15
ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻃﺐ ﻛﺎرOccupational Medicine Quarterly Journal دوره9 ، ﺷﻤﺎره1 ، ﺑﻬﺎر1396 Vol. 9, No 1, Spring 2017 ﺻﻔﺤﻪ: 83 - 69 Pages: 69-83 ﻃﺮاﺣﻲ و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺠﻲ ﻳﻚ روش ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺣﺎدﺛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻋﻈﻴﻢ ﻛﺮﻳﻤﻲ1 ، اﺣﺴﺎن اﻟﻪ ﺣﺒﻴﺒﻲ* 2 ، ﺣﺒﻴﺐ اﻟﻪ دﻫﻘﺎن ﺷﻬﺮﺿﺎ3 ، ﺑﻬﺰاد ﻣﻬﻜﻲ4 ، اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﻧﻮري5 ، ﻓﺎﻃﻤﻪ اﻣﻴﻨﺎﺋﻲ6 ﭼﻜﻴﺪه ﻣﻘﺪﻣﻪ: ﺑﺮرﺳﻲ آﻣﺎر و ارﻗﺎم ﺣﻮادث ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺣﻮادث در اﺷﺨﺎص در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺒﻮده و در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺴﺎوي ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم از ﺣﻮادث ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم از اﻓﺮاد در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ. اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﻃﺮاﺣﻲ و اﻋﺘﺒﺎر ﺳﻨﺠﻲ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺟﻬﺖ ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺣﺎدﺛﻪ در ﺻﻨﻌﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. روش ﺑﺮرﺳﻲ: اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در5 ﻣﺮﺣﻠﻪ: ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻳﺘﻢ، ارزﻳﺎﺑﻲ رواﻳﻲ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ، ﺗﺤﻠﻴﻞ رواﻳﻲ ﺳﺎزه و ﺗﺤﻠﻴﻞ رواﻳﻲ ﻣﻌﻴﺎر در ﺑﻴﻦ230 ﻧﻔﺮ از ﻛﺎرﮔﺮان ﺣﺎدﺛﻪ دﻳﺪه و ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺪﻳﺪه،19 ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ از ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎريSPSS وAmos ﻧﺴﺨﻪ22 اﺳﺘﻔ ﺎده ﮔﺮدﻳﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ: در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آﻳﺘﻢ ﻳﻚ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ195 ﺳﺌﻮاﻟﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ . در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ13 آﻳﺘﻢ ﺣﺬف،15 آﻳﺘﻢ اﺻﻼح و79 آﻳﺘﻢ در ﻫﻢ ادﻏﺎم و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ14 آﻳﺘﻢ ﺷﺪﻧﺪ. آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﺎزﮔﺎري دروﻧﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ86 /. ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺗﺎﺋ ﻴﺪي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ) ﻫﺎي ﺑﺮازش ﻣﺪل اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮدﻧﺪ99 / 0 CFI= ، 96 / 0 GFI = ، 066 / 0 RMSEA= ، 022 / 0 RMR= . آزﻣﻮن( T ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺸﺎن داد، ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه اﻓﺮاد ﺣﺎدﺛﻪ دﻳﺪه ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻨﻲ داري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤﺮه اﻓﺮاد ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺟﻬﺖ) اﺳﺖ(ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﻣﻴﺰان ﻧﻤﺮه) ﮔﻴﺮي درﺳﺖ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻼك ﻣﻌﺘﺒﺮ001 / 0 p< .( ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي: ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺗﺎﺋﻴﺪي ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺪل اراﺋﻪ ﺷﺪه و داده ﻫﺎي ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ. ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ و رواﻳﻲ ﺳﺎزه ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي اﻓﺮاد ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺣﺎدﺛﻪ ﻳﻚ روش روا و ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي: ﺣﻮادث ﺷﻐﻠﻲ، اﻳﻤﻨﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﺬﻳﺮي1 - داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪ اي، داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن، اﻳﺮان2 - اﺳﺘﺎد، ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ، ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪ اي، داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن، اﻳﺮان3 - داﻧﺸﻴﺎر، ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ، ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪ اي، داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن، اﻳﺮان4 - اﺳﺘﺎدﻳﺎر، ﮔﺮوه آﻣﺎر زﻳﺴﺘﻲ، داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن، اﻳﺮان5 - اﺳﺘﺎد، ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺄت ﻋﻠﻤﻲ، ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ، داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ، داﻧﺸﮕﺎه اﺻﻔﻬﺎن، اﺻﻔﻬﺎن، اﻳﺮان6 - داﻧﺸﺠﻮي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ، ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪ اي، داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ، داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻳﺰد، ﻳﺰد، اﻳﺮان؛ ﺗﻠﻔﻦ ﺗﻤﺎس:(ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل) * 3137922737 ، ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ:[email protected] ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ:22 / 7 / 1394 ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش:1 / 4 / 1395 Downloaded from tkj.ssu.ac.ir at 12:13 IRST on Tuesday March 9th 2021

فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

Occupational Medicine Quarterly Journal فصلنامه علمي تخصصي طب كار

Vol. 9, No 1, Spring 2017 1396 بهار، 1، شماره 9دوره

Pages: 69-83 69-83: صفحه

طراحي و اعتبار سنجي يك روش غربالگري جهت شناسايي افراد

مستعد حادثه در صنايع

6فاطمه امينائي ،5ابوالقاسم نوري ،4بهزاد مهكي ،3اله دهقان شهرضا حبيب ،2*اله حبيبي احسان ،1عظيم كريمي

چكيده

مساوي شرايط و در نبوده يكنواخت خطر معرض در اشخاص در حوادث پراكندگي كه دهد مي نشان حوادث آمار و ارقام بررسي مقدمه:

افتند. اين مطالعه با هدف طراحي و اعتبار سنجي يك پرسشنامه مي اتفاق خطر معرض در افراد از چهارم يك براي حوادث از چهارم سه

جهت غربالگري افراد مستعد حادثه در صنعت انجام گرفت.

مرحله: توليد آيتم، ارزيابي روايي محتوايي، تحليل پايايي، تحليل روايي سازه و تحليل روايي معيار در 5اين مطالعه در روش بررسي:

SPSSافزار آماري ها از نرم صنعت شهر اصفهان انجام شد. به منظور تحليل داده 19نديده، ديده و حادثه نفر از كارگران حادثه 230بين

اده گرديد.استف 22نسخه Amosو

آيتم 79آيتم اصالح و 15آيتم حذف، 13. در ارزيابي محتوايي سئوالي طراحي شد 195در مرحله توليد آيتم يك پرسشنامه :نتايج

/. بدست آمد. نتايج حاصل از تحليل 86آيتم شدند. آلفاي كرونباخ جهت تعيين سازگاري دروني پرسشنامه 14در هم ادغام و تبديل به

، =CFI= ،96/0GFI = ،066/0RMSEA 99/0هاي برازش مدل ارائه شده در حد قابل قبول بودند ( يدي نشان داد كه شاخصعاملي تائ

022/0RMR= آزمون .(T نديده داري بيشتر از ميانگين نمره افراد حادثه ديده بطور معني نشان داد، ميانگين نمره افراد حادثه مستقل

).>001/0pگيري درست پرسشنامه طراحي شده با يك مالك معتبر (باال بودن ميزان نمره) است( دهنده جهت است كه نشان

هاي ميداني همخواني مناسبي برقرار است. كه بين مدل ارائه شده و دادهنتايج حاصل از تحليل عاملي تائيدي نشان داد گيري: نتيجه

پايايي و روايي سازه نشان داد كه پرسشنامه طراحي شده براي غربالگري افراد مستعد حادثه يك روش روا و مناسب است.

پذيري حوادث شغلي، ايمني صنعتي، پرسشنامه استعداد حادثه :كليديهاي واژه

ايران اصفهان، اصفهان، پزشكي علوم دانشگاه بهداشت، دانشكده اي، حرفه بهداشت مهندسي گروه ارشد، كارشناسي دانشجوي -1

ايران اصفهان، اصفهان، پزشكي علوم دانشگاه بهداشت، دانشكده اي، حرفه بهداشت مهندسي گروه علمي، هيأت عضو استاد، -2

ايران اصفهان، اصفهان، پزشكي علوم دانشگاه بهداشت، دانشكده اي، حرفه بهداشت مهندسي گروه علمي، هيأت عضو دانشيار، -3

استاديار، گروه آمار زيستي، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، اصفهان، ايران -4

ايران اصفهان، اصفهان، دانشگاه دانشكده علوم تربيتي، روانشناسي، گروه علمي، هيأت عضو استاد، -5

دانشجوي كارشناسي ارشد، گروه مهندسي بهداشت حرفه اي، دانشكده بهداشت، دانشگاه علوم پزشكي يزد، يزد، ايران -6

[email protected]پست الكترونيكي: ،3137922737* (نويسنده مسئول)؛ تلفن تماس:

1/4/1395 تاريخ پذيرش: 22/7/1394 تاريخ دريافت:

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 2: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����70

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

مقدمه

ترين موضوعات كشورهاي ترين و پرچالش يكي از اصلي

هاي حوادث و صنعتي، موضوع سالمت نيروي كار در حوزه

هاي بيماريهاي ناشي از محيط كار است. حادثه يكي از پديده

است كه سالمت نيروي كار را تهديد كرده و همگام با صنعتي

ها و خسارات تكنولوژي گسترش يافته و زيان شدن و پيشرفت

جاني و مالي فراواني را به جوامع بشري تحميل كرده است.

هاي صنعتي هاي كاري در سازمان همچنين بسياري از فرايند

در سال . )1(پيامدهاي فاجعه آميز براي كاركنان در بردارند

وجود هزار جراحات و بيماري شغلي 280ميليون و 3، 2009

. تخمين دقيقي از ميزان مرگ و مير هاي ناشي از )2(داشته است

حوادث شغلي در نقاط مختلف دنيا وجود ندارد و اين به دليل

نوع آسيب، نحوه ارائه خدمات بهداشتي و اختالف در سيستم

. براساس )3(باشد ثبت اطالعات مربوط به حوادث شغلي مي

World Healthگزارش سازمان جهاني بهداشت (

OrganizationWHO:ك به صد ميليون نفر دچار ) هر ساله نزدي

حادثه شغلي شده و دويست هزار مورد مرگ ناشي از حوادث

. بار مالي صدمات و بيماريهاي شغلي )4(پيوندد شغلي به وقوع مي

هاي قلبي و عروقي، آلزايمر و ايدز ها، بيماري در مقايسه با سرطان

. براساس تخمين سازمان بين )5(باالترين رقم را برخوردار است

) ساالنه ILO:International Labour Organizationكار ( ملليال

دهد، كه اين ميليون آسيب در ارتباط با كار رخ مي 50حدود

نيز ايران در. )6(حادثه در روز برابر است 16000رقم با وقوع

سال در اجتماعي تأمين سازمان رسمي گزارش آخرين طبق

آسيب كار ناشي از حوادث علت به نفر 21740تعداد 1388

كار از مورد 234 و مرگ مورد 110 آن پيامدهاي از كه اند ديده

هاي شغلي تاثير گرانباري بر آسيب .)7(است بوده افتادگي

گذراند. به عنوان مثال، مورس، ديلون ، لونستاين و ها مي خانواده

دارند كه نسبت طالق در كارگران آسيب ديده پاركر اظهار مي

. به )8(است 9/1استخواني در مقايسه با كارگران سالم –اندامي

هاي انساني بحدي گرانبار و دور از دسترس بيان ديگر، هزينه

توان آنها را تخمين زد. براي نمونه، چگونه هستند كه نمي

توان كاهش انتظار از زندگي را براي يك فرد معلول يا آسيب مي

كشورها اكثر در حوادث آمار و ارقام بررسيديده محاسبه كرد.

خطر معرض در اشخاص در حوادث پراكندگي كه، دهد مي نشان

يك براي حوادث از چهارم سه مساوي شراط و در نبوده يكنواخت

علت همين . به)9(افتند مي اتفاق خطر معرض در افراد از چهارم

در عامل ترين اصلي و ترين مهم عنوان به توان مي را انساني عامل

مطالعات ساير نتايج اساس . بر)9(دانست شغلي حوادث بروز

به كار محيط شرايط و زندگي شيوه فردي، عوامل از بسياري

اند شده شناخته شغلي حادثه درحوادث وقوع بر موثر عوامل عنوان

كاري شيفت الكل، و سيگار مصرف سن، به توان مي جمله آن از كه

و آالت ماشين صدا، و سر مثل كاري محيط متغيرهاي ساير و

بار، برداشتن مثل كاري وظيفه با مرتبط فاكتورهاي همچنين

اغلب . )14- 10(نمود اشاره كارها پيچيدگي و فيزيكي فشار

حوادث ناشي از كار در نتيجه خستگي است و نور كافي و مناسب

. )15(تواند يكي از عوامل جلوگيري كننده اين حوادث باشد مي

وادث شغلي موثر هستند شامل، شرايط عواملي كه در ايجاد ح

كاري نامناسب، فقدان تجربه، حضور در شيفت شب، استرس

شغلي، ساعات كار طوالني، خستگي و همچنين اختالل در خواب

پذيري، به عنوان يكي از علل مفهوم حادثه. )14-10(است

ناايمني صنعتي، براي اولين بار توسط گرين وود و وودز

GreenWood, & Woods گرين وود و وودز با )16(مطرح شد .

هاي تجزيه و تحليل سوابق كارگراني كه در معرض موقعيت

مشابه شغلي بودند، متوجه شدند كه درصد اندكي از كارگران

مسبب اكثر سوانح شغلي هستند. براين اساس، موضوع حادثه

پذيري به يك صفت ذاتي يكپارچه در بروز حوادث معرفي

هاي دهند كه شماري از ويژگي عات اخير نشان مي. مطال)17(شد

شخصيتي مختلف وجود دارد كه با بروز سوانح در ارتباط هستند،

اما بسياري از اين صفات به ميزان زيادي مستقل از يكديگر

اكنون شواهد بيشتري در دست است كه نشان .)18(باشند مي

. )19(دهند واقعا حادثه پذيري يك خصيصه شخصيتي است مي

هاي بعدي بر روي كودكان و خردساالن نشان داد شواهد پژوهش

كه مخاطره جويي يا استعداد حادثه ديدگي يك ويژگي

شخصيتي است كه از تحقيقات بر روي كودكان و خردساالن نيز

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 3: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����71 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

كنند كه چيزي ها متفقا تصريح مي قابل فهم است. اين پژوهش

ا توجه به آنچه كه . ب)20(شبيه استعداد ابتال به آسيب وجود دارد

گفته شد و اينكه پتانسيل افراد براي ايجاد حادثه با در نظر

هاي شخصيتي، سطح فرهنگ ايمني، وضعيت گرفتن ويژگي

كار، آور محيط ميزان حساسيت به عوامل زياناسترس شغلي،

باشد و نگرش ايمني، درجه ريسك پذيري وغيره با هم متفاوت مي

اين خصوص براي تعيين ميزان همچنين تا كنون ابزاري در

پتانسل افراد در ايجاد حادثه طراحي نشده است، اين مطالعه با

هدف طراحي يك پرسشنامه استاندارد انجام گرديد، تا به كمك

آن بتوان ميزان استعداد افراد براي ايجاد حادثه را تعيين كرده و

افراد مستعد حادثه را شناسايي و غربالگري نمود.

سي روش برر

اين مطالعه از نوع توصيفي تحليلي و بصورت مقطعي در سال

شهر اصفهان انجام شد. جامعه آماري شامل صنايع در 93-1392

نديده شاغل در صنايع شهر ديده و حادثه كليه كارگران حادثه

ديده كساني بودند اصفهان بودند. در واقع جامعه كارگران حادثه

ماه گذشته حداقل يكبار براي مداواي آسيب ناشي از 6كه طي

رم گزارش حادثه به مراكز درماني مراجعه كرده و براي آنها ف

نديده كاركناني حادثه تهيه شده بود. منظور از كارگران حادثه

بودند كه در طول مدت كاري خود هيچ گونه مراجعه به مراكز

درماني جهت مداواي آسيب ناشي از حادثه شغلي نداشته

مرحله بشرح 5بصورت خالصه روش انجام كار طي . )21(بودند

ذيل انجام شد.

بررسي روايي صوري و محتوايي -2تم توليد آي -1مراحل:

-4بررسي پايايي دروني و بيروني پرسشنامه - 3پرسشنامه

بررسي - 5بررسي روايي سازه با استفاده از تحليل عاملي تائيدي

روايي معيار. در واقع هدف مطالعه ساخت، استاندارد سازي و

اعتبار سنجي يك پرسشنامه است.

اي و مقاالت و كتب كتابخانهمرحله توليد آيتم: با مطالعه -1

مرتبط و همچنين مصاحبه با متخصصين ايمني و بهداشت

اي و روانشناسان صنعتي، فاكتورهاي موثر در بروز حوادث حرفه

شغلي تعيين شدند. براي تهيه سئواالت پرسشنامه از پرسشنامه،

، پرسشنامه رضايت شغلي )HSE()22سئوالي استرس شغلي ( 35

)JDI()23(نامه فرهنگ ايمني، پرسش)پرسشنامه شاخص )24 ،

شخصيتي نئو 5و پرسشنامه )WAI()25توانايي انجام كار(

)NEO()26( استفاده شد. از تركيب كردن سئواالت اين

ها و حذف سئواالت مشابه و تكراري، بخشي از پرسشنامه

سئواالت پرسشنامه استخراج شدند. سپس براي قابل اندازه

هاي مرتبط با بروز حوادث از طريق گيري كردن ساير عامل

احساس يا مشاهده فردي براي هر عامل چندين سئوال تدوين

) را تشكيل Draftين سئواالت پيش نويس روش (شد. مجموع ا

سليس نگارش شيوه از سعي شد توصيفي عبارات تدوين دردادند.

از خصوص اين شود. در استفاده مناسب بندي جمله و روان و

فارسي كه در طراحي ادبيات متخصصين از نفر3نظرات

در آخر هم .استفاده شد پرسشنامه داراي سابقه و تبحر بودند،

براي اطمينان از اينكه كه سئواالت پرسشنامه واضح و بدون ابهام

نفر از كارگران شاغل در صنايع قرار گرفتند 10هستند در اختيار

و از آنها خواسته شد تا موارد شك و ابهامي كه در سئواالت

كنند را گزارش كنند. در نهايت هم اصالحات الزم مشاهده مي

جام گرفت. سپس جهت جلوگيري از خستگي روي پرسشنامه ان

ها به دليل طوالني بودن پرسشنامه تمامي سئواالت بلند آزمودني

هاي كوتاه تبديل شدند. به عبارت

كند مي پيشنهاد الوشيو صوري: بررسي روايي محتوايي -2

آن اعتماد قابليت و روايي تعيين از قبل ابزار، محتوايي دامنه

اين خصوص در محتوايي، روايي تعيين . براي)27(شود شناسايي

محتوايي حوزه از يا محتوا معرف ميزاني چه تا روش هاي گزينه كه

-28(استفاده شد متخصصين قضاوت از هستند، حوادث شغلي

3 قضاوت از محتوايي روايي تعيين جهت مطالعات، اكثر . در)30

. در اين )31(استفاده شده است مربوط متخصص از نفر 8 تا

اي نفر از اساتيد ايمني و بهداشت حرفه 6پژوهش از اظهار نظر

هاي علوم پزشكي سراسر كشور و صاحب نظر در زمينه دانشگاه

نفر از متخصصين حوزه روانشناسي 2اي، ايمني و بهداشت حرفه

اي شاغل در نفر از مسئولين ايمني و بهداشت حرفه 15صنعتي،

از اعمال نظرات و اصالحات الزم در پس صنايع استفاده گرديد.

نفر از متخصصين مورد ارزيابي 10ساختار و روش، دوباره توسط

قرار گرفت و به منظور كمي سازي آراي متخصصين دو شاخص

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 4: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����72

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

) وCVR: Content validity ratio( نسبت روايي محتوايي

) CVI Content validity index: (شاخص روايي محتوايي

. محاسبه شد

بازآزمون): پايايي –سي پايايي (همساني دروني و آزمونبرر -3

روش نتايج پذيري تكرار يا ثبات اعتمادپذيري، دقت، به روش

روش كه است قرار اين از پايايي و روايي بين كند. رابطه مي اشاره

باشد، روا روش كه اين براي باشد. پس روا بتواند تا باشد پايا بايد

حجم است. روايي شرط پايايي رو اين از باشد؛ پايا بايد نخست

نمونه براي اين بخش از كار (تعيين پايايي دروني با آلفاي

با استفاده آزمون) باز - با روش آزمون كرونباخ و پايايي بين افراد

از فرمول توصيه شده براي مطالعات پايايي، با لحاظ سطح

/. و 8 /.، حداقل پايايي مورد قبول8/.، توان آزمون 95اطمينان

نفر بدست آمد كه براي اطمينان 24/.، برابر 9پايايي مورد انتظار

پرسشنامه نفر به عنوان نمونه انتخاب گرديد. 30بيشتر تعداد

از كارگران نفر 30 هاي قبلي، توسط ساخته شده محقق در آيتم

مختلف در يكي از صنايع شهر اصفهان تكميل كاري پستهاي در

30بازآزمون نيز، پرسشنامه پس از –جهت بررسي آزمون شد.

روز كه اثر تمرين و تكرار در شركت كنندگان از بين رفته بود،

و ها آيتم كدگذاري از پس توسط همان افراد مجددا تكميل شد.

با شد.انجام ها داده تحليل SPSS (ver. 22)افزار نرم در ها آن ورود

ارزشي چند رتصو به روش در موجود هاي گزينه كه اين به توجه

تعيين جهت غلط نبود، يا درست آنها از كدام هيچ و بودند

دروني هر گزينه و همچنين كل روش، ضريب آلفاي همساني

.شد محاسبه (Cronbach's alpha)كرونباخ

ها در اين گام بصورت بررسي روايي سازه: انتخاب نمونه -4

جام شد به اين صورت كه ابتدا از طريق ارتباط با اي ان چند مرحله

ماه 6كار و مراكز بهداشتي، ليستي از صنايعي كه طي اداره

گذشته حادثه داشتند، تهيه شد. پس از بررسي و تماس تلفني با

صنعت به عنوان نمونه انتخاب شدند. 19صنايع مذكور، تعداد

كه ابتدا با انتخاب نفرات در صنايع منتخب به اين صورت بود

مراجعه به آمار حوادث اتفاق افتاده و مشورت با مسئولين ايمني

6اي شاغل در صنعت مورد نظر، افرادي كه طي و بهداشت حرفه

شدند. نحوه انجام ماه گذشته دچار حادثه شده بودند، شناسايي

شد و به آنها كار بطور كامل براي شركت كنندگان توضيح داده

شد كه اطالعات آنها محرمانه خواهد ماند، در اطمينان داده

شدند. به ازاي هر فرد صورت رضايت افراد مذكور وارد مطالعه مي

نديده با شد، يك نفر حادثه ديده كه وارد مطالعه حادثه

كاري مشابه و شغل مشابه كه حداقل يك سال سابقه محيط

شد. كاري در محيط مورد نظر را داشت انتخاب و وارد مطالعه

عالوه بر موارد فوق از معيارهاي ورود افراد به مطالعه داشتن

حداقل مدرك سيكل، نداشتن بيماري رواني و همچنين نداشتن

حادثه ناگوار مثل مرگ يكي از بستگان نزديك يا طالق وغيره

سپس پرسشنامه ساخته شده به وسيله ماه گذشته بود. 6طي

و پايايي آن تائيد شده بود، هاي قبلي را كه روايي محقق در آيتم

نفر 100ديده و نفر حادثه 100نفر از افراد ( 200توسط

براي تعيين نديده) تكميل شد. پس از تكميل پرسشنامه، حادثه

روايي سازه پرسشنامه از روش تحليل عاملي تائيدي با استفاده از

استفاده گرديد. )Amos22نرم افزار آموس (

به منظور روايي سازه پرسشنامه، از روش تحليل عاملي تائيدي

كوواريانس –با روش حداكثر احتمال بر اساس ماتريس واريانس

هاي ديگر شامل: شاخص براي برآورد الگو، و از برخي از شاخص

)، CFI: Comparative Fitness Indexاي ( برازندگي مقايسه

)، Goodness of Fit Index: GFIشاخص برازندگي انطباق (

AGFI: Adjustedشاخص برازندگي انطباق اصالح شده (

Goodness of Fit Indexهاي گزارش شده )، متوسط باقيمانده

)RMR: Root Mean Square Residual و ريشه ميانگين (

RMSEA: Root Mean Square Error ofمجذورات تقريب (

Approximation ( براي برازندگي الگو استفاده شد. مقدار بزرگتر

، و مقدار بين AGFIو CFI ،GFIهاي شاخص/. براي 90از

نشان دهنده RMSEAو RMR/. براي شاخص 1/. تا 05

، از CFI. )34- 32(برازندگي مطلوب و مناسب شاخص است

طريق يك مدل به اصطالح مستقل كه در آن بين متغيرها

اي با مدل پيشنهادي مورد نظر نيست، مقدار بهبود هيچ رابطه

، نسبت مجموع مجذورات تبين شده GFI. )35(آزمايد را مي

توسط مدل به كل مجموع مجذورات ماتريس برآورد شده در

ط گيري متوس ، معياري براي اندازهRMRجامعه است.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 5: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����73 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

هاي گزارش ها است و تحت عنوان متوسط باقيمانده باقيمانده

اين معيار به عنوان اندازه تفاوت RMSEAشده در مدل است.

.)35,36( براي هر درجه آزادي تعريف شده است

با استفاده از آزمون بررسي روايي معيار: در اين مرحله - 5

نديده ديده و حادثه مستقل، نمرات افراد حادثه Tآماري

مقايسه شد. سپس به منظور تعيين ويژگي (توانايي آزمون در

اند) و حساسيت تشخيص كساني كه دچار حادثه نشده

اند) و (توانايي آزمون در تشخيص كساني كه دچار حادثه شده

بندي سطوح ريسك براساس امتياز كسب شده از طبقه

ROC:receiverكننده يا صه محركه دريافتهاي خا منحني

operator characteristic .استفاده گرديد

نتايج

اي، مقاالت و با مطالعه كتابخانه :تهيه پيش نويس مقياس

كتب مرتبط و همچنين مصاحبه با متخصصين، فاكتورهاي

دسته؛ فردي، مديريتي، 4موثر در بروز حوادث شغلي در

عامل، 31شغلي و محيطي قرار گرفت در اين تقسيم بندي

شامل مواردي بشرح ذيل شناسايي شد: سن، وضعيت تاهل،

دخانيات، داشتن شغل دوم، تعداد كاري، استعمال ميزان سابقه

عائله تحت تكفل، تعداد ساعات كاري در روز و هفته، سطح

سواد، وضعيت مسكن، نوع استخدام، ميزان درآمد ماهيانه،

شيفت كاري، وضعيت جسماني (از نظر داشتن بيماري،

نژندي، برونگرايي، مصرف دارو وغيره)، تيپ شخصيتي (روان

پذيري و با وجدان دن، مسئوليتانعطاف پذيري، دلپذير بو

هاي كار (صدا، روشنايي و تنش بودن)، عوامل فيزيكي محيط

كار)، كار (كيفيت هواي محيط حرارتي)، عوامل شيمايي محيط

عضالني، - كار و اختالالت اسكلتي وضعيت ارگونوميكي محيط

هاي ايمني و بهداشتي، عوامل شدت فعاليت، وضعيت آموزش

، خستگي، خواب آلودگي، ميزان نارضايتي كار مكانيكي محيط

از كار، جو ايمني حاكم بر سازمان، وضعيت فرهنگ ايمني،

نگرش ايمني، استرس شغلي، ميزان عالقمندي به سازمان،

با توجه به ماهيت فرسودگي شغلي، درجه ريسك پذيري.

گيري آن به روش احساس فردي يا عامل، براي اندازه

له توصيفي براي آن تدوين شد و اي، عبارت يا جم مشاهده

هاي متناسب طراحي و براي حاالت مختلف آن عامل، گزينه

تدوين گرديد. در نهايت به منظور ارزيابي عوامل فوق الذكر

سئوالي به عنوان پيش نويس مقياس تهيه 195يك پرسشنامه

شد.

نويس در ارزيابي محتوايي پيش :نتايج ارزيابي محتوايي

نفر از اساتيد 6سئوالي) توسط 195 مقياس (پرسشنامه

نفر از اساتيد روانشناسي صنعتي، تعداد 2اي و بهداشت حرفه

هاي مختلف پرسشنامه به دليل شباهت با سئوال از بخش 13

سئوال مربوط به بحث 17سئواالت ديگر حذف شد. تعداد

سئوال 7سئوال شد، 5ارگونومي درهم ادغام و تبديل به

مني حاكم بر سازمان در هم ادغام و تبديل به مربوط به جو اي

9كار، سئوال مربوط به روشنايي محيط 8سئوال شد، 4

سئوال مربوط به عوامل 17كار، سئوال مربوط به صداي محيط

هاي حرارتي سئوال مربوط به تنش 7كار، شيميايي محيط

سئوال مربوط به بحث رضايت شغلي در هم 15كار و محيط

در ارزيابي قسمت تبديل به يك سئوال شد.ادغام و هر

ها و قابليت كاربرد آسان در سطح سهولت درك آيتم

مورد اصالح 2اي شاغل در صنايع، كارشناسان بهداشت حرفه

مورد اصالح در بدنه سئواالت و يك 12در گزينه سئواالت و

هاي ايمني و بهداشتي) مورد اصالح (سئوال مربوط به آموزش

هاي پاسخ انجام شد. به اين صورت سئوال و گزينهدر بدنه

سئوالي مربوط به عوامل تاثير گذار بر 114پرسشنامه

استعداد حادثه پذيري بدست آمد.

- نتايج مربوط به ارزيابي پايايي (همساني دروني و آزمون

به منظور برآورد تكرار پذيري از روش بازآزمائي : بازآزمون)

زوجي استفاده tتفاده از آزمون باز آزمون) با اس - (آزمون

دار در دو بار گرديد كه نتايج نشان دهنده عدم تفاوت معني

). P </.05گيري و درنتيجه تكرار پذيري باالي آن است ( اندازه

30محاسبه مقدماتي آلفاي كرونباخ براي مرحله اول بر روي

/. بدست آمده كه اين عدد نشان دهنده اين 813پرسشنامه

ها برقرار است. مبستگي خوبي بين آيتماست كه ه

آيتم 114محاسبه آلفاي كرونباخ در مرحله بعد و بر روي

بدست آمد كه 721/0پرسشنامه برابر 200حاصل از تكميل

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 6: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����74

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

بيشترين ميزان آلفاي كرونباخ براي قسمت فرهنگ ايمني

) و كمترين آن براي قسمت ميزان عالقمندي به 897/0(

هاي ناپايا، به منظور شناسايي آيتم ) بود.713/0سازمان (

فرآيند حذف آيتمي كه كمترين ميزان همبستگي را داشت

شروع گرديد. پس از محاسبه مجدد آلفاي كرونباخ، مجددا

حذف آيتمي كه كمترين همبستگي را داشت انجام گرفت و

/. رسيد 2ها به اين كار تا زماني كه حداقل همبستگي آيتم

و در نهايت حذف متغيرهاي ناپايدار )38, 37(ادامه يافت

گرديد. نتايج 86/0به 721/0موجب افزايش آلفاي كرونباخ از

آمده است. 1كامل آن در جداول

ها و كل پرسشنامه غربالگري افراد مستعد حادثه در صنعت : ضريب آلفاي كرونباخ به تفكيك عامل1جدول

كرونباخ ضريب آلفاي نام عامل رديف

746/0 سئوال) 25عوامل شخصيتي ( 1

731/0 سئوال) 4كار ( آور محيط عوامل زيان 2

77/0 سئوال) 19عوامل متفرقه ( 3

831/0 سئوال) 5اختالالت اسكلتي عضالني ( 4

897/0 سئوال) 9فرهنگ ايمني ( 5

798/0 سئوال) 6نگرش ايمني ( 6

836/0 سئوال) 8استرس شغلي ( 7

713/0 سئوال) 3عالقمندي به سازمان ( 8

724/0 سئوال) 4( درجه ريسك پذيري 9

86/0 سئوال) 83كل پرسشنامه ( 10

با توجه به مباني :نتايج تحليل عاملي تائيدي (روايي سازه)

نظري موضوع مطالعه، مدل نظري يا مدل تحقيق كه شامل

گيري و پنهان و همچنين روابط بين متغيرهاي قابل اندازه

نشان داده شده است. در اين مدل، 1آنها بود در شكل

متغير پنهان 9متغير استعداد حادثه پذيري تحت تاثير

)، عوامل Cآور( )، عوامل زيانAهاي شخصيتي ( شامل: ويژگي

)، فرهنگ E)، اختالالت اسكلتي عضالني(Dمتفرقه(

)، عالقمندي J)، استرس شغلي(M)، نگرش ايمني(Lايمني(

) قرار گرفت و اين Rپذيري( ) و درجه ريسكALبه سازمان(

اند و متغير تحت عنوان متغيرهاي پنهان تعريف شده 10

هريك داراي مجموعه متغيرهاي قابل مشاهده يا قابل

عامل اثرگذار بر 9باشند. در مدل نهايي گيري مي اندازه

پذيري در نظر گرفته پتانسيل استعداد حادثهمتغير ميزان

) 1شده است. كه وزن هر عامل بر روي مدل مطالعه (شكل

قابل مشاهده است.

هاي مختلف براي توان از شاخص پس از تعيين مدل مي

نيكويي برازش كلي مدل استفاده كرد. معموال براي تائيد

هايي . شاخص)39(مدل استفاده از سه شاخص كافي است

امده است. 4در اين مدل استفاده شده است در جدول كه

ها نشان دهنده برازندگي مقادير بدست آمده از شاخص

مناسب مدل است.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 7: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����75 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

: روابط بين متغييرهاي آشكار و پنهان در مدل نهايي و تائيد شده پرسشنامه غربالگري افراد مستعد حادثه1شكل

هاي ميداني ها و سازه كلي با داده هاي برازنش زير سازه شاخص :4جدول

RMR RMSEA GFI AGFI CFI سازه / شاخص

94/0 854/0 98/0 066/0 015/0 هاي شخصيتي ويژگي

96/0 90/0 98/0 018/0 069/0 آور عوامل زيان

98/0 96/0 91/0 026/0 084/0 متفرقه

99/0 97/0 90/0 08/0 029/0 اختالالت اسكلتي عضالني

97/0 90/0 95/0 018/0 052/0 فرهنگ ايمني

88/0 90/0 96/0 062/0 067/0 نگرش ايمني

98/0 838/0 90/0 012/0 081/0 استرس شغلي

1 1 1 001/0 001/0 عالقمندي به سازمان

99/0 96/0 98/0 04/0 028/0 پذيري درجه ريسك

99/0 93/0 96/0 066/0 022/0 كل پرسشنامه

≤ 9/0 ≤ 9/0 ≤ 9/0 1/0 – 05/0 1/0 – 05/0 مقادير توصيه شده

نشان داد كه مستقل Tآزمون :نتايج تحليل معيار سازه

) و 46/133 ± 2/9ديده ( بين ميانگين نمره افراد حادثه

) در مطالعه اختالف معناداري وجود 92/91 ± 4/6نديده ( حادثه

دهنده داري بدست آمده نشان ). سطح معني>001/0pدارد (

گيري درست پرسشنامه طراحي شده با يك مالك معتبر جهت

(باال بودن ميزان نمره) است. براي طبقه بندي سطوح

نديده (ريسك كم و پذيري، با در نظرگرفتن افراد حادثه ريسك

اند قابل قبول يا طبقه سبز)، افرادي كه يكبار دچار حادثه شده

ك متوسط يا طبقه زرد)، افرادي كه دوبار دچار حادثه (ريس

اند (ريسك زياد يا طبقه نارنجي) و افرادي كه بيش از دوبار شده

اند (ريسك بسيار باال يا طبقه قرمز) و با دچار حادثه شده

) ROCكننده ( هاي خاصه محركه دريافت استفاده از منحني

نقاط هاي حساسيت و ويژگي در سطح زير منحني، شاخص

برش مختلف بدست آمد.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 8: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����76

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

ترين نقطه برش براي مرز بين طبقه سبز و زرد نمره مناسب

انتخاب گرديد كه حساسيت و ويژگي آن به ترتيب برابر 5/82

درصد است. همچنين مقدار صحت تشخيص 55درصد و 92

) >001/0p) (868/0 – 950/0(با حدود اطمينان 909/0

)2بدست آمد. (شكل

: منحني راك براي تعيين نقطه برش بين طبقه سبز و زرد بر مبناي داشتن حادثه و نداشتن حادثه2شكل

ترين نقطه برش براي مرز بين طبقه زرد و نارنجي مناسب

انتخاب گرديد كه حساسيت و ويژگي آن به ترتيب 5/114نمره

درصد است. همچنين مقدار صحت 58درصد و 90برابر

/.) 754 – 921/0(با حدود اطمينان 838/0تشخيص

)001/0p< 3) بدست آمد (شكل.(

: منحني راك براي تعيين نقطه برش بين طبقه زرد و نارنجي بر مبناي داشتن يك حادثه و داشتن بيش از يك حادثه3شكل

ترين نقطه برش براي مرز بين طبقه نارنجي و قرمز مناسب

انتخاب گرديد كه حساسيت و ويژگي آن به ترتيب 5/148نمره

درصد است. همچنين مقدار صحت 58درصد و 95برابر

) 828/0 – 988/0(با حدود اطمينان 908/0تشخيص

)001/0p< 4) بدست آمد. (شكل(

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 9: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����77 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

: منحني راك براي تعيين نقطه برش بين طبقه نارنجي و قرمز بر مبناي داشتن دو حادثه يا كمتر و داشتن بيش از دو حادثه4شكل

گيري و نتيجهبحث

هاي ناشي از افزايش تنوع و شدت حوادث شغلي و بيماري

كار از جمله پيامدهاي نامطلوبي هستند كه با گسترش صنايع و

هاي مدرن زندگي انسان و به ويژه كاركنان را مورد آوري فن

. يكي از مشكالت مهم اجتماعي و )40(تهديد قرار داده است

. )41(باشند بهداشت عمومي جوامع، حوادث ناشي از كار مي

در عامل ترين اصلي و ترين مهم عنوان به توان مي را انساني عامل

. رفتارهاي فردي تحت تاثير دو )9(دانست شغلي حوادث بروز

عامل تمايالت دروني فرد به خطا و شرايطي كه القاگر خطا در

گيرند. تمايالت دروني شخص به خطا جزء فرد هستند، قرار مي

هاي ذاتي فرد هستند كه به علت خصوصيات فيزيكي و ويژگي

گيرند. از طرف ديگر يك فيزيولوژيكي مختلف فرد شكل مي

دهنده عملكرد نظير وني با عنوان عوامل شكل سري عوامل بير

توانند فيزيكي و غيره مي تجربه، آموزش، خستگي، شرايط محيط

گيري رفتار افراد كمك هاي ذاتي به شكل همگام با ويژگي

. به عبارت ديگر، رفتارهاي ناايمن فرد بر اثر )42(كنند

. )43(گيرد هاي فردي و محيط كاري و اجتماعي شكل مي ويژگي

مطالعاتي كه تاكنون در اين زمينه كار شده است بصورت تك

مطالعات، نتايج اساس بعدي به اين مسئله پرداخته است. مثال بر

به كار محيط شرايط و زندگي شيوه فردي، عوامل از بسياري

اند شده شناخته شغلي حادثه درحوادث وقوع بر موثر عوامل عنوان

شيفت الكل، و سيگار مصرف سن، به توان مي جمله آن از كه

آالت ماشين صدا، و سر مثل كاري محيط متغيرهاي ساير و كاري

بار، برداشتن مثل كاري وظيفه با مرتبط فاكتورهاي همچنين و

مطالعات . )14-10(نمود اشاره كارها پيچيدگي و فيزيكي فشار

شرايط كاري )15(ديگر خستگي ناشي از ناكافي بودن نور

نامناسب، فقدان تجربه، حضور در شيفت شب، استرس شغلي،

ساعات كار طوالني، خستگي و همچنين اختالل در خواب را به

اند عنوان، عوامل موثر در ايجاد حادثه مورد بررسي قرار داده

افزايش با مستقيمي رابطه فرهنگ ايمني همچنين. )44-46(

كار محل حوادث كاهش به منجر و )47(دارد ايمن رفتارهاي

كنند كه هاي زيادي متفقا تصريح مي پژوهش .)48(گردد مي

چيزي شبيه به استعداد ابتال به حادثه وجود دارد كه از روي

توان تا حدود زيادي به شناسايي اين ويژگي شخصيتي افراد مي

.)51-16,49(ميزان اين استعداد پي برد

افق نظر دارند، چيزي ها تو با توجه به اينكه اكثر پژوهش

پذيري در افراد وجود دارد كه با بررسي شبيه استعداد حادثه

توان به آن پي برد و از طرف ديگر هاي شخصيتي مي ويژگي

بعضي از عوامل مانند: فرهنگ ايمني، جو ايمني حاكم بر

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 10: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����78

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

سازمان، نگرش ايمني فرد، ميزان خواب آلودگي، شدت فعاليت،

توانند بر بال به آنها اشاره شد، مياسترس شغلي و غيره كه ق

بروز حوادث تاثير گذار باشند و ميزان استعداد افراد براي ايجاد

ديدگي را افزايش دهند، و از آنجا كه در زمينه بررسي حادثه

ديدگي افراد هيچ آزموني وجود سنجش ميزان استعداد حادثه

رسي ندارد كه بطور كامل و جامع همه عوامل شغلي را مورد بر

قرار دهد و مطالعاتي كه در اين زمينه انجام شده تنها به يك

اند، دليل محكمي جهت اثبات حيطه يا چند حيطه محدود شده

وجود خالء و الزامي جهت كار كردن در اين حيطه است. در

اي و مصاحبه با پژوهش حاضر پس از مطالعه كتابخانه

و در طراحي پذيري شناسايي شد متخصصين تمامي ابعاد حادثه

پرسشنامه لحاظ گرديد. براي بررسي روايي )Draft(نويس پيش

محتوي پرسشنامه، عالوه بر بررسي كيفي محتوا، شاخص

) CVI) و شاخص روايي محتواي (CVRنسبت روايي محتوا (

بدست آمد. بنابراين 949/0و 926/0محاسبه شد كه به ترتيب

مطلوبي برخوردار پرسشنامه طراحي شده از روايي محتواي

200. محاسبه آلفاي كرونباخ حاصل از تكميل )52(است

/. بدست آمد كه نشان دهنده پايايي مناسب 86پرسشنامه برابر

. روايي سازه پرسشنامه غربالگري افراد )53(پرسشنامه است

مستعد حادثه در صنعت، با استفاده از تحليل عاملي تائيدي

اي برازش مدل در حد قابل ه مورد بررسي قرار گرفت و شاخص

قبول گزارش گرديد. جهت بررسي روايي معيار، با توجه به

اينكه پرسشنامه براي غربالگري افراد مستعد حادثه ساخته شده

رود با اند كه انتظار مي اي طراحي شده است، سئواالت به گونه

ديدگي نيز افزايش امتياز، ميزان استعداد افراد براي حادثه

. به همين منظور براي بررسي اينكه پرسشنامه تا بيشتر شود

چه حد توانسته است غربالگري را به درستي انجام دهد از

ديده و مستقل براي مقايسه نمرات افراد حادثه Tآزمون

ديده نديده استفاده شد. كه بين ميانگين نمره افراد حادثه حادثه

عه ) در مطال92/91±4/6نديده ( ) و حادثه2/9±46/133(

داري ). سطح معني>001/0pاختالف معناداري وجود دارد (

گيري درست پرسشنامه طراحي دهنده جهت بدست آمده نشان

شده با يك مالك معتبر (باال بودن ميزان نمره) است.

با توجه به اينكه مطالعه حاضر با هدف طراحي و اعتبار

دثه سنجي يك روش غربالگري براي شناسايي افراد مستعد حا

صنعت انجام گرفت. در طراحي پرسشنامه تمام عوامل موثر در

بروز حوادث شغلي در نظر گرفته شد. نتايج روايي محتوايي و

پايايي پرسشنامه نشان داد كه پرسشنامه طراحي شده از روايي

نتايج حاصل از تحليل و پايايي قابل قبولي برخوردار است.

هاي ارائه شده و دادهعاملي تائيدي نشان داد كه بين مدل

ميداني همخواني مناسبي برقرار است. پايايي و روايي سازه

نشان داد كه پرسشنامه طراحي شده براي غربالگري افراد

بهتر بود مطالعه با مستعد حادثه يك روش روا و مناسب است.

تعداد نمونه هاي بيشتري انجام شود اما با توجه به محدوديت

تمام مراحل استاندارد سازي پرسشنامه در زمان مطالعه و اينكه

اين مرحله انجام شده است، به دليل حجم باالي كار امكان

گردد جهت نمونه گيري بيشتر نبوده است. پيشنهاد مي

اي به منظور اطمينان از دقت و صحت اين پرسشنامه، مطالعه

ديده و افراد تخمين ميزان ريسك پذيري بين افراد حادثه

ه انجام شود.نديد حادثه

سپاسگزاري

و 1دريغ مراكز بهداشتي شماره هاي بي در پايان از حمايت

، اداره كار شهرستان اصفهان، كارشناسان بهداشت 2شماره

اي شاغل در صنايع استان اصفهان و صنايعي كه در انجام حرفه

گردد. از اين پژوهش ما را ياري نمودند، تشكر و قدرداني مي

هاي علوم پزشكي اي دانشگاه استادان بزرگوار بهداشت حرفه

اصفهان، همدان، مازندران، شيراز، اساتيد روانشناسي صنعتي

دانشگاه آزاد خوراسگان و دانشگاه اصفهان و همچنين اساتيد

ادبيات فارسي دانشگاه اصفهان صميمانه تشكر و قدرداني

گردد. مي

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 11: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����79 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

References:

1- Bigdeli Z. Services offered to handicapped students in the Iranian academic libraries. in Proceedings of

International Conference on Academic Libraries. Delhi University Library Systems, October; 2009.

2- Wu, TC, CW Liu, MC Lu. Safety climate in university and college laboratories: Impact of organizational and

individual factors. Journal Safety Research 2007; 38(1): 91-102.

3- Shafiyan S. An epidemiological study of work-related mortality referred to Tehran Legal Medicine Organization

(2002-2003). Scientific Journal Of Forensic Medicine 2006; 12(1): 30-4.

4- Wilson DJ. The ratification status of ILO conventions related to occupational safety and health and its

relationship with reported occupational fatality rates. Journal of occupational health 2007; 49(1): 72-9.

5- Cohen MA. Work-related deaths in Washington State, 1998–2002. Journal safety research 2006; 37(3): 307-

19.

6- Ratnasingam J, F Ioras, IV Abrudan. An evaluation of occupational accidents in the wooden furniture

industry–A regional study in South East Asia. Safety Science 2012; 50(5): 1190-1195.

7- Dawood MM. Pathology of fatal perioperative myocardial infarction: implications regarding pathophysiology

and prevention. International journal of cardiology 1996; 57(1): 37-44.

8- Lawton R, Parker D. Individual differences in accident liability: A review and integrative approach. Human

Factors: The Journal of the Human Factors and Ergonomics Society 1998; 40(4): 655-671.

9- Ghamari F. Determination of Effective Risk Factors in Incidence of Occupational Accidents in One of the

Large Metal Industries, Arak (2005-2007). Iran Occupational Health 2013; 9(4): 89-96.

10- Gauchard GC. Individual characteristics in occupational accidents due to imbalance: a case-control study of

the employees of a railway company. Occupational and environmental medicine 2003; 60(5): 330-5.

11- Swaen G. Fatigue as a risk factor for being injured in an occupational accident: results from the Maastricht

Cohort Study. Occupational and environmental medicine, 2003; 60(suppl 1): i88-i92.

12- Swaen G. Psychosocial work characteristics as risk factors for being injured in an occupational accident.

Journal of Occupational and Environmental Medicine 2004; 46(6): 521-7.

13- Suzuki K. Mental health status, shift work, and occupational accidents among hospital nurses in Japan.

Journal of occupational health 2004; 46(6): 448-54.

14- Judge TA, JA LePine. The bright and dark sides of personality: implications for personnel selection in

individual and team contexts. Research companion to the dysfunctional workplace: Management challenges

and symptoms; 2007: 332.

15- Clarke S. The relationship between safety climate and safety performance: a meta-analytic review. Journal

of occupational health psychology 2006; 11(4): 315.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 12: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����80

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

16- Edwards CB, Gurland J. A class of distributions applicable to accidents. Journal American Statistical

Association 1961; 56(295): 503-17.

17- Hansen CP. Personality characteristics of the accident involved employee. Journal of Business and

Psychology 1988; 2: 346-365.

18- Knipling RR. Evidence and dimensions of commercial driver differential crash risk. in Driving

Assessment 2005: 3rd International Driving Symposium on Human Factors in Driver Assessment,

Training, and Vehicle Design. 2005.

19- Neeleman J, Wessely S, Wadsworth M. Predictors of suicide, accidental death, and premature natural

death in a general-population birth cohort. The Lancet 1998; 351(9096): 93-97.

20- shokrkon H . Reviews variables to personality traits, cognitive, organizational and bio - Injuries as the wake

Shbyn by incident fatigue and possible in employees one company in Ahvaz. Journal Educational Sciences

and psychology 2008; 3(4): 83-112.

21- Yan E. The impacts of objective and subjective caregiving stressors on caregiver mental health: a six-month

prospective study of caregivers of older Chinese people with dementia. in Abstract Book of the 27th

International Congress of Applied Psychology. 2010. The Australian Psychological Society Ltd.

22- Azad ME, M. Gholami Fesharaki. Effective Factors On Job Stress In Military Personnel. Journal Of

Military Medicine; 2011.

23- Dibaj F, Abedi BF, Mohammad R. Construction, Validity And Reliability Of Isfahan Vocational Pathology

Inventory. Quarterly Journal Caree; 2011.

24- Pronovost P, B Sexton. Assessing safety culture: guidelines and recommendations. Quality and safety in

health care 2005; 14(4): 231-233.

25- De Zwart, B., M. Frings‐Dresen, and J. Van Duivenbooden, Test–retest reliability of the Work Ability

Index questionnaire. Occupational medicine 2002; 52(4): 177-181.

26- Blöink, R. Factorial structure and internal consistency of the German TEMPS-A scale: validation against

the NEO-FFI questionnaire. Journal affective disorders 2005; 85(1): 77-83.

27- Rangi, N., nbspHassanzadeh, F. Zayeri. Development and Evaluation of a New Questionnaire for Rating of

Cognitive Failures at Work. 2011.

28- Majd, H. Designing and psychometric properties of a questionnaire for assessing female adolescents' health

needs. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research 2011; 9(1).

29- Mininel, V.A. Adaptação transcultural do W ork Disability Diagnosis Interview (WoDDI) para o contexto

brasileiro. Rev. Latino-Am. Enfermagem 20; 20 : 27-34.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 13: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����81 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

30- Dehghan Shahreza Habiballah, M.S.B., Et Al., Designing And Investigating Content Validity And

Reliability of A Questionnaire For Preliminary Assessment Of Heat Stress At Workplace. Health System

Research 2011; 7(2): 228-245.

31- Nieveen, J.L. Development and content validity testing of the Cardiac Symptom Survey in patients after

coronary artery bypass grafting. Heart & Lung: The Journal of Acute and Critical Care 2008; 37(1): 17-27.

32- Byrne, B.M., Testing for the factorial validity, replication, and invariance of a measuring instrument: A

paradigmatic application based on the Maslach Burnout Inventory. Multivariate Behavioral Research 1994;

29(3): 289-311.

33- Schermelleh-Engel, K., H. Moosbrugger, H. Müller. Evaluating the fit of structural equation models:

Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online

2003; 8(2): 23-74.

34- Weston, R. and P.A. Gore, A brief guide to structural equation modeling. The Counseling Psychologist

2006; 34(5): 719-751.

35- Fard, H.D, AAA. Rostamy. Promoting Public Trust in Public Organizations: Explaining the Role of Public

Accountability. Public Organization Review, 2007. 7(4): p. 331-344.

36- Khalili, HS, Nejadhussein, A. Fazel. The influence of entrepreneurial orientation on innovative

performance: Study of a petrochemical company in Iran. Journal of Knowledge-based Innovation in China

201; 5(3): 262-78.

37- Winzenberg, T.M. The design of a valid and reliable questionnaire to measure osteoporosis knowledge in

women: the Osteoporosis K nowledge Assessment Tool (OKAT). BMC musculoskeletal disorders 2003; 4(1):

17.

38- Wong, F.Y., P. Sullivan, S. Chan. The Design of a Valid and Reliable Questionnaire to Measure

K nowledge, Attitudes, Behaviors and Stages of Behavioral Change Associated with Dietary Calicum of Pre-

menopausal Chinese Women. in The 15th International Nursing Congress, Dublin, Ireland; 2004.

39- Samadi, MM. Nourani, H. Farsizadeh. Effects of relationship marketing tactics on buying behavior, clothes

stores, using structural equaon modeling. Journal commerce, 2009; 53: 203-23.

40- Snashall, D. Occupational health in the construction industry. Scandinavian journal work, environment

health, 2005: 5-10.

41- Jackson, R.E. Individual differences in distance perception. Proceedings of the Royal Society of London

B: Biological Sciences 2009; 276(1662): 1665-69.

42- Azadeh, A., J. Nouri, I. Mohammad Fam. The impacts of macroergonomics on environmental protection

and human performance in power plants. 2005.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 14: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

... راحي و اعتبارسنجي يك روش غربالگريط ����82

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

43- Burke, M.J. Relative effectiveness of worker safety and health training methods. American Journal Public

Health 2006; 96(2): 315.

44- Benach, J. The importance of government policies in reducing employment related health inequalities. Bmj;

2010: 340.

45- Bhattacherjee, A. Relationships of physical job tasks and living conditions with occupational injuries in coal

miners. Industrial health 2007; 45(2): 352-58.

46- Li, C.Y. Job stress and dissatisfaction in association with non�fatal injuries on the job in a cross�sectional

sample of petrochemical workers. Occupational Medicine 2001; 51(1): 50-5.

47- Hofmann, D.A., F.P. Morgeson, S.J. Gerras. Climate as a moderator of the relationship between leader-

member exchange and content specific citizenship: safety climate as an exemplar. Journal Applied

Psychology 2003; 88(1): 170.

48- Mohammadi Zeidi I , Pakpor A. H, Mohammadi Zeidi B. The effect of an educational intervention based

on the theory of planned behavior to improve safety climate. Iran Occupational Health 2012; 9(4).

49- Hansen CP. Personality characteristics of the accident involved employee. Journal Business Psychology

1988; 2(4): 346-65.

50- Di Stasi, LL. Risk behaviour and mental workload: multimodal assessment techniques applied to

motorbike riding simulation. Transportation research part F: Traffic Psychology Behaviour 2009; 12(5):

361-70.

51- Judge, T.A., D. Heller, M.K. Mount. Five-factor model of personality and job satisfaction: a meta-analysis.

Journal of applied psychology 2002; 87(3): 530.

52- Polit DF, CT Beck, SV Owen. Is the CVI an acceptable indicator of content validity? Appraisal and

recommendations. Research in nursing & health 2007; 30(4): 459-67.

53- Mahboubi M. A model for evaluation and validation of different dimensions of accountability in teaching

hospitals in Iran: 2012. Journal of Health Administration (JHA), 2013; 16(52): Pe73-Pe85.

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1

Page 15: فصلنامه طب کارtkj.ssu.ac.ir/article-1-680-fa.pdf · Occupational Medicine Quarterly Journa Vol. 9, No 1, Spring 2017 Pages: 69-83 "! ! "# $% ; & + : 67 8% 91 -+7 + 5 3

����83 و همكاران كريميظيم ع

1396 بهار، اولشماره نهم،دوره فصلنامه علمي تخصصي طب كار

Design and validation of a screening method to identify accident prone

individuals in industries

Karimi A (MSc)

1, Habib E (PhD)

*2 , Dehghan Shahreza H (PhD)

3, Mahaki B (PhD)

4

Nouri A (PhD)5, Aminaei F

(MSc)

6

1,2,3,6 Department of Occupational Health, School of Public Health, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan,

Iran 4 Department of Biostatistics, School of Public Health, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran

5 Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran

Received: 14 Oct 2015 Accepted: 21 Jun 2016

Abstract

Introduction: Investigations show that the scattering of accidents in individuals is not the same, and three

quarters of all accident occur to one quarter of accident prone individuals. The aim of the study was to design

and validate a questionnaire for screening out the accident prone individuals.

Methods: This study in 5 stages of item generation, content validity assessment, reliability, construct

validity, and criterion validity was performed among 230 workers who had and who had not experienced

accident in 19 industries of Isfahan, Iran. For data analysis SPSS and Amos 22 were used.

Results: 195 items were identified during item generation stage. In content validity evaluation stage 13

items were removed, 15 items were modified and 79 items were merged and convered to 14 items. Internal

consistency (Cronbach's alpha) of the remained items was 0.86. The results of confirmed validation showed

that comparative fit index was acceptable. (CFI=0.99, GFI=0.96, RMSEA=0.066, RMR= 0.022). T test

showed that the mean scores of the workers who had accident were significantly higher than the workers

who had not experienced accident (p<0.001).

Conclusion: The result of confirmed validation showed that there is a good agreement between the

proposed model and the field data. Reliability and construct validity showed that the current questionnaire is

suitable for screening out the accident prone individuals. .

Key words: Occupational accidents; Industrial safety; Accident- prone questionnaire

This paper should be cited as:

Karimi A, Habib E, Dehghan Shahreza H, Mahaki B, Nouri A, Aminaei F. Design and validation of a screening method to

identify accident prone individuals in industries. Occupational Medicine Quarterly Journal 2017; 9(1): 69-83.

∗∗∗∗Corresponding Author: Tel: +98 31 37922737, Email: [email protected]

Dow

nloa

ded

from

tkj.s

su.a

c.ir

at 1

2:13

IRS

T o

n T

uesd

ay M

arch

9th

202

1