1

2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ......................................................................................................................... 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ..................................................................................................................................................... 3

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ ............................................................................................................... 3

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ – ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ............................................................................... 4

Η ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ............................................... 9

ΜΑΡΚΕΣ – ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ - ΚΟΣΤΟΣ ........................................................................................................... 11

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ................................................................................ 13

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΣΤΟ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.............................................................................................................. 13

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ ................................................................................................................................................... 14

ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ ................................................................................................................................................................. 14

∆ΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙ∆Η Α∆ΕΝΑ ........................................................................................................................ 14

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΣΤΑ ΝΕΟΓΝΑ............................................................................................................................................. 15

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ..................................................................... 16

ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΑ ................................................................................................................................................ 16

ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ........................................................................................................................................................... 16

ΒΙΟΑΠΟΙΚΟ∆ΟΜΗΣΗ ................................................................................................................................................. 18

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ................................................................................................................................................ 19

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ..................................................................................................................... 20

TΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ....................................................................................................................................................... 20

ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ.......................................................................................................................................................... 21

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ................................................................................................................................................ 21

ΚΑΘΟ∆ΗΓΗΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ......................................................................................................................................... 21

ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΙΝ∆ΥΝΟΥ ................................................................................................................................ 23

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ ΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝ....................................................... 25

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ .............................................................................................................. 25

Ο∆ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ................................................................................. 27

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ .......................................................................................... 27

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ................................................................................................................................................. 30

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ........................................................................................................ 31

ΕΠΙΛΟΓΟΣ .................................................................................................................................................... 36

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ∆ΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................................................................... 37

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ .................................................................................................................... 38

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΕΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΙ ............................................................................................................ 38

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ................................................................................................................................................ 39

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ............................................................................................................................................ 39

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ............................................................................................................................................. 42

3

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο σύγχρονος τρόπος ζωής µας έχει µάθει-αναγκάσει να χρησιµοποιούµε για

το σπίτι διάφορα καθαριστικά, τα οποία είναι πολλές φόρες βλαβερά και επικίνδυνα για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία µας. Εξαιτίας της έλλειψης χρόνου, της βιασύνης και της ευκολίας θυσιάζουµε την υγεία µας. Αν ρίξουµε µια µατιά στο σπίτι µας θα δούµε ότι τα καθαριστικά που

χρησιµοποιούµε για τα ρούχα, για το µπάνιο, στην κουζίνα µας, δεν έχουµε τίποτα να ζηλέψουµε από ένα σύγχρονο εργαστήριο χηµείας. Όλα αυτά τα απορρυπαντικά περιέχουν πάρα πολλές χηµικές ουσίες µε πολλές επικίνδυνες επιπτώσεις για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία µας. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι

τοξικές ουσίες βρίσκονται παντού στον πλανήτη. Βρίσκονται σε κάθε οικοσύστηµα και από τα οικοσυστήµατα φυσικά περνούν και στον ανθρώπινο οργανισµό. Οι περισσότερες από αυτές τις ουσίες έχουν την τάση να αποθηκεύονται στον ανθρώπινο οργανισµό και να αθροίζονται. Από την εποχή που οι γιαγιάδες µας έπλεναν στο ποτάµι έχει κυλήσει πολύ

«νερό στο αυλάκι». Αγοράσαµε πλυντήριο και χρησιµοποιήσαµε νέα «θαυµατουργά» απορρυπαντικά. Τα ρούχα έγιναν πιο καθαρά, τα ποτάµια και οι θάλασσες, όµως, «κατάπιαν» τόνους χηµικών µε δυσµενείς συνέπειες για το περιβάλλον και για εµάς. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ Το πρώτο µέσο καθαρισµού που χρησιµοποίησε ο άνθρωπος ήταν το νερό.

Γι’ αυτό και οι προϊστορικοί οικισµοί ήταν χτισµένοι συνήθως σε µέρη που υπήρχε άµεση πρόσβαση σε νερό. Η χρήση άλλων µέσων καθαρισµού εµφανίστηκε µε την ανθρώπινη εξέλιξη. Αν και η πραγµατική καταγωγή του σαπουνιού δεν έχει ακόµη αποδειχθεί

ωστόσο κάτι παρόµοιο µε το σαπούνι υπήρχε από το 2.800 π.χ. στους αρχαίους πολιτισµούς της Μεσοποταµίας. Ειδικότερα οι Σουµέριοι έφτιαξαν ένα είδος σαπουνιού µε λίπη ζώων και τη στάχτη κάποιου φυτού.

4

Το σαπούνι εµφανίστηκε στην Ευρώπη πιθανότατα µε την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως στους Τούρκους οι οποίοι το είχαν µάθει από τις φυλές της Αραβικής Ερήµου τις οποίες επίσης είχαν υποτάξει. Η Μασσαλία φαίνεται ως πρώτη περιοχή

παραγωγής του, της οποίας η φήµη κράτησε σχεδόν ολόκληρο τον Μεσαίωνα ακολουθούµενη από την Γένοβα, την Βενετία, το Μπάρι και µετά την Καστίλη της Ιταλίας.

Στον ελληνικό πολιτισµό η χρήση καθαριστικών ήταν µια σύνθεση από πυλό,

άµµο και στάχτη. Σύµφωνα µε έναν ελληνικό µύθο, το σαπούνι έλκει την καταγωγή του από την αρχαία Ελλάδα και συγκεκριµένα από το νησί της Λέσβου. Εκεί γίνονται θυσίες ζώων στη θεά Άρτεµη. Οι νεροποντές πολλές φορές παρέσερναν τα ζωικά υπολείµµατα και τα καµένα λίπη, µαζί µε τις στάχτες από ξύλα της πυρράς σχηµατίζοντας ένα κίτρινο ρυάκι που κατέληγε στο ποτάµι. Στο ποτάµι που όταν οι νοικοκυρές έπλεναν τα ρούχα τους διαπίστωσαν ότι

όταν το νερό γινόταν κίτρινο µε την προσθήκη αυτών των υλικών, τα ρούχα καθάριζαν καλύτερα. Σύµφωνα µε τον µύθο το σαπούνι πήρε το όνοµά του προς τιµήν της ποιήτριας Σαπφούς που έζησε εκείνη την περίοδο και είναι µία παράφραση του ονόµατός της. Υπάρχει και η ιταλική εκδοχή του µύθου, σύµφωνα µε την οποία το

παραπάνω σκηνικό ελάµβανε χώρα στον ποταµό Τίβερη, στους πρόποδες του όρους Σάπο, όπου έπλεναν τα ρούχα τους οι αρχαίες Ρωµαίες. Το σαπούνι (σάπων) πήρε το όνοµά του από το βουνό. Τα απορρυπαντικά άρχισαν να εκτοπίζουν τα σαπούνι τις τελευταίες

δεκαετίες. Μέχρι το 1950 το σαπούνι κατείχε ακόµη το 50% της συνολικής κατανάλωσης. Μετά όµως τα απορρυπαντικά άρχισαν να κυριαρχούν όλο και περισσότερο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα, ανάµεσα στο 1975 και το 1979, η χρήση των απορρυπαντικών αυξήθηκε κατά 42% . ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ – ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ Απορρυπαντικό ονοµάζεται κάθε ουσία ή µείγµα που περιέχει σάπωνες

ή/και άλλες επιφανειοδραστικές ουσίες και προορίζεται για διαδικασίες πλύσης και καθαρισµού ρούχων, υφασµάτων, πιάτων και σκληρών επιφανειών. Στα απορρυπαντικά, εντάσσονται τα βοηθητικά προϊόντα πλυσίµατος,

ενισχυτικά ή λευκαντικά και τα µαλακτικά. Το απορρυπαντικά µπορεί να είναι σε υγρή µορφή, σε σκόνη, σε πολτό, ράβδους, ταµπλέτες, τεµάχια κ.λπ.

5

Τα απορρυπαντικά χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:

• Χαµηλής δραστηριότητας, που προορίζονται για πλύση σε χαµηλές θερµοκρασίες ευαίσθητων και χρωµατιστών υφασµάτων. • Υψηλής δραστηριότητας, που είναι όλα τα υπόλοιπα.

Σήµερα οι πρώτες ύλες για τα απορρυπαντικά είναι προϊόντα του πετρελαίου

και ουσίες όπως το ανθρακικό νάτριο και διάφορα φωσφορικά άλατα. Τα απορρυπαντικά περιέχουν επίσης συστατικά που αποµακρύνουν τα κατιόντα ασβεστίου (Ca2+) από το νερό και το «µαλακώνουν», βάσεις που ρυθµίζουν το pH σε τιµές πάνω από 7, ένζυµα που αποσυνθέτουν πρωτεϊνικά υλικά (αίµα, αυγό, γάλα) και συστατικά που κάνουν τα ρούχα να αστράφτουν.

Τα κυριότερα συστατικά των απορρυπαντικών είναι: • Τα φωσφορικά είναι ουσίες που διευκολύνουν τον καθαρισµό, καθώς

µειώνουν τη σκληρότητα του νερού βελτιώνοντας έτσι την απόδοση του απορρυπαντικού και συµβάλλουν στη διασπορά των λεκέδων. Επίσης, ο φωσφόρος είναι φθηνή πρώτη ύλη. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιλέξει ως υποκατάστατο, το ζεόλιθο. • Τα τασιενεργά είναι οι δραστικές ουσίες των απορρυπαντικών στις

οποίες οφείλουν τη καθαριστική τους ικανότητα. Πίσω από τους όρους τασιενεργά ή επιφανειοδραστικά καµουφλάρονται συνθετικές ουσίες (κατά κανόνα πετροχηµικές) εντελώς προβληµατικές για τον άνθρωπο και το περιβάλλον τόσο όταν είναι σε µεγάλες ποσότητες όσο και σε µικρές.

Ανάλογα µε την δόµηση και την φόρτιση των µορίων τους κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:

i) ανιονικά ii) κατιονικά iii) µη ιονικά iv) αµφότερα v) native τασιενεργά

6

i) Ανιονικά. Είναι η σπουδαιότερη οµάδα τασιενεργών για τα απορρυπαντικά και έχει αρνητική φόρτιση των µορίων της. Σπουδαιότεροι αντιπρόσωποι είναι το σαπούνι και το LAS (γραµµικό θειοµένο αλκύλιο, πετροχηµικό προϊόν). Η αρνητική του φόρτιση ισορροπείται µε την προσθήκη θετικών φορτισµένων τασιενεργών (κατιονικά) και κυρίως µε Νάτριο ή Κάλιο. Το LAS βιοαποικοδοµείται πολύ αργά και όχι πλήρως. Κατά κανόνα συνοδεύεται µε φωσφορικές ουσίες για την αποσκλήρυνση του νερού. Περιεκτικότητα του στο υδάτινο περιβάλλον κατά 0,25 mg/l θα σηµαίνει χρόνια καταστροφή των οργανισµών, σύµφωνα όµως µε πιο ευαισθητοποιηµένες πηγές είναι αρκετή και η δόση των 0,01 mg/l. Στα µεγάλα ποτάµια της Ευρώπης οι µετρήσεις δείχνουν ήδη περιεκτικότητα από 0,01 mg/l-0,05mg/l. Η κατανάλωσή του σήµερα στη ∆υτική Ευρώπη ξεπερνά τους 500.000 τόνους το χρόνο. ii) Κατιονικά. Οµάδα τασιενεργών µε θετική φόρτιση. Συνοδεύεται

από απλά ανιονικά π.χ. χλωρίδιο. Σπουδαιότερος αντιπρόσωπος των είναι DSDMAC ( ∆ιστεαρυλο-διµεθυλο-αµµονιοχλωρίδιο). Χρησιµοποιείται κυρίως ως µαλακτικό ρούχων και επίσης στα καλλυντικά φροντίδας. ∆ε βιοαποικοδοµείται. iii) Μη ιονικά τασιενεργά. Οµάδα τασιενεργών που τα µόρια

τους δεν έχουν κάποια συγκεκριµένη φόρτιση. Η εφαρµογή τους γίνεται όλο και πιο διαδεδοµένη. Αυτό οφείλεται στη περιορισµένη ευαισθησία τους από τη σκληρότητα του νερού και έτσι µπορούν να δρουν και σε χαµηλές θερµοκρασίες. Μέχρι τώρα κυριαρχεί το ιδιαίτερα ρυπογόνο και επικίνδυνο APEO(Alkylphenolethoxylate). iv) Αµφότερα. Οµάδα τασιενεργών που τα µόρια τους είναι

φορτισµένα τόσο αρνητικά όσο και θετικά. Είναι περιορισµένης σηµασίας για τα απορρυπαντικά. Χρησιµοποιούνται κυρίως στα καλλυντικά και λιγότερο στα καθαριστικά υλικά. Όταν καταλήγουν στο νερό γίνονται ιδιαίτερα τοξικά (κυρίως για τα ψάρια) µολονότι είναι «ανεκτά» από το δέρµα µας. Πολύ πιο σπουδαίας σηµασίας είναι η βιοαποικοδόµησή τους. Για παράδειγµα το πετροχηµικό τασιενεργό TPS=Tetrapropylenbenzolsulfonat, που χρησιµοποιείται από το δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο και µετά, δηµιουργεί επίµονους αφρούς στην επιφάνεια των υδάτων, κάτι που δείχνει πολύ καθαρά τη κακή βιοαποικοδόµησή του. Μόνο µε τη προσθήκη διοξειδίου του άνθρακα, βιοµάζας, νερού και ανόργανων αλάτων µπορεί να πραγµατοποιηθεί η τελική βιοαποικοδόµηση. Συµπυκνωµένα διαλύµατα τους είναι ιδιαίτερα ερεθιστικά για το δέρµα. Αλλά ακόµη και στη συνηθισµένη αραίωση οδήγησε νοικοκυρές και επαγγελµατίες σε χρόνιες δερµατικές παθήσεις, εκζέµατα και απολίπανση του δέρµατος. v) Native τασιενεργά. Νέα οµάδα τασιενεργών που ένα µέρος

τους αποτελείται από συνθετικά τασιενεργά και το άλλο προέρχεται από φυσικές πρώτες ύλες, κυρίως κοκολίπος. Όµως αυτές οι φυσικές ύλες, µετά

7

από πολλές χηµικές διασπάσεις δεν έχουν καµιά σχέση µ’ αυτή τη φυσική καταγωγή τους. Ήδη κυκλοφορούν και στην Ελλάδα µε ιδιαίτερη επιτυχία. Οι διαφηµίσεις που αναφέρονται σ’ αυτά τα απορρυπαντικά και καθαριστικά υλικά (π.χ. «από φυσικές πρώτες ύλες» ή παραδεισένια τοπία µε φυτείες κοκοφοίνικα) είναι τουλάχιστον χονδροειδής παραπλάνηση. Ο δε τρόπος εκµετάλλευσης των καλλιεργητών των φυτειών θα πρέπει να αποτελέσει µια ξεχωριστή έρευνα και ανάλυση. •••• Τα Αποσκληρυντικά. Είναι οι διάφορες χηµικές ουσίες που δεν

επιτρέπουν τη δηµιουργία σκληρού «φιλµ» στα ρούχα, από ασβέστιο και µαγνήσιο που εισέρχονται στο πλυντήριο µε το νερό (γι’ αυτό συνιστάται πλέον να µπαίνει το απορρυπαντικό στο κάδο µε τα ρούχα και το αποσκληρυντικό ξεχωριστά στην είσοδο του νερού). Έτσι το απορρυπαντικό γίνεται πιο αποτελεσµατικό. Ο πιο εφικτός, οικολογικά, τρόπος είναι η αποσκλήρυνση του νερού µε µηχανικά µέσα, δηλ., µε µεταλλάκτη ιόντων στο πλυντήριο ή στην εγκατάσταση. Οι ουσίες που κυριαρχούν στα διάφορα αποσκληρυντικά σκευάσµατα είναι τα φωσφορικά άλατα, που προκαλούν ευτροφισµό του υδάτινου περιβάλλοντος (ως λίπασµα υψηλής δράσης), µε τελικό αποτέλεσµα την νέκρωσή του. Η πλέον διαδεδοµένη ουσία που υποκαθιστά τα φωσφορικά άλατα και θεωρείται περισσότερο ανεκτή για το περιβάλλον είναι ο Ζεόλιθος Α. Αµφισβητείται όµως από οικολογική άποψη σε ότι αφορά την περιεκτικότητά του σε αλουµίνιο και για τα υπολείµµατα που δηµιουργούνται κατά τη παραγωγή του. Το ΝΤΑ (Νιτριολοτριακό οξύ) είναι επίσης αποσκληρυντικό ως φωσφορικό υποκατάστατο. Έχει προβληµατική βιοαποικοδόµηση. Επαναδραστηριοποιεί βαριά τοξικά µέταλλα που είχαν κατακαθίσει και «αδρανοποιηθεί» στο βυθό. •••• Βελτιωτικά λάµψης χρωµάτων - υπερλευκαντικά. Είναι συνθετικές

χρωστικές ουσίες που σχηµατίζουν ένα χηµικό φιλµ στην επιφάνεια των υφασµάτων και έτσι δηµιουργούν προσωρινά οπτικό εφέ (αστραφτερό λευκό). Εκτός από το να είναι περιττά, βιοαποικοδοµούνται πολύ δύσκολα και ελέγχονται για δερµατικά προβλήµατα. •••• Ενισχυτικά πλύσης και καθαρισµού. Σ’ αυτή τη κατηγορία υπάρχουν

τα ενισχυτικά µε βάση το χλώριο και τα ενισχυτικά µε βάση το οξυγόνο για τα απορρυπαντικά ρούχων, ενώ στα καθαριστικά εκτός από χλώριο υπάρχουν ισχυρές αλκαλικές ουσίες που είναι λιγότερο επικίνδυνες. Στα ενισχυτικά των απορρυπαντικών µε βάση το οξυγόνο, η συνηθισµένη χηµική ουσία είναι το Perborat. Προβληµατικό λόγω της περιεκτικότητάς του σε βόρακα που καταστρέφει την βλάστηση. Νέα εναλλακτική λύση είναι η σόδα µε ενεργό οξυγόνο (Natriumpercarbonat). Πρέπει να χρησιµοποιείται πολύ οικονοµικά. Αν και δεν ανήκει στις λεγόµενες «ήπιες» πρώτες ύλες, λόγω της διαδικασίας παραγωγής της είναι προς το παρόν το µόνο αποδεκτό ως οικολογικό λευκαντικό και εφόσον δεν περιέχεται εκ των προτέρων µέσα στο βασικό απορρυπαντικό. EDTA = Αιθυλο-διαµινο-τετραοξικό οξύ. Οργανική χηµική

8

ουσία που ρυθµίζει την έγκαιρη δράση των ενισχυτικών που περιέχουν τα απορρυπαντικά για όλες τις θερµοκρασίες. ∆ε βιοαποικοδοµείται και επαναδραστηριοποιεί τα βαρέα τοξικά µέταλλα που έχουν κατακαθίσει στο πυθµένα των λιµνών, των ποταµών και της θαλασσών. •••• Ένζυµα. Ουσία πρωτεΐνης που προέρχεται από βακτηρίδια και

παράγεται µόνο σε µεγάλες τεχνικές εγκαταστάσεις και ήδη από καιρό µε γενετική µέθοδο. Επιταχύνουν και κάνουν αποτελεσµατικότερη τη δράση των απορρυπαντικών στις χαµηλές θερµοκρασίες ενώ στις υψηλές απενεργοποιούνται. Κατά τη παραγωγή τους επιβαρύνεται επικίνδυνα η υγεία των εργαζοµένων. Επίσης υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης δερµατικών ευαισθησιών από την επαφή µε ρούχα που πλύθηκαν µε απορρυπαντικά τα οποία περιέχουν ένζυµα. •••• Αντιοξειδωτικά. Ουσία πολλών απορρυπαντικών (κυρίως αργίλιο

νατρίου) που προστατεύει τα µεταλλικά µέρη του πλυντηρίου από την οξείδωση. Σε µοντέρνα πλυντήρια από ανοξείδωτα µέταλλα είναι περιττό. •••• Συντηρητικά, αρωµατικά, απολυµαντικά. Αν και βρίσκονται σε

µικρές αναλογίες πρέπει όσο το δυνατόν γίνεται να αποφεύγονται. Όλα µπορούν να προκαλέσουν αλλεργίες και επιβαρύνουν πρόσθετα το περιβάλλον. Ο κατάλογος των ουσιών που χρησιµοποιούνται στα απορρυπαντικά είναι

µακρύς και κάθε µέρα προστίθενται και νέες ουσίες, από τις οποίες γνωρίζουµε ελάχιστα για τις συνέπειές τους. Η περιορισµένη χρονική διάρκεια των πειραµάτων σε ζώα δεν αρκεί στην ουσία και είναι µόνο ενδεικτική. Η παραγωγή και η διάθεση αγνώστων ουσιών είναι σκανδαλώδης και εγκληµατική θέτοντας φύση, άνθρωπο και ζώα υπό πειραµατισµό. Μια υπεύθυνη στάση για το µέλλον, µπροστά στην ανεπανόρθωτη και ολοκληρωτική καταστροφή που συντελείται, απαιτεί στροφή 180 µοιρών. Τόσο η βιοµηχανία όσο και εµείς σαν καταναλωτές πρέπει να στραφούµε σε ηπιότερα µέσα, κοντινότερα στη φύση ακόµη κι αν χρειαστεί κάτι τέτοιο να έχει κόστος.

9

Η ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ

Τα σαπούνια είναι άλατα ορισµένων οξέων που χαρακτηρίζονται λιπαρά µε νάτριο. Η απορρυπαντική τους ικανότητα οφείλεται στο ότι το ένα τµήµα του ανιόντος τους (το λιπόφιλο τµήµα) έλκεται ισχυρά από τα λίπη και τα λάδια, ενώ το άλλο (το υδρόφιλο τµήµα) από το νερό.

Σχηµατική αναπαράσταση της δράσης των σαπουνιών

Όταν το σαπούνι διαλύεται στο νερό και έρχεται σε επαφή µε το λεκέ, το λιπόφιλο τµήµα «κολλάει» στο λίπος και το υδρόφιλο µένει στη διαχωριστική επιφάνεια νερού-λίπους. Στη συνέχεια σχηµατίζονται σφαιρικές σταγόνες λίπους-σαπουνιού, που ονοµάζονται µικκύλια, και παρασύρονται στο νερό αφήνοντας την επιφάνεια καθαρή.

Στις τουαλέτες σχηµατίζεται πέτρα (πουρί), η οποία αποτελείται κυρίως από ανθρακικό ασβέστιο (CaCO3), άλας που δε διαλύεται στο νερό. Για τη διάλυση της πέτρας χρησιµοποιούνται καθαριστικά που περιέχουν υδροχλωρικό οξύ (HCl).

Για την αποµάκρυνση λεκέδων από λίπη χρησιµοποιούνται καθαριστικά που περιέχουν βάσεις. Τα ήπια καθαριστικά περιέχουν αµµωνία (ΝΗ3), ενώ τα δραστικά υδροξείδιο του νατρίου (ΝαΟΗ).

10

Τα καθαριστικά των φούρνων και τα αποφρακτικά σωληνώσεων περιέχουν υδροξείδιο του νατρίου, δηλαδή καυστική σόδα (ΝαΟΗ).

Η επιτυχία ενός καθαρισµού µπορεί να επιτευχθεί µε τον συνδυασµό

τεσσάρων παραµέτρων: Την θερµοκρασία καθαρισµού τον χρόνο την µηχανική δράση και το απορρυπαντικό Συνδυάζοντας αυτές τις παραµέτρους µπορούµε να εξοικονοµήσουµε

ενέργεια, χρήµατα και καλό αποτέλεσµα καθαρισµού.

11

ΜΑΡΚΕΣ – ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ - ΚΟΣΤΟΣ Kάθε ελληνικό νοικοκυριό πληρώνει περισσότερα από χίλια ευρώ ετησίως

µόνον για τα απορρυπαντικά ρούχων επιλέγοντας µεταξύ πάνω από 22 επώνυµες µάρκες των οποίων ο διαφηµιστικός τζίρος - κάθε χρόνο - φθάνει τα εκατοντάδες εκατοµµύρια ευρώ. Tρεις είναι οι πολυεθνικές εταιρείες που καλύπτουν το συντριπτικό ποσοστό

των ραφιών των µεγαλύτερων αλυσίδων λιανικής της χώρας µας στον τοµέα των απορρυπαντικών (πλυντηρίου και στο χέρι).

Αυτές είναι : η Procter & Gamble (ROL, Tide, Ariel,

Essex, Lenor), η Unilever (OMO, Skip) και η Henkel (Persil, Neomat, Dixan). Κάθε πολυεθνική υιοθετεί και µια διαφορετική

χωρητικότητα στην συσκευασία της, ανάλογα µε τις εµπορικές απαιτήσεις κάθε πελάτη. Κάθε διαφορετική χωρητικότητα έχει διαφορετικές µεζούρες, διαφορετικές τιµές λιανικής πώλησης, διαφορετικές τιµές ανά πλύση . Αυτό

12

δυσκολεύει τους καταναλωτές να βγάλουν άκρη µε τις τιµές και να επηρεαστούν πιο εύκολα από την διαφήµιση. Τα απορρυπαντικά που παράγονται και συσκευάζονται στην Ελλάδα

βρίσκονται συνήθως στα κάτω-κάτω ράφια , στο τµήµα των απορρυπαντικών και είναι πολύ φθηνότερα από τις τιµές των πολυεθνικών εταιρειών. Πολλές µεγάλες αλυσίδες σούπερ µάρκετ έχουν την δική της ιδιωτική ετικέτα απορρυπαντικού που παράγεται και συσκευάζεται στην Ελλάδα.

Αγοράζοντας απορρυπαντικά τα οποία παράγονται και συσκευάζονται στην Ελλάδα οι Έλληνες καταναλωτές πετυχαίνουν ταυτόχρονα:

Εξοικονόµηση χρηµάτων Η οικονοµική κρίση που βιώνουµε δεν µας επιτρέπει να ξοδεύουµε απερίσκεπτα χρήµατα σε εισαγόµενα προϊόντα, ακόµα και αν πιστεύουµε πως είναι «καλύτερα», όταν η χώρα µας παράγει αντίστοιχα, εξαιρετικής ποιότητας και φθηνότερα προϊόντα!

Μείωση της ανεργίας Όταν επιλέγουµε ένα Ελληνικό Προϊόν δίνουµε δουλειά σε ένα Έλληνα άνεργο.

Ανάσα ζωής στα ασφαλιστικά ταµεία Ένας νέος εργαζόµενος δεν µειώνει µόνο την ανεργία αλλά προσφέρει

αντίστοιχη ανάσα ζωής στον ασφαλιστικό τοµέα, αφού όχι µόνο δεν «επιβαρύνει» το ασφαλιστικό σύστηµα (επίδοµα ανεργίας κ.α.), αλλά µε την εργασία του το υποστηρίζει µε πολύτιµες εισφορές (εργοδότη και εργαζόµενου).

Μεγάλη υποστήριξη στον περιορισµό του ελλείµµατος του εµπορικού µας ισοζυγίου. Κάθε εισαγόµενο προϊόν που αντικαθίσταται µε ένα εγχώριο παραγόµενο προσφέρει µεγάλη υποστήριξη στην µείωση των εισαγωγών και περιορισµού του ελλείµµατος του εµπορικού µας ισοζυγίου.

13

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ • Στο αναπαραγωγικό σύστηµα • Καρκίνος µαστού • Αλλεργίες • ∆ιαταραχή του θυρεοειδή αδένα • Επίδραση στα νεογνά Επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστηµα

Περίπου ένα στα έξι ζευγάρια αντιµετωπίζει προβλήµατα γονιµότητας και το 40% οφείλεται στους άνδρες. Συνήθεις παράγοντες υπογονιµότητας είναι η κακή διατροφή, το κάπνισµα, το αλκοόλ, τα στενά jeans. Όµως και η αύξηση των χηµικών ουσιών και δηλητηρίων στο περιβάλλον προκαλούν µείωση στο σπέρµα. ∆ηλητήρια όπως διφαινόλες, αλκυλφαινόλες, φθαλικά παράγωγα, χλωροπαράγωγα διοξίνης, παρασιτοκτόνα, ξεγελούν το ορµονικό µας σύστηµα, το οποίο τα εκλαµβάνει ως οιστρογόνα και ενεργώντας ως ψευδοορµόνες ανατρέπουν στο σύνολο την λειτουργία του οργανισµού και

ιδιαιτέρα του γεννητικού συστήµατος. Οι ουσίες αυτές στον άνδρα προκαλούν καταστάσεις θηλυκοποίησης και στην γυναίκα λειτουργούν ως αντισύλληψη. Η δράση τους επί του ανθρώπινου σώµατος είναι δηλαδή παρόµοια µε εκείνη των θηλυκών ορµονών, των οιστρογόνων . Οι ουσίες αυτές εισέρχονται στο ανθρώπινο σώµα µε την αναπνοή ή τις τροφές.

Τα τελευταία όµως χρόνια, όπως φαίνεται αυξάνονται ραγδαία και τα προβλήµατα των γεννητικών οργάνων των νεογέννητων αγοριών, επειδή η δηµιουργία και η ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων του άρρενος κατά την

διάρκεια τα κύησης προκαλείται και κατευθύνεται από τις ανδρικές ορµόνες. Οι περιβαντολλογικοί παράγοντες που σε έδαφος γενετικής προδιάθεσης ευθύνονται για τα προβλήµατα στειρότητας και υπογονιµότητας των ανδρών που προαναφέραµε, περιλαµβάνουν χηµικές ουσίες που χρησιµοποιούνται σε πολλά προϊόντα της καθηµερινότητας µας, ένα από τα οποία είναι και τα απορρυπαντικά και γενικά όλα τα καθαριστικά προϊόντα, που ένα από τα κύρια "συστατικά ” τους είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες.

Οι ουσίες αυτές επιδρώντας µε τις φυσιολογικές ορµόνες του ανθρώπου προκαλούν συγγενείς ανωµαλίες και άλλα προβλήµατα. Η θηλυκοποίηση του περιβάλλοντος προφανώς πρέπει να επηρεάζει και τον ψυχισµό - σεξουαλική

14

συµπεριφορά του ανδρός. Μειώνεται η επιθυµία για το άλλο φύλο, µε αποτέλεσµα η συµπεριφορά των ανδρών να είναι πια ουδέτερη ή ακόµη και οµοσεξουαλική. Συνολικά η θηλυκοποίηση του περιβάλλοντος και κατ' επέκταση η θηλυκοποίηση του άνδρα, παρουσιάζεται σαν ένα σοβαρό πλέον θέµα το οποίο βάσει των ιατρικών στατιστικών µπορεί να πάρει µέσα στα επόµενα 40-50 χρόνια πολύ ανησυχητικές διαστάσεις.

Καρκίνος µαστού

Η ουσία 4-nonylphenol, που χρησιµοποιείται σε προϊόντα καθαρισµού και σε οικιακά απορρυπαντικά εκτός των άλλων, ανήκει σε µια κατηγορία χηµικών ενώσεων που ονοµάζονται παρεµποδιστές ενδοκρινικών ορµονών ή περιβαντολλογικά οιστρογόνα ή κοινώς Ενδοκρινικός ∆ιαταράκτης. Όταν εισέλθει στον οργανισµό µιµείται την δράση των γυναικείων ορµονών, των γνωστών οιστρογόνων. Μόλις φτάσει στο συκώτι ενεργοποιεί την δηµιουργία µίας άλλης ορµόνης της οιστραδιόλης.

Οι διαταραχές των επιπέδων των εν λόγω ορµονών στον γυναικείο οργανισµό, έχει πλέον αποδειχθεί ότι σχετίζονται στενά µε την εµφάνιση και εκδήλωση καρκίνου του µαστού, και συγκεκριµένα τα οιστρογόνα και η οιστραδιόλη. Η 4-nonylphenol, προσδένεται επίσης στους οιστρογονικούς υποδοχείς στο µαστό και προάγει την νόσο σε µεγαλύτερη έκταση από τα οιστρογόνα.

Αλλεργίες Κατάλοιπα πολλών τοξικών χηµικών ουσιών µένουν µέσα στα ρούχα µετά

από το πλύσιµο. Αυτό είναι επικίνδυνο καθώς οι χηµικές ουσίες απορροφώνται από το δέρµα και από εκεί στην κυκλοφορία του αίµατος. Αυτές οι χηµικές ουσίες µπορούν να προκαλέσουν φαγούρα, αλλεργίες. Ιδιαίτερα τα υπερλευκαντικά, τα φωσφορικά και τα τεχνητά αρώµατα που υπάρχουν συνήθως στα µαλακτικά. ∆ιαταραχή του θυρεοειδή αδένα

Οι Ενδοκρινικοί ∆ιαταράκτες επηρεάζουν την λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα τόσο των ενηλίκων αλλά και των εµβρύων.

15

Επίδραση στα νεογνά Νεογνά που γεννήθηκαν από µητέρες που είχαν εκτεθεί σε χηµικές ουσίες

κατά την διάρκεια της κύησης εµφάνισαν χαµηλό βάρος γέννησης, µελάγχρωση του δέρµατος, βρογχίτιδα και αναπτυξιακή καθυστέρηση. Άλλες ηπιότερες βλάβες περιλαµβάνουν την εµφάνιση µαθησιακών διαταραχών, διαταραχών της µνήµης, καθώς και το σύνδροµο αδυναµίας συγκέντρωσης και υπερκινητικότητας στα παιδιά. Σε αυτές τις διαταραχές είναι δυνατό να οδηγήσει η έκθεση σε πολυχλωριωµένα διφαινύλια, ουσίες που χρησιµοποιούνται για την παρασκευή πολλών καταναλωτικών αγαθών, συµπεριλαµβανοµένων και των απορρυπαντικών, καθώς και οι διοξίνες οι οποίες αποτελούν µια κατηγορία 75 ουσιών που περιέχουν χλώριο.

16

ΕΠΙ∆ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μόλυνση του αέρα Τα απορρυπαντικά που χρησιµοποιούµε συνήθως µπορεί να καθαρίζουν αλλά

ταυτόχρονα αλλοιώνουν την ποιότητα του αέρα που αναπνέουµε. Ο αέρας µέσα στα σπίτια µας δηλητηριάζεται καθηµερινά από χλωρίνες, διαλυτικά, κόλλες, βαφές, αρώµατα. Αν όµως κάνουµε κάποια απλά πράγµατα, µπορούµε να µειώσουµε τις βλαβερές επιδράσεις που έχουν στην υγεία µας όλα αυτά τα επιβλαβή προϊόντα. Ευτροφισµός Ο ευτροφισµός είναι περιβαλλοντικό πρόβληµα που παρουσιάζεται σε

λίµνες ή κλειστούς αβαθείς κόλπους κάτω από ορισµένες συνθήκες. Στην ουσία δηµιουργείται υπέρµετρη αύξηση της συγκέντρωσης θρεπτικών στοιχείων, που προκαλείται από τον εµπλουτισµό των υδάτων µε απορροές θρεπτικών στοιχείων (νιτρικά και φωσφορικά ιόντα από λιπάσµατα και απορρυπαντικά). O φωσφόρος αποτελεί τροφή για τα βακτηρίδια που ζουν µέσα στο νερό. Όταν λοιπόν υπάρχει τροφή, τα βακτηρίδια πολλαπλασιάζονται µέσα στο νερό και σχηµατίζουν επικάλυµµα στις υδάτινες επιφάνειες, προκαλώντας σκίαση στο νερό κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς φως, οι φωτοσυνθετικοί οργανισµοί στον πυθµένα θανατώνονται, προσφέροντας ακόµη µεγαλύτερη ποσότητα τροφής σε άλλα βακτήρια, που συνεχίζουν να αναπτύσσονται.

Στη συνέχεια τα βακτηρίδια αυτά καταναλώνουν οξυγόνο, µε αποτέλεσµα η ποσότητα του οξυγόνου στο νερό να µειώνεται και να µην µπορούν να επιβιώσουν οι υπόλοιποι οργανισµοί που ζουν σε αυτό. Tο αποτέλεσµα είναι

17

µείωση της βιοποικιλότητας -αρχικά επιβιώνουν οι οργανισµοί που έχουν ανάγκη λιγότερο οξυγόνο- έως και νέκρωση του συγκεκριµένου υδάτινου περιβάλλοντος. Αποτέλεσµα του ευτροφισµού είναι η πτώση της ποιότητας του νερού, η

µεταβολή της χλωρίδας και πανίδας των νερών, η µείωση της αισθητικής αξίας του περιβάλλοντος καθώς και οι περιορισµένες δυνατότητες για αναψυχή. Πολλές ουσίες οικιακής χρήσης είναι καταστροφικές για το περιβάλλον. Τα

συνήθη απορρυπαντικά περιέχουν συστατικά όπως ενώσεις φωσφόρου που όταν καταλήγουν στα υδάτινα οικοσυστήµατα (αβαθείς λίµνες και θάλασσες) δρουν σα λιπάσµατα στα φύκια και στον φυτοπλαγκτόν και προκαλούν τη ραγδαία τους αύξηση. Αυτό οδηγεί µετά στην αύξηση τόσο του ζωοπλαγκτού όσο και των βακτηρίων που θα αποικοδοµήσουν τη οργανική ύλη που συσσωρεύεται. Το πλήθος αυτών των οργανισµών εξαντλεί το διαλυµένο στο νερό οξυγόνο µε αποτέλεσµα τα ψάρια να ξεβράζονται νεκρά.

Ένα µόνο γραµµάριο µολυσµατικού συστατικού σε ένα απορρυπαντικό, είναι πολλά κιλά στην αποχέτευση στο σύνολο του χρόνου. Μόνο στην Ευρώπη παράγονται περισσότερα από 3 εκατοµµύρια τόνοι απορρυπαντικά πλυντηρίου το χρόνο. Τα περισσότερα συστατικά τους επειδή δεν είναι καθόλου ή λίγο βιοδιασπώµενα, συσσωρεύονται στα νερά επιφανείας, στο έδαφος, αλλά ακόµη και σε ζώντες οργανισµούς (ψάρια αλλά και ... ανθρώπους). Το πρόβληµα είναι ότι αν καταλήξουν στη φύση είναι αδύνατο να απαλλαγούµε. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να µειώσουµε, όσο γίνεται, τη χρήση τους.

18

Βιοαποικοδόµηση Βιοαποικοδόµηση είναι η διάσπαση των χηµικών ουσιών από βακτήρια η

άλλα βιολογικά µέσα. Ο όρος χρησιµοποιείται συχνά σε σχέση µε την οικολογία, τη διαχείριση των αποβλήτων, τη βιοϊατρική και το φυσικό περιβάλλον και για προϊόντα που είναι σε θέση να αποσυντίθεται σε απλά συστατικά. Κάθε οργανικό υλικό όπως τα απορρυπαντικά µπορεί να διασπαστεί µε η χωρίς οξυγόνο στο περιβάλλον. Κατά τη διαδικασία της βιοαποικοδόµησης δηµιουργούνται προϊόντα που δεν ρυπαίνουν και έτσι το αρχικό προϊόν είναι σε θέση να αποσυντίθεται. Αυτός είναι ο λόγος που τα συµβατικά απορρυπαντικά εξακολουθούν να υπάρχουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στο περιβάλλον ενώ τα οικολογικά αποικοδοµούνται και δεν συσσωρεύονται στο περιβάλλον.

19

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Επειδή, τόσο στα απορρυπαντικά, όσο και στα είδη καθαρισµού περιέχονται

πολλές χηµικές ουσίες, οι οποίες µπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τόσο τη δική µας υγεία, όσο και να επιβαρύνουν το περιβάλλον, ο κανονισµός της Ευρωπαϊκής Ένωσης όρισε συγκεκριµένους κανόνες, για τη διασφάλιση υψηλού βαθµού προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Οι κανόνες αυτοί αφορούν τη βιοδιασπασιµότητα, την απαγόρευση συγκεκριµένων ουσιών, την επισήµανση των απορρυπαντικών και τις πληροφορίες που πρέπει να διαθέτουν οι παρασκευάστριες εταιρίες αυτών των προϊόντων. Με βάση την Ελληνική νοµοθεσία, απαγορεύεται η πώληση χύµα

απορρυπαντικών καθώς και η αποσυσκευασία τους από την αρχική συσκευασία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εκσυγχρόνισε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία στον τοµέα των χηµικών προϊόντων και καθιέρωσε το ολοκληρωµένο σύστηµα REACH για την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τους περιορισµούς των χηµικών προϊόντων ιδρύοντας τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Χηµικών Προϊόντων. Με το σύστηµα REACH απαιτείται από τις επιχειρήσεις που παράγουν και εισάγουν χηµικά προϊόντα να αξιολογούν τους κινδύνους που απορρέουν από τη χρήση τους και να λαµβάνουν τα αναγκαία µέτρα για τη διαχείριση κάθε κινδύνου που διαπιστώνεται. Η βιοµηχανία επωµίζεται το βάρος της απόδειξης της ασφάλειας των χηµικών προϊόντων που παράγονται ή διατίθενται στην αγορά.

Σκοπός του κανονισµού είναι να εξασφαλισθούν υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, µε παράλληλη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτοµίας στον τοµέα των χηµικών προϊόντων.

Το πεδίο εφαρµογής του κανονισµού καλύπτει όλες τις ουσίες οι οποίες παράγονται, εισάγονται, διατίθενται στην αγορά ή χρησιµοποιούνται ως έχουν ή σε µείγµατα.

Η καταχώριση συνιστά το θεµελιώδες στοιχείο του συστήµατος REACH. Οι χηµικές ουσίες που παράγονται ή εισάγονται σε ποσότητες του ενός τόνου και άνω ετησίως καταχωρίζονται υποχρεωτικώς σε κεντρική βάση δεδοµένων, την οποία διαχειρίζεται ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Χηµικών Προϊόντων. Ουσία που δεν έχει καταχωρισθεί δεν επιτρέπεται να παραχθεί ούτε να διατεθεί στην ευρωπαϊκή αγορά.

Το σύστηµα REACH αντικαθιστά πάνω από 40 οδηγίες και κανονισµούς και συνιστά ενιαίο σύστηµα που ισχύει για όλα τα χηµικά προϊόντα.

20

Το σύστηµα REACH συµπληρώνεται από τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 για την ταξινόµηση, επισήµανση και συσκευασία των χηµικών ουσιών και των µειγµάτων τους. Ο εν λόγω κανονισµός ενσωµατώνει τα κριτήρια ταξινόµησης και τους κανόνες συσκευασίας του εναρµονισµένου συστήµατος (ΠΕΣ) των Ηνωµένων Εθνών στην κοινοτική νοµοθεσία, και συµπεριλαµβάνει τις διατάξεις του REACH που αφορούν τον κατάλογο ταξινόµησης και επισήµανσης.

Προκειµένου να διατεθούν στην ελληνική αγορά απορρυπαντικά και καθαριστικά προϊόντα θα πρέπει να ισχύουν τα ακόλουθα : Ευρωπαϊκή και εθνική νοµοθεσία Κανονισµός (ΕΚ) 648/2004 και Κανονισµός (ΕΚ) 907/2006 σχετικά µε τα

απορρυπαντικά (EE L 104/8.4.2004 και L 168/21.6.2006 αντίστοιχα) και οι τροποποιήσεις του. KYA 381/2005 «Ορισµός αρµόδιας Εθνικής Αρχής και καθορισµός µέτρων

ελέγχου, τελών και κυρώσεων για την εκτέλεση του Κανονισµού (ΕΚ) 648/2004 του Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τα απορρυπαντικά» (ΦΕΚ 539/Β/2-5-2006). Νοµοθεσία σχετικά µε την ταξινόµηση, συσκευασία και επισήµανση

επικινδύνων ουσιών και µειγµάτων (Καν. ΕΚ 1272/2008, και οδηγία 1999/45/ΕΚ όπως έχουν τροποποιηθεί και ισχύουν). Η οδηγία 1999/45/ΕΚ έχει ενσωµατωθεί στο ελληνικό ∆ίκαιο µε την Υπουργική Απόφαση 265/2002 (ΦΕΚ 1214/Β/19.9.2002) και µπορείτε να την προµηθευτείτε από το Εθνικό Τυπογραφείο (Καποδιστρίου 34, τηλ.:210 5248320 & 210 5225713). K.Y.A. 1233/91 και 172/92 (ΦΕΚ 277/Β/20.4.1992), όπως τροποποιήθηκε

από την Υπουργική Απόφαση 918/96 (ΦΕΚ 534/Β/30.6.1997) περί καθιέρωσης

συστήµατος καταχώρησης, σύµφωνα µε το οποίο κάθε καθαριστικό προϊόν που πρόκειται να κυκλοφορήσει στην ελληνική αγορά πρέπει να φέρει αριθµό καταχώρησης του Μητρώου απορρυπαντικών και καθαριστικών προϊόντων που τηρείται στη ∆ιεύθυνση Πρώτων Υλών και Βιοµηχανικών Προϊόντων. Η διαδικασία της καταχώρησης εφαρµόζεται για όλα τα καθαριστικά προϊόντα που αναφέρονται στον Κανονισµό και υπάγονται στις διατάξεις του. ∆εν υφίσταται όριο πωλήσεων ή ποσοτήτων προκειµένου να εφαρµοστεί η καταχώρηση. Tροποποιήσεις

Κανονισµός (EΚ) No 551/2009 της 25 Ιουνίου 2009 για την τροποποίηση του κανονισµού (EΚ) No 648/2004 σχετικά µε τα

21

απορρυπαντικά, µε σκοπό την αναπροσαρµογή των παραρτηµάτων V και VI (παρέκκλιση για τις επιφανειοδραστικές ουσίες)

Κανονισµός (EΚ) No 1336/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 16ης ∆εκεµβρίου 2008, για την τροποποίηση του κανονισµού (EΚ) No 648/2004 µε σκοπό την προσαρµογή του στον Κανονισµό (ΕΚ) 1272/2008 για την ταξινόµηση επισήµανση και συσκευασία ουσιών και µειγµάτων.

Κανονισµός (ΕΚ) Νο 907/2006 Της 20 Ιουνίου 2006 για την τροποποίηση του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 648/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τα απορρυπαντικά, µε σκοπό την προσαρµογή των παραρτηµάτων ΙΙΙ και VII.

Αλλεργιογόνα

Λίστα των 26 αλλεργιογόνων ουσιών τα οποία πρέπει να επισηµαίνονται στη συσκευασία των απορρυπαντικών αν προστίθενται σε συγκεντρώσεις µεγαλύτερες ή ίσες από 0,01% w/w – βλέπε Οδηγία 2003/15/EΚ (7η τροποποίηση της οδηγίας 76/768/EΟΚ, Παράρτηµα III, µέρος I)

Εθνική Νοµοθεσία KYA 22/2011 ) (ΦΕΚ 1497/B’/2011) : Τροποποίηση και συµπλήρωση της

υπ’ αρ. 1233/91 και 172/92 απόφασης του Ανωτάτου Χηµικού Συµβουλίου περί συστήµατος καταχώρησης απορρυπαντικών και προϊόντων καθαρισµού, η οποία εγκρίθηκε µε την ταυτάριθµη κοινή υπουργική απόφαση µε ΦΕΚ 277/Β’/20.04.1992». ΥΑ 381/2005 (ΦΕΚ 539/Β’/2006): Ορισµός εθνικής αρµόδιας Αρχής και

καθορισµός µέτρων ελέγχου, τελών και κυρώσεων για την εκτέλεση του Κανονισµού 648/2004/ΕΚ του Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τα απορρυπαντικά KYA 1233/91 και 172/92: «Κατάργηση της 1526/87 αποφάσεως ΑΧΣ και

καθιέρωση συστήµατος καταχωρήσεως των απορρυπαντικών και προϊόντων καθαρισµού» (ΦΕΚ 277/Β/20.4.1992), όπως τροποποιήθηκε µε την απόφαση ΑΧΣ 918/96 «Κατάργηση της 625/93 απόφασης του ΑΧΣ και συµπλήρωση των άρθρων 3 και 4 των αποφάσεων 1233/91 και 172/92 του ΑΧΣ» (ΦΕΚ 534/Β/30.6.1997) περί καθιέρωσης συστήµατος καταχώρησης. ΥΑ 918/96: Κατάργηση της απόφασης ΑΧΣ 625/93 και συµπλήρωση των

άρθρων 3, 4 των αποφάσεων ΚΥΑ 1233/91 και 172/92. Καθοδηγητικά έγγραφα Σταδιακή προσέγγιση καθοδηγητικό έγγραφο– Μεθοδολογία για την

σταδιακή προσέγγιση σε δοκιµές στο πλαίσιο του παραρτήµατος IV του Κανονισµού (EΚ) No 648/2004 – Σύσταση της Επιτροπής C/2005/5677 της 23 ∆εκεµβρίου 2005.

22

Kαθοδηγητικό έγγραφο της Α.Ι.S.Ε. για την εφαρµογή των διατάξεων σχετικά µε τη βιοδιασπασιµότητα των

επιφανειοδραστικών και για την επισήµανση των απορρυπαντικών σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΚ) 648/2004. (Eγκρίθηκε από την Επιτροπή και τα κράτη µέλη σε συνεδρίαση της οµάδας εργασίας για τα απορρυπαντικά, στις 17 Ιανουαρίου 2005).

Έκθεση της Επιτροπής δυνάµει του άρθρου 16 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 648/2004

του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 31ης Μαρτίου 2004 για τα απορρυπαντικά, σχετικά µε τη βιοαποδόµηση των κυρίων µη επιφανειοδραστικών οργανικών συστατικών των απορρυπαντικών.

Κάθε καθαριστικό προϊόν που πρόκειται να κυκλοφορήσει στην

ελληνική αγορά πρέπει να φέρει αριθµό καταχώρησης του Μητρώου απορρυπαντικών και καθαριστικών προϊόντων που τηρείται στη ∆ιεύθυνση Πρώτων Υλών και Βιοµηχανικών Προϊόντων του Γενικού Χηµείου του Κράτους.

Για κάθε προϊόν προβλέπεται ότι, πριν τη διάθεσή του στην αγορά, ή το αργότερο µέσα σε ένα µήνα από την κυκλοφορία του, θα πρέπει να υποβληθεί στη ∆ιεύθυνση Πρώτων Υλών από τον υπεύθυνο κατά το Νόµο για τη διάθεσή του, είτε τον παραγωγό είτε τον εισαγωγέα, φάκελος µε όλα τα σχετικά στοιχεία του προϊόντος.

Σε αυτά περιλαµβάνονται: εµπορική ονοµασία του προϊόντος ονοµατεπώνυµα και διευθύνσεις για τον παρασκευαστή, τον εισαγωγέα, τον υπεύθυνο κατά το Νόµο για τη διάθεση στην ελληνική αγορά ακριβή εκατοστιαία % κ.β. σύνθεση(για τα προϊόντα που παράγονται σε

άλλες χώρες της Κοινότητας ή σε τρίτες χώρες, θα πρέπει να προσκοµίζεται έγγραφο του εργοστασίου παραγωγής µε την ακριβή εκατοστιαία σύνθεση του προϊόντος) µελέτη για την ταξινόµηση και την επισήµανση του προϊόντος σύµφωνα

µε τη συµβατική µέθοδο της οδηγίας 1999/45/ΕΚ (ΚΥΑ 265/2002), υπογεγραµµένη από χηµικό ή χηµικό µηχανικό κράτους-µέλους της Ε.Ε. ή χώρας ΕΖΕΣ δελτία δεδοµένων ασφαλείας των συστατικών του προϊόντος δελτίο δεδοµένων ασφαλείας του προϊόντος εφόσον αυτό ταξινοµείται ως

επικίνδυνο προσχέδιο της τελικής ετικέτας του προϊόντος στα ελληνικά τύπος του περιέκτη, όγκος ή βάρος του περιεχοµένου κ.λπ.

23

Μετά την επιτυχή καταχώρηση το προϊόν λαµβάνει αριθµό καταχώρησης ο

οποίος αναγράφεται υποχρεωτικά στην ετικέτα αυτού. Σε περίπτωση µη καταχώρησης στο Μητρώο Απορρυπαντικών το προϊόν

δεσµεύεται και αποσύρεται από την αγορά.

Σύµβολα κινδύνου

Τα παρακάτω σύµβολα είναι τυπωµένα, στη συσκευασία και είναι ίδια, για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόµη και όταν ένα προϊόν δε φέρει κάποιο σύµβολο κινδύνου, εµείς πρέπει να το χρησιµοποιούµε, σύµφωνα µε τους κανόνες υγιεινής και προστασίας του περιβάλλοντος.

• Τοξικό (T): Μπορεί να δηλητηριάσει τον άνθρωπο, τα ζώα και τα φυτά. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αρρώστιες, ακόµη και θάνατο.

• Επιβλαβές (Xn): Μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες, στην υγεία

• Ερεθιστικό (Xi): Μπορεί να ερεθίσει το δέρµα και τα µάτια.

• ∆ιαβρωτικό (C): Μπορεί να προκαλέσει σοβαρά εγκαύµατα, στο δέρµα και τα µάτια. Μπορεί ακόµη να είναι διαβρωτικό, για άλλα υλικά.

24

• Επικίνδυνο για το περιβάλλον (Ν): Μπορεί να βλάψει το νερό, τον αέρα, το έδαφος, τα φυτά και τα ζώα.

• Εκρηκτικό (Ε): Σοβαρός κίνδυνος πρόκλησης έκρηξης.

• Εύφλεκτο (F): Μπορεί εύκολα να πάρει φωτιά. Παράγει επικίνδυνους ατµούς, που µπορούν να προκαλέσουν πυρκαγιά ή έκρηξη ή προβλήµατα υγείας.

• Οξειδωτικό (Ο): Μπορεί να προκαλέσει εγκαύµατα, στο δέρµα. Αντιδρά, µε άλλες ουσίες και παράγει επικίνδυνες αναθυµιάσεις. ∆υναµώνει τη φωτιά.

25

Τι πρέπει να γνωρίζουµε όταν επιλέγουµε ένα προϊόν

Στην ετικέτα, πρέπει να αναγράφονται, στην ελληνική γλώσσα και µε εξαίρεση περιορισµένες κατηγορίες προϊόντων, τα εξής:

• η προέλευσή του - το όνοµα και η διεύθυνση του κατασκευαστή, του διανοµέα ή του εισαγωγέα • το είδος και η ποσότητα του περιεχοµένου • τα σύµβολα των κινδύνων • οι κίνδυνοι, για την υγεία και το περιβάλλον • τα µέτρα προφύλαξης • οι οδηγίες χρήσης.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µια «πράσινη» στροφή από τη

συµβατική βιοµηχανία των απορρυπαντικών πλυντηρίου ρούχων και των υπόλοιπων καθαριστικών. Έτσι αρκετές πολυεθνικές εταιρείες έχουν

καταφέρει να αντικαταστήσουν τα φωσφορικά άλατα -το συστατικό που δηµιουργεί τα µεγαλύτερα προβλήµατα- µε το ζεόλιθο, ένα σαφώς πιο αθώο συστατικό που κάνει την ίδια ακριβώς δουλειά. Πολλές χώρες της Ε.Ε. είχαν προχωρήσει στην

κατάργηση των φωσφορικών αλάτων εδώ και αρκετά χρόνια. Η Ελλάδα όµως ήταν από εκείνες που καθυστερούσαν χαρακτηριστικά να κάνουν µια τέτοια κίνηση. Κύρια αιτία ήταν το κόστος, καθώς ο ζεόλιθος ήταν ακριβότερος. Επειδή όµως τελευταία η τιµή των φωσφορικών αυξήθηκε κατακόρυφα και οι πιέσεις για την «πράσινη στροφή» έγιναν πιο έντονες, κάποιες ελληνικές εταιρείες τα κατήργησαν. Στη µετά φωσφορικών εποχή, πάντως, τα βελτιωµένα συµβατικά

απορρυπαντικά συνεχίζουν να προκαλούν ερεθισµούς στα µάτια και στο δέρµα, αλλά και αλλεργίες, λόγω των ένζυµων, των χρωµάτων και των αρωµάτων στη σύστασή τους. Ταυτόχρονα, τα υπολείµµατα των χηµικών ουσιών συσσωρευτικά µπορεί να επιβαρύνουν τη χλωρίδα και την πανίδα του υδάτινου και στερεού περιβάλλοντος. Το τελευταίο διάστηµα προβάλλονται διαφηµιστικά σποτ για τις λεγόµενες

"µπάλες πλυσίµατος ρούχων", που µπορούν - κατά τον ισχυρισµό των διαφηµίσεων - να αντικαταστήσουν τα απορρυπαντικά, στα πλυντήρια ρούχων, αποφέροντας µεγάλο οικονοµικό όφελος στους καταναλωτές, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν το περιβάλλον.

26

Έπειτα από έρευνες ειδικών πολλές από αυτές αποδείχτηκαν ότι δεν είχαν κανένα αποτέλεσµα και ήταν σαν να έπλενε κανείς µε σκέτο νερό. Κάποιες αποσύρθηκαν από το εµπόριο επειδή περιείχαν ραδιενέργεια.

Η Γενική Γραµµατεία Καταναλωτή, προκειµένου να προστατεύσει τα οικονοµικά συµφέροντα των καταναλωτών, από ενδεχόµενη παραπλάνησή τους, έχει ήδη ξεκινήσει σχετική έρευνα, σε συνεργασία, µε το Γενικό Χηµείο του Κράτους, τις Περιφερειακές Υπηρεσίες Εµπορίου και τον ΑΣΑΟΣ, αρµόδιο φορέα για την απονοµή του οικολογικού σήµατος.

Με βάση τα παραπάνω, η Γενική Γραµµατεία Καταναλωτή συνιστά, στους

καταναλωτές, να είναι επιφυλακτικοί, ως προς την αγορά των εν λόγω προϊόντων. Με την ολοκλήρωση των ελέγχων θα εκδοθεί ∆ελτίο Τύπου, για την ενηµέρωση των καταναλωτών. Το ΚΕ.Π.ΚΑ. προειδοποιεί τους καταναλωτές να µην αγοράσουν αυτά τα προϊόντα, πριν ολοκληρωθεί η έρευνα της Γενικής Γραµµατείας Καταναλωτή. Η χρήση ενός οικολογικού απορρυπαντικού είναι προτιµότερη για τρεις

λόγους: Είναι ευκολότερα βιοδιασπώµενα σε αερόβιες και αναερόβιες συνθήκες ∆εν επιβαρύνουν τη χλωρίδα και την πανίδα των οικοσυστηµάτων Πολλά περιέχουν συστατικά που προέρχονται από τη βιολογική

γεωργία Όµως πρέπει να αποφεύγουµε τα κοινά απορρυπαντικά που ευθύνονται

τόσο για το φαινόµενο του ευτροφισµού όσο και για τις αλλεργίες που εµφανίζουν πολλά άτοµα. Πρέπει επίσης να αποφύγουµε και τα διαφόρων τύπων ξελεκιαστικά, κυρίως τους οργανικούς διαλύτες που πολλά είναι ύποπτα συν των άλλων και για καρκινογόνο δράση.

27

Ο∆ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ 1. Να κάνουµε το σπίτι µας πιο υγιεινό και να µειώσουµε την ανάγκη

για καθαρισµό. 2. Να χρησιµοποιούµε λιγότερα απορρυπαντικά και µικρότερη ποσότητα. Ο µέσος καταναλωτής χρησιµοποιεί διπλάσια ή τριπλάσια ποσότητα απορρυπαντικού από την αναγκαία. Να χρησιµοποιούµε τη µικρότερη δυνατή ποσότητα. Για το πλύσιµο των ρούχων, για παράδειγµα, µπορεί κανείς να δοκιµάσει το ένα τρίτο της συνιστώµενης δόσης, µε µακρότερο χρόνο πλυσίµατος και ελαφρά υψηλότερη θερµοκρασία. Πολλές ακαθαρσίες στο σπίτι µπορούν να καθαριστούν χωρίς απορρυπαντικά, απλά µε ζεστό νερό. 3. Να αγοράζουµε απορρυπαντικά µη τοξικά, φιλικά προς το

περιβάλλον. Τα απορρυπαντικά αυτά είναι συχνά λίγο ακριβότερα, αλλά το αξίζουν. Ας θεωρήσουµε το επιπλέον κόστος ως µια επένδυση στην υγεία της οικογένειάς µας και στο περιβάλλον µας. Να αγοράζουµε απορρυπαντικά που δεν περιέχουν φώσφορο, χλωρίνες ή έχουν βάση το πετρέλαιο, κατά το δυνατόν (προκαλούν ακόµη ερεθισµούς στο αναπνευστικό σύστηµα και πονοκεφάλους στον χρήστη). 4. Να αποφεύγουµε τα απορρυπαντικά του εµπορίου και να τα

αντικαταστήσουµε µε απλά παρασκευάσµατα που τα κατασκευάζουµε µόνοι µας.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΤΙΚΩΝ

Τα υλικά που χρησιµοποιούνται είναι: Σαπούνι (πράσινο ή λευκό) Λευκό ξύδι Λεµόνι Σόδα µαγειρική Σόδα πλυσίµατος Βόρακας Γλυκερίνη αλάτι

28

Το τριµµένο σαπούνι ελιάς, διαλυµένο σε ζεστό νερό, χρησιµοποιείται για γενικό καθαρισµό, για πλύσιµο πιάτων, για σφουγγάρισµα δαπέδων και βέβαια για πλύσιµο ρούχων. Για επίµονους λεκέδες, προσθέτουµε λίγο ξίδι. Γενικό καθαριστικό για το σπίτι:

∆ιαλύουµε και ανακατεύουµε µισό φλιτζάνι ξίδι και 1/4 φλιτζανιού µαγειρική σόδα σε δύο λίτρα ζεστό νερό. Το διάλυµα διατηρείται για µεγάλο χρονικό διάστηµα και καθαρίζει τζάµια, καθρέφτες, τις αποθέσεις ασβεστίου σε βρύσες και κεραµικά πλακίδια. Το ξίδι χρησιµοποιείται για αποµάκρυνση λιπαρών ουσιών και µούχλας. Για λίπη µπορούµε ακόµη να χρησιµοποιήσουµε και χυµό λεµονιού. Χρησιµοποιούµε τη µαγειρική σόδα σαν σκόνη καθαρισµού, και την ενισχύουµε αν χρειαστεί αναµιγνύοντας µε ξίδι. Καθαριστικό για τζάµια: ∆ιαλύουµε και ανακατεύουµε δύο κουταλιές ξιδιού ανά λίτρο ζεστού νερού και καθαρίζουµε τα τζάµια χρησιµοποιώντας τις παλιές µας εφηµερίδες. Ακόµα µε το ίδιο διάλυµα µπορούµε να καθαρίσουµε κεραµικά πλακίδια και πλαστικές επιφάνειες όπως το εσωτερικό του ψυγείου. Για το πλύσιµο των πιάτων: Πράσινο ή άσπρο σαπούνι από λάδι ελιάς. Το τριµµένο σαπούνι ελιάς, διαλυµένο σε ζεστό νερό, χρησιµοποιείται για γενικό καθαρισµό, για πλύσιµο πιάτων, για σφουγγάρισµα δαπέδων και βέβαια για πλύσιµο ρούχων. Για επίµονους λεκέδες, προσθέτουµε λίγο ξίδι. Για τον φούρνο: Φτιάξτε ένα µίγµα παχύρευστης κρέµας µε σόδα και λίγο νερό και αλείψτε τις επιφάνειες του φούρνου που θέλετε να καθαρίσετε. Με ένα ψεκαστήρα, ψεκάστε µε νερό όταν η σόδα αρχίζει να ξεραίνεται για να την διατηρήσετε υγρή. Επαναλάβετε αρκετές φόρες γιατί η σόδα πρέπει να είναι υγρή για να δράση. Τέλος σκουπίστε καλά µε ένα πανί και αφαιρέσετε τη σόδα και τα υπολείµµατα. Προσοχή ο φούρνος σας πρέπει να είναι κλειστός και κρύος. Για τα άλατα από το βραστήρα του νερού: Βράζουµε µέσα µισό φλιτζάνι ξίδι σε δύο φλιτζάνια νερό. Ξεπλένουµε καλά µε ζεστό νερό όσο ο βραστήρας είναι ακόµη ζεστός. Για να καθαρισµό της λεκάνης της τουαλέτας και στις αποχετεύσεις: Μισό φλιτζάνι µαγειρική σόδα και µισό φλιτζάνι ξίδι. Η χηµική αντίδραση που ακολουθεί διασπά τις λιπαρές ουσίες σε σαπούνι και γλυκερίνη και καθαρίζει τις αποχετεύσεις. Μετά από 15 λεπτά, ρίχνουµε βραστό νερό για να ξεπλυθούν τα

29

κατάλοιπα. Προσοχή µη ρίχνετε µεγάλες ποσότητες βραστού νερού γιατί οι πλαστικοί σωλήνες µπορεί να λιώσουν. Ακόµη, µη χρησιµοποιείτε αυτή τη µέθοδο αν προηγουµένως έχετε ρίξει εµπορικά παρασκευάσµατα απόφραξης, γιατί σε συνδυασµό µε το ξίδι δηµιουργούνται επικίνδυνες αναθυµιάσεις. Η µαγειρική σόδα ανακατεµένη µε νερό διαλύει τους ρύπους και τις λαδιές στα υφάσµατα και τα ρούχα. Ο χυµός λεµονιού αναµεµιγµένος µε αλάτι είναι ιδανικός για να καθαρίσετε τη σκουριά και το γράσο. Το έλαιο τεϊόδεντρου διαλυµένο σε νερό είναι πολύ καλό αντιβακτηριδιακό για τον καθαρισµό της µούχλας στο µπάνιο. Για τον καθαρισµό των χαλιών: Για τον καθαρισµό του χαλιού σας χρησιµοποιείτε 3 µέρη χλιαρού νερού και ένα µέρος λευκού ξυδιού. Με µαλακή βούρτσα και λίγο διάλυµα (για να µη µείνει πολλή υγρασία στο χαλί σας), βουρτσίζετε το χαλί σας µόνο προς την κατεύθυνση του πέλους του. Στεγνώστε το χαλί σας σε σκιερό και δροσερό µέρος και όχι απευθείας στον ήλιο για να µην αλλοιωθούν τα χρώµατα. Τον ίδιο τρόπο µπορείτε να χρησιµοποιείτε για να φρεσκάρετε τα χρώµατα των χαλιών σας ανά διαστήµατα, µε ένα απλό πέρασµα µε πανί. Αποσµητικά χώρου: Χρησιµοποιήστε βότανα ή αιθέρια έλαια γιατί είναι φυτικά προϊόντα καθαρίζουν απολυµαίνουν και αρωµατίζουν κάθε γωνιά του σπιτιού και µερικά από αυτά όπως η µέντα η λεβάντα και η Λουΐζα είναι από τα καλύτερα εντοµοαπωθητικά. Τα καλύτερα για καθάρισµα είναι: Το γκρέιπφρουτ, το λεµόνι, η λεβάντα, το πορτοκάλι, το κυπαρίσσι, η λουίζα και το δεντρολίβανο. Για απολύµανση πιο κατάλληλα είναι: Το γκρέιπφρουτ, το tea tree, το θυµάρι, το λεµόνι, η λεβάντα, ο ευκάλυπτος, το περγαµόντο, η λουΐζα. Για λάµψη το λεµόνι, το γκρέιπφρουτ, για γυάλισµα ο κέδρος, το σανταλόξυλο, το κυπαρίσσι και για εκθαµβωτικό λευκό το φασκόµηλο. Τα καλύτερα αποσµητικά και αρωµατικά είναι: Όλα τα εσπεριδοειδή, το τριαντάφυλλο, το γεράνι, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, ο ευκάλυπτος και η µαντζουράνα. Μπορείτε να τα χρησιµοποιείτε είτε σε εγχύµατα (βράζετε τα βότανα, τα στραγγίζετε και χρησιµοποιείτε το νερό) είτε προσθέτοντας 4-5 σταγόνες αιθέριων ελαίων σε ένα λίτρο νερό.

30

Για να εξολοθρεύσετε τις κατσαρίδες: Τοποθετήστε µαγειρική σόδα µαζί µε λίγη ζάχαρη σε ένα µικρό πιατάκι και βάλτε το στα ντουλάπια, πίσω από το ψυγείο ή όπου συχνάζουν. Μια άλλη µέθοδος για να διώξετε µυρµήγκια και ενοχλητικά έντοµα είναι να ρίξετε αιθέριο έντοµο λεβάντας η απλό ξύδι εκεί που συχνάζουν.

Μούχλα: ∆ιαλύουµε σαπούνι, καλύπτουµε τους λεκέδες µε αυτό, µετά ρίχνουµε αλάτι και το αφήνουµε στον ήλιο, ενώ διατηρούµε συνεχώς τα σηµεία υγρά. Επαναλαµβάνουµε τη διαδικασία αν χρειαστεί.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

Χρησιµοποιήστε την οικολογικότερη λύση, το νερό, χωρίς χρήση χηµικών υλικών, όπου είναι δυνατό Επιλέξτε απορρυπαντικά και καθαριστικά µε βάση τη σύνθεσή τους. Χρησιµοποιήστε όσο το δυνατόν λιγότερο απορρυπαντικό (άλλωστε το

απαιτούν τα σύγχρονα πλυντήρια) Αποφύγετε τα απορρυπαντικά µε κατιονικά τασιενεργά Αποφύγετε τα φωσφορικά Προτιµείστε απορρυπαντικά µε ζεόλιθους αντί των φωσφορικών Αποφύγετε τα µαλακτικά Αναζητήστε τη σύνθεση των προϊόντων στην ετικέτα τους. Όταν δεν

αναγράφεται απαιτήστε να µάθετε τα συστατικά του προϊόντος από την εταιρεία παρασκευής του ή από τον αντιπρόσωπο της, εν ανάγκη επικαλεσθείτε αλλεργική ευαισθησία. Όταν κρύβεται δε σηµαίνει προστασία της µυστικής συνταγής από τους ανταγωνιστές, αλλά απόκρυψη της επικινδυνότητας Μην αγοράζετε προϊόντα που δε ξέρετε τι περιέχουν Προτιµήστε τα απορρυπαντικά που στηρίζονται σε αγνά σαπούνια Προτιµήστε αυτά που δεν περιέχουν όλα σε ένα, αλλά αυτά που

εφαρµόζουν το σύστηµα της αλληλοσυµπλήρωσης, δηλαδή ξεχωριστά κάθε είδος (βασικό απορρυπαντικό, αποσκληρυντικό, ενισχυτικό, άρωµα) Ζητήστε από τους υπευθύνους των εταιρειών να σας πουν τι συνέπειες

έχει στο περιβάλλον και στην υγεία το προϊόν τους Φτιάξτε µόνοι σας καθαριστικά και σαπούνια

31

Γνωρίζετε αν τα απορυπαντικά που χρησιµοποιείτε είναι

ελληνικά;

ΝΑΙ

54%

ΌΧΙ

26%

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

20%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Κατά την διάρκεια της ερευνητικής εργασίας δόθηκε σε 50 µαθητές του

σχολείου το ερωτηµατολόγιο του παραρτήµατος. Από την επεξεργασία του ερωτηµατολογίου προέκυψαν τα παρακάτω αποτελέσµατα:

Χρησιµοποιείτε το παραδοσιακό σαπούνι (λευκό ή πράσινο)

για ατοµική υγιεινή και καθαριότητα σπιτιού;

ΝΑΙ

28%

ΌΧΙ

46%

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

26%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ

Στην ερώτηση «Χρησιµοποιείτε το παραδοσιακό σαπούνι (λευκό και πράσινο) για ατοµική υγιεινή και καθαριότητα σπιτιού;» σχεδόν οι µισοί µαθητές απάντησαν ότι δεν το χρησιµοποιούν καθόλου, το ¼ περίπου µερικές φορές και ένα ποσοστό 28% το χρησιµοποιεί.

Στην ερώτηση «Γνωρίζετε αν τα απορρυπαντικά που χρησιµοποιείτε είναι

32

ελληνικά ;» λίγο παραπάνω από τους µισούς απάντησαν ότι το γνωρίζουν, όµως οι άλλοι µισοί δεν γνωρίζουν ή δεν κοιτάζουν καν την ετικέτα.

Με βάση τι επιλέγετε ένα απορρυπαντικό;

ΤΙΜΗ

46%

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

14%

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚ

ΟΤΗΤΑ

38%

∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ

2%

ΤΙΜΗ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στην ερώτηση «Με βάση τι επιλέγετε ένα απορρυπαντικό;» σχεδόν οι µισοί

είπαν ότι επιλέγουν µε βάση την τιµή και αυτό είναι λογικό λόγω οικονοµικής κρίσης, ένα σηµαντικό ποσοστό µεγαλύτερο του 1/3 των µαθητών θα επέλεγε µε βάση την αποτελεσµατικότητα του απορρυπαντικού και το 14% µε βάση την ποσότητα. Βέβαια ο συνδυασµός όλων αυτών θα ήταν η καλύτερη και η οικονοµικότερη λύση. Το ενθαρρυντικό είναι ότι οι µαθητές είναι συνειδητοποιηµένοι και δεν επηρεάζονται από την διαφήµιση για την επιλογή τους.

33

Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά προκαλούν αλλεργίες /

ασθένειες;

ΝΑΙ

60%

ΌΧΙ

4%

ΙΣΩΣ

36%

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

0%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΙΣΩΣ

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

Στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά προκαλούν αλλεργίες/

ασθένειες ;» το 60% των µαθητών απάντησε ότι προκαλούν , ελάχιστοι ότι δεν επηρεάζουν την υγεία και λίγο παραπάνω από το 1/3 δεν είναι σίγουροι.

Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά ρυπαίνουν το περιβάλλον;

ΝΑΙ

76%

ΌΧΙ

2%

ΙΣΩΣ

16%

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

6%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΙΣΩΣ

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

Στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά ρυπαίνουν το περιβάλλον;»

παρατηρούµε ότι τα ¾ των µαθητών γνωρίζουν ότι τα απορρυπαντικά ρυπαίνουν το περιβάλλον ενώ κάποιοι δεν είναι σίγουροι. Μόνο ένας µαθητής απάντησε ότι δεν ρυπαίνουν.

34

Ξέρετε τι είναι τα οικολογικά απορρυπαντικά;

ΝΑΙ

66%

ΌΧΙ

34%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

Στην ερώτηση «Ξέρετε τι είναι τα οικολογικά απορρυπαντικά ;» σχεδόν τα 2/3 των µαθητών απάντησαν ότι γνωρίζουν

Αγοράζετε οικολογικά απορρυπαντικά;

ΝΑΙ

22%

ΌΧΙ

46%

ΣΠΑΝΙΑ

32%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΣΠΑΝΙΑ

Στην ερώτηση «Αγοράζετε οικολογικά απορρυπαντικά ;» µόνο το 22%

απάντησε ότι τα αγοράζει παρόλο που ένα µεγάλο ποσοστό γνωρίζει τι είναι.

35

Θα επιλέγατε ένα οικολογικό απορρυπαντικό που θα ήταν

ακριβότερο;

ΝΑΙ

16%

ΌΧΙ

36%

ΙΣΩΣ

44%

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

4%

ΝΑΙ

ΌΧΙ

ΙΣΩΣ

∆ΕΝ ΞΕΡΩ

Στην ερώτηση «Θα επιλέγατε ένα οικολογικό απορρυπαντικό που θα ήταν

ακριβότερο ;» βλέπουµε ότι ένα µικρό ποσοστό 16% απάντησε ότι θα επέλεγε ένα οικολογικό απορρυπαντικό χωρίς να τους ενδιαφέρει η τιµή και αυτό δικαιολογείται αφενός από την περίοδο οικονοµικής κρίσης που βιώνει η χώρα µας και αφετέρου το 1/3 σχεδόν των µαθητών δεν γνωρίζει τι είναι το οικολογικό απορρυπαντικό, εποµένως δεν θα το αγόραζε. Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι οι µισοί µαθητές δεν χρησιµοποιούν το

παραδοσιακό σαπούνι µε το οποίο έπλεναν και πλενόταν παλιότερα οι µανάδες ή οι γιαγιάδες τους. Γνωρίζουν όµως αν το απορρυπαντικό που αγοράζουν είναι ελληνικό ή εισαγόµενο και το επιλέγουν µε βάση την τιµή πώλησής του. Το ενθαρρυντικό είναι ότι σχεδόν όλοι οι µαθητές είναι συνειδητοποιηµένοι και δεν επηρεάζονται από την διαφήµιση για την επιλογή του απορρυπαντικού τους. Επίσης αρκετά µεγάλο ποσοστό µαθητών ενώ γνωρίζει ότι τα απορρυπαντικά βλάπτουν την υγεία και το περιβάλλον και γνωρίζει για την ύπαρξη των οικολογικών απορρυπαντικών δεν είναι διατεθειµένο να το πληρώσει ακριβότερα. Βέβαια πριν από κάποια χρόνια (πριν από την οικονοµική κρίση) πιθανόν να είχαµε διαφορετική απάντηση.

36

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µια τάση προς την χρήση του

χειροποίητου σαπουνιού τουλάχιστον για τον ατοµικό καθαρισµό αλλά και για τη χρήση του από την οικογένεια. Είναι πιο φτηνό, πιο ακίνδυνο από τα διάφορα σαµπουάν που κυκλοφορούν στην αγορά και δεν επιβαρύνει καθόλου σχεδόν το περιβάλλον. Έτσι µπορεί κάποιος να φτιάξει µόνος του σαπούνι µε ελαιόλαδο, µια που η χώρα µας διαθέτει αρκετά καλής ποιότητας, ή να τα προµηθευτεί από το εµπόριο όπου η επεξεργασία τους δεν είναι πλέον η παραδοσιακή επειδή γίνεται προσθήκη διαφόρων χηµικών συστατικών αλλά προτιµότερο από τα κατασκευασµένα αποκλειστικά µε χηµικές ουσίες. . Βέβαια η επιστροφή στο παραδοσιακό σαπούνι για τον καθαρισµό ρούχων

φαίνεται προς το παρόν ανέφικτη, εκτός και αν προσαρµοστεί κατάλληλα η τεχνολογία κατασκευής πλυντηρίων. Εάν δεν χρησιµοποιείται το παραδοσιακό σαπούνι για τον καθαρισµό, να

χρησιµοποιούνται τα οικολογικά απορρυπαντικά που δεν ρυπαίνουν το

περιβάλλον κάνοντας έτσι όλοι µαζί ένα µικρό βήµα στην σωτηρία της γης.

Η προσπάθεια για φυσικότερο καθαρισµό του σπιτιού µας ωφελεί την υγεία

της οικογένειάς µας, ιδιαίτερα µάλιστα των παιδιών που η ανάπτυξή τους βλάπτεται από την επαφή µε χηµικές ουσίες. Εξοικονοµούµε ακόµη αποθηκευτικό χώρο, χρήµατα, βοηθούµε το περιβάλλον και απλοποιούµε τη ζωή µας. Τα ποτάµια και τα υπόγεια νερά καθώς και η άγρια ζωή ωφελούνται από τη µείωση των χηµικών οικιακών αποβλήτων.

37

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ∆ΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

1. http://eartheasy.com/live_nontoxic_solutions.htm 2. http://www.edye.gr/seminaria/apolymantika.htm 3. http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/product_labelling_

and_packaging/l32025_en.htm 4. http://www.kathimerini.gr/4Dcgi/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_22

/09/2009_1289177 5. http://www.syskeves.gr/index.php?s=news&ncid=3&nid=894 6. http://www.gcex.gr/?p=2636 7. http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-

C102/362/2432,9307/ 8. http://www.aisthitiki-simera.gr 9. http://www.casss.gr/PressCenter/Articles/2677.aspx#.UDlUM6CXOSp 10. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%84%CF%81%CE

%BF%CF%86%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 11. http://earthhourhellas.wordpress.com/ 12. http://24gr.blogspot.com/2012/06/blog-post_3901.html 13. http://kepka.org/index.php?option=com_content&task=view&id=850&

Itemid=47 14. http://www.ftiaxno.gr/2008/02/blog-post_3387.html

38

Συµµετέχοντες µαθητές 1. Αµπατζή Σταµατία 2. Αχµετάι Αλεξάντερ 3. Καραβαγιοπούλου Μαρία 4. Κατσιαρίµπα Αικατερίνη 5. Κρεµαστά Αθανασία 6. Κυριάκου Αθανάσιος 7. Μασούρας Χρήστος 8. Ντάβανος Σωτήριος 9. Οικονόµου Ευάγγελος 10. Πουρνάρα Ευαγγελία 11. Σακελλαρίου Αθανάσιος 12. Τσιαντή Κωνσταντίνα

Επιβλέπουσες εκπαιδευτικοί 1. Γκουντούρα Ανθή (ΠΕ19) 2. Καλοµοίρη Αναστασία (ΠΕ18.03)

39

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

40

41

42

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. Χρησιµοποιείτε το παραδοσιακό σαπούνι (λευκό και πράσινο) για

ατοµική υγιεινή και καθαριότητα σπιτιού; ΝΑΙ ΟΧΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 2. Γνωρίζετε αν τα απορρυπαντικά που χρησιµοποιείτε είναι ελληνικά ;

ΝΑΙ ΟΧΙ ∆ΕΝ ΞΕΡΩ 3. Με βάση τι επιλέγετε ένα απορρυπαντικό;

ΤΙΜΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ 4. Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά προκαλούν αλλεργίες/ ασθένειες ;

ΝΑΙ ΟΧΙ ΙΣΩΣ ∆ΕΝ ΞΕΡΩ 5. Πιστεύετε ότι τα απορρυπαντικά ρυπαίνουν το περιβάλλον ;

ΝΑΙ ΟΧΙ ΙΣΩΣ ∆ΕΝ ΞΕΡΩ 6. Ξέρετε τι είναι τα οικολογικά απορρυπαντικά ;

ΝΑΙ ΟΧΙ 7. Αγοράζετε οικολογικά απορρυπαντικά ;

ΝΑΙ ΟΧΙ ΣΠΑΝΙΑ 8. Θα επιλέγατε ένα οικολογικό απορρυπαντικό που θα ήταν ακριβότερο ;

ΝΑΙ ΟΧΙ ΙΣΩΣ ∆ΕΝ ΞΕΡΩ