ခြငျပခက ရရခသည။ သ႕ေသာလညး ကမၸဏ မ ထလယ ေျမမားေပၚတြင လပကငရန ေဒသခ လပကငေနေသာ လယသမားမား အား တဧကလင စပါး (၇) တငး ေပးေစၿပး ၂၀၁၃ ခႏစအထ ျပနလည အငားခထားခသည။ ထ႕ ေနာက ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ခႏစတြင ကမၸဏမ သးစားေပးေခရန ပကကြကသည အတြက ရြာသား ၃၀ က ကမၸဏ က တရား စြဆခသည။ ၂၀၀၆ - ၂၀၀၇ ခႏစတြင မညသည စမကနးမ မစတငနငသည အတြက ေျမဧက ၂၂၀၉ ဧကက ျပနလည ေပးအပခသည ဆသည။

ဧရာဝတတငးေဒသခ ေျမယာ အျငငးပြားမႈ ကညေျဖရငးေရး ေကာမတ က သရခရသညမာ ကမၸဏက ေမးျမနးေသာ အခါမ အခ႕ ေျမမားက ျပနလည ေပးအပ ခေၾကာငး သရရျခငး ျဖစသည။ ေဒသခ ေကာမတမ အစးရ ဌာနမားက ေမးျမနးေသာ အခါ ၄ငးဌာနမားက မညသည ေျမေနရာမားက ျပနလည ေပးအပချခငးအား မသရဘ ျပနလညစစေဆးေပးမည ဟသာ အေၾကာငးျပနခသည။ စကတငဘာလ ၂၀၁၅ ခႏစ တြင ရြာသားမားႏင

ေဒသတာ၀နရသမား ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခရာ ကမၸဏက ငါးေမြးျမေရးကနမား ျပလပရန အတြက ၆၄၄.၃၀ ဧကသာ သမးယမည ျဖစျပး ကနေျမမားက ျပနလည ေပးအပသြားမည ဟ ေျပာၾကားခသည။ သ႕ေသာ လညး သမးထားသည မညသညလယေျမ မညသ႕ လယေျမမားက မညကသ႔ ျပနလည ေပးအပသြားမည ဆေသာအခကက ရငးလငးစြာ ေျပာဆသြားချခငး မရေခ။#

ေဖာၿပပါ အေၿခအေနမားသည ေျမယာ သမးယ ခရသညအျပင အသမးခရေသာ လယသမားမားမာ လြတလပမႈ တရားမတမႈ မရေသာ “ေၿမရင-ေၿမငား” အစအစဥမား ေအာကသ႔ ေရာကရ သြားၿခငးၿဖစသည။ ေနာကပငးတြင အသမးခလကရေသာ လယေျမတြင လပပငခြင အတြက သးစားခ မေပးနငေသာ လယသမား မားက ျပနလည တရားစြဆသည အခါတြင တတယေျမာက တရားမတၿခငးမရသညက ဆကလကေတြ႕ရခရသည။ ကမၸဏက ရြာသားမား ၏ ဖအားေပး ေတာငးဆမႈေၾကာင အခ႕ေျမမားက ျပနေပးရန ေျပာဆလာေသာလညး မညသညအခနတြင မညသ႕၏ လယေျမမားက မညသည ပစ နညးလမးမားၿဖင ျပနေပးမည ဆသညက ေဖာျပချခငး မရေသာအခါ ခမတထားေသာ ဥပေဒ၏ တကခငလမႈ မရျခငးသည ပ၍ ေပၚလြငလာသည။ ကမၸဏ၏ အကး စးပြားအတြက ကမၸဏမ လသလသးနငေသာ ဥပေဒမားက အသကသြငးလာျခငးမာ ဒမကေရစ နငငမားရ ဥပေဒစးမးမႈ

ဟေသာ သေဘာႏင ကြာျခားလကရေနသညက ေတြ႕ျမင ရသည။

အမးအစား ပစ ၃။ အမးအစား ၁ ႏင ၂ က ေပါငးစပထားသည ပစ

တစခ႔ေသာ ေၿမသမးမႈ ကစၥရပမားတြင အထကေဖာၿပပါ အသးျပခေသာ ေျမသမးမႈပစနစမးက ေပါငးစပထားသည။

ရမးျပညနယ ေတာငပငး တြငျဖစပြားခေသာ ကစၥရပတစခတြင (ေတာငၾကး ခရင၊ ဟပး ျမ႕နယ၊ ျမ႕ဥးကြကသစ နယေၿမ ၃ ႏင ၄၊ ေတာငရပကြကမ ကလားကနးရ နယေၿမ ၅) ေၿမယာ ႏင လပအားက သမးယေသာ ျဖစရပမ ေန၍ ေနာကပငးတြင ေၿမသမးမႈ လးလး အျဖစေျပာငးလသြားခသည။ ၁၉၉၂ ခႏစတြင ရြာသား မား၏ လယေၿမ ၈၅ ဧက ခန႔အား စစတပက သမးယခသည။ ထ႔ၿပင အသမးခလကရေသာ ေျမမား ထတြင ရြာသားမား ေသာကသးေရ ရယသည သဘာဝ စမးေရတြငး တစခလညး ပါသြားခသည။ ထးစအတငး

စစတပဘကမ ရြာသားမား အား ထလယေျမမားတြင ဆကလကလပကငလပါ ႏစစဥ သးစားခ ေပးမသာ ခြငၿပသည။ ေနာကပငးတြင ၂၀၁၂ ခ မတလ၌ တပမေတာ ကြနပတာနင နညးပညာ သငတနးေကာငး မ ရြာသား မားက အဆပါ ေျမမားတြင ဆကလက လပပငခြင မရေတာေၾကာငး ေျပာဆခသည။

ေနာက ဥပမာ တစခမာ ရမးျပညနယ ေျမာကပငး တြင ၂၀၀၁ -၂၀၀၂ ခႏစ၌ ကြတခငၿမ႔နယ တာမးညၿမ႔ ရပကြက ၆ ရ ေတာငေပၚေဒသ လကဖက စကခငး ဧက ၃၀၀ ေကာက စစတပပငေၿမ အၿဖစ သမးယခသည။ ၄ငးတ႕ပငေျမျဖစသညဟ ေျပာဆေသာလညး အဆပါ ေဒသတြင စစတပ မား မေရာကလာမ အခနကတညးကပင ရြာသားမားက ထေျမမားေပၚတြင လပကငလာခသညမာ ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာျမငေနျပ ျဖစသည။ အစပငးတြင မလ ေတာငသမားအား သမးယထားေသာ ေၿမ ေပၚတြင သးစားခ သတမတၿပး ဆကလကလပကငခြငေပးခသည။ သ႕ေသာလညး ေနာကပငးတြင စစတပမ သမးထားေသာ ေၿမေနရာမားတြင ေဒသခေတာငသမားအား လး၀ လပကငခြငမေပးပ ဖယရားခၿပး ေတာငသမားအစား လကဖကၿခ စကပးေရး အလပမား အား ေအာကေျခစစသား မသားစမား အား လပကငခြငေပးခသည။ အဆပါ စညးမဥး အသစက ျခမးေျခာကမႈမား ဖအားေပးမႈမား ျဖင



ေဖာေဆာင ခသည။ ရြာသားတစဥးမ ၿပနလည ေၿပာၿပခက အရ “၂၀၁၄ ခႏစ မာ သတ႕က လကဖကစကခငးေတြထက ထပမလာေတာဖ႕န႕ လကဖကရြကေတြက ထပမခးေတာဖ႕ ျခမးေျခာကျပး ေျပာတယ။ ဒစကခငးေတြက ထပမငား ေတာဘး၊ ထပလာျပး လကဖကခးရင ျပနာ ျဖစမယဆျပး ျခမးေျခာကတယ။ မားယြငး ပစခတမရင အားလးအတြက မေကာငးဘး။ အခဆ ေဒသခ ေတာငသ ေတြက ၾကရာ အလပပ လပေနၾကရတယ။ ( ေၿမသမး ခရြာသားတစဥး၊ ရပကြက ၆ တာမးည ၿမ႔၊ ကြတခငၿမ႔နယ။ ၂၅ ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆေမးၿမနးခက)

တခါတရတြင ေၿမသမးခ ေတာငသလယသမား မားမာ ငားရမးသအျဖစ ထေျမေပၚတြင ဆကလက ေနထငခြင ရသည။ သ႕ေသာ ငားရမးခ (သ႔) သးစားခ မေပးနငေသာ ေတာငသလယသမားမားမာ ေၿမမ ဖယရား ခခရသည။ ထကသ႕ ျဖစစဥမားသည တနသၤာရတငး၊ ထားဝယ ျမ႕နယရ သေျပေခာငးရြာ ႏင ဇဟာ ရြာမားတြင ၁၉၉၀ ခ ႏင ၁၉၉၄ ခႏစၾကားတြင စစတပက ရြာေျမမားက အဓမၼ သမးယချပးေနာက ျဖစပြားခသည။ ရြာသားမားက ေျပာၾကားသညမာ စစတပက ၄ငးတ႕ က ၾကတင အသေပးျခငး မရ၊ မညသည စာရြကစာတမး အေထာကအထားမ မပါဘ သမးယချခငးျဖစေၾကာငး ေၿပာခသည။ ထ႔ေနာက စမကနးအေၾကာငးၿပ သမးယခ ေသာလညး အေကာငထညေဖာ လပေဆာငၿခငးမရပ၊ ထ သမးယထား ေသာ လယေျမမားက ငားရမးခ ေပးႏငေသာ ရြာသားမားသ႕သာ ျပနလညလပကငခြငေပးၿခငးႏင ထရြာမ မဟတေသာ အၿခားသမားက ေၿမအငားခ လပကင ေစမႈမားသာ ျပလပခသည။ ေၿမငားခ မေပးႏငေသာ လယသမးခရြာသားမားမာ အတငးအဓမၼ ဖယရား ခခရ သည။ တခ႕ မာ ေကာေသာငးျမ႔၊ တစခ႔မာ ထငးနငင ႏင တခ႕ မာ အလပအကင ရနငေသာ ေနရာမားသ႕ အလပ ေျပာငးေရႊ႕လပခရသည။

ေတာငၾကးျမ႕နယ၊ နမးဆး ေကးရြာအပစတြင ၂၀၀၄ ခႏစ၌ အစးရ အာဏာပငမားႏင ရရားကမၸဏ တစခတ႕က ပငးပက သမဏ စကရ ေဆာကလပရန စတငခေၾကာငးရြာသားမားမ ေယဘယ သရၾကသည။ ထအတြက အစးရ က ဧက ၄၀၀၀ ခန႕ က ၂၀၀၄ ခႏစ တြင သမးယချပး ေကာငးႏင ေရတြငးမား ေဆာကလပ ေပးမည လပစစမး ရရေစရနလညး ေဆာငရြကေပးမည သာမက စကရတညေဆာကျပးပါကလညး အလပအကင အခြငအလမးအသစမား ေပၚေပါကလာမညဟလညး ၄ငးတ႔အားေၿပာၾကားခသညဟဆသည။ သ႕ေသာလညး တကယလကေတြ႕တြင ရြာသား ၅၀၀ အတြက ေရတြငး ႏစတြငးသာ တးေပးချပး ေရမာလညး သန႕စငမႈ မရေခ။ ေဒသတစခလးအတြက ေနေရာငသး ဆလာျပား ႏစခသာ

ေပးအပခသည။ အလပအကင အသစတြကမ လယသမား တစဥးက ၄ငး၏ သမးျဖစသအတြက အလပရရရန စကရ အရာရမားအား ေၿပာၾကားသည အခါ စကရတြင အလပရရနအတြက ဘြ႕ရေအာငအရငလပပါဟ ေျပာၾကား ခသည။ သ႕ေသာလညး ေျမယာသမးခရေသာ ေဒသခ ရြာသားမားမာ လပကငရန ေၿမမရေတာေသာေၾကာင ၄ငးတ႕၏ သားသမးမား ပညာေရးက ေထာကပေပးနငျခငး မရေတာေခ။

ျဖစစဥ ၂။ နမေတာငး ေကးရြာ၊ ပနဆငး (ၾကကတ) ၿမ႕နယခြ၊ မဆယခရင၊ ရမးျပညနယ (ေျမာကပငး)။၁၉၉၆၊ ၂၀၀၆ ႏင ၂၀၀၈ ခႏစ တ႕တြင ေဒသတြငး အာဏာပငမားႏင ပးေပါငး၍ စးပြားေရးလပငနးရင ခရနေလးဥး တ႕သည ေျမ ၃၃၈ ဧကအား သမးယခသည။ ေဒသခ တငးရငးသား ျပညသမားမာ ဘးဘြားစဥ ဆကလကထပ ကတညးက ထေျမေပၚတြင ေနထငလာ ခၾကျခငးျဖစျပး ေတာငယာ စကပးေရးလပငနးသည ၄ငးတ႕၏ အဓက စားဝတေနေရး အတြက အသကေမြးဝမး ေကာငးလပငနး ျဖစသည။ ေျမသမးရသည အေၾကာငး ျပခကမာ အစးရ ၏ စကပးေရး စမကနး အတြက ေျမက အသးျပရနဟ ျဖစသည။ သမးယလကေသာ ေျမမားမာ ေဒသတြငး ရြာသားမား၏ စကပးရနေကာငးေသာ လယေျမမား (ေကာငးမြန၊ ေျမဆေကာငး၊ ေျမျပန႕ ၿဖစ ) ၅၀% ပါဝငသည။ သမးေျမမားထမ အခ႕ က ၾကစကပးရန အတြက တရတအလပသမားမားက ငားရမးခသည။ အျခားေသာ အစတအပငးမားကမ ၄ငးတ႔ ႏင ဆကစပ သည ေဆြမးမားထက အငားခေပးခသည။ ထထမ အစးရ ဘလပေျမ စကရ အတြက ဟသမးယခေသာ ေျမ ၄၄ ဧကမ စကပးေရးႏင တရစာၦနေမြးျမေရး အတြက အသးခခသည။ အဆပါ သမးယေသာ ေျမမားသည ရြာ၏ ေရအရငးအျမစ ေရထြကေပါကႏင တကရက ဆကစပ လကရျပး စကပးရး ႏင ေမြးၿမေရးအတြကသးေသာ ဓာတေဗဒ ပစၥညးမားေၾကာင ေရ ညစညမးသြားမညက စးရမလက ရၾကသည။ ထ႕ျပင ထေရအရငးအျမစက အကာအကြယေပးထားသည သစေတာမားသည ေျမသမး ဧရယာ တးခ႕လက ရေသာေၾကာင ေပာကကြယလ နးပါး ၿဖစၿပး ေကးရြာ၏ ေရထြကေပါကမ ေရ စးဆငးလာမႈသည လညး ေလာနညးလာ သည။ ေၿမသမးခရမႈေၾကာင အလပအကင ဆးရႈးျပး ေၿမတြင ၿပနလညလပကင ရနမာလညး ခကခလကရသည။ အခ႔ေသာ ေဒသခရြာသား မားမာမ ေၿမသမးခရၿပးေနာက တရတနယစပတြင ၄ငးတ႕ လပေလလပထ မရေသာ ၾကရာအလပမားက လပကငရ လကရသည။ လကရကာလတြင ရြာလဥးေရ ႏင စကပး ရနငေသာ ေျမေနရာလြတမားမာ ေလာကငမႈ မရေတာေသာ ေၾကာင ရြာသားမားမာ ပ၍ ပ၍ ဆငးရလကရလာသည။#



ေဖာျပခေသာ ေျမသမးမႈ ပစ အမးမးတြင မလ တရားမမတမႈ မာ ေျမသမးျခငးပင ျဖစေၾကာငး ရငးလငးစြာ ေတြ႔ရသည။ ေနာကထပ မမတမႈမားမာ သမးယေသာေျမက ထနးခပျခငး ႏင ထေျမမတဆင ျဖတသနးစးဆငးမႈတ႕ အား ကန႕သတျခငးတ႕ ျဖစသည။

၅.၂။ သမးခရေသာ ေျမယာ ပမာဏႏင အခနကာလအသမးခရေသာေၾကာင ဆးရႈးသြားရေသာ ေျမယာ ပမာဏ မာ ေျဖၾကားသတစဥးလင ၁ ဧက မ ၂၄၄ ဧက အထ ရသည။ ဇယား ၁ တြင ေဖာျပထားသကသ႕ ေျဖၾကားသ အမားစ (၇၆.၄ ရာခငနႈနး) မာ တစဥးလင လယေျမ ၁၀ ဧက အထ ဆးရႈးခရေၾကာငး ေတြ႕ျမငနငသည။

ဇယား ၂ တြငေဖာျပထားသကသ႕ ရနကနႏင စစကငးတငးတ႕မ လြလင ကနျပညနယႏင တငး အားလးတြင ေၿဖဆသ အမားစမာ ၁၀ ဧက ထကနညးေသာ ေၿမယာသမးခရမႈမား ၿဖစေၾကာငး တငၿပခၾကသည။ ရနကနႏင စစကငးတငးတ႕တြငမ ေၿမယာသမးခရေသာ ပမာဏမား မာ ျပညနယ/တငး အတြငး မတစြာ ပ႕ႏ႕လက ရေၾကာငး ေတြ႕ရနငသည။

တငၿပခေသာ ေျမသမးမႈ ေတာေတာမားမားသည ၁၉၉၀ ခႏစမ ၂၀၀၉ ခနစ အထ ႏစမား အတြငး ျဖစပြားခသည။ (ဇယား ၃ တြင ၾကညပါ)။ ေျမသမးမႈမား ၏ ထကဝကခန႕ ( ၅၀.၇ ရာခငနႈနး) မာ ၁၉၉၀ ႏင ၁၉၉၉ ၾကား တြင စတငချပး ၂၄.၈ ရာခငနႈနးမာ ၂၀၀၀ ႏင ၂၀၀၉ ခႏစၾကားတြင ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ ၁၉၉၀ မ ၁၉၉၉



ေျမသမးမႈ အမားစမာ ကခင၊ကယား၊ကရင၊ခငး၊ ရမးျပညေျမာကပငး ၊ ရမးျပညေတာငပငး၊ ရနကန၊ ပခး၊ ဧရာဝတ၊ စစကငး၊ မႏေလး၊ တနသၤာရ တ႕တြင ျဖစပြားခသည။ ၂၀၀၀ မ ၂၀၀၉ ခႏစ အတြငး ေျမသမးမႈ ကာလတြင အမားစမာ မြနႏင မေကြး ေဒသတ႕တြင ျဖစသည။ တငၿပထားေသာ ေျမသမးမႈအားလး၏ ၇၅.၅ ရာခငနႈနးမာ အဆပါ ႏစ ၂၀ ကာလအတြငး ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။

ဇယား ၃။ ေၿဖဆသ တစဥးခငး ႏစအလက ေျမယာသမးခရမႈမား

ဇယား-၃ တြင ေဖာျပထားသညအတငး ေျမသမးမႈမားသည ျမနမာနငငတြင ႏစၾကာလာသညႏင အမ ဆငပြားလာေသာ ျဖစစဥ တစချဖစေၾကာငး သနငသည။ အဆပါ ေၿမသမး ကစၥရပမား အားလးတြင စစမနေသာ တရားမတမႈ ျဖင ေျဖရငးနငချခငး အၿပးသတ လပေဆာငေပးမႈမား မရခပေပ။ ေၿမယာအသမးခခရျပးေနာကတြင လယယာ ေျမအေရး လႈပရားေဆာငရြကသ တစဥးျဖစလာသ တစဥး ၏ ေအာကပါ စကားရပက ထအခကက ျမငသာေအာင ေဖာျပထားသည။ “ ...ကၽြနမ အေဖက ဘယသမ အသးမျပထားတ ေျမလြတေျမရငးက ရငးလငးျပး ဒေျမေပၚမာ ကာလ အေတာၾကာမသားစ အတြက ထြနယက စကပးခပါတယ။ ၁၉၉၆ ခႏစမာ ဒလယေျမသမးခခရပါတယ။ ေဒသခ အာဏာပငေတြန႔ရေတြက လယထက လာျပး ကၽြနမ အေဖက ဖမးေခၚသြားခတယ။ သတ႕ က ပဒမမးစတပျပး တရားစြဆပါတယ။ ေထာငတစႏစ ကခပါတယ။ အေဖ ေထာငထ ေရာကေနစဥမာ ရြာသၾကးက ကမတ႔လယေျမက သမးျပး ေရာငးစားလကပါတယ။ သၾကးက အလ မလပဖ႕ ကၽြနမ က ေတာငးပနခေပမယ မရခပါဘး။ လယေျမက ဇြတ အဓမၼ သမးယခပါတယ။ အေဖကလညး ေထာငကေနတယ။ လယကလညး အသမးခလကရေတာ ကၽြနမတ႕ ညအမေတြ ေကာငးကေန အားလးထြကလက ရပါတယ။ အခကအခေတြ အမးမးန႕ ဖနပမႈေတြက ရငဆငခရပါတယ။" (မ-------၊ ၉ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅၊ ဖာပျမ႕နယ ဧရာဝတတငး။ ေတြ႔ဆေမးျမနးခက) မတရားမႈမား မာ ေျဖရငးျခငးမရဘ ေနာကထပ ပမားေသာ မတရားမႈမားက ဆကလက ကးလြနၾကျပး စစေပါငး ပမာဏမာ ပ၍ မားျပားစပလာသည။ ဒလနညးန႕ ျမနမာနငငရ ေျမသမးမားမာ အခနၾကာလာသညႏင အမ ပမ မားျပားလာသညက ေတြ႕ရရသည။မတရားမႈမား မာလညး ပမမားျပားလာျပး ထျဖစစဥက ေျဖရငးေလာခဖ႕ ေနေနသာသာ တးပြားလာျခငးကေတာင ဘာမ တားဆးျခငး မား မျပလပခပါ။



ဇယား ၄။ ႏစအလက တငးႏင ျပညနယ တစခခငးစတြင ေၿဖဆသ တစဥးခငး၏ ေျမသမးခရမႈမား

ေျမသမးမႈ နႈနးသည ျဖစစဥတစခႏင တစခ ကြာျခားမႈ ရေၾကာငး သနငသည။ အခ႕ ျဖစစဥမားတြင ေျမသမးယမႈသည အေႏး အၿမန ဆသလ ခကခငး ျဖစေပၚသည။ ဥပမာ ၂၀၁၁ - ၂၀၁၂ ခႏစတြင စစတပမ ေျမသမး အမန႕စာသည ကယားျပညနယ ဖရဆေကးရြာ၊ မာခေရာေရ႔ေကးရြာအပစ ရ လယသမားမားထသ႕ ေရာကရလာခသည။ စာမာ ရြာသားမား သေဘာတသည ျဖစေစ မတသည ျဖစေစ စကခငးထမဖယရားေပးရမည ျဖစျပး ေလာေၾကးေငြ လကခရမည ဟအသေပးထားၿခငးၿဖစ သည။ ရြာသားမားက ေလာေၾကးေငြက လကမခဘ ေၿမမ ဖယေပးရနလညး ျငငးဆနၾကသည။ သ႕ေသာ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာ ရတသမးခန တြင ေဆာကလပေရး လပငနးမား လပကငရန အတြက ရြာသားမား၏ လယမား က ခကခငး သမးယရမညျဖစေၾကာငး စစတပက အေၾကာငးၾကားလာခပါသည။ ထ႕ေနာက စစတပက စက ယႏရားၾကးမားျဖင ေရာကရလာျပး ေျမကရငးလငးကာ စစတပ အေဆာကအဥးမား ေဆာကျပး ထေျမေနရာက ျခစညးရးခတခပါသည။

အျခားေသာ ျဖစစဥတစခတြင ေျမသမးျခငး သညလငျမနစြာ ျဖစပြားခသည။ အလပရေဆြးေႏြးပြတြင ပါ၀ငခေသာ ရြာသားတစဥးမ “သတ႕က ေျမက ဆကလပခြငမေပးေတာဘးလ႕ ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာတ႕ပငလယေျမကေန ဖယရားဖ႕ ေျပာပါတယ။ ဒေတာ ကၽြနေတာတ႕က ရစခနးက သြားခပါ တယ။ ရေတြက စစတပန႕ ေဆြးေႏြးပါဆျပး ျပနေျပာပါ တယ။ စစတပန႕ သြားေဆြးေႏြးတ အခါကေတာ ထြနယက စကပးျခငးေတြ ဆကမလပၾကဖ႕ လေတြဝငလာရင ေျခ ေထာကက ေသနတန႕ ပစမယလ႕ ေျပာခပါတယ။ ျပးေတာ တရစာၦနေတြ ၀ငရငလညး ေျမျမပမငးေတြ ေထာင ထားမယလ႕ လညး ျခမးေျခာကပါတယ။ ဒလနညး န႕ ခကခငး ဖယရားခငးတအတြက ကႊနေတာတ႕လညး ေၾကာကရြ႕ျပး လယေတြပစျပး သးရကအတြငး ထြကခ ရပါတယ။" (ေျမသမးခရေသာ လယသမား တစဥး၊ ၀ကၤေဘာ ေကးရြာ၊ ပခးတငး။ ၉ ရက



ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ခ၊ ေတြ႔ဆေမးျမနးခက)

ျဖစစဥ ၃။ ေဒါဆေရ႔ ေကးရြာ ဒေမာဆ ျမ႕နယ၊ ကယားျပညနယကယားျပညနယမ ေနာကထပ ဥပမာ တစခမာ ၂၀၁၄ ခႏစတြင စစတပက ကယားျပညနယ၊ ဒေမာဆ ျမ႕နယ၊ ေဒါဆေရ႔ ေကးရြာရ ရြာသားမားက ၄ငးတ႕၏ လယေျမမားသည ၂၀၁၂ ခႏစ အေစာပငးကတညးက စစတပပငေျမမား ျဖစေၾကာငး အေၾကာငးၾကားခသည။ ရြာသားမားမာ ၄ငးတ႕ ဘးဘြားမား လပထပကတညးက

ထေျမမားေပၚတြင လပကငစားေသာကချခငး ျဖစျပး ၂၀၁၄ ခႏစ ေရာကေသာ အခါမ ၄ငးတ႕ အေနျဖင လပပငခြင မရေတာေၾကာငး စစတပက အေၾကာငးၾကား လာျခငး ျဖစသည။ စစတပမ ရြာသားမား အေနျဖင လယေျမမား ျပနရလပါက ပငဆငေၾကာငး အေထာကအထား စာရြက စာတမးမားက ျပသရမညဟ ေတာငးဆသည။ သ႕ေသာ လညး တငးရငးသားေဒသမားရ လယသမားအမားစမာ ဓေလထးတမး ေျမယာ အသးခမႈစနစကသာ ကငသးက သညအတြက အစးရ လကသငခေသာ စာရြကစာတမး မားက အေျခချခငး မဟတေခ။ တစၿပငနကတညးတြင ၂၀၁၂ ခႏစတနးက ေျမသမးခသည အေၾကာငးကလညး ရြာသားမားအား အသေပး ေျပာၾကားချခငး မရဘ ၂၀၁၄ ခႏစ ဇလင ေရာကမ သမးထားျပး ျဖစေၾကာငး လာေရာက ေျပာဆခသည။ ေနာကႏစရက အၾကာတြင စစတပက ရြာသားမားသည စစတပပငေျမအား ကးေကာ ဝငေရာကသညဟ စြပစြျပး ေသနတ ႏစၾကမ ေဖာကကာ ၿခမးေၿခာက ဖယရားခသည။ ထ႕ေနာက ရြာသားမားက ရစခနးသ႕ ေခၚေဆာငသြားခသည။ ထ႔ၿပငရြာသား ခႏစဥးက ပငနကကးေကာမႈ ျဖင တရားစြဆခသည။လယသမား တစဥးက ေျပာၾကားသညမာ…

“၂၀၁၄ ဇလငလ ၂၉ ရကေန႕က စစတပက လေတြလာျပး ကၽြနေတာတ႕ ဘးဘြားမား လကထပကတညးက လပလာခတ စကပးေျမေတြက ၂၀၁၂ ခႏစကတညးက စစတပက ပငဆငထားျပး ျဖစတယဆျပး ေျပာလာပါတယ။ ဒလယေျမေပၚမာ အလပ ဆကမလပရနန႔ ရြာသားေတြက တားျမစချပး ဖယရားေပးရန ေၿပာပါတယ။ ဒလယ မလပရေတာရင ဘယလနညးန႕ အသကဆကရငရမလ ဆျပး စစသားေတြက ေမးေတာ အထကအရာရမားက သြားေမးလ႔ ေျပာတယ။ ကၽြနေတာတ႕ က ဆကၿပး လယထမာ လပေနမယဆရငေတာ သတ႕က ဖမးရ လမမယလ႕ ေျပာပါတယ။” (လယသမးခရေသာ ေၿမပငရင လယသမားတစဥး၊ ေဒါဆေရ႔ေကးရြာ၊ ဒေမာဆ ၿမ႔နယ၊ ကယားျပညနယ။ ၁၆ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးခက)။ ရြာသားမားမ ၄ငးတ႔၏ အခြငအေရးမား ျပနရရန၊ ေျမမားျပနရရန ၾကးစားခၾကသည။ သ႔ေသာ စစတပမ ျခမးေျခာကထားမႈမားေၾကာင မညသ႕ ထသ႕ တငၾကားမႈမား ၿပလပရမည နင တရားမတမႈ ရရရန မညသ႕ ဆကလက လပေဆာငရမညဆသညက ရငးလငး စြာ သရမႈမရေပ။.#

တစခါတစရ ေျမသမးမႈ ျဖစစဥသည ေမာလင မထားေသာ အလညအပတ အေျပာငးအလမားျဖင ေျဖးေျဖးခငး ျဖစေပၚျပး ရငဆငရေလရသည။ သ႕ေသာ

လညး တရားမတမႈမရ အဓမၼ ေျမသမးခရျခငးႏင ရငဆငရ ေသာ ခကခၾကမးတမးမႈမားမာ အတားအဆးမား၊ မေသခာ မေရရာမႈမားျဖင ထပမ၍ ၾကေတြ႔ရေသာ အခါ စတဖစးမႈ မား တးပြားလာပါသည။ ၄ငးတ႕၏ အခြငအေရးမားက ျပနရရန ျပနာ၏ အရငးအျမစက ရာေဖြရျခငး၊ အက အညမရေသာ အစးရ အာဏာပငမားျဖင ဆကဆရျခငးတ႕ က ေတာငသလယသမားတ႕ ခစားေနရေသာ ျပနာ မားက ပမ ဆးရြားေစပါသည။

ဥပမာ အားျဖင ၂၀၀၃ ခႏစတြင တာမးည ျမ႕၊ ကြတခင ၿမ႔နယ၊ ရမးျပညနယ ေျမာကပငး တြင စစတပမ ရြာသားမား စားကကေျမ ႏင ေရြ႕ေျပာငးေတာငယာ လပရန ထားေသာ ေျမ ဧက ၃၀၀ ေကာက သမးယခသည။ ေျမမားက သမးယျပးေနာက စစတပသည ေျပာငးဖးနင ဟငးသးဟငးရြကမားက စကပးခသည။ ေဒသခ ျပညသမားမာ အသကရင ရပတညေရး အတြက အလပအကင ေပါငးစ ရာၾကလပခရသည။ ေနာကပငးတြင စစတပမ မညသည သးႏ စကပးျခငးမ မၿပလပပ စြန႕ပစထားခသည။ ထအခါ ရြာသားမားက ၄ငးတ႔ ပငဆငေသာ ေျမမားက ျပနလည ရယလပကငလေၾကာငး စစတပထမ ေတာငးဆသညအခါ ၂၀၁၃ ခႏစတြငစစတပမ ျပနေပးခသညဆသည။ သ႕ေသာ ရြာသားမားမ ေဒသခ အာဏာပငမားႏင အစးရဝနထမးမားက ေမးျမနးေသာ အခါတြင ထေျမမားက စစတပက သမးထားဆ ျဖစေၾကာငး ျပနမေပးရေသးေၾကာငး အေၾကာငးျပနခသည။ ေဒသခ ရြာသားမားမာ ၄ငးတ႕၏ ေျမေပၚတြင ျပနလညလပပငခြင ႏင ပတသက၍ မေသခာမေရရာမႈမားႏင ရငဆငေနရ လကရသည။

အျခားေသာ ျဖစစဥတစခမာ ခကခငးလညးမဟတ ျဖညးျဖညးခငးလညး မဟတဘ ဘယအခနမာ ဘာျဖစမညဆတာက ၾကတငသရနငျခငး မရဘ ေဒသခ ျပညသမားေပၚတြင စတဖအားမား စးရမ ပပနမႈမား ၿဖင လပကငေနထငေနရသည။ ဥပမာ ပခးျမ႕ရ ဟသာဝတ ေလဆပ စမကနး ေဆာကလပျခငးျဖစစဥၾကညလင



၂၀၁၂ ခႏစ တြင ထေလဆပ ေဆာကလပေရး အတြက ေျမဧက ၉၄၀၀ က သမးယေတာမည ျဖစေၾကာငး ရြာသားမားက သရခရသည။ အစးရ အာဏာပငမားက ဝါးမရမး ေကးရြာ ႏင အလငနေကးရြာ မားက ေရႊ႕ေျပာငးရန ညႊနၾကားခသည။ ဖယရားခရသည ရြာသား ၇၀ ၏ လယယာေၿမမားမာ ေလာေၾကးေငြ မရရသလ ၿဖစစဥႏင ပတသက၍လညး ေဆြးေႏြးတငပငျခငး မရခေပ။ ေနာကဆးတြင အၿခားေနရာသ႔ ေၿပာငးေရြ႔ခရေသာ လညး လပကငစရာ လယေျမမား မရေတာ ေသာေၾကာင

သမးထားခရေသာ မမတ႔ လယေၿမမားသ႕ ျပနသြားျပ အလပလပခသည။ ရြာသားမား ေနထငသညေနရာႏင လယေျမမား တညရရာ ေနရာသည တေနရာစ ျဖစေနေသာေၾကာင အခ႕ လယသမားမားက လယထ တြငပင ေနထငလာၾကသည။ ၄ငးတ႔ လယေၿမ မားအား ၂၀၁၂ ခႏစတြင ေၿမ ပငဆငမႈ အေထာကအထားစာရြက စာတမးမား ထတေပးခေသာလညး ၂၀၁၃ ခႏစတြင ထပမ ထတေပးျခငး မရေတာေပ။ ယခအခါတြင ေလဆပစမကနး မာစတငအေကာငအထညေဖာျခငး မရေသာေၾကာင လယ သမားမားမာ ထေျမမားေပၚတြင ဆကလက လပကငလက ရၾကသည။ အစးရ မ လယေၿမ ဧက ၉၀၀ (သမးထားေသာ ဧက ၉၄၀၀ ထမ) က ျပနလညေပးအပသညဟ ရြာသား မားက ၾကားသရေသာလညး မညသ႕၏ လယေၿမမားက ျပနလည ေပးအပခသညက မသရရေပ။ ၂၀၁၅ ႏစလယ ပငးတြင အစးရ မ ေလဆပစမကနးက ဘ႑ာေရး အေျခ အေနေၾကာင ၄ ႏစ ထ ေရြ႕ဆငးလကေၾကာငး ေၾကျငာခ သည ဟ ေဒသခမားမ ေယဘယ သရခရသည ။ အဆပါ သတငးသည ရြာသားမား အတြက ၄ငးတ႕၏ စားဝတေနေရး ျပနာ ေျဖရငးနငရန ေမာလငခကမား ရရလာခသည။ သ႕ေသာလညး ရြာသားမားမာ ေန႕စဥ မညသည အခနတြင ၄ငးတ႔၏ လယေျမမား ျပနလညအသမးခရျပး လယထတြင ဆကလကလပကငႏငခြင မရေတာမာက စးရမပပနလကရၾကသည။

၅.၃။ ေျမသမးရန ပစမတထားခရေသာ ျပညသမား၊ ၄ငးတ႕ႏင ေျမ ဆကစပမႈ

ေျဖဆသ အားလး၏ ထက၀ကေကာ ၅၇.၄ ရာခငႏႈနး ခန႕မာ ၄ငးတ႕ အသမးခရေသာ ေျမမားအား ဓေလထးတမး ဥပေဒမားက အေျခခ၍ လပကငၿခငး ၿဖစသည။ (ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ ဇယား - ၅) ဥပမာ- ၂၀၀၂ ခႏစ၌ သေတာငၾကး ျမ႕နယ (ကရငျပညနယ)တြင အာနႏၵာ ကမၸဏမ ငကေပာေတာ ေအာကရြာ၊ သေဌးကနး၊ ပားစခနးရြာတ႕ ပါဝငသည ရြာၾကး ေကးရြာအပစမ ေျမ ၆၂ ဧက က သမးယခသည။

ရြာသားမားမာ ထေျမမားက ဓေလထးတမး ဥပေဒမားအရ ႏစေပါငးမားစြာ ကတညးကပင အသးျပလပကငလာခၾကျခငးျဖစသည။ ထေျမမားက စကပးေရး စမကနးအတြက ဆကာ သမးယချခငးျဖစေသာလညး ေခာကလက ထတကန အတြက ကကး ၆ ဧက ခန႕သာ စကပးေနသညက ေတြ႕ရရသည။ ထအေျခအေနက ေတြ႕ရရေသာေၾကာင ရြာသားမားက အဆပါ ေျမမားတြင ျပနဝငေရာက လပကငခၾကသည။ ထအခါ ကမၸဏမ ေျမအခ႕က (၂၂ဧက) ျပနေပးအပခသညဆသည။ သ႕ေသာလညး ရြာသားမားကမ တရားမတမႈမရ သမးယခေသာ ၄ငးတ႕၏ ေၿမမား (၆၂ ဧက) အားလးက ျပနရယလၾကၿပး တတႏငသမ ၿပနလည ၾကးစားလပေဆာငလကရသည။

အျခားေသာ ၃၀.၃ ရာခငနႈနးမာမ ေၿမမားအား ကယပငေဖာထတလပကငမႈက အေၿခခ၍ ေရရည အသးျပေနၿခငးၿဖစသည။ ဥပမာတစခမာ ၁၉၈၉ ခႏစတြင ဧရာ၀တတငး၊ မအပငျမ႕နယ၊ ဖးစ ေကးရြာ မ ေဒသခ အာဏာပငမားမ သးခြကၽြနးရ ေၿမမားအား ေဒသခရြာသား မား လပကငႏငစြမးႏင ခနထး၍ ေၿမမားအား ခြေ၀ေပးခသည။ ၁၀ ႏစ ခန႕ ၾကာသည အထ ရြာသားမားမာ အျငငးပြားမႈ တစစတစရာ မရဘ မမသကဆငရာ ေျမမားတြင ထြနယကစကပးခၾကသည။ မညသည လယကြငးမားမာ မညသ ပငဆငၿပး လပကငေနသည ကလညး အသအမတၿပ သရၾကသည။ ရြာလၾကးမား ကလညး သတ႕၏ ပငဆငမႈ မားက အသအမတျပၾကသည။ တခ႕မာ အစးရထမ အခြန လကချဖတပငး က ရ၇ၾကျပး အခ႕ လယသမားမားကေတာ မရရၾကေခ။ ၁၉၉၉-၂၀၀၀ ခႏစတြင ျမနမာ ဂးလစတား ကမၸဏမ ထေဒသသ႕ ဝငေရာကလာျပး ထေျမမားသည ၄ငးတ႔ လပငနး လပကငရန ခြငျပခက ရေသာ ေၿမမားတြင ပါ၀ငေၾကာငး ေျပာဆကာ သမးယမႈမားၿပခသည။ ရြာသားမားကမ ကမၸဏ ၀ငေရာက မသမးဆညးခငကပင မမတ႔ ႏစေပါငး မားစြာ ကယတင ေဖာထတလပကငၿပး ေၿမလပပငခြင အား အေၿခခ၍ ၄ငးတ႕ပငေျမျဖစသညဟ အခငအမာ ေၿပာဆၾကသည။

ေျမသမးခရသည ေျဖဆသအားလး၏ ၈၇.၇ ရာခငနႈနးမာ တငၿပခေသာ ေျမသမးမႈမား ၿဖစခခနတြင အစးရမ ခမတထားေသာ အသအမတၿပ စညးမဥး စညးကမး လပပငခြငမား မဟတေသာလညး ေဒသခ အမားမ အသအမတျပ လကခထားေသာ ပငဆငမႈ လပပငခြငမားက အေၿခခထားခၿခငးၿဖစသည။



ကနသည ေျဖဆသမား (စစေပါငး ၂၁၇ ဥး၊ သ႕မဟတ ၈.၂ ရာခငနႈနး) မာမ ၄ငးတ႕ ဝယယထားေသာ သ႕မဟတ ငားထားေသာ စာခပစာတမးမား ေပၚတြင အေျခခပါသည။



ဆကစပလကရေသာ ရာေဖြ ေတြ႕ရခက တစခမာ သကဆငရာ တရားဝင စာရြကစာတမး ပငဆငမႈ ရျခငး မရျခငး ျဖစပါသည။ ေျဖဆသ ၁၁၂၉ ဥး (၄၂.၅ ရာခငနႈနး) မာ အစးရမ ထတေပးထားေသာ တရားဝင စာရြက စာတမးမား ပငဆငၾကျပး ၁၀၅၈ ဥး ( ၃၉.၈ ရာခငနႈနး) မာ ထကသ႕ စာရြကစာတမး မား မရေၾကာငး ေတြ႔ရ ရပါသည။ ဇယား ၇ တြင တငးႏငျပညနယ တစခစ အလက စာရြကစာတမး ပငဆငမႈ ရၿခငး မရၿခငးက ခြျခမး ျပထားပါသည။ တရားဝင စာရြကစာတမးအေထာကအထား ရသညဟ ေျဖဆသအမားစ မာ သးႏခြနေၿပစာ (၇၁၈ ဥး) ရသျဖစသည။ ကနသည စာရြကစာတမး မားမာ ပစ ၁၀၅ (၈၀ ဥး)၊ ပစ ၁၀၆ ( ၃၂ ဥး)၊ ပစ ၇ (၁၁ ဥး) တ႕ ျဖစၾကပါသည။ (ေအာကတြငပါရသည ပ ၄ တြင ၾကညပါ။) အျခားေသာ စာရြကစာတမးမာ အေရာငး အဝယ စာခပမား၊ ဘဏေငြေခးစာအပမား တ႔ ျဖစသညဟ ေၿဖဆၾကသည။

ကနသည ေျဖဆသ ( ၄၇၀ ဥး သ႕မဟတ ၁၇.၇ % ) မာ အေၾကာငး အမးမးေၾကာင ေမးခြနးက ေျဖၾကား ချခငး မရပါ။ အခကအလကမားၿပနလညဆနးစစၿခငးႏင ၿဖညစြက အတညျပျခငး အလပရ ေဆြးေႏြးပြမားတြင ေတြ႕ရရသညမာ ေျဖဆသမားက ၄ငးတ႕သည စာရြက စာတမးမား ပငဆငမႈ မရပါဟ ေျဖဆလကပါက အေျခ အေနပ ဆးသြားျပး ၄ငးတ႕၏ ျပနလညရယနငခြင ဆးရႈး သြားလမမည ဟ ယဆၿပး မေၿဖဆလၾကပါ။ အထးသျဖင တငးရငးသား ေဒသမားတြင အေတြ႕အၾကမားအရ တရား ရးမားအေပၚ သသယမားရေနၾကျပး တရားရးမားသည ေတာငသလယသမားမား သြားေရာကအေရးဆနငေသာ ေနရာတစခအၿဖစ မတယျခငး မရၾကေပ။



တရားဝင စာရြကစာတမးမားရၿခငး ဆရာတြင အမနတကယရသည ျဖစေစ မရသည ျဖစေစ အဓက ကသည ေမးခြနးမာ ၄ငးတ႕ လအပသည အခနတြင စာရြကစာတမးမား က ရယပငခြငရသလား ဟေသာ ေမးခြနးသာ ျဖစသည။ ကၽြနပတ႕ ရာေဖြေတြ႕ရရသညမာ ေျမယာပငဆငမႈ အတြက ေလာကလႊာမား တငသြငး ခေသာလညး လတငး ရယနငျခငး မရေၾကာငးေတြ႔ရရသည။

ဥပမာ ၁၉၉၄- ၁၉၉၅ ခႏစတြင ေတာငပငးတငး စစဌာနခပသည ပခးတငး ထနးတပင ျမ႕နယ ရ ပဥဂနး၊ ဆပၾကး၊ ဆးျဖကနး၊ ေရလ ရြာတ႕မ ေျမဧက ၇၀၀ က သမးယခသည။ ထ႔ေနာကမလပငရင အခ႕ အား ၄ငးတ႕၏ လယေျမမားတြင ဆကလကလပပငခြင ေပးခေသာလညး အခ႔ ေျမေနရာမားကမ အျခား အရပေဒသမ ေတာငသ လယသမားမားအား သးစားခၿဖင အငားခထားျခငး၊ႏင စးပြားေရး လပငနးရင အခ႕အား ငားရမးခသည။ ဆပၾကး ေကးရြာမ လယသမား ၁၀ ဥးခန႕မာ ၄ငးတ႕၏ လယေျမမား ေပၚတြင ဆကလက လပကငနငျခငး မရေတာေပ။ ဆကလကလပကငခြငရေသာ ရြာသားမားမာ သကဆငရာ အစးရ ဌာနေပါငးစသ႕ သြားေရာကျပး ၄ငးတ႔ ေၿမေနရာမား အား ၿပနလညလပပငခြင အၿပညအ၀ ရရရန ျဖစပကခ သမက ဆကသြယတငျပခၾကသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ပဥဂနး ေကးရြာမ လယသမား အခ႕သည လပကငေနေသာ လယေျမ ဧက ၂၀၀ အတြက တရားဝင ခြငျပခကမား ရရခ ၾကသည။ သ႕ေသာလညး ကနရသည လယသမားမားမာ ထကသ႕ ခြငျပခက မရရခေပ။ လယသမားမားက ေျမစာရငး မတပတင ဥးစး ဌာနက ေမးျမနးသည အခါတြင ထေျမမားမာ ကာကြယေရး ဝနၾကးဌာနမ ထနးခပ ပငဆငေသာေျမမား ျဖစေၾကာငး ျပနလည ေျပာၾကား ခသည။

ပခးတငး အတတြငး ျမ႕နယ၊ ေခါငရမးရြာတြင ေတာငသလယသမားမားမ သကဆငရာ အစးရ အာဏာ ပင အဖြ႕အစညးမားထသ႕ မမတ႔လယယာေျမမား အတြက လပပငခြင ခြငျပခကမားတရား၀င ရရရန ေတာငးခေရးသားခေသာလညး အခ႕လယသမားမားသာ ခြငၿပခက

စာရြကစာတမး ရချပး အျခားသမားမာ မရခေပ။ ထ႕ျပင မညသညအတြကေၾကာင အခ႕ မာ ရရျပး အခ႕ က မရရသနညး ဟေသာ အေၾကာငးရငးကလညး မသရရေပ။ ထ႕ျပင စာရြကစာတမး ေလာကထားျခငးႏင ပတသက၍ တကရငးလငးေသာ လပငနးစဥမားကလညး မသရရေပ။ ရလဒအေနၿဖင ေတာငသလယသမားမားသည မညသည အခနတြငမဆ မမတ႔ေၿမယာမားသမးခရနငေသာ အေျခ အေန ျဖစႏငၿပး စးရမလကရေန သည။

စာရြကစာတမးမား၏ အေရးၾကးပသည ေလာခ ထားၿခငးခရသည။ ပထမ အခကမာ တရားဝင စာရြက စာတမးမား ခေပးပါကလညး ခန႕မနး၍ မရနငေသာ နညးလမးမားျဖင ၾကရာကပမး ခေပးသည။ ဒတယ အခကမာ ေတာငသလယသမားမားတြင တရားဝင စာရြကစာတမးမားရလငလညး ၄ငးတ႕၏ ေျမယာမား သမးယျခငးခေနရဆ ျဖစသည။ အခကမားအားၾကညလင ေျမသမးခရသမားတြင စာရြကစာတမး ရသနင မရသ အေရအတြကမာညမလကရသည။ ၄၂.၅ ရာခငႏႈနး (၁၁၂၉ ဥး) က ၄ငးတ႕တြင အစးရ က ထတေပးထားေသာ တရားဝင စာရြကစာတမးမားရေၾကာငး ေျပာဆျပး ၃၉.၈ ရာခငနႈနး (၁၀၅၈ ဥး) မာ ၄ငးတ႕၌ မညသည စာရြကစာတမးမ မရေၾကာငး တငၿပေျပာဆခသည။

အခပဆရလင တရားဝင စာရြကစာတမးမား ပငဆငျခငး သကသကျဖငလညး လၿခစတခရမႈမရ၊

မညသ႕၏ ေျမမာ အသမးမခရနငဆေသာ အခကက ဆးျဖတေပးနငေသာအခက မဟတေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။



တနညးအားျဖင ေျပာရလင တရားဝင စာရြကစာတမးမား ပငဆငထားေသာလညး ဒ႔ေၿမကြနရကအတြငးရ ေတာငသလယသမားမားအတြက ေျမသမးမခရေစရန ထေရာကစြာ ကာကြယ ေပးနငၿခငး မရေပ။

၅.၄။ ေျမသမးမႈၿဖစစဥမား၊ ဆကစပ လပငနးစဥမား၏ အဂၤါရပ ပစမား

ေျဖဆသမား တငျပၾကသည ေျမသမးမႈျဖစစဥ မားက ေလလာၾကညလင ၄ငးတ႕သည နငငတကာ လ႕အခြငအေရး စနႈနးမားျဖင တစခမ ကကညမႈ မရေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ ေျမသမးျခငးႏင ေနရပ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမား အရ မတငခင၊ လပငနးစဥကာလအတြငး ႏင လပငနးစဥၿပးေနာက အေၿခအေန သးရပသည လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ျပလပရမည အခကမား ၿဖစသည။

ဒ႔ေၿမကြနရက အတြငးရ အဖြ႕ဝငမား ၾကေတြ႕ခရေသာ ေျမသမးမႈ ျဖစစဥ အမားစမာ ၄ငးတ႕အား လေလာကေသာ အခနကာလ ၿဖင ၾကတင အသေပးျခငး မရဘ ျဖစပြားချခငး ျဖစသည။ (ေအာကေဖာၿပပါ ပ ၅ ၾကညပါ)။ ဥပမာ အားျဖင ၁၉၉၄ ခႏစတြင ကရငျပညနယ သေတာငၾကး ျမ႕နယ၊ ပသ ေရေလာငတမက ေဆာကလပသည အခါတြင အစးရ မ မညသ႕ေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမးမ မျပလပခေပ။ ေရႊ႕ေျပာငးခရမည ရြာသားမား အတြကလညး ျပနလည ေနရာခထားေပးရမည ေနရာမားက ျပငဆငထားျခငး မရေခ။ မညသ႕ေသာ နစနာေၾကး၊ ေလာေၾကးေငြကမ ေပးအပချခငးလညးမရပါ။ ေရေလာငတမ ေဆာကလပမႈ ေၾကာင ရြာၾကး ေကးရြာမ အမေထာငစ ၅၃ စ ႏင နန႕သာကနး ေကးရြာမ အမေထာငစ ၄၉ စ၊ စစေပါငး အမေျခ အမေထာငစ ၁၀၂ စ ေရႊ႕ေျပာငးခခရသည။ ထ႔ၿပင ျဖစစဥအတြငး ခန႕မနးေျခအားျဖင ရြာသားမား၏ လယယာေၿမဧက ၅၀၀ ခန႕ သမးယၿခငးခခရသည။ ရြာသားမားမာ မမတ႔ကယတင အနးအနားရ ေျမလြတ ေနရာမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခရသည။ ထအခနတြင စကမႈ ဝနၾကးဌာနမ သမးယထားေသာ ေျမေနရာ အခ႕တြင ရာဘာစကခငးမား စကပးျခငး၊ စစတပမ ၄ငးတ႕၏ တပစခနးမား တးခ႕ရန အတြက အခ႕ေျမမားက အသးၿပခသည။ ထ႕ျပင ခရန လပငနးရငအခ႔ မလညး ရြာသားမား၏ ေျမအခ႕က သမးယခသညဟ သရသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင အသကရင ရပတညရနအတြက

ေဒသခရြာသားမားမာ စကပးေရးဝနၾကးဌာနမ သမးယချပး ယခအခါ တြင စြန႔ပစခေသာ ေျမေနရာမားက

ခတထြငရငးလငးျပး သးႏမား စတင စကပးခၾကသည။

တရား၀င ေျမသမးယမႈ ျဖစေစရန အတြက လအပခကမား၏ အနမဆး ထားရရမည ၿဖစစဥ၏ ေသးငယေသာအစတအပငး တစခ ၿဖစသည အစးရ အာဏာပငမားမ မသမးယမ ၾကတင အသေပးျခငး ဟေသာ အခကမာ ကပင ေကာငးမြနစြာ ၿပလပ ေဆာငရြကၿခငးမရေပ။ ျမနမာနငငတြင ျဖစပြားခေသာ ေျမသမးမႈ ျဖစစဥမားႏင ကမာၻ႔ကလသမဂၢ လမးညႊနခက မားမ ေဖာျပထားေသာ ေၿမသမးယၿခငးမၿပမ ျဖစသငေသာ အခကအလကမား (ေအာကေဖာၿပပါ ၿဖစစဥ-၄ တြငၾကညပါ) က နႈငးယဥၾကညလင ေလးစားလကနာမႈ လးဝ ကငးမေၾကာငး ႏင အထကေဖာၿပပါ ဥပမာ ကစၥရပ ကၾကညလငလညး ေတြ႔ရ နငပါသည။

ၿဖစစဥ ၄။ ေျမသမးမႈ မစတငမ လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငး ေျမသမးျခငးႏင ေနရပ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမား အရ ေျမသမးမႈ မစတငမ အစးရ အေနျဖင အနညးဆး အခက ၆ ခကက ေဆာငရြကရမည ၿဖစသည။ • လပေဆာငရန အဆၿပေသာ အစအစဥ မားႏင အျခား ေရြးခယစရာနညးလမးမားက ျပညသလထ ၾကားနာ ေဆြးေႏြးမႈမားရရပါမည။ ေျမသမးျခငးေၾကာငၿဖစလာမည သကေရာက မႈမားက ခစားရနငသည ျပညသအားလးအား ၾကတင၍ သငေလာေသာ သတေပးစာ ထတျပနေပးရပါမည။ • အထးသၿဖင ထခကလြယေသာ အပစ အဖြ႔မားက ကာကြယႏငရန အေၿခခကသည ျပနလည ေနရာခထားၿခငးဆငရာ လာထားေသာ အစအစဥမား ႏင ေျမယာမတတမးမား အပါအ၀င လအပေသာ သတငးအခကအလကမားက ၾကတင၍ ထေရာကစြာ ျဖန႕ခထားရမည။ • အဆျပထားေသာ စမကနးႏင ပတသက၍ ဆန႕ကငကန႔ကြကျခငး သ႕မဟတ မတခကေပးျခငး၊ ျပနလည သးသပျခငးတ႕က ျပလပနငရန ျပညသလထက သငေတာေသာ အခနအတငးအတာ တစခေပးအပရမည။

• သကေရာကမႈ ရမည ျပညသမားအတြက ၄ငးတ႕၏ အခြငအေရးႏင ေရြးခယစရာမားအား



ဥပေဒေၾကာငးအရ၊ နညးပညာပငးအရ ႏင အျခားေသာ အၾကဥာဏမား ေပးနငရန အတြက လအပေသာ အခြငအေရးမားက ဖနတးေပးရပါမည။ • သကေရာကမႈ ခစားရမည ျပညသမားႏင ၄ငးတ႕အား အားေပးေထာကခသမားက ေျမသမးျခငး ဆးျဖတခကအား စနေခၚနငရန ႏင/သ႕မဟတ အျခားေသာ နညးလမးအသစမားက ချပျပး ၄ငးတ႕၏ ေတာငးဆမႈမား ႏင ဖြ႕ျဖးေရး ဆငရာ ဥးစားေပးမႈမားက ေဖာျပနငရန အတြက ၾကားနာပြမား စစဥၿပလပေပးရပါမည။ • ေျမသမးျခငး မျပလပဘ ေရာငကြငးနငမည ျဖစနငေခ ရေသာ နညးလမးအားလးက အျပညအဝ ရာေဖြရပါမည။#အရငးအၿမစ-http://www.hic-sarp.org/documents/Handbook%20on%20UN%20Guidelines _2011. pdf

ပ ၅ ။ ေျမသမးျခငး မျပလပမ ေျမသမးခရေတာ မညဆသညက ေျဖဆသအား ၾကတင အသေပးခပါသလား။

ၿဖစစဥ ၅။ ထားဝယ ျမ႕ျပ စမကနး ၊ထားဝယ ျမ႕နယ၊ တနသၤာရတငး။ ၁၉၉၀ ခႏစတြင ေဆြးေႏြးျခငး သ႔မဟတ ရငးျပျခငးပင မရဘ အစးရမ ထားဝယျမ႔ျပ စမကနးအား လယယာေျမမားက ဖကျပး အမယာမား အေဆာကအဥး မား ေဆာကလပရန အတြက ေဆာငရြကခသည။ ထလယေျမမားတြင လပကငေနေသာ ရြာသားမားမာ ၄ငးတ႕၏ လယေျမမားသည စမကနးထ ပါမပါကလညး မသရ၊ ၄ငးတ႔ေရြ႕ေျပာငးရန လမလကလညး ၾကတင မသခရေပ။ ၂၀၁၀ ခႏစတြင အစးရ မ ေနာကထပ လယေျမ ဧက ၃၀၀ က အဆပါ စမကနးအတြက ထပမ သမးယခၿပး အခ႔ေၿမေနရာမားတြင အစးရရးမား ၀နထမးအမရာမား စတင ေဆာကလပခသည။ သမးယမညေၿမမား တငး တာစဥကာလတြင ရြာသား ၆၄ ဥး၏ စကပးေၿမမား ပါ၀ငခသည။ ေနာကထပ ၃ ႏစၾကာသညအထ လယသမား မားမာ ၄ငးတ႕ အသကရငသနေရး အတြက လယလပေနရ ေသာလညး ထတလန႕ေသာ ႏလးသားမားျဖင ေၾကာကရြ႔ စြာ လပကငေနရသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင သကဆငရာအစးရ အာဏာပင မားမ လယေျမဧက ၃၀၀ ေပၚတြင စမကနးအား အေကာင အထညေဖာ ေဆာကလပမညၿဖစၿပး ထားဝယျမ႕နယ ျမ႕ေတာခနးမတြင အစညးအေဝးပြ ကငးပေပးမည ျဖစေၾကာငး ေၾကျငာခသည။ သ႕ေသာလညး ၄ငးတ႕က ေျမပငဆငမႈ စာခပ ရသမားသာ ၿမ႕ေတာခနးမတြင ကငးပမည အစညးအေဝးပြက တကေရာကနငမည ျဖစျပး ေျမယာပငဆငမႈ မရသနင အျခားေသာ မသကဆငသမား တကေရာကခြငမရဟလညး ေျပာၾကားသည။

သမးယသညေၿမတြင မမတ႔လယေၿမမား ပါ၀င ေသာ လယသမား ၆၄ ဥး ထမ ထကဝကခန႕မာ မညသည



ျပနာမ မရဘ ထလယေျမမားေပၚတြင ႏစေပါငးမားစြာ လပကငလာေနချခငး ျဖစျပး မညသည စာရြကစာတမး

မလညး မရေပ။ ထအစညးအေဝးတြင အစးရ အာဏာပင မားမ စာရြကစာတမးရၿပး အသမးခရေသာ လယေၿမ ၃ ဧက အတြက ေပ ၄၀x ေပ ၆၀ ေျမကြက တစကြက ျပနေပးမည ျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားသည။ ထ ေလာေၾကးက လကမခပါက တရားရးတြင ေျဖရငးႏငေၾကာငး ေျပာၾကား ခသညဟ ဆသည။ ထအခနက တကေရာကႏငခသည လယသမား ၆ ဥးသာ သေဘာတေၾကာငး လကမတေရးထးခသည။ ဇြနလ၂၀၁၄ ခႏစ တြင လယသမားမားမ ၄ငးတ႕ လယေျမေပၚတြင ဆကလက လပကငနငရန ေတာငးခခ ေသာေၾကာင လယသမးခ ေတာငသလယသမား အေယာက ၂၀ ခန႕မာ တညျငမေအးခမးေရးက ပကျပား ေစျခငးႏင ဆဆမႈအတြက တရားစြဆ ခခရသည။ ထအခနတြင ပါ၀ငခေသာ လယသမား တစဥးမာ အစးရ ေပးေသာ ေလာေၾကးက လကခခေသာေၾကာင အမႈမ လြတေျမာကခသည။ ကနသည လယသမား ၁၉ ဥးမာ လကမတထးရန ျငငးဆနခေသာေၾကာင အမႈမားႏင ရငဆငခရသည။ ၄ငးတ႔ထမ လယသမား တစဥးမာ ၆ လ ႏင ၁၅ ရက ေထာငကချပး အခ႔လယသမားမားမာ ေထာင ၃ လစ ကခသည။ အခ႕မာ ဒဏေငြ ေပးခရသည။ ထ႔ေနာက အခ႕လယသမားမားမာ ေနရာ မဖယေပးဘ ဆကလက လပကငေနေသာလညး ထ ေျမဧက ၃၀၀ ေပၚတြင အေဆာကအဥးမား စတင ေဆာကလပေနျပ ျဖစသည။ လယသမားမားမာ ထေျမေပၚတြင ႏစေပါငးမားစြာလပကငလာခၾကသမားျဖစျပး အစးရမလညး ညႈႏႈငးေပးၿခငး၊ ထကတနေသာ ေလာေၾကးမား ေပးအပချခငး မရေပ။ ပ၍ အေရးၾကးသညမာ အဆပါ ေျမမားက ဆးရႈးသြားပါက ၄ငးတ႕တြင အသကရင ရပတညစရာ ေနရာ ရေတာမည မဟတေပ။ လယလပျခငး သည ၄ငးတ႔ဘဝႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမႈ ျဖစပါသည။ ထ႕ေၾကာင လယထတြင လပကငသြားၿခငးၿဖင လယယာ ေၿမသမးမႈ က ဆကလက ဆန႕ကငသြားမညၿဖစေၾကာငး ေတြ႔ရသည။#

ျဖစစဥ ၆။ မနး ေရအားလပစစ ဆည၊ ေစတတရာ ျမ႕နယ၊ မေကြးတငး။ မနးေရအားလပစစဆညက ၁၉၉၅ ခႏစတြင စတငေဆာကလပချပး ၂၀၀၄ ခႏစတြင ျပးစးခသည။ ျပးစးသညအခနတြင ဆညအထကပငးရ လယေျမမား

အပါအဝင ရြာေပါငး ၁၃ ရြာလး ေရလြမးမးသြားခသည။ ျဖစပြားခပမာ ေၾကာကစရာ ေကာငးလသည။ ေရ၀ပ

ဧရယာအား ၾကတင အေၾကာငးၾကားထားၿခငးမရပ ညသနး ေခါငယ အခနတြင ေရတကလာၿပး ရြာသားမားမာ ခက ခငး ေဘးလြတရာ ေတာငေပၚသ႕ ထြကေျပး တမးေရာငခရသည။ ေရလႊမးမးခရေသာ ရြာမားမ ရြာသားမားအား အစးရမ ေခၚယျပး မနးျမစ အေရ႕ဘကျခမး ဆညေအာက ဘကတြင ေရၿမပသြားေသာ ရြာမား က စ စညးကာ သဆယ ၿမ႔သစ စမကနး အားတည မည ၿဖစေၾကာငး ရြာသားမားအား မေရြ႔မေနရ ေၿပာငးခငးခသည။ သ႕ေသာ ထရြာသားမားက ေရႊ႕ေျပာငးသည ေနရာမာမလ သဆယ ရြာသားမား ပငဆငေသာ လယေျမမား ေပၚတြငျဖစေန သည။ အစးရ မ အမျပနေဆာကရန တစဥးလင ၅၀၀၀ မ ၃၀၀၀၀ ကပအထ ဆးရႈးေသာအမအေနအထားအလက ေပးအပချပး ေၿပာငးေရြ႔ခငးၿပးေနာက ျပနလညစစေဆးျခငး လးဝမရ၊ ဆကလကအေရးယ ေဆာငရြကေပးျခငးမးလညး မရခေပ။ ၂၀၀၄ ေနာကပငးတြင ကတေပးထားေသာ သဆယ ၿမ႔သစ စမကနး ပက ၿပး ေရႊ႕ေျပာငးခ ေတာငသ လယသမားမားမာ ရြာသားမားအေနၿဖင သဆယရြာ

ေတာငသမား၏ ေၿမေနရာတြင ေနထငရၿခငး၊ လပကငရန ေၿမမရၿခငး ႏင အခကခမားၾကခၾကသည။ ထကသ႕ေသာ အေျခအေနေအာကတြင သဆယ သ႕ ဇြတအတငးေရြ႕ေျပာငးခခရေသာ ရြာေပါငး ၁၃ ရြာမ ရြာသားမားသည ေရလြမးမးခရေသာ မမတ႔ ေနထင ခေသာေနရာ အနးရ ေတာငေပၚေဒသသ႕ မမတ႔ ကယတငပင ျပနလည ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခသည။ ေရက သြားခနတြင ေပၚေပါကလာေသာ ေျမေနရာတြင စကပး ျခငး၊ ဝါးခတျခငး၊ သစခတျခငး ႏင အလပေပါငးစ လပ၍ အသကေမြးၾကသည။ ေရလႊမးမးခရေသာရြာမားမ ျပညသမားမာ သက ဆငရာ အာဏာပငမားက ေလာေၾကးေပးၿခငး၊ ျပနလည ေနရာခထားေပးျခငးႏင ၄ငးတ႕၏ ရပငခြငမား အေၾကာငး ေမးျမနးေသာအခါ ထေၿမေနရာမားသည အစးရမ သမးၿခငး မဟတ၊ ေရၿမပသြားၿခငးသာၿဖစၿပး အစးရအေနၿဖင တာ၀နမရေၾကာငးေၿပာၾကားခသည။ ဤနညးလမးျဖင အစးရ မ ျပညသလထ ၏ ဆငးရဒကၡ အတြက တာဝနယမႈ မရေၾကာငး ရြာသားမားမာ နားလညသေဘာ ေပါကခရ သည။ ရြာသားမားမာ မနးတမ မ ေရအားလပစစ မညမ ထြကရေၾကာငး မသရသလ မညသညေနရာအားေပးေၾကာငးမသရရပါ။ လပစစဓါတအားမားမာ ေစတတရာျမ႕သ႕ ေရာကရသြားေၾကာငး ၾကားသရရကလြျပး အျခား ေကာငးကး တစစတစရာအားမခစားခဘ ေနာကဆကတြ ဆးကးမားက သာ ခစားခရသည။ #



ပ - ၆။ ေျမသမးျခငး မျပလပမ ေျမသမးရသည ရညရြယခကက ၾကတငေျပာၾကားခပါသလား။

ပ - ၇ ေျမသမးမႈ ျဖစပြားသည အခနတြင ဥပေဒ နညးလမးမားအတငး ျဖစခပါသလား။



ေျဖဆသ အမားစအၾကား ၄ငးတ႔ၾကေတြ႔ခရေသာ ေျမသမး မႈသည တရားဥပေဒ နညးလမးအတငး (ဥပမာ- ၁၈၉၄ ေျမသမးျခငး အကဥပေဒ) ျဖစပြားချခငး မရေၾကာငး ယၾကညၾကသည။(အထကရ ပ - ၇ တြငၾကညပါ။) ေဖာၿပခၿပးေသာ ဥပမာ ကစၥရပမားစြာအရ မညကသ႔ မညသညအတြကေၾကာင မလကနာရသလဆသညက ျပသချပး ျဖစပါသည။ ယခခနတြင ျမနမာျပညရ တရား ဥပေဒ စးမးေရး ေၾကြးေၾကာသမားမာ ေရ႕ေနာက မညညြတ မႈမား ျဖင ျပညနကေနသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အစးရအာဏာရသမားနင စစတပဘကမ ဥပေဒအား လသလ ဆြသးၿခငး၊ ဥပေဒမ လပေဆာငေနၿခငးမား ၊ အခြငအာဏာ ရသမားမ တရားမတမႈ မရဘ လပေဆာငေနမႈမားက ထငရားစြာ သကေသျပ လကရသည။ ေနာကထပ ဥပမာအခ႔ထပမေဖာၿပႏငၿပး ျပညသလထမာ မညကသ႔ ဆးရြားစြာ ခစားေနရေၾကာငးႏင အစးရ၏ လပရပမားက ထငဟပ ျမငေတြ႕နငေစမည ၿဖစသည။

ဥပမာ တစခမာ ရမးျပညနယ ပငေလာငး ျမ႕နယမ ျဖစသည။ ရြာသားမား၏ လပကငေနေသာ ေၿမေနရာမား အပါအ၀င ေၿမမား သမးယျပး အစးရမ အကြကမားရကကာ ေနာငတရား ျမ႕နယခြ ျပလပခသည။ ေဒသခ အခကအလကစေဆာငးေကာကယခေသာ ေမးၿမနးသ ၿပနလည ေၿပာၾကားခကအရ “အသမးခရတ ေျမမား ေပၚတြင အစးရမ ေၿမစာရငးရး၊ စညပငသာယာရး အပါအ၀င သကဆငရာ အစးရ ငာန ရးမား၊ ၀နထမး အမရာမား ေဆာကလပခတာကေတြ႔ရတယ။ ဒါေပမ လပငနးစဥ အစအစဥမားႏင ပတသကလ႔ ပြငလငးျမင သာမႈ မရခဘး။ အဒၿပင အခ႕သမးဆညးထားေသာ ေျမ ေနရာမားက မလ ရြာသားမားက ျပနလည ငားရမးၿပး လပကငခြငေပးခတယ။ ေျမသမးယၿခငးသာမက ရြာသား မားအား လပကငခြငေပးတအခါ ေၿမငားစာခပမာ လကမတထးၿပးမ လပကငၾကရတယ။ အကယလ႔ သမးဆညးထားတေၿမေနရာက ရစခနး ပင အကြကခေသာ ဧရယာ တြငးၿဖစလင ရစခနးသ႕ သးစားခ ေပးရၿပး အစးရ ငာန ဧရယာ အကြကတြငးသ႔ ေရာကရသြားပါက သကဆင ရာ ငာန သ႔ သးစားခ ေပးၿပး လပကငၾကရတယ။ ၂၀၁၅ ခႏစမာ သးစားခ ေပးစရာ မလေတာဘးလ႔ သရတယ။ ဒါေပမ ေဒသခ ရြာသားမားေတြက သတ႔ရ႔ ေၿမေနရာကေန ဘယအခနမာ ဖယရားခရမလဆတာက စးရမ ပပနေနၾက ရတယ” ေဒသခ (အမးသမး) အခကအလကစေဆာငး ေကာကယသ၊ ရမးျပညနယ ေတာငပငး၊ ၂၂ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆေမးျမနးခက။

ေနာကထပ ျဖစရပတစခမာ ၀ငးေမာ ၿမ႔နယ၊ လၿမန ေကးရြာအပါအ၀င ၀ယန ေကးရြာအပစ တြင ရြာသားမား ႏစေပါငး ၄၀ ေကာခန႕ လပကငလာေသာ လယယာေျမမားက သစေတာေျမ အျဖစ သမးယခသည။ ေနာကပငးတြင တပမေတာ ထနးခပမႈ ေအာကတြငရေသာ နယၿခားေစာငတပဖြ႔၊ ေဒသတြငး အပခပေရး ေခါငးေဆာင မားႏင ခရနမားမ ထေျမေနရာမားက အသးျပရန ခြငျပ ခကမား ရရခသည။ ပြငလငးျမငသာမႈ မရသလ တရား မတမႈမရဘ ခရနနင တရတ ကမၸဏမားက ထသမးယေသာ ေျမမားေပၚတြင စမကနးမား စတင အေကာငအထည ေဖာခသည။ ေဒသခ ျပညသမားက ျပညသ႕လႊတေတာႏင အစးရ ရးမားသ႕ စာမား ေရးသားျပး ကန႕ကြကၾကသည။ လကရ အခနတြင တရတ ကမၸဏမားမ ငကေပာပငမား

စကပးလကရၾကသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ ေနာငးပငးတြင ျပညသ႕လႊတေတာ ေျမယာ ေကာမတမ သမးဆညးခထား ရေသာ ေျမေနရာမားတြင ေဒသခမား ျပနလည လပကငနငခြင ခြငျပစာ ထတေပးခသည။ သ႕ေသာလညး ေဒသတြငး ေခါငးေဆာငမားမ ထဆးျဖတခကက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရန ပကကြက လကရသည။

ေနာကထပ ဥပမာ တစခမာ ဥပေဒမ ကာကြယေပး ရမည သမားက ဖနပ၍ အာဏာအလြသးစား လပသမားက ကာကြယေပးထားၿပး “တရားဥပေဒ စးမးေရး” ဟသည စကားလးအား ဆန႔ကင အသးခမႈ မား က မးေမာင ထးၿပၿခငး ျဖစသည။ ၁၉၉၁- ၁၉၉၂ ခႏစတြင နမစန ျမ႕နယ (အမတ ၅ အပစ၊ ရမးျပညေတာငပငး) တြင စစတပမ ရမးတငးရငးသားေကးရြာ အပါအဝင ေျမဧက ၂၀၀၀ ခန႕က စစတပပငေၿမ ဟ ေၿပာၾကားကာ သမးယခသည။ ေျမသမးခရျပးေနာက ရြာသားမားမာ တစဖကနငင ျဖစေသာ ထငးနငငသ႕ ေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား အျဖစလညးေကာငး ျမနမာနငင အျခားေနရာမားသ႕ အလပလပကငရန လညးေကာငး ေရႊ႕ေျပာငးသြားခရသည။ ကနရစခသအခ႕မာ မမတ႔ လပကငေနေသာ ေျမပမာဏေပၚ မတည၍ စစတပအား ၂၀၁၃ ခႏစအထ သးစားခေပးေဆာငရသည။ ေဒသခ ရြာသားမားမ မမတ႔ လပကငေသာ ေျမမား ျပနရရန ၾကးပမးေသာ အခါ စစတပ ၏ ျခမးေျခာကမႈက ခခရသည။

ေဒသခရြာသားတစဥးမ “ေၿမသမးခရတ ရြာသားေတြ အေနန႔ ၁၉၉၁ မတငခငကတညး က အဒမာ ပ ႏစကာလၾကာၿပ လပကငလာတာ... သတ႔(စစတပ) က ေၿမ လပပငခြငၿပနေတာငးေတာလညး တငခငရာတင ၿပနမေပးႏငဘး။ စစတပကတငရငေတာင ေတာငသေတြ



က ေၿမမာ ကးေကာမႈ န႔ၿပန တရားစြလ႔ ရတယ လ႔ေၿပာတယ....' ေၿမသမးခေတာငသ၊ အမတ (၅) အပစ၊ နမစနၿမ႔နယ၊ ရမးၿပညနယ။ (၂၂ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆေမးၿမနးခက) ၂၀၁၄ ခႏစ မစ၍ ေတာငသမား သးစားခ ေပးရနမလေတာေသာလညး အနာဂတ တြင ျဖစလာမည ကစၥမားက စးရမလကရျပး မေသခာ မေရရာမႈ တမတကေအာက ဘဝက ဆကလက ရနးကနေနရသည။

ၿဖစစဥ ၇။ ခငး ခရစယာန သာသနာပင သခၤငးေၿမ အား သမးယျခငး မတလ ၂၀၁၄ ခႏစ တြင ေဒသဖြ႔ျဖးေရး အတြက ဟ ဆကာ ကေလးၿမ႔နယ စညပငသာယာ ေရး ေကာမတမ ကေလးျမ႕နယ ေတာငဖလာ ရပကြကရ ခငးခရစယာန သာသနာပင သခၤငးေၿမက ၂၀၁၂ ခႏစ တြငပတသမး ေၾကာငးႏင တစလအတြငးတြင အၿပးေၿပာငးေရြရန ျဖစေၾကာငး ေၾကျငာစာထတ ခသည။ ထ သခၤငးမာ ၁၉၁၄ ခႏစ ကတညးက စတင အသးျပချခငး ျဖစသည။ ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားႏင ေဒသချပညသမား မာ ထေၾကျငာခကေၾကာင အအားသငခရျပး ရြာသားမားမာ ထစမကနးက အဆပါ ေၾကျငာခက ထြကေပၚလာေသာ ၂၀၁၄ ခႏစမ သရရျခငး ျဖစသည။ ေဒသရြာသားမား၊ ေဒသတြငးေခါငးေဆာငမားအတြကမ ထ အႏစ ၁၀၀ သကတမး ရျပ ျဖစေသာ သခၤငးမာ ၄ငးတ႕၏ ဓေလထး တမးစဥလာမား ျပလပရန အတြက တနဖးထားၿပး မားစြာ အေရးပါေသာ ေနရာ ျဖစသည။ ေဒသခမားမ မမတ႔၏ အစဥအလာအတငး ဆကလက ထနးသမးသြားရန ရညရြယသည။ ရြာသားမားမ ျမနမာနငင သကဆငရာအစးရ ဌာန ေပါငးစသ႕စာမား ပ႕ျပး ကန႕ကြကခၾကသည။ ဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမားႏင အၾကမၾကမ ေတြ႕ဆချပးေနာကတြင စညပငသာယာေရးေကာမတမ ေျမ ၂.၆ ဧကလးအား မေပးနငလငေတာင ေျမအခ႕အားခြ၍ လႈဒါနးရန ေတာငး ဆခသည။ ေဒသခမားအား အေနၿဖင သေဘာတညမႈ မရခေပ။ ထ႕ေနာက ဇြနလ ၂၀၁၅ တြင ၾကတင အသေပးျခငး မရဘ ရြာသားမား အပေပာေနခန နနက ၂ နာရတြင ေကာမတမ ဘဒဇာ ကားမားျဖင လာေရာကျပး အတဂမားႏင သစပငမားအားလးက ထးဆြ ရငးလငးျခငး မား စတငလပေဆာငခသည။ ၄ငးတ႕ လပေဆာင ေနစဥတြင ရအငအား အေျမာကအျမားမ ဘဒဇာကားမားက ကာကြယေပးထားၾကသည။ ထ႔ၿပငသခၤငးတစခလး ရငးလငးဖကဆးျပးေသာအခါမ ေဒသခမားအားဝငေရာက အရးေကာကနငရန ခြငျပခသည။ ထအခနတြင အရးမား

မာ ေရာေထြးလက ရေနျပ ျဖစသည။ ရြာသားမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚေန သည ၾကားကပင ၾကတငေျပာဆျခငး မရဘ သခၤငးတစခ လးမာ ဖကဆးခခရသညဟ ရြာသားမား ေၿပာဆေဆြးေႏြးမႈ အရ သရရသည။ ထျဖစရပ ျဖစပြားျပးခငး ေဒသခရြာသား မားမ စစကငးတငး အပခပေရးမႈးရး တာဝနရသမားႏင ေတြ႕ဆရန ၾကးပမးခေသာလညး ေတြ႔ဆခြငမရခေပ။ ေနာကပငးတြင စစကငးတငး ခရင အပခပေရးမႈးရးမ ဝနထမးတစဥးက ေျပာၾကားသညမာ ေျမသမးရနႏင ဘဒဇာၿဖငဖကဆးရန အမန႕မာ အထကက လာျခငး ျဖစေသာေၾကာင သတ႕ တြင ေရြးခယစရာ မရခေၾကာငး

အေၾကာငးျပနၾကသည။ လကရအခနတြင သခၤငးတစခ လးမာ ရငးလငးေနျပး (မညသည စမကနးမ စတငျခငး မရေသးပါ) ၊ ရြာသားမားမ မတရားမႈအတြက ဆန႕ကင လကရျပး ေျမျပနရရန ေတာငးဆလက ရသည။#

ၿဖစစဥ ၈။ ေျမသမးျခငး ေဆာငရြကေနစဥတြင လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငး ေျမသမးျခငးႏင ေနရပ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကမာၻ႔ကလ သမဂၢ လမးညႊနခကမား အရ ေျမသမးမႈ ေဆာငရြကေနစဥ တြင အစးရ အေနျဖင အနညးဆး အခက ေလးခကအား ေဆာငရြကရမည ၿဖစသည။ • သမးယမည ေျမေနရာတြင လပပငခြငရေသာ အစးရ အရာရမား သ႕မဟတ ၄ငးတ႕၏ ကယစားလယမား မျဖစမေန ရေနရမည။ • အျပအမမားမာလညး သကေရာကမႈ ရသမား၏ လ႔အခြငအေရးႏင သကဆငေသာ လၿခမႈ ႏင အသက၊ ဂဏသကၡာမားအား အၾကမးဖက ခးေဖာကျခငး မရသငပါ။ • ဆးရြားေသာ ရာသဥတ အေျခအေန၊ ညအခန၊ ဘာသာေရး အားလပရကမား ႏင ပြေတာရကမား အတြငး၊ ေရြးေကာကပြအၾကကာလ (သ႔) ကာလအတြငး၊ ႏင ေကာငးစာေမးပြမား မတငမႏင ၿပလပေနခနတ႕တြင ေျမသမးမႈမား၊ ေၿပာငးေရြ႔မႈမားက လးဝ မျပလပရပါ။ • မညသတစဥးတစေယာကမ တကခကခရ ျခငး သ႕မဟတ အျခားေသာ အၾကမးဖကမႈမား ျပလပၿခငး မခရေစရန သတျပရမည။



ၿဖစစဥ ၉။ ေျမသမးျပးေနာက လ႕အခြငအေရးမားႏင ကကညမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငး ေျမသမးျခငးႏင ေနရာ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမား အရ ေျမသမးမႈ ေဆာငရြက ျပးေနာကတြင အစးရ အေနျဖင အနညးဆး အခက ရစခက က ေျမသမးမႈ ျပးျပးခငး ေဆာငရြကရမည ၿဖစသည။

• အနမဆးအားျဖင မညသ႕ေသာ အေျခအေနတြင ျဖစေစ ခြျခားမႈ မရဘ အရညအခငးႏင လပပငခြငအာဏာရေသာ အစးရအရာရမားမ ကနးေသ ေဆာငရြကရမည အရာမားမာ • လအပေသာ အေၿခခ အစားအစာ၊ ေသာကသးေရ ႏင အမသာ • အေျခခ အေဆာကအဥးႏင အမယာ • သငေတာေသာ အဝတအစားမား • လအပေသာ အေျခခ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမား • အသကေမြးဝမးေကာငး အရငးအျမစမား • ကၽြ၊ႏြားမား အတြက အစာမား ယခငက မခခေသာ ဘ ပငဆငေသာ အရငးအျမစမားက ရယပငခြင • ကေလးမားအတြက ပညာေရး ႏင ကေလးသငယေစာငေရာကေရး ဌာနမား • တညေသာ မသားစ ႏင လမႈအသငးအဝနးမ ျပညသမား ခြခြာရမႈ မရေစရန ေဆာငရြကေပးရမည။

အားလးေသာ အျဖစအပကမားမ ေဖာျပေန သညမာ ေျမသမးျခငးႏင ေနရာ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမားသည မညသ႕ပင တငးကပ ေသာ လ႕အခြငအေရး ဆငရာ စညးမဥး စညးကမးမား ခမတထားေသာလညး အစဥအျမ လစလရႈခခရသညက ေတြ႕ရသည။ ေျမသမးျခငးမာ လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ၏ ပထမ အဆင (ဥပမာ ေျမသမးမႈ မျပလပမ အခန) တြင ခးေဖာကခရျပး ေရ႕ဆက၍ ခးေဖာကမႈမားလညး ရေနၿခငးက ထေျမသမးမႈက လ႕အခြငအေရး စခနစနႈနးႏင ကကညသညဟ ေခၚဆ၍ မရနငေပ။ ဤ သေတသန ေလလာခကထတြင ေဖာျပထား ေသာ ေျမသမးမႈ အားလးမာ ယခအဆငတြင လ႕အခြင အေရး စခနစႏႈနးႏင လးဝ ကကညမႈ မရသညက ေတြ႕ရသည။

ပထမ အဆငတြငပင လ႕အခြငအေရး စညးမဥး မားက လကနာရန ပကကြကမႈသည ေနာကအဆငမား ( ဥပမာ ေျမသမးမႈ ေဆာငရြကေနစဥႏင သမးျပးေနာကပငး ေရႊ႔ေျပာငးရမႈ) တြင ျဖစေပၚလာမည အေျခအေနအေပၚ

ယဆခက၊ တြကခကမႈႏင အျပအမမားကပါ သကေရာက မႈ ရေစသည။ ေျမသမးျခငး လပငနး သညအဖကစြမးအား ၾကးမားျပး တရားဝငမႈ မရေၾကာငးက ပထမဥးစြာ နားလည ထားဖ႕လပါသည။ အဆပါကစၥသည လ႕အခြငအေရးဆငရာ ကစၥတစရပသာ ျဖစျပး သာမန စးပြားေရး လပငနးတစခ မဟတေၾကာငးလညးသရနလအပသည။ အဆပါ လ႕အခြငအေရး ရႈေထာငမေန၍ မညသညနညးျဖင သကေရာကသမားက ေလာေၾကး ေပးအပမလ ဆေသာ အခကက စဥးစားရပါမည။ ေျဖဆသ အမားစက ေျပာၾကား သညမာ ၄ငးတ႕သည ေလာေၾကး နစနာေၾကး မရရေၾကာငး ေျပာၾကားျပး၊ အခ႕မာ ေလာေၾကးေငြ ရရေၾကာငး ေျပာၾကားသည။ ရရသည အနညးငယေသာ အခ႕ ေနရာမားမာထတြင ရနကန၊ မႏေလးႏင ရမးေတာင ေနရာမးမာ သသာထငရားမႈရသည။ (ပ - ၈ တြငၾကညပါ။)



ပ - ၈ ေလာေၾကးေငြ ရရခသညဟ ေျဖဆသ အေရအတြက

ေလာေၾကးေငြ လကခရရသမား ၾကားတြငလညး ၄ငးတ႕ ရရေသာ ေလာေၾကးအား ေကနပမႈ မရၾကေပ။ အေၾကာငးအရငးမားမာ “လေလာကမႈ မရျခငး”၊ “မမတ႕ ေျမက သမးယသြားျခငး” (ဆလသညမာ ပမာဏ မညမ ျဖစပါေစ လေလာကမည မဟတ)၊ “ေျမေပၚတြင ၄ငးတ႕၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမႈမာ မခေနရသည။” ေပးေသာ ေလာေၾကးမာ “မတမႈ မရျခငး” တ႕ ျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။

ဥပမာ ၂၀၁၀ - ၂၀၁၁ ခႏစတြင ေစတတရာ ျမ႕နယ၊ ၂ ရပကြက ေကးရြာ အပစ၊ ရြာသစ ေကးရြာႏင ေတာငေခတရာ ေကးရြာတ႔တြင တပမေတာ ကာကြယေရး ပစၥညးစကရ (ကပစ ၂၀) မ စစတပ စကရ၀ငး ေဆာကလပရန အတြက ေဒသခမား၏ စကပးေျမဧက ၁၀၀ ခန႔က သမးယခသည။ စစတပမ ေၿမပငရငေတာငသလယသမားမားအား သေဘာတေၾကာငး လကမတေရး ထးခငးခသည။ ရြာသားမားမာ ေပးလာေသာ ေလာေၾကး ေငြက မျဖစမေန လကခရေတာမည ဟ ခစားရသည။ တဧကလင ၃၆ ကပ ႏင လတစဥးစလငနစနာေၾကး ၅၀၀၀ ကပ ေပးအပသည။ စစတပအရာရမားက ေျပာၾကားသညမာ အားလးသည ဥပေဒအတငးသာ ျဖစျပး လကရအေျခအေနေပၚ မတည၍ ေပးသည ဟ ဆသည။ ထျဖစရပေနာကပငး ရြာသားမားမာ လပကငစရာ လယမရေတာဘ အသကရငသန ရပတညနငေရး အတြက

ၾကရာ အလပေပါငးစက လပကငေနရသည။ ေျဖဆသ အမားစမာ မမတ႔သည “စစတပအား ေၾကာကရြ႕ေနရ”ျပး ညနႈငးေျပာဆမႈ ဘာမ မရေၾကာငး ျငငးဆနရန သ႕မဟတ သေဘာမတရန မညသည အခြငအေရး ေရြးခယမႈ မ မရခေၾကာငး သရရသည။ ေဖာျပရလင မႏေလးတငး မထလာ ျမ႕နယ ဆညကနး၊ ဆငမး၊ ခစြနးႏင ထေနာငးကန ေကးရြာမားတြင ရြာသားမား၏ လယယာေၿမဧက ၅၀၀၀ ခန႕အား စစတပမ ၂၀၁၀ ခႏစတြင သမးယခသည။ သမးခရေသာ ေျမေနရာ မားမာ တစဥးခငးစ စကပးေျမမား၊ ရြာဘပငေျမမား၊ စေပါငး စားကကေျမ၊ ကနေၿမ ႏင ထငးရးစကခငးတ႕ ပါဝငသည။ ေဒသခ ေတာငသလယသမား ခန႔မနးေၿခ ၁၀၀ ေကာအား တကရကသကေရာကမႈ ရခသည။ ေနာကပငး တြင စစတပမ လယတစဧက လင ေငြ၁၀ သနးႏင ယာေၿမ ၁ ဧက လင ၅ သနးနႈနးျဖင ေလာေၾကး ေပးခသည။ ရြာသားမားမာ သေဘာတညေၾကာငး လကမတေရးထးရန ဖအားေပးခရျပး ေလာေၾကး ယသညျဖစေစ မယသညျဖစေစ ေျမက သမးမည ျဖစေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။ လကမခပါက ဒကၡ ေရာကမညက ေတြးေၾကာက ရေသာေၾကာင ရြာသားမားမာ လကခခရသည။

အခပအားျဖင ဆရလင ဒ႔ေၿမ ကြနရကအတြငး အဖြ႕ဝငမား ေတြ႕ၾက ခစားခရေသာ ေျမသမးမႈ ျဖစစဥ အမားစမာ ေျမသမးျခငးႏင ေနရပ ေရႊ႔ေျပာငးျခငး ဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ လမးညႊနခကမားအရ ခမတထားေသာ



အေျခခ လ႕အခြငအေရး လအပခကမားႏင ကကညမႈ လးဝ မရေၾကာငး ေတြ႕ရနငသည။ လကေတြ႔တြင အမနတကယ ေျမသမးမႈ မစတငမ အေျခအေန၌ လကနာရန ပကကြကခမႈမားမာ ေနာကပငး အဆငမား ( ေဆာငရြကေနစဥႏင ေၿမသမးျပးေနာက) တြင ျပနလည ကစား၍ မရနငေပ။ ေလာေၾကးေငြ တစခတညးျဖင အစးရ ေျမသမးမႈ မေဆာငရြကမ၊ ေဆာငရြကေနစဥ ႏင ေျမသမးျပးေနာက ေဖာကဖကခေသာ လ႕အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ျပနလညကစား၍ မရနငေပ။ ေျမသမးမႈ ျဖစစဥတစခသည အနညးဆး လကနာရမည အေျခခ လ႕အခြငအေရး မားက ပင လကနာရန ပကကြကခပါက ဘဝေပါငးမားစြာ ထခကပကစးရျခငး၊ ေျမသမးျခငးမာ မညသည တရားဝငမႈမားမ မပါ၀ငပ လးဝ ေပာကဆးသြားမည ျဖစသည။

၅.၅။ ေျမသမးမႈမားႏင ဆကႏြယလကရေသာ မတရားမႈမားအတြက မညသ႔တြင တာဝနရသနညး။

ေျမသမးမႈ ျဖစစဥတစဝကခန႔တြင စစတပတစခထမ တကရကေသာလညးေကာငး အျခား ေျမသမးသမား ႏင အတတကြ ေသာလညးေကာငး ပါဝငပတသကလက ရသည။(ဇယား ၈ တြငၾကညပါ) အျခား တစဝကမာမ အထးသျဖငကြၿပားေသာ အစးရဌာနမား၊ စးပြားေရး လပငနးရငမား အထးသၿဖင ေဒသတြငး ကမၸဏမား ႏင ေဒသတြငးရ အာဏာပငမား ပါဝငပတသကၾကသည။



၅.၆။ ေျမသမးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ထခကနစနာမႈမား

အခ႕ ဥပမာမားတြင ေဖာျပၿပးသညအတငး ေျမသမးချပညသမား၏ ဘ၀တြင ခစားေနရသည ေျမသမး မႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ထခကနစနာမႈမားမာ ျပငးထန သည။ ထ႔အျပင ထထခက နစနာမႈမားမာ ရႈေထာင တစခ (ဥပမာအားျဖငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး) သ႔မဟတ အခနအတငး အတာတစခ (ဥပမာအားျဖင ေျမသမး ခစဥကာလ) သ႔မဟတ ေနရာေဒသတစခ (ဥပမာအားျဖင သမးဆညးထားသည ေျမဧကတစကြက) တညးအေပၚ၌သာ ကေရာကသည မဟတပ ႏငင၏ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈႏင ႏငငေရး အေပၚသာမက ျပညသမား၏ ရပပငးဆငရာႏင စတပငးဆငရာမားကပါ ထခကနစနာ ေစလကရသည။

“ဥးေလးလပကငစားေသာကတေၿမက ၁၉၉၆ မာ ေဒသတြငး အစးရ အာဏာပငေတြန႔ တရတ စးပြားေရး သမားေတြက သမးတယ။ ႏငငေတာ စမကနး

ဓာတေၿမၾသဇာ ေဆာကရမယဆတ အေၾကာငးၿပခက ေပးၿပး အဓမၼသမးတယ။ ၿပးေတာ ဘာမ မလပဘး တစဆငၿပနေရာငးစားၾကတယ။ ဥးတ႔က ေ၀းလၿပး သြားလာဖ႔ ခကတ ေတာငေပၚေတြမာ သြားလပကငရတယ။ နယေၿမခ လၿခေရးဆၿပး မငးေထာငတာေတြ ရတယ။ ေဒသခ ၂ ဥး မငးထ ခေသးတယ။ အဒါေတြက ေၾကာကေနရတယ။ သမးထားတေၿမ ေတြမာ ၿပနလပကင စားရရင အရမးေကာငးမာ.....” ေျမသမးခ ေတာငသတစဥး။ နမေတာငးေကးရြာ၊ ပနဆငး (ၾကကတ) ၿမ႔နယခြ၊ မဆယခရင၊ ရမးၿပညနယ။ (၂၅ ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆေမးၿမနးခက)

ေျမသမးမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ျပညသမားအေပၚ ထခကနစနာမႈမားသည တစေနရာမ တစေနရာသ႔ ျပန႔ႏ႕ လကရၿပး ထနစနာမႈမားသည ေျမသမးမခရေသာလညး ထေျမအနးအနားတြင ေနထငသည ျပညသမားအေပၚ တြငပါ သကေရာကမႈ ရသကသ႔ ျဖစသည။ ဥပမာအေနႏင မနးေရအား လပစစထတလပသည ေရကာတာေၾကာင

ပ ၉။ ေမးခြနးေျဖၾကားသမား အရ ၎တ႔၏ ေျမသမးမႈမားအတြက မညသ႔တြင တာဝနရသနညး။



ျဖစေပၚလာေသာ ေရႀကးမႈတြင ေျမယာဆးရႈးခရသည မသားစမားျဖစသည။ \(အထကတြင ေဖာျပထားေသာ ၿဖစစဥ ၆ က ၾကညပါ။)

ေျမသမးၿပးေနာကတြင ထေျမအား မညကသ႔ မခ လပကငသညေပၚမတည၍ ထခကနစနာမႈမား ပမ ကယျပန႔လာသည။ ရနကနတငး၊ ေကာမႉးၿမ႕နယရ မဆယဆပ၊ ဝါးသခၤႏင ေမာေတာ ေကးရြာမား တြင ျဖစပြားခသညကစၥရပက ေလလာလင ရြာသားမားထမ စစတပသမးယထားေသာ စားကကေျမမားက ငါးကနမား အျဖစ စးပြားေရး လပငနးရင ခရနမားမ ေျပာငးလ အသးျပၾကၿပး ရြာသားမား၏ ကၽြႏြားမားမာ ငါးကန ေဘာင အနးအနားပတဝနးကငရ ျမကမားက စားသးရာတြင အဆပ သငေသဆးခရၿခငးမားရခ သည။

ထနညးတစြာ ေျမသမးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ထခကနစနာမႈမားသည အခနအတငးအတာ တစခ ထကပၿပး ျပညသမား၏ ဘဝႏင အသကေမြးဝမးေကာငး အလပမားက ႏစေပါငးမားစြာ ထခကနစနာမႈ ရေစႏင သည။ ကၽြႏပတ႔၏ သေတသန ေလလာေတြ႔ရခကမ အတညျပထားသညမာ ယခငက လယယာေျမ စကပး ေရးျဖင အသကေမြးဝမးေကာငး ျပခၾကသည ျပညသ ေပါငးမားစြာမာ ၎တ႔၏ ဆႏၵအား ဆန႔ကငလက ေၿမယာ စကပးၿခငးမားမ အျပးတင ေမာငးထတျခငးက ခၾကရၿပး ေသခာမႈမရ၊ တညျမမႈမရေသာ ေန႔စား ၾကရာ ကဘမး အလပသမား ဘဝသ႔ တြနးပ႔ျခငး ခၾကရသည။ (အထကပါ ဇယား ၉ က ၾကညပါ။) ေဖာၿပပါကနးဂဏနးအေရအတြက မားသည ေနာကကြယရ ျပညသမား၏ စတဆႏၵမား ခးဖကခရသည ေမာလငခက အနာဂတမားအား ေဖာျပႏငစြမးမရပါ။ ေတြ႔ဆေမးျမနးေသာ အခကအလက မားအရ လအမားစမာ လယယာေျမ စကပးေရးက စြန႔လႊတလျခငးမရပ ျဖစႏငပါက ၎တ႔အေနႏင ထေနရာ မားတြင ျပနလညၿပး စကပးေရး လပကငလၾကသည။

လယယာေၿမ တြင အေၿခၿပေသာအသကေမြး၀မး ေကာငးမားႏင စကပးေၿမမားအား ဖယရား လကျခငး ေၾကာင ၎တ႔၏ မသားစဝငမားမာ ျမနမာျပညအတြငးရ အျခားေနရာမား၊ ႏငငရပျခားမား တြင ေရႊ႕ေျပာငး အလပလပကငရသျဖင မသားစဝငမား ေဝးကြာၾကရသည။ ထ႔အျပင ႏငငရပျခားတြင အလပလပကငၾကရသညအခါ ေသခာမႈမရ၊ ခကခသည အေျခအေန ေအာကတြင ဖႏပမႈမား၊ စြန႔စားမႈမားႏင အလပလပကငၾကရသည။ ဥပမာအားျဖင ၁၉၉၀-၁၉၉၁ ခႏစအတြငးက ခငးျပညနယ၊ တးတနၿမ႕နယ၊ လြငလြးေကးရြာရ ရြာသားမား ေရႊ႕ေျပာငး ေတာငယာအတြက အသးျပသည ေျမဧကေပါငး ၃၀၀ အတြငးတြင စစတပမ တပစခနးလာေရာက ေဆာကလပ ခမႈေၾကာင ရြာသားမားအေနႏင လးဝ ေတာငယာစကပးေရး လပခြငမရေတာပါ။ ထ႔အျပင ၂၀၁၁ ခႏစတြင တပစခနး နယေျမ ခ႕ရနအတြက တကလြးေကးရြာရ ေနာကထပ စကပးေၿမ ဧက ၁၀၀ က ထပမ သမးယခသည။ ရြာသားမား အတြကေတာငယာ လပကငရန ေျမေနရာ အနညးငယသာ ကနရၿပး ရြာသားအမားစမာ အသကေမြးဝမးေကာငး အတြက ႏငငရပျခားသ႔ သြားေရာကခၾကရသည။

ရမးျပညေျမာကပငး လားရႈးၿမ႕နယ၊ ေခးနငး ေကးရြာအပစရ ရြာသား အမားစမာလညး တညေသာ အေျခအေနက ခစားေနရၾကသည။ ၁၉၉၅-၁၉၉၆ ခႏစအတြငး စစတပမ လယယာေျမမား၊ အမေနရာမား၊ ေကးရြာပင ေျမမားက သမးယခၾကၿပး စးပြားေရး လပငနး ရငမားက ထေျမအမားစတြင လပကငခြငေပးခၾကသည။ ေဒသခမားအေနၿဖငအသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား လပကငရာ လယေျမမားက ဆးရႈးမခႏငသညအတြက ထေျမမားေပၚတြင ငါးရမးခ ေပးၿပး လပကငခြငေပးရန ေတာငးဆခၾကေသးသည။ သ႔ေသာ ခြငျပခက မရခပါ။ ထ႔ေၾကာင အကးဆကအေနႏင အလပအကငရာေဖြရန အတြက အခ႔ေသာ ေျမသမးခ ေတာငသမားမာ တရတျပညသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးခရၿပး အခကအခမားစြာျဖင ရငဆငၾကေတြ႔ၾကသည။



ၿဖစစဥ ၁၀။ မနေနာင ႏင မနတေကးရြာ၊ အငမနး ဟကန႔ ေကးရြာအပစ၊ ကြတခငၿမ႔နယ၊ ရမးျပညနယ ေတာငပငး။ ဤျဖစရပတြင ကြတခင ၿမ႕ရ ၿမ႔နယ ေၿမအသးခစမခန႔ခြေရးေကာမတမ ၿမ႔ကြကသစ တးခ႔ေရး စမကနး အတြက ရြာသားမား၏ လယယာေျမ ၂၃၆ ဧက အားသမးယခသည။ မနေနာငႏင မနတ ေကးရြာရ ေတာငသမားမာ ထေျမမားေပၚတြင ၎တ႔ ဘးဘြားမား လကထပမစ၍ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာလပကငခၾကသည။ ထေျမအား စစတပမ ၁၉၉၇ ခႏစတြင ပထမအႀကမ သမးယခ ေသာလညး ေျမအား အသးျပျခငးမရခပါ။ ထ႔ေၾကာင ေဒသခ ရြာသားမားမာ ကေရာကလာႏငသည ေဘး အႏရာယၾကားမပင ၀ငေရာက၍ ဆကလက လပကင ခၾကသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြင ကာကြယေရး ဝနႀကးဌာနမ ထေျမမားက ျပနလည ေပးအပရနအတြက ေၾကညာခၿပး ထေၾကညာခကတြင မလ ေတာငသမားအေနၿဖင ထသမး ဆညးေျမမားေပၚတြင ျပနလည လပကငႏငရနအတြက ေလာကထားႏငေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမသမးခ ေတာငသမားမ ပစစာရြကမား ျဖညခ ၾကၿပး ေကးရြာေၿမအသးခမႈ စမခန႔ခြေရးေကာမတ သ႔တငျပခ ၾကသည။ သ႔ေသာ ၿမ႔နယေကာမတအဖြ႔မ မညသည ျပနၾကားခကမ မလာသညအျပင မညသညေျမယာ ကမလညး ျပနလညေပးအပျခငးမရပါ။ ထ႔ေနာက ၂၀၁၅ ခႏစတြင ၿမ႔ကြကသစ တးခ႔ေရး စမကနး ေရးဆြၿပး ထစမကနးႏင ပတသက၍ အၾကျပခကမားေပးရနအတြက ရြာသားမားအား အခန တစလ ေပးခသည။ သ႔ေသာ ထစမကနးအား ကန႔ကြကခေသာ ရြာသားမားႏင ၎တ႔၏ ေျမယာမားက ျပနလည ေတာငးဆခေသာ ရြာသားမားမာ လစလရႈျခငးကသာခၾကရၿပး ထလပငနးစဥအား ဆကလက အေကာငအထည ေဖာခၾကသည။ ရြာသားမား သည ယခအခနတြင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးႏင ပတသကၿပး အခကအခမား ရငဆင ၾကေတြ႔ေနၾကရသည။ “ၿမ႔သစစမကနးလပမယဆေတာ ကြနေတာတ႔ ဟးအရင ႏစေတြထက လပတ စကပးေၿမေတြသမးတယ ေတာငသ တစဥးက ေၿမ ဘယေလာက လပလပ တစကြကဆပ ေပး မယေၿပာတယ ကြနေတာတ႔က ေတာငသေလ၊ စကပးေရး န႔ပ လပတတတယ ေၿမတစကြကန႔ ဘယလ လပကင စားေသာကမလ..." ေၿမသမးခေတာငသ၊ အငမနး ဟကန႔ ေကးရြာအပစ၊ ကြတခငၿမ႔နယ၊ ရမးၿပညနယ။ (၂၅ ၾသဂတ ၂၀၁၅ ေတြ႔ဆေမးၿမနးခက။)

၅.၇ ။ ေျမသမးမႈအား ျပနလညတန႔ျပနျခငး

ေနာကဆးအေနၿဖင ကၽြႏပတ႔၏ သေတသန အစရငခစာတြင တငျပခသညမာ ေမးခြနးေျဖၾကားသမား အေနႏင ေျမသမးမႈအေပၚ ၿပနလညတန႔ၿပန စနေခၚမႈမား မၾကာခဏ ျပလပခၾကသည။ ေၿဖဆသ ၁၅၂၇ ဥး (၅၇. ၅ ရာခငႏႈနး) မ တငျပထားသညမာ ၎တ႔အေနႏင ဤအေျခအေနက ေျပာငးလရနအတြက လပေဆာငမႈ အမးမးက တစႀကမထကမကႀကးစားခၾကသည။ ထအထတြင (ေၿဖဆသ ၁၃၃၂ ဥး)မ အသနားခစာ တငျခငး၊ (၃၅၃ ဥး)မ ဆႏၵထတေဖာျခငး၊ (၅၃၀ ဥးမ) အတတကြ စေပါငး စာတငျခငး၊ မဒယာမားႏင ဆကသြယၿခငး (၇၇၆ ဥးမ) ၊ (၄၉၉ ဥး)မ ေတာငသလယ သမားမား စစညး ခတဆက၍ အဖြ႔မား ဖြ႔ၿခငး၊ (၁၆၃ ဥး)မ ေလာေၾကးေငြက ျငငးဆချခငး၊ (၂၄၃၇ မ) ေစစပ ညႏႈငးမႈက ေရာငဖယျခငးႏင (၂၃၀ ဥးမ) အျခားေသာ ေတာငးဆသည လႈပရားမႈမား လပေဆာငခၾကသည။

အျခား လပေဆာငမႈမားအေနၿဖင လယယာေၿမ သမးခ ျပညသအခ႕မာ ၎တ႔၏ ခၿပငးမႈမားအား ေဖာျပရနႏင ၎တ႔ ၾကေတြ႔ေနရေသာ အခကအခမားက အာရစကမႈရလာရနအတြက ထြနတးတကပြ ဝငခၾကသည။ တစခေသာ ထြနတးတကပြမာ စစကငးတငး ကန႔ဘလ ၿမ႕နယတြင ျဖစပြားခသည။ ျဖစစဥမာ ျမနမာ စးပြားေရး ကမၸဏမ ႀကစကပးေရးလပကငရနႏင သၾကားစကရ တညေထာငရနအတြက ငကေပာတငး၊ ေထာကရာအင၊ ေပၾကး ႏင ခအးသာ အပါအ၀င အနးနားရြာမားရ ေဒသခ ေတာငသမား၏ စကပးေၿမမား ဧက ၁၃၀၀၀ ခန႔အား သမးယခၾကသည။ ထ႔ေနာက ကမၸဏမားအား သးစခၿဖင စာခပခပကာ လပကငခြငေပးခၿပး ကမၸဏမားမစကပးမႈအားအေကာငထညမေဖာႏငပ ေဒသခ ေတာငသမားအား သးစားခ တစဆင ခကာ လပကငခြငေပးခသည။ ေတာင သမား ကနဥးက စးရမသကသ႔ ၎တ႔ မလက ပငဆငခ ေသာ ေျမယာမားမာ တရားဥပေဒႏင မညပ သမးယျခငး ခခရသည။ တျဖညးျဖညး ႏင ေတာငသမားသည အတတကြ စေဝးကာ ၎တ႔ ေျမေနရာသ႔ ျပနလည ဝငေရာကခၾကၿပး ထေျမေပၚတြင လယထြနျခငးမား ျပလပကာ ေၿမအား ျပနလညေတာငးဆရနအတြက လပေဆာငခၾကသည။ ျပနလည တန႔ျပနမႈအေနႏင စစတပမ လယသမား ၅၆ ဥးက ကးေကာအမႈျဖင တရားစြကာ ေထာငခခသည။ ရြာသား ၂၀၀ ေကာမာလညး တရားရးတြင အမႈ ရငဆငခၾကရသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမားသညသမးခထားရေသာ ေျမျပနရရနႏင မမတ႔ ေျမမားအတြက ေၿဖရငး ေဆာငရြကမႈမားရရနအတြက သကဆငရာ အစးရ အာဏာပငမားထသ႔ စာတငခၾက



သည။ ၂၀၁၄ ခႏစ အေစာပငးတြင ရြာသားမားအေနႏင သမးဆညးခ ေျမမားထမ ေျမဧက ၁၅၂၄ ေပၚတြင ျပနလည လပကငခြငရရခၾကၿပး အခ႕ေျမမားမာမ စစတပ မ ေဒသခ ရြာသားမားအား သးစားခ ခထားကာ လပကင လကရသည။

ၿဖစစဥ ၁၁။ ကခငၿပညနယ ယဇန ကမၸဏမ ေျမသမးျခငး ယဇနကမၸဏသည ကခငျပညနယ ဖားကန႔ႏင တႏငးၿမ႕နယမားအတြငး ေဒသခမား၏ စကပးေျမမားႏင ေကးရြာမား အပါအ၀င ေျမဧက ၂၅၀,၀၀၀ ေကာအား လပငနးလပကငခြင ရသညဟ ဆကာ သမးယခသည။ ၂၀၀၆-၂၀၀၇ ခႏစအတြငး ထေျမမားက စတင သမးယခၿပး ရြာသားမားအား ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးအတြကဟ ေၿပာလက လမးမားစတငေဖာကလပခၾကသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမား ၏ အေတြးမာ ထလမးမားသည ကမၸဏ၏ ကားမား သြားလာရနအတြကသာျဖစသည။ ထသ႔ ကားလမး ေဖာကၿပးေနာကတြင တစဆငၿပးတစဆင ေျမသမးမႈမား ျပလပခကာ ၂၀၁၀ ခႏစတြင ဖားကန႔ ၿမ႕နယ ဝါရာဇြပ ေကးရြာအပစ ရ ေကးရြာ တစခလး အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခခရသည။ တခနတညးမာပင ေအာငရာ ေကးရြာရ ရြာသားမား၏ စကပးေၿမမားက တစညတညးမာပင ဘဒဇာႀကးမားႏင ဖကစးခၾကၿပး ေျမတငးတာမႈမားၿဖင အကြကရကခသည။ ထကသ႔ ၿပငဆငၿပး ေၿမကြက မားက ေၿပာငးေရြ႔ခရသည ၀ါရာစြပေကးရြာသားမားအား ၿပနလည ေနရာခေပးခသည။ ရြာသားမားသည ၎တ႔ ေကးရြာတြင ေနထငခသည အခနမား၌ ဥယာဥျခ လပငနးမား လပကငခၾကေသာလညး ယခ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည ေနရာတြငမ ၎တ႔အား အမေဆာကရန ေျမေနရာ တစကြကႏင ၆ ေပသြပ အခပ ၅၀ သာေပးထားသည။ မမေနအမအား ေနရာသစတြင ကယတင ေဆာကလပေစၿပး တစခ႔မဆးမ မားမာ အမအား ၿဖစသလ သာ ေဆာက လပႏငကာ ယေန႔တင အမမား ေဆာကဆ ပကစးယယြငး ဆဟလညး ေဖာၿပခၾကသည။ ရြာသားမားအား ေရႊ႕ေျပာငး ေပးစဥက ေလာေၾကးေငြႏင ပတသကၿပး ေျပာၾကားျခငး မရခပါ။ သ႔ေသာ အခ႕ ရြာသားမားသည ေျပာငးေရႊ႕ရန ျငငးဆျခငးႏင မလအမေနရာမားအား မဖယရားေပးျခငး တ႔ေၾကာင ျခမးေျခာကမႈမား ခစားလကရသည။ ကမၸဏ၊ ေဒသတြငးရ ေခါငးေဆာငမားႏင ရြာသားမားအၾကား အျငငးပြားမႈမား ရခၿပး ရြာသားမားမာ ဆႏၵျပျခငးမားႏင ေတာငးဆမႈမား ျပလပခၾကသည။ ထ႔ေနာက ေဒသတြငး ပဋပကၡမားၿဖစပြားကာ ၂၀၁၀ ႏစဥးပငး ေဒသခရြာသား (၂လ သား အရြယသာ) ကေလးအေမ တစဥး၊ အသက (၅၀) ေကာ အဖြားၾကး (၂) ဥး ႏင အဖးၾကး (၂) ဥးတ႔အား ရစခနးတြင (၃) ပတေကာ ထနးသမးခခရသည ဆသည။ ထ႔ေနာက ေဒသတြငးေၿမယာအခြငအေရး လႈပရားသ မား

ႏင ေဒသခ ရြာသား (၁၄၀) ဥးမ အဓမၼေနရပ ေရြ႔ေၿပာငးခရၿခငး၊ တရားမတမႈ မရ ေၿမသမး ခရၿခငးမား ေၾကာင ၂၀၁၀ ခႏစ ေမလ တြင စတင ၍ ယဇနကမၸဏ အားၿပနလည တရားစြရန ၾကးစားခၾကသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ တြင ေဒသခရြာသားမား စေပါငးကာ ယဇန ကမၸဏ ရးေရ႔၌ ဆႏၵၿပၿခငးမား၊ တရားမမတစြာ ေၿမသမးခရၿခငးႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကခရၿခငးမား ႏငပတသက၍ သကဆငရာတာ၀နရသမား၊ လြတေတာမား၊ ႏင ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားသ႔လညး စာတငၿခငးမား ၿပလပခသည။ ထအခနမစ၍ ရြာသားမား တန႔ျပနခၾကသညအတြက ကမၸဏမ ေျမယာ ဆးရႈးေသာ ရြာသားမားအား ေငြကပ တစေသာငးမ ရစေသာငးကပ အထ ေပးမႈမားၿပလပၿပး ရြာသားမားအားသေဘာတညခက ရယရနအတြက စာခပလကမတ ေရးထးရန ေတာငးဆ ခၾကသည။ ထ႔ျပင ၎တ႔အား တရားစြဆမည ရြာသားမား က တကရက ေသာလညးေကာငး သြယဝႈက၍ ေသာလညး ေကာငး ျခမးေျခာကမႈမားရသည။ ေနာကဆးတြင ရြာသား မား မ လကေလာကာ အခ႔မာ ကမၸဏမ ေပးသည ေလာေၾကးအားလကခခၾကသည။ သ႔ေသာ ေဒသခ ရြာသား (၁၇) ဥးမာ မ ေလာေၾကးအားလကမခ ပ ေဒသတြငးေၿမယာအခြငအေရး လႈပရားသမားႏငပးေပါငး ကာ ကမၸဏ အား တရားစြဆမႈ ၿပလပခသည။ ထ႔ေနာက ကမၸဏအား တရားစြဆသညရြာသားမား၏ ေၿမ အားၿပနေပး မည ဟ ကမၸဏ ႏင သကဆငရာေဒသတြငး တာ၀နရ သမားမ လာေရာကညႈႏႈငးခသည။ သ႔ေသာ ေဒသခ ရြာသားမားအေနၿဖင ၄ငးတ႔ မလ လပကငသညေၿမအား ယခငအတငးၿပနလညစကပးရနမာ မားစြာ ၿပၿပင ရမညၿဖစသည။ ထ႔ေၾကာင မလေၿမ အားယခင သမးယခသည အခန ကကသ႔ ၿပနလည ၿပၿပင မႈမား လပေဆာငေပးရနႏင သမးယသညအခနမ ယခ အခနထ (၉) ႏစေကာ နစနာခမႈမားအား တရားမတစြာ ၿပနလညၿဖညဆညးေပးရန ေတာငးဆခသည။ ထ႔အျပင အျခားရြာသားမားကလညး ၎တ႔ေျမေပၚတြင အျပညအဝ ျပနလည လပကငခြငေပးရနအတြက ေတာငးဆခၾကသည။ သ႔ေသာ ယေန႔အခနအထ တရားမတမႈ မရေသးပ ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးအတြက အခကအခမားႏင ဆကလက ရငဆငရလက ရေသးသည။ ကမၸဏအား တရားစြဆထားေသာ အခ႕ ေျမသမးခ ရြာသားမားသညလညး အခကအခမားစြာ ရငဆငၾကရသည။



၆။ နဂးခပႏင အႀကျပခကမား

ျမနမာႏငငအတြငး ေျမသမးမႈသည အငမတန စးရမဖြယရၿပး လအမားစက ထခကနစနာေစလကရသည။ ဤအစရငခစာအတြငး ေဖာျပထားေသာ အခကအလက မားမာ ထအေၾကာငးအရာမားက တငျပထားၿပး ေျမသမးမႈ ပစ အမးအမးႏင ေဒသခမားအတြက ေျမသမးမႈက ခခတြနးလနႏငေသာ သ႔မဟတ သငတငေလာကပတ သည အကအည ရယရနအတြက အခြငအလမး မရေၾကာငး က ေဖာျပထားသည။ ဤအစရငခစာတြင ေျမသမးမႈမား ေၾကာင ေတာငသလယသမားမား၏ ဘဝ ႏင အသကေမြး ဝမးေကာငး အလပအကငမား ထခကေနမႈမားက ေဖာျပ ထားသည။ ကၽြႏပတ႔ ကြနရကအတြငးရ ေဒသခမား ေျပာၾကားခကအရ ျမနမာႏငငအတြငးရ ေျမသမးမႈမားမာ ကၽြႏပတ႔၏ အတတအားဖကစးေနၿပး အနာဂတကလညး ၿခမးေျခာကေနျခငးျဖစသညဟ ေျပာၾကားခသည။

အဓပၸါယျပညဝေသာ ပါဝငမႈ ႏင တာဝနယမႈ တာဝနခမႈရျခငးမားသည လသားတငးအတြက ေသာ လညးေကာငး ကမၻာတစဝမးရ ျပညသမားႏင သကဆငေသာ အေၿခခအခြငအေရးပငျဖစသည။ သ႔ေသာ လညး ျမနမာနငငတြငမ အထးသျဖင ေျမယာႏင သဘာဝ သယဇာတမားအား လပကငႏငခြင ထနးခပႏငခြငမားႏင ပတသက၍ ထအေျခခ အခြငအေရးမားအား ခစားခြင ရရရနဆသညမာ အငမတန ရားပါးသည။ ျမနမာႏငငတြင ယေန႔အခန၌ ေျမသမးဆညးၿခငးမားႏင ပတသကၿပး ပမစးရမမႈမား အာရစကမႈမား တးပြားလာေသာလညး ထေျမမားေပၚတြင တကရကလပကငေနၾကေသာ ေကးလကေန ျပညသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကင၊ အခြငအလမးမား၊ ပငဆငမႈမားႏင အနာဂတအတြက ၄ငးတ႔၏ ေမာမနးထားမႈမားႏင ဆငသည အသမားက ေသခာစြာ အေလးအနကထား နားေထာငေပးမႈမား မရေသးပါ။

ဤအစရငခစာသည ဤကသ႔ ကြာဟမႈမားရေသာ ေဆြးေႏြးခကမားတြင ၿပနလညကစားမႈမား ရရန ရညရြယသည။ ျမနမာႏငငအတြငးရ ေျမသမးမႈမားမာ ပမ ကယျပန႕လာၿပး ကာလတာရညစြာ တညရလကရသည။ ေျမသမးမႈမားသည တငးေဒသႀကးမားႏင ျပညနယ အားလးတြင ျဖစေပၚေနၿပး အမားစမာ ၁၉၉၀-၂၀၀၉ ခႏစအတြငး ျဖစေပၚခၿပး အျခားေသာ ကစၥရပမားမာ ၂၀၁၀ ခႏစ ေနာကပငးတြင ျဖစေပၚလာခသည။ ဒ႔ေျမကြနရကအဖြ႔အတြငးရ ေတာငသလယသမား မားခစားေနရေသာ ေျမသမးမႈ ပစမားႏင နစနာမႈမားမာ ပစမေျပာငးပ ဆကလက တညရလကရသည။

ေျမသမးမႈေၾကာင နစနာခစားေနရေသာ ေတာငသ လယသမားအမားစသည ေျမသမးမခရခငတြင ၎တ႔၏ ကယပင လယယာေျမ ၁၀ ဧက (အခ႕ ကစၥမားတြင ဧက ပမ မားျပား) ေပၚတြင ေအးခမးစြာ လယယာေျမ လပကငေနၿပး ၎တ႔၏ မသားစ အေျခခ လအပခကမား (စားဝတေနေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင အေမြဥစၥာမား ခနလပထားျခငးမား) က ျဖညဆညးေပးႏငခသည။ အခ႕ ကစၥရပမားတြင ေျမသမးမႈေၾကာင မလ ေျမပငရငမားမာ ၎တ႔ပငေျမမ ႏငထတျခငး ခခရသည။ အခ႕ကစၥရပ မားတြငမ ေျမသမးျခငး ခရေသာလညး ၎တ႔အား ငါးရမးခ သ႔မဟတ သးစားခ ေပးေစလက လပကငခြင ေပးထားၾကသည။ ကစၥရပအမားစတြင စစတပအား ေပးရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ တငၿပထားေသာ ေၿမသမးမႈမား ၏ တစ၀ကေကာမာ စစတပတစခထမ တကရကပါဝငပတသကလကရျခငး၊ သ႔မဟတ စစတပမ အျခား ေျမသမးသမားျဖစသည ေဒသခ အာဏာပငမား၊ ကြၿပားေသာ အစးရ ဌာနမားႏင ရးမား၊ ေဒသတြငးရ စးပြားေရး လပငနးရငမားႏင ကမၸဏမား အစရသမားႏင ပးေပါငးကာ ပါ၀ငပတသကမႈမားရၿခငးေၾကာငျဖစသည။

၂၀၁၀ ခႏစ မတငမ သ႔မဟတ ေနာကပငးတြင ျဖစေပၚခေသာ ေျမသမးမႈမားတြင ေျမမသမးမ၊ ေျမသမးစဥ ႏင ေျမသမးခရၿပး ကာလအတြငး လပေဆာငခကမား မညသည ၿဖစစဥတစခမ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခနစႏႈနးႏင ကကည ၿခငး မရေပ။ ကၽြႏပတ႔၏ ရာေဖြ ေတြ႔ရခကမားအရ ပငဆငမႈ အေထာကအထား လကဝယ ပငဆငထားျခငးေသာလညး ေျမသမးမႈက အကာအကြယ မေပးႏငေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။ အၾကမးအားျဖင ေျမသမးခၿပညသမား တစဝကမာ ေျမယာပငဆငမႈ အေထာကအထား ရေသာလညး အျခား တစဝကမာမ ထအေထာကအထား မရပါ။ အထးသျဖင ဓေလထးတမးႏင အျခား ေျမယာလပပငခြင ကငသးေနသမား အား ဥပေဒအရ အသအမတျပႏငရနအတြက မဝါဒပငးဆငရာ ေဆြးေႏြးေနမႈမားတြင ဤအခကမာ လတငး၏ ရငထ၌ ထညသြငးထားရမည အငမတန အေရးႀကးေသာ ရာေဖြေတြ႔ရခကျဖစသည။

အစးရ အမးသား ေျမအသးခမႈ မဝါဒအား ေရးဆြေနျခငးအေပၚ ဝမးေျမာကဝမးသာ ျဖစမေသာလညး ေျမသမးမႈ ျပနာမားအား ေျဖရငးရနႏင မတမႈရသည ေျမယာ မဝါဒအား ပငဆငရနအတြက ထေျမယာမဝါဒသည ကၽြႏပတ႔၏ ေတာငးဆမႈမားက ထညသြငးစဥးစားေပးရနလအပသည။ ထ႔ျပင ၂၀၁၂ ခႏစ တရားဝင ေျမ ဥပေဒ မေဘာငမား တည ရေနသမ ကာလပတလး ကၽြႏပတ႔အေနၿဖင ျမနမာႏငငအတြငးရ ေျမယာအေရးက



ေျဖရငးရနႏငရန ႏင လပကြကငယေတာငသလယသမား မား၏ အခြငအေရးအတြက ဆကလက ရနးကန လပေဆာငေနရမညျဖစသည။

ေနာကဆးအေနႏင တငျပလသညမာ ဤအစရငခ စာထတြင ထညသြငးေရးသားထားေသာ ေျမသမးမႈ အားလးသည တရားမတမႈ ရစြာၿဖင ေၿဖရငးၿခငးမား မရေ သးပါ။ ထ႔အျပင ေျမသမးမႈေၾကာင ေျမဆးရႈး သကသ႔ ဘဝမားပါ တကရက ထခကနစနာရေသာ ေျမသမးခ ေတာငသလယသမားမားသည ၎တ႔၏ ေျမတြင ျပနလည လပကငစားေသာကရနအတြက စတအားထကသနကာ တာစ ေနၾကသည။ ဤႏစမား အတြငး မားစြာ ထခကနစနာ ခသည ျပညသမား၏ အသအား လစလရႈၿခငးၿဖင အေ၀းသ႔တြနးပ႔ကာ ေရာငရား ေနၿခငးမာ ၿပနာအား ေျဖရငးျခငး မဟတေပ။

ဤ အဓက ျပနာက ေျဖရငးနငရန ေကာငးမြန ေသာ အေျဖက စတအားထကသနစြာ ရာေဖြခရာတြင ေအာကပါ အၾကၿပ တကတြနးခကမားက ကြႏပတ႔ ၿပလပသည။

အဓကအေၿခခ သေဘာတရား ေၿမ၊ ေရ ႏင သစေတာမားသည အမနတကယ ထေၿမေပၚတြင ေနထငသ၊ လပကငစားေသာကသ၊ ထအရငးအၿမစမားေပၚတြင ၎တ႔၏ ဘ၀၊ ဂဏသကၡာႏင အသကေမြး၀မးေကာငး မခတညရသမား အတြကသာ ၿဖစရမည။

ေျမယာ ျပနာမားက ေျဖရငးျခငး • ကမၸဏမားမ ေျမသမးျခငး ျဖစစဥတြင သကဆငရာ အစးရ အာဏာပငမားမ ေျမသမးသည ကမၸဏ၊ အစးရ အရာရမား၊ ေဒသတြငး အဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသခ ရြာသားမား အားလး ပါဝငေသာ အဓပၸာယၿပည၀သည အစညးအေဝးပြမားက ၿပလပျပး ေျမယာ ျပနာမားက ပြငလငးျမငသာေသာ နညးလမးျဖင ေျဖရငးရမည။ ေျမသမးျခငး ျဖစစဥ၊ ေနာကခ သမငးေၾကာငးမားႏင ပတသက၍ တကျပး စတခရေသာ သတငးအခကအလကမားက အစးရႏင ရြာသားမား ႏစဖကစလးမ မတတမးတငျခငး ျပငဆငျခငးတ႕ ျပလပရပါမည။ • စစတပမ ေျမသမးေသာ ျဖစစဥတြင သကဆငရာ အစးရ အာဏာပငမားမ ရြာသားမားက ပြငလငးျမငသာျပး မတေသာ နညးလမးျဖင ေျမယာ ပဋပကၡက ေျဖရငးနငရန ကညေပးရမည။ • နငငတကာႏင ၿပညတြငး အစးရ

မဟတေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ ေဒသအေျချပ အဖြ႕မား သည ရြာသားမားႏင အတတကြ ပးေပါငး ေဆာငရြကျပး ၄ငးတ႕ သမးခထားရေသာ ေျမမားျပနလည ရရေစရန ပပးမႈမား လပေဆာငသငသည။ ေဒသခ ရြာသားမား၏ လပေဆာငခကမား က အားေပာမႈ မျဖစေစရန ကြၿပား ေသာ ေနရာ ေဒသ အသးသးတ႕၏ အေျခအေနေပၚမတည၍ ရြာသားမား၏ လပေဆာင ေနေသာ ဗဟာမား က နားလညမႈ ရရန အေရးၾကးပါသည။

ေၿမၿပနလညအစားထးေပးၿခငး • လယယာေျမမားဆးရႈးသြားေသာ တရား မတမႈမရပ ဖအားေပး ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရသည ရြာသားမားအား ၄ငးတ႕လယယာေျမမားတြင ျပနလည လပပငခြငရရေစရန ေဆာငရြကေပးရမည။ • သမးဆညးထားေသာေျမက မလ လပကငသညသထသ႕ ျပနလည ေပးအပရမည။ ထသ႕ ျပလပရာတြင ေဒသခ လမႈ အဖြ႕အစညးမား ေရ႕တြင ပြငလငးျမငသာမႈစြာ ဂဏသကၡာရစြာ ျဖင ခငမာသည စာရြကစာတမးမားျဖင ျပလပရမည။ • ေျမယာ ျပနလညအစားထးေပးၿခငးေၾကာင ေနာကထပ ပဋပကၡမား ထပမ မျဖစပြားေစနငသည နညးလမးျဖင ေပးအပရမည။ မလ လပကငသထသ႕ ေျမျပနလည ေပးအပရာတြင လကရ ထေၿမေပၚ၌ အျခားေသာ ေတာငသလယသမားမား လပကငေနပါက တကရက ျပနေပးအပျခငး မျပလပရပါ။ အဆပါ ကစၥမားတြင ေျမျပနလည ေပးအပျခငးက မညကသ႕ ေဆာငရြက သငသနညးဆသညက ဆးျဖတနငရန အတြက အျခားေသာ လပငနးစဥမား လအပလာပါသည။ မလ ေျမပငရငႏင လကရ လပကငေနေသာ ေတာငသ လယသမား ႏစဥးစလး၏ လ႕အခြငအေရးမားက ေလးစားျပး ကာကြယေပးရပါမည။ ႏစဥးစလးမာ ထရြာအနးဝနးကငတြင အရညအေသြးေကာငးေသာ လယေျမမားက ရရၾကျပး ျငမးခမးစြာ ဂဏသကၡာရစြာျဖင အလပလပနငခြင ရရပါမည။

ေလာေၾကး၊ နစနာေၾကး • အခနၾကာျမငစြာ စကပးေၿမမား သမးခထားရေသာ ရြာသားမားက ၄ငးတ႕ ဘဝ ျပနလည စတငနငရန အတြက လေလာကေသာ ေထာကပမႈမား ေပးအပရန လအပပါသည။ ထကသ႕ ကစၥမးတြင နစနာေၾကး ေလာေၾကးေငြက တြကခကရာတြင ရြာသားမား စကပးေၿမ ဆးရးၿပးေနာက အလပ မလပနငေတာေသာ အခနမ စတင၍ တြကခကရပါမည။



• မလ လယယာေျမပငရငသ႕ မလ စကပး ေၿမမား အား ျပနလညေပးအပနငျခငး မရေတာသည ျဖစစဥမား တြင ဥပမာ ေရကာတာ ေဆာကလပသည ျဖစစဥ၊ အေဆာက အဥးမားေဆာကလပၿပးသညၿဖစစဥမား တြင သကေရာကမႈရသည ေတာငသလယသမား မားအား အျခားတေနရာတြင ေျမအစား ျပနလည ေပးအပရမည ျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ထသ႕ ေပးအပရာတြင ထေျမသည အျခား ေတာငသ လယသမားတစဥးမ ပငဆင ေသာ အသးျပေနေသာ စကပးေၿမ မျဖစေစရနအတြက ေကာငးမြနျပး ရငးလငး ေသာ လပငနးစဥမားရရန အေရးၾကးပါသည။ အစားထး ျပနေပးေသာ ေျမသည အရညအေသြး ေကာငးမြနျပး ရြာအနးအနား ဝနးကငတြင ျဖစရပါမည။ တစနညး အားၿဖငလညး ေနရာ ေရႊ႕ေျပာငး ခရေသာ ေဒသခမားသည ၄ငးတ႕၏ ဘဝႏင အသက ေမြးဝမးေကာငးမႈ က ျငမးခမးစြာႏင ဂဏသကၡာရစြာျဖင ျပနလည တညေဆာကနငမည ျဖစသည။ • ေျမအသစတြင အလပျပနလညစတင နငရန အတြက လေလာကေသာ နစနာေၾကး ေလာေၾကး ပပးေပးရမည။ နစနာေၾကးအား ထရြာသားမား လယေျမဆးရႈးျပး အလပမလပနငေတာေသာ ႏစမ စ၍ ထေျမတြင ႏစစဥ ထြကရနငေသာ သးႏ ကာလတနဖးက အေျခချပး တြကခကနငပါသည။

ဥပေဒ ေၾကာငးရာ ကစၥရပမား • ဥပေဒမား ေပၚလစႏင စညးမဥးစညးကမး မား သည ေျမေပၚတြင လပကငေနေသာ ေဒသခ ရြာသားမားက မတစြာ ကာကြယေပးဖ႕ လအပသည။ ရြာသားမားမ ေျမသမးသမားက တရားစြဆလပါက မတျပး ရငးလငးမႈ ရေသာ လမးေၾကာငးေနရာ တစခ ဖနတးေပးထားရမည။ • ေျမယာ ပဋပကၡ တြင ပါဝငပတသက ေနေသာေတာငသ လယသမား မား သည လကရ ျဖစပြားေနသကသ႕ ရာဇဝတမႈမားၿဖင စြပစြခရျခငး မျဖစေစဘ မတျပး ပြငလငးျမငသာမႈ ရေသာ ဆးျဖတခကမား ရယနငေရး အတြက အစးရမ အကာအကြယ ေပးမႈႏင ေထာကပမႈတ႕ ရရမည။ • ေျမယာႏင သကဆငေသာ ပဋပကၡမား ေၾကာင ေထာငကေနေသာ ေတာငသလယသမားမား ႏင အမႈအခငး ရငဆငေနရေသာ ေတာငသလယသမားမားအား ေရ႕ေနမား (လပအားေပး အခမ) ၏ အကအည အေထာကအပ လအပသည။

အစးရ သစ သည ေဒသခ ျပညသမား ခစားေနရေသာ ေျမယာ ပဋပကၡႏင ပတသကသည အေတြ႕အၾကဆးမားက အဆးသတေပးရန ႏင ပြငလငး

ျမငသာျပး ဒမကေရစ ပဆနေသာ ၿပၿပငေၿပာငးလေရး လမးေၾကာငးေပၚသ႔ေရာကရေသာ ႏငငၿဖစရန တာဝန ရလာသည။ တခနတညးမာပင အစးရ သစ အေနျဖင

ႏစေပါငးမားစြာ တရားမတမႈမရ ခစားလာခရေသာ ၿပညသမား၏ လကခမႈ ရရေစရန တန႕ျပနေပးမႈမား လအပသည။ ဆးျဖတခက ခမတသည ျဖစစဥမားတြင ခစားခရေသာ ျပညသမား၊ လမႈ အသငးအဝနးမား၏ အသမားက ထညသြငးစဥးစားရမည။ ထသ႔မဟတလင အစးရ ေဟာငး၏ လပေဆာငမႈမားအတငး အစးရ သစမာ ဆကလကလပေဆာငသကသ႕ အႏရာယ ရေသာ စြန႔စားမႈမားစြာၿဖစနငပါသည။ အထးသၿဖင ေျမသမးမႈမားမာ အတားအဆးမ ဆကလကျဖစေပၚေနၿပး ျပညသလထ၏ အနာဂတဘဝမာလညး ေျခာကလန႕ခေနရဆ ျဖစေနပါ ဥးမည။



ENDNOTES

1 “ၿမနမာႏငင ရမးၿပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး အဓမၼ ေရြ႔ေၿပာငးခရမႈမား ႏင ဖကဆးခဘ၀မား” အစရငခစာ၊ လ႔အခြငအေရး ဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR)၊ ေအာကတဘာ ၂၀၁၅၊ ရနကန တြငၾကညပါ။ 2 ေၿမယာ အခြငအေရး ႏင စညးရးလႈ႔ေဆာၿခငး အလပရေဆြးေႏြးပြ၊ “ဒ႔ေၿမကြနရက ဖြ႔စညးၿခငး သေဘာထားထတၿပနခက” ၂၈ ရက ေဖေဖာ၀ါရ ၂၀၁၄၊ ရနကန။ 3 “ၿမနမာႏငင ရမးၿပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး အဓမၼ ေရြ႔ေၿပာငးခရမႈမား ႏင ဖကဆးခဘ၀မား” အစရငခစာ၊ လ႔အခြငအေရး ဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR)၊ ေအာကတဘာ ၂၀၁၅၊ ရနကန တြငၾကညပါ။ ေၿမယာ အခြငအေရး ႏင စညးရးလႈ႔ေဆာၿခငး အလပရေဆြးေႏြးပြ၊ “ဒ႔ေၿမကြနရက ဖြ႔စညးၿခငး သေဘာထားထတၿပနခက” ၂၈ ရက ေဖေဖာ၀ါရ ၂၀၁၄၊ ရနကန။

ဓာတပမတတမး အခ႔

ဤဓာတပသည ေဒသခရြာသားမားမ မမတ႔ အသမးခရသညေၿမေနရာမားအပါအ၀င ေကးရြာတြငး

ေၿမအား မညသမ ပငဆငသည၊ ေကးရြာေၿမအား မညသ႔အသးၿပသညမားက ေရးဆြ ထားေသာ ေၿမပ ၿဖစသည။ (နမေတာငး ေကးရြာ၊ ပနဆငး

(ၾကကတ) ၿမ႔နယခြ၊ မဆယခရင၊ ရမးေၿမာက) ေန႔႔စြ။ ၂၅ ၾသဂတ ၂၀၁၅

ဤဓာတပသည ေဒသခ ရြာသားမား မ မမတ႔ ေဒသတြငး စစတပသမးေၿမမားအား ေၿမပ ေရးဆြထားၿခငးအားေဖာၿပၿခငးၿဖစသည။ (ေခးနငး ေကးရြာအပစ၊ လားရႈးၿမ႔နယ၊

ရမးၿပည ေၿမာကပငး။) ေန႔စြ၊ ၂၅ ၾသဂတ ၂၀၁၅။

ဤဓာတပသည ဒ႔ေၿမကြနရက ေဒသခ အဖြ႔၀ငတစဥး မ ၂၀၁၀ ခႏစတြင စစတပ မ ရြာသားမား၏ လယေၿမ မားအား

သမးၿပးေနာက ၂၀၁၁ ခႏစ တြင စကမႈဇန နယေၿမမား ဟ မတတငမားစကထားၿခငးက မတတမးတငထားသည ပ ၿဖစသည။ (ဆညကနး ေကးရြာအပစ၊ မတလာၿမ႔နယ၊ မႏေလးတငး) ေန႔စြ။ ေအာကတဘာ ၂၀၁၄ ခႏစ။

ဤဓာတပသည ၁၉ ရက ၾသဂတလ ၂၀၁၅ ခႏစတြင တနသၤာရ တငး၊ ေလာငးလ ၿမ႔နယ၊ ေမာငးမကန ၌

ဒ႔ေၿမကြနရကမ ေဒသခ ရြာသားမား ႏင အခကအလကမား ေဆြးေႏြးအတညၿပသည အလပရေဆြးေႏြးပြၿပလပစဥ

ေဒသခ အစးရအာဏာပငမ ပါ၀ငေဆြးေႏြးသမား အား လာေရာက ဓာတပရကယသညက

မတတမးတငထားၿခငးၿဖစသည။



Documents

ဒို႔ေျမကြန္ရက္ - tni.org · PDF fileထိုေျမမ်ားေပ ... ပိုင္ဆိုင္ထားေသာ္လည္း ေျမသိမ္းမႈအား