ТАЈНАТА ФОРМУЛА РОДИТЕЛИ И ДЕЦА СПИРУЛИНА · Va[БРОЈ 13 ЈАНУАРИ - ФЕВРУАРИ 2017 БЕСПЛАТЕН ПРИМЕРОК ISSN 1857-971X

Va[

БРОЈ 13 ЈАНУАРИ - ФЕВРУАРИ 2017

БЕСП

ЛАТ

ЕН П

РИМ

ЕРОК

ISSN 1857-971X

ww

w.v

asap

teka

r.mk

ваш

апт

екар

ПРИЛОГ

+ КУПОН

ТАЈНАТА ФОРМУЛАKако до здрава сегашност и среќна иднина

РОДИТЕЛИ И ДЕЦАОд мали палавковцидо верни читатели

СПИРУЛИНАСуперхрана и изворна животна енергија

КОНТРАЦЕПЦИЈАТвој избор! Твоја одлука!

ТАЈНАТА ФОРМУЛАKако до здрава сегашност и среќна иднина

РОДИТЕЛИ И ДЕЦАОд мали палавковцидо верни читатели

СПИРУЛИНАСуперхрана и изворна животна енергија

КОНТРАЦЕПЦИЈАТвој избор! Твоја одлука!

www.septanazal.mk

Спрејот Септаназал го олеснува чувството на затнат нос, а истовремено ја заздравува носната слузница. + Брз почеток на дејство, по само 5 до 10 минути+ Едноставно дозирање до 3 пати на ден+ Достапен во форма за возрасни и деца над 2 години

Спреј за нос со двоен ефект

Помага призатнат нос и лекува

со

Д

ЕКСПАН

ТЕНОЛ

3

Va[ ИздаваМакедонијалек ДООЕЛ, Скопје Боца Иванова бр.1Тел:+389 2 261 49 [email protected]

Драги наши читатели и пријатели,

Дозволете ни најпрвин да ве поздравиме и да ви по-сакаме среќна, успешна и бериќетна Нова година. За-едно затворивме еден заеднички циклус оддванаесет изданија на Ваш аптекар кои како нового-дишен подарок беа крунисани со награда - признаниеза проект со општествено-одговорна вредност. Заслу-гата е и наша и ваша. Горди сме на тоа. Оттука поттикот да продолжиме уште помотивирание поголем и со поголема одговорност. Одговорност даго задржиме ва-шето внимание ида понудиме кон-цепт кој ќе ги за-доволи вашитебарања и ќе јаоправда неговатаопштественавредност. За таацел, ја освеживмеи ја зајакнавменашата редакција,го освеживме иподобривме ди-зајнот и, секако,обрнавме големовнимание на со-држините и ква-литетот натемите. Започнавме соработка и со наш истакнат со-ветник во областа на нутриционизмот, а, секако, ќепродолжиме и со воспоставување на соработка и сонови еминентни претставници од полето на медици-ната, фармацијата, спортот.Продолжуваме и ја прошируваме улогата на PlusPharma прилогот со кој заедно со нашите партнери-аптеки во секој број ќе ви донесеме многу поволностиза таргетирани производи.Поддршката ја надградивме и со фејсбук-страници наВаш аптекар и на Plus Pharma концептот. Повелете,следете нè, оставете ни ваш коментар, ваша поракаили ваша сугестија.

СРЕЌНА НОВА

Ваш аптекар

Тираж: 30.000Печати: Европа 92

Директор: Солунка МомчиловиќГлавен и одговорен уредник: Ивица КузмановскиМаркетинг: Панче ГелевскиРедакција: Александра Игнатовска, Александра Костовска, Арбен Демиров, Елена Боневска, Ивана Тодоровска, Кристина Костовска, Сашо Гулевски, Тина Тасевска- МандилЛекторСветлана ВасевскаДизајнПредраг Андоновфото: shutterstock

ваш аптекар јануари - февруари 2017

Магазинот Ваш аптекар е бесплатно двомесечно издание кое се дистрибуира до сите аптеки-партнери на Македонијалек на територија на цела Македонија.Текстовите и податоците се со исклучиво информативна содржина. Одговорноста за содржината на објавените реклами и нивната усогласеност со законскитеодредби е исклучиво на правните субјекти чии производи се рекламираат. Уредничкиот тим не носи одговорност за ненамерни и печатарски грешки. Се забранува какво било користење или копирање на текстовите за комерцијални цели, без писмено одобрување од издавачот.

КОЈА Е ВИСТИНСКАТА ФОРМУЛА ЗА ЗДРАВА СЕГАШНОСТ И ЗА СРЕЌНА ИДНИНАНА НАШИТЕ ДЕЦА

4

14

С О Д Р Ж И Н А

КОНТРАЦЕПЦИЈА - ТВОЈИЗБОР, ТВОЈА ОДЛУКА

8

10

СПИРУЛИНА - СУПЕРХРАНА И ИЗВИР НА ЖИВОТНА ЕНЕРГИЈА

24ОД МАЛИ ПАЛАВКОВЦИ ДОВЕРНИ ЧИТАТЕЛИ

СИТЕ ТАЈНИ НА КОСТЕНОТ

20СТОМАЧНИ ТЕГОБИ

4 ваш аптекар јануари - февруари 2017

МАГИЧЕН КРУГ21. век се одбележува како векна силно отуѓување на луѓетоод природата, отуѓување од са-мите себе и меѓу себе.

Трка во борба за егзистен-ција, целодневни работни ан-гажмани, секојдневна доза настрес, акумулирана негативнаенергија, замор и, за жал,многу малку време за сопстве-ното семејство и за сопственитедеца. Но дури и тогаш кога смедома, потребата за заедничкимигови и одмор се преточуваво неконтролирано трошење навремето на социјалните мрежи илигледање телевизиски серии. Засметка на ова, децата поминуваатво дружба со компјутерски игри натаблети или телефони. Секако,покрај овие релаксирачки „задо-волства“, задолжителен програмсе и пиењето газирани пијалациили некои 100% „природни“ со-

кови. Да не ги заборавиме чипсо-вите, смоките, по некој лиснаткроасан или редовното чоколадо.И сè така, ден за ден, месец замесец, година за година, лошитенавики стануваат дел од нас, но, зажал, и дел од секојдневието на на-шите деца.

Дали ви е позната оваа реал-ност?! Дали е ова дел од вашето

секојдневие?! Дали сето ова носи среќа и ра-

дост во душата, дали се чувству-вате исполнети, дали вашето детее здраво и среќно или, пак, нер-возно и постојано со некаквиздравствени проблеми? Дали стезабележале дека вашето дете имавишок килограми? Или можебиима ниска телесна тежина? Имапремногу мозолчиња на лицето, нагрбот, има многу чести алергии,запек, чести проливи, му паѓа иму-нитетот...?

Ако е така, дали треба нешто даменуваме? Дали промената зависиод нас?

Секако! Јас велам ДА!!!Длабоко сум убедена дека со

многу мал напор и со силна желбаможе коренито да си го сменимеквалитетот на сопственото жи-веење, а со тоа да им овозможимена нашите деца здрава и среќнаиднина.

тема

Само неколку лесни чекори нè водат кон здраво и квалитетно живеење на целото семејство. Никогаш не е доцна за нов почеток. Формулата којашто ќе јапримениме ние, ќе донесе чувство на задоволство и среќа кај нас и кај нашите најмили.

)))

Здрава иразновидна

хранаФизичка

активност

Социјаленживот

Семејнивредности

Внатрешенбаланс

Здрав живот

ЗА ЗДРАВА СЕГАШНОСТ И ЗА СРЕЌНАИДНИНА НА НАШИТЕ ДЕЦА

КОЈА Е ВИСТИНСКАТАФОРМУЛА

Да се потсетиме кои се тие чекори:По работното време, дружете гисвоите деца, разговарајте со нив,споделете ги нивните училишниобврски, нивните проблеми. Собе-рете го целото семејство на заед-нички ручек или вечера.Подготвувајте ја софрата заедно.Потрудете се да го подготвитејадењето дома, иако понекогашможе и да се купи и готово готвенојадење (но не брза храна).

Подготовката на свежите салатинека ви биде заедничко задовол-ство.

Утрата почну-вајте ги со свежоцедени соковикоишто ќе ги под-готвите заедно.

Воведете ги су-вите овошја, јат-каститеплодови и се-мињата вонивната исх-рана. Подгот-вете имхрана за воучилиштекојашто може да бидеовошје, здрав сендвич, ме-шавина од суво овошје ијатки, а во овој период и кос-тени, варени или печени, ва-рена пченка, пуканкииспукани во тава (никако вомикробранова печка, која

треба да се исфрли од упот-реба). За викендите одете на про-шетки или на целодневен престојво природа. Пешачете, дишете говоздухот во природата, користетеги и најскржавите сончеви зраци.Сето ова нè полни со здравје,убава енергија и добро располо-жение.

5ваш аптекар јануари - февруари 2017

ПРОМЕНИТЕ СЕ НАЧЕКОР ОД НАССамо неколку лесничекори нè водат конздраво и квалитетно жи-веење на целото семејство.Никогаш не е доцна за новпочеток. Децата ќе нибидат благодарни, а

ние исполнети сочувство на задовол-ство и среќа.

�


ХРАНАТА СМЕ НИЕДали знаете дека расположениетои убавата енергија зависат многуод тоа како се храниме, која хранаја внесуваме, кога се храниме,што пиеме. Ние сме дел одприродата и нам ни е пред-одредено да јадеме при-родна храна, хранакојашто нашето тело јараспознава, лесно ја прера-ботува, ни дава енергија, ни ги об-новува клетките и нè држи водобра физичка и ментална конди-ција. Сето ова важи и за нашитедеца. Токму затоа,многу е важно да сепогрижиме за здра-виот начин на исх-рана на нашитенајмили.

НА ШТО ДА СЕ ОБРНЕ ВНИМАНИЕВо секојдневната исхрана кај де-цата мора да има многу свежо (нои суво и јаткасто) овошје, свеж зе-ленчук, свежо цедени или бленди-рани сокови од овошје изеленчук. Да не заборавиме даги научиме децата да пијатвода којашто е главниот чистачна телото.

Да ги вратиме мешунките воисхрана кај децата. Да им подгот-вуваме барем двапати неделно:гравче, грашoк, леќа, боранија,наут. За жал, некои деца не знаатшто е леќа, а никогаш и не про-бале боранија или грашoк. Збога-тете ги овие варила со додавањена една до две лажици елда,просо, па ќе добиете многу пов-кусно варило, а нутритивно висо-коквалитетна храна. Турлитава,спанаќ, ориз (интегрален), компирманџа – збогатете ги со елда,просо, печурки. Воведете здравлеб во исхрана на децата (тоа еоној кој ќе ви стежне на рака).

Научете ги децата најмалку два-пати неделно да јадат здравариба. Да се одбегнуваат товенитериби (панга, лосос). Користете гипомалите морски риби и рибите однашите езера и реки.

Не претерувајте со пити, кифли ипогачи коишто се подготвени одбело брашно, маргарин и квасец.

Правете десерти на база насвежо, суво и јаткасто овошје,кокос, понекогаш со здраво чоко-ладо. Користете здрави намазикако путер (не маргарин), хумус,пинџур, понекогаш ајвар, мали-џано, авокадо, урда со путер, мед,мармалад. Исклучете ги навременајнездравите, а најрекламиранитечоколадни намази.

Слаткото кравјо млеко да се иск-лучи од менито и да се замени создрави растителни млека: овесно,оризово, бадемово – коишто можеи дома да си ги подготвите. Кисе-лото млеко (најдобро е козјото)може да се користи бидејќи имакорисни бактерии. Добро е да секористи во комбинација со свеж

зеленчук и со јатки, семки, како та-ратор со рендано цвекло и морков,оревчиња. Децата ќе уживаат, но ивие.

Сирењето и кашкавалот не смеатда бидат секојдневие во исхра-ната, ниту за нас, ниту за децата.

Јајцата (по можност природниселски јајца) нека бидат присутникако варени, како омлет со зелен-чук: пиперки, тиквици, домати, пе-чурки, спанаќ, блитва, праз. Јајцата

од препелица да се пијат живина есен и на пролет барем 21

ден – зависно од возраста надетето, едно до три јајца на

ден со цеден сок (не со млекои со јогурт).

Месото (најдобро домашно, сел-ско) може да се користи не повеќеод два дена во неделата. Месотода не биде „збогатено“ со хормони

(за жал, пилешкото, но иговедското се преполнисо хормони). Мисир-кино, јагнешко,јарешко и зајачко месо

се подобар избор. Да сеисклучи секаков вид

месни преработки како: са-лами, виршли, паштети. Тоа е

храна којашто го разболува и гоуништува човечкото тело.

Промените почнете ги од себеСменете ги сопствените навики

на живеење во кои исхраната гозема најголемиот дел. Вратете исе на природата, вратете си го ин-стинктот за природната храна, заводата, за чистиот воздух, за сон-цето, слушнете го звукот на вете-рот, почувствувајте го мирисот наозонот. Ќе си го смените квалите-тот на сопственото живеење, но ќеја смените сегашноста и иднинатана сопствените деца.

Јас ги направив овие чекори предповеќе од 15 години и живеам новживот во секоја смисла на зборот.Моите блиски полека, но сигурноги направија промените и видноим се поправи комплетно здравст-вената и енергетската состојба. На-правете го тоа и вие за вас и завашитенајмили.

Цвета ДиневаСертифициран нутриционист-косултант

тема

Од мали нозе учете ги

дечињата да ја дружат

здравата храна. Заедно одете

на зелените пазари или во

специјализирани продавници

да купувате свежо овошје и

свеж зеленчук. Така ќе им го

развиете инстинктот за

потреба од природна храна.

Ќе им се развие потребата

за природна и

свежа храна

8

Користењето на контрацепција значисвесен избор и чекор преземен засебе, за својата иднина и за своетоздравје.

Младите и контрацепцијатаИ покрај многубројните кампањи,јавна достапност до информации , сечини дека квалитетот на репродук-тивното здравје и сите ризици повр-зани од активниот сексуален животкај младите сè уште е на ниско ниво.Прераната и несакана бременост, сепочестите абортуси и полово пренос-ливите заболувања ја полнат статис-тичката база без особена тенденција

на намалување. Така, во Македонијастапката на тинејџерска бременост енеколкупати поголема од земјите воЕвропа. Факторите за ваквата состојба се-уште лежат во стереотипите на на-шето општество, предрасудите инеинформираноста поврзана со ко-ристењето на контрацептивнитесредства и методи, системите заедукација како и економските фак-тори.

Семејството како здрава основа Можеби еден од клучните факторикога станува збор за младите, нив-

здравје

ТВОЈ ИЗБОР, ТВОЈА ОДЛУКА!

))) Контрацепција значи постапка за спречување на несакана бремености прекинување на природните процеси на репродукција. За таа цел се користат контрацептивнисредства и методи кои серазликуваат споредначинот на употреба, ефикасноста, времетрањето


ниот активен сексуаленживот и репродуктивноздравје недоволната кому-никација во семејството ирелацијата родител дете натема поврзана со употре-бата на контрацепцијата,заштитата од непланиранабременост и полно пренос-ливи заболувања. Во го-лема мера родителите гисметаат овие теми какотабу-теми, а во големамера немањето на соодве-тен дијалог со детето под-разбира и немање наинформации дека детето еполово активно. Кога на сето ова ќе се над-оврзе и немањето на соод-ветен образовноедукативен систем во по-лето на сексуалното образ-ование и информирање,тогаш статистичките под-атици ја презенти-раат реалнатаслика.

Што енајважноНајважно е намладите луѓе даим се пласираат ре-левантни инфор-мации за безбедени здрав сексуаленживот лишен одсите последици икомпликации. Разби-рањето на улогата и ко-риста на контрацепцијата,како и разрешувањето насите дилеми и полемикиповрзани со истата.

Какода се заштитимеПостојат повеќе форми иметоди на контрацепција.Речиси ниедна од нив не е

100% сигурна заштита ново секој случај е подобраодколку сè да биде оста-вено на случајност. Некоивидови на контрацепцијаштитат од несакана бре-меност, но не и од по-лово преносливизаболувања. Која и какваформа на заштита ќе се

користи зависи од повеќефактори како возраста,полот, животниот стил и на-вики, здраствени фактори исл. За вистинската формаили метода најсоодветна епрепораката од здравсте-ниот работник.


БИДИ СВОЈ. ИНФОРМИРАЈ СЕ!Покрај донесување на одлука за употреба на контрацепција многуважно е какво средство или метода ќе се примени. Информираностапретставува прв чекор во таа насока.

Улогата на родите-лите како примарниедукатори е важен

елемент во подигнувањена свеста кај младите за значењето и важностана употребата наконтрацепција


здрава храна

ЗА ПИТОМИОТ КОСТЕН:Питомиот костен спаѓа во редот наовошја и на трпезите е присутен вотекот на есента и првите зимски ме-сеци. Најомилен е печениот костен, аможе да се јаде свеж, варен или какопире. Во форма на брашно од костенможе да се употреби во подготовкана разни слатки, леб и пецива.

Што содржи?Костенот содржи значителна коли-чина на витамин Ц. Една шака костенисодржи витамин Ц кој може да задо-воли дури 40% од дневните потреби.Од останатите јаткасти плодови серазликува по тоа што содржи пониско ниво на масти.Главна состојка на костенот е скроботкој што во сировото семе го има дурии до 40%. Покрај ова костенот едобар извор на диететски влакна инезаситени масти кои помагаат во на-

малувањето на лошиот холестерол, аго зголемуваат добриот холестерол.Костенот е добар извор и на витаминиод групата Б, витамин А како и мине-рали: калиум, фосфор, калциум, маг-незиум, сулфур, хлор, железо, бакар иманган. Костенот е одличен избалан-сиран извор на јаглехидрати, белко-вини и целулоза.

За што е добар?Костенот го зајакнува имунитетот ипоради неговата хранливост се ко-ристи за подобрување на општатаздравствената состојба на организмот.Ја подобрува крвната слика и ја зголе-мува енергијата, а поради природнитешеќери кои ги содржи ја задоволуважелбата за благо.Слободно може да се каже дека пло-довите на питомиот костен се со го-лема калориска вредност и затоа сеодлични за децата како енергетскаподдршка во развојот. Подеднакво едобар за спортистите, повозраснителица и сите оние кои имаат поголемфизички и интелектуален напор.

))) Дарот кој природата му го дарила на човекот во разноликост од форми, бои и вкусови е непроценлив. Дел од тие дарови се основатана човековата исхрана, дел сеосновата за човековото здравје,а дел се и едното и другото.Токму еден таков дар е мирисотна печениот костен јасно пре-познатлив по маалските сокациво овој период од годината. Со прекрасен вкус, извонреднахранлива содржина и редица на лековити особини костенотсе вдомил и си зазел значајно место во ланецот на исхраната на човекот.

КОСТЕНОТСИТЕ ТАЈНИ НА

КОСТЕНОТ НИЗ ИСТОРИЈАТА:

Мирисот на костенот поулиците се шири уште од

дамнина. Во средниотвек костенот се користелкако главна храна на по-

сиромашните слоеви абил популарен уште од

времето на Римјаните, иантичките Грци кои првиги откриле и почнале даги применуваат неговителековити својства. Во на-

шиот крај постојат дватипови на костени –

питом костен (Castaneasativa) и див костен

(Aesculus hippocastanum)


Кога и како да се конзумира?Костенот се јаде само кога е зрел, акога се јаде пожелно е да не се мешасо други видови на храна за да можеполесно да се свари.Kомбинација на чај од мајчина ду-шица и костен може да се користи затретирање на проблеми во системотза дишење. Оваа чајна мешавина гопрочистува организмот, а помага ипри дијареја. Медот од костен е истатака хранлив и лековит и истиот можеда се користи при лекување на гас-тритис и проблеми со варењето нахраната. Го заштитува црниот дроб ија подобрува циркулацијата.

Чај од костени1 лажица сомелени костени (со селушпата) прелијте ја со 1 шолја врелавода. Оставете ја течноста поклопенада отстои 15 минути, а потоа проце-дете. Пијте 1-2 шолји чај дневно.

Овој чај може да помогне кај зголе-мена простата, проширени вени, хро-ничен пролив и внатрешни крвавења.

И многу повеќе од костен...Костенот може да биде и дополни-телна причина за забава и рекреацијаво природата.

�Излезете со семејството и пријате-лите и сами наполнете ја својата кош-ничка со свеж костен. �Повикајте ги пријателте и уживајтево ритуалот на печење на костените.�Бидете малку повеќе креативни и за-едно со вашите најмили направете целоцарство од фигури и декорации. Покрајкостен употребете дабов жир, плод оджипка, глог или други суви плодови коизаедно ке ги соберете во природата.

ЗА ДИВИОТ КОСТЕН:Дивиот костен е декоративно растение кое се срекава и во урбаните срединикако украсен елемент на улиците и на парковите. За разлика од питомиоткостен, дивиот костен не се јаде поради неговиот горчлив вкус, но затоа пакима значајни лековити дејства. Во медицински цели се користат плодовите,кората и цветовите. Содржи низа на активни состојки кои се користат за про-изводство на фармацевтски и галенски препарати наменети првенствено залекување на проширени вени и капилари. Освен тоа, се користи и во трет-ман на хемероиди, болна менструација и зголемена простата. Многу честодивиот костен се користи и во козметиката во вид на лосиони или маски, занега на косата и на лицето.

Тинктура од див костен противпроширени вени и хемороидиПотребни се 12-15 зрели плодовиод див костен (свежо набран)и 2,5 дл коњак. Костенотситно се ренда заедно со кората, се става во тегла и сепрелива со коњакот. Се остава да стои 6-8 недели на собна температура. Растворот се процедува и се пие 3 пати на ден по 15 до 20 капки во вода.

!

Примарно во фитотерапијата се ко-ристат листовите од жалфијата коисодржат етерични масла, танини,витамин Ц, горчливи материи, фла-воноиди и смола. Благодарение наовие состојки жалфијата има израз-ено антивоспалително, антимик-робно и антисептично дејство.Жалфијата ги омекнува слузнитесекрети од воспалените слузницина дишните органи, а го подобрува

и процесот на варење на храната.Во терапевтски цели се користи чај,тинктура и етерично масло.

Мевлем за дишните патиштаЖалфијата е корисна за лекувањевоспаленија и инфекции на слузни-ците во устата, непцата и грлото. Заинфекции на дишните патишта сепрепорачува употреба на чај при-готвен од суви листови. Поконцен-

триран чај се користи за гаргара иполесно искашлување, како и заинфекции и одржувње на хигие-ната во усната шуплина и грлото.Инхалацијата на пареите од тополчај од жалфија го олеснува дише-њето и го намалува воспалението.

За подобро варењеЧајот се користи за подобрување нафункциите на жолчката и на црниотдроб поради горчливите материи иетеричното масло кои го зголему-ваат лачењето на соковите за ва-рење. За истата намена но како


лековити билки

ЖАЛФИЈА(Salvia officinalis)

))) Зачинска и пред сè лековита билка која повеќе од 3.000 години се користи токму заради нејзините бројни лековити и ароматични своjства.


зачин, се користат сувителисја од жалфијата би-дејќи со својот аромати-чен мирис го подобруваатвкусот и мирисот на јаде-њата. Конзумирањето начајот помага при пролив,поради присуството натанини.

Уринарен системЧајот од жалфија се пре-порачува и при хроничнивоспаленија на уринар-ните патишта токму за-ради докажанотоантимикробно, противос-палително и диуретичнодејство.

Регулатор на потењетоПознато е дека чајот оджалфија е мошне ефика-сен против потење. Вак-вата моќ на жалфијата сеобјаснува со нејзинотодејство врз центарот којја регулира работата нажлездите што лачат пот. Најчесто се препорачувада се пие против потење

од нервно потекло илипри топлотни бранови коисе јавуваат во менопауза.

Нанесен врз кожата, чајотод жалфија ја затегнувакожата и ги смирува вос-паленијата.

За здрави непцаЖалфијата е извонредносредство за јакнење нанепцата и помошносредство при параден-тоза. Секојдневна гаргараи плакнење на уснаташуплина можат да бидатод голема помош.

Подготовка и употреба на чај од жалфија

ЧАЈ: 1 лажица иситнетисуви листови од жа-фијата се прелева со200ml превриена вода,садот стои покриен 5минути и се процедува.Се пие секогаш свежоприготвен и топол чај.Чајот за гаргара се при-готвува на ист начин носо 2 кафени лажицииситнети суви листовиод жафија со 250mlпревриена вода. Насекои 3-4 часа се правигаргара.

ПРЕДУПРЕДУВАЊЕ:Чајот од жалфија не еза секојдневна и конти-нуирана употреба. Сопосебно вниманиетреба да го употребу-ваат бремени жени идоилки.

Најдобро време за

собирање и сушење

Лисјата се собираат во

периодот кога се разви-

ваат цветните пупки

(мај- јуни) и се сушат

во тенок слој на

темни и провевни

места.

супер храна


ШТО Е СПИРУЛИНА?Спирулината е сино-зе-лена алга, која лесно сеадаптира и најчесто сесретнува во разнислатководни повр-шини. Таа е бесмртенпотомок на прватаформа на живот напланетата со способностпостојано сама да се обно-вува, притоа носејќи го во себеклучот за бесмртноста. Се развива во алкална средина,каде што е тешко или невоз-можно да преживеат други мик-

роорганизми. Затоа инивото на бактерии

во самата спиру-лина, по собира-њето и сушењето без дополнителнаобработка, е нез-начително.

ШТО СОДРЖИ?Спирулината има најви-

сока застапеност на протеиниод која било друга храна. Восвојата структура ги содржи ситеесенцијални аминокиселини воидеален сооднос. Со внесување

на само 36 г спирулина, или 4полни супени лажици, возрасенмаж ги задоволува дневните пот-реби за есенцијални аминокисе-лини.Содржи само 5 % масти и речисии да нема холестерол. Од мал-куте масти што ги содржи спиру-лината, поголемиот дел сеесенцијални масни киселини, каколиноленска и гама-линоленскакиселина.Единствено спирулината заедносо мајчиното млеко содржи до-волно количество на гама-лино-ленска киселина. Таа помага во

))) По состав и концентрација на состојките, побогата е од кое било друго овошје, зеленчук, житарка, семе или билка. Таа е суперхрана погодна и безбедна за употреба кај деца и кај возрасни од сите генерации.

СПИРУЛИНА СУПЕРХРАНА И ИЗВОР НА ЖИВОТНА ЕНЕРГИЈА

Спирулината

содржи и до

180% повеќе

калциум од

мелкото

�


АнтиоксидансАлкална по природа, спи-рулина го штити телото одоксидативна нерамнотежа.Содржи нутриенти коиштоги елиминираат тешкитеметали и ги катализирапроцесите за обновување

на клетките и воедно учествува во про-цесите на детоксикација на организ-мот. Само 3 г спирулина имаат по -го л емо антиоксидативно и ант ии н -фламаторно дејство од 5 порцииовошје и зеленчук.

БиостимулансСо своите антивирусни, ан-тибактериски и антимута-гени својства, спирулинатаприродно го зајакнуваимунитетот, ја подобрувакрвната слика, го регулирависокиот холестерол и де-лува антиканцерогено.

ВитализаторСпирулина е докажан не-прија тел на хроничниотзамор. Ја под обрува мемо-ријата, ги редуцира депре-сивните состојби, стресот,алергиите и кожните про-блеми. Редовната употребастимулира постигнувањеоптимални нивоа на енер-гичност и виталност.

ХранаДури 68 % од сувата масана спирулината е протеин-ски дел. Овие протеини себиолошки комплетни би-дејќи ги содржат ситеесенцијални и неесенци ј -ални аминокиселини.Заради ова, спирулината

има моќ да го компензира дефицитотна протеини настанат како резултат наодредени диети, стилови на исхранаили заболувања. Погодна е како хранакојашто дава големо количество енер-гија кај лица со зголемена психофи-зичка активност, реконвалесценти,деца во раст и развој. Спирулината сенаоѓа и на менито во вселенските ста-ници. Брзо расте, бара мал простор, аза астронаутите обезбедува кислороди доволно хранливи материи.

ЗА ШТО СЕ КОРИСТИ?

регулирањето на холесте-ролот и работата насрцето.

Витамини, минерали,олигоелементи...При растот ги апсорбира ми-нералите од средината вокојашто живее, па така е богатасо калциум, магнезиум, цинк, же-лезо, селен, манган и хром.Нуди изобилство од витамини, почнувајќи од витаминот Аво форма на бета-каротен, сите Б витамини (Б1, Б2, Б3, Б6,фолна киселина) и витамините Е и К.Спирулината е значаен извор на Б12 кој е неопходен заоформување на црвените крвни клетки. Воедно, спирули-ната е и најдобар природен извор на железо со 10 пати пого-лема застапеност од која било друга храна. Содржиневеројатни 23% повеќе железо од спанаќот. Железото сокоешто е богата спирулината, има двојно поголема иско-ристливост во споредба со останатите синтетски извори.

За кого посебно се препорачува• За спортисти. Спирулината е докажан стимулатор на мус-кулната сила и помага за зголемување на издржливоста.• За луѓе на кои им е потребно прочистување на организмотод токсини, тешки метали, алкохол, цигари и од преголемаупотреба на лекови.• За бремени жени кои имаат зголемена потреба за про-теини, односно извор на протеини кои е сиромашен со кало-рии со цел да се избегне непотребно зголемување нателесната тежина.• За лица со анемија поради подобрување на крвната слика.• За лица со хроничен замор. Ја зголемува менталната енер-гија и ја подобрува работата на мозокот.

Како да се користиСпирулината е достапна во 2 форми: во прав и во таблети.Како додаток на исхрана, препорачана минимална количинае 3 г дневно, независно од оброците. Се препорачувада се земе најдоцна 4 часа пред спиење.

Спирулината содржи

висококвалитетни

растителни протеини и

тоа 3 до 4 пати повеќе

од говедското месо,

и дури 5 пати

повеќе од јајцата


Во кулинарствотоДоколку сте од луѓето кои сакаат да експериментираат, но безда прават компромис со кулинарски квалитети, тогаш задолжи-телно вклучете ја спирулината во некој ваш следен кулинарскиспецијалитет. Лесно можете да ја додадете во уникатни и суперздрави чорби,супи или енергетски напивки. Избегнувајте да ја употребуватекако додаток во термички обработки поради загубата на утри-тивата.

Суперсмути за супер утро

1 бананаполовина чаша јогурт или свежо цеденсок од јаболко или портокал половина чаша малини или боровинки1 супена лажица спирулинаСтавете ги сите состојки заедно воблендер и измешајте ги.

супер храна

БАНСКОСНЕЖАНА 3 034/511-119

БАТИНЦИАВИЦЕНА 02/2722-264ТИНА ФАРМ 02/2722-428

БЕРОВОБИОМЕДИКА ФАРМ 070/701-913ФАРМАМЕДИКА 033/471-145

БИТОЛАВИС МЕДИКУС 047/222-127ЕМА ФАРМ 047/612-485КОРОНА ФАРМ 047/240-330МЕДИКА КАРТА 047/225-285МЕДИКА КАРТА 2 047/258-852ПРИМА ЛЕК 047/235-102РОСА-ВИТА 047/236-468ФЕНИКС 047/242-575

БОГДАНЦИБИОМЕНТ 034/221-321

БОГОВИЊЕАНАКОНДА 5 044/333-972ЕЛАРДА 044/373-490

БРВЕНИЦАДАНИ-ФАРМ 044/455-488

ВЕЛЕСДУО ФАРМ 043/222-228ЕУРОМЕГА ФАРМ 2 043/222-420ЕУРОМЕГА ФАРМ 3 043/227-551ФИТ ФАРМ УНИОН 043/613-037ЦИТО ФАРМ 043/228-222

ВИНИЦААЛПИ ФАРМ – 11 033/360-234

ВЛАДЕВЦИМАРИЈА ФАРМ 2 034/611-680

ВРАПЧИШТЕШИФА 070/910-133

ГЕВГЕЛИЈАФАРМАЦИЈА ПЛУС 034/550-201НОВАФАРМ ММ 034/213-905ПУНИКА 034/216-998БИОФАРМ 034/211-946БИОФАРМ 2 034/212-110БИОФАРМ 3 034/211-094ПРИМА ФАРМ 034/218-522

ГОСТИВАРБОНИ - ФАРМ 042/215-516ФАРМЕД М 042/214-266ФАРМЕД М 2 042/211-383

САРАЧ ФАРМ 071/500-651СТАР ФАРМ 042/222-133П.Р. ФАРМ 042/211-495РОМЕДИКА ФАРМ 3 042/221-281АНАКОНДА 6 (с. Неготино) 070/219-455

ГРАДСКОЕУРОМЕГА ФАРМ 043/251-520

ДАБИЛЕЕЛИКСИР 4 076/231-493

ДЕБАРАР-ФАРМ 046/833-007ВЕ ФАРМ 046/831-890ВЛЕР-ФАРМ 078/241-065ДО ФАРМ 046/834-938

ДЕЛЧЕВОВАЛЕРИЈАНА 033/413-824ГРАДСКА АПТЕКА 8-ми МАРТ

033/413-408

Д. ХИСАРОЛИМПИЈА 047/276-809

ДОБРОШТЕПАКОМ-ФАРМ 070/629-371

ЖЕРОВЈАНЕАНАКОНДА 070/371-154

ЗРНОВЦИГРАДСКА АПТЕКА 033/270-912

ЖИТОШЕРОСА-ВИТА 048/474-500

ИЊЕВОБИОФАРМ 3 032/630-000

КАВАДАРЦИАЛТЕА 043/410-940ГЛОРИЈА 043/413-08816-ТИ ЈУНИ 043/414-901ДАЛИА-ФАРМ 043/400-070ДИАНА 043/400-330КАМЕЛИЈА 043/413-434КИАНА 043/609-607РЕМЕДИА-М 043/410-085Св. ПАНТЕЛЕЈМОН 043/550-765ФАРМА МЕДИКА 043/550-930ХИГИЈА 043/400-445

КИЧЕВОАЛТЕА ФАРМАЦИЈА 045/228-663Б-1 045/223-834

Б-3 045/224-340БЕЛ ЛЕК 045/225-450ЛИНОВА 045/222-324НИНЕКС 045/511-565ФАРМАЦИЈА ЕРА 1 045/222-025ФАРМАЦИЈА ЕРА 2 045/225-125ФАРМАЦИЈА ЕРА 3 045/223-318ФАРМАЦО 077/913-553

КОЧАНИАЛПИ ФАРМ – 6 033/237-060АЛПИ ФАРМ – 7 033/275-010ГРАДСКА АПТЕКА 033/274-1568-МИ МАРТ 033/271-699ТРГОВСКИ ЦЕНТАР 033/277-481ГРАДСКА АПТЕКА 5 033/271-297ЛЕК-ФАРМ 033/276-650РОСИЦА 033/273-452

КРАНИАЛПИ ФАРМ – 13 02/2603-863

КРАТОВОЗДРАВЈЕ 031/482-832

К. ПАЛАНКАМЕЛИСА 031/374-922МЕЛИСА-ЦЕНТАР 031/372-114

КУМАНОВОАРДИ ФАРМ ЛЕА 031/419-616АХИЛЕА 031/424-648ВАВИЛОН 031/430-460ВИТАЛИКА 031/411-645КАРПОШ 031/445-165МАРК ФАРМ 031/430-760ПРО ВИТАЛИС 031/415-303ШЕНДИ ФАРМ 031/421-181ШИК-ЗДРАВЈЕ 031/414-523

ЛАБУНИШТА ХЕРБА 078/422-797ЛЕСКОЕЦХРИСТИ-1 и ФИЛИП-2 046/257-740ЛОЗОВОЖИВА ФАРМ МАРИНЕЛА 072/266-679М. КАМЕНИЦАВИВА 033/431-779БИОЛА 033/431-245МАТЕЈЧЕПАНАКС 031/511-899МОГИЛАРОСА-ВИТА 071/235-233

НЕГОТИНОБЕЛА ФАРМ 043/553-570

Аптека Телефон Аптека Телефон Аптека Телефон

аптеки


НЕРАШТЕБЛЕ-МЕДИКА 4 044/345-309

НОВАЦИРОСА ВИТА 4 047/511-655ОХРИДАКВА ФАРМ 046/611-599АНГЕЛИКА 046/258-852ВИТЕЗДА 046/254-233ЗДРАВЈЕ И УБАВИНА 046/200-321ЛИСА ФАРМ 046/611-266КАМИ ФАРМ 046/258-002КАМИ ФАРМ ПЛУС 046/260-005МАЈА ФАРМ 046/257-447МЕРИ ФАРМ 046/260-668Св. ВРАЧИ КУЗМАН И ДАМЈАН

046/260-500Св. ПАНТЕЛЕЈМОН 046/263-600ФЛОС 046/268-693

ОРИЗАРИАЛПИ ФАРМ – 14 033/511-711

ПЕХЧЕВОБЕНИ-ФАРМ 033/442-955

ПРИЛЕПАЛЕК ФАРМ 048/421-600ВЕНЕНА 048/421-372ДЕМЕТРА ФАРМ 048/429-786ЕУКАЛИПТУС 075/489-142ИСКРА-НАДЕЖ 048/551-257МЕЛИСА 075/353-438МЕНТА ФАРМ 1 048/422-551МЕНТА ФАРМ 2 048/551-184МИА ФАРМ 075/440-414ОЛИМПИЈА 048/424-120РЕМЕДИЈА 048/423-455РЕМЕДИЈА ФАРМ 048/550-900СТЕВАНАНЏИЈА 048/416-100ХЕРА 048/420-421ХЕРБА 048/420-520ПРОБИШТИПАЛТЕА 1 032/480-490ХИПОКРАТ 032/481-866РАДОВИШАМБРОЗИЈА 032/634-050МЕДЕА 032/635-190МЕДИКУС 032/630-808МЕЛИСА 032/635-364РЕСЕНАЛПИ ФАРМ – 12 047/452-550

РОСОМАНФАРМА МЕДИКА 2 043/522-894ХИГИЈА 2 043/441-575

РОСТУШЕВЕРА 042/222-265

СВЕТИ НИКОЛЕАЛЕКСАНДРА ФАРМ 032/610-440ПЛОШТАД ИЛИНДЕН 032/444-194

СКОПЈЕАЛПИ ФАРМ – 1 02/2638-315АЛПИ ФАРМ – 2 02/2432-462АЛПИ ФАРМ – 3 02/2673-944АЛПИ ФАРМ – 4 02/3179-457АЛПИ ФАРМ – 5 02/3076-097АЛПИ ФАРМ – 8 02/3118-088АЛПИ ФАРМ – 9 02/2780-040АЛПИ ФАРМ – 10 02/2533-050АЉ-НЕ 02/2638-240АРТЕМИЗИЈА 02/2430-690АСПИРИН ФАРМ 1 070/392-765АСПИРИН ФАРМ 2 070/544-527БАЗИЛИКА 02/3171-313БЕРНА ФАРМ 02/2614-502ВИТА ФАРМ 02/2639-000ГОЛД-МУН 02/2612-195ДЕРМА-ФАРМ 02/2634-071ДОНА ФАРМ 02/3068-919ЕФЕДРА 02/3067-500ЗАНА-ФАРМ 02/3223-126ИВИ-ТА 02/2795-212ЈАГЛИКА 02/2545-545ЈОВАНА-ФАРМ 02/2524-300ЈОВАНА-ФАРМ 2 02/2562-712КАРПЕДИЕМ ФАРМ 02/2727-759ЛИЗА-ФАРМ 02/2057-181МАРИЈА ГАЛЕН ФАРМ 02/3212-760МЕДИКО ПОИНТ-ФАРМ 02/2036-952МОЛИКА 02/2720-014МОЛИКА – 2 02/2620-785НИ-РА 02/2650-522ПЕНИЦИЛИН 02/2534-572РЕМЕДИУМ-ЛЕК 02/3071-105САРАХ 02/2617-573САРАХ 1 075/258-308ХЕДЕРА 02/3162-364СЛАТИНОМЕГА ПАКОМ-ФАРМ 070/629-371СТРУГААНГЕЛИКА 046/789-333КАРАМАЧОСКИ 046/732-043МЕДИКА 046/786-790НИТА ФАРМ – 1 046/789-383НИТА ФАРМ – 2 046/787-602НИТА ФАРМ – 3 071/229-534ПЕНТАМЕДИКА 071/390-809ПРИМАВИТА 046/786-139Св. ПЕТКА 046/520-504ФАРМАНОВА 046/783-103ФАРМАЦИЈА ПОЛОЖАНИ

046/782-996СТРУМИЦААЛТЕА 034/612-989АДОНИС 034/322-522

БЕЛАДОНА 034/329-606ЕЛИКСИР 034/323-511ЕЛИКСИР – 2 034/330-483ЕЛИКСИР – 3 034/330-482СНЕЖАНА ФАРМ 034/344-679СНЕЖАНА ФАРМ – 2 034/320-840ЧИФЛИК 034/345-316ЧИФЛИК – 2 078/345-316

ТЕАРЦЕАГ ФАРМАЦИЈА 044/521-399ДЕА-ФАРМ 044/381-720

ТЕТОВОАНАКОНДА 044/338-689АНАКОНДА 2 044/333-972АНАКОНДА 4 044/333-972АОРТА ФАРМ 070/502-755АПОЛОН ФАРМ 070/502-755АСЛИ ФАРМ 044/338-532БЛЕ-МЕДИКА 044/339-820БЛЕ-МЕДИКА 1 044/613-410БЛЕ-МЕДИКА 2 070/565-037БЛЕ-МЕДИКА 3 044/613-508БЛИНИ 044/331-170ВАША АПТЕКА 044/333-220ВИТАЛЕК 044/331-631ВИТАЛЕК 1 044/342-511ЕКАЛЕК 044/521-507ЖАНЕ ФАРМ 044/341-115М&М ФАРМ 044/336-222МЕКА 044/616-614МЕЛ-ФАРМ 044/338-696МЕРИ 044/332-254ОЛИФАРМ 044/343-255ФАРМАКОН 044/338-306

ФОРИНОХУМАНА Е&М 042/321-095

ЧЕГРАНЕМЕД-ФАРМ 042/321-363

ЧЕШИНОВОГРАДСКА АПТЕКА 033/270-912

ШТИПБИОФАРМ 1 032/385-525БИОФАРМ 2 032/389-525ЕСКУЛАП 032/607-652МЕДИКАФАРМ 032/389-044МОРФЕЈ 032/393-656РАДО ЛЕК 032/380-190СОФИЈА 032/388-777

Аптека Телефон Аптека Телефон Аптека Телефон


Сè почесто современиот начин наживеење ги оневозможува илиги нарушува нормалните физио-лошки потреби на организмот за:исхрана во исти термини, разно-

видност во исхраната, соодветновнесување хранливи компо-ненти, консумирање свежа хранаи друго. Како резултат на брзототемпо на живот, системот за ва-

рење е преоптоварен со неква-литетна храна која, покрај тоашто нема хранлива вредност,предизвикува појава на сим-птоми и тегоби во системот заварење. Ова особено е изразено во зим-скиот период кога многу почестосе консумира алкохол и маснахрана во поголеми количества, пазатоа појавата на желудочни те-гоби е почеста.

Стомачната неудобност, надуеноста, желудочните киселини и чувството на жарењезад градната коска, познато како жиговина, се најчестите стомачни тегоби


здравје

СТОМАЧНИТЕГОБИ

Квалитетот на храната Брза, лута, масна, конзервирана и многу зачинета

Начин на исхранаИнтервали наоброциКоличина на хранаОброци во доцнивечерни часови

СтресСтресот негативновлијае на речиси ситесистеми во организмот.Најизразен негативенефект, стресот има надигестивниот систем.Честите желудочни тегоби, вообичаено, се последица на стрес.

Физичка неактивностНедоволната физичка активност наспроти времето поминато предкомпјутер, телевизор, каково работното време така иво текот на целиот ден,доведува до нарушувањена работата на дигестивниот систем во форма на желудочни тегоби и запек.

Алкохол, цигарии кафеЗадоволствата имаати своја лоша страна.Многу често намалува-њето или апстиненцијатаод овие задоволства води до подобрувањена здравствената состојба и тегобите.

ЛековиПрекумернатаупотреба на одредени лекови може да преди-звика оштетувања дури и посериозни заболувања нажелудникот. Употребата,пак, на некои лековиможе дополнително да ги потенцира желудочнитетегоби.

НАЈЧЕСТИ ФАКТОРИ ЗААЛАРМ ВО СТОМАКОТ

)))


Како да си помогнетеВнимавајте на порциите. Промената започнете јасо помали и почести оброци. Се препорачувааттри главни јадења и две ужини дневно, во ед-накви интервали, со цел да се избегне глад илипрејаденост во текот на денот. Со други зборови,избегнувајте да се прејадувате.

Распоредете ги оброците. Не јадете доцна. Вече-рајте три часа пред да легнете да спиете и избег-нувајте доцна ужина. Јадењето непосредно предлегнување создава гас-трични тегоби. Не легну-вајте и по ручекот.Обидете се кога лежите,главата да ви биде под-игната.

Не е важно само кога,туку и што јадете. До-колку често иматестомачна неудобност,избегнувајте ги про-изводите коиштопредизвикуваат киселиникако: лута храна, црвено месо, тестенини,цитрусни плодови, домати, чоколадо. Избегну-вајте конзервирана храна, кисела храна, како ипржени и масни јадења. Јадете што е можно по-веќе овошје и зеленчук. Јадете храна богата сорастителни влакна.

Избегнувајте го стресот и анксиозните состојби.Здравјето на желудникот е директно поврзано состресот. Желудникот е многу чувствителен настрес, а анксиозноста многу често предизвикувакиселини, гастритис, чир.

Важно е и што пиете. Избегнувајте газирани и ко-феински пијалаци.

Внимавајте на килограмите. Прекумерната те-лесна тежина дополнително го оптоварува желуд-никот, па може да предизвика киселините да севраќаат во хранопроводот.

Вода. Пиењето доволни количества вода пози-тивно влијае на варењето на храната. Исто така,овозможува прочистување на организмот.

Системот на органитеза варење е влезнатапорта на хранливитематерии во организ-

мот. Секое нарушу-вање на неговата

функцијата е прослед-ено со тегоби и неправилно

искористување нахранливите материи


Од што зависи стабилностана протезите?Изработката на тотални протези сеодвива во неколку фази. Секоја одовие фази е еднакво важна и придо-несува кон изработка на квалитетенпротетички надоместок. Секако, пот-ребна е и голема стручност на стома-тологот и на забниот техничар запротезата да ги задоволува крите-риумите од коишто многу зависинејзината стабилност. Покрај струч-носта на тимот, стабилноста на проте-

зите зависи и од анатомските условиво устата на беззабиот пациент, како,на пример, од висината и опсежностана алвеоларните гребени, висината иобликот на тврдото непце, количест-вото и густината на плунката, дебе-лината на прицврстената слузница нажлебините итн.

Колку долго трае периодот на адаптација на нови тотални протези?Периодот на адаптација е индивидуа-лен. Кај некои пациенти може дабиде една недела, додека кај друг –неколку месеци. Важно е во овој пе-риод да се направат неколку кон-троли кај стоматолог при коишто ќебидат коригирани сите тешкотии штоги наведува пациентот. Во првите не-колку дена, главен проблем се деку-

битусите или раничките коишто нас-тануваат на слузницата под проте-зата. Протезата се растоварува точнона местата коишто изведувале пого-лем притисок и тој проблем брзо сенадминува. Она што следи е пациен-тите да се научат да ја користат про-тезата. Треба да научат правилно даги изговаараат буквите (најпробле-матични се буквите С и Ф) и тоа сепостигнува со тренинг, односно, сочитање на глас и со зборување предогледало. Олеснување во стабилиза-ција на протезите е кога пациентитеќе ја голтнат плунката пред да почнатда зборуваат. Потоа, потребно е да сенаучат да џвакаат. На почетокот хра-нењето е во мали залаци и без гри-зење со влечење. Најтешко јадење елебот. Тој е леплив и ги одлепувапротезите. Кога пациентите ќе ја

стоматологија

ТОТАЛНИПРОТЕЗИ

Ана Кртолица-Георгиев, д-р дент. мед.

Тотални протези се отстранливи протетички помагала коишто ги надоместуваат изгубените заби и меките ткива во устата. Пациентите кои ги изгубиле своите заби поради кариес, парадонтопатија, повреда или каква било друга причина и останале без заби, се рехабилитираат со тотални протези

)))


усовршат техниката на хранење и ста-билизација на протезите со јазикот ицелокупната орофацијална мускула-тура, ќе можат повеќе да се опуштати да пробаат да јадат како што јаделепретходно со сопствените заби. Во овој адаптационен период, многуможат да помогнат и адхезивите запротези. Тоа се специјални лепилакоишто помагаат во стабилизација напротезата. Доколку протезата не е со-одветна, со текот на времето создаванеповратни промени на жлебините.Во тој случај, лепилото само го при-крива проблемот и ја одложува сана-цијата на лошата протеза, а со тоа севлошуваат анатомските услови во ус-тата на пациентот.

Како се одржува хигиенакај пациентите со тотални протези?Хигиената кај пациентите со тоталнипротези е еднакво важна како и хи-гиената кај оние со свои заби во ус-тата. Протезите е потребно да семијат најмалку двапати во денот.Првото миење е под млаз вода сошто се отстрануваат остатоците одхрана, потоа следи темелно миење напротезите со четка и неабразивносредство за миење (детергент за са-дови). Пастите за заби често се абраз-ивни и со нив може да се оштетиповршината на протезата.Постојат и дезинфекционисредства во коишто се ос-тава протезата да отстои.Доколку пациентите не јаносат протезата преку ноќ,потребно е да ја чуваат насигурно место во вода, штого спречува исушувањетона протезата. Покрај хи-гиена на протетичкиотнадоместок, важно е паци-ентите да одржуваат хи-гиена и во усната шуплина.Со мека четка потребно е дасе измијат жлебините, неп-цето и јазикот. Повремено едобро да се направи дезин-фекција на устата со усна водакојашто содржи хлорхексидин.

Колку често треба да посетуваатстоматолог пациентите кои носат тотални протези?Минимум еднаш во годината е пот-ребно да се посети стоматолог и дасе направи контрола на протетич-киот надоместок. Со стареењето сесоздаваат промени и во усната шуп-лина. Протезата треба, секако, да гиследи овие промени, односно, со текна време протезата станува сè по-малку соодветна. Доколку пациен-тот носи несоодветна протеза, сезабрзува ресорпцијата на коската одвилицата, што води до постојановлошување на анатомските условиво устата и во сè понестабилни

протези. Користењето на лепило воовие случаи е лошо, бидејќи ја ста-билизира несоодветната протеза ипациентот со тоа ја одложува посе-тата на стоматолог. Сè што е пот-

ребно да направите ередовно да одите наконтролни прегледи и

кога ќе биде потребно дабиде направена ребаза-ција на протезите. Натаков начин, секогаш ќеимате добри протези,нема да имате потребаод лепило и променитево усната шуплина ќе

бидат минимални.

24

Добрата книга го поттикнува инте-лектуалниот развој, го подобрува го-ворот и го збогатува речникот. Јаразвива детската фантазија, креа-тивното мислење и води кон ус-војување на повисоки моралнивредности и хумани пораки.

КОГА ДА СЕ ЗПОЧНЕ?Никогаш не е прерано да започнетеда му читате на вашето дете и даго воведете во светот на едно однајдобрите животни задоволства.Уште на само неколку дена возрастбебето реагира на вашиот глас и јавпива околината и случувањатаоколу него. Како што расне дететосè повеќе ќе биде заинтересираноза оваа активност и со целосен жарќе го следи и доживува она што муго читате. Ова ке му помогне на де-тето во процесот на развој на гово-

рот и комуникацијата со надвореш-ниот свет.

КНИГАТА КАКО ВЕРЕН ЖИВОТЕН СОПАТНИК? Сепак, дали ќе го засака читањетоили не зависи од многу фак-тори. Како и кон сè друго иљубовта кон книгата требада се развие. Ако како роди-

тели на правилен начин ја подотво-риме вратата, на детето му отворамееден магичен свет на знаење, мож-ности и имагинација. Дали и во кол-кава мера книгата ќе биде животенсопатник, зависи и од тоа во колкава

мера и на каков начин како роди-тели ке му помогнете на де-

тето да ги створи првитенавики за читање.

родители и деца

ДЕЦАТА И КНИГАТА

Љубовта кон книгата и пишаниот збор е дар кој се пренесува од генерации на генерации.Речиси секое дете ужива во овој благодат. Затоа создавањето на навика за читање иљубов кон книгата е важна задача за секој родител. Што порано тоа подобро.)))

ОД МАЛИ ПАЛАВКОВЦИ

ДО ВЕРНИ ЧИТАТЕЛИ?

!Иако живееме вот.н. дигитално време, со пристап до секаковвид на содржини и литератури, читањето на книга во нејзината примарна форма е уживање за сите сетила.



ИЗБОР НА ВИСТИНСКА КНИГАОд изборот на книгата зависи и воколкава мера детето ќе ужива. Намалите деца им се потребни книгикои им го привлекуваат вниманиетои со кој може да манипулираат. Занив се идеални тврди сликовници,водоотпорни книги, со живи бои,јасни и крупни фигури. За малку по-возрасните (некаде околу втората –третата година) најблиски им се кни-гите со кратки и лесни раскази коиќе ја поттикнат нивната фантазија иќе ги идентивикуваат на ниво да исамите станат учесници во некоја одбајките кои подоцна ќе ги интерпре-тираат. Дозволете му на детето ипрашајте го која книга или сказнасака да му ја читате. Следете го не-говиот интерес и како резултат натоа одлучувајте на кој начин ќе јадополнувате неговата библиотека.Важно е децата да имаат своја биб-лиотека каде ќе можат и самостојнода контактираат со своите книги исликовници.

РИТУАЛОТ НА ЧИТАЊЕНајдобро е ако читањето прераснево задолжителен и многу важен делод вашиот ден. Одењето во кревет ивечерните часови се чини дека сеидеални за читање. Ова е периодкога детето има потреба за помирниактивности. Во овој период читајтелесни и смирени теми. Читајте по-

лека и дозволете му на детето да гиследи содржините и сликите и даима време да ја разбере и запаметисодржината. Читањето не мора да ево точно утврден термин. Бидете нарасполагање секогаш кога детето кепројави желба за читање. Убаво екога детето само ке почне да барада му се чита.Многу важно е во текот на читањетои вие да се идентификуваат со лико-вите и со ситуацијата. Драматизи-рајте ја целата приказна. Доближетему ја на детето. Имитирајте разнигласови и карактери, дури и ако тоасе гласови на животни, возила и сл.Едноставно уживајте во оваа улога.

ЧИТАЈТЕ ЗАЕДНОВо текот на читањето дозволете де-тето да биде активно. Повторувајтеги речениците заедо и прераскажу-вајте ги сцените. Преку илустрациитебодрете го да ја продолжи приказ-ната иако можеби сè уште не знаеда чита. Дозволете да креира свој

тек на приказната. Со прстот следетего текстот кој го читате. Преку сли-ките учете ги боите, животните ипредметите. Некогаш намерно згре-шете го текстот или погрешно пре-тставете некоја слика. Очекувајте јанеговата реакција. Ќе забележитедека по некое време ќе ги лови ситеваши грешки и ќе ве коригира. Сетоова е дел од процесот на наведу-вање на детето да учествува и да годоживува читањето со своја глава.Контрола врз паметните уредиКомпјутерот, паметниот телефон илитаблет се моќни алатки кои нудатинстант задоволства со кои ниеднакнига неможе да се натпреварува.Затоа е важно пристапот до овиеуреди да е ограничен и контроли-ран од ваша страна.

ДОСЛЕДЕН ПРИМЕРМожеби најделотворниот начин де-тето да пројави интерес за читање еако често ги гледа книгите во ва-шите раце. Доколку располагате со

Каква е користа ако му читате на вашето дете?� Се поттикнува взаемната блискост и доверба.� Се потикнува спознавањето на своите и на чувсттвата на другите� Се поттикнува развојот на меморискиот капацитет � Се поттикнува креативноста и фантазијата кај детето� Се делува врз развојот на говорот, се збогатува неговиот речник

и детето се подготвува за самостојно читање � Создаваме трајни навики за читање и љубов кон книгата.

�


родители и децасемејна библиотека и доколку често читате, детето ќе ја сфати овааоколина како природна и спонтано може да појави интерес за читање.Доколку вие уживате во читањето истото прераснува во моќна мотива-циона алатка. Секако купувајте ги книгите заедно. Дозволете само даси избере книга или сликовница. Тајновитоста на полиците преполни сокниги, детективксата потрага по омилените јунаци меѓу полиците и ми-рисот на хартијата можат да остават траен печат во спомените на ид-ните мали љубители на пишаниот збор.

НАЈУБАВИОТ ПОДАРОК Користете ја секоја приликаподарокот да биде во формана книга. Роденденскиот под-арок на другарчињата над-ополнете го со убава ивесела книга која заедноќе ја одберете.

НЕ ПРАВЕТЕ НИШТО НАСИЛАДоколку на почетокот

детето непројавува инте-

рес и не сакаатда му читате,

не притискајте.Ефектот може

да е обратен.Променете ја кни-гата, времето начитање или при-стапот. Не дозво-

лувајтечитањето на-

место во ужи-вање да

прераснево за-

морнаобврска.



Што е тоа пирамида наисхраната?Правилниот распоред на раз-личните хранливи продуктиво одредени дози или кало-риски вредности, ја сочину-ваат пирамидата наисхраната. Пирамидата на исхрана прет -ставува водич за планирањена добро избалансираноброк. Начелата на пирами-дата на правилната исхранасе засноваат на рамнотежа,умереност и разновидност надневната исхрана.

ОсноватаОсновата на пирамидата енајширока и таму се групи-рани намирници кои би тре-бало да бидат основна храна:

житарки, леб, тестенини,ориз, компир. Овие намир-ници треба да бидат заста-пени во секојдневното мениво оптимални количества. На пример, во еден оброклебот е доволно да се внесево количество од 30 г, што ееднакво на една кришка лебили половина ѓеврек.Варени житарки (ориз, овес,тестенини) доволно е да се

внесат во количество од по-ловина шолја во еден оброк.Суви житарки (корнфлекс,овесни снегулки и сл.) во по-ловина шолја.

Следното нивоОвошјето и зеленчукот го со-чинуваат следното пирами-дално ниво. Овие намирнициможе да се консумираатчесто и тоа самостојно или

комбинирано во текот на це-лиот ден. Зеленчукот можеда се консумира кога сакате иколку сакате. Овошјето едобро да се јаде како меѓу-оброк или да биде замена задесерт. Така, една четвртинашолја е доволна доколку сеработи за суво овошје(кајсија, смоква, слива).Две јаболка или една бананасе сосема доволни за вашатаужина.

Третото нивоНа третото ниво во хиерар-хијата на исхраната се на-оѓаат комбиниранитенамирници, поделени во двеподгрупи. Едната ја сочину-ваат месо, риба, јајца и ме-шункасти плодови. Во

здрава исхрана

ПИРАМИДА НА ИСХРАНАТА

ВОДИЧ ЗАДОБРО

ЗДРАВЈЕ

МАСТИТЕ, МАСЛАТА,ШЕЌЕРОТ, СЛАТКИ

ПРЕРАБОТКИ, ГАЗИРАНИПИЈАЛАЦИ И ГРИЦКИ

МЛЕКО И МЛЕЧНИ ПРОИЗВОДИ / МЕСО,

ЈАЈЦА, РИБА И МЕШУНКАСТИ ПЛОДОВИ

ОВОШЈЕ / ЗЕЛЕНЧУК

ЖИТАРКИ, ЛЕБ, ПЕЧИВА И ТЕСТЕНИНИ

��

��

Правилната и здрава исхрана денес претставуваеден од најголемите предизвици на совреме-ниот човек. Човековото здравје, ефикасност ирасположение се директно условени од начинотна исхрана. Правилната, избалансирана и здраваисхрана помага во заштита на организмот одразлични физички и психички нарушувања, какои во соочувањето со разни болести и состојби.

)))

Храната е наша секојдневна

потреба и исклучително е

важно каква храна, во кое количество, на кој начин и кога

ја внесуваме во организмот!


другата се: млеко и млечнипроизводи. Месото е доволнода го имате барем двапативо неделното мени и тоа не-каде по 70-100 г по оброк.Тоа важи и за рибата. Во еденоброк, доволно е 1 јајце.Млеко и јогурт – по еднашолја. Во еден оброк, до-волно е количество од 30 гсирење.

На врвотВрвот на пирамидата го сочи-нуваат мастите, маслата, ше-ќерот, солта (слаткипреработки, газиранипијалаци и грицки). Сите овиесе концентрирани извори наенергија, со мала застапеностна други хранливи материи изатоа треба да се застапенимногу поретко и во помаликоличества.

Приспособување споредпотребитеПретставување на намирни-ците во пирамидален обликденес станува сè повеќе воо-бичаена работа, а постојат имногу приспособени формина пирамиди. Како такви,може да се сретнат пира-миди приспособени според

возраста, традициите, мес-тото на живеење или, пак,различните заболувања кадее потребно храната да бидесоодветно адаптирана.Така, „детската пирамида наисхрана“ треба да бидемалку побогата со млеко имлечни производи порадизголемените потреби од кал-циум за раст и развој на кос-ките кај најмалите и, воедно,да изобилува со овошје и зе-ленчук, како неопходенизвор на минерали и вита-мини. Во „медитеранската пира-мида“ маслиновото масло ирибата се поставени понисково пирамидата, бидејќи тра-диционално со векови нана-

зад почесто се користат. Кај „вегетаријанската или ве-ганската пирамида“ одре-дени намирници одживотинско потекло не севклучени. Во основата наоваа исхрана се застапенисвежо овошје и зеленчук.Од пирамидите за одреденизаболувања, најпозната е„пирамидата за дијабети-чари“ во која особено се вни-мава на соодносот нанамирниците богати со јагле-хидрати.

Да не ја заборавиме ифизичката активност…Во основата на секоја пира-мида на исхраната, покрајправилниот распоред напотребните продукти требада биде втемелена и физич-ката активност како неизос-тавен фактор за доброздравје. Кај возрасните лица се пре-порачува секојдневна леснафизичка активност вотраење од триесетина ми-нути, прошетки во приро-дата, пешачење ипланинарење се најлесните инајдостапни форми на фи-зичка активност.

Придржувајте се кон времето за оброкНезависно од видовите или при-способените форми на исхрана,особено е важно оброците дабидат соодветно поделени и тоана ттри главни оброци и два по-мали меѓуоброци. Не консуми-рајте ја храната неконтролирано,и кога воопшто не чувствуватепотреба за јадење. Оптималновреме меѓу оброците би требалода изнесува три до четири часа.Не е пожелно оброците да се„прескокнуваат“, особено непојадокот, како најважен оброкза добар почеток на денот.


Моќна социјална алаткаОсвен подобрување наздравјето и подобра те-лесна подготвеност, оваафизичка активност има из-разени социјални придо-бивки. Носи новипријателства и дружења.,поттикнува и учи на под-обра социјализација, го

развива тимскиот дух и еидеална за семејно дру-жење и забава. Куглањето ееден од ретките спортовиво кој може да учествуваатсите од 7 до 77 години.

Децата и куглањетоКуглањето несомнено еспорт во кој децата може да

бидат максимално вклу-чени во играта. За разликаод многуте актуелни спор-тови како фудбал или ко-шарка каде децата можатда абсорбираат доза на аг-ресија, незадоволство илиинфериорност, куглањетонуди целосна слобода иучество на детето без ни-

спорт и рекреација

Куглањето сличнокако и пешаче-њето е анаеробна активност. Наменето за ситебез ограничувањена годините иполот. Погодно еза поединци, какои за групи. Можеда биде идеалноза активна семејна забава

))) СПОРТ И РЕКРЕАЦИЈА ЗА СИТЕ ОД 7 ДО 77

КУГЛАЊЕ

какви ограничувања. Учест-вото на целото семејстоможе да биде дополните-лен мотив за целосно ужи-вање.

Забава за добро распожениеНедостатокот од физичкаактивност комбинирана содинамиката на урбаниотживот, афинитетите конбрзата храна, се идеалнипредуслови за кумулацијана стрес и манифестацијана емотивен и физичкидискомфорт. Анксиозост,депресија, зголемена те-лесна тежина... Изборот накуглањето, како забава ирекреација, значителноможе да помогне да гоподобрите вашиот со-цијален, емотивен живот,како и да го подобрите ква-литетот на телеснотоздравје. Куглањето едруштвен спорт, па друже-њето е неизбежно. Ова епосебно корисно за лицатакои живеат сами и за ли-цата кои се занимавват состресни професии. Многу често куглањето еантистрес забава за колегичиј работен ден завршувасо партија опуштено куг-лање.

Корисен советКако и кај секој спорт и вокуглањето се можни пов-реди. Кратко загревање солесни кружни движења нарацете и зглобовите предпочеток на партијата куг-лање ќе помогнат да сеизбегнат евентуални пов-реди


Свиткувањето и истегнува-њето во тек на куглањето,исклучително е добро засврзните ткива,лигаментите, мускулите на рацете, како и за обликување на телото. !

32

рецепти


Подготовка:Компирот сварете го во солена вода, излупете гои исечкајте на коцки. Печурките исечкајте ги и из-динстајте на маслиново масло заедно со ситносецканиот кромид и лук. Подготвениот компир и печурките измешајте гизаедно со салатата. Сенфот изматете го со сок одлимон и маслиново масло и прелијте ја салатата.Добро промешајте!

КОМПИР САЛАТА СО ПЕЧУРКИСостојки:

1 кг компир500 г шампињони100 г салата по желба(зелена, рукола, спанаќ)2 главици кромид1 чешне лук1 лажичка сенфмаслиново масло1 лимонсол и бибер

ЧОРБА ОД ЦРВЕНА ЛЕЌА

Состојки:300 г црвена леќа 1 главица кромид3 чешниња лук2 морковималку свеж ѓумбирзачини- сол, црн пипер, кари, куркума, вегета

Подготовка:Леќата ставете ја да покисне малку.Кромидот, лукчињата, морковите иѓумбирот исечете ги на коцки. Намалку масло, зеленчукот ставете го дасе издинста. Додадете ги зачините иоставете уште малку да се соединатубаво. На крај додадете ја леќата, и восадот додадете 600мл врела вода. Варете околу 15-20 минути

Подготовка:Месото исечкајте го на коцки. Динстајте го на загреаномасло додека не омекне. Кога е месото скоро варено до-дадете пиперка, компир и домат исечкани на коцки ивода. Зачинете и динстајте уште 15-20 минути. Послужетесо свеж и крцкав леб.

ГОВЕДСКИ ГУЛАШ

Состојки:

8 дл вода½ кг говедско месо8 лажици масло

1 пиперка100 г домат или сок од

домати400 г компирсол, бибер


Состојки:150 г путер илимаргарин4 јајца1 ванилин шеќер250 г шеќер300 г брашно½ ќесичкапрашок за пециво125 мл млеко1-2 супени лажици рум (по желба)100 г кршени ореви или лешници (по желба)30 г какаошеќер во прав

Подготовка:Измешајте ги путерот (маргаринот), шеќерот,жолчките и ванила шеќерот се до формирање напенаста смеса. Потоа, додадете го млекото ирумот и наизменично додавајте од брашнотопретходно измешано со прашок за пециво иизматените белки. На крај пожелба додајтекршени ореви или лешници.Смесата поделете ја на два дела. Во еднатаполовина од смесата додадете смеса од какаоразматено во 1 супена лажица млеко. Во калапза печење посипан со брашно, наизменичноставајте по лажица од “жолтата” и “кафеавата”смеса и печетеворернана 185º C околу 1 час. Пожелба, додека се уште е топол колачот, посолетего со шеќер во прав.

МРАМОРЕН КОЛАЧ

ПРОЈАСостојки:4 јајца2 шољи за кафе масло4 шољи за кафепченкарно брашно3 шољи за кафе пченично брашно3 шољи за кафекисела водасирење по вкуспециво1 канче киселапавлака (200мл)сол по вкус

Подготовка:Посебно изматете гижолчките со сите состојки. Откако смесата кее добро соединета, постепено додадете гипретходно изматените белки. Смесата сипетеја во тава или модли за печење и печете на200 степени додека не порумени. По желбапројата одозгора можете да ја наросите сосусам.

Состојки:400 г мелено месо150 г фета сирење1 врвка блитва2 варени јајца1 жолчка2 лажици презла2 лажици пире оддоматлажица соја соссецкан магданос, сол, бибер

Подготовка:Презлата натопете ја во две лажици вода. Блитватадобро измијте ја, отстранете го коренот и потопетеја во врела вода. Процедете и ситно исецкајте. Варе-ните јајца изрендајте ги, а сирењето испасирајте госо вилушка. Во меленото месо ставете ја жолшката,презлата, магданосот, биберот и посолете. Смесатадобро измесете ја со раце и растргнете ја на под-мачкана алуминиумска фолија со дебелина одоколу 5 милиметри. Блитвата сирењето и јајцата из-мешајте ги и нанесете ја оваа мешавина врз месотои завиткајте го во форма на ролат. Ставете во плех,прекријте со фолија и печете на 200 степени околу40 минути. (фолијата извадете ја после 25 мин. пе-чење). Неколку минути пред крајот на печењето, из-вадете го ролатот и премачкајте го со доматнотопире измешано со соја сос и вратете да се допече.Готовиот ролат извадете го, проладете и исечете гона кришки.

РОЛАТ ОД МЕСО

Состојки:8 дуњи6 лажицимелени ореви2 лажицисецканилешници4 лажици мед200 г шеќер2 лажици ванилин шеќер

Подготовка:Дуњите добро измијте ги, исечете ги наполовина и извадете ги семките. Внатрешностанаполнете ја со смесата од ореви, лешници,шеќер и мед. На крајот посолете со ванилиншеќер. Печете во рерна околу 45 минити на 200степени. Оладете и сервирајте.

ПЕЧЕНА ПОЛНЕТА ДУЊА

34

RAKETPA

-ARGDIV-RANID

OKS-ETSAR

EIN

-ICEPSTSILAJ-ORGAAZ

AJIMON

-BARGDIVAVILACITP

-OKTATANIV RAKETPA

ACINEDEAZ

EWEREMANI@LOD

REBLAIMAK

-NAJIDNIIKSCEMA^

AKSDEV[-ETASIP

TOL]IRDNA

OKSNE@EMI

OVOLESOKSPOKS

---------------

-ETASIPTOLIKROG---------------ONVOKRC

EMI.M

ANEDERU-OTSORP

AZAJIRAKSTEDIARGIAVABAZ ---------------

SELEV----------------INEVRC

ANOLATA@OK

EWAVADOSIRAPATAMAK-ERPOAN

ONELEDEMERV --------------

NEDE-OROGALB

SAGNED---------------.ÎTILOP

A[IREB

SKE-ARTSVA

IKSILRESINET

--------------

MUILAK---------------MOK.SUR,ROTIZOP-NASKELA

RAD

NELAIRUN

--------------

-EMOKARATAKAR

KROM-----------

APRK

.RETNI".RESKOB".JICOSA---------------

LAROM

ANANI[ERATSIKÎLOTAKIK[AM

RITSANAM-----------------------------

TSOMNEVRD

.DOGONDEEMERV-------------OKSNE@

EMI

-TSITRAATAKANIR

-RETKAATAKSMAS

-ARPSIANIÂ]ILANGIS--------------AKILBUP

RUFLUS

AKORI[ANDORAN

ASAM--------------AJIRTSVA

DESOP----------------ROVOG

KIN

-AVOTETA@

TORETKANOSDAH-------------EWELSIM

.A.D--------------AKRETKA

NREDAT

TOIVRPLAKOV

-IVJANNI^KOSANEOVOV).NM(.NROM

-------------OLIF.RFREJP,FOZ

A[ANAKÎZUM

APURG

DIVEJ[OVO

---------------- ---------------- ---------------- ---------------- ---------------- ---------------- ----------------

ANZAKOPAKNEMAZ---------------.TSALVOP

ANANE@TONATLUS

-ITSOGAILEBAN

AKSMARDA]UK-------------

RATIL

TOZA-----------.TAMDIV

AJINIL).NM(

-NARFIKSUC,RETKA

NELA

OVDARGAJINOPAJ-------------.LETASIP

ETNORB

-IMULAMUIN

-DUF.P[,RELABTREBLA-------------

OKSUREMI.@

-ASOTSIRVEIXRAM--------------,INALOK

I[IAK

KORIKSNAKIREMADNEB

-------------------------AJIPROKS

IK^RGVORTSO--------------.DUF.REG,RENERT

ODU

OVDARG-ACJAV[

AJIR

SKEA[AN,AKÂJEP

AKSAV----------------AÎMOK

TORLEXNU

NIVLEK

-OTRVACIVALG----------------

AKATI""UMATAN

ACIVABU---------------.LOEHRA.TILAKOL

-IBOVOKSLOT

OVIDDIVONTOVI@

DOKIL-AT[OK"

"AN---------------RARATEP

IKSVOS

AJILATI---------------

AKIREGNOJ

DOLEDNEDJERP).NM(TAP

EMI.M----------------AJINAP[

RATEP-VOÊN

IKS

ONLISAN-EOSIRP-AVUNIDA\UTEW-OTIRET

AJIR

ТИКВАНе случајно е омилен плод на ситераскажувачи на приказни бидејќи вонеа се крие вистинско волшепство.Нема сомнение дека тиквата е слаткоискушение на повеќето луѓе. Покрајтоа што е ароматична и вкусна, есен-ската кралица е и ризница на вита-мини, минерали, олигоелементи,пектин, целулоза...Со редовно присуство на тиквата вонашето мени, му овозможуваме наорганизмот заштита од штетнотодејство на слободните радикали, штопретставува идеален диуретик, го на-малува нивото на холестерол вокрвта, штити од кардиоваскуларнизаболувања и погодна е за дијабети-чари.

КАЛИНКАСимбол на плодност поради голе-миот број плодови коишто ги содрживо внатрешноста. Претставува малавитаминска бомба на вредни биоак-тивни состојки коишто ублажуваатмногу здравствени нарушувања исостојби.Плодот има ниски вредности на заси-тени масти, холестерол и натриум, ависок процент на растителни влакна.Содржи големи количества фолнакиселина, витамин Ц и витамин К. Одминералите, најзастапени се фосфор,бакар, калциум, калиум и железо.Калинката спаѓа во групата на „су-перхрана“ и содржи големо коли-чество антиоксиданси коишто гонеутрализираат штетниот ефект наслободните радикали. Консумира-њето калинка го забавува процесотна атеросклероза и го намалува ри-зикот од појава на болести на срцето,на крвните садови и сл.


крстозбор

®

®

02-16-MF-03

-NO/03-16

/02-18

^lenka na grupacijata Teva

®®

®

^lenka na grrupacijata evaT

Documents

ТАЈНАТА ФОРМУЛА РОДИТЕЛИ И ДЕЦА СПИРУЛИНА · Va[БРОЈ 13 ЈАНУАРИ - ФЕВРУАРИ 2017 БЕСПЛАТЕН ПРИМЕРОК ISSN 1857-971X