ewastankiewicz.files.wordpress.com · Paderewskiego technika pianistyczna ... J. Kański, J. Popis 6. Sztuka Paderewskiego w opiniach krakowskich krytyków – prof. dr hab. Małgorzata

Autorprof. dr hab. S. Ryszard Domański

Layout, projekt okładki, skład i łamanieMirosław Świerczyński, STOPKA - Agencja [email protected]

Adres redakcji:Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Polskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Warszawie02-511 Warszawaul. Morskie Oko [email protected] [email protected]@[email protected] www.mtmp.eu

Warszawa, 2011

ISBN 978-83-929198-1-0

MOTTO:

Międzynarodowa konferencja w przeddzień Prezydencji Polski w Unii Europejskiej.

Le Meridien Bristol 20-21 czerwca 2001

Patronat honorowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego

Ignacy Jan Paderewski – Wirtuoz przywrócenia Europie Polski.Dziedzictwo wartości dla wyborów dzisiejszych

Organizator:Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Polskiej im. I. J. Paderewskiego w Warszawie

Współorganizator:NeoMedia – Hanna Kielich Rainka

Kierownictwo Konferencji:Rada Programowa – Przewodniczący maestro Karol Radziwonowicz, Prezes MTMPKomitet Organizacyjny – Przewodniczący dr hab. prof. SGH i INE PAN S. Ryszard Domański

Patronat medialny:

Współpracujący i wspierający:Międzynarodowe Targi PoznańskieLe Meridien hotel BristolCorporatebonds.pl Sp.z o.o.Stowarzyszenie Edukacyjno-gospodarcze „Capita”

Komitet HonorowyPrzywódcy religijni: Józef Glemp – kardynał, honorowy Prymas Polski; Kazimierz Nycz – kardynał, Metropolita warszawski.

Politycy i działacze życia społeczno-gospodarczego: Piotr Łukasz Andrzejewski – senator RP, przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu Senatu RP; Grzegorz Bierecki – Vice-prezes Światowej Rady Unii Kredytowych, prezes KK SKOK; Andrzej Byrt – b. ambasador RP w Republice Federalnej Niemiec, Prezes MTP; Micheline Calmy Rey – Minister Spraw Zagranicznych Szwajcarii, prezydent Konfederacji Helweckiej; Bénédict de Cérjat – ambasador Szwajcarii w Warszawie; Lee Feinstein – ambasador Stanów Zjednoczonych w Warszawie; Ryszard Grobelny – prezydent miasta Poznania; Michael Goerdt – Dyrektor Generalny Le Meridien Bristol Hotel, Warszawa; Hanna Gronkiewicz-Waltz – prezydent m.st. Warszawy; Marek Jurek – Marszałek Sejmu, prezes Prawicy Rzeczypospolitej; Jarosław Kaczyński – prezes Prawa i Sprawiedliwości; Jerzy Koźmiński – prezes Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności, b. ambasador RP w USA; Waldemar Pawlak – wicepremier Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego; Grzegorz Schetyna – marszałek Sejmu RP; Radosław Sikorski – minister Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej; Jarosław Starzyk – ambasador Polski w Szwajcarii i Lichtensteinie; Eufemia Teichmann – prof. SGH; b. ambasador Polski na Litwie; Edward Rovny – emeritus general USA; Bogdan Zdrojewski – minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Świat nauki, kultury i sztuki:Gary S. Becker - laureat nagrody Nobla 1992 University of Chicago; teoria kapitału ludzkiego; Katarzyna Chałasińska-Macukow – rektor Uniwersytetu Warszawskiego; Stanisław Moryto – rektor Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie; Jan Ekier – pianista, krytyk profesor Akademii; Muzycznej im. F Chopina w Warszawie; Maria Fołtyn – solistka operowa, reżyser operowy, dyrektor Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. St. Moniuszki, Felicja Gwincińska – prezes Towarzystwa Muzycznego im. IJP w Bydgoszczy; Jarosław Hasiński – prezes Polskiego Radia S.A.; Andrzej Jasiński – pianista, profesor Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach; Jan Loryś – dyrektor Polish Museum of America, Chicago; Anna Malewicz-Madey – solistka operowa, Prezes Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. St. Moniuszki; Henryk Martenka – dyrektor Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im Paderewskiego w Bydgoszczy; Piotr Paleczny – pianista, profesor Uniwersytetu Muzycznego im. F Chopina w Warszawie; Elżbieta Penderecka – dyrektor Festiwalu Wielkanocnego Ludwiga van

Beethovena w Warszawie; Krzysztof Penderecki – kompozytor, dyrygent; Małgorzata Perkowska-Waszek – dr, muzykolog, wybitny ekspert z zakresu życia i twórczości I J. Paderewskiego; Rita Rosenstiel – wieloletni kurator Musee Paderewski przy Société Paderewski w Morges; Andrzej Seweryn – aktor, dyrektor Teatru Polskiego w Warszawie; Christine Smith – kolekcjonerka pamiątek Paderewskiego z Californii w USA; Krystyna Szymańska – Dyrektor Centrum I. J. Paderewskiego, Tarnów-Kąśna Dolna; Caria Tomczykowska – Prezes, Fundacja Polskiej Kultury i Sztuki w San Francisco, USA; Anna Żelaźniewicz – dziennikarka, publicystka, reżyser filmów o I. J. Paderewskim.

rada ProgramowaKarol Radziwonowicz – pianista, Prezes Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Polskiej w Warszawie, Przewodniczący; dr hab. prof. SGH. oraz INE PAN S. Ryszard Domański – z-caPrzewodniczącego; Kazimierz R. Czekaj – Założyciel i Fundator Int. Paderewski-VFPM w Bazylei, bz-ca Przewodniczącego; Prof. dr hab. Irena Poniatowska – muzykolog, czł. Prezydium Rady Programowej; Hanna Kielich-Rainka – menadżer kultury, wydawca, czł. Prezydium Rady Programowej; Prof. dr hab. Marian M. Drozdowski – historyk, Sekretarz generalny Internationale Paderewski-Vereinigung; Prof. dr hab. Adam Budnikowski – rektor SGH; Dr Stanisław Gebhardt – prezes Fundacji Odbudowy Demokracji im. Ignacego J. Paderewskiego; Prof. dr hab. Marian Gorynia – rektor AE Poznań; Dr Jan Andrzej Konopka – publicysta i działacz polonijny; Maksymilian Biskupski – rzeźbiarz, prezes Fundacji Bramy Pojednania; Jerzy Maksymiuk – dyrygent, kompozytor, pianista, twórca orkiestry „Sinfonia Varsovia”; Bożena Nowicka McLees – Director Polish International Studies, Loyola University; Xymena Pilch-Nowakowska – kustosz Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. I. J. Paderewskiego w Łazienkach Królewskich w Warszawie; Adam Wodnicki – pianista, wykładowca w School of Music w North Texas State University.

PodZiĘKowania Organizatorzy Konferencji składają podziękowania Panu Prezydentowi Rze-

czypospolitej Polski Bronisławowi Komorowskiemu za objęcie patronatem honorowym Konferencji, która implicite – przez postać jej bohatera, Ignacego Jana Paderewskiego symbolizującego podmiotowość Polski na scenie polityki globalnej – niosła pytanie co do zasadności wyboru przez Rząd RP „patrona” prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej w osobie „Mani”, Poli Negri, sławnej aktorki niemieckich filmów nie-mych, która mówiąc żartobliwie, odzwierciedla prawo do gestów, ale nie do zabiera-nia głosu. Organizatorzy Konferencji dziękują wszystkim, którzy zgodzili się wejść w skład jej Komitetu Honorowego, a zwłaszcza politykom, tak bardzo się różniącym w wielu sprawach a nawet wrogich sobie, którzy jednak dostrzegli w postaci, w działal-ności i strategicznej wizji geopolitycznej jaką symbolizuje I. J. Paderewski, możliwą płaszczyznę zgody do występowania wspólnie.

Oddzielne podziękowania składamy panu ministrowi Radosławowi Sikorskie-mu za wsparcie programu Konferencji osobą vice-ministra spraw zagranicznych pana Krzysztofa Stanowskiego i takież same słowa wdzięczności dla ana Premiera, prezesa PiS, Jarosława Kaczyńskiego za wskazanie pana posła Kazimierza M. Ujazdowskiego.

Podziękowania składamy panu profesorowi Tomaszowi Nałęczowi za sympa-tyczną, burzliwą i głęboką dyskusję o historycznych sprawach w których jest biegły oraz za wsparcie jakie okazał w początkowym stadium organizacji Konferencji.

Szczególne, osobne podziękowania należą się panu Ryszardowi Hińczy dyrek-torowi I Programu Polskiego Radia, który okazał się jasną gwiazdą na tle firmamentu kierowników zarządzających mass-mediami w Polsce.

9

I. J. Padereweski – Wirtuoz przywrócenia Europie Polski. Dziedzictwo wartości dla wyborów Dzisiejszych

Program Konferencji

NIEDZIELA – 19 CZERWCA 2011 Uroczysta msza z udziałem X. Kardynała K. Nycza – Katedra św. Jana godz. 19.00

PONIEDZIAŁEK – 20 CZERWCA 2011 9.00 -9.30 – uroczyste otwarcie konferencji Przywitanie gości

Honorowy Prezes Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Polskiej w Warszawie ‒Kazimierz R. Czekaj Haag Przedstawiciel Komitetu Honorowego Konferencji – senator ‒Piotr Ł. M. Andrzejewski

Wykład inauguracyjnyKrzysztof Stanowski ‒ – Podsekretarz Stanu ds. współpracy rozwojowej i gospodarczej MSZ

SESJA I. Misja polityczna i obywatelska I. J. PaderewskiegoPrzewodniczący – dr hab. Stanisław Gebhardt – słowo wstępne

Polityka zagraniczna Polski od Ignacego J. Paderewskiego do Lecha Kaczyńskiego 1. – poseł Kazimierz M. Ujazdowski Działalność Paderewskiego w Lidze Narodów – 2. dr hab. Stanisław Gebhardt Miejsce Śląska w myśli i działalności Ignacego J. Paderewskiego 3. – prof. dr hab. Marian M. Drozdowski (moderuje Xymena Pilch-Nowakowska)

Sesja II. Drogi i rozdroża dziedzictwa Europy Część I Przewodniczący – S. Ryszard Domański – słowo wstępne

Fides et Ratio Papieża Polaka i duchowa wspólnota narodów 4. – X. prof. dr hab. Jan Sochoń Ignacy J. Paderewski – potrzeba mitu łacińskiej wspólnoty narodów 5. – prof. dr hab. S. Ryszard Domański Rosja w Europie: utopia i antyutopia modernizacji 6. – prof. dr hab. Włodzimierz Marciniak Czas na zbliżenie cywilizacji: USA, EU, Indie 7. – prof. dr hab. Stanisław Tokarski Partnerstwo europejsko-amerykańskie w świetle zderzenia cywilizacji 8. – prof. Stefan Kurowski (moderuje S. Ryszard Domański)

Część II Przewodniczący – Stanisław Gebhardt Historyczne europejskie wierzytelności Polski – 9. dr Józef Szaniawski Polityczne dziedzictwo Paderewskiego – Front Morges –10. Marek Jurek, Jan Żaryn Niespełnione dziedzictwo – Stronnictwo Pracy, biała plama polskiej i europejskiej 11. sceny politycznej – prof. dr hab. Jan Żaryn, Stanisław Gebhardt, Marek Jurek

10

Międzynarodowa Konferencja – 20-21 czerwca 2011, Warszawa

Sesja III. Prezydencja Polski w Partnerstwie Europejsko – Amerykańskim Przewodniczący – prof. Adam Budnikowski, rektor SGH

Transatlantycka integracja kapitału – 12. prof. dr hab. Ryszard Kokoszczyński, NBP Pomoc USA dla demokratyzacji i rozwoju Europy – 13. dr Piotr Ogrodziński, MSZ Transatlantycka wymiana handlowa – 14. dr Andrzej Byrt, MTP Suwerenność konsumenta na rynku finansowym -ruch SKOK w Unii i USA 15. – dr Janusz Szewczak Perspektywy dla współpracy gospodarczej i politycznej w Regionie Europy 16. Środkowo północnej – prof. dr hab. Tomasz Dołęgowski

KONCERT SPECJALNY W PAŁACU PREZYDENCKIM Karol Radziwonowicz – fortepian; Anna Lubańska – śpiew 18.00

WTOREK 21 CZERWCA 2011 SESJA IV. Ignacy Jan Paderewski – kompozytor i pianista Część I Przewodniczący – Karol Radziwonowicz – słowo wstępne

Paderewski – kompozytor przełomu romantyzmu i modernizmu 1. – dr Bogusław Raba Symfonia „Polonia” – refleksje dyrygenta –2. Jerzy Maksymiuk Ignacy J. Paderewski w przestrzeni muzycznej kultury Ukrainy 3. – prof. Lidia Szubina, Charkowski Narodowy Uniwersytet Sztuk Pięknych Pianistyka Paderewskiego – 4. prof. dr hab. Irena Poniatowska Paderewskiego technika pianistyczna – panel: 5. J. Kański, J. Popis Sztuka Paderewskiego w opiniach krakowskich krytyków 6. – prof. dr hab. Małgorzata Woźna-Stankiewicz Paderewski w oczach Ludwika Bronarskiego – 7. Magdalena Oliferko

SESJA V. Pamięć i pamiątki – Przewodniczy Maria Cieśla Obchody rocznic I. J. Paderewskiego – 8. Hanna Kielich-Rainka Międzynarodowy Konkursy Pianistyczne im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy 9. – Henryk Martenka Sposoby widmowej rekonstrukcji nagrań archiwalnych I. J. Paderewskiego 10. – Piotr Walczak Warszawska kolekcja pamiątek po I. J. Paderewskim – historia i współczesność 11. – Xymena Pilch-Nowakowska Źródła do badania działalności politycznej I.J. Paderewskiego w zasobie Archiwum 12. Akt Nowych w Warszawie – Adam G. Dąbrowski Materialne ślady życia i obecności Paderewskiego na Podolu (Kuryłówka 13. i Żytomierz) – Jerzy Stankiewicz Powstanie Sali Paderewskiego w Muzeum Polskim w Chicago 14. – dr Teresa Kaczorowska

11


Dokumenty i fotografie Ignacego J. Paderewskiego w Muzeum Polskim w Ameryce 15. – Jan Loryś, Maria Cieśla, Halina Misterka Paderewski Chicago Connection – 16. Victoria Granacki Paderewski w Kalifornii – 17. Marek Żebrowski Więzi Ignacego J. Paderewskiego ze Szwajcarią – 18. dr Jan A. Konopka (moderuje Bożena Schmidt-Adamczyk) Spektakl audio – Amerykańskie spotkania z Paderewskim –19. Jerzy Tuszewski

„Mistrz tonów i mąż stanu” – projekcja filmu Bogdana Rączkowskiego Podsumowanie: Kazimierz Czekaj, Karol Radziwonowicz, S. Ryszard Domański

Konferencji towarzyszyły następujące wydarzenia: CYKL AUDYCJI W RADIOWEJ JEDYNCE WYSTAWA -Żytomierskiego Oddziału Związku Polaków na Ukrainie – Elwira Gilewicz PREZENTACJA NOWYCH PUBLIKACJI

ignacy jan Paderewski – Z panteonu wielkich Polaków• pod red. M. Perkowskiej-Waszek i K. R. Czekaja Haaga (album płytą CD) „fenomen Polska” • – premiera nowego magazynu ignaś. chłopiec z kolorową głową. The Boy with the colorful Head.• Anna Mycek-Wodecki (polsko-angielska książka dla dzieci) Paderewski in california,• Marek Żebrowski

13


S. ryszard domański

Przesłanie i podsumowanie konferencji Ignacy Jan Paderewski – Wirtuoz przywrócenia Europie Polski. Dziedzictwo wartości dla wyborów dzisiejszych. (TEZY) Hotel Le meridien Bristol warszawa 20-21 czerwca 2011

PrzesłanieKonferencja w przeddzień Prezydencji Polski w Unii Europejskiej łączy to, co dziś

dzieje się w polityce zagranicznej i dotyczy miejsca Polski w świecie z postacią niezwykłego Polaka, który budował relacje nieistniejącej, na początku, Polski z partnerami w Stanach Zjed-noczonych Ameryki i który pokazywał, w jaki sposób Polska może być obecna w Europie.

Ignacy Jan Paderewski jest symbolem podmiotowości Rzeczypospolitej Polski w poli-tyce globalnej, uosobieniem więzi transatlantyckich, wreszcie prawowitej tradycji i dziedzic-twa politycznego dla „prezydencji” Polski w Unii Europejskiej.

Ignacy Jan Paderewski był prekursorem tego co dziś nazywamy dyplomacją publiczną. Upatrujemy źródeł postępu, równowagi duchowej i bezpieczeństwa, nie w „ucieczce od Polski” ale właśnie „powrocie do Polski”.

GeostrategiaPrzypomnienie działalności Ignacego J. Paderewskiego zwraca uwagę na doniosłość

partnerstwa polsko – amerykańsko-europejskiego i niesie inspiracje dla perspektyw Europy kreślonej w jego wizji jako Stany Zjednoczone Europy.

Geograficzny horyzont Unii Europejskiej nie jest ograniczony tylko – wbrew H. Poet-teringowi – do zakresu występowania gotyckich wież.

Europa zachowa znaczenie i zdolności rozwojowe konieczne do sprostania konkurencji globalnej kiedy stworzy wspólną organizację polityczno-gospodarczą ze Stanami Zjednoczo-nymi -konkurencyjną dla niespójnej cywilizacyjnie i kulturowo, a narzucanej, wizji Eurosji.

W globalnej dalekosiężnej wizji cywilizacyjnej różnorodności świata „przychodzi też czas na zbliżenie cywilizacji USA, EU i Indii”.

WartościW perspektywie europejskiej napięcia duchowe są związane nie tylko z przyznawa-

niem się do różnych podstaw tej tożsamości, którą obejmujemy ogólnym terminem cywilizacji łacińskiej, ale i dotyczą istnienia, zachowania oraz rozwoju tej cywilizacji.

Reguła poszanowania godności osoby ludzkiej jako takiej, immanentna chrześcijań-stwu i wspólnota sumienia jako przestrzeni wrażliwości, która pozwala odróżnić dobro od zła według reguł odkupionych ponad 2000 lat temu, tworzą podstawę cywilizacji łacińskiej.

Fundamenty łacińskiej wspólnoty narodów są konsekwencja tego źródłowego wyda-rzenia jakim było powstanie filozofii greckiej z jej radością poznania. Europę charakteryzuje i wyróżnia szczególne połączenie filozofii i religii budujące „najgłębsze podstawy ontologicz-

14


ne i antropologiczne, które wiążą się z określonymi wzorcami religii chrześcijańskiej, zwłaszcza godnością osoby ludzkiej”.

Powstanie Warszawskie 1944 jako sprzeciw rzucony dwóm totalitaryzmem, jest stałym punktem odniesienia zawsze wtedy, gdy godność ludzka i wolność wypowiedzi są deptane, czy to przez kultywujących lewicową tradycję formowania „właściwej świadomości”, czy wtedy, gdy ciemny faszyzm usiłuje zbrodnią wzniecać antyłacińskie rewolucje. Powstanie Warszaw-skie należy dlatego do wspólnego europejskiego dziedzictwa pamięci historycznej, „tak jak holocaust i gułagi”.

Polityka. Rzeczywistość równoległaPolityczna ścieżka wygenerowana przez Paderewskiego była likwidowana w systemie

totalitarnym narzuconym Polakom po II wojnie. Chrześcijańska demokracja, odniesienie do transcendencji solidaryzm klasowy były z punktu widzenia marksizmu sprzecznościami wewnętrznymi, „niewłaściwą świadomością” oraz zakwestionowaniem samego rdzenia prze-wodniej roli partii komunistycznej kontynuującej tradycje luksemburgizmu i KPP.

W krajach, gdzie społeczna i polityczna myśl chrześcijańska weszła w spustoszoną fa-szyzmem przestrzeń duchową – jak w demokratycznie przebudowanych Niemczech Zachod-nich po II wojnie nastał naturalny rozkwit gospodarczy w oparciu o polityczno-gospodarczą koncepcję społecznej gospodarki rynkowej z jej rdzeniem solidaryzmu klasowego, tożsamości narodowej i trwałych wartości europejskich.

Przestrzeń kiedyś wypełnioną nadzieją 10-milionowego ruchu społecznego zwane-go „Solidarnością” dzisiaj symbolizuje 50% naszego społeczeństwa, które „ leżą politycznym odłogiem” nie widząc wśród pretendentów do miejsc parlamentarnych osób mogących ich reprezentować.

ŁadNasza Konferencja implicite „wykuwa” z postaci Ignacego Jana Paderewskiego „rdzeń

wspólny ZGODY NARODOWEJ„ – do której wzywa Prezydent Rzeczypospolitej – propo-nuje jej budowę na płaszczyźnie transatlantyckiej łacińskiej wizji geopolityczno-kulturowej oraz wizji Polski by „stała się nie tylko wielką i silną, ale także troskliwą, dobrą i szlachetną Matką wolnych i równych obywateli…” (22 czerwca 1941).

Obywatele państw hołdujących zasadom społecznej gospodarki rynkowej – z Niem-cami jako przykładem sztandarowym – mają się przeciętnie lepiej w kondycji materialnej i psychospołecznej jako obdarzeni również poczuciem wspólnoty ze swoim miejscem pracy i właścicielem firmy.

W Polsce nie nawiązuje się do konstytucyjnego zapisu o społecznej gospodarce rynkowej. Podmiotowość i godność ludzka realizuje się także poprzez właściwą konstrukcję cor-

porate governance, w tym zabezpieczenie roli pracowników w ich miejscu pracy. Corporate go-vernance „przedsiębiorstwa muzycznego Ignacy Jan Paderewski” polegała na dominacji „me-rytokracji” nad technokracją i biurokracją.

Suwerenność i podmiotowość konsumenta-inwestora na rynkach finansowych realizu-je się w rozwoju spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych.

15


Polska – USA. PartnerstwoIgnacy Paderewski był politykiem polskim a jego kontakty z prezydentem Wilsonem

zaowocowały 13 punktem w czternastopunktowym programie dotyczącym urządzenia Euro-py po pierwszej wojnie światowej, miały na celu przede wszystkim sprawy i interesy polskie.

Kiedy wybuchła „Solidarność”, kiedy ludzie upomnieli się Polsce o wolność USA po-trafiły powiedzieć „tak to jest ważne-ludzie którzy chcą być wolni mają do tego prawo” – stąd idea amerykańskiego funduszu wspierani demokracji, która przerodziła się za sprawą dialogu Polska USA-UE w pomysł Europejskiego funduszu na rzecz demokracji.

Polska wynurzyła się w 1989 roku z sowieckiego wasalstwa i wkroczyła w ostatnie dziesięciolecie XX wieku jako duże państwo o zwartym obszarze i jednolitej, licznej ludności – kandydat do rangi mocarstwa regionalnego.

Przez ogłoszenie decyzji o odstąpieniu od realizacji koncepcji obronnej tarczy antyra-kietowej w dniu 17go września doradcy określający strategie geopolityczne USA dali nam do zrozumienia że odpowiada im taka wizja podziału Europy na strefy wpływów jaka kojarzy się z tą datą.

Element, który łączy dziś w wyjątkowy sposób Stany Zjednoczone i Polskę, to uzgod-nienie przez Hilary Clinton oraz ministra Sikorskiego, w ramach dialogu strategicznego Polski ze Stanami Zjednoczonymi, że zostanie stworzona nowa ścieżka dotycząca wsparcia demokracji.

Pojawiła się obawa, że destabilizujący i destrukcyjny dla partnerstwa amerykańsko –polskiego charakter może mieć nadzieja środowisk żydowskich na objęcie kuratelą amery-kańskiego rządu i amerykańskich sądów ich oficjalnie zgłaszanych żądań zwrotu wartości pozostawionego w Polsce majątku szacowanego obecnie na 65-68 mld dolarów.

Europejskie wierzytelności PolskiW rozliczeniu wielostronnych zobowiązań i należności, w tym zgłaszanych przez śro-

dowiska żydowskie to najpierw Polska, kraj zdradzony, sponiewierany i ukrzyżowany przez sąsiadów, którzy rozmyślnie wyrzynali wykształcone warstwy jego inteligencji powinna otrzymać właściwe odszkodowania za zniszczenia materialne i straty ludzkie

Sprawiedliwość łączy nas ze środowiskami żydowskimi wytrwale od dziesiątków lat egzekwującymi odszkodowania i zobowiązuje nas, przywołujących zasadę równoprawności narodów, do przedstawienia rachunku wartości długu europejskiego wobec Polski. Sama Warszawa utraciła przez Wojnę kapitał rzeczowy i ludzki wartości od 330 do 570 mld euro w wartości obecnej.

Dłużnikami wciąż pozostają obydwaj agresorzy Niemcy i Rosja, jako spadkobierczyni Związku Radzieckiego największego sprzymierzeńca Hitlera umożliwiającego mu rozpoczę-cie wojny wspierającego przez pierwsze jej dwa lata.

MuzykaMuzyka i gra Paderewskiego jest wartością historyczną, związaną z określonym cza-

sem i estetyką gry.

16


Kultura a w tym muzyka, ma zawsze wymiar narodowy bo z ducha narodu, jego do-świadczeń i melodii jego języka wyrasta.

Na żywo słuchana symfonia i pieśń kiedy to praca i materia zamieniają się w energię i fale – to finisz łańcucha działań i zwieńczenie cyklu stanowiące o sensie ekonomii.

EpilogIgnacy Jan Paderewski, symbol podmiotowości Rzeczypospolitej Polski w polityce glo-

balnej jest właściwym odniesieniem dla „Prezydencji” Rzeczypospolitej Polski w Unii Euro-pejskiej, a nie popularna aktorka niemych filmów niemieckich, bo przecież wybór symbolu, to jednocześnie swoiste samookreślenie przez rząd miejsca i roli Polski w UE, które powin-no być „święceniem owoców pamięci, otuchą i pokrzepieniem, których złaknieni jesteśmy bardzo” gdyż Polacy zasługują na więcej! bo „pracują wiele, pracować chcą i pracować mogą”.

17


S. ryszard domański

PRZESŁANIE i PODSUMOWANIE KONFERENCJI Ignacy Jan Paderewski – Dziedzictwo Prezydencji Polski w Unii EuropejskiejHotel Le meridien Bristol warszawa 20-21 czerwca 2011

Przesłanie Ignacy Jan Paderewski jest symbolem podmiotowości Rzeczypospolitej Polski w poli-

tyce globalnej, uosobieniem więzi transatlantyckich, wreszcie prawowitej tradycji i dziedzic-twa politycznego dla naszej prezydencji w Unii Europejskiej.

Ignacy Jan Paderewski to przypomnienie Europie wartości, które legły u podstaw jej nowoczesnej konstrukcji jaka wyłoniła się – również za sprawą wpływowej działalności Paderewskiego – po I Wojnie Światowej z Traktatu Wersalskiego, z jego fundamentalnym zapisem o samostanowieniu, równoprawności narodów i demokracji, przestrzegania zagrożo-nych zasad, której bronił u schyłku swego życia tworząc szeroki front polityczny w sanacyjnej Polsce. Idee samostanowienia i suwerenności narodów wytyczające perspektywy europejskie na przyszłość, podważana traktatem Hitler-Stalin, umową teherańską i układem jałtańskim, a zwycięsko po półwieczu walki obroniona przez Naród Polski i ponownie przezeń podaro-wana Europie po 1989r, ciągle bywają zagrożone, a to nieopatrznymi wypowiedziami liderów politycznych o prawie do siedzenia cicho, a to nowymi traktatami politycznymi i układami gospodarczymi, a to ogłaszaniem strategicznych decyzji światowej polityki obronnej w tym akurat dniu września, który symbolizuje właśnie powrót do XIX. wiecznej idei podziału Eu-ropy na obszary hegemonii rosyjskiej i niemieckiej.

Przywołanie postaci Ignacego Jana Paderewskiego i jego osiągnięć artystycznych oraz dokonań na polu polityki światowej w momencie obejmowania przez Polskę Prezydencji w Unii Europejskiej to naturalny „powrót do przyszłości”, odczytanie źródeł i ciągłości stra-tegii polskiej wpisującej się i samej układającej perspektywy ścieżek europejskich. To „ciekawy sposób – jak mówił w wykładzie inauguracyjnym minister Krzysztof Stanowski – połącze-nia tego co dziś dzieje się w polityce zagranicznej, dzisiejszego miejsca Polski na świecie z postacią NIEZWYKLEGO Polaka, postacią Polaka, który budował relacje nieistniejącej jeszcze na począt-ku Polski z partnerami w Stanach Zjednoczonych, w tym te relacje które i dziś są również bardzo ważne dla Polski; który pokazywał w jaki sposób Polska może być obecna w Europie,… Jeśli dziś patrzymy na dorobek Paderewskiego jako polityka, jako męża stanu przede wszystkim powinniśmy sobie uświadomić, że jest jakimś prekursorem tego co dziś nazywamy dyplomacją publiczną”. Wła-śnie jako woluntariusz sprawy polskiej, którą uważał za najważniejszą przywrócił ją pamięci świata zanim pełnił funkcje polityczne bo w istocie tylko krótką część swego życia pozostawał oficjalnym członkiem służby zagranicznej Państwa.

Przytaczając dokonania polityczne Ignacego Jana Paderewskiego realizujemy zarów-no ten cel, którym jest przypominanie siły oddziaływania i podmiotowości polityków Polski jako uczestników sceny globalnej jak i potrzebę dalszego odbudowywania poczucia zwyklej

18


ludzkiej godności oraz dumy narodowej Polaków przez przypominanie sobie i światu jak tra-dycja polskiej kultury, myśli politycznej i czynu wpisuje się w rozwiązywanie problemów nie tylko współczesnej Europy narodów ale również rozwiązywania konfliktów w krajach poza jej granicami jakie zawsze wstrząsają państwami, gdy ich obywatelom dłuży się już życie z nieskończoną perspektywą ugiętego karku. Implicite jest to również promocja Polski jako istotnego gracza i ważnego podmiotu w historii powszechnej często pomijanego w publika-cjach opisujących wielkie wydarzenia historyczne – jak np. I i II wojnę światową czy przemia-ny jakie dokonywały się w Europie pod koniec XX wieku. Wśród negatywnych przykładów zmuszających do refleksji można by np. przytoczyć monumentalne dzieło „I wojna świato-wa w fotografiach” J.H.J Andriessena, wydane przez Rebo International b.v. Lisse, The Ne-therlands, które kończy rozdział pt. „Czternastopunktowy plan prezydenta Wilsona”, gdzie nie pojawia się ani razu ani wzmianka o punkcie 13, ani słowo „Polska” i gdzie dowiadujemy się o krzywdzie Niemiec, które utraciły 13% swojego terytorium. Tam zdjęcie z podpisami złożonymi pod traktatem pokojowym (gdzie na czołowych miejscach widnieją podpisy Pade-rewskiego i Dmowskiego) jest skomentowane, że „kryły się w nim zaczątki jeszcze straszliwszej wojny do której wybuchu w istocie niewiele lat minęło”. Echo tego słyszeliśmy w wystąpieniu pana pułk. W. Putina, premiera Rosji, na Westerplatte w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej. W takich sytuacjach strona polska zawsze może i musi powiedzieć „że wiele lat za to minęło” zanim odrodziła się wolna Polska w myśl proroczego ostatniego przemówienia Paderewskie-go z 1941 roku. Do tego jednak trzeba było już polskiej rewolucji solidarnościowej, w której efekcie mógł być kontynuowany punkt planu Wilsona mówiący o samostanowieniu narodów, wypełniony do końca na razie – i być może wreszcie na stałe – w Europie wraz z przywróce-niem niepodległości Państw Bałtyckich, powstaniem niezależnej Białorusi i Ukrainy, Gruzji i innych krajów objętych Unijnym Partnerstwem Wschodnim czy wreszcie zaznaczył się roz-biórką przez Niemców w Berlinie Muru, który wcześniej postawili sami sobie.

Wymienionych przesłanek i potrzeb mogłoby nie być, gdyby nie napotykane co i raz w wypowiedziach naszych wpływowych polityków i nie mniej wpływowych dziennikarzy, przekonanie, że tradycja polska i pamięć o niej, jest swoistym obciążeniem i przeszkodą na drodze do unowocześnienia gospodarki, postępu cywilizacyjnego Polski i jej integracji ze współczesnymi strukturami europejskimi. Stanowisko takie jest zresztą pewną swoistą kontynuacją myśli formułowanych na przełomie lat 40tych i 50tych XX w, gdy naprędce for-mowano nowe elity i lansowano nowe autorytety mające kształtować „właściwą” świadomość społeczną i ściągać korony, a bywało że i głowy „żołnierzy wyklętych”, osób odsuwanych i eliminowanych a w tradycje europejskiej Polski wrośniętych i z niej wyrastających. Czter-dziestu lat z okładem trzeba było potem nauki na opornym ciele gospodarki polskiej by dawni budowniczowie „nowej świadomości”, którzy odsuwali od zajęć ze studentami polskich profe-sorów przedwojennych, odkryli w końcu powrotną drogę „Od Marksa do rynku”. Ich zaś obecni spadkobiercy i koledzy ukorzenieni w błędach luksemburgizmu i tradycjach komunistycznej partii polski dalej nie zaprzestają makro i mikro destrukcji kapitału społecznego tradycji, in-stytucji, myśli i racji, nie przepuszczając niczemu co wznioślejsze. I kolejnych dwudziestu lat było potrzebne by odkryć, że „marsz powrotny do przyszłości” nie polega na kradzieży

19


pierwszego miliona, ani dawaniu łapówek „jeśli los mojej firmy od tego zależałby” i by stwierdzić, że co prawda kapitał nie zna granic, ale zna numery kont bankowych, szczególnie wyraziste przy podziale funduszy emerytalnych.

Tymczasem właśnie, w przywoływanej i przypominanej tradycji polskiej znajdujemy, często ku własnemu zadziwieniu, treści aktualne, źródła inspiracji, a czasem wzory do na-śladowania i w wymiarze osobowym niedoścignionych życiorysów i w wymiarze instytucjo-nalnym przy konstruowaniu współczesnych zasad społecznych i strategicznych rozwiązań politycznych. Inaczej zatem niż wielu innych upatrujemy źródeł postępu, równowagi ducho-wej i bezpieczeństwa, nie w „ucieczce od Polski” ale właśnie „powrocie do Polski” w pokornej du-mie znoszącej poniewieranie za nieswoje przewiny i przepraszającej nieledwie za to, że została ukrzyżowana przez sąsiadów – tej, którą symbolizuje Ignacy Jan Paderewski jako niepodle-gły podmiot na scenie globalnej ze swoją sztuką egzekwowania prawa do mówienia, a której nie jest w stanie symbolizować wybitna aktorka niemych filmów niemieckich z „jej prawem do wyrazistych gestów i brakiem możliwości mówienia”.

To Polska tolerancja, ukorzeniona w katolicyzmie i wyrażana królewską sentencją „nie jestem panem waszych sumień” wyprzedzała o stulecia „nowoczesne” rozwiązania europejskie miotające się obecnie i zapędzane w ślepe uliczki społeczne z powodu gubienia co i jakiś czas, albo świadomego lecz bezmyślnego odchodzenia od fundamentu genezy godności osoby ludzkiej jako takiej. To polskie non possumus rzucone dwóm totalitaryzmom w 1939 i 1944 wyłoniło się w końcu jako strategiczne zwycięstwo nieugiętej postawy „poległych niepokona-nych”, potem „wyklętych” i ich obrony praw człowieka i historycznie słusznej wizji politycznej dzisiaj właśnie realizowanej, choć w swoim czasie obficie przepłacanej ofiarami osaczonymi i zdradzonymi doraźnymi jak się okazało sojuszami z wojennej konieczności, bądź z klasowe-go, ale i antypolskiego, zaślepienia. Wszystko razem przekonuje, że polski punkt widzenia, jakby w chwilowej sytuacji nie wydawał się trudny do pojęcia, okazywał się równie, i bar-dziej, europejski niż punkt widzenia i koncepcje lansowane przez innych Europejczyków. Wszystko to razem sprawia, że szczególna historia Polski z jej momentami kulminacyjnymi w postaci „cudu Piłsudskiego nad Wisłą”, Powstaniem Warszawskim i wybuchem Solidarności w 1980 r., która ostatecznie po zawirowaniach stanu wojennego przywróciła po roku 1989 demokrację na ogromnych obszarach Europy centralnej i wschodnie, wchodzi w skład wspól-nego europejskiego dziedzictwa pamięci historycznej i powinno być wspólnym elementem narodowych i europejskich podręczników do historii.

Geostrategia Tak dochodzimy do ważnej przyczyny, dla której przywołanie postaci Ignacego J. Pa-

derewskiego stało się nakazem historycznym, a tą jest debata nad strategią Europy i miejscem Europy w wyłaniającej się konstelacji dynamicznego światowego układu sił, w którym to dyskursie wzięcie udziału jest tyleż obowiązkiem co i zwykłą przyjemnością płynąca z do-znania, że zabiera się głos w ważnych sprawach w ramach swoistej konsultacji publicznej. Odwołanie się do działalności I. J. Paderewskiego w Lidze Narodów, daje asumpt nie tylko do podnoszenia znaczenia partnerstwa polsko-amerykańskiego ale również do globalnej wizji Europy. Do końca swoich dni – pisze prof. Marian M. Drozdowski, – Paderewski wierzył,

20


że dzięki pomocy Stanów Zjednoczonych może powstać zjednoczona, demokratyczna Euro-pa. Europejski strategiczny i perspektywiczny kierunek przebiega jednakże zgoła inaczej niż widzą to teraz niektórzy przywódcy europejscy i ich poprzednicy arogancko roszczący sobie wyłączność prawa głosu. Polega on nie na poszukiwaniu odrębności i tożsamości militarnej i politycznej Europy na bazie osiągniętej już jedności gospodarczej, ale odwrotnie, na budo-waniu jedności gospodarczej i pogłębianie politycznej na bazie już istniejącej potężnej jedno-ści polityczno-militarnej paktu NATO. Tyle tylko, że w globalnej dalekosiężnej wizji cywili-zacyjnej różnorodności świata „przychodzi czas – jak mówił na Konferencji profesor Stanisław Tokarski – na zbliżenie cywilizacji USA, EU i Indii. USA, Indie i Europę łączą wielkie migracje, kolonizacje i dekolonizację. To trzy giganty cywilizacyjne wiodące w sferze technologii, to wielkie wzorcowe demokracje… Wszystkie trzy omawiane obszary kulturowe łączy demokratyczna struktu-ra, język angielski jako wiodący język komunikacji, potężne media, wymiana usług high-tech i pry-mat w zakresie informatyzacji. To globalni sąsiedzi bliscy sobie w wirtualnej sieci.. W kontekście europejskich, indyjskich i amerykańskich transformacji znaczy to uniwersalizm wartości, uszlachet-nienie sposobu bycia, pokój – oznakę cywilizacji, ochronę życia, dialog w duchu non violence”.

Mamy jednak świadomość, iż dialog w duchu non-violence z tak w szczegółach ducho-wo odmienną cywilizacją jak hinduska jest możliwy wtedy, gdy zasada, że „miłość do własnego narodu, religii czy ideologii nie może być większa niż chrześcijańskie umiłowanie godności osoby ludzkiej jako takiej” zostanie przyjęta jako uniwersalne uogólnienie przez strony szukające stra-tegicznej wspólnoty i które same pozostawią wolność wyboru tożsamości bez gwałtu na su-mieniach osób i na samych osobach.

Geograficzna perspektywa europejska to Unia o wschodnich granicach sięgających tak daleko, jak sięga strefa cywilizacji łacińskiej, kiedyś wyznaczana wschodnią granicą pierwszej „Małej Unii Europejskiej” Pierwszej Rzeczypospolitej. Horyzont jej sięga tam gdzie sięgały renesansowe i barokowe budowle kościołów, siedzib możnowładców architektura miast i nie jest ograniczony tylko – wbrew byłemu przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego H. Po-etteringowi – do zakresu występowania gotyckich wież. Polska zdaniem profesora Tomasza Dołęgowskiego ma tam potencjalnie szansę na odgrywanie pozycji lidera i w większym stop-niu niż do tej pory uczestniczyć w tym powinny polskie ośrodki naukowe i polska diaspora „na Wschodzie” wspierana rozsądniej przez nasze władze z możliwym unikaniem dawania pretekstu dla tamtejszych wewnętrznych interpretacji politycznych.

Jak odnajduje się Rosja – kraj, który Ignacy Jan Paderewski zapamiętał jako razy ko-zackiej nahajki, uwięzienie ojca i wreszcie jako umyślnie ułamany pedał w jego fortepianie dostarczanym w Petersburgu na koncert oraz wciśnięte między klawisze szpilki dla poranienia palców. Kraj, który pod nazwą ZSRR rozszerzył swoje panowanie na rodzinne Paderew-skiego ziemie ukraińskie a „w władza radziecka uważała go za niebezpiecznego wroga ZSRR” (Witalij Jeremiejew, Elwira Gilewicz). Wreszcie kraj, który obecnie po raz kolejny „znalazł się w pułapce zacofanego modelu gospodarczego i instytucjonalnego, grożącej marginalizacja na arenie międzynarodowej” – jak czytamy w referacie prof. Włodzimierza Marciniaka. Rosja nigdy nie znajduje drogi wyjścia z zacofania w ewolucyjnym immanentnym wewnętrznym procesie roz-woju ale cyklicznie, od panowania Piotra I, brnie – zgodnie ze swoją tradycja ideologiczną i

21


polityczną datowaną od Iwana Groźnego – w „inwersyjnej koncepcji modernizacji cywilizacyjnej jako przesłanki legitymizacji państwa”. W dobie obecnej kluczowym momentem modernizacji Rosji, zgodnie z lansowanymi tam utopiami jest stworzenie Związku Europy (Unia Europej-ska i Rosja) opartego na zjednoczonym kompleksie energetycznym oraz na wszechogarnia-jącej i samo reprodukującej się – w satyrycznej perspektywie antyutopii – władzy Liberalno-Policyjnej Partii Rosji. Reszcie „pozostaje zaś tylko zgrzytać zębami i płacić wysokie ceny za gaz” cytuje rosyjskich antyutopistów Włodzimierz Marciniak w referacie „Rosja w Europie: utopia i antyutopia modernizacji”. Perspektywa groźby zapaści cywilizacyjnej Europy jest tu jasno widoczna w pierwszym rzędzie przez uwięzienie myśli naukowo technicznej w „rurach na-turalnej energetyki gazowej” i zaniechanie, albo przynajmniej spowolnienie nauko-chłonnej energetyki alternatywnej (z jądrową) – czego Niemcy już niezrozumiałe kroki zapowiedziały i je czynią. Po drugie zarysy takiej zapaści dostrzegamy w regresie standardów demokratycz-nych przejawiającym się w brutalizującej „public relations” dominację grup interesów dbających o im właśnie odpowiadający przebieg procesów techniczno gospodarczych.

Perspektywa więc europejska to – zgodnie też z polską racją stanu – nie Europa zjedno-czona w Unii dla niszczącej rywalizacji ze Stanami Zjednoczonymi ograniczanymi traktatem NAFTA (North America Free Trade Area), ale jedność polityczna i gospodarcza ujęta na razie jedynie postulowanym układem North Atlantic Free Trade Area. Przecież hasło takiego orga-nizmu gospodarczego już padało na scenach politycznych (kanclerz Niemiec Angela Merkel) i jest w gruncie rzeczy tylko ex post artykulacją transatlantyckich gospodarczych spontanicz-nie realizujących się procesów integracyjnych w nauce i kształceniu, w wymianie towarowej i wreszcie ostatnio w integracji rynków kapitałowych wyrażającej się fuzją giełd amerykań-skich i europejskich. Tak, że „obecnie powiązania gospodarcze i finansowe Europy i Ameryki Pół-nocnej są ważne nie tylko dla nich samych, ale kształtują również sytuacje globalną wywołując nie tylko pozytywne efekty”, a to dostarcza dalszych wyzwań w myśl wystąpienia prof. Ryszarda Kokoszczyńskiego z NBP. Europa – pozostająca dłużnikiem USA od II dekady XX w przez pomoc materialną i techniczna tego mocarstwa (co przypominał w swoim referacie dyrektor Piotr Ogrodziński) – jak coraz wyraźniej widać, wtedy tylko zachowa znaczenie i zdolności rozwojowe konieczne do sprostania konkurencji miliardowych potęg ludzkich rosnących dy-namicznie Indii i Chin (oraz – popuśćmy wyobraźni politycznej – Środkowoazjatyckiego Aryj-skiego Jądrowego Mocarstwa Muzułmańskiego – jeszcze nie powstałego ale już zamarkowanego sojuszem antyterrorystycznym Pakistanu, Afganistanu i Iranu) kiedy pozostanie nie tylko w ścisłym sojuszu, co w ogóle we wspólnej organizacji polityczno-gospodarczej ze Stanami Zjednoczonymi i Ameryką Północną w ogóle. W przeciwnym razie Europie grozi pozostanie w przyszłości małym półwyspem meta-kontynentu Eurazji o zmarginalizowanej roli zesta-rzałych i zanikających jej narodów, do tak niedawna wyznaczających światu cywilizacyjne i duchowe ścieżki rozwojowe.

WartościW perspektywie europejskiej podział wizji nie dotyczy jedynie przestrzeni geopoli-

tycznej i geograficznego zasięgu Unii w kontekście dynamizmu globalnego układu sił, ale też głębokiego napięcia w sferze duchowej związanego już nie tyle nawet z poszukiwaniem

22


co przyznawaniem się do podstaw tej jedności i tożsamości, którą obejmujemy ogólnym ter-minem cywilizacji łacińskiej. W poszukiwaniu jej istoty gubił się kiedyś młody Paderewski czytając, i zadziwiając się nad duchową mu obcością treści Starego i uniwersalnością prze-słania Nowego Testamentu – co współcześni nam łagodnie komentują: „widać, że studiów teologicznych nie kończył”. Tymczasem poszukując fundamentów łacińskiej duchowej wspól-noty narodów musimy rozważyć najpierw „konsekwencje tego źródłowego wydarzenia jakim było powstanie kultury greckiej, a zwłaszcza greckiej filozofii” – jak mówił prof. ks. Jan Sochoń. Oto – gdyby budująca się Europa zatraciła zdobycze greckiej myśli, dzisiejszy świat wyglądałby zgoła inaczej. Być może nawet chrześcijaństwo przybrałoby odmienne językowo-obyczajowe barwy. Bo to Grecy właśnie utworzyli europejski sposób racjonalnego odnoszenia się do rzeczywistości, w tym do sfery religijnej; jako pierwsi rozpoznali podstawową funkcję ducha: że może być on źródłem poznawania, odczuwania i własnego działania. Zbudowali wielki gmach filozofii, będącej odtąd częścią kultury, bez której nie byłby możliwy całościowy ogląd świata oraz radość z faktu samego poznawania. Stąd też Europę charakteryzuje coś wyróżniającego ją spośród narodów tworzących światowe uniwersum – to szczególne połączenie filozofii i religii budujące „najgłębsze podsta-wy ontologiczne i antropologiczne, które wiążą się z określonymi wzorcami religii chrześcijańskiej, zwłaszcza godnością osoby ludzkiej”.

Za tym idzie współczesna i nowoczesna „propozycja Jana Pawła II zawarta głównie (choć nie tylko) w encyklice Fides et Ratio, a dotycząca, by tak powiedzieć, personalistycznie pojętej racjonalności światopoglądu chrześcijańskiego oraz przyszłości Europy próbującej zachować duchową jedność, nawiązującą do stałego systemu konfesyjnie określonych wartości”. Za papieżem prof. So-choń przekonuje, że „wiara wspiera filozofa w jego wysiłku zrozumienia świata i jego ostatecznych uwarunkowań, a filozofia ułatwia wierze znalezienie odpowiedniego językowego wyrazu i ekspre-sji. Oczywiście, nie każda filozofia i nie każdy model preferowanej w danym dziejowym momencie kultury”. To formułuje w efekcie spectrum pojęciowe poszukiwań wzajemnego zrozumienia i integracji partnerów w przestrzeni geograficznej dwóch wielkich obszarów kulturowych obu stron Atlantyku. „Zwornikiem i płaszczyzną integracji, zapewniającej trwałe i pełnowymiarowe partnerstwo narodów, krajów czy kontynentów, może być tylko wspólny zespół wartości, który nazy-wamy cywilizacją – pisał śp. profesor Stefan Kurowski w nadesłanym referacie „Partnerstwo eu-ropejsko-amerykańskie w świetle >>zderzenia cywilizacji<<”. Integracja zespołu partnerskiego może nastąpić, jeżeli partnerem z jednej strony będzie Europa wielonarodowa, a z drugiej strony wielkie państwo amerykańskie o skomplikowanej strukturze i globalnych interesach. W czasach Paderew-skiego, a więc w pierwszym dwudziestoleciu XX wieku, nikt nie miał wątpliwości co do jedności cywilizacyjnej państw po obu stronach Atlantyku, jak również jedności cywilizacyjnej samej Europy. Jednak dzisiaj – pisał profesor Kurowski – na początku XXI wieku, ta wspólnota cywilizacyj-na, jako warunek efektywnego partnerstwa transatlantyckiego, wydaje się osłabiona. …W Stanach Zjednoczonych pewne niewielkie, lecz wpływowe – jak pisze Huntington – grupy intelektualistów i publicystów negują istnienie wspólnej, amerykańskiej kultury, a zwłaszcza jej identyfikowanie się z jej europejskimi korzeniami i tradycjami. W Europie zaś, lansowana jest natomiast swoista nowa cywilizacja „post –zachodnia” z nowymi wartościami, wśród których naczelną pozycję zajmuje hedo-nistyczny liberalizm jednostki oparty o relatywizm moralności i prawdy.

23


Oczywiście wszystko to odbywa się z ogromną szkodą dla integracji obszaru trans-atlantyckiego i w konkluzji swojego tekstu „Partnerstwo europejsko-amerykańskie w świetle >>zderzenia cywilizacji<<” profesor Kurowski przestrzegał że jeżeli partnerstwo europejsko-amerykańskie się rozpadnie, to „Europa stanie się mało znaczącym półwyspem na skraju eura-zjatyckiego masywu lądowego, natomiast Stany Zjednoczone będą już tylko dużą wyspą najeżoną rakietami. Północny Atlantyk przestanie być morzem śródziemnym współczesnego świata”.

Jeśli my Europejczycy, w tak to w zmiennych i ścierających się „kontynentach myśli”, mamy cokolwiek wspólnego na przekór wiekom konfliktów, co tworzy fundamenty integra-cji to jest tym sumienie, ta wspólna przestrzeń wrażliwości, która pozwala odróżnić dobro od zła według reguł odkupionych 2000 lat temu i która nakazuje samoograniczenie zawarte w już cytowanej tezie, że „miłość własnego narodu nie może być większa od chrześcijańskiego po-szanowania godności osoby ludzkiej jako takiej”. Zasada ta była programem zawsze, na liczącej 1 mln. km kw. powierzchni Rzeczpospolitej, należącej do łacińskiego obszaru kulturowego z jego specyficzną równowagą między władzą duchową i świecką, a znalazła swoje cywilne ukoronowanie w idei praw człowieka wyniesionych na scenę polityki globalnej przez Jimmy Cartera, prezydenta USA, ratującego twarz Ameryki po nieudanej próbie zbrojnego zahamo-wania postępów komunizmu w Indochinach.

To sumienie wpisuje w krąg człowieczeństwa zarówno literackiego komtura de Lowe, który dręczony wyrzutami powiesił się wypuszczony na wolność przez umęczonego polskiego rycerza, jak i socjalistę kanclerza Willy Brandta, który uklęknął przed pomnikiem symbolem ofiar niemieckiego faszyzmu i przepraszał za zbrodnie popełnione przez swoich rodaków, którzy wraz ze złamaniem ramion krzyża łamali chrześcijańską zasadę poszanowania godno-ści osoby ludzkiej jako takiej, w czym prześcigali się z komunistami przy obojętności „starej sprzedajnej Europy”. W istocie, gdy Konwicki pisał w „Kompleksie Polskim” o starej sprzedaj-nej Europie to miał na myśli ten ciąg wydarzeń na który składał się i tragiczny dla Europy fakt wymachiwania świstkiem papieru przez Chamberlaina na Heatrow po powrocie z Monachium i brak ochoty francuskich dziennikarzy do umierania za Gdańsk pozostawiających w samot-ności sojuszniczą Polską, która miała pierwsza odwagę i honor powiedzieć NIE i myślał też o pokrywanym niegodnym milczeniem dramacie Powstania Warszawskiego, kiedy to „Bia-ły Anioł w środku Europy” zademonstrował swoje strategiczne dalekowzroczne „non possumus” wobec totalitarnego zła w ogóle – nie ważne czy to komunizm ze Wschodu czy faszyzm z Za-chodu. Trzeba było następnych pięćdziesięciu lat by przegrana bitwa Warszawiaków, która pozostawała testamentem zobowiązań dla trzech kolejnych pokoleń Polaków, przekształci-ła się w ostateczną ich wygraną – jak i wygraną świata cywilizacji łacińskiej. W perspekty-wie historycznej to właśnie powstańcy warszawscy odnieśli strategiczne zwycięstwo, choć okupione hekatombą ofiar i osobowymi tragediami, których przecież zawsze są pełne nawet i natychmiastowe bitewne zwycięstwa. Oni wygrali, choć niekoniecznie ich dzieci i wnuki siedzą teraz w pierwszych rzędach za okrągłym stołem gdzie spijają ambrozję zwycięstwa, To Powstanie Warszawskie przegrana bitwa i wygrana wojna o cywilizację jest stałym punk-tem odniesienia zawsze wtedy gdy godność ludzka i wolność wypowiedzi są deptane czy to z lewa przez kultywujących ciemną tradycję formowania „właściwej świadomości” czy wtedy

24


gdy ciemny faszyzm usiłuje zbrodnią wzniecać antyłacińskie rewolucje. Ta symbolika Po-wstania Warszawskiego jest przeraźliwie jasna ale ciągle oczekuje na dotarcie do świadomości Europejczyków, którzy albo o nim nie wiedzą w ogóle, albo opowiada się im o chwilowej katastrofie wtedy gdy właśnie korzysta się z owoców ich strategicznego zwycięstwa. To spra-wia, że Powstanie Warszawskie samoistnie należy do wspólnego europejskiego dziedzictwa historii tak jak holocaust i gułagi.

Reguła poszanowania godności osoby ludzkiej jako takiej – przecież nie wyprowa-dzalna poza chrześcijaństwem któremu jest immanentna z powodów oczywistych i sumienie chroni cywilizacje łacińską i świat przed spiralą nienawiści starej bliskowschodniej reguły „oko za oko i ząb za ząb”. Franciszek Fukuyama zauważył, że faszyzm, jako taki, nie upadł spokojnie jako zużyta ideologia, tak jak komunizm, ale został pobity i pokonany siłą w walce, w wojnie i dlatego odradza się z właściwą sobie wolą siły i zbrodni jako metody na dokony-wanie zmian. Ale i dlatego też polska tradycja obrony podmiotowości człowieka z królewską zasadą „nie jestem panem sumień waszych”, tradycją tożsamości i suwerenności narodów i demo-kracji systemu z jej kulminacją rozpaczliwie wykrzyczaną światu Powstaniem Warszawskim i powtórzoną powstaniem pierwszej Solidarności, a na swój sposób zogniskowana w postaci Paderewskiego tworzącego w swoim czasie front polityczny pomyślany jako najszersza płasz-czyzna porozumienia gdzie prawo ma iść za sprawiedliwością opartą o uniwersalne fundamenty etyki chrześcijańskiej, wyznacza szlak politycznej uczciwości. Ilekroć mówimy o Paderew-skim jako polityku tylekroć wskazujemy właśnie na tę ścieżkę uczciwości politycznej – nawet gdyby to miało być nie w smak aktualnie sprawującym władzę, tak jak jego Front Morges był nie w smak wtedy sprawującym władzę i nawet jeśli jest to ścieżka wąska i nie od razu i nie łatwo dostrzegana, albo skwapliwie zaorywana przez nosicieli pamięci ograniczonej grubą kreską, którzy w niepamięci i fałszowaniu imienia Polaków – czy to będzie uzasadnianie wy-przedaży za bezcen materialnego dorobku, czy deprecjonowanie dzisiaj tych lewicowych poli-tyków, którzy przeszli w swoim czasie stalinowskie kazamaty bo mieli odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, czy obśmiewanie poety „słów głębinnych rzeki zadumy Wisły” – widzą jedyną szansę dla promowania swojej niekoniecznie i nie do końca zasłużonej reputacji.

Polityka. Rzeczywistość równoległaSpecjalna sesja została na Konferencji poświęcona pytaniu co pozostało z politycznej

spuścizny Paderewskiego i jak odnajdują się w sytuacji obecnej Polski osoby, które całe życie spędziły właśnie na wierności demokracji ukorzenionej w wartościach chrześcijańskich – tym ruchu politycznym, którego politycy dźwigali ciągłość polityczna Polski w czasie i po II Woj-ny światowej – kiedy to w najtrudniejszych czasach – jak mówili profesor Jan Żaryn, poseł Kazimierz Ujazdowski i dr habilitowany Stanisław Gebhardt chrześcijańscy demokraci two-rzyli rząd Polski na uchodźctwie i stanowili o jej podmiotowej obecności w polityce globalnej. Losy ruchu jaki reprezentowali, a który swoim przesłaniem plasował się w samym centrum sceny politycznej i losy jego działaczy poczynając od samego Paderewskiego a na świadczącym swoim życiorysem Stanisławie Gebhardcie kończąc, układał się w tragizm niesprawiedliwo-ści historii bez happy endu, gdy racja i dobro ciągle przegrywa z siłą i złem konstruowanym przez układy polityczne i przez żywiołowy bieg potężnych procesów przemeblowujących

25


świat. I też są świadectwem, że centrum, jądro polityczne w systemie demokratycznym może być rozrywane przez bardziej homogeniczne i zwarte partie je otaczające – jak to miało miejsce z Frontem Morges gdy powstał jako alternatywna oferta wobec ówczesnych rządów. Wreszcie Centrum może być de facto marginalizowane przez zafałszowane uplasowanie samego cen-trum przez animatorów sceny politycznej.

Polityczny ruch Paderewskiego – jak zauważono na Konferencji – miał paradoksal-nie swoje „pięć minut” w czasie II wojny w formie składu Rządu na uchodźctwie niosącego nadzieje przetrwania w najtragiczniejszym okresie historii narodu polskiego – aż do jego de-kapitacji zagadkową śmierci generała Sikorskiego -bo tkwił jak zadra i jak wyrzut sumienia wyższej konieczności globalnego układu. I wreszcie polityczna ścieżka wygenerowana przez Paderewskiego była w ogóle likwidowana w systemie totalitarnym narzuconym Polakom po II wojnie, a w najlepszym przypadku marginalizowana, czy to drogą eliminacji fizycznej działaczy, czy śmierci cywilnej zadawanej im agresją polityczną, czy wreszcie wobec ich samo rezygnacji i emigracji z powodu wewnętrznego non-possumus wyznaczanego europejskim sumieniem kładącym kres współpracy czy kolaboracji z siłami zniewolenia. To europejskie sumienie nie pozwalało znieść wewnętrznego konfliktu wynikającego z rozbieżności kulturo-wej i cywilizacyjnej z kontynuatorami luksemburgizmu oraz działaczami KPP obejmującymi władzę totalitarną w oparciu o radziecka siłę a usprawiedliwianymi argumentacją filozofów, tudzież poetów „ukąszonych heglizmem”.

W istocie w krajach, gdzie społeczna i polityczna myśl chrześcijańska weszła w spusto-szoną faszyzmem przestrzeń duchową – jak w demokratycznie przebudowanych Niemczech po II wojnie – tam nastał naturalny rozkwit gospodarczy w oparciu o polityczno-gospodarczą koncepcję społecznej gospodarki rynkowej z jej rdzeniem solidaryzmu klasowego, tożsamości narodowej i trwałych wartości europejskich. W Polsce jednak – gdzie z nadania mocodawców radzieckich władzę sprawowali komuniści, dla których solidaryzm klasowy był sprzecznością wewnętrzną nie do pojęcia (mimo nauczki jaką im dała Polska w roku 1920) a tożsamość narodowa i odniesienie do transcendencji zaprzeczeniem „właściwej świadomości” i wreszcie demokracja w sferze realnej w postaci partycypacji pracowniczej zakwestionowaniem samego rdzenia przewodniej roli partii komunistycznej – chrześcijańscy demokraci wierność prawdzie przypłacili życiem, albo marginalizacją w budowanym komunistycznym raju, albo banicją ciągnąca się przez dziesięciolecia. Ale i wolna wreszcie Polska przestawiana nachalnie na tory, które nie pamiętają, że historia nie zaczęła się w roku 1989 r. witała ich zakazem sprawowania funkcji państwowych do których dostęp (w myśl ugody okrągłostołowej – co przypomniał profesor Żaryn) był ustawowo zastrzeżony dla tych, którzy w Polsce zamieszkiwali przynaj-mniej 5 lat przed rokiem 1990.

To nie jest tak by dzisiaj politycy w ogóle nie odwoływali się do terminu „chrześcijańska demokracja”, bo przecież i pierwszy niekomunistyczny premier zamykający ostatni rozdział historii PRL i Platforma Obywatelska z jej usadowieniem się wraz z posłami PSL w ławach partii ludowych uważanych za chrześcijańsko-demokratyczne w Parlamencie Europejskim i Prawo i Sprawiedliwość, z jego profilem lansowanym bardziej w Polsce niż za granicami, pretendujące do zajęcia wiodącej centroprawicowej pozycji na scenie polskiej i kilka dalszych

26


drobniejszych partii po prawej stronie i wreszcie przecież bardzo wielu z lewej strony, nie mo-głoby się odżegnać od chrześcijańskich inspiracji swojego rozumienia dobra i zła. I wszyscy razem stanowią przypuszczalnie znakomitą większość widzialnej sceny politycznej polskiej.

Jest jednak tak, że nie zostały nigdy dobrze wyartykułowane i zsyntetyzowane tezy, które mogłyby scenę polityczną łagodzić i integrować a nam Polakom przywracać poczucie narodowej więzi i obywatelskiej godności w myśl tego śladu politycznej myśli chrześcijań-sko-demokratycznej którym jest konstytucyjny zapis o społecznej gospodarce rynkowej. Za-pis dodajmy, który był i jest lekceważony od chwili jego wprowadzenia do Ustawy Zasadniczej a spektakularnym właśnie przykładem tego na parę dni przez naszą Konferencją była elimina-cja przedstawicieli pracowników w Radzie Nadzorczej KGHM „Polska Miedź”, światowego gracza na rynku swojej branży. Tymczasem konstytucyjny zapis o społecznej gospodarce ryn-kowej powinien być punktem odniesienia przy sporach politycznych o proporcjach budżeto-wych i systemie podatkowym oraz o zasadach corporate governance.

Uświadomienie sobie pełnego znaczenia symboliki postaci I.J. Paderewskiego – któ-rą da się wyrazić triadą: patriotyzm – demokracja – sprawiedliwość, i która popychała Pa-derewskiego właśnie ku próbie tworzenia szerokiego, opartego na solidaryzmie klasowym i wartościach chrześcijańskich frontu politycznego odsłania obecnie natychmiast ogromną przestrzeń obywatelską. Przestrzeń kiedyś wypełnioną nadzieją 10-milionowego ruchu spo-łecznego zwanego „Solidarnością”, a dzisiaj symbolizowaną 50% naszego społeczeństwa, które leżą „politycznym odłogiem” ograniczając się do głuchego biernego protestu demon-strowanego konsekwentnym, 20 już lat trwającym, bojkotem kolejnych wyborów nie widząc wśród pretendentów do miejsc parlamentarnych osób mogących ich reprezentować. Na py-tanie „z sali” czy możliwe jest przejęcie dziedzictwa politycznego Ignacego Jana Paderew-skiego i odtworzenie obecnie czegoś na kształt frontu Morges, adekwatna jest odpowiedź Kazimierza Ujazdowskiego – jednego z najwybitniejszych dzisiejszych historyków i poniekąd politologów – że od tamtej pory dzieli nas ponad 70 lat i świat się zmienił, zmieniły się linie podziału i zbyt totalnie zmieniła się scena polityczna by móc poważnie myśleć o polityce w kategoriach, których skojarzenie przywołuje postać Paderewskiego. Nieciągłość historii jakiej doznała Polska jako państwo i naród polski jako przestrzeń duchowa i wyłonienie się nowych podziałów społecznych wobec nowych problemów politycznych i kulturowych spra-wia, że szablon polityczny implikowany Frontem Morges nie nałożyłby się na wzór układów dzisiejszych bo musiałby łączyć niepołączalne i rozrywać wspólne, grupując w całość grupy nie chcące być w całości, bo są sobie wrogie..

Jednakże, nasza konferencja z postacią Ignacego Paderewskiego, wirtuoza przywró-cenia Europie Polski, Wielkiego Filantropa i Męża Stanu jako propozycją zwornika i rdzenia integracji oraz z jej podtytułem „dziedzictwo wartości dla wyborów dzisiejszych” i sam jej po-mysł programowy wbudowujący politykę w sztukę i kulturę muzyczną prowadziły implicite i doprowadziły explicite jeszcze przed jej rozpoczęciem do odsłonięcia widoku, w którym politycy nawet sobie wrodzy znaleźli się obok siebie w jej Komitecie Honorowym świadomi swojej obecności nawzajem i świadomi – z wzajemnością – honorowego patronatu Prezy-denta Rzeczypospolitej Bronisława Komorowskiego. Wykazali tym samym, że w sprawach

27


fundamentalnych, istotnych (choćby tylko kreślonych na papierze wydarzenia rangi tylko sobie właściwej), które stanowią o przetrwaniu państwa w nowych konstelacjach geopolitycznych i przetrwaniu zintegrowanej tożsamości narodu w nowych kontekstach kulturowych, formują jak gdyby swoisty jeden front. Tym wspólnym frontem łączącym przywódców religijnych, ludzi kultury sztuki biznesu nauki i polityki jest wspomniana i symbolizowana właśnie Pade-rewskim wizja transatlantyckiej duchowej łacińskiej wspólnoty cywilizacyjnej jako kontrpro-pozycja do cytowanej wyżej anty-wizji wymuszanej surowcowej integracji Eurosji niespójnej kulturowo i cywilizacyjnie. Propozycja implikowana naszą Konferencją odsłania tym samym inny podział sceny politycznej Polski niż ten normalnie postrzegany przez pryzmat podziałów partyjnych i – co tu dużo mówić – osobistych animozji, by nie powiedzieć nienawiści. Podział dodajmy z lubością lansowany i wyolbrzymiany przez te media, które prowokowanie, poniża-nie i judzenie mają za swój sposób istnienia wynikający z samego ukorzenienia w tradycjach nienawiści do narodu polskiego i polskości oraz z mentalnościowego uwięzienia w horyzoncie walki klasowej w imię „postępu”.

Problem polityków polskich leży w tym by potrafili naśladować kulturę polityczną Paderewskiego – o której przy innej okazji mówił kiedyś prof. Marian Marek Drozdowski – by spory kontynuowali wokół swoich programów, a nie wokół samych siebie a także roz-wiązywali problemy przez ich rozwiązanie a nie przez wzajemne przygadywanie. Na tym tle ujawnia się nam też problem ZGODY – zgody do której wzywał prezydent Komorowski w swoim expose na objęcie najwyższego stanowiska w kraju i obawy, którą wyrażał pośred-nio, gdy w przemówieniu 3-majowym przekonywał jak mamy śpiewać refren pieśni „Boże coś Polskę”. Zgoda przecież musi być na coś i na jakiejś płaszczyźnie. Zgoda musi mieć jakiś rdzeń wspólny wokół którego zataczają się kręgi z obszarami akceptacji, kompromisu, wresz-cie tolerancji zaledwie, a w końcu i nie zgody na coś. Nasza Konferencja implicite ten rdzeń kuje z postaci Paderewskiego wielkiego patrioty, któremu nie dane było wytrzymać w kraju rządzonym przez patriotów i formułuje implicite płaszczyznę zgody w postaci wizji geopoli-tyczno-kulturowej. W wymiarze wewnętrznym ścieżkę zgody wytycza myśl Paderewskiego wyrażona w jego ostatnim przemówieniu którego 70 rocznica zbiega się dokładnie z datą na-szej Konferencji, „By Polska Jutra stała się nie tylko wielka i silną, ale także troskliwą, dobra i szla-chetną Matką wolnych i równych obywateli…”. Zgoda, implicite też nie stawia żadnych barier dla tolerancji tych poglądów i ludzi którym przedstawiony rdzeń i płaszczyzna nie odpowiada, pod warunkiem, nie narzucania przez nich „postępowej świadomości” oraz zachowania zasa-dy nie naruszania godności osoby ludzkiej jako takiej w całej przestrzeni znaczenia tych słów i przestrzegania reguł non violence.

Ład Z zasady poszanowania godności osoby ludzkiej i sumienia wyłania się najczęściej chy-

ba – gdyby ktoś policzył – używane przez Paderewskiego w jego opublikowanym pamiętniku słowo SPRAWIEDLIWOŚĆ. To w swoim ostatnim przemówieniu wzywał aby przyszły Ład, jaki zapanuje na świecie, opierał się na SPRAWIEDLIWOŚCI i na zgodnym współ-życiu wielkiej rodziny wolnych narodów w oparciu o chrześcijańskie wartości. Wewnętrzne poczucie sprawiedliwości, a także honoru zawodowego, było u niego swoistym imperatywem,

28


który określał jego wybory i zachowania, niekoniecznie zawsze dla niego osobiście korzystne w bezpośrednim pekuniarnym wymiarze. Prowadziło go też do takiej postawy życiowej, która każe w opisie jego osoby do słów Wirtuoz i Mąż Stanu dodawać jeszcze „Wielki Filantrop” w następstwie jego orientacji na los pozostających w złym położeniu, a obie wojny dostarczy-ły mu tu dużego pola do działania. Ignacego Jana Paderewskiego odnajdujemy tym samym w szeregu tych, którzy – użyjmy żargonu teorii ekonomii – użyteczność społeczną oceniają przez pryzmat położenia najgorzej sytuowanych. Jest jasne, że osoba może rozumować w ka-tegoriach troski o „będących w najgorszym położeniu” (co nazywa się dzisiaj użytecznością Rawlsa od nazwiska wcale nie konfesyjnego socjologa, ekonomisty i filozofa) kiedy każdy jest wychowywany w świadomości, że skrzywdzenie kogokolwiek jest przykrością dla każdego, albo inaczej, że radość mojego sąsiada jest moją własną, albo upraszczając “będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego”, co wraca nas do źródeł moralnej tożsamości narodów Europy w ogóle a do rodzinnego, katolickiego, wychowania Ignacego Paderewskiego w szcze-gólności. Można przyjrzeć się czy Europa – z Niemcami jako przykładem sztandarowym z ich przesiąkniętymi solidaryzmem społecznym zasadami organizacji gospodarki i przedsiębior-stwa – nie jest daleko zaawansowana na tej ścieżce wbrew powierzchownie widocznym prze-jawom liberalnych postaw egoizmu i wewnętrznej presji na indywidualność karier życiowych. I można zapytać czy obywatele krajów hołdujących zasadom ujętym w konstrukcji, którą na-zywamy społeczną gospodarką rynkową albo ordo-liberalizmem nie mają się przeciętnie lepiej i w kondycji materialnej i psychospołecznej jako obdarzeni prawami nie tylko politycznymi ale i poczuciem wspólnoty ze swoim miejscem pracy i właścicielem firmy.

Zasadę podmiotowości i godności ludzkiej można odczytywać i przez pryzmat wolno-ści jednostki i właściwej konstrukcji corporate governance a więc ewentualnego zabezpieczenia jakoś pomyślanej roli pracowników w ich miejscu pracy, które przecież nie tylko dostarcza zarobków na realizację konsumpcji ale samo jest miejscem samorealizacji i satysfakcji zawo-dowej stanowiącej w równym, a może w większym stopniu jak sama konsumpcja o poczuciu zadowolenia z życia. W przypadku tego typu „pracy” jaka wykonywał Ignacy Jan Paderew-ski, pracy artysty i kompozytora – ale to samo można powiedzieć o każdym innym wolnym zawodzie – samorealizacja, czy to w formie udanego występu czy dobrze przyjętego utworu, wykładu, czy rozprawy czy leczenia pacjenta stanowi esencje życia, a konsumpcja pojawia się tu tylko jako swoisty „by product”, niejako mimochodem przy okazji i jest tylko peku-niarnym dodatkiem do niepekuniarnej satysfakcji ze stopnia samorealizacji w samej pracy. Jednakże tzw. front pracy musi jednak być uprzednio przygotowany. Na tym tle wyłania się problem – dostrzegany i zaznaczany nierzadko przez Paderewskiego w jego pamiętnikach który można skrótowo zawrzeć w pytaniu „KTO tu rządzi?”, kto jest fatycznym podmiotem tego wydarzenia, jakim jest występ który nie doszedłby do skutku, gdyby nie praca menadżera czy impresaria. Otóż Ignacy Jan Paderewski nie pozostawia cienia wątpliwości, że podmiotem i decydentem jest on sam i daje to do zrozumienia swoim impresario. Śmieszyła go postawa jednego z nich, który w trakcie współpracy z wirtuozem stopniowo przechodził do tworzenia wrażenia, że gra i koncerty to wspólne dzieło i posuwał się do sformułowań typu „dobrze zagraliśmy” „udał się nam koncert”. Tak jak zdarza się to w biznesie, gdy manager dopisując

29


się do wynalazku głosi, że „wynaleźliśmy”. Wątek ten jest warty podniesienia z uwagi na jego implikacje dla ładu korporacyjnego” i budowania relacji dominacji lub subordynacji między merytokracją i technokracją. Paderewski sama swoja postawą demonstruje, że podmiotowość i władza powinna należeć do merytokracji – technokracja spełnia role czystko wykonawcze, ma usuwać przeszkody na drodze „tego który wie jak” – w jego przypadku: artysty i twórcy. Relacje te pociągają za sobą sposób rozwiązania spraw przyziemnych – a więc podziału do-chodu z działalności takiej czy innej firmy -ale też mogą posłużyć za wyznacznik rozgranicze-nia na między wschodnią a zachodnią kulturą korporacyjną ze wszystkimi tego implikacjami dla innowacyjności, dynamizmu i konkurencyjności firm, a także oceny tendencji ewolucji rozwiązań prawno-ustrojowych konstytuujących polską gospodarkę. Relacja merytokracja – technokracja nabiera znaczenie w gospodarce opartej na wiedzy i firmach opartych o wie-dzę a przeobrażając system kierowania gospodarką trzeba uważać np. czy otwiera się drogę managementowi i nowo kreowanym właścicielom szpitali dla „kręcenia lodów” na chorych, czy do upodmiotowienia i rozwoju sztuki lekarskiej ucieleśnianej lekarzach jako ich kapitał ludzki.

Jednakże – należy przestrzec – zwolennicy demokracji przemysłowej i samorządności pracowniczej mogliby tylko wtedy znaleźć zrozumienie u naszego wirtuoza i mistrza, któ-ry uznawał bezwzględny prymat dyrygenta w orkiestrze i jej dyscyplinę jako warunek mi-strzostwa, gdyby sami mogli wykazać się mistrzostwem i wirtuozerią która wtedy bardziej potrzebuje dyrygenta jako partnera a nie policjanta – tak jak w budzącym zdziwienie Pade-rewskiego „demokratycznym ładzie wybieralnego dyrygenta orkiestry Paryskiej”. Zdaniem Paderewskiego orkiestra ta grała mistrzowsko mimo tego demokratycznego ładu i jemu grało się z nią dobrze, tylko dlatego, że – opowiada w swoich pamiętnikach – grali w niej muzycy najprzedniejszej marki. Zwolennicy zatem demokracji przemysłowej i partycypacji pracowni-czej mogliby znaleźć u Paderewskiego wspierające ich elementy dopiero w przedsiębiorstwach opartych o wiedzę w których pracownicy sami dbają o swoje mistrzostwo lojalni wobec swojego pracodawcy i swoich mistrzowskich kolegów. Sukcesy gospodarki niemieckiej -chyba najbar-dziej z europejskich hołdującej zasadom demokraci przemysłowej i partycypacji pracowniczej -nie dziwią za bardzo, bo o sami niemieccy pracobiorcy pozwalają na to swoimi indywidual-nymi umiejętnościami i odpowiedzialnością. (Partycypacji pracowniczej nie powinno mylić ze związkową ochroną „praw pracowniczych” – tutaj Paderewski ma tylko kpiarskie uwagi wobec kucharek i ich szefów kuchni, którzy nie mogli podejmować późnych gości hotelowych, gdyż minął 8-godzinny dzień pracy. Dopiero przekupstwo, prawie zawsze skuteczne stano-wiło jakieś rozwiązanie dla pustego żołądka maestro i jego towarzyszy. (Nota bene stosowany przez Paderewskiego chwyt extra wynagradzania odpowiada podstawowym regułom teorii mikroekonomicznej wiążącej podaż pracy z ze sposobem wynagradzania za pracę).

Na konferencji aspekt suwerenności i podmiotowości uczestników rynku pojawił się w innym kontekście – a mianowicie w referacie Janusza Szewczaka głównego ekonomisty SKOK – poświęconym konkurencyjności podmiotów i suwerenności konsumenta-inwestora na rynkach finansowych w aspekcie rozwoju i funkcjonowania spółdzielczych kas oszczędno-ściowo kredytowych. Rynek ten rozwijany w Polsce niezwykle dynamicznie i przy współpracy

30


z podobnym sektorem w USA, a kierowany przez M. Biereckiego vice prezesa Światowego Związku Unii kredytowych, stał się drzazgą w oku rynku bankowego w Polsce opanowanego przez kapitał obcy. Działacze spółdzielczego ruchu oszczędnościowego kredytowego nie znaj-dują słów krytyki pod adresem pana prezydenta Bronisława Komorowskiego, za to że uległ naciskom lobby bankowego i wycofał najistotniejsze punkty skargi konstytucyjnej złożonej przez jego poprzednika, śp. Lecha Kaczyńskiego, w Trybunale Konstytucyjnym na uchwalo-ną przez Sejm, również pod dyktando tego lobby, ustawę wnoszącą zmienione regulacje praw-no-finansowe do tego segmentu rynku. Rzecznicy interesu suwerenności konsumenta-inwe-stora i kredytobiorcy oraz konkurencyjnej struktury rynku finansowego w Polsce, wskazują, że proponowane zmiany mają w istocie na celu wrogie przejęcie kontroli nad oszczędnościami ponad 2 milionów ludzi, a nie wzmocnienie ich bezpieczeństwa i zapowiadają złożenie pozwu przeciw Prezydentowi o niekonstytucyjność wszczętej przez niego procedury. Stawką w grze jest właśnie kontrola nad kilkunastoma miliardami złotych i dlatego spór ma wielki ładunek emocjonalny a wynik ostateczny nie jest łatwy do przewidzenia.

Polska – USA. PartnerstwoPamięć o działalności Ignacego Paderewskiego i jego szczególna postać osoby żywo

obecnej po obu stronach Atlantyku inspiruje nas do globalnej właśnie transatlantyckiej wi-zji europejskiej. Konferencja zatem obok przypomnienia i popularyzacji zasług i wielkości Paderewskiego jako wirtuoza artysty, filantropa, i polityka swojej doby, odczytała aktual-ną nośność jego osoby jako męża stanu – symbolu PODMIOTOWOŚCI Polski w polityce globalnej, uosobienie więzi transatlantyckich i współpracy europejsko amerykańskiej, wresz-cie prawowitej tradycji i dziedzictwa politycznego dla naszej prezydencji w Unii Europej-skiej. W tym kontekście siłą faktu pojawia się pytanie o gotowość i zdolność stron do takiego partnerstwa.

Ignacy Paderewski był politykiem polskim i jego udana działalność w Ameryce, jego kontakty z prezydentem Wilsonem, które zaowocowały 13 punktem w czternastopunk-towym programie dotyczącym urządzenia Europy po pierwszej wojnie światowej, miały na celu przede wszystkim sprawy i interesy polskie. Otóż historyczne walory postaci i dokonań Ignacego Paderewskiego w dziele tworzenia partnerstwa polsko-i europejsko amerykańskiego sprawiają, że nie możemy nie zauważyć, iż w ciągu blisko już 100 lat, które upłynęły od czasu działalności Paderewskiego w Ameryce, świat się zmienił: inna jest dziś Polska, inna Eu-ropa, inna jest też Ameryka, jak również reszta świata. Polska wynurzyła się w 1989 roku z sowieckiego wasalstwa i wkroczyła w ostatnie dziesięciolecie XX wieku i świat zobaczył, że w Europie pojawiło się dość duże państwo o zwartym obszarze i jednolitej, licznej ludności – kandydat do rangi mocarstwa regionalnego.

Czy kraj taki może być partnerem Ameryki i czy są tego jakieś oznaki? – pytał w nadesłanym referacie śp. profesor Stefan Kurowski – W kategoriach oficjalnych jakieś partnerstwo formalnie istnieje. Odbywają się wizyty: ich prezydent przyjeżdża do nas, nasz prezydent przyjeżdża do nich. Jesteśmy wśród krajów „nowej Europy” największym najwierniejszym sojusznikiem Ameryki to Pol-ska przekonywała Unię Europejską, że należało organizować koalicję dla pomagania Amerykanom, to Polska odgrywa czołową rolę wśród państw Unii w przeciągnięciu Ukrainy na stronę Zachodu.

31


A co daje Ameryka Polsce? Jeśli powiemy, że uzyskaliśmy dzięki Ameryce przyjęcie do Paktu Atlan-tyckiego, to powiemy już wszystko. Oczywiście nie jest to mało. Pakt Atlantycki ma nas chronić przed rewanżyzmem Niemiec i zaborczością Rosji. Ale nie byliśmy tu uprzywilejowanym wyjątkiem: do NATO przyjęto w tym samym czasie szereg innych krajów. Natomiast wiele naszych oczekiwań związanych z Ameryką nie zostało zrealizowanych.

Dużym rozczarowaniem było w ogłoszenie decyzji o odstąpieniu od realizacji koncepcji obronnej tarczy antyrakietowej w dniu 17go września co sprawiało wrażenie, że może nie tyle sam prezydent Obama wychowywany na Hawajach, lecz jego doradcy określający strategie geopolityczne USA, dali nam do zrozumienia iż odpowiada im taka wizja podziału Europy jaka kojarzy się z tą datą, a więc, że USA odchodzą niejako od linii rozumowania datowanej od prezydenta Wilsona uwiedzionego na swój sposób przez Ignacego Paderewskiego a w 70 lat później, pod koniec XX w. realizowanej przez Madline Albright. Otóż przekonania takie są niedokładne z tego względu, że – jak wskazał minister Krzysztof Stanowski – gdybyśmy zadali sobie pytanie jak dziś idee Paderewskiego są obecne w polityce to takim bardzo ważnym elementem, który łączy dziś w wyjątkowy sposób Stany Zjednoczone i Polskę, – w wyjątkowy sposób ponieważ idea ta dotyczy tylko Polski w polityce Stanów Zjednoczonych, w reakcji na wydarzenia w marcu bieżącego roku na Białorusi i na wydarzenia w Afryce Północnej – jest fakt, że Hilary Clinton oraz minister Sikorski uzgodnili, że w ramach dialogu strategicznego Polski ze Stanami Zjednoczonymi zostanie stworzona nowa ścieżka – ścieżka dotycząca wsparcia demokracji. Bardzo niezwykły pomysł. Tradycyjnie w polityce zagranicznej myśli się często, że takim podstawowym elementem – oczywiście słusznym dotyczącym bezpieczeństwa jest kwestia obronności związanej z siłą militarną. Kiedyś liczono taką siłę w bagnetach potem w liczbie armat w artylerii, w liczbie czołgów, samolotów potem głowic nuklearnych. Po jakimś czasie zrozumiano że takie kwestie, jak kwestie ekonomiczne, szcze-gólnie bezpieczeństwo energetyczne należą do najważniejszych i do niedawna polsko – amerykań-ski dialog strategiczny dotyczył tych dwóch rzeczy, dotyczył obronności i dotyczył ekonomii a przede wszystkim bezpieczeństwa energetycznego. I Clinton i Sikorski zdecydowali się dodać do tego jakby trzecią nogę -nogę dotyczącą demokracji …-przecież mamy wokół Polski czynienia również z rzą-dami nie koniecznie bardzo demokratycznymi i nie można z tym nic zrobić – ale jednocześnie gdy na-ruszą prawa człowieka naszym obowiązkiem wspólnie z partnerami ze Stanów Zjednoczonych jest wesprzeć opozycję białoruską, Polaków na Białorusi i każdą mniejszość narodową na Białorusi bo ci ludzie maja praw do wolności i to nie jest tak, że to myśmy zostali powołani i dla nas ta wolność jest a dla innych a inni nie”. W tym rzeczywistym kontekście, tylko za zwykłe uchybienie polskiej dyplomacji musimy uważać nie wskazanie prezydentowi Obamie strategicznej, historycznej doniosłości Powstania Warszawskiego, którą rozumiał w sposób oczywisty Prezydent Bush przysyłając George Shultza na uroczystość obchodów 60-tej rocznicy wybuchu tej insurekcji, tak wspaniale zaaranżowanych na Placu Powstańców Warszawy z inicjatywy ówczesnego pre-zydenta Stolicy, śp. Lecha Kaczyńskiego Temu zaniedbaniu trzeba przypisać – bo nie można za wszystko obwiniać doradców Obamy – nie wprowadzenia do programu wizyty Prezydenta USA punktu o złożeniu hołdu przed pomnikiem Powstania Warszawskiego a ograniczeniem go tylko do pokłonu przed pomnikiem – co tu dużo mówić też amerykańskiego wyrzutu su-mienia bezczynności – Bohaterów Getta.

32


Wizycie prezydenta Obamy towarzyszył też pewien cień obawy, że destabilizujący i de-strukcyjny dla partnerstwa amerykańsko – polskiego charakter może mieć nadzieja środowisk żydowskich na objęcie kuratelą amerykańskiego rządu i amerykańskich sądów ich oficjalnie już zgłaszanych żądań – z zaangażowaniem „czynników oficjalnych Izraela zwrotu wartości pozostawionego w Polsce majątku szacowanego na razie, obecnie, na 65-68 mld dolarów. Sprawa ta choć przybladła ponieważ na szachownicy świata inna strategiczna kwestia staje te-raz na forum międzynarodowym -sprawa niepodległości i suwerenności Palestyny – to jednak implikuje szersze pytanie w ogóle o wierzytelności Polski w Europie.

Europejskie wierzytelności PolskiW świetle wymienionych faktów godzi się przywoływać Ignacego Paderewskiego jako

świadka historii wraz z przypomnieniem jego ulubionego słowa „SPRAWIEDLIWOŚĆ” i zapytać czy nie nadszedł wreszcie czas dokonania „clearingu” wielostronnych zobowiązań i należności. W rozliczeniu takim to najpierw kraj zdradzony, sponiewierany i ukrzyżowany prze sąsiadów, którzy rozmyślnie wyrzynali wykształcone warstwy jego inteligencji w czasie wojny i w ciągu 11 lat po jej zakończeniu otrzymałby właściwe odszkodowania za zniszczenia materialne i straty ludzkie. Odszkodowania, które w przeliczeniu na obecne wartości waluty amerykańskiej sięgałyby bilionów dolarów przecież i tak nie będą spłatą historycznego długu jaki Europa ma wobec Polski. Odrodzona Polska, która powstała z zapisu prezydenta Wilso-na, a którą wyczarował w wyobraźni świata na koncertach w Londynie i szczególnie w No-wym Jorku jego przyjaciel „Archanioł” Ignacy Paderewski, wypełniła zadania niesłychanie ważne dla Europy. W drugim roku niepodległości doszło do XVIII najważniejszej bitwy w dziejach ludzkości – jaką była Bitwa Warszawska 1920 i uchronienie Europy przed powsta-niem komunistycznego Związku Radzieckiego z granicą zachodnią na Kanale La Manche, a przynajmniej na Renie, jak zamachiwali się uczynić wieszcze postępu. Za „cud nad Wi-słą” otrzymaliśmy wypłatę w postaci zdrady i porzucenia gdy tu faszyzm niemiecki usłyszał pierwsze poważne NIE w dwudziestym roku istnienia Odrodzonej, a komunizm wbijał nóż w plecy „sojusznikowi zachodu wiernemu do szaleństwa”. Po agresji radzieckiej na Polskę w dniu 17go września 1939r Paderewski zwrócił się w radiu z płomiennym apelem do Narodu podkreślając: „W ciągu trzech tygodni Polska sama jedna dźwiga wytrwale ciężar hitlerowskich wojsk... Te trzy tygodnie bohaterskiej chwały i męczeństwa stanowią nasz wkład w święta sprawę wspólną, z którego jesteśmy i będziemy dumni i którego rozmiarów nigdy nie będziemy żałowali. Burzące siły bolszewizmu złączyły się z silami hitleryzmu, a zjednoczenie despotyzmów przypie-czętowane zostało zbrodniczym uderzeniem na tyły wojsk naszych. I cóż się dzieje, gdy w ten sposób stan rzeczy na naszych polach bitew okazał się jeszcze bardziej rozpaczliwy? Oto Wojsko Polskie nie waha się ani chwili, jakby nie licząc się z tym, spełnia swój obowiązek, trwa w uporze, trwać będzie w nim aż po ostateczne granice ludzkich możliwości”. Piąty tom Archiwum Politycznego Igna-cego Jana Paderewskiego, wydany przez Instytut Historii PAN w 2001 r, tom przemilczany przez krytyke naukową – zauważa profesor Marian Drozdowski – pokazuje wnikliwą reakcje Paderewskiego na obserwowane zbliżenie rosyjsko – niemieckie zwieńczone paktem Hitler-Stalin z 23 sierpnia 1939 roku. I tu, w Polsce, ponownie faszyzm i komunizm razem wzięte jeszcze raz usłyszały NIE w 1944 – potem komunizmowi co i raz przypominane z kulminacją

33


w 1980r, aż się zmęczył i sam ustąpił „na z góry upatrzone pozycje”. Wszystko to sprawia, powtórzmy, że unikalna historia Polski w ogóle oraz wymienione epizody ostatnich 90 lat wchodzą w postulowane wspólne dziedzictwo europejskiej pamięci historycznej, tak jak ho-locaust i gułagi.

Dług Europa ma wobec Polski, dług nie tylko nie spłacony, ale nigdy do nie dawna nie przypominany, nie wypowiedziany. Bo któż miał przypominać o „cudzie” z 1920 r. i jego doniosłości, skoro rządziła Polską od 1945 r. ta opcja, dla której klęska Czerwonej Armii w 1920 r. była i ich klęską i klęską lewicowych dewiantów dominujących w mass-mediach. A któż miał przypominać, że Blitzkrieg z dwóch stron zaatakowaną w 1939 roku Polską kosztował Niemców więcej niż kampania duńska, holenderska, belgijska norweska i francuska razem wzięte. Przecież nie Niemcy – bo w propagandzie to miał być spacerek po równinach środka Europy dla uściśnięcia towarzyszy broni przyozdobionych gwiazdami – nie Francuzi i Anglicy – no bo właśnie im potrzebny był argument, że Niemcy się byli przeszli nad Bug gdzie uścisnęli „lewicę” przyjaciołom którzy wyszli im na powitanie w pół Polski. I co tu się czepiać o zdradę, o porzucenie? No i przecież nie Rosjanie – bo nóż wbity w plecy Polski kłuł ich oczy. No i nie rządy komunistyczne polskie bo jakby tu chwalić za dzielność burżuazyj-ne państwo – wroga klasowego. No nie było „sprawy” – a znajdujemy tego potwierdzenie na świecie. W muzeum Techniki w Chicago w holu wejściowym jest (przynajmniej była jesz-cze w 1991 roku) ogromna tablica z datami ważnych wydarzeń na świecie – są daty wielkich wynalazków, i daty wielkich bitew i wydarzeń politycznych. W 1939 roku – roku kiedy dwa nieludzkie systemy podpisując wyrok na Polskę podpisały historyczną karę śmierci na samych siebie – NIC SIĘ NIE WYDARZYŁO (aha! – była wystawa w Tokio).

No więc Europa nie może mieć poczucia długu wobec swojej polskiej części, bo nie wie, że ma mieć! Nie wiedzą, że dzień 15 września 1940 nad Anglią mógł był inaczej wy-glądać, gdyby do 500 samolotów Luftwaffe wtedy atakujących mogłoby było dołączyć te 450 strąconych wraz z lotnikami nad Polską rok wcześniej. A te 1000 czołgów i wozów pancer-nych i ich załogi zniszczone „w wojnie obronnej Polski”, nie przydałyby się Niemcom w roz-strzygających momentach wielkich późniejszych bitew pancernych, kiedy „wynik na krańcu” decydował, kto zwyciężył? Dług zatem, ogromny dług, nie polska część Europy ma wobec części polskiej. Trzeba o tym przypominać i na szczęście wybraliśmy również takich „eu-ro-deputowanych”, że tam w Brukseli ma kto przypominać. I nie wolno się dać zakrzyczeć zwolennikom grubych kresek, permanentnego postępu bez pamięci, oraz przyszłości bez przeszłości, którzy nie tylko podnoszą ochotnie biadolenie nad Polakami ośmielającymi się zgłaszać słuszne roszczenia, ale i mają czelność – jak przedstawiciel „Bertelsmana” przed paru laty na łamach „Rzeczpospolitej-przyrównywać spadkobierców duchowych kontynuatorów wielkiego historycznego zwycięstwa idei wolności Powstania Warszawskiego do kultywują-cych ruch faszystowski w Austrii i dlatego nawoływać do karania Polski sankcjami za doko-nane wybory! Przypadek, „Bertelsmana” szczególnie dojmująco wskazuje na potrzebę sięgania do przeszłości i potwierdza, że nie ma rozpoznania teraźniejszości i nie ma dobrych wyborów na przyszłość bez uświadomienia długofalowych konsekwencji i efektów przeszłości – ina-

34


czej bowiem do stołu z ambrozją zwycięstwa dalej będą zasiadali biesiadnicy z niewyraźnymi wizytówkami moralności politycznej.

Powołanie się na SPRAWIEDLIWOŚĆ łączy nas właśnie ze środowiskami żydow-skimi wytrwale od dziesiątków lat żądającymi i egzekwującymi odszkodowania ku jej zadość-uczynieniu i zobowiązuje nas, przywołujących zasadę równoprawności narodów, do przed-stawienia rachunku wartości długu europejskiego wobec Polski. Na razie mamy pod ręka rachunek strat materialnych samej Warszawy oszacowany przez zespół prezydenta miasta – ś. p. Lecha Kaczyńskiego w roku 2004 na 48 mld dolarów co dawałoby dzisiaj kwotę nie mniej niż 150 mld po uwzględnieniu deprecjacji dolara w ciągu ostatnich 7 lat mierzonej cenami złota. Tu nie liczymy strat ludzkich – tzn. wartości kapitału ludzkiego ucieleśnionego w wymordowanych mieszkańcach Warszawy. Pobieżny rachunek metodą dochodową wycho-dząc od obecnej przeciętnej płacy brutto (na dwóch krańcach: krajowej i „międzynarodowej” osiąganej przez emigrantów na Zachodzie), przyjmując obecny współczynnik aktywności zawodowej i pomijając skomplikowany rachunek zmian siły nabywczej euro oraz dyskusję kwestii dyskonta tu przyjmowanego na poziomie 2% stopy realnej daje, że w wyniku utra-ty 700-800 tys. warszawian zamordowanych, poległych, rozstrzelanych lub wywiezionych do komór gazowych, Warszawa utraciła łącznie kapitał rzeczowy i ludzki o wartości od 330 do 570 mld euro. A gdzie zniszczenia całej Polski? A gdzie wartość ogólnych start ludzkich szacowanych na 5-6 mln istnień? Gdy sobie uświadomimy, że Polska w wyniku zniszczeń spowodowanych II wojną światową została cofnięta w zależności od rozpatrywanego aspek-tu na pozycje na których była od 50 do 600 lat wcześniej a więc owoce tylu pokoleń zostały obrócone w niwecz to przestaniemy się ewentualnie dziwić powyższemu wyliczeniu. Takie rachunki długu reszty Europy wobec jej Polski wszakże powinniśmy położyć na stół nego-cjacyjny parę lat temu – ale nie reprezentowali nas odpowiednio wykształceni ludzie, a i ich mentalność przecież daleko odbiegała od tego co Europejczycy rozumieją pod pojęciem inte-res narodowy. Można sądzić, że problematyka wartości strat kapitału ludzkiego poniesionych przez Polskę w latach II Wojny światowej i terroru stalinowskiego mogłaby się stać przedmio-tem oddzielnych badań Instytutu Pamięci Narodowej, a literatura światowa oferuje tu gamę podejść od Wiliama Petty’ego, XVII wiecznego „ojca ekonomii” począwszy.

Wypada też wspomnieć o oszczędnościach jakie Europa może poczynić w wyniku osta-tecznego po 45 latach zwycięstwa idei Powstania Warszawskiego przejawiającej się w upadku bloku komunistycznego i rozwalenia muru berlińskiego a przekładającej się na podniesienie poziomu bezpieczeństwa Europy Zachodniej i idącym w ślad obniżeniem koniecznych, a za-wsze w jakimś stopniu stanowiących zamrożenie kapitału, wydatków na zbrojenia.

Clearing wielostronny zarysowanych należności i zobowiązań pozostałych do roz-liczenia w konsekwencji II Wojny światowej o których Żydzi słusznie przypominają wciąż i uparcie, pokazuje światu i Europie jeszcze raz znaną prawdę, że interes żydowski jest sple-ciony z polskim jak było przez ostatnie 900 lat. (należy uwzględnić reperacje już otrzymane przez środowiska żydowskie, w proporcji w jakich ofiary przez nie reprezentowane były oby-watelami Rzeczypospolitej). Dopiero wspólne występowanie na scenie globalnej o słuszne na-leżne Polsce odszkodowania i ewentualne ich przedstawienie rządowi i sądom amerykańskim

35


w naszym imieniu przez mające w tym doświadczenie środowiska żydowskie, z jednej strony może być skuteczne, a z drugiej pozwoli Polsce bez trudu spełnić wymienione żądania re-kompensat za majątek żydowski pozostały w Polsce. Dłużnikami wciąż pozostają obydwaj agresorzy Niemcy i Rosja jako spadkobierca Związku Radzieckiego. Z oczywistego powodu wiązania przyczyn ze skutkami, Rosji, spadkobierczyni ZSRR, największego sprzymierzeńca Hitlera umożliwiającego mu rozpoczęcie wojny, nic się nie należy jako współsprawcy nie-szczęść i strat, wbrew jej polityce historycznej usiłującej zmazać jej rzeczywistą rolę w rozpę-taniu II wojny światowej. Dłużnikami są też niewierni alianci Polski, w szczególności Francja, skompromitowana postawą w roku 1939 i 1940, czego w odróżnieniu od Anglii nigdy nie naprawiła. Kwoty o które chodzi Żydom i nam choć nie małe, bledną jednak na tle rzeczywi-stego wsparcia i wartości gwarancji udzielonych przez te kraje sektorowi finansowemu po jed-nym tylko kryzysie 2007-2008 roku.

I takie rachunki powinniśmy położyć i teraz – korzystając z prezydencji – gdy budo-wany jest kolejny unijny siedmioletni budżet i gdzie kłótnia idzie o ułamki procentów PKB krajów Unii. By tak się stało jednak nie wystarczą same wyliczenia i sojusz polsko-żydowski w tej sprawie. Trzeba jeszcze takiej mentalności polskiego rządu, która sprawiałaby, że sym-bolem polskiej „prezydencji” w Unii nie byłaby popularna aktorka niemych filmów niemiec-kich ale właśnie ten wielki polski patriota, a jednocześnie znany na obu półkulach „obywa-tel świata” WIRTUOZ, który muzyką przywrócił światu i Europie pamięć Polski i „wygrał na fortepianie jej niepodległość” na międzynarodowej scenie.

Muzyka Muzyka jako wiedza powiada słowami muzykologa, że „gra Paderewskiego jest wartością

historyczną, związaną z określonym czasem i estetyką gry, zaś jego wybór sposobów interpretacji muzyki, to m.in. oratorstwo słowne, które przekłada się na „totalne parlando” muzyczne, szeroka kantylena zw. distinctive, maniera rubata, teatralność muzycznego gestu, kontrasty dynamiczne przy mistrzowskim użyciu pedalizacji” (Irena Poniatowska).

W jego twórczości, istotnej z punktu widzenia polskiej, ale również – w przypadku niektórych dzieł – europejskiej kultury muzycznej, ogniskuje się wielość ówczesnych nurtów artystycznych. Szczególnie interesująca jest perspektywa pozornych paradoksów jego sztuki, jak próba łączenia elementów narodowych (ludowych, chopinowskich) z uniwersalizacją ję-zyka muzycznego oraz sięgnięcie w ostatniej fazie twórczości po niejako przeciwstawne sobie estetyki francuskiego i niemieckiego modernizmu. W jego muzyce jawi się również wątek natury etycznej. Nie tyle chodzi jednakże o propagowanie przez sztukę wartości uniwersal-nych, co funkcjonalizację części jego twórczości (muzyka salonowa, sztuka narodowo-wy-zwoleńcza) oraz przejmowanie obcej stylistyki. „Twórczość” – zdaniem mistrza z Morges – „przezwycięża śmierć”. (Raba); A znawcy europejskiej pianistyki umiejscawiali go w grupie „polisztowskiej” – przedstawicieli postromantycznego wykonawstwa fortepianowego, w któ-rego nurcie tradycje wielkiego romantyka zastępowano salonowo-wirtuozowskim stylem gry. W tym „portrecie zbiorowym” Paderewski ukazywany był [na Ukrainie] obok Bülowa, Tausi-ga, Friedmana, Carrexo i innych. Z tej samej „zdalnej” perspektywy postrzegano i twórczość

36


kompozytorską Paderewskiego jako jednostkowy przejaw ogólnych procesów stylistycznych późnego romantyzmu (Szubina).

Kultura a w tym sztuka i muzyka mają zawsze wymiar narodowy bo z ducha narodu, jego doświadczeń i melodii jego języka wyrastają. Wymiar kosmopolityczny uniwersalny może mieć tylko nauka z jej właściwymi środkami wyrazu – utrzymywał Paderewski w swo-im znakomitym przemówieniu we Lwowie z okazji 100 letniej rocznicy urodzin Chopina. I Chopin był tego najlepszym przykładem – bo choć żył i tworzył w Paryżu i nosił francuskie nazwisko, to nikt nie powie że jego muzyka nie jest polska tylko francuska i że nie jest on pol-skim kompozytorem – który w nuty zaklinał szum wierzb pluskanie strumieni, zabawy i we-sela wiejskie, magnacką dumę, zdyszany tętent koni biorących kolejna baterię pod Samosierrą, smutek klęsk i przegranego życia i utraconych na wschodzie majątków Wielkich Emigran-tów. A Paderewski patetyczny i potężniejszy w wyrazie otwiera w symfonii widoki rozległych polskich pofalowanych łanów zbóż, zgiełk bitewny i uderzenie wichru husarii polskiej pod Kirholmem, Kłuszynem, Beresteczkiem i Wiedniem i klęczącego Hohenzollerna i cara Wa-syla Szujskiego całującego polską ziemie w hołdzie ruskim 400 lat temu, i ciszę po kolejnych powstaniach -i podchmielony tupot tancerzy wylewających się z karczmy zamieniających i tak żywego krakowiaka we frywolny dynamit krakowiaka fantastycznego. Muzyka wyobraźni, grzechot milionów stóp zmieniających świat i echo salw ulicznych u Szymanowskiego, i fi-zyczny ból jęków dźwięków Pasji św. Łukasza Pendereckiego o tym jak zmartwychwstało „wszystko co nowe” i zaczęło wsiąkać w świat wspólnym europejskim sumieniem poszanowa-nia boskiej godności osoby ludzkiej jako takiej.

Muzyką otwarta wyobraźnia to wyzwolenie ducha i umysłu ze „sformatowania” do schematycznego naśladowczego stadnego myślenia – tak jak widok pełnego przepychu, a cielesnego balu, na dźwięki symfonii c-dur Beethowena przed oczyma wyobraźni to znak, że wyzdrowiał z deformacji zabiegów socjotechnicznych bohater „Mechanicznej pomarańczy” i nastał czas „do radości”. Wreszcie grzmot czyneli na zwieńczenie Mazura Moniuszki wo-łający za każdym uderzeniem: „Polacy zasługują na więcej” ponieważ „umieją pracować, chcą pracować i mogą pracować”.

A na żywo słuchana symfonia w Filharmonii, pieśń w Operze, albo Karol Radziwono-wicz grający Paderewskiego Teatrze na Wyspie w Łazienkach Królewskich (wzięty przez nie-których za samego Paderewskiego, jak utrzymuje Hanna Kielich w swoim Fenomenie Polska), kiedy to praca, wysiłek i materia zamieniają się w dźwięk, energię, fale wsiąkające w powietrze i zanikając poruszające wyobraźnię – to finisz łańcucha działań i zwieńczenie cyklu stano-wiącego o sensie ekonomii oraz przyziemnej konieczności gospodarowania ujętej w Garego Beckera (Nobel 1991) teorii produkcji użyteczności.

Epilog Przypominaliśmy wkład I.J. Paderewskiego w historie Europy i świata, gdy występowa-

liśmy o patronat honorowy Konferencji do J.E. Prezydenta Polski i sugerowaliśmy że to wła-śnie ten wielki polski patriota, demokrata o silnie akcentowanej tożsamości narodowej a jed-nocześnie znany na obu półkulach „obywatel świata”, a nie popularna polska aktorka niemych filmów niemieckich, powinien symbolizować naszą prezydencję w Unii Europejskiej. Wybór

37


symbolu osobowego Prezydencji Rzeczypospolitej Polski w Unii Europejskiej stanowi prze-cież jednocześnie swoiste samookreślenie przez rząd miejsca i roli Polski w Unii Europejskiej przez przypomnieniem Europie polskich zapominanych ojców jej organizacji jako łacińskiej transatlantyckiej wspólnoty suwerennych narodów.

Kardynał Kazimierz Nycz Metropolita Warszawski w homilii wygłoszonej w Kate-drze św. Jana Chrzciciela na uroczystej Mszy poprzedzającej Konferencję w dniu 19go czerw-ca 2011 docenił przypomnienie „niesłusznie nieco pomijanej, a wielkiej, postaci Ignacego Jana Paderewskiego”.

40


Kazimierz roman czekaj Haag Urodzony w Krakowie w 1930 roku. Linia bocheńska Czeka-jów. Ojciec Jan, bankowiec: Bank Dyskontowy w Krakowie (prokurent), wujek też Jan Michał Czekaj (wokalista). W latach siedemdziesiątych XX wieku wujek był solistą tenorem w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. Wychowanie muzyczne (fortepian) w Krakowie u Zbigniewa Drzewieckiego, a w Warszawie u Stanisława Szpinalskie-go. Teoria muzyki: Józef Chomiński, Stefania Łobaczewska. Dzienni-karstwo: autodydakta. Absolwent UiAM w Poznaniu oraz Uniwersyte-tu Warszawskiego (prawo międzynarodowe u Alfonsa Klafkowskiego oraz Manfreda Lachsa). W latach pięćdziesiątych propozycja pracy w resorcie spraw zagranicznych w b. Departamencie Traktatowym. Pla-

nowany wyjazd do Międzynarodowej Komisji Rozjemczej w Korei udaremniony przez odmowną decy-zję Komisji Lekarskiej (stan po amputacji podudzia prawego w 1944 w czasie Powstania Warszawskie-go) Ostatecznie odszedłem od prawa i zająłem się muzyką, dziennikarstwem i nauczaniem języków obcych (angielski i francuski) w Policealnym Studium Języków Obcych Ryszarda Łazarskiego w War-szawie w latach 1960-1990. Ponad trzydzieści lat byłem szefem muzyko- i filmoteki Instytutu Brytyj-skiego w Warszawie. Od 1990 roku na emigracji w Szwajcarii.

Kontakty muzyczne: II i IV Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniaw-skiego w Poznaniu (pomoc w pracach Sekretariatu Technicznego Jury) w latach 1952-1956 prace zle-cone w zakresie redakcji wydawnictw Departamentu Imprez Artystycznych oraz w Departamencie Muzyki Ministerstwa Kultury i Sztuki. We wrześniu 1956 roku przeniesienie służbowe do TiFCu, gdzie do 1960 roku byłem redaktorem wydawnictw chopinowskich.

W roku 1958 ukazał się drukiem „Przewodnik Chopinowski” TiFC a w Roku Chopinowskim 1960 roku, na zlecenie MSZ napisałem <Guide Chopin Illustre>. Cały nakład 30 000 egz. zakupił na pniu resort spraw zagranicznych. W wolnej sprzedaży książka o Chopinie nie ukazała się.

Ze względów osobistych odszedłem z TiFCu we wrześniu 1960 roku, poświęcając się pracy w The British Council w Warszawie, pedagogice i dziennikarstwu. Pisywałem regularnie do „Sztan-daru Młodych” (własna, cotygodniowa rubryka „Od waltorni do saksofonu”) a ponadto do „Tygodnika Poznańskiego”, „Ruchu Muzycznego”, „Kultury” i „Odrodzenia”. Prace moje o muzyce polskiej (Cho-pin, Wieniawski, Paderewski) oraz o filmie polskim i brytyjskim ukazywały się także w prasie Polonii US ,Kanady i Szwajcarii („Kalejdoskop Tygodnia” w Chicago, w „The Alliance” w Toronto czy „Nasza Gazetka” w Zurychu i w miesięczniku PMK w Marly k. szwajcarskiego Fryburga – w „Wiadomo-ściach”. Dwukrotnie rozwiedziony, dwoje dzieci i kilkoro wnuków i wnucząt.

Od 1998 roku poświęciłem wszystkie swoje talenty, siły, czas i zasoby finansowe sprawie pro-mocji muzyki polskiej na świecie . Urzeczony patriotyczną postawą, talentem i filantropią wielkiego Polaka: Ignacego Jana Paderewskiego, w Polsce postać niemal zapomniana, a na pewno niedoceniona - założyłem w Bazylei w 1998 roku The Paderewski Society for the Promotion of Polish Music (The PS PPM Basle). W 2006 roku rekultytowałem Towarzystwo Paderewskiego. [zobacz: www.mtmp.eu]. W jego Zarządzie zasiadają, m.in.: Karol Radziwonowicz, Jerzy Maksymiuk, prof. Stanisław Ryszard Domański, Jan Popis i Hanna Kielich-Rainka.

Dzięki wysiłkom obu towarzystw zorganizowano w dniach 19-21 VI 2011 w Hotelu Le Me-ridien Bristol Dwudniową Konferencję Naukową, poświęconą Paderewskiemu. Patronat Honorowy objął Prezydent RP Bronisław Komorowski.

41


W październiku 2010 sumptem the PS PPM Basle ukazała się w sprzedaży pozycja multime-dialna: książka i płyta pt. Z panteonu wielkich Polaków: Ignacy Jan Paderewski. Wybór tekstów i ilustra-cji: Kazimierz Roman Czekaj Haag.

Wersja angielska albumu i płyty pt. The Paderewski Companion. Champion of Freedom, Politician, Composer, Pianist & Philantrop jest gotowa do druku. Czeka na sponsora.

Wielokrotnie odznaczany m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Piotr Łukasz juliusz andrZejewSKiSenator I, II, III, IV, VI i VII kadencji

Senator Piotr Łukasz Juliusz Andrzejewski W 1964 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie War-

szawskim. Na tej samej uczelni otrzymał absolutorium z historii sztuki. Po odbyciu aplikacji sędziowskiej i adwokackiej rozpoczął praktykę ad-wokacką w 1971 r.

Był związany z opozycją demokratyczną. Na przełomie sierpnia i września 1980 r. był pierwszym konsultantem prawnym Międzyzakła-dowego Komitetu Strajkowego z siedzibą w Hucie „Katowice”. A jako pełnomocnik tego komitetu był autorem pierwszego wniosku o reje-strację NSZZ „Solidarność” w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie.

Po wprowadzeniu stanu wojennego był obrońcą w licznych procesach politycznych działaczy NSZZ „Solidarność”, w tym pierwszego procesu stanu wojennego pracowników Instytutu Badań Jądrowych z warszawskiego Żerania. Na I Krajowym Zjeździe Adwo-katury w 1983 r. publicznie potępił łamanie praw człowieka w okresie stanu wojennego. Na polecenie ówczesnych władz wytoczono mu 8 spraw dyscyplinarnych pod pozorem naruszenia wolności słowa. W wyniku jednej z nich, po rewizji nadzwyczajnej wniesionej do Sądu Najwyższego przez ministra sprawiedliwości, został pozbawiony prawa wykonywania zawodu przez rok. Był jednym z inicjatorów powtórnej rejestracji zakładowych komitetów założycielskich NSZZ „Solidarność” i reprezentował w sądach około 40 takich komitetów.

W wyborach w czerwcu 1989 r. był członkiem Państwowej Komisji Wyborczej jako przedstawi-ciel Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W dniu głosowania do Sejmu i Senatu skutecznie przeciwstawiał się manipulacjom mającym zmienić wyniki tzw. listy krajowej.

Od 1983 r. był członkiem konspiracyjno-dokumentacyjnej struktury Komitetu Helsińskiego, a następnie członkiem założycielem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. W 1988 r. otrzymał nagro-dę duńskiej Fundacji Paula Lauritzena za działalność w obronie praw człowieka.

Od 15 grudnia 1991 r. do 6 września 1992 r. pełnił funkcję dyrektora generalnego – likwida-tora dotychczasowych struktur Państwowej Jednostki Organizacyjnej Radio i Telewizja. Autor ustawy o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa oraz reprezentant NSZZ “Solidar-ność” w procesach wytoczonych na jej podstawie.

W Senacie I kadencji był członkiem Komisji Praw Człowieka i Praworządności, Komisji Samo-rządu Terytorialnego, Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodawczych, Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisji Nadzwyczajnej do spraw górnictwa. W II kadencji był wiceprzewodniczącym Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich oraz członkiem Komisji Inicjatyw i Prac Ustawodaw-czych oraz dwóch komisji nadzwyczajnych – do spraw górnictwa i do spraw integracji europejskiej. W III kadencji był członkiem założycielem i uczestnikiem Społecznej Komisji Konstytucyjnej NSZZ

42


“Solidarność” i ugrupowań centroprawicowych. Współtworzył obywatelski projekt konstytucji jako przewodniczący Zespołu Źródeł Prawa, Instytucji Ochrony Prawa i Organów Wymiaru Sprawiedliwo-ści. Był także przewodniczącym Komisji Nadzwyczajnej do spraw inicjatywy ustawodawczej w sprawie zmiany przepisów o obywatelstwie polskim oraz wiceprzewodniczącym Komisji Inicjatyw i Prac Usta-wodawczych. W Senacie IV kadencji przewodniczył Komisji Ustawodawczej i był członkiem Komisji Kultury i Środków Przekazu. W Senacie VI kadencji był przewodniczącym Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich oraz członkiem Komisji Ustawodawczej.

W obecnej VII kadencji jest Przewodniczącym Komisji Kultury i Środku Przekazu oraz człon-kiem Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich.

Był i jest bezpartyjny

Krzysztof StanowSKi Podsekretarz Stanu

Ukończył studia historyczne na Wydziale Nauk Humanistycz-nych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W latach 1982-1984 współzałożyciel struktur podziemnej Solidarności i władz regionalnych w Regionie Środkowo-Wschodnim. Współpracownik podziemnych wydawnictw oraz prasy regionalnej i ogólnopolskiej.

Współzałożyciel oraz członek władz szeregu organizacji poza-rządowych. Współtwórca niezależnego harcerstwa w Polsce. Pierwszy Naczelnik a następnie

Sekretarz Generalny ZHR. Od 1989 roku czynnie zaangażowany w prace Fundacji Eduka-

cja dla Demokracji. Członek Zarządu Fundacji, jej Dyrektor Programo-wy Kierownik Programów Międzynarodowych i od 2001 roku do listopada 2007 Prezes Fundacji.

W latach 2007-2010 Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej odpowiedzialny za otwartość polskiego systemu edukacji tj. za współpracę międzynarodową, promocję języka polskiego za granicą, a także za współpracę z sektorem pozarządowym.

Doświadczony pedagog dorosłych szkolący w Polsce, Europie Wschodniej, Azji Centralnej i Mongolii. Autor programów edukacyjnych i publikacji poświęconych edukacji obywatelskiej i pracy organizacji obywatelskich. Inicjator i współtwórca Education for Democracy International

Network – międzynarodowej sieci zespołów trenerskich wspierających społeczności lokalne po-przez edukację obywatelską w krajach Europy Wschodniej i Azji Centralnej. Wieloletni wiceprzewod-niczący Steering Committe World Movement for Democracy oraz członek Komitetu Wykonawczego Grupy Zagranica.

Dwukrotnie wyróżniony nagrodą POL-CUL Foundation za pracę w organizacjach pozarzą-dowych oraz tytułem Zasłużonego Nauczyciela Republiki Mongolii. Kawaler mongolskiego Medalu Wolności oraz Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

43


Kazimierz michał UjaZdowSKi Nauczyciel akademicki, doktor nauk prawnych, polityk konser-watywny, od 1997 pełni mandat posła ziemi wrocławskiej. Pochodzi z rodziny o długich tradycjach politycznych, dziadek Kazimierz Cy-prian Ujazdowski był obrońcą w procesie brzeskim. W życiu publicz-nym od wczesnych lat osiemdziesiątych, w roku 1982 jako uczeń liceum został aresztowany i skazany za kolportaż ulotek nawołujących do oporu przeciw stanowi wojennemu. W czasie studiów prawniczych w Łodzi związał się z opozycyjnym Ruchem Młodej Polski. Redagował wycho-dzące w drugim obiegu pismo „Prześwit”.

W pracy publicznej zajmuje się polityką kulturalną i zagadnie-niami konstytucyjnymi. Poseł na Sejm I, III, IV, V i obecnej kadencji, członek Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich oraz Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw o zmianie Konsty-tucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz projektów ustaw z nimi związanych (Komisja Konstytucyjna). Jest członkiem Komitetu Politycznego Prawa i Sprawiedliwości. W latach 2004-2005 był wicemarszałkiem Sejmu. Dwukrotnie sprawował funkcję ministra kultury i dziedzictwa narodowego (2000-2001, 2005-2007).

Przywrócił wówczas odpowiedzialność państwa za ochronę zabytków, współtworzył nowocze-sną politykę historyczną, powołał do życia Muzeum Historii Polski i wrocławski Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”. W ramach kampanii przeciwko kłamstwu o polskich obozach koncentracyjnych dopro-wadził do zmiany przez UNESCO nazwy obozu w Auschwitz.

Związany z Uniwersytetem Łódzkim. Adiunkt w Katedrze Doktryn Polityczno-Prawnych Wy-działu Prawa Uniwersytetu Łódzkiego i członek zespołu Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Ale-xisa de Tocqueville’a. W pracy naukowej i publicystycznej zajmuje się myślą konserwatywną i zagad-nieniami ustrojowymi. Wydał m. in. Równi i równiejsi. Rzecz o związkach zawodowych w Polsce (Warszawa 1993) wraz z Rafałem Matyją oraz Prawicę dla wszystkich (Warszawa 1995). Opracował antologię przedwojennej publicystyki Stefana Kisielewskiego Kisiel przedwojenny (Warszawa 2001). W 2005 roku wydał książkę Żywotność konserwatyzmu. Idee polityczne Adolfa Bocheńskiego poświę-coną myśli politycznej jednego z najzdolniejszych przedwojennych publicystów polskich. Opracował książkę Rene Remonda Francuska prawica dziś (Warszawa 2008) należącą do klasyki francuskiej litera-tury politologicznej. W roku 2008 ukazał się w krakowskim Ośrodku Myśli Politycznej zbiór jego tek-stów publicystycznych Batalia o instytucje. W grudniu 2010 r. wydał antologię V Republika Francuska. Idee, konstytucja, interpretacje (OMP, Kraków 2010), ukazującą proces tworzenia się współczesnego systemu konstytucyjnego Francji. Członek honorowy Związku Harcerstwa Rzeczpospolitej.

44


Stanisław mieczysław władysław geBHardt Wieloletni działacz społeczny i polityczny.

Był w szarych szeregach i Armii krajowej w czasie II Wojny Światowej. Więzień obozów koncentracyjnych (Gross Rosen, Mauthau-sen). Zmuszony do ucieczki z Polski w 1946 r. zadomowił się w Wielkiej Brytanii. Studiował ekonomię w Paryżu i Londynie. Prace zawodową rozpoczął w wielkich koncernach międzynarodowych. Jednocześnie za-angażował się w działalność społeczno-polityczną w polskich uchodź-czych organizacjach chrześcijańsko-demokratycznych, wiele z nich współtworząc. Reprezentował te organizacje i jako uchodźca Polak był wielokrotnie wybierany do władz rożnych organizacji międzynarodo-wych. Z tego tytułu był zaangażowany w prace nad budową demokra-tycznych systemów politycznych i gospodarczych w Ameryce Łacińskiej

i Afryce. Był sekretarzem generalnym Światowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów w la-tach 1962-1968 oraz sekretarzem wykonawczym (1969-1973) Światowej Unii Chrześcijańskiej Demo-kracji. Był również jej wiceprezesem (1993-1995). Reprezentował te organizacje w Komisji Praw Czło-wieka ONZ, w Radzie Europejskiej, UNESCO oraz innych tego rodzaju organizacjach.

Podczas wielu lat tej działalności międzynarodowej zajmował się pomocą dla Polski w wielu wymiarach. Po powrocie do kraju brał znaczący udział w tworzeniu struktur społecznych i politycznych Polski, działając na rzecz kształtowania społeczeństwa demokratycznego. Obecnie zajmuje się studio-waniem polskiej historii najnowszej.

Uhonorowany najwyższymi odznaczeniami państwowymi Polski, Wenezueli, Włoch oraz wojskowymi.

marek jUreK Poseł X kadencji, poseł I, IV i V kadencji Sejmu

Urodził się w Gorzowie Wielkopolskim.. Od roku 1978 działacz polskiej opozycji niepodległościowej. Był współzałożycielem Ruchu Młodej Polski (1979) i członkiem władz krajowych Niezależnego Zrze-szenia Studentów (1981). W latach 80-tych pracował w redakcjach kon-spiracyjnej „Polityki Polskiej” i emigracyjnego czasopisma „Znaki Czasu”.

W okresie 1989-93 i od roku 2001 poseł na Sejm RP. W latach 1991-93 i 2004-2005 wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. W latach 1995-2001 członek Krajowej Rady Radiofo-nii i Telewizji, a w roku 1995 jej przewodniczący. W latach 2005-2007 Marszałek Sejmu RP.

W roku 1989 był współzałożycielem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego. Pełnił w tej partii funkcję wiceprezesa i przewodniczącego Rady Naczelnej. W 2001 r. współzałożyciel Przymierza Prawicy (PrP) i przewodniczący jego Rady Politycznej, a po zjednoczeniu PiS i PrP – wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości (PiS). Współzałożyciel dwumiesięcznika “Christianitas”. Autor książki “Reakcja jest objawem życia” (2000) i “Dysydent w Państwie POPIS” (2009). Autor wielu publikacji, artykułów i felietonów prasowych.

45


marian marek droZdowSKi Em. profesor Instytutu Historii PAN, historyk i społecznik, varsavianista, współautor opracowania redakcyjnego „Archiwum Poli-tyczne Ignacego Paderewskiego” (tom V i VI), autor scenariusza serialu muzycznego „Muzy Mistrza Paderewskiego”. Przewodniczy Komisji Badania Dziejów Warszawy; jest też przewodniczącym Komisji Biogra-fistyki przy Polskim Towarzystwie Historycznym. Zajmuje się historią Polski XVIII–XX w. (głównie II RP i Polską Walczącą), w tym historią gospodarczą oraz dziejami Warszawy. Autor kilkuset publikacji. Opu-blikował monografie poświęcone m.in. I. Paderewskiemu, E. Kwiat-kowskiemu, W. Grabskiemu, S. Starzyńskiemu, G. Narutowiczowi, S. Wojciechowskiemu, I. Mościckiemu, W. Raczkiewiczowi i J. Piłsud-

skiemu; w druku znajduje się biografia Juliusza Poniatowskiego. Jest Przewodniczącym Stowarzyszenia Budowy Pomnika T. Kościuszki w Warszawie. W działalność społeczną zaangażowany od kilkudzie-sięciu lat, czynnie angażował się m.in. w likwidację analfabetyzmu wśród pabianickich robotników, odbudowę Warszawy ze zniszczeń wojennych oraz Październik ’56. Jeden z inicjatorów budowy w sto-licy pomnika H. Sienkiewicza oraz popiersia E. Kwiatkowskiego. Odznaczony Medalem im. króla Stanisława Augusta, który „stanowi wyraz społecznego uznania dla osób najbardziej zasłużonych w bu-dowie Majestatu Stolicy Rzeczypospolitej”.

jan SocHoo Ur. 17.08. w 1953 w Wasilkowie, na Podlasiu; ksiądz, profesor zwyczajny filozofii, poeta, krytyk literacki i eseista; kierownik Katedry Filozofii Kultury na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Stale współpracuje z redakcjami „Nowych Książek”, „Mszy Świętej”, „Migotań” oraz Polskim Radiem. Należy do Stowarzy-szenia Pisarzy Polskich, P.E.N. – Clubu, Polskiego Towarzystwa Toma-sza z Akwinu, Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz innych to-warzystw naukowych. Ostatnio opublikował: Religia jako odpowiedź. Eseje przygodne (Warszawa 2008), Tama. Opowieść o życiu i męczeństwie księdza Jerzego Popiełuszki (Kraków 2010) oraz tomy poetyckie: Intencje codzienne (Rzeszów 2009, książka wyróżniona nominacją do Nagrody

Literackiej Nike), Powtórzenie raju (Pelplin 2010) i Uspokój się (Bydgoszcz 2010). W druku zbiór esejów Widzimy tylko znaki. O wierze chrześcijańskiej (Kraków 2011) oraz Religia w kulturze postmodernistycznej (Lublin 2011). Mieszka i pracuje w Warszawie.

46


Stanisław ryszard domaŃSKidr. hab. prof. SGH oraz INE PAN

Ur. 26.09.1949 w Sztumie na Pomorzu Gdańskim. Zakres dzie-dzin badawczych i obszar naukowych zainteresowań to teoria kapitału ludzkiego, teoria wzrostu, organizacja rynku i konkurencja; systemy ekonomiczne, własność i efektywność, polityka makroekonomiczna a reakcje w skali mikro.

Rozprawę habilitacyjną Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy obronił w 1990 r. (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Nagroda I Wydziału Nauk Społecznych PAN). W latach 1987-2010 odbył staże naukowe i wygłosił wykłady za granicą: Erasmus Universty Rotterdam, Chicago University, DAE University of Cambridge, Malaga, Catho-lic Universuty Leuven, Renns Business School, Universidada Autono-

ma de Lisboa, 6th October University (Kair, Egipt), Cadi Ayad University Marakesh, Xavier Institute of Management-Bhubenesvar (Orisa, Indie). Wizytował uniwersytety w Padwie, Genui, Bergamo, Sa-lerno, Stoke on Trent, CEM – Buenos Aires, Universidad de Las Americas, Puebla-Argentyna, Glas-gow University, Augsburg University, Economic University Budapest (obecnie Korwin University).

Jest twórcą (1995) i był rektorem (do 2007) Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynaro-dowych im Fr. Skarbka, w Warszawie. W 1996 r. stworzył Katedrę Teorii Kapitału (przemianowaną na Katedrę Polityki Pieniężnej w grudniu 1998) w Szkole Głównej Handlowej, kierował katedrą do 1998 r. Jest założycielem Zachodniej Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Jana Pawła II w Zielonej Górze (2002). Stworzył w 2002 i kieruje Studium Doktoranckim Instytutu Nauk Eko-nomicznych PAN.

W latach 1990-1991 doradca prezesa Polskiego Banku Rozwoju i Banku Własności Pracowni-czej, a latach 1998-2000 Członek Rady Nadzorczej KGHM „Polska Miedź” S.A a w latach 1999-2001 Rady Nadzorczej Telewizji Familijnej S.A. Członek Rady Naukowej Rządowego Centrum Studiów Strategicznych w latach 1998-2005, od 2004 roku założyciel i Prezes Stowarzyszenia Edukacyjno-Gospodarczego „Capita”. Od 2011 jest członkiem zarządu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Polskiej im. I.J. Paderewskiego.

Jest członkiem organizacji naukowych, m. in. The European Economic Association. Od 1997 członek sądu konkursowego PTE im E. Lipińskiego. Od 1998 – działa w Cicero Foundation, Ma-astricht, Paris, jako członek jej Rady Dyrektorów od 1999. Od 2005 jest członkiem założycielem Lisbon Civic Forum (Augsburg).

Uczestniczył w rządowych programach badawczych i ekspertyzach naukowych, m. in. Demo-nopolizacja i konkurencyjność gospodarki polskiej, (1994-1997, No 1P11008506 projektodawca i kierownik naukowy tematu); ekspertyzy dla Rady Strategii Gospodarczej przy Radzie Ministrów RP, dla Rzą-dowego Centrum Studiów Strategicznych, dla Komisji Rodziny Sejmu RP, dla Komitetu Badań Na-ukowych (1996-1999); Polska wobecperspektywy wstąpienia do strefy euro. Za i przeciw szybkiej integracji walutowej (2008, ekspertyza dla Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego).

Publikuje w czasopismach naukowych „Ekonomista”, „Eastern European Economics”, „Gospodarka Narodowa”. Jest twórcą (1984) kwartalnika SGPiS „Opere et Studio” i był sekretarzem jego redakcji do roku 1991. W 38 2004 stworzył „Opere et Studio pro Oeconomia” wydawany przez Wyższą Szkołę Handlu i Finansów Międzynarodowych im Fr. Skarbka w Warszawie do czasu gdy był rektorem tej Uczelni (2007 r.).

47


Jest autorem kilku monografii, w tym Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, Warszawa 1990, Wy-danie drugie rozszerzone, PWN 1993. Przetłumaczył dzieła A. Bhaduri „Makroekonomiczna teoria dynamiki produkcji towarowej”, PWN 1994; H. Varian „Mikroekonomia – kurs średni”, PWN 1995, 1997, 2003, 2005, 2007 (wstęp od tłumacza).

Stefan KUrowSKiEkonomista, profesor doktor habilitowany

Urodzony w 1923 roku w Wilnie. Absolwent Uniwersytetu Łódzkiego, Wydz. Prawno-Ekonomiczny i Humanistyczny (1949), w 1966 habilita-cja (ponowna, bo w 1963 władze odebrały mu stopień dra habilitowane-go przyznany za pracę, w której postawił tezę, że gospodarka socjali-styczna nie zwycięży w

konkurencji z kapitalizmem), od 1989 profesor zwyczajny. W latach 1940-1945 pracownik parowozowni w Piotrkowie Tryb., 1949-1953 w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (zwol-niony dyscyplinarnie za artykuł porównujący rolę Włodzimierza Le-nina w ruchu komunistycznym do roli św. Pawła w chrześcijaństwie), 1953-1955 Centralnego Zarządu Instalacji Przemysłowych, 1955-1973

Zakładu Nauk Ekonomicznych PAN, 1973-1993 Instytutu Geografii i Zagospodarowania Przestrzen-nego PAN. 1956-1962 uczestnik spotkań Klubu Krzywego Koła, od 1963 w KIK; uczestnik Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W 1957 współinicjator, członek komitetu redakcyjnego pisma „Za i Przeciw”. 1972-1976 ekspert ekonomiczny katolickiego Koła Poselskiego Znak. 31 I 1976 sygnatariusz Listu 101 do Sejmu PRL przeciwko planowanym zmianom w Konstytucji. 1977-1980 publicysta w niezależnych pismach: „Droga”, „Opinia” i „Głos”. Autor niezależnej publikacji Doktrynalne uwarunkowania obecne-go kryzysu gospodarczego PRL (Warszawa 1979). 1 IX 1979 sygnatariusz (pod ps. Krzysztof Ostaniec) deklaracji założycielskiej KPN. W VIII 1980 na strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina (przyjechał z Wiesławem Chrzanowskim i mec. Władysławem Siłą-Nowickim), nast. od 30 VIII 1980 doradca MKS w Hucie Katowice; doradca ekonomiczny KKP, nast. KK; uczestnik I KZD, współautor alternatyw-nego programu ekonomicznego, autor licznych broszur ekonomicznych wydawanych przez „S”, m.in. Obszary zainteresowań i przesłanki wyboru (OBS NSZZ „S” 1980), Struktura społeczna a rewolucja na-ukowo-informatyczna – Teoria kratyzmu (OBS NSZZ „S” 1980);

Uczestnik negocjacji z rządem, członek Rady Programowo-Konsultacyjnej Ośrodka Prac Spo-łeczno-Zawodowych przy KKP, nast. KK, kierownik zespołu doradców gospodarczych Ośrodka Badań Społecznych MKZ, nast. Regionu Mazowsze; 27 IX 1981 współzałożyciel Klubów Służby Niepod-ległości. 13 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia Warszawie-Białołęce i Jaworzu, 14 IV 1982 zwolniony (dzięki wstawiennictwu prymasa Józefa Glempa). 1982-1998 wykładowca KUL. 18 XII 1988-1989 w KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie. 1990-1991 w prezydenckim komitecie doradczym ds. ekonomicznych; w 1992 doradca premiera RP Jana Olszewskiego. 1993-2002 nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie; 1996-2007 prof. Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych im. Fryderyka Skarbka, tamże. W 1999 inspirator budowy pomnika Romana Dmowskiego w Warszawie. Autor wielu prac naukowych pu-blikowanych w kraju i w wydawnictwach emigracyjnych, m.in. Reforma gospodarcza w PRL. Trzecie podejście (ps. Hieronim Janczak, CDN, 1986), Polityka gospodarcza PRL (Editions Spotkania, 1990), Zróżnicowanie przestrzennej gospodarki polskiej w latach 1974 i 1989 (Centralny Urząd Planowania, 1996)

48


; „Od Października do Sierpnia (moje ćwierć wieku dyskusji o gospodarce)”; WSHiFM/Elipsa 2001 Odzna-czony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2006). Rozpracowywany przez Wydz. III KS MO w ramach SOR krypt. Terier; 27 IV 1978-20 IX 1989 przez Wydz. III/III-2/III-1/III w ramach KE/SOR/KE krypt. Kogut.

włodzimierz marciniaK Politolog, doktor habilitowany Habilitacja na podstawie książki Rozgrabione Imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Fe-deracji Rosyjskiej. Wyd. Acana. Kraków 2001.

Profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, w którym kieruje Zakładem Porównawczych Badań Postsowieckich. Wykła-dał politologię w Szkole Głównej Handlowej, a w Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego prowadził zajęcia na temat Rosji po 1991 roku. Od 2007 roku jest profesorem w Wydziale Studiów Politycznych Wyższej Szkoły Biznesu w Nowym Sączu, gdzie wykłada system polityczny i politykę zagraniczną Rosji.

W latach 1992–97 był radcą ambasady RP w Federacji Rosyj-skiej. Wchodzi w skład polsko-rosyjskiej grupy do spraw trudnych. Autor szeregu publikacji i opraco-wań na temat rosyjskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej, dyskursu politycznego w Rosji i stosunków polsko-rosyjskich.

Stanisław toKarSKi Dr hab., profesor

Pracownik PAN Warszawa, Instytut Kultur Sróddziemnomor-skich i Orientalnych, kierownik Zespołu Azji Wschodniej i Południo-wej, ISM UJ, Kraków. Staże i granty w Oksfordzie, Paryżu, Chicago, Harvard, Sztokholmie, New Delhi.Autor książek Orient i kontrkultury, Wędrówka Bogów, Jogini i wspólnoty, Eliade i Orient, Spór o dialog między-kulturowy – Szkoła Chicago, Indie nowoczesne. Tłumacz dzieł Eliadego (Historia wierzeń i idei), Luzbetaka (Kościół i Kultury), Masquelier (Indie).

49


adam BUdniKowSKi Profesor zwyczajny dr hab., Rektor Szkoły Głównej Handlowej w War-szawie od 2005 roku, obecnie w trakcie drugiej kadencji. Absolwent studiów magisterskich na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu (wówczas Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Poznaniu) oraz studiów dok-toranckich w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie (wówczas Szko-ła Główna Planowania i Statystyki). Jako stypendysta Fundacji Fulbri-ghta przebywał w latach 1985-1987 w Massachusetts Institute of Tech-nology. Jako visiting professor pracował w latach 1989-1990 w Goethe-Universität we Frankfurcie nad Menem. Obszarem zainteresowań na-ukowych prof. Budnikowskiego są międzynarodowe stosunki gospodar-cze, ze szczególnym uwzględnieniem polityki handlowej i finansów

międzynarodowych, oraz transformacja w Europie Środkowej i Wschodniej, a także polityka ochrony środowiska.

jan Żaryn Doktor habilitowany, profesor UKSW, historyk

Urodził się 13 III 1958 r. Historyk, nauczyciel, wykładowca aka-demicki, publicysta, działacz społeczny. Doktoryzował się w IH PAN w 1997 r., habilitował w 2004 r. Specjalizuje się w dziejach najnowszych, a szczególnie w historii Kościoła katolickiego w Polsce w XX wieku, obozu narodowego, dziejach politycznych emigracji po 1945 r.

W 1984 r. ukończył studia historyczne (specjalności: archiwalna i pedagogiczna ukończona podczas studiów podyplomowych w 1985 r.) na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów (od września 1980 r.) czynnie współtworzył samorząd uczelniany (członek zarządu samorzą-du Wydziału Historycznego UW w latach 1980– 1984). W latach 1984-1990 nauczyciel historii w liceach warszawskich. Od grudnia 2000 r. za-

trudniony w Biurze Edukacji Publicznej IPN; od 2003 r. wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1997 r. pracownik naukowy IH PAN.

Od 1986 r. do dziś publikuje w prasie codziennej i periodykach (tyg.: „Przegląd Katolicki”, „ŁAD”, „Gazeta Niedzielna” w Londynie, „Gazeta Polska”; mies.: „Arcana”, „Więź”). W 1989 r. współ-tworzył Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców (KSW); długoletni prezes Oddziału Warszawskie-go KSW. Od 1989 r. członek NSZZ Solidarność. W latach 1995-1998 redaktor naczelny pisma komba-tantów NSZ „Szaniec Chrobrego”. Od 1998 r. członek Towarzystwa Miłośników Historii, a także m.in. członek komitetu redakcyjnego Biblioteki im. św. Jadwigi Królowej, powołanej przez Towarzystwo im. Stanisława ze Skarbimierza (TiSS). Od 1999 r. sekretarz Komitetu dla Upamiętnienia Polaków Ratują-cych Żydów, od 2004 r. przewodniczący Komisji Historycznej Komitetu. W latach 2000-2003 członek Rady Programowej Fundacji Episkopatu Polski „Dzieło Nowego Tysiąclecia”. Od 11 stycznia 2006 r. do 9 IV 2009 dyrektor BEP IPN.

Żona Małgorzata, historyk; trójka dzieci: Anna, Stanisław, Krzysztof. Hobby: książki nauko-we, podróże po Europie, sport, spotkania z przyjaciółmi.

50


ryszard KoSZcZyŃSKi Dr hab., profesor Uniwersytetu Warszawskiego

Urodził się w Warszawie, gdzie również ukończył szkoły wszyst-kich szczebli. W roku 1977 uzyskał w Instytucie Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu

Warszawskiego dyplom magistra ekonomii (w zakresie cyber-netyka ekonomiczna i informatyka) z wyróżnieniem, a w 1986 roku – dyplom doktora nauk ekonomicznych na podstawie pracy „Równowaga zewnętrzna w gospodarce planowej – podejście modelowe” przygotowa-nej pod kierunkiem prof. dr hab. Wojciecha Maciejewskiego i obronio-nej na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 2004 roku uzyskał na tym samym wydziale – po przedłożeniu pracy „Współczesna polityka pieniężna w Polsce” – stopień doktora habilito-

wanego nauk ekonomicznych w zakresie makroekonomii. Praca ta została w 2005 roku wyróżniona nagrodą Banku Handlowego za szczególne osiągnięcia w zakresie myśli teoretycznej w sferze ekonomii i finansów.

Od roku 1977 pracuje na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, obec-nie jako profesor nadzwyczajny, a od 1987 roku w Narodowym Banku Polskim, gdzie jest zastępcą dy-rektora Instytutu Ekonomicznego nadzorującym pion badawczy. W obu tych miejscach praca naukowa dotyczy przede wszystkim modelowania makroekonomicznego, bankowości i finansów, a jej wyrazem jest około 90 publikacji krajowych i zagranicznych.

Doświadczenia praktyczne Kokoszczyńskiego wzbogacała również praca w radach nadzor-czych banków oraz członkostwo w grupach roboczych Europejskiego Systemu Banków Centralnych i komitetach Rady Unii Europejskiej.Od roku 2000 jest członkiem zarządu (Council of Management) Europejskiego Uniwersyteckiego Stowarzyszenia Badań Finansowych (SUERF – Sociptp Universita-ire Europpenne de Recherches Financiqres).

Piotr ogrodZinSKi Dyrektor DepartamentuAmeryki MSZ

Departament formułuje założenia polityki RP wobec państw Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej (także organizacji tych państw) oraz określa priorytety działań zmierzających w szczególności do rozwoju stosunków dwustronnych zarówno w obszarze współpracy politycznej, gospodarczej czy kulturalnej, jak i promocji Polski w tych państwach.

Zajmowane stanowiska: 2010 – Director of the Department of Americas, Ministry of Foreign Affairs 2004-2009 Ambassador of the Republic of Poland to Canada 2001-2004 Director of the De-partment of Americas, Ministry of Foreign Affairs 1998-2001 Deputy Chief of Mission, the Embassy of the Republic of Poland in Washington

D.C.1997-1998 Minister Counsellor at the Embassy of the Republic of Poland in Washington D.C. 1994-1997 Deputy Director and Acting Director, the Department of Studies and Planning, Ministry of Foreign Affairs 1993-1994 Deputy Director, the Department of Strategic Studies – Polish Institute

51


of International Affairs, Ministry of Foreign Affairs 1991-1997 Assistant Professor (adjunct), Institute of Political Sciences – Polish Academy of Sciences1990-1992 Coordinator, East European Research Group (Stefan Batory Foundation) 1978-1990 Assistant Professor (adjunct), Institute of Philosophy and Sociology – Polish Academy of Sciences Selected other activities: 1993-1994 Member of the group pre-paring and executing training program for the decision-makers in public service at the National School of Public Administration, 1989 Member of the Election Promoting Group and attached to it clandestine think tank, at the National Citizen Committee, coordinating propaganda of “Solidarity” in the June 1989 parliamentary elections, 1982-1988 Participant of the MRK “S” (Interfactory Workers Committee “Solidarity”), an underground “Solidarity” organization 1981-1982 Member of the editing board “NTO” (an acronym for Science, Technology, Education), theoretical biweekly of the Solidarity Trade Union, “Mazowsze” Region Education and degrees: 1984 – Ph.D., Institute of Philosophy and Sociology, Po-lish Academy of Sciences 1969-1974 M.A., Department of Economic Sciences, University of Warsaw Research interests and publications on: International relations and security; the concept of civil society, its history and its application to the study of communist and post-communist countries; studies on trans-formation in Poland and East Central Europe, 17th-18th c. English spoken political theory.

tomasz doŁĘgowSKi Dr hab., prof. nadzw. SGH

Ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego SGPiS w 1984 r. Doktorat uzyskał w 1994 r., habilitację w 2003. Jest pracowni-kiem Kolegium Gospodarki Światowej SGH. Prowadzi badania i zaję-cia w zakresie międzynarodowej konkurencyjności gospodarek, wybra-nych aspektów ekonomii instytucjonalnej, etyki w gospodarce, ekono-miki transportu (miedzynarodowa konkurencyjność w transporcie). W SGH kieruje programem Inicjatywa Akademicka Wschód – zorien-towanym na promowanie regionalnych inicjatyw edukacyjnych oraz wspieranie Polaków na Wschodzie.

Wariant I Tożsamość instytucjonalna i etniczno-kulturo-wa Polski i republik bałtyckich – wpływ na procesy gospodarcze

i integracyjne.

janusz SZewcZaK Prawnik, analityk gospodarczy, publicysta ekonomiczny, spe-cjalista z zakresu finansów i prawa finansowego, bankowości, makro-ekonomii.Ekspert i Doradca Sejmowych Komisji Śledczych: d/s Prywa-tyzacji PZU oraz Komisji do spraw prywatyzacji banków. Nieugięty krytyk procesu prywatyzacji systemu bankowego w Polsce.

Pracownik Naukowy i Wykładowca Wydz. Prawa i Admini-stracji Uniwersytetu Warszawskiego i Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej.

Publicysta Ekonomiczny, autor licznych opinii i ekspertyz doty-czących procesów gospodarczych i przekształceń własnościowych.

Główny Ekonomista SKOK. Posiadacz czarnego pasa w judo.

52


Jerzy MAKSYMIUK Dyrygent, kompozytor i pianista, urodzony w Grodnie

Studiował kompozycję pod kierunkiem Piotra Perkowskiego (dyplom w 1962), grę na fortepianie u Jerzego Lefelda (dyplom w 1964) oraz dyrygenturę w klasie Bogusława Madeya (dyplom w 1969) w Pań-stwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie.

Jest laureatem wielu konkursów muzycznych: Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Ignacego Jana Paderewskiego w Byd-goszczy (1961, I nagroda), Ogólnopolskiego Konkursu Improwizator-skiego w Katowicach (1962, I nagroda), Konkursu Kompozytorskiego im. Artura Malawskiego w Krakowie oraz Konkursu Kompozytor-skiego im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. W latach 1970-72 był dyrygentem w Teatrze Wielkim w Warszawie, gdzie na Małej Scenie

zrealizował prapremierowe spektakle: “Małego księcia” Zbigniewa Bargielskiego, “Julii i Romea” Ber-nadetty Matuszczak oraz “Baletów polskich” do muzyki Witolda Lutosławskiego, Zbigniewa Turskie-go, Krzysztofa Pendereckiego i własnego utworu “Metafrazy” (1971).

W 1972 stanął na czele zespołu wyłonionego z Warszawskiej Opery Kameralnej, który, od 1973 pod nazwą Polska Orkiestra Kameralna, zyskał międzynarodowy rozgłos. Zespół ten w 1984 prze-kształcił się w orkiestrę Sinfonia Varsovia. W 1973 podjął współpracę z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, z którą odbył tournpes m.in. po Austrii, a w 1974 i 1976 – po Stanach Zjednoczonych. W latach 1975-77 stał na jej czele jako pierwszy dyrygent i kierownik artystyczny.

Sukcesy odniesione podczas pierwszego tournpe z Polską Orkiestrą Kameralną w 1977, zwłasz-cza w Anglii, zaowocowały kontraktem na nagrania płytowe w firmie EMI i licznymi występami z or-kiestrami brytyjskimi, m.in. z London Symphony Orchestra, London Philharmonic Orchestra, English Chamber Orchestra, Scottish Chamber Orchestra, BBC Philharmonic Orchestra, Philharmonia Or-chestra, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra. Występował również gościnnie z takimi orkiestra-mi jak Israel Chamber Orchestra, Los Angeles Chamber Orchestra, Tokyo Metropolitan Symphony Orchestra, Orchestre National de France, Sydney Symphony Orchestra, Calgary Symphony Orchestra, Buffalo Symphony Orchestra, Indianapolis Symphony Orchestra. W 1979 wystąpił z Polską Orkiestrą Kameralną w Carnegie Hall w Nowym Jorku, w 1981 odbył z nią kolejne wielkie tournpe koncertowe po Japonii, Australii, Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych i Niemczech. W latach 1983-93 stał na czele BBC Scottish Symphony Orchestra w Glasgow. Z zespołem tym koncertował także w Polsce – w Krakowie, Wrocławiu, Bydgoszczy i w Warszawie, również – dwukrotnie – na Festiwalu “Warszaw-ska Jesień”: w 1985 (z utworami m.in. Iannisa Xenakisa, Igora Strawińskiego, Zbigniewa Penherskiego) oraz w 1987 (wykonano m.in. kompozycje Augustyna Blocha, Witolda Lutosławskiego, Arvo Pärta). W 1990 debiutował na koncertach BBC Proms w Royal Albert Hall w Londynie. Podjął też współpracę z English National Opera, z którą przygotował premiery “Don Giovanniego” Wolfganga Amadeusa Mozarta (w 1991) i “Zemsty nietoperza” Johanna Straussa (w 1993).

Jerzy Maksymiuk jest wybitnym promotorem muzyki współczesnej. Przez wiele lat współtwo-rzył Festiwal “Warszawska Jesień”, jako członek Komisji Repertuarowej. Z jego inicjatywy powstało wiele utworów dla Polskiej Orkiestry Kameralnej.

Jego działalność w Wielkiej Brytanii, wysoko ceniona przez krytykę, przyniosła mu tytuły: w 1990 – doctora honoris causa Strathclyde University w Glasgow i dwukrotnie laureata Gramopho-ne Award: w 1993 – za “The Confession of Isobel Gowdie” Jamesa MacMillana (EMI) oraz w 1995

53


– za “II” i “III Koncert fortepianowy” Nikołaja Medtnera (Hyperion). W 1993 otrzymał honorowy tytuł Conductor Laureate BBC Scottish Symphony Orchestra. W Polsce jego nagrania wielokrotnie otrzymywały Nagrodę Fryderyka: 1996 – za album nagrany z Polską Orkiestrą Kameralną, 2002 – za album “Fryderyk Chopin – Wydanie Narodowe”, 2003 – dwie nagrody w kategoriach: Muzyka Współ-czesna i Najwybitniejsze Nagrania Muzyki Polskiej za album z muzyką Henryka Mikołaja Góreckiego, 2004 – za album z muzyką Witolda Lutosławskiego.

Ponadto został uhonorowany m.in. Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1971), Nagrodą Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1976), Nagrodą Mini-stra Spraw Zagranicznych (1979), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1998), Złotym Medalem “Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (2005), Diamentową Batutą Polskiego Radia (2006), Nagrodą “SuperWiktora” (2007).

Jerzy Maksymiuk jest znanym w świecie kameralistą i symfonikiem. W dorobku kompozytora – dziesiątki utworów instrumentalnych i wokalnych oraz muzyka do przeszło 120 filmów.

Wśród ważniejszych kompozycji wymienia się “Trio smyczkowe” (1966), “Poziom II” na głos żeński i zespół kameralny (1966), “Continuum” na fortepian (1966), “Epizody” na orkiestrę kameralną (1967), “Divertimento” na orkiestrę (1967), “Momenti” na orkiestrę kameralną (1968), “Fortuna fortes adiuvant” na chór dziecięcy i 2 orkiestry (1968), “Harmonia nattura” na chór i zespół instrumentalny (1969), “Metafory” na orkiestrę (1970), “Metafrazy”, balet (1971), “Habrokomes i Antia”, balet (1972), “Ballada” na smyczki (1978), “Zaświt” na głos i zespół instrumentalny (1998), “Arbor vitae”, orato-rium na głosy solowe, chór i orkiestrę (2002, 2006), “Intermezzo pastorale” na orkiestrę (2002, 2006), “Czerwony księżyc”, cykl pieśni na sopran i orkiestrę (2004), “Szepty i krzyk marzeń” na wiolonczelę solo i orkiestrę kameralną (2005), “Koncert na dwoje skrzypiec” (2006), “Preludia” na fortepian (2006), “Cztery kolory” na dwoje skrzypiec i orkiestrę (2006), “Norwidiana”, poemat symfoniczny na 2 soprany, mezzosopran i orkiestrę (2008).

Karol radZiwonowicZ Jest pianistą, wykształconym w Polsce i USA. Naukę gry rozpo-czął w Warszawie u ojca, Henryka Radziwonowicza, a kontynuował u Aleksandry Sosnowskiej i prof. Barbary Muszyńskiej. Po ukończeniu Akademii Muzycznej im F. Chopina w Warszawie, jako stypendysta Fundacji Fulbrighta, doskonalił swe umiejętności pod

kierunkiem wybitnego pianisty-pedagoga Georgy Seboka w In-diana University School of Music w Bloomington, USA.

Od wielu lat prowadzi ożywioną działalność artystyczną kon-certując z wieloma znanymi orkiestrami symfonicznymi w Polsce i za-granicą, często współpracują z takimi dyrygentami jak Jerzy Maksy-miuk, Antoni Wit, Kazimierz Kord, Jan Krenz, Nikolai Aleksiejew

i inni. Bierze udział w wielu znanych międzynarodowych festiwalach muzycznych – Paryż, Moskwa, Warszawa, Duszniki Zdrój, Quebek, Praga, San Francisco, Berlin, Salzburg, Tokio, Sapporo, Buenos Aires, New Dehli, Mediolan, Pescara, Pekin, Lima i inne.

Jego podróże artystyczne prowadzą przez prawie wszystkie kontynenty. Oto kilka występów, do których artysta przywiązuje szczególną wagę: wykonanie „Fantazji Polskiej” I. J. Paderewskiego w Isaac Stern Audytorium w Carnegie Hall, w Nowym Jorku – 4 listopada 2001 r; koncertu F. Cho-pina w wielkiej sali Festspielehaus w Salzburgu (maj 2003); koncertu W.A. Mozarta w Berlińskiej

54


Filharmonii (październik 2003); wykonanie Koncertu b – moll P. Czajkowskiego podczas inauguracji sezonu koncertowego „Societp des Concerts de Fribourg” w Szwajcarii (październik 2005); wykonanie Błękitnej Rapsodii G. Gerschwina w Wielkiej Sali Concertgebouw w Amsterdamie (maj 2006); recital chopinowski w Teatrze Ermitaża w St. Petersburgu (luty 2008); wykonanie koncertu Chopina w Sali kameralnej Konserwatorium moskiewskiego (październik 2009); inauguracja Roku Chopinowskiego w Belgii z orkiestrą Philharmonie Baden Baden (marzec 2010); recitale muzyki polskiej z okazji obcho-dów roku chopinowskiego w Tel Awiwie (czerwiec 2010); recital z okazji Roku Paderewskiego w Wiel-kiej Sali UNESCO w Paryżu (listopad 2010).

Pianista zajmuje się również działalnością pedagogiczną. Zapraszany przez różne uczelnie, pro-wadził klasy mistrzowskie w Tokio, San Francisco, San Jose, Hawanie, Limie, Tel Awiwie, Lubjanie, Warszawie, Krakowie i Wrocławiu. Jest też jurorem wielu konkursów pianistycznych w kraju i za gra-nicą. Był przewodniczącym jury Konkursu dla młodych pianistów „Chopin Golden Ring” w Słowe-nii oraz jurorem pierwszego eliminacyjnego etapu XV Międzynarodowego Pianistycznego Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Jako jedyny dotąd pianista na świecie, Karol Radziwonowicz dokonał nagrania wszystkich dzieł fortepianowych Ignacego Jana Paderewskiego – nagroda francuskich krytyków „Diapason”. Nagrał również wszystkie utwory F. Chopina na fortepian z orkiestrą w wersji kameralnej, z kwintetem smycz-kowym “I Solisti di Varsavia” – nominacja do nagrody “Fryderyk 1998”. Na płytach kompaktowych utrwalił również dzieła fortepianowe innych polskich kompozytorów – J. Zarębskiego i K. Mikulego. Z okazji Roku Chopinowskiego nagrał płytę z arcydziełami chopinowskiej miniatury na specjalnym fortepianie marki Bösendorfer, model „Chopin” – imitującym instrument z epoki kompozytora.

KAROL RADZIWONOWICZ jest prezesem Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Polskiej im. I. J. Paderewskiego w Warszawie.

Bogusław raBa Ukończył studia w specjalności „teoria muzyki” w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu w 2000 roku oraz stu-dia na Wydziale Instrumentalnym tejże uczelni, w specjalności – orga-ny, w 2003 roku. Za pracę magisterską otrzymał I. nagrodę na Ogólno-polskim Konkursie Prac Magisterskich w Gdańsku w 2003 r. Od 2000 r. pełnił funkcję asystenta na macierzystej uczelni, wykładając przedmioty teoretyczne. Brał aktywnie udział w konferencjach naukowych ogólno-polskich oraz międzynarodowych, jak również prowadzi działalność koncertową o zasięgu międzynarodowym. Za pracę dydaktyczną oraz osiągnięcia naukowe otrzymał nagrodę II st. Jego Magnificencji Rektora Akademii Muzycznej. Od 2005 roku rozpoczął pracę również

w Zakładzie Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2008 roku obronił pracę doktorską i został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Zakładzie, następnie zaś Katedrze Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2010 roku wydana została jego rozprawa doktorska Między romantyzmem a mo-dernizmem. Twórczość kompozytorska Ignacego Jana Paderewskiego w Wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego. Obok pracy w Katedrze Muzykologii, kontynuuję wciąż działalność naukowo-dydak-tyczną w macierzystej uczelni, jak również pełnił funkcje wiceprezesa fundacji Opus Organi a obecnie członka Archidiecezjalnej Komisji ds. Muzyki Kościelnej i Śpiewu. Aktywnie działa również w innych fundacjach i stowarzyszeniach muzycznych. Otrzymał zaproszenia do wygłoszenia wykładów w

55


Akademii Muzycznej w Krakowie, przedstawił cykl wykładów dla nauczycieli (CEA) w Gdańsku oraz referat dotyczący twórczości I.J. Paderewskiego w Loyola University w Chicago (2010). Przygotowuje rozprawę habilitacyjną z zakresu śląskiej muzyki organowej XIX wieku.

Lidia iwanowna SZUBina (Charków, Ukraina)

Muzykolog, profesor, kierownik Katedry Historii Muzyki Char-kowskiego Narodowego Uniwersytetu Sztuk Pięknych im. I.P. Kotla-rewskiego, członek Związku Kompozytorów Ukrainy. Ukończyła Charkowski Uniwersytet Sztuk Pięknych, stopień doktorski uzyskała we Wszechzwiązkowym Naukowo-Badawczym Instytucie Sztuki (obecnie Rosyjski Instytut Sztuk Pięknych, Moskwa), gdzie obroniła pracę z problematyki popularnych gatunków muzycznych. Autor publi-kacji naukowych z pytań twórczości pieśniowej, historii muzyki rosyj-skiej, muzyki XX–XXI wieku, pedagogiki muzycznej. Z inicjatywy i przy udziale Lydii Szubinej organizowano wiele międzynarodowych sympozjów i festiwali, corocznie wydawany jest zbiór prac naukowych

katedry. Była przewodniczącą i członkiem jury wielu konkursów muzyki popularnej. Jest laureatką nagrody municypalnej za monografię o Galinie Tiumieniewej, najstarszym mu-

zykologu Charkowa.

irena PoniatowSKa Profesor muzykologii, 196512003 związana z Instytutem Mu-zykologii UW, 1975-90 także z TiFC, od 1994 prezes stowarzyszenia „Polska Akademia Chopinowska” a od 2001 przewodnicząca Rady Pro-gramowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Autorka ok. 300 prac – książek, artykułów (m. in. o Paderewskim) naukowych recenzji dotyczących muzyki fortepianowej (Faktura fortepianowa Beethovena, 1972), pianistyki (O muzyce fortepianowej i pianistyce w wieku XIX, 1991), historii kultury muzycznej i recepcji muzyki (W kręgu recepcji i rezonansu muzyki. Szkice chopinowskie, 2008), komentarzy źródłowych do faksymi-lowych wydań autografów Chopina, albumów o Chopinie (edycja pol.-ang. 2009, pol.-francuska, 2010), edycji (5 tomów Chopin w kręgu przy-

jaciół, 1995-1999; Chopin and his Critics. An Anthology, 2011). Przewodniczyła Kongresom Chopinow-skim 1999, 2010, oraz od 1988 Kongresom MAEO w Filharmonii Pomorskiej.

56


józef KaŃSKi Pianista, krytyk, publicysta

Studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie muzykologię (ukończył ten wydział jako jego pierwszy ab-solwent, w roku 1954). Jednocześnie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej odbywał studia pianistyczne pod kierunkiem Marceliny Ki-montt-Jacynowej oraz Józefa Śmidowicza.

Przez z górą ćwierć wieku kierował operową redakcją Polskiego Radia. Podjął też działalność krytyka muzycznego w stołecznej prasie. W roku 1961 powrócił do fortepianu i przez wiele sezonów koncertował na polskich estradach, z Filharmonią Narodową włącznie, wykonując m.in. bardzo rzadko dziś grywane dzieła, jak IV Koncert d-moll Anto-niego Rubinsteina, Rapsodia hiszpańska I. Albeniza czy Rapsodia hisz-

pańska Liszta-Busoniego (na fortepian z orkiestrą). W trakcie trwającej do dziś pracy publicystycznej opracował m.in. cieszący się niesłabnącą po-

pularnością „Przewodnik operowy” (1963), monografię jednego z czołowych polskich kompozytorów XX wieku – Ludomira Różyckiego, książkę „Mistrzowie sceny operowej” (1974), „Historyczny katalog na-grań Chopinowskich” oraz cały szereg publikacji poświęconych historii pianistyki i wykonawstwu dzieł Chopina. Od 1960 roku po dzień dzisiejszy jest członkiem redakcji „Ruchu Muzycznego”, od lat jest również korespondentem brytyjskiego miesięcznika „Opera”. Regularnie uczestniczy również w różno-rodnych festiwalach i sympozjach naukowych oraz prowadzi zajęcia i warsztaty na kursach muzycznych (m.in. w Łańcucie).

małgorzata woŹna-StanKiewicZ Prof. dr hab., muzykolog, kierownik Zakładu Estetyki I Recep-cji Muzyki w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka m.in. monograficznego opracowania (wyd. 1976) na temat ak-tywności muzykograficznej, publicystycznej, pianistycznej i kompozy-torskiej znanego krytyka warszawskiego, Jana Kleczyńskiego (1837-1895) oraz dwutomowej rozprawy (wyd. 1999 i 2003) dotyczącej recepcji muzyki francuskiej w Polsce w okresie 1850-1918. Poza tymi pionierski-mi w muzykologii światowej badaniami jako pierwsza w Polsce scharak-teryzowała w licznych artykułach (wyd. w latach 1978-2008, m.in. jako pokłosie pracy doktorskiej z roku 1982) nowatorskie techniki rytmiczne jednego z największych kompozytorów XX wieku, Oliviera Messiaena

(1910-1992). Wykłady poświęcone temu twórcy prowadziła w latach 1975-2011 w macierzystej uczelni oraz w innych w Polsce i zagranicą. M. Woźna-Stankiewicz jest także autorką cyklu rozmów (wyd. 2007) z lwowsko-krakowską kompozytorką, Krystyną Moszumańską-Nazar (1924-2008). Obecnie pracuje nad monografią muzykologa, absolwenta Uniwersytetu Wiedeńskiego u Guido Adlera, Zdzi-sława Jachimeckiego (1882-1953), twórcy pierwszego w Polsce, w roku 1911, uniwersyteckiego ośrodka muzykologicznego w Uniwersytecie Jagiellońskim.

57


magdalena oLiferKo Magdalena Oliferko – muzykolog i organistka. Ukończyła mu-zykologię na Uniwersytecie Warszawskim, otrzymując za swą pracę ma-gisterską wyróżnienie w Konkursie im. Zofii Lissy (2005). Absolwentka klasy organów Hochschule für Musik und Theater w Hamburgu oraz podyplomowych studiów w zakresie historycznych instrumentów klawiszowych w Schola Cantorum Basiliensis w Szwajcarii. Stypen-dystka m.in. Oscar und Vera Ritter-Stiftung. Jej zainteresowania muzy-kologiczne koncentrują się wokół Chopina oraz dawnej muzyki klawi-szowej. Autorka książki Fontana i Chopin w listach (NIFC, Warszawa 2009), licznych artykułów i projektów chopinowskich. Współtworzyła hasła do nowopowstającego Leksykonu Chopinowskiego (red. prof. Mie-

czysław Tomaszewski). Wielokrotnie wygłaszała referaty w kraju i za granicą (m.in. podczas III Mię-dzynarodowego Kongresu Chopinowskiego w Warszawie 2010). Obecnie przygotowuje pracę doktor-ską pod kierunkiem prof. Ireny Poniatowskiej. W 2011 na zlecenie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina wykonała ekspertyzę merytoryczną archiwum chopinowskiego Ludwika Bronarskiego pod Fryburgiem szwajcarskim.

Bożena ScHmid-adamcZyK Szwajcarska muzykolog urodzona w Polsce. Kustosz muzeum Fryderyka Chopina i George Sand na Majorce, członek Sociptp Histo-rique et Litteraire w Paryżu. Pracę doktorską obroniła na Uniwersytecie w Strasburgu.

Wykonała inwentarz i zredagowała katalog nie znanej dotąd kolekcji “chopiniana” w Valldemossie na Majorce. W czasie badań nad muzycznymi źródłami rękopiśmiennymi odnalazła niepublikowa-ny autograf Chopina [Lento con gran espressione] z unikatowym polime-trycznym ustępem. Odkryła również w Albumie Antoniego Teichmana manuskrypt Etiudy f-moll op. 25 nr 2 Chopina oraz jedyny egzemplarz „Grand Duo de Robert le Diable compose par Chopin et Franchomme arrange

pour piano a quatre mains”. W 1990 roku sprowadziła po raz pierwszy do Muzeum Chopina w Warszawie: rękopisy mu-

zyczne, listy i oryginalne pamiątki z kolekcji z Valldemossy na wystawę poświęconą podróży Chopina i George Sand na Majorkę (The romantic journey made by Frederic Chopin and George Sand to Mallorca).

Publikuje prace na temat źródeł muzyki Chopina. Jest autorką komentarzy i analiz krytycznych do wydania faksymilowego rękopisów kompozytora z kolekcji w Valldermossie.

58


Hanna KieLicH-rainKa NeoMedia

Z wykształcenia mgr geografii, muzyk, muzealnik, manager kultury, z zamiłowania ponadto redaktor, wydawca. W latach 90. ub. wieku związana przez 5 lat w Teatrze Wielkim w Poznaniu. Równo-legle działała w firmie rodzinnej przy wydaniu dzieła Wielka Księga Miasta Poznania.

W roku 1999 przeniosła się do Warszawy, aby podjąć się pra-wie samodzielnego opracowania i wydania Wielkiej Księgi Warszawy (dyplom honorowy od władz Miasta st. Warszawy za redakcję i wyda-nie angielskiej wersji The Great Book of Warsaw). W latach 2004-2009 pracowała na etacie w Muzeum Łazienki Królewskie, zajmując się ich promocją oraz obsługą medialną, jak również podejmując się różnych

działań muzealnych. Od 2004 roku prowadzi prywatną firmę NeoMedia, która publikuje wydawnictwa książkowe (gł. albumy o Warszawie) a także wydawnictwa multimedialne. NeoMedia zajmuje się także organizowaniem koncertów, konferencji i innych imprez.

H. Kielich-Rainka jest aktywnym członkiem założycielem (sekretarz Zarządu) Międzynarodo-wego Towarzystwa Muzyki Polskiej im. I.J. Paderewskiego.

Henryk martenKa Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego (polonistyka i filologia klasyczna, 1981) i Warszawskiego (edytorskie studia podyplomowe, 1986). Od 1982 roku w Bydgoszczy. Dziennikarz prasowy, radiowy i te-lewizyjny; felietonista, tłumacz, wydawca. W l. 1982-1990 kierownik działu muzycznego w wydawnictwie „Pomorze”. W 1987 stypendysta

„Japan Foundation” w Japonii. W l. 1982-1994 związany z „Ilu-strowanym Kurierem Polskim”, z którym najpierw współpracował, póź-niej kierował działem publicystyki, wreszcie został zastępcą redaktora na-czelnego; w l. 1994-1998 prezes zarządu i redaktor naczelny „Radia El”.

Autor tłumaczeń z języka rosyjskiego (B. Pokrowski, Sekrety operowego spektaklu), angielskiego (A. Jacob, Słownik muzyczny – wraz

z C. Nelkowskim) i francuskiego (G. Soberski, Biskupin, gród z epoki żelaza). Autor zbioru reportaży Po-dróże i powroty (1998), monografii Miasto zasłuchane. Muzyczna Bydgoszcz u schyłku wieku (2000), zbioru felietonów polityczno-satyrycznych o problematyce polsko niemieckiej Fajki, diesel i szparagi (2006), po-pularnonaukowej pracy etymologicznej Skąd się wzięło moje nazwisko? (2006, II wyd. 2007) oraz książki Wielki akord (2008) o kulisach organizacji Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych im. I. J. Pa-derewskiego. W 2009 ukazał się kolejny zbiór felietonów polsko-niemieckich z lat 2006-2008 Kolczyki malej Friedy, zaś w 2011 tom trzeci wybranych felietonów (Kabanosy czy Westerplatte?). W 2010 roku ukazał się w formie albumowej esej Mit, muzyka, marka na temat wizerunku Bydgoszczy.

Założyciel i wieloletni prezes Towarzystwa Operowego w Bydgoszczy (1985). W tym samym roku z prof. Jerzym Sulikowskim, reaktywował Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego, któ-rym jako dyrektor (wyłączając lata 1994 i 2001) kieruje do dziś. Inicjator i dyrektor Międzynarodo-wych Warsztatów Perkusyjnych w Bydgoszczy (1989-94). Inicjator Letnich Polonijnych Warsztatów

59


Artystycznych w Bydgoszczy, 1990. Inicjator powołania do życia Towarzystwa im. I. J. Paderewskiego w Los Angeles, 2007; obecnie członek jego Advisory Board. Inicjator i od 2009 roku Kanclerz letniej akademii „Paderewski Piano Academy”, unikatowego masterclass dla pianistów z udziałem orkiestry symfonicznej (Bydgoszcz-Ostromecko). Uhonorowany medalem „Zasłużony dla kultury polskiej”.

Konkurs jest członkiem Fundacji Alink – Argerich od 2004 r. Konkurs jest członkiem Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych

z siedzibą w Genewie od 2010 roku.

jerzy Piotr waLcZaK Ukończył Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Za-gadnieniami rekonstrukcji dźwięku interesuje się od momentu spotka-nia z Januszem Piechurskim, który przez wiele lat prowadził Pracownię Rekonstrukcji Dźwięku w Polskim Radiu. Życiem i działalnością Igna-cego Jana Paderewskiego zajmuje się od ponad 40 lat. Jako cel postawił sobie przywrócenie do pełnej sprawności fortepianów Paderewskiego znajdujących się w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz rekon-strukcji wszystkich jego nagrań akustycznych i elektrycznych.

ewa SULiKowSKa Z wykształcenia jest muzykiem i ukończyła Akademię Muzyczną w Warszawie w klasie for-

tepianu prof. Barbary Muszyńskiej. Od wielu lat interesuje się życiem i twórczością I.J. Paderewskiego oraz zagadnieniami rekonstrukcji i zaawansowanej reżyserii dźwięku. Kolekcjonuje nagrania utrwalone na starych płytach gramofonowych.

Xymena PiLcH-nowaKowSKa Historyk sztuki, kustosz Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. Igna-cego Jana Paderewskiego w Łazienkach Królewskich w Warszawie.

Autorka scenariuszy i realizator wystaw o Patronie Muzeum (m. in. jubileuszowych: na 140. rocznicę urodzin Paderewskiego pt. „Polak miary niepospolitej” oraz na 150. rocznicę Jego urodzin). Współreda-gowała tomy V i VI „Archiwum Politycznego Ignacego J. Paderew-skiego”. Członek Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Polskiej im. I. J. Paderewskiego w Warszawie.

60


adam grzegorz dĄBrowSKi Urodzony w Bytowie, absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Ks. Elżbiety w Szczecinku, w 1995 r. ukończył studia obroną pracy magi-sterskiej w Zakładzie Archiwistyki Wydziału Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, następnie podjął pracę w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, obecnie starszy kustosz w Od-dziale III Ewidencji i Przechowywania Zasobu. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się głównie na zagadnieniach związanych z pracą zawodową (teoria i metodyka pracy archiwalnej, źródłoznawstwo, dzieje kancelarii polskiej XX wieku). Autor ponad pięćdziesięciu artykułów, notatek, recenzji i not bibliograficznych, haseł encyklopedycznych, opu-blikowanych na łamach periodyków historyczno-archiwalnych

oraz współautor czterech wydawnictw źródłowych (w tym tomów V i VI Archiwum politycznego Igna-cego Paderewskiego), uczestnik wielu konferencji naukowych z zakresu teorii i metodyki archiwalnej oraz dziejów biurowości na ziemiach polskich, na których wygłaszał referaty autorskie.

jerzy StanKiewicZ Muzykolog

Urodził się w Wilnie. W latach 1962-68 studiował muzykologię pod kierunkiem Michała Bri-stigera, Michała Józefa Chomińskiego, ks. Hieronima Feichta, Zofii Lissy i Mariana Sobieskiego oraz historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1969–70 pogłębiał wiedzę z zakresu muzy-kologii u Luigi Rognoniego i Paolo Emilio Carapezzy oraz historii sztuki u Marii Grazii Paolini na Università degli Studi w Palermo. W 1970 otrzymał stypendium Uniwersytetu Bolońskiego, w ramach którego odbył staż i studiował sztukę oraz ikonografię mozaiki w Rawennie. W latach 1971-74 kon-tynuował studia pod kierunkiem Elżbiety Dziębowskiej w Katedrze Historii i Teorii Muzyki Uni-wersytetu Jagiellońskiego, które zakończył pracą magisterską z wyróżnieniem: „Rpveil des Oiseaux” Oliviera Messiaena. W 1977 został stypendystą Rządu Francuskiego i odbył staż u Oliviera Messiaena w Konserwatorium Paryskim, w latach 1989-91 w Centre Acanthe w Awinionie (dyr. Claude Samuel), a w latach 1990-2007 wielokrotnie uzyskał stypendia Fundacji „Pro Helvetia” na pobyty badawcze w Szwajcarii i na Ukrainie.

Na bogate i różnorodne doświadczenia zawodowe składa się praca w Polskim Wydawnictwie Muzycznym na stanowisku redaktora merytorycznego, sekretarza redakcji „Res Facta” oraz redaktora „Biblioteki Res Facta” i „Pagine”, liczne autorskie cykle audycji o tematyce muzycznej w Polskim Radiu – Program 2 i 3 oraz Radiu Kraków, organizacja wielu koncertów promocyjnych polskiej muzyki współ-czesnej, wygłoszenia wykładów o polskiej muzyce w wielu ośrodkach Europy Wschodniej Środkowej i Zachodniej, w Chinach oraz Stanach Zjednoczonych.

Działa aktywnie w Związku Kompozytorów Polskich. Nawiązał trwałą współpracę z podobnymi strukturami Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, tworząc i organizując wspólne festiwale międzynarodowe.

Od 1991 należy do Sociptp Frank Martin w Genewie, w latach 1995–98 był członkiem Rady Kultury przy Wojewodzie Krakowskim; od 1996 jest członkiem Komisji Stypendiów Twórczych przy Prezydencie miasta Krakowa, od 2003 członkiem honorowym Stowarzyszenia Mieszany Chór Ma-riański w Krakowie.

61


W 2001 został odznaczony Medalem Gustawa Mahlera za współpracę z Międzynarodowym Festiwalem Sztuki Chóralnej w Jihlavie i promocję polskiej muzyki chóralnej w Czechach. W 2006 otrzymał Złotą Odznakę Libańskiego Wyższego Konserwatorium w Bejrucie za promocję muzyki współczesnej. W 2008 przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyróżniony został srebrnym medalem „Zasłużony dla Kultury – Gloria Artis”, zaś 28 kwietnia 2009 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej im. MykołyŁysenki we Lwowie.

Jest autorem rozpraw naukowych, artykułów, redaktorem zbiorów tematycznych i haseł encyklopedycznych.

teresa KacZorowSKa

jan m. LoryŚ Director of the Polish Museum of America Born in London, England after the war, was raised in Chicago. He attended Catholic primary and high school and graduated from the University of Illinois at Chicago Circle with a BA in Political Science and later earned a Ma-ster’s Degree in History, specializing in Eastern Europe, at the same institution.

He also attended various Polish Saturday schools in Chicago and was active in Harcerstwo, the Polish scouting group in exile. He was a Polish bilingual history teacher in the Chicago Public Schools in the mid-1990’s when there was a massive influx of Polish students.

On June 28, 1996 he became the director of the Polish Museum of America. Among his innovations is the participation of the PMA in the Chicago Cultural Alliance, partnership of 27 ethnic museums in the Chicagoland area. The PMA has increased its cooperation with institutions in Poland, receiving financial support and personnel assistance in the forms of scho-oling for museum employees in Poland and experts coming to Chicago. Mr. Lorys has also initiated Museum organized trips to Poland and Central Europe in which over 240 persons have participated.

He and his wife Carleen have traveled to Poland frequently and are very active in promoting Polish Art Deco to a wider audience.

62


maria cieSLa President of The Polish Museum of America, was born to Polish parents in the displaced persons camp in Butzbach Germany. She gra-duated from Rosary College (now Dominican University), majoring in sociology.

She began her volunteer work at the PMA as a Sunday docent in the 1970s. She then served on the Museum Board for several two-year terms. She was elected President in 2004. Since then, working with the staff and volunteers, the membership of the PMA has doubled; the Mu-seum has more accurate financial reports, and new programs andźpro-jects have been launched including the Paderewski Room renovation and currently the Art Gallery renovation.

In addition to her volunteer work at the Polish Museum, she is active with many Polonian organizations, civic groups, ovarian cancer awareness advocacy, and has served as President for several of these groups.

She is supported in these by her family, especially her husband, Richard.

Victoria granacKi

Victoria Granacki is president of Granacki Historic Consultants, a historic preservation company located in Chicago that serves local go-vernments, real estate developers, and private property owners. Services include surveying, documenting, and photographing architecturally and historically significant buildings; preparing historic landmark no-minations; and assisting owners of historic properties to qualify for tax benefits. As part of her work she has written many architectural and community histories for Chicago and its suburbs, and prepared land-mark nominations listing a wide variety of residential, commercial and industrial buildings on the US National Register of Historic Places. She is the author of the book, Chicago’s Polish Downtown, published

by Arcadia Press in 2004 and reprinted several times. Ms. Granacki has taught Introduction to Historic Preservation at Northwestern University,

and is a guest lecturer at the School of the Art Institute of Chicago Historic Preservation program and at the University of Illinois School of Urban Planning and Policy. She has given presentations on historic preservation at the Illinois Statewide Preservation Conference, Landmarks Illinois, the Glessner House Museum, and for many Chicago neighborhood organizations and suburban communi-ties. She will be presenting Paderewski – the Chicago Connection in September 2011 at the 13th Annual Conference on Illinois History. Ms. Granacki holds a BA in Art from Mundelein College (Loyola Uni-versity) in Chicago, and an MS in Urban Planning from the University of Wisconsin in Madison, WI.

63


marek ŻeBrowSKi Pianista i kompozytor urodzony w Poznaniu. Studiował w Pol-sce, Francji i USA, gdzie przebywa na stałe od 1973 r. Jest absolwentem (dyplom z wyróżnieniem) Liceum Muzycznego w Poznaniu w klasie Zbigniewa Świeżyńskiego. Studiował grę na fortepianie u Roberta Ca-sadesus’a i kompozycję u Nadii Boulanger w Paryżu. W USA Marek Żebrowski kontynuował studia w New England Conservatory of Music w Bostonie w klasie fortepianu Russella Shermana, kompozycję w klasie profesora Williama Thomasa McKinley’a. W uczelni tej otrzymał stop-nie naukowe: Bachelors in Music (fortepian) i Masters’ in Music (forte-pian i kompozycja). W latach 1975-1999 był artystą in residence i wy-kładowcą (historia muzyki, kompozycja, teoria) w Massachusetts Instit-

tute of Technology, gdzie regularnie występował jako solista i w zespołach kameralnych. W latch 1977-1995 wykładał teorię muzyki i kompozycję na University of Massachusetts. W latach 1996-2000 pra-cował w Boston Book Review. Od 1999 roku mieszka w Los Angeles, gdzie od 2001 roku prowadzi wykłady z muzyki filmowej na UCLA, a od 2004 pełni funkcję dyrektora Polish Music Center przy University of Southern California. Od 2006 r. jest dyrektorem artystycznym Festiwalu im. Paderew-skiego w Paso Robles. Prowadzi gościnne wykłady i kursy mistrzowskie na wielu uczelniach i w instu-tycjach muzycznych (Boston Symphony Orchestra, Harvard University, New England Conservatory of Music, The International Institute, Harvard Radio, Pacific Symphony Orchestra). Jest zapraszany do jury różnych konkursów. Jako solista występował z orkiestrami symfonicznymi z Brazylii, Finlandii, Francji, Niemczech, Włoszech, Litwy, Luksemburgu, Maroko, Polski, Rosji, Holandii, Wielkiej Bry-tanii i USA. Dokonał nagrań dla TVP, TV Polonia, Televisåo Educativa (Brazylia), Public Broadca-sting Service (USA), KCSN-FM, WQXR-FM, WHRB-FM, Radio Maroc, KUSC-FM. Nagrywał na zaproszenie wytwórni płytowych: Harmonia Mundi, Apollo Records i Titanic Records. Współpra-cując z Elżbietą Wars w latach 2002-2004 odkrył nieznane utwory symfoniczne Henryka Warsa (m.in. I Symfonia, Koncert na fortepian i orkiestrę, Maalot, City Sketches).

Marek Żebrowski otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Jest członkiem stowarzyszenia ASCAP w USA, The Pickwick Club w Londynie, i tzw. Steinway Artist. Skomponował wiele utworów orkie-strowych, kameralnych i fortepianowych, dokonał również licznych transkrypcji na fortepian i zespoły kameralne różnego typu. Napisał muzykę do takich filmów jak Owoce miłości (reż. Marek Żydowicz), Inland Empire (reż. David Lynch), Wounded Soldier (reż. Ewa Piaskowska), Chateau Belvedere (reż. Patryk Dawid Chlastawa). Od wielu lat współpracuje z Davidem Lynchem, z którym nagrał płytę Po-lish Night Music (2008). Od 2000 r. współpracuje z Festiwalem Camerimage. Marek Żebrowski jest autorem wielu artykułów o muzyce i sztuce, a dwie jego książki Paderewski in California (także w wersji polskojęzycznej) i Celebrating Chopin and Paderewski, ukażą się drukiem latem tego roku.

64


jerzy tUSZewSKi Urodził się w Chełmie; dziennikarz, dokumentalista, drama-turg, eseista, poeta; reżyser radiowy i teatralny, realizator filmów doku-mentalnych i spektakli multimedialnych w kraju i za granicą; a wcze-śniej – od roku 1953 także krytyk muzyczny („Życie Lubelskie”) i filmo-we (m. in. tyg. „Po prostu”), współzałożyciel pierwszego Dyskusyjnego Klubu Filmowego „Po prostu” (1955 r.); w tym samym czasie rozpoczy-na również twórczość dla Polskiego Radia w Warszawie jako autor re-portaży literackich; dokonuje także przekładu i adaptacji scenicznej Małego Księcia Antoine’a de Saint-Exuppry’ego (prapremiera w Teatrze im. St. Wyspiańskiego w Katowicach, 23.04.1959); w latach 1960-1963 studiuje na Wydziale Reżyserii PWST w Warszawie; inscenizuje i reży-

seruje sztukę Zbigniewa Herberta Lalek (prapremiera w Teatrze im. L. Solskiego w Tarnowie, 1962); zaś od roku 1965 jest etatowym reżyserem rozgłośni centralnej Polskiego Radia w Warszawie.

Kilka lat później rozpoczyna swoja działalność teoretyczno-badawczą w dziedzinie mediów technicznych ze szczególnym uwzględnieniem sztuki radiowej; jest autorem kilkudziesięciu publikacji teoretyczno-estetycznych w kraju i zagranicą oraz książki o estetyce radia jako sztuki Paradoks o słowie i dźwięku (wyd. A Marszałek, Toruń 2002).

Od roku 1976 współpracuje jako autor i reżyser z licznymi rozgłośniami (Berlin, Bruksela, Bu-dapeszt, Helsinki, Kolonia, Paryż, Praga, Rzym, Sydney, Wiedeń i inne); w latach 1983-1998 kieruje Studiem Dokumentalnym w programie II Polskiego Radia; jest laureatem Niemieckiej Akademii Sztuk – DADK we Frankfurcie nad Menem (1983) oraz nagrody polskich dziennikarzy radiowych „Złoty Mikrofon” (1993); otrzymał też Złotą Odznakę Honorową Polskiego Radia (1997) i odznaczenie hono-rowe Stowarzyszenia Autorów ZAIKS (1998) oraz nagrodę im. Poety Witolda Hulewicza (2002).

Autor tomiku poezji Moja mała mistyfikacja (2003), książek dokumentalnych Armand-Hubert-Brutus. Trzy oblicza agenta oraz Jean-Bol odkrywa karty (obie w 2008 r.).

Jest członkiem SDP, ZASP, ZAIKS, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, SEC, Związku Li-teratów Polskich i radcą artystycznym Zarządu Głównego Stowarzyszenia „Atelier de Creation Sonore et Radiophonique” (SACD) w Brukseli oraz Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, APAJTE – Sto-warzyszenia Polskich Autorów, Dziennikarzy i Tłumaczy w Europie.

65


Documents

ewastankiewicz.files.wordpress.com · Paderewskiego technika pianistyczna ... J. Kański, J. Popis 6. Sztuka Paderewskiego w opiniach krakowskich krytyków – prof. dr hab. Małgorzata