АКАДЕМИЯ НАУК С С С Р — А Р Л1 Я Н С К И Й ФИЛИАЛИ Н С Т И Т У Т И С Т О Р И И И А Р Х Е О Л О Г И И

А К А Д . Я. А . М А Н А Н Д Я Н

ТИГРАН ВТОРОЙ И РИМ

В НОВОМ ОСВЕЩЕНИИ ПО ПЕРВОИСТОЧНИКАМ

И З Д А Т Е Л Ь С Т В О А Р М Ф А Н - А

Е Р Е В А Н 1 9 4 0

էսՍՀՄ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱԿԱԴԵՄԻԱ֊ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՖԻԼԻԱԼ

Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Յ Ա Ն Յ Ե Վ Հ Ն Ա Գ Ի Տ Ո Ւ Թ Յ Ա Ն Ի Ն Ս Տ Ի Տ Ո Ւ Տ

՚ մ - 1М

լ > ' Հ ) 1 ԱԿԱԴ. ՀԱԿ Ո Р՝ ՄԱՆԱՆԳՅԱՆ

^ «ММЧЛПГ է 1Э61 * ,

/ X

^ ՏԻԳՐԱՆ В. 8ԵՎ ՀՌՈՄԸ

<*> ՆՈՐ ԼՈՒՍԱԲԱՆՈՒԹՅԱՄԲ ԸՍՏ ՍԿԶԲՆԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻՕ ) /

՜ ՝ Տ .

Ա Ր Մ Ֆ Ա Ն - Ի Հ Ր Ա Տ Ա Ր Ա Կ Չ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն

Յ Ե Ր Ե Վ Ա Ն 1 9 4 0

Տպագրվում Ь ԽՍ:Մ Գիտություննհրի Ակադեմիայի, Հայկական Ֆիլիալի նախագահության վորոշմաւքբ.

Գիտ. քարտուղար' ՀՐ. ԲԱՏԻԿՅԱՆ

իր ս խ ե |ի ք՜ույ

Ա Ս ՏՂ Ի Կ ՀԱ Մ Ա ԶԱ Ա ՊԻ Մ Ա նԱ Ո ւԴ ՏԱ Ն Ի Ն

յե ղ բ ա յո ս կ ա ն ջԼւ՚ւք զ գ ա ց մ ո ւն ք ա ] П тЦ ш ш Г Լ հ ե ղ ի ն ա կ ը

!

1. Ա Ո - Ա Ջ Ա Ր Ա ՆՀին Հայաստանի պատմությունը Տիգրան Յերկրորդի ֊

'հում ուսուԱեասիրված՜ ե սեղմ ու միֆանկյա լ կերպովդ գլխավորա­

պես յ յեվրոպական գիտնականների ա յն յերկերոլմ յ վորոնց մե'7

քննութ յա ն ե առնված՜ թ ե Հատկապես Հայաստանիչ տ յլ Հռո­

մեական Հանրապետության և 1լամ պոնտական թագավորության/

սլատմությունը։ Պատմագիտական ա յգ աշխատություններից ամե­

նից կարևորներն են— գերմանական յ ֆրանսական և իտալական

յերեք խոշոր տգույն գիտնականներ ի ճ Մո մզեն ի ք Ռեյնաքի և Ֆ ե-

ոեռոյի1 Համապատասխան յարկերը^է Թացի ա յգ, Լուկուլլոսի Հայ­

կական արշավանքները մանրամասն ուսումնասիրված՛ են նաե

Լեման—Հա ո ւ պա ի աշակերտ Կուրտ Եվ* Հարգի րնդարձակ աշխատու­

թ յա ն մեՓ է վոԸԸ տպագրված՛ ե գերմանական Հ^լիռ» Հայտնի

Հանդեսում ( Հասт* I X , 1909 թ . և Հատ* X , 1910 թ .բ ,

Պատմական և բանասիրական գրեթե բոլոր Հայկական յե ր —

կերում, ինչպես և Լին Հայաստանի պատմությանը նվիրված Գոլենս-Խաչի, Տուրնե րիգիք Գեվորգ Ար и լան ի, Մորգանի և Խա­

լա թ յա նց ի ֆրանսերեն ու ռուսերեն աշխատություններում) Տ ի գ ֊

րան Р -ի պատմությունը քաղված՛ ե Համարյա անփոփոխք մեծ

մասամբ ք կամ Մ ո մղեն ի և կամ Ռեյնաքի վերոՀիշյալ յարկերիր:

1'ացաոություն են կազմում Ջա մէյան ր հ դո կա* Ս,ստո լր յա նըյ վո-

րոնք ո գա է ԷԼք լ են նաև Հունական ու լատինական Հին ա ղբյուրնե­

րից և ցույց են տվել տեղ տեղ նրանց թերությունները։

Ինչպես շատ ճիշտ դիտել և շեշտել են իրենք յ եվրո պա կան

գիտնականներըէ Հիմնական սկզբնաղբյուրներըյ վորոնք գրված՛

1 М о м м с е н , Римская история, т. 11— 111, М осква 1887, Т Ь . К е 1 - п а с հ, МШШсЫе ЕираЮг, го! ճօ Րօոէ, Раг18 1890, Г. Ф е р р е р о, В ел и ­чие и падение Рима, т. 1, М осква 1895.

- Գերմաներեն այս աշխատությունը լույս ե տեսել նաե. Հայերեն թարգ­մանությամբ' (տԿ ո ւ ր ա Լ ք Հ ա ր դ, Տիգրան /*. և 4այ-լու/լու Աե ան պատերազմ­ները։ Աշխատասիրեց Հ. 7 ՚. Վ. *հարանֆ ի լ յա նէ Վիեննա 19261 Ազգայինմատ են աղ, 2է^?'1ւ

/

են Տիգրա ն֊Մ իՀրդատի ժամանակաշրջանից մե1լ կամ մի .բանի դար

Հետո, մեծ՛ մասամբ, անվստաՀելի յե ն և կասկածելի, վորովՀետև նրանք պատմական անցքերը նկարագրել են կողքէն ա պաղությամբ

և Հռոմա յեցիներ ի ոգտին։ Հայտնի յե արդեն, թ ե ինչպիսի մեծ՜ վարպետությամբ Հռոմը կարողացել եր ստեղծ՛ել իրեն սպւսսար —

կող ներբողական պատմագրություն, վորր լռությա ն եր մատնում Հակառակ պատմական ճշմարտության Հռոմի Համար աննպաստ

փաստերը^* Հռոմեական պատմագետներ ի անարժանաՀավատ լի —

նելն ընդգծ՛ել ե դեռ առածին դարում (մեր թվ. Հռչակավոր

Հին մատենագիր Հովս եփ ո и Փլավփոսը։ Սա Հրեական պատերազմի

իր պատմության առածաբանում առանձնապես մատնանշել ե, վոր

մինչևիսկ ականատես Հռոմեական Հեղինակները մեծ՛ չափով աղա­

վաղել են փաստերի իսկությունը և, խեղաթյուրելով պատմական

ճշմարտությունը, կամ ներբողներ են գրել ի Հաճույս Հռոմի և

կամ չարախոսություններ սրա թշնամիներ ի մասին։

Պետք ե ասել, վոր Հակառակ կողմը ևս, նաև Հայաստանն

ու Պոնտոսը, ունեցել են այս ժամանակաշրջանում իրենց ուրույն

պատմագրությունը։ Հին աղբյուրների մեջ Հիշատակվա չ և, Որ ի ֊

նսյկ, Հոոմեաատյաց (_/\4.1Տ01՜0Ո"1Զ6ԱՏ) Մետրոգորոս Ակեսլսացու ը ն ֊ դարձակ սլատմություղեր Տիգրան Յերկրորգի մասի՛ն, Հա­

մարվել ե փայլուն ոււ տաղանդավոր աշխատություն։ Հիշատակ—

ված են նույնպես պատմական կարևոր յարկերը Հերակլիդեսի,

Տեվկբոսի, Ապոլյոնիդեսի, 'հիոփանտեսի և ուրիշ շատ շատեր ի,

վորոնք յեղել են ՄիՀրդատին կուսակից Հեղինաէլներ։ Սակայն

Հայաստանի ու Պոնտոսի պարտությունից և Հելլենիստական

կուլտուրայի քա յքա յումից Հետո այս յերկրներում1 պաՀպանվհք

են, բնականաբար, գլխավորապես, այն յարկերը) վորոնք Հաճել՛է հյին Հաղթական Հռոմին։ Տիգրան—ՄիՀրդատյան դարաշրջանի

պատմությունը կարող եր, իՀարկե, շատ կետերում բոլորովին այլ

լուսաբանություն ստանալ, յե թ ե սլաՀպանված լինեյին նաև. վ ե ֊

րոՀիշյալ Հակառակ կուսակցության գրված՛քները։

Չնայած՜ բուն Հռոմեական աղբյուրների վերև մատն նշվ ած՛

թերություններին, վոր քննութ յա ն են առնված ու ընդգծված

նաև իրենց յ եվրո սլա կան սլատմագետների ու. բանասերներ ի գըր~

ված.քներում' ա յդ աղբյուրները, այնուամենայնիվ, միակ ու դ ը լ ֊ Էսա վո լէ Հիմքն են կազմել Մոմզենի, Ռեյնաքի ու մյուս սլաւոմա —

ւ Տես С I с е г о, Б е 1трег1о Сп. Р о т р . IX, 25:

Տ

•դետների ուսումեասիրութ յուններ ին ։ Սրանք անվերապաՀ էլեր ֊ ոլով ո դավել են մինչև. իսկ Պ] լուտար քոսի կեն սաղր ությունների

.կասկածելի ու անվստահելի վկա յություններից, վորոնց ւ/А ^

.սլես կըտեսնենք, չարամտորեն տրված են Տիգրան Р —ի ու նրա պետության ֆեոդալական կազմակերպության այլանդակ ծ աղրա ֊

նկարները։ Տեվրոսլական պատմագետները ր ա վարար ա չա փ ուշա­

դրությա ն չեն առել, դժբախտաբար, վոր Պլուտարքոսի և Հռոմե­

ական մյուս Հեւդինտկներ ի ստաՀոգ տեզեկությունները Հեբքվոււէ

Л/ե Հաճախ փոքրասիական—Հելլենիստական չեզոք աղբյուրներում

■պաՀպանված վկա յությունների ոդնությամր, վորոնք պարզ կեր­

պով ցույց են տալիս այդ տեղեկությունների անՀտվաստիու-

թ յո ւն շ ։Մեր այս յեզրա կացություններն ու դիտողութ՜յունները Հար­

կադրելու ե յին մեղ, բնականաբար, նոր քննութ յա ն ու վերաւլնա-

Հատման յենթա րկելու բոլոր կարևորագույն սկզբնաղբյուրները։

Ինչպես մ եր այս ուսումնասիրության ընթա ցքում կըտեսնենք, ոդ-

տադոբծելով ա յդ աղբյուրները քննադատորեն ու մեծ զգուշավո­

րութ յա մբճ Տիգրան Р - ֊ի ու նրա դարաշրջանի պատմությունը

.միանգամայն Հնարավոր ե պարզել ու լուսաբանել ավելի ճշգրիտ

ու ավելի Հիմնավոր կերպով, քան ա յդ արված ե նախկին աշխա-

տ ութ յուններ ում։

ՏեէԼրոպական պատմագետներ ի վերոՀիշյա լ յև բկերում Մի— Հըրդատ-Տիգրան յա ն շրջանի պատմության լուսա բա նությունն ու­

նի նաև մի ուրիշ մեծ թ եր ո ւթ յո ւն ։

Այս պատմագետները, բացի ա յն, վոր իրենց լուսաբանու­

թ յա ն Հիմք են ընդունել Հռոմեական աղբյուրների միտումնավոր

ու գունավորված վկա յությունները, իրենք ևս դեպի Արևելքն ու

արևելյան ժողովուրդներն ունեցել են աչառու ու անբարյացակամ

Վերաբերմունք։ Նրանց Համակրանքը վոչ թ ե ՄիՀրդատի կամ

■Տիգրանի, ա յլ պարզ կերպով Հռոմի ու նրա զորավարների կողմն

ե, վորոնց նրանք աշխատել են Հերոսացնել ու իդեալականաց- նելէ

Իտալական գիտնական Ֆեռեռոն, որ ինակ, ‘Լո ['[[ խոշոր

պատմա բան ի Հռչակ ունիճ Լուկուլլոս զորավարին, վորն ա վեր ողն

ու գերեզմանափորը յեղավ Պոնտոսի Հե լլեն իստական փար թա մ

կուլտուրայի և շքեղ ու Հոյակապ Հելլենական քաղաքներիՀ ան­

վա նում ե Հելլենիզմի պաշտպան ու յերկրպագուէ (ГԱմեն տեղ,---

.ասում ե Ֆեռեռոն, — Լուկուլլոսը կողոպտում եր մեծամեծ Հարստու-

9

թյունները և կատարում եր Հրճվանքով Հելլենիզմի մեծ Հովանա­

վորի իր գերը»1։ Մ ո մզենը և Ռեյնաքր վոչ միայն ուշադրության՛

չեն առել Տիգրան Р —ի կուլտուրական ու բարենորոգչական ձեռ­

նարկուները Հետաէքեաց Հայաստանում) ա Л նրանք մինչևիււկ

Տիգրանակերտ քաղաքի Հիւքեոլմը, վորր կենտրոն ու նեցուկ եր լինելու Հայաստանի Հելլենականացն ան ու քազաքակրթման' վերա­

գրում են բռնակալ Տիգրանի գոռոզ ու քմաՀաձ կամակորության: Մ ո մզեն ի պատմության մեՀ առանձնապես նկատելի յե , բացի ա յղ.'

նրա շեշտված Հակակրանքը դեպի Արևելքն ու Ասիացիները։ Նա

մատնանշոլյք եք որինակ, վոր Արևելքում ամեն մի ՛Հպատակ КՀ ա ֊ վատարիմ ե ու կեղծ, ինչպես շունը»՜։ Նրա կարծիքով՝ «Ասիա­

ցիներ ի Հատկությունն ե նրանց պատրաստակամոլթյոլնր ստանձ­

նելու գաՀճի ղեր ի Հաճույս սուլթանի» ՝։ Ուշագրավ ե Հենց այն,

վոր Մոմզենր ՄիՀրգատին ու Տիգրանին, վորոնք Հելլենիստական

տիպի առաջադեմ միապետներ ե յին ' Հնարավոր ե Համարում ան­

վանել սուլթաններ։

Հռոմի իդեալականացումը և, ընդՀակառակը, Արևելքի ստորս։֊ ցումը, վոր վորոշակի նշմարելի յե ն յեվրոպական պատմագետ֊

ների վերոՀիշյալ յերկերոււէ' Հակագիտական ա/լնբա խ մի տենդեն ղ

են, վոր չեյին կարող, իՀարկե, նրանց կռվան ծառայել Տի գր ա ն ֊ Մի՞էրդատյան դարաշրջանի ճշգրիտ դնաՀատման։

Կտրականապես պետք ե մերժել յեվրոպական պատմագիտոլ֊

թյա ն մեջ գերիշխող նաև այն կարծիքը, վոր իբր թ ե ' ինչպես

վհրՀին շրջանի պոն տա կան ֊Հռոմեական, նույնպես և Հա յկա կա ն֊

Հռոմեական կռիվները, կարելի յե բնորոշել իբրև բարբարոս ու

միացյալ Արևելքի ընդվզում ընդդեմ քաղաքակրթված Արևմուտքի: Մոմզենը պարզ կերպով շեշտում ե, վոր այդ կռիկներր սկիզբ!։

եյին Ասիացիների ազգային ռեակցիայի ու ապստամբության

ընդդեմ Հռոմայեցիների և արևմտյան ժողովրդների*։ Նմանապես

և Ռեյնսւքր մատնանշում ե, վոր ա յդ կռիկները վերակենդանա­

ցում< եյին <Г Աս իա յի ու Յեվրոպայի Հակամարտության»■'։

Սակայն, իրապես, այդ կռիկները, վոր սկսել եյին Հանրա­

պետական Հռոմի զորավարներն արևե լյա ն յերկրների ավազակս։-

1 Տես .В ел и ч и е и падение Р и м а", т. I, М осква 1915, եչ 184,- Տ4ս .Р и м ская и стори я", т. 11, М осква 1887, եչ տ՝ւ,У Տ ե ս էԱույէնըլէ եք_ 2 9 0 ։

Տ ե ս ն ո ւ յն ը , եՀ 2 7 3 ։

5 Տես МШШсЫе Еира!ог, ե չ XI:

10

վ,ն կողոպտման ու. ֆ ին ան и ական շա Հա էլ որ ծ մ՜ան նպատակով մըղ-

վում եյին վոչ թ ե բարբարոս միացյալ Արևե լքի , ա յ լ յ երկու. կիրթ ո լ աո-ա^աղեմ միապետների դեմ, վորոնք թ ե իրենց յերկրն երում

և թ ե ամբողջ Մերձավոր Արևելքում աշխատոլյք եյին ղարկ տալ

Հելլենիստական քաղաքային կենցաղի ու կուլտուրայի և առևտրի

ու արդյունաբերության նոր բարգավա՛ճման ու րուոն զարգաց­

ման։

Այս տեսակետից միանգամայն ճիշտ պետք ե Համարել ֆրանսական դիանա կան Մ որդան ի Հետևյալ դիտողությունը։

Հ Զաղխս խելով ՄիՀրդատին և Տիգրանին, ա и ում ե Մ որ գանը,

Հռոմա յե ցիներլլ վերՀ եյին դնում մակեդոնական կուլտուրային

Ասիայում) ուր բոլոր ա յն պետս ւթ յուհնե րից, վորոնք ոաեզծվե լ

եյին Ապեքս ան դրի նվաճումներից Հետո, մետ ցել եյին միմիայն

էիլատակներ ու միմիայն թագավորիկներ, վորոնք անկարող եյին

ղորավիդ էԷ*եել Հելլենական ւիառքին։ Պոնտոսի և Հայաստանի

յերկու մեծ՛ թաղավորները վերջիններն ե յին, վորոնք կըկարողա-

նային վերանորոգել իրենց ոլեւոութ յուններ ում ՀեԱուդայի դեղե-

։ւ1՚'ւ քա ղաքա կրթությունը» ՚ ։

Առաջավոր Ասիայի Հետագա կուլտուրական Հետադիմու­

թ յա ն Համար ամենամեծ- պատասխանատվութ-յուէէն ընկնում ե

սլարղապես Հռոմի վրա։ Նա վոէ միայն կողոպտել ու ա վերել եր

Արևելքը ռազմական արշավանքների, ա յլև ֆինանս ական ու վաշ­

խառուական շւսՀադորՆման միջոցով։ Արևելքից գրեթե անընդՀաա

I1 տա լիա ո լ Հռոմ ե յին ուղարկվում իբրև ավար ու շաՀույթ յերկ-

րի Հարստութ յուններ ը և իբրև ստրու1լ աշխատանքային վորա-

կյալ ուժերը։ *Ւժվար էե Հետևաբար յենթա դրել, վոր ատելության

ու Հակամարտության ա յն մեծ՛ վի*ըւ 1Էոր Հաջորդ դարերում գո­

յո ւթ յո ւն ուներ իբանականէ Արևելքի և Հռոմեական Արևմուտքի

միջև1 մեծապես խորացրել եր Հենց ինքը Հռոմը Տիգրան—ՄիՀըր-

դատ յա ն շրջանում։

Մեր այս ընդՀսէնուր առա ջա բան ի վերջում անՀրաժեշտ ե

նաև մատնացույց անել, վոր Տիգրան ք*—ի պաт մութ յունը , ւ[որը

Մ ո մզեն ի, Ռեյնաքի և Ֆեռեռոյի վերոՀիշյալ յե բկերում քննարկ­

ված՝ ե իբրև մի միջադեպ ու Հավելուկ Հռոմի կամ Պոնտոսի

պւստմությանՀ սույն մենագրության մեջ առաջին անգամ ուսում-

ւ Տե՛ս յ . с!е М о т д а п , НЫо1ге ժս реир!е агшёп1ел, Ра քւտ 1919, ձջ տօ.

11

նասիբված ե Հայաստանի պատմության շրջանակի մեք, վորր

րավականաչավ։ ծանոթ չե յեղել ոտար պատմագետներին։Նոր ե մեր ուսումնասիրության մե9, բացի սկզբնաղբյուր­

ների վկայությունների քննական ու Համեմատական լուսաբա­նումներից, նաև այն, վոր մեզ Հաիղվել ե, շնորՀիվ պատմական-

աշխարհագրական նախորդ մեր աշխատությունների' ճշտել աւ</։1

ԼուկուԱոսի ու Պոմպեյոսի արշավանքների ճանապարհները և լու­

սաբանել տեղագրական այն վիճելի ու մութ խնդիրները, ւ[որոնք

դեո. մինչև ա յժմ պարզված չեն աղբյուրների բացակայության

պատճառով։ Հին ա յգ ռազմուղիների պարզորոշ բա ցա տ բոլթ/ան

Համար այս աշխատությանը կցված են մանրամասն ու Հատուկ

քարտեզ Ներ։

2. ԱՌԱՋԱՒՈՐ Ш М З Ь ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ПК ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԴՐՈհԹՅՈՏՆԸ ՏԻԳՐԱՆ Р-Ь8 ԱՌԱՋ

Աէւաֆաէէոր Ասիտյի պատմության Համար Աղեքսանդր Մա­

կեդոնացու և Սելեվկյտնների տիրապետութ՜յունը սկիզբն յեղավ

ւ["է միայն նրա տնտեսական զարգացման ու արագ վերելքի, ա յլ

մասամբ նաե նրա սոց իա լական կեր սլավ/ո էս ման։

Մ ակեդոնական տիրապետությանն արտակարգ մի շրջան

դառավ այստեղ առևտրի, ա րՀեստներ ի ու արդյունագործության

բուռն բարգավաճման, բազմաթիվ Հունական գաղութների ու քա ­

ղաքների Հիմնարկման և Հելլենիստական քաղաքային կուլտու­

րայի առաջացման, վորով միանգամայն նոր ընթա ցք տՐէէէ*ց Մեր­

ձավոր Ս.ր1ւելքի Հետագա զարգացման։

Հելլենական Արևմուտքը, նվաճելով 334---3*30 թվերին Հ մեր

թ վ • առա^յ ա մրողջ Ս*երձ ավոր Արևելքը և Հիմնելով այստեղ աշ-

խա րՀակա լ մի մեծ- պետություն, վոՐԸ տարած՜վում եր մինչև Հնդկական ովկիանոսր և Ւրանի Հյուսիս—արևելյան շրջանները

Հարուստ տյս յերկիրր դարձրել եր Հելլենական գաղթավայր և

իրեն նպատակ եր դրել, կերպարանափոխելով Արևելքը Հելլենիս­

տական ինքնէսվար քաղաքների ու գաղութների միջոցովլ միա­

ձուլի լ նրան իր Հետ։ Աղեքսանդր Մակեդոնացուց և նրա Հա-

Պոր դներ ից Հետո Արևելքի Հելլենականացման նույն քաղաքակա­

նութ յունը վարեցին նաև Սելեվկ յաններր, մանավանդ, իրենց

տիրապետության առաջին շրջանում։

Սակայն ՀեԱենականացման ա յդ քաղաքականությունը, ի ն չ ֊

պես և լայնատարած՜ Արևելքի տևական միացումը, չափազանց դըժ-

վար ձեռնար կութ յուններ ե յին, վոր վեր ե յին իշխող ՀեԱենների

Համեմատաբար անՀամաչավւ ու փոքր ուժերից։

Արդեն Ս ելեվկյան ամենաՀզո ր թագավորներ ի ժամանակ

սկսվեց ՀետզՀետե նրանց մեծ՛ ու տշխարՀակալ պետության ան­

դամատումը և քա յքա յումը։ Մ ոտա վորապես 305 Սելեվ-

կյանները կորցրին նախ և առաջ իրենց Հնդկական գավառները։

13

Այնուհետև մոտ 355 թվին ԱելեվկյաՂ։ թագավորությունից ա ն ֊ Հատվեցին Բակտրիան և Սոգգիանեն։ Նույն այգ ժամանակներում

կարողացան ոլաՀսլանել իրենց անկախությունը կամ ի ն ք ն ո ւր ո ւ յ ֊ նությունը Կասլսլաղովկիան, Պոնտոսը, Հայաստանը ե. Ատրսլատա-

կանըг Այնուհետև յերրորգ ու յերկրորդ դարերում (մեր թ վ . ա ֊

յւա լ ) Սելեվկյ անների դեմ Հանգես յեկքան նրանց նոր ախոյանները

Պարթև Արշակունին երր և Հռոմըէ Այս յերկու Հզոր պետ ություն— ներր ժառանգելու եյին ՀետզՀետե նրանց ամբող9 թագավորու-

թյունրէՊարթևական թագավորության Հիմնադիրն ե Համարվում

Արշակ Ա ֊ը > ծագումով պարթևներին ազգակից Ապարն կամ

Պարն թափառական ցեղից։ Մոտավորապես 250 թվին (մեր թ վ .

աաաՀ) սա ապստամբել եր իր ցեղակիցների Հետ Սելեվկյ անն եր ի

դեմ և սպանել եր նրանց սատրապինտ Արշակ Ա-ից Հետոճ նրա

յևղրայրր և Հաֆորգր, Տրդատը կամ Արշակ Բ ֊ը , Հաղթելով Vե ֊

լեվկոս /*♦ Цш լլինիկոս ին (2 4 8 —210 թ * ) Հ վերֆնակ անասլհս Հաս­

տատվեց Պ ա ր թևս տան ում և նվաճեց շուտով նաև Հարևան Հրկ ա ~

նըտ *ԼորԷ կենտրոնն եր ՀԼադրակարտա քաղաքը այժմյան Ա ս դ ֊ ր ապա տ ր է

Պարթևական թագավորությունըք վոր կազմվեց Սելեվկյ անմեծ պետության Հյուսիս—արևելյան սաՀմանումճ սկզբումինչպ ես

տեսնում ենքք մեծ Հեր։ Նրա աշխարՀա կա լական րնգարձակումը,

վորով վերՀ դրվեց Աելեվկյանների իշխանության ու Հելլենիզմի

տարածմանն իրանական արևելքումճ սկսվեց ՄիՀրդատ Ս .֊ի ժա­

մանակ (171 ---138 մեր թվ* ա*)է Սա ո դա վեց Աելեվկյանների ներ­

քին յերկպառակություեներից և նվաճեց նրանց արևելյան յե ր -

կրրներր Հնդկական Կովկասից մինչև Յեփրատ գետր և Կապպա-

դովկիայի սաՀմաններր* ։ Արևմտյան Հելլենիզմը Հարկադրված յ ե ֊

ղավ այսպիսով քաղաքական ու կուլտուրական իր դիրքերը զի-

ֆելու արևեԱան իրանիզմինք և տյնուՀետև Աելեվկյանների իշ­

խանության տակ ա ուժ աման ակասլ ես Աևացին միայն Հյուսիսային

Ասոր իքը և Կիլիկի ան։

Հենց նույն այս յերկբորդ դարում) յե ր բ պարթևները տեր

և յի ն դաոնում Աելեվկյ անների արևելյան յերկրներ ինճ արևմուտ­

քում ևս Հեգնա կա ն մանր պետությունների և Սելեվկյ ան թա ­

գավորության դեմ Հանդես յեկավ Հռոմը։

1 Տես յ ս տ 1 1 ո I М. յ ս ո 1 а ո I, Е рП о та հ1տէօւ№ուա Р11Шрр1сапш1 Р о т р е ! Тго§1, Х Ы , 5, 8:

14

Նրա ծավալումը Միջերկրական ծովի արևելյան յերկրնև բում

սկսվել եր արդեն փունիկյան յերկրորդ պատերազմից Հետո ք218

— 201 թ * յ * Ան ա ի ո քոս Մեծի Մ ադե ես իա յի մոտ կրած վճռական ու

ծանր պարտությունը 100 թվին Հո. ո մա յե ց ին եր ին Հնարավորու­

թ յո ւն տվեց ամրացնելու իրենց ազդեցությունը Փոքր Ասիայի

մանր սլետոլթյուններ ի վրա։ Ենչպես Հունաստանում) նույնսլես

և այստեղ Հուոմը Հրասլարակ յեկավ սկղրւումճ իրրև աղատարար

.ու Հովանավոր մանր պետություններ ի ու ճնշված ժողովրդնե­

րի։ Աա կայն է իրապես 9 նրա քաղաքականության նպատակն եր

գրգռել ու թշնամացնել իրար դեմ բարեկամ ա յդ պետություննե­րը և) ուժասպառ, անելով բոլոր ինճ Հա՛ստատել ամենուրեք իր տի-

բա պետ ութ յունը։

Դաոնալով տեր ու տնորեն Հունաստանի ու Մակեդոնիայիճ

նա շուտով սլատռեց անշաՀասեր ազատարար ի իր կեղծ դիմակը

և 133 թվին վոտք դրեց Փոքր Ասիա վորսլես նվաճող և Հաստա­

տեց իր իշխանությունը Պերդամոնում։ Հռոմեական նենգ ու ճար-

պիկ դիվանագիտության յեռ. ան դուն գործունեությա նը պետք ե

վերագրեի Հավանորեն) Պերդամոնի թագավոր Ատտալոս 9*—ի կը-

.տակլ՛էք վորի Համաձայն նա իր թագավորությունն ու ամրող9

Հարստությունը թողեց իբրև ժա ռանգություն Հռո մին։ Պերգամո-

նը դառավ այնոլՀետև Հռոմեական նաՀանգ և անվանվում եր

<էպրովինցիա Ասիա))։

Իմպերիալիստական Հռոմի այս մուտքն Ասիաք ինչպես կը

տեսնենքք սկիզբն եր այն մեծ ավերածության ու աղետ ի , վորն

իր Հետևանքներով աՀավոր ու կործանարար յեղավ Հելլենիստա­

կան Արևելքի տնտեսական ու կուլտուրական Հետագա զարգացման

Հաժար։ Հելյենական աշխա րՀակա լներ ը ևս նվաճել ե յի ն Արևելքը

շաՀ ագո ր ծման նպատակով} սակայն նրանքէ ինչպես ասացինքք

Հիմնելով այստեղ Հարյուրավոր քաղա,բներ ու գաղութներ և

ստեղծելով բարեՀաք/ող պայմաններ առևտրիյ արՀեստների և ար­

դյունագործության աճման ու զարգացման Համարճ մեծապես նը-

պաստել ե յին նրա առաջադիմության։ Մինչդեո. Հռոմեական Հան­

րապետության տիրապետությունն առածին դարում ( մեր թվ*

առաջ) աղետալի մի դարաշրջան եր ա բևելյա ն յերկրների տ ըն­

տես ական ու կուլտուրական Հե տ ա դիմո ւթ յա ն ճ անՀաշիվ Հարստու­

թ յո ւն ներ ի և անթիվ ստրուկների փոխադրման Արևելքից Արև­

մուտք ևյ ընդՀանրապես, տեղական Հելլենիստական պ ետ ություն­

ների ու քաղաքների կողոպտման ու կործանման։

15

Հարկավոր ե նաև մատնանշել, վոր Աս ի այ ի կողոպտիչներն՞

ու. ավերիչսերն եյին վոչ միայն Հռոմեական Հանրապետու թ յա ն Հռչակավոր զորավարները, պաշտոնյաները և կապալառուները,

վոր ուղարկվում եյին Արևելք, այլ և նրա անվանի ու առաջադեմ*

Համարվող քաղաքական գործիչները։ Ժողովրդական տրիբուն- կայոս Գրաքխոսի առաջարկությամբ 123— 122 թվերին Հրատ ա ֊

րա կվել եյին մի շա ր ք ո րենքներ , վորոնք թեև, մեծ մաս ամբ г ան մի Հա կան կապ չունեյին Արևելքի Հետճ սակա յն մեծապես՜

սաստկացրել եյին պրովինցիա Ասիայի անողոք շաՀագո րծումըՀ

Հենց նրա Հայտնի ՀացաՀատիկա յի ն որենքը (1вХ ^ Ш П еГ Й аЙ а), վորի Համաձայն Հռոմեական քաղաքացիները ստանում եյին մա յ­րաքաղաքում եւհան Հս*ց Հարկադրել եր նրան գանձել պրովին­

ցիա Ասիայից ուղղակի ու անուղղակի նոր ու ծանր Հարկեր։ Բացի

այդ, նա Հատուկ որենքով կարգագրել եր, վոր Հա րկաՀավաքոլքքե՝ Ասիայում արվի կապալով Հեծվոր դասին։ ՛Նա ա յդ արել եր պար­

զապես ա յն դիտավո րությա մբ, վոր պես զի ապաՀովե դրամատեր՝

Հարուստ այս դասի Համագործակցությունն ընդդեմ ազնվակա­

նութ յա ն։ Բացի ՀարկաՀավաքումից Աեմպրոնիուսի 123 թ վ ի ո-

րենքով (1 е х Б е т р г о г И а ]и й !с а г 1 а ) Հեծվոր դասին եր Հանձնվել-նաև դատական իշխանությունը քրեական գործերում։

Մի ան գա մա յն Հասկանալի յե , իՀարկե, վոր վերոՀիշյա լ ո -

րենքնե ր ի շնորՀիվ պրովինցիա Ասիան Հյուծվելու ու արնաքամ

եր լինելու տնտեսապես Հռոմեական կապալառուների ու վաշխա­

ռուների քմաՀաճ կամայականությունների ցանցում^ ։ Ասիական

նաՀանգի ու Հռոմայեցիների դաշնակից փոքրասիական պետու­

թյունների ծանր դրությունն անկեղծորեն մատնանշված ե Լի—

վյիոլսի պատմության մեֆ։ Նրա ասելովք1 այնտեղ ուր մուտք ե յի ն

գործում Հռոմեական կապալառուները անզոր եր դաոնում Հան­

րային իրավունքը և վերանում եյին դաշնակիցների աղատու- թյունները՜։

Հռոմից ո լ Ւտալիա յի ց յեկած խոշոր ու մանր վաշխառուները

և Հռոմեական բանկերի գործակալները դաժանորեն շաՀագործոււԻ

եյին վ ոչ միայն պրովինցիա Ասիան, այլև .կեղեքում եյին նաև

Փոքր Ասիայի մանր ւղևտութ յոլններր* ք*իթանիանէ *հէսլատիան

և Կասլս/ագովկիան։ Հռոմի այս դաշնակիցները ևս Հաղ թ և ոՍԼք

1 Հմմտե V 1 с է о г С 1ւ ;ւ ր օ է, Լ յ ргоу1псе готгИпс ргосоп.чиЫге с Г А в ^ Раг1з 1904, ե չ 4 1 — 40 ,

г Տ ե ս ХЬУ, 18,

16

կորցնելով է/րենց էսա բո լսի կ ան կա ի ա լթ յ ունը ' ղոՀ եյին դաոնալու Հдл///|Ш 1լան ղիշատ իչ իմպերիալիզմին։

Թե վոր քան ծանր եր Հռոմեական աիրա սլետուէ]յուեն Աս Էէ-֊

այոլ/է' 1 այդ ցայտուն ու սլատկերավոր կեր սլո ւէ մատնանշել ե

գերմանական սլաամադԼա Թ♦ Մո մզեն ը ։

«Կայոո էհրաքԷսոսԷէ վերոհիշյալ որենքների գործադրու­մից ՀԼաո, ասում ե Մ ո մզենըէ Հռոմեական աււանց ա յն ել

ծանր տ իրապետությունը վերածվեց [Արևելքում^ այնսլիսի

անուանելէ/ մի ճնշման , վոր վոչ արքա՛յա կան Է/հսգր ե վոչ

ել շի նա էլան ի խրճիթն ա սլա Հո ւէ չե յին գրավումից* ամեն մի Հասկг աճում եր այնաեղ Հա րկաՀավաքների Համար ե ամեն

մի յերեխա ծնվում եր, Հավանորեն, իրրե զոՀ ստրկավա-

ճաոների Համար։ +»*3եվ յե թ ե ա յդ խաղաղ յերկբնեբում և

^__ այնտեղ աոլրող վ։ափկ։սկյաց ժ Աւլուէր դե եր էէ մեջ յերևան դար

՜ \ . մի մարդу վորն ընդունակ լիներ ազդանշան տալու ընդՀա-

նուր ա ո լ и ա ա մըութ յ ա ն ' վարելէч յեր и սլա и ել, վոր այնտեղ

տեղէ/ կունենան զարմանալի ու զարՀուրելի ա ն ցքե ր է ։

Ե ուտով) իրապես, ինչպես կըաեսնենք, բռնկվեց նա էս Փոքր

Ասիայում և ապա նաև Հունաստանում մեծ ապստամբություն ,

վորր ՀետզՀետե վ։ո խարկվեց սոցիալական Հեղափո խ ութ յա ն ։ Հրա —

Հըրողը պատմական ա յդ ցնցող դեպքերի ՄիՀրդտտ Պոնտացին

եր' Հռոմայեցէւների Հղոր ու անՀաշտ ախոյանր։

Պոնտական թագավորությունը) *1пРЦ_ գլխավոր մասնակիցն եր այդ մեծ անցքեր ի, ղտնվոււէ եր Աև ծովէг Հարավային կող-

մումճ ք* ի թա ն իա յի յ *հալատիայի) Ц ասլսլադովկիա յի և Փոքր Հա յ­

քէг միջև։ Աք ե մեն յ ան Պարսկաստանի տ է։ րա պետության ժամանակ

այս յ ե ր կ է У վոՐԻ մեջ ապրում ե յին սեմական) արիական և բնիկ տիոքրաս ի ական ցեղեր ' մեծ չափով յենթա րկվել եր իրանական

կենցաղէг ու կուլտուրա յէ։ ա զդեցությա ն։ Նրա ծովափնյա շրջան­

ներում' Ա ին ոպում) Ամէւսոսույք\ Տրապիզոնում և մյուս քաղաքնե­

րումճ Հաստատվել ե յին դեռ. Աքեմեն յաններ ի աշխա րՀակա լ տիրա­

պետությունից առաջ Հունական գաղութներ) վորոնք զորեղ նե­

ցուկներ ե յին Հելլենական քաղաքա կրթության ու էեզվի տա­

րածման։ Պարսկա1լան ազնվականությունը^) "Լորը գրավել եր

այստեղ Հողեր ու կալվածներ) կազմում եր զգալի մասը իշխող դա­

սի։ Պ ա րս կա կան ա զնվական ամենա բա ր&ր տոՀմէւց եր նաև Մ ի -

*

1 Տձ՚ս .Р и м ск ая и ст о р и я ', т. 11, перевод Н е в е д о м с к о г о , М ос­ква 18Տ7, եչ гвв,

. 17Տիփ՚ւսՈ Г-. յեվ Հււուքք—2

Հըրդատ Ա ֊ը (3 0 2 — 266 մեր թ վ . աո..), վորը Հի&եադիր ե Համար­

վում Պոնտական թագավորության։Նոր ՀիէքԱված այս թագավորությունը, վոր բավական ըն­

դարձակվել եր ՄիՀրդատ V—ի Հալորդների ժամանակ իր Հզո­րության ու ւիաււքի գ ա դ ա թնակետին Հասավ առա Փին դարի

սկզբներում (մեր թվ* ա ռ ա Մ ի Հ ր դ ա տ Եվսլատորի թագավորու­

թյա ն ընթա ցքում ( Ш ---63 թ .)) վորին անվանում են նաև Մեծ։Պոնտոսի այս Հզոր թագավորը կարճ ժամանակում նվաճել Լր Հին Կողքիս ը մինչև Գիոսկուրիա և մինչև այժմյան Սուրա մը,

նաև այժմյան Հարավային Ռուսաստանում1 Տավրիկյան Խերսո-

նեսը ու նրա Հարևան սկյութական յերկրները, և Պոնտոսի Հա­

րավ—արևե լքումճ Փոքր Հա յքը) ՎՈՐԸ նվաճումից առա^ առանձին թագավորություն եր։ Ս յս մեծ նվաճոլէէեերից *%ետո Պոնտոսը մե­

ծագույն պետությունն եր դառել Փոքր Ասիայում և ամենա Հզոր Հակառակորդը իմպերիալիստական Հռոմի։

Պոնտոսի և Փոքր Հա յքի Հարավում գտնվում եր Կապսլա-

դովկիանյ վոՐԸ ч ա Հման ակից եր Հայկական Հին Ծոփքին և տա­

րածվում եր Հարավոլյմ մինչև Կիէիկիաւ ա ր ևմո լյո քո ւմ Հ մինչև Լի- կաոնիա և Հյուսիս-արևմուտ քո լյմՀ մինչև Ղ*ալատիա։ Այստեղ ես,

ինչպես և Պոնտոսում, Աելեվկյանների տիրապետության առա У ին

տարիներում կազմակերպվել եր առանձին թագա վորություն, վոր ի

Հիէէնադիրն եր Արիարաթ Р—ը ( Հավանորենյ 301--- 280 թ * ) ճ ծա­

գումով, ինչպես և Պոնտոսի թագավոր ՄիՀրդատ Ա—ը, պարսկա­

կան ազնվականության բարձր տոՀմից։ 'հիոդորոս Սիկիլիացու

վկայությամբ11 Արիարաթ Բ-ը կարողացել եր տիրել Կապպադով-

կիային ոգնական զորքերի աջակցությամբ, վոր նա ստացել եր

արմենների Արգո ատես АрООССТТ^) թագավորից։ Կապպագովկիա-

յո ւմ ևս) ինչպես և Պոնտոսում, էշ.էյոՂ դասակարգը բաղկացած

եր, մեծ մասամբ, կա լվա ծա տ ե ր պարսիկ ազնվականներից և յե ր -

կիրը Ս%քեմենյան տիրապետության ժամանակ յենթարկվել եր

իրանական պետականության և իրանական կուլտուրայի ազդե­

ցութ յա ն։ Սակայն նաև այստեղ ՀեԱենականություեը Հաստատ­

վել եր քաղաքներում և նրա ազդեցությունը զորեղ եր, գլխավո­րապես, ժողովրդի բարձր խավերի շրջանում։

Բացի Պոնտոսից և Կապպադովկիայից ՄիՀրդատ- Տիգւ յան-

յա ն շրջա՛նի պատմական ա՛նցքերին մասնակից եյին նաև Բիթա- նիան և ԳսւլատիաՂւ։

1 Տ ե 7 XXXI, 19, 5:

18

Բիթ %ի ան գտնվում եր փոքր Աս իա յի Հյուսի ս ֊ արևմտյան

ա նկյունում* Սև ծովի) Բոսփորի և Պրոպոնտիսի ավէերին, և տ ա ֊ ր ածվում ևր արևելքում մինչև Պափլադոնիա, Հարավ֊արևե լքում'

մինչև Գա լա т իա, իսկ Հարավում՛ճ մինչև Միսիա։ Այս յեր էլի ր չւ կոչվում եր Բիթանիա թրակիէսկան րի թաններ ի անունովդ վորոնք

թ ր ա կի ա կան ուրիշ ցեղերի Հետ գաղթել ե յին Փոքր Աս իա Բ ա լ ֊

/լանյան թերակղզուց։ Այս գաղթ ականներ ր Հի լքնել ե յին այստեղ

Բի թան իա յ ի թագավորությունը, վորն Աքեմենյան Պարսկաստա­

նի տիրապետության ժ ամանակ կիսան կախ եր և կազմակերպվել

հր իրրև անկախ պետություն յերրորգ դարի սկզրներում։ Ւ ն չ ֊

պես և Փոքր Ասիայի մյուս արևմտյան շրջաններ ր Բ ի թա ն ի ան

ևս մեծ՛ չափով յենթարկվել եր Հելլենական կուլտուրայի աղդե~

ց ո ւթ յա ն ։

Փոքր Ասիայի կենտրոնում գտնվում եր 9աալատիան3 վորը

սա Հման ակից եր Բիթ ան իա յի ն է Պոնտոս ին և հ ա սլպա դովկի ա— յի ն , Իր անուհը սա ստացել եր գա լատներից կամ կելտեր ի ց } վո ֊

րոնք 277— 27() թ ♦ մեր թ վ * աոա^ Թրակիայի 1[րւսյ ով յեկել եյին

Փոքր Աս իա և ա յստեղ բնա կություն եյին հաստատել Փո.յոււչ.ի-

տ յում ։ Այս յեկ^ւր ու псп ղմի կ ժողովուրդը, վոր բաղկացած֊ եր

յեր եվ» ցեղային Հատվածներից և բաժանված եր աււանձին տ ո Հ ֊

մերիճ չեր կարողացել ստեղծե լ միաբան ու միալար պետություն/

և խաղալիք եր դաո.ել Հռոմեական ճարպիկ դիվան ագիտ ութ յա ե

ձեռին։Պ*ալաս։ներր և Բ ի թա ն իա յի ու Կ ա պպա դո վ!լի :ս յ ի թ ա դա վո -

րությունները, ինչպես ներքև կյոոեսնենք, Հլու և Հնազանդ դաշ-

նակիցներր դտււան արշավող Հռոմեաէլան իմպերիալիզմի և Հոյւ֊

մեէսկան զորքերի Հետ մասնակից յեղան թ ե Հոոմեա ֊պոնտական

Л թ ե Հա յ֊Հռոմեա կա ն բոլոր л ь սլա տեր ա ղէՈէեր ին ։

19

3. ԱՐՏԱՇեՍՅԱՆ ՃԱՐՍՏՈհԹՅՈՏՆԸ ЗЬЧ.ՏԻԳՐԱՆ ՅեՐԿՐՈՐԴԸ

Աքեմենյան Պարսկաստանի անկույքից Հետո վոչ Աղե քսանդ լ.՛

Մակեդոնացին) վոչ ել Սելեվկյաններլւ չկարողացան տիրել Հա­

յաստանին յերկարատև ու Հաստատուն կերսլով։

Պարսկական յերկու սատրապություններ ի վախարեն Հ ի մ ֊

նշվեցին այստեղ յերեք աոանձին իշխանություններ ' Փոքր Հայ.րր »■

Ծոփքը և Մեծ Հա յքը, վորոնց կառավարիչներր կամ նախկին՝ սատրապներ ի Հետնորդներն եյին և կամ րնիկ իշխանն երր։ Հա յ­կական այս իշխանությունները) թեև Սելեվկյան թագավորու­

թ՜յան սատրապություններ եյին համարվում) սակայն նրանց

վա и սա լական կա խումը Vելեվկյաններից յե ղել*ե Հաճախ գրեթե

անվան ա կան ։Անտիոքոս Մեծի Մ ա գնես իա յի մոտ կրած պարտոլթ յունր

(190 թ * մեր թ վ* աո.») անկա խութ յա ն րնդՀանուր շարժման աղ—֊

դանշան յեղավ վոչ միայն Փոքր ԱսիայոււՐ) այլև Հայկական լեո-

ն աշխար Հում։ Այդ պարտությունից Հետո, ինչպես վկայում ե>

Ստրարոնը1' Սնտիոքոս Մեծի յերկու զորավարները) վորոնք կա-

ււավարո ւմ եյին Մեծ Հա յքը և Ծոփքը Անտիոքոս ի Հավանու­

թ յա մ բՀ անցան Հււոմայեցիների կողմը և Հայտարարեցին իրենց

անկախ թագավորներ։Այսպիսով յերկրորդ դարի աոաջին կիսում արմենական յե ր -

կըրները Ակ ա ցին դարձյալ բաժանված յերեք ան^ատ մասերի) վո-

րոնք ունեյին իրենց ա/ւանձին թաղավորները։ Փոքր Հա յքում

իշխում եր Փաոնակ Պոնտացու (1 9 0 —169 թ՜*) դաշնակից Մի~

Հըրդատ թագավորը) Մեծ Հա յքումճ Արտաշեսը և Ծ ո փքում) Ակի-

սենեյում) П դո մանտիս ում և մի քան Էէ ուրիշ գավաոներ ո ւմ ճ ՏԼա-

րեՀըէԱյս թագավորություններից ամենազոր եղն ու ամենաընդար­

ձակըр ինչպես յեըևում ե նշանավոր Հույն պատմագիր Պոլիրիոսի

ւ ՏԱս XI, 14, 15:

20

է

ни շա ղ ր ա վ մ ի վ կ ա յա ,էէ յ ո ւ ն ի ց , Մ ե ծ Հ ա յ ք ն ե ր ։ Վ ե ր ո հ ի շ յա լ Ա ր —

,ա ա շեսի*ն Պ ո լի ր ի ո ս Ն ա ն վ ա ն ո ւ մ ե * Ա ր մ ե ն ի ս ւյ ի ւք հ ծ ս ւդ ո ւյն մ ա ս ի

կ ա ռ ա վ ա ր ի չ » Ն ո ւ յն ր Հ ա ս տ ա տ ո ւմ ե ն ա և Ա ա ր ա ր ո ն ր Հ ե տ և յա լ

յ , ր վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ֆ ։

<Г Պ ա ա մ ո ւմ ե ն , ա ս ո ւ մ հ Ա ա ր ա ր ո ն ր , վ ո ր Ա ր մ ե ն ի ա ն

յեղել ե шпш^ ւիո,րր և մեծացել ե Արաաշեսի ու ԶարեՀի

մ իիցով ։ Սրանք ընդարձակել ե յին իրենց յ^րկրների

ЛШ Հմանն երր և շրջակա ժողովրդներից գրավել ե յին Հե տ և ֊

յա լ շրջաններ ր* մեդացիներից' Կասսլիանեն, Փավնիաիոր

և Բասորորեդանյ իրերներիցճ Պարիադրեսի լեռն ա լանջեր ր 9

'Բորձենեն և Գոդարենեն, վոր գտնվում ե Կուր գետի մյուս

կողմում, խ ա լիր ն ե ր իր ու ժոսսինո յկներիցՀ Կարենիտիսր և

'Բ սեր քսեն են, վորոնք սահմանակից են Փոքր Հա յքին կամ

‘նրա մասերն են, կատ աոննե ր իցճ Ակի լիս են են և Ս,նտիտավ—

ր ո ս ի կողմ ՛երր գտնվող յ^րկիրր և ասորիներիցս Տամոնի ֊

տիսրյ>'2։Մ ե ջ ր ե ր վ ա ծ ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց յ ե ր և ո ւ մ ե , վ ո ր Ա ր տ ա ֊

չ ե ս լI ն վ ա ճ ե լ ե ր Կ ա ս ս լյա ն յ^ ր կ ի ր ր կ ա մ Փ ա յտ ա կ ա ր ա ն ր

//), Վա աղուրա կանր ( = В я ,30р0ЪгЭ2.)' Փա ւքւլիտ իս ր Պ ա ֊

րիաղրեսի լեոնալանջերր ( ա յսինքն ' Ьш յրր.)> Կ ար1քը ( = Х о р - Լ՚էթկ)*, Գոլդարքը ( = Г о У^аргрг^), Կարն ո դավաոը (= К а? '/}У 1 ;Т 1 ;).

Գերմանը ( = Е г р г ՊՈ/)* ե Տմորիքը ( = Т 35|յ,(օ\»1էւ;)“ , իսկ ԶարեՀը' !Յեկեղյաց զավաււր ( = А к ОЛТГ/Ч ) ե Ս.նտի։ոավրոսի կար1երլ։ զ ա ր ն ֊

յ1ոՂ ФсНЬРС.* /[(լւսքւ՚ւթրոն շարունակության մե^ Ստրա—րոնր Հաղորդում ե նաեք ՛Է՛՛Ր ընդարձակված՛ այս Արմենիայի մե$

՛Նրա էք ամանակ ր ՚՚Է ՚՚ր ը Համալեզու եյին) այսին,րնճ խոսում եյին

Հայերեն։ 1]արարոնի այո տեղեկությունը կարելի յե րնղոլնել

վորոյ, իՀարկե, վերասլաՀությամր։ Հայաստանի զանազան շրջան­

ներում, ինչւղես Հայտնի յե , նույնիսկ Սասանյանների մ ամանակ

1 Տ ե ս .В сео б щ ая история в 40 кн и гах", перевод М и щ е н к а , т.1— 111, М осква 1 8 9 0 -1 8 9 9 , XXV, 2, 12:

з Տ ե ս XI, 14, 5 (528):У ՄШլյ 1լւ[արւոՂւ ա ռ ա ջա ր կ ո ւմ Ь ո ւղ ղ ե լ և կա րդա լ ХоЛвр Т|'ЛГ],

տես КгапвйшИг пас1т йег О ео^гарЫ е йев Ре. Мовев Хог., ВегМп 1901, եչ и в ,յ պ ետ ք ե ո ւղ ղ ե լ Л5р;К]ЧТ( (ր_ սա Պ լի ՚նի ո ս ի № է. Н ] Տ է. 5, 83---

О сгхепе, Ц сггепе), տ ես Հ յ ո լ բ չ մ ա ն , է Հ ի ն Հ ա յո ց տ ե ղ ւո յ ա ն ո ւն ն ե ր ը » , թ ր զ մ . Հ. Բ, Պ ի լ ե ղ [ւ կ ճ յ ա ն խ Վի ե ն ն ա 1 9 0 7 , եջ 2 1 ։

3 քՏտրաըոնի Հ ո ւն ա ր ե ն բ ն ա գ ր ո ւմ գ ր վ ա ծ և Тз^Ш'/Тт՛.; *[՛ 1ս՝ Тз|Х(йр '.Т*.;,յ *ես М а г ց и а г է, ЕгапбсЬаЬг, եչ 170։

21

և անգամ նրանց տիրապետությունից *>ետո /չային ոտարալեզու

ցեղեր։ ՈւրեԱեՀ Ստ րարոնի վկա յություն ր պետք ե, րստ յե ր ե ո լյ—

թ ինյ յենթադրել այն իմաստով, վոր Հայաստանում նրա ժամա­

նակ տարածված- ու գերիշխող լեզուն յեղել ե Հայերենը:

Ընգարձա կվել եր նույ՛ն այս յերկրորդ դարում ( մեր թ վ.

աո..) բացի Մեծ Հայքից ու Եոփքից նաև Փոքր Հա յրը, վոր լ նվաճել եր արևմտյան Պարիադրեսի և Հյուսիս-արևելյան Պոնտո­սի ծովափնյա շրջանները և Հասցրել եր իր սահմանները մինչև

Սև ծովըг«Փոքր Հա յքը, ասում ե Ստրարոնը, բավական պըտ-

էլարեր յեր կիր ե։ Այստեղ ևս, ինչպես և Ծ ո փքում, միշտ կառավարում եյին յ երկիրը սեփական իշխանն երր, վորոնք

կամ բարեկամ ու դաշնակից եյին մյուս արմեններին և կամ

իրենց գործերը վարում եյին առանձին ու ան կա իւ։ Փոքր Հա յքն իրեն Հպատակեցրել եր խալգայներին և տ իբա րեն ֊

ներին, այնպես վոր նրա իշխանությունը տարածվում եր

մինչև Տր ապիզոն ու Փաոնակիա))^։

Հայաստանում և Կասլսլադովկիայի Հյուսիսում կազմվել եյին,

ինչպես տեսնում ենք, վախանակ մի ա Հար ու միաձույլ մեծ պե­

տության ' յերեք արմենական անկախ թագավորություններ։ Յեվ

միանգամայն Հասկանալի յե , իՀարկե, վոր արմենների ցրված՜ու­թ յունն ու այս բաժ՛անումը արգելք եյին Հանդիսանալու նրանց

րնդՀանուր ու Համերաշխ գործակցության։

Ար մեն ակ ան յերկրների միացման կարևորությունը, Հավա­

նորեն, գիտակցվել ե առավելապես նրանց քազաքա կան վերելքի

այս շրջանում։ Հայտնի յե , վոր Արտաշես Ա—ը, վորն անչափ ըհ-

դարձակել եր Մեծ Հա յքը ուզեցել եր նաև նվաճել Հարևան

Ծոփքը։ Սակայն Մեծ Հ ա յքի զորեղացումը և արմենական յերկրր -

ների քաղաքական միաձուլումը չեյին կարող Հանդուրժէ լ Կապ-

պադովկիան և Պոնտոս ը ։ Փոքր Հա յքն ու Ծոփքը, վորոնց անկա­

խությա նը Արտաշես յա ն Հզոր թագավորության կողմից վտա նգեր

սպաււնում' սերտ կերպով Հարեցին ոտար այս պետություններին

և ապավինեցին սրանց ոգեությա ն։ 'հիոդորոս Աիկիլիացին վը~

կայ ում ե~,վոր Արտաշեսին չձախողվեց իր թագավորությանը մի­

ացնել Ծոփքը շնորՀիվ Կապպադովկիայի Արիարաթ Ե♦ թագավո-■

1 Տե՛ս XII. 3, 28:- Տ /г и Ое VI ւէ. 6է УЦИБ, Հատված XXXI, 22:

22

{ք

րի միջամտության։ Այս ՛Լերդին ի ոդեությամբ ստացավ իր Հայ- բենի թ ադա վոր ութ յո լեր ԶարեՀի վորդին, Մ եր ուժ ան շ , վորն Ար­

տաշես ի Հարձաէլման Ժամանա1լ վէախել եր Կապպադովկիա։

Արտաշես յա ն Մեծ Հայաստանի մասին մատենագրական աղ—

րյոէ-րներր տալիս են , դժ բա խտ ա բա ր , միայն սլատաՀական ու կրց~ կբտուր տեղեկություններ։ Այդ տեղեկություններից ա ո. ան ձնէ ո պ ե и

կարևոր են Ատրաբոնի և Պլուտար քոս ի վկա յ ութ յոլններր Ար տա —

շատ մայրաքաղաքի մասին, վորր Հիմնել եր Արտաշես Ա*-ր, Հա­

վանորեն, 166 թվին ( մեր թվ* աո.♦ У ։

(СՀայաստանի քաղաքներն են,---ասում ե Ստրաբոնբ,

— Արտ աքս ատ ան ( վորն անվանում են նաև Արտաքսասա-

տա և վորր Հիմնել եր Անն ի բայիւ Արտաշես ի Համար) և Արք-

սատան։ Յերկու քաղաքն ել գտնվում են Արաքլսի ափինճ

Արքսատան Ատրսլտտակտնի սաՀմանում, իսկ Արտտքսատան

Արա քսի դաշտի մոտ։ Այս 1[եր*ինր գեղեցիկ ե շինված և յերկ-

րի թագավո բանիս տ քաղաքն ե։ Նա գտնվում ե գետածո­

ցում, վորր նման ե ցտմաքակղզու, և նրա 1ոլ-րք_Ա> Ршу1*

սլարանոցի մասից1 գետի աո.Հև ձգվում ե սլարիսպլւ, իսկ

պարանոցր վ/ակված ե խրամով և սլատվարով))՜։Վոր Արտտշատր շինված եր Աննիբալի խորՀբդով և նրա

ցուցմունքներով ա յդ մանրամասն Հաղորդում ե նաև Պ լուտար-

քոսր Հետևյալ իր վկա յությա ն մեֆ։

((Պատմում են, — ասում ե Պ լուտա րքոս ր , վոՐ յ^ՐՐ Ան-տիոքոսր պարտություն կրեց Հո.ոմտյեցիներիցՀ Կարթագե­

նտ ց ի Աննիբալր յեկավ Արտաշես արմենի մոտ և ՀրաՀան-

գի Է ո*- խորՀրդատու դառավ բազմա թ իվ ո գտա վետ գործերույՐ։

Նկատելով, բացի ս*յդ) այս յերկրում չօգտագործված ու ան­

տես արված Հարմար տ գույն ու խիստ Հաճելի մի վայր' .նա

ա յդ տեղում ուրվադծեց քաղաքի Հատտկագիծր։ Աննիբալր

տարավ Արտաշես ին, ցույց տվեց Հատտկագիծր և Համոզեց

Հիմնել այդ տեղում քա ղ ա քի ։

Պատմագետներից շատերր կասկածելի յե ն Համարում թ ե

Արտաշատի Հիմնումն Աննիբալի խորՀրդով և թ ե Անն ի բա լի փա­

խուստ լլ Հայաստան։ Աակայն, այնուամենայնիվ, վեբոՀիշյալ վր~

ւ ՏՀս Р а Ь г 1 с I ս տ, ТЬеорЬапез у о п М »у1епе սոժ С). ОеШив յ!տ рие11еп с!ег О еодгарЫ е йеБ Б^аЬопз, Տէ^տ Ի սդ* 1888. ԽԷ 32 և 131։

2 Տե՛ս XI, 14, 6:Տ 8М* Լսշս11ստ, XXXI, 5:

23

Հայությունները խիստ կարևոր են, վորովՀետև նրանք ո,արղ ոլ վոր ոչ Հաստատում են, վոր Արաաչատը Հիշվա ծ ե յեղել յերկ­

րորդ դարում Արտաշես Ա ֊ի ժամանակ։ Աոանձնասլես Հետ ա քըր ֊

քիր են ու կարևոր Արտաշատի տեղադրության ու ամրություն­

ների մասին Ատրարոնի Հաղորդած տեղեկությունները,Արտաշատի Հիէէեուէքն Արարատյան դաշտում կարելի յե Հա­

մարել Արտաշես Ա ֊ի կարևորագույն գործերից մեկը։ Այս դաշտն

այնոլՀետև դառավ Հայաստանի քաղաքական ու կուլտուրական

միավորման կենտրոնր։քաղաքավայրի րնտրությունր ա9ող եր կատարված թ ե

ռազմական և թ ե տնտեսական տեսակետներից։ Գտնվելով Հայկա­

կան լեռնաշխարՀի կենտրոնում1 Արարատյան դաշտն ավելի յեր

սլաշտսլանված արշավող թշեամինե րից , քան լեռնաշիյսյրէի սահ­

մաններում գտնվող շրջաններ ր։ ք*ացի ա յդ, նրա միֆով եր անց-

նում տարանցիկ առևտրի մեծ՛ ճանապարՀր, վորր գալիս եր Մ ի-

Р ին Ասիա յի ու Զ ին ա ոտ ան ի կողմերից և Արտաշատի մոտով դ[Լ~

նում եր դեպի Սե ծովի նավաՀանգիստներր։

Ինչպես տեսնում ենք, Արտաշես յա ն Հարստության Հիւ/նա-

դիրն առա}ին կազմակերպողն ե պատմական Մ եծ՜ Հայաստանի, և

րեդարձակված՜ այս պետությունն արդեն նրա ժամանակ Համարյա

ամփոփվել եր բնական իր սաՀմանների մեֆ և տարածվում եր

Հյուսիսային Միֆադետքից մինչև Կուր գետր և Ատրպատականից

մինչև Ծոփքր և Փոքր Հ ա յ ք ր է Այս նոր թագավորությունր, վոր

դառել եր Առածավոր Ասի այի ուժեղ պետություններից մեկլլ

ա յժմ Հաշվի յեր առնվում և վորոշ դեր եր կատարում միապետա­

կան Հարաբերություններում։ Պոլիբիոսր, վորն իր պատմության

մեֆ մանրամասն Հիշատակե լ ե ՓառԱտկ Պոն տա ցու և Փոքր Հ ա յ -

քի ՄիՀրդատ թագավորի 180 թվի կռիկն ընդդեմ Պերգամոնի,

Կասլսլադովկիայի և Բիթանիայի թագավորների ' մԼՀ ե րերում

սրանց ստորագրած խաղաղության դաշինքը և վկայում ե, վոր

այգ դաշնադրությանը մասնակից ե յեղել նաև (էԱրմենիա յի մե­ծագույն մասի կառավարիչ ԱրտաշեսրՏ^։

Ա ր տ ա շե ս յ ա ն ա ն կ ա խ ո ւ մ ի ա ձ ո ւ յ լ Հ ա յա ս տ ա ն ի ա յս զ ո ր ե ­

ղ ա ց ո ւ մ ը վ տ ա ն գ ա վ ո ր Հ ա մ ա ր ե ց Ա ե լե վ կ յա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ,

վ ո ը ը Հ ա յկ ա կ ա ն յե ր կ ր ն ե ր ի ն ա խ կ ի ն ս յո ւ զ ե ր ե ն ն ե ր ։ Ի ն չ պ ե ս վ ը -

կ ա յո ւ մ ե ն Գ ի ո դ ո ր ո ս Ս ի կ ի լի ա ց ի ն և Ա ս լպ ի ա ն ո ս ը -, մ ո տ ա վ ո ր ս ։-

1 XXV. 2, 12:2 Տես М ս 11 е г, Ргарп . 1ւ1տէ. егаес. 11, ե չ X 4 А р р 1 а ո о տ, Буг., 45 /«46:

24

?

\սլես 160 թ վ ի ն (մեր թ վ * աո.*) Հայաստան արշավեց Սնտիոքոս

Դ ֊լ լ (1 7 5 ---16 4 )։ Սակայն ԱրաաշԼս Ա ֊[1յ թեև պարտություն եր

կրեր կարողացավ շուտով վերականգնել իր Հին իրավունքներ ր։Գիոդորոս Սիկիլիացու մի ա յլ վկայությունիցս Հայտնի յե

.դարձ յա ի վոր Ս ելևվկյաններ ի սատրապ Տիմարքոսր у վորն ապրս ֊

տամրել եր ու Հայտարարել իրեն Մարաստանի թագավոր (161

թ »)ճ դաշն եր կՆ,րել Արտաշես Ա ֊ի Հետ և սրա ոգն ութ յամր ր ն ֊

զարձակել եր իր թ ադա վո բո ւթ յա ն սաՀմաններ լւ մինչև Ս ելեվկիա

և Զ ե դմա ։Աղբյուրների աղքատիկ ու սլա տա Հ ական այս տ ե ղ ե կ ո ւթ յո ւն ֊

ներր չեն տալիս, իՀարկե, պարզ ու լրիվ պատկեր ա յն մեծ շ ր ր ֊

Հադարձիյ վոր տե՜ղի յեր ունեցել Արտաշես Ա ֊ի ժամանակ։ Ս ա ֊

կա յն վևրոՀիշյալ կցկտուր Հիշատակություններն անգամ ցույց

են տա լիս ք վոր Արտաշես յա ն անկս։ իւ ու Հզոր Հայաստանի կազ֊

մակերպումր սկիզբն եր Հին Հայաստանի պատմության նոր դ ա ֊

բա շրջանի ։

Ուշագրավ ե ու առանձնապես Հետաքրքիրյ վոր Արտաշես յա ն

այս շրջանի պատմական մեծ դեպքեր ր ն յո ւթ եյին դասել վիպա­

կան Հին յերդերի և ավանդությունների) վորոնցից ոդտվել եր

Մովսես Խորենացին։ Վոր Արտաշատր Հիլքհած ե յեղել Ար տաշեսր

ա յդ Հայտնի յե յեղել Խորենա ցուն ք ինչպես ինքն ե վկա յում յ

Հ (ի ւէիսլասանացն յ որ սլա ամին ի Գող թա ն» ’ г Բացի ա յդ։ ինչպես

մատնանշել եմ ի մ նա խորդ աշխատություններից մեկում® յ Խ ո ր ե ֊

նա ցու մոտ պաՀպանված են վորոշ Հիշողություններ պատմական

ա յն անցքեր ի ու պատերազմների մասին, վորոնք տեղի ե յին ո ւ ֊

նեցել Հայաստանում Որոնտ աս ֊Յ ե ր վանգի և Արտաշես Ա ֊ի ժ ա ֊

ման ա կա շրջան ում և վորոնք նրան Հայտնի յե ն յեղել նմանապես

վիպասանքից կամ Հին զրույցներից։ Նոր այս յենթա դրությա նր

կարող են թերևս նեցուկ ծառս»յե լ Արմավիրում գտնված Հ ո ւն տ ֊

րեն արձանագրություններդ վորոնք յ դժբա խտաբար ք մինչև այժժ

դեռ չեն Հրատարակված։

Արտաշես Ա ֊ի ց Հետո մենք գրեթե տեղեկություններ չ ո ւ ֊

նենք Մեծ Հա յքի և արմենական մյուս թագավորությունների

.մասին մինչև Տիգրան 8եր1լրորդր (9 5 — 55 թ . մեր թ վ . առ.) ։

1 м о 1 1 е г, ք н о , и, եչ XII:2 Տե՛ս <ГՄ ո վ ս ի ս ի Խ ո ր ե ն ա ց ւ ո յ , Պ ա տ մ ո ւթ ի ւն Հ ա յո ց » , ա շխա տ .

Ա ր ե ղ յա ն ի 1ւ Ս. Հ ա ր ո ւ թ յո ւ ն յա ն ի , Տ վ ։ղ է ս 1913, II, գլ. 49։а Տե՛ս „О торговле и городах А рмении- , Э ри вань 1930, ե չ 9 7 ։

25

Յուստինոս ի կարևոր մի վկա յությունից Հայտնի յե միայն, վոր

Պարթևական մեծ պետությունը, վորը նվաճել եր Հետզհետե Հա- յատ/տանի սահմանակից Սելեվկյան յ^րկր^երը պատերազմ եր

մզել նաև Հայոց Ար տա վազդ թագավորի դեմ: Այս Արտավազդը,“.-սվանորեն, այն Արտավազդն ե} վորը Հայկական վեպի մեջ Հի­

շատակված ե իրրև վոր դի և Հաղորդ Արտաշես Ա ֊ի 1։Վերև մատնանշված վկա յությա ն մեջ Ծուստինոսը Հա զ ո ր ֊

դում ե, վոր0ГԱրտավանին ՝*աՕորդեց նրա վորդին ՄիՀրդատը, վորն

իր գործերի Համար կո^։Լ^9 Մեծ։ . . . Սա մեծ քաջությամբ վարեց Հարևանների Հետ բազմաթիվ պատերազւքներ և միաղ-

րեց Պարթևական թագավորությանը շատ ժողովրդներ։ Ն ո ւ յն ֊

պես և Սկյութացիների Հետ նա մի քանի անգամ աճողու­

թյա մբ սլատերազմեց և վրեժ խնդիր յեղավ նախորդների

վիրավորանքների Համար։ Վերջը կռվեց արմեններ ի թ ա ­

գավոր Արտավաղդի Հետս՜։

Վոչ միայն այս, այլև մատենագրական և ուրիշ վկա յո լ ֊

թյուններից Հայտնի յե , վոր Հենց Մ իՀրդատ / * . Մ ե ծ ի ժամանակ

միայն ք123---88 թ * մեր թ վ . ա ռ*) պարթևները կարողացել եյին

վերջնականապես նվաճել Միջագետքի յերկրները և Ատրպատա-

կանը։ կարեԱ։ յե , ուրեէքե, վստաՀորեն յենթա գրել, վոր նրա ար­

շավանքն Արտավաղդի դեմ տեղի յեր ունեցել Հայաստանի Հա­

րևան յերկրների նվաճումից Հետո, ըստ յե ր և ո լյթ ին, Ատ ր պտ­

տական ի կողմից և, ինչպես յենթա գրել ե Մ ար կվարտը, դաշնակից

ու վասսալ Ատ ր պա տա կան ի թագավորի մասնակցությամբ

Հա յ-պարթևական այս պա տեր ա զմի Ժ՛ամանակ, թեև պար—-

թեներին չեր աջողվել նվաճել Հայաստանը, սակայն, Հավանորեն,նրանք պարտության եյին մատնել Հա յեր ին և, ինչպես վկայում' են ւ

Յուստինոսը և Ստրաբոնը, պատանդ եյին վիբցբևլ Տիգրան Р -ին*:*

Վոր Հայաստանը նվաճված չե յեղել Մ իՀրդատ Մեծի ար­

շավանքի ժամանաէլ ա յդ յերևում ե դարձյալ Աարաբոնի Հետև--

յա լ վկա յությունից♦

<էՊար թ ե ն ե ր ը , — ա ս ո ւ մ ե Ս տ ր ա բ ո ն ը ,— տ ի ր ե ց ի ն մ ե գ ա - -

ց ի ն ե ր ի և բ ա բ ե լո ն ա ց ի ն ե ր ի յե ր կ ր ն ե ր ի ն , բ ա յ ց վոչ. Ա ր մ ե --

1 Տե ս Խ ո ր ե ն ա ց ի, ], ղլ. Լ և 11, գլ. Ծ, ԾԱ— ԾԳ, ԵԵ, ԿԱ և ԿԲւ - Տես յ Ա Տ է. Ери. ХЫ1, 2, 3—6: а Տես ЕгапвсЬаЬг, եչ ւօօւ< յ ս տ 1 1 п., XXXVIII, 3, 1 և Տ է г а Ь о, XI, 14, 15:

26

!

նիա յի ն ։ Թեև Հ ար а ակուԱներ Հաճախ տեղի ունեցան, սա — [լայն յեր կիրն ուժով չնվաճվեց։ ԸնտէՀակա/ւակլշ, Տիգրան ր-

զորեղ 1լերսլով ղիմադրեց ու Հաղթեց նրանց, ինչպես մենք

ասացինք Արմեն իա յի մասումД)1 ։

Պատան/լ վերցված Տիգրանի մասին 1լարևոր են Ասլսչիանո-

սի և Աարարոնի վկա յություններ ր ։ Ասլսլիանոսի ասելով Տ ի գ ֊

ր ան Բ-ը վորդի*ե եր վոչ թ ե Արաավազդի, ա յ լ Տիգրանի՜։ Իսկ Ա արա լան ր, խոսելով Արա ադես Ա ֊ի ե ՀԼարեՀի մասին' վկա յում

ե, վոր Տիգրան Բ-ր Արտաշես Ա ֊ի սերնգիցն եր՛'1։

Պատմական ու րանասիրական նորագույն յերկերում Արտա—

շես Ա ֊ի Հալորդների և Արտավաղդի ու Տիգրան Բ—ի տ ղգա կցու֊

թ յա ն մասին Հայտնվել են Հակասական կարծիքներէ Այդ կ ա ր ֊

ձիվէնևրից Հավանական ե լչս/ո իս [Իեյնաքի յե ն թ ադր ութ յունր,

վորր Տիգրան Բ—ին Համարում ե Հտմաձայն Ասլսլիանոսի վկա­

յո ւթ յա ն Տիգրան Ա ֊ի վոր գինք իսկ Արտավագդինճ յեղրա յր այս

վերջինի*։ Պատմագետների ու ր տնասերների ուշադրությունից

վրիսլել ե, վոր Ասլսլիանոսի Հաղորդած տեղեկությունլլ Հաստատ­

վում ե Խորհնացոլ սլա տ մութ յա ն Համապատասխան վ կ ա յո ւթ յո ւն ֊

ների ուշաղիր քննութ յա մր։ Խո ր են ա ցոլ մոտ, ինչպես վերև ասա —

ցինք, Արտաշես յա ն տոՀմի աւլածին թագավորների մասին ս լա Հ ֊

պս/նվել են ուշագրավ պատմական Հիշողություններ, վորոնք

Հայտնի յե ն յեղել նրան վի սլա ս ան ք ի ց կամ Հին Ղրու֊յցներ ից։

Հենվելով այդ դրույլգների վրաճ Խորենացին վկայում ե, վոր Ա ր ֊

տաշես ի վոր դին ու Հա ֆորդը, Արտավաղդլլ, զավակ չե ունեցել ե

վոր Արտավազդից Հետո Հայաստանում թ /սգավորել ե նրա յե ղ ֊

րայրլլ Տիրանր՛*։ ՊատմաՀոր Հաղորդած կարևոր այս տեղեկու-

թ յուններ ր, ինչպես տեսնում ենք, Համապատաս խանում են Ապ-

ո.լիանոսի վերոՀիշյալ վկա յությա ն։ հարող ենք րստ իս, Համա­

ձայն ա յդ տեղեկությունների, Հավանական Համարել, վոր Արտա —

շես Ա—նին Հաղորդել եր նրա վորդին, Ար տա վաղդ Ա-ր, և ապա

սրա յեղրայրր Տիգրան Ա—ր, վորէց Հետո թագավորել եր այս

վ ե ր ց ն ի վ ս ր գէ^ Տիգրան Բ -ր ։

ւ Տ է Г., XVI, 1, 19:- Տե՛ս А Р р., Буг., 48:3 Տե՛ս Տ է Г.. X I, 14, 15:4 Տես Т հ. К е 1 ո а с 1ւ, Л Ш Ьг^и е Еирак)г, եչ 104 և М а г к \ \ ՚ а г է,

ЕпшБеЬаИг, եչ 173*3 Տե՛ս Խ ո ր ե ն ա ց ի , И, դլ. ԿԱ։

27

Մեծ Հայաստանի Սաս էն , ինչպես ասացինք^ մենք ունենք

մանրամասն տեղեկություններ Տիգրան Բ~ից սկսած։

Տիգրան / *—Հքյ էԼոՐԸ. պատանդ եր սլա ր թեներ ի ւ/ուոճ գաՀ եր բարձրացել 95 թվին (մեր թվ* աո.»): Գահակալության այս թ վ ա ֊

կանը Հայտնի յե մեզ Պլուտար քոս ի վկա յությունից։ 70 թվին,

յերր Ապպիոս Կլա վգիո ս ը յեկել եր նրա մոտ իրրե դեսսլանճ նա, ինչպես վկա յում ե Պլոլյոարքոսը1, արդեն 25 տարի թագավորել

եր։ Պատանդությունից աղատվելու և իր Հայրենի թագավորու­թ յունը ստանա լու Համար նա, ինչպես վկայում ե Ստրարոնր

պար թեներին փրկանք եր տվել յո թան ասուն Հովիտներ ք վորոնք,

Մ արկվարտի կարծիքով^) ա յն շրջաններն ե յին, վոր Ատր պա տ ա ֊

կանի կողմերում գրավել եր Արտածես Ա ֊ը :

Յերր Տիգրանն աղատվեց ու վերադարձավ իր Հայրենի լեր ֊

կիրը նա արքայական իր թագր կապեցէ ինչպես վկայում ե Ա սլ֊ պիանոս ըէ Հայաստանի այն վ ա յր ո ւմ ո ւր ինքր Հիմնել եր Հետո

Տիգրանակերտ քաղաքը։ Այս վկա յությունից յերեում ե, վոր Հին

Աղձնիքըյ վոր ի մեջ այժմյան Ֆարկինում վորոշված ե վերջերս Հին Տիգրանակերտ քաղաքի տեղը գտնվել ե վոչ թ ե Ե'ո փք ում\

այլ Արտաշես յա ն թագավորության մե^ Մեծ Հա յքում1։

ԳաՀ բարձր ան ալուց Հետո Տիգրան Ո ֊ի աոաջին գործր ///—

ղավ Հարևան Նոփքի միացումն իր թագավորությանը։ Կապսլա֊

ղովկիանյ վորը Հազիվ եր Հռոմայեցիների ոգնությամբ պաՀպա֊ նում իր անվանական անկախությունըճ անկարող յեղավ պաշտ֊

պանել իր Հին դաշնակցին ու բարեկամին։ Տիգրան Р -֊ը Հարձակ֊

վեց Ծոփքի վևրջին թագավոր Արտանեսի վրա (9 4 թ * մեր թ վ *

աո.*) և նրա յևրկիրը կցեց Մեծ Հայաստանին։

< Ա ր տ ա շե ս ի ս ե ր ն դ ի ց ն ե ր }--- ա ս ո ւ մ ե Ա տ ր ա ր ո ն ը 3—

Տի դրանը* նա իշխում եր բուն Արմենիայոլմյ վորը սաՀմա ֊

նակից եր Մ արաս տանին, Աղվանքին} Ւբերիա յի ն մինչև

Կողքիս և Սև ծովի մոտ գտնվող նապպադովկիային։ Իսկ

ԶարեՀի սերնդիցն եր Ծոփաց յերկրի Արտ անեսը ։ վորն ի շ ֊

խում եր Արմենիայի Հարավային և) գլխավորապես} ա ր և ֊

ւ Տես Р 1 ս է., Լսշս11ստ, 21: շ Տես Տ է Г ., XI, 14, 15: а ЕгапБсЬаЬг, եչ 109»4 Տես М а г к л у а г ^ 5йс1агшеп1еп սոժ ճ\շ Т ^ ^ и е П е п , \\'1еп 1930,

յ *չ 119։

28

Ա՛րայ ան մասերում։ Տէ դրանը սրան Հաղթեց ե ղաււաւԼ ինքը տեր րոլոր այդ յերկրների» 1 ։

Այսսլիսաէք ի նԿւգես տեսնում ենք, Տիդրան Բ—ի իշխանու—

թ յա ն տա1լ միացան Ար եելյան և Արեմտ յա ն Արմենի ան, ւէորոնք թ ե Աքեմենյ աններ ի ե թ ե Ա ե լեվ1լյանների Ժամանա1լ աոանձին

ու ինքնիշխան յե րկրներ ե յի ն ։ Արմենական յերրորդ թագավո—

րութ յուհր, Փոքր Հա յք լլ, ՎՈ['Ը_ Հայկական լեռն աշխ ար Հի բնա ­

կան սաՀմ՚աններից դուրս եր գտնվույքճ Ե՝ ուիք ի նվաճումից առա 9,

արդեն յերկրորդ ղարի վերջերում, նվաճել ու միացրել եր իր

թագավորությանը ՄիՀրդատ Պոնտացին։

Ծովէքի միացումից Հետո Տիգրան Р —ի Հզոր ու րնդարձակ

թագավորությունը սաՀմանակից եր դաոնում արևմուտքում րա-

ց ի Պոնտոս ից նաև Կ ա սլպա դո վկի ա յ ին ։ Հարավում՛ և արևելքում՛

Մ եե՜ Հայաստանին Հարևան ու սաՀմանակից ե յին սլարթեների

դև ր իշխանության տակ գտնվող մանր պետությունները Ոսրոե-

նը, Կորղուքը, Աղ իա ր են ը և Ատ ր սլա տ ա կան ը, իսկ Հյուս իսումճ

ԱւIվանքը և Ւրերիան։0-1 թվից Հետո շուտուէ սկսվեց Արևելքում Հռոմի ու Պոնտո-

սի յերկարատև ու Համառ սլայքարը, վոր ին, ինչսլես կր տեսն ենք,-

մասնակից յեղավ նաև Տիգրան Բ-ի Հզոր սլետությունը։

1 Տե՛ս Տ է Г., XI, 14, 15:

29՛

4 . ՃԱՅ-ՊՈՆՏԱԿԱՆ ԴԱՇԻՆՔԸ ՅեՎ. ՏՒԳՐԱՆ Р-Ւ ԱՐՇԱՒԱՆՔԸԿԱՊՊԱԴՈ֊ւԿՒԱ

Առաջին դարի սկզբներում (մեր թվ* առ*) Հզոր ու մեծ սլե-

տ ություն եր դառել, ինչպես վերև տեսանք, Պոնտոս ր , վորը խիստ

ընդ*՛Արձակվել եր Մ իՀրդատ Եվսչատո րի ժամանակ, վոր ին անվա­

նում են նաև Մեծ*Պոնտոսը կամ Հին Պոնտական Կապպադովկիան , վորը Աքե-

մենյանների ժամանակ միացած եր բուն կամ Մեծ Կապպաղով—

կ ի ս ՚յի Հետճ ուներ այս վերջինի Հետ կուլտուրական ու կրոնա­կան և մասամբ նաև ցեղա յի ն #[որոշ կասլեր: Պոնտոսի ՀարևանԿապպադովկիան ուներ, բացի այդ, ստրատեգիական մեծ նշանա-

կություն, վորովՀետև նրա Հյուսիս—արևելյան րնդարձակ սահ­

մանները տարածվում ^ յէ ն մինչև Փոքր Հա յքը և մինչև Պոնտոսի գրեթե թիկունքը։ *հժվար չե, ուրեմն, Հասկանալ, թ ե ինչու Մի-

Հըրդատ Մեծն ամեն կերսլ աշխատում եր ցեղակից ու կրոնակից

այս յևրկիրը միացնել իր թագտվորությանր։

Կապպագովկիա յի փաստական նվաճումը Մ իՀրդատ ր Հաջո­

ղեցրել եր 99 թվին (մեր թվ* առաջ) և թագավոր եր դրել այս-

տեղ իր ութնամյա վորդու1ւճ Արիարաթ Թ ֊ ի ն ։ Աակայն շուտով,

95 թվին, Հռոմեական ծերակույտի կարգադրությամբ սլոնտական

զորքերը Հարկադրված յեղան մաքրել ա յդ յևրկիրը և Կապպադով-

կիայի թագավոր ընտրվեց Ար իո բա բղան Ա* Հռոմեասերը։

Հռոմայեցիների Հենց այս բարեկամի թագավորության ժա­

մանակ Տիգրան Բ-ը գրավել եր 94 թ վին Ծոփքը, վորը, ինչսլես

ասացինք, սաՀ ման ակից եր Կ ա սլսլա դո վկի ա յին և Հին դաշնակիցն

եր ու բարեկամն Արիարաթների թագավորության։ Իբրև նախկին

պաշտպանն ու Հովանավորը Ծոփաց Զ արեՀյան թագավորության '

Կապպաղովկիան այժմ, բնականաբար, վտանգավոր Հարևան եր

Համարվելու ՄեՏ Հայաստանի։ Հասկանալի յե նույնպես, վոր

Ար ի ո բա ր ղան Ա—ը, Հռոմեական քաղաքականության Հլու և Հնա­

զանդ սպա սա վորը, խոչընդոտ եր դաոնում պոնտական քաղաքա-

30

.կանության վերոհիշյալ ձգտումների իրադործման, վորոնցիу կեր (լարող Հրաժարվել ՄիՀրդատ Եվսլաաորր։

Առա Հին ղարի սկզբներին Կ ասլպադովկիան , ինչպես տես-

նում ենք, ընգՀանուր թշնամի եյին Համա րե լու և Տիգրան ր ե

ՄիՀրգաւոր, ե միանգամայն բնական ե։ վոր նրանք աշխատելու

եյին միանալ իրար Հետ ընդդեմ Հարևան ա յգ թագավորության։

Հայաստանի աււևտրի ու քաղաքների մասին ռուսերեն իմ աշխա­տ ությա ն մեֆ , Հենվելով Ռեյնաքի յենթա դրությա ն վրա' յևս

մատնանշել ե յի , բացի այղ.) վոր պոն տ ա /լան թագավորների և

Հատկապես Մ ի ր գ ատ Եվպատորի բարեկամական քաղաքականու­

թ յո ւն ր Հայաստանի, Ատրպտտականի և Ւրերիայի Հանդեպ բա ­

ցատրվում ե պոնտական մեծ առևտրի շաՀերով^։ Այս յերկրների

րարեկամությունր խոշոր նշանտկություն ուներ Պոնտոսի Համար,

վորովՀետև նրա մեծ նավաՀանգիստներր Հավաքատեղեր ե յին և

Հանգուցակետեր ՀամաշխարՀային մեծ առևտրի և միջազգային

աարանցիկ ճանապարՀների, վորոնք գալիս ե յին Հեռավոր Ա ր ե ֊

Վհ1ՔՒս ոլ Մ Ի Հին Ասիայից և Եկրատանայի ու Արտադատի Վր ա՛­յո վ դևում եյին, գլխավորապես, պոնտական ԱէՐիսոս և Աինոսլ

ք աղաքնե րր ։

Բարեկամական այս Հարաբերություն/սերը, վոՐ գո յութ յուն

ունեյին Պոնտոսի և Մեծ Հայաստանի միջև, Տիգրան Р —ի ժամա­

նակ գառել եյին ավելի սերտ ու մտերիմ։ Աէքի առա ջ ունենալով

իրենց յերկրներ ի կենսական շաՀերը' Տիգրան Р- ֊ր և ՄիՀրդատ

Եվպատոբ ը 95 կամ !)4 թվին կնքեցին Հատուկ դաշնադրությունք

վորի նպատակն եր վոէ թ ե նախապատրաստվող Հա յ - ֊ պոն տա կան

պատեբազէքե ընդդեմ Հռոմի, ինչսլես գունավորված ու շփոթ կեր-

։զով պատմում ե Յուստինոսը, այլ, Հավանորեն, Տիգրան Р —ի

ռազմական աֆակցությունր ՄիՀրդատին ընդդեմ Հարևան Կապ-

պա գով/լի ա յի։ Հքսքված դաշինքի Համաձայնք վորն ամրասլԱդել

եյին Տիգրանի ամուսնությամբ ՄիՀրդատի ադֆ/լան Կլեոպատրա-

յի Հետ, յերկու թաղավոբները պայմանավորվել ե յի ն , վոր նվաճ­

ված քաղաքներն ու շրջանները սլատկտնելու յե ն Մ իՀրդատին,

իսկ գերիներն ու շարժական գ ո ւյք ը ' Տիգրանին։

Յուստինոսի վկա յութ յունն այս դաշինքի մասին Հարկ եմ

Համարում մեֆ բերել ընդարձակ բովանդակությամբ։

СС Ա յգ ժ ա մ ա ն ա կ Ա ր մ ե ն ի ա յ ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ,— պ ա տ մ ո ւմ

ւ Տե՛ս , 0 торговл е и город ах А рм ени и ", եչ 48։2 Տե՛ս К е ւ ո а с 1ւ, МИЬг1(Ш е Еира№г, ե չ 78 և 234։

31

ե Ցուստինոսը,---Տիգրանը, վորը պատանդ եր տրվել վա­

ղուց պարթևներին և ք ի չ առաչ Հետ եր ուղարկվել իր Հայ­րենի թագավորությունը։ Սրան շատ եր ուզում Մ իՀրդատ ր

դաշնակից անել ընդդեմ Հռոմայեցիների, վորոնց Հետ նա

վաղուց Հետե մտադիր եր պատերազմ սկսել։ в եվ թեև Տ ի գ ֊ րանը Հռոմայեցիների կողմից լեր կրել վորևե անարգանք 1"

նա դրդում ե նրան Գորգիոսի միջոցով, վոր Հարձակվի

Արիորարզանի վրա, վորը խիստ թ ո ւյլ եր, Իսկ վորպեսզի

չերևա, վոր վորոչ խորամանկություն կա դրա տակ' նա

ամուսնացնում ե նրա Հետ իր աղջկան Կլեոպատրա յի ն ', Տ ի գ ֊ բանի առածին Հենց Հարձակման ժամանակ Արիոբարզանը

վերցնում ե իր գո^յՔԸ. ^ փախչում ե Հռոմ։ Յեվ այսպիսով

Տիգրանի ոգնությամր Կասլսլագովկիայում սկիզբ ե դրվում

նորից ՄիՀրդաԱ1ի իշխան ութ-յանէ Նույն այս ժամանակ մեռ­

նում ե Նիկոմեդեսր և նրա վորդուն, վոր ի անունր նո ւյն -

սլես Նիկոմեդես եր, դուրս ե վտարում թագավորությունից

ՄիՀրգաար։ Յերր սա Հռոմ ե գալիս վորսլես աղաչավոր' ծե­

րակույտը վճռում ե, վոր յերկուսն ել պետք ե վերաՀաս-

տ ատվեն իրենց թագավո րություններում։ Այս գործի Համար

ուղարկվում են իրրե լեգատներ Մ ♦ Ա^վիէիոսր և Մ ան լի ո ս

Մալթինոսը։ Յերր այս րանն իմացվում ե% ՄիՀրդատը դաշն-

ե էլն քում Տիգրանի Հեայ վորսլես զի պատերազմ սկսե Հռո­

մէս յե ց ին եր ի դեմ’* Նրանք պայմանավորվել եյին իրար Հետէ.

վոր քաղաքները և Հողերը պատկանելու յե ն Մ իՀրդատին,

իսկ մարդիկ ե ինչ վոր Հնարավոր ե տա նելճ Տիգրանին}) ՜։

Յուստինոսի այս վկա յությունը, վոր յեվրո պա կան պատմա­գիտության մեջ Հիմք հ ծառայել ան Հա վան ական յեզրակացու-

թյուններ ի, ինչպես շատ ՛ճիշտ նկատել ե Ռեյնաքը, այնքան՛

խառնաշփո թ ե, վոր կարելի յե Համարել կաս կա ձեւի3,

93— 89 թվերի վերոհիշյալ պատմական անցքերը, վոր խառն

ու Հակիրճ կերպով պատմված են Յուստինոսի վկա յությա ն մեֆ*'

տեղի եյին ունեցել, իրապես, ինչպես յերեում ե անկախ Յուս-

տինոսից մատենագրական նաև մյուս աղբյուրների վկա յություն­ներից՝ Հետևյալ Հաղորդականությամբ։

1 Տ ի գ ր ա ն ի ա մ ո ւս ն ո ւթ յա ն մա սին Ելեոսլա տ րա յի Հետ Հա մեմա տե նաև՝ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո Ա ) Լ ո ւկ ո ւլլո ս 2 2 և И սլ պ ի ա ն ո ս, Մ իՀրղատաէլտնք 104»

շ Տես Ց ո ւ ս տ ի ն ո ս , XXXVIII, 3, 1—5: յ Տե՛ս Л Ш Н гШ е Еираик, եչ ււտ։ ծանոթ, յ »

32

.93 թվին (մեր թ վ. աո. յ , Ծովւքի միացումից ան մի ֆ ա սլ ե ո

Հետո, Տիգրան Р -ը , ինչսլես վկայում ե Յուստինոսր, ՄիՀրդատ ի

Հորդորմամբ Հարձակվել եր Կապպադովկիայի վրա, գրավել եր

ամրոգֆ յերկիրր ե Ար ի ո բար ղան Ա~ր փախել եր Հոոմ։ Վերջինիս

փոխարեն, նույն 93 թվին, վերաՀաստատվեց այստեղ իբրև թ ա ­ղավոր ՄիՀրգ ատի փոքրաՀասակ ւէորդին Արիտրաթր, վոր ի խ ր-

նա Սա կա լն եր *հորդիոսր։ Կա սլսլա դո վկի ա*ն նվաճելուց Հետո, ինչ—

սլես տեսնում ենք, Տիգրանն ի*եքր վերադարձել եր Հայաստան և իր գրաված■ ամրողֆ Հանձնել եր ՄիՀրդատի վորդուն:

Հենց ինքն այս վււսստր Հ իմք ե տալիս րոտ իս յենթ։սդրելու, վոր Յուստինոսի մատնանշած վերոՀիշյալ դաղին քր, վոր ի Համաձայն

Vքաղաքներն ու Հողերր սլատկանելու եյին Մ իՀրդատ ի ն», կնքված

ե յեղել, Հավանորեն, 93 թվից առաֆ։

Հռոմեական ծերակույտի Հրամանով, ինչւղես Հայտնի յե

Պ լուտա րքոս ի ցՀ, շուտով Կ ա սլսլա դո վկի ա յեկավ ^Էւի1լիայի փոխ— սլրետոր ր ' Սուլլան։ Սա սլա րտության մտանեց Ղ* որ դի ո սի ե Տիգ­

րանի զ որք ե ր ր ե նորից Հաստատեց Կա սլսլա դո վկի ա յի գա Հի վր

դաշնակից Արիորարղան Ա-֊ին։ Յերր Սուլլան գտնվում եր Յեփ -

րաւո գետի մոտ' նրա մոտ եր յեկել ա յնտեղ Հ 93 թ վին) /դար թ ե -

ների թագավո ր ՄիՀրդատ Р —ի դ եսսլանր, Որորաղոսր, վորր, ի *չ~՜

ոլես Հաղորդում են աղբյուրներ ր՜ , ր ա ր ե կա մա կան բանակցու­

թ յուններ եր վարել Սուլլայի Հետ և առաջարկել եր, վոր Յեփ - րտտ գետ ր էի^ի սա Հման յերկու սլետութ յուններ ի միֆև։ Ա յս

վկա յություն ր սլարղ ցույց ե տալիս, վոր միանգամայն սխալ ե

Կուրտ ԵքՀարդի կա րծիքր, լԷոՐ [Է Տիգրան Р —ի կռիւքն եր ր պար­

թևների դեմ և Միֆագետքի ու սլարթևական մանր վասսալ պե­

տ ությունների միացումր Հայաստանին դնում ե 92 թվից աււտֆ՚՚տ

Հավանորեն, 91 թ՜վին' Ս ուլլայի Հեռանա լուց ան մի ֆա պես

Հետո' Միթրաասր և Բագոասր, վորոնք, րստ յե ր և ո ւյթ ին, Տիգրան

Р —ի զորավարներն և յի ն ' նորից Հարձակվեցին ու դրա վեցին

Կասլպադովկիան։ Ար իո բարդանն այո անգամ ևս փախավ Հռոմ և

նրա գա Հր նորից տրվեց ՄիՀրգտտի Արիա րա թ վորդուն*։

1 Ա ո սլլա, 5 ։

- Տ ե ս Պ լ ո լ ա ա ր ք ո ս, Ս ոլլլա , 5 , Ս, սլ սլ ի ա ն ո ս, ՄիՀրդատ» 5 7 Ա

Ֆ լ ո ր ո լ и 70 ։

у Տե՛ս К. Е с к հ а г ժ է, Б 1е агтеп18сЬеп РеШ гйде дев ԼսԱս11ստ, КПо, В а. IX, 4, ե չ 403:

4 Ա պ սլ ի ա ն ո ս, ՄիՀրգատ. 10։

33Տիզոս1ւ յեվ Հո.ւււքյւ—3

Նույն 91 թվի՛ս, Նիկոմեդես Բ-ի մաՀից Հետո, յերկպ ա ռա ֊ կոլթյոլններ եյին ծագել նաև Բիթանիայում, ՆւոԱւ, այստեղ թա ­գավոր եր Հաստատել Նիկոմեդես Բ-ի է!եծ վո րգոլն Նիկոմեդես

Գ-ին։ Սակայն նրա կրտսեր վոր դին, Սոկրատեսր, ապավինելով ՄիՀրգատ Եվպատորին և ստանալով սրանից պոնտական զորքեր'

կարողացավ ինքը գրավել Բիթանիան, իՀարկե, առանց Հռոմի

Համաձա յնո ւթ յա ն ։Ցերկոլ Հալածված թագավորները Աըիորարզան Ա ֊ը և Ն ի ֊

կոմեդես Գ~ը յեկան, ինչպես վկայում են Յուստինոսը և Ա պ ֊

պիանոսը\ Հււոմ և ոգնոլթ յո լն խնդրեցին Հռոմայեցիներից, Հռո­մեական ծերակույտն այս անգամ ուղարկեց Արևելք Մանիոս

Ակվիլիոսին և Մ անլի ո ս Մ ալթինոսին, վորոնք 89 թվխն, առանց

կռվի ու. վորևե Հակառակության, վերահաստատեցին նրանց իրենցթագավորությունն եր ումէ

Մեջ բերված փաստական այս տեղեկություններ ր, վոր վե­

րաբերվում են 93---89 թվերի վերոՀիշյալ սլա ամա կան անցքերին'

սլարզ ցույց են տալիս, վոր Յուստինոսի վկա յությունը վոչ մի­

ւս յն խիստ Համառոտ ե, այլև տեղ տեղ վխ^ելի յե ու անՀավաստի։Յուստինոսի մոտ Հիշատակված ե Տիգրան Բ-ի աոաջին

միայն Հարձակումը Կապպադովկիայի վրա և բաց ե թողնված

Միթրաաս և Р ագո աս զորավարների յերկրորդ արշավանքը։ Նրա

վկա յությունից ստացվում ե սլարղասլես ա յն տսլավորոլթյոլնը,

վոր Նիկոմեդես *հ—ը ևս, ինչսլես և Արիոբարզանը, փախել եր

Հռոմ 93 թվին։ Բացի այդ, Համաձայն նրա վկա յությա ն, ՄիՀըր-

դատի ու Տիգրանի դաշնակցությունը վերաբերվում ե վոչ թ ե 93

և 91 թվերի արշավանքներին, յերբ Տիգրանն ու ՄիՀրդատը

գործում եյին, իրապես, Համաձայն ա յդ դաշինքի, ա յլ 88 թվի

Հռոմեական֊պոնտական մեծ պատերազմին, վորին Տիգրանը , ին չ­

պես կտեսնենք, բնավ կեր մասնակցել*

3 եվր ո պա կան պատմագետները, Հավատ ընծայելով Յուստի-

նոսի կասկածելի այս վկա յություններին' Տիգրան Р —ի մա սնակ֊

ցությա նը 93—84 թվերի անցքերին տվել են, իմ կարծիքով9 մ ի ֊

ան գա մա յն վիճելի ու անՀավաստի լուսաբա նություն* Բավակա­

նաչափ Հիմնավորված չե ըստ իս, նախ և առաջ, ընդՀանրացած

այն կարծիքը, վոր իբր թ ե Տիգրանը Հլու և անխոս մի գործիք ե յեղել ՄիՀրդատ Եվպատորի քաղաքական նպաաաէլների ի ր ա ֊

1 Ցուս տ, XXXVIII} 3, 4 և Ապպիանոս, ՄիՀրգատ,/ 9—11։

գործման^ ։ Մենք ասացինք արդեն վեր և, վոր Տիգրանի մ ա ս ֊

նակցությունը 93 թվի Կ ա սլպադո վկիա յ ի նվաճման ր բացատրվոլյՐ

ե սլարզասլես նրանովք վոր Ծոփքի միացումից Հև աո ա յդ յեր/լի ֊

րր վտանգավոր Հարևան եր դաո.ել Մեծ Հայաստանի արևմտյան սահմանումէ 'հժվար չե նաև կ ռ ա Հ ել, վոր նաև 91 թ վ է արղաւէան ֊

քր կարևոր նշէսն ակութ յո ւն ուներ Հայաստանի Հ ամար , վ ո ր ո վ ֊

Հետև պար թեներ ի բարեկամական բանաէլցոլէ1 յուններ ին Ս ոլլլա ֊

յի Հետ (9 2 թվ*) մասն ակցել եր, ինչպես Հաղորդում ե Պ լուտ ա ր ֊

քոսը՜ ք նաև Կապպադովկիա յի թագավոր Ար իո բա րղան Ա* Հոյո ֊

մեասերըէ Ւ ս կ պարթևների) Հռոմի և Կապպադովկիա յի րա րեկա ֊

մական Համաձայնությունը չեր կարող ցանկալի լինելք իՀարկե,

Տ ի գ ր ան Р —ին։ Յեվ Հասկանալի յե , վոր նա, Հանձնելով Կապ֊ սլա դո վկի ա յի թ ա գա վ ո ր ո ւթ յո ւն Արիա րա թ ի ն և 4*որդիոսինՀ ա ֊

սլա Հովում եր իր թիկուէւքն արևմուտքում և ամրացնում եր իր

քաղաքական դիրքերր Հայ֊սլարթևական կոիւխևրի Համար։

Մի մեծ թյուրիմա ցություն ե, րացի ա յդ ։ Մ ո մզեն ի, Մ ո ր ֊

գանի և ուրիշների կարծիքր*, վոը ՒԸԸ Р^г Տիգրան Р —ի և ՄիՀըր- դատ Եվսլաաո ր ի դաշնադրությունը վերաբերվել ե վոչ միայն

Կապպադովկիա յի , ա յլև Հռոմեական֊պոնտա կան 88—84 թվերի մեծ

կուիւքն երին, վոր նախապատրաստում ե յին վաղորոք ՄիՀրդաաը և

Տիգր անըէ Այս յե ն թաէչրությունը նրանց Հիմք ե ծառայել մ ե ֊ ւլագրելու Տիգրան Բ ֊ի ն , վոր սա խախտել ե այդ կռիֆւերի ը ն ֊

թ ա ցքում ՄիՀըդատի Հետ էլնքած դաշինքը* է Մ ենք կտեսնենք

սակայն ներքև, վոր իննսնական թվականների վերջերում ( մեր

թ վ . աո.*յ վոչ ՄիՀրդատը և վոչ ել Տիգրանը վորոշած չե յին կ ա ֊

բող լինել պատերաղմել Հռոմայե ցիների դեմ: Միանգամայն նաև

ան Հա վան ական ե, վոր Հա յ —սլարթեական կռիւքն եր ից առա^ Տի գ­

րան Բ~Ը Համաձայնած լիներ անմիտ ու արկածախնդրական մեծ

պատերազմ սկսելու ընդդեմ Հզոր ու աշխարՀակալ Հռոմիз

Ինձ թ վում ե, վոր ավելի քան Հավանական կարելի յե Հ ա ֊

ւ Համեմատն Т հ. К е 1 ո а с հ, МКЬг1йа1е ЕираЮг, եչ ւօտ, К- Е с к հ а г Ժ է, Մւշ агше^БсЬеп РеШгй^е ёеБ ЬикиНиз, КПо, IX, 1, եչ 403—404, Э о 1 е п з Ց է К Ь а 1 с Ь , НииИге й е Б յո շ 1 օ ո տ АгтёгНепв, Оепё\те 1907, և ո ւր ի շն ե ր ը ։

շ Տձս Պլ ո ս տ ա р ք ո ս, Սոլլլա, 5։յ ՏՏս М о м м с е н , „Римская и стор и я", т. II, Л1осква 1887, եչ 986,

յ . М й г ^ а п , Ւ11տէօւքօ ճս реир1е аппёгИеп, РагЫ ЭШ , եչ 70, В . Б р ю с о » , Л етоп и сь исторических су д еб армянского народа, М осква 1918, եչ мե այլնէ

4 Տ11ս, ռրի4ւա1լ, Н е ւ ո а с հ, МШтпсЫе Еира1ог, եչ 311։

35

մարել, վոր Յուստինոսի ոգտագործաձ Հռոմեական աղր քուրը,

մատնանշելով վոր ՄիՀրդատի ու Տիգրանի դաշինքը կնքված ե

յեղել Մանիոս Ակվիլիոսի Արևելք գալուց Հետո, ա յսինքն' 8 8 —

84 թվերի Հււոմեական֊պոնտական պատերազմից առա*, Հավանո­

րեն Հատուկ միտում ե ունեցել Հետագա կռիկների պատասխա­նատվությունը վերադրելու Մ իՀրդատ ին ու Տիգրանին, Աակա,ն,

իրապես, ինչպես ներքև կտեսնենք, այդ մեծ պատերազմի առիթ

տվողը վոչ թ և ՄիՀր դատն եր, այլ Մանիոս Ակվիլիոսը,

Իսկ Տիգրանը, վոր ամենևին չեր մասնակցել ա յգ կռիվներին'

բոլորովին անՀիւ/ե կերպով ե մեղադրվում դաշնադրության խախտ­ման Համար, Վերո Հիշյալ դաշինքով նա պարտավորոլթյոլններ

եր Հանձն առել վէչ թ ե Հռոմեական֊պոնտական պատերազմի, ա զ միմիա յն Կ ա սլսլա դո վվիա յի նվատմամբ։

Վոր Յոլստինոսի դաշնադրության մասին վկա յռլթյոլնր սխալ ե և միտումնավոր1 այդ ց ո լյց են տալիս, ինչպես կտեսնենք,

բոլոր Հետագա սլա տ մա վան փաստեր ր ։

36

}

5. ՄհճՐԴԱՏՅԱՆ ԱՈ-ԱՋհՆ ՊԱՏեՐԱԶՄԸ ( 8 8 - 8 4 1 Н .)ՄիՀրդատ յա ն այււ պ ա տ եր ա զ մլլ և ս ոցի ալա էլան մեծ Հե զա­

մի ոխութ յունն Արևելքում ու Հունաստանում յես Հույս ուն և մ, վ որ

կրկարոգանամ րնդարձակ կերպով քննութ յա ն առնել Հա Գորգ իմ

ուսումնասիրություններից մեէլում։ Իսկ ա յժմ ա յգ անցքերի վրա

յես կանգ եմ առնելու Համառոտ ԼլերսլաԼ ու Հատկապես այն

նկատառումով, վ'1 Լ1 յեվրոոլական սլատմագետներ ից վ ո մանք, որի—

նա էի Շոլիդելր ե Մ ո մզեն ր այս պատերազմին սխալմամր մսա նա ֊

կից են դարձրել նաե Տիգրան յա ն Մեծ Հայաստանի։

8 8 — 84: թվերի սլա տ ե ր ա ղմի մասին դերիշխող ե գա ո. ել նաե

ա յն կարծիքր, վոր իրր թ ե ՄիՀրդատ Եվսլատորր կաւ! Մ1.ձը Համառ կերպով զինվել ու ն ա Էս ա սլ ա տ ր ա и ավել եր էլովի րնղդեմ Հո ո մ ա յե ֊

ցիների} նպատակ եր դրել իրեն վտարել նրանց Ասիայից ե ա յգ

նպատակով կովից առաֆ ղաշն եր էլնքել Տիգրան [ ' ֊ ի Հետ։

Այս յենթա դրութ յուններր} իմ կարծի,լւովէ կարոտ են վերա­

ք նն ո ւթ յա ն ։ Աղբյուրների փասս/ական վկա յություններից պարզ

յերևում եք վոր ՍիՀրդատն ամեն ֆանք գործ եր դրելք վորպեսզի

կարողանա խույս տալ աՀեղ այս պատերազմից։ Նա Հսկայական

գումարներ եր ծախսել Հոոմումյ վորսլեսղի կաշառված ծերակու­

տականների միջոցով վիճելի խնդիրները լուծվեն խաղաղ ճա նա ֊

պարՀով։ Մշտական գժ տութ՜յուններ ի ա ռիթ տվող այդպիսի

Հարցեր ե յին վոչ միայն Կ ա սլսլա *էո վկի ա յ ի 3 ա յր մանավանդ, նաե

է'ի թանի ա յի թագավորության խնդիր ր, վոր ի բա ր եկ ա մ ո ւթ յո ւն

յյ ւ չեզոքություն ր չավ։ աղանց կարևոր եյին Պոնտոս ի Համար նրա

Հյուսիս—արևելյան սա Հման ում գտնվող Բոսփոր յա ն նեղուցի պ ա տ ֊

ճառով* ՄիՀրդատ ի ծովեզրյա պետության Համարք վոր ի Հոյակապ

ո ւ Հարուստ Հելլենիստական քաղա,քներր խոշոր կենտրոններ եյին

ւ Տ ե ս Р. Տ р I е ^ е 1, Егап1Бс11е АкегШ ишзкипйе, Ье1рг1д 187Տ, Вй. 111, ե չ օշ և М о м м с е н , .Р и м ская и стори я*, т. II, п еревод Н е в е д о м - с к о г о , М осква 1887. եչ 286 և 287,

37

Համաշխարհային տարանցիկ առևտրի' սևծովյան նեղուցների

Հարցն ուներ, բնականաբար, կենսական նշանակություն։

Վոր ՄիՀրդատ ր 88 թվի ՚ե չեր ուզում, իրոք, պատերազմել

Հռոմի Հետ' ա յդ պարզ յերևում և Հենց իրենց իսկ Հռոմեական աղբյուրների վկա յություններից։ Այղ աղբյուրներից մենք գի­տենք, վոր' չնայած- Կասլպադովկյիայի ու Բիթանիայի խնդիրնե­րի քաղաքական ու տնտեսական բացառիկ կարևոր ութ յան ր Պոն­

տոսի Համար' ՄիՀրդատր, այնուամենայնիվ, խուսաւիելով պատե­

րազմից' ձՀակառակեց, վոր Նիկոմեդեսլէ և Արիոբարզանը վերա ֊ Հաստատվեն իրենց թագավոր ութ յուններ ում։

88 — Տ ^ 1էեբի պատերազմի Համար պատասխանատու յե ,

անտարակույս, վոչ թ ե ՄիՀրգատը, այլ Հռոմեական դեսպան Մ ա ֊ նիոս Ակվիլիոսր։ Սա յեր, վոր դրդեց Նիկոմեգեսին Հարձակվելու

և կողոպտելու Պոնտոսի Հյուսիս—արևելյան շրջանները մինչև Ա ֊

մասարիս և ստիպեց նրան պոնտական թալանված բնակչության

Հաշվին վճարել իրեն և Հռոմեական ֆինանսիստներին նրա զ ա ֊ Հա կա լութ քան Համար արված ծախսերը:

ՄիՀրդատը չդի-էադրեց և չկովեց մինչևիսկ այս ավազակա­յի ն Հարձակման մ ամանա կ։ Նա շարունակեց իր խաղաղ բա նա կ ֊

ցությունները և խնդրեց միայն, վոր իրեն թ ո ւ յլ տրվի պաշտ֊

պանվել և կո՛փել եիկոմեդեսի դեմ։ Յեվ յերբ Հռոմեական դեսպան-

ներ ր մերժեցին նաև այս դիմումը նա Համոզվեց, վոր բանակ­

ցություններն այլևս ան ո զո լա են և ին քնա սլա շտ սլան ութ յա ն միակ

միզողը պատերազքքէ։ եէ

<ГՉ1г վոր ավազակի դեմ,---րացականչել եր նա,---ամեն

վոք զենքի յե դիմում, յե թ ե վոչ փ ր կ Վ ե լո ւ? գ ո ն ե վ ր ե ժ ա ռ ­

ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ի է

Մ ի Հ ր գ ա տ ի խ ա ղ ա ղ բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր , ի ն չ ս լե ս մ ի ա ն գ ա ­

մ ա յն ՛ճիշտ բ ա ց ա տ ր ե լ ե Մ ո մ զ ե ն ր , վ ո չ թ ե դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն խ ո ­

ր ա մ ա ն կ խ ա ղ ե ր ե ն յ ե ղ ե լ , ա յ լ ա ն էլեղ ծ ձ գ տ ո ւ մ խ ո ւս ա վ է ե լո ւ

ս լա տ ե ր ա զ մ ի ց , Վո[՛ ն ա չ ե ր ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե Հ ա մ ա ր ո ւ մ ե ր դ ժ վ ա ր

ո ւ վ տ ա ն գ ա վ ո ր ։

(ГԹեև բանակցությունների խզումրք— ասում ե Մոմզե-

ն ր ,—չեյին ուզում վոչ Հոոմեական ծերակույտ ր, վոչ ՄԷ^ԸՐ՜՜

դատ թագավորր և վոչ ել Նիկոմեգես թագավոր ր1 սակայն

ա յգ ցանկանում եր Սակվիլիոսրք և սլատերազմր սկսվեցի՜։

1 Տ /ги 8 ո ւ ս տ ի ն ո и, XXXVIII, V# Ջ։

- Տե՛ս „Римская и стория*. 11, М осква 1887, ե չ 2 8 6 *

38

Ընդունելով սա/լայն) վոր Մ'իՀրդատ ը չեր ուղում սլատերաղ—

մ ել Հռոմի ՀետՀ Մ ո մզեն ը, այնուամե՛նայնիվք յենէ) ադր ում ե, վոր

իբր թ ե պատերազմը սկսելուց առա'Լ նա էլնքել եր նոր ու ավելի սևրա դաշնադրություն Տիգրանի Հետ և ստացել նրանից ոժան-

ղա/լ մի զորաբանակ*։Մ ո մղեն ի յե ն թ ագրո ւթ յո ւնր նոր դաշին,րի կնքւՐան մասին,

վոր Հիմնված- ե ոլարղասլես Յուստինոսի վերոՀիշյալ վկայո ւթ լան

վրա, ինչպես տեսանք, միանգամայն անՀավանական ե: Թյուրի—

մա у ութ յա ն արդյունք հ նույնպես յ ինչսլես մատնացույց ե արել

իր Հոդված՛ներից մեկում Ռեյնաքը՜, նաև Մ ո մղեն ի մյուս յե նթ ա —

գրությունը, վոր իբր թ ե պատերազմից առաֆ Մ իՀրդատ ր Տիգ- բանից ստացել եր ոժանդակ զո րա բանա կ։

Արմենների զորագունդը, վորր մասնակցել եր այս պատե­

րազմին և բաղկացած- եր 10*000 Հոգուցճ Հիշատակված ե, իրոք,

Ասլսլիանոսի մոտ*։ Վերջինս բացի Մ իՀրդատ ի բուն զորքից (՜Օ

о'-кзьоу)' 250*000 Հետևակ և 40*000 ձիավորՀ առանձնապես մատ-

նանշում և նաև Փոքր Հա յքի ոգնական 10*000 Հեծելազոր ր

( о и д о а / ' .к а ) : Այս այրուձին, ինչպես Հայտնի յե աղբյուրների

վկայո ւթ յուններից' մասնակցել եր Մ իՀրդատ ի վորդոլ Ար իա րա թ ի

և, Հավանորենէ Նեմանես կամ Նայմանես արմեն զորավարի ա-

ո.ա Անորդությամբ Հաղթական յերկու մեծ կռիֆլերին Ամն իա ս դե­

տի և Պրոտոպաքիոնի մոտ։ Բայց այս զորքը վոչ թ ե Տիգրանի

ուղարկած ոժանդակ զորաբանակն եր, ա յլ Հեծելագունդն եր Фп —

քրր Հայք ի ) վորն ա յդ ժամանակ, Հավանորեն, միացված՛ եր Արի- արա թ ի Կապպագովկիայի թագավորության

Ամնիասի և Պ րոտոպաքիոնի մոտ Մի Հրդատի աոաֆյին Հաղ­

թ ութ յուններից Հետո կոիվր Փոքր Ասիայում ստացավ ՀետղՀետե

նա իւ ազգային և ապա սոցիալական Հեղափոխության բ ն ո ւ յթ ։

Պոնտական զորքերի Հաղթական մուտքն արևմտյան Փոքր Ասիա

մեծ վոգևորությու!է առաջացրեց, գլխավորապես, Հելյեն ազգայ­

նականների և, մանավանդ, դեմոկրատների շրֆանում։ Այս վեր­

ջիններն անչափ ատում ե յին Հռոմեական դաժան իշխ ա նությու-

նր, վորր վերացրել եր Հելլենների անկախությունը և, պաշտպան

կանգնելով ազնվականության ու ՀարուստներիՀ կեղեքում եր սը-

3 Տե՛ս նույնը, ե չ 286 և 287։2 Տես Неуие ճ0տ 6էսճ0տ дгесяиев, II, ե չ 384։3 Տես ՄիՀըղաա., 17։4 Տես К е 1 ո а с հ, М1Шг1йа1е Еираюг, եչ 122, ծանոթ. 1*

39

շ,ա՛նց Հետ միասի՛ն гни մի/լ ժողովրդի՛ն, Թե վոր քան վայրագ եյին այս կեղեքումները այղ վկայում են իրենք Հենց Հռոմայեցիները։

Օրինակ, Կիկերոնր մատնանշում ե, վոր Հռոմայեցիների անունն

Ասի յի Համար նողկալի յեր, իսկ Հարկերը, տասանորդը և մաք~

սերը միջոցներ եյին մաՀվան։ԱիՀրդատը, վորր սլատերազմից առա^ ճանապարհորդել եր

ծպտված և ծանոթացել Փոքր Ասիայի ներքին այս դրությանը ' արդեն պատերազմի սկզբում աշխատեց պաշտպան ու Հովանավոր լինել կեղեքված փոքրասիական ժողովրդի։ Գերված ասիացի զին­

վորներին նա վոչ միա յն ազատում և տուն եր ուղարկում, այլ

՛Արանց տալիս եր նաև ճանապարհածախս։88 թվին Մ ի Հր դատն ամենակարճ ժամանակում նւէաճեց ամ-

Րոդ!. Գրեթե Փոքր Ասիան։ Բնակչությունն ընդունում եր նրան գրկաբաց եւ սլատվում եր նրանճ իրրե ազատարարի ու նոր Դի­

ոնիսիոսի։ ՜Նրան Համարում եյին Ազեքսանդր Մակեդոնացու նը-

ման Հելլենական—աս իական մի նոր աշխարհակալության Հիմ­

նադիր։Հռոմեական իմպերիալիզմի ավելի քան քառասուն աարի

աեող անողոք կեղեքումներդ ինչպես ասացինք, шиш^ եյին բԼ-

րել Փոքր Աս իա յո Լ/Г կատաղի ու անզուսպ ատելություն դեպի

Հռոմը և, մանավանդ, դեպի նրա վարձակալներն ու վաշխառուն Լ- րր։ Յեվ միանգամայն Հավանական կարելի յե Համարել անգլիա­

կան պատմարան Մերիվելի կարծիքը1, վոր մոտ 80*000 իտաքա­

ցիների կոտորածը Փոքր Աս իա յո ւմ ավելի։ շուտ պետք ե վերա դր­

բել այս ատելությանն ու վոխակալոլթյանը, քան ՄիՀրգաաի

կանխամտածված թա քուն ՀրաՀանգներին։

Արդեն 88 թվին ապստամբության ՀրդեՀը ՀետղՀետե տա­

րածվեց Փոքր Աս իա յո ւմ և ազատագրված յերկրում շուտով

տարրերային կերպով բռնկվեց սոցիալական ամենամեծ Հեղափո­

խ ություններից մեկը, վորն անցավ նաև Հունաստան*

8 8 թ *Լ ի ա մ ա ռ ը Հ ո ւ ն ա ս տ ա ն ո ւ մ վ ո ա ք ի յե լ ա ն և ա պ ս տ ա մ -

րևցի% աթե՛նացիները, վորոնց Փոքր Աս իա յիը նրա՛նց դեսպանը

Հայտ՛նել եր, վոր1 թո թափելով Հււոմի իշխանությունը* նրանք կա­

զատվեն պարտքերից և կըվերականգնեն նախկին դեմոկրատիան

ու իրենց Հին ազատություն՛ները։

88 թվի վերջերում պոնտակա՛ն զորքերը, ՄիՀրդատի վոր ղու

Արիարաթի առաջնորդությամբէ անցան Յեվրոպա և գրավեցին

ւ ՏԱս Оепега! հւտէօո' օք Кош, 1875:

40

Մ Ի I Ր Դ Ա Տ ե 4. «Ո Ա Տ Ո Ր

Թ ր ա կիա ն ո ւ Մ ա կեդոնիա յ ի մի մաս շ ։ Ա յս Ար ի արա էէ ի Հետ ք վ ո ֊

չ էը Կ ա սլսլա ղովկիա յի և , ըստ յե ր և ո լ յթ ի ն , ն ա և Փ ո ք ր Հ ա յք ի

թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ճ ա յստ եղ ևս կոիքքներին մասնաէլցել հր ար մեն ավա ն

• վ երո հ իշյա լ Հ եծելա զո րը ։ Բ ա ցի Թ լէա կիսւյից և Մ ա կեդոնիա յ ի ւ\ի

.մա սից, Ա թ ե ն ք ի ա ս լստ ա մրութ յուԱ ից Հետո Մ իՀրգա տ ի կողէէե ա ն ~

ց ա ն Ելլա դա յ ի գ ր ե թ ե րոլոր մա նր ս լե տ ո ւթ յո ւս ն ե ր ը և Ե գ ե յա ն

հ ո վ յг րոլոր կ ղ զ ի ն ե ր ը ր ա ց ի Հէւոդոսից*

Պետ ք ե ա սեի վոր յե վ ր ո ս լա կ ա ն սլա ամա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ն ա յս

մ ե ծ ա ն ց ք ե ր ը ն ե ր կ ա յա ց ր ե լ ե գունա վորվա ծ՛ ձևով և Մ ի Հ ր դ ա ա ֊

քան շ րֆա նի խ ոշոր դ ե մ ք ե ր ը նկա րա գրե լ ե վորոշ կո դւ/ն ա սլա Հո լ ֊

թ յա մ ր ։ Խ իստ րնորոշ ե ա յս տ եսա կետ ից։ վոր մ ի ն չև ի ս կ Հուոմա ֊

(ե ց ի ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք վ ո խ ե ր ի մ թ շն ա մ ի ն ե ր ն ե յի ն Մ իՀրգա տ ի, ա վելի

գրա կա ն ու. ավելյի ա նա չա ռ, կերսլով ե ն տ վել սրա ր ն ո ւթ ա գ ի ր ը ,

ք ա ն յեվ ր ոս լա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն սլա տ մա գետ ները ։ Կ ի կ ե ր ո ն ը Մ ի Հ չ լր ֊

գա ս 7 Եվսլա տ որին Հա մեմա տ ում ե Աղե ք ս ա ն գ ր Մ ա կ ե դ ո նա ցո լ Կետ

և ն ր ա ն Հա մա րում ե ա մենա մեծ թ ա գա վորն Ա ղեքսա նղր Մ ա կ ե ֊

գ ո ն ա ց ո ւց Հետո^։ Յ ո ւս տ ինոս ը վ կ ա յո ւմ ե , վոր Մ իՀրդա տ ն ա յն ~

•ղիսի մի մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ե ր , վ որ ն ի ր վ ե Հ ո ւթ յա մ ր գ ե ր ա ղ ա ն ց ո ւմ եր

ր ո լո ր թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի ն թ ե ի ր և թ ե Հետ ա գա ժա մա ն ա կնե ր ի - ։

.ԸնդՀա կա ււա կը, Մ ո մ զեն ը Մ իՀրգա տ ին ա ն վ ա ն ո ւմ ե ա մենա սովո ~

րա կ ա ն կա րգի խ ստ ա սիրտ , ն ե ն գ ա ղ ր ո ւժ և ա նխ իղճ ա րևելցի՜'} իսկ

Ռ ե յն ա ք ը Հա մա րում ե ն ր ա ն Հելլենա կա ն գիւհսկ Հա գա ծ ր ա ր ր ա —

րոս և ատող միջերկրա կա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ յա ն

Մ իՀրգա տ ի ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւթ յա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն թ ե ա յս և թ ե ն ը ֊

.մա ն գնա Հա տ ա կա նները մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա նհա վա նա կա ն ե ն և ա ն —

>իքքեէ *հժվա ր էե կ ո.աՀել, վոր յեւէրոսլա կա ն վ ե րո Հիշյա լ ոլատմա —

գե տ ն ե ր ի Հա կա կյր ա ն ք ը Մ իՀրգա տ ի նկա տ մա մր բ ա ց ա տ ր վ ո ւմ ե

մասամր. նր ա ն ո վ , վոր նա փւէրձ եր ա ր ե լ ք ա յք ա յե լ Հռոմեա կա ն

իմսլերիա լիզմը վոէ մ ի ա յն ղ ե ն ք ո վ , ա յլ և սոցիա լա կա ն գա ս ա ~

կ ա ր դ ա յի ն Հ ևղ ա ւի ոխ ո ւթ յա մ րյ վորը սլա տ մա գետ ներ ի մեծա գույն /

մա սը մա Հա ցու մի Հ ա ն ցա ն ք ե ն Հա մա րում ը ն դ դ ե մ ք ա ղ ա ք ա կ ը ր ֊

թ ո ւ թ յա ն ։

Ա ր դ ե ն ի ր տ ի ր ա պ ե տ ո լթ յա ն ս կ ղ ր ն ե ր ո ւմ Մ ի Հ ր դ ա տ ն ո լղ ե ց

թ ՛ե թ և ա ց ն ե լ Փ ո ք ր Ասի ա յի տ ն տ ե ս ա կ ա ն ծ ա ն ր դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը և ա-1 Տ ե ս Асай. II, 1, 3:շ 8 ո ւ ս ս , ի ն ո и , XXXVII, 1, 7:3 Տ ե ս .Р и м ская и с т о р и я \ 11, М осква 1887, ե չ 2 7 2 ։

4 МЦЬг1(Ше Еира1ог, ե չ 2 9 9 »

41

զա տ ե ց ի ր գ ր ա վ ա ծ ա մ բող1 յե ր կ ի ր ը թ ե Հ ա ր կ ա յի ն Հին •ս պ ա ռ ք *>■ Ն եր ի ց և թ ե Հետ ա գա Հի՛նգ տ ա րվա Հ ա ր կ ե ր ի ց ։ Մ ո մ զ ե ն ն ա ն ֊ մ ո տ ո ւ թ յո ւ ն ե Հ ա մ ա ր ո ւմ ն ո ւ յն ի ս կ Մ ի Հ ր գ ա տ ի ա յս Ա ն ծ ա գ ո ր ծ ո ւ ֊

թ յ ո լ ն ը 1! Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի կ ե ղ ե ք վ ա ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ի Համար մ ե ծ ն շա ն ա ­

կ ո ւ թ յո ւ ն ո ւն ե ց ա ն , բ ա ց ի ա յդ , ն ա և ն ր ա 8 7 և 8 6 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի . ս ո ց ի ա լա կ ա ն և տ նտ ես ա կ ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ո ւմ ն ե ր ը տ եղա կա ն պ լո ւտ ո -

կ ր ա տ ի ա յի դ ե մ , վոր [լ մ ա ս ն ա կ ի ց եր Հռոմ ի Հետ մ ի ա ս ի ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի շ ա Հ ա գ ո ր ծ մ ա ն ը և կողէէեակից ե ր , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , Հ ռո մ ե­

ա կա ն ի մ պ ե ր ի ա լի զ մ ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ։Ի բ ր և պ ա շտ պ ա ն և Հովա նա վոր փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ‘

Մ իՀրդա տ ն ա զ ա տ ո ւ թ յո ւն տ վ ե ց ի ր ե ն Հնա զա ն դ վ ո ղ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն -

և ք ա ղ ա ք ա ց ի ո ւ թ յա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր տ վ ե ց տ եղա կա ն բ ն ա կ չ ո ւ ­

թ յա ն ը և ո տ ա ր ա կ ա ն ն ե ր ի ն ։ Նրա կ ա ր գ ա դ ր ո ւթ յա մ բ վ ո չն չա ց վ ա ծ

Հ ա յտ ա ր ա ր վ ե ց ի ն բ ո լո ր պ ա ր տ ք ե ր ը , բա ժ ՜ա ն վ ե ց ի ն Հողեր չ ք ա վ ո ր ­

ն ե ր ի ն և ս տ ր ո ւկ ն ե ր ը ս տ ա ցա ն ա զ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ։

Մ ոտ 1 5 .0 0 0 ա զ ա տ ա գ ր վ ա ծ ստ րուէլՍ եր, ի ն չպ ե ս Հ ա յտ ն ի յե

ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց , կ ռ վ ո ւ մ ե յի ն Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ե մ Հ ո ւն ա ս տ ա ն ո ւղ ա ր կ վ ա ծ պ ո նտ ա կա ն զ ո ր ք ե ր ի շ ա ր ք ե ր ո ւ ։)'г

Ո ւշա գրա վ և ն ո ւ յն պ ե ս , վոր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի կողէէե ա կից 'Րիույ

կ ղ զ ո ւ բ ն ա կ ի չն ե ր ի ն ա ք ս ո ր և յի ն ո ւղ ա ր կ ե լ Կ ող քի ս , Հ ա ն ձ ն ե լո վ ն ր ա ն ց սեվւա կա ն ստ րուէլԱ երի Հ ս կ ո ղ ո ւթ յա ն ։

Հ ե ղ ա վ էՈ խ ո ւթ յա ն պ ա տ ճա ռով պ ա տ երա զմը շ ա ր ո լն ակվեզ-

Հոոմա յե ց ի ն ե ր ի դ ե մ ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն և դա ս ա կա ր գա յ ի ն կ ռ ի էիւ ե ֊

ր ի Հետ զ ո ւ գ ը ն թ ա ց ։ Ց ե վ պ ո նտ ա կա ն պ ա տ երա զմող բ ա ն ա կ ի թ ի ֊

կ ո ւ ն ք ո ւ մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն դ ե մ շո ւտ ո վ վ ո տ ք ի յելա ն՝- Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի ե Հ ո ւն ա ս տ ա ն ի и/զ ե վ ա կա ն ո ւ դ ր ա մ ա տ ի ր ա կ ա ն ւ

իշխ ող դ ա ս ա կ ա ր գ ե ր րէՅ ե ր ր 8 7 թ վ ի ս կ դ ր ն ե ր ո ւմ Ս ո ւԱ ա յի զ ո ր ա ր ա ն ա կ ր Հ ռ ո մ ի ց ՛

յե կ ա վ Րեովէո ի ա ճ Հ ո ւն ա ս տ ա ն ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա սը , վոր ի մե^ ո ւ ­

ժ ե ղ ե յի ն Հա կա դեմ ոկրա տ ա կա ն տ ա րր եր լւ1 ա ն ցա վ Հ ռ ո մ ի կողմը:-

Հա ս կ ա ն ա լի յ ե յ ուրեէէե } վ ո ր Ս ո ւ լլա յի Հ ա ղ թ ա կ ա ն կռիֆտԼրր Հ ո լ -

նա ս տ ա ն ում է ի ն չպ ե ս ե Հռո մ եա կ ա ն բ ա ն ա կ ն ե ր ի Հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն -

ն ե ր լէ Փ ո ք ր Ա ս ի ա յո ււ !Հ պ ե տ ք ե վ ե ր ա դ ր ե լ վ ո չ մ ի ա յն պ ր ո ֆ ե ս ի ո -

ն ա լ և մ ա ր զ վ ա ծ Հռո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի գ ե ր ա զ ա ն ց ո ւ թ յա ն ը կ ա մ '

պ ո նտ ա կ ա ն Ա ր ք ե ղ ա յո ս զ ո ր ա վ ա ր ի դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յա ն ը } ա յլև. ն ե ր ­

ք ի ն Հա կտ Հեղա վէոխ ա կա ն ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ■ ը ն դ դ ե մ Մ ի Հ ը ր -

ւ Տ ե ս .Р и м ская и стор и я *, II, М осква 1887,. ե չ 29<հ

42

ք

դ ա ս ,ի ։ Թ ե վ ձ ր ք ա ն մհձ ե յե ղ ե լ ա պ ս տ ա մ բն ե ր ի ա տ ե լո ւ թ յո ւ ն ն

ու. զ ա յր ո ւ յթ ը դ ե պ ի Մ ի Հ ր գ ա տ ը ' ա յդ յե ր ե ո ւ մ ե ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի

Հա մա պ ա տ ա սխ ա ն վ է լա յո ւ թ յո լն ն ե ր ի ց , վ ո ր ո ն բ Անշ մ ա տ ն ա ն շվ ա ծ

ե , ‘[ո ր ւ!ոտ 1 6 0 0 մ ա րդ մա Հվա ն ե յի ն դա տ ա պ ա րտ վել Փ ո ք ր Ա ս ի ֊

ա յո ւ մ , մ ե ղ ա դ ր վ ե լո վ ի ր ր և Մ ի Հ ր գ ա տ ի դ ե մ մա Հտ վւորձի դ ա վ ա ֊

էլի ց ն ե ր ։

Մ ի Հ ր ղ ա տ յա ն ա ռ ա ջ ի ն սլա տ երա ղմ ը վ ե ր ^ ա ր ա վ 8 4 թ վ ի ն և Հ ա -

մս/ձա յ ն 7* ա ր դ ա ն ո и ո ւ ժ ը ն դ ո ւ ն վ ա ծ բ ա ն ա վ ո ր դ ա շ ի ն ք ի սլա յմ ա ն ն ե ր ի

Մ ի Հրդտ տ ը Հր ա ժ ա ր վ ե ց ի ր ր ո լո ր ն վ ա ճ ո ւմ ն ե ր ի ց և սլա րա ա վորվհլյ

վ ճ ա ր ե լ Ս ո յլլ լա յ ի ն 2 0 0 0 ա ա ղ ա ն դ ռ ա ղ մ ա տ ո ւգ ա ն ք և Հ ա ն ձ ն ե լ

ն ր ա ն 7 0 էլա մ 8 0 ռ ա զ մ ա ն ա վ ։

Վ եր ո Հ ի շ յա լ ս լա տ մ ա գետ ներ ր ք յե ն թ ա դ ր ա ծ լի ն ե լո վ վ ո ր Տ ի գ ­

ր ա ն ք*~ր մ ա ս ն ա կ ց ա ծ ե յե ղ ե լ ա յս ս լա տ ե ր ա ղ մ ի ն ճ ա ն Հա ս !լա ն ա լի

յ ե ն Հա մ ա ր ո ւմ և ւոա րորինա 1լ, վ ո ր հ ա ր դ ա ն ո ս ի գ ա շնա դ ր ո ւ թ յա ն

մ ե ջ չ ե Հ ի շա տ ա կ վ ո ւմ Մ ե ծ Հ ա յա ս տ ա ն ը ։((Ա յո դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յա ն մ հ ջք— ասոււ1 ե Մ ո մ զ ե ն ը ,---բ ո լո ­

ր ո վ ի ն կեր շոշա վէվա ծ Հռոմա յ ե ց ի ն ե ր ի վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւն ք ը գե ս լի

Հ ա յա ս տ ա ն ի Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ը ք վոր ի Հետ ն ր ա ն ք փ ա ս - տ ո ր ե ն սլա տ երա ղ մել ե յի ն ։ Մ ի ա ն գ ա մ ա յն Հիւքնավոր կ երսլով

Տ ի գ ր ա ն ն ր ն դ ո ւ ն ե ց ա յդ Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ի բ ր և լռ ե լ յա ն Հա մա ­

ձ ա յն ո ւ թ յա ն ն շա ն , վ ո ր ն ր ա ն թ ո ւ յլս /տ ր վ ո ւ ։! ' ե գ ր ա վ ե լ Փ ո -

ք ը ր Ա սի ա յո ւ մ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն յե ր կ ր ն ե ր ը ։ ՚Բ ա ն ի վ ո ր չե ր վ ա -

ր ե լի թ ո ւ յ լ տ ա լք վ ո ր ա յդ յե ր կ ր ն ե ր ը զոՀ դ ա ռ ն ա ն բ ա ր բ ա -

ր ո ս ն ե ր ի ն ճ ա ն Հր ա ժ ե շտ եր կ ա մ ո վ ի ն կ ա մ ո ւ ժ ո վ Հ ա մ ա ձ ա յ­

ն ո ւ թ յա ն գ ա լ Ա ս ի ա յի ն ո ր ա յդ ո ւ ժ ե ղ տ ի ր ա կ ա լի Հետյօ^ ։

Մ ո մ զ ե ն ի ա յս դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը չ ե ն կ ա ր ո ղ ը ն դ ո ւ ն ե լի Հա ­

մ ա ր վ ե լ և սլա րղա սլես թ յո ւ ր ի մ ա ց ո ւ թ յա ն ա ր դ յո ւ ն ք ե ն ։ Տ ի գ ր ա ն ը ,.

ի ն չս լե ս վ ե ր և տ ես ա ն ք յ չե ր մ ա ս ն ա կ ց ե լ և ս լա ր տ ա վ ո ր ո լթ յո լն ն ե ր

չե ր ս տ ա ն ձ ն ե լ մ ա ս ն ա կ ց ե լո ւ ա յ ս սլա տ եր ա ղ մ ի ն , ո ւս տ ի և մ ի ա ն ­

գ ա մ ա յն Հա սկա նա լի յ ե յ վ որ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը Հ ի մ ք չ ո ւ ն ե յի ն մ ա ս —-

ն ա կ ի ց դ ա ր ձ ն ե լո ւ ն ր ա ն *հ ա ր դ ա ն ո ս ի դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յա ն ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ի մ պ ե ր ի ա լի զ մ ի վեր ա Հ ա ստ ա տ ում ը Փ ո ք ր Աս ի ու­

յ ո ւ մ ս ոս կա լի և ա ղ ե տ ա լի յե ղ ա վ ա յս յե ր կ ր ի Հ ա մ ա ր ։ Հեղա ւիո ի յո ւ -

Է հ յո ւն ն ա յս տ ե ղ ճ ն շ վ ե ց ա մ ե ն ա դ ա ժ ա ն կ ե ր ս լո վ ք մ ի շ ա ր ք ք ա ղ ա ք ­

ն ե ր յե ն թ ա ր կ վ ե ց ի ն ա վ ե ր ա ծ ո ւ թ յա ն ո ւ կողոսլտ մա նյ ա ն թ ի վ ք ա -

ն ա կ ո ւ թ յա մ բ ն ո ր ստ րուէլՍ եր ո ւղ ա ր կ վ ե ց ի ն Ւ տ ա լի ա և Հռու) ։ Ւ

ւ Տ ե ս „Рим ская и сто р и я *, III, М осква 1887, ե չ 3 2 ։

43 *

պ ա տ ի ժ ի ր ա ն հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւթ յա ն Փ ո ք ր Աո ի ա ն վճա րելու, յե ր

2 0 0 0 տ ա ղ ա նդ ռ ա զ մ ա տ ո ւգ ա ն ք ե , բ աց ի ա էէգ> ն ա և ն ա խ ո ր դ Հի նդ տ ա րվա ( 8 8 — 8 4 թ . ) Հա ր կ եր ի ա մ բողՀ գ ո ւմ ա ր ը : Հռո մ եա կ ա ն զ ո ր ֊ ք ե ր ը մոտ վ ե ց ա միս լի ա ռ ա տ ա պ ր ե ց ի ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի ք ա ղ ա ք ֊

ն ե ր ո ւմ , վ ո ր ի բ ն ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա րտ ա վոր եր ա մ ենա ճոխ կերպ ով

պ ա Հել ո ւ կ ե ր ա կ ր ե լ ն ր ա ն ց և վ ճ ա ր ե լ յո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր ի ն նր ա ս ո վ ս ֊

ր ա կա ն ռ ո ճ ի կ ի ա վ ե լի ք ա ն ք ա ռ ա ս ն ա պ ա տ ի կ ը ։

Ա յս պ ի ս ո վ ' 8 4 թ վ ի ց սկսած- Փ ո ք ր Ա սիա ն շա Հ ա գ ո ր ծվ ե ց ո ւ թ ա լա ն վ ե ց ա յն ա ս տ իճ ա ն , վոր Հա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ ծա խ ե լ բ ո ֊

լո ր ի ր Հ ա ր ս տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը և մ ի ն չև ի ս կ ա շխ ա տ ա վոր վ ո ր ա կ յա լ ի ր

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը ։ Նա ա ն կա ր ո ղ յե ղ ա վ , ա յն ո ւ ա մ ե ն ա յն ի վ , վ ճ ա ր ե լ վ ո չ

մ ի ա յն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ‘Ա՛ թ խ ա Բ Ի ս1աՐտՔ ^ Բ ը , այ լ և ա յդ պ ա ր տ ք ե ր ի տ ոկոսներ ր ։

Մ ի Հ ր գ ա տ յա ն սաւանին ա յս պ ա տ երա զմն ա ն հրա ժեշտ եր Հա ­

մ ա ռո տ կերսլով Հի շա տ ա կ եի վոր ովՀետ և ա յդ սլա տ երա զմի մա սին

աղոտ Հ ի ղ ո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր սլա Հ սլա ն վահ՜ ե ն Խո բ ե ն ա ց ո ւ պ ա տ մ ո ւթ յա ն ե

աշխ ա ր տ ա դ ր ո ւթ յա ն մ ե ջ* Կա րևոր ա յդ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր դ վոր էլա-

րոտ ե ն Հա տ ուկ ք ն ն ո ւ թ յա ն 1 մ ե ջ ե մ ր ե ր ո ւ մ ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա մ բ ։

1 • Խ ո ր ե ն ա ցի Ц , դ լ* Ժ*Բյ ե ջ 1 2 3 (Տվողիս 1913) ՝

« Բ ա յց Արա տշի и ի ն ո ւա ճ ե ա լ ղ ցա մ ա ք ս մ ի ջո ց ա ց ծ ո ­

վ ո ւ ց ն ե ր կ ո ց ո ւն ց * լն ո ւ զՈ վ կ ի ա նո ս բ ա զ մ ո ւթ ե ա մ բ ն ա ւա ղ }

ձ ա ռա յե ց ո ւ ց ա ն ե լ կ ա մ ելո վ զ բ ո լո ր ա ր և մ ո ւտ ս ։ 'Բա նգի մ ե ծ

յ ոյԳ Ք խ ռ ո վ ո ւ թ ե ա ն ց ե ղ ե ա լ ի Հ ռ ո վ մ 1 ո չ ո ք ր ն դ դ ի մ ա ն ա յ

նմա Հզօր ա " /4 "» Ա յլ ՞ չ դ ի տ ե մ ա ս ե լ յո ր պ ի ս ի ա զդ մ ա նկ է ա - Հ ա գ ի ն ի &ե ա ղ մ ուկ լե ա լ շ փ ո թ ի ց և բ ա զ մ ո ւ թ ե ա ն ղ օր ա ցն

զ մ ի մ ե ա ն и կոտ որեա լ* ի ս կ ԱրտաշԷս փ ս։ խ ո լց ե ա լ մ ե ռ ա ն ի ,

ո ր ս լէս ա ս ե ն ճ յի ւ ր ո ց զՕ րա ցնյ թ ա գ ա ւո ր ե ա լ ամս ք ս ա ն ե Հ ի ն գ ։

Բ ա յց և յն լ լա դ ա յ ա ռեա լ պ ա տ կերս զ հ ի ո ս ի , զ Ա ր դ ե մ ի -

տ ե ա յ} զ Ա թ ե ն ա յ , զ Հ ե փ ե ս տ ո լք զ Ա փ ր ո դ ի տ ե ա յճ տ ա յ բ ե ր ե լ ի

Հ ա յս • ո ր ք ո չ ժ ա մ ա ն ե ա լ մ ի ջա մ ո ւխ է է ^ ե լ յա շ խ ա ր Հ ս Հ լս ե ն

Դ Բ °1? մա Հ ո լա ն ն Ա րտ ա շիս ի * և փա խ ո ւց ե ա լ ը ն կ ե ն ո ւ ն զպ ա տ ­

կ ե ր ս ն յա մ ր ո ց ն յԱքնի* և ք ո ւ ր մ ք զ ն ո ց ի ն զՀետ Ա ռելովք դ ա դ ա ր ե ն ա ռ նո ս ա Ֆ ։

2 ♦ Խ ո ր ե ն ա ցի у {Լ գ է ԺԳ, ե ջ 1 2 4 ճ

ձև յա ռ ա ջ ք ա ն յԱ ս ի ա յ Հ ա ս ա ն ե լն ճ յԱ տ տ ի կ է դ ղ ե կ ի ն ք ա ր ո զ ե ց ա ւ [Ար տա չէ ս ] յ> ։

44

3» Խ ո ր ե ն ա ց ի , (С Աշխս։ լր Հ ա ց ո յց » , Հրա ր . Ս ո ւ ք ր յա ն ի , Վ ե ն ե տ ի կ

1881, ե չ 17'« Ե է ֊ր ի ո լ մ ե ծ կ ղ զ ի , և Ատ ա լա ն դ վւոք ր ի կ կղզեա կ ի

մ է ջ ն * ղոր ա ս ե ն դ տ ե ա լ ղ օ ր ա ց ն Ա րտ ա շեսի Հ ա յո ց ա ր ք ա յի ,

ղի ւ/// ն ա ւ ք ո.ոճկա ցն յա մ ի ց ե ն , մ ի ն չև սլա շս։ րեա լն է ր ղդղեա 1լհ քՀտ րմտ նա լի* ղ ի ջ ո ւ ր ք յա ն պ ա տ ճա ռս ա յս ր ա ն դ ր

Հոսէին» և ա ս ե ն ա ն դ մ ե ռ ե ա լ Ար տ աշես ի })։

Ա յս վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ե ջ թ ա ր մ ա ն ա լի դ ղ յա կ ը , ի ն չպ ե ս ու - ղ իղ նկ ա տ ե լ ե Մ ա րկ։էա րտ ը^, Ա թ ե ն ք ն ե , վ ո ր ր ոլա շա րել եր Ս ո ւ լ ֊

լա ն , ի ս կ Ե վրեա մ ե ծ կ ղ զ ի ն գ ր ա վ ե լ ե յի ն , ի րա ս լե ս , Մ ի Հր ղա տ ի

ղ ո ր ք ե ր ր ։ Ա ի ա ն գ ա մ ա յն ձիշտ ե նմ ա նա ս լես , վ ո ր 8 8 թ վ ի ն ճ Թ ր ա ֊

կ ի ՚՚՚յ ի ՛ V ա կ ե դ ո ն ի ա յ ի և Ե լլա դա յ ի ն վ ա ճ մ ա ն ժ ամանակի Հռո ժ ը չկ ա ր ո ղ ա ց ա վ ([Հզօրա պ էս ը ն դ դ ի մ ա ն ա լս ս լո նտ ա կա ն զո ր ք ե ր ի ն

ն ե ր ք ի ն մ ե ծ խ ռ ո վ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի սլա տ ճա ո.ով։

Ս ա կ ա յն Խ ո ր ե ն ա ց ի ն , վոր ի ն ծ ա ն ո թ չ ե ն յե ղ ե լ Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն 1

սլա ։ոե բազէքն ե ր ի ն վ ե ր ա բե ր ո ղ Հռո մ եա կ ա ն և Հ ո ւն ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ­

ր ը ' չ ե կ ա ր ո ղ ա ցե լ, բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , տ ա լ սլա տ մա կա ն ա յս [՛

ճ շգ ր ի տ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը և , շ։իո թ ե լո վ դ ե պ ք ե ր ը , յ ե ն թ ա դ ր ե լ ե ի ն ֊

ք ը , վ ո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ա ն ց ք ե ր ը կա րող ե յի ն տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ լի ն ե լ

Կրեսոս թ ա գ ա վ ո ր ի և Ա րտ ա շես Ա շխ ա րհա կա լի ժ ա մ ա ն ա կ։

Վ ե ր և մ ե ջ բ ե ր վ ա ծ ա ռ ա ջի ն Հա տ վա ծ ի վ ե ր ջ ո ւ մ ո ւշ ա գ ր ա վ ե

Խ որ ե ն ա ց ո ւ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , վոր Ե լ յա գա յ ի ց Հ ա յա ս տ ա ն ե յի ն բ ե ր -

վ ե լ Գ ի ո ս ի , Ա ր տ ե մ ի դ ե յի , Ա թ ե ն ա ս ի , Հեվւեստ ոսի և Ա վւր ո դ ի տ ե յի

ա ր ձ ա ն ն ե ր ը ։ Ա յդ ա ր ձ ա ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն Հիրա նսա կա ն գ ի տ ն ա կ ա ն Ա •

ն ա ր ի ե ր ը կ ա ր ծ ի ք ե Հ ա յտ ն ե լ, վ ո ր <էՀ ո ւն ա կ ա ն կ ո ւ ռ ք ե ր ի Հ ա յա ս ­

տ ա ն մ ո ւծ վ ե լը վ ո չ թ ե ի ր ա կ ա ն վ ո ր և ե մի դ ե պ ք ի յ ե Հա մա պ ա տ ա ս­

խ ա ն ո ւմ , ա յլ ա ր դ յո ւ ն ք ե Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ խ ո ր Հր ղ ա հ ո ղ յե ր և ա կ ա յո ւ -

թ յա ն ))՝- ։

Կ ա ր ի ե ր ի ա յս պ ն դ ո ւմ ը , ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , ա վ ե լի ք ա ն վ ի ճ ե լի

յ ե ։ Ա գ ա թ ա ն գ ե ղ ո ս ի և Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց մեզ Հ ա յտ ­

ն ի յ ե , վ ո ր Գ ի ո ս ի , Արա ե մի դե յ ի , Ա թ ե ն ա ս ի և Հեվւեստ ոսի ա ր ձ ա ն -

ն ե ր ր գ տ ն վ ո ւ մ եյիԳ ։ Ա ն ի —Կամա խ ո ւմ , հ ր ե ղ ո ւմ , Թ ի լո ւ մ և ք*ագա —

ռ ի ճ ո ւմ , վ ո ր ո ն ք Ս ի Հ ր դ ա տ յա ն պ ա տ երա զմի ժ ա մ ա ն ա կ դ ե ռ էեյ ի ն կ ց վ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ի ն և պ ա տ կ ա ն ո ւմ ե յի ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի պ ո ն տ ա կ ա ն

1 ЕгапБсИаИг, ВегМп 1901, ե չ 4 ։■ ЬЬи в Հ ե թ ա ն ո ս Հ ա յ шиш им *Ա ի ու.թ մ եՀեա հն եր*և Ա դա թ ա նղեղոս ի և Մա

Խ ո ր ե ն ա ց ւո յ Հա մեմա տ », Է !ա րզմ. Հ. Վ. «V ա շ յ ա *Ա ի, Վիե՜հ՜եա 1 8 0 9 , ե$ 39 :

45

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ', Մ ի ա ն գ ա մ ա յն Հնա ր ա վոր ե ըստ ի ս , վո ր ա յգ

ա ր ձ ա ն ն ե ր ը վա րող ե յի ն բ ե ր վ ա ծ լի ն ե լ , ի ն չպ ե ս վ կ ա յո ւմ ' և Խ ո­

ր ե ն ա ց ի ն , Հ ո ւն ա ս տ ա ն ի ց Մ ի Հ ր ղ ա տ յա ն ա ո ա ջի ն պ ա տ երա զմի ժ ա ֊

մ ա նա վ, վ ո ր ի Սասին Խ ո րենա ցով մոտ պ ա հպ ա նվել ե ն ն ա և վ Լ ր ո ֊ Հ ի շ յա լ սլա տ մա վա ն ■ ,ի շո ղ ո ւթ յո լ ն ն ե ր ր

1 Տ ե ս М а г к \ у а П , ն ւշ Оепеа1о21е ёег Ва^гаНйеп, СаисавЮа, Ւ՜յտը.6, 2 Те11, Ье1р21& 1930, եչ вз,

6. ՏԻԳՐԱՆ ՅեՐԿՐՈՐԴՒ ՆՎ.ԱՃՈհՄՆԵՐԸի ն չս լե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , ի ն ն ս ն ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի վ ե ր ֆ ե -

յր ո ւ մ (մ ե ր թ վ * աո.*) Տ ի գ ր ա ն Ց ե ր կ ր ո ր գ ը դա շն ե ր կթէւքել և բ ա ֊ ր եկա մ ո ւ թ յո ւ ն Հա ստ ա տ ել Մի Հ ր գ ա տ Եվսլա տ որի Հետ և ա սլա Հո-

•էել ե ր ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ն ա ր և մ ո ւտ ք ո ւմ ։

Ա յս դ ա շ ն ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ի ց և Կա սլւղա /էովկիա յի 9 3 և 9 1 թ վ ա ֊

մկա նների ա ր շա վ ա ն ք ն ե ր ի ց Հետ ո, Տ ի գ ր ա ն ն ո գա վ ե ց ն ե ր ք ի ն խ ա ո ֊

՜ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց , վ ո ր ո ն ք ծ՛ա գել ե յի ն Մ ի Հ ր գ ա տ Ո—ի մ ա Հի ց Հե ֊

ա ո ( 9 0 կ ա մ 8 8 թ * մ եր թ վ * ա ո.*) սլա ր թ ե ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

մեխ և ս կ ս ե ց ի ր Հ ա ղ թ ա կ ա ն կււիւէչերն ր ն գ գ ե մ թ շ ն ա մ ի ո ւ մ ր ց ա ­

կ ի ց սլա ր թ ե . Ա ր շա կ ո ւն ի ն ե ր ի ։ Ա յս կ ո ի ֆ է ե ր ի , ի ն չս լե ս և Տ ի գ ր ա ն ի

Հետ ա գա մ ե ծ նվա ճուԱ ե ե ր ի ճ շգ ր ի տ թ վ ա կ ա ն ն ե ր ը և ն ր ա ն ց ժ ա ­

մ ա ն ա կ ա գ ր ա կ ա ն Հ ա ղ ո ր դ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը ' պ ա տ մ ա գի տ ա կա ն ո ւ բ ա ­

ն ա ս ի ր ա կ ա ն յև բ կ ե ր ո ւ մ Հա ճա խ խ ա էւնա շփ ոթ վա ծ՝ և ս խ ա լ ե ն վո -

բ ո շ վ ա ծ ։Պ ա տ ե րա զմ ս կ ս ե լո վ սլա ր թ ե ն ե ր ի դ ե մ Հ Տ ի դ ր ա ն ը , ն ա խ և

ա/ւա^ք յե տ վ ե ր ց ր ե ց ա յն յ ո թ ա ն ա ս ո ւն Հ ո վ ի տ ն ե ր ը , ՚Լ Ո է՛ ն ա ի բ ր և

փ ր կ ա ն ք տ վ ե լ ե ր ն ր ա ն ց ս լա տ ա ն դ ո ւթ յո ւ ն ի ց ա ղ ա տ վ ե լո ւ Հա ­

մ ա ր ։ Մ ա րկվ ա ր տ ի կ ա ր ծ՜ի ք ո վ , ա յս Հով_իտ ներն տ յն շ ր ջ ա ն ն ե ր ն

Լ -յի ն , վոր ԳՐաւէհլ ե ր Ար տ ա շես Ա -֊լլ Ա տ ր սլա տ ա կա նի կ ո ղ մ ե ր ո ւմ 1:

Ս տ ր ա ր ո նի ո ւշա գ ր ա վ մի Հ կ ա յո ^ թ յս & ի ց յե ր ե ո ւ մ ե^, վ որ Տ ի գ ր ա -

ն ը նվա ճ՛ել ե ր ա յժ մ բ աց ի յո թ ա ն ա ս ո ւ ն Հ ո վ ի տ ն ե ր ի ց ն ա և Մեծ՛

Ա ղ բ ա կ գա վա ո.ը, ա յս ի ն ք ն ճ ա յժ մ յա ն ք *ա շք ա լե յի յո ւ ր քր գ տ ն վ ո ղ

յե ր կ ի ր ր ) վ որ ը Հետ ո ա տ ր ւղա ա ա կ ա ն ց ի ն եր ր յե տ աուան Հ ա յե ր ի ց

3 3 թ վ ի ն (մ ե ր թ վ * ш п.*У ՝։ Ա ա րա բ ո ն ի Հա մա պ ա տ ա սխ ա ն վ կ ա յո ւ ­

թ յ ա ն մ ե ^ Տս|յկյօԱ<7]1 ա ղա վա ղվա ծ- ը ն թ ե ր ց վ ա ծ ը Մ ա ր կ վ ա ր տ ն ա ռ ա ֊

Հա ր կ ո ւ մ ե ո ւղ ղ ե լ և կ ա ր դ ա լ ’А л^якТ}*«Մ ա ր ա ս տ ա ն —Սարսլատակւսնէա Հզոր Հ ա ր և ա ն ն ե ր ն ե ն յ —

■■I Տ ւ ՚ս ЕгапвсЬаЬг, ե չ ւօ օ ,

շ Տ ե ս XI, 13, 2;3 Տ ե ս М а г,к \у а т է, Егап5сИаЬг, ե չ 10 9 .

47

ա ս ո ւմ ե Ա տ ր ա բո ն ը , ա ր մ ե ն ն ե ր ը և սլար թ ե ն ե ր ը , վո րոնվ*Հա փ շտ ա կում ե յի ն чш аш է յ նր ա յե ր կ ր ա մ ա ս ե ր ը ։ Ս ա կ ա յն սա դ ի մ ա դ ր ո ւմ եր և յե տ եր ա ռ ն ո ւմ խ լվ ա ծը » Հենց ա յգպ ես

նա յե տ եր ւէհրցրել ՝>ռոմեա կա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն տ ա կ գ տ ը ն -

վ ո ղ ա ր մ ե ն ն ե ր ի ց Ադ[ւա ԼԸ. [ — ե բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յո ւ ն եր Հա ստ ա տ ել ի ն ք ը Կեսա րի Հ ե տ »1։

Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Ա դբա կի գ ր ա վ ո ւմ ի ց Հետո յե ր տ եղի ո ւն ե ց ե լ

Տ ի գ ր ա ն ի ա ր շա վ ա ն քը Ա դ ի ա ր ե ն յ ո ւր նա ա վ ե ր ա ծ ո ւ թ յա ն եր չե ն ­թ ա ր կ ե լ Ն ի ն ո ւ ե յի և Ա ր բ ե լա յի շ ր ջ ա ն ն ե ր ը ֊։ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր ե ո ւ

ո ւշա գ ր ա վ , վոր մ ի ն չև ի ս կ ա յս Հեռա վո ր յե ր կրում', ի ն չպ ե ս վկա յ ո ւ մ ե Ս տ րա ր ոնը, բ ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ե յի ն Հա ստ ա տ ել ա ր մ ե ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք

կ ա զ մ ո ւմ ե յի ն ա յս տ ե ղ բ ն ա կ չ ո ւ թ յա ն մի ս տ վա ր մ ա սը:

(տԱդիաբենի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա ս ը ,---ա ս ո ւմ ե Ս տ ր ա ր ո ն ը ,---

ղ ա շտ ա յի ն ե ։ Լ ի ն ե լո վ Բ ա բ ե լո ն ի ա յի մա սը սա ո ւ ն ի ի ր ս ե ­

փ ա կա ն կ ա ռ ա վ ա ր ի չը ♦ բ ա յց յերբեւքն մ ի ա ց վ ա ծ ե յե ղ ե լ և

Ա ր մ ե ն ի ա յի ն ։ Մ ե դ ա ց ի ն ե ր ը , ա ր մ ե ն ն ե ր ը ե բ ա բ ե լո ն ա ց ի ն ե ր ը ,

վ ո ր ո ն ք ա մ ե ն ա մ ե ծ թ ի վ ը կա զմող ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ն ե ր ն ե յի ն միշտ

ա յս տ ե ղ ճ ս կ զ բ ի ց Հ ե ն ց ա յն ք ա ն ե յի ն Հա կա ռա կ ի ր ա ր , վ ո ր

Հա րմա ր դ ե պ ք ո ւ մ մ ի մ յա ն ց Վր ա ե յի ն Հ ա ր ձ ա կ վ ո ւմ ո ւ ն ո ր ի ղ Հ ա շ տ վ ո ւ մ * ։

Ա գի ա բ ե ն ը և Մ ա ր ա ս տ ա ն-Ա տ ր ապ ատ ա կա նը ն վ ա ճ ե լո ւց և ի ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ը յե ն թ ա ր կ ե լո լց Հետ ո ճ Տ ի գ ր ա ն ը Հ ա ր ա վ - ա ր ե ֊

վ ե լ ք ո ւ մ կա ր ո ղ ա ցա վ Հա ս նել մ ի ն չև պ ա ր թ և Արշա կ ո ւն ի ն ե ր ի ա ֊

մ ա ռն ա յ ի ն նստ ա վա յ ր Ե կբա տ ա նա մա յր ա ք ա ղ ա ք ը և ա յբ ե ց ա յ ո -

տ եղ ն ր ա ն ց Ա դ ր ա բա ն ա ն ա մ ր ո ցը , վսրը Ե կ բ ա տ ա ն ա յի ց գ տ ը ն -

վ ո ւ մ եր մոտ 1 0 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւթ յա ն վ ր ա *։

Պա ր թ ե ֆ յ եր ի պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւն ե ց ա վ , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , ա յն

Հ ե տ և ա ն ք ը , վոր Հ ա յա ս տ ա ն ի բ ո լո ր Հա ր և ա ն պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ,

վ ո ր ո ն ք մ ի ն չ ա յդ վ ա ս ս ա լն ե ր ն ե յի ն պ ա ր թ և Արշա կ ո ւն ի ն ե ր ի Հ

Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա ն ը ն դ ո ւ ն ե լ Տ ի գ ր ա ն ի գ ե ր ի շխ ա ն ո ւ թ յո ւ է ։ ը ։ Հ ա ֊ յա ս տ ա ն ի ս ա Հմ ա նա կից յե ր կ ր ն ե ր ի ճ Ա գի ս։ բ ե ն ի , Կոր դո լ ք ի , Մ ա -

ր ա ս տ ա ն -Ա տ ր պ ա տ ա կա նի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը յե ն թ ա ր կ վ ե ց ի ն ա յն ո ւ -

Հետ և Տ ի գ ր ա ն ի ի շ է ս տ ն ո ւ թ յա ն և , ըստ յե ր և ո ւ յթ ի ն , պ ա րտ ա վոր

1 Տես XI, 13, 2:■ Տես Ս ա ր ա բ ո %, XI, 14, 15!3 Տես նույնը, XVI, 1, 19!■* Տես 1՝ и լ, դ ո ր հ ա ը., § 6— С. М ն 11 е г, Оео^г. §гаес! ш!п. 1, 250:

48I

է

I

ե լի ն ն ր ա ն վճ ա ր ե լ Հա ր էլ և ո գ ն ե լ ղո բ ք ո վ սլա ա հ րա ղմի ժ ա մ ա նա կ։

Կա ииիո ս ՛հի ո ն լ» վ կ ա յո ւմ ե ն ո ւ յնպ ե ս ֆ վ ո բ Ատ ր սլա ա ա կ տ ն ի Մ ի -

Հըրդա տ թ ա գ ա վ ո ր ն ա մ ո ւս ն ա ց ե լ հր Տ ի գ ր ա ն ի աղֆ1լա Հետ ^։

Հ ա ղ թ վ ա ծ և պ ա րտ վա ծ ս լա ր թ և ն ե բ բ վ ո չ մ ի ա յն Հա շտ վ ե ցի ն

ա յս բ ո լո ր ի Հետ ք ա յ լ ն ա և ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա ն Տ ի գ ր ա ն ի ն տ ա լ ա մ -

V '" I I Մ 1Վ ա գետ ,րր և. ն ր ա մեղ գ տ ն վ ո ղ Մ ի գ գ ո ն ի ա ն և Ո ս ր ո յե ն ր ։ Մ ի և ն ո ւ յն ժ ա մա նա 1լ, ի ն չպ ե ս դ ժ վ ա ր չ ե 1լււաՀել Յ ո ւս տ ի ն ո ս ի մի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ֊, ն ր ա ն ք կ ն ք ե ց ի ն ն ր ա Հետ դ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ յա ն

Հա տ ուկ պ ա յմ ա ն ա դ ի ր և Հ ր ա ժ ա ր վ ե ցի ն ք <( թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի թ ա ղ ա վ ո ր »

տ ի տ ղ ո ս ի ց , վ ո[4 * կ ր ե լո ւ յե ր ա յն ո ւՀ ե տ և Տ ի գ ր ա ն Р - ր ։

Տ ե ր դ ա ո ն ա լո վ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա վ ա յի ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ի մ ո տ

գտ ն վ ո ղ Մ ի գ ա գ ե տ ք ի ն ճ Տ ի գ ր ա ն ս վա խ տ գ ր ե ց Հ ա ր ա վ ա յի ն Մ ի գ ա ­

ւք ե տ ք ի ց և բ ն ա կ ե ց ր ե ց 11ս րո յե ն—Ե դ ե ս ա յի շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւմ ա ր ա բ ա ­

կ ա ն թա ւիա ո.ա կա ն ց ե ղ ե ր ։ I)ր ա ն ց ն ա Հ ա նձ նա բ ա ր ե ց է ի ն չպ ե ս Վռ~ կ ա յո ւ մ ե ն Պ լո ւտ ա քո ս ր և Պ լի ն ի ո ս բ * ք տ ր ա ն զ ի տ ա յի ն ա ռ և տ ր ա ­

կ ա ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ի վ ե բ ա Հ ս կ ո դ ո լթ յո ւ ն բ ։ Տ ի գ ր ա ն ի Հա մա ր ն չ լ -

բ ա ն ք մ ա քս ե յի ն գ ա ն ձ ե լո ւ է գլխ ա վորա սլեսք Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ա ն ց -

ք ի մոտ է վ ոբ բ գ տ ն վ ո ւ մ եր Զ ե վ գ մ ա յի ա ր և մ տ ա կ ո ղ մ ո ւմ ։ Ո ս ր ո յե ն ի

Հա ր և ա ն Մ ի ղ դ ո ն ի ա նք ւիւրի մեՕ ս տ ր ա տ ե գ ի ա կ ա ն մ ե ծ կ ա ր և ո ր ո ւ­

թ յ ո ւ ն ո ւհ ե ր Մ ծ բ ի ն բ , Տ ի գ ր ա ն բ կ ա զմ ա կ ե ր պ ե լ երք րստ յ ե ր և ո ւ յ -

թ ի ն , ի բ ր և ա ո ա ն ձ ի ն ի շ խ ա ն ս լթ յ ա ն , վ ո ր ի վ ե ր ա կ ա ց ո ւէ] յո լ ե ր ն ա Հ ա ն ձ ն ե լ ե ր ի ր 1հո ւր ա ս յե ղ բ ո ր ր ։

Ի ն չպ ե ս յե բ և ո ւ մ ե ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ո ւշա դ ի ր ք ն ն ո ւ թ յո ւ ն ի ց , Հ ա յ-

պ ա ր թ և ա կ ա ն կ ս ի ֆ յ ե ր բ և Տ ի գ ր ա ն ի վե ր ո Հ ի շ յա լ նվա ճոււքեերբ տ ե -

ղ ի 1 *յի ն ո ւ1ւեցելք մեծ մ ա ս ա մ բ, Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն ա ւլա ծին պ ա տ եր ա ղ -

մ ի տ ա ր ի ն ե բ ս ւմ , մոտ ա վորա սլես , 8 0 — 8 5 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ։ 0 խ ա լ ե ,

ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յս ք մ ,ս տ ո ւբ յա ն ի յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ր , *էոՐԸ_ պ ա ր թ և ա -

կ ա ն յե ր կ բ ն ե ր ի ն վ ա ճ ո ւմ բ դ ն ո ւ մ ե Ա ս ո ր ի ք ի մ ի ա ց ո ւմ ի ց և 8 4 թ վ ի ց

Հ ե տ ո *։ Գ ո ւտ շմ ի գլլ շա տ ո ւղ ի ղ մ ա տ ն ա ն շե լ ե } վ ո բ Ա ո ո ր ի ք ր , վ ո ր բ

ս ա հ մ ա նա կի ց չե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ճ կ ա ր ե լի յե ր գ ր ա վ ե լ ն ա խ ա պ ե ս

սլա ր թ ե ն հ ր ի ն Հ ա ղ թ ե լո ւց և Մ ի ^ ս /դ ե տ ք ր ն վ ա ճ ե լո ւց Հետ ո'*։

1 Տ Տ * XXXVI, 14:- Տես \ Լ , 3:2 Տե՛ս Պ լ ո ւ տ., Լու!լու. լ լոս 2 1 և Պ լ ի Ъ ի ո и VI, 2 8 , 1 4 2 ։

4 ՏԱս «'Բաւլաքաէլան վ ե ր ա բ ե ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ը ն դ մ է ջ Հա յա ս տ ա նի և Հ ռ ո վ ­մ ա յ9, Վ ե ն ե ա ի կ 1 0 1 2 , 3 9 ։

* А. \’օո О ս է տ с հ ա 1 ճ, игиегеисНип^еп йЬег Й1е 06տճւ1ժւէ6 ճշտКбп^гекЪ я Овгоёпе, Ре1егБЬ. 1887, ե չ 20, ծ ա ն ո թ . 4 *

Տիդւ-սւԱ (%. յ1 ,վ Հ ւ ա ւ ք ր -449

Հա ւ ֊ս ք ար թ և ա կա ն կ ռ ի լքների ց Հևա ո , մոտ ա վորա պ ես Տ 4 կ ա մ

8 3 թ վ ի ն (մէ*Ս թ Վ * ա ո .*)։ Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ը կա րողա ցա վ ն ա և տ ի ր ե լ ա մ բո ղջ վ ե ր ի ն Ա սոր ի ք ի ն բ ա ց ի Ա ն տ ի ո ք ի մոտ գ տ նվո ղ Ս ե լե վ կ ի ա

ք ա ղ ա ք ի ց ։ Ա ս ո ր ի ք ի գ ր ա վ մ ա ն մ ա սի ն ա ռ ա նձն ա պ ե ս ո ւշա գ ր ա վ ե

Յ ո ւս տ ի ն ո ս ի Հ ե տ և յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը *

« Յ ե ր բ յե ղ բ ա յր ն ե ր ի փ ոխ ա դա րձ ա տ ե լո ւթ յա ն և ծ ն ո ղ ն ե —

ր ի թ շ ն ա մ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ ճա ռովք— ա ս ո ւմ ե Ց ո ւս տ ի ն ո ս ր ,

--- 4.ՈՐ շ ա ր ո ւն ա կ ո ւմ ե յի ն ն ա և վ ո ր դ ի ն ե ր ը ճ Ա ս ո ր ի քի և ' թ ա ֊գ ա վ ո ր ն ե ր ր և ՛ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ո ւժ ա ս պ ա ռ յե ղ ա ն Համա ռ

կռի ֆ լերո ւյք ) ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ն ա պ ա վ ի նե ց գ բ ս ի ո գ ն ո ւ թ յա ն և ս կսեց փ ն տ ռ ե լ ի ր Հա մա ր ո տ ա ր ե ր կ ր յա թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ։ Ա ր դ ճ

ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ի մա սը կ ա ր ծ ո ւմ ե ր , վոր պ ե տ ք ե Հրա վ ի ր ե լ Մ ի ֊

Հրրդա տ Պ ո ն տ ա ցո ւն , մի մ ա սն ե լ Ց ե գ ի պ տ ո ս ի ց Պ տ ոլո մեոսին,

ի ս կ վ ո մ ա ն ք ա ռա բ կ ո ւ մ ե յի ն , վոր Մ ի Հր դ ա տ ր խ ճ ճ վ ե լ ե Հ ռո մ եա կ ա ն պ ա տ երա զմ ի մ ե ջ և Պ տ ոլոմեոսր միշտ թ շ ն ա մ ի

յ ե յե ղ ե լ Ա սոր ի ք ի ն * Ր ո էո ՐՐ ս ա կ ա յն Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւթ յա ն յե — կ ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ, վ ո ր ն ո ւ ­

ն ե ր ի ր ս եփ ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր ը և մ ի ա ժա մ ա նա կ պ ա ր թ 1ւնե ր ի դ ա շ ֊

ն ա կ ի ց ն ե ր և Մ ի Հ ր գ ա տ ի փ ես ա ն երՅ>^*

Ա ս ո ր ի ք ի և Փ յո ւ ն ի կ ի ա յի մ ա ս ի ն կա րևոր ե ն ա և Ա տ ր ա բոն ի

վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , վ ս ր ը Հա կա ռա կ Յ ո ւս տ ի ն ո ս ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յա ն մ ա տ ­

ն ա ն շ ո ւմ ե , վ բ ր ա յս յե ր կ ր ն ե բ ը Տ ի գ ր ա ն ը գ ր ա վ ե լ ե ր վէտ թ ե խ ա ղ ա ղ կ ե ր պ ո վ ք ա յլ զ ե ն ք ի ո ւ ժ ո վ ։

<Г Ի սկ ն ր ա ԼՏիգր ա ն ի | բ ա իւ ա ր , ա ս ո ւմ ե Աւո ր ա րո*հ ը ,

յե ղ ե լ ե վա փ ոխ ա կ ա ն. ս կ ղ բ ո ւ ւէ ն ա պ ա ր թ և ն ե ր ի ւ1ոս։ պ ա տ ա նդ

ե ր . Հետ ո ն ր ա ն ա Հ ո ղ վ ե ց վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ Հ ա յր ե ն ի ք , տ ա լով

ն ր ա ն ց յո թ ա ն ա ս ո ւ ն Հովիտ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ ։ Նա ա յն ո ւՀ Լ տ և

զ ո ր ա ց ա վ և վ ո չ մ ի ա յն յե տ վ ե ր ց ր ե ց ա յգ Հ ո վ ի տ ն ե ր ը , ա յլև

ա վ ե ր ե ց ն ր ա ն ց յե բ կ ի ր ը Ն ի ն ո ւ ե յի և Ա ր բ ե լս ։յի Նա

Հպ ա տ ա կ եցր եց ի ր ե ն Ա տ րպ ա տ ա կա նլլ և Կ ո ր գո լք լւ և ս ր ա ն ց

Հետ մ ի ա ս ի ն ն ա և Մ ի Հ ա զ ե տ ք ի ՏՈւացաձ մ ա ս ը ։ Բ ա ցի ա յդ ,

ա ն ց ն ե լո վ Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ը 1 ն ա ն վ ա ճ ե ց բ ռ ն ո ւ թ յա մ բ Ա ս ո ր ի ֊ ք ը և Փ յո ւ ն ի կ ի ա ն յ>տ»

Ի ն չպ ե ս տ ե ս ն ո ւմ ե ն ք , Ա տ ր ա բո ն ի Հա ղ ո ր դ ա ծ ա յս տ ե ղ ե կ ո ւ­

թ յո ւ ն ը Հ ա կ ա ս ո ւմ ե Յ ո լս տ ի ն ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յա ն ը , վո ր ը պ ա րզ ո ւ

1 Տ ճ ս в ո լ и и ։ р ъ п и , Х Ь , 1 , 1 — 3 ։

շ Տ ձ ս X I , 1 4 , 1 5 .

50

.վորոշ ա ս ո ւմ ե , վոր Տ ի գ ր ա ն ն Ա սոր ի ք ի ն տ ի ր ե լ եր բ ն ա կ ի չն ե ր ի

Հո ժ ա ր ա կ ա մ ա ռ ա ջա ր կ ո ւէ)յա մ ր է Ա յս Հ ա կ ա ս ո ւթ յա ն մ ա սի ն մ ի ա ն գ ա ­

մ ա յն ■ Հա վա ն ա կա ն կ ա ր ե լի յ ե Հա մ ա ր ե լ Ա ս տ ո լր յա ն ի բ ա ց ա տ ր ո ւ­

թ յ ո ւ ն ը ։ Նրա կա րծի.ր ո վ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ յե ր կ ո ւ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե լ կ ա ­

ր ող ե ն ո ւղ ի ղ լի ն ե լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Տ ի դ ր ա ն ը Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ լի ն ե լո վ

վորոշ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յա ն կ ո ղ մ ի ց ‘ սլևւոք ե ի ր ե ն Հ պ ա տ ա կ ե ցր ա ծ լ ի ­

ն ե ր զ ե ն ք ո վ մ յո ւ ս կ ո ւս ա կ ց ո ւթ յո ւն ը ^ ։Ը ստ յե ր ե ո ւ յթ ի ն , Տ ի գ ր ա ն ի կ ո ղ մ ն ա կ ի ց ն ե ր ն ե ն յե ղ ե լ Ա նտ իո.ր

ր ա ղ ա ք ր և մ ի ջ ա զ գ ա յի ն տ ա ր ա ն ց ի կ ա ռ և տ ր ի Հետ կ ա պ վ ա ծ վ ա ­

ճ ա ռ ա կ ա ն ն ե ր ը ։ Ա ս ո ր ի ք ի մ ի ա ց ո ւմ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ն ր ա ն ց Հա մա ր

.տ ն տ ես ա կա ն կ ա րև որ ն շա ն ա կ ո ւթ յո ւն ս ո լն ե ր յ վորա ԷՀետ և ՏՀեվգ-

■մա յի վրա յո վ ա ն ց ն ո ղ Հա մ ա շխ ա ր Հ ա յի ն գ լխ ա վ ո ր ճա նա սլա րՀը

գտնվոա-մ ե ր , Մ ի շ ա գ Լ ա ք ի ն վ ա ճ ո ւմ ի ց Հետ ո, Տ ի գ ր ա ն ի ձ ե ռ ք ո ւ մ ։

Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Ա ս ո ր ի քը գ ր ա վ ե լո ւց Հետ ո1 Տ ի գ ր ա ն ն ա յն ո ւ —

Հետ և ն վ ա ճ ե ց ն ա և ա ր և ե լ յա ն Ղ 'ա ղա ա յին Կ ի լի կ ի ա ն (С Ш с1й Р б -

С11В Տ), վ ո ր ը Ս ե լե վ վ յա ն պ ե տ ո ւթ յա ն Հ յո ւ ս ի ս ֊ ա ր և մ տ յա ն մ ա սն ե ր ,

և , բ ա ց ի ա յդ , ն ո ւ յն պ ե ս և Կոմա դ ե ն ի փ ո ք ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ,

վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ եր ‘հ ա շտ ա յի ն Կ իլիկ[,ա յ ի ա րևելա կողմում ՛։

Ա յս պ ի ս ո վ ն ա ի ր պ ե տ ո ւ թ յա ն ա ր և մ տ յա ն ս ա հ մ ա ն ո ւմ ա ն ~

մ ի զա կ ա ն Հա ր և ա նը դ ա ռ ա վ Հռոմա յե ց ի ն ե ր ի , վ ո ր ո ն ք 1 0 2 թ վ ի ն

( մ ե ր թ վ * ա ռ * յ դ ր ա վ ե լ ե յի ն ա ր և մ տ յա ն Լ ե ռ ն ա յի ն Կ ի լի կ ի ա ն

(СШс1а Тгас11е1а):Ա նտ ի ո ք ը , վ ո ր ը 0 ե լե վ կ յա ն ն ե ր ի մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ն ե ր և ո ւ ն ե ր

մոտ կես մ ի լի ո ն բ ն ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն ' դ ա ռ ա վ Հ ա ր ա վ ո ւմ Տ ի գ ր ա ն ի գ ր լ~

խ ա վ ո ր գ ա Հա նի ս տ ք ա ղ ա ք ը և ա յս տ ե ղ ն ր ա ա ն ո ւն ո վ ո ւ պ ա տ կե—

ր ո վ տ պ վ ո ւմ ե յի ն ա յն գ ե ղ ե ց ի կ դ ր աւքեերը, վ ո ր ո ն ք մ ե ծ ք ա ն ա լ­

էլու թ յա մ ր պ ա Հպ ա ն վ և լ ե ն և պ ա Հ վ ո ւմ ե ն ա յժ մ թ ա ն գ ա ր ա ն ն ե ր ո ւմ ։

Ւ սկ 0 ե լե վ կ յա ն Ա ս ո ր ի ք ը ն ա դ ա ր ձ ր ե ց ա ռ ա ն ձ ի ն կ ո ւս ա կ ա լո ւս

թ յ ո ւ ն և ա յն տ ե ղ կ ա ռ ա վ ա ր ի չ ն շ ա ն ա կ ե ց , ի ն չպ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ա պ ֊

պ ի ա նո ս ր ՜ , ի ր Բա դ ա ր ատ ( М а у а З а Т У ^ ^ 'В а 'у ^ З а Т Т }? ) զ ո ր ա վ ա ր ի ն ։

Մա ր կ վ ա բտ ի կ ա ր ծ ի ք ո վ Հ ա յկ ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ը պ ա Հ ֊

պ ա ն վ ա ծ ե Մ ա ր Ա բա ս ի մ ո տ ճ Բ ա դրա տ ո ւն ին ե լէի ն ա ի յա բ ա ր ա կ ա ն

տ ոՀմի ն ա խ ա հ ա յր ե Հա մա բ ո ւ մ Հ ե ն ց ա յս Բ ա գ ա ր ա տ ի ն ^ ։ Ա ո ւլլա յ ի

և Ս է Հ ր դ ա տ ի դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յա ն Հ ե տ և յա լ տ ա ր ի ն , ո ւր ե ^ ե ճ ա ր դ ե ն

Տ Յ թ վ ա կ ա ն ի ն , ա ս ո ր ա կ ա ն տ ա ր ե գ ր ե ր ը , ի ն չպ ե ս մ ա տ ն ա ն շ ո ւմ ե

1 Տ ե ս Ա ս տ ո ւ ր յ ա ն , С Փա ղա քակման վ ե ր ա բ և ր ո ւթ ի ւն ն ե ր '» , ե ? 34 , ծա ն . 3 ։

3 Տ /ги Օ իրիա կսւնք, 4 8 ։

Տ ե ս ЕгапБЛ аЬг, ե չ 174 *

51

Մ ո մ զ ե ն ը 1, Տ ի գ ր ա ն ի ն Հ ա մ ա ր ո ւմ ե ն տ եր ի ր ե ն ց ա մբողՀ յե ր կ ր ի /х կի լի կ ի ա ն ո ւ Ա ս ո ր ի քը Հ ի շա տ ա կ ո ւմ ե ն Հ վորպ ես Հա յկա կա ն ս ա տ ր ա պ ո ւթ յո ւն Բ ա գա ր ա տ ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ա ա կ։

Ասոր իքում՜ Հաստատված Հայկական տիրապետության մա­

սին Հետաքրքիր ե Ռ եյնա քի Հետևյալ դիտ ողութ յունը ֊ •

(Г Ասորիքը,-—ասում ե նա , աղատ շունչ քա շեց . ե թ ե ­

պետ նա յենթ ա րկվեց նվաստացուցիչ ոտար իշխ ա նութ յա ն,

սակայն տասնչորս տարվա ը ն թ ա ցքո ւմ ՜! նա ունեցա վ խա­

ղա ղություն է ա պ ա հովություն և բա րեկեցութ յուն » ։

Ա ղ բ յո ւր ն ե ր ի պ ա տ ա Հա կա ն ո ւ կ ցկ տ ո ւր տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց

յե ր և ո ւ մ ե , վո ր Ա սոր ի ք ի ն 8 4 8 3 թ վ ի ն տ ի ր ե լո ւց Հետո Տ ի գ ր ա ն

Р —ր յա րկա ր ժ ա մ ա նա կ կէւիփւեր ե վ ա ր ե լ ա ր և ե լյա ն Փ ո ք ր Ա սիա -

յո ւ մ և Փ յո ւն ի կ ի ա յո ւ .մ , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , ա մուր ո ւ անաձէիկ ք ա ղ ա ք ­ն ե ր ի դ ե մ ։ Փ յո ւՍ ի կ ի ա յո ւմ և հ ա ր ա վ ա յի ն Աս ո րի,լ» ու.մ ղ ի մ ա ղ ր ո ւ-

թ յո ւ ն չ չ կ ա զմ ա կ երպ ել ե ր ն ր ա դ եմ Ա ե լե վ կ յա ն Цլեոպ ա տ րա կ ա մ

Ա ե լե նե թ ա ղ ո ւ Հ ի ն ։ Ց ե վ ա վ ե լի ք ա ն Հա վա նա կա ն ե , վոր Ա սորի-

ք ի ա յս մա սեր ը և Փ յո ւԱ ի կ ի ա յի ծ ո վ ա փ ն յա ք ա ղ ա ք ն ե ր ը նա

գ ր ա վ ե լ եր Հետ զՀետ ե Հա մա ռ ո ւ յ ե բկ ա ր ա տ և կ ռ ի վ ն ե ր ի ց Հետ ո։

Ա ո ւլլա յի մ ա Հից Հետ ո ( 7 8 թ * ) և Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն յե ր ր ո ր ղ

սլա տ երա ղ մից ա/ւա 9 ( 7 4 ---7 1 թ • ) Տ ի գ ր ա ն ը ն ո ր ի ց եր ա րշա վել

Կ ա պ պ ա դովկիա , ըս տ յ ե ր և ո ւ յթ ի ն , դ ա ր ձ յա լ ի ր ա ն երով Մ իՀրդա տ ի

ս ա դ ր ա ն ք ո վ ։ Ա յս ա ն գ ա մ Կ ա պպա դո վ կ ի ա ն , ի ն չպ ե ս մ ա տ ն ա ն շ ո ւմ ե Ա պ սլիա նոսը* , Ր ^ կ ե լ եր ի բ ր ց ա ն ց ի մեֆ1 ն ա ա յժ մ շրջա պ ա տ ­

վա ծ՛ եր Հ ա յկ ա կ ա ն ն ո ր գրա վվա ծ՛ յե ր կ ր ն ե ր ո վ վ ո չ^ մ ի ա յե Ծ ո փ ք ի ,

ա յ լ հ Կ ո մ ա գ ե ն ի ու. Դ ա շ տ ա յի ն հ { ։ լ է էլի ս ։ յ ի կ ո ղ մ ե ր ի ց ։ § ի ղ ր ա ն ի ն

Հ ա ջ ո ղ վ ե ց գ ր ա վ ե լ ա յ ս ա ր շ ա վ ա ն ք ի ժ ա մ ա ն ա կ Կ ա ս լ ս լ ա ղ ո վ կ ի ա յի

1Т ա մ ա ք մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը և ր ա զ մ ա թ - ի վ ն ա և ա յ լ Հ ե լ լ ե ն ի ս տ ա կ ա ն

1 .Р и м ск ая и стория*, т. III, перевод А. В е с е л о в с к о г о , М осква 18Տ7, ե չ 40 ,

- МИИпа.-ие Еир;Цог, ե չ 3 1 2 ,

3 8 3 — 6 9 թ . , տ ես Ա սլ սլ ի ա ն ո и, Ս իրիա կա նք, 4 8 ։ Համաձայ՛ն Յուսա քг- ‘Նոսի' (ХЬ, 1, 4) Տ ի գ ր ա ն ի ա ի ր ա սլհա ութ յո լնչչ տ ևել ե Ա սորիք ո ւմ 17 տ արի։ Ն ի զ ե ն կ ա ր ծ ո ւմ ե , վոր Ց ո ւս տ ի ն ո ս ի տվահ՝ XVII թ ի վ ը (՛լարող և լի ն ե լ վր ի ­

պակ (XVII փ խ. XIII), տ ես Н и з е , О черк римской истории и источнико­ведения. С . П етербург, 1910, ե չ 2 8 8 , Ռ ե յն ա ք ի կ ա ր ծ ի ք ո վ ' Հա յկա կա ն տ ի ֊ր ա ս լե տ ո լթ յո լն լլ Յ ո լստ ինոսլլ ց ո ւ յց ե տ վ ել մ ի ն չև Տի գր ա ն ի վ ե ր ն ա կ ա ն սլար— տ ո ւթ յո ւն ը в в թ վ ի ն , տ ես МИЬПЙа1е ЕирпЮГ, ձք 3 1 2 , ծա ն . в ,

4 Տ ե ս Մ իՀրզա տ ա կա նք, 0 7 ։

52

ք ա ղ ա ք ն ե ր , վո ր ո ն ց ր հ ա կ ի ջն ե ր ի ն ճ մոտ 3 0 0 *0 0 0 Հ ո զ ի Հ ն ա փո խ ա ֊ դ ր ե ց ի ր ն ո ր տ կ ա ռ ո ւ յց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ը ^ ։

Ան Հա վ ա ն ա կա ն պ ե տ ք ե Հա մա րել ս ա /լա յն Մ ո մ ղ ե ն ի կ ա ր ֊

Л ի ր ր } վո ր ի ր ր թ եք դ ե ռ և ս ա յս ա ր շա վ ա ն ք ի ց ա ռա Հ ճ Տ ի դ ր ա ն լք մ ի ա ց ր ե լ ե ր Ծ ո փ ք ի ն Մ ե լի ա ե ն ե ր ա ղ ա ք ր և и/մ ր ո ղ Հ շ ր ^ ա ն ր ՜։ Ա յս

յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ւէորն ը ն դ ո ւ ն ե լի յ ե ն Հա մա րել ն ա և Խ ա լա թ ֊

յա ն ց ը ^ և ո լր ի շ ն ե ր ր , ֆե կա րող ճիշտ լի ն ե լ , վո ր ո վ Հե տ և Ս ա լ լ ո ւ ս ա ի ֊

ո ս ի և Տա կի ա ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց Հա յա ն ի յ ե , վ ո ր թ ՚է ի

Լ ուկու Ա ոոի ա ր շա վ ա ն ք ի ժա մ ա ն ա կ Յետիրատ դհա ի ա րևմտ ա կողմը

և Մ ելիսէենե ք ա ղ ա ք ը ղան/ԷԼ լ ե ն վոէ թ ե Տ ի գ ր ա ն ի , ա յ լ Ц ա ս լս լա ֊ ղ ո վ կ ի ա յ ի թ ա դա վ ո ր ո ւ թ յա ն սա ն մ ա ն ն ե ր ո ւմ ՜* г

Բ ա ցի կս։ սլսլա ղով կի ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ր ն ա կ կ ո լթ յո ւ ն ի ց

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ւո ո ւ Հ ա յա ս ա ա ն ե յի ն բ ե ր վ ե լ ն ա և ՛հաշա ա յ ի ն Կ իլի~

կ իէսյի ք ա ղ ա ք ն ե ր ի և , մ ա սն ա վո ր ա պ ե ս, ծ ո վ ա փ ն յա Աո լի ,րա ղա ,րի

բ ն ա կ ի Հնե ր ը ’՜*Տ ի գ ր ա ն Ր ֊ի կ ռ ի էխերը Փ յո ւ ն ի կ ի ա յո ւ.մ և , Հա տ կա պ ես, Պ ը ։ո~

ղ ո մ ա յի դ ք ա ղ ա ք ի ն վ ա ճ ո ւմ ը Հիշա տ ա կվա ծ ե ն Հովսեսլոս Փ լ ա ֊

վիո ս ի մ ո տ ։ Պ ա ղա նա յիգի ն վ ա ճ ո ւմ ը տ եղի յե ր ո ւ ն ե ց ե լ վոՀ թ ե

7 4 թ վ ի ն , ի ն չո լե ս մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր ե լ Մ ո մ զ ե ն ր ս, ա յլ Լ ո ւկ ո ւ լ ֊

լո ս ի Հ ա յա ս տ ա ն ա րշա ւէելուց ш л ш ^ 1 7 0 թ վ ի ն ( մեր թ վ * ա ռ * ) 1։

Հ ովս ե պ ո ո ի Հա մ ա պ ա տ ա սխ ա ն վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը մեֆ ե մ բ ե ր ո ւ մ

ա մ ր ո ղ ^ ո ւթ յա մ ր ։

« Ա յդ ։ ! ա մա նա կ լո ւր ս տ ա ց վ ե ց , — ա ս ո ւմ ե Հ ո վ ս ե ս լո ս ը ,---

վ ո ր Հ ա յո ց Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ը 3 0 0 *0 0 0 ղ ո ր ք ո վ ն ե ր ս ե մ տ ել

Ա սո ր ի ք և գ ա լո ւ յ ե ն ա և Հ ր ե ա ս տ ա ն ։ Տ ե ղ ե կ ա ն ա լո վ ա յս է հ ս ֊

ս ի ն ճ սա բսա վւա Հտ ր յե ղ ա ն , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , Հ ր ե ա ս տ ա ն ի թ տ ֊

գ ո ւ Հ ի ն և ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը ։ ե ր ա ն ք ո ւղ տ ր կ ե ց ի ն Տ ի գ ր ա ն ի մոտ ,

վ ո ր ը սլա շա ր ե լ եր Պ տ ղ ո մ ա յի դ ը , դ ե ս պ ա ն ն ե ր բ ա զ մ ա ք ա ն ա կ ո ւ

ա ր ժ ա ն տ վ ա յե լ ը ն ծ ա ն ե ր ո վ ։ 1*սկ Ս ե լե ն ե թ ա գ ո ւ Հ ի ն , վ ոբ ի

ա ն ո ւ ն ն եր ն ա և Կլեոպ ա տ րա և վ ո ր ն ի շ խ ո ւ մ ե ր Ա սորի ֊

ք ո ւ մ 1 գ ր գ ռ ո ւ մ ե ր բ ն ա կ ի չն ե ր ի ն , վ ո ր դ ի մ ա դ ր ե ն Տ ի գ ր ա ն ի ն ։

1 Տ ե ս ՜նո ւյն ը , 6 7 . Հա մեմա տ ե նա և Ս տ ր ա р ո Ъ, XII, Քյ О ( 5 3 9 ) ։

- Տ ե ս .Рим ская и стория", III, М осква 1887, ե չ 39 ,

а О черк истории А рмении, М осква 1910, ե չ 160** Տ ե ս Տ а 11. IV, քք§. 59 և Т а с., Аппа1ез 15, 27:5 Տե՛ս Պ լ ո ս ս ։ . , Պ ո մս լ.28 , 4 . Հա մեմա տ ե ՜նաև Գ ի ո ն ն ասս Է пи XXXVI» 3 7 ։

.Р и м ская история 111, եչ 40։՜ Հա մ եմ ա տ ե Պ լ ո լ տ Լ ո ւ կ ո ւ լ . , 2 1 է 2 ։

53

Դ ե ս պ ա ն ն ե ր ը յե կ ա ն ն ր ա մոտ ե ա ղ ա չե ց ի ն , վոր ր ա ր ի ու.

վ ո ղ ո ր մ ա ձ լի ն ի դ ե պ ի ի ր ե ն ց թ ա գ ո ւհ ի ն և ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը ։ Յ ե վ

ա քդ ժա մ ա ն ա կ վ ա ն ի ց Տ ի գ ր ա ն ը Հողա տ ա ր վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւն ք

ո ւն ե ց ա վ ն ր ա ն ց նկա տ մ ա մ բ ե ք ա ջ ա լե ր ե ց ն ր ա ն ց ո ւ Հ ո ւ ս ա ֊ դ ր ե ց ։ Ց ե ր բ Տ ի գ ր ա ն ն ա ր դ ե ն վ ե ր ց ր ե լ եր Պ տ ղոմա յիդրճ ն ր ­

բ ա ն Հ ա յտ ն ե ց ի ն , վոր Լ ո ւկ ո ւլլո ս ը Հետ ա պ նդելով Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ճ

չե կ ա րո ղ ա ցել ն ր ա ն բ ռ ն ե լ և վ ե ր Հինս փ ա խ ել ե Ի բ ե ր ի ա : Ն րա ն նմ ա ն ա պ ես ա զ դ ա ր ա ր ե ց ի ն , վոր Լ ո ւկ ո ւլլո ս ը պա շա ր ե լ

ե և ա վ ե ր ո ւմ ե Հ ա յա ս տ ա ն ը ։ Յ ե ր բ Տ ի գ ր ա ն ն ա յս ի մ ա ց ա վ

վ ե ր ա դ ա ր ձա վ ի ր բ ո ւ ն յե ր կ ի ր ը » ' ։

Ի ն չպ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե ն ա և Ատ բ ա բ ո ն ը . Ա սոր ի ք ո ւ մ և Փ յ ո ւ ն ի ֊

կիա յ ո ւ մ տ ե ղ ի ո ւն ե ց ա ծ ■ ա յս կ ռի վ նե ր ի էք ա մա նա կ Տի ղ բ ա ն ր գ ե ֊

ր ի յե ր վ ե ր ց ր ե լ V ե լե ն ե ֊Կ լե ո ս լա տ ր ա թ ա գ ո ւ Հ ո ւն : Վ ե ր ջի ն ս բ ա ն ֊

տ ա բ կ վ ե ց Զ ե վ գ մ ա յի դ ի մ ա ց գ տ նվ ո ղ Ս ելեվկի ա բ ե ր դ ո ւ մ և գ լ խ ա տ ֊

վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի Հրա մ ա նով Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի 0 9 թ վ ի ա ր շա վ ա ն ք ի ց ա ֊

ռ ա 9 ՜։

իր ք ս ա ն և Հ ի ն դ տ ա ր վա թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ր ն թ ա ց ք ո ւ մ ( ! ) » —

7 0 թ » մեր թ վ * ա ռ * յ Տ ի գ ր ա ն Р —ը , ի ն չպ ե ս տ ե ս ն ո ւմ ե ն ք , կա րո­

ղ ա ց ե լ եր ա ն չա փ ը ն դ ա ր ձ ա կ ե լ ի ր յե ր կ ի ր ը , վ ո ր ն ա յժ մ տ ա ր ա ծ ֊

վ ո ւ մ եր Կա սպ ից ծ՜ովից և Կուր դ ե տ ի ց մ ի ն չև Մ ի ջե ր կ ր ա կ ա ն ծովն

ո լ Յ ե գի պ տ ո ս ի սա հ մ ա ններ ը և Մ ե ծ Մ ա բա ս տ ա նի ց մ ի ն չև Հռոմէ,—

ա կ ա ն Լ ե ռ ն ա յի ն Կ ի լիկ ի ա ն ո ւ Կ ա պ սլա դովկիա ն։ Թ ե և Հ ովս ե պ ո սի

վկա յ ո ւ թ յո ւ ն ի ց յե ր և ո ւ մ ե , վոր Տ ի գ ր ա ն ը Պ ա ղեստ ինի վրա ձեր

Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ, ս ա կ ա յն ա յդ յե ր կ ի ր ը ևս, ըստ յե ր և ո ւ յթ ի ն , վ "Բ "շ

չա փ ո վ ը ն դ ո ւ ն ե լ եր ն ր ա գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Ո ւշա գրա վ ե ա յս

տ ես ա կ ետ ից 1Լպ պ իա նոսի Հա ղ ո ր դա ծ տ ե ղ ե կ ո ւթ յո ւն ը ^ , վ ո ր ի Հ ա ֊ մ ա ձ ա յն Տ ի գ ր ա ն ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ը յե ն թ ա բ կ վ ա ծ ե յե ղ ե լ ա մ ֊

Բ ոՂ2. Ա ս ո ր ի ք ը մ ի ն չև Յ ե գ ի պ տ ո ս ի ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ը ։Գրա ված՜ էի ն ե լո վ Դ ա շտ ա յի ն Կ ի լի կ ի ա ն ո ւ Կ ոմ ա գենըՀ Տ ի գ ֊

ր ա ն ն ա ր դ ե ն վ ո տ ք եր դ ր ե լ Փ ո ք ր Ա սիա և Հա րևա ն եր դ ։ս ո ե լ,,

ի ն չպ ե ս ասա ց ի ն ք , Հռո մ ե ա կ ա ն Լեոնա յ/,% Կիլի1չիա յի% , կ ա պ պ ա ֊

դ ո վ կ ի ա ն , վ ո ր ը Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ա շն ա կ ի ցն ե ր Հ շրջա պ ա տ վա ծ եր

ա յժ մ Պ ոնտ ոսի, Ծ ո փ ք ի , Կ ոմա գենի և Դ ա շտ ա յի ն Կ ի էի կ ի ա յի կ ո ղ ֊

1 Տ ե ս Հ ն ա խ ո ս ո ւթ յո ւն , XIII, 1 6 , 4 , Հա մեմա ա ե նա և Հրեա կա ն պատե­րա զմ, I, 5 , Յէ

2 Տ /ги Ծ ա ր ա ը ո ն , X V I, 2 , Յէ3 ձ ե ս Ս իրիա /լա նք, 4 8 — 4 9 ։

54

»

մ ե ր ի ց ո ւ գ ր ե թ ե ՛ ա ն սլա շտ պ ա ն եր ս տ ր ա տ ե գ ի ա կ ա ն ա ննպ ա ստ

ի ր գ ր ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռով ։

Տ ի գ ր ա ն ի նվւսճոլւքեերը Մ ի ջե ր կ ր ա կ ա ն հ՛ովի ա փ ե ր ի ն և , մա ֊

ն ա վ ա ն գ , Հ ռ ո մ ի դ ա շն ա կ ի ց Ц ա սլսլա գ ո վ կ ի ա յ ի վ ե ր ո Հ ի շ յտ լ ա վ ե ր տ ֊

է ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ա ր կ ա ր ե կ ռ ւմ ե յի ն , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , Հռո մ ե ա կ ա ն Հ ա ն­ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն Հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ա ր և ե լյա ն յե ր կ ր ն ե ր ո ւմ է Ա ա ֊

կ ա յն չ ն ա յա ծ գ ր ա ն ճ Հ ռո մ ր չ ե զ ո ք ո ւ թ յո ւ ն սլսւՀպ ա նեց և չսլա շտ —

սլա նե ց մ ի ն չև ի ս կ ի ր դ ա շն ա կ ի ց Կ ա ս լպ ա գ ո վ կ ի ս ։յի ն ։

Հ ռ ո մ ի չ ե զ ո ք ո ւ թ յո ւ ն ր մ ի ա ն գ ա մ ա յն Հ ա ս կ ա ն ա լի յ ե , վ ո ր ո վ ֊

Հետ և Տ ի գ ր ա ն ի նվա ճուէքեերր տ ե ղ ի ե յի ն ո ւ ն ե ց ե լ կ ա մ Մ ի Հ ր գ ա տ ֊

յա ն պատեբաղքքեերի ժա մ ա նա կ և կ ա մ Ա ո ւլլա յի ա ր յո ւն ա հ ե ղ զ ի կ —

տ ա տ ո ւր ա յի ր ն թ ա ց ք ո ւ մ , յե ր բ Հ ո ո մ բ թ ո լ յէ ե ր ո ւ ա ն զո ր ն ե ր ք ի ն յե ր կ պ ա ռ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։ Ւ ն ք ը Տ ի գ ր ա ն ը չ ո ւ ն ե ր , ի —

Հ ա բ կ ե , վ ո ր և ե պ ա տ ճա ռ պ ա տ ե ր ա զ մ ե լո ւ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ե մ , ք ա ֊

ն ի վոր ս ր ա ն ք չ ե յի ն մ ի ջ ա մ տ ո ւմ և չ ե յի ն խ ա ն գ ա ր ո ւ մ Հա յա ս տ ա ֊

ն ի ա շխ ա րՀա կա լ ր ն դ ա ր ձ ա կ ո ւմ դ ։

Ա Հա ա յս բա ր ե ն պ ա ս տ պ ա յմ ա ն ն ե ր ն ե յի ն պ ա տ ճ ա ռ ը , վոր

0 5 — 7 0 թ վ ե ր ի ն Հա յա ս տ ա ն ը Հետ զհետ ե կա ր ո ղ ա ց ա վ դ ա ո ն ա լ Հզոր ո ւ մեծ պ ե տ ո ւթ յո ւն ։։

55

7. г ы т ь а и ь апгьт-изпкис ճայ աստանոտմ зьч.ՏՒԳՐԱՆԱԿեՐՏ ՔԱՂԱՔՒ ՃՒՄՆՈհՄԸ

Տ ի գ ր ա ն Բ - ի մ ե ծ ո ւ լա յն ա ր ձ ա կ ա շ խ ա ր հ ա կ ա լո ւթ յո ւն ը , վոր ը խ ա յտ ա րղ եա մի խ ա ոն ո ւ.ր դ եր ց ե ղ ե ր ի , լե զ ո ւն ե ր ի 1ւ աալո­ր ե ր մ շ ա կ ո ւ յթ ն ե ր ի Հ չ ե կա րող, ի Հա ր կե , Հա մ ա րվել մ ի ա լա ր , կ ա ­

յո ւ ն ո ւ ա մ ուր մի պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ։ Տ ի գ ր ա ն ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն տ ա կ

մ ի ա ց ե լ ե յի ն թ ե տ ո Հ մ ա -ց ե ղ ա յի ն նա հա պ ետ ա կա ն շ ր ջա ն ն ե ր , թ ե ֆ ե ո դ ա լա կ ա ն յե ր կ ր ն ե ր և թ ե Հ ե լյի ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր , վ ո ր ո ն ք

ո ւ ն ե յի ն ի ր ե ն ց Հա տ ուկ կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւթ յո ւն ը ։Հ ա յա ս տ ա ն ի Հա ր և ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր , վ ո ր ո ն ք ճ ա ­

ն ա չե լ ե յի ն « թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի թ ա գա վո րյ> Տ ի գ ր ա ն ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ­

թ յո ւ ն ը , րստ յե ր և ո ւ յթ ի ն , պ ա րտ ա վոր ե յի ն ն ր ա ն տ ա լ վ ո ր ոչ

Հա րկ, իսկ պ ա տ երա զմի ժա մ ա նա կ ո գ ն ե լո ւ ե յի ն ն ր ա ն ի ր ե ն ց

զ ո ր ք ո վ ։ Վ ա սսա լա կա ն ա յս թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր , ի ն չպ ե ս և ր ո ւ ն

Հ ա յա ս տ ա ն ի ի շխ ա ն ա կ ա ն ի ն ք ն ա վ ա ր յե ր կ ր ն ե ր ր , պ ա հ պ ա ն ո ւմ

ե յի ն ն ա խ կ ի ն ի ր ե ն ց Հա տ ուկ կ ա ր գ ե ր ը և ի ր ե ն ց ո ւ ր ո ւ յն կ ա զմ ա ­

կ ե ր պ ո ւ թ յո ւ ն ը ։

Տ ի գ ր ա ն ի ա յս Հ ա յկ ա կ ա ն մ ե ծ ւզ ե տ ո ւթ յա ն մե^ ա ռ ա ջնա կա ր գ

գ ե ր ե ր կ ա տ ա ր ո ւմ , ա ն տ ա ր ա կ ո ւյս , կ ա լվա ծա տ ե ր Հ ա յ ա ղ ն վ ա կ ա -

ն ո ւ թ յո ւ ն ր , վ ո ր ը ն ր ա գ լխ ա վ ո ր Հ ե ն ա ր ա ն ն ե ր , ի ն չպ ե ս վերոհիշ­

յա լ Հ ա ղ թ ա կ ա ն կ ռի ւխ ե ր ո ւմ , ն ո ւ յն պ ե ս և պ ետ ա կա ն ս ւ կ ա ռ ա վ ա ր ­

չա կ ա ն գ ո ր ծ ե ր ո ւմ ։ Յ ե վ ի ր ա վ ի , մ ե ն ք տ ե ս ա ն ք վ ե ր և , վոր Մ ծ ր ի ն ի

վ ե ր ա կ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ը ն ա Հ ա ն ձ ն ե լ եր ի ր Գ ուրա ս յե ղ ր ո ր ը , իսկ Ա ն -

տ ի ո ք ո ւ մ կ ա ռ ա վ ա ր ի չ ե ր ն շա ն ա կ ե լ Բ ա գա րա տ Հ ա յ ի շ խ ա ն ի ն ։

Հ ^ ց Հ ւս յա ս տ ա ն ի տ իրող կ ա լվ ա ծա տ ի ր ա կ ա ն ո ւ զի նվ ո ր ա կ ա ն

ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւթ յա ն զո ր եղա ցմ ա մ ր և , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , Հա յա ս տ ա ն ի

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ա ն ա ր գ ե լ ո ւ ա ոա ֆրն թ ա ց զ ա ր գ ա ց ­

մ ա մ բ 1 բ ա ց ա տ ր վ ո ւմ ե ն , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի գ լխ ա պ տ ո ւյտ

Հ ա ջ ո ղ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը և ն ր ա ա շխ ա րՀա կա լմ ա ն ձգտ ուէէները։

56

« Տ ի դ ր ա ն Մ ե ձ ի Հա թ ող ուէ! յո ւ ն ն ե ր չչք ■ ի ն չս լե ս մի ա ն գ ա ֊

յ ՛ա յն ճիշտ մ ա տ նա նշել հ *հր* Խ ա լա թ յա ն ց ր է— սլհտ ք ե վԼ ֊

ր ա գ ր ե լ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ա յն կուտ ա կ վա ծ մ ե ծ ո ւ ժ ե ր ի ն , վոր Հ ա ֊

ւք ավէվել ե յի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո լ/ք դ ա ր ե ր ի ր ն [ժ ա ց ք ո ւ մ — ս լա ր ս ի կ ֊

ն ե ր ի խ ա ղա ղ տ ի ր ա ս լե տ ո ւթ յա ն շր հա նումք Ա ե լե վ կ յա ն ն ե ր ի

ժ ա մ ա նա կ ե ա վ ե լի ո ւշ » 1 /

«Հ ա յա ս տ ա ն ի սա եա ր ի ո ւ ,րա ղադրների մ ա ս ի ն » ո ո լս ե ր ե ն իժ՛ ա շ խ ա տ ո ւթ յա ն ւ1'եՓ մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն ո ւ յն պ ե ս ց ո ւ յց եր տ ր վ ա հ ՜, վոր

Հ ա յ ժ ոդա էրդի ա ճմա ն ո ւ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ղա ր գա у մա ն տ ես ա կ ետ ի ց

Հ ա յա ս տ ա ն ր խ ի ս տ ա ն նպ ա ստ պ ա յմ ա ն ն ե ր ի մ ե Հ եր գ տ ն վ ո ւ մ Պոմ—

պ ե յո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հետ ո Հ 6() թ ♦ մ եր թ վ * ա ո* У յե ր ր ն ա

ղա ււել եր բ ո ւ ֆ ե ր պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն Ս ,րեմուտ քի և Ա ր և ե լք ի մ ր ցո ղ մ ե ծ

ււլետ ո ւթ յո ւ ն ն ե ր ի մի^ե ։ Մ ի ն չ ա յդ ։ Ա ք ե մ ե ն յա ն ն ե ր ի խ ա ղա ղ տ ի ֊

п'еп պ ե տ ո ւթ յա ն ք ի ն չպ ե ս ե Ս ե լե վ կ յ ա ն ն Լ ր ի ո լ Տ ի գ ր ա ն Ր ֊ի ն ա ֊

խ որգԱ եր ի ժա մա նա կք Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ս լա յմ ա ՚ս ն ե ր ր

մ ի ա ն գ ա մ ա յն ր ա ր եՀա ^ող ե ն յե ղ ե լ թ ե ժողուէրղի ա ճմա ն և թ ե

յ ե ր կ ր ի տ ն տ ե ս ա կ ա ն զո ր ե ղ ա ցմ ա ն Հաւտար։

Կ ա րելի յ ե 3 ի մ կ ա ր ծ ի ք ո վ , վ ս տ ա հ ո րե ն յե ն թ ա դ ր ե լէ վո ր Հ ա յ

ժ ո ղ ո վ ր դ ի թ ի էքս ա վ ե լի մ ե ծ ե յե ղ ե լ Ար տ ա շես յա ն թ ա ղ ա վ ո ր ո ւ ֊

թ յա ն և Տ ի գ ր ա ն Ո—ի ժա մա նա կք ք ա ն Հետ ա գա դ ա ր ե ր ո ւմ ։ Տ ե վ ք

մ ա սն ա վոր ա պ ե ս, Ա տ ր ա ր ո ն ի վկա յ ո ւ թ յ ո լե ն ե ր ի ց ես մ ե ն ք գ ի տ ե ն ք * ,

վ ո ր ն ր ա ժ ա մ ա ն ա կ ա ր մ ե ն ն ե ր ր ւ^/»չ մ ի ա յն գ ր ա վ ա ծ ե ն յե ղ ե լ ա մ ֊

[ 'ոՂ2. հ ա յկ ա կ ա ն լե ււնա շխ ա ր Հր , ա յլ մ ե ծ թ ի /Է ե ն կա զ մ ե լ ն ա և Ա ֊

դ ի ա ր ե ն ո ւ մ և Հ յո ւ ս ի ս ա յ ի ն Մ ի գ ա գ ե տ ք ո ւ մ ։

Հ ա յա ս տ ա ն ի ր ն ա կ չ ո ւ թ յա ն ա յս ա ճ ո ւմ ը ե ս ք ի ն չպ ե ս և տ ր ն ֊

տ ե ս ա կ ա ն ո ւ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ն ր ա խ ա ղ ա ղ ղ ա ր ղա ցո լյքր ն ա խ ո ր դ

դ ա ր ե ր ո ւմ 1 մ եծսա լես նպ ա ս տ ե լ ե ր , ա ն շո ւշտ , ն ր ա ա շ խ ա ր Հ ա կ ա ֊

լա կ ա ն ր ն ղ ա ր ձ ա կ մ ա ն ր Տ ի գ ր ա ն ի ժ ա մ ա ն ա կ ։

Նա խ ո ր դ մ եր ա շ խ ա տ ո ւթ յ ո ա ններից մ ե կ ո ւմ ւէենք, ր ա ց ի ա յդ ք

'հա վա նա կա ն ե [ի ն ք Համ՜արելէ 1[ ՈՐ ա ր դ ե ն Ա րտ ա շես Ա ֊ի ժ ա մ ս ֊

նա կ Հ ի ն Հ ա յա и տ ա նլէ գտ նէէել ե ն ա խ ն ա կ ա ն ֆ ե ո դ ա լի զ մ ի

ն ո ւ մ և ո ւ ն ե ց ե լ ե ֆ ե ո դ ա լա կ ա ն կա ղ մ ա կեր սլութ -յա նլլ Հա տ ուկ

ս ա ղմ ե ր ը ե ա ո ա ն ձ ի ն Հ ի մ ք ե ր ը 4։ Պ լի նիո ս ի կ ա ր եո ր մի ւ է կ ա յո լ ֊

I Տ Լ ս О черк истории А рмении, М осква 1910, ե չ 1в1 ,

֊ „О торговле и городах Армении в связи с мировой торговлей древних врем ен ", Э ри вань 1930, եչ 50—53,

3 Տ ւ ՚ս XVI, 1 , 1 9 և г в .4 Տես Ֆեոդալիզմը Հին Հայաստանում, Յեըևան 1934, եչ 248—351։

❁

57

թ էուսից Հ ա յտ ն ի յ ե , վո ր Հ ա յա ս տ ա ն ը բ ա ժ ա ն վ ա ծ եր նրա ժ ա ­

մա նա կ ( 2 3 — 7 9 մ եր թ վ - Հ’ ) 1 2 0 շ ր ջ ա ն ն ե ր ի , վ ո ր ո ն ք նա ա ն ­վ ա ն ո ւմ ե ս տ ր ա տ ե գ ի ա ն ե ր , ա յս ի ն ք ն ' « զ ո ր ա վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր » 1 : Մ ե ծ ա գ ո ւ յն մա սն ա յս շ ր ջ ա ն ն ե ր ի , վ ո ր ո ն ք գ ո յո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ե յի ն ,

Հա վ ա նո ր ե ն , ա ր գ ե ն Տ ի գ ր տ ն է}ե ր կ ր ո բ դ ի ժա մանա կի Հա մա րվելու

յ ե ն , ի ն չպ ե ս ա յգ մ ա տ նա նշել ե Ա գ ո ն ցը -, նա խ ա ր ա ր ա կ ա ն յ ե ր կ ը ր ֊

ն ե ր , վ ո ր ո ն ց մեջ տ նտ եսա սլես և ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ա պ ե ս գ ե ր ա կ շռ ո ղ դ ե ր ե ր կ ա տ ա ր ո ւմ կ ա լվա ծա տ ե ր ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը և , ի մ կ ա ր ֊

ծ ի ք ո վ , վռէ ա յն ք ա ն ս տ ր ո ւկ ա շ խ ա տ ա վ ո ր ո ւթ յո ւն ը , վ ո ր ք ա ն էլի­ս՛, и զա տ և աղատ գ յո ւ ղ ա ց ի ո ւ թ յո ւ ն ը ։

Բ ա ցի Պ լի նիոսի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ի ց ո ւշա գ ր ա վ ե ն ա և Պլ ո ւ տ ա ր ֊

ք ո ս ի Հա ղո րդա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ը Էորս թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի մ ա ս ի ն , վ ո - ր ո ն ք ս սլաս ա բ կ ո ւ մ ե յի ն Տ ի գ ր ա ն ի ն ։

«ГՇա տ թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ,— ա ս ո ւմ ե Պլո ւտ ա ր ք ո ս ը ,— սպ ա ­

ս ա վ ո ր ո ւմ ե ն Տ ի գ ր ա ն ի ն , բ ա յց ն ր ա ն ց ի ց չո ր ս ը միշտ ն րա

Հետ ե յի ն լի ն ո ւ մ 1 վորպ ես ո ւղ ե կ ի ց ն ե ր և թ ի կ ն ա պ ա Հ ն ե ր . և

յ ե ր բ ն ա գ ն ո ւ մ եր ձ ի ո վ ' ն ր ա ն ք կա րճ խ ի տ ո ն ն ե ր Հ ա գ ա ծ 1'

վ ա զ ո ւմ ե յի ն ա ռ ֆ և ի ց . ի ս կ յե ր բ ն ս տ ա ծ եր լիւնում և պ ա շ­տ ոնա կա ն գ ո ր ծ ե ր ո վ եր զ բ ա ղ վ ո ւմ 1 ն ր ա ն ք կ ա ն գ ն ա ծ և յի ն լի ն ո ւ մ ն ր ա չո ւր ե ր ' ի ր ա ր ձ ե ռ ք ի ց բ ռ ն ա ծ » '՛։

Հ ի մ ն վ ե լո վ Պլո ւտ ա ր ք ո ս ի ա յս Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւթ յա ն վ ր ա , վորլւ

չո ո ի ա զ ա ն ց վ ա ծ ՛ մի ծա ղ ր ա ն կ ա ր ե ֆ ե ո դ ա լա կ ա ն Հա ն դ ի ս ա կ ա ր գ ե ր ի ՝ Մ ա րկվ ա րտ ը կ ա ր ծ ո ւմ ե * , վո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ չո ր ս թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը ,

Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Հ ա յա ս տ ա ն ի չո ր ս բ դ ե շ խ ն ե ր ն ե ն , վ ո ր ո ն ց ծ ա գ ո ւմ ը

Հա վա նա կա ն ե յէ ն թ ա դ ր ե լ Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի ժ ա մ ա նա կ։ Ն ի կ , Ա գո ն ցլւ

նմա նա պ ես Հ ա վ ա նա կ ա ն ե Հա մա րում , վոր ֆ ե ո դ ա լա կ ա ն Հա յա ս -

տ ա ն ի չոր ս բ դ ե շ խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց մ ա սի ն մ ա նրա մ ա ս ն

տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ե ն Ա գ ա թ ա ն գ ե ղ ո ս ը , Փ ա վոտ ոսր և Մ ովսես

Խ ո ր ե ն ա ց ի ն ն ա խ կ ի ն փ ո ք ր ո ւ ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ֊

ն ե ր ի միա պ ետ ներ ե ն , վ ո ր ո ն ք Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի ժ ա մ ա նա կ ճա նա տեր

ե յի ն Հ ա յ թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի ք ա ղ ա ք ա կ ա ն գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւթ քունը*'։

1 Տ ե ս Р 1 I п., N31. ատէ. VI, 10, 2:2 Армения в эпоху Ю стннианл, С .-П етербург 1908, ւ չ 302,■■ Պ չ п ւ ֊ ս,,յ Լոլէչոլչ., 21, 6ւ4 ЕгапвсЬаЬг, ե չ 17 1 — 1 7 3 ,

■՚ Տ ե ս ի մ ա շխ ա տ ո ւթ յո ւն ը է Ֆ ե ո գ ա լի զ մ ը Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ », ե չ 3 4 —Տ-6 Տ ե ս Армения в эпоху Ю стиниана, ե չ 2 8 3 և 4 1 0 — 4 1 1 ,

58 .

՚

Ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի թ ռ ո ւ ց ի կ ո ւ պա տա Հա կ ա ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը г

դ մ բ ա խ տ ա բ ա ր , Հ ն ա ր ա վոբ ո ւ թ յո ւէ» չ ե ն ա ա լի էէ մ ե զ Հ ա ն գ ա մ ա ն ո ր ե ն

ք ն ն ո ւ թ յա ն ա ռ ն ե լո ւ Հա յա սա ա ն ի ն ե ր ք ի ն 1 լյա ն ք ր ն ա խ ա ր շ ա ֊

/լո ւն յա ն ա յս շ ր ջ ա ն ո ւմ ։ Մ ե զ Հա յա ն ի յ ե միա յ ն է վ ո ր Տ ի գ ր ա ն Р —ի

վ ե ր ա ն ո ր ո գ չա կ ա ն Գէի1Տւ։վ ո ր գ ո ր ծ ե ր ն ե ն յե ղ ե լ 6 իգրա նա 1լերա ի

Հիլքնումր և Հ ե լլե ն ի զ մ ի ո ւ Հ ե լլե ն ի ս տակառէ ք ա ղ ա ք ա յի ն կ ո ւլտ ո ւ­

ր ա յի տ ա ր ա ծմ ա ն ո ւ զ ա ր գ ա ց մ ա ն ն ր ա Հա տ ուկ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ­թ յ ո ւ ն ր ։ Նա Հա ս կա ցել ե ր , ր աո յե ր հ ո ւ յթ ի ն , վ ո ր ն ա Հա պ ե տ ա կա ն

Հա ք կ ե ն ց ա ղ ի տ նտ ե ս ա կ ա ն ո ւ կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն ա ռ ա ջա դ ի մ ո ւ թ յա ն ր

Уկարող եր մ ե ծ ա պ ե ս ն պ ա ս տ ե լ Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն տ իպ ի ք ա ղա ք ր ։

վ ո ր ր կ ե ն տ ր ո ն եր ա բ Հ ե ս տ ն ե ր ի , ա ր դ յո ւ ն ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն ո ւ ա ռ ե տ ր ի

ղա րղ ա ցմտ նէ

Պ ետ ք ե ա ս ե լ, վ ո ր Հ ե լլե ն ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ը ա յդ մ ա մ ա նա կ ր ն ղ -

Հէսնոլր յ ե ր ե ո ւ յ թ եր ն ա ե Հ ա յա ս տ տ ն ի Հ ա ր ե ա ն յե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ ։ •

4աե ռ ե ս յե ր կ ր ո ր դ գ ա ր ո ւ մ Կ ա սլպ ա դ ով կի ա յի Ար ի ա բ ա թ Ե * թ ա գ ա -

վոր ր ( 1 0 3 - —1 3 0 մ եր թ վ * ա ռ* ի 1ԷՈՐԱ ձ^ր կա ր ժ ա մ ա ն ա կ ճ ա ն ա -

ս լա ր Հո րդ ել ե ր Ի տ ա լիա յ ո ւ մ և Հ ո ւ ն ա ս տ ա ն ո ւ մ Հ ր ա վ ի ր ե լ ե ր Կա սլ-

սլա ղ ով կիա Հ ո ւ յն ա րվեստ ա ղ ե տ ն ե ր ո ւ գ ր ո ղ ն ե ր և ի ր ձ^ՐԿբԻ Ա*111 ~՜

մ ս ։ք ո ւ Տի տ ն ւս գ լխ ա վ ո ր կ ե ն տ ր ո ն ա վ ա յբ ե ր ր դ ա ր ձ ր ե լ ե ր Հ ե լլե ­

նի ս տ ա կ ա ն տ ի պ ի ի ն ք ն ա վ ա ր ք ա ղ ա ք ն ե ր , վ ո ր ո ն ց ի ց Մ ա ժ ա ք ն ը ն ­

դ ո ւն ե լ եր ո ւ գ ո ր ծ ա դ ր ո ւմ ե ր , ի ն չպ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ա տ ր ա բո ն ր ^}

հհս ր ո ն ղ ա ս ի ո ր ե ն ք ն ե ր բ ։Հ ե լլե ն ա կ ա ն մ շ ա կ ո ւ յթ ը և Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա զ ա ,բն ե ր ի Հա ­

տ ո ւկ վ ա ր չա կ ա ր գ ն ա վ ե լի մ ե ծ չա վւեր ո վ տ ա ր ա ծ վ ո ւ մ ե յի ն Պ ոնտ ո -

ո ո ւմ , գ լխ ա վ ո ր ա սլես, Մ իՀրդա տ Ե վպ ա տ որի ժ ա մ ա ն ա կ , վ ո ր ի ն յ ե վ -

րէւսլա կ ա ն պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ը Հ ն ա ր ա վ ո ր ե ն Հա մա րել Հա մեմա տ ել

Պետ րոս Մ ե ծ ի Հետ ։

Ա յս տ ե ղ Պ ոնտ ոս ո ւ մ ա ր դ ե ն Հնա գ ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ո ւմ Հ ե լ­

լե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ յա ն ■ո ւ լե զ վ ի տ ա ր ա ծմ ա ն գ լխ ա վ ո ր

ն ե ց ո ւ կ ն ե ր ն ե յի ն Հ ո ւն ա կ ա ն ծ ո վ ա փ ն յա ք ա ղ ա ք ն ե ր ը Ա մա ստ -

բ ի ս ը , Ս ին ոս լր , Ա միսոոը, Տ ր ա ս լի զ ո ն ը ե Հ ո ւն ա կ ա ն մ յո ւ ս ավելի՝-

փ ո ք ր գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր ը ։ Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վպ ա տ որի ժ ա մ ա ն ա կ ա յ ս ք ա ­

ղ ա ք ն ե ր ր խ ի ս տ մ ե ծ ա ց ե լ ե յի ն և դ ա ռ ե լ մ ի ջ ա զ գ ա յի ն մ ե ծ ա -

ոևէորի նա վ ա Հ ա ն գ ս տ ա յ ի ն Հա րո ւս տ կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

ն վ ա ճ ո ւմ ի ց ш п ш ^ , ա ս ո ւմ ե Ռ ե յն ա ք ը ՜ , ն ր ա ն ք վ ո չ մ ի ա յն

ի ր ե ն ք ե յի ն Հա սել բ ա ր ե կ ե ց ո ւ թ յա ն ո ւ կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն զ ա ր -

1 Տ ե ՛ս XII, 2, 9:2 Л Ш М сЫ е Еира№г, ե չ 2 4 в ,

5 9 '

ղացման բարձր աստիճանի, ա յլև , աջակցելով Պոնտոսի և Մեծ

Կապպադովկիայի տնտեսական առաջադիմությանը^ սկսել ե յի ն

Հելլենիզմի կենդանարար ա զդեցութ յունը տարածել և այդ յե ր -

կր բներում։

Շ ն ո ր Հ ի վ Մ ի Հր դ ա տ ի ա ռ ա տ ա ձ ե ռ ն ո ւ Հողա տ ա ր ա ջ ա կ ց ո ւ­թ յա ն պ ո նտ ա կա ն բ ո լո ր ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւմ կ ա ռ ո ւց վ ե լ ե յի ն Հոյա կա պ ո ւ գ ե ղ ե ց ի կ ն ո ր շ ե ն ք ե ր , մ ի ն չև ի ս կ ա մ բող ջ թ ա ղ ա մ ա ս ե ր , և բ ո ւ ռ ն

թ ա փ ո վ զ ա ր գ ա ն ո ւմ ե յի ն ա մ են տ եղ հելլենա կ ա ն գե ղ ա ր վ ե ս տ ն

ո ւ գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ր , վ ո ր ո ն ք վ ա յե լո ւ մ ե յի ն թ ա գ ա վ ո ր ի Հա տ ուկ Հ ո ֊

գա տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Մ իՀրդա տ Եվպ ա տ որր պ ա րզա պ ես Հետ ղՀետ ե

կ եբպ ա ր ա նա ւի ո ի ւո ւմ ե ր ի ր յե ր կ ի ր ը և տ ա ր ա ծ ո ւմ ա մենոլրեվ» Հ ո լ—

նա կա ն ք ա ղ ա ք ս * կր թ ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Նրա ժա մա նա կ վ ո չ մ ի ա յն Հին Ամաս ի ա մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը , ա յլ ն ո ւ յն ի ս կ վոր ող ա վ ա ն ա ղ յո ւ ղ ե ր դ ա —

ռ ե լ ե յի ն ա ր դ ե ն Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ։ Հ ե լլե ն ա կ ա ն մ շա ­

կ ո ւ յթ ի տ ա ր ա ծմ ա ն ո ւ զո ր ե ղ ա ցմ ա ն պ ա րզ ց ո լց ա ն ի շ ն ե ր ե ն պ ո ն ­

տ ա կա ն Կոման ա , Կ ա րիրա , Գ ա զի ո ւր ա , Պ իմոլիսա և Տա լա վրա գ յ ո ւ ­

ղ ա ք ա ղ ա ք ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք սլղնձա դրա ւ/ներ ե յի ն կ տ ր ո ւ մ Հ ո ւն ա ր ե ն լե զ վ ո վ և ա ռա սպ ելա կա ն Հ ո ւն ա կ ա ն պ ա տ կ ե ր ն ե ր ո վ ։

Ի ն չպ ե ս և Ա ղե ք ս ա ն դ ր Մ ե ծ ը , ըս տ յե ր և ո ւ յթ ի ն , Մ ի Հր գա տ ր

ևս ի ր ե ն նպ ա տ ա կ ե ր դ ր ե լ Հա շտ եցնել ի ր ա ր Հետ և միա ձուլէ,լ

ա ր և ե լյա ն ի ր ա ն ա կ ա ն մ շ ա կ ո ւ յթ ը , վոր ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն ը մ ե ծ չ ա ­

փ ե ր ո վ յե ն թ ա ր կ վ ե լ եր Պ ոնտ ոսը , ա ր և մ տ յա ն Հ ե լլե ն ա կ ա ն մշա ­

կ ո ւ յթ ի Հետ , և ս կս ել եր ա րդենդ վ ե ր ա կ ա ռ ո ւց ե լ ի ր յե ր կ ր ի ^ո ը ն ­

տ ես ա կ ա ն ո ւ կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն կ յա ն ք ն ա յդ ն ո ր Հ ի մ ք ե ր ի վ ր ա ։

Թ ե վ ո ր ք ա ն զորեղ ե յե ղ ե լ ի ր ա ն ի զ մ ի և Հ ե լլե ն ի զ մ ի կ ո ւլտ ո ւ­

ր ա կա ն մ ե ր ձ ե ց ո ւմ ը ա յդ ց ո ւ յց ե ն տ ա լի ս , ն ա խ և ա ռ ա ջ, ա յղ

յե ր կ ո ւ մ շ ա կ ո ւ յթ ն ե ր ի կ ր ո ն ա կ ա ն Հա շտ եցոլյՐը և պ ո նտ ա կ ա ն տ ե ­

ղա կա ն ա ս տ վ ա ծն ե ր ի մ ի ա ձ ո ւլո ւմ ը Հ ո ւն ա կ ա ն ն ե ր ի Հետ , ո բ ի ն ա էլ

Մ ա և Ո ր մ ո ւզ դ ա ս տ վ ա ծն ե ր ի ն ո լ յն ա ց ո ււէր Ա ր ա ե մ ի գ ե յի ե. ՀԼես

Ս տ ր ա ա ի ո ս ի Հետ ։ Ա յգ մերձեցմա ՛ն մի պ ա րզ ա պ ա ց ո ւ յց ե նա և

այ ն , վո ր Կ ոմ ա ն ա յո ւմ , վ ո ր ը պ ո նտ ա կա ն ա մ ենա Հռչա կա վ ո ր « / • / > ֊ ր ա տ ե ղ ե ր ի ց մ ե կ ն ե ր ' Մ ի Հր ղա տ ի ժա մ ա նա կ ք ր մ ա պ ե տ եր նշա ­

ն ա կ վ ե լ քհո ր ի լա ոսր ք վ ոՐԸ Հ ո ւ յն ե ր ։

Վ որ զ ո ւ գ ը ն թ ա ց կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն ո ւ կ ր ոն ա կա ն ա յս մ ե ր ձ ե ց ­

մա ն տ եղի յե ր ո ւ ն ե ն ո ւ մ ն ա և ց և ղ ա յի ն զ ա ն ա զա ն խ մ ր ա կ ց ո ւ ֊

թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ե ր ձ ե ց ո ւմ ը Հ ո ւ յն ե ր ի Հետ 1 ա յղ ևս պ ա րզ յե ր և ո ւ մ ե

պ ո նտ ա կա ն Ա մ ա ս ի ա յո ւմ ծ ն վ ա ծ ի ւո շ ո ր ա գ ո ւյն ա չխ ա ր Հա գր ա գետ 0 ա ր ա ր ո ն ի կ ե ն ս ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ի ց ( մոտ ա վ. 6 4 թ . մեր թ վ . աո..---

•60

1 0 մեր թ վ * Հ* ) ։ Սա է ր ն ա խ ն ի ք ն ե ր է շ ա ր ք ո ւ մ ր ա ց ի Հ ո ւ յն ե ր ի ց Հ ի շ ո ւմ ե պ ա րսիկ Մ ո ա փ ե ր ն ե ս ի ն Ա պ ա փ լա գ ո նա ցի Տ ի ր ի ո ս ի ն 1:

Մ ի Հր դա ա Եվսլաաո ր ի թ ա դ ա ւէո ր ո լթ յա ն մ ե ջ , ի ն չս լե ս տ ե ս ­

ն ո ւ մ ե ն ք , ի ր ա գ ո ր ծվ ո ււէ հր Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր Մ ա կ և գ ո նա ց ո լ սէլսած

ա յն մ ե ծ գ ո ր ծ ը , վոր ի ն պա տ ա կն եր րոսւ 1 'իո դ ո ր ո ս ի Ղ Ա ս ի ա յի ո ւ

3 եվր ո սլա յ ի «մ ի ա ր ա ն Համե ր ա շ խ ո ւթ յո ւ ն ր և ա ո Հմա կ ցա կ ա ն բ ա -

ր ե կ ա մ ո լ թ յո ւ ն ր )) ։Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ք տ ւլա քա յ ի ն կ ո ւլտ ո ւր ա յ ի ղ ա ր գ ա ց մ ա ն և ի ր

(ե ր կ ր ի տ նտ ե ս ա կ ա ն բ ա ր ե կ ա ր գ մ ա ն ու. բա ր գ ա վ ա ճ մ ա ն ա յգ ն ո ւ յն

ք ա դ տ .ր տ կ ա ն ո ւթ յո ւ1 ։ր վ ա ր ե լ ե նաև. Տ ի գ ր ա ն /*~ ը Մ ե ծ Հ ա յա ս տ ա ­

ն ո ւմ ։Վ ե ր ա ն ո ր ո գ չա կ ա ն ա յս շ ա ր ժ ո ւմ ր , ի ն չս լե ս մ ա նր ա մ ա ս ն մ ա տ -

ն ա ց ո ւ յց ե յի ա րել « Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի ա ււևտ րի ո ւ ք ա դա ք ն ե ր ի

մա սին)) ո ո ւս եր ե ն ի։1 ա շխ ա տ ուի) յա ն մ է .բ ս կ ս վ ե լ եր գ ե ո և ս Տ ի գ ­

ր ա ն ի դ ա սա ջ , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , Ծ ուիք ո ւմ , վ ո բ ն ա ն մ ի ջա կ ա ն Հ ա ր ե -

վ ա ն ն հր Ս ե լ լե վ կ յա ն ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ։ Ծ ո փ ք ի զա ր գ ա ցմ ա ն ր

մ ե ծ չա փ ո վ զա ր կ ե ր տ վ ե լ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ո ւ կ ո ւլտ ո ւր ա էլան մ ե ծ

Հեդտ շրՀոււ/հ Ա սոր ի ք ո ւ մ և Մ ի Գ տ գ ե տ քո ււ!։ В ե վ Ծուի ք ո ւ մ ե յի ն

Հիէքեվել, ի ն չս լե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հելյէւնիստ ա կա ն

տ իսլի ա ո ա ջի ն ք ա դ ա ք ն ե ր ը ' Ա րշա մտ շա տ ր և Ь ա ր կա թ ի ո կ ե ր տ ը ։Հ ե լլե ն ի ղ մ ի ա ղ դ ե ց ո ւ թ յո ւ 1 ։ր Ծ ո փ ք ի և Մ ա ր ա ս տ ա ն ի կո ղ մ ե ր ի ց

վորոշ չա փ ո վ թ ա վ ւտ ն ց ա ծ սլիտ ի լի ն ե ր , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , ն ա և Մ ե ծ

Հ ա յք ի Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն շ ր ջա ն ն ե ր ր ։ Ա յգ ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն սլա ր զ ա -

սլա ց ո ւ յց ե ն Ա ր մ ա վ ի ր ո ւմ գ տ ն վ ա ծ I) ե լե վ կ յէ ս ն ՀՐ^ա նի Հ ո ւն ա ր ե ն

ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ։ Ա յս տ ե ղ ևս Ա ր ա ր ա տ յա ն դ ա շ տ ո ւմ Ար —

տ ա շես Ա—ր Հի ւքեել ե ր , ի ն չս լե ս տ ե ս ա ն ք , Արտ ա շա տ ք ա ղ ա ք ը ։

Ս ա կ ա յն ա վ ե լի լ ա յն չա փ ե ր ո վ և ա վ ե լի վ ճ ռ ա կ ա ն կ ե ր պ ո վ

Հ ե լլե ն ի զ մ ի ո ւ Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա յի ն կ ո ւ լտ ո ւր ա յի տ ա ր ա ­

ծ ո ւ մ ո տ եղի ո ւն ե ց ա վ Ս ե ծ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ Տ ի գ ր ա ն ! ' —ի ժ ա մ ա ­

ն ա կ ։Վ ե ր ա ն ո ր ո գ չա կ ա ն ա յ ս գ ո ր ծ ն ա վ ե լի դ ժ վ ա ր ե ր , ի Հ ա ր կ ե ,

ի րա կ ա ն ա ց ն ե լ Հա յտ ս տ ա ն ո ւմ , ք ա ն Պ ոնտ ոոում , վ ո բ ն ո ւն ե ր ա ր ­

դ ե ն Հ ե լլե ն ա կ ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ .ք ա ղ ա ք ն ե ր ։ 'Ւ տ ղ ա ք ն ե ր ի ո ւ ք ա ղ ա ­

ք ա յի ն կ ո ւլտ ո ւր ա յ ի ղ ։ս ր գ տ ց մ ա ն Հա մա ր ա ն Հր ա ժ ե շտ եր կ ո ւլտ ո ւ­

ր ա կ ա ն Հա ր և ա ն յե ր կ բ ն ե ր ի ց Հ ա յա ս տ ա ն վ ա խ ա դ ր ե լ ա մ բող ջ ք տ -

1 Տ ե ս Ս տ լւ ա р ո Ъ, X I, 1 8 և X I, 3 , 4 ։

շ Տ ե ս XVII], 4, 4:: Տ և ս „О торговле и городах А рм ени и ", ւ չ 2 5 — Л г

61

ղ ա ք ն ե բ ։ Իսկ ա յդ Հնա րա վոր եր մ ի մ ի ա յն բ ո ն ի մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ :

Ո ւստ ի և Տ ի գ ր ա ն բ Հա ր կ ա դ ր վա ծ յե ղ ա վ գ ա ղ թ ե ց ն ե լ դ ր ս ի ց Հ ա ­յա ս տ ա ն ա ռ և տ ր ա կ ա ն ն ե ր , ա ր հես տ ա վո րներ և ա յլ վ ո ր ա կ յա լ ա շ - իյա տ ա վոր ոտ ա ր ա կ ա ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ք Հիմք ե յի ն դ նե լո յլ նրա յե ր կ -

լ ։ո ւ մ Հելլենի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա յի ն կ ե ն ց ա ղ ի և ն ե ց ո ւկ ե յի ն ծ ա ֊ г լա յե լ ո ւ Հ ա յա ս տ ա ն ի տ նտ ես ա կ ա ն ո ւ կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն ղ ա ր գա ղ —

մ ա ն 9Ի նչս լես վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , Հա տ կա պ ես ա յդ նպ ա տ ա կով նա ր բ ռ ­

ն ի կ եր պ ո վ բ ն ա կ ե ց ր ե լ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ Կ ա պ պ ա դո վ կի ա յի , Կ իլի- կ ի ա յի և , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ն ա և Ա ս ո ր ի ք ի , Կոր դ ո ւ ք ի և Ա դ ի ա ր ե ն ի 1 ,

Հելչեն իս տ ա կա ն ա յն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի բ ն ա կ չ ո ւ թ յո ւ ն ը , վոր ն ա դ ր ա -

վ ե լ ՛ե ր ի ր ա ր շա վ ա ն ք ն ե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ ։

ք*ա ցի վ ե ր և մ ա տ ն ա ն շվ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ճ ա յդ գ ա ղ ­

թ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա սի ն կ ա րևոր ե ն ո ւ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր ն ա և I)տ ր ա բո ն ի

Հ ե տ և յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ։1 * Ատ բ ա բ ո ն , XI, 1 5 ( օ 3 2 ) '

« Յ ե ր բ Տ ի գ ր ա ն ը ղոր եղ ա ցա Վ մԻ%է ա յդ ա ստ իճա նճ նա Հի&նեց մի ք ա ղ ա ք *** , վ ո ր ն ա ն վ ա ն ե ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ և բ ե ­

ր ե ց ա յդ տ ե ղ ի ր ա վերա ծ՛ 1 2 Հ ե լլե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի բ ն ա կ ­

չո ւ թ յո ւ ն ը 3 > ։

2 * Ն ո ւ յն ը , XII, 2 յ 9 ( 5 3 9 ) ճ

«Վ ա տ վ ա ր վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ա ր մ ե ն ը մ ա ժ ա ք ց ի ն ե ր ի Հետ ,

յ ե ր բ ն ա ա ր շա վ ե լ ե ր Կ ա պ պ ա դով կի ա ։ Նա ա մ բող Հ բ ն ա կ ­

չ ո ւ թ յո ւ ն ը ք շ ե ց տ ա ր ա վ Մ ի ջ ա գ ե տ ք և ն ր ա ն ց բ ն ա կ ե ց ր ե ց

մեծ- մա սա մբ Տ ի գ ր ա ն ա կեր տ ո ւմ ։ Ս ա կ ա յն Հ ե տ ա գ ա յո ւմ , Տ ի գ ­

ր ա ն ա կեր տ ի ն վ ա ճ ո ւմ ի ց Հետ ո, ո վ վոր կա րող ե ր Հ վ ե ր ա ­դ ա ր ձա վ Հ ա յր ե ն ի ք ս ։

Ն ո ւ յն գ ա ղ թ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , վո ր ը բերվ ա ծ՜ ե յե ղ ե լ վ ո չ

միա յ ն Տի գ ր ա ն ա կ ե ր տ , ա յ լ և Ար տ ա շատ ո ւ ո ւր ի շ կ ե ն տ ր ո ն ա վ ա յ -

ր ե ր ճ ո ւ ն ե ն ո ւշա գ ր ա վ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ա և Փ ա վ ստ ոս ը և Մ ո վ -

սես Խ ո ր ե ն ա ց ի ն , վ ո ր ո ն ց Հա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը 2 մ ե 9 ե ն բերվ ա ծ՜ և ք ն ն վ ա ծ ե ն ի մ «Ֆ ե ո դ ա լի զ մ ը Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ )) ա շ - իւ ատ ո ւ թ յա ն մ ե ^ ։

*

1 Պ լ ո ւ ա ա ր ք ո ս է ԼոՍ լուլ., 2 6 , 2 ։

- Տ ե ս Փ ա վ и ա ո II, IV, գլ. Ի ՚հ ե. ԾԵ, 1ս ո ր ե ն ա ա ի , 11, գ լ. ԺԶէ & Թ ,■ ԽԹ, ԿԵ, 111, գլ ԼԵ։

3 Տ ե ս ե չ 2 1 6 — 2 1 9 ։

62

Տ ի գ ր ա ն Ր ֊ի ա շխ /// ր Հ ա կ*ս լա կ ա ն ս լե ա ո ւթ յա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ

կ ո ւլտ ո ւր ա կ ա ն կ ե ն տ ր ո ն ն եր լի ն ե լո ւ ն ր ա Հ իւքս ա ծ Տ ի գ ր ա ն ա Լլեր

ք ա ղ ա ք ր ։ Հ ա յա ս տ ա ն ի Ա րտ ա շա ս1 մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը , '["Է ել

Ա ելեվէլյ ա ն ն ե ր ի Ա ն տ ի ո ք ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր ո ն ք գ ա վ ո ւ մ ե յի ն ն ր ա մեծ պ ե տ ո ւթ յա ն ծա յր ա մ ա ս ե ր ո ւմ , չ ե յի ն կա րող ծ-ա /ւա յել ա յղ ն ս լա —

տ ա կ ի ն ։ Բա ր ի ա յղ , ը ն տ ր ե լո վ Ա ն ա ի ո ք ն ի ր ր ե ա թ ա ւա ն ի ս տ կ ե ն տ ­

ր ո ն ճ ն ա կ ը կ ո ր ց ն ե ր ի ր կա սլը Հա յա ս տ ա ն ի Հետ , 'ԷՈՐԸ գ լխ ա վ ո ր

ն ե ց ո ւ կ ն եր ո ւ Հ ի Հ բ ր ՛եր ա ո.ա զմ ա կ ա ն ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ։

Տի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ի մ ա սի ն բա վա կա ն ա ցա վ* տ ե ղ ե կ ո ւ­

թ յո ւ ն ն ե ր տ ա լիս ե ն Հռո մ ե ա կ ա ն ո ւ Հ ո ւն ա կ ա ն մ ա տ ե ն ա գ ի ր ն ե ր ը ,

Վ ո ր ո ն ք ն կ ա ր ա գ ր ե լ ե ն Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի ա րշա վ ա ն ք ը Հայա ս տ ա ն ե Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի սլաշարոլքքն ո ւ ա /ւում ը *

Հ ա մ ա ձ ա յն Ա պ պ ի ա նոսի վ կ ա յո ւթ յա ն ^ - Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ­

ք ը շր ջա պ ա տ վ ա ծ ե ր 5 0 կ ա ն գ ո ւն բ ա ր ձ ր ո ւ թ յա մ բ ս լա ր ի ս ս լն ե ր ո վ ,

.վ ո ր ո ն ք ա յն ք ա ն լա յ ն ե յի ն , վ ո ր ն ր ա ն ց մ ե ջ ե յի ն ձ ի ե ր ի

Հա մա ր ա խ ո ո ն ե ր և պ ա Հ ե ս տ ա ն ո ց ն ե ր ։ ՜Բ ա ղա քի ն ե ր ս ո ւ մ գ տ ն վ ո ւմ

հ ր ա մ ո ւր ո ւ ա ն մ ա տ չե լի մ ի ջ ն ա բ ե ր դ ը ։ Իսկ պ ա ր ի ս ս լն ե ր ի ց դ ո ւր ս

Տ ի գ ր ա ն ը շի*եել եր տ վ ե լ ի ր ւիաուաՀեղ պ ա լա տ ը , վարի դ ո ւր եր

գ տ ն վ ո ւմ ՛ ե յի ն պ ա րտ եզ1ւեր, զ բ ո ս ա ր ա ն ն ե ր , վո ր ս ա տ ե ղ ե ր և ձ կ ն ա ­

վ ա զ ա ն ն ե ր ։ Բ ա ցի ա յդ , ա յս տ ե ղ ե ր ի մոտ կ ա ռ ո ւց ե լ ե յի ն ն ա և մի ա մ ո ւր ա մ ր ո ց ։

Բ ո ն ի կերպ ո Վ տ Իգր ա ն ա կ ե ր տ ե յ ի ն գ ա ղ թ ե ց ր ե լ վոկ_ միա յ ն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի բ ն ա կ ի չն ե ր ի ն , ա յլև Հ ա յ

ա զ ն վ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ո ւ մ ե ծ ա մ ե ծ ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ց գ ո ւ յ ք ն ր ե դ դ ի ~

■ չք ո ւթ յա ն դ ե պ ք ո ւ մ յ ե ն թ ա ր կ ո ւ մ ե յի ն բ ռ ն ա գ ր ա վ մ ա ն ։ Պլո ւտ ա ր ք ո ­

սի վ կ ա յո ւ թ յա մ բ 2 թ ե ա յս ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը և թ ե ք ա ղ ա ք ի

Հա սա րա կ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ն ա շ խ ա տ ո ւմ ե յի ն Հ ա ճ ո յա ն ա լ թ ա գ ա վ ո ր ի ն

և ա պ ա կցում ե յի ն ք ա ղ ա ք ի կ ա /ւո ւցմ ա ն և ը ն դ ա ր ձ ա կ մ ա ն ։

Մ ո մ զ ե ն ը * և Հ ա յա գ ե տ բ ա ն ա ս ե ր ն ե ր ի ց շա տ ե ր ը , վ ո ր ո ն ք ո գ տ ը —

֊ վ ե լ ե ն ն ր ա պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ի ց , Հ ի ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը Հա մեմա տ ել ե ն

է ք ի ն ո ւե յի և Բ ա բ ե լո ն ի Հ ե տ ։ Լ ե մ ա ն —Հ ա ո ւպ տ ը ն ո ւ յն պ ե ս կ ա ր ծ ՚ո լյք

.ե , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի Հիւքնած՜ ք ա ղ ա ք ն ըսա ի ր տ ի պ ա ր ի ո ւ Հա տ ա կա ­

գ ծ ի ն մ ա ն ե յե ղ ե լ ա ս որ ե ստ ա ն յա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն * ։ Ա յս զ ո ւ գ ա ­

1 Տե՛ս Մ ի Հըգա տ ա կա նք, 8 4 ։

- Տե՛ս Լուկո*.լ., 2 6 , 3 ։

у .Ри м ская история*4 111, ^^осква 1885, ե չ 4 հ

4 Տե՛ս С . Р. Ь е Ь ш а п п - Н а и р 1 , А гтеп1еп շւոտէ սոժ յ 6է2է, ВегНп 1910, .եչ 306—399*

63

դ ր ո ւմ ը , ի ն չս լե ս ց ո ւ յց ե ն ք տ վ ե լ <ГՀ ա յա ս տ ա ն ի ա ռև տ ր ի ո ւ ք ա ­ղ ա ք ն ե ր ի մա սինս ռ ո ւս ե ր ե ն Սեր ա շ խ ա տ ո ւթ յա ն մեՓ^, ճիշտ չ ե ։

р ш բ ե լո ն ը և Ն ի ն ո ւե ն վոէ րստ ի ր ե ն ց տ իսլի և վ ս չ ե լ րստ ի ր ե ն ց Հա տ ա կա գծի չե ն !լա բ ո ղ , ի^ա ր կ ե , ն մ ա ն ո ւ 4 ա ւ) ա սլա տ ա ս է յ ա ն հա­

մ՛արվել ա յ ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն , ւէորոնք '*իւ$հւԼոււ1 ե յի ն հելլենիստ ա կա ն

պ ե տ ո ւթ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ։ Ի ն չս լե ս Հ ա յտ ն ի յ ե մ ա տ ե ն ա գ ր ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ­ն ե ր ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ' հ ա բ ե լո ն ո ւմ և Ն ի ն ո ւ ե յո ւ մ ա ն ծա /—

բահ՛իր տա ր ա ծ ո ւ թ յա ն վր ա և ա ռ ա ն ձ ի ն թ ա ղ ա մ ա ս ե ր ի միԳև ս ր փ - ռ ը վ ա ք) ե յի ն վա րելա Հողեր , մա ր գ ա գ ե տ ի ն ե ր , ա յղ ի ն ե ր և մ ր գ ա տ ո ւ

ա ն տ ա ռ ա կ ն ե ր ։ Ա յգ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի բնա կիչԳ էերի գ լխ ա վ ո ր պ ա րա պ ­

մ ո ւ ն ք ն ե ր վոէ ա յն ք ա ն ա ո և տ ո ւր ր և ա ր վ ե ս տ ն ե ր ը ք վ ո ր ք ա ն

գ յո ւ ղ ա կ ա ն տ ն տ ե ս ո ւ թ յո ւ ն ը ։ «Ն ի ն ո ւԷ ,---վ կ ա յո ւ մ ե Հոէխ ա ն մ ա ր -

դ ա ր ե ն ,---Էր ք ա ղ ա ք մ ե ծ Ա ս տ ո ւծ ո յ' ի բ ր և գ ն ա ց ս ե ր ի ց ա ւ ո ւ ր ց ս

ճա նա պ ա րՀի}) ~ ) г Բ ա բե ր էն ի շրջա պ ա տ ը Հա վա ս ա ր ե րՀ ա մ ա ձ ա յն Հ ե ր ո ղ ո տ ի վ կ ա յո ւ թ յա ն 1 4 8 0 ս տ ա գ ի ո ն ի ( = .մ ո տ 8 5

կ ի լո մ .) ,Պ ա րզ ե ուրեւքե, վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ եր ա ր , վ ո ր ր 6 9 թ վ ի ն շ ր ր ֊

Գապատել ո ւ սլա շա րել ե յի ն Լ ո ւկո ւԱ ո ս ի Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր էիոքրա -

Р И ՂՈՐՔ^ՐՍ.* ^ կ ար ող բ ա ղ դ ա տ վ ե լ ո ւ ն ո ւ յն ա ց վ ե լ վ ե բ ո Հ ի շ յա լ .ք ա ղ ա ք ն ե ր ի Հետ , ա յլ ն ա ըս տ ի ր Հա տ ա կա գծի և աո ետ բ տ կ ա ն ­

էսր ղ յո ւ ն ա գ ո ր ծ ա կ ա ն բ ն ո ւ յթ ի ն մ ա ն ո ւ Հա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն կա րող

ե ր լի ն ե լ Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն տ ի պ ի ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ ե ղ ա գ ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն պ ա տ մա գի տ ա կա ն

յե ր կ ե ր ո ւ մ Հ ա յտ ն վ ա ծ ե ն Հա կա սա կա ն կ ա ր ծ ի ք ն ե ր ։ ՜հ ո ւ յն ա ն -

Հաշտ ե լի տ ա ր ա ձ ա յն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հա տ ուկ ե ն ն ա և մ ա տ ե ն ա գ ր ա ­

կ ա ն Հ ի ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ն ։ Ա յգ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ց ա մ ե ն ա Հ ի ն ը , Ա տ րսւ-

բ ո ն ը , Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ ե ղ ը մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ն ո ւ մ Մ ի գ ղ ո ն ի ա -

յո ւ մ ՛*, Պ տ ոլեմեոսը հո ր գ ո ւ ք ո ւ ւ Ւ , իս կ Ե վա րոպ իոսը և Փ ա վ ստ ո ս ր ճ

Ա ղ ձն ի ք ո ւմ ՝՝ ։ Ա ռա նձն ա պ ես ո ւշա գ ր ա վ ե Տա կիտ ոս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ­

ն ը , վ ո ր ը պ ա րզ ո ւ վորոշ Հ ա ղ ո ր դ ո ւմ ե , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի Հե­

ռ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը Մ ծ բ ի ն ի ց յե ղ ե լ ե 3 7 Հռո մ եա կ ա ն մ ղ ո ն մոտ ա վ- 5 5 կ ի լո մ \յճ։

ւ Տ և ս . 0 торговле и городах А р м ен и и \ ե չ 5 6 ։2 Հ ե р ո ղ. , 1, 1 7 8 ։

3 6*Пи Ս щ р им р »1 XVI, 1, 23։

4 Պ ա ո լ ե մ V , 13, 22 ։5 Ъ վ տ р п պ,է VI, 9 , 1 և Ф им վ ., IV. Ь%6 А ппа^в, XV, 5:

64

Հի մ ն վ ե լո վ Ս ա ր ա ր ո ն ի հ Տա կիտ ոս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի վ ր ա ,

Մ ո մ ղ ե ն ը ^ , ի ն չս լե ս ե գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր , Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ եղր

յե ն թ ա դ ր ե լ ե ն Մ ա սիոս լեռ.ա ն ո ւ Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ի Հ ա ր ա վ ո ւմ և Ծ ը ն - ր ի ն ք ա ղ ա ք ի Հ յո ւս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւմ ՜է Ի ս կ Հ * 4 ի ս լե ր տ ր , վ ո ր ր Տ ա կ ի —

ա ոսի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա մ ա ր ե լ ե ր ա ղճա տ վա ծ՛ ե ա ռ ա ջա ր կ ե լ Տ 6 բ ՜

էՔա 6է էո^1ոէ3 ( « յե ր ե ս ո ւ ն և յ ո թ ը » ) ո ւղ ղ ե լ և կ ա ր դ ա լ ԸԸՈէԱՈ1 6է է1*1ք1Ոէւ1 ( * Հ ա ր յո ւր և յե ր ե ս ո ւ ն » ) , Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ ե գ ր մ ա տ ֊

ն ա ց ո ւ յ ց ե ա ր ե լ Հ ի ն Ա րղն ք ա ղ ա ք ի ա վ ե ր ա կ ն ե ր ի վա յր ո ւ մ ( ա յժ ՝—

մ յա ն И դ ե ր դ ի մ ո տ ), վ ո ր ո ն ք դ ա ն վ ո ւ մ ե ն Տ ի գ ր ի ս դ ե տ ի վ ո չ թ ե Հա ր ա վ ո ւմ , ա յլ Հ յո ւ ս ի ս ո ւ մ * ։

Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ ե ղր վո րոշե լո ւ Հա մա ր կ ա ր ե ո ր ե ն բ ա ց ի

ւէերո Հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց նա /ւ Պ լի ն ի ո ս ի Ա Հ ի ն ա շխ ա ր Հ ա -

գ ր ա կ ա ն ք ա ր տ ե զ ն ե ր ի ց ո ւց ո ւէ /ն ե ր ր ։ Ա յս վ ե ր ջ ի ն վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի

մ ե ջ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ա ր ժ ա ն ի յ ե ն ա խ այն > *Էոր Ն ի կ ե փ ո ր ի ո ս դ ե —

ա ր , վ ո ր ն ըս տ Տ ա կ ի տ ո и ի * գ տ ն վ ե լ ե Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մոտ , Պ լի —

ն ի ո ս ի մոտ Հիշա տ ա կվա ծ՜ ե ճ Պ ա ր թ ե ն ի ո ս գ ե տ ի Հետ մ ի ա ս ի ն Հ ի բ ր և

Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ի ձա խ ա կ ո ղ մ յա ն վտ ա կ° ։ ՈւրեՏքն, ի ն չս լե ս տ ե ս ն ո ւմ

ե ն ք , Հ ա մ ա ձ ա յն Ե վա րոսլիոս ի և Փ ա վ ս տ ո ս ի ց ո ւց ո ւէ /ն ե ր ի ն ո ւ ն ա ե

Պ լի ն ի ո ս ի ա յս վ կ ա յո ւ թ յա ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ ե ղ ը վ ո ր ո շ վ ո ւմ ե

Տ ի գ ր ի ս դ ե տ ի ձա խ կո ղ մ ո ւմ և Հ ի ն Ա ղ ձ ն ի ք ո ւ մ ։ Ն ո ւ յն ը Հա ստ ա ­

տ ո ւ մ ե ն ն ա և Պ տ ոլեմեոиի և Պ ե վ տ ի ն դ ե ր յա ն Հ ի ն ք ա ր տ ե զ ն ե ր ը ,

վ ո ր ո ն ց մ ե ջ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը նշա նա կ վ ա ծ- ե դ ա ր ձ յա լ Տ ի գ ր ի ս գ ե ֊ տ ի Հ յո ւս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւմ ։

Օ գ տ ա գ ո ր ծ ե լո վ ա ղ ր յո ւ ր ն ե ր ի թ ե ա յս և թ ե ն մ ա ն տ ե ղ ե կ ո ւ­

թ յո ւ ն ն ե ր ը գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր Լ եմ ա նը և / * ե լք ը մ ա ն ­

րա մ ա ս ն կ երսլով ն ա յ ե լ ո ւ ք ն ն ե լ ե ն տ ե ղ ո ւմ ր ո լո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ

վ ա յր ե ր ը և վո ը ո շե լ ե ն , Վոր Հ ի ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը գ տ ն վ ե լ ե , ի ր ո ք ,

Տ ի գ ր ի и գԼ տ ի էյո լս ի ս ա 1լո ղ մ ո լէք էլ ա յժ մ յա ն էեա ր/լին ք ա ղ ա ք ի

տ ե ղ ո ւ մ Յ ե վ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր ե , *[ոՐ ն ո ւ յն ա յս կ ա ր ծ ի ք ր ն ր ա ն ց ի ց

աո.ա Հ ա յտ ն ա ծ ե յե ղ ե լ ն ա ե գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն ֆ ե լդ մ ա ր շ ա լ Մ ո լա ­

ք ե ն ։ րստ յե ր ե ո ւ յթ ի ն , ւէորոշ ււա ղմա դիտ ա 1լա ն ն/լա ւո ա ո .ոււս եր ո վ ' ։ _____________ «

1 Տ Լ ս նւԸ Ьа^е \’օո И ^гапокеЛ а, Негше.ч IX, 1875:2 Տ Լ ՚ո ն ո ւ յ ն ը ,

8 Տ ե ս МопШвЬеЛсМе йег А кайет1е <1ег Ա"1տտշւ1տէ1սւքէ0ո гн ВегПп, 1873: ■* Аппа1е5, XV, 4:3 Տե՛ս N31. Ւ11տէ. VI, 31, 3. Раг1в 1883, (Հրա ս,. М. Լ 1 11 г ё):'՛ Հա մեմա տ և Լ с 1ւ ш а ո ո - Н а и р է, Агшеп1еп ճէււտէ սոմ յշէշէ, 1, ь 9

Յ Տ 1 — 4ՏԱ և о 0 1 — 5 2 3 ,

1 ՏԱ и М о 11 к е Н. V о п, Вг1еГе йЬег 2ստէաս1օ սոճ ВсдеЪепЬеИеп 1п йег Тйгке! (1835— 1839), ВегНп, ե չ 3 8 7 ,

ՏիպոոՏ (•. յեվ Հո աքը—565

Ֆ ա լ/1լֆ ն ֊Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ս 1 քա ղա քը ։

Վ որ Հ ի ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի տ եղր յե ղ ա ծ սլիտ ի լի ն ե ր , ի ր ո ք ,

ա յժ մ յա ն Ֆ ա ր կ ի ն ո ւ մ 1 ա յգ Հ ա ս տ ա տ ո ւմ ե ն ա յժ մ ն ա և ի մ ն որ

դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Պ եվա ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի ХаПБвИО ^ С\՜ 111123 կ ա յա ր ա ն ն ե ր ի տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն է վ ո ր ո ն ք գ տ ն վ ո ւ մ ե յի ն

սլա րղա սլես Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի Հ յո ւս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւմ ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ք ա ր ­

տ ե զ ի С упш а կայտ ր ա ն ը ք ի ն չս լե ս մ ա տ ն ա ն շվ ա ծ ե СГՀ ա յա ս տ ա ն ի

գ լխ ա վ ո ր ճա նա սլա րՀներըֆ ի մ ա շ խ ա տ ո ւթ յա ն մ և ^ , ա յժ մ յա ն

հ ի լդ ի զ ե ե ( ^ С У А А В А 1111 С У М 1 2 А )* վ ոՐՐ գ տ ն վ ո ւ մ եր Տ ի գ ր տ ն ա ­կ ե ր տ ի ց ՍԼրտաշատ տ ա նող ճ ա ն ա սլա րՀա գ ծ ո ւ մ և Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ -

Ֆ ա ր կ ի ն ի ց ճիշտ և ճիշտ 5 0 Հռո մ եա կա ն մ ղ ո ն կ ա մ մոտ 7 5 կ ի լո -

մետ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւթ յա ն վ ր ա , ի ն չս լե ս ա յդ ց ո ւ յց ե տ ր վ ա ծ Պ եվ-

յ ռ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ո ւմ ։ *

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ի Հա մա ր տ ե ղ ի ա յ գ ը ն տ ր ո ւ թ յո ւ ն ր

կ ա ր ե լի յ ե Հա մա րել ա ջող ո ւ ն սլա տա կա Հա ր մա ր վ ո չ մ ի ա յն ք ա ­

ղ ա ք ա կ ա ն , ա յլ ն ա և ս տ ր ա տ ե գ ի ա կ ա ն ո ւ տ նտ ե ս ա կ ա ն տ ե ս ա կ ե տ -

ն ե ր ի ց ։ Ց ե վ ի ր ա վ ի , ա յժ մ յա ն Ֆ ա ր կ ի ն ր ը ն կ ն ո ւ մ ե Տ ի գ ր ա ն ի

Հիէքեած աշխսւրՀաքչսւչու.թ-յա*ե ճիշտ մե^ւոեղո լյՏ և , դսՏԱէԷելով $ււ։վ~

1 Տձս հչ 00 —02,

66

բո ս ք ա ն լե ո ն ե ր ի Հ ա ր ա վ ա յի ն ս տ ո ր ո տ ն ե ր ո ւմ ' բա վ ա կ ա ն ա չա փ

պ ա շտ պ ա նվա ծ ե ե պ ա տ սպ ա ր վ ա ծ ։ Ն ա ե ա ռ և տ ր ա կ ա ն Հա ղ ո ր դ ա կ — ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի տ եսա կ ե տ ի ց Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա եղա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը

խ ի ս տ Հա րմա ր ե ր , վ ո ր ո վ Հ ե տ ե ն ա գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Ա ք ե մ ե ն յա ն Պ ա րս­

կ ա ս տ ա նի ա ր ք ո ւն ա կ ա ն մ եհ՛ ճա ն տ սլար Հի մոտ և էլան ա ղ ա ն ո ւ ղ ­

ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ կա սլվա ծ եր ա ռ և տ ր ա կ ա ն խ ո շո ր կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր ի

Հետ է

Ն որ Հի էքե ա ծ ա յս ք ա ղ ա ք ը , ըս տ յե ր և ո լ յ թ ի ն , կ ե ն տ ր ո ն ե ր

դ ա ռ ն ա լո ւ վո< մ ի ա յն մ ի ջ ա զ գ ա յի ն ա ռ և տ ր ի , ա ր Հ ե ս տ ն ե ր ի ո ւ ա ր ­

դ յո ւ ն ա գ ո ր ծ ո ւ թ յա ն I ա յլև Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն գ ի տ ո ւ թ յա ն , ա ր վ ե ս տ ի

.ո ւ գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ։ Հ ա յա ս տ ա ն ե ր Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ , ի ն չս լե ս վ կ ա յո ւ մ

ե Պլո ւտ ա ր ք ո ս ր 1, Ա թ ե ն ք ի ց ա ք ս ո ր վ ա ծ ն շա ն ա վ ո ր Հ ռե տ ո ր Ա մ փ ի կ -

րատեաըտ վ ո ր ը ա ր Հա մա ր ա ն ք ո վ մ ե ր ժ ե լ ե ր Ա ե լե վ կ յ ա ն ն ե ր ի ՀրավԼг—

րլա և ա պ ր ո ւմ եր Տ ի դ ր ա ն ի ա ր ք ո ւ ն ի ք ո ւ մ ։ Մ ետ ր ոդ ո ր ո ս Ա կ ե պ -

ս ա ց ի ն " , վ ո ր ը Հ ա յտ ն ի գ ր ո ղ եր և փ ի լի ս ո փ ա և վ ո ր ի ն Պ լի ն ի ո ս ն

ա ն վ ա ն ո ւմ ե -Հ ա տ ո ղ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր խ) (յ|\^ւ1Տ0ք01ՈՁ6ԱՏ)'*յւ ք ա ղ ա ք ա ­

կ ա ն ա կ ա նա վ ո ր գ ո ր ձ ի է եր ն ա խ Պ ո ն տ ո ս ո ւմ և ա պ ա Հ ա յա ս տ ա ­

ն ո ւ մ ։ Մ ետ ր ո ղ ո ր ո ս ը , ի ն չպ ե ս Հ ա յտ ն ի յե , ՝ գ ր ա ծ ե յե ղ ե լ Տ ի գ ր ա ն

'/?••/» ը ն դ ա ր ձ ա կ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը , ‘ԷՈՐէք]) դ ժ ր ւս խ տ ա ր ա ր , վ ո ր և ե Հե տ ք չ ե մ ն ա ց ե լ։ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ո ւմ , ի ն չպ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւմ ե Պ լո ւ-

յտ ա ր ք ո ս ը 4, կ ա ռ ո ւց վ ա ծ ե յե ղ ե լ ա ռ ա ն ձ ի ն թ ա տ ր ո ն , վոր ի Հա մա ր

զ ա ն ա զ ա ն տ ե ղ ե ր ի ց Հրա ՎՒրՎ ա ծ ե ն յե ղ ե լ Հ ո ւ յն դ ե ր ա ս ա ն ն ե ր ։ Պլ ո ւ ­տ ա ր ք ո ս ի ո ւշ ա գ ր ա վ մ ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ի ց Հ ա յտ ն ի յ ե , ր ա ց ի ա յդ ,

վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր դ ի ն Ա ր տ ա վա զդ ր գ ր ա ծ ե յե ղ ե լ Հ ո ւն ա ր ե ն լ ե զ -

վ ո վ վ ո ղ ր ե ր գ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , ճ ա ռ ե ր և պ ա տ մ ա կ ա ն յե ր կ ե ր , վ ո ր ո ն ց ի ց

մ ի ք ա ն ի ս ը ծ ա ն ո թ ե ն յե ղ ե լ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն մ ի ն չև ի ս կ Պ լո լյո ա ր -

ք ո ս ի ժ ա մ ա նա կի ։

Հ ա տ ո ւկ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ա ր ժ ա ն ի յ ե ն ա և ա յն , վ ո ր Հ ա յա ս ­

տ ա ն ո ւ մ և ս , ի ն չպ ե ս և Պ ո ն տ ո ս ո ւմ ո ւ Հ ե լլե ն ի ս տ ա կ ա ն ա յլ յ ե ր -

կ ը ր ն ե ր ո ւմ , Հ ե լլե ն ի զ մ ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յա մ բ տ ե ղ ի յե ր ո ւ ն ե ց ե լ կ ր ո ն ­

ն ե ր ի մ ե ր ձ ե ց ո ւ մ և Հ ա յ Հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն ա ս տ վ ա ծ ն ե ր ը մ ի ա ձ ո ւլվ ե լ

ե յ ի ն Հ ո ւն ա կ ա ն ն ե ր ի Հետ ։ Ա րա մ ա զդը Հա մա պ ա տ ա սխ ա ն ե ր Հ ա ­

մ ա ր վ ե լ Զ և ս ի ն , Մ ի Հ ր ը Հ ե փ ե ս տ ո ս ի ն , Ա ն աՀիտըլ Ա ՚ր տ ե մ ի դ ե յի ն ,

1 Տ ե ս Լ ո ւկ ո ւէ , 2 2 , 7 ։“ ՏԼ ՚ս Պ լ ո ւ. иг., Լռւկա, 2 2 , 3 — 6 , Ս ա ր ա ը ո ն , Х111» 1 ։ 55 և Ս, սլ ո լ .

Հ л ո դ . IV , 1 3 3 ։

N31. ատէ., X X X IV , 16, 2:4 Լ ո ւկ ո ւ/., 2 9 , 4 ։

Տւ ՚ււ Պ լ ո ւ. ա ., Կըասսռս, 3 3 , 1 г

Ֆա ր էլին— Հ յո ւս ի ս ա յի ն սլարէսսլէ ա վերա կները։

% ա ն հա ն ' Ա թ և ն ա ս ի ն , ՛Աստղիկը Ա փ ր ո դ ի տ ե յի ն , Տ ի ր ը 1 Ա պ ո լո ն ի ն և Վ ա Հա գ ն ը * Հ ե ր ա կ լե ս ի ն ։ Կ րոնա կա ն ա յս ա զ դ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ն ա յն -

ք ա ն զ ո ր ե ղ ե ր , փ 1Ր Տ ի գ ր ա ն Յ ե ր կ ր ո ր դ ի ժ ա մ ա ն ա կ , ի ն չպ ե ս վ ե ֊ ր և տ ե ս ա ն ք ք Հ ա յկ ա կ ա ն մ ե հ յա ն ն ե ր ո ւ մ ե յի ն զե տ ե ղ ե լ Հ ո ւն ա ս տ ա —

ն ի ց և Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի ց բ ե ր վ ա ծ Հ ո ւն ա կ ա ն ա ս տ վա ծն եր ի ա ր ձ ա ն —

ն ե ր րէԲ ոլոր ա յ ս փ ա ստ ա կա ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց / Հ ո ր վ ե ր ա բ ե ր ­

վ ո ւ մ ե ն Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ չա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւն Լ ո ւ թ յա ն ը կա —

ր և լի յ ե Հ ե տ և ց ն ե ր վոր վ " է մ ի ա յն Ц ապ պ ա ղ ո վ կ ի ա յ ո ւ մ ե Պոնտո ֊ սումէ ա յլև ս ր ա ն ց Հա ր և ա ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ Հա կա դիր Հ ո ս ա ն ք եր

ս կ ս վ ե լ ը ն դ դ ե մ տ ի ր ո ղ ի ր ա ն ի զ մ ի և Հ ի մ ք եր դ ր վ ե լ Հ ի ն կ ե ն ց ա ­

ղ ի Հ ե լլե ն ա կ ա ն ա ց մ ա ն ։

Ն ո ւ յն ա յս փ ա ստ երը ց ո ւ յց ե ն տ ա լիս $ վոր դ ժ վ ա ր ե Հա մա ­

ձ ա յն ե լ Մ ո մ զ ե ն ի Հետ է վ որ ը ի ն չս լե ս Հա յ —Հէւոմեա կա ն} ն ո ւ յն պ ե ս և

Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն կոիֆտերր) բ ն ո ր ո շ ո ւմ ե ի բ ր և Հետ ա դիմ ա կա ն . գ

շ ա ր ժ ո ւ մ ա ր և մ տ յա ն ժ ո ղ ո վ ր ւլն ե ր ի դ ե մ ։ Ա ոա վել ևս ս խ ա լ ե ք ա ն ­

շուշտ յ ն ր ա պ ն դումըէ վոՐ ԻԲՐ ^ Մ ի Հրգա տ ը յե ղ ե լ ե ա ս ի ա կա ն ա յդ ո ե ա կ ց ի ա յի ա ռ ա ջն ո ր դ ն ը ն դ դ ե մ Հ ե լլե ն ի զ մ ի Ն

Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ը բ ա ց ա ո ի կ մի շ ը ր -

ֆսւն եր Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի ք ա ղ ա ք ա կ ա ն *Հզորսւցմ ա ն և կ ո ւլտ ո ւր ա ­կ ա ն ո ւ տ ն տ ե ս ա կ ա ն ն ե ր ք ի ն զ ա ր գ ա ց մ ա ն ։ Ո ւստ ի և Հա ս կ ա նա լի

յ ե ք վոր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ պ ա տ մ ա կա ն ա ն ց ք ե ր ը ն յ ո ւ թ ե յի ն դատւել ա ն ­

գ ի ր բ ա ն ա Հ յո ւս ո ւթ յա ն ք պ ա տ մ վե լ ո ւ յե ր գ վ ե լ ե յի ն Հ ի ն Հա յա ս -

ւ Տե՛ս .Р и м ская и стория* II, М осква 1887,' ե չ 2 7 3 — 2 7 5 ։

68

иг ա ն ո ւմ և ն ր ա ն ց Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը սլա ս պ ա նվել ե յի ն յե ր կ ա ր

գ ա ր ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ *

Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի մ ա ս ի ն ն ո ւ յն ի ս կ Խո ր ե ն ա ց ո լ ժ ա մ ա ն ա կ գ ո յո ւ ­թ յ ո ւ ն ե ն ո ւ ն ե ց ե լ էք որոշ ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր և բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն

ա ո ա ն ձ ի ն մ ի դ ր վ ա ծ ք ( «Չ ո ր ս Հ ա գ ն ե ր գ ո ւ թ ի ւ ն ք ս ^ } վ ո ր ի Հ ե ղ ի - ն ա կ ն ո դա վա ծ ե յե ղ հ լ } Հ ա վ ա ն ո ր ե ն յ սլա տ մ ա !լա ն Հ ի ն յե ր գ ե ր ի ց և

ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ։ Բա յ ց Խ ո ր ե ն ա ց ի ն ա յս ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի մե^

Գ ւ ա տ ա կ վ ա ծ Տ ի գ ր ա ն ի ն ք ՎՈՐԸ Տ ա ն տ ա ր ա կ ո ւյս յ Ա ր տ ա շե ս յա ն աո Հմի Տ ի գ ր ա ն Բ —ն եք Հ ա մ ա ձ ա յն ի ր ս խ ա լ ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ո ւթ յա ն

Հա մա րել ե դ ա շն ա կ ի ց ս լա րսից Цյո ւ ր ո ս թ ա գ ա վ ո ր ի ։

Ի ն չս լե ս ց ո ւ յց ե տ վ ե լ Մ ♦ Ա բ ե ղ յ ա ն ը Տ ի գ ր ա ն ի մ ա ս ի ն ա յն

ը1։դա րձա կ Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը 9 վ ո ր բ ե ր վ ա ծ ե ն Խո ր ե ն ա ց ո ւ պ ա տ ­

մ ո ւ թ յա ն ա ո ա ջի ն գ ր ք ի Ի*հ---ԼԱ գ լո ւխ ն ե ր ո ւմ ք մ ե ծ մա սա մբք

պ ա տ մ ա կ ա ն ե ն և Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւմ ե ն ոտ ա ր ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի

Հա ղո րդա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ։

Յ ե վ ի ր ա վ ի , վ ո չ մ ի ա յն Մ ա ր ա ց տ ե ր ո ւ թ յա ն ն վ ա ճ ո ւմ ը ք

.այլեւ ն ե ր ք և մեՀ բ ե ր վ ա ծ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւ մ ե ն

պ ա ր զա պ ես Տ ի գ ր ա ն Բ —ի ն կ ա մ Մ ե ծ ի ն ։

1 * Խ որենա ցիդ Լ գ լ . ԻՂ*ք եֆ 7 1 (Տ փ ղ ի ս 1 9 1 3 ) '

« Բ ա յց ա ն ց ց ո ւ ք ա յս ո ւՀ ե տ և որ- ի ն չ յա ղ ա գ ս Տ ի գ ր ա -

ն ա յ և ո ր ի ն մ ա ն է գ ո ր ծ ք ։ 'Բ ա նղի սա ա մ ե ն ե ց ո ւն ց թ ա գ ա -

այորացն մ ե ր ո ց Հ ա ր ս տ ա գ ո յն և խ ո Հ ե մ ա գ ո յն ք և ա ր ա ն ց ն ա յ ­

ն ո ց ի կ և ա մ ե ն ե ց ո ւ ն Որ և • • • ղ Մ ա ր ա ց ն ի բ ա ց բ ա ո ն ա -

ԼՈՎ ԴԻշ.ի*ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ք և զ Յ ո յն ս ո չ ս ա կ ա ւ ժ ա մ ա ն ա կ ս ը ն դ

ի ւ ր ե ա ւ ն ո ւա ճ ե ա լ Հ ն ա զ ա ն դ է ր ։ Ե ւ զսա Հմա նս մ ե ր ո յ բ ն ա ­

կ ո ւթ ե ա ն ս ը ն դ ա ր ձ ա կ ե ս /լ ի Հ ի ն ս ն մ ե ր Հ ա ս ո ւց ա ն է ր յե զ ե ր ս

ծ ա յր ի ց բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն ք և ա մ ե ն ե ց ո ւն ց որ ա ո ի ւ ր ո վ ք ն է ի ն

ժ ա մ ա ն ա կ օ ք ' ն ա խ ա ն ձ ե լի ք և ղ կ ե ն ա ց ս ըղ& ալի ի ն ք ն և ժ ա ­մ ա ն ա կ ի ւ ր » ։

2 • Խ ո ր ե ն ա ց ի ք Լ դ է ԻԳք ե ջ 7 2 х

«Ա ր ա ն ց կ ա ց ե ա լ գ լո ւխ և ա ր ո ւ թ ի ւ ն ց ո ւ ց ե ա լ զ ա զ գս

մ ե ր բ ա ր ձ ր ա ց ո յց ք և ղ ր ն դ լծ ո վ կ ա ց ե ա լս ս ճ լծ ա դ ի ր ս և Հ ա ր -

կա սլա Հ ա ն կա ց ո յց բ ա զ մ ա ց • մ թ ե ր ս ո ս կ ւ ո յ և ա ր ծ ա թ ո յ և

ր ա բ ա ն ց պ ա տ ո ւա կ ա ն ա ց և զ գ ե ս տ ո ւց և պ էս պ էս գ ո ւ ն ի ց և

1 Տ ե ս Խ ո ր ե ն ա ց ի , I, գ լ. ԻԱ, և ԻԳւ

- Н и է Հ ա յ ժո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա ռա ս պ ե լն ե ր ը Ֆ, Վաղարշապասւ 1 9 0 1 , Ь9

■448— 4 7 4 , Հա մեմա տ ե նաև. Հ . *հ և լ ց ե ր, к Հա մա ռօտ պ ա տ մ ո ւթ ի ւն Հ ա յո ց } , թ ա ր գ մ ա Գ ա լ ե մ ք յ ա ր յ ա 4, ի, ՎիԼ4,%ա 1897, եչ 8—9,

69

Ֆ ա ր կ ի ն — ա ր և ե լյա ն պ ա րիսպ է ա վերա կներըг

ա ն կ ո ւա ծ ո ց * ա ր ա ն ց մ ի ա ն գ ա մ ա յն ե կ ա ն ա ն ց ' Հա սա րա կա ց՝

ր ա զ մ ա ց ո յց * ո ր ո վ ք տ գ ե ղ ա գ ո յն ք ն է ր ր ե զ գ ե ղ ա ւո ր ս ե ր ն է ի ն

ս ք ւն ն է ե լի ք ք և գ ե ղ ա ւ ո ր ք ն ըս տ ժ ա մ ա ն ա կ ի ն աո. Հա սա րա կ

դ ի ւ ց ա զ ն ա ց ե ա լք ։ Հ ե ա ե ա կ ա մ ա ր ա ք ն ի վ ե ր ա յ ո ւս ո ց ձ ի ո ց

բ ե ր ե ա լք , ե պ ա ր ս ա ւո ր ք ն աո. Հա սա րա կ դ ի ս լա զ ե ղ ո ւն ք , ե

շ ե ր տ ա ւո ր ք ն ի ս ո ւ ս ե ր և ի տ է գ ն ի զ ա կ ի վ ա ո ե ա լք * մ ե ր կ ք ն ՛•

վ ա Հ ա ն օ ք և զ գ ե ս տ ո ւ ք ե ր կ ա թ ՜ե օ ք ս լա ր ա ծա ծկեա լ ք ։ Որո ց ի

մ ի վ այ ր Հ ա ս ե լո ց բ ա ւա կ ա ն է ր տ ե ս ի լն մ ի ա յն , և որ ի

ն ո ց ա յ ն սլա Հ սլա նա կ ա ց և գ ի ն ո ւ ց փ ա յլմ ո ւ ն ք ե շ ո ղ ի ւ ն ք 4‘

զ թ շ ն ա մ ի ս ն ա րա ա Հա լա ծելէ Խ ա ղ ա ղ ո ւթ ե ա ն և շ ի ն ո ւթ ե ւո Ն

բ ե ր ո ղ , ի ւ ղ ո վ և մ ե ղ ո ւ զ ա մ ե ն ա յն Հա սա կ ս լա ր ա ր ե ա լ}) է

70

Ա րշա կունի Հ ա յ թ ա գ ա վ ո ր ի Հո ւն ա ր են ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւթ յո ւն ը ։ ( Ֆ ո ր կ ի Օ ի հ յ ո ւ ս ի ո ա յ ի К ւ ւ լո ւ ր ի ո պ ի վ ր ա ):

3 ֊ Խ ո ր ե ն ա ց ի , 1, գլ» Լք ե9 8 2 — 5 3 '((Պա ա մի և ա յս յ թ է ա յս պ ի ս ի ի ր ա ց կ ա տ ա րմա ն'

յո ւ ղ ա ր կ է թ ա գ ա ւո ր ա պ է ս զ ք ո յր ի ^ բ Տ ի գ ր ա ն ո ւՀ ի մ ե ծ ա ւ

ա մ բո խ ի ւ ի Հ ա յս , յա ւ ա ն ն ճ զոր շի ն ե ա ց յ է * ֊? ա ն ո ւն ն Տ ի գ ­ր ա ն , որ է Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ » ։

4» Խ ո ր ե ն ա ց ի , П Ь Т*С§ ե ջ 2 9 0 х(СԵ ւ ն գ ա խ ա ր խ ա ր ա ր ա ր եա լ զ ա յն [զպ ա րիսպ ն Տ ի գ —

ր ա ն ա կ ե ր ա ի ], որ ի Հ ա յկ ա զ ն ո յն Տ ի գ ր ա ն ա յ Հ ո ծե ա լ և յ ա ր ֊ մա րեա լ ո ր մ ո ւ ն ք ն , ք ա կ ե ա լ ը ն կ ե ց ի ն }) ։

Ա յ и վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ա ոա ջ ի ն ո ւ մ ճ շ տ ո ւթ յա մ բ ա ր ա ա —

Հա քաված ո ւ սլա Հվա ծ ե Տ ի գ ր ա ն ք*~ի կա րճա տ և տ ի ր ա պ ե տ ո լ ֊

թ յո ւ ն ը Ս ե լե վ կ յա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն Հ ո ւ յն ե ր ի վ ր ա ** Յ ե ր կ ր ո ր դ

վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ջ , վ ո ր ն ա ռ ա նձն ա պ ե ս կ ա րև որ ե ո ւ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր յ

մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր վ ա ծ Հ ա յկ ա կ ա ն զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի վերա կ ա զ մ ո ւ-

թ 'յո ւ ն ը և ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե ն ն ա և Հ ա յա ս տ ա ն ի լի ա ռ ա տ ո ւ ր ա ր ե ֊

կ ե ցի կ վիճա կը և ա յն մ ե ծ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վոր կ ա յի ն յ ե ր կ ը ֊

ր ո լ մ Տ ի գ ր ա ն ի ժ ա մ ա ն ա կ ։ Յ ե ր ր ո ր գ և Հ-որ ր որ գ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը

ևս մ ի ա ն գ ա մ ա յն ս տ ո ւ յգ ե ն և պ ա տ մա կա ն և վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւմ ե ն Տի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ի շ ի ն ո ւ թ յա ն ն Ա ղ ձ ն ի ք ո ւմ ։

Վ ե ր ո Հ ի շ յա լ յե ր կ ր ո ր դ վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ջ , ի ն չս լե ս մ ա տ ն ա ն շե լ

ե յի ն ք ռ ո ւս ե ր ե ն йП/ր ա շ խ ա տ ո ւթ յա ն մ ե ^ ճ « ի ւ ղ ո վ և մ ե ղ ո ւ զ Հ ա ֊

սա կս ա մ ե ն ե ց ո ւն պ ա րա րեա լ$ ա ր տ ա Հ ա յտ ո ւթ յո ւն ը Հռետ որ ա կա ն

մի չ ա փ ա զ ա ն ց ո ւ թ յո ւ ն ե , վ ո ր ը ճիշտ կա րող ե լի ն ե լ , գ լխ ա վ ո ր ա ­

պ ես, իշ_խոդ դ ա սեր ի ն կ ա տ մ ա մ բ։ Մ ի ա ն գ ա մա յ ն սա կա յ ն Հնա րա վոր

ե և Հա վ ա նա կա ն, վոր Հա րստ ա ցա ծ՝ ո ւ փ ա ր թ ա մ ա ց ա ծ ա յս դա սե ր ի

զ ո ր ե ղ ա ցմ ա ն և ս ր ա ն ց ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ո ւ ա ր տ ո ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ը ն ­

դա րձա կմ ա ն Հետ մի աս ի ն կա րող եր ծ՜անրացած՛ լի ն ե լ ի ր ա վ ա կ ա ն դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը շի ն ա կ ա ն դ ա ս ի ։

Վոր Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ մոտ պ ա տ մա կա ն ե ն ո ւ ա ր ժ ա նա Հա վա տ ն ա և

վ ե ր ո Հ ի շ յա լ Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ կիտ վա ծ՛ դր ա մ ա կ ա ն

ո ւ ա յլ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն 1 ա յդ Հ ա ս տ ա տ ո ւմ ե ն , ի ն չպ ե ս

կ տ ե ս ն ե ն ք ն ե ր ք և , Պ լո ւա ա ր ք ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հ ո կ ա յա կ ա ն

ա յն գ ո ւմ ա ր ն ե ր ի մ ա ս ի ն , վոր տ ա ր ե լ ե յի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի ց Լ ո ւկ ո ւ լ- լո ս ը և Պ ո մ պ ե յոս ը ։

յ Տ ե ս Ա ր ե ղ յ ա Դւ, Հ ա յ ժողովրդա կա ն ա ռա սպ ելները, ԼՀԷ 4 3 4 :

2 . 0 торговле и городах А рм ении", ե չ 6 5 — 6 6 ։

72

■8. ՍՒւՐԴԱՏՅԱՆ ՅեՐՐՈՐԴ ՊԱՏեՐԱԶՄԸ ЗЫ. ՄՒՃՐԴԱՏՒ ՓԱխՈՏՍՏԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆ

Մ իՀրղւա տ յա ն ա ,լա } / , ! , պ ա տ եր ա զմ ի ց Հետ ո Ս ո ւ լլա յի և Մ ի —

■՜Հըրդատի մ ի քև կ ա յա ց ե լ եր մ ի ա յն բ ա ն ա վ ո ր Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յո ւ ն և Գ ա ր դ ա ն ո ս ո ւմ / լն ք վ ա ծ դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ( 8 4 թ . /Բեր թ վ . աո.,)

.ո ւն ե ր ա վ ե լի շուտ ժ ա մ ա նա կ ա վ ո ր զ ի ն ա դ ա դ ա ր ի բ ն ո ւ յ թ , ք ա ն

Հ ա ս տ ա տ ուն ո ւ տ և ա կ ա ն խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն ։

Թ ե վոր ք ա ն ա ն կ ա յո ւն եր ր ա ն ա վ ո ր ա յս Հ ա շ տ ո ւթ յո ւն ր

ա յդ ն կ ա տ վ ե ց դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ի ց ա ր դ ե ն մեկ տ ա ր ի Հետ ո։

8 3 թ վ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Ա ս ի ա յի կ ա ռ ա վ ա ր ի չ Մ ո ւր ե ն ա ն , ա ն ­

տ ես ա ռ ն ե լո վ 'հա րդա նոսի դ ա շ ի ն ք ը ի ն ք ն ա գ լո ւ խ կ ե ր պ ո վ , ա ռ ա ն ց

Հռո մ ե ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ո ւ ծ ե ր ա կ ո ւ յտ ի Հ ա վ ա ն ո ւ թ յա ն , վ ե ր ս կ ս ե ց

պ ա տ ե րա զմ ը Մ ի Հ ր գ ա տ ի դ ե մ ։ Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն ա յս յե ր կ ր ո ր դ պ ա -

.ա ե ր ա զմ ր ) վ ոՐՐ տ և ե ց մոտ յե ր ե ք տ ա ր ի ( 8 3 — ծ 1 թ * մ եր թ վ * ա ո*

դ ա դ ա ր ե ց վ ե ց Ս ո ւ լլա յի Հրա մ ա նո վ մ ի ա յն ա յն ժա մա նա կք յե ր ր

Հռո մ եա կա ն պ ա ր տ վ ա ծ Գո ր ք ե ր ը Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ ե յի ն յե տ ն ա Հ ա ն -

ք ե լ Պ ոնտ ոս ի ց ։

Ա յս յե ր կ ր ո ր դ պ ա տ ե ր ա զմ ի ց Հետ ոճ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , վ ո ր ն ա ն կ ե ղ ծ

կ ե ր պ ո վ կողւՈւակից եր խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն Հ ո ւղ ա ր կ ե ց Հ ռ ո մ Հա տ ուկ

-դ ե ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ( 7 9 և 7 8 թ վ * ) և խ ն դ ր ե ց , վ որ հ ա ր դ ա ն ո ս ի

դ ա շէ/ա ղ ր ո ւթ յո ւ ն ը ձ և ա կ ե ր պ վ ի գ ր ա վ ո ր կ ե ր պ ո վ և վ ա վ ե ր ա ց վ ի

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ր ա կ ո ւ յտ ի կ ո ղ մ ի ց ։ Յ ե վ յե ր ր ն ր ա ա յս դիմո ւ& եե ր ր

Ահա ց ի ն ա ն Հ ե տ և ա ն ք ն ա Հ ա մ ո զ վ ե ց , վո ր կ ռի վ ն ա նխ ո ւսա էի ելի

.կ ե ր պ ո վ վ ե ր ս կ ս վ ե լո ւ յ ե Հա կա ռա կ ի ր ց ա ն կ ո ւ թ յա ն ։

Յ ե թ ե Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն յե ր ր ո ր գ պ ա տ եր ա զմ ը ր ո ն կ վ ե ց ա յս բ ա ­

ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց Հ ի ն գ տ ա ր ի Հետ ոՀ դ ր ա պ ա տ ճ ա ռ ն ա յն ե ր ք

վոր Ս ո ւ լլա յի մ ա Հի ց Հետ ո ( 7 8 թ * մ եր թ վ * ա ռ *) Հ ռ ո մ ո ւմ կ ա ռ ա ­

վ ա ր ո ւ թ յա ն դ ե մ վ ո տ ք ի յե ր կ ա ն գ ն ե լ դ ե մ ո կ ր ա տ ա կ ա ն կ ո ղ ա կ ­

ց ո ւ թ յո ւ ն ը և Ի ս պ ա ն ի ա յո ւմ վ տ ա ն գ ա վ ո ր ը ն թ ա ց ք ե յի ն ը ն դ ո ւ ն ե լ

.վտ ա ր ա ն դ ի դ ե մ ո կ ր ա տ ն ե ր ի կ ռ ի ֆ /ե ր ր Ս երտ ո ր ի ո ւս ի հա նճ ա ր եղ

դ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ յա մ բ ։

Հ ի ն գ տ ա ր վա ա յս Հ ա նգ ի ս տ ը Մ ի Հր դա տ ը մ եծա պ ես ո գ տ ա —

գ ո ր ծ ե ց և ա մ ե ն ա յ ե ռ ա ն դ ո ւն կերսլով նա խ ա պ ա տ րա ստ վեց պ ա տ ե ­ր ա զմ ի . վ ո ր ն ա ն խ ո ւս ա փ ե լի յե ր * Նա խ ո ր գ կ ռ ի ֆ յե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ

ն ա ա ր դ ե ն Հա մ ոզվել ե ր , ՎՈԸ փ ոՔՐ> Ր այ 9 մ ա ր զվ ա ծ ե ո ւ ժ ե զ զ ո ր ք ն ա վ ե լի կ ա ր և ո ր ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի , ք ա ն ա ր և ե լյա ն մ ե ծ

ղ ո րա ր ա ն ա կ ն ե ր լլ , վ ո ր ո ն ք ' չ ն ա յա ծ ի ր ե ն ց թ վ ա կ ա ն դ ե ր ա կ շ ո ո լ—

թ յա ն լլ չ ե ն կա րող դ ի մ ա դ ր ե լ ո ւ կ ռ վ ե լ Հռո մեա կա ն վ ա ր ժ վ ա ծ

զ ո ր ք ի Հ ե տ ։ Նա ա շխ ա տ ո ւմ ե ր ա յժ մ զ ի ն ե լ , մ ա ր զե լ և կ ա զմ ա կ եր ­

պ ել ի ր բ ա ն ա կ ը Հռո մ եա կա ն զ ո ր ք ի ն մ ա ն ո ւ թ յա մ բ և ա յդ բ ա ն ո ւ մ ն ր ա ն ո գ ն ո ւ մ ե յի ն ի տ ա լա ց ի վ տ ա ր ա ն դ ի ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք ա պ ա ստ ա ն

ե յի ն գ տ ե լ ն ր ա մոտ ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն կ ռ ի ֆ յե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ։ Նրա

ն ո ր զ ո ր ք ը , թ ե և թ վ ո վ ա յն ք ա ն շատ չե ր ի ն չպ ե ս ա ռ ա ծ ի ն պ ա —

տ երա զմ ի ժ ա մ ա ն ա կ , ս ա կ ա յն ի ր վ ո ր ա կ ո վ յե տ չե ր Տքնում Հ ռ ո մ ե ա ­կ ա ն լե գ ե ո ն ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի ց ։

Ա պ պ իա նոսը վ կ ա յո ւ մ ե , վ ո ր Մ ի Հրդ ա տ ը , ր ա ց ի ա յղ , Հ ր ա ­

մ ա յե լ եր պ ա տ րա ստ ել մ ե ծ ք ա ն ա կ ո ւ թ յա մ բ ն ա վ ե ր ո ւ զ ե ն ք ե ր ե

մ թ ե ր ե լ եր տ վ ե լ զ ո ր ք ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր մ ա ն Համա ր յե ր կ ո ւ մ ի լի ո ն մեղիՏքև ց ո ր ե ն ( = մոտ 5 մ ի լի ո ն փ ո ւ թ ) ։

({Մ ի Հր գա տ ի պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ի ց ն ե ր ն ե յի ն , — ա ս ո ւմ ե Ա ս լ ֊

պ ի ա ն ո ս ր ,---ր ա ց ի ն ա խ կ ի ն ո ւ ժ ե ր ի ց իւ ա լ յո ւ ր ն ե՛րր, ա ր մ ե ն ֊

ն ե ր ր , ս կ յո ւ թ ն ե ր ը , տ ա վ ր ե ր ը , Հ ո ւ յն ե ր ը , Հ ե ն ի ո ք ն ե ր ը , ս պ ի ­

տ ա կ ա ս ո ր ի ն ե ր ը և ն ր ա ն ք , վ ո ր ո ն ց յե ր կ ի ր ը գ տ ն վ ո ւ մ А

Թ ե ր մ ո ղ ո ն գ գ ե տ ի շ ր ջ ա ն ո ւմ և ա ն վ ա ն վ ո ւմ ե ա մ ա ւ լո ն ո ւ ֊

Հ ի ն ե ր ի յ ե ր կ ի ր » 1«

Ա պ պ ի ա նոսի ա յս վ կ ա յո ւ թ յա ն մեՀ ա ր մ ե ն ն ե ր ը , վ ո ր Հ ի ֊

շա տ ա կ վ ա ծ ե ն ի ,ա լ յո լ ր ն ե ր ի ց Հետ ո ' ա կ ն ե ր և ա բա ր Փ ո ք ր Հ ա յք ի

ա ր մ ե ն ն ե ր ն ե ն , վ ո ր ո ն ք , ի ն չպ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք մ ա ս ն ա կ ցե լ ե յ ի ն ն ա և Մ ի Հ ր գ ա տ յա ն ա ռ ա ծի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ն ։

Հ ե տ ա ք ր ք ի ր ե ա ռ ա ն ձն ա պ ե ս և ո ւշ ա գ ր ա վ , վոր ի ն չպ ե ս

Մ ի Հ ր գ ա տ յա ն ա ւլա ծին պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց , ն ո ւ յն պ ե ս և ա յս յե ր ր ո ր գ

պ ա տ ե ր ա զմ ի ց ա ո ա ^յ Տ ի գ ր ա ն ը , ի ն չպ ե ս վ ե ր և մ ա նր ա մ ա ս ն Հ ի յե լ

ե յ ի ն ք , ն ո ր ի ց Հա ր ձ ա կ վ ե լ ե ր Կ ա պ պ ա դ ով կի ա յի վ ր ա " և Հ ա յա ս ­

տ ա ն եր գ ա ղ թ ե ց ր ե լ Մ ա ժ ա ք ո ւ ա յլ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ր ն ա կ չ ո ւ թ յո ւ ֊

ն ը ։ Ա յս Հ ա րձ ա կ ում ը , վ ո ր ը տ եղի յե ր ո ւ ն ե ց ե լ ը ն դ Հ ա ն ո ւր թ շ ե ա ֊

ժ ո լ Ա ր իո ր ա ր զա ն Ա ֊ի դ ե մ , ըս տ յե ր և ո լ յթ ի ն , Մ ի Հ ր գ ա տ ի խ ր ն -

1 Տ ե ս Ա սլ պ,, Մ [ւՀրդա տ ա կա նք, 69ւ

- Ըստ Ռ ե յ ՚ն ա ք ի 77 թ վ ի ն մ ե ք թ վ . ա լ , տ ես ЛИЛг1Йа(е Е и р а^ Г , եՀ 313-

74т

դ / ՚ր 4>ՈՎ' ՚ղ ե ա ։ր ե , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ա սլա Հո վ ե ր ա յս վ ե ր ջ ի ն ի թ ի կ ո ւ ն ­ք ը Կ ա սլսլա ղովկիա յի կ ո ղ մ ի ց* Հ ռ ո մ ի դ ա շն ա կ ի ց ա յս թ ա գ ա վ ո ­

ր ո ւ թ յա ն յե ր կ ի ր ը , ի ն չս լե ս վ ե ր և ա ս ա ց ի ն ք , նր ա Հա մա ր ռ ա զ մ ա ­

կ ա ն ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ո ւն ե ց ո ղ կ ա ր և ո ր մ ի մ ի զ ա ն ց ք եր և պ ա - ա եր ա ղմ ի ժա մ ա նա կ վ ա ա ն գ ա վ ո ր եր թ ե Պ ոնա ոսի և թ ե Հ ա յա ս ­տ ա ն ի Հա մա ր։

Մ ե ն ք վ ե ր և ն ո ւ յն ս լե ս տ ե ս ա ն ք , վ ո ր Հ ա յ-ս լո ն ա ա կ ա ն դ ա շի ն ­

ք ը վ ե ր ա ր ե ր վ ե լ ե վ ո չ թ ւ , Հոո մ եա —ս լո ն տ ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ն ե ր ի ն , ա յ լ Կասլսլա ղ ո վ կ ի ա յ ի ն ։ Թ ե և սլատմա ղ ի տա կ ա ն յե ր կ ե ր ո ւ մ գ ե ր ի շ ­

խ ո ւ մ ե ա յն կ ա ր ծ ի ք ը , վոր ի ր ր թ ե Տ ի դ ր ա ն ը ս լա ր տ ա վ ո ր վ ե լ ե ր

ըսւո ա յդ դ ա շ ի ն ք ի պ ա տ ե ր ա զմ ե լ Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հետ Հռոմա յ ե ց ի ն ե ր ի

դ ե մ և վ ո ր ն ա Հո ո մ ե ա —սլո նտ ա կա ն յե ր ր ո ր դ պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւմ Էքել

կ , Մ ի< ր դ ա տ ի ն ե. խ ա խ տ ե լ ի ր 1 լն ք ա ծ դ ա շ ի ն ք ը ճ ս ա կ ա յն ա յս պ ը ն - ղոլՏՈւ ե ր ր մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա նՀ ա վ ա ն ա կ ա ն ե ն և չ ե ն Հա ս տ ա տ վո ւմ

ս կ զ բ ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ո ւշ ա դ ի ր ո ւ ք ն ն ա կ ա ն ո ւս ո ւԱ ե ա ս ի ր ո լթ յա մ բ ։

Մի Հ ր գ ա տ ի դ ա շն ա կ ի ց ը յե ղ ե լ ե յե ր ր ո ր դ պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւմ վ ո չ

թ ե Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ի ն ո ր Հի էքն ա ծ մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ա սլա Հովվա ծ

չե ր պ ա ր թ և ա կ ա ն Հա րձա կուԱ ների վ տ ա ն գ ի ց , ա յ լ Հռո մ ե ա կ ա ն ղ ե ~

մ ոկրա տ ի ա յի ա ռ ա ջն ո ր դ Ս ե ր տ ո ր ի ո ւս ը , վ ո ր ը Հ ա վ ա ք ե լ ո ւ կ ա զ մ ա ­

կ ե ր պ ե լ եր Ւ ս պ ա ն ի ա յ ո ւ մ Հ ռ ո մ ի պա Հ պ ա ն ո ղա կ ա ն կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ­

իմ յա ն ալեմ Հզոր մ ի զ ո րա բա նա կ ք Մ ի Հ ր գ ա տ ը շա տ լա վ Հ ա ս կ ա ն ո ւմ

ե ր , վ ո ր վ Է թ ՚Է *ա ր է ո ւ զ ո ր ե ղ Հ ռ ո մ ը գ ր ե թ ե ա ն պ ա ր տ ե լի յ ե ։ Նա վո ր ո շե լ ե ր չ կ քԼվ ե լ ա յժ մ յե ր կ ո ւ Հռ ո մ ե ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի

Հետ մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ , ի ն չպ ե ս ն ա ա յ գ ա ր ե լ ե ր ա ռա ք ի ն պ ա տ ե ­

ր ա զ մ ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ։ Ն րա գ լխ ա վ ո ր Հ ո ւ յս ն ա յժ մ ա յն ե ր , վ ո ր ն ա

*կըկա բ ո զ ա ն ա փ ր կ ե լ մ ոտ ա լուտ վ տ ա ն գ ի ց ի ր յերկիրըտ դ ա շն ա կ ց ե ­

լո վ ո ւ Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն գ ա լո վ դ ե մ ո կ ր ա տ ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յա ն

Հետ ը ն դ դ ե մ իշ[ս ոդ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ։Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ւս քողվեց Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն գ ա լ Ա ե ր տ ո ր ի ո ւս ի

Հետ , ո ւղ ա ր կ ե լո վ ն ր ա մոտ Ւ ս պ ա ն ի ա Պ ոնտ ոս փ ա խ ա ծ Լ ո ւց ի ո ւս

Փ ա ն ն ի ո ւս և Լ ո ւց ի ո ւս Մ ա գ ի ո ւս Հ ռ ո մ ա յե ց ի ս պ ա ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք

Ս ո ւ լլա յի ո ւ ն ր ա կ ո ղ մ ն ա կ ի ց ն ե ր ի կա տ ա ղ ի Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր ն ե -

յ ի ն ։ խ ա շի ն ք ը ն ր ա Հետ 1 լն ք վ ե ց Հ ե տ և յա լ պ ա յմ ա ն ն ե ր ո վ ^ պ ր ո ­

վ ի ն ց ի ա Ա սիա ն լքի ա լ ո ւ յե ր Հռոմա յ ե ց ի ն ե ր ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ն ե ր ­

ք ո , ի ս կ Բ ի թ ա ն ի ա ն , Պ ա փ լա դ ո նի ա ն և Կ ա պ պ ա դո վ կի ա ն, վ ո ր ո ն ք

• մշտ ա կա ն կ ռ վ ա խ ն ձ ո ր ե յի ն Հ ռ ո մ ի և Պ ոնտ ոսի մի ք և և վ ո ր ո ն ք

Պ ոնտ ոսի Հա մա ր ո ւ ն ե յի ն կ ե ն ս ա կ ա ն ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն 1 ս տ ա ն ա լո ւ

յե ր Մ ի Հ ր գ ա տ ը ։ Ա յս վ ե ր ք ի ն ն ո ւղ ա ր կ ե ց Ս ե ր տ ո ր ի ո ւս ի ն Ի ս պ ա ­

ն ի ա 4 0 ն ա վ և 3 0 0 0 տ ա ղ ա ն դ դ ր ա մ ա կ ա ն ն պ ա ս տ ։75

Մ իՀր դա տ յա *ն յե ր ր ո ր գ սլա տ Լ ր ա ղմի ա ռ ի թ եր ծ ա ռ ա յե լ Բ ի -

թ ա ն ի ա յի մ ի ա ցմ ա ն խ ն դ ի ր ր Հ ռ ո մ ի ն ։ 7 4 թ վ ի 1 վերտ երուս վ ա խ -

Հ ա ն վ ե լ եր Բ ի թ ա ն ի ա յի Ն ի կ ո մ ե գ ե ս թ ա գ ա վ ո ր ը ե ի ր թ ա գ ա վ ո ֊

րոէ-թ յո Լեն ո ւ Հ ա ր ս տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը կտ ա կել ե ր Հ ռ ո մ ի ն ։ Բ ի թ ս ։ ֊

ն ի ա ն , վ ո ր ն ա ր դ ե ն վ ա ղ ո ւց է ե տ ե շա էա գո րծոլԱ ո ւ Հա րս ա աՀս։ ր ո ւ մ ե յի ն Հռո մ եա կ ա ն կ ա պ ա լա ռ ո ւն ե ր ն ո ւ վ ա շխ ա ռ ո ւն ե ր ը , ո ւն ե ր ա ր ֊

գ ա վ ա ն ղ Հողեր, ձ կ ն ո ր ս ա ր ա ն ն ե ր , Հ ա ն ք ա տ ե ղ ե ր , . Հա րուստ ք ա ­ղ ա ք ն ե ր / նա վա Հ ա ն գ ի ս տ ն եր ո ւ շ ա հ ո ւթ ա բ ե ր մ ա ք ս ա տ ն ե ր ։ Բ ն ա ­

կ ա ն ե , վ ո ր ա յգ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ձ ե ռ ք ի ց ր ա ց չ ե յի ն թ ո ղ ն ե ­

լո ւ շա Հ ա գ ր գ ռ վ ա ծ ի տ ա լա կ ա ն դ ր ա մ ա տ ե ր ե ր ը ։ Թ ե և Բ ի թ ա ն ի ւս // ,

գ ր ա վ ո ւմ ը խ ա խ տ ո ւմ եր 'հա րդա նոսի դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յա մ բ Հ ա ս տ ա տ ֊

վ ա ծ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն Հ ա վ ա ս ա ր ա կ շ ռ ո ւթ յո ւն ը և Հա մա զոր եր պ ա տ ե­

ր ա զ մ ի Հ ա յտ ա ր ա ր ո ւթ յա ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն ' ն ր ա ն ք ա մ են 9 ։ս ն ք գ ո ր ծ

դ ր ի ն և ա Հ ո ղ ե ցր ի ն ա յգ գ ր ա վ ո ւմ ը ծ ՛ե ր ա կ ո ւյտ ի վոր ոշմ ա մ բ։

Հ ռ ո մ ը , Հա ստ ա տ ելով ա յժ մ ի ր . տ ի ր ա պ ե տ ո ւթ յո ւն ը Բ ի թ ա ն ի ֊

ա յո ւ մ 1 վ ո չ մ ի ա յն դ ա ռ ն ո ւ մ եր Պ ոնտ ոսի ա ն մ ի ջա կա ն Հ ա ր ե ա ն ր ,

ա յլ և տ եր ո ւ տ ն ո ր ե ն ն եր դ ա ռ ն ո ւ մ ս և ձ ո վ յա ն ն ե ղ ո ւ ց ն ե ր ի ։ Ա յ ֊

ն ո ւՀ ե տ և ն ա , յե ր ր ո ւզ ե ն ա ր * կա րող եր փ ա կել ն ե ղ ո ւց ն ե ր ը և ք ա յ ­

ք ա յե լ Պ ոնտ ոսի ո ւ Բ ոսւիորի ա ռև տ ր ա կա ն մ ե ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի տ ն տ ե ­

սա կ ա ն բ ա ր ե կ ե ց ո ւ թ յո ւ ն ը ։

7 3 թ վ յ> գ ա ր ն ա ն ը , յև ր բ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը չ ո ւ ն ե յի ն դե ռ և ս

Փ ո ք ր Ա ս ի ա յո լմ բա վ ա կ ա ն ա ցա վ ։ զ ո ր ք ' պ ո նտ ա կ ա ն ղ ո ր ք ե ր ր Հ ա ն ֊

կ ա ր ձ ա կ ի շ ա ր ժ վ ե ց ի ն , ա ռ ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յտ ա ր ա ր ե լո ւ, դեպ ի

Կա պ պ ա դովկիա և դ ե պ ի Բ ի թ ա ն ի ա , ի ս կ ն ա վ և ր ը ճ Բ ի թ ա ն ի ա յ ի

ա փ եր ո վ դ և պ ի ն ե ղ ո ւ ց ն ե ր ը ։ Կա պ պ ա դովկիա ո ւղ ա ր կ վ ա ծ զ ո ր ա բ ա ­

ն ա կ ը , ըստ յե ր և ո ւ յթ ի ն , պ ե տ ք և պ ա շտ պ ա ն եր Պ ոնտ ոսի թ ի կ ո ւ ն ­

ք ը Հ ա ր ա վ ի ց 1 Հռո մ ե ա կ ա ն Կ ի լի կ ի ա յի կ ո ղ մ ի ց ։ Ի սկ յե ր կ ր ո ր դ ր ,

գ լխ ա վ ո ր ո ւ գ ո ր ծ ո ղ բ ա ն ա կ ը , ի ր ե ն նպ ա տ ա կ եր գ ր ե լ գ ր ա վ ե լ Բ ի թ ա ն ի ա ն և տ իրա պ եւոել ն ե ղ ո ւ ց ն ե ր ի ն ։

Մ ե ծ ա յս յե ր կ ր ո ր դ զորա րա նա էլն ա մ ե ն ա կ ա ր ճ ժ ա մ ա ն ա կ ո ւմ

ա ն ց ա վ Պ ա փ լա գ ո ն ի ա յի և Я*ш լա տ ի ա յի միֆով և մա ա վ ա ն ա կ ր ն ֊

կ ա լ կ ե ր պ ո վ Ր ի թ ա ն ի ա ք փ ա խ ո ւս տ ի մ ա տ ն ե լո վ Հռո մ ե ա կ ա ն ֆ ի -

1 Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն յե ր ր ո ր գ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ո ւ թ յա ն վ ե ր ա ր ե ր յա լ

վ ի ճ ե լի Հ ա ր ց ե ր ը ք ն ն ո ւ թ յա ն ե ն ա ռ ն վ ա ծ Ֆ ե ո ւե ո ֊ո յի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ա ռ ա ծ ի ն

Հա տ ո րի վ ե լ վ ո ւ մ , տ ե ս „В в Л И Ч И в И ЛЭД еН И в Р И М Э *, I, ե Հ 3 3 8 — 3 4 3 , Ս ա կ ա յն

ը ս տ ի и ա վ ե լի Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե ն ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ա կ ա ն դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ո ւ ճ ը շ -

աոամէեերլլ Ռ ե յն ա ք ի ուսոււէնա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե ք յ տ ե ս М й Ь г1с1а !е Е и р З ^ Г , եք_ 3 2 1 ■ծա ն, և ա յլն ։

76

ն ա ն ս ի ս ա ն ե ր ի ն ո ւ պ ա շտ ո ն յա ն ե ր ի ն ) վ ո ր ո ն ք ա տ ե լի ե յի ն ղ ա ռ ե լ

ահ զա կ ա ն բ ն ա կ չ ո ւ թ յա ն ր ։ Հռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ն ո ւ ն ր ա ն ց զոր ա —

վ ա ր ը յ ոլրո կ ո նս ո ւ լ Կռա տ ա ն) վ ո ր ո ն ք գ տ ն վ ո ււ/ ե յի ն ք՝ ի թ ա ն ի ա ֊ յո ւ մ ) ա մ ր ա ց ա ն է'ոսփ որ ի ա փ ի մոտ 'Ւ ա ղկեղոն ք ա ղ ա ք ո ւմ ։ Ւս1լ

Հ ռո մ ե ա կ ա ն մ յո ւ ս զ ո ր ա վ ա ր ր ք սլրո կ ո ն ս ո ւ լ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ր ։ վ ո ր ի ն

Կոտտա յ ի Հետ մ ի ա ս ի ն Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր վ ա ծ եր պ ա տ ե ր ա զմ ի վ ա ր ո ւմ ր

Ա ւԼորն ա յդ մ ա մ ա նա կ գ տ ն վ ո ւ մ եր ի ր զ ո ր ա բ ա ն ա կ ո վ Փ ր յո ւ ղ ի ա ֊

յո ւ մ ճ շտ ա պ եց ո գ ն ո ւ թ յա ն Հա ս նե լ ի ր ր ն կ ե ր ո ք ։

Ս ա կ ա յն Կոտ տ ա ն չ ո ւ զ ե ց Հ ա ղ թ ո ւ թ յա ն ս լա տ ի վր ր ա ժ ա ն ե լ

Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի Հ ե տ ։ Յ ե վ ն ա ։ Հ ե ն վ ե լո վ մ ի ա յն ի ր զ ո ր ք ի վ ր տ ' ը ն ղ ո ւ -

ն ե ց մա րա ր 'Ք ա ղկեդոնի պ ա ր ի ս պ ն ե ր ի մոտ և Ո ոսվւորի ն ե ղ ո ւց ո ւմ ։

Ա յ ս կ ռ վ ո ւ մ Հռո մ եա կ ա ն զ ո ր ք ը ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն կ ր ե ց ց ա մ ա ­

ք ի և ծ ո վ ի վ ր ա ։ Հռո մ ը կ ո ր ց ր ե ց ա յս տ ե ղ ի ր ռ ա զ մ ա ծ ո վ ա յի ն ն ա —

վա տ որմ ր, վ ո ր բ ա ղ կ ա ց ա ծ եր ա վ ե լի ք ա ն վ ա թ ս ո ւ ն ն ա վ ե ր ի ց ։

Նա ք ո ւն ե ր ա յն ո ւ Հ ե տ և Պ ր ո պ ո ն տ ի ս ո լմ ե վ ո չ մ ի ն ա վ ։ Մ ի Հ ր գ ա տ ի

ն ա վ ե ր ն ա ղա տ կա րող ե յ ի ն ա ն ց ն ե լ ն ե ղ ո ւ ց ն ե ր ո վ Պ ր ո պ ո ն տ ի ս ե

ա յս տ ե ղ ի ց ե ղ ե յա ն ծ ո վ ։ Հ ա ղ թ ա կ ա ն ճա կա տ ա մ ա րտ ն ո ւ ն ե ց ա վ

նա և ա յն Հ ե տ և ա ն ք ը ) վոր ա մ բող ք Ր ի թ ա ն ի ա ն ա ն ձ ն ա տ ո ւր յե ղ ա վ

Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ։

Ն ո ւ յն պ ի ս ի ա ր ա ղ ո ւ թ յա մ բ պ ո ն տ ա կ ա ն մ յո ւ ս բ ա ն ա կ ը ևս ։

Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ) գ ր ա վ ա ծ ե յե ղ ե լ Կ ա պ պ ա գ ո վ կ ի ա ն ։ Մ ն ո ւ մ ե ր ) ուրեԱնք

նվ ա ճ ե լ ն ա և պ ր ուէինցիա Աս ի ա ն և ա յն տ ե ղ Հա ս տ ա տ եի Հա մա ­

ձ ա յն Ս Լ ր տ ո ր ի ո ւս ի Հետ /լն ք վ ա ծ դ ա շ ի ն ք ի ) Հ ռո մ ե ա կ ա ն դ ե մ ո կ ր ա տ ­

ն ե ր ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ։

'ք ա ղ կ ե դ ո ն ի մոտ Հ ա ղ թ ո ւ թ յո ւ ն տ ա ն ե լո ւց Հետ ո' թ վ ո ւ մ ե ր ,

վո ր տ յդ ևս ո ւ ն ի ա ճ ո ղ ո ւ թ յա ն վ ո ր ո շ Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն * Ա յս

յե ր ր ո ր դ պ ա տ երա զմ ի ժ ա մ ա ն ա կ սլո նտ ա կա ն ղ ո ր ք ե ր ր մ տ ն ո ւ մ

ե յի ն Հռմ եա կ ա ն պ ր ո վ ի ն ց ի ա ն վ ո չ թ ե ն վ ա ճ ո ղ ա կ ա ն ն պ ա տ ա կ ­

ն ե ր ո վ , ի ն չպ ե ս ա ռա ք ի ն պ ա տ երա զմ ո ւմ ) ա յ լ ի բ ր և Ս եր տ ո ր իուսվւ

դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ։ ե ր ա ն ց ո ւ ղ ե կ ց ո ւ մ ե ր Մ ա ր կ ո ւս Մ ա ր ի ո ւս զ ո ր ա ­

վ ա ր ը ) վ ո ր ը ն շա ն ա կ վ ա ծ ե ր պ ր ո վ ի ն ց ի ա Ա ս ի ա յի կ ա ռ ա վ ա ր ի չ և

սլրո կ ո ն ս ո ւ լ ։

Ի ն չպ ե ս և ա ռ ա ք ի ն պա տ ե ր ա զ մ ի ժ՜ա մա նա կ ' Մ ի Հ ր դ տ տ ն ա յս

ա ն դ ա մ ևս ա շխ ա տ եց Հռո մ ե ա կ ա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա յո ւ մ ա ռա ք Ր ^ ր ե լ

դա սա կս ։ բ ղ ա յ ի ն կ ռ ի վ և վ ո տ ք ի Հ ա նե լ ժ ո ղ ո վ ր դ ի ճ ն շվ ա ծ ո ւ կ ե ­

ղ ե ք վ ա ծ ստ որ ի ն էսա վ ե ր ն ը ն դ դ ե մ Ս ո ւ լլա յի Հա ս տ ա տ ա ծ դ ա ժ ա ն

կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ։ Սա ո ւղ ա ր կ ո ւմ ե ր ա յ գ ն պ ա տ ա կ ո վ զ ա ն ա ­

զ ա ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յա մ բ Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի թ ռ ո ւ ց ի կ քո կա տ ն ե ր ) վ ո ր ո ն ք ք

77

ի ր ա պ ե ս , ա պ ս տ ա մ բ ո ւթ յո ւն ա ռա Հ բե րի ՛ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի Հա րա ­

վ ո ւ մ ' Հռոմեակա՛ն Կ ի լի կ ի ա յո լմ , Ի ս ա վ ր ի ա յո լմ և Պ ի ս ի դ ի ա յո լմ ։ Վորոշ Հ ա ջ ո ղ ո ւթ յո ւն ո ւն ե ց ա վ ն ա և պ ր ո կ ո ն ս ո լլ Մ ա րկոլս Մ ա ր ի ֊

ո ւս ը պ ր ո վ ի ն ց ի ա Ա ս ի ա յի Հ յո ւ ս ի ս ֊ա բ և մ տ յա ն շ ր ջա ն ն ե ր ո ւմ ։

Ա յս տ եղ մի շա ր ք ք ա ղ ա ք ն ե ր , ո ր ի ն ա կ ' Լ ա մ փ սա կոլսր , Պ ա ր ի ո լմ ր ,

Պ րիա պ ոլսր և ո ւր ի շ ն ե ր ը ն ր ա ն ա ն ձ ն ա տ ո ւր յե ղ ա ն ։ Մ ա ր կո լս

Մ ա ր ի ո ւս ը , մ տ ն ե լո վ ա յս ք ա ղ ա ք ն ե ր ը ' ա զ ա տ ո ւ թ յո ւն եր շն ո ր ­

հ ո ւմ ն ր ա ն ց Ա եր տ ո ր ի ո ւս ի ա ն ո ւն ի ց և զեղխ ո ւմ պ ա ր տ ք ե ր ի վորոշ մ ա ս ը ։

Պ ետ ք ե սա կլա յ ն ա սեի վ որ Հ ե ղ ա փ ո խ ո ւթ ՛յա ն ն ա յ ս ա ն գ ա մ չտ ա —

լ ։ա ծ վ ե ց ն ո ւ յն ա ր ա գ ո ւթ յա մ բ ^ ի ն չս լե ս ա ո ա ջի ն պ ա տ երա զմի ժ ա մ ա ­

ն ա կ ։ Բ ն ա կ չ ո ւ թ յա ն բ ա ր ձ ր ո ւ Հա րուստ խ ա վ ե ր ն ա մ են կ երպ -ա շխ ա ­

տ ե ց ի ն խ ո չը նդ ո տ ե ք ո ւ կ ա ն խ ե լ ա պ ս տ ա մ բ ո ւթ յո ւն ը ։ Յ ե վ վոր ովՀետ և

ա յս խ ա վ ե ր ն ո ւժ ե ղ ո ւ ա զ դ ե ց ի կ ե յի ն խ ոշոր ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւմ ) ո ւ ս ­

տ ի և մ ե ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ց գ ր ե թ ե ե վ ո է մ եկը չՀ ա ր ե ց ա պ ստ ա մ­

բ ո ւ թ յա ն ը է Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի Հա մա ր, ՎՈՐՐ կ ո տ տ ա յի պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հետ ո մ ե ն մ ե ն ա կ պ ե տ ք ե պ ա շտ պ ա նե ր Հ ռո մ ե ­

ա կ ա ն Աս ի ա ն ' ս ր ա ն ց Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւթ յո ւն ը ե ո գ ն ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւն ե ր ,

ի Հ ա ր կ ե , մ ե ծ ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ։

'Բ ա ղկեդոն ի մոտ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ մ ե ծ ճ ա կա տ ա մա րտ ից Հետ ո'

Մ ի Հր դ ա տ ի զ ո ր ք ե ր ը , շ ա ր ժ վ ե լո վ դ ե պ ի Հարավի մտ ա ն պ ր ո վ ի ն ց ի ա

Աս ի ա , գ ր ա վ ե ց ի ն ա յս տ ե ղ Լ ա մփ սա կոլս ք ա ղ ա ք ը և տ ե ղ ա վ ո ր վ ե ­

ց ի ն Պ րոպ ոնտ իսի և Հ ե լլե ս պ ո ն տ ի յե ր կ ա ր ո ւ թ յա մ բ ։ Է ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը է

վ ո ր մ ո տ ի ց Հ ե տ և ո ւմ ե ր Մ ի Հր դ ա տ ի զ ո ր ք ե ր ի տ ե ղ ա շա ր ժ ո ւմ ն ե ր ի ն '

վ ո ր ո շե ց խ ո ւս ա փ ե լ վ ճ ռ ա կ ա ն ը ն դ Հ ա ր ո ւմ ի ց ։ Նա գ ի տ ե ր , վ ո ր թ ը շ ֊

ն ա մ ո ւ զ ո ր ք ն ր ը ի ր ե ն ց վ ո ր ա կ ո վ յե տ չ ե ն մ ն ո ւմ Հ ռո մ ե ա կ ա ն ի ց և

թ վ ո վ ա վ ե լի շա տ ե ն , ք ա ն ի ր զ ո ր ք ը * Ց ե վ վ ո ր ո վ Հ ե տ և Մ իՀրդա տ ի

բ ա ն ա կ ի ա մ ե ն ա թ ո ւ յլ կ ողմ ը պ ա ր ե ն ի մա տ ա կա րա րմա ն դ ժ վ ա ր ո ւ­

թ յո ւ ն ն ե ր ն ե յի ն , ո ւս տ ի և ն ա , վ տ ա ն գ ա վ ո ր Հա մա րելով կ ռ ԻՎ յլ բ ա ց ճա կա տ ա մ ա րտ ում ' վ ո ր ո շն ց խ ա ն գ ա ր ե լ ո ւ կ ա ս ե ց ն ե լ պ ա ր ե ն ի Հ ա յթ ա յթ ո ւ մ ը ն ր ա բ ա ն ա կ ի ն ։

Ց ե վ ն ր ա ն ա յգ ի ս կա պ ե ս ա ֆ ո ղ վ եց։ Մ ի Հր դ ա տ ի բա ն ա կ ի

պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւմ ը խ ի ս տ դ ժ վ ա ր ա ց ա վ ց ա մ ա ք ո վ , ի ս կ ծովովս Լա մփ ­

ս ա կ ո լս ի վրա յո վ ս տ ա ցվ ո ղ ս ն ն դ ա մ թ ե ր ք ը չ ե ր բ ա վ ա ր ա ր ո ւմ զ ո ր ք ի

պ ա Հա ն գ ն ե ր ը ։ Պ ա րենա վո րմ ա ն դ ժ վ ա ր ա ց մ ա ն պ ա տ ճա ռով Մ ի Հ ր գ ա -

տ ը պ ե տ ք ե կ ա մ յե տ ք ա շ վ ե ր ս և ծ ո վ յա ն ի ր ն ա վ ա Հ ա ն գ ի ս տ ն ե ր ը

և կ ա մ գ ր ա վ ե ր Պ րոպ ոնտ իսում- ն ա և մ ի ո ւր ի շ ա վ ե լի մ ե ծ ն ա վ ա -

Հ ա ն գ ի ս տ , ո ւր կ ա ր ե լի լի ն ե ր բ ե ռ ն ա թ ա փ ե լ Պ ոնտ ոսի ց բե ր վ ո ղ պ ա ր ե ն ա մ թ ե ր ք ը ։

78

Հսլա րտ ո ւ Հա մա րձա կ թ ա գ ա վ ո ր է у փոխանակէ յձ ա ն ա Հ ա ն -

ք ե լո ւՀ վ ո ր ո շե ց պ ա շա րել ու. գ ր ա վ ե լ Կ իզիկոս ք ա ղ ա ք ը , վ ո բ ն ա -

г/7/ն ա մ ե ծ ն ա վ ա հ ա ն գ ի ս տ ն եր և ա մ ե ն ա ո ւժ ե ղ ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ա յ ժ ­

մ յա ն Մ ա րմ ա ր ծ ո վ ի ա փ ի ն է Ս ա կ ա յն ա յս տ ե ղ Կիզիկոս ի աո.ք և . ս կ ս ե ց ր ա խ ա ր դ ա վ ա ճ ա ն ե լ ն ր ա ն ։ Կ իզիկոս ի պ ա շա րմա ն Հ ե ն ց

ս կ զ բ ո ւ մ ս ոս կա լի փ ոթ որ է կ է սլա տ ճաոյով խ ի ս տ Տքնաս վ ե ց ի ն Մ ի -

Հը րդ ա տ ի պ ա տ երա զմ ա կա ն մ ե ք ե ն ա ն ե ր ը և զ " բ ք ի Հետ մ ի ա ս ի ն Հ ր ա ս ո ւ յզ յե ղ ա ն ք ա ղ ա ք ը պ ա շա րող ն ր ա ն ա վ ե ր ր ։ Բ ա ցի ա յդ , փ ո ­

թ ո ր ի կ ն ե ր ի պատճաուով ս կ ս ե ց ը ն դ Հ ա տ վ ե լ պ ա ր ե ն ի փ ո խ ա ­

դ ր ո ւմ ը ծ ո վ ո վ և պ ա շա րող զ ո ր ք ե ր ը Հ ե տ զՀե տ ե ո ւժա սպ ա ռ, յե ղ ա ն

ս ո վ ի ց ո ւ Հ ի վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ։ Վ ե ր ք ի վ ե ր քո , պ ո նտ ա կ ա ն Հ յո ւ ծ ­

վ ա ծ զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը Հա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ յե տ ն ա Հ ա ն ք ե լ դ ե պ ի

Լ ա մ փ ս ա կ ոլս և Բ ի թ ա ն ի ա է Յ ե վ ա յ դ ն ա Հա նք ի ժա մ ա նա կ ն ա դ ա ր -

ձ յա լ մ ե ծ կ ո ր ո ւս տ ն ե ր կ ր ե ց Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի Հետ ա պ նդող լե գ ե ո ն ն ե ր ի ց ։

7 2 թ վ փ գ ա ր ն ա ն ը Մ ի Հ ր դ ա տ ն ի ր մ ե ծ զ ո ր ք ի մ ն ա ց ո ր դ ն ե ր ի Հետ կ ա ր ո ղ ա ցա վ պ ա տ ս պ ա րվել Լա մփ սա կուս և Պ ա ր ի ո ւմ ք ա ղ ա ք ­

ն ե ր ո ւ մ ։ Բ ա յց ա յն ո ւ Հ ե տ և ևս չա ր ճ ա կ ա տ ա գ ի ր ը դ ա ր ձ յա լ ո ւղ ե կ ­

ց ո ւ մ ե ր ն ր ա ն ։ Պ ոնտ ա կա ն Հ ա ր յո ւր ա վ ո ր ն ա վ ե ր ն ո ր ի ց խ ո ր տ ա կ ­

վ ե ց ի ն փ ո թ ո ր ի կ ի պ ա տ ճա ռով Կ ի զիկոս և Պ ա ր ի ո ւմ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի

մ ո տ ։ Չ ն ա յա ծ դ ր ա ն Մ ի Հր դա տ ը դ ե ո. ե լի մոտ վ ե ց ա միս շա ր ո ւն ա ­

կ ե ց պ ա տ երա զմը ծ ո վ ի վ ր ա ։ Յ ե վ մ ի ա յն ի ր ն ա վ ա տ ո ր մ ի վ ե ր ք ն ա -

կ ա ն պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հետ ո ն ա ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա վ յե տ ք ա շ վ ե լ

Պ ոնտ ոս։

Բ ա յց ն ր ա էւա զմա կա ն ո ւ ժ ե ր ի Հա մա ր ա ղետ ա ՛լի ո ւ կ որ ս տ ա ­

բ ե ր յե ղ ա վ ն ա և ա յ ս վ ե ր ք ի ն ն ա Հ ա ն ք ը ։ Բոսփ ո ր ի ց դ ո ւր ս գ ա լո ւց

Հետ ո ն ո ր ի ց փ ո թ ո ր ի կ ի զոՀ դա ո.ա ն ն ր ա ա վ ե լի ք ա ն վա թ ս ո ւ ն

ն ա վ ե ր ը և մոտ տ ա սը Հա զա ր ղ ո ր ք ը է Յ ե վ ն ա Հ ա զի վՀա զ կ ա ր ո ղ ա ­

ց ա վ վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ ի ր յե ր կ ի ր ը գ ր ե թ ե մ ե ն մ ե ն ա կ ։

Կ ռվի բ ե մ ը դ ա ռ ա վ ա յն ո ւ Հ ե տ և Մ ի Հ ր գ ա տ ի բ ո ւ ն յե ր կ ի ր ր ,

Պ ոնտ ոսը, վ ո ր ն ա յժ մ գ ր ե թ ե ա նպ ա շտ պ ա ն ե ր ։

7 2 ք թ վ ի յե ր կ ր ո ր դ կ ե ս ի ն Լ ո ւկո ւԱ ո ս ը ն ե ր ս մ տ ա վ Պ ոնտ ոսի

ա ր և մ տ յա ն մ ա սեր ը և թ ո ւ յ լ տ վ ե ց ի ր ղ ի ն վո բ ն ե ր ի ն ա վ ե ր ե լ ո ւ

կո ղ ո պ տ ե լ Հա րո ւս տ ո ւ բ ա ր ե լի ց ա յս շ ր ք ա ն ն ե ր ը ։ Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի

վ կ ա յո ւ թ յա մ բ ս պ ա տ ե ր ա զմ ա կա ն ա վ ա ր ն ա յն ք ա ն շատ ե ր ա յն տ ե ղ ,

վ ո ր Հռո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ո ւ մ մ եկ յե ղ ն ա ր ժ ե ր 1 դ ե ն ա ր ք — մոտ 3 6

կ ո պ ♦ վ ո ս կ ի փ ո ղ ո վ ) ', մ ե կ ս տ ր ո ւկ ը ' 4 դ ե ն ա ր ( — մոտ 1 ռ բ *

1 Լոս/լուլ., 14 , 1 ։

- Տես Н ս 1 1 տ с Ь, ОйесЫвсНе սոճ г б т 18й1е Ме1го1оз1е, ВегПп 1882, ե ք 71 1 (= 0 ,7 0 2 Магк):

79

4 0 կ ո պ .) : Ա յս տ ե ղ ի ց ԼուկուԱ Ո սի զ ո ր ք ե ր ն ա ռա չ շ ա ր ժ վ ե ց ի ն Լ-

պ ա շա րեցին պ ոնտ ա կա ն յե ր կ ո ւ ն ա վ ա հ ա ն գ ի ս տ ' Ա միսոսը և Թ ե ֊

մ ի ս կ ի ր ա ն ։Մ ի Հրգա տ ը թ ո ղ ե ց , վ ո ր ի ր ք ա ղ ա ք ն ե ր ը պ ա շտ պ ա նվեն ի ր ե ն ց

սեփ ա կա ն ո ւժ ե ր ո վ , ի ս կ ի ն ք ը սկսեց Հ ա վ ա ք ե լ նո ր զ ո ր ք ե ր և

ա մ ր ա նա լո վ ի ր յ ե ր կ ր ի լե ռ ն ա յի ն շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւմ ' աշխա տեց Նա ­

խա պ ա տ րա ստ ել նոր դ ի մ ա գրո ւ թ յո լ ն : Մ ի և ն ո ւ յն ժա մա նա 1լ նա

ո գ ն ո ւ թ յո ւ ն խ ն դ ր ե ց ի ր վ ո ր գ ո լց ' Ս ա ք ա ր ե ս ի ց , վոր ը Բոսփ որի

փ ո խ ա ր ք ա ն ե ր , ն ա և պ ա ր թ և ն ե ր ի ց , ս կ յո ւ թ ն ե ր ի ց ո ւ Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի ց - ' Ս ա կ ա յն ն ր ա ն ո ր ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ յա ն ն ա յլև ս վ ո չ վ ո ք Հ ա ֊

վա տ չե ր ը ն ծ ա յո ւ մ պ ոնտ ա կա ն զ ո ր ք ե ր ի ծ ա ն ր ա ն ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ֊

ն ե ր ի ց Հետ ո։ Թ շն ա մ ո ւ կողմն ե յի ն ա ն ց ն ո ւ մ ա յժ մ շա տ երը մ ի ն չ և ֊

իսկ Պ ոնտ ոսի մ ե ծ ա մ ե ծ ն ե ր ի ց ։ Ն րա ն դ ա վ ա ճ ա ն ո ւմ ե յի ն ն ո լք ն ի ս կ - ս եփ ա կա ն ի ր դ ե ս պ ա ն ն ե ր ը ։

Մ իՀր դ ա տ ի Հա րա զա տ վոր ղ ի ն Մ ա քա ր ե ս ը վ ո չ մ ի ա յն չոդնեէյ Հորը, ա յլ ի ն ք ը Հա րմա ր ա ռ ի թ ի յե ր ս պ ա սո ւմ և Հռոմա յ ե ց ի ն ե ր խ

Հետ ո ւ ղ ո ւ մ ե ր կ ն ք ե լ ա ն^ա տ Հ ա շ տ ո ւ թ յո ւ ն ։

Տ ի գ ր ա ն ի մոտ ո ւղ ա ր կ վ ա ծ դ ե ս պ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա սի ն Պ լո ւտ ա ր ֊

ք ո ս ը պ ա տ մ ո ւմ ե Հ ե տ և յա լը ։

«Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ը Մ ի Հ ր գ ա տ ի կ ո ղ մ ի ց ,— ա ս ո ւմ ե Պ լ ո ւ -

տ ա ր ք ո ս ը 1, --- ո ւղ ա ր կ վ ա ծ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի մոտ ի բ ր և դ ե ս պ ա ն

խ ն դ ր ե լո ւ ո գ ն ո ւ թ յո ւ ն Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ե մ ։ Ս րա ն Հա րցրել-

եր Տ ի գ ր ա ն ը ' «ի ս կ դ ո ւ ի ն ք դ , ո վ Մ ե տ ր ոդ ո ր ոս , ի ՞ն չ խ ո ր ֊

Հ ո ւր դ կըտ ա ս ա յգ մ ա ս ի ն յ>« Ց ե վ ն ա ' կ ա մ Տ ի գ ր ա ն ի ն ո գ տ ա ֊

կա ր լի ն ե լո ւ Հա մա ր և կ ա մ չց ա ն կ ա ն ա լո վ 'վ ո ր Մ ի Հ ր գ ա տ լ.-

փ ր կ վ ի ' ա ս ո ւմ ե '— « ի բ ր և դ ե ս պ ա ն խ ո ր Հ ո ւր դ ե մ տ ա լի ս , իսկ: ի բ ր և խ ո ր Հ ր գ ա տ ո ւ խ ո ր Հ ո ւր դ չ ե մ տ ա լի ս » ։

Մ ի Հր դ ա տ ի դ ի մ ո ւմ ի մ ա ս ի ն Տ ի գ ր ա ն ի ն ո ւշա գ ր ա վ մի վ կ ա —

լ ո ւ թ յո ւ ն ո ւ ն ի ն ա և ՄեՏէնոնը։

հ Մի Հ ր դ ա տ ը *" ո ւղա րկ եցք վ կ ա յո ւմ ե Մ եԱեոնր1 ,— դ ե ս -

* սլա ններ ս կ յո ւթ ա ց ո ց թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի , սլար թ և ս ։ց թ ա գ ա վ ո ր ի

և յո ւ ր փ ե ս ա յի ' Տ ի գ ր ա ն ա րմենի մոտ ։ Ս ա կ ա յն ա ռ ա ջի ն ­

ն ե ր ի ց նա ստ ա ցա վ մ ե ր ժ ո ւմ , ի սկ Տ ի գ ր ա ն ր է վոր ի ն շա րու­

նա կ ա նհ ա նգս տ ա ցնո ւմ եր ո ւ ա ղերսա լից խ ն դ ր ո ւմ Մ ի Հ ր դ տ ֊

տ ի դուստ ր լլ վերֆ ի վ եր Պո խ ոստ ա ցա վ ո գ ն ե ր :

1 Տ ե ս I ու1լուլլոս, 2 2 , 4 ։

շ Գլ. 4 3 , Ь|рБ1ае 1816, ե չ 6 4 ,

80

Տ ի գ ր ա ն ի ա յս խ ոււա ժւմր (քնաւյել ե ր է ըս տ յե ր և ո ւ յթ ի ն ք ի բ ր և սոոկ խ ո ս տ ո ւմ ։ Ա կդ բն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի 'մեք ն ր ա ի ր ա էլան ո գ ն ուիքյա ն

ու. ա ք ա կ ր ո ւթ յա ն մ ա սի ն վ ո չ մ ի ա յն չէլան վ ո ր և ե տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ֊

ն ե ր , ա յլ րնղՀա էլա ոա կր էլան ա էլնա րէլներ ն ր ա չ ե զ ո ք ո ւ թ յա ն մ ա ֊

ս ի ն ։ վ որ ն ր ա ն ք Հ ա մ ա ր ո ւմ ե ն ա ններելիէ մ ի ս խ ա լ։ Ռ ե յն ա ք ի կ ա ր ծ ի ք ո վ ւ Տ ի գ ր ա ն ի ն ե ն վ ե րա բ ե րվոլյքք .Հա վ ա ն ո ր ե ն , Ս ա լլո ւ ս ֊

տ ի ո ւս ի Հետև յա լ խ ո ս ք ե ր ը ?

« 'հ ո ւ չգ ի տ ե ս ք վ ո ր յ ե թ ե վ ո ր և ե տ ն ե ր կրա էլ/л ո ւ ժ գ ն ո ֊ր ե ն Հ ր դ ե Հ ե լ ե , ա յն ք ա ն ե լ Հեշտ չե կ ա ն խ ե լք վոր պ ես զի

չա յր վ ե ն նա և Հա րևա ն տ ները» . [ „ո օ ո էս ՏՇ1Տ, տւ ււսՅՏ а е й е я

ւցուտ серг1 а с гй е г , Иаис1 {асП е տսոէ йеГепвй ц ш п նէ с о т - ЬигапШ г р г с ш т а е " ] 1:Ենտոլես յ ե ն թ ա գ ր ո լ մ ե գ ա ր ձ յա լ Ռ ե յն ա ք ր , ՀԼՆւյ ա յս տո —

ղ ե ր ի ա ղ դ ե ց ո ւթ յա մ բ դ ր վ ա ծ ե , Հա վ ա ն ո ր ե ն ։ ն ա և Հորա յյի ո ւ ս ի Հ ե ֊

տ և յա լ տ ո ղ ր '

« յե ր ր Հա րևա ն պ ա տ ն ա յր վ ո ւ մ ե 1 վ տ ա ն գ ը ք ե զ ե լ ե

վերա բերվում» [„էսՅ гея а§И иг р а п е я с и т р г о х ш и эя г с к ^ " ]2:Պ ա տ մ ա գի տ ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ևս Տ ի գ ր ա ն ի չ ե ղ ո ֊

վ»ուԷ1 յո ւ ն ը Հա մա րոլյք ե ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ե ծ ս խ ա լ9 վ ո ր ո վՀե տ և

ա յժ մ վ ճ ո վ ո ւ մ եր վ ո չ մ ի ա յն Պ ոնտ ոսի} ա յլև Հ ա յա ս տ ա ն ի ո ւ

Աո.ա քա վո ր Ա ս ի ա յի ր ա խ տ ն ո լ ա սլաւէա ն։

Ա յս դ ն ա Հ ա տ ո ւթ յո ւ ն ը ք ի Հ տ ր /լե , ո ւղ ի ղ եք ս ա կ ա յն Տ ի գ ր ա ն ի ն

ղա տ ա պ ա րէոողներ ր ս լետ ք ե նկ ա տ ի ո ւն ե ն ա ն մ ի է ւն ո ւյն ժ ա մ ա ֊

ն ա կ ն ր ա դ ժ վ ա ր կ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ր ։ Հ ա ն դ ե ս ղ ա լո վ Հոոմա յ ե ց ի ն ե ր ի

դ ե ։Ր նա Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ պ ի տ ի լի ն ե ր պ ա տ ե ր ա զ մ ե լո ւ վ ո չ միա յ ն

ս ր ա ն էի ա յլ ն ա և ի ր վ ո խ է յր ի մ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի ' սլա ր թ և ն ե ր ի Հետ՛*։

Զ ս լե տ ք ե ն ա և մ ո ա ս նա ի վ ո ր Հո.ոմեա կա ն ն ե ն գ ո ւ ճա րպ իկ դ ի ֊

վ ա ն ա գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ն ա շխ ա տ ե լ ե ր ի ր Հ ե ր թ ի ն ք ի ն չպ ե ս դ ժ վ ա ր չե

կ ո ա Հել Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի վկա յ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ր * ք տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն и տ ե ղ ֊

ծ ե լ ի ր խ ՛ո ղա ղ տ ր ա մ ա դ ր ո ւթ յա ն մ ա սի ն Տ ի գ ր ա ն ի Հ ա ն դ ե պ ։

1 Տ Լ ս К е I ո а с 1ւ, ЛШЬг^с'Ке ЕираЮг, եք зз .> , ծա ն . 1, նա և Տ а 11 и տ-1 1 и տ, հ՜. III, 37:

- Տ ե ՛ս ն ո ւ յ ն ը , Լ ք 3 3 5 . ծ ս ։ն . 1 ։

՚ Գ ո ւ ա շ մ ի գ Ա կ ա ր ծ ո ւ մ ե ն ա յ ն ի ս կ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն Է վ ե ր ք ի ն կ ո ի վ ը պ ա ր ­

թ և ն ե ր ի դ ե մ շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ւ մ ե ր ն ա և յ ո թ ա ն ա ս ն ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ս / լ զ բ ն ե -

ր ի ն Հ յ ե ր ր Մ ի Հ ր ղ ա ա ի դ ե ս պ ա ն ն ե ր ը յ հ կ հ լ ե յ ի ն ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն խ ն դ ր ե լ ո ւ ն ր ա ն ֊

էքից, աես ОевСЫеМе 1П)П8, ТйЫп^СП 1.888, եք 8 2 —8 3 ։•I Պ լ ո ւ. и ։.է Լ ա կ ա լ լ ո ս , 1 4 , 4 — 7 ։

Տիպոււէւ I*. յեվ Հա ւմլւ—681

71 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը կ ռ ի վ ը Մի Հր գա տ ի ղ ե մ վ ե ր ս կ ս վ ե ց Պ ոն­

տ ոս ի կ ե նտ ր ո նա կ ա ն շ ր ջ ա ն ո ւմ Կ ա բ ի ր ա յի մոտ ( ա յժ մ Ն իկսա ր կաւ!

Նեոկև-սարիա — Կ ելկյիգ-էիկոս գ ե տ ի ա փ ի ն ) ։ Մ իՀրղա տ ը կա րճ ժ ա -

մա նա կվա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ կ ա ր ո ղ ա ցե լ եր հ ա վ ա քե լ ո ւ կա զմ ա կերպ ել

ա յս տ ե ղ մի ն ո ր զ ո ր ա բ ա ն ա կ տ ե ղ ա ց ի ն ե ր ի ց ո ւ ս կ յո ւ թ ա կա ն վ ա ր ձ —

կ ա ն ն ե ր ի ց ։Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ի ա ռ ա ջ շ ա ր ժ ո ւ մ ը դ ե պ ի Կ ա բ ի ր ա բ ա վ ա կ ա ն ծ ա ն ր

ե ր ո ւ վ տ ա ն գ ա վ ո ր , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ր ա բ ա ն ա կ ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր մ ա ն ր

դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ ա ր գ ե լ ք ն ե ր ե ր Վ ա ր ո ւ ց ա ն ո ւ մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի

Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ը , վ որ ը խ ի ս տ ո ւ ժ ե ղ ե ր և թ վ ո վ ա վ ե լ ի շ ա տ ե ր ք ա ն

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա յ ր ո ւ ձ ի ն ։

Թ ե և Կ ա բ ի ր ա յի մոտ ս կ զ բ ո ւ մ Մ ի Հր գ ա տ ն ո ւն ե ց ա վ վորոշ

ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , ս ա կ ա յն շո ւտ ո վ ն ր ա ն դ ա վ ա ճ ա ն ե ց ի ն զ ո ր ա ­

վ ա ր ն ե ր ի ց մ ի ք ա ն ի ս ը , վ ո ր ո ն ց կ ա շա ռել եր Լ ո ւկ ո ւլլո ս ը ։ 7 1 թ վ ի

ա մ ա ռը պ ո նտ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն կ ր ե ց ի ն Կ ա բի ­

ր ա յի մոտ և Մ ի Հր գա տ ը Հա զի վ կ ա րող ա ցա վ փ ա խ չե լ փ ո ք ր ա թ ի վ

զ ո ր ա խ մ բ ո վ ն ա խ կ ոմ ա ն ա , և ապ ա ա յս տ ե ղ ի ց ■Տ ա լա վ ր ա յի վ ր ա -

յո վ , վ ո ր ի տ ե ղ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը դ ե ռ և ս բ ա վ ա ր ա ր կ երպ ով լո ւս ա բ ա ն ­

վ ա ծ չ ե , յե կ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ խ ն դ ր ե ց ի ր փ ե ս ա յի ց տ ա լ ի ր ե ն ո ղ ջ ո ւ թ յո ւ ն և ' ա պ ա ս տ ա րա ն։

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ ն ր ա ն տ ր վ ե ց , ի ր ո ք , ա պ ա ստ ա րա ն • սա կա յն

Տ ի գ ր ա ն ը , կ ա մ ենա լո վ չ ե զ ո ք ո ւ թ յո ւ ն պ ա Հպ ա նել ն ր ա ն յչՀր ա վ ի ր և ց

ի ր մոտ ա ր ք ո ւ ն ի ք , ա յլ Հ ր ա մ ա յե ց թ ա գ ա վ ո ր ա վ ա յե լ պ ա տ իէխ ևր

մ ա տ ո ւցա ն ե լ ա ն երո վ ր և պ ա Հել ն ր ա ն ի ր պ ե տ ո ւթ յա ն Հեռա վոր ո ւ ս ա Հ մ ա ն ա յի ն յե ր կ ր ն ե ր ի ց մ ե կ ո ւմ

Պ ա տ մ ա գետ ներից վ ո մ ա ն ք , Հա վա տ ը ն ծ ա յե լո վ Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի

ա նՀա վա ստ ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն 1 մ ե ղ ա դ ր ո ւմ ե ն Տ ի գ ր ա ն ի ն , վոր

ն ա չ ե ո ւզ ե ց ե լ Հ ա ն դ ի պ ե լ ո ւ մ խ ի թ ա ր ե լ ի ր դ ժ բ ա խ տ ա զ գ ա կ ա ն ի ն

և վոր ն ա ո ւղ ա ր կ ե լ ե Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն վ ա տ ա ռ ո ղ ջ ո ւ ճ ա Հ ճ ա յի ն մի

վ տ յ ր ֊։ Ն ր ա ն ք ա չք ա թ ո ղ ե ն ա ր ե լ, վոր Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի թ ե ա յս և

թ ե ա յլ ն մ ա ն գ ո ւն ա վ ո ր վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք չ ե ն Հ ա ֊ ւէ ՚-սպ ա տ ա սխ ա նում մ յո ւս ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , Հ ա վ ա ֊

ն ո ր ե ն , Հ ն ա ր ո վ ի Հ ե ր յո ւ ր ա ն ք ն ե ր ե ն և չ ո ւ ն ե ն պ ա տ մա կա ն ն շա ­

ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն 3» .

1 Տես Մ ե մ ն ո ն , գլ» 40 և Ա սլ ալ Է ա % ո ս, ՄԷ Հը դա տականք, գլ. 8Տւ- Տես Պ լո ս ա., Լուկուլ., 22, 1։3 Պլուտարքոսի վերոՀիշյալ անՀավաստի վկայություններին Հավատ են

ընծա յել Ռեյնաքը, ԵրՀարդը և ուրիշները, տես К Շ 1 П Э С Ь, МНЬПЙа1е Еира-

Տ ի գ ր ա ն ի վ ա ր ք ա գ ի ծ լէ պա րտ վա ձ ո ւ ի ր մոտ վա ւիյաե՜ Մ ի ֊ Հլլրգա ա ի Հա նդ եպ ո ւ ն ե ց ե լ ե , ի ր ա պ ե ս , ք ա ղ ա ք ա կ ա ն դ ր դ ա պ ա տ ­

ճ ա ռ ն ե ր ։ Տ ի գ ր ա ն ր ի ն չս լե ս Մ ի Հ ր գ ա տ յա ն յե ր ր ո ր գ սլա տ եր ա զմ ի ր ն թ ա ց ք ո ւ մ , ն ո ւ յն պ ե ս և Մ ի Հ ր գ ա տ ի վ ե ր ջ ն ա կ ա ն պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց

Հետ ո, ա շխ ա տ ել ե ր պ ա ր զա պ ես խ ո ւ յս տ ա լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց , Հ ո ւ յս

ո ւն ե ն ա լո վ վ ո ր չ ե զ ո ք ո ւ թ յա ն պ ա Հ պ ա ն մա մր ն ա կ ր կա րողա նա

պ ա Հպ ա նել ն յս ե խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յո ւ ն ը Հռ ո մ ի Հետ ։Վ որ ա յս ս խ ա լ ո ւ կա րճա տ ես ք ա ղ ա ք ա կ ա ն Հա շիվ ե ր ճ ա յգ

ց ո ւ յց տ վ ե ց մոտ ա պ ա գ ա ն ։

էօւ, ե չ 346, Е с к Ь а г ё ^ 01е агтеШБсЬеп РеЫ ги^е йев ЬикиПиБ. КИо, IX,4, ե չ 402 և ա .ըիշ.։ ք \

*

9. ԼՈՏԿՈՒԼԼՈՍԸ « Ш Ц Ш Ы ! ե ՃԱՆԶՆեև հՐեն ՄՒՃՐԴԱՏՒՆ ЗЫ. ՆԱ1«ԱՊԱՏՐԱՍՏ4.ՈհՄ ե ՊԱՏեՐԱԶՄհ

■ Ս իՀր դա տ ի վ ե ր ջ ն ա կ ա ն պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հետ ո Հռո մ ե ա կ ա ն

զ ո ր ք ե ր ը տ ա ր ա ծ վ ե ց ի ն Պ ոնտ ոսի կ ենտ ր ո նա կա ն ո ւ ա ր և ե լյա ն շը ր~

9ա ն ն ե ր ո ւմ և Փ ո ք ր Հ ա յք ո ւ մ ։ Ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւթ յո ւն ը և ս լա շ տ ո ն ե ո ւ ֊

թ յո ւ ն ը գ ր ե թ ե ա մ ե ն տ եղ ա ն ձ ն ա տ ո ւր յե ղ ա ն Հռոմս։յե ց ի ն ե ր ի ն և , Հ ա ն ձ ն ե ց ի ն ն ր ա ն ց յև ր կ բ ի Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ։ Շ ա ր ո ւն ա կ ո ւմ ե յի ն

ս ա կ ա յն կ ո ֊վ ե լ ո ւ Համառ, դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ե յի ն ց ո ւ յց տա%լի ս Հ ե լ­

լե ն ա կ ա ն մ ե ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ը ։7 1 — 7 0 թ վ * ձ մ ե ռ ը Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ը ա ն ց կ ա ց ր ե ց ի ր ն ո ր նվա ճա ծ

կ ա ր իր ա ք ա ղ ա ք ո ւ մ Հ ա յա ս տ ա ն փ ա խ ա ծ Մ ի Հ ր գ ա տ ի սլալատումտ

Կ ա ր ի ր ա յի մոսէ տ ե ղ ի ո ւն ե ց ա ծ մ ե ծ կ ռ վ ի ց Հետ ո, Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ,

7 1 թ վ ի վ ե ր ջ ե ր ի ն , ն ա ո ւղ ա ր կ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի մոտ ի ր կ ն ո ^ յե ղ ր ո ր Ն Ասլսլիոս Կ լա վգիոս ի ն և սլա Հա նվ ե ց , վո ր Տ ի դ ր ա ն ը Հո.ոմա յե ց ի ն ե ֊

ր ի ձ ե ռ ք ը Հ ա ն ձ ն ե պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի ն ։

Ա յս դ ե ս պ ա ն ո ւթ յա ն ՛ մ ա ս ի ն մ ա նրա մ ա սն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր

Հ ա ղ ո ր դ ո ւմ ե Պլո ւտ ա ր ք ո ս ը Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի կ ե նս ա գ ր ա կ ա ն ո լյԲ, վո ր ի մեԳ ն ա Հե ր ո ս ա ցր ե լ ո ւ փ ա ռ ա ր ա ն ե լ ե Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի ն և ա շխ ա տ ել ե

ն վ ա ս տ ա ց ն ե լ ո ւ ա ն վ ա ն ա ր կ ե լ ն ր ա Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր ի ն ։ Յ ե վ ր ո —

պ ա կա ն և Հ ա յկ ա կ ա ն գ ր ե թ ե ր ո լո ր պ ա տ մա կա ն ո ւ ր ա ն ա ս ի ր ա կ ա ն

ն ո ր յե ր կ ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ց ս տ ո ւգ մ ա ն մ ե Հ ե ն բե ր վ ա ծ.յ գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս ,

Հ ե ն ց ա յդ կ ա ս կ ա ծե լի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ։ Պ ա տ մ ա գե տ նե ր ը , գ ը մ ~ ր ա խ տ ա րա ր է ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն չ ե ն ա ռ ե լ, վոր Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի քսեղա ֊

թ յո ւ ր ո ւ մ ն ե ր ը Հ ե շ տ ո ւթ յա մ բ յե ր և ա ն ե ն գա լիս ո ւշա դ ի ր ք ն ն ո ւ ֊

թ յա մ բ ,Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի Հա մա պ ա տ ա սխ ա ն ա յդ ' վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը է վ ո ր

կա րոտ ե ն վ ե ր ա ք ն ն ո ւ թ յա ն , մ ե ^ ե ն ք ր ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ց կ րճա տ ո ւմ ֊

ն ե ր ի ։1 * Պ լո ւտ ա ր ք ո ս , Լ ո ւկ ո ւլլո ս , 1 0 , <2'

« Յ ե վ ն ա [Է ո ւկուԱ ոսը ] ն վ ա ճ ե ց խ ա լդ ա յն ե ր ի ն և տ ի ~

րա րեոններին, գ ր ա վ ե ց ն ա և Փ ո ք ր Հ այ ք ը և. ի ր ե ն յե ն թ ա ր *-

84

Կն.4 ա մ ր ո ց ն ե ր ն ո ւ ք ա ղ ա ք ն ե ր ը ։ Ա յն ո ւՀ ե տ և ն ա Ո ւղա րկեց

Ս պ սլիոս ի% Տ ի գ ր ա ն ի մոտ սլա Հա նվելու. Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հ ա ն ձ ն ո ւ մ ր ,

ի ս կ ի**։Ք Ը Դ ^ աԴ Ա միսոս , վ ո ր ի պ ա շա րում՛ը դ ե ռ և ս շա՛ր ու.— ն ա կ վ ո ւ մ եր )) :

2» Ն ո ւ յն ր , Լ ո ւկ ո ւլլո ս , 2 1 , 1 ---2 Ճ

« Ապսլիոս Կ լա վ դ ի ո ս ի ն է վ ո ր ն ո ւղ ա ր կ վ ա ծ եր Տ ի գ ր ա ն ի

մոտ (^ Է ա վ գ Ի ոսԸ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի ա յ ն ժ ա մ ա նա կվա կնոֆ յե ղ բ ա յր ն ե ր ո ւ ղ ե կ ց ո ւ մ ե յի ն ս կ զ բ ո ւ մ թ ա գ ա վ ո ր ի ա ռ ա ջ­

ն ո ր դ ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք ա ն տ ե ղ ի կ ե ր պ ո վ ն ր ա ն մա ն ե յի ն ա ծ ո ւ մ

յե ր կ ր ի վ ե ր ի ն կ ո ղ մ ե ր ո ւմ ի ն է վ ո ր մ ա ն վ ա ծա պ ա տ ղ ա ր տ ո լյլի

ո լ յե ր կ ա ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ո վ ։ Ւսկ Հետ ո, յե ր բ ս տ ր կ ո ւթ ՜յո ւ­

ն ի ց ա զա տ ա ր ձ ա կ վ ա ծ մ ի մ ա ր դ , ա զ գ ո վ ա ս ո ր ի , ց ո ւ յց տ վե ց

՜նրա ն ո ւղ ի դ ճա նա պ ա րհը* ն ա յե տ դ ա ր ձ ա վ յե ր կ ա ր ո ւ ս ր -

! սալ ա յս ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ց , ա ր ձա կեց բ ա ր բ ա ր ո ս ա ռ ա ջն ո ր դ ­

ն ե ր ի ն և մի ք ա ն ի ո ր ո ւ մ ա ն ց ա վ Յեվւրա տ ը և Հա սա վ Ա ն -

տ ի ո ք , վ ո ր ն ա ն վ ա ն վ ո ւմ ե Ե պ ի դ ա փ ն ե ։ Ա պ սլիոս ի ն Հրա մա ն

ա ր վ ե ց ս պ ա սել Տ ի գ ր ա ն ի ն , վ ո ր ը բա ց ա կ ա յե ր ե ն վ ա ճ ո ւ մ ե ր

Փ յո ւ ն ի կ ի ս ։ յ ի մ ի ք ա ն ի ք ա ղ ա ք Կւերշւ Ա յդ մի շ ո ց ի ն Ա պ պ իոսն

ի ր կողմը գ ր ա վ ե ց ի շ խ ա ն ա վ ո ր ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք

՛ն ե ր ք ո ւս տ մ ե ծ դ ժ վ ա ր ո ւ թ յա մ բ ե յի ն Հ ն ա զ ա ն դ վ ե լ Տ ի գ ր ա ն

ա ր մ ե ն ի ն ։ Ս ր ա ն ց ի ց մեէլն ե ր ե Տէարր ի ե ն ո ս ր ճ Հ ո ր ղ վ ա ց թ ա ­

գ ա վ ո ր ը ։ Ն ա ե Տ ի գ ր ա ն ի ն վ ա ճ ա ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ց շա տ ե ր ի ն ,

վ ո ր ո ն ք ն ր ա մոտ ծ ա ծ ո ւկ ս ո ւր Հա նդ ա 1լներ ե յի ն ո ւղ ա ր կ ե լ

Ա պ պ ի ո ս ը խ ո ս տ ա ց ա վ , վ ո ր Լ ո ւկ ո ւլլո ս ը կ ո գ ն ե ն ր ա ն ց , բ ա յց

Հ ր ա մ ա յե ց , վ ո ր ա յ ժ մ դ ես Հ ա ն գ ի ս տ Տէնան))։

3 * Ն ո ւ յն ը , Լ ո ւկ ո ւլլո ս , 2 1 , 7 ---9 Ճ

Վ Տ ի զ ր ա ն ի ն ն ե ր կ ա յա ն ա լո ւ ց Հե и м ] Հ ե ն ց վ որ խ ո ս ք ր

ա ր վ ե ց Ա պ պ ի ո ս ի ն ճ ն ա ո ւղ ղ ա կ ի ա ս ա ց, վ ո ր յե կ ե լ ե Մ ի Հ ը ր -

դ ա տ ի ն տ ա ն ե լո ւ , վ ո ր ը Հա րկա վոր ե Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի Հ ա ղ թ ա ­

հա նդես ի Հա մ ա ր։ Հա կա ուա կ դ ե պ ք ո ւ մ 1 Հ ա յտ ա ր ա ր ո ւմ ե Տ ի գ ՜ '

բ ա ն ի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ։ Թ ե ե Տ ի գ ր ա ն ը ն ր ա խ ո ս ք ե ր ն ա շխ ա ­

տ ո ւ մ ե ր լս ե լ ժ պ տ ե ր ե ս ո ւ կ ե ղ ծ ծ ի ծ ա ղ ո վ , ս ա կ ա յն ն ե ր կ ա

յե ղ ո ղ ն ե ր ի Հա մա ր ա ն ն կ ա տ ե լի Հէքնաց, վոր ն ր ա դ ե մ ք ը , յե ր ի -

ա ա ս ա ր դ Ա պ սլիոս ի Հա մա րձա կ ճ ա ռ ը լսելյիս, ա յլա յր ք ե ց է Ջե0

վ ո ր ն ա մ ի ա յն ա յժ մ ա ղա տ խ ո ս ք ե ր լս ո ւ մ ք ս ա ն ե Հ ի ն գ

տ ա ր վա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ * Հ ե ն ց ա յդ ք ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ե ր ն ա թ ա ­

գ ա վ ո ր ե լ կ ա մ ա վ ե լի ճիշտ ս ա ն ձ ա ր ձ ա կ կ ե ր պ ո վ մ ո լե գ ն ե լ ։

.Ա յն ո ւՀ ե տ և ն ա և Տ ի գ բ ա ն ը պ ա տ ա ս խ ա ն ե ց Ա պ պ ի ո ս ի ն , վ ո ր

85

%ա մ տ ա դիր չ ե Հ ա ն ձ ն ե լ Մ իՀրղ ա տ ի ն : Իսկг յ ե թ ե Հ ո -ո մ ա յե ֊

ց ի ն ե ր ը ս լա տ երա զմ կ ս կ ս ե ն 1 ի ն ք ը կ պ ա շտ պ ա նվի ։ Տ ի գ ր ա ն ը

բ ա ր կ ա ց ա ծ լի ն ե լո վ ԼուկոԼԱ ոսի վ ր ա , վոր սա ի ր դ ր ո ւ թ յա ն

մեՀ' ա ն վ ա ն ե լ եր ի ր ե ն թ ա գ ա վ ո ր և վ ո չ թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի

թ ա գ ա վ ո ր 1 ի նքը , Ի ր պ ա տ ա սիյա նի մ ե ^ ն ր ա ն չե ր ա ն վ Ш -ն ե լ իմ պ ե ր ա տ ո ր ։ Ւսկ Ա պ պ իոս ի ն ն ա ո ւղ ա ր կ ե ց փ ա ր թ ա մ

ն վ ե ր ն ե ր , և վ որ ո վՀե տ և սա չե ր վ ե ր ց ն ո ւ մ ' աւԼելա ցր եց ո ւ ­

րիշ ն վ ե ր ն ե ր և ս ։ Ս ա կ ա յն Ա պ պ իոս ը , վո ր սլե ս ղի չկ ա ր ծ ե ն թ ե

ի ն ք ր թ շ ն ա մ ա բ ա ր ' ե մերժելի վ ե ր ց ր ե ց մ ի ա յն մեկ գ ա վ ա թ , ի ս կ

մ յո ւ ս ն վ ե ր ն ե ր ր յե ա ո ւղ ա ր կ ե ց ո ւ շտ ա պ եց վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ

Լ ուկուԱ ոսի մոտ ն*Պլո ւտ ա ր ք ո ս ի ա յս վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց , ն ա խ և ա ռ ա ա Գ / Հ ա ֊

վ ա ս տ ի յ ե ու. Հ ն ա ր ո վ ի ն ր ա Հա ղ ո ր դ ա ծ ՀիլքԼական տ ե ղ ե կ ո լթ յո լն ր ,

վ ո ր ի ր ր թ ե Ա պ պ իոս Կ լա վ գի ո ս ը , մ ե ր ժ ո ւ մ ս տ ա նա լո վ Տ ի գ ր ա ն ի ւ յ ’

ն ր ա ն Հ ա յտ ա ր ա ր ե լ ե ր պ ա տ եր ա զմ ։ Ա յղ չ ե կա րող ճիշտ լի ն Լ լ ,

վ ո ր ո վ Հ ե տ և Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ր ա կ ո ւ յտ ը , ի ն չպ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , չե ր

լ ի ա զ ո ր ե լ Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ի ն պ ա տ երա զմ Հ ա յտ ն ե լո ւ Տ ի գ ր ա ն ի ն ։ Մ ի ա ն ­

գ ա մ ա յն ա ն հա վ ա նա կա ն ե, բ ա ց ի ա յդ , վոր 7 1 թ վ ի վ ե ր ջ ե ր ի ն

Լ ո ւկ ո ւլլո ս ր պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յտ ա ր ա ր ա ծ լի ն ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ն , վ ո ր ո վ -

Հետ և ն ա դ ե ու ևս չե ր ն վ ա ճ ե լ պ ո նտ ա կա ն խ ոշոր ք ա ղ ա ք ն ե ր ր և .

չե ր ա պ ա Հովել ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ը * Յ ե վ վ ե ր ջա պ ե ս , կ ա ր ո ղ ե ր մ ի թ ե Լ ո ւկ ո ւլյո ս ն ա յն ք ա ն ա ն Հեռա տ ես ո ւ ա ն զ գ ո ւ յշ լի ն ե լ , վոր Հ ա յկ ա ­

կ ա ն ի ր ա ր շա վ ա ն ք ը ս1լսելուց մոտ մեկ ո ւ կես տ ա րի ա ռ ա ^ ս լա -

տ ե ր ա զ մ Հա յտ ա ր ա ր ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ն , ժ ա մ ա նա կ տ ա լով ն ր ա ն ո ւ

Հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ե լո ւ ռ ա զմ ա կ ա ն ի ր ո ւժ ե ր ը

պ ա տ երա զմի Հա մա ր։

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յա ն ս խ ա լ լի ն ե լն ա յն ­

ք ա ն ա կ ն ե ր և ե , վոր ն ր ա ա յդ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ա նտ ես ե ա ր վ ա ծ

ա կ ա նա վ ո ր պ ա տ մ ա գե տ ն ե ր ի յե ր կ ե ր ո ւ մ , որինա էլ Մ ո մ ղ ե ն ի , Ռ ե յ-

ն ա ք ի և ո ւր ի շ ն ե ր ի ո ւս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ։ Ա յգ ս խ ա լը մ ե ^

ե բ ե ր վ ա ծ ս ա կ ա յն Ե ք Հ ա ր դ ի , Ասա ո ւր յա ն ի և ՛հո լե ն ս —Խ ա չի ա շ­

խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ^ ։

Ա պ պ իոս հ լա վ գ ի ո ս ի ը ն դ ո ւ ն ե լո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն Ա ն տ ի ո ք ո ւմ

ա վ ե լի վ ս տ ա Հ ե լի յ ե ն , ա ն տ ա ր ա կ ո ւյս , ՄեՏքեոն Հ ե ր ա կ լե յա ց ո լ Հ ա -

ւ Տ/ги к . Е с к Ь а г й ^ 01е агш е^всЬеп РеШ гй^е ёев ЬикиНиз, КПо,X , 1, եԼ 74с և 7 5 , — գ ո վ տ , հ. в . а ս ա ո ւ ր յ ա ն ք С ՛Քաղաքս։/լան վ ե ր ա բ ե ր ո ւ- թ ի ւ ն ն ե ր յլԱ ղ մ էչ Հա յա ստ ա նի և Հ ռ ո վ մ ա յ3 , ե ^ 4 9 և Ն. Գ ո լ ե ն ս և Ս,. Խ ա չ ք Պ ա տ մ ո ւթ յո ւն Հին Հ ա յե ր է , պ րա կ Գ։ Թ է ֆ լի ս 1910 , եքէ 4 3 ։

86

դ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր լ լ յ վ ո ր ո վ Հ ե տ ե ս ա , ս լ ա ա կ ա ն հ լ ո վ փ ո վ » —

ր ա ս ի ա կ ա ն Հ ո ւ յ ն Հ ե ղ ի ն ա ք լ ն ե ր ի խ մ բ ի ն ' Հ ռ ո մ ի Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր

ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ չ ո ւ ն ի ա յ ն մ ի տ ո ւ է ք ն ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ո ւ ա չ ա ռ ո ւ վ ե -

ր ա բ ե մ ո ւ ն ք ը , վ ո ր Հ ա տ ո ւ կ ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ մ ա գ ի ր ն ե ր ի ն է Օ ե վ

ո ւ շ ա գ ր ա վ ե , վ ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ի Հ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն Մ ե Ա ե ո -

ն ը , ր ս տ յ ե ր ե ո ւ յ թ ի ն , վ ո չ ի ն չ չ դ ի տ ե ։ Բ ա յ ց ն ա Հ ա ն գ ա մ ա ն ո ր ե ն

մ ե ջ ե բ ե ր ո ւ մ Տ ի գ ր ա ն ի պ ա տ ա ս խ ա ն ն 1Լ պ պ ի ո ս ի ն , վ ո ր ը մ ի ա ն գ ա -

մ ա յ ն Հ ի լ ք ն ա վ ո ր ե ր ո ւ ա ր դ ա ր ա ց ի ք ե Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Հ ե ն ց . ա ք դ

պ ա տ ճ ա ռ ո վ չ ե Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ո ւ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ —

է ն ա դ ի ր ն ե ր ի յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ։ •

«Լ ո ւկ ո ւլլո ս ր , ---վ կ ա յո ւ մ ե ՄեԱե ո ն ր ], ----ո ւղ ա ր կ ե լ եր

Տ ի գ ր ա ն ի մոտ ի բ ր ե դ ե ս պ ա ն Ա պ սլիոս Կ լա վ դ իո ս ի ն ե պ ա -

Հ ա ն վ ո ւմ ե ր ի ր ե ն Հ ա ն ձ ն ե լ Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ։ Ս ա կ ա յն Տ ի գ ր ա ն ր

չ տ վ ե ց , ա ս ե լո վ վո ր բ ո լո ր մ ա ր դ ի կ ի ր ե ն կըպ ա խ ա ր ա կ ե ն , յ ե թ ե ն ա Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի ձ ե ռ ք ը Հ ա ն ձ ն ե ի ր կնոֆ Հ ո ր ը ։ Ա յլ թ ե

ի ն չպ ի ս ի վա տ մ ա ր դ ե Մ իՀր դ ա տ ը ա յդ ի ն ք ն ե լդ ի տ ե , ս ա ­

կ ա յն խ ա ղ ք ո ւ խ ա յտ ա ռ ա կ կ լի ն ի ի ր ա զ գ ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ա ռ —

ջ ե ։ Նա ն ա ե նա մ ա կ ե գ ր ո ւ մ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի ն , վոր բ ո վ ա ն դ ա - կ ո ւ մ ե ր ի ր մ ե ջ ն րա ա ս ա ծ ա յդ խ ո ս ք ե ր ը » ։

Ո ւշա դիր ք ն ն ո ւ թ յա ն յե ն թ ա ր կ ե լո վ Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի ն ա ե մ յո ւ ս

վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը դ ժ վ ա ր չ ե ն ո ւ յն պ ե ս կ ռ ա Հ ե լ, վ ո ր ա ն Հ ա վ ա ն ա -

կ ա ն ե ն մ ա ն ա պ ե ս ն ր ա ա յն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ի բ ր թ ե Տ ի գ ­

ր ա ն ի ո ւղ ա ր կ ա ծ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ը դ ի տ ա վ ո ր յա լ կ ե ր պ ո վ մա ն ե ն

ա ծ ե լ Ա պ պ ի ո ս ի ն յե ր կ ա ր ո ւ զ ա ր տ ո ւղ ի ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ո վ ։ 1*սկք

ի ր ա պ ե ս , Ա պ պ իոսը Հ ե ն ց ի ն ք ն ե ր շա Հ ա գ ր գ ռ վ ա ծ ա յս բ ա ն ո ւ մ ե

ի ն ք ն ե ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ճ ա ր պ ի կ կ ե ր պ ո վ կ ա զմ ա կ ե ր պ ե լ ի ր շ ր ջա ­

գ ա յո ւ թ յո ւ ն ը լր տ ե ս ո ւ թ յա ն Հա տ ուկ ն պ ա տ ա կ ո վ г

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ց կ ա ր ե լի յ ե վս տ ա Հ ո ր ե ն Հ ե ­

տ և ց ն ե լ, վ ո ր Ա պ պ իոսը գ ա ղ տ ն ի Հ ր ա Հ ա նգ եր ո ւ ն ե ց ե լ գ ր գ ռ ե լո ւ

ո ւ ա պ ս տ ա մ բ ե ց ն ե լո ւ Տ ի գ ր ա ն ի դ ե մ Ա ս ո ր ի ք ի Հ ո ւն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք -

ն ե ր ը ե Տ ի գ ր ա ն ի ն Հ պ ա տ ա կ վա ծ ոտ ա ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ը ։ Պ լո ւտ Խ ր -

ք ո ս ն ա շա խ տ ել ե , ը ս տ յե ր ե ո ւ յ թ ի ն , ք ո ղ ա ր կ ե լ դ ե ս պ ա ն ի լր տ ե ս ա ­

կ ա ն շ ր ջ ա գ ա յո ւ թ յո ւ ն ը Հ ա յա ս տ ա ն ո ւմ և մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն ա ջո ղ ո ւ ա ն մ ի տ կ ե ր պ ո վ բ ա ց ա տ ր ո ւմ ե , վոր Ա պ պ ի ո ս ի ն դ ի տ ա վ ո ր յա լ

կ ե ր պ ո վ ս խ ա լ ճ ա նա պ ա րՀո Վ հյ ի <ւ ա ռ ա ջն ո ր դ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ո ւղ ա ր ­

կ ա ծ ո ւղ ե կ ի ց ն ե ր ը ։

1 Տե ս դ լ. Х1ЛЧ:

87

Ա սլպ իոսը, ի ն չս լե ս մ ա տ ն ա ն շո ւմ ե վ ե ր ո հ ի շ յա լ ի ր վ կ ա յո ւ ­թ յա ն յ ե չ Պ լուտ ա ր ք ո ս ր , ա ճ ո ղ ո ւթ յա մ բ եր կա տ ա րել Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի

Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը : Նա Հո. ո մա յ ե ց ի ն ե ր ի կողԱե եր գ ր ա վ ե լ,

Հա վ ա ն ո ր ե ն , ի ր շ ր ջ ա գ ա յո ւ թ յա ն ժա մ ա նա կ է գ ժ գ ո Հ ի շ խ ա ն ն ե ր ի ց .

վ ո մ ա ն ց, վ ո ր ո ն ց թվոււքե եր Կ որգվա ց Զ ա ր բ ի ե ն ո ս թ ա գ ա վ ո ր ը ։ 'Իսկ

Ա ս ո ր ի ք ի մի ք ա ն ի ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն ք վ ո ր ո ն ք խ ո ս տ ա ց ե լ ե յի ն ա պ ը ս - տ ա մ բ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ղ ե մ % նա խ ո ր Հ ո ւր գ եր տ վել ս սլաս ել մ ի ն չև

ԼուկուԱՈԱի գ ա լը *Ա սլսլիոսի Հ ա յա ս տ ա ն յե ղ ա ծ ժ ա մ ա նա կ շ ա ր ո ւն ա կ վ ո ւմ եր

գեռ. սլոնտ ա կա ն մ ե ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի 1 Ամի սոսի և Ս ինոսլի սլա շա րու—

մը9 վ ո ր ո ն ք կա տ ա ղի կ երսլով դ ի մ ա գ ր ո ւմ ե յի ն և չ ե յի ն Համա­

ձ ա յն ո ւ մ ա ն ձ ն ա տ ո ւր լի ն ե լ Հււոմա յե զ ի ն ե ր ի ն ։ Հ ե լլե ն ա կ ա ն ք ա ­

ղ ա ք ն ե ր ի ա յս Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւթ յո ւն ը և ն վ ի ր վ ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ը Մ իվ ր դ ա ­տ ի ն խ ի ս տ ո ւշա գ ր ա վ ո ւ սլերճա խ ոս մի փ ա ստ ե , վո ր ը ց ո լ յղ ե

տ ա լի ս , վոը Մ ի Հր դ ա տ ը յե ղ ե լ ե , ի ր ա ս լե ս , սլա շտ սլան ո ւ Հ ո վ ա ն ա -

վոր Հ ե լլե ն ի զ մ ի և Հ ե լլե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ։ Ն րա Հ ե լլե ն ա ս ի ր ա կ ա ն

ո ւ ա ռա ջա դ իմ ա կա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը և ն ր ա Հ ե լլե ն ա կ ա ն ք ա ­

ղ ա ք ա յի ն կ ո ւ լտ ո ւ ր ա յի տ ա ր ա ծմ ա ն Հ ա ն ք ե ր ը յ վ որ վ ե ր և մ ա ն ­

րա մա սն մ ա տ ն ա նշել ե յի ն ք , չ ե յի ն կա րո ղ է իՀա լւկե, Հա ճելի լի ն ե լ

Պ ոնտ ոսի կ ա լվ ա ծա տ ե ր սլա Հ սլա ն ո զա կ ա ն ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւթ յա ն ր ։ Յ կ վ ,

րստ յե ր և ո ւ յթ ի ն ք Հ ե ն ց ա յդ ե պ ա տ ճա ռը, վոր Մ ի Հ ր ղ ա տ ի ն Հա ­

ճա խ դ ա վ ա ճ ա ն ո ւմ ե ր , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս ։ ա զ ն վ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ր , վո ր ր

ա ո.ա նց վ ո ր և ե լո ւր ճ դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յա ն Հ ա ն ձ ն ե լ եր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն

յե ր կ ր ի ա մ ր ո ւթ յո ւ ն ն ե ր ը և Հ ա ր ս տ ո ւթ յո ւն ն ե ր ը ։

7 0 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը Հռոմա յե ց ի ն ե ր ը յե ր կ ա ր պա շա րույթից Հե­

տո կ ա ր ո ղ ա ցա ն գ ր ա վ ե լ Հ ե ր ա կ լե ա ն և Ս ի նո պ ը, ի ս կ 7 0 թ վ ի ա շ­

ն ա ն ը ն ա և Ա մ ի ս ո սը ։ Ա յս ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ա ն կ ո ւմ ի ց Հետ ոճ Հոո մ ը

տ եր եր դ ա ո ն ո ւ մ ա մ բո ղ ֆ Պ ոնտ ոսի և պ ա տ երա զմը Մ ի Հր ղ ա տ ի Հետ կ ա ր ելի յե ր Հա մա րել վ ե ր կ ա ց ա ծ ։

Ն վ ա ճ վ ա ծ յե ր կ ի ր ը ) մ ա ն ա վ ա նդ է ն ր ա Հ ե լլե ն ա կ ա ն Հա րուստ

ո ւ 1Ք^Դ ք ա ղ ա ք ն ե ր ը մ ա տ ն վ ե ց ի ն ա ն խ ն ա կողոպ ուտ իէ Հռո մ եա կ ա ն

ՂոՐ ք ե բ ը Հ ր դ ե Հ ե ց ի ն *>ու ի սպա ո. ա վ ե ր ե ց ի ն փ ա ր թ ա մ ո ւ Հո յա կա պ Հեր ա կ լե ա ք ա ղ ա ք ը և Հ որա կա վոր ո ւ գ ե ղ ե ց ի կ Ա միսոսը, վոր ը Հա ­

մ ա ր վ ո ւմ եր Պ ոնտ ոսի Ա թ և ն ք ը ։ Յ ե վ բն ո ր ո շ ո ւ Հա տ կա նշա կա ն ե է

վոր պ ա տ մ ա գի տ ա կա ն մե ծա Հ ռչա կ մ ի ք ա ն ի յե ր կ ե ր ի մե9 զորա վ ա ր

Լ ուկուԱ ոսը, Հռո մ ա յ ե ց ի ա մ ենա խ ոշոր ա վ ա ր ա ռ ո ւն ո ւ կ ո ղ ոպ տ ի չը ,

վոր ը ք ա ն դ ե լ ո ւ ՀիԱ նովին կ ո ր ծ ա ն ե լ ե ր Հ ե լյե ն ի ս տ ա կ ա ն մ ե ծ ո ւ

ճոխ կ ո ւլտ ո ւր ա ն Պոնտ ոս ո ւ մ ճ Հ ա մ ա ր վ ո ւմ ո ւ ա ն վ ա ն վ ո ւմ ե պ ա շտ -

88

•սլան Հ ե լլե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ յա ն ե ' «Հ ե լլե ն ի զ մ ի ջ ե ր մ յ ե ր —

կըրպ ա գո է. я 1 ։Բա ղա ք ն ե ր ը ն վ ա ճ ե լո ւց Հեա ոճ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ր ն ո ւ յն ո ւյս 7 0

թ վ ի ն վ ե ր ա դ ա ր ձ ե լ ե ր Պոնտ ոս ի ց պ ր ո վ ի ն ց ի ա Աս ի ա ։ Յ ե վ խ ի ս տ

ո ւշ ա գ ր ա վ ե ո ւ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր , վ որ ն ա Հ ա յա ս տ ա ն ա ր շա վ ե լո ւց ա -

ուա ջ ա ն Հր ա ժ ե շա եր Հա մ ա ր ել թ ե թ և ա ց ն ե լ Հռո մեա կ ա ն Ա սիս։ լի

ա նա հ и ա կ ա ն Հուսա Հա տ ա կա ն դ ր ո ւ թ յո ւ ն րէ

Ա յո ն ա Հ ա ն գ ն ա ո ա ջ ի ն ХГի Հ ր գ ա տ յա ն պ ա տ ե ր ա զմ ի ց • Հետ ո

Հ 8 8 — 8 4 թ վ * ) , ի ն չպ ե и վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , վ ճ ա ր ե լո ւ յե ր ի պա տիժ՜

ի ր ա ն Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւթ յա ն , ր ա ց ի Հ ի ն գ տ ա ր վա Հ ա ր կ ե ր ի ց , ն ա և

ք ս ա ն Հա զա ր տ ա ղ ա նդ ռ ա զ մ ա տ ո ւգ ա ն ք ։ ՜հա ա յժ մ կ ա տ ա ր ելա պ ես

ս ն ա ն կ ա ց ե լ ո ւ ա ր յո ւ ն ա ք ա մ եր յե ղ ե լ , վ ճ ա ր ե լո վ Հ ս կ ա յա կ ա ն ի ր

պ ա ր տ ք ի վ ա շխ ա ռ ո ւա կ ա ն տ ո կ ո ս ն ե ր ը ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ֆ ի ն ա ն ս ի ս տ —

ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք դ ր ա մ ա կ ա ն ւիոիյ ա ր վ ո ւ թ յո ւ ն ե յի ն տ վ ե լ ա ղ ք ա տ ա -

ց ա ծ ա յս յն ր կ ր ի ն ճ ի ր ե ն ց ս տ ա ն ա լի ք տ ո կ ո ս ն ե ր ի դ ի մ ա ց բ ռ ն ա ­

գ ր ա վ ո ւ մ ե յի ն ա յս տ ե ղ տ ն ե ր ր ։ վա ր ե լա Հ ո ղ ե ր ը , ա յգ ի ն ե ր ը , Հա սա ­

ր ա կ ա յի ն շ ե ն ք ե ր ը , Հա փ շտ ա կ ո ւմ ո ւ Ւ տ ա լիա ե յի ն տ ա ն ո ւմ ա ր ­

վե ս տ ի ի ր ն ր ը , ա ր ձ ա ն ն ե ր ը , պ ա տ կ ե ր ն ե ր ը , տ ն ա կ ա Հ ո ւ յք ը , վ ո ս կ ե -

դ ե ն ն ո ւ արծ՜ա թ ե դ ե ն ը , և վ ե ր ց ն ո ւ մ ե յի ն , ր ա ց ի ա յդ , ն ա և պ ա ր ­

տ ա պ ա ն ն ե ր ի յե ր ե ի ւա ն ե ր ի ն կ ա մ Հ ե ն ց ի ր ե ն ց պ ա ր տ ա պ ա ն ն ե ր ի ն

ո ւ վ ո ր պ ես ս տ րո ւկ ո ւղ ա ր կ ո ւմ ն ո ւ յն պ ե ս Ի տ ա լիա է Չ ն ա յա ծ ս ա ­

կ ա յն ա մ րողջ ա յս ն ա Հ ա ն գ ի կ ա տ ա ր յա լ ս ն ա ն կ ա ց մ ա ն 1 ն ր ա ո կ ը զ ր -

ն ա կ ա ն ք ս ա ն Հա զա ր տ ա ղ ա ն դ պ ա ր տ ք ը 8 4 թ վ ի ց Հետ ո վ ո չ մ ի ա յն

չ ե ր պ ա կ ա ս ել, ա յլ դ ա ռ ե լ եր 7 0 թ վ ի ն ք ա ռ ա ս ո ւն Հա զա ր տ ա ղա նդէ

Ը ն դ ո ւ ն ե լո վ ը ս տ Հ ո ւ լչ ի , վ ո ր մեկ տ ա ղ ա ն դ ը Հա վա սա ր ե յե ղ ե լ

ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ ա շր ջա ն ո ւմ մ ոտ ա վորա պ ես 4 2 0 0 գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն վ ո ս կ ի

.մ ա ր կ ի ճ ա մ րողջ ա յդ պ ա ր տ ք ը կ լի ն ի 1 6 8 մ ի լի ո ն մա րկ կ ա մ 8 4

մ ի լի ո ն վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ լ ի " ։

ւ Տ ե ս , ո լ, ի ն ակ, Ф е р р е р о , Величие и падение Рима, I, перевод А . З а х а р о в а , М осква 191Ց, ե ջ 1 6 1 և 1 8 հ Նմա ն յե ր կ ե ր ի ա զ դ ե ց ո ւթ յա ն ըպ ե տ ք ե վ ե ր ա գ ր ե լ Մ իՀրդա տ ի ո ւ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ի սխ ա լ ր ն ո ւթ ա գ ր ե ր լ» Կովա լեվի դ ա ս ա գ ր ք ո ւմ ։ ՄիՀրւղատին Կ ովա լեվր Հա մա րում ե Հ Հուն ա կա ն կ ր թ ո ւ թ յո ւ ն ստ ա -

յյաձ- խ որա մա նկ ո ւ ճա րպ իկ րա րրա րոսէ, ի ս կ Լ ո ւկ ո ւլլո ս ր , նրա ա սելով[' է Հա ­մ ողվա ծ■ ա րիստ ոկրա տ եր, խ իստ Հա րուստ , Հա յտ ն ի յե ր ի ր լլնտ իր Հ յո ւր ա ս ի - ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ (է Լ ո լկ ո ւլյա ն խ ն ճ ո ւ յք ն ե ր * ) , և ա նձ նա պ ես ա զ ն ի վ մա րդ ե ր .~ » .տ ես С. И. К о в а л е в , И стория античного об щ ества . Эллинизм и Рйм, 1936, ե չ 19 2 և 2 0 7 ։

2 Տ ե ս р г. Н ս 1 1 տ с հ, 0г1ес1115сИе սոճ гОш^сЬе- М еио1о[*1е, Вег11п 1882, եչ 298 և 71 1 ։

89

Վճարել ա յս Հսկայական գումարը և նրա վրա բարդվող տո­

կոսները Հռոմեական Ասիայի ուժերից վեր եր և այլևս Հնարավոր-

տերг Հարստահարվող բն ա կ չո ւթ յո ւն ը չափից դուրս գրգռված՛ եր

Հռոմայեցիների և, բնականաբար, նաև Հռոմեական իշխ ա նությա ն

դեմ։ ԼուկուԱոսն անհրաժեշտ համարեց հանդարտացնել բնա կչու­

թ յա ն ա յդ դ ժ գո Հո ւթ յո ւնը և աշխատեց թ եթ ևա ցնել նրա տնտե­

սական դ ր ո ւթ յո ւն ը , վոր դառել եր արդեն անտանելի։ Ն ա սաՀ—

մ ա ն ե ց տ ո ւր ք տ ն ե ր ի ու. ս տ ր ո լ/լս ե ր ի վր ա , ն ա և 25'՜1 ^ յե կ ա մ տ ա ֊

Հ ա ր կ *։ Մ ա սնա վոր պ ա ր տ ք ե ր ի Հա մա ր նա ա ր գ ե լե ց վ ե ր ց ն ե լ 1 2 ° Հ -ի ց

ա վ ե լի , ա ր գ ե լե ց նմ ա նա պ ե ս ա վ ե լա գ ր ե լ չվ ճ ա ր վ ա ծ տ ո կ ո ս ն ե ր ի

վրա նոլկ տ ոկոսներ և կ ա ր գ ա դ ր ե ց , բ ա ց ի ա յգ , վոր պ ա Հա ն9վ ո ։լ

տ ո կ ոսն եր ի գ ո ւմ ա ր ը չպ ե տ ք ե ա վ ե լի լի ն ի ք ա ն ս կ զ բն ա կ ա ն պ ա ր տ ք ի

գ ո ւ մ ա ր ը ֊է Յ ե թ ե պ ա ր տ ա պ ա ն ն ե ր ը չ ե յի ն վ ճ ա ր ո ւմ ի ր ե ն ց պ ա ր տ ֊

ք ե ր Ը ՝ պ ա րտ ա տ եր երն ի ր ա վ ո ւ ն ք ո ւ ն ե յի ն վ ե ր ց ն ե լո ւ ն ր ա ն ց ) ե ֊ կ ա մուտ ի մ ի ա յն մեկ ք ա ռ ո ր դ մա սը3»

Յ եվր ոս լա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ի ց շա տ երը, ո ր ի ն ա կ , Ֆ ե ռ ե ո ո ն -

և Շ ա պ ո ն, Լ ո ւկ ո ւլչո ս ի ֆ ի ն ա ն ս ա կ ա ն ա յս մ ի ջո ց ա ռ ո ւմ ն ե ր ը յ ե ն ֊

թ ա գ ր ո լ մ ե ն Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն յե ր ր ո ր դ պ ա տ երա զմի ա ռ ա ծի ն տ ա ր վա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , ա յս ի ն ք ն 1 7 3 թ վ ի ն * ։ Ա յս յե ն թ ա գ ր ո լ թ յո լ ն ը մ ի ա ն ­

գ ա մ ա յն անՀիՏէե ե ։ Թ ե Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ը ե թ ե Ա պ պ ի ա նոս ը, վ ո ր ո ն ք

գ լխ ա վ ո ր ո ւ միա կ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ն ե ն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ՛

պ ա րզ կ երպ ո վ մ ա տ ն ա ն շո ւմ ե ն , վոր ԼոլկուԱ Ո սի վ ե ր ա դ ա ր ձ ը Հո ո ֊

մեա կա ն Աս իա և վ ե ր և ո ւմ ն շ վ ա ծ նր ա բ ա ր ե փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը տ ե ղ ի ե յի ն ո ւ ն ե ց ե լ Ա միսոս ք ա ղ ա ք ի գ ր ա վ ո ւմ ի ց և Ա պ պիոս Կ լա վ գ ի ո ֊

ս ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւղ ա ր կ ե լո ւց Հ ե տ ո *։

Վ որ ի ր բա ր ե ն ո ր ո գ ո ւմ ն ե ր ը և Հռոմեա կա ն- Փ ո ք ր Ա սի ա յ ի խ ա ղ ա ղ ա ցո ւմ ը Լ ո լկ ո լլլո ս ը կ ա ր և ո ր ո ւ ա ն Հր ա ժեշտ եր Հ ա մ ա ր ե լ

Հ ա յա ս տ ա ն ա ր շա վ ե լո ւց ա ո ա ա յ գ ուշա գ ր ա վ մի փ ա ստ ե , վորն-

ո ւշ ա դ ր ո ւթ յա ն չ ե ա ռ ն վ ե լ պ ա տ մա գի տ ա կա ն յ ե բ կ ե ր ո ւմ ։ Շա տ պարհ

ե , վոր ն ա , վ ո ր ո շա ծ լի ն ե լո վ պ ա տ ե րա զմ է լ Տ ի գ ր ա ն ի դ ե մ ճ պ ետ ք

ե ա պ օ ։ Հո վ ե ր ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ն ա ր և մ ո ւտ ք ո ւմ , վորոշ զ ի Հո ւմ ս եր ա ն ե ֊

լո վ Հռո մ եա կա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա յի Հո ւս ա Հա տ վա ծ ո ւ Հ ո ւզ վ ա ծ բ ն ա կ ֊ - չ ո ւ թ յա ն ը ։

1 Ա ոչ պ ի ա Ъ п ս, ԾիՀրւէւսսւա1լա%ք, 8 3 ։՜ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լու կ ո ւր , 2 0 , Յւ

■ ՚ Ն ո ւյն ը ւ Լոս1լ-, ՁՕ, 3 1

* Տ ե ս Ф е р р е р о , Величие и падение Рима, т. I, ե չ 3 4 0 և V . С հ а р о է, Ьа ргоуШсе гота!п е ргосопви1а1ге й’- ^ е , Ране 1904, ե չ 4 0 — 4 հ

■' Տես Պ չ ո ւ տ * , Լուէլ,, 19 , Ջ և Ս, պ սլ ի ա Ъ ո ս, ՄիՀրղ.ք 8 3 ։

90

Պ ա տ մ ա ւ լի ա ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ բ ն ա վ չ ե լ ո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ ն ա /ւ Լ ո ւ ֊

կ ո ւ Ա Ո ս ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ա ր շ ա վ ե լո ւ , ն ե ն գ ու. ի ա ր ա մ ա ն կ ծ ր ա գ ի ր ը ; վ ո ր ն ա ռ ա ն ց դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ա ն ք ո ղ ա զ ե ր ծ վ ո ւ ւ Ր ո ւ մ ե ր կ ա ց վ ո ւ մ և

ս / լ ղ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ո ւ շ ա դ ի ր ք ն ն ո ւ թ յ ա մ բ ։

Տ ի դ ր ա ն ի դ ե մ ի ր ա ր շ ա վ ա ն ք ը Լ ո ւ 1 լ ո ւ լ լ ո ս ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ մ

ե ր բ ո լ ո ր ո վ ի ն թ ա ք ո ւ ն կ ե ր պ ո վ ։ Ն ա ա շ խ ա տ ե լ ե ր ը ս տ ի ս ք ն ե ր ֊

ն ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ա Հ ա լ ր ֆ ո ւ թ յո ւ ն ը և ծ ր ա գ ր ե լ ե ր Հ ա ն կ ա ր ծ ո ւ ա ն ~ и ս լա и է»լ ի Հ ա ր ձ կ վ ե լ ո ւ ֆ ա խ ֆ ա խ ե լ ն ր ա ն յ ն ա խ ք ա ն ն ա Հ ա վ ա ք ա ծ

ո լ ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ա ծ կ ր յ իԳւ ե ր ի ր ց ր վ ա ծ զ ո ր ա մ ա ս ե ր ը ։

Մ ի ա ն գ ա մ ա յն բ ն ա կ ա ն ե ո ւ Հ ա ս կ ա ն ա լի ք վ ո ր Լ ո ժ լ ո ւ լ լ ո ս ի ա յ դ

Հա ր ձ ա կ ո ււքէէ ա ո .ա ն ց ս լ ա տ ե ր ա ղ մ ի Հ ա յ տ ա ր ա ր ո ւ թ յ ա ն է վ ո ր ո վ վ ո ա ֊ ն ա Հ ա բ վ ո ւ մ ե յ ի ն մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն ո ր ի ն ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն կ ա ր դ ե ր ը ք չ ե ն

ո ւ զ ո ւ մ բ ա ց ա Հ ա յտ կ ե ր ս լ ո վ խ ո ս տ ո վ ա ն ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը

ևք մ ա ս ն ա վ ո ր ա ս լե ս } Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը 3 վ ո ր ը Դ Ր ^Է ^ ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի վ ո չ

թ ե ա ն ա չ ա ռ պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ) ա յ լ ն ե ր բ ո ղ յ ա ն ը ։ Ս ա կ ա յն պ ա ր զ

ա կ ն ա ր 1 լԱ ե ր կ ա ն ա յ դ մ ա ս ի ն Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մ ո տ ք վ ո ր ն ի ր ս լ ա տ — մ ո ւ թ յ ա ն ա յ ս մ ա ս ո ւ մ ո գ տ վ ե լ ե ր ք Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ։ վ ո չ թ ե Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն է

ա յ լ փ ո ք ր ս , ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք Հ ո ւ յ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ի ց ։

էԼէւլսլի ա ն ո и ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ) վ ո ր ա մ բ ո ղ ­

ջ ո ւ թ յ ա մ բ մ ե ջ ե ն ք բ ե ր ո ւ մ ) յ ե ր ե ո ւ մ ե ) վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը վ ե ր ա - դ ա ռ ն ա լ ո վ 7 0 թ 1] ^ ^ - Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա ճ ն ա խ ա շ խ ա տ ե լ ե ր

տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն գ ո ր ծ ե ի վ ո ր ի բ ր թ ե ս լ ա տ ե ր ա զ մ ը վ ե Ր չ ա ց ե լ ե 1ւ

ա ս լա շ ա ր ժ վ ե լ ե ր Հ ա ն կ ա ր ծ ո ւ ա ր ա գ յ ե ր թ ե ր ո վ դ ե պ ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ։

( [Ա ր դ * Հ ե ն ց ա յ ս պ ե ս ) ---պ ա տ մ ո ւ մ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ,--- Լ ո ւ —կ ո ւ լ լ ո ս ն ա վ ե ր ե ց Ա ի ն ո պ ը և Ա մ ի ս ո ս ը ։ Ն ա բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յ ո ւ ն

Հ ա ս տ ա տ ե ց Մ ի Հ ր գ ա տ ի վ ո ր դ ո լ Մ ա ք ա ր ե ս ի Հ ե տ ք վ ո ր ը р п и - փ ո ր ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր և ո ւ ղ ա ր կ ե լ ե ր ի ր ե ն վ ո ս կ ե պ ս ա կ ։

Ա պ ա ն ա Տ ի դ ր ա ն ի ց պ ա Հ ա ն ^ ե ց Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ։ Ի ս կ ի ն ք ը , վ ե ­

ր ա դ ա ռ ն ա լ ո վ Ա ս ի ա ) վ ո ր ը գ ե ռ վ ճ ա ր ո ւ մ ե ր Ա ո ւ լ լ ա յ ի ս ա Հ ֊ մ ա ն ա ծ տ ո ւ գ ա ն ք ն ե ր ը ք վ ո ր ո շ ե ց վ ո ր վ ճ ա ր ե ն յ ե կ ա մ ո ւ տ ի մ ե կ

ք ա ռ ո ր դ մ ա ս ը ) և Հ ա ր կ դ ր ե ց ն ա և տ ն ե ր ի ո ւ ս տ ր ո ւ 1 լ ե ե ր ի

վ ր ա ։ Ա յ ն ո ւ Հ ե տ և ն ա ի ր Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ա ն ա ռ թ ի վ զ ո Հ ա բ ե ր ո ւ ֊

թ յ ա ն Հ ա ն գ ի ս տ տ ո ն ե ր կ ա տ ա ր ե ց է վ ո ր պ ե ս թ ե ս լա տ ե ր ա ղ մ ր

ա ^ ո ղ կ ե ր պ ո վ ա վ ա ր տ վ ա ծ ե ։ Օ ե վ զ ո Հ ա բ ե ր ո ւ թ յ ո լ ն ն ե ր ի ց

1 Լո/մլու-էլոս ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ը Փ ո ք ր Ա ս ի ա պ ե տ ք ե յ ե ն թ ա ղ ր ե լ վ ո չ թ ե Ս ի -

նոս լ ու. Ա մ ի ս ո ս ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ա ռ ո ւ մ ի ց աոա^ 7 1 թ վ ի ն , ի ն չ պ ե ս Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի

Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ձ ա յն կ ա ր ծ ո ւ մ ե ն Ռ ե յն ա ք ը , Մ ո մ զ ե ն ը և ո ւ ր ի շ ն ե ր ը

(տ ե ս МИМсШв ЕирЭЮГ, ե շ 1 5 2 և „Римская история\ III, ե չ 5 2 ) , ա յ լ ա յՈ

ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ա ռ ո ւմ ի ւ յ Հ ե տ ո 7 0 թ վ ի ն , ի ն չպ ե ս վ / լ ա յո ւ մ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ։

91

Հ ե տ ո ն ա ռ ա զ մ ի յ ե լ ա վ Տ ի գ ր ա ն ի դ ե մ , վ ո ր ՚լ լ չ ե ր ա վ ե լ ի ր

ձ ե է ւ ք լI Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն շ 11

Վ ո ր Լ ո ս կ ո ւ լ լ ո ս ն ա ր շ ա վ ե լ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ծ ա ծ կ ա ր ա ր ո ւ Հ ա ն ֊

կ ա ր ձ 1 ա յ դ ի ն չ ս լ ե ս կ ր տ ե ս ն ե ն ք , ա կ ն ա ր կ ո լ.Ա ե ն ն ա և Ս ա լ լ ո լ ս տ ի ո լ ս ր

և Մ ե է է ե ո ն շ I Ց ե վ ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր ի ր գ ա ղ տ ո ւ կ ո ւ դ ո ղ ա ր ա ր ո

Հ ե ն ց Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ը է Հ ո ր ի ա ն ո ւ ն ն ա ղ ճ ա տ ֊

վ ա ծ ձ և ո վ պ ա Հ վ ե լ ե Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն մ ե Փ 1' խ ի ս տ

վ ա տ Հ ի ՛շ ա տ ա կ ե թ ո ղ ե լ Հ ա յ ա ս ս հ ս ն ո ւ մ և Հ ի շ վ ո ւ մ ե Վ ա յ կ ո ւ ն ա - ն ո ւ ն ո վ ի բ ր և С յ ե լ ո ւ զ ա կ Ъ , ա յ ս ի ն ք ն , ի բ ր և ա ւէա ղ ա կ ք փռՐԸ' 11 ր Գ ո ՜0

վ ե լ ե ր Հ ա յ յ և ր կ ր ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը և Հ ա ր կ ա դ ր ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ն

վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ Պ տ ղ ո մ ա յի դ ք ա ղ ա ք ի ց Հ ա յ ա ս տ ա ն ։

Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ֊Վ ա յ կ ո ւ Ս ի մ ա ս ի ն ա յ դ Հ ի ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ի - у ա տ ա կ վ ա ծ ե Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն Հ ե տ և յա լ Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ ։

խ ո ր ե ն ա ց ի } П, գ լ * Ժ '19) Տ փ ղ ի ս 1 9 1 3 յ ե ^ 1 2 8 — 1 Ձ 9 Հ

« Ե ւ ն ո յ ն Հ ե տ ա յ ն դ ի մ է [ Տ ի գ ր ա ն ] յ ա շ խ ա ր Հ ն Պ ա ղ ե ս ֊

տ ի ն ա ց ւ ո ց ճ վ ր է ժ ս պ ա Հ ա ն Հ ե լ ի Պ տ ղ ո մ ա յի դ Կ ղ կ ո պ ա տ ր ա յ

յ ա ղ ա գ ս * հ ի ո ն ի ս ի ո ր դ ւ ո յ ն ո ր ա ա ռ Հ ա յր ի * ֊ր յ ա ն ց ա ն ա ց ։

Սառեալ դ ե ր ի բ ա ղ ո ւ մ և ի Հ ր է ի ց % ն ս տ ի շ ո ւ ր ^ ղ Պ տ ղ ո մ ա յի դ

ք ա ղ ա ք ա ւ ։ Ւ ս կ դ շ խ ո յ ն Հ ր է ի ց Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր ի ա յ ։ ո ր և Մ ե ս ա ֊

դ ի ն ա յ ք ո ր Է լ լ ե ա լ է լի ն Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր ի ք ո ր դ ւ ո յ Յ ո Հ ա ն ն ո ւ ։

ո ր դ ւ ո յ Հ յմ ա ւէ ւն ի ք ե ղ բ օ ր Տ ո ւ յ լ ա յ Մ ա կ ա բ է ի է ո ր ղ ա յ ն ո ւ ժ ա ­

մ ա ն ա կ ա ւ ո ւ ն է ր ղ թ ա գ ա ւ ո ր ո ւ թ ի լ ն ն Հ ր է ի ց յ ի ն է ս բ ա ղ ո ւ մ ս

տ ա լո վ դ դ ա ր ձ ո յ ց զ ն ա ա ն տ ի ։ 'Բ ա ն զ ի է ր լ ո ւ ե ա լ և Հ ա մ բ ա ւ

թ է Վ ա յ կ ո ւ ն ու/ն ա ն ո ւ ն յ ե լ ո ւ զ ա կ խ ռ ո վ է ր զ ե ր կ ի ր ն Հ ա յո ց ն

զ լ ե ա ռ ն ա մ ո ւ ր կ ա լ ե ա լ ք ո ր մ ի ն չ և ց ա յ ժ մ յ ա ն ո ւ ն յ ե լ ո ւ զ ա կ ի ն

կ ո չ ի ն Վ ա յ կ ո ւ ն ի ք յ > ։

Վ " Ր Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ն ա ր շ ա վ ե լ ե ր Հ ա յ ա ս տ ա ն Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ո ւ

•ա ռ ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յտ ա ր ա ր ե լ ո ւ } ա յ դ կ ա ր ե լ ի յ ե Հ ա մ ա ր ե լ , ի ն չ ֊

պ ե ս կ ը տ ե ս ն ե ն ք ն ա և ն ե ր ք և ; մ ի ա ն դ ա մ ս յ ն ա ն վ ի ճ ե լ ի ։

1 Ա սք պ ., Մ ի Հ ր դ ա տ ա կ ա ն ք , ИЗ !ւ 8 4 ։

՜ Գ ր ի գ ո ր Խ ա լ ա թ յա ն ց ի յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ի ր ր թ և Խ ո ր ե ն ա ց ի ն

կ ա մ ա յա կ ա ն կ ե ր պ ո վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն դ ա ր ձ ր ե լ ե Հ Վ ա յկ ո ւ ն յե լ ո ւ զ ա կ Ъ Հ ա վ ա ն ա ­

կ ա ն չե ւ Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ. ա յդ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը Հ ի Ձ ե վ ա ծ ե ը ս տ ի и ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա ՜­

վ ա ն դ ո ւ թ յա ն վ ր ա . տ ե ս Г. Х а л а т ь я н ц , Армянские Аршакиды, Москва 1903, ե չ 64 , 3 7 5 ,

•92

10. ԼՈհԿՈհԼԼՈՍՒ ՃԱՆԿԱՐԾԱԿհ ՃԱՐԶԱԿՈհՄԸ ЗЫ. ԱՌԱՋԻՆ ԸՆԴ1ԱՐՈհՄԸ ՃԱՅեՐՒ ՃԵՏ

Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ծ ՛ր ա գ ր ա ծ ՛ Յ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ո ւ ա ն ս պ ա ս ե լ ի Հ ա ր & ա ֊

կ ո ւ մ ր հ պ ա տ ե ր ա զ մ ը Տ ի գ ր ա ն ի դ ե մ ն ա իւ ա ս լա տ ր ա ս տ վ ո ւ մ ե ր , ի ն չ ֊

պ ե ս ՚ ա ս ա ց ի ն ք , թ ա ք ո ւ ն կ ե ր ս լո վ ո ւ դ ա վ ա դ ր ա ր ա ր ։

Տ ի գ ր ա ն ը չ ե ր и ս լա ո ո ւ մ ե ա մ ե ն և ի ն չ ե ր ն ա խ ա զ գ ո ւ մ ի ր

, ( ե ր կ ր ի ն ս պ ա ռ ն ա ց ո ղ մ ե ծ վ ա ա ն դ ր ։ Ն ա գ ի ա ե ր } ը ս տ յ ե ր և ո լ յ թ ի ն ,

վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ և ր ա կ ո ւ յ տ ր չ ե ր լ ի ա զ ո ր ե լ Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ի ն ն ո ր ս լ ա ֊

տ ե ր ա ղ մ ս կ ս ե լ ո ւ Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ ։ Ս ր ա ն ն ա և Յ ա յ տ ն ի յ ե ր , Հ ա վ ա ֊

ն ո ր ե ն , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ր ա կ ո ւ յ տ ը * վ տ ա ն գ ա վ ո ր Հ ա մ ա ր ե լ ո վ պ ա ֊

տ ե ր ա զ մ ր Հ զ ո ր Հ ա յ ա ս տ ա ն ի դ ե մ ճ չ ե ր Հ ա մ ա & ա յն ե լ մ ի ջ ա մ տ ե լ Ս , ս ո ֊

րիքի գ ո ր ծ ե ր ի ն և գ ա Հ բ ա ր ձ ր ա ց ն ե լ Ս ե լ ե վ կ յա ն ո ր ի ն ա վ ո ր ժ ա ֊

ո ա ն գ ն ե ր ի ն ։ Ծ ե ր ա կ ո ւ յ տ ի խ ա ղ ա ղ ա ս ե ր ա յ գ Հ ա կ ո ւ մ ն ե ր ը ) ի ն չ պ ե ս

և պ ա տ ե ր ա զ մ ի վ ե ր ջ ա ց մ ա ն ա ռ թ ի վ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի Ե փ ե ս ո ս ո ւ մ կ ա զ ֊

մ ա կ ե ր ս լա ծ Հ ա ն դ ե ս ն ե ր ը պ ի տ ի վ ս տ ա Հ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր շ ն չ ա ծ լ ի ն ե յ ի ն

Տ ի գ ր ա ն ի ն , վ ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ի վ տ ա ն գ ը Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ կ ա բ ե լ ի

յ ե Հ ա մ ա ր Լ լ կ ա ն խ . լ ա ծ ։ Ո ւ ս տ ի և ն ա վ ո չ մ ի ա քն չ ե ր ն ա խ ա պ ա տ ֊

ր ա ս տ վ ո լ յք պ ա տ ե ր ա զ մ ի , ա յ լ , ր ն դ Հ ա կ ա ռ ա կ ը , ա ն Հ ո դ ո ւ Հ ա ն գ ի ս տ

զ բ ա ղ վ ա ծ ե ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ի շ ի ն ա ր ա ր ո ւ թ յ ա ն ա վ ա ր տ ֊

մ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ո վ ։

Ն ր ա մ ի ա մ ի տ ա յ ս լ ա վ ա տ ե ս ո ւ թ յո ՛ ւ ն ը ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ե ծ

ս խ ա լ ե ր , վ ո ր ը յ ի ն չ պ ե ս կ ը տ ե ս ն ե ն ,ր , ո ր Հ ա ս ա կ ա ն Հ ե տ և ա ն ք ն ե ր

ո ւ ն ե ց ա վ ն ր ա л * պ ե տ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր ։ Ա յ ս ս խ ա լ ր դ ժ վ ա ր կ ա ր ե ֊

լ ի յ ե ա ր դ ա ր ա ց ն ե լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Մ ի Հ ր դ ա տ ր , ի ն չ պ ե ս ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց Հ ա յ տ ն ի յ ե , ն ր ա ն ն ա խ ա զ գ ո ւ շ ա ց ր ե լ ե ր , վ ո ր

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն վ ա յ ր ա գ ա . ա ն կ շ տ ո ւ մ ի մ պ ե ր ի ա լի զ մ ն г ա ն խ ո ւ ս ա փ ե լ ի

կ ե ր պ ո ւէ ' ա ր շ ա վ ե լ ո ւ յ ե Հ ա յ ա ս տ ա ն ։ & ե վ ի ր ա վ ի , Հ ռ ո մ ը վ ա ղ թ ե

ո ւ շ Հ ա շ ի վ ե ր ս լ ա Հ ա ն շ ե լ ո ւ Տ ի ղ ր ա ն ի ց Ա ս ո ր ի ք ի ն վ ա ճ մ ա ն ո ւ Կ ա պ ֊

պ ա դ ո վ կ ի ա յ ի ա վ ե ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Հ ա մ ա ր , վ ո ր ո ն ք ն ր ա ղ ա շ Ա ա ֊

կ ի ց ն ե ր ն . ե յ ի ն ։ հ ա չ ե ր կ ա ր ո ղ , ի Հ ա ր կ ե , թ ո ւ յ լ տ ա լ , վ ո ր փ ո ք ֊

ր ա и ի ա կ ա ն 1 ՚ր գ տ ղ ո ւ է յ ն ե ր ի թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ ճ Ե ո մ մ ‘ա դ ե ն ո ւ մ , Ա ր և ե լ յա ն

93

Կ ի լ ի կ ի ա յ ո ւ մ և Մ ի Գ ե ր վ ր ա կ ա ն ծ ո վ ի ա փ ե ր ի ն * վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ա պ ե ս

կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ի ո ւ ա մ ր ա ն ա ա շ խ ա ր հ ա կ ա լ ուլ ' •զ ո ր Հ ա յա ս տ ա ն ը ,

վ ո ր ը մ շ տ ա կ ա ն մ ի ս պ ա ռ ն ա լ ի ք ե ր լ ի ն ե լ ո ւ ն ր ա տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն

Հ ա մ ա ր Ա ր և ե լ ք ո ւ մ ։

Ղ *ժ վ ա ր շ ե ր , ո ւ ր ե մ ն յ կ ռ ա Հ ե լ , վ ո ր Հ ո ռ մ ե ա կ ա ն զ ո ր ե ղ ո ւ ո ա զ — մ ա տ ե ն չ Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ա մ ր ա ց ո ւ մ ն ո ւ Հ ա ր և ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ա — յ ա ս տ ա ն ի ա ր և մ տ յա ն , и ա Հ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ ա վ ե լ ի վ տ ա ն գ ա վ ո ր ե ր լ ի ­

ն ե լ ո ւ Հ ա յկ ա կ ա ն ն ո ր ա կ ա զ մ ա շ խ ա ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր , ք ա ն

ն ր ա ա ր և ե լ յ ա ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր թ ո ւ յ լ ո ւ

ա ն կ ա յ ո ւ ն Պ ա ր թ և ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն Հ ա ր և ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ո ւ ս ­

տ ի և Տ ի գ ր ա ն ը , ի ն չ պ ե ս ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր պ ո վ ա կ ն ա ր կ ո ւ մ ե ն Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը չ պ ե տ ք ե Հ ա ն դ ո ւ ր ժ ե ր ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ն ա ~

տղա Հ ո վ ո ղ Պ ո ն տ ո ս ի խ ո ր տ ա կ ո ւ մ ը և ի ր ա ն ե ր ո վ ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ո գ ֊

ն ո ւ թ յ ո ւ ն պ ե տ ք ե ո ւ ղ ա ր կ ա ծ լ ի ն ե ր Կ ա բ ի ր ա յ ի կ ռ վ ի ց ա ռ ա ի

6 9 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ը , ա ռ ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յ տ ա ­

ր ա ր ե լ ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի ն և Հ ա կ ա ռ ա կ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ր ա կ ո ւ յ տ ի ց ա ն կ ո ւ ­

թ յ ա ն ճ ի ր ա ն ձ ն ա կ ա ն ն ա խ ա ձ ե ռ ն ո ւ թ յ ա մ բ ո ւ պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ ­

թ յ ա մ բ , ս կ ս ե ց Հ ա յկ ա կ ա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ը ։ Ի ն չ պ ե ս Հ ՛ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Ս ա լ ֊

լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ը 1, ա մ ե ն ա ա ր ա դ յ ե ր թ ե ր ո վ ն ա ա ն ց ա վ Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յի

մ ի ֆ ո վ և շ տ ա պ ե ց դ ե պ ի Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ը , վ ո ր ը բ ա ժ ա ն ո ւ մ ե ր Հ ա — յ ա ս տ ա ն ի ն կ ց վ ա ծ Հ ի ն Ծ ո փ ք ը Ա ր ի ո բ ա բ ղ ա ն ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ռ ւ ~ ն ի ց ։ Ա յս տ ե ղ Մ ե լ ի տ ե ն ի մ ո տ 2 Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յի թ ա գ ա վ ո ր ը ծ ա ծ ­

կ ա բ ա ր պ ա տ ր ա ս տ ե լ ե ր տ վ ե լ ձ մ ե ռ վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ լա и տ ա ն ա վ ե ր ,],

վ ո ր ո ն ց ո վ Լ ռ ւ կ ո ւ Ա Ո ս ը Հ ե շ տ ո ւ թ յ ա մ բ ա ն ց ա վ Յ ե փ ր ա տ դ ե տ ը և

դ ո ւ ր ս ւ յե կ ա վ Ծ ո վ է ք ։ Վ ո ր Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ը - Յ ե է ի ր ա տ դ ե տ ն ա ն ց ե լ ե ր

թ ա ք ո ւ ն ո ւ ա ն ա [լէյ կ ա լ կ ե ր պ ո վ ա յ դ բ ա ց ի Ս ա լ լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ի ց վ կ ա ­

յ ո ւ մ ե ն ա և Մ ե մ հ ո ն ը * ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը Մ ե լ ի տ ե ն ի ց մ ի ն չ և Յ ե վ ւ ր ա տ յ ե կ ե լ ե ր , ա ն — շ ո ւ շ տ , կ ա ր ա վ ա ն ն ե ր ի Հ ի ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո վ , վ ո ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ­

ր ա գ ր վ ա ծ ե Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ մ ։ Ա յ դ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը վ ո ր ո շ -

վ ո ւ մ ե ճ շ տ ի վ ա յ ժ մ յ ա ն Ւ զ ո ղ լ ո ւ ի ( գ ր վ ո ւ մ ե ն ա և Ի զ ժ ) և ն շ ա ­

ն ա վ ո ր Հ ի ն Տ ո մ ի ս ա յի մ ո տ ո վ , վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Ց ե վ է ր ա տ ի ձ ա խ

1 Տ ս ս ծ . IV, 11 (Ье1рг1& 1856):2 Հ ա մ ե մ ա տ ն Т Э С 1 է Ա Տ, АППа1е8, XV, 2 6 ֊27Г

ՄոմզեՂւի յե ն թ ա ղ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ) *ԼՈՍ Տի գր ա ն ը նվ ա ճ ա ծ ե յե ղ ե լ նաև. Մ ե —

չէտ ե ն ը , ի ն չպ ե ս վ ե ր և ա ս ա ցի նք , ՛ճիշտ չ ե ։ Տե՛ս Մ ե մ ն ո ն , գ լ . 5 6 ։ է Լ ո ւկ ո ւչլո ս լլք — ա ս ո ւ մ ե ա յս վ կ ա յո ւ թ յա ն մեք_

Մ եւքևոն ր ,— դ ո ւ ր ս գ ա լո վ Կ ա պ պ ա գո վ կ ի ա և ո ւ ն ե ն ա լո վ է ր ը ե բ ա ր ե կ ա մ ն ր ա

յԼ ը ի ո ր ա ր զ ա ն ի շ խ ա ն ա պ ե տ ի ն ' 1ԱП1111] բПI] 1Ա | կերսյու] ա ն ց ա վ վ ո տ ք ո վ Ց ե փ ր ա տ լլ...ДМ

94

. *ս վ է ի ն ։ Հ ա մ ա ձ ա յն Ս ա ր ա բ ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն ' Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս շ ^ վ ի ր ե լ

հ ր Տ ո մ ի ս ա ա մ ր ո ց ը Կ ա ս լս լա դ ո վ կ ի ա յ ի Ա ր ի ո բ ա ր զ ա ն Ա ♦ թ ա գ ա վ ո ­

ր ի ն ա յ ն ո գ ն ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր , վ ո ր ս տ ա ց ե լ ե ր ն ր ա ն ի ց ս լ ա տ ե ր ա զ ֊

ժ ա մ ա ն ա կ ։

Մ ե Հ բ ե ր վ ա ծ ա յ ս փ ա ս տ ա կ ա ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ր , վ ո ր ո ն ք

պ ա տ մ ա կ ա ն ե ն և մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ր ժ ա ն ա հ ա վ ա տ ' լ ռ ո ւ թ յ ա ն ե ն

.տ ր վ ա ծ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի կ ո ղ մ ի ց , վ ո ր ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ա շ խ ա տ ե լ ե ս ք ո ղ ե լ

ա յ ս ա ր շ ա վ ա ն ք ի գ ա ղ տ ա գ ո ղ ի ո ւ յ ե լ ո ւ զ ա կ ա յ ի ն բ ն ո ւ յ թ ը , վ ո ր պ ա տ —

վ ա ր ե ր չ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ի Հ ա մ ա ր ։ Ա յս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի փ ո խ ա ր ե ն ,

. վ ո ր ո ն ք Հ ա յ տ ն ի յ ե ն յ ե ղ ե լ ի ր ե ն , գ լ խ ա վ ո ր ա պ ե ս , Ս ա լ լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ի

պ ա տ մ ա կ ա ն յ ե ր կ ի ց % Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը տ ա լ ի ս ե Հ ր ա շ ք ն ե ր ո վ լ ի Հ ե ք ի ա ­

թ ա կ ա ն մ ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն է վ ո ր ի ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ը կ ա ր ո ղ ե ' յ ե ղ ա ծ

չ ի ն ե լ , ի ն չ պ ե ս յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե Ռ ե յ ն ա ք ը * , Ա ր ք ի ա ս Ա ն տ ի ո ք ա ց ո ւ

բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն շ ի ն ծ ո ւ վ ի պ ե ր գ ը ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ս ո վ ո ր ա -

բ ա ր մ ե ֆ ե ն ' բ ե ր վ ո ւ մ պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ - մ , ա վ ե լ ո ր դ չ ե մ

Հ ա մ ա ր ո ւ մ տ ա լ թ ա ր գ մ ա ն ա բ ա ր ա ռ ա ն ց կ ր ճ ա տ ո ւ մ ն ե ր ի ։

Հ Լ ո ւ կ ռ ւ Ա Ո ս ը , — ա ս ո ւ մ ե Պ լո ւ տ ա ի ք ո ս ը * , — մ ե ծ ա ր ա գ ո լ -

թ յ ա մ ր ա ն ց ն ե լ ո վ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը մ ի ն չ և Յ ե փ ր ա տ դ ե տ ը գ տ ա վ

ա յ դ գ ե տ ը խ ի ս տ Հ ո ր դ ա ց ա ծ ո ւ պ ղ տ ո ր վ ա ծ ա ն ձ ր և ն ե ր ի պ ա տ ­

ճ ա ռ ո վ ։ Ն ա ա ն Հ ա ն դ ի ս տ ե ր , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ ե ր ժ ա ­

մ ա ն ա կ վ ա տ ն ե լ ո ւ ա շ խ ա տ ա ն ք գ ո ր ծ դ ն ե լ և պ ե տ ք ե լ ա ս -

տ ա ն ա վ ե ր շ ի ն ե լ տ ա ր ո ւ պ ա տ ր ա ս տ ե ր ն ա վ ա կ ա մ ո ւ ր Հ ։ Ս ա -

կ ա յ ն յ ե ր ե կ ո յ ա ն դ ե մ Հ ո ւ ր ը ս կ ս ե ց ի Հ ն ե լ և ա յ ն ք ա ն պ ա կ ա ­

ս ե ց գ ի շ ե ր վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ , վ ո ր լ ո ւ ս ա բ ա ց ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը

դ ե տ ի Հ ո ւ հ ը տ ե ս ա վ ց ա մ ա ք ա ծ ։ Յ ե ր բ տ ե ղ ա կ ա ն բ ն ա կ ի չ ն ե ր ը

տ ե ս ա ն գ ե տ ա ն ց ք ո ւ մ յ ե ր և ա ց ո ղ փ ո ք ր ի կ ^ ն ր ա ն ց

մ ո տ Հ ո ւ ր ը ծ ա ն ծ ա ղ ա ծ Հ ն ր ա ն ք ծ ն կ ա չ ո ք յ ե ր կ ր պ ա դ ե ց ի ն Լ ո ւ -

կ ո ւ Ա ո ս ի ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ա յ դ ա ռ ա Հ ք Է է պ ա տ ա Հ ե լ , ի ս կ

ա յ ժ մ ս ա ն ձ ա Հ ա ր վ ա ծ ո ւ ը ն տ ե լ ա ց ա ծ գ ե տ ը Հ ո ժ ա ր ա կ ա մ ա ն ձ ­

ն ա տ ո ւ ր ե ր լ ի ն ո ւ մ ն ր ա ն և ն ր ա տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն տ ա կ ե ր

դ ն ո ւ մ ի ր դ յ ո ւ ր ի ն ո ւ ա ն ա ր գ ե լ ա ն ց ք ը ։ Ա ր դ ո գ տ վ ե լ ո վ ա յ ս

ա Հ ո ղ Դ ե պ ք ի ց ' Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը տ ե ղ ա փ ո խ ե ց ի ր զ ո ր ք ը է Ղ *ե տ ն

ա ն ց ն ե լ ո ւ ժ ա մ ա ն ա կ ն ր ա ն յ ե ր և ա ց կ ա ր և ո ր մ ի ն ա խ ա ն շ ա ն ։

Ա յս տ ե ղ ա ր ա ծ ո ւ մ ե յ ի ն ս ր բ ա զ ա ն յ ե ր ի ն Հ ն ե ր ը պ ա ր ս կ ա կ ա ն

1 Տ ե ս Ս ս ւ ը ա բ ո ն , XII, 2, 1:2 МИЬг1сЫе ЕираЮг, եչ 442,

՚ 3 Տ ե ս Լ ո ւկ ո ւ.լ ,։ 24, 2—8 ։

95

Ա ր տ ե մ ի ս ի , վ ո ր ի ն բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ը , վ ո ր ա պ ր ո ւ մ ե յ ի ն Ց ե փ - ր ա ա ի մ յ ո ւ ս ա փ ի ն ' ա վ ե լ ի ե յ ի ն պ ա շ տ ո ւ մ , ք ա ն մ յ ո ւ ս ա ս տ ֊

վ ա ծ ն ե ր ի ն ։ Ն ր ա ն ք ա յ ս յ ե ր ի ն ք ն ե ր ի ց ո դ ա վ ո ւ մ ե յ ի ն մ ի մ ի ­

ա յ ն զ ո հ ա բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Հ ա մ ա ր , ի ս կ ը ն դ Հ ա ն ր ա պ ե ս ա յ դ

տ ե ղ ե ր ո ւ մ յ ե ր ի ն ք ն ե ր ն ա զ ա տ շ ր ք ո ւ մ ե յ ի ն և ա մ ե ն մ ե կ ը կ ը -

ր ո ւ մ ե ր ի ր վ ր ա խ ա ր ա ն ա դ ր ո շ մ մ ի ք ա Հ , վ ո ր ն ա ս տ վ ա ծ ո ւ հ ո ւ

ն շ ա ն ն ե ր ։ Ց ե թ ե ն ր ա ն ց ի ց մ ե կ ը Հ ա ր կ ա վ ո ր լ ի ն ե ր ճ ն ր ա ն

ա յ ն ք ա ն ե լ Հ ե շ տ չ ե ր վ ե ր ց ն ե լ և բ ա վ ա կ ա ն Ա ե ծ ա շ խ ա տ ա ն ,ր

ե ր պ ե տ ք դ ր ա Հ ա մ ա ր ։ Ց ե ր բ զ ո ր ք ն ա ն ց ն ո ւ մ ե ր Յ ե փ ր ա տ

դ ե տ ը դ ր ա ն ց ի ց մ ե կ ը բ ա ր ձ ր ա ց ա վ ս ր բ ա զ ա ն մ ի ժ ա յ ռ ի վ ր ա ,,

վ ո ր ը ն վ ի ր վ ա ծ ե ր ա ս տ վ ա ծ ո ւ Հ ռ ւ ն , կ ա ն գ ն ե ց ն ր ա դ ա գ ա թ ի ն

Ա, խ ո ն ա ր Հ ե ց ն ե լ ո վ գ լ ո ւ խ ը , ի ն չ ս լ ե ս ա յ դ ա ն ո ւ մ ե ն թ ո կ ո վ

տ ա ր վ ո ղ յ ե ր ի ն ք ն ե ր ը տ ր ա մ ա դ ր ե ց ի ն ք ն ի ր ե ն Լ ո ւ կ ո լ լ լ ո ս ի ն ։

զ ո Հ ա բ ե ր մ ա ն Հ ա մ ա ր է р ш ր ե ա ք ո ղ գ ե տ ա ն ց ի Հ ա մ ա ր Լ ո ւ կ ո ւ լ -

լ ո ս ը զ ո Հ ա բ ե ր ե ց ն ա և ' Յ ե ւ ի ր ա տ ի ն մ ի ց ո ւ լ ս ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը չ ո ւ ն ե ն

Հ ա ր կ ա վ պ ա տ մ ա կ ա ն վ ո ր և ե ա ր ժ ե ք ։ Յ ե վ , ի Հ ա ր կ ե , ի զ ո ւ ր ե ն *

ն ր ա ն ք մ ա ն ր ա մ ա ս ն մ ե ք բ ե ր վ ա ծ պ ա տ մ ա կ ա ն ն ո ր ա դ ո ւ յ ն մ ի ք ա ն ի

յ ե բ կ ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ց վ ե ր ո Հ ի շ յա լ փ ա ս տ ա կ ա ն ո ւ ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ս յ տ ՛

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Հ ի շ ա տ ա կ ո ւ թ յ ա ն 1 ։Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ն ա ն ց ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ն ա ռ ա ք ՛

շ ա ր ժ վ ե ց Է ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ա ռ ա ք ն ռ ր դ ո լ թ յ ա մ բ և դ ա ր ձ յ ա լ ա ր ա գ ա ց ր ա ծ

յ ե ր թ ո վ գ ն ա ց Ծ ո վ ւ ք ի մ ի ք ո վ դ ե պ ի Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ը , ն պ ա տ ա կ ո ւ ­

ն ե ն ա լ ո վ Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ի բ ե ր ե լ ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի ն և ա ն ա կ ն կ ա լ կ ե ր ս լ ո վ

Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ո ւ Տ ի գ ր ա ն տ կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ի վ ր ա ։ Ծ ո փ ք ի բ ն ա կ չ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը վ ո չ մ ի ա յ ն ց ո ւ յ ց չ ե ր տ վ ե լ վ ո ր և ե դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն , ա յ լ , ,

ը ս տ յ ե ը և ո ւ յ թ ի ն , ի ն ք ը Հ ո ժ ա ր ա կ ա մ Հ ն ա զ ա ն դ վ ե լ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ն

և , Հ ա յ թ ա յ թ ե լ ո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ի ն ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ ս լ ա ր ե ն ' մ ե ­

ծ ա պ ե ս Հ ե շ տ ա ց ր ե լ ե ր ն ր ա ա ռ ա ք խ ա ղ ա ց ո ւ մ ը դ ե պ ի Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Դ ՐՐՔէ* ա ռ ա ք շ ա ր ժ ո ւ մ ը \ք ո փ ա ց ա շ խ ա ր Հ ի միտ­

ք ո վ ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե Ա ւ զ պ ի ա ն ո ս ի ո ւ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ն ե ր ք և մ ե ք

բ ե ր վ ա ծ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ռ ւ մ , ' վ ո ր ո ն ք ի ր ա ր Հ ե տ Հ ա մ ե ր ա շ խ ե ն և

ի ր ա ր լ ր ա ց ն ո ւ մ ե ն ։

1 ♦ Ա պ ս լի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ ա կ ա ն ք , 8 4 *

տ Յ ե վ ւր ս էտ դ ե տ ն ա ն ց ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո 1 Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ն ա ո ա ք

1 Տ և ս Լ ե ո, Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , Թ իքիլիս, 7 9 1 7 , ե ք 4 0 6 և ա յլ ն , ն ա և

*հ ո լ ե ն , ո և հ ա չ , Պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն Հ ի ն Հ ա յե ր ի , պրա1լ ^ ^ ՜ է ՚ֆ ւ / ՚Դ

5 0 —5 1 և ո ւ ր ի շ .։

96

շ ա ր ժ վ ե ց բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի մ ի ֆ ո վ , ս լա Հ ա ն ֆ ե լո վ ն ր ա ն ց ի ց մ ի ֊

ա յ ն Վո [ ' Հ ա ր կ ա վ ո ր ե ր ։ Ւ ո կ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ա յ ս չ ե ր

կ ո վ ո ւ մ և չ ե ր ո ւ ղ ո ւ մ վ ո ր և ե վ ն ա ս կ ր ե ի մ ի ն չ և վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ ֊

լ ո ս Ը և Տ ի գ ր ա ն ր կ ը վ ե բ ֆ ա ց ն ե յ ի ն ի ր ա ր դ ե մ պ ա տ ե ր ա զ մ ը ^ *

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս , 2 4 , Տ '« Յ ե վ ա յ դ ո ր ր ն ա \ Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ր \ գ ի շ ե ր ե ց ա յս ա ե ղ \ 8 ե փ ~

բ ա տ ի ձ ա խ ա ւ ի ի ն ^ , ի ս կ Հ ե տ և յա լ և Հ ա ղ ո ր դ ո բ ե ր ը ն ա ա * ո ս վ շ ա ր ժ վ ե ց (ք ո վ ։,ր ի մ ի ֆ ո վ миг/.ա ն ց վ ո ր և ե քքե^աս Հ ա ս ց ն ե լ ո ւ

բ ն ա կ ի չ ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք Հ ա ր ո ւ մ ե յ ի ն ն ր ա ն և Հ ո ժ ա ր ո ւ թ ՛ յա մ բ

ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ ն ր ա զ ո ր ք ը ։ Յ ե վ յ ե ր բ ղ ի ն վ ո բ ն ե ր ն ո ւ ղ ե ց ի ն

վ ե ր ց ն ե լ մ ի բ հ ր ղ , վ ո ր ի մ ե ֆ կ ա ր ծ ո ւ մ ե յ ի ն թ ե կ ա ն մ ե ծ

գ ա ն ձ ե ր * ն ա , ց ո ւ յ ց ւ ո ա լո վ ն ր ա ն ց Տ ա վ ր ո ս ր Հ ե ռ վ ո ւ մ , ա ս ա ց *

* Մ ե ն ք պ ե ս * ք ե ա վ ե լ ի շ ո ւ տ իւ ո բ ա ա կ ե ն ք ա յ ն բ ե ր դ ը , Է ս Է

ս ր ա ն ք ա յս տ ե ղ կ ը ւք ե ա ն Հ ա ղ թ ո ղ է ւ ե բ ի Հա մա ր՝)՝)։ Յ ե վ ն ա , ա ֊

ր ա դ ա ց ն ե լ ո վ ի ր յ ե ր թ ը և ա ն ց ն ե լ ո վ Տ ի դ ր ի ս դ ե տ ը ն ե ր խ ո ւ ֊

сք՛եց Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ։

Ո ւ շ ա գ ր ա վ ե ։ վ ո ր մ ի ո ւ ր ի շ վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե ֆ և ս Պ լ ո ւ տ ա ր ֊

ք ո ս ն ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ ե , վ ո ր բ ա ց ի ա ր ա բ ն ե ր ի ց և

գ ո ր ղ վ ա ց ի ն ե ր ի ց Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի կ ո ղ Ա ե ե ր ա ն ց ե լ ն ա և ՛Ծ ոփ էս ց ա շ խ ա ր ֊

Հ ի բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ^ ։ Ս .յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ա ն Հա վ ա ն ա կ ա ն չ ի

լ ի ն ի յ ե զ ր ա կ ա ց ն ե լ է վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն դ ե ս պ ա ն Ա ս լս լի ո ս ն լ ա վ դ ի ո ս ի

Հ ա յ ա ս տ ա ն յ ե ղ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ վ ո չ մ ի ա յ ն Ե ո ր դ ո ւ ք ը , ա յ լ և ХУո փ ք ը

Հ ա մ ա ձ ա յն ա ծ ե յ ե ղ ե լ ո ղ ն ե լ ո ւ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ն ։ Թ ե վ ո ր ք ա ն մ ե ծ կ ա ֊

ր և ո բ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ր ս ր ա ա ր շ ա վ ա ն ք ի ա ֆ ո ղ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր Հ ռ ո ֊

մ ե ա կ ա ն ռ ա զ մ ե ր թ ի ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի վ ր ա գ տ ն վ ո ղ ա յ ս յ ե ր կ ո ւ յ ե ր կ ը ր ֊

ն ե ր ի դ ա վ ա ճ ա ն ա կ ա ն Հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի

Հ ե տ * ա յ դ Հ ա ս կ ա ն ա լ ի յ ե ի ն ք ն ը ս ա ի ն ք յ ա ն ։

Ա ր շ ա վ ո ղ զ ո ր ք ի ճ ա ն ա ս լ ա ր Հ ի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Յ ե ւ ի ր ա տ դ ե ֊

ա ի ց մ ի ն չ և Տ ի գ ր ի ս դ ե տ ը պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր է լ ե ր ո ւ մ վ ո ր ո շ վ ս ւ ծ

ե մ ի ա ն դ ա մ ա յ ն բ ա վ ա ր ա ր ճ շ տ ո ւ թ յ ա մ բ ։ Լ ո ւ կ ո լա ո ա ի յ ե ր թ ո ւ ղ ո ւ

ա յ ս մ ա ս ը յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե ն ա յ ժ մ յ ա ն ] Ա ա ր բ ե ր դ ի դ ա շ տ ի մ ի ֆ ո վ ո ւ

Ա ր ղ ա ն ա յ ի վ ե ր ա յո վ դ ե պ ի Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ն Ա մ ի դ ֊Գ ի ա ր բ ե ք ի ր ի մ ո տ ♦ ո ւ ր ե Ա ե * ա յ ն Հ ի ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ա դ ծ ո վ , վ ո ր ն Ա ք ե մ ե ն յ ա ն Պ ա ր ս կ ա ս ֊

տ ա ն ի <Г ա ր ք ա յ ա կ ա ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի շ մ ի մ ա ս ն ե ր ՜ և Հ ա մ ա պ ա տ ա ս ֊

խ ա Գ ա ւէք ե ր Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե ղ ո ւ մ ն կ ա ր ա դ ր վ ա ծ МеШепе—

ս լէ Т V յյ Г е Ո1 ո ւ ղ ե ղ ե [ Л ։ ։

^ Պ լ ո լ . ա . ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ . , 2 9 , Տ ։

- Տես .О торговле и городах Армении", /.ք 14 —15։

97ՏիգոսՈ I*. յեվ Հռոմ՛Ա—7

Տ ի գ ր ի и գ ե տ ն ա ն ց ն ե լ ո ւ ց է ե տ ո ^ '1 ո .ո ս ե ա կ ա ն ՂՈ[, Ր [1 ՛ 1'*^լ_~՜

պ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ՜ , ն ե ր ս ե ր խ ո ւ ժ ե լ Հ ա յ ա ս տ ա ն ։ Ա յս

/լա ր Ս ո ր վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ր ա վ ա ր ա ր ա չ ա փ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն չ ե

ա ո ֊ն վ ե լ , լ ո ւ ս ա բ ա ն ո ւ մ ե Հ ի ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ս լա տ մ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ա ­

գ ր ո ւ թ յ ա ն ա մ ե ն ա մ ո ւ թ խ ն դ ի ր ն ե ր ի ց մ ե կ ը ։ Պ լ ո լ տ ա ր ք ո ս ը , ի ն չ պ ե ս

պ ա ր զ յ ե ր և ո ւ մ ե ն ր ա վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց 1 Ծ ո վ է ք ը , վ ո ր ը Տ ի գ ր ա ն

Բ ֊ը մ ի ա ց ր ե լ ե ր Մ եձ- Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ն , Հ ա մ ա ր ո ւ մ ե ա ռ ա ն ձ ի ն յ ե ր ֊

կ ի ր ո ւ ն ր ա և բ ո ւ ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ս ա հ մ ա ն ե ը ն ղ ո ւ ն ո ւէք ա ր և մ ը տ ֊

յ ա ն Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ը 3։ Կ ա ր ե լի յ ե , ո ւ ր ելքն, յ ե ն թ ա գ ր ե լ , վ ո ր Տ ի գ ֊

ր ի ս գ ե տ ի ձ ա խ կ ո ղ մ ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ Ա ղ ձ ն ի ք ը , վ ո ր ի մ ե 9 ե ր Տ ի գ ր ա ֊

ն ա կ ե ր ա ք ա ղ ա ք ը , գ տ ն վ ե լ ե վ ո չ թ ե Ծ ո վ ւ ա ց Զ ա ր ի ա ղ ր ե ս ի պ ե ­

տ ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ , ի ն չ պ ե ս ա յ գ կ ա ր հ ո լ մ ե ն Հ յ ո ւ ր շ մ ա ն ը և Մ ա ր կ ֊

վ ա ը տ ը * , ա յ լ յ ե ղ ե լ և Ա ր տ ա չ ե ս յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա վ ա յ ի ն յ ե ր ֊

կ ը ր ն ե ր ի ց մ ե կ ը ։

Մ ե ր ա յ ս Հ ե տ և ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա ն ո ւ ղ ղ ա կ ի կ ե ր պ ո վ Հ ա ս տ ա տ ո ւ մ ե

ն ա և Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ։ Ն ր ա ա ս ե լո վ ^ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ը Հ ի է է ե վ ա ծ

ե յ ե ղ ե լ ա յ ն տ ե ղ ո ւ մ , վ ո ր տ ե ղ է Տ ի գ ր ա ն ը ա ո ա ջ ի ն ա ն գ ա մ ի ր դ ը լ ֊ խ ի ն դ ր ե լ ե ր Հ ա յ ա ս տ ա ն ի թ ա գ ը » " ։

Ա յ и վ կ ա յ ո լ- ^ յ ոէ-*1Է ւ յ և ս յ ե ր ե ո ւ մ ե ք վ ո ր Ա ս չւ ղ ի ա ն ո ս ը յ ի ն է ս չ ե ս

և Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը Ա ղ ձ ն ի ք ը ո ւ ն ր ա մ ե Հ գ տ ն վ ո ղ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը

Հ ա մ ա ր ո ւ մ ե ն բ ա ղ ա դ ր ա մ ա ս Ա ր տ ա չ ե ս յա ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ։ Ո ւ շ ա գ ր ա վ

հ ա ո .ա ն ձ ն ա ս լե ս ք Ր ֊ա ը ի ա յԴ » ^ ա յ^*1 ՎՈՐ ն ա և ը ս տ Հ ա յկ ա կ ա ն ա ֊ վ ա ն ղ ո ւ թ յ ա ն ք ։ԷՈՐԸ_ մ հ ^ ե ր ե ր վ ա ձ՜ Մ ա ր Ա ր ա ս ի և Խ ո ր ե ն ա ց ո ւ

ս լա տ մ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ \ Հ ա յ ե ր ի Հ ն ա գ ո ւ յ ն գ ա ղ թ ա վ ա յ ր ը ա յույւլ ե

տ ր վ ա ծ ՜ Հ ե ն ց ն ո ւ յ ն ա յ ս կ ո ղ մ ե ր ո ւ մ Հ ա յ կ ա կ ա ն Տ ա վ ր ո ս ի Հ ա ր ա ֊

վ ո ւ մ ։

Ո ւ ր ե Ա ն ' Մ ե ձ Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա վ ա յ ի ն ս ա Հ մ ա ն ը Տ ի գ ր ա ն

1 Ե ք Հ ա ր դ ի կ ա ր ծ ի ք ո վ , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ղ ո ր թ ը Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ն ա ն ց ե լ ե ր , Հա ­

վ ա ն ո ր ե ն , ա յժ մ յա ն Ա մ ի դ ^ Ւ ի ա ր ր ե ք ի ր ի ը մ ո տ ք ս ա ն կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

վ ր ա ա յժ մ յա ն ՀՀա րիա նի մ ո տ , տ ե ս Օ ւ6 ՁՈՈՇՈ1Տմ116է1 Ւ՝01ճ2Ա§0 ՃՕՏ Լս*Հ1111Լ1Տ,КИО, ՑԺ. X, НеЙ 1, եչ 87—88,

2 Տ ե ս Լ ո ւկ ո ւէ է 2 4 , 8 ։

3 Հա մ ե մ ա տ ե Е с к Ь а г й ^ Ծւ6 агтеп ^сЬ еп РеМ яй^е ժօտ ԼսԱս11ստ К1Ю, ցժ X, Ней ւ, ե չ 8 3 ,

4 Տ ե ս Հ յ ո լ ր շ մ ա ն է « Հ ի ն Հ ա յո ց տ ե ղ ւ ո յ ա ն ո ւ ն ն ե ր ր * , Վ ի ե ն ն ա 1 9 0 7 ,

ւ չ 77 և М а г к > у а г ^ ЕгапзсИаЬг, ВегНп 1901, եչ 178։ Համեմատե սակայնՄ ա ր կ վ ա ր տ ի ճի շտ կ ո ա Հ ո ւմ ը ն ր ա 8йЙаГШеп1еП ԱՈԺ Й1в Т1§Г15дие11еп ա շխ ա ­

տ ո ւ թ յա ն մեշ_ճ ե չ 1 1 9 ։

® Ա ս լ պ ի տ ն ո ս , Մ ի Հ ր գ ա ա .է 6 7 ։

98

էլա

լլո

ս է

ճս/հ

ա

սլա

ըՀը

Ծու

էքէ

վըա

յո

վ դև

սչի

_Տ

է ղլ

ւա'հ

սւ1լ

հ լւ

Մ ե ծ ի և ն ր ա ն ա խ ո ր դ ն ե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ կ ա ր ո ղ ե ր յ ե ղ ա ծ

ի ր ա պ ե ս , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ր Տ ի գ ր ի ս դ ե տ շ ։

Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ի ց մ ի ն չ և Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը ( ա յ ժ մ յ ա ն Ֆ ա ր կ ի ն ը ) г

ո ւ ր շ տ ա պ ո ւ մ ե ր Հ ա ս ն ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը ՚ ը ն դ ա մ ե ն ը մ ի ա յն -

մ ո տ 1 5 0 կ ի լ ո մ ե տ ր եր^տ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս {ի ն ե ն դ ո ւ խ ո ր ա մ ա ն կ ծ ր ա գ ի ր ը

ի ր ա կ ա ն ա ն ո ւ մ ե ր յ ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք է ա մ ե ն ա մ ե ծ ա ֆ ո ղ ո ւ —

թ յ ա մ ր ։ Թ շ ն ա մ ի ն կ ի պ մ ո տ ե ց ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ն և ա Հ ա վ ո ր

վ տ ա ն գ ը կ ա խ վ ա ծ ե ր ա ր դ ե ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի Գ է խ ի ^ է է ս Լ ^ է գ ր ա ^էր

դ ե ռ . վ ո չ ի ն չ ա յ գ մ ա ս ի ն չ դ ի տ ե ր և վ ո չ ԳՈՐ Ք և ր Հ ա վ ա ք ե լ և վ ո *

ե լ կ ա ր ո ղ ե ր վ ո ր և ե կ ե ր պ ս պ ա ռ ն ա ց ո ղ ա յ դ վ տ ա ն գ ը կ ա ն խ ե լ ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ղ ո ր ք ի ա ն ա կ ն կ ա լ ն ե ր խ ո ւ ժ մ ա ն էո * ֊[ * [ [ Р * [ ш !Г

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ո ւ մ մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն Հ ա վ ա տ ա լ ի ։ Ա պ պ ի ա ն ո ս է ւ վ կ ա ֊

յ ո ւ թ ՜ յ ա մ ր * Տ ի գ ր ա ն ն ա յ դ ԷՈԼՐ Ր տ ա ր ա ծ ո ղ ի ն Հ ա մ ա ր ե լ ե ր գ ր գ ո ի է ո ւ խ ռ ո վ ա ր ա ր ։

« Տ ի գ ր ա ն ի ն , վ կ ա յ ո ւ մ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը 2, վ ո չ ՎՈՔ ա ե -

ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ե ր տ վ ե լ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ն ե ր խ ո ւ ժ մ ա ն մ ա ս ի ն ։ Ա ռ ա —

ֆ ի ն մ ա ր դ ը վ ո ր ն ա յ դ ա ս ե լ ե ր * կ ա խ ա ղ ա ն ե ր Հ ա ն վ ե լ ն ր ա

Հ ր ա մ ա ն ո վ ք վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա կ ա ր ծ ե լ ե ր , վ ո ր ա յ գ մ ա ր դ ը խ ո ւ ­

ճ ա պ ե գ ց ո ւ մ ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւ մ } ) ։

Խ ի ս տ գ ո ւ ն ա վ ո ր վ ա ծ ո ւ չ ա փ ա զ ա ն ց վ ա ծ ձ և ո վ լ ր ա ր ե ր ի մ ա — Հ ա պ ա տ ժ մ ա ն մ ա ս ի ն պ ա տ մ ո ւ մ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , վ ո ր ի կ ա ս կ ա ծ ե լ ի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ա ն տ ե ղ ի կ ե ր պ ո վ մ ե ֆ ե ն բ ե ր վ ա ծ ք գ լ խ ա վ ո ր ա ­

պ ե ս , Հ ա յկ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ^ *

« Վ ո ր ո վ Հ ե տ և յ ա ս ո ւ մ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , — Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի

ժ ա մ ա ն մ ա ն մ ա ս ի ն ա ռ ա ֆ ի ն լ ո ւ ր տ վ ո ղ ը վ ո չ մ ի ա յ ն ո գ ո ւ ս ւ

չ ս տ ա ց ա վ I ա յ լ և գ լ խ ա տ վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի Հ ր ա մ ա ն ո վ , ո ւ ս տ ի և

վ ո չ վ ո ք ա յ լ և ս ն ր ա ն չ ե ր Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ա յ գ մ ա ս ի ն • և յ ե ր ր

պ ա տ ե ր ա զ մ ի Հ ո ւ ր ն ա ր դ ե ն բ ո ր բ ո ք վ ե լ ե ր * ֊ն ա ն ս տ ա ծ ե ր ա ն ­

տ ե ղ յ ա կ ։ Ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ շ ո ղ ո ք ո ր թ խ ո ս ք ե ր ե ր ն ա լս ո ւ մ ,-

վ ո ր մ ե ծ Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր կ ը Հ ա մ ա ր ւ է ի Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը , յ ե թ ե կ ա ­

ր ո ղ ա ն ա ն ր ա ն դ ի մ ա կ ա յ ե լ Ե փ ե ս ո ս ո ւ մ և յ ե թ ե Ա ս ի ա յի ց ի ս ­

կ ո ւ յ ն չ վ * ա խ չ ի , տ ե ս ն ե լ ո վ ն ր ա ա ն Հա մ ա ր զ ո ր ք ե ր ը » * ։

1 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ճ ա ն ա ս լա ր Հ ր Տ ի գ ր ի ս դ ե տ ի ց մ ի ն չ և Ֆ ա ր կ ի ն - Տ ի դ ր ա -

ն ա կ ե ր ս ւ ս խ ա լ ե լո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ Մ ո մ ղ ե ն ի ։ 1 Ս ա լա թ յա ն ց ի և մ ի շ ո ՛ր ք ա Л յ ե ր ՜

կ ե ր ո ւ մ , վ ո ր ո վ Հ ե ա և ա յդ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ս խ ա լ ե •[որ ոշվա ծ՛ Տ ի ղ ր ա ն տ - կ ե ր տ ի տ ե ղ ր ։

- Տ ե ՛ս Մ ի Հ ր ղ ա տ ,, 8 4 ։

Տ ե ս Լ ե ո , Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , ևֆ 4 0 7 և Ղ' ո լ ե ն ս և Խ ա չ , Պատ­

մ ո ւ թ յո ւ ն Հ ի ն Հ ա յե ր ի , պ ր ա կ Я*, ե ֆ 5 1 —5 2 ։

4 Տե՛ս Պ լ ո ւ տ ,, Լ ո ւ կ ո ւ լ ,»( 2 5 , 1 ։

100

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա յ ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե Հ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր և , գ լ խ ա ­

վ ո ր ա պ ե ս , ա յ ն , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի ա ր ք ո ւ ն ի ք ո ւ մ , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն ,

Հ ա մ ո զ վ ա ծ ե ն յ ե ղ ե լ , վ ո ր Լ ո ւ ձ լո ւ լ լո ս ը ղ և ւ ւ և ս գ տ ն վ ե լ ե Կ փ ե ս ո ֊

ո ո ւ մ ։ ւ ՚ն ձ թ վ ո ւ մ հ , վ ո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ մ ե ր ն ո ր Հ ե տ և ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր

Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը յ ե կ ե լ ե ր Հ ա յ ա ս տ ա ն վ ո է թ ե Պ ո ն տ ո ս ի ց , ի ն չ պ ե ս մ ի ն -

ա յ ժ ժ յ ե ն թ ա դ ր ե լ ե ն , ա յ լ Ե վ ։ե ս ո ս ի ց ճ ա ն ո ւ ղ ղ ա կ ի [ լե ր սլա ք ս ւ կ ֊

ն ա ր կ վ ա ծ ե ն ա և Պ լո ւս է ա ր ք ո ս ի ս ո ւ յ ն Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ ։

կ ա ր ե ր ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ա ն Հ ա ս տ ա տ ո ւէ ք ե ա ռ ա У բ ե ­

ր ե ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե բ տ ո ւ մ շ փ ո թ ո ւ թ յ ո ւ ե ո ւ ի ր ա ր ա ն ց ո ւ մ : Տ ի գ ր ա ն ը ք

վ ո ր լչ պ ա տ ե ր ա զ մ ի պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր դ ե ռ . կ ե ր տ ե ս ե լ ս տ ի պ վ ա ծ

յ ե ղ ա վ մ ա ս ն ա կ ի կ ե ր ս լո վ ք ա ղ ա ք ը դ ա տ ա ր կ ե լ ե Հ ե ո .ա ն ա լ ա ս լա Հ ո վ

մ ի տ ե ղ ։ ^ ո ր պ ե ս զ ի կ ա ր ո ղ ա ն ա ժ ա մ ա ն ա կ շ ա Հ ե լ^ ն ա ի ր զ ո ր ա վ ա ր ~ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն ւ Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի ն (г^А 'Ш ЬгоЬоиХ Д П ез)1* տ վ ե ց մ ի ‘ի ո վ > ր

յ լ ո ր ա մ ա ս և Հ ր ա մ ա յե ց , վ ո ր ն ա ։ ի ն չ գ ն ո վ ե լ վ ո ր լ ի ն ի } կ ա ն դ ն ե ց ն ե

դ ո ն ե Ժ ա մ ա ն ա կ ա վ ո ր ա պ ե ս թ շ ն ա մ ո լ շ ա ր ժ ո ւ մ ը դ ե ս լ ի Տ ի գ ր ա ն ա — կ ե ր տ ։

Մ ե Հ ր ո ւ ժ ՜ ա ն ի ղ ո ր ա մ ա ս ի Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ը ք ի դ ե մ ո ւ ղ ա ր կ մ ա ն *

մ ա ս ի ն մ ի ա ն գ ա մ ա յն վ ս տ ա Հ ե լ ի ո ւ ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն

հ Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ դ ա ր ձ յ ա լ Ս ,պ պ ի տ ն ո ս ր , վ ո ր ն } ի ն չ ս լ ե ս վ ե ր և ա ս ա ց ի ն ք г

ի ր պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն ա յ ս մ ա ս ո ւ մ ո գ տ ւ է ե լ ե ր վ ւ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք

ա ղ բ յ ո ւ ր ի ց ։

« Օ ե ր ր Տ ի գ ր ա ն ն ա յ ն ո ւ Հ ե տ և , — վ կ ա յ ո ւ մ ե 1 Լ պ պ ի ա ն ո — ս ր ՜է — Հ ա ս տ ա տ ի ժ ա ց ա վ [Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ն ե ր ի է ո ւ ժ ՚մ ա ն մ ա ս ի ն | յ ն ա ո ւ ղ ա ր կ ե ց Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի ն յ ե ր կ ո ւ Հ ա ղ ա ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ո վ ,

վ ո ր ս լ ե ս զ ի ն ա ո ւ շ ա ց ն ե Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի զ ր ո Հ ը ։ Ւ ս կ Մ ա ն կ ա յ ո ս ի ն

Յ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ) ) ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը տ ա լ ի ս ե ն ա և տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի

մ ա Հ վ ա ն մ ա ս ի ն Հ ա ն դ ո ւ գ ն ո ւ ա ն Հ ա վ ա ս ա ր կ ո յէ ո ւ մ ։ Ս ա կ ա յն թ ե և

ն ր ա ա յ ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո լ ք ե ն ե ր ի Հ ի մ ք ը պ ա տ մ ա կ ա ն ե } ր ա յ ց վ ո ր ո շ

մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յ ո ւ հ ն ե ր ը Հ ն ա ր ո վ ի ո ւ ա ն Հ ե թ ե թ Հ ե ր յ ո լ ր ա ն ք ն ե ր

1 Վ ո ր Պլ ո ւտ ա էւք ո ս ի ու. 1Լսքւղի ա ն ո и ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ

31ւէհաե(Մ23ՈՃՏ ա ն ո ւ ն ը ս[եա լ» և կ ա ր դ ա լ ЛШЬГОЬОиХгШеБ՝ ա յգ Հ ա մ ա ձ ա յն Ա ս լ-

պ ի ա ն ո ս ի ձ ե ււա ղ ր ն ե ր ի ը ն թ ե ր ց վ ա ծ ն ե ր ի ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ս լա ր ղ ա ր ա ն վ ա ծ ե Մ ա ր կ -

վ ա ր ա ի ո ւս ո ւ ւ/եա ո ի ր ա թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց մ ե կ ո ւ մ ( տ ե ս Սւ1է6քՏԱԺ1Ա11§011 2ԱГ ОбБСЫ՜շհէ6 \'0Ո ЕГ(111, Р1] |1010է1յ11Տ, ВЙ. 55 , ե չ 6 8 —6 9 ) ։ Ինչպ ես բա ցա տրվա ծ հ ն ո ւ յն այգ ուսուՁեա սիրությա ն մե^_ք Л1И11Г0Ь01123П63 ա նունը Համապատասխանում ե Հայկական Մ եՀրուժա նին։

■ Տ ե ս Մ ի Հ ր ղ ա տ . է 8 4 ։

101

ե ն 3 վ ո ր ո ն ց լ^ է 1 /19 ՈԼԼ *Աա ա ւ խ ա տ ո ւ մ ե ը ս տ ի ր ս ո վ ո ր ո ւ թ յ ա ն ա ն ֊

վ ա ն ա ր կ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ն ։

ձ Ն ր ա [Տ ի դ ր ա щ ր ա ր ե կ ա ԱԼ ե ր ի ց ա ռ ա ֆ ի ն ր Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ն

ե ր ք — պ ա տ մ ո ւ մ ե Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ^ , ---վ ո ր Հ ա մ ա ր ձ ա կ ո ւ թ յո ւ ն

ո ւ ն ե ց ա վ ն ր ա ն ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ա յ տ ն ե լ ո ւ ։ Ս ա կ ա յն ս ր ա ն

ե ս ա զ ա տ խ ո ս ք ի շ ե ո ր Հ ն ո զ ո ւ տ Չ բ ե ր ե ց ։ Ս ա ի ս կ ո ւ յ ն ո ւ ղ ա ր կ ֊

վ ե ց Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի դ ե մ յ ե ր ե ք Հ ա ղ ա ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ո վ և բ ա զ մ ա — թ ի վ Հ ե տ և ա զ ո ր ո վ ։ Յ ե վ ն ր ա ն Հ ր ա մ ա ն տ ր վ ե ց ր ո ն ե լ զ ո ր ա վ ա ­

ր ի ն ո ւ բ ե ր ե լ կ ե ն դ ա ն ի ք ի ս կ մ յ ո ւ ս ն ե ր ի ն կ ո տ ո ր ե լ ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ ֊ լ ո ս ի զ ո ր ք ի մ ի մ ա ս ն ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ տ ե ղ ա վ ո ր վ ո ւ մ ե ր ա ր ֊

դ ե ն ճ ա մ բ ա ր ո ւ մ ք ի ս կ մ յ ո ւ ս մ ա ս ը դ ե ռ . ճ ա ն ա ս լ ա ր Հ ի ն ե ր ։

Յ ե ր ր . Հ ե տ ա խ ո ւ յ զ ն ե ր ր ն ր ա ն Հ ա յ տ ն ե ց ի ն ր ա ր ր ա ր ո ս զ ո ր ք ի

մ ո տ ե ց մ ա ն մ ա ս ի ն ճ ն ա վ ա խ ե ց ա վ վ ո ր ն ր ա ն ք } Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ո վ

ի ր ց ր վ ա ծ ո ւ չ կ ա ր գ ա վ ո ր վ ա ծ զ ո ր ք ի վ ր ա 9 կ ա ռ ա ֆ ա ց ն ե ն շփ ո թ ֊

մ ո ւ ն ք ։ Ո ւ ս տ ի և ի ^ ք ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ց Հ ա ր դ ա ր ե լ ճ ա մ ր ա ր ը , ի ս կ

Ս ե ք ս տ ի լ ի ո ւ ս լ ե գ ա տ ի ն ։ վ ո ր ն ո ւ ն ե ր Հ ա զ ա ր վ ե ց Հ ա ր յ ո ւ ր Հ ե ֊

ծ ե լ ա զ ո ր և մ ի փ ո ք ր ա վ ե լ ի ծ ա ն ր զ ի ն վ ա ծ ո ւ թ ե թ և զ ի ն վ ա ծ

Հ ե տ և ա զ ո ր ճ ո ւ ղ ա ր կ ե ց թ շ ն ա մ ո լ դ ե մ և Հ ր ա մ ա յե ց մ ո տ զ ն ա լ

ո ւ ն ր ա ն ց ղ ի մ ա դ ր ե ի մ ի ն չ և վ ո ր լ ո ւ ր կ ը ս տ ա ն ա , վ ո ր ի ր Հ ե տ

յ ե ղ ա ծ ղ ո ր ք ը տ ե ղ ա վ ո ր վ ե լ ե ա ր դ ե ն ճ ա մ բ ա ր ո ւ մ ։ Ա ր դ * Ս ե ք ս ֊

ա ի լ ի ո ւ ս ն ո ւ զ ո ւ մ ե ր Հ ե ն ց ա յ դ ս լ ե ս ա ն ե ի ս ա կ ա յ ն ն ա յ ե ն ֊

թ ա լ ։ կ վ ե ց Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի կ ո ղ մ ի լ վ ո ր ն ա ն վ ե Հ Լ ր

կ ե ր ս լո վ մ տ ա վ ձ ե ո ն ա կ ո վ ի ։ Տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւ մ

Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ը կ ո փ ե լ ի ս ս ս լ ա ն վ ե ց } ի ս կ մ յ ո ւ ս ն ե ր ը գ ր ե թ ե ր ո ֊

լ ո ր ը բ ա ց ի ք չ ե ր ի ց մ ե ռ ա ն փ ա խ ո ւ ս տ ի ժ ա մ ա ն ա կ » ։

Ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե չ ա 1 լն ե ր և ք ա ն շ ո ւ շ տ ք մ ի ա ն Հ ե թ ե թ ո ւ ֊

թ յ ո ւ ն ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ ս ա ր ք ո վ ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ ՛ յ ո ւ ն ը ք վ ո ր

ի բ ր թ ե Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի փ ո ք ր ա թ ի վ ղ ո ր ք ի ն Հ ր ա մ ա ն ե ր ա ր վ ա ծ

կ ե ն դ ա ն ի ր ո ն ե լ Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ի ն և վ ո Հ ն չ ա ց ն ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա Հ ա գ ի ն

զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը г Ն ա ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ ե ր ք ի ր ա պ ե ս ք ի ն չ ւ ղ ե ս տ ե ս ա ն ք ք

վ ո ր ս լ ե ս ղ ի ո ւ շ ա ց ն ե Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ա ռ ա ջ խ ա ղ ա ց ո ւ մ ը դ ե պ ի

Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ։ Յ ե վ ր ն ո ր ո շ եք վ ո ր ա ն դ ա մ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա յղ .

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ք վ ո ր ի ա ն մ ի տ լ ի ն ե լ ը պ ա ր զ ե ո ւ ա ն վ ի ճ ե լ ի ք ա ն վ ե ֊

ր ա պ ա Հ կ ե ր պ ո վ մ ե ֆ ե ր ե ր վ ա ծ պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ

1 Տէաս Լու.1լուլ.ք 2 5 , 3 —6 ։

- ՏՍս, որինա կ, К е 1 ո а с հ, М1111гМа1е Еира^г, եֆ 3 3 9 , Е с к Ь а г й ! , Б1е агшеШвсЬеп РеШгй^е дев ЬикиИиБ, КНо, Вй. 10, 1, եֆ 9 0 և ո ւը էշ .։

102

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս է վ ե ր ո հ ի շ յա լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե ֆ ս ո ւ տ ե յ ա ն տ ա ­

ր ա կ ո ւ յս ) ն ա և ա յն ք վ ո ր ի ր ր թ ե Տ ի դ ր ա ն ը 3 ո ւ ղ ա ր կ ե լ ո վ Մ ե Հ ր ո ւ ֊

ժ ա ն ի ն Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի գ ե ւ ) ճ ո ւ զ ե ց ե լ ե ն ր ա ն պ ա ս * ժ ե լ ք վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա

յ ե ր յ ե ր կ ր ո ր դ ա ն դ ա մ ի ր ե ն Հ ա յ տ ն ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի Հ ա ր ձ ա կ ­

մ ա ն մ ա ս ի ն ։ Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ր , ի ն չ պ ե ս պ ա ր զ ե լ ե Մ ա ր կ վ ա ր տ ը Ծ ո վ ։ -

ք ի թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն տ ա ն ա ր ք ա յ ա ղ ն ե ր ի ց ն ե ր ^ . ո ւ ս տ ի մ ի ա ն գ ա ­

մ ա յ ն Հ ա ս կ ա ն ա լ ի յե ք թ ե ի ն չ ո ւ ն ա յ ե ր ո ւ ղ ա ր կ վ ե լ ԼոլկոլԱոսի

դ ե մ ք վ ո ր ը գ ա լ ի ս ե ր Մ ո փ ք ի մ ի ֆ ո վ ։

« ՜ Ա յն ո ւ Հ ե տ և Տ ի դ ր ա ն ը ։ -— պ ա տ մ ո ւ մ ե Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ,---քյ ո ղ ն ե լ ո վ ի ր Հ թ /ւ ',ա ձ Տ ի գ ը ա ն ա վ հ ր տ մ / .ծ ք ա ղ ա ք ը ն ս / Հ ա ն -

ֆ ե ց դ ե պ ի Տ ա վ ր ո ս և ս կ ս ե ց զ ա ն ա զ ա ն կ ո ղ մ ե ր ի ց Հ ա վ ա ք ե լ ի ր

ո ւ ժ ե ր ն ա յ ն տ ե ղ ։ Ւ ս կ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ը } ժ ա մ ա ն ա կ չ տ ա լ ո վ ն ր ա ն

պ ա տ ր ա ս տ վ ե լո ւ У ո ւ ղ ա ր կ ե ց Մ ո ւ ր ե ն ա յ ի ն ) վ ո ր պ ե ս ղ ի ն ա դ ը ժ -

վ ա ր ա ց ն ե ո ւ ա ր դ ե լ ե զ ո ր վ » ե ր ի Հ ա մ ա կ ե ն տ ր ո ն ա ց ո ւ մ ը Տ ի գ ր ա ­

ն ի մ ո տ ք և ո ւ ղ ա ր կ ե ց ն ա և Ս ե ք ս տ ի լ ի ո ւ ս ի ն ) վ ո ր պ ե ս ղ ի ն ա

յ ե տ մ ղ ե ա ր ա բ ա կ ա ն մ ե ծ զ ո ր ա մ ա ս ը ք վ ո ր ը գ ն ո ւ մ ե ր թ ա գ ա ­

վ ո ր ի մ ո տ ։ Ա ր դ Հ Ս ե ք ս տ ի լ ի ո ւ ս ը ա ն Հ ա պ ա ղ Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ա ր ա բ ­

ն ե ր ի վ ր ա ) վ ո ր ո ն ք բ ա ն ա կ ե յ ի ն դ ն ո ւ մ յ և ն ր ա ն ց մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն

մ ա ս ը կ ո տ ո ր ե ց ) ի ս կ Մ ո ւ ր ե ն ա ն Հ ե տ ա պ ն դ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի ն ն ե ղ

ո ւ ա ն Հ ա ր թ ՛ ձ ո ր ո ւ մ և ) ո դ տ վ ե լ ո վ Հ ա ր մ ա ր ա ռ ի թ ի ց * գ ր ո Հ ե ց

ն ր ա յ ե ր կ ա յ ն ա ձ դ վ ա ծ 4 ո ր ք ի վ ր ա ։ Յ ե վ Տ ի դ ր ա ն ը կ ա ր ո ղ ա ­

ց ա վ ի * ե ք ր փ ա թ ո ղ ն ե լ ո վ ա մ բ ո ղ ֆ ի ր ա ղ խ ը * ս ա կ ա յ ն

շ ա տ ե ր ը Հ ա յ ե ր ի ց ա յ դ տ ե ղ ս պ ա ն վ ե ց ի ն ) ի ս կ մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն մ ա ­

ս ը գ ե ր ի ը ն կ ա ն » 1։

Ւ ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք է Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ծ ր ա գ ի ր ը ք վ ո -

ր ո վ ն ա ն ա խ ա տ ե ս ե լ ե ր Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ի ր ե ր ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ն Հ ի ր ա ­

գ ո ր ծ վ ա ծ ե ր ա յ ժ մ լ ի ո վ ի ն ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ա ր դ ե ն

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ի մ ո տ բ ո ւ ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ ) ի ս կ Տ ի գ ր ա ն ն

ա ն կ ա ր ո ղ ե ր Հ ա կ ա Հ ա ր վ ա ծ տ ա լ թ շ ն ա մ ո ւ ն ) վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա դ ե ս

շ ե ր տ ե ս ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի վ ո ր և ե պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յ ո ւ ն ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ա ր Հ ա մ ա ր ա կ ա ն ա է լն ա ր կ ն ե ր ը Տ ի գ ­

ր ա ն ի ն կ ա տ մ ա մ բ բ ա ց ա տ ր վ ո ւ մ ե ն ) Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ) ն ր ա ն ո վ ) վ ո ր Հ ռ ո -

մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի զ ո ր ա վ ա ր ը և Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ճ ա ր պ ի կ ո ւ վ ա ր պ ե տ դ ի պ ­

լո մ ա տ ի ա ն մ ե ծ ա ֆ ո ղ ո ւ թ յ ա մ ր կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե յ ի ն ն ր ա ն դ լ խ ա Հ ա ն

ա ն ե լ ո ւ խ ա բ ե լ ։

ւ Տե ս М а г к \у а г է, ЕгапБсИаЬг, եֆ 17 в г2 Տես Պ լ ո ւ ա Լ ուկուլ., 25, 7—Л

103

1 1 . տհԳՐԱՆԱԿեՐՏՒ Պ ս ա ո տ ս Ը з ы ՏՒԳրււՆՒ

ՏեՍԱԿՑՈհԹՅՈՏՆԸ ՄՒՃՐԴԱՏԻ 2եՏ

Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի Յ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ո ւ ս ր ը ն թ ա ց շ ա ր ժ ո ւ մ ր դ ե պ ի Տ ի զ ֊

ր ա ն ա կ ե ր տ ա ո .ա ֆ ա ց ր ե լ ե ր ա յ ս տ ե ղ , ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն .ր է Է ս ո ւձ ա պ

ո ւ շ փ ո թ г Տ ի գ ր ա ն ի փ ա ի ւ ո ւ ս տ ր .ր ա ղ ա ք ի ց կ ա տ ա ր վ ե լ ե ր ա յ ն ր ա ն

ա ր ա գ ո ւ Հ ա պ ճ ե պ , վ ռ ր ն ա կ ե ր կ ա ր ո ղ ա ց ե լ Հ ե տ ը վ ե ր ց ն ե լ ի ր կ ա ­

ն ա ն ո ց ն ո ւ գ ա ն ձ ե ր ր ։

Ն ա խ ա ն շ ե լո վ Տ ա վ ր ո ս յ ա ն լե է ւ ն ե ր ո վ ^ , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն է ա յ ժ մ յ ա ն

Ն ե ր ճ կ ի ո ւ Է թ ե ն ի կ ի վ ր ա յ ո վ ՜ դ ե պ ի ի ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն կ ե ն տ ­

ր ո ն ա կ ա ն ո ւ Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն շ ր ջ ա ն ն ե ր ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ տ պ ա ­

ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը Տ ի գ ր ա ն ր Յ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե լ ե ր Մ ա ն կ ա յ ո и զ ո ր ա վ ա ր ի ն ։

Ս ա պ ե տ ք ե դ ի մ ա գ ր ե ր ո ւ պ ա Հ ե ր ք ա ղ ա ք ը , մ ի ն չ և վ ո ր ի ն ք ը զ ա ­

ն ա զ ա ն կ ո ղ մ ե ր ի ց կ ը Հ ա վ ա ք ե ր ի ր զ ո ր ք ե ր ը և կ ը ղ ս'[ ' ն ր ա ն ո զ ն ո ւ -

թ յ ա ն է

Լ ռ ւկ ո ւ Ա Ո и ի Յ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի Յ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը և Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ գ ա լ ը

տ ե ղ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ , ի մ կ ա ր ծ ի ք ո վ , վ ո չ թ ե 6 9 թ վ ի ա մ ա ո ը , ի ն չ ­

պ ե ս յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ և Ռ ե յ ն ա ք ը * 9 иւ յ լ 6 9 թ ՛վ ի գ ա ր ն ա ն ը ։ Ի ն կ ա տ ի

ո ւ ն ե ն ա լ ո վ ր ն դ Հ ա ն ո ւ ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ց մ ի ն չ և

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ —Ֆ ա ր կ ի ն ը մ ո տ 3 0 0 կ ի լ ո մ ե տ ր ե , պ ե տ ք ե յ ե ն թ ա ֊

դ ր ե լ , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ՂՈՐՔԸ_) Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ն ա ն ց ն ե լ ո ւ ց Յ ե տ ո

( 6 9 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը ) ճ ա ր ա գ ա ց ր ա ծ յ ^ ր թ ո վ կ ա ր ո ղ ե ր Հ ա ս ա ծ լ ի ­

ն ե լ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ա ո . ա ււա ւէ ե լն յ ե ր կ ո ւ շ ա ր ա թ վ ա ը հ թ ա ց ր ո ւ մ ,

վ ո չ ո ւ շ ք ա ն մ ա յ ի ս ա մ ս ի ն ։

Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե , ո ւր ե է ք ե , վ ո ր Հ ո ւ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը Տ ի էք ր ա ն ա կ ե ր տ ը

պ ա շ ա ր ե լ ե յ ի ն ա ր դ ե ն 6 9 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը ։ ' / •ա ւ լա ք ի պ ա շ ա ր մ ա ն

1 Տե՛ս Պ լ ո ւ ս ։ » , Լ ո ւկ ո ւլ., 2 5 , 7 ։

- Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր ա ի է յ Տ ա ր ուէ ու. ա յն տ ե ղ ի ց 1Լրտաշատ տ ա ն ո ղ մեՀ- ճ ա ն տ -

ոլա ր Հը, վ որ [Լ մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե Հ ււո մ ե ա կ ա ն Հ ի ն սւշխ ա րՀա վ*ա րտ Լ —

ղոսմք ք ն ն վ ա ծ ե ո ւ լո ւ ս ա ր ա ն վ ա հ ի մ СՀ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լխ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ­

ն ե ր ը » ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե Հ յ եֆ 8 5 -- 1 1 4 ։

3 Տ Հ ա М 1Лг1Й а1е Е и раЮ Г , ե չ 3 5 9 ։

104

տ ի գ ր ա ն յ ե ր կ ր ո ր դ

ն ա խ է ս ս լա տ ր ա ս տ ո լ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ը Հ ւ ս ն ձ ն ա ր ա ր ե լ ե ր V ե ք ս ֊

.տ ի լ ի ո Լ ս ի ն է վ ո ր ը ։ ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ յՐ ե Ա պ ս լի ա ն ո ս ր 1 *

« է լ վ ա փ ա 1 լ ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ո ւ մ Մ ա ն կ ա յ ո и ի ն ' Է ս ֊

կ ո ւ յ ն գ ր ա վ ե լ ե ր թ ա գ ա վ ո ր ա !լ ա ն ս լ ա լա ա ր Հ վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ

հ ր ք ա ղ ա ք ի ս լա ր ի ս ս լն ե ր ի ց դ ո ւ ր ս ; ի ս կ վ*ա Ղ ա ք ը ե մ ի ք ն ա ­

ր ե ր գ ը պ ա տ ե լ ե ր պ ա տ ն ե շ ո վ ո ւ էի ո и ո վ , պ ա տ ր ա ս տ ե լ ե ր մ ե -

վէհն ա ն ե ր և պ ա ր ս պ ի տ ա կ վ ա ր ե լ ե ր տ վ ե լ ա վ ա ն ն ե ր » ։

Ր ե ր դ ա պ ա Հ ՂՈԼ'Վ-1Լ Ր ա դ1լա ց ա ծ՜ հ ր է գ լ խ ա վ ո ր ա պ ե ս , Հ ո ւ յ ն ե ր ի ց

Л է լի լի է լհ ը ի ն ե ր իէյէ Ը ս տ յ հ ր և ո ւ յ թ ի ն , ա յ ս զ ո ր ք ը կ ա զ մ վ ա ծ - ե ր

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ք ա ղ ա ք ա ց ի ա կ ա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ս տ ա ց ա ծ ՜ ն ո ր ա —

ր ն ա 1 լ ե ե ր ի ւ յ } վ ո ր ո ն ց ա յ ս տ ե ղ ե ր գ ա ղ թ ե ց ր ե լ Տ ի դ ր ա ն ր * 1 ի լ ի կ ի ա յ ի ց

ո ւ Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յի ց ։

Հո ւո մ ա յ հ ց ի ն ե ր ի ր ո լ ո ր Փ ա ն ք ե ր ը գ ր ա վ ե լ ո ւ ք ւ ս է լ ա ք ը գ ր ո Հ ո վ

.հ պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն մ ե ք ե ն ա ն ե ր ի ո է լն ո ւ թ յ ա մ ր է ք ե ա ց ի ն ա պ ա ր դ յ ո ւ ն

•ո ւ ա ն Հ ե տ ե ա ն րէ

Մ ա ն կ ա յ ո и ի " ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ա մ բ ր ե ր գ ա պ ա Հ ԴՈՐ Ք Ը Հ ա մ ա ս ,

• ո ւ տ ո կ ո ւ ն կ ե ր պ ո վ դ ի մ ա գ ր ո ւ մ ե ր Հ ւ ւ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն յ թ ա փ ե լ ո վ

ն ր ա ն ց գ լ [ ս ի ն ն ե տ ե ր ի տ ա ր ա վ է ։ Ւ ս կ պ ա շ ա ր մ ա ն մ ե ք ե ն ա ն ե ր ի վ_րա

պ ա շ ա ր վ ա ծ ն ե ր ը վ ե ր և ի ց ա ծ ՛ո ւ մ ե յ ի ն ա յ ր վ ո ղ ն ա վ թ յ վ ո ր ը վ ո կ ր ն ֊ տ ա ց ն ո ւ մ ե ր մ ե ք ե ն ա ն ե ր ը '*։

Ա յս պ ի ս ո վ ա մ ի ս ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ր Տքնա ց կ ա ն ­

գ ո ւ ն ո ւ ա ն պ ա ր տ ե լ ի մ ի ն չ և Տ ի գ ր ա ն ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ը ն ո ր կ ա դ մ վ ա ձ

զ ո ր ա ր ա ն ա կ ո վ է

Ո ւ շ ա գ ր ա վ ե ո ւ Հ ե տ տ ,ք ր ք ի ր , վ ո ր Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ա վ ե լ ո ր դ ե

՛Հ ա մ ա ր ե լ մ ա տ ն ա ն շ ե լ Հ ո ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր .ր ի ս կ զ ր ն ա կ տ ն ա յ ս ա ն ա ­

ջ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը г Ն ա վ ո կ ի ն չ չ ե Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ն ա և Հ ա յ կ ա կ ա ն Հ ե ծ ՚ե լ ա -

զ ո ր ի ա ֆ ո ղ ո ւ Հ ա ղ թ ա կ ա ն ա յ ն դ ր ո Հ ի մ ա ս ի ն , ւքոր Հ ա ն գ ա մ ա ն ո ­

ր ե ն Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ’ ե յ հ ղ ե լ փ ո ,ք ր ա ս ի ա կ ա ն կ ե ղ ո ք ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ո ւ մ ,

վ ո բ ռ ն ց ի ց լ ա յ ն ո ր ե ն ո գ տ վ ե լ ե յ ի ն Մ ե & ե ո ն ը և Ա պ պ ի ա ն ո ս ը г

Ա յ դ ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ց Հ ա յ տ ն ի յ ե , վ ո ր Տ ի գ ­

ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր մ ա ն ս կ զ բ ն ե ր ո ւ յ ք Տ ի գ ր ա ն ն ա յ ս տ ե ղ ո ւ ղ ա ր կ ե լ

1 Մ ի Հ ր դ ա տ ա կ ա ն ր , 8 4 ։

- Մ ա ն կ ա յ ո и ա ն ո ւ ն ը Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւմ ե ը ս տ Ա գ ո ն ց ի Հ ա յկ ա կ ա ն

Մ ա մ ի կ ա ն վ ա ն և , վ ո ր ո վ Հ Լ տ և ա յ ղ ա ն ո ւ ն ը Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ հ Մ ա մ ի կ ո ն յա ն ն ե ր ի

>.տ ո հ մ ո ւ մ հ ս ր ա ն ւյ ն ա խ ա զ ո ր ա ն ո ւ ն ն հ է ու ս տ ի և Սաէէոնւյը կ ա ր ծ ո ւ մ եք վ ո[*

Ա ա ն կ ա յո ս —Մ ա միկըթ Հ ա վ ա ն ո ր ե ն / Հ ա յ զ ո ր ա վ ա ր ե ր Մ ա մ ի կ ո ն յա ն ն ե ր ի տ ոՀմ իցգ

.տես Армения в эпоху Юстиниана. եչ 411 և 415*3 Կ ա и и ի ո Լ и Գ ի ոն, դք. 36, ԴԻ 1 Ե ք Հր ատ.

105

է ր ւ/ի շ ն ա ի ր Հ ե ծ ե լ ա գ ո ւ ն դ , վ ո ր ի ն Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ն լ ե ր պ ա շ ա ր վ ա ծ

ք ա ղ ա ք ի ց ա զ ա տ ե լ ի ր կ ա ն ա ն ո ց ն ո ւ մ ե ծ ա գ ի ն գ ա ն ձ ե ր ը ։ Մ ե ե ն ո ն ի

ո ւ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մ ո տ պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ ա յ դ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը յ վ ո ր ա ն ­

տ ե ս ե ն ա ր ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը ' թ ա ր դ մ ա ն ա ր ա ր մ ե ֆ ե ւ!

ր ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ց կ ր ճ ա տ ո ւ մ ն ե ր ի ։

1 . Մ ե ե ն ո ն , 5 6 '

(СՅ ե ր ր Հ ա յ ա ս տ ա ն ը շ ա տ կ ո ղ մ ե ր ի ց ա յս պ ե ս պ ա շ ա ր վ ա ծ

ե ր ճ Տ ի գ ր ա ն ը մ ա ր դ ո ւ ղ ա ր կ ե ց և ի ր մ ո տ Հ ր ա վ ի ր ե ց Մ ի Հ ը ր -

դ ա տ ի ն * ն ա ն ո ւ յ ն պ ե ս զ ո ր ք ո ւ ղ ա ր կ ե ց Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ­

ղ ա քը,ֆ վ ո ր ի մ ե ֆ գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ն ր ա կ ա ն ա ն ո ց ը ։ Ս ր ա ն ք դ ա ­

լ ո վ ա յ ն տ ե ղ 1ւ։ կ տ ր ե լ ո վ ն ե տ ա ձ գ ո ւ թ յ ա մ բ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ճ ա մ ­

բ ա ր ի ց դ ո ւ ր ս գ ա լ ո ւ ճ ա ն ա ս լ ա ր Հ ը դ ո ւ ր ս բ ե ր ի ն գ ի շ ե ր ո վ ն ա ­

խ ա պ ե ս Տ ի գ ր ա ն ի կ ա ն ա ն ո ց ն ո ւ թ ա ն գ ա գ ի ն ա մ ե ն ա ա ր ժ ե ք ա -

վ ո ր ի ր ե ր ը г Ի ս կ լ ո ւ ս ա բ ա ց ի ն Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ե ն ր ա ն ց Հ ե տ

ն ա և թ ր ա կ ա ց ի ն ե ր ն ա ր ի ա բ ա ր կ ռ վ ե ց ի ն ք շ ա տ ե ր ի ն ն ա յ ե ր ի ց

ս պ ա ն ե ց ի ն և կ ե ն դ ա ն ի բ ռ ն վ ա ծ ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ի ն ե լ գ ե ր ի

վ ե ր ց ր ի ն г Ս ա կ ա յն ա յ ն , ի ն չ վ ո ր ն ա խ ա պ ե ս ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ ե ր ճ

փ ր կ վ ե ց ո ւ Հ ա ն ձ ն վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի ն » ։

2 * Ա պ պ ի ա ն ո ս ք Մ ի Հ ր դ ա տ ա կ ա ն ք , 8 օ ճ

«Г Ս ե ք սա ի լ ի ուսը զբա ղվա ծ եր Հ ե ն ց ա յս դործերո Վ [ Տ ի գ ­

ր ա ն ա կ ե ր ս * ի ս լա շ ա ր ։1 ա մ ր ] , ի ս կ Տ ի գ ր ա ն ր , Հ ա վ ա ք ե լ ո վ մ ո տ

յ ե ր կ ո ւ Հ ա ր յ ո ւ ր Հ ի ս ո ւ ն Հ ա զ ա ր Հ ե տ և ա ղ ո ր և մ ո տ Հ ի ս ո ւ ն Հ ա —

զ ա ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ' ո ւ ղ ա ր կ ե ց ն ա խ ն ր ա ն ց ի ց մ ո տ վ ե ց Հ ա զ ա ր

Հ ո գ ի Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ։ Ն ր ա ն ք ր ո ն ի կ ե ր ս լո վ Հ ո ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի

մ ի ֆ ո վ ա ն ց ա ն , գ ն ա ց ի ն ղ ե ս լի մ ի ք ն ա ր ե ր ղ ը , դ ո ւ ր ս բ ե ր ի ն

ա յ ն տ ե ղ ի ց թ ա ղ ա վ ո ր ի կ ա ն ա ն ց և վ ե ր ա դ ա ր ձ ա ն ։ Ի ս կ զ ո ր ք ի

մ յ ո ւ ս մ ա ս ո վ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի վ ր ա Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ի ն ք ր Տ ի գ ր ա ն ր ։

Յ ե վ ա յ գ յ ա մ ա ն ա կ ն ր ա մ ո տ յ ե կ ա վ ա ռ ա Գ ի ն ա ն գ ա մ տ ե ս ո ւ ­

թ յ ա ն Մ ի Հ ր դ ա տ լ լ և խ ո ր Հ ո լ ր դ տ վ ե ց , վ ո ր ն ա Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի

Հ ե տ կ ո -վ ի Հ ր ՚ւ ՚՚վ ի ։ ա л մ ի ա յ ն Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ո վ ա ս պ ա տ ա կ ս ո ւ

տ վ ե ր հ յ ե ր կ ի ր ը ե ա շ խ ա տ ե , յ ե թ ե կ ա ր ե լի յ ե , ն ր ա ն ց ս ո վ ա ­

ծ ո ւ թ յ ա ն մ ա տ ն ե լ , ա յ ն պ ե ս , ի ն չ պ ե ս և ի ր ե ն Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ն ա -

ո.ա ն ց կ ո վ ի ո ւ ժ ա ս պ ա ռ , ե ր ա ր ե լ Կ ի զ ի կ ո ս ի մ ո տ և վ ո չ ն չ ա ց ֊

ր ե լ ե ր զ ո ր ք շ 3 > ։

Մ ե Օ հ ո ն ր և Ա պ պ ի ա ն ո ս ր , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , Հ ա մ ե ր ա շ խ ՛

ո ւ մ ի ա ր ա ն վ կ ա յ ո ւ մ ե ն , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ ղ ա ր կ ա ծ զ ո ր ա մ ա ս ր ա -

Հ ո զ ո ւ թ յ ա մ ր կ ա տ ա ր ե լ ե ր ն ր ա Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը և , պ ա տ ո ւե լո վ '

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը պ ա շ ա ր ո ղ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա շ ղ թ ա ն ' դ ո ւ ր ս ե ր ր ե ֊

106

ր ե լ ա յ ն տ ե ղ ի ց թ ա գ ա վ ո ր ի կ ա ն ա ն ո ց ը г և գ ա ն ձ ե ր ը ։ Հ * Ա ս ա ո ւ ր յ ա —

ն ր վ ա ր ձ ո ւ մ ե ս խ ա լմ ա մ ր ք վ ո ր ա յ ս գ ե պ ք ը ա ե ղ ի յ ե ր ո ւ յհ ե ց Լ լ

Ծ ո փ ք ո ւ մ ք ո ւ ր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը պ ա շ ա ր ե լ ե յ ի ն Բ ն ա ր ե ղ բ ե ր դ ը * ։

Հ ա յ էլա է լա ն Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ա յ գ մ ե ծ ա ճ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը չ ե Հ ի շ ա տ ա —

1 լ Լ լ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ր ք Հ ա վ ա ն ո ր ե ն յ ա յ ն պ ա տ ճ ա ււո վ ք վ ո ր ն ա , ի ն չ —

պ ե ս մ ա է ո ն ա ն շ ե լ ե Ռ ե յ ն ա ք ը ՜ ք ա ն ս լա էս վ ա ր ե ր ե Հ ա մ ա ր ե լ ա յ գ դ ե պ ֊

ք ը Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի Հ ա մ ա ր г

Վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց յ ե ր կ ր ո ր ղ ի մ ե ֆ Հ ա յ կ ա կ ա ն

զ ո ր ա մ ա ս ի գ ի շ ե ր ա յ ի ն դ ր ո Հ ը Ա պ ս լի ա ն ո ս ր դ ն ո ւ մ ե Տ ի գ ր ա ն ի Հ ա -

կ ա Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ 6 9 թ վ ի ա շ ն ա ն ը ։ Ս ա կ ա յն Ե ք Հ ա ր դ ը ,

Հ ի ՏՈտվելով ՄեԱՆ ո Հ ա ղ ո ր դ ա ծ ա վ ե լ ի ս ա ո ւ յ դ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ա ն վ բ ա Հ

յ ե ն թ ա գ ր ո ւ մ ե , վ ո ր ա յ դ դ ր ո Հ ը տ ե ղ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր -

ա ի ց Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե ռ ա ն ա լ ո ւ ց ա ն մ ի ֆ ա պ ե ս Հ ե տ ո է ո ւր ե Տ ք և ճ 6 9 թ վ ի

դ ա ր ն ա ն ր ։ Ե ք Հ ա ր դ ը մ ի ա ն դ ՝ւ ։մ ա յ ն ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր պ ո վ մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ

եք վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ն ե ր ս մ տ ն ե լ ը Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր Հ ե շ տ կ ա ր ո ղ

ե բ լ ի ն ե լ և Հ ն ա ր ա վ ո ր ք ա ղ ա ք ի պ ա շ ա ր մ ա ն ս կ զ բ ո ւ մ է յ ե ր բ դ ե ռ և ս

չ ե յ ի ա վ ա ր տ վ ե լ ն ր ա շ ր ֆ ա փ ա կ ժ ա ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը ***Վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս ո ւ շ ա գ ր ա վ ե

ն ա և ա յ ն ։ վ ո ր թ ե Մ ե ւք ե ո ն ը և թ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը է Հ ե ն վ ե լ ո վ պ ա ր —

ղ ա պ ե ս վ ա ք ր ա ս ի ա կ ա ն ֆ ե զ ո ք ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի վ ր ա ճ Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ

ե ն ք վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ր Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ ե յ ե ղ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ վ ո չ թ ե

Լ ո ւ կ ո ւ լ յո ս ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ա ր շ ա վ ե լ ո ւ ց ա ո ա ֆ յ ի ն չ պ ե ս յ ե ն թ ա դ ր ե լ

ե ն ք Հ ա մ ա ձ ա յն Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ս խ ա լ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ա ն ք բ ո լ ո ր ո տ ա ր և

Հ ա յ պ ա տ մ ա դ ե տ ն ե ր ը ք ա յ լ պ ա տ ե ր ա զ մ ը ս կ ս վ ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո է յ ե ր բ

Տ ի գ ր ա ն ը } Հ ե ռ ա ն ա լ ո վ ի ր պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ն ե ր ք ի ն ն ա Հ ա ն դ ն ե ր ը ճ ս կ ս ե լ

ե ր ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ վ ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ք ա յ ս ի ն ք ն ճ 6 9 թ վ ի դ ա ր ն ա ն ր

և կ ա մ ա մ ա ռ ը ։

Ա պ պ ի ա ն ո ս ը , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք ( վ կ * 2 ) է պ ա ր զ ո ւ վ ո -

ր ո շ վ կ ա յ ո ւ մ եք վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ն ա ռ ա ֆ ի ն ա ն դ ա մ տ ե ս ո ւ թ յ ա ն ե ր

յ ե կ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ ս ր ա Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի վ ր ա Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ո ւ ց ա ռ ա ֆ г հ մ ա ն ա պ ե ս և Մ ե է ք ե ո ն ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ ( վ կ * 1 ) Մ ի Հ ր դ ա -

տ ի Հ ր ա վ ի ր ո ւ մ ը Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ ց ո ւ յ ց ե ա ր վ ա ծ դ ա ր ձ յ ա լ Տ ի գ ր ա —

ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր ո ւ մ ի ց ա ն մ ի ֆ ա պ ե ս Հ ե տ ո } թ ե և ն ր ա մ ո տ ա յ դ տ ե -

1 Տե՛ս Ա ս տ ո ւ ր յ ա ն , է ՛Ք ա ղ ա ք ա կ ա ն վ ե ր ա բ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր է , Վ ե ն ե ա ի էլ

1 9 1 2 , եֆ 6 3 ։

շ Տե՛ս МиЬг1Да1е ЕираЮг, ե չ зво, ծ ա ն . հ

յ Տ ե ս К. Е с к Ь а г й ^ Б1е агшег^БсНеп РеШгй^е Աըտ ЬикиИив, КПо, в а . X, 1, ե չ 9 2 ,

107

ս ա կ ց ո ւ թ յ ա ն Ս ա ս ի ն մ ա ն ր ա մ ա ս ն տ ե զ ե կ ո ւ թ / ո լ ն ն ե ր ե ն Հ ա ղ ո ր դ վ ա ծ

ն ա և ն ա խ ո ր դ Օ Օ ֊ր դ գ լ խ ո ւ մ

Զ ն ա յ ա ծ՜ ս ա / լ ա յն Մ ե ւէ ն ո ն ի ո ւ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մ ի ա ն գ ա մ ա յն

ա ր ժ ա ն ա հ ա վ ա տ ա յ ս վ կ ա յ ո ւ թ ( ո ւ ն ն ե ր ի ն Հ Ր ՈԷՈՐ պ ա տ մ ա զ ե տ ն ե ր ը ,

ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն ք , գ ե ր ա դ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն ա վ ե լ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի տ ե ­

ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ։ Ն ր ա ն .չ} ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն չ ե ն ա ո ե լ , վ ո ր Պ լ ո ւ - տ ա ր ք ո ս ը և կ ա մ ն ր ա и կ զ բ ն ա զ ր յ ո ւ ր ը դ ի տ ա վ ո ր յ ա լ կ ե ր ս լ ո վ խ ա ր —

դ ա խ ե լ ե ն պ ա տ մ ա կ ա ն ի ր ա կ ա ն յ ե ղ ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր պ ե ս ղ ի թ ա ք — ց ր ն ե ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ն ե ն գ ո ւ ա ն ի ր ա վ բ ն ո ւ յ թ ը և ց ո ւ յ ց

տ ա ն , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ն ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , դ ե ռ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ր

չ ս կ ս վ ա ծ ' ի ր ա ր Հ ե տ գ ա ղ տ ն ի բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե յ ի ն վ ա ր ե լ և

ի ր ե ն ք Հ ե ն ց ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ե լ ե յ ի ն ո ւ ս կ ի զ բ Դ Ր ^ Է պ ա տ ե բ ա ղ -

մ ա կ ա ն գ ո ր ծ ՛ս զ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ։

Վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ի տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն մ ե ր

ն ո ր բ ա ց ա տ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ի ա ն գ ա մ ա յն ս տ ո ւ յ գ ճ ' ա յ ղ պ ա ր դ ց ո ւ յ ց

ե տ ա լ ի ս ն ա և ն ե ր ք և մ ե ջ բ ե ր վ ա ծ ՛ Մ ե ւք ն ո ն ի մ ի ա յ լ կ ա ր և ո ր ց ո ւ ­

ց ո ւ մ ը 9 վ ո ր ը բ ա վ ա ր ա ր ա չ ա փ ք ն ն վ ա ծ ո ւ ո գ տ ա դ ո ր ծ վ ա ծ չ ե յ ե ղ ե լ

.պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն ն ա խ ո ր դ յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ։

(ձ Մ ի Հ ր դ ա տ ը ) — պ ա տ մ ո ւ մ ե Մ ե Ա ն ո ն ը 1, ---Տքնա լով մ ե կ տ ա ­

ր ի ո ւ ո ւ թ ն ա մ ի ս Հ ա յ ա ս տ ա ն ի կ ո ղ մ ե ր ո ւ մ ' դ ե ո և ս չ ե ր ն ե ր — կ ա յ ա ց ե լ և չ ե ր տ ե ս ն վ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե տ : ( } ե վ յ ե ր բ Տ ի դ ր ա ն ր

խ ն դ ր ե ց ք վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ը ի ր ե ն տ ե ս ո ւ թ յ ա ն դ ա ճ ն ա ն ր ա ն

ը ն դ ո ւ ն ե ց շ .բ ո վ և ա ր ժ ա ն ի Հ ա մ ա ր ե ց թ ա գ ա վ ո ր ա վ ա ք ե լ պ ա -

տ իւքն ե ր ի : Մ ո տ յ ե ր ե ք ո ր ն ա գ ա ղ տ ն ի խ ո ր Հ ր ղ ա կ ց ո լ թ յ ո ւ ն

ո ւ ն ե ց ա վ Մ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ե տ և ա պ ա բ ա ր ե կ ա մ ա բ ա ր ն ր ա ն պ ա ր — դ և և ց փ ա ր թ ա մ զ գ ե ս տ ն ե ր , տ վ ե ց տ ա ս ը Հ ա զ ա ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր հ

ո ւ ղ ա ր կ ե ց Պ ո ն տ ո ս )) ։

Մ ե է է ն ո ն ի ա յ и վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ձ ա յն Տիղ լI ա •սի տ ե ս ա 1 լց ո ւ— . թ յ " մ ւ ը լ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ե տ տ ե ղ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ վ ե ր ջ ի ն ի ս Հ ա յա ս տ ա ն

գ ա լ ո ւ ց ք ս ա ՛ն ա մ ի ս Հ ե տ ո ։ Ա ր դ ' վ ե ր և մ ե ն ք տ ե ս ա ն ք , վ ո ր Մ ի Հ ը ր -

գ ա տ ը Հ ա յա ս տ ա ն յ ե / լ ե լ ե ր 7 1 թ վ ի ա շ ն ա ն ը ՛1, ո ւ ր եէքնճ ն ր ա ս ւ ե ֊ ս ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը Տ ի գ ր ա ն ի Հ և ա ։ Հ ա մ ա ձ ա յն Մ ե ւք ն ո ն ի ա յ ղ վ կ ա յ ո լ - թ յ ա ն ք պ եէովէ ե տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ ՜ լ ի ն ե ր վ ո չ թ ե պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց ա ո ա ջ ,

ա յ լ Պ ա տ ե ր ա զ մ ը ս կ ս վ ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո ճ 6 9 թ վ ի գ ա ր ն ա ն վ ե ր ջ ե ր ի ն կ ա մ

ա մ ա ռ վ ա ա մ ի ս ն ե ր ի ն ք ի ն չ պ ե ս վ ե ր և մ ե ն ք մ ա տ ն ա ն շ ե լ ե ն ք ։

1 Տ ե ս Մ ե մ *հ ո Ъ, դ լ . 5 5 ։

2 Համեմատե ՂւաՍ Н с I ո а с 1ւ, МК1тгШа1е Еира^г, եչ 348։

108

Վ ո ր Տ ի ղ ր ա ն լ է մ ի ա յքհ ա յ ժ մ , մ ո տ յ ե ր է լ ո ւ տ ա ր ո ւ ց Հ ե տ ո մ ի ֊

ա ք ն , թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն շ ք ո ւէ ը ն դ ո ւ ն ե ց Մ Է Հ ր դ ա ս »ի ն * ա յ դ մ ի ա ն գ ա ֊

մ ա քն Հ ա ս 1 լս ւն ա լ ի յ ե , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ա ն ս ս լա ս ե լ ի ա ր շ ա ֊ վ ա ն ք ի ց և պ ա տ ե ր ա զ մ ը ս կ ս վ ե լ ո ւ ց Հ հ ս ա Տ ի գ ր ա ն ի զ գ ո ւ շ ա վ ո ր п и

զ ո ւ ա դ գ ի ր ք ը Հ ո ո մ ի Հ ա ն դ ե ս ի ի ն չ ւ ւ լ ե ս և ն ր ա չ ե զ ո ք ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո —

ր ո վ ն ա մ ա ա ծ ո ւ մ ե ր ս լա ս է ե ր ա ղ մ ի ց խ ո լս ա վ է ե լ կ ո ր ց ն ո ւ մ ե յ ի ն

ա յ լ և ս ի ր ե ն ց ի մ ա ս տ ը ։ Ց ե վ ր ն ա կ ա ն ե , վ ո ր ն ա մ ի ա յ ն ա յ ժ մ , Հ ա ս — կ ա ց ա ծ լ ի ն ե լ ո վ ի ր ք ա դ ա ,ք ա կ ա ն ս խ ա լ բ ճ կ ա ր ի ք ո ւ ն ե ր Մ ի Հ ր դ ա ա ի

ո դ ն ո ւ թ յ ա ն ո ւ գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յ ա ն ։

Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա ա ի ա ե ս ա կ ց ո ւ թ յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ տ ե գ ի

ո ւ ն ե ց ա ծ ՜ զ ր ո ւ յ ց ի մ ա ս ի ն Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը սէ ա լի ս ե դ ա ր ձ յ ա լ խ ի ս տ

գ ո ւ ն ա վ ո ր վ ա ծ ո ւ կ ա ս կ ա ծ ե լ ի ա ե դ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։

« Ա ր դ ճ գ ա գ ա ն ի գ ր ո ւ յ ց ի ժ ա մ ա ն ա կ ,— ա ս ո ւ մ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ֊

ք ո ս ր , ---վ ո ր ո ւ ն ե ց ա ն ^ Տ ի գ ր ա ն ն ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ը \ ճ ն ր ա ն ք կ ա ս ֊

կ ա ծ ա ն ք ն ե ր ի ր ա ր Հ ա յ տ ն ե ց ի ն ի վ ն ա ս ր ա ր եկա ւքն ե ր ի և ս ր ա ն ց

Հ ա մ ա ր ե ց ի ն գ ժ տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ։ 4 'ր ա ն ց ի ց մ ե /լԱ ե ր և

Մ ե ա ր ս դ ո ր ո ս Ա կ ե փ ս ա ց ի ն ք վ ո ր ն ա ն Հ ա ճ ե լ ի Հ ե ր ի ր ր և խ ո ս ո ղ

և բ ա զ մ ա կ ո ղ մ ա ն ի յ ե ր ի ր ր և գ ի տ ն ա կ ա ն ։ Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ի ր ա ֊

ր ե կ ա մ ո ւ թ յ ո ւ ն ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ե տ ա յ ք ա ն ս ե ր տ ե ր , վ ո ր ն ա

ա ն վ ա ն վ ո ւ մ ե ր թ ա ղ ա վ ո ր ի Հ ա յ ր ։ Ւ ն Տ ս լե ս պ ա տ մ ո ւ մ ե ն , ս ա

Մ ի Հ ր գ ա տ ի կ ո ղ մ ի ց ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ Հ ո ո մ ա յ ե ֊

ց ի ն ե ր ի դ ե մ ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն խ ն դ ր ե լ ո ւ ։ Յ ե վ Տ ի գ ր ա ն ը ն ր ա ն

'էԱ։Ր ! յ ը ե լ ե ր » (էԵ սկ դ ո ւ . ի ն ք դ , ո վ Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս , ի ՜ ն չ խ ո ր Հ ո ւ ր դ

կ ը տ ա ս ա յ դ մ ա ս ի ն » ։ Ի ս կ ն ա , կ ա մ Տ ի գ ր ա ն ի ն ո դ տ ա կ ա ր լ ի — ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր և կ ա մ չ ց ա ն կ ա ն ա լ ո վ վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա ա ը փ ը է լվ լի '

ա ս ե լ ե ր * ---« Ի ր ր և դ ե ս պ ա ն Հ խ ո ր Հ ո ւ ր դ ե մ տ ա լ ի ս , ի ո կ ի ր ր և

խ ո ր Հ ր դ ա տ ո ւ ճ խ ո ր Հ ո ւ ր դ չ ե մ տ ա լ ի ս » ։ Տ ի գ ր ա ն ն ա յ ս պ ա տ ֊ մ ե ց Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն և մ ե ղ ա դ ր ե ց ն ր ա ն , չ մ տ ա ծ ե լ ո վ վ ո ր դ ր ա ն ո վ

վ տ ա ն գ ի յ ե յ ե ն թ ա ր կ վ ո ւ մ Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ը ։ Յ ե վ ս ա ի ս կ ո ւ յ ն — և ե թ ս պ ա ն վ ե ց , ի ս կ Տ ի դ ր ա ն ր գ գ Հ ա ց . բ ա յ ց մ տ ա ծ ե ց , վ ո ր

ի ն ք ը չ ե մ ի ա յ ն ս լա տ ճ տ ։ւ Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ի դ ժ բ ա խ տ ո ւ թ յ ա ն , ա յ լ ա յ դ ր ա ն ի խ թ ա ն ե Հ ա ն դ ի ս ա ց ե լ ն ա և Մ ի Հ ր դ ա տ ի ա տ ե ­

լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ն ր ա ն կ ա տ մ ա մ բ ։ Վ ա ղ ո ւ ց ի վ ե ր , ի ր ո ք , Մ ի Հ ր գ ա ֊

տ ը ն ր ա ն թ շ 1 ։ս ։մ ա ց ե լ ե ր և ա յ դ ս է !լհ ե ր և յ ե ղ ա վ , յ ե ր բ բ ը ո . - ֊

ն ա է լ բ ա վ ե ց ի ն Մ ի Հ ր դ ա տ ի գ ա ղ տ ն ի դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ■ մ ե ֆ ե ր ն ա և Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ի ս պ ա ն մ ա ն կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։

Ա ր ա դ ի ա կ ը Տ ի գ ր ա ն ը մ ե ծ շ ք ո վ թ ա ղ ե լ տ վ ե ց * ն ա վ ո չ մ ի

109

ծ ա է յս չ խ ն ա յ ե ր մ ե ռ ա ծ է Հա մ ՛ա ր , վ ո ր Է Ն կ ե ն գ ա ն ո ւ թ յ ա ն ժ ա ­

մ ա ն ա կ ի ն ք ը մ ա տ ն ե լ ե ր » * г

Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս է ը ն դ ա ր ձ ա կ ա յ ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե ֆ , վ ո ր ր գ ր վ ա ծ

ե Տ է գ ր ա ն է ն վ ա ր կ ա ր ե կ ե լ ո ւ հ ա տ ո ւ կ ն սլա տ ա կ ուէ, ս ա ր ք ո վ է /ե ո ւ

ս ո ւ յո յ է մ կ ա ր ծ ի ք ո վ ) ն ա խ և ա ռ ա ֆ , Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս է ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն

վ ե ր ա բ ե ր յ ա լ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը : Ս տ ր ա ր ո ն է մ է ա յ լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն է յ յ ,

վ ո ր ն ե ր ք և մ ե ֆ ե ն ք բ ե ր ե լ ո ւ , ս լա ր զ յ ե ր և ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ե տ ր ո դ ո ր ո -

ս ը վ ա խ ճ ա ն վ ե լ ե ր 7 1 թ վ է ն ։ Ո ւր ե Ա ե ճ շ ա տ ս լա ր ղ եւ վ ո ր ն ա չ ե ր

կ ա ր ո ղ ս պ ա ն վ ա ծ լ ի ն ե լ Տ է գ ր ա ն է ո ւ Մ է Հ ր գ ա տ է տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ­

ն ի ց Հ ե տ ո 1 6 9 թ վ ի ն ( ն ա խ ք ա ն մ ե ր թ վ * ) *

Ս ա ր ա բ ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը թ ա ր գ մ ա ն ա բ ա ր մ ե ֆ ե մ բ ե ր ո ւ մ

.ա մ բ ո ղ ֆ ո ւ թ յ ա մ բ ։

« Յ ե վ [ Ս կ ե փ ս ա ց ի յ ե ր ] ր ա ց է ն ր ա ն է ց [ 'հ ե մ ե տ ր է ո ս է ց ] , ա ս ո ւ մ ե Ս տ ր ա բ ո ն ը ՜ ք---Մ ե տ ր ո ղ ո ր ո ս ը ք վ ո ր ը փ է լ է ս ո փ ա յ ե ր

և ա ն ց ե լ ե ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն կ յ ա ն ք է ա ս պ ա ր ե զ ։ Լ է ն ե լ ո վ է ր

դ ր վ ա ծ ք ն ե ր ո ւ մ ա ռ ա վ ե լ ա պ ե ս ճ ա ր տ ա ս ա ն ' ն ա գ ո ր ծ ե ր ա ծ ո ւ մ

է ն չ վ ո ր ա ն ս ո վ ո ր ն ո ր վ ո ճ և զ ա ր մ ա ն ք ե ր պ ա տ ճ ա ռ ո ւ մ շ ա ­

տ ե ր է ն ։ ՜Շ ք ե ղ Հ ա ր ս ա ն է ք է մ ե ծ ա մ ո լ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ , վ ո ր

տ ե ղ է յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ 'Ք ա ղ կ ե դ ո ն ո ւ մ ' ն ա ա ղ ք ա տ ե ր և Հ ա մ ա ր —

վ ո ւ մ ե ր ք ա ղ կ ե դ ո ն ա ց է ։ Ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ տ ն ե լ ո վ Մ է Հ ր դ ա տ

Ե վ պ ա տ ո ր է մ ո տ ' ն ա է ր կ ն ո ֆ Հ ե տ գ ն ա ց ն ր ա մ ո տ Պ ո ն տ ո ս *

ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս Հ ա ր գ վ ա ծ ե ր ա յ ս տ ե ղ և պ ա շ տ ո ն ե ր ս տ ա ց ե լ

դ ա տ ա ր ա ն ո ւ մ , վ ո ր է վ ճ ռ է դ ե մ դ ա տ ա պ ա ր տ վ ա ծ ն է ր ա վ ո ւ ն ք

Հ ո ւ ն ե ր վ ե ր ա դ ա տ ո ւ թ յ ա ն գ ա ն գ ա տ տ ա լ ո ւ թ ա գ ա վ ո ր է ն ։ Ս ա ­

կ ա յ ն ն ր ա բ ա խ տ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ա ր ա տ և չ ե ղ ա վ , ա յ լ ն ա ճ

գ ր գ ռ ե լ ո վ է ր դ ե մ ա ն ա ր դ ա ր մ ա ր դ կ ա ն ց թ ղ ն ա մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը թ ա ­

գ ա վ ո ր է մ ո տ է ց Հ ե ռ ա ց ա վ և գ ն ա ց է ր ր ե դ ե ս պ ա ն Տ է գ ր ա ն

ա ր մ ե ն է մ ո տ ։ Ւ ս կ ս ա դ ժ կ ա մ ո ւ թ յա մ բ , յ ե տ ո ւ ղ ա ր կ ե ց ն ր ա ն

Ե վ պ ա տ ո ր է մ ո տ յ վ ո ր ն ա ր դ ե ն փ ա խ չ ո ւ մ ե ր Հ ա յ ր ե ն ի յ ե ր կ ­

ր ի ց * Մ ե տ ր ո ղ ո բ ո ս ը ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն մ ա Հ ա ց ե լ ե ր Հ կ ա մ թ ա գ ա ­

վ ո ր ի Հ ր ա մ ա ն ո վ և կ ա մ Հ ի վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ։ Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե ն

թ ե ա յ ս և թ ե մ յ ո ւ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը » ։

Ս տ ր ա ր ո ն ը ։ ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք } պ ա ր զ վ կ ա յ ո ւ մ ե , վ ո ր

Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս լ» վ ա խ ճ ա ն վ ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ ի ց Պ ո ն տ ո ս վ ե ր ա դ ա ռ ­

ն ա լի ս ք յ ե ր բ Մ ի Հ ր դ ա տ ն ա ր դ ե ն փ ա խ չ ո ւ մ ե ր Հ ա յ ր ե ն ի յ ե ր կ ր ի ց է

ա յ ս ի ն ք ն ճ 7 1 թ վ ի ն ։ Ո ւ ր ե ւք ն ' մ ի ա ն գ ա մ ա յն ս է ս ա լ ե ն Ռ ե յ ն ա ք ի ,

1 ՏԱ ս Պ լ п լ տ ., Լ ո ւ կ ո լ լ . 2 2 , 2 —0 ։

Х1П, 1, 55:

110

Ե ք Հ ա ր դ ի և ա յ լ պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ի պ ն դ ո լք ք ե ե ր ը 1 , վ ո ր ո ն ք Հ Հ ա վ ա տ

ր ն ծ ա յ ե լ ո վ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ն ճ Մ ե ա ր ո դ ո ր ո ս ի и պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ր չ ե ն թ ա ­

դ ր ե լ ե ն Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ի ց Հ հ ա ո , վ ո ր ր տ ե ղ ի

յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ 6 9 թ վ յի ն ( ն ա խ ք * մ ե ր թ » ) ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ո ւ Ս ա ր ա լ ա ն ի մ ո տ ը ս տ ի ս կ ա ս կ ա ծ ե լ ի յ ե ն

ե ա ն Հ ա վ ա ս տ ի ն ա և ն ր ա ն ց վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Մ ե ա ր ո դ ո ր ո ս ի

ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն ։ Ա յ դ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր վ ե ր և մ ե ջ բ ե ր ­

վ ա ծ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ մ խ ի ս տ Հ ա կ ա ս ա կ ա ն ե ն ճ ր ղ խ ո ւ ւ ! ե ն , ը ս տ

յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , Հ ա կ ա մ ի Հ ր ղ ա տ յ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ց և Հ ն ա ր վ ա ծ ՛ ե ն ,

Հ ա վ ա ն ո ր ե ն է Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն վ ա ր կ ա ր ե կ ե լ ո ւ և ա ն ա ր գ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր г Ւ ն ձ թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր ա վ ե լ ի Հ ա վ ա ն ա կ ա ն կ ա ր ե լ ի յ ե Հ ա մ ա ր ե լ Ա տ ր ա —

ր ո ն ի ձ ե ռ ք ի տ ա կ յե ղ ա ծ ՛ մ յ ո ւ ս ա ղ ր յ ո ւ ր ն ե ր ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը } վ ո ֊

ր ո ն ք վ ո Հ յի ն է կ գ ի տ ե ն Մ ե տ ր ո դ ո ր ո ս ի ս պ ա ն ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն ե. վ կ ա ֊

յ ո ւ մ ե ն ք վ ո ր ն ա մ ա Հ ա ց ե լ ե ր Հ ի վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ՜ ։

Ո ւ շ ա գ ր ա վ ե ն ա եք վ ո ր Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի և Մ ե Տ ք ն ո ն ի վ կ ա յ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ի ր ա ր չ ե ն Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ն ո ւ յ պ ե ս մ ի ա յ լ կ ա ­

ր և ո ր կ ե տ ո ւ մ ։ Մ ե է ք ե ո ն ը մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ ե ք վ ո ր յ ե ր ե ք ո ր տ և ո ղ խ ո ր -

Հ ը ր դ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց Հ ե տ ո Մ ի Հ ր դ ա տ ը , ս տ ա ն ա լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ի ց տ ա ս ը

Հ ա զ ա ր Հ ե ծ ՚ե լ ա ղ ո ր ճ գ ն ա ց Պ ո ն տ ո ս , ի ս կ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ն ա յ դ տ ե ղ ե ­

կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը չ ո ւ ն ի ։ Ս ա կ ա յն ն ա մ ի ա յ լ Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ , վ ո ր ն ե ր ք և

մ ե ջ ե ն ք ր ե ր ո ւ մ , Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե , վ ո ր խ ո ր Հ ր դ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց Հ ե տ ո

Տ ի դ ր ա ն ը և Ս ի Հ ր դ ա տ ը մ տ ա դ ի ր ե յ ի ն ^ ի լ ի կ ի ա յ ի ո ւ Լ ի կ ա ո ն ի ա յի

վ_րայ ո վ ն ե ր խ ո ւ ժ ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա ։

«Յերր ԼուկուԱոսն իմացավ,-- պատմում ե Պ լուտար ք ո -

ս ը ք---վ ո Ր Մ ի Հ ր դ ա տ ը և Տ ի գ ր ա ն ը դ ե ռ ն ո ր ե ն տ ե ղ ա փ ո խ ե լ ո ւ

ի ր ե ն ց զ ո ր ք ե ր ը Լ ի կ ա ո ն ի ա և Կ ի լ ի կ ի ա , վ ո ր պ ե ս զ ի ի ր ե ն ք

ն ա խ ա պ ե ս ն ե ր խ ո ւ ժ ՜ ե ն Ա ս ի ա Հ ն ա զ ա ր մ ա ց ա վ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն

ա ր մ ե ն ը , վ ո ր ը մ տ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր ո ւ ն ե ց ե լ Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ո ւ Հ ռ ո -

մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի վ ր ա Հ Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի Հ ա մ ա ր չ ե ր ո գ -

տ ա գ ո ր ծ ե լ , յ ե ր ր ն ա դ ե ռ . Հ զ ո ր ե ր , և չ ե ր մ ի ա ց ր ե լ ի ր ո ւ ժ ե ր ը

ն ր ա մ ե ծ ՛ ո ւ ժ ե ր ի Հ ե տ , ա յ լ թ ո ւ յ լ ե ր տ վ ե լ , վ ո ր դ ր ա ն ք պ ա ր տ ­

վ ե ն ո ւ ջ ա խ ջ ա խ վ ե ն ♦ ի ս կ ա յ ժ մ , յ ե ր ր ա յ դ ո ւ ժ ե ր ն ա ն կ ա ր ե լ ի

ւ Տ ե ս К с 1 ո а с հ. МИЬЛсЫе Еира^г, ե չ 3 5 7 . Е с к հ а г ճ է, Б1е агте- ШвсЬеп Ре1Й2й^е йеэ ЬикиНив, Вй. X, 1, ե չ 8 9 և ո ւրիշ.,

2 Ռ ե յ ն ա ք ը , Հ ի մ ն վ ե լո վ , ը ս տ յե ր և ո ւ յ թ ի ն , ի ն չ վ ո ր ա ղ բ յո ւ ր ի վ ր ա , վ ո ր

Է% ձ ա ն ծ ա ն ո թ ե է յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ե տ լւո ւլո ր ո ս ն ի ր ե ն թ ո ւ ն ա վ ո ր ե լ ե. Հ ա ն — կ ա ր ծ ա մ ա Հ ե ր յ ե ղ ե ր տ ե ս МйЬГ1(1а(е ЕираШГ, Ц 357։

111

/ե ա ր դ ե ն վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե լ ն ա պ ա տ ե ր ա զ մ ը ս կ ս ե լ ե

Հ ո ւ յ ս ե ր ո վ , մ ա տ ն ե լ ո վ ի ր ե ն կ ո ր ս տ յա ն յօ ^ г

Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ը ս տ ո ւ յ գ ո ւ ա ր ժ ա ­

ն ա հ ա վ ա տ ե Հ ա մ ա ր վ ե լ պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն բ ո լ ո ր Հ ի ն և ն ո ր յ ե ր կ ս — բ ո ւ մ ՜ , վոՀ_ մ ի ա յ ն ա ն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե , ա յ լ պ ա ր ղ ա պ ե ս ս խ ա լ ե :

Տ ի գ ր ո - ն ը , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , վ ո չ մ ի ա յ ն չ ե ր ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ֊

վ ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի , ա յ լ և չ ե ր ս պ ա ս ո ւ մ , վ ո ր Հ ռ ո մ ը պ ա տ ե ր ա զ մ Լ

ս կ ս ե լ ո ւ ն ր ա դ ե մ * Շ ա տ պ ա ր զ ե , բ ա ց ի ա յ գ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ը և

Մ ի Հ ր դ ա տ ը , վ ո ր ո ն ց Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ը և խ ո ր հ ր դ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը տ ե ղ ի

ե յ ի ն ո ւ ն ե ց ե լ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ց ո ւ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ­

ր ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո ճ չ ե յ ի ն կ ա ր ո ղ ա յ դ ա ր շ ա վ ա ն ք ի ց ա ո ա ֆ ծ ր ա գ ր ա ծ լ ի ֊

ն ե լ ն ա խ ա Հ ա ր ձ ա կ լ ի ն ե լ ո ւ և ն ե ր խ ո ւ ժ ե լ ո ւ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ա х

Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը կ ա մ ա յ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ի ց ն ա ո գ տ վ ե լ

ե ր ' ց ա ն կ ա ց ե լ ե ն , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , ս ա ր ք ո վ ի ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ա ն

մ ի ջ ո ց ո վ պ ա տ ե ր ա զ մ ի պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն ը դ ն ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ

Մ ի Հ ր դ ա տ ի վ ր ա և ո ւ զ ե ց ե լ ե ն , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ա ր դ ա ր ա ց ն ե լ Լ ո լ կ ո ւ լ - լ ո ս ի ն ե ն գ Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի վ ր ա , վ ո ր ն ա ս կ ս ե լ ե ր Հ ա ն » վ ա ր ձ ա կ ի ո ւ գ ա ղ տ ն ա բ ա ր և ա ռ ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յտ ա ր ա ր ե լ ո ւ է

1 Տես Պ լու. ա-) Լուկուլ33, 6»- Տ4 и М о м м с е н, Римская история, т. III, ե չ 5в, К с I ո а с հ, ЛИШ-

г1сЫе ЕираЮг, եչ 358, Х а л а т ь я и ц , Очерк истории Армении, եչ 191էւ ո ւր ի շ .:

112

12. մեԾ ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏԸ ՏԻԳՐԱՆԱԿեՐՏՒ ՄՈՏՏ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր շ պ ա շ ա ր վ ա ծ ե ր 6 9 թ վ ի գ ա ր ֊

ն ա ն ը ' ա մ ի ս ն ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ դ ի մ ա ց ա վ պ ա շ ա ր մ ա ն ը և Հ ա մ ա ռ ո ր ե ն

դ ի մ ա դ ր ե ց Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն 3 ս պ ա ս ե լ ո վ վ ո ր ի ր ե ն ո ղ ն ո ւ թ յ ա ն ե ր ֊ դ ա Տ ի գ ր ա ն ի ն ո ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը ։ Ի ս կ ա յ դ ժ տ ֊

մ ա ն ա կ Տ ի գ ր ա ն ր Հ ե տ զ Հ ե տ ե ի ր զ ո ր ք ե ր ը Հ ա վ ա ք ե ց զ ա ն ա զ ա ն շ ը ր ֊

ֆ ս ա ն ն ե ր ի ց 9 ն ա ե ի ր ե ն ս տ ո ր ա դ ր վ ա ծ ՛ վ ա ս ս ս ։լ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ ֊

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ե ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց : ե ր ա ն ո գ ն ո ւ թ յ ա ն յ ե կ ա ն ;ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ^ ք Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի ո ւ Ա ղ ի Ш ֊ բ ե ն ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը ք ն ա ե զ ո ր ա մ ա ս ե ր Ա ղ վ ա ն ք ի ց ք Վ ր ա ս տ ա ն ի ց , Ա ր ա բ ի ա յ ի ց և ո ւ ր ի շ յ ե ր կ ր ն ե ր ի ց ։

0 9 թ վ ի ա շ ն ա ն ը Տ ի դ ր ա ն ը և ն ր ա զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը ճ ա ն ա ս լա ր Հ

ր ն կ ա ն ե Տ ա վ ր ո ս յ ա ն լ ե ո ն ե ր ո վ ի ֆ ա ն Հ ա ր ա վ ա զ ա տ ե լ ո ւ պ ա շ ա ր ֊

ւէ ա ծ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը : Տ ի գ ր ա ն ի ա յ ս ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Ե ք Հ ա ր դ ը յ ե ն ֊

թ ա դ ր ո ւ մ ե Մ շ ո դ ա շ տ ի ց դ ե պ ի ա յ ժ մ յ ա ն ՜ե ե ր ֆ ի կ և ա յ ն տ ե ղ ի ց

դ ե պ ի ձ ա խ շ ե ղ ե լ ո վ ' Բ ա տ մ ա ն ֊ս ո ւ ի ձ ա խ կ ո ղ մ ո վ մ ի ն չ և Ֆ ա ր կ ի ն ֊

ս ո ւ ի և Բ ա տ մ ա ն ֊ ս ո լ ի գ ե տ ա խ ա ռ ն ո ւ ր դ ը ? ։

Հ ե ն ց ն ո ւ յ ն ա յ ս ժ ա մ ա ն ա կ Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ յ ե կ ա ն 3 ի ն չ պ ե ս

վ կ ա յ ո ւ մ ե ն Մ ե մ ն ո ն ը և Պլ ո ւ տ ա բ ք ո ս ը յ Մ ի Հ ր դ ա տ ի ո ւ ղ ա ր կ ա ծ

պ ա տ գ ա մ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը և ն ր ա Հ մ ո ւ տ ո ւ փ ո ր ձ վ ա ծ զ ո ր ա վ ա ր Տ ա ք ֊

ս ի լ ե ս ր * Ա ր ա ն ք ն ա խ ա զ գ ո ւ շ ա ց ր ի ն Տ ի գ ր ա ն ի ն } վ ո ր ն ա խ ո ւ ս ա փ ե

վ ճ ռ ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց 3 վ ո ր ո վ Հ ե տ և Հ /ւո մ ե ա կ ա ն մ շ տ ա կ ա ն ո ւ մ ա ր զ ֊

վ ա ծ զ ո ր ք ը գ ր ե թ ե ա ն պ ա ր տ ե լ ի յ ե ։ ՜Ն ր ա ն ք խ ո ր Հ ո ւ ր դ տ ւ է ի ն 3 վ ո ր

ն ա ա ր գ ե լե ի ր Աա կ ա ր ե լ ո ւ յ ն 9 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ; !

և ն ր ա ն ց մ ա տ ն և ս ո վ ա ծ ո ւ թ յ ա ն * ։

■ Տ ե ս Լ ո ւ կ ո ւ լ 3 6 , 6 ։

2 Տես Е с к հ а г с! է, 01е агтеп^сИеп РеМгй^е մօտ ЬикиИив, КПо, Вс1. X, Нет'* 1, եչ 94։

3 Ա ս լպ ի ա ն ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը , վ ոՐ Մ ի Հ ր ղ ա տ ն ի ն ք ն ե լ ե ր մ ա ս ն ա կ ց ե լ

Տ է գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն ե. վ ո ր ի ն ք ն ե ր տ վ ե լ ա յդ իտ որՀուրդյլ ( տ ե ս

I)" ի Հ ր ղ ա ա ա կ ա ն ք , 8 5 У չ ե Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւմ Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի հ ՜Մ եԱ եոնի վ կ ա ­

յո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ( տ ե ս Պ լ ո ւ տ , Լ ո ւկ ., 2 0 , 1 և Մ ե մ ն . } 5 8 ) , ո ւս տ ի և. Հ ա մ ա ր վ ո ւմ

ե ա ն հ ա վ ա ն ա կ ա ն ։

Տ[ւզւ'աճ Р. յեվ Հոուքլւ—8

Տ ի գ ր ա ն ի ն դ ժ վ ա ր ե ր ս ա կ ա յն Հ ե տ և ե լ ա յ դ խ ո ր Հ ո ւ ր գ ն ե ր ի ն ,

վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , չ ե ր ո ւ զ ո ւ մ և չ ե ր կ ա ր ո ղ , յ ե ր -

կ տ ր ա ց ն ե լ ո վ պ ա տ ե ր ա զ մ ը ' զ ո Հ ր ե ր ե լ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր ը

կ ա ր ի ք ո ւ ն ե ր շ տ ա պ ո ւ ա ն Հա պ ա ղ ո գ ն ո ւ թ յ ա ն ։

ի ն չ պ ե ս վ ե ր և մ ե ն ք տ ե ս ա ն ր , Հ ե լ լ ե ն ի ս տ ա կ ա ն ա յ ս ն ո ր ք ա ­

ղ ա ք ի կ ա ռ ո ւ ց մ ա ն վ ր ա , վ ո ր կ ո ւ լ տ ո ւ ր ա կ ա ն մ ե ծ ո ւ Հ ո յա կ ա պ մ ի

գ ո ր ծ ե ր ճ ծ ա խ ս վ ա ծ ե յ ի ն ո ւ գ ո ր ծ ա դ ր վ ա ծ Հ ս կ ա յ ա կ ա ն մ ի ջ ո ց ն ե ր

ո ւ ա շ խ ա տ ա ն ք ։ Ա յս ք ա ղ ա ք ը , Հ ա մ ա ձ ա յն Տ ի գ ր ա ն ի ծ ր ա գ ր ի , լ ի ­

ն ե լ ո ւ յ ե ր ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն լ ո ւ ս ա տ ո ւ կ ե ն տ ր ո ն ը և Հ ե տ զ Հ ե տ ե Հ ե -

ղ ա շ ր ջ ե լ ո ւ և ն ո ր ո դ ե լ ո ւ յ ե ր ն ր ա Հ ա յ ր ե ն ի յ ե ր կ ր ի Հ ե տ ա է /ն ա ց ն ա -

Հ ա պ ե տ ա կ ա ն կ յ ա ն ք ը ։ Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ը , ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն ք , ն պ ա ս ­

տ ե լ ո ւ յ ե ր ն ա և ա ռ և տ ր ի ո ւ ա ր դ յ ո ւ ն ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ա ն զ ա ր գ ա ց մ ա ն ը

Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ և ո ժ ա ն դ ա կ ե լ ո ւ յ ե ր ն ո ւ յ ն պ ե ս Հ ե լ լ ե ն ի ս տ ա կ ա ն

ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ յ ա ն և Հ ե լ լ ե ն ա կ ա ն ա ր վ ե ս տ ի ո ւ գ ի տ ո ւ թ յ ա ն տ ա ­

ր ա ծ մ ա ն ը ։ Պ ա ր զ եք ո ւր ե Տ Ֆ ք ո ւ Հ ա ս կ ա ն ա լ ի , թ ե ի ն չ ո ւ Տ ի գ ր ա ն ը

տ Հ ե տ և ե ց Մ ի Հ ր դ ա տ ի ո ւ ն ր ա զ ո ր ա վ ա ր ի խ ո ր Հ ր դ ի ն և , ո գ ն ո ւ թ յ ա ն

շ տ ա պ ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի?ն9 ո ւ զ ե ց դ ա դ ա ր ե ց ն ե լ ն ր ա պ ա շ ա ր ո ւ մ ը ։

Ո ւ շ ա գ ր ա վ եք վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ն ի ն ք ը ևսք ի ն չ պ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը 1, պ ա շ ա ր ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ը Հ ա ս կ ա ց ե լ ո ւ ն ա խ ա ­

տ ե ս ե լ ե ր , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ը չ ե կ ա ր ո ղ ա յ գ Հ ա ն դ ո ւ ր ժ ե լ և ա ն պ ա յ ­

մ ա ն գ ա լ ո ւ յ ե և ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ե տ ա լ ո ւ ի ր ն ո ր մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ը վ / ր կ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ։

•6 0 թ լ[ ի Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ա մ ս ի ս կ զ ր ն ե ր ի ն Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ա բ ա ն ա ­

կ ը մ ո տ ե ց ա վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ն և ը ն գ Հ ա բ ո ւ մ ը Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի

Հ ե տ ւ լ ա ռ ա վ ա ն խ ո ւ ս ա փ ե լ ի ։

Տ ի դ ր ա ն է ս կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ե ղ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե ի ի ն չ պ ե ս

յ ե ր և ո ւ մ ե ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց 1 Ն ի կ ե փ ո ր ի ո ն

դ ե տ ի մ ո տ , վ ո ր ի ց մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս 7 5 0 մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն վ ր ա

գ տ ն վ ո ւ մ ե ր մ ի ց ա ծ բ լ ր ա կ ։ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը վ կ ա յ ո ւ մ եք վ ո ր պ ա շ ա ր -

/ք ա ծ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե բ տ ց ի ն ե ր ը տ ե ս ե լ և ց ո ւ յ ց ե յ ի ն տ վ ե լ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի -

ն ե ր ի ն ռ ա զ մ ա դ ա շ տ ի տ ե ղ ը , ո ւ ր բ ա ն ա կ ե լ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ե ր ը ։

Հ ի ւ ք ն վ ե լո վ ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի և , գ լ խ ա վ ո ր ա պ ե ս 9 Պ լ ո ւ տ ա ր -

ք ո ս ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ա ն ո ւ ց ո ւ ց ո ւ ւ ք ն ե ր ի վ ր ա ճ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի տ ե ~

г ը Ֆ ա ր կ ի ն ի մ ո տ յ ե ն թ ա դ ր ա բ ա ր վ ո ր ո շ ե լ ե գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ­

ն ա կ ա ն Բ ե լ ք ը ք վ ո ր ի Հ ո դ վ ա ծ ի ց ս ա վ ե լ ո ր դ չ ե մ Հ ա մ ա ր ո ւ մ մեքԼ բ ե ­

ր ե լ մ ի ք ա ն ի Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ։

(Г Ֆ ա ր կ ի ն - ս ո ւ ի լ ա յ ն ա ն ի ս տ ձ ո ր ա դ ա շ տ ի ց Հ ա ն դ ա ր տ ց ա ծ

1 Տ ե ս Լ ո Ս լո ւլ ., 2 6 , 4 ։

2 Տ ե ս 2еИ8СЬг1 ե ЙГ ЕШп010?1е, 1899, ե չ 2 7 2 և ա յլն ,

114

ի ջ ն ե լ ո վ դ ե ս լ ի Հ ա ր ա վ - ա ր և ե լ ք , ա ս ո ւ մ և ք ՛ ե լ ք ը , — մ ո ա ք ս ա ն

կ ի լա ք ե տ ր ա ն ց ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո ճ Հ ա ս ն ո ւ ւ ! ե ն ք մ ի մ ե ծ դ ա շ տ ,

ր ա ռ ա տ ք*տս ա մ ա ն - ս ո ւ ի գ ե տ ա դ ա շ տ ը , վ ո ր ը Հ յ ո ւ ս ի ս ո ւ մ ս կ ր ս -

վ ո ւ յ է ե մ ե ր դ ա ն վ ա ծ տ ե ղ ի ց մ ո տ 2 0 կ ի լ ո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ ­

թ յ ա ն վ ր ա գ տ ն վ ո ղ մ ե ծ էլա մ ո ւ ր կ ի տ ա կ ի ց և շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ո ւ մ

ե игյ ն ո ւ Հ ե տ և 1 2 ---1 5 կ ի լ ո մ ե տ ր դ ե պ ի Հ ա ր ա վ , և ա պ ա վ ե ր ­

ջ ա ն ո ւ մ ետ 'հ ա շ տ ի լ ա յ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը տ ա ր բ ե ր տ ե ղ ե ր ո ւ մ մ ե կ ի ց

մ ի ն չ և , յ ե ր ե ք կ ի լ ո մ ե տ ր &••••«* Ս ա կ ա տ ա ր յ ա լ մ ի Հ ա ր թ ա վ ա յ ր

ե ա ռ ա ն ց վ ո ր և ե յ ե լ և ե ջ ն ե ր ի և ա յ ն ք ա ն ը ն դ ա ր ձ ա կ , վ ո ր կ ա ­

ր ո ղ ե ի բ ր և բ ա ն ա կ ա տ ե ղ ծ ա ռ ա յ ե լ ա մ է /ն ա ս տ վ ա ր զ ո ր ք ի * Ի ս կ

դ ե տ ը •«« վ ո Ր Ր ս լ ե տ ք ե ա ն ց ն ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը ճ Բ ա տ մ ա ն —ս ո ւ ն

ե ր , վ ո ր ը 3 0 , 4 0 և կ ա մ 5 0 մ ե տ ր լ ա յ ն ո ւ թ յ ա մ բ , Հ ա ն դ ա ր տ

ո ւ ա ն ա ղ մ ո ւ կ , ս ա կ ա յ ն ս ր ը ն թ ա ց ճ Հ ո ս ո ւ մ * և թ ա փ ո ւ մ ե ր ի ր

Հ ո ր դ ա ռ ա տ ջ ր ե ր ը ա վ ե լ ի փ ո ք ր * հ ի ա ր բ ե ք ի ր ի դ ե տ ի մ ե

Ո ւ ղ ի ղ [Բ ա տ մ ա ն —ս ո ւ ի յ դ ե մ ը դ տ ն վ ո ւ մ ե մ ի մ ե ծ ս ա ր ա -

Հ ա ր թ , վ ո ր ը գ ր ե թ ե դ ա Հ ա վ ի ժ ո ր ե ն ի ջ ն ո ւ մ ՝ ե ա ր և մ տ յա ն

ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ դ ե պ ի Բ ա տ մ ա ն - ս ո ւ ն , վ ո ր ը ս ա ր ա Հ ա ր թ ի ս տ ո ­

ր ո տ ի ց Հ ե ռ ո ւ յ ե գ տ ն վ ո ւ մ մ ո տ 5 — 0 կ ի լ ո մ ե տ ր , ի ո է լ Հ ա ր ա վ ­

ա ր և մ տ յա ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ ց ա ծ ր ա ն ո ւ մ ե , ը ն գ Հ ա կ ա ռ ա կ ը , ա ս ­

տ ի ճ ա ն ա բ ա ր դ ե ս լ ի գ ե տ ը .*♦ Ա յս տ ե ղ Հ ե ն ց , ա յ ս մ ե ղ մ ս ա ր ա ­

լ ա ն ջ ի վ ր ա , բ ա ն ա կ ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի մ ե ծ զ ո ր ք ը ) ՎՈՐՐ_ 1 -5 0 ---2 0 0 մ ե տ ր Հ ա մ ե մ ա տ ա կ ա ն բ ա ր ձ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ ա յ ս կ ե ­

տ ի ց կ ա ր ո ղ ե ր տ ե ս ն ե լ Տ ի զ ր ա ն ա կ ե ր տ ը և ս լա շ ա ր ո ղ զ ո ր ք ի

վ ր ա ն ն ե ր ը ։ Ն մ ա ն ա պ ե ս և պ ա շ ա ր վ ա ծ ն ե ր ը կ ա ր ո ղ ե յ ի ն ս ր ա ն ց

տ ե ս ն ե լ * վ ո ր ո վ Հ ե տ և ա յ ն տ ե ղ ի ց պ ա ր զ տ ե ս ն վ ո ւ մ ե ա մ բ ո ղ ջ

տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս ա բ ա Հ ա ր թ ը , մ ե ղ մ ս ա ր ա լ ա ն ջ ր , Р ա տ մ ա ն -

ս ո ւ ն և Հ ա ր թ ա վ ա յր ը 3 > ։

ք * ե լ ք ի ա յ ս բ ա ց ա տ ր ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ձ ա յն , վ ո ր ը ն դ ո ւ ն ե լ ի յ ե

Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ , Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի տ ե ղ ը յ ե ն թ ա դ ր վ ո ւ ւ է

ե , ո ւ ր ե Ս ն , Ֆ ա ր կ ի ն ք ա ղ ա ք ի Հ ա ր ա վ —ա ր և ե լ յ ա ն շ ր ջ ա ն ո ւ մ , ա յ ժ ­

մ յ ա ն Ֆ ա ր կ ի ն - ս ո ւ ի և Բ ա տ մ ա ն - ս ո լ ի մ ի ա վ ո ր մ ա ն մ ո տ գ տ ն վ ո ղ ձ ո ­

ր ա դ ա շ տ ո ւ մ г Վ ո ր ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ե ղ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ , ի ր ո ք , ա յ ժ -

մ յ ա ն Ֆ ա ր կ ի ն ֊ ս ո ւ ի մ ո տ х ա յ գ մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն կ ա ս կ ա ծ ե լ ի յ ե , վ „ ~

ր ո վ Հ ե տ և դ ա ս ա կ ա ն Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի մ ո տ ա յ դ գ ե տ ն ա ն վ ա ն վ ո ւ մ ե

Ն ի կ ե փ ո ր ի ո ն կ ա մ Ն ի կ ե փ ո բ ի ո ս , ա յ ս ի ն ք ն ' « Հ ա ղ թ ա բ ե ր ի , ի ս կ ա յ դ

ա ն ո ւ ն ը , ի ն չ պ ե ս մ ա տ ն ա ն շ ե լ ե Մ ա ր կ վ ա ր տ ր ^ , ն ա ս տ ա ց ե լ ե ր Լ ո ւ -

կ ո ւ Ա Ո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։

ւ Տէէ* 8ййаппеп1еп սոժ Й1е Т ^ г^ и еИ еп , №1еп 1930, ե չ 1 3 2 *

115

Յ ե ր բ Հ ա յ կ ա կ ա ն զ ո ր ք ն ա ր դ ե ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ ե ր գ տ ը ն — վ ո ւ յ 1 Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ն ա ն հ ր ա ժ ե շ տ Հ ա մ ա ր ե ց , ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը 1 յ գ ո ւ մ ա ր ե լ ռ ա զ մ ա կ ա ն խ ո ր Հ ո ւ ր դ ։ Խ ո ր Հ ր դ ա կ ց ո ւ -

թ յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ժ ո ղ ո վ ա կ ա ն ն ե ր ի ց վ ո մ ա ն ք ա ռ ա ջ ա ր կ ե ց ի ն վ ե ­

ր ա ց ն ե լ ք ա ղ ա ք ի պ ա շ ա ր ո ւ մ ը և բ ո լ ո ր ո ւ ժ ե ր ո վ գ ն ա լ թ շ ն ա մ ո ւ դ ե մ ։

ի ս կ վ ո մ ա ն ք ք վ տ ա ն գ ա վ ո ր Հ ա մ ա ր ե լո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ք ա ղ ա ք ա -

պ ա Հ զ ո ր ք ի ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ի ր ե ն ց թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ Հ խ ո ր Հ ո ւ ր դ տ վ ի ն

է/ն ա լ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ և ը ն դ ո ւ ն ե լ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը ն ր ա պ ա —

ր ի ս պ ն ե ր ի տ ա կ ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա ս ե լ ո վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ն ա յ դ կ ա ր ծ ի ք ն ե ր ն ը ն դ ո ւ ­

ն ե լ ի չ Հ ա մ ա ր ե ց և ի ն ք ը վ ճ ռ ե ց Գո ր ք Է ^ մ ա ս ո վ շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր ո ւ մ ը , ի ս կ մ յ ո ւ ս մ ա ս ո վ ա ր շ ա վ ե լ Տ ի գ ր ա ն ի

դ ե մ ։ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ռ ֆ և ն ա թ ո ղ ե ց 6 0 0 0 զ ո ր ք $ ն ա և ի ր զ ո ­

ր ա պ ե տ ն ե ր ի ց Մ ո ւ ր ե ն ա յ ի ն յ ի ս կ Հ ք ե ա ցա ծ ր ա ն ա կ ո վ , վ որ ը բ ա ղ ­

կ ա ց ա ծ ե ր ը ս տ Պ լ ո ւ ս ։ ա ր ք ո ռ ի 1 0 * 0 0 0 Հ ե տ և ա զ ո ր ի ց է 3 0 0 0 Հ ե ծ ե լ ա -

ղ ո ր ի ց և 1 0 0 0 թ ե թ և ա զ ե ն ն ե ր ի ց ք ի ն ք ը գ ն ա ց Տ ի գ ր ա ն ի դ ե մ ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա յ ս թ վ ե ՛ր ը և ։ ը ն դ Հ ա ն ր ա պ ե ս , Հ ն ա դ ո ւ յ ն ա ղ ­

բ յ ո ւ ր ն ե ր ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ն ա և ժ յ ո ւ ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն ո ւ Հ ա յկ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի թ վ ի մ ա ս ի ն ճ կ ա ր ո տ ե ն է ի ն չ պ ե ս

ի ր ա վ ա մ բ մ ա տ ն ա ն շ վ ո ւ մ ե ն ո ր ա գ ո ւ յ ն ո ւ ս ո ւ Ա և ա ս ի ր ո ւ թ յո է ձ » ն ե ր ո ս ք է

ո ւ շ ա դ ի ր ո ւ մ ա ն ր ա զ ն ն ի ն ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ո ւ ճ շ տ մ ա ն ։ Ա մ ե ն ա կ ա ր Լ -

վ ո ր ն ե ր ն ա յ դ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ե ն ե ր ի ց է վ ո ր մ ե ծ չ ա փ ո վ ի ր ա ր Հ ա կ ա -

ո ո ւ մ ե ն , մ ե ֆ ե ն ք բ ե ր ո ւ մ Ն ե ր ք և մ ա ն ր ա մ ա ս ն կ ե ր ս լ ո վ ։

Ա . Հ ա յա ս տ ա ն ա ր շա վող հււոմեա կա ն զո ր քի թ ի վ ր .1 . Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս (ԼԱ0Ա11ԱՏ, 24 , 1 )'

1 2 * 0 0 0 Հ ե տ և ա կ Ա մ ո տ 3 0 0 0 ձ ի ա վ ո ր ։

2. Ն վ տ ր ո պ ի ո լ ս (ВгеУ1аПШП, VI, 9, 1)'1 8 . 0 0 0 ւ ւ ա զ մ ի կ (աւ11էԸՏ):

3 . Ա պ պ ի ս ւ ն ո ս (М Ш 1ГЫ ., 8 4 ) 'յ ե ր կ ո լ ր է /տ ի ր լ ե գ ե ո ն և 5 0 0 ձ ի ա վ ո ր ։

Р. Հ ւա մ ե ա կա ն զո ր քի թ ի վ ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե բ ա ի կ ո վ ո ւմ .1 . Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս (ԼԱԸԱ11ԱՏ, 2 8 , 2 ) '

3 4 վ ա չ տ (օօհօքտ )' Վ ո չ ա վ ե լ ք ա ն 1 0 . 0 0 0 ծ ա ն ր ա զ ե ն ,

ա մ ր ո ղ ֆ Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ը , ա յ ս ի ն ք ն 1 3 0 0 0 ձ ի ա վ ո ր ե 1 0 0 0 պ ա ր ֊

ս ա վ ո ր ո ւ ա ղ ե ղ ն ա վ ո ր ։

1 Տ ե՛ս Լէէւէլոլլ., 37, 1։

116

2 ♦ Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս (Տէ1՜է1էԸ^., II, I , 1 4 ) '1 5 * 0 0 0 զ ի ն վ ո ր (аггпаО ):

Գ . Հ ա յ զ ո ր ք ի թ ի վ ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի կ ռ վ ո ւ մ .

1 ա Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս (ԼԱԸԱ1111Տ, 26 , 9 ) '2 0 * 0 0 0 ա ղ ե ղ ն ա վ ո ր և պ ա ր ս ա վ ո ր , 5 5 * 0 0 0 ձ ի ա վ ո ր , վ ո ֊

բ ռ ն ց ի ց 1 7 * 0 0 0 զ բ ա Հ ա վ ո ր , 1 5 0 * 0 0 0 ծ ա ն ր ա զ ե ն Հ ե տ և ա կ ,

3 5 * 0 0 0 կ ա մ ո ւ ր ^ ու. ճ ա ն ա պ ա ր Հ շ ի ն ո ղ ե ա ,քԼ ա շ խ ա տ ա վ ո ր ֊

ն ե ր г

2 . Ա պ պ ի ա ն ո ս (МШ1Г., 8 5 ) '2 5 0 * 0 0 0 Հ ե տ և ա կ ե 5 0 * 0 0 0 ձ ի ա վ ո ր ։

3 . Ե վ ս է ր ո պ ի ո ւ ս (В г е у 1 а п и ш , V I , 9 , 1 )'7 * 5 0 0 ձ ի ա վ ո ր զ ր ա հ ա վ ո ր և. 1 0 0 * 0 0 0 Հ ե տ և ա կ ։

4 * Մ ե ւք ն ո ն ք գ լ * 5 7 ճ

8 0 , 0 0 0 զ ո ր ք ։

5. Փլեգո՛ն1 (СНутр^айеэ, 1г. 12, МОПег, Нг. Н. СЗг. III,6 0 6 ) ' 3 0 * 0 0 0 ձ ի ա վ ո ր և 4 0 * 0 0 0 Հ ե տ և ա կ ։

Պ ա տ մ ա զ ի ա ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ Ա ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ո ւ մ ՜

ւ Է ս տ ա Հ ե լի ու. ա ր մ ա ն ա Հա վ ա տ ե ն Հ ա մ ա ր ե լ , գ լ խ ա վ ո ր ա պ ե ս , Պ լ ա . ֊

տ ա ր ք ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ թ վ ե ր ը , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ս ա ո գ տ վ ա ծ ե յ ե ղ ե լ

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ց ճ Ա ա լ լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ի ց , Տ ի տ ո ւ ս Կ ՚Վ Ւ ո ւ ս ի ց և , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ն ա և ա յ ն պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ,

վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց Հ ե տ ո Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ն ո լ ղ ա ր ֊

կ ս ։ծ ե յ ե ղ ե լ ծ ե ր ա կ ո ւ յ տ ի ն ։ Հ ե ն վ ե լ ո վ ա յ գ թ վ ա կ ա ն տ վ յ ա լ ն ե ր ի ,

ի ն չ պ ե ս և Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո и ի մ ո տ մ ե Հ բ ե ր վ ա ծ Տ ի տ ո ւ ս Լ ի վ ի ո ւ ս ի վ ր ֊

կ ա յ ո ւ թ յ ա ն ւէբա "'ճ Մ ո մ զ ե ն ը և ն ր ա ն Հ ե տ և ե լ ո վ ն ա և ո ւ ր ի շ պ ա տ ֊

մ ա գ ե տ ն ե բ Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ի թ ի վ ը Հ ա մ ա ր ե լ ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ֊

ք ի թ վ [73 ք ս ա ն ա ն գ ա մ ա վ ե լ ի ։

Ա ա կ ա յն պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն ա վ ե լ ի ն ո ր ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ո ւ ն ֊

ն ե ր ո ւ մ , ո ր ի ն ա կ % Ռ ե յ ն ա ք ի , Ֆ ե ռ ե ռ ո յ ի , Ե ք Հ ա բ գ ի յ ե ր կ ե բ ո լ մ ճ

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , Հ ա տ կ ա պ ե ս Տ ի գ ր ա ն ի ղ ո ր ք ե բ ի թ վ ի

1 Փլեգոն 11 ա յս վ կ ա յո ւթ յո ւն ը վերա բե ր վ ո ւմ ե, ԵքՀարղի կա րծիքով, վոչ թ ե Արածանիի, ա յլ Տիգրանակերաի 'ճակատամարտին, տես КНО, В(1. X , Нб1Ч 1, ե չ 98, ծա ն . 5,

2 Հ ա մ ե մ ա տ ե М о м м с е н , Р и м с к ая и сто р и я , III, ե չ 57, Н и ч, И с т о ­ри я ри м ск о й р е с п у б л и к и , М о с к в а 1908 և ո ւ ր ի շ ն ե ր ը :

3 Տ ի տ ո ւ ս Լ ի վ ի ո ւս ի ա ս ե լո վ 1 Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւմ յո ւ ր ա ՜­

ք ա ն չ յո ւ ր Հ ո ո մ ա յե ց ի ո ւ ն ե ց ե լ ե ի ր դ ե մ ք ս ա ն թ ղ ն ա մ ի , տ ե ս Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս է

Լ ո ւ կ ո ւ լ . , 28, 12։

117

մ ա ս ի ն г Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ ե ա է լն ե ր և մ ի չ ա փ ա զ ա ն ց ո ւ թ յ ո ւ ն ^ և գ ե ր ա դ ա ­

ս ո ւ թ յ ո ւ ն ե տ ր վ ո ւ մ փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի յ Մ ե Ա նո­

ն ի և Փ լ ե գ ո ն Տ ր ա Ա ա ց ո ւ , վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն , շ ս иг

վ ո ր ո ն ց Հ ա յ ր ա ն ա կ ի զ ո ր ա թ ի վ ը ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ վ ո չ թ ե 2 6 0 . 0 0 0 ,

ա յ լ մ ի ա յ ն 7 0 * 0 0 0 կ ա մ 8 0 * 0 0 0 ։ Վ ո ր ա յ ս վ ե ր ք ի ն թ վ ե ր ը ն ա ի ւ ը ն տ ֊ ր ե լ ի յ ե ն ճ ա յԳ է ի Հ ա ր կ ե յ ա ն տ ա ր ա կ ո ւ ս ե լ ի յ ե , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ,

յղ ե ս Հ ա յ տ ն ի յ ե , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ն ի ր ե ն ց ս լ ա շ տ ո ն ա կ ա ն

զ ե կ ո ւ ց ա գ ր ե ր ո ւ մ թ շ ն ա մ ո ւ ք ա ն ա կ ի մ ա ս ի ն տ ա լի ս ե յ ի ն մ ի շ տ չ ա ­

փ ա զ ա ն ց վ ա ծ ո ւ ս ո ւ տ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։ Ե ք Հ ա ր գ ը մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ

ե , ր ա ց ի ա յ գ , վ ո ր տ ե ղ ա փ ո խ ե լ Տ ա ւ Լ ր ո ս յա ն լ ե ո ն ե ր ո վ ո ւ ն ե ղ

ա ր ա Հ ե տ ն ե ր ո վ 2 6 0 * 0 0 0 զ ո ր ք գ ր ե թ ե ա ն Հ ն ա ր ի ն ե ր ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի թ վ _ ի ն կ ա տ մ ա մ բ գ ր ե թ ե բ ո լ ո ր ս լա ա մ ա ֊

գ ե տ ն ե ր ը Հ ա մ ա մ ի տ ե ն և , Հ ե ն վ ե լ ո վ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ե. Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ի

վ ե ր ո Հ ի շ յ ա լ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ։ [ ր ա ճ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի կ ռ ւԼ ի ն մ ա ս ­

ն ա կ ց ո ղ ն ե ր ի ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր թ ի վ ր յ ե ն թ ա գ ր ո ւ մ ե ն 1 4 * 0 0 0 —1 5 * 0 0 0 ։

Ս ա կ ա յն Ռ ե յ ն ա ք ը և Ե ք Հ ա ր դ ն ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր ս լո վ մ ա տ ն ա ց ո ւ յ ց

ե ն ա ր ե լ ^ , վ ո ր Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ի ր ա ր չ ե ն բ ռ ն ո ւ մ ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա ռ թ ի վ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ո տ տ ր ր -

էԼ ա ծ ե ն , ի ն չ ս լ ե ս տ ե ս ա ն ք , Հ ե տ և յա լ թ վ ե ր ը 6 0 0 0 զ ո ր ք Մ ո ւ ր ե -

ն ա յ ի , ի ս կ Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ի Հ ե տ ճ 1 0 . 0 0 0 ծ ա ն ր ա զ ե ն , 3 0 0 0 Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր և

1 0 0 0 ս լ ա ր ս ա վ ո ր ո ւ ա ղ ե ղ ն ա վ ո ր , ո ւ ր ե 1 Ռ % ը ն դ ա մ ե ն ը 2 0 * 0 0 0 զ ո ր ք ։

Ի ս կ Հ ա յ ա ս տ ա ն ա ր շ ա վ ո ղ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա մ բ ո ղ ֆ զ ո ր ք ի ք ա ն ա կ ը ն ր ա

մ ո տ ն շ ա ն ա կ վ ա ծ ե ճ 1 2 * 0 0 0 Հ ե տ և ա կ և 3 0 0 0 Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր , ը ն դ ա մ ե ն ր 1,

1 5 * 0 0 0 ։ Ե ք Հ ա ր գ ի կ ա ր ծ ի ք ո վ , ա յ ս վ ե ր ֆ ի ն թ վ ի մ ե ֆ չ ե ն Հ ի շ ա տ ա կ ­

վ ա ծ Մ ո ւ ր ե ն ա յ ի 6 0 0 0 զ ո ր ք ը և 1 0 0 0 թ ե թ և ա զ ե ն ն ե ր ը ։ Ա յ ս ո ւ ղ -

ղ ո ւ յէ ե ա ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո Հ ա յա ս տ ա ն ա ր շ ա վ ո ղ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ք ժ ի վ լլ

ս տ ա ց վ ո ւ մ ե ն ր ա մ ո տ վ ո չ թ ե 1 5 * 0 0 0 , ա յ լ 2 2 * 0 0 0 ։

Ց ե թ ե ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ լ ի ն ե ն ք Ե ք Հ ա ր դ ի ո ւ ղ ղ ո ւ մ ը Հ ա վ ա ն ա կ ա ն г

ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , ա յ ն ո ւ ա մ ե ն ա յ ն ի վ դ ժ վ ա ր ե Հ ա մ ա ձ ա յն ե լ , վ ո ր Լ ո ւ -

կ ո ւ լ լ ո ս ը Հ ն ա ր ա վ ո ր ե ր Հ ա մ ա ր ե լ փ ո ք ր ա թ ի վ ա յ դ ո ւ ժ ե ր ո վ ռ ա զ ­

մ ա կ ա ն մ ե ծ ա ր շ ա վ ա ն ք ս կ ս ե լ ը ն դ դ ե մ Տ ի գ ր ա ն Р —ի , ւԼ ո ր ի ն , ի ն չ ս լ ե ս

ն ա շ ա տ լ ա վ գ ի տ ե ր , մ ի ա ն ա լ ո ւ յ ե ր ն ա և Մ ի Հ ր դ ա տ ը ։ Պ ա ա մ տ -

ւ Տես К е 1 ո а с հ, М Ш тсЫ е ЕираЮг, եչ зво, Ф е р р е р о, Величие и падение Рима, I, եչ 1 8 2 , Е с к հ а г ժ է, Б1е агтег^Бсиеп РеЮгй^е Ճըտ Լւմա11ստ, КИо, в а . X, Ней 1, եչ 9 6 — 1 0 0 ։

2 Տ ե ս Н е 1 ո а с հ, МШШсЫе Еира^г, ե չ 3 6 8 , Ъш%. 1 և Е с к Ь а г с 1 ( г 1)1е агтеп1всЬеп РеШ й^е йев ЬикиИиБ, КНо, Ցճ. X, Ней 1, եչ 7 8 — 82*

118

ր ա ն ն ե ր ը , ի ն չ ս լ ե ս շ ա տ ճ ի շ տ ն կ ա տ ե լ ե Ա ս տ ո ւ ր յ ա ն ը * , ա չ ք ա թ ո դ

ե ն ա ր ե լ , վ ո բ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ ր յ ո ւ ր ն ե ր ը մ ա տ ն ա ն շ ե լ ե ն մ ի մ ի տ յ ն

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի թ ի վ ը » կ ե ն Հ ի շ ա տ ա կ ե լ Հ ռ ո մ ի դ ա շ ն ա ­

կ ի ց ն ե ր ի փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը » Ի ս կ վ ո ր ա յ դ ո գ ն ա կ ա ն զ ո ր ֊ ք ե ր ր գ ո ր ծ ո ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ե յ ի ն ո ւ ն ե ց ե լ Հ ա յ կ ա կ ա ն կ ռ ի ւք]եև -

ր ի ն ճ ա յ դ յ ե ր և ո ւ մ ե Հ ե ն ց ի ր ե ն ց ի ս կ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն կ ա մ ն ա և . ա ա

ա ղ ր յ ո ւ ր ն ե ր ի ց ։

Ս տ ր ա ր ո ն ի ո ւ շ ա գ ր ա վ մ ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց դ ժ վ ա ր չ ե , ո ր ի ն ա կ ,

կ ռ ա Հ ե լ , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը , Հ ա վ ա ՛ն ո ր ե ն , ո գ ն ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ե ր ս տ ա ­

ց ե լ Կ ա պ ս լա դ ո վ կ ի ա յ ի Ա ր ի ո ր ա ր զ ա ն թ ա ղ ա վ ո ր ի ց , վ ո ր ի ն ռ ա զ մ ս ։ ֊

կ ա ն ա յ գ գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր ն ա տ վ ե լ ե ր ի ր ր և վ ա ր ձ ա տ ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն Ծ ո վ ւ տ ց յ ե ր կ ր ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ ն շ ա ն ա վ ո ր Տ ո մ ի ս иг բ ե ր դ ը ՜ ։ Մ ե ն ք

կ տ ե ս ն ե ն ք ն ե ր ք և , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն մ ա ս ն ա կ ­

ց ե լ ե յ ի ն թ ր ա կ ա ց ի և զ ա լ ա տ ա ց ի թ ե թ և ա զ ե ն Հ ե ծ ե լ ա գ ո ւ ն դ ե ր ր ,

վ ո ր ո ն ք , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ն ո ւ յ ն պ ե ս ո ժ ա ն դ ա կ զ ո ր ք ե ր ե յ ի ն և չե յի *3 ւ

Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ բ ա ղ ա դ ր ի չ մ ա ս ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ զ ո ր ք ի է Բ ա ­

ց ի ա յ դ , Ա ա լ լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ի մ ո տ և ս ի բ ր և ո գ ն ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր Հ ի շ ա ­

տ ա կ վ ա ծ ե ն բ յ ո ւ թ ա ն ա ց ի ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք Ց Տ թ վ ի ա շ ն ա ն ը Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն մ յ ո ւ ս զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի ց ա ռ ա ֆ Հ ա ս ե լ ե յ ի ն Ա ր ա ծ ա ն ի ի դ ե -

տ ա փ ի ն » ,

Ո ւ ր ե Տ /ե , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն ո գ ն ա կ ա ն ո ւ

դ ա շ ն ա կ ի ց զ ո ր ք ե ր ի մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ա յ կ ա կ ա ն կ ռ ի վ ն ե ր ի ն մ ի ­

ա ն գ ա մ ա յ ն ա ն ժ խ տ ե լ ի յ ե ։ Ո գ ն ա կ ա ն ա յ դ զ ո ր ք ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ի ց

վ ո ր ո շ ա կ ի Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե ն դ ա լ ա տ ա ց ի ն ե ր ը , թ ր ա կ ա ց ի ն ե ր ը հ

ր յ ո ւ թ ա ն ա ց ի ն ե ր ը կ ա զ մ ո ւ մ ե յ ի ն , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , ԼուկուԱոսի

զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի ն շ ա ն ա կ տ լ ի մ ա ս ը ։ Ո ւ ս տ ի և մ ե ն ք ս խ ա լ վ ա ծ չենք լ ի ն ի , յ ե թ ե Լ ո ւ կ ո ւ լ չ ո ս ի ա մ բ ո ղ ֆ զ ո ր ք ի թ ի ֆ * ը ն դ ո ւ ն ե ն ք Տ ի գ ր ա ­

ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւ մ վ ս չ թե 15*000 կ ա մ 22*000, ի ն չ պ ե ս

ա յ գ յ ե ն թ ա դ ր վ ո ւ մ ե պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ , ա յ լ ա ն Հ ա մ ն -

մ ա ա ա վ ե լ ի ։

Ա յս պ ի ս ո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ո ւ Հ ա յ կ ա կ ա ն բ ա ն ա է լ ն ե ր ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ

մ ե կ ա ռ ք ս ա ն Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե Մ ո մ զ ե ն ի ,

՜և ի չ ի և ա յ լ պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ի մ ո տ , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , ա 1 լհ ե ր 1 ւ

մի ս խ ա լ ե ։ Ը ն դ ո ւ ն ե լ ո վ վ ո ր ո գ ն ա կ ա ն դ ա շ ն ա կ ի ց զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի

1 Տ ե ս € Ք ա ղ ա ք ա կ ա ն վ ե ր ա գ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ն գ մ Է Հ Հ ա յա ս տ ա ն ի և Հ ո ո վ -

մ ա յՖ , վ 8 3 8 — 3 4 3 ,- Տ /ги Ա տ ր ա ր ո ն , X I I , 2$ 1 ( 5 3 5 ) ։

& Տ ճ ս Տ а 11 ս տ 1 1 ս տ, IV , й а ^ т . 7 4 :

119

թ ի վ ր սլա կա и չեր լինի Հռոմեական զորքերի թ վ ի ց ' դժվար չե

Համոզվել, վոր Տիգրա նի զորքը կարող եր ԼուկուԱոսի զորքից

ավելի լինել վոչ թ ե քսա ն, ա յլ աո. առավելն յե րկ ու անդամ:

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա Վ՛ Ր չ պ Լ "

Հ ա յ տ ն ի յ ե , 6 9 թ վ ի Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 6 —ի ն * Մ ե ծ ա յ դ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի

մ ա ս ի ն կ ա ր և ո ր ա գ ո ւ յ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ն ե ն ՝ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , է է պ պ ի ա -

ն ո ս ը , Մ ե էք ե ո ն ը և Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ը , վ ո ր ո ն ք թ ե և Հ ի մ ն ա կ ա ն վ ո ր ո շ

կ ե տ ե ր ո ւ մ ի ր ա ր չ ե ն Հ ա կ ա ս ո ւ մ , ս ա կ ա յ ն մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի

ն կ ա տ մ ա մ բ ի ր ա ր Հ ե տ բ ո լ ո ր ո վ ի ն ա ն Հ ա շ տ ե լի յ ե ն * Ս ր ա ն ց տ ա ր ա ­

ձ ա յ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս կ ր տ ե ս ն ե ն ք , ա յ ն ք ա ն ե ն մ ե ծ , վ ո ր

մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն Հ ն ա ր ի ն ե մ ա ն ր ա մ ա ս ն ա բ ա ր վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե լ ճ ա ­

կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա մ բ ո ղ չ ը ն թ ա ց ք ը , թ ե և ա յ դ վ ս տ ա Հ ո ւ ա ն վ ե ր ա պ ա հ

կ ե ր պ ո վ ա ր վ ա ծ ե պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ յ ե ր կ ե ր ում՝՝՛ :

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա մ ե ն ա մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը տ վ ե լ ե

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , վ ո ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն ա յ դ մ ա ս ը Հ ա մ ե մ վ ա ծ ե ա յ ն պ ի ս ի

թ ա տ ե ր ա կ ա ն ո ւ դ ր ա մ ա տ ի կ ա կ ա ն մ ի ջ ա դ ե պ ե ր ո վ , վ ո ր ո ն ք Հ ա վ ա ­

ն ա կ ա ն ց ո ւ ց ա ն ի շ ն ե ր ե ն Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ա յ դ Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ի ա ն -

Հ ա վ ա ս տ ո ւ թ յ ա ն * Ն մ ա ն կ ա ս կ ա ծ ե լ ի զ ր ո ւ յ ց ն ե ր ի ց ե , ի մ կ ա ր ծ ի ք ո վ ,

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ա ն Հ ե ն ց ս կ զ բ ո ւ մ տ ր վ ա ծ ն ր ա Հ ե ­

տ և յ ա լ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը * ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը դ ե ռ . չ ս կ ս վ ա ծ , պ ա տ մ ո ւ մ

ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , յ ե ր բ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի զ ո ր ք ը բ ա ն ա կ ե ր գ ց ո ւ մ գ ե տ ի

մ ո տ ճ Տ ի գ ր ա ն ը , տ ե ս ն ե լ ո վ փ ո ք ր ա թ ի վ ա յ դ Գո ր ք ը ճ Հ ե գ ն ա ն ք ո վ

լ ւ ա ց ա կ ա ն չ ե լ ե ր ,---<ГՅ ե թ ե դ ր ա ն ք ի բ ր և դ ե ս պ ա ն ն ե ր ե ն յ ե կ ե լ շ ա տ

ե ն , ի ս կ յ ե թ ե ի բ ր և զ ի ն վ ո ր ն ե ր ճ ք ի չ ե ն յ> ~ * Ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը չ ե

կ ա ր ո ղ ճ ի շ տ լ ի ն ե լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ա տ ն ա ն շ ա ծ Հ ռ ո մ ե ­

ա կ ա ն ո ւ Հ ա յկ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ թ վ ա կ ա ն Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , չ ա փ ա զ ա ն ց վ ա ծ ո ւ ս խ ա լ ե *

<ГԼ ո ւ ս ա բ ա ց ի ն , ա ս ո ւ մ ե ա յ ն ո ւ Հ ե տ և Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ը ճ ա մ բ ա ր ի ց դ ո ւ ր ս բ ե ր ե ց ի ր զ ի ն վ ա ծ զ ո ր ք ը * Բ ա ր ­

բ ա ր ո ս ա կ ա ն գ ր ր ք ե ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն դ ե տ ի ա ր և ե լ յ ա ն կ ո ղ ­

մ ո ւ մ , և վ ո ր ո վ Հ ե տ և ս ր ա Հ ո ս ա ն ք ը շ ե ղ վ ո ւ մ ե ր դ ե պ ի ա ր և -

ւ Տ ս ս Е с к Ь а г с И , 01е агшеп^сЬеп РеМгй^е йеэ Լս1օւ11ստ, КПо, Вй. X, 1, ե չ 1 0 0 — 1 0 4 , О г и ш а п п , ОевсМсМе Коше, Вс!. IV, ВегНп 1899, А* 147 և այլն, Տ а с հ а и, иеЬег ճ[շ Ьа^е уоп Т1§гапокег1а, АЬЬапй!. с1ег к&1. ЛкайегсНе йег ЮТвБепзсН. շս Вег11п, 1880, և ուր ի շ,։

“ Ն ո ւ յն ա յս վկա յ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ն ի նա և. Մ ե մ ե ո ն ր ( գ լ . 57 )ւ Ն ր ա մոա Տ ի գ -

լ էա նա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն վ ե ր ա բ ե ր ո ղ ա մ ր ո վ չ Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը Հ Է մ ֊

ն ը վ ա ծ ե , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յթ ի ն . Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի վ ր ա г

120

էէո ւ ս ւ ք , վ ո ր տ ե ղ ն ա Հ ե շ տ ո ւ թ յա մ ր . ա ն ց ա ն Լ լ ի յ ^ ր ) և ւ է ո ր ո վ ֊

Հ ե տ և Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ր Հ ե ն ց ա յ գ ո ւ ղ ղ ո ւ թ յա մ ր , ա ր ա գ ո ր ե ն տ ա ն ո ւ մ

ե ր ի ր զ ո ր ք ը թ շ ե ա մ ո ւ դ ե մ 4 Տ ի գ ր ա ն ր կ ա ր ծ ե ց , վ ո ր ն ա ն ա ֊

Հ ա ն ֆ ո ւ մ ե ։ Տ ի գ ր ա ն ր ծ ի ծ ա ղ ե լ ո վ կ ա ն չ ե ց Տ ա ք ս ի լ ե ս ի ն և ա ֊

ս ա ց , — ( ( Մ [ ՞ թ ե դ ո ւ չ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Գո ր ք ե ր ը

փ ա ի յչ ո ւ մ ե ն ա ռ ա ն ց ճ ա կ ա տ տ ա լ ո ւ » ։ / '« ^ Տ տ ք ս ի լ ե ս ը պ ա ֊

տ ա ս խ ա ն ե ց , ---< (3 ե ս կ ո ւ զ ե ն ա յ ի , ո վ թ ա գ ա վ ո ր , վ ո ր ա յ դ պ ի ս ի

մ ի ր ա ն ք ո ր ա ի ւտ ի ց Հ ա ն կ ա ր ծ ՛ պ ա տ ա Հ ե ր , ս ա կ ա յ ն ճ ա ն ա ֊

պ ա ր Հ գ ն ա լ ի ս ճ վ ո չ փ ա յ լ ո ւ ն Հ ա ն դ ե ր ձ ա ն ք ն ե ր ե ն Հ ա գ ն ո ւ մ ,

վ ո չ ե լ մ ա ք ր վ ա ծ վ ա Հ ա ն ն ե ր ո ւ մ ե ր կ ս ա ղ ա վ ա ր տ ն ե ր • ք ք ն չ ֊

պ ե ս ե , վ ո ր ա յ ժ մ դ ո ւ ր ս ե ն Հ ա ն վ ա ծ ղ ե ն ք ե ր լ չ կ ա շ վ ե պ ա ֊

տ յ ա ն ն ե ր ի մ ի ֆ ի ց » ա յ գ պ ա յ ծ ա ռ ո ւ թ յ ո ւ ն ր ս ա կ ա յ ն ս պ ա ս վ ո ղ

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի և , ա ն շ ո ւ շ տ , թ շ ե ա մ ո ւ դ ե մ յ ե լ ո ւ ս տ ի Հ ա ­

մ ա ր ե ^ » է

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ե ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր ս 1ր , վ ո ր ա յ ն ո ւ Հ ե տ և տ ե ղ ի

է ո ւ ն ե ց ա վ գ ե տ ի ձ ա խ ա փ ի ն , ն կ ա ր ա գ ր ե լ ե ն , ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն ք ,

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ր , Ա պ պ ի ա ն ո ս ր , Մ ե Ա ե ո ն ը և Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ր , վ ո ր ո ն ց ի ց

Հ ա տ կ ա պ ե ս ա ռ ա ֆ ի ն յ ե ր կ ո ւ ս ի ր ն դ ա ր ձ ա կ ո ւ Հ ի ԱՆ ա կ ա ն վ կ ա յ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ա յ ն ք ա ն խ ա ռ ն ա կ ե ն ո ւ ի ր ա ր Հ ա կ ա ս ո ղ , վ ո ր մ ի ա ն ֊

դ ա մ ա յ ն ա ն Հ ն ա ր ի ն ե տ ա լ ն ր ա ն ց ո գ ն ո ւ թ յ ա մ ր ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի

ո ւ պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն ի ր ա դ ա ր ձ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ճ շ գ ր ի տ ո ւ մ ա ն ր ա մ ա ս ն

պ ա տ կ ե ր ր ։ Ց ո ւ յ ց տ ա լ ո ւ Հ ա մ ա ր ա յ գ Հ ա կ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր

ն ե ր ք և ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ե ն ք ա ռ ն ե լ ո ւ } մ ե ֆ ե ն ք ր ե ր ո ւ մ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ

•Հ ե ղ ի ն ա է լԱ ե ր ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ր ա ռ ա ց ի թ ա ր դ մ ա ն ո ւ թ յ ա մ ր ։

1 • Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս , 2 7 , 7 — 9 և 2 8 , 1 — 9 Ճ

((ք } լր ե Փ է ճ մ ե ծ ա ղ մ ո ւ կ ո վ ղ ո ր ք ը դ ա ս ա վ ո ր վ ե ց ա յ ս պ ե ս

մ ա ր տ ա կ ա ր գ ո վ ։ Ւ *ն ք ը թ ա գ ա վ ո ր ը վ ե ր ց ր ե ց կ ե ն տ ր ո ն ը , Ա ֊

դ ի ա ր ե ն ի թ ա գ ա վ ո ր ի ն տ վ ե ց ձ ա խ թ ե ր , ի ս կ մ ե դ ա ց ի ն ե ր ի

թ ա գ ա վ ո ր ի ն ' ա ֆ թ և ը * ա ռ ֆ և ո ւ մ ս ր ա մ ո տ գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ն ա և

մ ե ծ ա դ ո ւ յ ն մ ա ս ը գ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ։ Յ ե ր ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ն

ո ւ զ ե ց գ ե տ ն ա ն ց ն ե լ է զ ո ր ա գ լ ո ւ խ ն ե ր ի ց վ ո մ ա ն ք ն ր ա ն խ ո ր ֊

Հ ո ւ ր դ տ վ ի ն զ գ ո ւ շ ա ն ա լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ա յ դ ո ր ն ա յ ն դ ժ ր ա խ տ

ո ր ե ր ի ց մ ե կ ն ե ր , վ ո ր ն ա ն վ ա ն վ ո ւ մ ե ս և * ա յ գ ՈՐ Ը կ ո տ ո ր ֊

վ ե լ ե ր է յե պ ի ո ն ո ս ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ԳՈՐ Ք Ը > վ ո ր ն

ը ն գ Հ ա ր ո ւ մ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ կ ի մ ր ր ա ց ի ն ե ր ի Հ ե տ ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը ս ա ֊

կ ա յ ն ն ր ա ն ց պ ա տ ա ս խ ա ն ե ց և ա ս ա ց Հ ե տ և յա լ ա ն մ ո ռ ա ն ա լ ի

1 Տ1?ս Պլուա ., Լ ո ւ!լո ւլ., 3 7 ։

121

խ ո ս ք ե ր ը , — <Г Ի ս կ յ ե ս Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ա յ գ ՈՐ Ա

դ ա ր ձ ն ե մ բ ա խ տ ա վ ո ր ս : Յ ե վ ե ր ա յ դ Հ ո կ տ ե մ բ ե ր յա ն ն ո ն ե ր ի

ն ա խ ո ր ե յ ի ն [ = 5 Հ ո կ տ Հ ։

Ա յ դ խ ո ս ք ե ր ն ա ս ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո ' ն ա Հ ր ա մ ա յե ց ա է ա լ ո ւ ր *

լի ՛ն ե լ , ա ն ց ա վ ա յ ն ո ւ Հ ե տ և դ ե տ ը և թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի դ ե մ ՛գ ն ա ր

ա ռ ա ջ ի ն ը ։ ՜Նա Հ ա գ ե լ ե ր յ ե ր կ ա թ ե թ ե վ ւ ո ւ կ ա պ ա տ շ ո ղ շ ո ղ ո ւ ն

զ ր ա Հ , ծ ո պ ա զ ա ր դ թ ի կ ն ո ց և Հ ա ն ե լ ե ր ա ն մ ի ջ ա պ ե ս մ ե ր կ ա ց —

ր ա ծ ս ո ւ ր ը , վ ո ր ո վ Հ ե տ և պ ե տ ք ե ի ս կ ո ւ յ ն ն ե տ ա ձ ի գ մ ա ր դ ­

կ ա ն ց դ ե մ գ ն ա ր ձ ե ո ն ա կ ռ վ յւ և պ ե տ ք ե ա ր ա դ ո ւ բ ո ւ ռ ն

գ ր ո Հ ո վ գ ր ա վ ե ր ն ե տ ա մ ա տ է ե լ ի տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Յ ե ր ր ն ա ՝

ա պ ա տ ե ս ա վ , վ ո ր գ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ը , վ ո ր ի մ ա ս ի ն շ ա տ

ե յի " ս խ ո ս ո ւ մ , դ ա ս ա վ ո ր վ ա Ь և մ ի Հ ա ր թ ո ւ լ ա յ ն գ ա գ ա թ ո ւ ­

ն ե ց ո ղ բ լ ր ի տ ա կ և տ ե ս ա վ ն ա և , վ ո ր ր է ր ի վ ե ր ե լ ք ը , վ ո ր ն ՛

ո ւ ն ե ր չ ո ր ս ս տ ա դ ի ո ն 1 յ ե ր կ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն , վ ո չ ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս

թ ե ք ե և վ ձ չ ե լ դ ժ վ ա ր ա մ ա տ չ ե լ ի ճ ն ա Հ ր ա մ ա ն տ վ ե ց թ ր ա կ ա ց ի

և գ ա լ ա տ ա ց ի Հ ե ծ ե լ ա գ ո ւ ն դ ի ն , վ ո ր ն ո ւ ն ե ր ի ր Հ ե տ , վ ո ր ն ր ա ն ք ՝

զ ր ա Հ ա վ ո բ ն ե ր ի վ ր ա Հ ա ր ձ ա կ վ ե ն կ ո ղ ք ի ց և ս ր ե ր ո վ ն ր ա ն ց

ն ի զ ա կ ն ե ր ը մ ղ ե ն յ ե տ ։ Մ ի ա կ պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը զ ր ա Հ ա վ ո ր

Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի Հ ե ն ց ա յ դ ն ի զ ա կ ն ե ր ն ե յ ի ն * ո ւ ր ի շ վ Л չ մ ի բ ա ն

ն ր ա ն ք վ ո չ ի ր ե ն ց պ ա շ տ պ ա ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր , վ ե չ ե լ թ շ ն ա մ ո լ

դ ե մ չ ե յ ի ն կ ա ր ո ղ գ ո ր ծ ա ծ ե ի պ ա տ ճ ա ռ ը Հ ա ն դ ե ր ձ ա ն ք ն ե ր ի

ծ ա ն ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր և ա Հ ա գ ի ն ա յ ն զ ա ն գ վ ա ծ ը , վ ո ր ի

կ ա ր ծ ե ս ն ր ա ն ք փ ա կ վ ա ծ ե յ ի ն ի բ ր շ ե ն ք ե ր ի մ ե ֆ ։ Ի ն ք ը Լ ո ւ -

կ ո ւ Ա Ո ս ը , ի ր Հ ե տ վ ե ր ց ն ե լ ո վ յ ե ր կ ո ւ վ ա շ տ (сОЬОГБ) “յ շ տ ա ­

պ ե ց դ ե պ ի ր լ ո ւ ր ը * Ն ր ա յ ե տ և ի ց ա ր ի ա բ ա ր գ ն ա ց ի ն ն ա և

զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ս ր ա ն ք տ ե ս ն ո ւ մ ե յ ի ն , վ ո ր Լ ո ւ -

կ ո ւ Ա ո ս ր 1 զ ի ն վ ա ծ ո ւ Հ ե տ ի ո տ ն ճ ա ռ ա ջ ի ն ը Հ ե ն ց ի ն ք ն ե ր

ի ր ե ն յ ե ն թ ա ր կ ո ւ մ դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի և բ ո լ ո ր ո ւ ժ ե ր ո վ ի ՛­

ր ե ն ց գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ մ ։ Բ լ ո ւ ր ը բ ա ր ձ բ ա ն ա լ ո ւ ց Հ ե տ ո ճ Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ր

կ ա ն գ ն ե ց բ ո լ ո ր ի Հ ա մ ա ր տ ե ս ա ն ե լ ի տ ե ղ ո ւ մ և , բ ա ր ձ ր գ ո չ ե լ ո վ * ՝

ա ս ա ց ,---« Մ ե ն ք Հ ա ղ թ ո ւ մ ե ն ք , ո վ մ ա ր տ ա կ ի ց ն ե ր , մ ե ն ք Հ ա ղ ­

թ ո ւ մ ե ն ք յ > ։ Ա յ գ ա ս ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո ճ ն ա զ ո ր ք ը ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց

զ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի դ ե մ և Հ ր ա մ ա յե ց բ ո լ ո ր ի ն տ ե գ ե ր ը

չ գ ո ր ծ ա դ ր ե լ , ա յ լ գ ն ա լ ձ ե ռ ն ա կ ռ վ ի և Հ ա ր վ ա ծ ե լ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի

ա Գ Դ ր ե ր ը և ս ր ո ւ ն ք ն ե ր ը Հ գ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ վ ո ր ն ե ր ի մ ա ր ք ք ե ի

1 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն մ ե !լ ս տ ա դ ի ո ն է յե ր 1 լէ ս ր ո ս թ յո ւ.ն լլ մ ոտ 1 8 5 մ ե տ ր երէ

- ն ո Հ ո ր տ ը լե գ ե ո ն ի տ ա ս ե ր ո ր դ մ ա ս ն ե ր և. ր ա ղ կ ա *յա & ե ր ա մ ե ն ա շ ա տ ը

6 0 0 Հոգուցէ

122

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ն ը ս տ Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի Լ Ե ք Հա րգիէ

ա յ գ մ ա ս ե ր ն ե յ ի ն մ ի ա յ ն մ ե ր կ ո ւ ա ն պ ա շ տ պ ա ն ) ։ Ա յ ս նա * կ ա տ ա մ ա ր ա ր Կա բ է ք Հ ո ւ ն ե ր յ ի ր ո ք , վ ո ր և ե ա յ լ գ ո ր ծ ո ղ ո ւ ֊

թ յ ա ն յ ք ա ն ի վ ո ր ս ր ա ն ք չ դ ի մ ա ց ա ն Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա ր ­

ձ ա կ մ ա ն ը , ա յ լ մ ե ծ ա ղ մ ո ւ կ ո վ ո ւ ա մ ե ն ա խ ա յ տ ա ռ ա կ կ ե ր ս լո վ

փ ա խ ա ն թ ե ի ր ե ն ք և թ ե ի ր ե ն ց ձ ի ե ր ը և ը ն կ ա ն խ ո ն վ տ ծ

Հ ե տ և ա զ ո ր ք ի վ ր ա , ն ա խ ք ա ն ս ր ա կ ո յէ ի բ ռ ն վ ե լ ը ։ Ա յս ս լ ի ս ո վ

ա ռ ա ն ց վ ե ր ք ս տ ա ց վ ե լո ւ . և ա ռ ա ն ց ա ր յ ո ւ ն թ ա փ ե լ ո ւ , բ ա զ -

մ ա բ յ ո ւ ր ա վ ո ր ա յ ս պո ր ա բ ա ն ա կ ր կ ր ե ց պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ։ Ա յ ն ո ւ ֊ Հ ե տ և ս կ ս վ ե ց ա ր դ ե ն փ ա խ չ ո ղ ն ե ր ի մ ե ծ կ ո տ ո ր ա ծ ը , մ ա ն ա ­

վ ա ն դ ն ր ա ն ց , վ ո ր ո ն ք ն ո ր ե յ ի ն ո ւ ղ ո ւ մ փ ա խ չ ե լ ։ Շ ա ր ք ե ր ի

№

խ տ ո ւ թ յ ա ն ո լ խ ո ր ո ւ թ յ ա ն պ ա տ Հ ա ո. ո վ ա յ ս վ ե ր ջ ի ն ն ե ր ն

ա ն կ ա ր ո ղ ե յ ի ն փ ա խ չ ե լ ե ա ր գ ե լ ք ե յ ի ն Հ ա ն դ ի ս ա ն ո ւ մ է ր ՜ ­

ե ն ք ի ր ե ն ց է Ի ս կ Տ ի գ ր ա ն ը դ ե ո. ս կ ղ ր ո յլմ յ դ ո ւ ր ս գ ա լ ո վ ք չ ե ր ի

Հ ե տ ' փ ա խ ա վ , ե տ ե ս ն ե լ ո վ , վ ո ր ի ր վ ո ր դ ի ն և ս Հ ա ղ ո ր դ ա կ ի ց

ե ն ո ւ յ ն ր ա խ տ ի ն ճ վ ե ր ա ռ ա վ գ լ խ ի ց Էյ ո ւ ՝յՐ Ր ^ ա ր տ ա ս վ ե ­

լ ո վ Հ ա ն ձ ն ե ց ն ր ա ն ո ւ Հ ր ա մ ա յե ց , վ ո ր ն ա ի ն ք ն ի ր ե ն ա գ ա ­

տ ե մ ի ա յ լ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո վ , ի ն չ պ ե ս վ ո ր կ ա ր ո ղ ե ։ Ի ս կ պ ա ­

տ ա ն ի ն չ Հ ա մ ա ր ձ ա կ վ ե ց խ ո ւ յ ր ր դ ս ե լ ի ր գ լ խ ի ն , ա յ լ տ վ ե * յ

պ ա Հ ե լո ւ . ի ր ա մ ե ն ա Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ծ ա ո .ա յի ն է Ս ա պ ա տ ա Հ մ ա մ ր

գ ե ր ի ը ն կ ա վ և տ ա ր վ ե ց Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ի մ ո տ , ու. ա յս պ ի ս ո վ մ ի -

յ ո ւ ս ա վ ա ր ի Հ ե տ վ ե ր ց ր ե լ ե յ ի ն ն ա և Տ ի գ ր ա ն ի Էյ ո լ - յ Ր Ր ։

Ա ս ո ւ մ ե ն , ՎՈՐ Հ ե տ և ա զ ո ր ի ց կ ո տ ո ր վ ե լ ե ր ւ ս վ ե լի ք ա ն

1 0 0 . 0 0 0 մ ա ր դ , ի ս կ Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ց շ ա տ ք չ ե ր ն ե յ ի ն ա զ ա տ վ ե լ ։

Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ց վ ի ր ա վ ո ր վ ե լ ե յ ի ն 1 0 0 մ ա ր գ և ս պ ա ն վ ե լ

մ ա ր դ Ֆ ։

2 * Ա պ պ ի ա ն ո и յ Մ ^րւքաւււա^ա5ւք; գ լ . 8 5 Հ

( է Լ ո լկ ո լ լ լո ս ը տ ե ս ն ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ի թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ Հ ա ր մ ա ր

մ ի բ լ ո ւ ր Հ ի ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ն Հ ր ա մ ա յե ց , վ ո ր ն ա թ շ ն ա մ ո ւ ն

ն ե ղ ե ճ ա կ ա տ ի կ ո ղ մ ի ց , ն ր ա ն ք ա շ ե դ ե պ ի ի ր ե ն և կ ա մ ա վ ո ր

կ ե ր պ ո վ յ ե տ ն ա Հ ա ն շ ե յ վ ո ր պ ե ս զ ի Հ ե տ ա պ ն դ ո ղ բ ա ր բ ա ր ո ս ­

ն ե ր ի շ ա ր ք ե ր ր ք ա յ ք ա յ վ ե ն ։ Ի ս կ ի ն ք ր Հ ե տ և ա զ ո ր ի Հ ե տ մ ի ա ­

ս ի ն , ա ն ց ն ե լ ո վ թ շ ն ա մ ո ւ թ ի կ ո ւ ն ք ը % գ ա ղ տ ն ա բ ա ր բ ա ր ձ ր ա ­

ց ա վ ր լ ո լ ր ը ։ Յ ե վ յ ե ր բ ն ա տ ե ս ա վ ք վ ո ր թ շ ն ա մ ի ն ե ր ր Հ ե ծ ե ­

լա զ ո ր ը Հ ա լ ա ծ ե լ ի ս ք ի բ ր թ ե Հ ա ղ թ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ բ ո լ ո ր ո վ ի ն ց ը ~

ր ի վ ե յ ի ն յ ե կ ե լ , բ ա յ ց ն ր ա ն ց ա մ բ ո զ ^ գ ր ա ս տ ա գ ո ւ մ ա կ դ

գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ի ր ա ռ ֆ և } գ ո չ ե ց յ ---( [ Մ ե ն ք Հ ա ղ թ ո ւ մ ե ն ք , ը ն կ ե ր ­

ն ե ր } , և ա պ ա վ ա զ ե լո վ ք ն ա խ ա պ ե ս Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց գ ո ւ մ ա կ ի վ ր ա ։

Ի ս կ գ ր ա ս տ ա գ ո ւ մ ա կ ն ի ս կ ո ւ յ ն ա ղ մ կ ե լ ո վ փ ա խ ա վ և ը ն կ ա վ

Հ ե տ և ա զ ո ր ի վ ր ա , և Հ ե տ և ա զ ո ր ը Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի վ ր ա ։ Ս % յն ո ւ-

Հ ե տ և պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը յ ե ղ ա վ լի ա կ ա տ ա ր , վ ո ր ո վ Հ ե տ և Հ ռ ո մ ե ­

ա կ ա ն Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ը և ս յ ե տ դ ա ո ւա վ ո ւ կ ո տ ո ր ե ց ն ր ա ն ց , վ ո ՜ ­

ր ո ն ք Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ի ս ց ր վ ե լ ե յ ի ն Հ ե ւ ւ ո ւ ն ե ր ը ։ Ի ս կ գ ր ա ս տ ա ­

գ ո ւ մ ա կ ը , ս ե ղ մ վ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ ը ն կ ե լ ե ր մ յ ո ւ ս ն ե ր ի վ ր ա ։ Ց ե վ

ա յ դ մ ե ծ խ ո ւ ճ ա պ ի շ ա տ ե ր ը տ ր ո ր վ ե լ ե յ ի ն վ ո տ -

ք ե ր ի տ ա կ , ր ա յ ց չ գ ի տ ե յ ի ն ճ շ տ ի վ , թ ե վ ո ր տ ե ղ ի ց ե ր

.■ ս կ ս վ ե լ ա յ դ ա ր Հ ա վ ի ր ք ը ։ Կ ո տ ո ր ա ծ ը շ ա տ մ ե ծ յ ե ղ ա վ , վ ո -

ր ո վ Հ ե տ և վ ո չ վ ո ք ժ ա մ ա ն ա կ չ ե ր կ ո ր ց ն ո ւ մ կ ո ղ ո պ ո ւ տ ի վ ր ա » ա յ դ խ ս տ ի վ ա ր գ ե լ ե լ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը * ո ւ ս տ ի և , ձ ե ռ ք չ տ ա լ ո վ

124

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ն ը ս տ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ։

ն ո ւ յ ն ի ս կ ա ս լա ր ա ն բ ա ն ն ե ր ի ն ո ւ. մ ա ն յա 1 լ ն ե ր ի ն ճ ն ր ա ն ք ա —

էւա շ ե յ ի ն գ ն ա ց ե լ մ ո տ 1 2 0 ս տ ա դ ի ո ն , մ ի ն չ և , վ ո ր վ ր ա յ ե ր

Հ ա ս ե լ գ ի շ ե ր ր ։ Ի ս կ ա յ ն ո ւ հ ե տ և մ ի ա յ ն ն ր ա ն ք վ ե ր ա դ ա ր ձ ա ն

ո ւ. կ ո ղ ո պ տ ե ց ի ն դ ի ա ! լ ն ե ր ր , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ա յ դ ա յ ժ մ թ ո ւ յ լ ե ր

վ ել Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ր » г3 . Մ ե Տ ե ո ն , գ լ * 5 7 х

« Ս ա [ Տ ի գ ր ա Հ ա վ ա ք ե լ ո վ 8 0 * 0 0 0 զ ո ր ք , Է$_ա Վ * յ ա &,

վ ո ր ս լ ե ս ղ ի Հ ա ր ս տ ա Հ ա ր ի ն ն ե ր ի ձ ե ռ ք ի ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ն ա ռ ն ե

և թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի ն Հ ե ռ ա ց ն է ։ Կ ա մ ե ն ա լո վ ա յ գ շ ո ւ տ վ ե ր ֆ ա ց ֊

ն ե լ և տ ե ս ն ե լ ո վ , վ ո ր Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ց ո ր ա բ ա ն ա կ ր ս ա կ ս ւ ֊

վ ա թ ի վ ե ճ ն ա ա ս ա ց } ---(С Տ եթ՜ե՜ ն ր ա ն ք ո ւ զ ո ւ մ ե ն վ ո ր պ ե ս

դ ե ս պ ա ն ն ե ր ն ե ր կ ա յա ն ա լ մ ե ծ ր ա զ մ ո ւ թ յ ա մ ր ե ն յ ե կ ե լ , ի ս կ

յ ե թ ե վ ո ր պ ե ս թ շ է ւ ա մ ի ն ե ր ե ն յ ե կ ե լ չ ա փ ա զ ա ն ց ք ի է ե ն

Յ ե վ ա յ դ ա ս ե լ ո ւ ց Հ ե ւո ո ճ ն ա բ ա ն ա կ գ ր ե ց ։ Ւ ս կ Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը

վ ա ր պ ե տ ո ւ թ յ ա մ բ ո ւ Հ ո գ ա ց ո ղ ո ւ թ յա մ բ 'ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի Հ ա ­

մ ա ր մ ա ր տ ա կ ա ր գ կ ա զ մ ե ց և , ք ա ջ ա լ ե ր ե լ ո վ ի ր զ ո ր ք ը Հ ի ս -

վ ո ւ յ ն փ ա խ ո ւ ս տ ի մ ա տ ն ե ց թ ե ր . Հ ե տ ո ս ր ա մ ի ջ ո ց ո վ յ ե տ

մ ղ ե ց Հ ա ր ե ա ն զ ո ր ք ը և ա պ ա Հ ե ր թ ո վ ի ա մ բ ո ղ ջ զ ո ր ք ը * Հ ա -

յ ե ր ն ա Հ ա բ ե կ վ ա ծ ՜ ո ւ ա ն զ ո ւ ս պ կ ե ր պ ո վ դ ի մ ե ց ի ն փ ա խ ո ւ ս տ ի

և մ ա ր դ կ ա ն ց թ վ ի Հ ա մ ե մ ա տ ե ր ն ա և ն ր ա ն ց կ ո տ ո ր ա ծ ը ։ Ւ ս կ

Տ ի գ ր ա ն ն ի ր ա ր ք ա յա կ ա ն խ ո ւ յ ր լ լ և ա պ ա ր ո շ ը տ վ ե ց վ ո ր -

դ ո ւ ն և ի ն ք ը փ ա խ ա Վ Իր ա մ ր ո ց ն ե ր ի ց մ ե կ ը } ։

4 , Փրոնաինուս ( Б ^ е ^ т а к т , II, գլ- 1 , 1 4 ) '( [Թ ե և Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի մ ո տ Մ ե ծ Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ Տ ի գ ­

ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ի դ ե մ ի ն ք ը Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ն ո ւ ն ե ր վ ո չ

ա վ ե չ ի ք ա ն 1 5 . 0 0 0 զ ի ն վ ո ր (аГШ аИ), է ս կ թ շ ն ա մ ի ն ո ւ ն ե ր

ա ն թ ի վ բ ա զ մ ո ւ թ յ ո ւ ն յ ՎՈՐ Ր ն ո ւ յ ն ա յ դ պ ա տ ճ ա ռ ո վ դ ժ վ ա ­

ր ա շ ա ր ժ ե ր ---ն ա թ շ ն ա մ ո ւ ա յ ս ա ն Հ ա ր մ ա բ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ո գ տ ր -

վ ե ց , Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ն ր ա դ ե ռ և ս չ կ ա ր գ ա վ ո ր վ ա ծ մ ա ր տ ա շ ա ր -

ք ե ր ի վ ր ա և ի ս կ ո ւ յ ն և ե թ ա յ ն պ ե ս ց ր ի վ տ վ ե ց , վ ո ր ն ո ւ յ ն —

ի ս կ ի ր ե ն ք թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը , դ ե ն գ ց ե լ ո վ պ ա տ վ ա ն շ ա ն ն ե ր ը ճ

փ ա խ ա ն } ։

5 * Ն ո ւ յ ն ը ( Б Ь ^ е ё п Ы о п , III գ է 2 , 4 ) '(ГԼ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը , վ ո ր ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի մ ո տ Մ ե ծ Հ ա յ ա ս ­

տ ա ն ո ւ մ մ ա ր տ ն չ ե լ ո ւ յ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ի դ ե մ ճ ի ս ­

կ ո ւ յ ն ի ր զ ո ր ք ի մ ի մ ա ս ո վ գ ր ա վ ե ց մ ո տ ա կ ա բ լ ր ի Հ ա ր թ

դ ա գ ա թ ը , ս լ ա ց ա վ ա պ ա ց ա ծ ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի վ ր ա

և Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ն ր ա ն ց Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի վ ր ա կ ո զ ք ի ց * Ա ն մ ի ջ ա պ ե ս

Հ ե տ ա մ ո ւ տ Ա ղ ե լ ո վ խ ա ն գ ա ր վ ա ծ ի Գ ի կ ո ւ ն ք ի ց ն ա և ն ր ա ն ց

Հ ե տ և ա զ ո ր ի ն % փ ա յ լ ո ւ ն Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ո ւ ն տ ա ր ա վ } ։

Ո ւ շ ա դ ի ր կ ե ր պ ո վ ծ ա ն ո թ ա ն ա լ ո վ բ ո լ ո ր ա յ ս ն կ ա ր ա գ ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ճ դ ժ վ ա ր չ ե Հ ա մ ո զ վ ե լ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա ­

մ ա բ տ ի մ ա ս ի ն մ ե ր ձ ե ռ ք ը Հ ա ս ե լ ե ն յ ե ր կ ո ւ տ ա ր ր ե ր Հ ա ղ ո ր դ ա ­

գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ք Հ ի է ք ե վ ա ծ ե ն յ ե ր կ ո ւ տ ա ր ա ձ ա յ ն ա վ ա ն ­

դ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի վ ր ա ճ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն և փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ո տ , վ ո ր ն ո գ տ վ ե լ

ե ր Ս ա Ա ո ւ ս տ ի ո ւ ս ի և Տ ի տ ո ւ ս Լ ի վ ի ո ւ ս ի պ ա տ մ ա կ ա ն յ ե բ կ ե ր ի ց ,

ի ս կ փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն ը г* Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մ ո տ , վ ո Ր Ր Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ի ա ր ­

126

շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ն վ ե ր ա բ ե ր ո ղ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ք ա ղ ե լ ե ր , գ լ խ ա ֊

վ ո ր ա պ ե ս , փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն ս Հ ե լ լ ե ն ա կ ա ն վ ո ր և ե ա ղ բ յ ո ւ ր ի ց , թ ե ր և ս ,

ի ն չ պ ե ս յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ և Ռ ե յ ն ա ք ը 1, Ъ ի կ ո ղ ա յ ո ս Գ ա մ ա ս կ ա ց ո լ .

պ ա տ մ ո լ թ յ ո ւ ն ի ց ։

Վ ե ր և մ ե ֆ բ ե ր վ ա ծ մ յ ո ւ ս Հ ա մ ա ռ ո տ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ ա մ ա ֊ պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն ը г Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ք ա ղ վ ա ծ ե ն , ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յ ս , Լ ի վ յի ո ւ ս ի ց ։ Փ ր ո ն — սւ ի ն ո ւ ս ը և ս , Հ ե տ և ե լ ո վ Լ ի վ ի ո ւ ս ի ն ' ս խ ա լ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ե Հ ա ղ ո ր ֊

.դ ո ւ մ , վ ո ր ի ր ր թ ե Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա ֊

կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն մ ա ս ն ա կ ց ե լ ե ր ն ա և Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ը ։ Ն մ ա ն ա ­

պ ե ս և Մ ե ս ե ո ն ի ա մ փ ո փ ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ մ ե ը ս տ

ե ո ւ թ յ ա ն ա վ ե լ ի շ ո ւ տ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն և Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Հ ե տ , ք ա ն Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա մ ր ո ղ ֆ ը ն թ ա ց ք ը , ի ն չ պ ե ս

.և Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ո ւ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ր ն դ ա ր ձ ա կ Հ ա ղ ո ր դ ա ­

գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , վ ե ր ֆ ե ր ս մ ա ն ր ա մ ա ս ն ք ն ն վ ա ծ ո ւ Հ ե տ ա զ ո տ վ ա ծ

ե ն Լ ո լ կ ո լ Ա ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ն ն վ ի ր վ ա ծ Ե ք Հ ա ր դ ի ա շ խ ա տ ո լ ֊

թ յ ա ն մ ե ^ է Ե ք Հ ա ր դ ը , Հ ա մ ա ձ ա յն չ լ Է Ն ե լ ո վ Գ ր ո ւ յէ ա ն ի և Ռ ե յ ն ա ք ի

Հ ե տ , վ ո ր ո ն ք ա շ խ ա տ ե լ ե յ ի ն լ ր ա ց ն ե լ ո ւ ճ շ տ ե լ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի Հ ա ֊

յ յ ո ր գ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը Ա ս լս լի ա ն ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ո գ ն ո ւ թ յ ա մ ր ,

ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ե ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ մ ի մ ի ա յ ն Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի տ վ ա ծ ն կ ա ­

ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ը ն թ ա ց ք ը ն ա , Հ ե տ և ե լ ո վ Պ լո ւ —

տ ա ր ք ո ս ի ն , Հ ե տ և յա լ կ ե ր ս լ ե լ ո ւ ս ա բ ա ն ո ւ մ ։

Գ ե տ ն ա ն ց ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո , ի ն չ ս լ ե ս ա ս վ ա ծ ե Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ ե ֊

ր ո Հ ի շ յ ա լ Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ֆ 1 Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ր Հ ր ա մ ա յե լ ե ր թ ր ա ֊

կ ա ց ի ո ւ ղ ա լ ա տ ա ց ի Հ ե ծ ե լ ա գ ո ւ ն դ ի ն , վ ո ր ն ա կ ո ղ ք ի ց Հ ա ր ձ ա կ վ ի

թ շ ն ա մ ո ւ ղ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի վ ր ա , վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ա Հ թ ե ֊

քէումէ Ւ ս կ ի ն ք ը , ի ր Հ ե տ վ ե ր ց ն ե լ ո վ յ ե ր կ ո ւ վ ա շ տ Հ ե տ և ա զ ո ր ' շ տ ա ֊

պ ե լ ե ր գ ր ա վ ե լ մ ո տ ա կ ա բ լ ո ւ ր ը , վ ո ր ը խ ի ս տ կ ա ր և ո ր մ ի դ ի ր ք

ե ր Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ե ր ի թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ ։ Ա յ ս տ ե ղ ի ց ն ա ի ն ք ը ե ս ի ս ­

կ ո ւ յ ն Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ե ր ղ ր ա Հ ա վ ո ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի յ ե տ և ի ց է Յ ե վ

ծ ա ն ր ա շ ա ր ժ ա յ ս ձ ի ա վ ո ր ն ե ր ը , չ կ ա ր ո ղ ա ն ա լ ո վ դ ի մ ա ն ա լ Հ ո ո մ ա յ ե -

ց ի ն ե ր է I Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն ը թ ի կ ո ւ ն ք ի ց ո ւ թ և ի ց ՝ ա ն կ ա ր գ կ ե ր պ ո վ

մ ա տ ն վ ե լ ե յ ի ն փ ա խ ո ւ ս տ ի և ի ր ե ն ց ձ ի ե ր ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ը ն կ ե լ

1 Տ/Гя МШиЧсШе ЕираЮГ, եչ 443—440։2 ՏՏս О^е агтеп^сЬеп РеШ О^е Йев Լս1ա11ստ, КНо, 13Ճ. X, 1, եէ 100

— н о .

127

ե ք ի ն խ ռ ն վ ա ծ ո ւ խ ո լ ճ ա ս լ ի մ ա տ Գ /վ ա ծ Հ ե տ և ա կ զ ո ր ք է վԼրա ։ Ա յ ս -

պ ի ս ո վ Տ է գ ր ա ն է ա մ բ ո ղ ջ ՂՈՐՔԸ. պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր 1 լր ե լ ա ռ ա ն ւր

а ա է լա ա ա մ ա ր տ տ ա լ ո ւ ։ Ա պ ս լի ա ն ո ս ի տ վ ա ծ Հա կ ա ռ ա էլ տ ե ղ ե կ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ն Ե ք Հ ա ր դ ը Հ ա մ ա ր ո ւ մ ե խ ա ո ն ա շ փ ո թ ո ւ ա ն ա ր ժ ե ք և

յ ե ն թ ա ր կ ո ւ մ ե ա մ ե ն ա խ ի ս տ ք ն ն ա դ ա տ ո ւ թ ՛ յ ա ն ։

Ա ս լս լէ ա ն ո ս է տ վ ա ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ի ն չ - պ ե ս տ ե ս ա ն ք է բ ո լ ո ր ո վ ի ն տ ա ր բ ե ր ե ։ Հ ա մ ա ձ ա յն ն ր ա տ ե զ ե կ ո ւ -

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ր ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ս կ զ բ ո ւ մ Հ ր /ս մ ա յ ե լ ե ր ի ր

Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ն ն ե ղ ե լ թ շ ն ա մ ո ւ ն ճ ա կ ա տ ի կ ո ղ մ ի ց և , կ ե զ ծ ո ր ե ն յե տ -

փ ա խ չ Լ չ ո վ ճ ն ր ա ն Հ ե ռ ա ց ն ե լ ո ւ ց ր ե լ ։ Ւ ս կ ի ն ք ր գ ա ղ տ ն ա բ ա ր ա ն —

ց ե լ ե ր ի ր Հ ե տ և ա զ ո ր ի Հ ե տ թ շ ն ա մ ո ւ թ ի կ ո ւ ն ք ր և բ ա ր ձ ր ա ց ե լ մ ո տ ս ։ - կ ա Ր է ո լ ր ը , 1Լո ր է ս տ ո ր ո տ ո ւ մ գ տ ն վ ո ւ մ ե ր թ շ ն ա մ ո ւ գ ր ա ս տ ա գ ո լ -

ւԿոկը։ Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ո վ ա յ դ տ ե զ ի ց գ ր ա ս տ ա գ ո ւ մ ա կ ի վ ր ա ճ ն ա փ ա —

խ ո ւ ս տ ի յ ե ր մ ա տ ն ե լ ս ր ա ն և ձ գ ե լ Հ ե տ և ա զ ո ր ի վ ր ա , վ ո ր ը г բ ո լ ո ­

ր ո վ ի ն բ ա ր ո յ ա լ ք վ ա ծ ը ն կ ե լ ե ր ի ր Հ ե ր թ ի ն Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի վ ր ա ։ Ա յս — и չ ի ս ո Վ տԻ գ ր ա ն ի ա մ բ ո ղ ջ Գո ր ք ը ս լա բ տ վ ե լ ե ր ա ռ ա ն ց մ ա ր տ ի բ ը ո - ն ը վ ե լ ո ւ ։

Կ ա ր ե լ ի յ ե ա ր դ յ ո ք Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ա յ ս ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ր

մ ե ր ժ ե լ , Հ ա մ ա ր ե լ ո վ ճ շ գ ր ի տ ո ւ ա ր ժ ա ն ա Հ ւ ս վ ա տ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն մ ի ա յ ն

ա վ ա ն գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։

Ւ մ կ ա ր ծ ի ք ո վ ) ի զ ո ւ ր ե Ե ք Հ ա ր դ ը յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ , վ ո ր Պ լ ո ւ —

տ ա ր ք ո ս ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս լա ր զ ե ո ւ ա ն ա ռ ա ր կ ե լ ի , ի ս կ Ա պ ֊

պ ի ա ն ո и ի ն ը ճ ա ն Հ ա ր ի ր ե և լ ի յ ե Հ ա կ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ս վ , Ը % Գ Հ ա ֊ կ ա ռ ա կ ը ք Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ա ն պ ա ճ ո ւ յճ ո ւ ա վ ե լ ի բ ն ա կ ա ն Հ ա ղ ո ր դ ա ­

գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա ր ժ ա ն ի յ ե ա վ ե լ ի մ ե ծ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն , ք ա ն թ ա տ ե ­

ր ա յ ի ն մ ի ջ ա դ ե պ ե ր ո վ Հ ա մ ե մ վ ա ծ Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։

Մ ի ա ն գ ա մ ա յ ն ը ս տ ի ս Հ ա վ ա տ ա լ ի յ ե ո ւ Հ ն ա ր ա վ ո ր , վ ո ր

Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ը կ ա ր ո ղ ե ր , ի ր ա ս լ ե ս , Տ ի գ ր ա ն ի ն խ ա բ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ն ր ա

դ ե մ ճ ա կ ա տ ի կ ո ղ մ ի ց ո ւ ղ ա ր կ ա ծ լ ի ն ե լ մ ի մ ի ա յ ն ի ր ա ր ա գ ա շ ա ր ժ ՝

Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ը , ի ս կ Է ^ Ք [ձ յ Հ ա ր ց ն ե լ ո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա մ բ ո ղ ջ Հ ե տ և ա զ ո —

ր ը , դ ե ռ ռ ա զ մ ա դ ա շ տ չ Հ ա ս ա ծ 1 կ ա ր ո ղ ե ր ա ն ց ա ծ [ ի ^ ե լ թ շ ն ա մ ո ւ

թ ի կ ո ւ ն ք ը և Հ ա ր ձ ա կ վ ա ծ լ ի ն ե լ ա յ ն տ ե ղ ի ց գ ր ա ս տ ա գ ո ւ մ ա կ ի վ յբ ա ,

ի ն չ պ ե ս ա յ դ վ կ ա յ ո ւ մ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ։ Ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա վ ե լ ի

Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե թ վ ո ւ մ , ք ա ն Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի տ վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , -

վ ո ր ի բ ր թ ե Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը , մ ե ր կ ա ց ր ա ծ ս ո ւ ր ը ձ ե ռ ի ն , գ ն ա ց ե լ ե ր

ձ ե ռ ն ա կ ռ վ ի և ա ն ն կ ա տ ե լ ի կ ե ր պ ո վ ա ն ց ե լ ե ր թ շ ն ա մ ո ւ թ ի կ ո ւ ն ք ը :

Հ ա վ ա տ ա լ ի 3 յ ե մ ի թ ե , վ ո ր ԼուկուԱոսը, վ ո ր ն ո ւ ն ե ր ի ր Հ ե տ յ ե ր -

կ ո ւ վ ա շ տ Հ ե տ և ա զ ո ր և վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր թ շ ն / ա ! ո ւ ն դ ե մ ա ռ ղ հ .Ր

էլա լա դ ե ր թ ա ք ո ւ ն կ ե ր պ ո վ ւլ բ ա վ ե լ բ լ ո ւ ր ը ս ր ա թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ է Յ ե թ ե

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը չ ե ն Հ ի շ ա տ ա կ ո ւ մ Տ ի գ ր ա ն ի գ ր ա ս ­

տ ա գ ո ւ մ ա կ ր և Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի ո ւ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ւէ ՚բ ո գ ֆ Հ ե ա և ա զ ո ր ի

Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը գ ո ւ մ ա կ ի վ ր ա * ա 4Գ բ ա ց ա տ ր վ ո ւ մ ե , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ,

ն ր ա ն ո վ , վ ո ր ա էքԳ գ ր ո Հ ը չ ե ր կ ա ր ո ղ Հ ա մ ա ր վ ե լ ք ա ֆ տ ր ի ե ա ռ ա ն ձ ­

ն ա պ ե ս ս լ ա ա վ ա ր ե ր մ ի գ ո ր ծ ։

Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ա ն բ ա ց ա ռ ի կ ո ւ ա ռ ա ն ձ ն ա Հ ա ա ո ւ կ

ր ն ո ւ յ թ ը մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե Ս ա լ լ ո ւ ս ա ի ո ւ ս ի Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ի ց մ ե կ ո ւմ տ

Մ ի Հ ր դ ա ա ի ս լ ա ր թ և ա ց թ ա ղ ա վ ո ր ի ն գ ր ա ծ ն ա մ ա կ ո ւ մ վ ո ր մ ա ն —

ր ա մ ա ս ն մ ե ֆ ե բ ե ր վ ա ծ ն ր ա մ ո ա ճ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ա ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր -

ւ ո ի ն ե ն վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւ մ Հ ե ա Ա յա լ ա ո ղ ե ր ը »

<Հ 1Լ ո բ ո վ Հ ե է ո ե տ ե ղ ի ն ե ղ վ ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , — ա ս վ ա ծ ե Մ ի Հ ր ր ֊

դ ա տ ի ն վ ե ր ա դ ր վ ա ծ ա յ դ ն ա մ ա կ ո ւ մ ,— Ղո Ր Ք Ւ բ ա ղ մ ո ւ թ յ ա ն ն ՝

ա ր գ ե լ ք ե ր Հ ա ն դ ի ս ա ն ո ւ մ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ տ ա լո ւ } Տ ի գ ր ա ն ի

ա ն խ ո Հ ե մ ո ւ թ յ ո ւ ն ր ն ր ա ն ք \Հ էւո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ր \ ց ո ւ ց ա դ ր ո ւ մ ե ն

ի բ ր և Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ո ւ ն » ^ ։

Ռ ա զ մ ա դ ա շ տ ի ա յ ս ն ե ղ վ ա ծ ո ւ թ յ ա ն ա ռ թ ի վ պ ե տ ք ե ս ա կ ա յ ն

ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ն ի ր ն ո ր մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ը կ ա —

ո ո ւ ց ե լ ե ր ս լա շ տ պ ա ն է Է ա ծ ո ւ դ ժ վ ա ր ա մ ա տ չ ե լ ի լ ե ռ ն ա յ ի ն տ ե ղ ո ւ մ Ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի շ ր ֆ ա կ ա յք ո ւ ւ ) չ ե ր կ ա ր ո ղ , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , ր ն տ ր ե լ

ա վ ե լ ի բ ա ց ո ւ ա վ ե լ ի ա ր ձ ա կ տ ե ղ ։

Տ ի գ լ . ա ն ի զ ո ր ք ե ր ի կ ո ր ո լա ա ն ե ր ի մ ա ս ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ ե ղ ի ­

ն ա կ ն ե ր ի է ո ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ր Հ ի է է ե ա պ ե ս Հ ա կ ա ս ո ւ մ ե ն դ ա ր ձ յ ա լ

փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ։ Ա յ դ կ ո ­

բ ա լ տ ն ե ր ի մ ա ս ի ն , ի ն չ ս լ ե ս վ ե ր ե տ ե ս ա ն ք , Պ լ ո լ յո ա ր ք ո ս ր , Հ ա վ ա ­

ն ո ր ե ն , Հ ա մ ա ձ ա յ ն Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն տ ե ղ ե կ ա գ ր ի ն տ ա լ ի ս

է. մ ի ա ն դ ա մ ա յն ս ո ւ տ ո ւ չա վ է ա ղ ա ն ց ր ա ծ թ վ ե ր ։ Ն ր ա ա ս ե լո վ ՛ Տ ի գ ֊

ր ա ն ի Հ ե տ և ա զ ո ր ի ց կ ո տ ո ր վ ե լ ե ր ա վ ե լ ի ք ա ն 1 0 0 , 0 0 0 մ ա ր դ և Հ ե ­

ծ ե լ ա զ ո ր ի ց շ ա տ ք չ ե ր ն ե յ ի ն ա զ ա տ վ ե լ * ի ս կ Հ ո ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ց վ ի ­

ր ա վ ո ր վ ե լ ե յ ի ն 1 0 0 մ ա ր դ և ս պ ա ն վ ե լ 5 մ ա ր դ ։ Ի ն չ պ ե ս Հ ա յ տ ն ի

յ ե , ն մ ա ն ս ո լ յո թ վ ե ր ը ս ո վ ո ր ա կ ա ն ե յ ի ն ն ա և V ո ւ լ լ ա յ ի պ ա շ տ ո ­

ն ա կ ա ն զ ե կ ո ւ ց ա գ ր ե ր ո ւ մ ։ ’/ * ե ր ո ն ե ա յ ի 6*7 թ վ_Է ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւ մ *

պ ո ն տ ա կ ա ն Ղո ր ք ե ր ի կ ո ր ո ւ ս տ ը ն ա և ս ց ո ւ յ ց ե ր տ վ ե լ 6 0 * 0 0 0

մ ա ր գ , ի ս կ Հ ւ ւ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն ր ' ը ն դ ա մ ե ն ը 1 4 մ ա ր դ ։ Թ ե ի ն չ ա ր ժ ե ք »

ո ւ ն ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա բ ն ե ր ի ի ն ք ն ա պ ա ր ծ ո ւ ս ո ւ տ Հ ա շ վ ե ­

տ վ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ա յ դ շ ա տ լ ա վ գ ի ա ե ն բ ո լ ո ր պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ր է

Ո ւ ս տ ի և ն ր ա ն ք և ս Հ ա վ ա տ չ ե ն ը ն ծ ա յ ե լ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ թ վ ե ր ի ն ։

> ՏՏս Տ а 1 1 ս տ է., IV, քւ՜ ւո. 69:

129Տ ի գ ւ ՚ա Տ Ռ. յ ե վ Հ ո ո ւ ք լ ւ — 9

Ռ ե յ ն ա ք լ ւ և ն ր ա ն Հ ե տ և ո ղ ն ե ր ը ' * հ ա ր ա գ ա շ յա ն ր , 'հ ա ղ ր ա շ յա ն ը

և ո ւ ր ի շ ն ե ր ը գ ե ր ա դ ա ս ե լ ե ն Ո ր ո ս ի ո ւ ս ի տ վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն լւ , վ ո ր է Հ ա մ ա ձ ա յն ս պ ա ն վ ա ծ ն ե ր ի թ ի վ ը զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի ց ց ո ւ յ դ ե

ա ր վ ա ծ ը ն դ ա մ ե ն ը 3 0 . 0 0 0 մ ա ր դ : Ս ս ւկ ա յ ն ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ե ս %

վ ո ր ը Հ ի է/եվա ծ ե դ ա ր ձ յ ա լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ,

Տ ի տ ո ւ ս Լ ի վ ի ո ւ ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յ ա ն վ ր ա ճ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ի ր ո ւ ս ո ւ մ ­

ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ տե ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ Ե ք Հ ա ր դ ր ։ Ս ր ա կ ա ր ծ ի ք ո վ դ ի ր ա ­

կ ա ն ի ն կ ա ր ո ղ ե Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն լ ի ն ե լ ա վ ե լ ի շ ո ւ տ Փ լ ե գ ո ն

Տ ր ա Ա ա ց ո ւ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ի մ ո տ Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ի ա մ բ ո ղ ջ կ ո ­

ր ո ւ ս տ ր ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս 5 0 0 0 մ ա ր գ ՜ : Ա յ "

թ ի ֆ յ ի ն ձ ե ս ա վ ե լխ ս տ ո ւ յ գ ո ւ գ ե ր ա դ ա ս ե լ ի յ ե թ վ ո ւ մ , վ ո ր ո վ Հ ե -

տ ե Փ լ ե գ ո ն ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ա կ ն ե ր և ա բ ա ր ք ա ղ վ ա ծ ե փ ո ք ր ա ­

ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք ա ղ բ յ ո ւ ր ի ց , ի ս կ ա ձԳ ա Դ Բ յո ւ Ր^յ ե ր ը , ի ն չ պ ե ս մ ե ր

ա յ ս ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն ը ն թ ա ց ք ո լ յ ք տ ե ս ա ն ք , ա վ ե լ ի ա ր ժ ա ն ա -

Հ ա վ ա տ ե ն , ք ա ն Հ է ւ ո մ ե ա կ ա ն կ ո ղ Ա ե ա պ ա Հ ո ւ ա չ ա ռ ո ւ յ ե բ կ ե ր ը :

Բ ա ց ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ թ վ և ր ի ց Հ է ւ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ո ւ մ Հ ն ա -

ր ո վ ի յ ե ն , ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յ ս , և ս ո ւ տ , ի ն չ պ ե ս ա յ դ մ ի ա ն գ ա մ ա յն ձ ի շ տ

մ ա տ ն ա ն շ ե լ ե Մ ո մ զ ե ն ը 0, ն ա և Տ ի գ ր ա ն ի ա ր ք ա յա կ ա ն խ ո ւ յ ր ի վ ե ­

ր ա բ ե ր յ ա լ պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը *

Ա յ դ մ ի ջ ա դ ե պ ը , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , տ ա ր բ ե ր կ ե ր պ ե

պ ա տ մ վ ա ծ Մ ե ս ե ո ն ի , Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի և Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն -

ն ե ր ո ւ մ Մ ե է ք ե ո ն ը , վ ո ր ն ի ր պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն ա յ ս մ ա ս ո ւ մ ո գ ա վ Լ լ

ե ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն վ ո ր և ե ա ղ բ յ ո ւ ր ի ց ճ պ ա տ մ ո ւ մ ե , վ ո ր

Տ ի գ ր ա ն ն ա ր ք ա յա կ ա ն ի ր խ ո ւ յ ր ն ո ւ ա պ ա ր ո շ ը տ վ ե լ ե ր վ ո ր դ ո ւ ն

և ի ն ք ը փ ա խ ե լ ե ր ի ր ա մ ր ո ց ն ե ր ի ց մ ե կ ը * Պ լ ո լ տ ա ր ք ո ս ն ա վ ե լ ա ց ­

ն ո ւ մ ե դ ր ա ն , վ ո ր ՎոԸ ղ Է ՀաՀ չ Հ ա մ ա ր ձ ա կ ե լ ո վ ի ր գ լ խ ի ն դ ն ե լ խ ո լ յ -

ր ը , տ վ ե լ ե ր պ ա Հ ե լ ո ւ ի ր ա մ ե ն ա Հ ա վ ա տ ա ր ի մ ծ ա ռ ա յ ի ն , և ս ր ա ն

ա ր ք ա յա կ ա ն խ ո ւ յ ր ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն գ ե ր ի յ ե ր վ ե ր ց ր ե լ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը :

Ւ ս կ Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ը , ը ն գ Հ ա կ ա ռ ա կ ը , վ կ ա յ ո ւ մ ե , վ ո ր վ ո չ մ ի ա յն

Տ ի զ ր ա ն ը , ա յ լ և մ յ ո ւ ս թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը և ս դ ե ն ե յ ի ն գ ց ե լ ի ր ե ն ց

պ ա էով ա ն դ ա ն ն ե ր ը և փ ա խ ե լ *

ւ Տ ե ս О г օ տ I ս տ, ՒՍտէօՈՅ а й у е г е и я р а ^ а п о Б , V I, 3 , 6 , ն ա և К е I и а с հ ,ЛШ11Г1йа1е Еира10Г# ե չ 3 6 2 , 9* ա ր им գ ա շ յ ա ն , ՛ք ն ն ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , II,ե չ 1-ձ5է Գ ա ղ բ ա շ յ ա ն , Ս տ ո ւ յգ Հ ա յո ց ս լ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն է ե չ 9 3 և ո ւ ր ի շ .г

2 Տ ե ս հ . 12 , М й П е г , Рт. ատ է. 0 г „ 111, եչ вое,3 Տ ձ ս Р и м с к а я и с т о р и я , 111, ե չ 5 7 :

4 Խ ո ւ յր ի վ ե ր ա բ ե ր յա լ մ ի չա ղ հ ս լը Հ_ե Հի շա տ ա կ վ ա ծ Ա ս յս լիա ն ոսի մ ոտ ,

վ ո ր ը պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ի ր ա յս մ ա ս ո ւ մ ո գ տ վ ե լ ե ր , ի ն չպ ե ս ա ս ա ց ի ն ք , վւոքր-ա սիա - /լա ն Հ ե զ ո ք ա ղ բ յո ւ ր ի ց ։

130

Ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ի ա յ ս ա ա ր Ա ն ձ ա յ ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ն ի ր ե ն ք Հ ե ն ց Հ ա ֊

վ ա ն ա կ ա ն մ ի ն շ ա ն ե ն մ ե ֆ բ ե ր վ ա ծ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ա ն Հ ми,Լ ա ս ֊

ա ի ո ւ թ յ ա ն ։ Յ ե վ մ ի ա ն գ ա մ ա յն ի ր ա վ ա ց ի յ ե ը ս տ ի ս Մ ո մ ղ ե ն ր ,

վ ո ր ն ա յ ս մ ի ֆ ա դ ե պ ը , ի ն չ ս լ ե ս և վ ե ր ո Հ ի շ յա լ շ ի ն ծ ո ւ թ վ ե ր ր , թ ր խ ֊

վ ա հ ո ւ Հ ե ր յ ո ւ ր վ ա ծ ե Հ ա մ ա ր ո ւ մ Ս ո ւ լ լ ա յ ի Հ ա ա ո ւ կ վ ո ճ ո վ :

Տ ի գ ր ա ն ի կ ր ա ծ պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ , ի ն չ ֊

պ ե ս յ ե ր ե ո լ մ ե մ ե ր ա յ ս ք ն ն ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , խ ի ս տ չ ա փ ա զ ա ն ց վ ա ծ ե

թ ե Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ո ւ մ և թ ե պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յ ն

յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ։ Ա յ ս ճ ա կ ա տ ա մ ա լ ս ո ր , ի ր ա պ ե ս , վ ո չ թ ե ի ս կ ա կ ա ն ա ր յ ո ւ ֊

ն ա Հ ե ղ դ ի մ ա մ ա ր տ ե ր , ա յ լ խ ո ւ ճ ա պ ե փ ա խ ո ւ ս տ ա ռ ա ն ց կ ռ վ ի ։

Խ ի ս տ ծ ա ն ր ե յ ի ն ս ա կ ա յ ն ա յ ս պ ա ր տ ո ւ թ յ ա ն Հ ե տ և ա ն ք ն ե ր ը

Տ ի գ ր ա ն ի ն ո ր ա ս տ ե ղ ծ ա շ խ ա ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր ։ Պ ա ր տ ո ւ թ յ ա ն

գ / խ ա վ ո ր Հ ե տ և ա ն ք ը յ ե ղ ա վ , ի ն չ պ ե ս կ ը տ ե ս ն ե ն ք , Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ

ք ա ղ ա ք ի կ ո ր ո ւ ս տ ը և Հ ա յ կ ա կ ա ն մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ք ա յ ք ա յ ո ւ է ի ր ։

131

13. ՏՒԳՐԱՆԱԿեՐՏՒ ԱՌՈՒՍԸ ՅեՎ. ՏՒԳՐԱՆՒ 11ՇխԱՐ1ԱԿԱԼ ՍեԾ ՊԵՏՈհԹՅԱՆ ՔԱՅՔԱՅՈՒՄԸ

Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 6 ֊ի մ եծ՜ ճ ա կ ա տ ա մ ա բ տ ի ց և Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ա ֊

բ ա ն ա կ ի պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց Հ ե տ ո Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը , ա պ ա Հ ո վ ա ծ ւ ի ն հ լ ո վ

ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ը 1 կ ա ր ո ղ ե ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր ո ււ /է յ ա ն ե ր կ յո ւ ղ

ո ւ Հ ա մ ա ր ձ ա կ է շ ա ր ո ւն ա կ ե ի լ ։

Ա յս ք ա ղ ա ք ը , վ ո ՐԸ_ Մ ա ն կ ա յո ս ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ա մ բ մ ո ա

Հ ի ն գ ա մ ի ս ա ր ի ա ր ա ր դ ի մ ա դ ր ե լ ե ր Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն ճ ա յ լ և ս չ ե ր

վ ա ր ո ղ վ ր և ե ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ա կ ն կ ա լ ե լ ա ր ք ա յա կ ա ն ր ա ն ա կ ի ց ։ Չ ն ա ­

յ ա ծ դ ր ա ն ն ա ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր չ ե ղ ա վ և թ շ ն ա մ ո ւ դ ե մ շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ց

Հ ա մ ա ռ ո ր ե ն կ ռ վ ե լ ։ Յ ե վ յ ե թ Լ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն , ա յ ն ո ւ ա մ ե ն ա յ ն ի վ յ-

ա Հ ո ղ վ ե ց շ ո ւ տ ո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ր գ ր ա վ ե լ ա ռ ա ն ց ա ր յո ւ ն ա հ ե ղ

ը ն դ Հ ա ր ո ւ է է ն ե ր ի ո ւ մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ի ճ դ ր ա պ ա ա ճ ա ո ր , ի ն չ պ ե ս մ ի ­

ա ձ ա յ ն վ կ ա յ ո ւ մ ե ն Ա ս լս լի ա ն ո ս ր , Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , Մ եա /նոնր և Ч ш и —

ս ի ո ւ ս Ղաի ո ն ը , Հ ո ւ յ ն վ ա ր ձ կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի ա պ ս տ ա մ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ

դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ր ։

Մ ե ջ ր ե ր վ ա ծ ա յ ս չ ո ր ս կ ա ր և ո ր ա գ ո ւ յ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը թ ե և

տ ա ր բ ե ր կ ե ր պ ե ն պ ա տ մ ո ւ մ ա յ դ մ ա ս ի ն , ս ա կ ա յն ն ր ա ն ց ի ց յ ե ր ե ք ը

Ա ս լպ ի ա ն ո ս ը , Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը և * հ ի ո ն ը ճ Հ ի ւ / հ ա կ ա ն ո ւ մ դ ր ե թ և ի ր ա ր

չ ե ն Հ ա կ ա ս ո ւ մ ։

Ա մ ե ն ի ց ը ն դ ա ր ձ ա կ ե ն Ա պ պ ի ա ն ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ Ն ր ա պ ա տ մ ե լո վ ^ Տ ի գ ր ա ն ի պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց Հ ե տ ո

Մ ա ն կ ա յ ո ս ն ա յ լ և ս վ ս տ ա Հ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ե ր Հ ե լ լ ե ն ա կ ա ն վ ա ր ձ կ ա ն

զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի վ ր ա և Հ ր ա մ ա յե լ ե ր ն ր ա ն ց զ ի ն ա թ ա փ ա ն ե լ ։ Ս ա կ ա յն

ս ր ա ն ք , ա պ ս տ ա մ բ ե լո վ ի ր ե ն ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ ի դ ե մ ճ գ ր ա վ ե լ ե յ ի ն Տ ի գ — ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա ր ս պ ի յ ե ր կ ո ւ ա շ տ ա ր ա կ ի մ ի ջ և յ ե ղ ո ղ մ ա ս ը և , բ ա -

ն ա կ ց ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ մ տ ն ե լ ո վ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի Հ ե ա1 ն ե ր ս ե յ ի ն թ ո ­

ղ ե լ ն ր ա ն ց ո ւ մ ա տ ն ե լ ք ա ղ ա ք ը թ շ ն ա մ ո ւ ն ։ Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը մ ի ա А Հ ի շ ա տ ա կ ո ւ մ ե , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր ք ա ղ ա ք ը վ ե ր ց ն ե ք

շ ն ո ր Հ ի վ Հ ո ւ յ ն ե ր ի ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յ ա ն ։ կ ա ս ս ի ո ւ ս * հ ի ո ն ն ա յ դ ա պ ս ­

տ ա մ բ ո ւ թ յ ո ւ ն ը վ ե ր ա գ ր ո ւ մ ե ք ա ղ ա ք ի ո տ ա ր բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ա ն , Հ ա տ -

132

ւկ ա ս լև ս , Կ է ւ է կ [ ,էս յ է ց գ ա ղ թ ե ց ր ա ծ Հ ո ւ յ ս ե ր ի ն ) վ ո ր ո ն ,ր ն ե ր ս ե յ ի ն

.մ տ ց ր ե լ դ ի լ ե ր ո վ Հ ռ ո մ ս ։ յ ե ց ի ն ե ր է ։ն Ա մ ա տ ն ե լ ք ա ղ ա ք ը կ ո ղ ո պ ո ւ տ ի ։

Ի ս կ Մ ե է 1 ե ո ն ր , լ ռ ե լ ո վ Հ ո ւ յ ն վ ա ր ձ կ ա ն ն ե ր ի դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յ ա ն մ ա —

•ս ի ն ճ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ն կ մ ա ն *»ա մ ա ր ս լ ա տ ա ս ի յա ն ա տ ո ւ յ ե Հ ա մ ա —

ր ո ւ մ Մ ի Հ ր դ ա տ ի զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն ա յ ն տ ե ղ

А ք ա ղ ա ք ր դ ա վ ա ճ ա ն ա բ ա ր մ ա տ ն ե լ ե յ ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս Էէն , գ լ խ ա վ ս -

ր ա պ Լ ա у ի ր ե ն ց ա ն ձ ն ա կ ա ն փ ր կ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր ։

Ա է Է ե լո ր գ չ ե մ Հ ա մ ա ր ո ւ մ մ ե ֆ ր ե ր ե լ լ տ լ ո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յ ո լ -

կ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ ո ւ ն ա ր ե ն ի ց բ ա ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յ ա մ ր ։

1 * Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ ա կ ա ն ք у գ լ * & (Ր

((Մ ա ն կ ա յ ո ս ր , վ ո ր ը տ ե ս ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի у ա և ղ ի

ո ւ ն ե ց ա ծ ■ պ ա ր տ ո ւ է ժ յ ո ւ ն ը կ ա ս կ ա ծ ե լ ո վ Հ ե լ լ ե ն ն ե ր ի վ ր ա , վ ո —

ր ո ն ք ծ ա ռ ա յ ո ւ մ ե յ ի ն ն ր ա մ ո տ վ ա ր ձ ո վ ք բ ո լ ո ր ի ն զ ի ն ա թ ա վ ։

ա ր ե ց ։ Ս բ ա ն ք , վ ա խ ե ն ա լ ո վ վ ո ր ի ր ե ն ք կ ը կ ա լ ա ն ա վ ո ր վ ե ն ,

բ ր ե ր ո վ զ ի ն վ ա ծ մ ի ա ս ի ն գ ն ա ց ի ն ե բ ա ն ա կ գ ր ի ն բ ա ց ո թ յ ա ­

դ ո ւ մ ։ Ի ս կ յ ե ր բ Մ ա ն կ ա յ ո ս ը ն ր ա ն ց դ ե մ զ ի ն վ ա ծ բ ա ր բ ա ր ո ս —

ն ե ր ո ւ յ լ ա ր 1 լե ց Հ ն ր ա ն ք , վ ե ր ն ա զ գ ե ս տ ն ե ր ը վ ա Հ ա ն ն ե ր ի ւէ ա -

է ս ա ր ե ն կ ա պ կ ս լե լ ս վ ձ ա էս ձ ե ռ ք ե ր է ւ ն ճ էս է յղ ա էսա բ ա ր Հա ր ձ ա կ -

վ ե ց ի ն դ ր ա ն ց ։է ր ա ։ %$եվ ո ւ մ վ ո ր ս պ ա ն ո ւ մ * ե յ ի ն ճ ի ս կ ո ւ յ ն

ն ր ա զ ե ն ք ե ր ր բ ա ժ ա ն ո ւ մ ե յ ի ն է ։ր ա ր մ ե ֆ ։ Ի ս կ յ ե ր բ ն բ ա ն ք

ի ր ե ն ց , վ ո ր ,ր ա ն կ ա ր ո ղ ե յէ ։*ե ) բ ա վ ա ր ա ր ե ց ի ն ճ է լ ր ա վ ե ց ի ն յ ե ր —

կ ո ւ ա շ տ ա ր ա կ ն ե ր է / մ իֆ Ա յ ե ղ ո ղ պ ա րսէգէք տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,

կ ա ն չ ե ց ի ն ղ ր ս ի ց Հ ո ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն ե. ն ե ր ս թ ո ղ ի ն վ ե ր չ ե ­

կ ո ղ ն ե ր ի ն ։ Ա յս պ ե ս ա ո ն վ ե ց § ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ր և ն ր ա մ ե ծ Հա —

ր ը ս տ ո ւ է մ յ ո ւ ն ն ե ր ը մ ա տ ն վ ե ց է ։ն կ ո ղ ս սլա . տէ/յ) ։

2 * Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո ւ կ ո ւ բ , 2 0 ճ

« Ի ս կ Տքւ գ բ ա ն ա կ ե ր տ ք ա ղ ա ք ո ւ մ Հ ե լ լ ե ն ն ե ր ն ա պ ս տ ա մ ­

բ ե լ ե յ ի ն բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի դ ե մ և մ ա տ ն ե լ ե յ ի ն ք ա ղ ա ք ը Լ ո ւ -

կ ո ւ Ա ո ս ի ն * ո ւ ս տ է ։ ե ս ա Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ն ր ա վ ր ա և վ ե ր ց ր ե ց » ։

3 * Մ ե Տ է ե ո ն , գ լ , օ 7 ճ

« հ ա յ ց Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ր , վ ե ր ա դ ա ս ։ ա լո վ Տ է։ գ բ ա ն ա կ ե ր տ 1

ս լա շ ա ր ե ց ք ա գ ա ,ր ն ա վ ե լէ ւ Հ ա մ ա ր ձ ա կ ո ր ե ն ։ 11ս կ ք ա ղ ա ք ո ւ մ

գ տ ն վ ո ղ Ц ի Հ ր գ ա տ է ւ զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ը , վ ո ր բ ո լ ո ր ո վ է ւ ն Հ ո ւ ս ա -

Հ ա տ վ ե լ ե յ ի ն ճ է ւ ր ե ն ց փ ր կ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր Հ ա ն ձ ն ե ց է ւ ն ,ք ա ւ լա ք ը

Լ ո լ կ ո ւ լ յ ո ս ի ն )) ։

4 * 4 ա ս ս ի ո ւ ս * հ ի ո ն , գ ք * 3 0 , գ լ * 2 յ Յ ճ

« Բ ա յ ց վ ո ր ո վ Հ ե տ ե Հ ա յ ե ր ի դ ե մ ա պ ս տ ա մ բ ե լ ե յէ ւ ն ո տ ա -

133

ր ա կ ա ն բ ն ա կ ի չ ն ե ր ը * ն ր ա ն ց ի ց Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ն ա ո "ե վ ե ց է

Ա պ ս տ ա մ բ ն ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն մ ա ս ը կ ի է ի կ ե ց ի ն ե ր ե յ ի ն , վ ո ր ո ն ց

բ ո ն ի կ ե ր պ ո վ գ ա ղ թ ե ց ր ե լ ե յ ի ն ա յ ս տ ե ղ , և ն ր ա ն ք գ ի շ ե ր ը

ն ե ր ս թ ո ղ ի ն Հ ո .ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն ։ Ւ ս կ ա յն ո ւ հ ե տ և , ա մ ե ն ի ն չ

կ ո ղ ո պ ո ւ տ ի մ ա տ ն վ ե ց ր ա ց ի ս ր ա ն ց ո ւ ն ե ց վ ա ծ ք ի ց » ։

Մ ե ջ բ ե ր վ ա ծ ա յ ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք ,

մ ի ա յ ն յ ե ր ր ո ր գ ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ն կ ո ւ մ ը Հ ա կ ա ո ա կ մ յ ո ւ ս վ կ ա յ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն վ ե ր ա գ ր ո ւ մ ե Մ ի Հ ր դ ա տ ի զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ ­

թ յ ա ն ։ « Մ ի Հ ր դ ա տ ի զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր Д) ա ս ե լո վ Մ ե է ք ն ո ն ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ,

Հ ա ս կ ա ն ո ւ մ ե Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ա խ կ ի ն զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն վ ) Պ ո ն ­

տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն ն վ ա ճ վ ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո յ ե կ ե լ ե յ ի ն , ը ս տ յ ե ր ե -

վ ո ւ յ թ ի ն , Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ ե ս տ ա ն ձ ն ե լ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ։ո ո լ յք

բ ա ր ձ ր պ ա շ տ ո ն ն ե ր ։ Ռ ե յ ն ա ք ը յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի

զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ը Հ ո ւ յ ն և կ Է է Է կ ե ց ի Գո բ ք ի Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ն ե ր ն ե յ ի ն

Ս ա կ ա յն պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն գ ր ե թ ե բ ո լ ո ր մ յ ո ւ ս յ ե ր կ ե ր ո ւ մ Մ ե Ա ե ո -

ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ա ն տ ե ս ե ա ր վ ա ծ և ա վ ե լ ի վ ս տ ա Հ ե լի ո ւ արժա -

ն ա Հ ա վ ա տ ե ն Հ ա մ ա ր վ ա ծ Ա ս լպ ի ա ն ո ս ը , Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ր Ա Կ ա ս ս ի ո ւ ս

Գ ի ո ն ը , վ ո ր ո ն ք Հ ա մ ե ր ա շ խ ա բ ա ր վ կ ա յ ո ւ մ ե ն , վ ո ր ք ա ղ ա ք ր Հ ո ո -

մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն մ ա տ ն ա ծ ե ն յ ե ղ ե լ Հ ո ւ յ ն վ ա ր ձ կ ա ն զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը ե

Հ ի ւԻ Կ Ի ա յԻ Ս գ ա ղ թ ե ց ր ա ծ ն ո ր ա բ ն ա կ ն ե ր ը ։

Հո ւո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ը , մ տ ն ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ' ա ն խ ն ա կ ո ղ ո պ տ ե -

ց ի ն ք ա ղ ա ք ը ։ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ի պ ա տ մ ե լո վ 1'

(ГԼուկուԱոսը ի ն քը գրավել եր նրա մեջ գտնվող գա ն-

ձերը, և քա ղա քը, վորը բա ցի ա յլ Հա րստ ություններից ո ւ ­

ներ նա և ո ւթ ը Հազար տաղանդ դրամով, տվել եր կողոպ­

տ ելու զինվորներին։ Բացի ա յդ, պատերազմական ավարից՛

ևո նա տվել եր նրա նցից ամեն մեկին ութՀար յուրա կա ն

դրաքմեշ ։

Ո ւ թ Հ ա զ ա ր տ ա ղ ա ն դ ն ա ր ծ ա թ դ ր ա մ ո վ Հ ա վ ա ս ա ր Կ / ՚/ ի ն ի ,-

ի ն չ պ ե ս յ ե ր և ո ւ մ ե գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն Հ ո ւ լ չ ի Հ ա շ վ ո ւ մ * ե ր ի ց * г

մ ո տ 3 4 մ ի լ ի ո ն գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն վ ո ս կ ի մ ա ր կ ի , ա յ ս ի ն ք ն 1 մ ո տ 1 7 մ ի — լ ի ո ն վ ո ս կ ի ո - ո լ բ լ ո լ , ի ս կ ո ւ թ ը Հ ա ր յ ո ւ ր դ ր ա ք մ ե ն կ ա մ ա ր ձ ա թ

դ ե ն ա ր ն ա յ ժ մ լ ա ն դ ր ա մ ո վ Հ ա վ ա ս ա ր ե մ ո տ 5 6 0 վ ո ս կ ի մ ո ւ ր կ ի

1 Տես Я е ւ ո а с հ, АШЬЛсЫе Еира№г, եչ звз։- Տես Լ ո ւ կ ո ւ լ .ք 29։з Տ ե ս Р ւ. Н ս 11 տ с հ, ОЛесЫБсИе սոճ ծաէտժա Ме1го1о&1е, ВегИп

1882, եչ 297—299 և 711*

134

կ ա մ 2 8 0 վ ո ս կ ի ս ո ւ ր լ ո ւ ։ Ա յ ս մ ե ծ գ ո ւ մ ա ր ն ե ր ր ց ո ւ յ ց ե ն տ ա լ ի ։ ։ ,

վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ա 1լ ե ր ա ր } չ ն ա յ ա ծ վ ո ր ն ո ր ե ր Հ ի է Ֆ վ ա ծ , ո ւ ն ե ր ի ր

մ ե ֆ ա ն ձ ա ւի մ ե ծ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ո ւ մ ) ի ն չ ս լ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե դ ա ր ձ յ ա լ Պ լ ո ւ տ ա բ ք ո -

ս ր ' ) ի ր ն ո ր ա կ ա ռ ո ւ յ ց թ ա տ ր ո ն ի ր ա ց մ ա ն Հ ա մ ա ր Տ ի դ ր ա ն ր Հ ա —

վ ա ք ա ծ ե յ ե ղ ե լ ր ա զ մ ա թ ի վ Հ ո ւ յ ն դ ե ր ա ս ա ն ն ե ր ։ Ա ր ա ն ք ա յ ժ մ ո ւ լ ֊

առա գ ո ր ծ վ ե ց ի ն Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ա ն ն վ ի ր վ ա ծ Հ ա ն դ ե ս ն ե ր ի և

թ ա տ ե ր ա խ ա ղ ե ր ի Հ ա մ ա ր ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ն կ ո ւ մ ո վ ր մ ա Հ ա ց ո ւ Հ ա ր վ ա ծ ս տ ա ց ա վ Տ ի գ ­

ր ա ն ի ծ ր ա գ ր ա ծ ո ւ ս կ ս ա ծ ա յ ն лս ա ո ֆ ա դ ի մ ա կ ա ն մ և ծ գ ո ր ծ ը ,

ն պ ա տ ա կ ն ե ր զ ա ր գ ա ց ն ե լ Հ ե տ ա է է հ ա ց Հ ա յ ա ս տ ա ն ո ւ մ Հ ե լ լե ն ա կ ա ն ։

ք ա ղ ա ք ա յ ի ն կ ո ւ լ տ ո ւ ր ա ն և Հ ե լ լ ե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ թ յ ո ւ ­

ն ը ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ն ի ր ե ն ց Հ ա յ ր ե ն ի ք ա ղ ա ք ն ե ր ն ո ւ յ ե ր կ ր ն ե ր ն ո ւ ղ ա ր ­

կ ե ց Հ ո ւ յ ն ե ր ի ն ո ւ ո տ ս ։ ր ա կ ա ն ն ե բ ի ն , վ ո ր ո ն ց , ի ն չ պ ե ս վ ե ր ե տ ե ­

ս ա ն ք , վ ե ր ա բ ն ա կ ե ց ր ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ն ի ր ն ո ր ա կ ա ռ ո ւ յ ց մ ա յ ր ա ք ա ­

ղ ա ք ո ւ մ ։

Ա յ դ մ ա ս ի ն ո ւ ն ե ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ր ե Ս ա ր ա -

ր ո ն ր ։

1 » Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս , 2 ! ) ճ

« Հ ե լ լ ե ն ն ե ր ի ն ն ա [ Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս ր ] ո ւ ղ ա ր կ ե ց ի ր ե ն ց Հ ա յ ­

ր ե ն ի ք ը , տ ա լո վ ն ր ա ն ց ՜ճ ա ն ա պ ա ր Հ ա ծ ա խ ս * ն ո ւ յ ն պ ե ս վ ա ր ­

վ ե ց և բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի Հ ե տ , վ ո ր ո ն ց բ ո ն ի կ ե ր պ ո վ բ ն ա կ ե ց ­

ր ե լ ե յ ի ն ա յ ս տ ե ղ ։ Ա յ ս պ ի ս ո վ թ ե և ա յ դ մ ե կ ք ա ղ ա ք ը ք ա ն դ -

վ ե ց ճ բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն ս տ ա ց ա ն բ ա զ մ ա թ ի վ ա յ լ ք ա ղ ա ք ն ե ր ,

վ ո ր ո ն ք ն ո ր ի ց Հ յ ո ւ ր ը ն կ ա լ ե ց ի ն ի ր ե ն ց ն ա խ կ ի ն բ ն ա կ ի չ ն ե -

ր ի ն ։ Յ ե վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը ն ր ա ն ց ի ց մ ե ծ ա ր վ ո ւ մ ե ր ի բ ր ե բ ա ր ե ­

գ ո ր ծ ո ւ վ ե ր ա Հ ա ս տ ա տ ո զ)) ։

2 * Ս տ ր ա բ ո ն , X I , -^.ւ ( 5 3 2 ) Հ

« Յ ե ր բ Տ ի դ ր ա ն ը զ ո ր ե ղ ա ց ա վ մ ի ն չ ա յ դ ։ս ս տ ի ճ ա ն ճ ն ա

Հիքքնեց Ւ բ ե ր ի ա յ ի ( ՞ յ մ ո տ , ն ր ա ե Յ ե փ բ ա տ ի ա փ ի ն գ տ ն վ ո ղ

Զ ե վ գ մ ա յ ի մ իֆ էւ մ ի ք ա ղ ա ք , վ ո ր ն ա ն վ ա ն ե ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե բ տ

Ա ա յ դ տ ե ղ բ ե ր ե ց ի ր ա վ ե ր ա ծ 1 2 Հ ե լ լ ե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի

բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ս ա կ ա յն շ ո ւ տ ո վ վ ր ա Հ ա ս ա վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը ,

վ ո ր ը պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ ե ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի դ ե մ ե ն ր ա բ ն ա կ ի չ ն ե ր ի ն

ա ր ձ ա կ ե ց ի ր ե ն ց Հ ա յ ր ե ն ի ք ը ։ Ի ս կ ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր ը շ ի ն վ ա ծ ե ր

Տէէս Լոլկ^ուլ ., ЗУ»

135

կ ի ս ո վ չ ա փ ճ ն ա դ ր ո Հ տ ա լո վ ք ա ն դ ե ց 1ւ ն ր ա տ ե ղ թ ո ղ ե ց

ւք ի ա յն մ ի փ ո ք ր գ յ ո լ դ } ։

3 . Ս տ ր ա բ ո ն , X II , 2 } 9 ( 5 3 9 ) ճ

((Վ ա տ վ ա ր վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ա ր մ և ն ր մ ա ժ ա ք ց ի ն ե ր ի Հ ե տ ,

յ ե ր ր ն ա ա ր շ ա վ ե լ ե ր Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա ։ Ն ա ա մ ր ո ղ Փ բ ն ա կ չ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը ք շ ե ց տ ա ր ա վ Մ ի ջ ա գ ե տ ք և. ն ր ա ն ց մ ե ծ մ ա ս ա մ բ

բ ն ա կ ե ց ր ե ց Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ո ւ մ ։ Ս ա կ ա յն Հ ե տ ա գ ա յո ւ մ , Տ ի գ ֊

ր ա ն ա կ ե ր տ ի ն վ ա ճ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո , ո վ վ ո ր կ ա ր ո ղ ե ր ճ վ ե ր ա դ ա ր ­

ձ ա վ Հա յ ր ե ն ի ք } ։

Մ ե ջ բ ե ր վ ա ծ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն ա ր ժ ա ն ի յ ե ,

մ ա ն ա վ ա ն դ , Ս տ ր ա բ ո ն ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ ա ո ա ջ ի ն վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ( վ կ » 2 ) ,

վ ո ր ի մ ե ջ մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ը ք ա ն դ ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ա -

կ ե ր տ ը և տ ե ղ ը թ ո ղ ե լ ե ր մ ի տ յ ն մ ի փ ո ք ր գ յ ո ւ ղ ։ 1Լ յս տ ե զ ե կ ո ւ -

թ յ ո ւ ն ը չ ս լե տ ք ե ը ս տ ի ս Հ ա ս կ ա ն ա լ տ ա ռ ա ց ի ո ր ե ն ։ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր -

տ ր , ի ն չ պ ե ս Հ ա յ տ ն ի յ ե մ ա տ ե ն ա գ ր ա կ ա ն Հ ե տ ա գ ա վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն -

ն ե ր ի ց ^ , ն շ ա ն ա վ ո ր բ ե ր դ ա ք ա ղ ա ք ե Հ ա մ ա ր վ ե լ ե բ ա զ մ ա մ ա ր դ մ 1/ծ

կ է /հ տ ր ո ն ե յ ե ղ ե լ ն ա և Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ց Հ ե տ ո ։ և ր ա բ ա ր ձ ր

ո ւ ա ն մ ա տ չ ե լ ի պ ա ր ի ս պ ն ե ր ը Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե ն , ո ր ի ն ս է կ , Տ ա կ ի տ ո ­

ս ի ( ( Տ ա ր ե գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր } ֊ո ւ մ ՜ ։ 'հ ժ վ ա ր չ ե , ո ւ ր ե է հ յ, ա յ դ վ կ ա յ ո ւ -

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց յ ե զ ր ա կ ա ց ն ե լ , վ ո ր 6 9 թ վ ի ա շ ն ա ն ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի

ա ռ մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ք ա ն դ վ ա ծ չ ե ն յ ե ղ ե լ վ ո չ ն ր ա ս լա -

ր ի ս պ ն ե ր ը և վ ո չ ե լ ա մ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ Ս տ ր ա բ ո ն ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա ­

յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա ր ե լ ի յ ե թ ե ր և ս Հ ա ս կ ա ն ա լ ա յ ն ի մ ա ս տ ո վ , վ ո ր Հ ե լ ­

լ ե ն ն ե ր ի և ա յ լ ո տ ա ր ա կ ա ն ն ե ր ի ց ր մ ա մ բ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր ւ ո ր տ ա ր ա ­

լ ո ւ ծ վ ե լ ե ր և կ ո ր ծ ա ն վ ե լ ի բ ր և Հ ե Ա ե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք - « պ ո լ ի ս ) } ,

ա յ ս ի ն ք ն ճ ի բ ր և ք ա ղ ա ք ա յ ի ն ի ն ք ն ա վ ա ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յ ո ւ ն ։ Ա յ դ

Հ ո յա կ ա պ ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր Ա ռ ա ջ ա վ ո ր Ա ս ի ա յի ա մ ե ն ա մ ե ծ Հ ե լ լ ե ն ի ս ­

տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ի , Ա ե լ ե վ կ ի ա յի ո ւ Ա ^էւտ ի ո քի , մ ր ց ա կ ի ց ն ե լ . լ ի ֊

ն ե լ ո ւ , կ ո ր ց ն ե լ ո վ ա յ ժ մ ի ր ո տ ա ր բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ա ն մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն մ ա ս ը ,

ն ա և ք ա ղ ա ք ա յ ի ն ի ր Հ ա տ ո ւ կ Հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ր գ ը և կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ը ^ դ ա ո ն ո ւ մ ե ր , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , մ ի փ ո ք ր գ յ ո ւ ղ կ ա մ ա վ ս ւ ն ։

Ի ն չ պ ե ս Հ ա յ տ ն ի յ ե , գ յ ո ւ ղ կ ա մ ա վ ա ն ե յ ի ն Հ ա մ ա ր ո ւ մ և ա ն վ ա ­

ն ո ւ մ ն ա և Հ ե Ա ե ն ի ս տ ա կ ա ն Ս ե լե վ կ ի տ ք ա ղ ա ք - « պ ո լ ի ս } - ի մ ո տ

գ տ ն վ ո ղ Տ ի զ բ ո ն ը , վ ո ր ը պ ա ր թ և ն ե ր ի գ ա Հ ա ն ի ո տ կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր ։

Տ ի գ ր ա ն ի տ շ ի ւ ա ր Հ ա կ ա լ մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յ ա ն Հ ա մ ա ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի

1 Տե՛ս , որ ին ա կէ Р 1 I И I Ա Տ VI, 10 (Հ ր ш т . Լ 1 11 Г С, Раг1Б 1883):- Տւ»ս Т а с 11 ս տ, Аппа1е8, XV, 4:

136

Հ ա ղ թ ո ւ թ յո ւ ն ը և Տ ի գ ր ա ն ս /կ ե ր տ ի ա ռ ո ւ ՚/ ե ո ւ ն ե ց ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն

խ ի ս տ ծ ա ն ր Հ ե տ և ա ն ք ն ե ր է Տ ի գ ր ա ն ի ն վ ա ճ ա ծ ր ո լո ր յ ե ր կ ր ն ե ր ր է

վ ո ր ո ն ք Տ ա վ ր ո ս յ ա ն լե ռ ն ա շղ թ ա ս յ ի ց և Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ի ց դ ե պ ի Հ ա ր ա վ

ե յ ի ն գ տ ն վ ո ւ մ 1 Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Մ ի ^ ա գ ե տ ք ը 9 Կ ո ր դ ո ւ ք ը , հո մ ա ղ ե ն ը ,

Ա ս որ ի յ> ր ե Ա ր և ե լ յա ն հ ի լի կ ի ա ն ճ ա ն պ ա տ վ ե ց ի ն 1Г ե հ Հա յ ա ս ա ա ն ի ղ

և ը ն դ ո ւ ն ե ց ի ն Հ ո ո մ ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Մ ի ա յն Մ ի 9 ա դ ե տ ք ի մ ի

.մ ա ս ր և Մ հ ր ի ն ք ա դա ք ր Шли* э / л ա ռ ժ ա մ ա ն ա կ Տ ի գ ր ա ն ի յև ղ ր ո ր

'Հհ ո ւր ա ս ի ի շ ի տ ա ն ո ւթ յա ն տ ա կ ։

Տ ի գ ր ա ն ա /լե ր ա ի ա ն կ ո ւ մ ի ց Հհ ա ո Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի մ ո ա յե կ ա ն ,

■ինչպ ես Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Պլո ւ տ ա ր ք ո ս ը ^ , և ն ր ա ն Հ ն ա զ ա ն դ վ ե ց ի ն ագ­

ր ա ր ն ե ր ի ց ե ղ ա պ ե ա ն ե ր ը ։ հ ա ս ս ի ո ւ ս ‘հ ի ո ն ի մ ո ա ՜ ա յդ դ ե ղ ա պ ե տ ֊

ն ե ր ի ց ա մ ե ն ա ո զ ո ր ն ա ն վ ա ն վ ա ծ - ե Ա լվ ս ս ո լդ ո ն ի ո ս ք վ որ ր ն ո լ / ն ե ,

ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յս , Ս ա ր ա ր ո ն ի Հի շա տ ւս կ ա ծ Հ ռ ա մ ր ա յց ո ց վ ա չկ ա տ ո ւ ն

ց ե ղ ի Հ ա մ ա ն ո ւ ն Ա լք ա յգ ա Ա ե ո и ց ե ղ ա պ ե տ ի Հ ե տ " ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն Հ պ ա ֊

.տ ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն Հ ա յտ ն ե ց ն ա ե Կ ո մա դ ե ն ի 1)Հհտ ի ո ք ո ս ի շ խ ա ն ր , վ ո ր ր

Ա ե լե վ կ յա ն Ա ն տ ի ո ք ո ս *հ ր ի պ ո ս ի թ ո ռ ն ե ր ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր ս ր ա ն թ ա ֊

գ ա վ ո ր կ ա ր գ ե ց հ ո մ ա դ ե ն ի ։ հ մ ա ն ա պ ե ս ն ա և Ս է դ Լ վ կ յ ա ն Ա ն տ ի ո ք ո ս

Ա ս ի ա ց ո ւ ն , վ ո ր ր Р ш գ ա գ ա տ ե ս Հ ա յ կ ո ւ ս ա կ ա լի Հ ե ռ ա ն ա լ ո ւ ց Հետ ո

վ ե ր ա դ ա ր ձ ե լ ե ր Ա ն տ ի ո ք ճ Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ր և Հոոմ եսւ կ ա ն А ե ր ա կ ո լ յտ ր

.ճ ա ն ա չ ե ց ի ն Ա ս որ ի ք ի թ ա ղ ա վ ո ր ։ Ա յս Ա ն տ ի ո ք ո ս ր վ ո ր դ ի ն ե ր Ա ս ո ֊

ր ի .ր ի ն ա խ կ ի ն թ ա գ ա վ ո ր Ա ն տ ի ո ք ո ս Ե վ ս ե ր ե ս ի ե ( / ե լ ի ն ե ֊հ լ ե ո ֊

պ ա տ ր ա յ ի յ վոր*հ ը ս տ Ս տ ր ա ր ո ն ի * ր ա ն տ ե ր գ ր վ ա ծ I )ե լե վ կ ի ա ա մ ֊

ր ո ց ո ւ մ յ ի ս կ ա պ ա ճ Հ ա յե ր ի ն ա Հ ա ն Գ ի մ ա մ ա ն ա կ Ա ս ո ր ի ք ի ց ' ս պ ա ն - ֊

վ ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի Հ ր ա մ ա ն ո վ ։

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ն կ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո , 0 0 0 8 է^՚էԱւն, Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ը և

՜ն ր ա զ ո ր ք ը ձ ս ե ր ե ց ի ն Կ ո ր դ ո ւ ք ո ւ մ ։ Մ ե ն ք վ ե ր և ա ր դ ե ն տ ե ս ա ն ք ։

վ ո ր հ ո ր գ ո ւ ք ր , ի ն չ պ ե ս և Ծ ո փ ք ը , դ ա վ ա ճ ա ն ե լ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ի ն և

գ ա ղ տ ն ի կ ե ր պ ո վ Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն ե յ ի ն յ ե կ ե լ Ա պ պ ի ո ս ^ Լ ա վ դ ի ֊

.ո и ի Հ ե տ ո ւ ա ն ց ե լ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի կ ո /լմ ը ։ Տ ի ղ ր ա ն ը , վ ո ր դ ե ռ

.Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ց ա ռ ա ^ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ե ր ս տ ա ց ե լ Կ ո ր դ ֊

վ ա ց Զ ա ր ր ի ե ն ո и թ ա գ ա վ ո ր ի դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն Հ Հ ր ա մ ա յե լ

.ե ր ն ր ա ն ս ր ի ա ն ց կ ա ց ն ե լ ր ն տ ա ն ի ք ի Հետ մ ի ա ս ի ն ։ Լ ռ ո Ա ե ա կ ա ն

.ղ ո ր ք ր կ ա ր ո ղ ա ց ա վ ա յ ժ մ Հ ա յե ր ի ն թ շ ն ա մ ա ց ա ծ ա յս յ ե ր կ ր ո լ մ վ ո չ

1 Տես Լու կա.ի է ՁՕ։- Տ ե ս գ ք . 3 6 , գ ի 3 1 Օէ

:յ Տ/*ս Ս ա ր ա բ ո ն , X V I, 2, 10 (753).’■* X V I, 2, 3 (749):

137

մ ի ա յ ն Հ ա ն գ ի ս տ ո ւ ա ն Լ բ կ յ ո լ ղ ձ մ ե ր Լ լ , ա յ լ և ս տ ա ն ա լ ս լա ր և ն ա -

վ ո ր ո ւ մ և ո գ տ վ ե լ ա յ ս տ ե ղ յ ե ղ ա ծ Հ տ ց ի ա ռ ա տ ս լա շ ա բ ն ե ր ի ց :

Կ ո ր գ ո ւ ք ո լ մ Լ ո լկ ո Լ Ա Ո ս ը Հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր կ ե ր պ ո վ կ ա տ ա ր ե ց ի ր -

դ ա շ ն ա կ ի ր Տ Լ ա ր ր ի ե ն ո ս թ ա գ ա վ ո ր ի թ ա ղ ո ւ մ ը և ի ս լ ա տ ի վ ն ր ա ն ՛

կ ա ռ ո ւ ց ե լ տ վ ե ց շ ք ե ղ մ ի մ ա Հ ա ր ձ ա ն ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ձ մ ե ր մ ա ն մ ա ս ի ն Կ ո ր դ ո ւ ք ո ւ մ վ ե ր ո Հ ի շ յ ա լ

տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ո ւ ն ի մ ի մ ի ա յ ն Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , վ ո ր ի կ ա ր և ո ր ա յ դ

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ե ն ք ր ե ր ո ւ մ բ ա ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յ ա մ բ ։

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո լ կ ո լ լ լ ո ս , գ լ . 3 9 '

« Զ 1т 1[ ո ր և ա ր ա բ ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը յ ե կ ե լ Լ յ ի ն ն ր ա

Է Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ] մ ո տ և Հ ն ա զ ա ն դ վ ե լ յ ո ւ ր ա յ ի ն ն ե ր ի Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ,

ն ա և Ծ ո վ յ ք ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը Հ ա ր ե լ ե ր ն ր ա ն • ի ս կ կ ո ր դ վ ա ց ի ն ե ֊

ր ի ն ա յ ն պ ե ս ե ր դ ե պ ի ի ր ե ն տ ր ա մ ա դ ր ե ի վ ո ր ն ր ա ն ք ա յ լ ո ւ մ ՛

ե յ ի ն ի ր ե ն ց ք ա ղ ա ք ն ե ր ը թ ո ղ ն ե լ և ո ւ ղ ե կ ց ե լ ն ր ա ն յ ե ր ե խ ա ֊

ն ե ր ի ո ւ կ ա ն ա ն ց Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ։ Ն ր ս - ն ք ա յ դ կ ա մ ե ն ո ւ մ Լ ք ի ն .

Հ ե տ և յ ա լ պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։ Տ Հ ա ր ր ի ե ն ո ս ը } Կ ո ր դ վ ա ց թ ա ղ ա վ ո ր ը , ,

ն ե ղ վ ե լ ո վ Տ ի գ ր ա ն ի ր ո .ն ա կ ա լ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , ծ ա ծ կ ա ը ա ր , ի ն չ պ ե ս ,

ա ս ո ւ մ ե ն Ա պ պ ի ո ս ի մ ի ջ ո ց ո վ Լ ո ւ կ ո ւ Ա Ո ս ի Հ ե տ ր ա ն ա կ ց ո ւ ֊

թ յ ո ւ Ս ն ե ր ե ր վ ա ր ե լ դ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն ։ Յ ե ր ր ա յ դ

Հ ա յ ա ն ի յ ե ղ ա վ ճ Զ ա ր ր ի ե ն ո ս ը ս պ ա ն վ ե ց և ն ր ա Հ ե տ մ ի ա ս ի ն

ս պ ա ն վ ե ց ի ն ք ն ա ի / ք ա ն Հ է ւո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ա յ ա ս տ ա ն ն ե ր է ս ո ւ —

ժ ե / ր յ ն ա և ն ր ա կ ի ն ն ո ւ յ ե ր ե խ ա ն ե ր ը ։ Ա յ դ ր ա ն ը Լ ո ւ կ ո ւ լ —

լ ո ս ը Հ ի ր մ ո ւս ա ց ե լ * ո ւ ս տ ի և ) դ ա լ ո վ Կ ո ր դ վ ա ց Հ ^ ր կ ի ր ը ն ա

կ ա տ ա ր ե ց Զ ա ր ր ի ե ն ո ս ի թ ա ղ մ ա ն հ ե ս ը ե , զ ա ր դ ա ր ե լ ո վ խ ա ­

ր ո ւ յ կ ը զ զ ե ս ա ն ե ր ո վ ք թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն վ ո ս կ ե ղ ե ն ո վ և Տ ի դ ր ա %Ի ծ

ա ռ ն վ ա ծ կ ո ղ ո պ ո ւ տ ո վ ^ մ ո տ ե ց ա վ ի ն ք ը խ ա ր ո ւ յ կ ի ն } վ ս տ ս հ ց *

և Հ ա ն գ ո ւ ց յ ա լ ի ր ա ր ե կ ա է ք ե ե ր ի ո ւ ը ն տ ա ն ի ք ի ա ն դ ա $Ям ե ր ի ■

Հ ե տ ղ ո Հ մ ա տ ո ւ ց ե ց ք ա ն վ ա ն ե լ ո վ Զ ա ր ր ի ե ն ո ս ի ն ի ր ե ն ը ն կ ե ֊

ր ա կ ի ց և Հ гւ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի դ ա շ ն ա կ ի ց ։ Ս ա Հ ր ա մ ա յ ե ց 9 լ ՛ա ց ի -

ա յ դ է կ ա ն գ ն ե ց ն ե լ Հ ա ն գ ո ւ ց յ ա լ ի ն թ ա ն գ ա ր ժ ե ք մ ա Հ ա ր ձ ա ն ?

Զ ա ր ր ի ե ն ո ս ի ա ր ք ո ւ ն ի ք ո ւ մ գ տ ե լ ե յ ի ն մ ե ծ ք ա ն ա կ ո ւ թ յ ա մ ր ՝

վ ո ս կ յ ի և ա ր ծ ա թ ք ի ս կ ս լա Հ և ս ա ն ե ր ո ւ մ կ ա ր յ ե ր ե ք մ ի լ ի ո ն ։ № ֊■

դի էՏ ն ց ո ր ե ն 4 Ա յ ս պ ի ս ո վ և զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը Հ ա ր ս տ ա ց ա ն և Լ ո ւ —

կ ո ւ Ա ո ս ը զ ա ր մ ա ց ա վ ք վ ո ր ի ^ ք ը » մ ե կ դ ր ա մ ա ն դ ա մ խ ս տ ա ն ա ­

լ ո վ Հ ա ս ա ր ա կ ա յ ի ն գ ա ն ձ ա ր ա ն ի ց } պ ա տ ե ր ա զ մ ը վ ա ր ո ւ մ երք

մ ի ա յ ն ի ր մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ . ) ) ։

1 Ժերեք միլիոն մեղ ի Ահ ցորենլլ Հավասար և ա յժմ յա ն կշռով մոա 120' միլիոն կիւոզՐ’ կա մ 120 Հազար տոնն ի։

138

Կ г г ր զ ո ւ ք ո ւ մ յ ե ղ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ր , ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ս ր -

ղ ո ւ մ ե ն Պ լ ո ւ ս ։ ա ր ք ո ս ը , Ե վ տ ր ո պ ի ո ս ը ե Ռ ո ւ վ է ո ւ ո ը ^ , պ ա տ ր ա ս ւ ո վ ե —

լ ի ս ե յ ե ղ ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ը ն դ դ ե մ պ ա ր թ ե ն ե ր ի ։ Ի ն չ ս լ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե

Պ լ ո ւ ա ա ր ք ո ս ը , % ո ր ա յ ս ա ր շ ա վ ա ն ք ի ն մ ա ս * հ ո ւ ւ յ հ լ ո ւ Հ ա մ ա ր ն ա Հ ր ա —

մ ա յ ե լ ե ր Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ գ տ ն ւ է ո ղ ի ր Ս ո ր ն ա տ ի ո ս տ ե ղ ա կ ա լ ի ն , վ ո [ ' ն ա

գ ա Կ ո ր դ ո ւ ք և մ ի ա ն ա ի ր ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա մ ա ս ի Հ ե ա , վ ո ր ի ն ք ը

թ ո ղ ե լ ե ր Պ ո ն ա ո ս ո ւ մ է Ս ա կ ա յ ն ) Պ լ ո ւ ա ա ր ք ո ս ի ա ս ե լ ո վ ) ա յ ս ա ր շ ա —

վ ա ն ք ր գ լ ո ւ խ կ ե ր յ ե կ ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի Հ ա կ ա ռ ա կ ո ւ թ յ ա ն ո ւ

ը մ ր ո ս տ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։

Պ ա ր թ և ա կ ա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ի մ ա ս ի ն ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ,

վ ո ր է ե ն Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ Մ ե ւ Ո ա ն ի , Ա ս լ ս լ ի ա ն ո ս ի և Կ ա ս ս ի ո ւ ս Գ ի ո ն ի

մ ո տ у ս տ ո ւ յ գ և ս լ ա տ մ ա կ տ ն ե ն ը ն դ ո ւ ն ե լ Ռ ե յ ն ա ք ը , Ֆ ե ռ ե ռ ո ն * և

ո ւ ր ի շ ն ե ր ը , ս ա կ ա յ ն մ ի ա ն գ ա մ ա յ ն ա ր դ ա ր ա ց ի կ ե ր ո լ ո վ կ ա ս կ ա ծ ե լ ի է

ո ւ ա ն վ ս տ ա հ ե լ ի յ ե ն Հ ա մ ա ր ե լ Մ ո մ զ ե ն ը և Ե ք Հ ա ր դ ը ՛ ' ։ Ա վ ե Ա ւ ք ա ն

ա ն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե , ա ն շ ո ւ շ տ , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը Հ ր ա մ ա յ ա ծ լ ի ն ե ր

դ ո ւ ր ս Հ ա ն ե լ Պ ո ն տ ո ս ի ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ս լ ա Հ ա ս լ ա ն Ղ Ո Ր Ք ^ Ր Ը . ^ թ ո ղ - ֊

ն ե լ ո վ ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ո ւ մ Տ ի գ ր ա ն ի ն և Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ճ ո ւ զ ե ն ա ր շ ա ր ժ -

վ ե լ դ ե պ ի Տ ի ւ լ ր ո ն ը և ս կ ս ե լ մ ի ն ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ։ Ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն ,

վ և ր ո տ ի շ յ ա լ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս ա ր ք ո վ ի մ ի Հ ե ր յ ո ւ ր ա ն ք ե յ վ ո ր ի Հ ե ­

ղ ի ն ա կ ը կ ա ր ո ղ ե լ ի ն ե լ Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը ։ Վ ե ր ա գ ր ե լ ո վ ի ր փ ա ռ ա ր ա -

ն ա ծ զ ո ր ա վ ա ր ի ն ն ա և յ ^ ր ր ո ր դ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ա - մ ը ’

Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , կ ա մ ե ց ե լ ե ց ո ւ յ ց տ ա լ , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ -

է ո ս ը և ս Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր Մ ա կ ե դ ո ն ա ց ո ւ ն մ ա ն մ ե ծ գ ո ր ծ կ ա ՛ ո ա ր ա ծ

կ ր / ի ն ե ր յ յ ե թ ե ն ր ա ն խ ա ն գ ա ր ա ծ Հ լ ի ն ե յ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը ։ ՝

Մ ե ն ք կ ը տ ե ս ն և ն ք ն ե ր ք և , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ յ ո ս ը վ ո է մ ի դ ի տ ա վ ո ­

ր ո ւ թ յ ո ւ ն է ե ր ո ւ ն ե ց ե լ պ ա տ ե ր ա զ մ ե լ ո ւ պ ա ր թ և ն ե ր ի դ ե մ , ա յ ի ը ն դ -

Հ ա կ ա ռ ա կ ը , ո ւ զ ե ց ե լ ե ր , ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ն ա պ ա Հ ո վ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր , է լ ն ք ե լ

ն ր ա ն ց Հ ե տ ր ա ր ե կ ս ւ մ ա կ ա ն դ ա շ ի ն ք ։

- Տես Պ լ ո ւ տ ա ր քո ս, Լուկուչ., 30, Ե վ ա ր ո սլ Է ո и, VI, У ե. Ա է, ր ր и- ա ո ւ. и Ո-ոսփո ւ и, գլ. 15։

- Տ/ги Н е 1 п а с И , ЛНМиШмс Е и р а ^ г , եչ звв և Ф е р р е р о , В оли- чи е и п ад ен и е Р и м а, I, եչ юо.

Տես М о м м с е н , Р и м с к ая и сто р и я , III, եչ в / և Е с к հ а г ժ ւ, 01с ոոոճուտշհօո Р еШ гй ^е ճօտ ЬикиПиз, КНо, В й . X , Н е к 2 , եչ 195>

139

1 4 . 68 1Н Ь ԿՌԻՎ-ՆեՐԸ ՃԱՅԱՍՏԱՆՈհՄ ЗЬЧ_ ՄԻՋԱԳեՏՔՈհՄ

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ կ ր ա ծ ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հեուոճ

■ Տ ի գ ր ա ն ը ե ն ր ա ա ն ձ ն ա պ ա Հ Հ ե ծ ե լա գ ո ւ ն ղ ր կ ա ր ո ղ ա ց ա ն դ ո ւ ր ս

■գալ մ ա ր տ ա դ ա շտ ի ց ե փ ա խ ա ն ու. պ ա տ ս պ ա ր վ ե ց ի ն մ ո տ ա կ ա մ ի

ա մ ր ո ց ո ւ մ ։

Մ ե ծ ե յ ի ն ո ւ ա ն սա Հ մ ա ն Հ ո ւ ս ա հ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ե լ ք ո ւ մ ր Հա ք ֊

կ ա կ ա ն ա ր ք ո ւ ն ի ք ո ւ մ ։ Տ ի գ ր ա ն ի լա յն ա ծ ա վ ա լ ծ ո վ ի ց ծ ո վ ի ց տ ա ֊

յ է ա ծ վ ո ղ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը Տ վ ո ր ն ա մ ո տ ք ս ա ն Հ ի ն դ տ ա ր վ ա ր ն թ ա ց -

ք ո ւ մ մ ե ծ դ ժ վ ա ր ո ւ թ յա մ ր ի մ ի յ ե ր Հա մա խ մ ր ե լ ա յ ժ մ ա ր դ ե ն կ ի -

ս ո վ չավա ք ա ն դ վ ա ծ ե ր ։ Թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ի ո ւ Հ ա յա ս տ ա ­

՛ն ի դ ե մ շ ո ւ տ ո վ վ ո տ ք ի կ ա ր ո ղ ե յ ի ն յ ե յ ն ե լ բ ո լո ր թ շ ն ա մ ի ն ե ր ը և ,

ա ւլա ծ ի ն Հ ե ր թ ի ն ։ պ ա ր թ ե ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը у Հ ո ր ը Տ ի գ -

ր ա ն ր ՀիԱ հա սլես ք ա յ ք ա յ ե լ և ն վ ա ս տ ա ց ր ե լ ե ր ։

Վ Հ ա տ ո ւ թ յա ն ա յս ծ ա ն ր մ ա մ ի ն , ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Պ լո լ-

■տար ք ո ս ը * у Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ը , վ ո ր ն ի ր Հ ե ծ ե լա զ ո ր ո վ դ ե /ւ

ն ո ր ե ր գ ա լի ս դ ե ս լի ճ ա կ ա տ ա տ ե ղ ի ն у պ ա տ ա Հ ե լո վ ճ ա ն ս ։ ս լա ր Հ ի ն

փ ա խ ս տ ա կ ա ն ն ե ր ի և վ ի ր ա վ ո ր ն ե ր ի խ մ ր ե ր ի ն Հ Լս ^ ց Տ ի գ ր ա ■սի

պ ա ր տ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ե շ տ ա պ ե ց գ ն ա լ ն ր ա մ ո տ ։ Մ ի Հ ր գ ա տ ը Տ ի գ ­

ր ա ն ի ն ք ա ջ ա լե ր ե ց և ն ր ա ն Հ ո ւ ս ա դ ր ե ց ա պ ա գ ա յի ն կ ա տ մ ա մ ր ՜ ե

ա յն ո ւ Հ ե տ և ն ր ա ն ք ս կ ս ե ց ի ն յե ռ ա ն ղ ո ւ ն կ ե ր պ ո վ պ ա տ ր ա ս տ վ ե լ

ն ո ր ս լա տ ե ր ա զ մ ի ։ Հ ա մ ա ձ ա յն Մ ե ՚Ո ւո ն ի և Ա ս լպ ի ա ն ո ս ի վ կ ա յո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն * 1 Տ ի գ ր ա ն ն ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ա ռ ա վ Մ ի Հ ր դ ա տ ի մ ե ծ

1 Տ ե ս , Լ ո ւ / լ ա ֊լ . , 2 9 , Հ ա մ ե մ ա տ ն Ъ ш /ւ Մ ե մ ն ո ն , դ լ . 5 8 ։

- 3 ե վ ր ո սլա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ը Մ ո մ ղ ե ն Ա, Ռ ե յ ն ա ք ը ե ո ւ ր ի շ ն ե ր ը (Д 1 О М~

м с е н , Р { 1 \ 1 с < а -1 и с т о р и я , 111. ե չ 5 Տ և К с I п а с 1 ւ , М 1 Ш г 1 й а 1 е Е и р а Ю г , ե չ

3 է $ 3 ) , ն կ ա ր ա գ ր ե լ ո վ Մ ի Հ ր գ ա ա ի ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի ա յս Հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ը ն շ ո ւ մ ե ն Տ ի գ -

ր ա ^ ի ա ն ա ր ի ո ւ թ յ ո ւ ն ն ո ւ փ ո ք ր ո գ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ա յ գ ն ա խ ա տ ի ն ք ն ե ր ն ա ն 4ի Ни ե ն

« ւ կ ա մ ա յա կ ա ն և չ ե ն Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ս կ ղ ր ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի տ վ ա ծ ա ե ղ ե -

է լո ւ թ յ ո $ ն ն ե ր ի ն ։

^ Մ ե մ ն ո ն , գ լ . 5 8 ե Ա պ ս լ., Մ ի Հ ր գ , գ է 8 7 ։

1.40

վ է ո ր ձ ա ո ւո ւթ յո ւն չ» ) վ որ *եա ձ ե ռ ք ե ր ր և ր և լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն սլւսւոե—

րա ղք քեեր ոլմ , ե ն ր ա ն Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե ց թ ե ա ռ ա ք ի կ ։ս պ ա տ ե ր ա զ մ ի

ն ա խ ա ո լա տ ր ա ս տ ո ւմ ր և թ ե , ր ն դ Հ ա ն ր ա պ ե ս ։ ո.ա դ մ ա /լա ն գ ո ր ծ ե ր ի

ղ Ա լ ա վ ա ր ո ւ թ չ ո ւ ե ր ։

Ա ր դ ՝ Մ ի Հ ր դ ա ա ը , վ ո ր ն ա յ ժ մ Տ ի գ ր ա ՛ն ի ա մ ե ն ա մ ո տ [ ս ո ր Հ ր ր —

դ ա տ ո ւ ն ե ր ճ ա շ խ ա տ ե ց ) ա մ ե ն ի ց ա ոա Գ , Հ ա շ տ ե ց ն ե լ ի ր փ ե ս ա յ ի ն

ն ր ա վ ո խ ե ր ի մ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի ն ս լա ր թ ե ն ե ր ի Հ ե տ ։ 7 0 0 9 թ վ ի ն վ ա խ -

Հ ա ն վ ե լ ե ր պ ա ր թ ե ն ե ր ի Ա ա ն ա տ ր ո ւ կ թ ա գ ա վ ո ր ր և ն ր ա ն Հ ա Հ ո ր -

գ ե լ ե ր Հ ր ա Հ ա տ (հ - լ լ ( 7 0 0 0 — 5 7 թ * մ ե ր թ վ * ա ո .*) ։ Տ ի գ ր ա ն շ ս ր ա

մ ո տ ո ւ ղ ա ր կ ե ց ) Մ ի Հ ր գ ա տ ի խ ո ր Հ ո ւ ր գ ո վ ։ դ ե ս պ ա ն ն ե ր , Հ ա մ ա ձ ա յն ե ց

ղ ի չ ե լ ն ր ա ն բ ո լո ր յե ր կ ր ն ե ր ր , վ ո ր ի ն ք ն ա ո ե լ ե ր ս լա ր թ ե ն ե ր ի ց '

Մ էւԳ ա դ ե տ ք ր , Ա գ ի ա ր ե ն ր և ((մ ե ծ Հ ո վ ի տ ն ե ր ր » ք ---Հ ա վ ա ն ո ր ե ն

Ս տ ր ա ր ո ն ի Հ ի շ ա տ ա կ ա ծ (Гյո թ ա ն ա ս ո ւ ն Հ ո վ ի տ ն ե ր ր ^ , — և խ ն դ ր ե ց

մ ի ա ն ա լ ի ր Հ ե տ ր ն դ դ ե մ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ՜ ։ Դ ե ս պ ա ն ն ե ր ր զ գ ո ւ շ ա ց ­

ր ի ն Հ ր ա Հ ա տ ի ն ) վ որ յ ե թ ե Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ր Տ ի գ ր ա ն ի ն Հ ա ղ թ ե ն *'

ն ր ա ն ք ա յն ո ւ Հ ե տ ե ս լա տ ե ր ա զ մ էլս էլս ե ն ն ա ե ս լա ր թ ե ն ե ր ի դ ե մ " ։

Ա յս բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա ո ն ֆ ո ւ թ յա մ ր Ս ա լլո լս ա ի ո ս ս ի

մ ո տ բ ե ր վ ա ծ ե Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ա մ ա կ ր [ Հ ր ա Հ ա տ 4*—ի ն ) ՎՈԲԲ_ թ ե և ,

ի Հ ա ր կ ե ) վ ա վ ե ր ա կ ա ն է ե , ս ա կ ա յն ա յն ո ւ ա մ ե ն ա յն ի վ Հ ե տ ա ք ր ր ք -

ր ա կ ա ն ե ) վ ո ր ո վ Հ ե տ ե ա ր տ ա ց ո լո ւ մ ե ի ր մ ե ^ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն տ ի ր ո ղ

տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր ե Հ ա ր ս ։ ր ե բ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր ։ Ա յ գ ն ա մ ա կ ի մ ե Հ

Մ ի Հ ր դ ա տ ր ն կ ա ր ա գ ր ո ւ մ ե Հո սմա յ ե ց ի ն ե ր ի ա ն ղ ո ւս ո լ ո ւ ա ն կ ա ս ե լի

ա ււա Գ խ ա ղ ա ց ո ւմ ր դ ե էգ ի Ա ր և ե լք , ն ր ա ն ց մ ե ծ կ ռ ի վ ն ե ր ն ի ր Հ ե տ ,

ն վ ա ճ ո ւ մ ն ե ր ի ո ւ ա վ ա զ ա կ ա յի ն կ ո ղ ո պ ո ւ տ ն ե ր ի ն ր ա ն ց ա ն Հ ա դ ծ ա -

ր ա վ ր , վ ո ր ի ն ա ն խ ո ւ ս ա փ ե լի ո ր ե ն զ ո Հ ե յ ի ն դ ա ո ն ա լո ւ ն ա և պ ա ր -

թ և ն ե ր ր ) և ա շ խ ա տ ո ւ մ ե Հ ր ա Հ ա տ ի ն Հ ա մ ո զ ե ի վ ո ր ն ա ի ր ե ն ո ւ

Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե տ մ ի ա ն ա ր ն դ դ ե մ ր ն դ Հ ա ն ո ւ ր թ շ ն ա մ ո լ ։

Պ ա տ ե ր ա զ մ ո ղ կ ո ղ մ ե ր ի Հ ա մ ա ր ս լա ր թ ե ն ե ր ի բ ո ն ե լ ի ք դ ի ր ք ն

ո ւ ն ե ր ) ա ն շ ո ւ շ տ , մ ե ծ կ ա ր և ո ր ո ւ թ յո ւ ն ։ Ո ւս տ ի ն ա և Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ր , լո ւ ր

ս տ ա ն ա լո վ Հ ա յե ր ի բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն պ ա ր թ և ն ե ր ի Հետ ՝

ո ւ ղ ա ր կ ե ց Հ ր ա Հ ա տ *հ—ի մ ո տ ի ր ն ո ր դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ի ն և ա շ խ ա ­

տ ե ց ն ր ա ն գ ր ա վ ե լ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի կ ո ղ մ ր ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր , ի ն չ պ ե ս

Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե *հ ի ո ն ր '՝, ն ս լա ս տ ա վ ո ր Էսոստուէքներ տ վ ե ց Հ ր ա Հ ա տ ի ն

1 Տ Ա ս Ս սւ լւ ա ր ո ն , X I , / 4 , 1 5 ։

- Տ ե ս Մ հ մ ն ո ն , գ լ . 5 8 , Ս, սլ սլ Է ա ն ո ս , Մ ք ւՀ լւգ ա ւո ., գ լ , 8 7 ։

• ՚ Տե ՛ս Ս ա ս ս Էէ ո ւ ս [է и ն ք գ ք . 3 0 , ւլլ. է , 1 — Զէ

+ Ս ա լ լ ո ւ ս է ո ի ո ւ ս , I V , 2 0 , Լ օ 1ր 21ք 1 8 5 6 .

■* Տ ե ս գ ք . З Я , գ լ . 3 , 1ւ

141

ս է Հ ի շ ե ց ն ե լո վ ն ր ա ն Մ ի Հ ր գ ա տ Բ ֊ի 9 2 թ վ ի բ ա ր եկ ա Սա կ ա ն Հա -

մ ա ձ ա յն ո ւ թ յ ո ս ե ր Ս ո ւ լ լա յի Հ ետ , պ ա Հ ա ն վ ե ց կ ա մ ի ր Հետ ղ ա շ ն ա ֊

կ ի ց լ ի ն ե լ և կ ա մ չ ե զ ո ք ւՌ ա լ ո ւ ա մ ե ն և ի ն չ մ ա ս ն ա կ ց ե լ Հ ռ ո մ ե ա ֊

յկ ա ն ֊Հ ա յ կ ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի ն ՚ ։

Խ ո ր ա մ ա ն կ պ ա ր թ և ր չ մ ե ր ժ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր գ ա տ ի աււա —

9 ա ր կ ը , ս ա կ ա յն մ ի և ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ Լ ո ւկ ո ւ լլո ս ի ն պ ա տ ա ս խ ա ն

տ վ ե ց , վ ո ր ն ր ա Հետ պ ա տ ո ա ս տ ե կ ն ք ե լո ւ բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն դ ա ֊

շ ի ն ք ։ Շ ո ւ տ ո վ Լ ա կուԱ Ո սր դ ա շ ն ա դ ր ո ւ թ յա ն կ ն ք մ ա ն Հա մ ա ր Տ ի ղ - ֊

ր ո ն ո ւ ղ ա ր կ ե ց ի ր Ս ե ք ս տ ի լի ո ւ ս տ ե ղ ա կ ա լի ն ։ Բ ա յց ա յս վ ե ր ջ ի ն ը ,

վ ո ր ն ա վ ե լի զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ե ր , ք ա ն դ ի վ ա ն ա դ ե տ ճ կ ա ս կ ա ծ ն ե ր ա ֊

ռ ա Հ ա ց ր ե ց , վ ո ր յե կ ե լ ե , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , ի բ ր և լր տ ե ս և ա շ խ ա ­

տ ո ւ մ ե ծ ա ն ո թ ա ն ա լ պ ա ր թ և ա կ ա ն յե ր կ ր ի ո ւ , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , ն ր ա

ռ ա զ մ ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր ի Հ ե տ ։ Հ ր ա Հ ա տ * հ ֊ը , կ ո ր ց ն ե լո վ վ ս տ ա Հ ո ւ թ յ ո ւ ֊

ն ը դ ե պ ի Հ ո ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ա յլև ս Հ ո ւ զ ե ց մ ի ա ն ա լ ո ւ ո գ ն ե լ Հ է ւ ո մ ա ֊

յ ե ց ի ն ե ր ի ն և վ ճ ռ ե ց չ ե զ ո ք ո ւ թ յ ո ւ ն ս լա Հ պ ա ն ե լ- ։ Ն ր ա կ ա ր ծ ի ք ո վ ,

յ ե թ ե պ ա տ ե ր ա զ մ ը յե ր կ ո ւ կ ո ղ մ ե ր ի մ ի Հ և տ ե ղ ի ո ւ ն ե ն ա ր Հ ա վ ա ս ա ր

ո ւ ժ ե ր ո վ ո ւ ա ռ ա ն ց ի ր մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յա ն ա յդ ն պ ա ս տ ա վ ո ր ո ւ

շա Հ ա վ ե տ կ ւխ ն եր Հ ե ն ց ի ր ա ն վ տ ա ն գ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր ։

Պ ա ր թ և ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ի ա յս ա ն ա 1 լն կ ա լ վ որ ոշո ւ՝1ւ։ ր ն դ ո ւ ն ֊

Վհ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ մ ե ծ դ ո Հ ո ւ ն ա կ ո ւ թ յա մ ր ։ Տ ի գ ր ա ն ն ա յ ժ մ կ Ш ֊

բ ո ղ ե ր վ ո ր ո շ չա փ ո վ Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լ , վ ո ր ա ռ ա ջ ի կ ա պ ա տ ե ր ա զ մ ի

ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ն ր ա թ ի կ ո ւ ն ք ը չ ե ր յե ն թ ա ր կ վ ի Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն պ ա ր ֊

թ ե կ ն ե ր ի կ ո ղ մ ի ց *

6 9 1 6 8 թ վ յէ ամբողՀԷ ձ մ ե ռ ը Տ ի գ ր ա ն ը և Մ ի Հ ր դ ա տ ր շտ ա պ

կ ե ր պ ո վ պ ա տ ե ր ա զ մ ի ս լէ ս տ ր ա ս տ ո ւթ յո մ ն ն ե ր ե յ ի ն տ ե ս ն ա յ ) ։ ՜Ն ր ա ն ք

շ ր շ ո ւ մ ե յ ի ն , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ս ,ս լպ ի ա ն ոս ը '', ա մ բ ո դ Հ յ ե ր կ ր ո ւ մ

և Հ ա վ ա ք ո ւ մ ե յ ի ն ն ո ր զ ո ր ք , վ որ է ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը Տ ի գ ր ա ն ր

Հ ա ն ձ ն ե լ ե ր Հ մ ո ւտ ո ւ փ ո ր ձ վ ա ծ ի ր ա ն ե ր ո ֆ ը ։ Ն ր ա ն ք պ ա տ ր ա ս ֊

տ ե լ ե յ ի ն տ ա լի ս զ ե ն ք ե ր և ռ ա զ մ ա պ ի տ ո ւ յք ն ե ր և մ թ ե ր ո ւ մ ե յի ն

Հ ա ր մ ա ր ո ւ ա մ ո ւր տ ե ղ ե ր ո ւ մ ց ո ր ե ն ի ո ւ պ ա ր ե ն ի պ ա շ ա ր ն ե ր ։

1Լպպի ա ն ո ս ի ա սելա քլ ս կ զ բ ո ւ մ Մ ի Հ ր գ ա տ ը Հ ր ա մ ա յ ե լ ե ր զ ի ն ֊

վ ո ր ա գ ր ե լ բ ո լո ր յե ր ի տ ա ս ա ր դ Հ ա յե ր ի ն , բ ա յ ց Հ ե տ ո զ ի ն վ ո ր ո լ ֊

թյ ա ն Հ ա մ ա ր ն ր ա ն ց ի ց ր ն տ ր ե լ ե ր ա մ ե ն ա ո ւ ժ ե ղ ն ե ր ի ն ։ Հ ռ ո մ ե ա ֊

կ ա ն զ ոբ ք ի ձ և ո վ ն ա բ ա ժ ա ն ե լ ե ր ն ո ր բ ա ն ա կ ը Գ ո կ ա տ ն եր ի ո ւ

.վ ա շտ ե ր ի և Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե լ ե ր ի ր Հ ետ յե կ ա ծ պ ո ն տ ա կ ա ն ղ ի ն վ ո ^

ւ Տ ե ս Ա պ պ ի ա Ъ ո ս , Մ ի Հ ր գ ա տ ., 8 7 ։

- Տ և ս 1 * ի ո Ղէ, գ ք . 3 6 1 գ լ . 3 , 2 — 3 ։

Մ Է Հ ը գ ա տ ա կ ա ն ք , գ լ . 8 7 1

142

քւա !լա ններԼԺ ւ , ւԼոր ա յդ բ ա ն ա կ ր վ ա ր ժ ՜ե ց ն ե ն ո ւ մ ա ր զ ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

լ ե գ ե ո ն ն ե ր ի ն մ է ո ն ո ւ թ յա մ բ ) ։ Լ յա ի յկ ի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ն ե ր Լէ փ ո ր ձ ը Հ ա - ֊

մ ո գ ե լ ե ր ն ր ա ն ք փոր ա ր ե ե լ յ ա ն ղ ո ր ք ե ր ի մ ե ծ բ ա զ մ ո ւ թ յո ւ ն ը ւ / « չ

. •մ ի ա յն ա ն ո գ ո ւ տ ե , ա յ լ և ա ր գ ե լք ե Հ ա ն դ ի ս ա ն ո ւ մ ռ ա զ մ ո ւ ն ա կ զ ո ֊

ր ա մ ս ս ե ր ի մ ա ր ա ա /լա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ։

Տ ի գ ր ա ն ի ն ո ր զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի մ ե ք բ ա ց ի Հ ա յե ր ի ց Հ ի շ ա տ ա կ ֊

.ւԼա ծ ե ն * ն մ ա ն ա ս լե ս դ ա շԱ ա կ ի ց ի բ ե ր ն ե ր ր } մ ա ր գ ե ր ր և է Հասէ կ ա ֊

պեււ ւ ն ա և էՈ/դ ա ը ի ն ե ր լ լ , վ ո ր ո ն ք կ ո վ ո ւ մ ե յ հ ն Ա տ ր պ ա т ա կ ա ն Լէ

Մ ի Հ ր գ ա ւո թ ա գ ա վ ո ր ի ա ո .ա Հ ն ո ր գ ո ւթ յա մ ր .ք վ ո ր ր Հ ա յո ց թ ա գ ա վ ո ֊

ր ի էի ե ս ա ն ե ր ո ւ Հ ա վ ա ա ա րԼէմ ւքա սսա / ր ։

Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Մ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ա վ ա ք ա ծ զ ո ր ք ի թիւքն Ա պ պ ի ա ն ո ս ի

տ1ոա" ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ ա վ ե լի ք լա ն Հ ա ր յո ւ ր Հ ա զ ա ր ճ յո թ ա ն ա ս ո ւ ն

Հ ա զ ա ր Հ ե տ և ա զ ո ր և ա յս թ վ է /լե ս ի Հա փ Հ ե ծ ե լա զ ո ր ։ Ե ք Հ ա ր գ ի

կ ա ր ծ ի ք ո վ 1 թ ե և Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մ ո տ ա յս զ ո ր ա թ վ ե ր ր ն ա խ ո ր գ

ա ա ր վ ա ն Լէց սլա կա и ե ն ց ո ւ յ ց տ ր վ ա ծ ք ս ա կ ա յն ս լե տ ք ե Հ ա մ ա ր վ ե ն

դ ա ր ձ յա լ չ ա փ ա զ ա ն ց վ ա ծ * ։

0 8 թ վ ի Հ ո տ է մ ե ա կ ա ն ֊Հ ա յկ ա կ ա ն ս լա տ ե ր ա զ մ ր Մ ո մ զ ե ն ր ք ^ ւ ն չ ֊

.ս լես ն ա և Ռ ե յն ա ք ր ք բ ն ո ր ո շ ե լ ե ն ի բ ր և ա զ գ ա յի ն և կ ր ո ն ա կ ա ն

■ պ ա տ ե ր ա զ մ մ ի ա ց յա լ Ա ր և ե լք ի ր ն գ գ ե մ Ա ր և մ ո ւ տ ք ի * ։

<ГԿ ա բ ի ն ե տ ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ը ,---ա ս ո ւ մ և Մ ո մ զ ե ն ը , ---

դ ա ո ն ա լո ւ յ ե ր ա յ ժ մ ա զ գ ա յի ն ա ս ի ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ։ Ա ս ի ֊

ա յի ի հա դ ա վ ո բ ն ե ր ը և ժ ո ղ ո վ ր դ ն ե ր ը մ ի ա ն ա լո ւ ե յԼէն ը ն գ գ ե ժ

ա մ ե ն ա զ ո ր ո ւ Հ ա ն դ ո ւ գ ն ա ր և մ տ յա ն ն վ ա ճ ո ղ ն ե ր ի ։ * * * Ա յս

պ ա տ ե ր ա զ մ ը դ ժ վ ա ր Հ ե ր ն ե ր կ ա յա ց ն ե լ ի բ ր և ա զ գ ա յի ն կ**.իվ

Ա ր և ե լք ի ը ն դ դ ե մ Ա ր և մ ո ւտ ք ի , վ ո ր ո վ Հ ե տ Լ ւ պ ա տ երա զէՈ ւ 'ո ւն ե ր

Հ ե ն ց , Լէրա սլես, ա յ դ բ ն ո ւ յ թ ը ։ Կ ա ր ե լի յ ե ր Հ ե շ տ ո ւ թ յա մ բ

ն ր ա ն դ ա ր ձ ն ե լ ն ա և կ ր ո ն ա կ ա ն և տ ա ր ա ծ ե լ լ ո ւ ր , վ ոբ Լ ո ւ ֊

կ ո ւ լլո ս ի ա րշա վա նքԼա ն պ ա տ ա կ ն ե ս լա ր ս կ ա կ ա ն Ն ա ն ե ա յ ի

կ ա մ Ա ն ա Հ ի տ ի տ ա ճ ա ր ի գ ր ա վ ո ւ մ ը Ե լի մ ա յի ս ո ւ մ կ ա մ ա յ ժ ֊

1 Տ և ս Ա սլ սլ ի ա ն ո ս, ՄիՀլոլ..ք 8 7 և Փ լ ե գ ո ն (РГЗ^Ш. Ւ11Տէ. О г. 111, ե$_ *Փ 00)։ Փ լե գ ո ն ի մոտ Հա յ/լա /լա ն ըանակԼւ ուսույյուէքև ըստ ‘ն մ ա ն ո ւթ յա ն Հււոմե— ա կա ն ՂոՐք Լ1 սԼսալմամէւ մ ա տ նա նշվա ծ ե Տիգրա նա կելւտ ի ճակաաամարտԼւց

- Համեմատէ* Պչուտ ., Լ ո ւ/լո ւլ., 3 1 ։ з Մ ի րդատ .) գ լ. 8 7 ։

■» Տես КНо, Вс1. X , 2, ե չ 197, ® Տես М о м м с е н , Р и м скач и ст о р и я , 111, ե չ 5 8 - ֊6 0 и К е 1 п а с 1 1 ,

.М И М сЫ е Еира1ог, ե չ 365,

143

մ քա ն Լ ո ւր ի ս տ ա ն ո ւ մ ։ Ա յդ տ ա ճ ա ր ն ա մ ե ն ի ց շա տ մ ե ծ ա ր վ ա ծ

և Հ ա ր ո ւս տ ս ր ր ա վ ա յր ն ե ր Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ա մ ր ո ղ ք ա ռ ա փ ­

ն յա շ ր ջ ա ն ո ւ մ : Ա ս ի ա ց ի ն ե ր ը խ մ բ ե ր ո վ Հ ա վ ա ք վ ո ւ մ ե յ ի ն մ ո ­

տ ի ց ե Հ ե ռ վ ի ց թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի գ ր ո շ ն ե ր ի տ ա կ , վ ո ր ո ն ք ն ը -

ր ա ն ց կ ա ն չ ե լ ե յ ի ն պ ա շտ պ ա ն հ լո ւ Ա ր և ե լք ր ե ն ր ա ա ս տ վ ա ծ -

ն ե ր ի ն ա ն ա ս տ վ ա ծ՜ ո տ ա բ ե ր կ ր ա ց ի ն ե ր ի ց ս ։

Մ ո մ գ ե ն ի ա յս կ ա ր ծ ի ք ը , վ ո ր ր ն գ ո ւ ն ե լ ի յ ե Հա •! ա ր վ ե լ ե մեք՛

ե բ ե ր վ ո ւ մ ն ա ե բ ա զ մ ա թ ի վ ա յ լ յե ր կ ե ր ո ւ մ ^ ճ մ ի ա յն վ ե ր ք ե ր ս ք ր ն -

ն ո ւ թ յ ա ն ե տ ո ն վ ա ծ ո ւ մ ե ր ժ վ ա ծ Ե ք Հ ա ր դ ի ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ք յ ։

Կ ք Հ ա ր դ ն ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր պ ո վ մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ ե , վ ո ր 6 8 թ վ ի ն Հ ա յե ­

ր ը պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի դ ե մ , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , ի՛­

ր ե ն ց ս ե ւի ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր ո վ և ո ւ ն ե յի ն ի ր ե ն ց Հետ Հ ա մ ե ժ ա տ ա բ ա ր ա -

վ ե լի ք ի չ դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր , ք ա ն 6 9 թ վ ի ն ։ Ա ր և ե լք ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա -

ս ը , ո ր ի ն ա է լ Կ ո ր գ ո ւ ք ը , Ծ ո փ ք ը , ա ր ա բ ն ե ր ը , պ ւսր թ ե Տքներ ը կաւՒ

ա ն ց ե լ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի կ ո ղ ժ ը , կ ա մ է ք ե ա ց ե լ ե յ ի ն չ ե զ ո ք ։ Բ ա ­

ց ի ա յ գ ք ա ս ի ա ց ի ն ե ր ի կ ր ո ն ա կ ա ն մ ի ո ւ թ յ ո ւ ն ը ե ս , ի ն չ պ ե ս ի ր ա ­

վ ա մ բ ն շ ո ւ մ ե Ե ք Հ ա ր գ ը , թ ե և կ ա ր ո ղ ե Հ ա ր մ ա ր ո ւ տ ե ղ ի ն [ Է ^ ե լ

1* ո լա մ ի ս ր բ ա զ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ն ե ր ի ն կ ա տ մ ա մ բ , ս ա կ ա յն բ ն ա վ վ ս շ

Հ ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր , յ ե ր ր ա մ ե ն մ ի գ ա վ ա ռ ո ւ ն ե ր ի ր ս ե ­

փ ա կ ա ն կ ր ո ն ա կ ա ն կ ե ն ա ր ո ն ա վ ա յր ը ։

Մ ո մ զ ե ն ի և Ռ ե յն ա ք ի ս խ ա լ ա յգ դ ի տ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ ի մ -

ն ը վ ա ծ ե ն , ի ր ա վ ի , բ ա ց ա ռ ա պ ե ս մ ի ա յն մ ի վ ի ճ ե լի Հ ա տ վ ա ծ ի վրա-

Կիէլեր ո ն ի ճ ա ռ ի ց , վ ոբ բ թ ա ր գ մ ա ն ա ր ա ր մ ե ք ե մ բ ե ր ո ւ մ ա ռ ա ն ց ■

կ ր ճ ա տ ո ւմ է ։ ե ր ի ։

^ Յ ե ր բ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր ,—-վ կ ա յո ւ մ ե Կ ի կ ե բ ո ն ը ՛՝, — մ տ ա վ ի բ

զոր,բ ո վ ն ր ա [ Տ ի գ ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը % շա տ ց ե ղ ե ր ա ր ­

դ ե ն գ ր գ ռ վ ա ծ ե յ ի ն մ ե ր Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ի դ ե մ ։ Մ ե կ կ ո ղ մ ի ց

ա Հ ո վ լ ց վ ե լ ե յ ի ն ա յն ց ե ղ ե ր ը , վ ո ր ո ն ց յ ե ր բ ե ք Հ ռ ոմ եա կ ա ն ւ

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը մ տ ա դ ի ր չ ե յե դ ե լ ա ն Հ ա ն գ ս տ ա ց ն ե լ կ ա մ պ ա ­

տ ե ր ա զ մ ի մ ի ք ո ց ո վ ն վ ա ճ ե լ ։ Ւ ս կ մ յո ւ ս կ ո ղ մ ի ց Հ բ ա ր բ ա ր ո ս

ց ե ղ ե ր ի մ ե ք մ ի դ ա ժ ա ն ո ւ գ ր գ ո ւի լ կ ա բ ծ ի ք ե ր ս տ ե ղ ծ վ ե լ և

տ ա ր ա ծ վ ե լ, վ ոբ է ՚Բ Բ ^ մ ե ր գ ո ր ք ր յ ^ կ և լ ե ր ա յղ յե ր կ ը ր -

ն ե ր ը , վ ո ր պ ե ս զ ի կողոպ տ էւ ա մ ե ն ա Հ ա ր ո ւս տ ո ւ ա մ ե ն ա ն վ ի -

ւ ՏԱս, որինաէլ, X а л а т ւ» я н ц, О ч ер к и стор и и А р м ен и и , ե չ 198 , Л. М о г & а п, Ւետէօւ^ ժս р еи р !е агтё Ш е п , ե չ 75, Լ ե /», Հ ա յո ց պաամու.- թ յո ւ ն , ե չ 411 ,

- Տ ե ս к ч о , н а . х , 2, ե չ ю з — 1 9 ՝ ,

и Տ ե ս Շս 1 т р е п о С п. Р о тр е Н , գլ. в , § 2 3 ,

144

ր ա կա ՜հ ո ր ր ա տ ե ղ ի ն ։ Ս յս պ ի ս ո վ բ ա ղ ժ ա էէ ի վ և մ ե ծ ‘յե ղ ե ր ՛

գ ր գ ռ վ ե լ ե յ ի ն ե ն ո ր ի ց մ ա տ ն վ ե լ ա Հ ո ւ ս ա ր ս ա ւ ի ի » ։

Կի կ ե ր ո ն ի ձ ա ո ի ա յս Հ ա տ վ ա ծ ր , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , ն ր -

շ ո ւ մ ե մ ի մ ի ա յն ա յ ն ա Տ ու. ս ա ր ս ա ւի ր ք վ ո[ ' [* տ է ր ^ Լ ^'Ր ր ա զ մ ա ֊

թ ի վ ց ե ղ ե ր ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի վ ո չ թ ե 0 8 , ա յ լ ի ն չ պ ե ս ճ ի շտ դ ի տ ե լ

ե՝ Ե ք Հ ա ր դ ր ' 1 0 0 թ վ ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ժ ա մ ա ն ա կ ։ ե ա և ա ն կ ա խ ա յս ՝

ա ռ ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց $ ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր մ ե ք բ ե ր վ ա ծ Հ ա տ վ ա ծ ի բ ո - ֊

ւէան զ ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ե ս դ ժ վ ա ր ե յե ղ բ ա կ ա ց ն ե լ , վ ո ր Է բ բ ^

թ վ ի ս լա տ ե ր ա զ ժ լг յ ե ղ ե լ ե ր կ ր ո ն ա կ ա ն ե ր ն դ Հ ա ն ո ւ ր ա ր և ե լ յա ն է:

՛/• ա դ ա ք ն ե ր ի , տ ա ճ ա ր ն ե ր ի ե Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի կ ո ղ ո ս լւո ո ւմ ր Հ ռ ո -

մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի ո ւ ի ն չ պ ե ս Հա յ ա ն ի յե ,-

մ ի շա ե լ յ ե ղ ե լ ե Հ ռ ո մ ե է ս կ ա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի Հ ի մ ն ա կ ա ն ն պ ա տ ա կ —

ն ե ր ի ց մ ե կ ր ։ Ո ւս տ ի ժ ո ղ ո վ ր դ ն ե ր ի դ ր գ ռ մ ո ւ ն ք ր և կ ր ո ն ա կ ա ն Հ ո ւ դ -

մ ո ւ ն ք ր ս ո վ ո ր ա կ ա ն յ ե ր ե ո ւ յ թ ե յ ի ն բ ո լո ր ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ժ ա մ ա ­

նա կք ե դ ր ա ն ի ց չ ե կ ա ր ե լի , ի Հ ա ր կ ե , ա ն ե լ ա յ ն Լո լ ֊ր ք Հ ե ա և ո ւ -

թ յ ո ւ ն ն ե ր ր , վ ո ր ա բ ւէ ա ծ ե ն 0 8 թ վ է պ ա տ ե ր ա զ մ ի ն կ ա տ մ ա մ բ ։

0 8 թ վ ի դ ա ր ն ա ն ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր , տ ե ս ն ե լո վ վ ո ր Հ ա յո ց թ ա գ ա ­

վ ո ր ր վ ոՀ ն ո ր ճա քլա տ ա մա ր տ ե տ ա լի ս , վ ո է ե լ խ ն գ բ ո ւ ւ ք ե ն ր ա -

՝։,Իո Հ ա շ տ ո ւ թ յո ւ ն ճ ս լա տ ե ր ա զ մ ր վ ե ր ս կ ս ե ց ի ն ք ր , Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լո վ ,

վ ո ր Հ ն ե ր ս խ ո ւ ժ ե լո վ ո ւ ա վ ե ր ե լո վ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն շ ր ր -

ք ա ն ն ե ր ր ե կ ա մ ս պ ա ռ ն ա լո վ Հ ա յա ս տ ա ն ի Ն ,րտ ա շա տ մ ա յր ա ք ա -

ղ ա ք ի ն ճ կ ր Հ ա ր կ տ դ ր ե Հա յ ե ր ի ն տ ա լ վ ճ ռ ա կ ա ն ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ե

կ ր կ ն ք ե ն ր ա ն ց Հ ե տ վ ե ր ք ն ա կ ա ն Հա շտ ո ւ թ յ ո ւ ն ։

0 8 թ վ ի գ ա ր ն ա ն վ ե ր ք ե ր ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն գ ո ր ք ր թ ո ղ ե ց բ ա ­

ր ե կ ա մ ո ւ դ ա շ ն ա էլից Կ ո ր դ վ ա ց յե ր կ ի ր ր , ո ւ ր ն ա լի ա ռ ա տ ա պ ր ե լ

ո ւ Հ ա ն գ ի ս տ ձ մ ե ր ե լ ե ր , ե ճ ա ն ա պ ա ր Հ ր ն կ տ վ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի

մ ո տ ո վ ե Տ ա վ ր ո ս յ ա ն լե ո ն ե ր ո վ դ ե պ ի Մ շո դ ա շտ ր ե Յ ե փ ր ա տ —Ա ր ա —

ծ ա ն ի ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ր ։

Ա ր շ ա վ ա ն ք ի ճ ա ն ա ս լա ր Հ ր Կ ո բ դ ո ւ ք ի ց դ ե պ ի Հ յո ւ ս ի ս Մ ո մ զ ե ֊

ն ր , Խ ա լա թ յ ա ն ց ր ե Լ ե ռ ն ~ յ ե ն թ ա դ ր ե լ ե ն ա յժ մ յա ն 1 'է թ լ է ս ի Կ է բ ~

ճ ո վ ե Վ ա ն ա լճ ի ա ր և մ տ յա ն ա վ ւե ր ի մ ո տ ո վ ։ Ս ա կ ա յն Ե ք Հ ա ր դ ր " ,

ՎՈՐ Ր Հ ա ն գ ա մ ա ն ո ր ե ն ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ե ա ռ ե լ ա յս խ ն դ ի ր ը 1 Հ ա ն գ ե լ ե

ս ,յ ն յե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յ ա ն , վ ո ր Դո Բ ք ե բ ի շ ա ր ժ մ ա ն Հ ա մ ա ր ա մ ե ն ի ց

Հ ա ր մ ա ր Ли/ ն ա պ ա ր Հ ն ե ա յդ տ ե ղ վ ո է թ ե Р ա ղ ե շ ի , ա յ լ Ն ե բ ք ի կ —Ե ե —

1 КНО, Вс1. X , Չ, եչ 196,'1 Տե՛ս М о м м с е н, Р и м ская и ст о р и я , III, եչ 61, X а л а т ь я н ц , О -

ч ер к и сто р и и А р м ен и и , եչ Ձ00 Ա Լե ո, Հայոց սլաւոմու.թյոսԱ, եչ 413։з Տւ„ К11о, Ий. X , 2, / .* 203—гов,

.Ч{|Ц|'мК П. յեվ ДашГ|1—10145

ն ի կ ի գ ի ձ շ ' Հ ե ն ց ա յ ս ^ ա ն ա պ ա ր Հա գ ծ ո վ գ ն ա ց ե լ ե յ ի ն ,

ի ն չ պ ե ս Հ ա մ ո զ ի չ կ ե ր պ ո վ լո ւ ս ա բ ա ն ե լ ե գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն

Կ ա ր բ ե ն 1, ն ա և 'Բ ս ե ն ո փ ո ն ը ո ւ ն ր ա Հ ետ ն ա Հ ա ն 9 ո զ Հ ո ւ յն ե ր ը ։ Ե վ ։ ֊

Հ ա ր գ ի ո ւ Կ ա ր ր ե յի ա յս յե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հ ա ս տ ա տ վ ո ւմ ե ն

ա յ ժ մ ն ա և Պ ե վ տ ի ն գ ե ը յա ն ք ա ր տ ե զ ի ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա մ բ ։ Ա յդ

ք ա ր տ ե զ ի վ ր ա , ի ն չ պ ե ս մ ա ն ր ա մ ա ս ն պ ա ր զ ա բ ա ն վ ա ծ ե ի մ ւ Հ ի ն

Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լխ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ը » ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն ։Д ) '- 1

ւլա զ մ ա կ ա ն Հ ի ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն Ա գ ձ ն ի ք ո ւ մ ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ դ ա ր ձ յա լ

Ն ե ր լ ի կ ֊Կ ի լ դ ի զ ի վ ր ա յ ո վ ,Յ ե ր բ 6 8 թ վ ի ա մ ա ռ ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի զ ո ր ք ն ի ք ա վ Տ ա վ ր ո ս յ ա ն

լե ռ ն ե ր ի ց ա յժ մ յա ն Մ շո գ ա շ տ ր ' ա յս ւ ո ե ղ ք ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ ե Պ լ ո ւ ֊

ա ա ր ք ո ս ր , Հ ա ց ա բ ո ւ յս ե ր ի ց ա ն ք ե ր ր դ ե ո ևս կ ա ն ա չ ե յի ն ' ' , մ ի ն չ դ ե ռ

կ ո ր դ վ ա ց յե ր կ ր ո ւ մ յ վ ո ր տ ե ղ ի ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը մ ե կ ն ե լ ե ր մ ի

ք ա ն ի շ ա բ ա թ ա ռ ա ք ա ր դ ե ն Հ ն ձ ի ժ ա մ ա ն ա կ ե ր ։ Հ ա յկ ա կ ա ն բ ա ր ձ ­

ր ա վ ա ն դ ա կ ի ա յս Հ ա տ ո ւկ կ լի մ ա յա կ ա ն յ ե ր և ո ւ յ թ ր է վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ -

լո ս ի Հ ա մ ա ր ա ն ա կ ն կ ա լ մ ի ն ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր } ն ր ա ն մեծ- ա ն Հ ա ն -

ւլ ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն պ ա տ ճ ա ռ ե ց ք վ ո ր ո վ Հ ե տ և մ ե ծ ա պ ե ս դ ժ վ ա ր ա ն ո ւ մ ե ր

ն ր ա բ ա ն ա կ ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր մ ա ն գ ո ր ծ ը ։ Ա ն ս պ ա ս ե լի յ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ի

Հ ա մ ա ր և խ ի ս ս ։ Հ ո ւ ս ա Հ ա տ ե ց ո ւ ց ի չ ն ա և Մ ի Հ ր դ ա տ ի ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի

մ ա ր տ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ն ո ր յե ղ ա ն ա կ ր , վ որ ը գ ո ր ծ ա դ ր վ ո ւ մ ե ր ա յս տ ե ղ

վ ա ր ձ վ ա ծ ո ւ Հ ն ա ր ա մ ի տ Մ ի Հ ր դ ա տ ի խ ո ր Հ ր դ ո վ ։

Մ ե ն ք ա ր դ ե ն տ ե ս ա ն ք վ ե ր և յ վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ր յ ւԼ ո ր ի ն Հ ա ն ձ ­

ն ա ր ա ր վ ա ծ ե ր ն ո ր Հ ա յկ ա կ ա ն զ որ ք է ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ո ւմ ը , ո ւ ­

շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ե ր ա ռ ե լ զ ո ր ք ի վ ո չ թ ե ք ա ն ա կ ը ք ա յ լ վ ո ր ա կ ը ։ Դ ա շ­

ն ա կ ի ց թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը վ ո չ մ ի ա յն ա յ ժ մ ո ւ ժ ե ղ ա ց ր ե լ ե յ ի ն ի ր ե ն ց

Հ ե տ և ա զ ո ր ը ք ա յ լ և ա շ խ ա տ ե լ ե յ ի ն մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ք վ ո ր ի ր ե ն ց ձ ի ա ­

վ ո ր զ ո ր ք ը Լ ^ ՚վով ո ւ մ ա ր տ ո ւ ն ա կ ո ւ թ յա մ բ գ ե ր ա զ ա ն ց լ ի ն ի Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի ց յ վ որ ը » ի ն չ ս լե ս Հ ա յտ ն ի յ և } Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

զ ո ր ք ի Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր թ ո ւ յ լ և տ կ ա ր մ ա ս ն ե ր ։ Մ ի Հ ր դ ա տ ի խ ո ր -

Հ ը ր դ ո վ ^ ա յ ժ մ Հ ի մ ն ո վ ի ն փ ո խ վ ե լ ե ր ն ա և Հ ա յկ ա կ ա ն զ ո ր ք ի պ ա ­

տ ե ր ա զ մ ե լո ւ յե ղ ա ն ա կ ր ։ Վ ո ր ո շ վ ա ծ ե ր խ ո ւ յս տ ա լ վ ճ ռ ա կ ա ն մ ե ծ

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց և վ ա ր ե լ լ ե ռ ն ա յի ն պ ա շ տ պ ա ն ո ղ ա կ ա ն և փ ո ք ր

պ ա տ ե ր ա զ մ ։ Յ ե ր կ ո ւ դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ը պ ա ր զ ա պ ե ս ո ւ զ ո ւ մ եյԼէն Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը ք ա շ ե լ յե ր կ ր ի ն ե ր ս ը ք դ ժ վ ա ր ա ց ն ե լ ն ր ա պ ա ր ե ն ս г —

ւ ՏւՏս Н. К а г Ь е , Оег МагесИ йег ХеЬгиаивепй уош 2ара1е$ շաո Р11а818-Агахе8, 1898:

շ Տձս եչ 9 0 — 9 4 г3 Լ ո ւ կ ո ւ լ ,ֆ գ լ , 3 1 , Հ ա մ ե մ ա տ ե ն ա և 7* է ո ն , գ ք . 3 6 , գ լ . 4 , 2 »

146

Լու կա ւ լաւ ի ճանապալւՀը Կորղուքից Մշո դաշտ։

վ ո ր ո ւմ է ւ և Հ ե տ զ Հ ե տ ե ն ր ա ն ո ւ ժ ա ս սլա ո ա ն ե լ ի ր ե ն ց Հ զ ո ր ո ւ ա ր ա ֊

գ ա շ ա ր ժ Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ն ե ր ո վ ։

[հա զ մ ա կ ա ն ա յ ս ծ ր ա գ ի ր ն ի ր ա գ ո ր ծ ե լո ւ Հա մ ա ր զ ա զ ն ա կ ի ց

թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ր , ի ն չ ս լե ս Հա զ ո ր գ ո ւ ժ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ր ' , ր ա ժ ա ն ե լ

ե յ ի ն ի ր ե ն ց զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը յե ր կ ո ւ մ ա ս ի ։ Մ ի Հ ր գ ա տ ը , վ ո ր ի ն Հ ա ն ձ -

ն ը վ ա ծ ե ր ա մ բ ո ղ ք Հ ե տ և ա զ ո ր ը ե Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի մ ի փ ո ք ր մ ա ս ը 1

կ ր ն կ ա կ ո խ Հ ե տ և ո ւ մ ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ն , ս ա կ ա յն ճ բ ա ն ա կ

գ ն ե լո վ ո ւ ա մ ր ա ն ա լո վ բ լ ո ւ ր ն ե ր ի *էրա ճ ն ա Հ ա մ ա ռ ո ր ե ն խ ո ւ ս ա ­

փ ո ւ մ ե ր վ ճ ռ ա կ ա ն ր ն գ Հ ա բ ո ւ մ ի ց ։ Ի ս կ Տ ի գ ր ա ն ը Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի մ յո ւ ս

մ ա ս ո վ ը ս ր ը ն թ ա ց Հ ա ր ձ ա կ վ ո ւ մ ե ր թ շ ն ա մ ո լ վ ր ա , խ ա ն գ ա ր ո ւ մ եր

ո ւ խ ա փ ա ն ո ւ մ ն ր ա պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ը և Հ ա ս ց ն ո ւ մ ն ր ա ն զ գ ա լի

կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ։ Ա յս պ ի ս ո վ Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ը և ն ր ա զ ո ր ք ը շ ա ր ո ւն ա կ զ ա ր ն ­

վ ո ւ մ ե յ ի ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի և Տ ի գ ր ա ն ի բ ա ն ա կ ն ե ր ի ա ր ա ն ք ո ւ մ , վ ո -

բ ռ ն ց ի ց վ ո ր ե ե մ ե կ ը ն ր ա ն ց Ա պ ա ռ ն ո ւ մ ե ր թ ի կ ո ւ ն ք ի ց ։

, ք /ւշ ա գ ր ա վ ե ք վ ո ր 6 8 թ վ ի ա յս կ ռ ի կ ն ե ր ի մ ա ս ի ն Հ ււո մ եա կ ա ն

ա գ բ յո ւ ր ն ե ր ը ք մ ե ծ մ ա ս ա մ բ ք լ ո ւ ռ ե ն և մ ո ւ ն ք ։ (Г ի ա յ ն Պ լո ւտ ա ր -

ք ո ս ը ւ Հ ո ր ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի փ ա ռ ա բ ա ն ս էլն ե ո ւ գ ո վ ե ր գ ո ւ ն , Հիշ ա տ ա ­

կ ե լ ե ի ր Հ ե ր ո ս ի մ ի ք ա ն ի ա ն ն շ ա ն ա ք ո դ ո ւ թ յո լ ն ն ե ր ր ։

(Г Տ ա վ ր ո ս ն ա ն ց ն ե լո ւ ց Հ ե տ ո է — պ ա տ մ ո ւ մ ե Պ լո ւտ ա ր ք ո —

ս ը ՜) — Լ ո ճ լո ւ լլո ս ը վ Հ ա տ վ ե ց , վ ո ր ո վ Հ ե տ և տ ե ս ա վ վ ո ր ա ր տ ե ր ր

դ ե ռ և ս կ ա ն ա չ ե ն ք ա յս տ ե ղ ո ւ շ ա ն ո ւ մ ե ն ա յդ ք ա ն ո ղ ի սա ո ֊

ն ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ Հ ն ձ ե լո ւ ժ ա մ ա ն ա է լն ե ր ր ) ։ Ս ա կ ա յն , ա յ -

ն ո ւ ա մ ե ն ա յն ի վ ք ն ա ց ա ծ ի ք ա վ ք յե ր կ ո ւ կ ա մ յ ե ր ե ք ա ն դ ա մ

յ ե տ մ ղ ե ց Հ ա յե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք ն ո ր ի ց Հ ա մ ա ր ձ ա կ վ ե լ ե յ ի ն ն ր ա

գ ե ժ դ ո ւ ր ս գ ա լ , տ ն ա ր գ ե լ կ ե ր պ ո վ ա վ ե ր ե ց գ յո ւ ղ ե ր ր և , գ ր ա -

վ ե լո վ Տ ի գ ր ա ն ի Հ ա մ ա ր պ ա տ ր ա ս տ վ ա ծ ց ո ր ե ն ր ճ Հ ա կ ա դ ա ր ձ ե ց

թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի ն ա յն ծ ա ն ր դ ր ո լ թ յ ո լ ն ը , վ ո ր ի ց ի ն ք ը վ ա խ ե ­

ն ո ւ մ ե ր » ։ •

Այ ս մ ա ս ն ա կ ի ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը չ ո ւ ն ե յ ի ն է ի ն չ պ ե ս տ ե ս ­

ն ո ւ մ ե ն ք , ռ ա զ մ ա կ ա ն խ ո շ ո ր ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն է վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ր ա ն ք

բ ն ա վ չ ե յ ի ն թ ո ւ լ ա ց ն ո ւ մ դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ի կ ե ն դ ա ն ի ո ւ ժ ը ։ Ս ա կ ա յն

ի ն ք ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը , վ ոբ ը Հ ա ճ ա խ յ ե ն թ ա կա յ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի

Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի Հ ա ր ձ ա կ ո ւմ ն ե ր ի ն ) կ ր ո ւ մ ե ր , ի ն չ պ ե ս դ ժ վ ա ր չ ե Հ ե ­

տ և ց ն ե լ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ։ զ գ ա լի կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ։

Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի և *հ ի ո ն ի պ ա տ մ ե լո վ ս Լու կ ո ւ լ լո ս ն ա շ խ ա տ ո ւժ

1 Տե՛ս ՄիՀրդա տականք, գլ» 87 ։- Լ ո Ս լո ւ լ .է գ ի 3 1 ։

3 Տես Պ լ ո ւ. и ., Լուկոսլ., 31, ն ա ս ս ի ո ւ ս Ղ* Է ո ն , գք. 36, գլ. 4է 3 ։

8

.հր ս տ ի պ ե լ թ շ ն ա մ ո լ ն ճ ա կ ա տ ե լո ւ, ի ր ե ն դեմ ք վ ո ր պ ե ս ղ ի ն ր ա դ ի -

յք ա դ ր ա կ ա ն ո ւ ժ ը կկա րողա նա խ ո ր տ ա կ ե լ վ ճ ււա կ ա ն ճա կա տ ա մա ր —

տ ո ւ մ : Թ շ ն ա մ ոլ. ա Հ ք ի աոֆ1ւ ն ա ա վ ե ր ո ւ մ ե ր ա յ դ ն պ ա տ ա կ ո վ Ղւրա

յ և լ ՚և ի բ ը * Ս ա կ ա յն ի ղ ո ւ-ր թ շ ն ա մ ի ն ս ն ո ւ մ ե ր ա ն շ ա ր ժ ի ր տ ե ֊

.ղ ո ւ մ ։ Սա ս լա շ ա ր ե ց ա յն ո ւ Հ ե տ ե Մ ի Հ ր դ ա տ ի ճ ա մ ր ա ր ը ե ս կ ս ե ց

ն ր ա շ/4 -ր ^ ր փ ո ր ե լ խ ր ա մ ա տ ն ե ր ։ Բ ա յց ի զ ո ւ ր ե ր ն ա և ա յս փ ո ր ձ ը ։

Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ա ն մ ի ջ ա պ ե ս ո զ ն ո ւ թ յ ա ն Հ ա ս ա վ Տ ի դ ր ա ն ը , ս ս լտ ս ն ա ֊

չուք Հո. ո մ ա * յի ն ե ր ի ն թ ի կ ո ւ ն ք ի ց , ի ս կ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , Հ ա վ ա տ ա ր ի մ

քքնալով ի ր ծ ր ա գ ր ի ն ' ո ւ յս ա ն դ ա մ ե ս տ ե ղ ի ց չ շ ա ր ժ վ ե ց ։

Լ ո լ կ ո ւ լ լ ո ս ի դ ժ վ ա ր ի ն ո ւ ա պ ա ր դ յո ւ ն ա յս ա ր շ ա վ ա ն ք ը , վ " ր ի

ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ն ա ա վ ե լք ։ ի ն ք ն ե ր կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր կ ր ե ր ք ա ն թ շ ն ա ֊

մ ի ն ճ տ ե ե լ ե ր Վ ա ն ա լճ ի Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն կ ո ղ մ ե ր ո ւ մ ա ռ ն վ ա զ ն մոտ

յ ե ր կ ո ւ ա մ ի ս ։ Ա ր դ ե ն ս կ ս վ ե լ ե ր ա շ ո ւ ն ը ե Հ ււո մ ե ա կ ա ն ղ ո ր ք ի

դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ն ա ն ս ո վ ո ր ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի ց ո ւ ր տ կ լի մ ա յ ի ն ճ

Հ ե տ դ Հ ե տ ե դ ա ո ն ո ւ մ ե ր ա վ ե լի ո ւ ա վ ե լի Հ ո ւ ս ա Հ ա տ ա կ ա ն ։ Յ ե թ ե

Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ն ա յ ժ մ յե տ ն ա Հ ա ն ֆ ե ր ք ույդ. Հ ա մ ա զ ո ր կ ^ է ի ն ե ր ա մ ո ֊

թ ա լ ի ։ղ ա ր տ ո ւ թ յ ա ն ։ մ ե վ ն ա ւէ ի ա յն ա յ ժ մ մ ո տ յ ե ր կ ո լ ա մ ի ս ա ֊

ո լա ր դ յո ւ ն կ ո ր ց ն ե լ ո ւ ց Հ ե տ ո , ո ւ ղ ղ վ ե ց շա ա ս լ դ հ ո լի Ա ր ա ա շ ա ւո, ո ւ ր

յ ր ո ն վ ո ւ մ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ի ո ր ի ն ա վ ո ր կ ա ն ա յք ե ա ն շա ւի ա Հ ա ս զ ա ~

էք ա 1լնե ր ր 1 •* Ն ա Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ր , վ ո ր Հ ի ն ա յ՛դ մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ի ն վ ա ճ ֊

մա/քր կ ը կ ա ր ո ղ ա ն ա վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե լ ի ր ղ ի ն /Է ո ր ա կ ա ն մեծ՜ ա ն ո ւ ն ը ե

Հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ր , վ ո ր ս կ ս ե լ ե յ ի ն ա ր դ ե ն ն ս ե մ ա ն ա լ Հ ւ ւո մ ե ա կ ա ն —

Հ ա յկ ա կ ա ն ա յս ն ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ ։ Ն ա մ ի 1 ւ ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ կ ա ր ֊

ծ ո ւ մ ե ր , վ որ 1Լր տ ա շա տ ի ն ս պ ա ռ ն ա ց ո ղ վ տ ա ն դ ը Տ ի գ ր ա ն ի ն կ ը ս ֊

յո ի ո լե ի ր Հ ե տ վ ճ ո .ա կ ա ն Կ.'լլ1 է բ ռ ն վ ե լ ո ւ ։

Օ ե վ , ի ր ա վ ի , ի ն է պ ե ս վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը մ տ ա ծ ՜ո ւմ ե ր * ա յն ս լե ս

ե լ յե ղ ա վ ։ Յ ե ր ր . Տ ի գ ր ա ն ը տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ս տ ա ց ա վ , վ որ Լ ո ւ կ ո ւ լ ֊

լո ս ն ա ր ա գ ա ց ր ա ծ ՜ յ ե ր թ ո վ գ ն ո ւ մ ե դ ե պ ի Ս ր տ ա շա տ ՝ ն ա Հ ա ս ա վ

Հ_է1 Ր Ր ո ՐԴ ոՐԸ_ք ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ը ՜ , Հ ւ ւո մ ե ա կ ա ն զ ո ր —

ք ի յե տ ե ի ց և ն ր ա աուաք ր կ տ ր ե ց Ա ր ա ծ ՜ա ն ի ի գ ե տ ա ն ց ք ի մ ո տ ճ

դև տ ի и /9 ա փ ի ն ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը , վ ո ր ը դ ե ււե ս գ ե տ ը %եր ա ն ց ե լ գ տ ր ն ֊

վ ո ւ մ ե ր Հ ա յկ ա կ ա ն *ԼՈ Է՛ վ* ի դ ի մ ա ց Ա ր ա ծ՜ա ն ի ի ձ ա խ կ ո ղ մ ո ւ մ ։

Ե ք Հ ա ր դ ն ի ր ը ն դ ա ր ձ ա կ ու и т .Ш ч и и ի ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ^ ’’> ա շ խ ա ֊

յո ե լ ե ճ շ տ ե լ թ ե Ա ր ա պ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա յս տ ե ղ ը ե թ ե ք

1 ՏԱս Պ լո լ. т . , Լոսկուլ., զ լ. 31։■ Լու1էուլլոս, ղլ» 31։

Տևս 0 1 с .чгшегшсИеп Ре1Й2й&е ժօտ ЬикиНиБ, К П о, Вс1. X , Ւ1օքէ 2 , 2 2 1 —2 2 6 ։

149

ր ն դ Հ ա ն ր ա պ ե ս , ա յն ճ ա ն ա ս լա ր Հ ը , վ ո ր ո ն ց ո վ յե կ ա ծ ս լի տ ի լ ի ն ե *

յ ի ն ա յգ ո ւ ե ղ Լ ո ւկ ո ւԱ Ո ս ը և Տ ի դ ր ա ն ը ։ Ն ա ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր պ ո վ

չ ե ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ Ռ ե յն ա ք ի 1 յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ը ս ա վ ո ր ի վ ե ր ո Հ ի -

л ր ս լ գ ե տ ա ն ց ք ի տ ե ղ ը մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ՜ ե ա յժ մ յա ն Մ ա ն ա զ վ ե ր տ ի

մ ո տ ։ Ա ր ա ծ ա ն ի ն ա ն ց ն ե լո վ ա յդ տ ե ղ ո ւ մ , ի ն չ ս լե ս մ ի ա ն գ ա մ ա յն

ճ ի շտ գ ի տ ե լ ե Ե ք Հ ա ր դ ը , կ ա ր ե լի յ ե ր գ ն ա լ Բ ա ս ե ն և Հ ա ս ա ն ղ ա լա է

ր ա \ց վ ս չ Ա ր տ ա չա տ ։ Ի ն ք ն Ե ք Հ ա ր դ ը կ ա ր ծ ո ւ մ ե , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

զ ո ր ք ը գ ն ա ց ե լ ե ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն հ Մ ա ն ա զ կ ե ր տ ի մ ո տ ո վ դ ե ս լի Հ յ ո ւ ­

ս ի ս ե Հ ա ս ե լ ե ր Ա ր ա ծ ա ն ի ի ձա խ ա կողՏէն ա յժ մ յա ն 'Լ ա ր ա ք ի լի ս ե յի

մ ո տ ։ Ն ո ւ յն ա յս ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո վ գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ը յ ե ն -

թ ա դ ր ե լ ե ն , ի ն չ ս լե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , ն ա և Փ ս ե ն ո փ ո ն ի ո ւ ն ր ա Հ ե տ

ն ա Հ ա ն ք ո ղ Հ ո ւ յն ե ր ի ո ւ ղ ե գ ի ծ է ։

Ս ա կ ա յն ի ն ձ ա վ ե լի Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե թ վ ո ւ մ , վ ո ր ի ն չ ս լե ս

Հ ո ւ յն ե ր ի ն ա Հ ա ն ք ի , ն ո ւ յն ս լ ե ս և Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի 6 8 թ վ ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի

ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը ճ սլ ե տ ք ե յե ն թ ա դ ր ե լ Պ եվտ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ մ

ն շ ա ն ա կ վ ա Ь ^ и т Ь о - О М у т а , ա յս ի ն ք ն Ծ ո ւ մ բ —Գ ի ղ ե մ Հ ի ն Հ ա ղ ո ր ­

դ ա կ ց ո ւ թ յա ն գ ծ ո վ , վ ո ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն լո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ ե « Հ ի ն Հ ա ­

յա ս տ ա ն ի գ լխ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ը յ) ի մ ն ո ր ո ւ ո ո լէ ք ս ա ս ի ր ո ւ թ յա ն

մ ե ք ^ ։ Ա յս ն ո ր յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յա մ ր Յ ե փ ր ա տ —Ա ր ա ծ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա ­

մ ա ր տ ի տ ե ղ ը վ ո ր ո շ վ ո ւ մ ե վ ո չ թ ե ճ շ տ ի վ ա յժ մ յա ն Ղաա ր ա ք ի լի ս ե -

յ ի մ ո տ , ա յ լ ա յս գ յո ւ ղ ի ց մ ո տ - 2 0 — 3 0 կ ի լո մ ե տ ր դ ե ս լի ա ր և ե լք '

ա յ ժմյ ա ն *հ ի դ ե մ ի Հ յ ո լա ի ս ա կ ո ղ մ ո ւ մ ։

Ա ր ա ծ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի մ ա ս ի ն մ ի ա կ մ ե ր ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ն -

ե ն Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի և Կ ա ս ս ի ո ւ ս Գ ի ո ն ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը 4, վ ո ր ո ն ք ,

ի ն չ ս լե ս կ ր տ ե ս ն ե ն ք , ՀիԱ եա սլես ի ր ա ր Հ ա կ ա ս ո ւ մ ե ն ։ Ա յդ յե ր կ ո ւ

վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր կ ա ր ո տ ե ն լո ւ ր ք ո ւ ո ւ շ ա դ ի ր ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ճ՜

մ ե ք ե ն ք բ ե ր ո ւ մ բ ա ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յա մ բ ։

1 * Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս , գ է 3 1 ճ

<ГԼ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն Ա ր տ ա շա տ ի դ ե մ Տ ի գ ր ա ն ն

ա յլև ս չ հ ա ն դ ո ւ ր ժ ե ց , ա յ լ վ ե ր ց ն ե լո վ Հ ե տ ը ի ր զ ո ր ք ե ր ը ն ս ։

բ ա ն ա կ ե ց չ ոՐ Ր ոՐԴ ՈՐ Ը Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի մ ո տ , ո ւ ն ե ն ա լո վ

1 М К Ы с Ы е Е ц р а 1 о г , ե ք 3 6 8 , ծ ա ն ո թ . Ն

2 Հ ա մ ե մ ա տ ե № . В е 1 с к, Б е г ХепорИ опв аи{ 8 е1 п ет Кйскхи^еЫ з 1п Й1е Е Ь еп е уоп У егЬ апй !. Ճ. Вег1. агиЬгор. С егеИ ., 1899.,

6 6 1 և ա յ լ և ։

3 Տսս ե ք 1 0 3 — 1 1 4 ։

^ Ն ո ւ յ ն ա յս ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը Հ ա մ ա ռ ո տ ա քլի Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե ն ա և Ս ա լ,—

լ ո ւ ս տ է ո ւ ս ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ի Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ , տ ե ս գ ք . IV, քքՅք*ՈՆ 74 '.

150

Լ ո ւկ ^ ո ս լլո ս ի ճա*\ւաււքւ/ւրՀը ւդեսլի Ս ր տ ա հ ա տ ւ

ն ր ա ն ց ո ւ ի ր մ ի ք և Ա ր ա ծ ա ն ի զ հ ա ր ։ Ա յդ գ ե տ ը ս լե տ ր ե

ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ ա բ ա ր Հ ռ ոմ ա յե ց ի ն ե ր ն ա ն ց ն ե յի ն Ա ր տ ա շա տ

էէՂ/ա լ ի ս ։ Զ " Հ մ ա տ ո ւ ց ա ն ե լո վ ա ս տ Հ ա ծ ն ե ր ի ն և վ ս տ ա Հ լ ի ն ! . ֊

լո վ , Հ ո ր ա ր դ ե ն Հա գ թ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ի ր ձ ե ռ ք ո ւԱ ե ե% Լ ո ւկ ո ւ լ լո ս ր

մ յո ւ ս ա փ ն ա ն ց կ ա ց ր ե ց գ ո ր ք ը , ա ռ ք և ո ւ մ դ ա ս ա վ ո ր ե լո վ ի ր

տ ա ս ն ե ր կ ո ւ կոՀ ո ր ա ն ե ր ը , ի ս կ մ յո ւ ս ն ե ր ը Հ ո ր ս լե ս զ ի թ շն ամ­

մ ո ւ ց չշ բ ք ա սլա տ Հ ի ճ տ ե ղ ա վ ո ր ե ց Հ ե տ և ո ւմ * ։ ‘հ ե մ ա ռ դ ե մ ս լլ-

ր ա ն ց կ ա ն գ ն ա ծ ե յ ի ն ր ա ղ մ ա թ ի վ ձ ի ա վ ո ր ն ե ր ո ւ ր ն տ ի ր

զ ո ր ք ե ր , ի ս կ ն ր ա ն ց ա ռ ք ե ր գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն ձ ի ա վ ո ր ն ե տ ա ձ ի ղ

մ ա ր դ ե ր ր և ն ի զ ա կ ա կ ի ր ի ր ե ր ն ե ր ր , վ ո ր ո ն ց ր ո լո ր ա ս ո ւր ա ­

կ ա ն ն ե ր ի ց ա վ ե լի յ ե ր Տ ի ղ ր տ ն ր վ ս տ ա Հ ո ւ մ և Հա մա ր ո ւ մ ե ր

ա ռ ա ն ձ ն ա ս լե ս մ ա ր տ ո ւ ն ա կ ։ Р ш յ ց ի ս կ ա ս լե ս ս ր ա ն ,ր վ ո ր և ե

փ ա յլ ո ւ ն գ ո ր ծ չ ա ր ի ն , ա յ լ կո-Հի ր ռ ն վ ե լո վ մ ի ք ի չ Հ ռ ո մ ե ­

ա կ ա ն Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի Հ ե տ ճ չդ ի մ ա ց ա ն Հետ ո Հ ե տ և ա զ ո ր ի Հ ա ր ­

ձ ա կ մ ա ն ը և , փ ա խ չե լո վ ո ւ ց ր ի Հ գ ա լո վ ա յս ո ւ ա յն կ ո ղ մ ը

Հ ա ր կ ա դ ր ե ց ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի ն ի ր ե ն ց Հ ա լա ծ ե լո ւ ։

Ց ե ր ր ս ր ա ն ք Տ ր փ ո ց ի ն , Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ր , տ ե ս ն ե լո վ Տ ի զ ր ա ն ի Հետ

ա ռ ա ք ա ց ո ղ ձ ի ա վ ո ր ն ե ր ի շ ք ե ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ո ւ ր ա ղ մ ո լ թ յո ւ ն ր

վ ա խ ե ց ա վ ։ Նա յե տ կ ա ն չ ե ց ի ր Հ ե ծ ե լա զ ո ր ր , Հ ո ր ը թ շ ն ա մ ո լն

Հ ա լա ծ ո ւ մ ե ր , և ա ռ ա ք ի ն ն ի ն ք ր դ ե մ կ ա ն գ ն ե ց Ա տ ր ս լա տ ա -

կ ա ն ց ի ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն վ » ի ր դ ի մ ա ց ն ե յ ի ն լ ա վ ա գ ո ւ յն զ ո ր ք ի

Հ ե տ , և , ա ռ ա ք ք ա ն ձ ե ռ ն ա կ ռ վ ի գ ն ա լը , ն ր ա ն ց ա Հ ա ր ե կ ե ց ե

մ ա տ ն ե ց փ ա խ ո ւ ս տ ի ։ Յ ե ր ե ք թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի ց , վորոնվ» մ ի ա ­

ս ի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ մ ե յ ի ն կ ո վ ի ն ճ ա մ ե ն ս ։ խ ա յա ա ո ա կ կ ե ր ս լո վ

փ ա խ ե լ ե ր , ի ն չ ս լե ս ա ս ո ւ մ ե ն , Մ ի Հ ր դ ա տ Պ ո ն տ ա ց ի ն , Հ ՈՐ [ '

չ ե ր դ ի մ ա ց ե լ մ ի ն չ և ի ս կ Հ ռ ոմ ա յ ե ց ի ն ե ր ի մ ա ր տ ա կ ա ն ա ղ ա ֊

ղ ա է լե ե ր ի ն ։ Հ ե տ ա պ ն դ ո ւ մ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ե ց յե ր կ ա ր տ ա ր ա ծ ո ւ ­

թ յ ա ն Հ ր ա և Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ն ո ւ ժ ա ս պ ա ռ յե գ ա ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ հ

տոմրոդք գ է շ ե ր ը վ ո չ մ ի ա յն ո ւ զ ա ն ո ւ մ ե յ ի ն թ շնա։ մ ո ւ ն , ա յլհ

տ ա ն ո ւ մ և ր ե ր ո ւ մ ե յ ի ն գ ե ր ի ն ե ր ի ն ո ւ ն ա և ա վ ա ր ր և ի ն չ ք ր ։

Լ ի վ ի ո ւ ս ն ա ս ո ւ մ ե , Հ ո ր թ շ ն ա մ ո ւ կ ո ր ո ւ ս տ ն ա վ ե լի մ ե ծ ե ր

յ ե ղ ե լ ա ռ ա ք ի ն կ ռ Հ ո ւ մ , ս ա կ ա յն ա յս կ ռ Հ ո ւ մ ս ս լա ն Հ ե լ ու

գ ե ր ի ե յ ի ն ր ռ ն Հ ե լ ա վ ե լի ա ն Հ ա ն ի ն ե ր ր » ։

И» Կ ա ս ս ի հ ւս Գ ի ո ն ՝ , դ ք * 3 0 , գ լ* 4 — 5 '

( (Լ ո ւկ ո ւ լլո ս ն ա ր շ ա վ ա ն ք ը ս կ ս ե ց ն ո ւ յ ն տ ա ր վ ա աւքառւէա

1 Զ**ըք[ւ ա յս Հատուկդ դա սա վորությա ն մասին (а§1Т1611 С]И#1 с!Г«'1111111) ւոԼ՚սV. С հ а ր о է, Լձ & оп№ ге с1е ГЕирНга1е, Раг18 1907, եչ 1? з ,

2 Թ ե ե Ո՝ի ո ն է Հ ա տ վ ա ծ ո ւ մ չ ե Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ա հ դ լ լ , ււա -

152

յ

կ ե ս ի ն Հ վ ո ր ո վ Հ ե տ և գ ա ր ն ա ն ն ա՛հ էլա ր ե լ ի յ ե ր թ շ ն ա մ ո լ, յե ր կ ~

ր ի է Էրա Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ց ր տ ե ր ի ս լա ւո ճ ա ււո վ ) և յե ր կ ր ի վ ո ր ո շ

մ ա ս ե ր ն ա վ ե ր ե էի վ ո ր պ ե ս զ ի ս տ ի ս լե ր ա ր ր ա ր ո ս ն ե ր ի ն դ ի մ ա ֊

դ ր ե լ ո ւ ի ր Հ ե տ պ ա ա ե ր ա ւլ մ ե լ ։ Ի и էլ յ ե ր ր ն ր ա ն ք չ շ ա ր ժ վ ե ց ի ն

ի ս կ ի ա ե դ ի ; յճ ն ա ի ն ք ը գ ն ա ց ն ր ա ն ց վ ր ա ։

Հ ա ր ձ ա էլմա ն ժ ա մ ա ն ա է լ թ շ ն ա մ ո ւ ա յր ո ւ ձ ի ն իտիսա

ն ե դ ր դ ց ե ց հ ււո մ ե ա կ ա ն Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի ն , ր ա յ ց Հ ե տ և ա կ ն ե ր ի

Հևա >1ՈՀ_ փ *Ք ն ր ա ն ց ի ց ԴՈէ-Րս չ ե լա վ ձ ե ււա մ ա ր ա ի յ ա յ լ ն ը -

ր ա ն ք ի ս կ ո ւ յն յե տ ե յ ի ն ք ա շ վ ո ւ մ ) յ ե ր ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը Հ ե ծ ե ֊

լա զ ո ր ի ն ա յն ո ւ թ յ ա ն ե ր ա ա ն ո ւ մ վ ա հ ա ն ա կ ի ր ն ե ր ի ն ։ Ջ ն ա ֊

յա ծ ՛ դ ր ա ն ճ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ը վ ո ր և ե էխ ա ս չ կ ր ե ց ի ն , ա յ լ ն ր ա ն ք }

յ ե տ դ ա ւ ւ ն ա լո վ ճ նեա էսր ե յ ի ն ա ր ձ ա կ ո ւէ / ' Հ ե տ ա պ ն դ ո ղ ն ե ր ի

վ ր ա , և շ ա տ ե ր ի ն ի ս կ ո ւ յն / и ո ր ո ն ե ց ի ն և շ ա տ ե ր ի ն ե լ վ ի ր ա ~

ւ վ ո ր ե ց ի ն ։ 1*սկ վ ե ր ք ե ր ը ծ ա ն ր ե յ ի ն և դ ժ վ ա ր ե յ ի ն ր ո ւ ժ վ ո ւ յք ,

վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ե տ ե ր ն ո ւ ն ե յ ի ն յե ր կ ո ւ ծ ա յր , ւէ ո ր ո ն ք ա յն ս լե ս

ե յ ի ն ի ր ա ր կ ց վ ա ծ , վ ո ր թ ե վ ե ր ք ի մ ե Հ էՈւալով և թ ե դ ո ւ ր ս

Հ ա ն վ ե լո ւր ա ր ա գ կ ե ր սլա Է մա Հ ե յ ի ն պ ա տ ճ ա ռ ո ւ մ ։ 'հ ր ա պ ա տ -

ձ ա ո ն ա յ ն ե ր է վ որ ն ե տ ի ծ-ա յր ե ր ի ց մ ե կ ը , վ ո ր ը վ ո չ մ ի

կ ե ր պ կևր էա ր ե լ ի դ ո ւ ր ս Հ ա ն ե ք էհ ւո լմ ե ր մա ր էքն ի մեֆւ> ։

Յ ե էԷ րո պ ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը ։ ո ր ի ն ս ւ կ է Ռ ե յն ա ք ը ,

Ն ի ղ ե ն և Հ ա վ ա տ ը ն ծ ա յե լ ո վ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի է էե ր ո Հ ի շր ս է

վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , կ ա ր ծ ո ւ մ ենք վ ո ր Ա ր ա ծ ՜ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւմ

Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր տ ա ր ե լ և Տ ի գ ր ա ն ը Մ ի Հ ր դ ա տ ի Հ ե տ

կ ր ե լ ե յ ի ն ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ։ Ռ ե յն ա ք ը , Հ ի Ա ս վ ե լո վ , ր ա ց ի ա յ դ ,

Փ լե գ ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն վ ր ա ՜ , վ ո ր ը , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , վ ե ր ա —

ր ե ր վ ո ւ մ ե վ ո չ թ ե Ա ր ա ծ ա ն ի ի , ա յ լ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ճ ա կ ա տ ա -

մ ա ր տ ի ն ք թ յ ո ւ ր ի մ ա ց ա ր ա ր մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր ե լ , վ ո ր ա յս կ լ լ վ ո ւ մ

Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ի ց ա դ տ ն ւէ ե լ ե յ ի ն 5 0 0 0 Հ ո գիք ի ս կ մ ի մ ա ս ը դ ե ր ի

հ յի ՚Ա վ ե ր ց վ ե լ ։

Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի տ ա ր ա ծ՜ ա յս Հ ա ղ թ ո ւ թ յ ա ն ն կ ա տ մ ա մ ր Հ ա մ ե մ ա —

կււէքն 1ւ քէՀ ա ր ւյ ր} էիւքհւԼհլուք %լւա Էուքանւյ ա/լու թ յա ն էքրաճ Հավանական Л ~>ամա~ լաւ.մէ 1[ որ նրա է/Լ9 Հաղորդված ա /. էլ Լ /լու իէյու/ններր վե րա րհրու֊մ Լն Արածա­նիք* ճակաաաւքարա/էն, ահ՛ս КЬ'О, 1910, Вс1. Х | 2յ ե9 Տ08 ։ ԵքՀարղի յեղրա կա -ւրո [մյօլՀ-ը, ի մ կարձիրաՀ, միանգամայն Հխ՚/սավոր ե ու Համոզիչ*

1 ՏԼս К е 1 п а с .Ь , М1(Ьг1йа1е ЕнраЮ г, ւ-չ зет, 13. Н и з е , О ч е р к р и м ­ской и сто р и и , С .- П е т е р б у р г 1910, 1-1 28В և Ф е р р е р о , В е л и ч и е и па- деи н е Р им а, I, եչ 1Нв<

- Տ/.՚ս Л1 ն 11 е г, Р г а р п . Н ւտէ. О г., 1-1 оов.

153

տ ա ր ա ր ա վ ե լի զ ո ւս պ ե ն և ձ ե ռ ն պ ա Հ Մ ո մ զ ե ն շ և Ե ք Հ ա ր դ ը . .

ս ա կա յԼ ւ ս ր ա ն ք ե ս , գ տ ն վ ե լո վ վ ո ր ո շ Տա փ ո վ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս Ւ ՎԿ. ա ֊

է ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն տ ա կ ճ բ ա վ ա ր ա ր ա չ ա փ չ ե ն ը ն դ գ ծ ե լ

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի խ ի ս տ դ ժ վ ա ր ի ն վ ի ճ ա կ ը , վ ո ր ը ս լա ր զ կ ե ր պ ո վ

մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր վ ա ծ՛ Գ ի ո ն ի վ ե ր ո հ ի շ յա լ Հ ա տ վ ա ծ ո ւմ ։

Ա ր ա ծ ա ն ի ի մ ո տ , ի ն չ ս լե ս դ ժ վ ա ր չ ե Հ ե տ և ց ն ե լ Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի -

ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , Տ ի գ ր ա ն ը վ ո չ մ ի ա յն պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն չ ե ր կ ը -

ր ե լ , ա յ լ , ը ն դ Հ ա կ ա ռ ա կ ը , ի ն ք ն ե ր ծ ա ն ր Հ ա ր վ ա ծ Հ ա ս ց ր ե լ Հ ա կ ա ­

ռ ա կ ո ր դ ի ն ։ Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե ծ ե լա զ ո ր ը , ի ն չ պ ե ս պ ա ր զ վ կ ա յո ւ մ ե Դ ի -

ո ն ը , ի ն ք ը վ ո ր ե ե էխ ա ս չ ե ր կ ր ե լ թ շ Ա ա մ ո ւ ց , սա կա յ ն ճ' յե տ դ ա ո ­

ն ա լո վ ե Հ ե տ ա պ ն դ ո ղ Հէւոմա յե ց ի ն ե ր ի վ ր ա ն ե տ ե ր ա ր ձ ա կ ե լո վ ճ

ն ր ա ն ց ի ց շ ա տ ե ր ի ն ս պ ա ն ե լ ե շ ա տ ե ր ի ն ե լ վ ի ր ա վ ո ր ե լ ե ր ։ Տ ե ղ ի

ո ւ ն ե ց ա ծ ը ն գ Հ ա ր մ ա ն ը մ ա ս ն ա կ ց ա ծ ե յ ե ղ ե լ , ի ն չ պ ե ս մ ի ա ն գ ա մ ա յն

ճ ի շտ մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր ե լ Ե ք Հ ա ր դ ը - , մ ի մ ի ա յն Տ ի գ ր ա ն ի թ ե թ և

Հ ե ծ ե լա զ ո ր ն ա ռ ա ն ց Հ ե տ և ա զ ո ր ի , վ ո ր ը չ ե Հիշա տ ա կ վ ա ծ , ի ր ո ք , վ ո չ

Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի և վ ո չ ե լ *հ ի ո ն ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ։ Հ ա յկ ա կ ա ն

Հ ե տ և ա զ ո ր ի , ի ն չ պ ե ս և Մ ի Հ ր դ ա տ ի բ ա ց ա կ ա յո ւ թ յ ո ւ ն ը սլետվ» ե

Հ ա մ ա ր ե լ մ ի ա ն գ ա մ ա յն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ և վ ե ր ո Հ ի շ յա լ Պ լո ւ -

տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց և ս յե ր և ո ւ մ ե , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ն -

Հ ե տ ա պ ն դ ե լ մԼ ն ր ա Հ ե տ և ի ց Հ ա ս ե լ ե ր ի ր թ ե թ և Հ ե ծ ե լա զ ո ր ո վ ր

Տ ի գ ր ա ն ը ։ Ա ն Հ ն ա ր ի ն ե ր , ի Հ ա ր կ ե , վ ո ր դ ա ն դ ա ղ ա շ ա ր ժ Հա յ Հ ե տ ե —

վ ա զ ո ր ը և ս մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ Հ ա ս ա ծ լի ն ե ր Ա ր ա ծ ա ն ի ի գ ե տ ա փ ը ։

Ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի մ ե ք բ ե ր վ ա ծ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց յ ե ր և ո ւ մ ե>

ն ո ւ յն պ ե ս , վ ո ր ա յս կ ռ վ ո ւ մ ևս Տ ի գ ր ա ն ը գ ո ր ծ ա դ ր ե լ ե ր մ ա ր տ ա ­

վ ա ր ո ւ թ յա ն Հ ի ն յե ղ ա ն ա կ ը , ա յս ի ն ք ն 1 ո ւ զ ե ց ե լ ե ր վ ո չ թ ե վ ճ ռ ա ­

կ ա ն մ ա ր տ ի բ ռ ն վ ե լ , ա յ լ Հ ա ր վ ա ծ Հ ա ս ց ն ե լ թ շ ե ա մ ո ւ ն գ ե տ ի ց ա ն ց ­

ն ե լ ո ւ ժ ա մ ա ն ա կ г Տ ի գ ր ա ն ի Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի փ ա խ ո ւ ս տ ը պ ա ր զ ա պ ե ս *

կ ե ղ ծ փ ա խ ո ւ ս տ ե ր , վ ո ր ի մ ի քո ց ի ն ն ր ա ն ե տ ա ձ ի գ ա ր ա գ ա շ ա ր ժ ՛

ձ ի ա վ ո ր ն ե ր ը ն ո ր ք ա ր դ ե յ ի ն տ ա լի ս թ շ ն ա մ ո ւ ն է Կ ռ վ ե լո ւ ա ր և ե լ­

յ ա ն ա յդ ձ և ը գ ո ր ծ ա դ ր ե լ ե յ ի ն , ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , ն ա և պ ա ր ­

թ և ն ե ր ը Կ ր ա ս ս ո ս ի դ ե մ , վ ո ր ը կ ա տ ա ր յա լ պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ե ր կ ր ե լ

5 3 թ վ ի ն *

ւ Տես М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , т. 111, ե չ 61 և Е с к Ь а г ё и . К11СГ, В«1. X , Н ей 2, եք 208— 213։

- Տես КНО, В(1. X , 2, ե չ 2 1 0 ։ Միա նգամայն ուղիղ են ու ՀիՏեավար Եր-Հարգի ա ռա րկութ յունները Մ ո մզեն ի և Ռ եյնա քի դեմ, վոոոնց մոա Արածանիի• ճակատամարտը չե Համապատասխանում ա ղբյուրների Հաղորդած տեղեկու­թ յո ւն ն ե ր ի ն , տես М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , т . 111. եչ 61 ե Н е 1 п а с ! 1, МШ1г1с1а1е ЕираЮ г, եչ 367։

* 154

Ա ր դ Հ ը ն դ ո ւ ն ե լո վ վ ո ր Հա յ ե ր ի կ ո ղ մ ի ց Ա ր ա ծ ա ն ի ի կ ռ փ ի ն

մ ա ս նա կ ը !է լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի մ ի ա յն թ ե թ և ա շ ա ր ժ Հ ե ծ ե լա զ ո ր ը ' դ ժ վ ա ր

չ ե ը ս տ ի ս Հ ա մ ո զ վ ե լ , վ ոԸ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո լ -

թ յ ո լ ն ն ե ր ը է վ ո ր ի ր ր թ ե Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ն ա մ բ ո ղ ք գ ի շ ե ր ը ք ա ր գ ե լ

ո ւ գ ե ր ե լ ե յ ի ն թ շ ն ա մ ո ւ ն ե վ ո ր ի ր ր թ ե Մ ի Հ ր դ ա ա Պ ո ն տ ա ց ի ն

ա ռ ա 9ի ն ն ե ր փ ա խ ե լ ռ ա զ մ ա դ ա շ տ ի ց ' դ ի տ ա վ ո ր յա լ Հ ե ր յո ւ ր ա ն ք ն ե ր

ենք վ ո ր ո ն ք վ ռ է մ ի ա յ ն կ ե ն Հ ա ս տ ա տ վ ո ւ մ , ա յ լ և մ ի ա ն գ ա մ ա յն Հ ա —

կ ա ս ո ւ մ ե ն Գ ի ո ն ի ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ո ւ ա ն ա չ ա ռ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն —

ն ե ր ի ն ։

Ա ր ա ծ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը տ ե գ ի յ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ 6 8 թ վ ի ս ե ս լ-

տ ե մ ր ե ր ի կ ե ս ե ր ի ն ։ Մ ո տ ե ն ո ւ մ ե ր ա ր դ ե ն Հ ա յա ս տ ա ն ի դ ա ժ ա ն ձ մ ե ռ ն

ի ր ր ո ւ ,ք ո ւ ր ո ր ա ն ո վ ք ս ա կ ա յն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը դ ե ռ և ս վ ո չ վ ը ճ -

ռ ա կ ա ն կ ռ ի վ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ Հ ա յկ ա կ ա ն զ ոբ ք ի Հ ե տ , վ ո չ ե լ վ ո ր և ե

զ գ ա լի ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ։ Ը ն գ Հ ա ն ո ւ ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ը Մ շո դ ա շ տ ի ց

մ ի ն չ և Ա ր ա ծ ա ն ի ի վ ե ր ի ն Հ ո ս ա ն ք ը , ա յ ս ի ն ք ն 1 Հ ի ն Պ ա տ ր ա ն ս ա վ ա ­

ն ի ց մ ի ն չ և Ա ր ա ծ ա ն ի ի գ ե տ ա ն ց ք ը Գ ի դ ե մ ի մ ո տ , ո ւ ր գ տ ն վ ո ւ մ ե ր

ա յ ժ մ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ոը ք ը է Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ ժ ն շ ա ն ա կ վ ա ծ

մ ե ծ ճ ա ն ա ս լա ր Հ ո վ , վ ո ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն լո ւ ս ա ր ա ն վ ա ծ ե ա շխ ա ր Հ ա —

դ ր ա կ ա ն ի մ ն ո ր ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե ք ' ը ն դ ա մ ե ն ը մ ո տ 2 5 0 կ ի ՜­

լո մ ե տ ր եր^ք և ա յդ Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր փ ո ք ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ռ ո մ ե -

ա կ ա ն զ ո ր ք ն ա ն ց ե լ ե ր մ ո տ 2 — 3 ա մ ս վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ։ Յ ե թ ե Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն մ ե զ չ ե ն Հ ա ղ ո ր դ ո ւէ } ա յս յ ե ր ­

կ ա ր ս ։ տ և ա ր շ ա վ ա ն ք ի բ ո լո ր յ ե ղ ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ա յդ ի ն ք ն ի ն ա ր ­

դ ե ն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն մ ի ն շ ա ն ե , վ ո ր ա յ դ գ ե ւ գ ք ե ր ը ն ս լա ս տ ա վ ո ր և

ս լա տ վ ա բ ե ր Հ ե յի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Դո ր ք ի Հ ա մ ա ր ։ Ս ա կ ա յն չ ն ա յա ծ

ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի լ ռ ո ւ թ յ ա ն ' կ ա ր ե լի յ ե վ ո ր ո Հ ի շ յ ա լ ա ղ ք ա տ ի կ ի ս կ

Վ Կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց Հ ե տ և ց ն ե լ , վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի զ ո ր ք ն ա յդ յե ր կ ո ւ .

կ ա մ յ ե ր ե ք ա մ ս վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ա ր դ ե ն բ ա վ ա կ ա ն Հ յո ւ ծ վ ե լ ո ւ թ ո ւ ­

լա ց ե լ ե ր և , ը ս տ յե ր և ո ւ յ թ ի ն ք վ ե ր ո Հ ի շ յա լ փ ո ք ր գ ո ւս լա ր ա ծ ն ե ր ո ւ մ ,

ի ն չ ս լե ս շ ա տ ճ ի շ տ դ ի տ ե լ ե Ե ք Հ ա ր դ ը ՜ք ո ւ ն ե ց ե լ ե ր ա վ ե լի մ ե ծ կ ո ­

ր ո ւս տ ն ե ր է ք ա ն ն ա կ ո ւ ն ե ն ա ր վ ճ ռ ա կ ա ն մ ե ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւմ ։

Գ ե տ ն ա ն ց ն ե լո ւ ց Հ ե տ ո Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց ի ր զ ո ր ք ր

դ ե ։գ ի Ա ր տ ա շ ա տ ։ Ս ա կ ա յն մ ի ք ա ն ի ո ր ի ց Հ ե տ ո ք ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ

1 Տես է Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լ խ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ր * , Յ ե ր և ա ն 1 9 3 6 , ե Լ

9 2 — 1 1 4 ։ Տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը *Р л {Т й П 8 Л \1 П й -‘р д մ ի ն չ և *Т 8 1 И П Ъ 0 ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ մ 1 1 4 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն մ ղ ո ն կ ա մ մ ո տ 1 7 0 կ ի լ ո մ ե տ ր , է ս կ *

^ Т зШ П Ь О -Й է ո ւ մ ր ի ց մ ի ն չ և գ ե տ ա փ ը 0 1 ճ \ 'Ո 1 ձ - Գ ի գ ե մ ի մ ո տ կ լ ի ն ի մ ո տ 8 0 կ ի ր ՜

մ ե տ ր ։

շ Տես к и о , в а . X , 2, ե չ го 7 ,

155

«

յ> Պ լո ւտ ա ր ք ո ս շ , զ ո ր ք ը կ տ ր ա կ ա ն ա պ ե ս Հրա ւ! ա ր վ ե ր ա ռ ա ք գ ն ա լ և

պ ա տ ա նք եց յե տ դ ա ռ ն ա լ ։ ՀԼորքԷ մ ե ք ծ ա դա ծ ա յս ա պ ս տ ա մ ր ո լ—

թ ք ա ն ը , Հ ՈՐ Հ ա ր կ ա դ ր ե լ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս իԿւ յե տ ն ա Հ ա ն ք ե լ Հ ա յ ա ս ֊

տ ա ն ի ց ' Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի ե Կ ի կ ե ր ո ն ի մոտ տ ր վ ա ծ ե ն տ ա ր ր հր բ ա ­

ց ա տ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ։ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ն ա ս լս տ ա մ ր ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ Հ ա ­

մ ա ր ո ւ մ ե ա յ ն , Հ ո ր ս ե պ տ ե մ բ ե ր ա մ ս ի ն , ա շ ն ա ն ա յի ն դ ի շե ր ա Հ ա ւէ ա -

ս ա ր ի ժ ա մ ա ն ա կ , Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ձ յ ո ւ ն ե ր յ ե կ ե լ ե Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ

ս կ ս վ ե լ ե յ ի ն ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ց ր տ ե ր ր ։ Ւ սկ Կ ի կ ե ր ո ն ը , Հ ո ր ի մոտ զ ո ր ­

ք ի ա յս ա ս լս տ ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ր պ ա ր զ կ ե ր պ ո վ ա կ ն ա ր կ վ ա ծ հ , բ ա ­

ց ա տ ր ո ւ մ ե , Հ ո ր հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը մ ե ր ժ ե լ ե ր ա ռ ա ք դ ն ա լ, Հ ո -

ր ո վ Հ Լ տ ե ն ա շա տ ե ր Հ ե ռ ա ց ե լ ի ր յե ր կ ր ի ց ե կա ր ո տ ե լ ե ր Հ ա յր ե -

ն ի ք ի ն ։

Հ ա մ ա ս լա տ ա ս իւ ա ն ա յդ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը մ ե ք ե մ բ ե ր ո ւ մ բ ա ­

ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յա մ բ Հուլնա բ ե ն ի ց ե լա տ ի ն ե ր ի ց *

1 * Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս , Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս , գ է 3 1 '

« Ա յն ո ւ Հ ե տ ե Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ր վ ո ր ո շ ե ց վ ս տ տ Հ ո ւ Հ ա մ ա ր ձ ա կ ա -

ռ ա ք շ ա ր ժ վ ե լ դ ե պ ի յե ր կ ր ի ն ե ր ս ր ե ը ն կ ճ ե լ բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի ն ։

Ս ա կ ա յն ա շ ն ա ն ա յի ն գ ի շ ե ր ա Հ ա վ ա ս ա ր ի ժ ա մ ա ն ա կ Հ ր ա Հ ա ­

ս ա ն Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ձ մ ե ռ Հ ա Հ ա տ յե ղ ա ն ա կ ն ե ր ր * շա տ ձ յ ո ւ ն

ե ր գ ա լի ս ե կ ա մ պ ա ր զ յ ե ղ ա ն ա 1լն ե ր ի ն ն ս տ ո ւ մ ե ր յե ղ յա մ և

ս ա ռ ո ւ յց ։ Տեւէ ա յս ս լա տ ճ ա ռ ո Հ ձ ի ե ր ը դ ժ Հ ա ր ո ւ թ յա մ բ ե յի ն

խ մ ո ւ մ գ ե տ ե ր ի ք ո ւ ր ը , Հ ո ր ը չ ա փ ի ց դ ո ւ ր ս и ա ռ ն ե ր , ե ն ր ա ն ք

դ Ժ Հ ա բ ո ւ թ յա մ բ ե յ ի ն ա ն ց ն ո ւ մ ' գ ե տ ե ր ի Հ ր ա յո վ < վ ո բ ո ն ց կ ա ր ծ ր

ս ա ռ ո ւ յց ն ե ր ը ճ ղ ո ւ մ և կ տ բ ո ւ մ ե յ ի ն ն ր ա ն ց յե ր ա կ ն ե ր ր ։ Ա յդ

կ ո ղ մ ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա ս ը խ ի տ ծ ա ծ կ Հ ա ծ ե ր ծ ա ռ ե ր ո վ , ա ն ­

տ ա ռ ա պ ա տ ե ր ե ճ ա ն ա ս լա ր Հ ն ե ր ը ն ե ղ ե յ ի ն ։ Զ ի ն Հ ո ր ն ե ր ր , Հ ո -

ր ո ն ք ձ յ ո ւն ո ւէ ծ ա ծ կ Հ ո ւ մ ե յ ի ն ճ ա ն ա սլա ր Հ ի ՚ե 1 շ ա ր ո ւն ա կ

թ ր ք վ ո ւ մ ե յ ի ն ե , Հ ո բ ո Հ Հ ե տ և թ ա ց տ ե ղ ե ր ո ւ մ ե յ ի ն գ ի շ ե ր ո ւ մ '

ի ր ե ն ց ւէատ ե յ ի ն զ գ ո ւ մ ։ Ա ր գ ճ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց Հետ ո ն ր ա ն ք

մ ի ք ա ն ի ո ր Հ ե տ և ե ց ի ն Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ի ն , բ ա յ ց Հետ ո ը ն դ դ ի մ ա ­

ց ա ն ։ Ս կ ղ բ ո ւ մ ն ր ա ն ք խ ն դ ր ո ւ մ ե յ ի ն և ո ւ ղ ա ր կ ո ւ մ ն ր ա մոտ

տ ր ի բ ո ւ ս ն ե ր ի ն , ա ս ր ս ' մ ե ծ ա ղ մ ո ւ կ ո Հ Հ ա Հ ա ք Հ ո ւ մ ե յ ի ն մ ի ­

ա ս ի ն ե , Հ ե ր ք ա պ ե ս ' ս կ ս ե ց ի ն գ ի շ ե ր ը ։է ր ա ն ն ե ր ո ւ մ ա ղ ա ղ ա կ

բ ա ր ձ ր ա ց ն ե լէ Հ ո ր ն շ ա ն ե ր ա պ ս տ ա մ բ ա կ ա ն տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ յա ն ։

Ց ե Հ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր ս լ ն դ ո ւ մ ե ր , ի Հ ա ր կ ե , Հ ա մ ա ռ ո ր ե ն ո ւ խ ն դ ր ո ւ մ ք

Հ ո ր ն ր ա ն ք մ ի փ ո ք ր ե լ Հ ա մ բ ե ր ե ն , մ ի ն չ և Հ ո ր կ ր Հ ե ր ց ն ե ն

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ Կ ա ր թ ա գ ե ն ը և կ ը խ ո ր տ ա կ ե ն ա մ ե ն ա մ ե ծ թ շ ն ա ­

մ ո լ ( ա յդ պ ե ս ե ր ն ա ա ն Հ ա ն ո ւ մ Ա ք ն ն ի բ ա լի ն ) գ ո ր ծ ը ։ Ս ա կ ա յն

156

‘4

չ կ ա ր ո ղ ա ն ա լո վ Հա մ ո ւլե ր յ Լ ա ա ա ր ա վ ն ր ա ն ց ո ւ ա ն ց ա վ ն ա վ ­

ր ո ս ն ա յ լ ճ ա ն ա ո լա ր Հ ն ե ր ո վ և ի Հ ա վ Մ ի դ դ ո ն ի ա » ։

2 * Կ ի կ ե ր ո ն , Պ ո ժ պ ե յո ս ի Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , I X ,

2 3 — 2 4 '

« Ի ն չ վ ե ր ա ր ե ր ո ւ մ ե մ ե ր զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ն ճ ն ր ա ն ց ա Հ ո ղ վ ե լ

հ ր , ի ր ո ք , վ ե ր ց ն ե լ մ ե /լ ք ա դ ա ,ր , վ ո ր ր գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի

թ ա դ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ հ Հ , ե ա Հ ո ղ վ ե լ ե ր ն ո ւ յն ս լ ե ս Հ ա ղ թ ՛ո ւ—

թ յ ո ւ ն ա ա ն ե լ մ ի ,ր ա ն ի ձ ա է լա ա ա մ ա ր ա հ ր ո ւմ , ս ա / լա յն ա յն

կ ո ղ մ ե ր ի ա ն չա փ Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ր վ ա ա ե ր ա զ գ ե լ ն ր ա ն ց

վ ր ա ե Հ ա յր ե ն ի ք ի կ ա ր ո ա ր ս կ ս ե լ ե ր ն ր ա ն ց Հ ա ղ թ ա Հ ա ր ե լ ։ • • *

Թ ե ի ն չ ս լա տ ա Հ ե ց Հ ե տ ո ' ա յ գ մ ա ս ի ն յե ս ա յլ ե ս կ ե մ խ ո ս ի ։

Բ ա ն ը վ ե ր կ ա ց ա վ ն ր ա ն ո վ , վ ո ր մ ե ր զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը , ա ս ա 9 շ ա ր ժ ֊

վ ե լ ո ւ փ ո խ ա ր ե ն , /է լա Հ ա ն Հ ե ց ի ն յ ե ա դ ա ո ն ա լ ա ր ա գ ո ր ե ն » ։

Ա պ սլիա Գ ւոսը ե Կ ա ս ո ի ո ւս 1հ ի ո ն ը ա հ ղ ե կ ս ւ թ յո ւ .ն ն ե ր ե ն տ ա ­

լի ս մ ի ա յն Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն ա Հ ա ն Հ ի մ ա ս ի ն , ա ո .ա ն ց Հ ի շ ե լո ւ ա ս լս տ ա մ ֊

ր ո ւ թ յ ա ն ա ն ո լա տ վ ա ր ե ր վ ո ս ս տ ր ։ Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ն ա Հ ա ն 9 ի սլա ա ճ ա ո:

ե Հ ա մ ա ր ո ւմ վ ր ա Հ ա ս ն ո ղ ձ մ ե ռ ը * , ի ս կ 'հ ի ո ն ր վ ի ր ա վ ո ր ն ե ր ի մ ե ծ

թ ի վ ր ե ս ն ն դ ա մ թ ե ր ք ն ե ր ի ս լ ա կ ա ո ո ւ թ յո ւ ն ր - ։

Մ ո մ ղ ե ն ր , ք հ ե յն է ս ք ր , ւե ե ռ ե ռ ո ն ե ոէ.րիշ ս լա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ը ն ֊

ղ ո ւ ն ե լ ի ե ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ե ն Հ ա մ ա ր ե լ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ Հա դո ր դ ա գ ր ո ւ -

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ի ն

ա ղ ր յո ւ ր ե ր ծ ա ռ ա յե լ Լ ի վ ի ո ւ ս ր ։ Նսւ խ ա սլա ա վ ո լ թ յ ո ւ ն տ ա լո վ Պ լո ւ~

տ ա ր ք ո ս ի ն 1 ն ր ա ն ք ղ է !ր ա խ տ ա ր ա ր ա չ ք ա թ ո ղ ե ն ա ր ե լ Կ ա ս ս ի ո ւս

է՛հիսն ի ն , վ ո ր ր թ ե հ չ ե **ի շա տ ա կ ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն գ ո ր ք ի ա ս լս տ ա *)■ ֊

ր ո ւ թ յ ո ւ ն ր , ս ա կ ա յն նսւ Հ ա ն Հ ի մ ա ս ի ն տ վ ե լ ե ո ւ շ ա գ ր ա վ ո ւ մ ի ա ն ­

գ ա մ ա յն վ ս տ ա Հ ե լ ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ։ 'հ ի ո ն ի ն ն ր ա и լա ա մ ո ւ թ յ ա ն

ա յս մ ա ս ո ւ մ ա ղ ր յո ւ ր ե ր ծ ա ռ ա յե լ , ա ն կ ա ս կ ա ծ , V ա լլո ւ ս տ ի ո ւ ս ը , վ ո —

ր ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ ն ա գ ո ւ յն պ ա տ մ ի չ ն ե ր ի մ ե Հ Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ ե բ ո լո ր ի ց ՝

ԼրՀ1 իս1Ը հ. ա ն ա չ ա ռ ը ։

Բ ո լո ր ո վ ի ն ճ ի շ տ ե ն ա յս տ ե ս ա կ ե տ ի ց Ե ք Հ ա ր գ ի գ ի ա ո ղ ո ւ ~

թ յ ո ւ ն ն ե ր ր * , վ որ ը Հ ի & ե ա կ ա ն պ ա տ ճ ա ռ զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ա պ ս տ ա մ ր ո ւ -

թ յա -Ա Հ ա մ ա ր ե լ ե վ ս չ ա յ ն ք ա ն ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ց ո ւ ր տ ը , ի ն չ պ ե ս ա յ գ

մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ո տ , վ ո ր ք ա ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն *էորքի՜

մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ը , վ ի ր ա վ ո ր ն ե ր ի շ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը և ս ն ն դ ա մ թ ե ր ք ~

Տ ե ՛ս Մ ի Հ ր դ ա տ . , ղ լ . Н 7 ։

- ՏԱս գբ. 36, գլ, 6, յ*:յ ՏՏս КНо, Вс1. X, 2. եչ 213- 216:

157

'սերի ղ ա տ ա ս ո ւ թ յո ւ ն ը , ի ն չ ս լե ս ա յ գ պ ա ր զ կ ե ր պ ո վ մ ա տ ն ա ց ո ւ յց

ե ա ր վ ա ծ Գ ի ո ն ի մ ո տ ։ Ի ր ա վ ա ց ի յ ե ն ո ւ յն պ ե ս և Ա ս տ ո լր յա ն ը - ,

վ ո ր ը վ ա ր ձ ո ւ մ ե , վ ո ր ն ա Հ ա ն 9 ի ՛բ ո ւ ն պ ա տ ճ ա ռ ը յե ղ ե լ ե Հ ռ ո մ ե ա ­

կ ա ն զ ո ր ք ի բ ա ր ո յա լ ք ո ւ մ ը և վ հ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ի ր լո ւ ր Հ ա ն ա ի ղ ո լ ֊

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։ Ց ե թ ե մ ի ա յն ց ո ւ ր տ ը լի ն ե ր ա պ ս տ ա մ բ ո ւ­

թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ը 1 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը պ ե տ ք ե , ը ն գ Հ ա կ ա ռ ա կ ը , վ ո չ

թ ե յե տ ն ա խ ա ն շ ե ր , ա յ լ ա ո ա ? գ ն ա ր դ ե պ ի Ա ր տ ա շա տ , վ ո ր ն ա ր ­

դ ե ն շ ա տ մոտ ե ր և վ ո ր ը վ ո է մ ի ա յն կ ա զ ա տ ե ր ն ր ա ն ց ց ր տ ի ց ,

ա յլ և կ ը տ ա ր պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն մ ե ծ ա վ ա ր ։

Ա ր տ ա շա տ ի Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յո լԱ ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ի վ ե ր 9 ի ն

.ճ ա մ բ ա ր ա կ ա յա ն ի ց կ ա ր ե լի յ ե ը ս տ ի ս ճ շ գ ր ի տ կ ե ր ս լո վ վ ո ր ո չ Լ լ :

Հ ա մ ա ձ ա յն Պ ե վ ա ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի տ ա ր ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ն Ա ր ա ծ ա ն ի ի

.գ ե տ ա ն ց ք ի ց մ ի ն չ և Ա ր տ ա շա տ ը ն դ ա մ ե ն ը մ ո ա 1 7 0 կ ի լո մ ե տ ր ե ։

Ը ս տ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ' Ա ր ա ծ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց Հ ետ ո Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

■ զ ո ր ք ը Ա ր ա ա չա տ ի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յա մ բ ա ռ ա ք ե ր շ ա ր ժ վ ե լ դ ե ս լի յե ր կ ր ի

ն ե ր ս ը և ա ս լս տ ա մ ր ո ւ թ յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ք ի ն չ ս լե ս յե ր և ո ւ մ ե ն ր ա

ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց է գ ե ռ և ս կ ե ր Հ ա ս ե լ Ա ր ա ր ա տ յա ն դ ա շ տ ը ։ Ա ր ա ֊

ծ ա ն ի ի ա փ ի ց ն ա կ ա ր ո ղ ե ր մ ի ք ա ն ի ո ր ո ւ մ գ ն ա ց ա ծ լ ի ն ե լ է Պ լ ո ւ տ ա ր ֊

ք ո ս ի մ ո տ ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ծ ա ն ր պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մ ) ա ռ ա ռ ա վ ե լն 5 0 —

7 0 կ ի լո մ ե տ ր ։ Ո ւրեէքե, դ ժ վ ա ր չ ե կ ռ ա Հ ե լք վ ո ր Լ ո ւԼ լո ւլլո ս ի զ ո ր ք ը ,

վ ո ր ը գ ն ո ւ մ ե ր Ա ր տ ա շա տ Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ մ ն շ վ ա ծ մ ե ծ

.ռ ա զ մ ա կ ա ն ճ ա ն ա պ ա բ Հ ո վ ո ւ Հ ի ն Р ա գ ա վ ա ն ի և Ա ր ո ւ ճ ի մոտ ովդ ի ր

ա ռ ա ք շ ա ր ժ մ ա ն վ ե ր ք ի ն ո ր ո ւ մ գ տ ն վ ե լ ե ր , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ֆ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի

ա մ ե ն ա գ ժ վ ա ր մ ա ս ո ւմ ) ա յժ մ յա ն Կ ո ւք ա ղ ի կ ա մ ն ա բ վ ա ն ս ա ր ա (ի

լ ե ռ ն ա ն ց ք ո ւ մ Հ Ա ր տ ա շ ա տ ի ց ը ն դ ա մ ե ն ը մ ո տ 1 0 0 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա ֊

վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա ՜ г

Լ ո ւկ ո ւԱ Ո ս ի ն ми Հ ա ն ք ի ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի ց դ ե պ ի Մ ի ֊

ք ա գ ե ա ք մ ա ն ր ա մ ա ս ն ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ե ա ռ ն վ ա ծ Ե ք Հ ա ր դ ի ա շ խ ա ֊

տ ո ւ թ յ ա ն մեք^է Այգ Ճ ա ն ա պ ա ր Հը ք մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե ։ ի ն չս լե ս վ ե ր և

. տ ե ս ա ն ք ք Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ո տ * Հ ա մ ա ձ ա յն ս ր ա վ կ ա յո ւ թ յա ն Լ ո ւ ֊

կ ռ ւԱ Ո ս ն ի ր զ ո ր ք ե ր ը յ ե տ ե ր տ ա ր ե լ վ ո չ թ ե վ ^ ր ո Հ ի շ յա լ Հ ի ն ճ ա ֊

ն ա պ ա ր Հ ո վ ք ա յ լ ն ո ր ո լ յ լ ղ ո ւ թ յ ա մ բ ։ Ն ա Տ ա վ ր ո ս ն ա ն ց ե լ ե ր մ ի

ա յ լ լ ե ռ ն ա ն ց ք ո վ և ի ք ե լ ե ր Մ ի գ գ ո ն ի ա ն ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո վ ։ Ե ք ֊ Հ ա ր դ ն ա յ ս Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը յե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե ա յ ժ մ յ ա ն Խ ո յ ի վ ր ա յո ւէ

1 &'քաղաքական վևըալւերու-թյունՂւերՏ, ե% 63 և ա յլն ։' Տես € Հ էն Հայաստանի գլխավոր ճանապարհները», եք 17— 46։У Տես КНО, ВА. X , 2, եք 2 2 6 — 231։

.158

.դ ե պ ի 1 'ա շ կ ա լե և ա յն տ ե ղ ի ց Զ ո ւ լա մ ե ր կ ի , Հ Հ ա խ ո յի և Ջ ե զ ի ր ե յի

'1ր ա յ ո1Լ դ ե պ ի Մ ծ բ ի ն ։ / $ն ձ թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր ն ա Հ ա ն Հ ի ճ ա ն ա պ ա ր Հ ր ,

վ ո ր ը պ ե տ ք ե յե ն թ ա դ ր ե լ , ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յս , կ ա մ Ո ե ր կ ր ի ի ձ ո ր ո վ և

կ ա մ Հ ի ն Ա ր տ ա զ գ ա վ ա ո ի մ ի Հ ո վ 1 դ ժ վ ա ր հ ճ շ տ ի վ վ ո ր ո շ ե լ, վ ո -

ր ո վ Հ ե տ և բ ա ց ի Պլո ւ տ ա ր ք ո ս ի ց չ կ ա ն ա յ դ մ ա ս ի ն վ ո ր և ե ա յ լ տ ե ­

ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։

Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Մ ի Հ ա գ ե տ ք ո ււՏ ) ո ւ ր Տ ա վ ր ո ս յ ա ն լև ռ ն ե ր ի ց ի Հ ե լ

ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը 6 8 թ վ ի Հ ո կ տ ե մ բ ե ր ա մ ս ի ն ճ դ ե ռ և ս ա մ ա ռ ն ա յի ն

■տաք յե ղ ա ն ա կ ո ւե ր ե յ ի ն ։ Հ ա յե ր ի ձ ե ռ ք ի ն ե ր գ տ ն վ ո ւ մ ա յս տ ե ղ

Մ ծ ր ի ն ր , վ ո ր ը ն շ ա ն ա վ ո ր բ ե ր դ ա ք ա ղ ա ք ե ր և շր Հա սլա տ վ ա ծ ե ր

կ ր կ ն ա կ ի Հ ա ր տ ա ք ի ն և ն ե ր ք ի ն պ ա ր ի ս պ ն ե ր ո վ ։ Գ ե ր ա գ ո ւ յն ի շ խ ա ­

ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը Մ ծ ր ի ն ո ւ մ , վ ո ր ն ո ւ ն ե ր ռ ա զ մ ա կ ա ն ո ւ ս տ ր ա տ ե գ ի ա ­

կ ա ն մ ե ծ ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն , Տ ի գ ր ա ն ը Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե լ ե ր , ի ն չ պ ե ս

վ եր և , տ ե ս ա ն ք , ի ր յե ղ ր ո ր ր Գ ո ւ բ ա ս ի ն ։

Ա ր ղ ճ ո ւ շ ա գ ր ա վ ե ո ւ Հ ե տ ա ք ր ք ի ր , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Դ,4'Ք1Լ>

վ ո ր ն ա պ ս տ ա մ բ ե լ ե ր և չ ե ր ո ւ զ ե ց ե լ գ ն ա լ Ս ,րտ ա շա տ ճ ա յ ժ մ պ ա -

շ ա ր ե ց Մ ծ բ ի ն ն ա ռ ա ն ց վ ո ր և ե Հ ա կ ա ռ ա կ ո ւ թ յա ն ։ Ս ա կ ա յն ա յս

պ ա շա րո ւէքն 1 ա ռ ա Հ ի ն ա մ ի ս ն ե ր ը չ տ վ ե ց վ ո չ մ ի Հ ե տ և ա ն ք ։ 'Բա գ ա ­

բ ը , վ ո ր ի փ ա ս տ ա կ ա ն Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ն ե ր ո ւ պ ա շտ պ ա ն ը Հ ռ չ ա կ ա ­

վ ո ր Հ ո ւ յն ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ Կ ա լյի մ ա ք ո ս ը , ց ո ւ յ ց ա վ ե ց ն ո ւ յն պ ի ս ի

ո ւ ժ ե ղ դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն , ի ն չ պ ե ս և Տ ի դ ր ա ն ա կ ե ր տ ը ։

'Ր ա ղ ա ք ի պ ա շ տ պ ա ն ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Գ ի ո ն ը , մ ի ­

ւս ն գ ա մ ա յ ն վ ս տ ա 4 ե յի Ն , վ ո ր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ս տ ի պ վ ա ծ ե ն լ ի ն ե ­

լ ո ւ Հ ե ռ ա ն ա լ ։ Բ ա յ ց ա ն ս պ ա ս ե լի կ ե ր պ ո վ , ա ն ձ ր և ա յ ի ն ո ւ փ ո թ ո ր -

վ ա ժ ց մ ո ւ Ր գ հ լ ր> յ ե ր բ Վ ՞չ Ւ ^ է չ ե ր կ и է ր ե լ ի ն կ ա տ ե լ կ ա լք լս ե լ * Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն ա Հ ո ղ վ ե ց մ ո տ ե ն ա լ ք ա ղ ա ք ի ն և տ ի ր ե լ

ա ր տ ա ք ի ն պ ա ր ս պ ի ն ։ Ա յն ո ւ Հ ե տ և ն ե ր ք ի ն պ ա ր ի ս պ ը և ս Հ ն ա ր ա ­

վ ո ր Լ ե ղ ա վ , մ թ ո ւ թ յ ա ն ո ւ Հ ո ր դ ա ն ձ ր և ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ , պ ա շ տ պ ա ն ե լ

ն ե տ ա ձ գ ո ւ թ յ ա մ բ ո ւ ա յր վ ո ղ Ն ա վ թ ո վ ։ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ը Աք ր ի ն մ ի Հ -

պ ա ր ի ս պ ա յի ն փ ո ս ը ց ա խ ո վ և Հ ե շ տ ո ւ թ յա մ ր վ ե ր ց ր ի ն ն ա և յ ե ր կ ­

ր ո ր դ պ ա ր ի ս պ ը է Պ ա ր ի ս պ ն ե ր ի գ ր ա վ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո ճ ո ւ ր ա ս ը և բ ե ր -

դ ա սլա Հ զ ո ր ք ը , վ ո ր ո ն ք ա մ ր ա ց ե լ ե յ ի ն մ ի Հ ն ա բ ե ր դ ո ւ մ , ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր

յ ե զ ա ն վււրոշ պ ա յմ ա ն ո վ և ա զս ւտ ա ր ձ ա կ վ ե ց ի ն ։ Մ ի ա յ ն Կ ա լլի -

1 Պաշարման մասին մանրամասն տ եղ եկութ յո ւններ են Հաղորդում Պ լո ւ- տարքոսը և Կասսիուս *հիոնը% տես Պ լ ո ւ տ,, Լուկէ, գ լա 32 և Ղա ի ո ն , գ բ . 36, գ լ. 6 — 7,

159

մ ա ք ո ս ը , վ ո ր ր Մ ծ ր ի ն ի ց ա ո ա Հ ա ք ո ղ ո լ թ յա մ ր ղ ե կ ա վ ա ր ե լ հ ր ն ա և

ս լա չ ա ր վ ա ծ Ա մ ի ս ո ս ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը , Հ ա մ ա ր վ ե ց Հ ա ն ց ա վ ո ր

և շ ղթայվեց՝Մ ծ ր ի ն ի ա ռ ո ւ մ ը Լ ո ւ / լո ւ Ա ո ս ի վ ե ր ջ ի ն ա ճ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։

Ա յ ն ո ւ Հ և տ և ն ր ա ա ս տ ղ ը Հ ե տ զ Հ ե տ ե բ ո լ ո ր ո վ ի ն խ ա վ ա ր ե ց և Հ ո ո -

մ ե ա է լա ն զ ո ր ք ը , ի ն չ պ ե ս կ տ ե ս ն ե ն ք , ա ն վ< ա ,ւո ւ ն ա 1լ կ ե ր պ ո վ Հ ե ո տ -

ց ա ւէ Հ ա յա ս տ ա Ղ ւ ի ց է *

160

15 . ՏհԳՐԱՆԻ ՅեՎ. ՄԻՃՐԴԱՏՒ Д П . М № ԱՈ֊ԱՋՇԱՐԺՈհՄԸ З Ы . ԼՈՏԿՈՏԼԼՈՍՒ ՆԱ 1Ա ՆՋԸ

Մ ի ն չ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ որ ք ը յ^ ր հ .ա ր ո լ՜ 7 ^ ' / ш ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե - ր ո վ ի ք ն ո ւ մ ե ր Մ ի ք ս ։ գ ե տ ք և սլա շ ա ր ե լ հ ր ա յս ա ե ղ Մ ծ ր ի ն ը ճ

Մ ի Հ ր գ ա տ ը և Տ ի գ ր ա ն ը ) փ ո խ ա ն ա կ Հ ո ւ ս ա բ ե կ ո ւ բ ա ր ո յա լ ք վ ա ծ

թ շ ն ա մ ո լն Հ ա լա ծ ե լո ւ , Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի վ ր ա

Պ ո ն է ո ո ս ո ւմ և Տ ի գ ր ի ս ի Հ յո ւ ս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւ մ ։ Ն ր ա ն ք դ ա ր ձ քա լ շ ա ր ո ւ ­

ն ա կ ե ց ի ն վ ա ր ե լ տ ե ղ ա յի ն մ ա ն ր կռիՏքներ, վ ո ր ո ն ք ո ւ ն ե ց ե լ ե յ ի ն

ա ք ո ղ Հ ե տ և ա ն ք ն ե ր և յ ի ն չ ս լե ս տ ե ս ա ն ք , Հ յո ւ ծ ե լ ո ւ ա ն բ ա ր ո յա ց ա

ր ե լ ե յ ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի գ լխ ա վ ո ր բ ա ն ա կ ը ։

Մ ի Հ ր գ ա ւո ր , ի ր Հ ետ վ ե ր ց ն ե լո վ ո ւ թ Հ ա զ ա ր ղ ո ր ք յ վ ո ր ո ն ց ի ց

կ ո րս Հ ա զ ա ր ը Հ ա յե ր ե յ ի ն 9 վ ո ր ն ա ս տ ա ց ե լ ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ց Հ գ ն ա ց

Պ ո ն տ ո ս ) վ ո ր ս լե ս զ ի վ ե ր ա գ ր ա վ ի ի ր թ ա գ ա ւ Է ո ր ո լթ յո լՀ յը ։ ի ս կ Տ ի գ ­

՛ր ա ն ն ա շ խ ա տ ե ց վ ե ր ա ն վ ա ճ ե լ ի ր բ ո ւ ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն Հ ա ր ա ­

վ ա յի ն շ ր ք ա ն ն ե ր ը ^ ։ Ա յս տ ե ղ ճ Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ի Հ յո ւ ս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւ մ * վ ո —

ր ը Մ ե ծ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա վ ա մ ա ս ն ե ր Հ Տ ի գ ր ա ն ը վ ե ր ա գ ր ա վ ե ց մ ի

շ ա ր ք շ ր ք ա ն ն ե ր և շ ր ք ա ս լա տ ե ց ո ւ սլա շա ր ե ց տ ե ղ ա կ ա ն ա մ ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց մ ե կ ը ք վ ո ր ի մ ե ք պ ա տ ս պ ա ր վ ե լ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Լ ո ւ -

Կ Ի ո ւ ս Փ ա ն ն ի ո ւ ս զ ո ր ա վ ա ր ն ո ւ ն ր ա զ ո ր ք ե ր ը ։ Փ ա ն ն ի ո ւ ս ի ն ք ի ն չ - ֊

պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Գ ի ո ն ը ՜ք Մ ի ք ա գ ե տ ք ի ց ո գ ն ո ւ թ յ ա ն ե ր յ ե կ ե լ և

ա զ ա տ ե լ ի ն ք ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր ։

Ն ո ւ յն պ ե ս և Մ ի Հ ր գ ա տ ը ք Վոր ը մտ ե՛լ ե ր ն ա խ Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի

ա ր և ե լ յա ն շ ր ք ա ն ն ե ր ը } ա Հ ա բ ե կ ե լո վ ա յս տ ե ղ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի * յը ր ~

վ ա ծ ո ւ թ ո ւ յ լ ո ւ ժ ե ր ը և կ ո տ ո ր ե լո վ մ ա ս ա ռ մ ա ս թ շ ն ա մ ի ն ե ր ի ն ճ

մ ե ծ ա ր ա գ ո ւ թ յա մ բ գ ր ա վ ե լ ե ր ի ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ա ր և ե լ յա ն

մ ա ս ե ր ը ։ Ա յս տ ե ղ ի ց ն ա կ ո չ ե ր ա ր ե լ ի ր ժ ո ղ ո վ ր գ ի ն զ ե ն ք աէւԱել ո ւ

ա պ ս տ ա մ բ ե լ և խ ո ս տ ա ց ե լ ե ր ա զ ա տ ե լ բ ո լո ր պ ո ն տ ա ց ի ն ե ր ի ն , վ ո ֊

լ ա ն ք Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի մ ո տ ա շ խ ա տ ո ւ մ ե յ ի ն վ ո ր պ ե ս ս տ ր ո ւ կ ն ե ր ։

ւ Տ ւ ս Ա սլ պ ի и» Ъ ., Մ ի Հ ր ղ ա ս » .) գ լ . 8 8 /* ն им и ս ի ո ւ. ս 7* ի ո ն , գ ք . 3 6 ,

գ լ . 8 — 9м

շ Տե ս գ ք . 3 6 , գ լ . 1 0 ։

Տի^ւ՚աԱ 1%. յեվ ձո ոմ լւ-II161

Ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Գ ի ո ն ը 1, գ ր կ ա բ ա ց ը ն դ ո ւ ն ո ւ մ հ ը

և ո գ ն ո լ մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն , վոր ով Հետ Լ ւ ա տ ե լո ւ թ յա մ բ լց վ ա ծ հ ր գ ե ս լի

Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ը ո ւ ն ր ա ն ց դ ա ժ ա ՜ն ո ւ Հ ա ր ս տ ա հ ա ր ո ղ ի շ խ ա ն ա վ ո ր ­

ն ե ր ը ։

Յ ե րր . Մ ի Հ ր դ ա տ ը Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի ց ա ն ց ա վ Պ ո ն տ ո ս ի ն ե ր ք ի ն

գ ա վ ա ռ ն ե ր ը Հ ն ր ա դ ե մ դ ո ւ ր ս յե կ ա վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Փ ա ր ի ո ւ ս Հ ա գ -

ր ի ա ն ո ւս զ ո ր ա վ ա ր ը ։ Ս ա կ ա յն Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ա խ կ ի ն վ ա ր ձ կ ա ն

թ ր ա կ ա կ ա ն ԴՈՐՔԸ_ ե ն մ ա ն ա պ ե ս նա և . պ ո ն տ ա ց ի ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք

Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն ս պ ա ս ա ր կ ո ւ մ ե յ ի ն ի ր ր և ս տ ր ո ւ կ ն հ ր Հ կ ա պ Հ ա ս ­

տ ա տ ե ց ի ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հ ե տ , ո գ ն ե ց ի ն ն ր ա ն ՜ և տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ժ ա մ ա ն ա կ խ մ բ ե ր ո վ ա ն ց ա ն ն ր ա կ ո ղ մ ը ։ Հ ռ ո մ ա -

յե ց ի ն ե ր ը թ ե և ա յս ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւմ մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ե յ ի ն կ բ ե լ ,

ս ա կ ա յն Հ ա դ ր ի ա ն ո ւ ս ը կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր ա ղ ե տ ա լի մ ա ր տ ը դ ա դ ա ր ե ց ­

ն ե լ շ ն ո ր Հ ի վ մ ի ա յն ա յն Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ի , վ ո ր թ շ ն ա մ ի ն ս տ ի պ վ ա ծ

ե ր մ ա ր տ ա դ ա շ տ ի ց դ ո ւ ր ս տ ա ն ե լ Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն , վ ո ր ը ծ ա ն ր վ ի ր ա -

վ ո ր վ ե լ ե ր ^ ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա ր տ վ ա ծ զ ո ր ք ի էէն ա ց ո ր գ ն և ր ը փ ա խ ա ն

ո ւ ա մ ր ա ց ա ն Կ ա բ ի ր ա բ ե ր գ ա ք ա ղ ա ք ո ւ մ ։

Հ ա դ ր ի ա ն ո ւ ս ի ն ո գ ն ո ւ թ յ ա ն Հ ա ս ա վ Տ ր ի ա ր ի ո լս ը , վ ո ր ը ն ր ա ն

պ ա շտ ո ն ա ն կ ա ր ե ց և փ ո խ ա ր ի ն ե ց * ։ Ս ա կ ա յն ս ա և ս չ կ ա ր ո ղ ա ­

ց ա վ դ ո ւ ր ս վ տ ա ր ե լ Պ ո ն տ ո ս ի ց թ շ ե ա մ ո ւ ն և Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ

ձ մ ե ր ե լ 4 * ա զ ի ո ւ ր ա յո ւ մ 1 դ ե մ ա ո. դ ե մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի ն ,

վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր պ ո ն տ ա կ ա ն Цո մ ա ն ա յի կ ո ղ մ ե ր ո ւ մ ։ Մ ի Հ ր դ ա տ ն

ա մ ր ա ց ա վ ա յս տ ե ղ Ի ր ի ս գ ե տ ի Հ ա ր ա վ ա կ ո ղ մ ո ւմ և ա շ խ ա տ ե ց ն ո ր

ո ւ ժ ե ր Հ ա վ ա ք ե լ Փ ո ք ր Հ ա յք ի ց , վ ո ր ն ա մ բ ո ղ ջ ո վ ի ն ա զ ա տ վ ա ծ ե ր

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց ։ Ն մ ա ն ա պ ե ս և Տ ր ի ա ր ի ո լ ս ը դ ի ­

մ ե ց Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն և , Հ ա յտ ն ե լո վ ն ր ա ն ՝ Հ ա դ ր ի ա ն ո լ ս ի պ ա ր տ ո ւ ­

թ յ ա ն ո ւ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի վ տ ա ն գ վ ա ծ դ ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ճ խ ն դ ր ե ց

ն ր ա ն ի ց ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ։

Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ը , տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ս տ ա ն ա լո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի

ա ն ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մ ա ս ի ն ճ վ ճ ռ ե ց Պ ո ն տ ո ս ը փ ր կ ե լո ւ Հ ա մ ա ր

դ ո ւ ր ս տ ա ն ե լ ի ր զ ո ր ք ը Մ ի ֆ ա գ ե տ ք ի ց և Հ ր ա ժ ա ր վ ե լ Ս » ն գ ր յե փ -

ր ա տ յա ն ի ր ն վ ա ճ ո ւ մ ն ե ր ի ց ։ Ս ա կ ա յն ն ր ա լ ե գ ե ո ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք

ո ւ ր ա խ ո ւ Հ ա ն գ ի ս տ ա պ ր ո ւ մ ե յ ի ն ձ մ ե ռ վ ա տ ա ք կ ա յա ն ն ե ր ո ւ մ %

Հ ր ա ժ ա ր վ ե ց ի ն ա ր շ ա վ ա ն ք ի դ ո ւ ր ս դ ա լ գ ա ր ն ա ն ի ց ա ռ ա Հ '%: Ս ,յս

1 3 6 , գ լ . 9 , 2 ։

2 Տ ե ս Գ ի ւ է ն , գ ք , 3 6 , գ լ , 9 , 3 — 4 ։

3 Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր գ ա ս ւ . , գ լ , 8 8 ։

4 Տ ե ս ն ո ւ յ ն ը , գ լ . 8 8 ։

6 Հ ա մ ե մ ա ա ե Պ լ ո и ա Է ո ւ կ ո ւ ֊լ , , գ լ , 3 4 ։

162

յո ր դ ե ն յե ր կ ր ո ր դ ա ն դա էքն ե ր , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ր ե ր ր չ ե յ ի ն Հ ը ~

ն ա դ ա ն դ ո ւ մ ի ր ե ն ց Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ի ն և ր մ ր ո ս տ ա ր ա ր ու. ի ն ք ն ա —

գլո ւիք էսա խ տ ո ւ մ ե յ ի ն զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն կ ա ր գ ա սլա Հո ւ թ ՜ յ ո ւ ն բ ։

Պ ե տ ք ե ա ս ե լ, վ ո ր 6 8 թ վ ի Հա ք կա կ ա ն ա ն տ ք ո ղ ա ր շա վ ա ն ֊

ր ի ց Հ ե տ ո Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը г ս կ ս ե լ ե ր խ ի ս տ տ ա տ ա ն վ ե լէ Հ ե ն ց

Հ էւռ մ ե ա կ ա ն —Հա յ կ ա կ ա ն ա յ ս կ ռ ի էխ եր ի ժ ա մ ա ն ա կ Հ ո ւո մ ո ւմ ո ւ ժ ե -

դ ո :ց ե լ ե ր ն ո ր ի ց դ ե մ ո կ ր ա տ ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն դ Վ ՈՐԸ. Հ ա մ ա —

ռ ո ր ե ն ա շ խ ա տ ո ւ մ ե ր վ ա ր կ ա ր ե կ ե լ ո ւ տ ա սլա լ ե լ ա յ ս Հ զ ո ր Հ ա կ ա ­

ռ ա կ ո ր դ զ ո ր ա վ ա ր ի ն ք վ ո ր ը Ա ո ւ Ա ա յի Հ ա մ ա խ ո Հ ն ե ր ո ւ կ ո լ յ / ա կ ի ց ը ։

Դ ե մ ո կ ր ա տ ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յա ն ը և , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , դ ր ա մ ա տ ե ­

ր ե ր ի ո ւ կ ա պ ա լա ռ ո ւ ն ե ր ի ա գ ի տ ա ց ի ա յի ն պ ե տ ք ե վ ե ր ա գ ր ե լ , վ ո ր

դ ե ռ և ս 6 9 ! 6 8 թ վ ե ր ի ն Լ ո ւկ ո լԱ Ո ս ի ն զ ր կ ե լ ե յ ի ն Ա ս ի ա յ ի ո ւ Կ ի լի -

կ ի ա յի կ ո ւ ս ա կ ա լո ւթ -յ ա ն պ ա շ տ ո ն ն ե ր ի ց ։ Զ ա յ ր ո ւ յ թ ն ա վ ե լի և ս ս ա ս տ ­

կ ա ց ե լ ե ր ն ր ա դ ե մ 6 8 թ վ ի ա ն ա ք ո ղ կ ռ ի կ ն ե ր ի ց Հ ե տ ո ։ Ն ր ա Հ ե ղ ի ­

ն ա կ ո ւ թ յ ա ն ա ն կ ո ւ մ ը Հ ռ ո մ ո ւ մ ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ո ւ մ ե ր , ր ն ա կ ա ն ա ր ա ր ,

ղ ո ր ք ի վ ր ա ։ Լ ե գ ե ո ն ա ր ն ե ր ի մ ե ք ա ր դ ե ն լ ո ւ ր ե ր ե յ ի ն պ տ տ ո ւմ , վ ո ր

Հ ռ ո մ ո ւ մ վ ո ր ո շ վ ա ծ ե Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն պ ա շ տ ո ն ի ց Հ ե ռ ա ց ն ե լ ։ Ա յս պ ի —

ս ո վ , 6 8 թ վ ի կ ո -ի *խ ե ր ի ց ո ւ ն ա Հ ա ն ք ի ց Հ ե տ ո , զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ս ա ն ֊

ձ ա ր ձ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ ժ ե ղ ա ն ո ւ մ ե ր և ն ր ա ն ց մ ե ք ս ա ս տ ­

կ ա ն ո ւ մ ե յ ի ն ը մ բ ո ս տ ո ւ թ յա ն ո ւ ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յա ն տ ր ա մ ա դ ր ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ Զ ո ր ք ն ա յ ժ մ պ ա Հ ա ն ք ո ւ մ ե ր , վ ո ր ի ր ե ն թ ո ւ յ լ տ ր վ ի

վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ Ի տ ա լի ա ։ Զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ծ ա ռ ա յո ւ -

թ յ ա ն ժ ա մ կ ե տ ը լ ր ա ն ո ւ մ ե ր 6 7 թ վ ի ն և վ ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց զ ի ն վ ո ­

ր ո ւ թ յ ա ն ը ն թ ա ց ք ո ւ մ կ ո ղ ո պ տ ե լ ե յ ի ն բ ա զ մ ա թ ի վ Հ ա ր ո ւս տ ք ա ­

ղ ա ք ն ե ր ո ւ շ ր ք ա ն ն ե լւ ' ա յ ժ մ ա յլ և ս ը ն չ ա զ ո ւ ր կ պ ր ո լե տ ա ր ն ե ր

չ ե յ ի ն , ա յ լ կ ա ր ո ղ ո ւ թ յա ն տ ե ր ե յ ի ն և ո ւ ն և ո ր ։ Մ ի ա ն գ ա մ ա յն *

բ ն ա կ ա ն ե , վ ո ր ն ր ա ն ք չ ե յ ի ն ո ւ զ ո ւ մ վ տ ա ն գ ի յ ե ն թ ա ր կ վ ե լ ն ո ր

կ ռ ի էքն ե ր ո ւ մ , ա յ լ շ տ ա պ ո ւ մ ե յ ի ն վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ Ւ տ ա լի ա և ա պ ր ե լ

ա յն տ ե ղ կ ո ւշ տ և ա ն դ ո ր ր ։

Շն ո ր Հ ի վ ի ր զ ո ր ք ի ը ն գ դ ի մ ո ւ թ յ ա ն ը Լ ո ւ կ ո ւ լ յո ս ը , ի ն չ պ ե ս

տ ե ս ա ն ք , ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա վ էէնալ Մ ի ք ա գ ե տ ք ո ւ մ 6 8 16 7 ք?՜վ_ի ա մ -

բ ո ղ ք ձ մ ե ռ ը ։ Մ ի ա յն 6 7 թ վ խ գ ա ր ն ա ն աԿղ բ Ի*^ ն ա թ ո ղ ե ց Տ ի գ ~

ր ա ն ա կ ե ր տ ն ո ւ Մ ծ բ ի ն ը և , ա ն ց ն ե լո վ Ց ե փ ր ա տ ի ա ք կ ո ղ մ ը ո է է ն ո ւ-

թ յ ա ն շ տ ա պ ե ց Պ ո ն տ ո ս ի ն ։ Ղ 'ա տ ա ր կ ե լո վ Մ ի ք ա գ ե տ ք ը և Հ ա ր ա վ ա ­

յ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը , ի ն չ պ ե ս մ ի ա ն գ ա մ ա յն ճ ի շ տ մ ա տ ­

ն ա ն շ ե լ ե Մ ո մ զ ե ն ը , Հ ր ա ժ ա ր վ ո ւ մ ե ր , ա ն շ ո ւ շ տ , բ ո լ ո ր ի ր փ ա յլ ո ւ ն

Հ ո ւ յս ե ր ի ց , վ ո ր կ ա պ վ ա Հ ա յ1լա 1լա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ի Հ ետ :

1 Տւ՚ս М о м м с е н , Р и м ск ая и стори я) III, եչ 68։

163

Մ ի ն չ Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ը Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի ն ո գ ն ո ւ թ յա ն ե ր գ ն ո ւ մ 1 ա ր -

դ ե ն Պ ո ն ա ո ս ո ւմ ս կ ս վ ե լ ե յ ի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր

ր ր ։ Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ը , վ ո ր ն ո ւ ն ե ր մ ո տ տ ա ս ը Հ ա զ ա ր զ ո ր ք 1 ս կ զ ր ո ւ մ '

ա շ խ ա տ ե ց խ ո ւ ս ա փ ե լ ը ն դ հ ա ր ո ւ մ ի ց և ա մ ր ա ց ա վ ի ր ■ ճ ա մ բ ա ր ո ւ մ

Գ ա զ ի ո ւ ր ա յի մ ո տ ։ Ս ա կ ա յն յ ե ր ր Մ ի Հ ր դ ա տ ն ո ւ զ ե ց ս լա չա ր ե լ Գ ա ֊

դ ա սա ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ո ւ ր գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի Հ ա -

փ ը շ տ ա կ ա ծ ա վ ա ր ն ո ւ գ ո ւ յ ք ը Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը ս ր ա ն

Հ ա ր կ ա դ ր ե ց ի ն ո գ ն ո ւ թ յ ա ն գ ն ա լ Գ ա դ ա սա յ ի կ ա յա զ ո ր ի ն ։ Գ ո ւր ս

գ ա լո վ ա մ ր ա ց ր ա ծ ճ ա մ բ ա ր ի ց ' Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ը ս տ ի պ վ ա ծ յե զ ա վ մ ա ր -

ա ի բ ռ ն վ ե լ Մ ի Հ ր դ ա ա ի Հ ե տ Գ ա զ ի ո ւ ր ա յի և Զ ե լ ա յի մ ի Հ և խ ի ս տ

վ տ ա ն գ ա վ ո ր վ ա յր ո ւ մ ։ Չ ն ա յա ծ վ ո ր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ց ո ւ յ ց տ վ ի ն

թ շ ն ա մ ո ւ ն ո ւ ժ ե ղ դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն Հա յ - պ ո ն տ ա կ ա ն զ ո բ ք ե ր ը կ ա ­

ր ո ղ ա ց ա ն յ ե տ մ ղ ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ ե տ և ա զ ո ր ը մ ի տ ղ մ ո ւտ ձ ո ր ի մեՀք-

ո ւ ր ն ա գ ր ե թ ե ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ յա մ բ կ ո տ ո ր վ ե ց է Փ ա խ ո ւս տ ի և յ ի ն դ ի ­

մ ե լ ո ւ ա զ ա տ վ ե լ մ ի մ ի ա յն ի ն ք ը Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ը և Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ և ֊

ծ ե լա զ ո ր ը ։

Ը ս տ Ա պ պ ի ա ն ռ ս ի և Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն Հ ո ռ -

մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ց ս պ ա ն վ ե լ ե յ ի ն ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ո ւ մ 2 4 ռ ա զ մ ա կ ա ն

տ ր ի բ ո ւ ն ն ե ր է 1 5 0 Հ ա ր յո ւ ր ա պ ե տ ն ե ր և մ ո տ 7 0 0 0 զ ի ն վ ո ր ն ե ր г

Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի ա յս ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս ո ւ —

շ ա դ ր ա վ ե Կ ի կ ե ր ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ը մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ և , վ ո ր

ի ն ք ը , Հ ե տ և ե լո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ մ ա գ ի ր ն ե ր ի ո ր ի ն ա կ ի ն 1 լ ռ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ե պ ա Հ պ ա ն ե լ ո ւ պ ա ր տ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ։ Վ ե ր Հ ի ն ս , ա ս ո ւ մ և

Կ ի կ ե ր ո ն ը յ ա յն ք ա ն մ ե ծ ե ր , վ ո ր գ լխ ա վ ո ր Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ը ի մ ա ­

ց ե լ ե ր ն ր ա մ ա ս ի ն վ ո չ թ ե ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ղ լր ա բ ե ­

ր ի ց » ա յ լ ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե Հ պ տ տ ո ղ լ ո ւ ր ե ր ի ց ՜ ։ Ս պ ա ն վ ա ծ ն ե ր ի դ ի ա կ ­

ն ե ր ը , յ ե ր ե ք տ ա ր ի ա ն թ ա ղ Տքնա լուց Հ ե տ ո , Հ ո ղ ի ն ե ր Հ ա ն ձ ն ե լ

Պ ո մ պ ե յո ս ը 6 4 թ վ ի ն ։

Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը դ ե ռ և ս կ ե ս ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն ե ր գ տ ն վ ո ւ մ , յ ե ր բ ն ա

տ ե ղ ե կ ա ց ա վ , վ ո ր Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ը , վ ո ր ի ն ն ա ո գ ն ո ւ թ յ ա ն ե ր գ ն ո ւ /Ր ՝

ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ե ր կ ր ե լ թ շ ն ա մ ո ւ ց ։ Ն ա ո ւ զ ե ց վ ե ր ս կ ս ե լ ճ ա ­

կ ա տ ա մ ա ր տ ը և վ ր ե ժ ՛ ա ռ ն ե լ Մ ի Հ ր դ ա տ ի ց Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի պ ա ր տ ո ւ -

թ քա ն Հ ա մ ա ր , ս ա կ ա յն Մ ի Հ ր դ ա տ ը մ ա ր տ ը չ ը ն դ ո ւ ն ե ց և , ն ա խ ա ­

պ ա տ վ ո ւ թ յո ւ ն տ ա լո վ մ ա ր տ ա վ ա ր ո ւ թ յա ն ն ա խ կ ի ն դ ո ր ծ ե լա կ ե ր -

պ ի ն ճ գ ե ր ա դ ա ս ե ց ս պ ա ս ե լ Տ ի գ ր ա ն ի ն և վ ե ր ս կ ս ե լ ն ր ա Հ ե տ մ ի տ -

1 Տ ս ս Ա պ պ ; Մ ի Հ ր գ . , գ լ . 8 9 և Պ լ ո ւ ա ա ր ք ո ս , Լ ո ւ / լ ո ւ լ գ լ , 3 3 ։

2 Տես О е 1ш р . Р о т р е И , IX , 25 :

164

..սին լ ե ռ ն ա յի ն փ ո ք ր պ ա տ ե ր ա զ մ ը ^ վ ոբ ը յ ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ) փ ա յ -

ձ ոէ֊ն Հ ե տ և ա ն ք ն ե ր ե ր տ վ ե լ 6 8 թ փ ի կ ո ւ ի ֆ յե ր ո ւ մ ։

Գ ա զ ի ո ւ ր ա յի ո ւ Զ ո լ ա յի կ ո ղ մ ե ր ի ց է ո ւ ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ե ր

■կրևլ Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ը Մ ի Հ ր դ ա տ ը շ տ ա պ ե ց յ ե տ ք ա շ վ ե լ Փ ո ք ր Հ ա յվ > յ

.վ ե ր ց ն ե լո վ ի ր Հ ետ ա յն ք ա ն պ ա շ ա ր ե ղ ե ն ) վ ո ր ք ա ն Հ ն ա ր ա վ ո ր ե ր

տ ա ն ե ^ ։ Ի ս կ ա յն ) ի ն չ վ ո ր դ ժ վ ա ր ե ր տ ա ն ե ի ն ա վ ո Հ ն չ ա ց ր ե ց )

վ ո ր պ ե ս զ ի դ ժ վ ա ր ա ց ն ե թ շ ն ա մ ո լ պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ը ։ Ւ ն չպ ե ս վ կ ա —

յո ւ յմ ե Կ ա ս ս ի ո ւս Գ ի ո ն ը 2, ն ա ի ր զ ո ր ք ի Հ ե տ ն ա Հ ա ն ֆ ե լ ե ր Տ ա —

լ ա վ ր ա յի բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ը և ք ա մ ր ա ն ա լո վ ա յս տ ե ղ ս պ ա ս ո ւ մ ե ր

Տ ի գ ր ա ն ի գ ա լ ս տ յա ն ։ Յ ե վ ն ո ւ յ ն ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ Ա տ ր պ ա տ ա էլա ն ի

թ ա գ ա վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ը , վ ո ր ը Տ ի գ ր ա ն ի փ ե ս ա ն ե ր ճ Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի

Հ ա ր ձ ա կ ո լք ք ե ե ր ո վ Հ ա լա ծ ո ւ մ ո ւ ս ր ի յ ե ր ք ա շ ո ւ մ ա յս ո ւ ա յ ն կ ո ղ մ

բ ր վ ա ծ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն փ ո ք ր զ ո ր ա մ ա ս ե ր ը ^ ։

6 7 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ը և ն ր ա զ ո ր ք ը գ տ ն վ ո ւ մ և յի ն

Փ ո ք ր Հ ա յ ք ո ւ մ ճ դ ե մ Հ ա ն դ ի մ ա ն Մ ի Հ ր դ ա տ ի զ ո ր ա բ ա ն ա կ ի ։ Ւ ս կ

թ ի կ ո ւ ն ք ի ց 9 ի ն չ պ ե ս և 6 8 թ վ ի կո.ի է խ ե ր ո ւմ ) ն ր ա ն ս պ ա ո ն ո ւ մ ե ր

Տ ի գ ր ա ն ը յ վ ո ր ը վ ե ր ա գ ր ա վ ե լ ե ր ա ր դ ե ն ի ր բ ո ւ ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

Հա յ կա կ ա ն Հ ա ր ա վ ա յ ի ն յե ր կ ր ն ե լ ։ը և պ ա տ ր ա ս տ վ ո ւ մ ե ր ո գ ն ո ւ ֊

թ յ ա ն գ ա լո ւ ա ն ե ր ո ք ը ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ո ւ ն ր ա զ ո ր ք ի գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը

խ ի ս տ ծ ա ն ր ե ր է վ ո ր ո վ Հ ե տ և Հ ա յ—պ ո ն տ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ն ա ն ը ն գ Հ ա տ

ո ւ ժ ե ղ ա ն ո ւ մ ե յ ի ն ո ւ ս տ ա ն ո ւ մ թ ա ր մ զ ո ր ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր յ մ ի ն չդ ե ռ .

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ը , վ ո ր ը շ ա ր ո ւ ն ա կ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ե ր կ ր ե լ գ ր ե -

թ ե չ ե ր ս տ ա ն ո ւ մ ո ժ ա ն դ ա կ ն ո ր զ ո ր ա մ ա ս ե ր ։

Ս*ՐԳՀ Կ.ա Ս Ի Ք ո ւ ն ե ն ա լո վ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ի լր ա ց մ ա ն ' Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը

Փ ո ք ր Հ տ յ ք ի ց ս ո ւ ր Հ ա ն գ ա կ ն ե ր ո ւ ղ ա ր կ ե ց Կ Ի ւէհ .Ի ա ձԻ ն ո ր ը ն տ ի ր

Կ վ ի ն տ ո ւ ս Մ ա ր կ ի ո ւ ո Ռ ե ք ս կ ո ւ ս ա կ ա լի մ ո տ և խ ն դ ր ե ց ն ր ա ն ի ց

ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ։ Ա յս Վ ^ ր ք ի ն ը ) վ ո ր ն ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ գ ն ո ւ մ ե ր ի ր

շ ր ք ա ն ը % ա ր դ ե ն Հ ա ս ե լ ե ր Լ ի կ ա ո ն ի ա և ո ւ ն ե ր ի ր տ ր ա մ ա դ ր ո ւ ­

թ յ ա ն տ ա կ յ ե ր ե ք լ ե գ ե ո ն ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը լ ի ա Հ ո ւ յս ե ր } վ ո ր Մ ա ր —

կ ի ո ւ ս Ռ ե ք ս ն ի ր խ ն դ ի ր ը չ ի մ ե ր ժ ի ) վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա Հ ե տ և ո ր դ ե ր

ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ի և ն ո ւ յն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ յա ն և մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ի ր ք ե ­

՜ն ա կ ա լէ ե ր ։ Ս ա կ ա յն տ յ դ մ ի ա ն գ ա մ ա յն զ ո ւ ր Հ ո ւ յս ե ր ե յ ի ն ։ Մ ա ր -

կ ի ո ւ ս Ռ ե ք ս լ ւ մ ե ր ժ ե ց ն ր ա ի *ն գ ի ր ը և պ ա տ ա ս խ ա ն ե ց } վ ո ր ի ր

զ ո ր ք ե ր ը չ ե ն Հ ա մ ա ձ ա յն վ ո ւ մ գ ն ա լ Հ ա յա ս տ ա ն 4*

1 Տ ե ս Ա պ սլ ի ա % ., Մ ի Հ ր գ . , գ լ . 9 0 1

2 Գ ք . 3 6 , գ լ . 1 4 , 2 ,

3 Տես 7* Է ո Ъ, գ ք . 3 6 , գ լ . 1 4 , 2 ։

4 Տ ե ս Ս ա լ լ ո и и МП ի Ո Լ ս , V , քք. 1 2 ե. 1 3 , Հ ա մ ե մ ա տ ն ն ա և Ե ա и ս Է ո ւ. ս

'Գ Է ո %, 3 6 , 1 5 , 1 և 1 7 , 2ս

165

Վ ա տ ե յ ի ն ն ա և Հ ռ ո մ ի ց Հ ա ս ա ծ լ ո ւ ր ե ր ը ։ Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի սլա ր՝-

ա ո ւ թ յ ա ն լո ւ ր ը Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ա կ ա ն ե ր Հ ա ս ն ե լո ւ ց Հ ե տ ո 1 Լ ո ւ -

կ ո ւ լլո ս ի Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր ը ն ո ր ա ո ֊ի թ ո ւ ն ե ց ա ն ս ա ս տ կ ա ց ն ե լո ւ

ի ր ե ն ց ԱԼա յ ք ա Ր Ը ն ր ա դ ե մ ։ 6 7 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը ն ր ա ն ք կ ա ր ո ղ ա ց ա ն -

Հ ա ս ն ե լ ի ր ե ն ց վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ն պ ա տ ա կ ի ն ։ Ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն տ ր ի ր ո ւ ն

Գ ա ր ի ն ի ո ւ ս ի ա ռ ա Հ ա ր կ ո ւ թ յա մ ր ՚ Հ ռ ո մ ո ւ մ ը ն դ ո ւ ն վ ե ց մ ի ն ո ր

ո ր ե ն ք , վ ո ր ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ց յե տ ե ր վ ե ր ց ն ո ւ մ ն ր ա Հր ա մ ա ն ա տ ա ֊

ր ո ւ թ յ ա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ը ն դ դ ե մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի , ի ն չ պ ե ս և Թ ի թ ա ն ի ա յ ի

ո ւ Պ ո ն տ ո ս ի կ ո ւ ս ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , և տ ա լի ս ե ր ա յդ ի ր ա վ ո ւ ն ք ­

ն ե ր ը ն ո ւ յ ն տ ա ր վ ա կ ո ն ս ո ւ լ Մ ա ն ի ո ւ ս Ակ_իլի ո ւ ս Գ լա բ ր ի ո ն ի ն ։

Ն ո ւ յն ո ր ե ն ք ո վ ա ր ձ ա կ ո ւ ր դ ե ր տ ր վ ո ւ մ Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ի Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ­

ր ո ւ թ յ ա ն տ ա կ գ տ ն վ ո ղ ա յ ն լ ե գ ե ո ն ա ր ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ց ծ ա ռ ա յո ւ ­

թ յ ա ն ժ ա մ կ ե տ ն ա ր դ ե ն 1Րա Յ^Լ ե ր ։ Որ ե ն ք ը Հ ա կ ա ռ ա կ ո ղ ն ե ր ի ն

ս պ ա էէն ո ւ մ ե ր ն ր ա ն ց գ ո ւ յ ք ի ր ո ն ա գ ր ա վ մ ա մ ր ։ Հ ռ ո մ ի ա յս կ ա ր դ ա -

դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ը ^ , ի ս կ ո ւ յն

Հ ր ա պ ա ր ա կ վ ե լ ե յ ի ն ա մ բ ո ղ Հ Ա ս ի ա յո ւ մ ։

Ա յս պ ի ս ո վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը , վ ո ր ն ա ր դ ե ն վ ա ր կ ա բ ե կ ե ր յ ե ղ ե լ ի ր

բ ա ն ա կ ո ւ մ 6 8 և 6 7 թ վ ե ր ի ռ ա ղ մ ա կ ա ն ա ն ա ջ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ո ւ

պ ա բ տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ո ր ե ն ք ի Հ ր ա պ ա ր ա ­

կ ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո կ ո ր ց ր ե ց բ ո լո ր ո վ ի ն ի ր վ ա ր կ ն ո ւ Հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը ։

Գ տ ն վ ե լո վ ա յս պ ի ս ի ծ ա ն ր դ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե Հ Հ ն ա տ ե ս ա վ , վ ո ր ի ր ե ն

ո ւ ր ի շ լէո1 է ն չ բ ա ն չ ե ր Տքնում ա ն ե լ , ք ա ն Հ ա ն ձ ն ե լ Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ­

ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ո ն ս ո ւ լ Գ լա բ ր ի ո ն ի ն , վ ո ր ն ա ր դ ե ն ժ ա մ ա ն ե լ ե ր ф п -

Ք Ը Բ Աս ի ա ։ Ն ա խ ն դ ր ե ց ա յս վ ե ր Հ ի ն ի ն , վ ո ր Հ ա մ ա ձ ա յն Հ ռ ո մ ե ա ­

կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի վ ո ր ո շ մ ա ն ը ն դ ո ւ ն ե ի ր ե ն ի ց զ ո ր ք ի գ ե ր ա գ ո ւ յն Հ ը -

ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Ս ա կ ա յն Գ լա բ ր ի ո ն ը և ս , ի ն չ պ ե ս և Մ ա ր ֊

կ ի ո ւ ս Ռ ե ք ս ը , մ ե ր ժ ե ց ն ր ա խ ն դ ի ր ը և չՀ ա մ ա ձ ա յն ե ց վ ե ր ց ն ե լ ի ր

վ ր ա ն ր ա պ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ պ ա շ տ ո ն ը , վ ո ր ը դ ա ռ ե լ ե ր չա փ ա զ ա ն ց

դ ժ վ ա ր ո ւ վ տ ա ն գ ա վ ո ր ։9

Ա յս պ ի ս ո վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը , թ ո ղ ն վ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ ի ն ք ն ի ր ե ն և վ ա ­

խ ե ն ա լո վ , վ ո ր V ի Հ ր դ ա տ ն ո ւ Տ ի գ ր ա ն ն ի ր ե ն կ ա ր ո ղ ե ն շբ Հ ս ւ -

պ ա տ ե լ Տ ա լա վ ր ա յ ի մուր* Հ ր ա մ ա ն տ վ ե ց ի ր զ ո ր ք ի ն ա ր շ ա վ ե լ Տ ի գ ­

ր ա ն ի դ ե մ , Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լո վ , վ ո ր կ ա Տ_ո զ վ է Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ի բ ե ր ե լ

ն ր ա Հ ո գ ն ա ծ զ ո ր ք ը , վ ո ր ը շ տ ա պ ո ւ մ ե ր ո գ ն ո ւ թ յ ա ն դս>լ Մ ի Հ ր դ ա —

տ ի ն և ա ր դ ե ն գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Տ ե փ բ ա տ գ ե տ ի մ ո տ ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն լ ե ­

գ ե ո ն ն ե ր ը ս կ զ բ ո ւ մ , թ վ ո ւ մ ե ր , թ ե կ ա տ ա ր ո ւ մ ե յ ի ն ն ր ա Հ ր ա մ ա ն ը ?

I ՄիՀրղատ ա, զ է 90, Համեմատն Ա ա լ լ ո ւ ս տ ի ո ւ ս V, քք. 14 (1Հք1է2)?

166

Ս ա կ ա յն ձ^Ս\ք* ն ր ա ն ք , դ ո ւ ր ս դ ա լո վ Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի ց ճ Հ ա ս ա ն մ ե ծ

ճ ա ն ա ս լա ր Հ ի մ ո ա , վ ո ր ր մ ի կ ո ղ մ ի ց դ ն ո ւ մ ե ր դ ե ս լի Յ ե վ ւր ա տ գ ե .

տ ը , ի ս կ մ յո ւ ս կ ո ղ մ ի ց ճ դ ե ս լի *հ ա լա տ ի ա ճ ն ր ա ն ք Հ ր ա ժ ա ր վ ե ց ի ն

դ ն ա լ Հա յ ե ր ի դ ե ժ և գ ե ր ա դ ա ս ե ց ի ն յ ե ա դ ա ո ն ա լ ա ր Ա մ ո ւ տ ք ։ Զ ի ն ­

վ ո ր ն ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա ս ը , . վ ո ր ո ն ց ծ ա ռ ա յո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն

ա ր դ ե ն Լ ր ո ՚ց ե լ ե ր ճ Հ ա յտ ն ե ց ի ն , վ ո ր Հ ա մ ա ձ ա յն ո ր ե ն ք ի ա ր դ ե ն

ի ր ե ն ք ա ր ձ ա կ վ ա ծ ե ն ծ ա ռ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց և վ ո ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ն ա յլե ս

ի ր ա վ ո ւ ն ք չ ո ւ ն ի ի ր ե ն ց ա ո ա ք ն ո ր դ ե լ ո ւ ։

« А ո ւ Հ ե տ և յ ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ Ա Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ը^ , Լ ո ւ կ ո ւ լչո ս ր ,

տ խ ո ւ ր ու. Հ ո ւս ա Հ ա տ վ ա ծ , մ տ ն ո ւ մ ե ր ՛Ա րա նց վ ր ա ն ն ե ր ը , ն ա և դ ի -

մ ո ւ մ ե ր ն ր ա ն ց ա ն հ ա տ ա պ ե ս ։ Ն ա լա ց ե ր լ ի ն ո ւ մ , ա ղ ա չ ո ւ մ և

մ ի ն չ և ի ս կ Հ ա մ բ ո ւ ր ո ւ մ ե ր ն ր ա ն ց ձ ե ռ ք ե ր ը բ ա յ ց ի զ ո ւ ր ։ Հ ռ ո մ ե ա ֊

կ ա ն ղ որ .ր ը էէեաց ա ն դ ր դ վ ե լի ո ւ կ տ ր ա կ ա ն ա պ ե ս մ ե ր ժ ե ց գ ն ա լ

Տ ի դ ր ա ն ի ո ւ Հ ա յե ր ի դ ե մ , և Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա վ յե ա

ք ա շ վ ե լ դ ե պ ի Գ ա լա տ ի ա ՜է Ա ր ձ ա կ ո ւ ր դ ս տ ա ց ա ծ զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը Հ ա -

մ ա ձ ա յն ե ց ի ն ս ա կ ա յն ՛մնալ ն ր ա բ ա ն ա կ ո ւ մ մ ի ն չ և ա մ ա ռ վ ա վ ե ր Հ ը

և Հ ա յտ ն ե ց ի ն , վ ո ր յ ե թ ե ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ ա մ ի ջ ո ց ո ւ մ թ շ ն ա մ ի ն չ ե ­

ր և ա ո ւ չ կ ռ վ ի Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի Հ ե տ ' ն ր ա ն ք ա յն ո լՀ ե տ և ի ր ե ն ց

ա զ ա տ կՀ ա մ ա ր ե ն ո լ կ ց ր վ ե ն ։ Լ ո լկ ո Լ Ա Ո ս ը , վ ո ր ը դ ո Հ ո լի տ ի լ ի ֊

ն ե ր , վ ո ր ա ր ձ ա կ ո ւ ր դ ա վ ո ր ն ե ր ն ա ռ ժ ա մ ա ն ա կ Ա հ ո ւմ ե ն բ ա ն ա կ ո ւ մ 1

Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ ա յ դ ս լա յմ ա ն ն ե ր ը , և 6 7 թ վ ի

ա մ բ ո ղ ջ ա մ ա ռ ը ն ր ա ղ ո ր ք ը Հ ա մ ա ձ ա յն ա յդ ս լա յմ ա ն ի կ ա ն գ ն ա ծ

И Ьш д ա ն շ ա ր ժ Գ ա լա տ ի ա յի ա ր և ե լ յա ն շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւ մ և , գ լխ ա վ ո —

ր ա ս լե ս է Տ ր ո կ մ ե ր ի յե ր կ ր ո ւ մ ։

՛հ ո ւ յն ա յս 6 7 թ վ ի ն , յ ե ր ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը խ ա ղ ա լ ի ք ո ւ ծ ա ղ ր ի

ա ռ ա ր կ ա յ ե ր դ ա /լե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ո ւ մ 1 Մ ի Հ ր դ ա տ ը վ ո չ մ ի ա յն

կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր տ ի ր ե լ ի ր ա մ բ ո ղ ^ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ը , ա յ լ և ն ր ա Հ ե ­

ծ ե լա զ ո ր ն ա ր դ ե ն ա ս պ ա տ ա կ ո ւ մ ե ր Բ ի թ ա ն ի ա յի ա ր և ե լ յա ն շ ր ^ ա ն -

ն ե ր ը , ի ս կ Տ ի գ ր ա ն ը , Տ ե փ ր ա տ գ ե տ ն ա ն ց ն ե լո ւ ց Հ ե տ ո 1 ն ե ր ս ե ր խ ո ւ ­

ժ ե լ հ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա '* և ի ր փ ե ս ա յի յ Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի Մ ի Հ ր դ ա տ թ ա -

1 Տ *ս Լ ու/լուլ., զ լ , 35։3 Հռոմեական զորքի ա նվթա ր վերադարձը Փոքր Աս իա Մ ո մզեն ը Համա—

րում ե զինվոր ավան գործ՛ում ա յնպ իսի մի Հրաչքյ վորն իրենից դատ յե տ և

թ ո ղ ն ո ւմ մինչև ի սկ 'Բսհնոփոնի նաՀանՀը (տ ես РИМСКЗЯ ИСТОрИЯ, 111, ե9 6 4 ): Մ ոմղենի ա յս գնահատականը ակներև, մի չա փ ա զա նցութ յուն ե, վորովՀետԱ Լուկուլլոսը Սիքագետքից նաՀանՀել եր Փոքր Սասիաէ գլխավորապես, Ծոփքի և նապպազովկիայի վրա յո վ , վորոնք րա րեկա մ ու դաշնակից յերկրներ ե յի ն ։

Հ 8 Ни Պ լ ո ւ и»., Լ ո ւ կ գլ. 36 ։ Մպպիանոսի մոտ (գլ* 9 1 ) ^ապպադով— կիա յի վրա Հարձակումը վերա գրվա ծ ե ՄիՀրգատ Պոնտացուն։

167

գ ա վ ո ր ի Հ ե տ , Ն վ ա ճ ո ւ մ ո ւ ա վ ե ր ո ւ մ ե ր ա յդ յե ր կ ի ր ը , Ն ա ն ո ր ի ց

կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր Հ ա լա ծ ե լ ո ւ դ ո ւ ր ս վ տ ա ր ե լ յե ր կ ր ի ց Կ ա պ պ ա դ ո վ ֊

կ ի ա յի Ա ր ի ո ր ա ր զ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի ՛ս , վ ո ր լլ վ ո չ մ ի ո գ ն ո լ թ յ ո լ ն չե ր

ս տ ա ց ե լ վ ո չ է ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ց , վ ո չ ն ր ա փ ո խ ա ն ո ր դ Գ լա ր ր ի ո ն ի ց և վ ո չ

ե լ Կ ի լի կ ի ա յի ն ո ր կո լա ա կա լի ց ^ ։

6 7 ա մ ա ռ ը Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի մ ո տ յե կ ե լ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ­

ր ա կ ո ւ յտ ի լի ա զ ո ր ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ն ա խ ն դ ր ե լ ե ր ո ւ ղ ա ր կ է լ Պ ո ն տ ո ս ,

վ ո ր պ ե ս զ ի ն ր ա ն ք Հ ա մ ա ձ ա յն ը ն դ ո ւ ն վ ա ծ կ ա ր գ ե ր ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե ն

ն վ ա ճ վ ա ծ յե ր կ ր ի գ ո ր ծ ե ր ը ։ Ս ա կ ա յն ա յս լի ա զ ո ր ն ե ր ի գ ա լն ա յժ մ ,

ի Հ ա ր կ ե , մ ի ա ն գ ա մ ա յն ա ն ի մ ա ս տ ե ր ։ 6 7 թ վ ի ա մ ա ռ ը Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի -

ն ե ր ը Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ ա յլև ս չ ո ւ ն ե յ ի ն և վ ո չ մ ի թ ի զ Հող և ա յգ յ ե ր -

կ ի ր ը Հ ա ր կ ա վ ո ր ե ր վ ե ր ս տ ի ն ն վ ա ճ ե լ զ ե ն ք ի ո ւ ժ ո վ ։

6 7 թ վ յի ա մ ա ռ վ ա վ ե ր ք ի ն Լ ո ւկ ո ւ լլո ս ի բ ա ն ա կ ի ց խ մ բ ե ր ո վ

Հ ե ռ ա ց ա ն ա ր ձ ա կ ո ւ ր դ ս տ ա ց ա ծ զ ի ն վ ո ր ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ծ ա ռ ա յո ւ ­

թ յ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ա ր դ ե ն լր ա ց ե լ ե ր ։ Ն մ ա ն ա պ ե ս և յե ր ի տ ա ս ա ր դ

զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը Հ ո ւ զ ե ց ի ն Տքնալ ն ր ա մ ո տ և գ ե ր ա դ ա ս ե ց ի ն

շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ի ր ե ն ց զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ը կ ո ն ս ո ւ լ Գ լա բ -

ր ի ո ն ի մ ո տ ք վ ո ր ն , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ք ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ ե ր ի բ ր և Լ ո ւ կ ո ւ լ -

լո ս ի փ ո խ ա ն ո ր դ ։ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ա ս ե լ ո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա յս մ ե ծ զ ո ­

ր ա վ ա ր ի մ ո տ ա յ ժ մ Տքնացել ե յ ի ն մ ի մ ի ա յն ա ն ն շ ա ն թ վ ո վ զ ի ն վ ո ր ­

ն ե ր , վ ո ր ո ն ք բ ո լո ր ո վ ի ն ա ղ ք ա տ ե յ ի ն և չ ո ւ ն ե յ ի ն փ ո ղ ճ ա ն ա -

պ ա ր Հ ա ծ ա խ ս ի Հ ա մ ա ր ։

Ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի վ ա ր ա ծ պ ո ն տ ա կ ա ն ո ւ

Հ ա յկ ա կ ա ն պ ա տ ե րա զքք նե ր ը 9 վ ո ր ն ա փ ա յլ ո ւ ն կ ե ր պ ո վ ս կ ս ե լ ե ր

յ ո թ ը տ ա ր ի ա ռ ա ք , վ ե ր ք ա ն ո ւ մ ե յ ի ն ա յս պ ի ս ո վ բ ո լո ր ո վ ի ն ա ն ­

փ ա ռ ո ւ ն ա կ կ ե ր պ ո վ ։

« Հ ե ն ց ա յս պ ե ս , --- ա ս ո ւ մ ե Ռ ե յն ա ք ը ,--- յ ո^ Ր տ ա ր վ ա

կ ա տ ա ղ ի պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց Հ ե տ ո 1 դ ե պ ք ե ր ը պ ա ր զ ա պ ե ս Հ ա ն գ ե լ

ե յ ի ն դ ա ր ձ յա լ ն ո ւ յ ն մ ե կ ն ա կ ե տ ի ն ։ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի • ւք ե ծա մ ե ծ

Հ ա ղ թ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը չ ք ա ն ո ւ մ ե յ ի ն ի ն չ պ ե ս մ ի յ ե բ ա ղ ։ Հ ռ ո մ ե ­

ա կ ա ն ա ր ծ ի վ ն ե ր ը ն ո ւ յն պ ի ս ի ա ր ա գ ո ւ թ յա մ բ է ի ն չ պ ե ս ն ր ա ն ք

գ ն ա ց ե լ ե յ ի ն . ա ռ ա ք Հ յ ե տ դ ա ր ձ ա ն Յ ե փ ր ա տ ի ց դ ե պ ի Տ ա վ ­

ր ո ս և Տ ա վ ր ո ս ի ց դ ե պ ի Հ ա լի ս ։ Կ ա պ պ ա գ ո վ կ ի ա ն ա ր դ ե ն կ ո ր ց ը -

վ ա ծ ե ր , Р ի թ ա ն ի ա ն ա ն դ ա մ ա տ վ ա ծ } պ ր ո վ ի ն ց ի ա Ա ս ի ա ն

վ տ ա ն գ վ ա ծ ի ։ ՚

1 Տ ե ս ի п ն , գ ք . 3 6 , գ լ . 1 7 , 1 և. Ц ի կ ե ը ո ն , Պ ո մ ս լե յ ո ս ի Հ ր ա մ ա ն ա ­

տ ա ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , V, 1 2 ։

2 Մ ի Հ ր գ ա տ ., գ լ . 9 0 ։

3 К е I ո а с հ, М Ш Ш сЫ е ЕираЮ г, եչ 377»

168 .

Թէ. վ ո ր ք ա ն ծ ա ն ր դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր ս տ ե ղ ծ վ ե լ Փ ո ք ր Ա ս ի ա յո ւ մ

'137 թ վ է Վ ա ր ք ե ր ի ն 1 ա յ դ մ ա ն ր ա մ ա ս ն մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր վ ա ծ Կ ի ֊

.կ ե ր ո ն ի «՜Պ ո մ պ ե յ ո ս ի Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ս ճ ա ռ ո ւ մ ։ / 'ր

■ ա յգ ձ ա ո ի մ ե ք 1 Կ ի կ ե ր ո ն ը ն շ ո ւ մ ե ։ վ ո ր Բ ի թ ա ն ի ա յո ւ մ Հ ր դ ե Հ վ ա ծ

■ ո ւ վ ո փ ն չա ց վ ա ծ ե յ ի ն բ ա զ մ ա թ ի վ դ յո ւ զ ե ր ե վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա մ ՝—

յ?-ո դ ք Ա ս ի ա ն ս պ ա ս ո ւ մ ե ր , վ ո ր յե ր կ ո ւ Հ զ ո ր թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը , վ ո —

յ ւ ո ն ք Հ ռ ո մ ի ա մ ե ն ա վ ո խ ե ր ի մ թ շ ն ա մ ի ն ե ր ն ե յ ի ն , կ ը ն ե ր խ ո ւ ժ ե ն

շ ո ւ տ ո վ և կ ա վ ե ր ե ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն շ ր ք ա ն ն ե ր ը ։ Վ տ ա ն գ ե ր ս պ ա ո ն ո ւ մ ՝,

ն ր ա ա ս ե լո վ , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն դ ր ա մ ա տ ե ր ե ր ի Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , վ ո ր

՛ն ր ա ն ք զ ե տ ե ղ ե լ ե յ ի ն պ ե տ ա կ ա ն է*ա ր կ ե ր ի Հ ա վ ա ք մ ա ն գ ո ր ծ ո ւ մ ։

Հ ո ւ ս ա լք վ ե լ ե յ ի ն , ա ս ո ւ մ ե ն ա , բ ա ժ ն ե տ ե ր ե ր ը ե վ ա ր ձ կ ա լա կ ա ն

յ բ ն կ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի գ ո ր ծ ա կ ա լն ե ր ը , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ր ա ն ք գ ի տ ե յի ն ,

վ ո ր թ շ ն ա մ ո ւ ձ ի ա վ ո ր ք ո կ ա տ ն ե ր ի ա ս պ ա տ ա կ ն ե ր ը կ ա ր ո ղ ե յ ի ն

ի ր ե ն ց զ ր կ ե լ ա մ բ ո ղ ք տ ա ր վ ա յե կ ա մ ո ւ տ ի ց ։ Վ ա խ ե ն ո ւ մ ե յ ի ն վ ա ր —

ձ ա կ ա լն ե ր ն ա ն գ ա մ ի ր ե ն ց ս տ ր ո ւ կ ն ե ր ի ց , վ ո ր ո ն ց ն ր ա ն ք պ ա Հ ո ւ մ

. ե յ ի ն տ ր ո տ ա վ ա յ ր ե ր ո ւ մ ո ւ ՝ա ր տ ե ր ո ւ մ , ն ա վ ա Հ ա ն գ ս տ ն ե ր ո ւ մ ո ւ

պ ա Հա կ ա կ ե տ ե ր ո ւ մ ։

0 7 թ վ ի ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ծ ա ն ր

ո ւ ա ղ ե տ ա լի յ ե ր դ ա ռ ե լ վ ո Հ մ ի ա յ ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Ա ս ի ա յ ո ւ մ , ա յ լ և

■ծ՛ովի վ ր ա ո ւ ն ա և բ ո ւ ն Ի տ ա լի ա յ ո ւ մ ։ Չ ա փ ա զ ա ն ց ո ւ ժ ե ղ ա ց ե լ

. ե յ ի ն ա յ դ ժ ա մ ա ն ա կ ծ ո վ ա Հ ե ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք պ ա ր զ ա պ ե ս տ ե ր ո ւ

տ ն ո ր ե ն ե յ ի ն դ ա ռ ե լ Ե գ ե յա ն ո ւ Մ ի ք ե ր կ ր ա կ ա ն ծ ո վ ե ր ի ։ Ն ր ա ն ք

Հ ա ր ձ ա կ վ ո ւ մ ե յ ի ն վ ո Հ մ ի ա յն ա ռ ա ն ձ ի ն ն ա վ ե ր ի , ա յ լ ն ա և ռ ա զ ­

մ ա կ ա ն ն ա վ ա խ մ բ ե ր ի վ ր տ ։ Ն ր ա ն ք շ ա ր ո ւ ն ա կ կ ո ղ ո պ տ ո ւ մ ե յ ի ն

ծ ո վ ա փ ն յա շ ր ք ա ն ն ե ր ը և գ ե ր ի ե յ ի ն տ ա ն ո ւ մ մ ի ն կ և ի ս կ ա մ ե ն ա -

ա կ ա ն ա վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա շ տ ո ն յա ն ե ր ի ն ո ւ զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ի ն ։

Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը ծ ո վ ո վ Հա փ ա զ ա ն ց վ տ ա ն գ ա վ ո ր ե ր դ ա ռ ե լ և

Ի տ ա լի ա յ ո ւ մ ո ւ ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս Հ ռ ո Ա ո ւմ , վ ո ր ը Հ ա ց ա Հ ա տ ի կ ե ր

.ս տ ա ն ո ւմ * ոտ ա ր յ ե բ կ ր ն ե ր ի ց ճ Հ ա ց ի գ ն ե ր ը խ ի ս տ բ ա ր ձ ր ա ց ե լ ե յ ի ն

ս կ ս վ ե լ ե ր ա ր դ ե ն ա Հ ա վ ո ր ս ո վ ը ։

Հ ռ ո մ ո ւ մ զ գ ա ց ի ն , վ ո ր Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ս ո վ ո ր ա կ ա ն պ ա շ ­

տ ո ն ե յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը է ի կ ա ր ո ղ ա ն ա լո ւ դ ո ւ ր ս Հ ա ն ե լ յե ր կ ի ր ը ճ գ ն ա ժ ա -

մա յ ի ն ա յ գ գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , ա յ լ Հ ա ր կ ա վ ո ր ե ն ա ր տ ա կ ա ր գ ի շ խ ա ֊

ն ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ պ ա շ տ ո ն յա ն ե ր , վ ո ր ո ն ց պ ե տ ք ե տ ր վ ե ն գ ի կ ~

տ ա տ ո ր ա կ ա ն լ ի ա զ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։

Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ն ա Հ ա ն ք ի Հ ե ն ց ժ ա մ ա ն ա կ ,. ն ո ւ յ ն ա յս 6 7 թ վ ի ն ,

ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն Я*ш բ ի ն ի ո լ ս ն ա ն ց կ ա ց ր ե ց Հ ռ ո մ ո ւ մ ի ր ա ­

ւ Տսս О е 1шрег1о С п . Р о т р е Н , II, 4 — 5. V , 12, VI. 16:

169

ո_ա Հւսրկյլ, վ ո ր ո վ Պ ո մ պ ե յո ս ը ս տ ա ց ա վ դ ի կ տ ա տ ո ր ա կ ա ն ա ր տ ա ­

կ ա ր գ ի ր ա վ ո ւ ն ք ՛ն ե ր , վ ո ր ս լե ս զ ի ն ա վ ո չ ն չ ա ց ն ե ծ ո վ ա բ ա ն ն ե ր ի ն

և վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե ծ ո վ ա յի ն Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւ թ յա ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ի ա ն ­

վ տ ա ն գ ո ւ թ յո ւ ն ը ։

Պ ո մ պ ե յո ս ը կ ա ր ո ղ ա ց ա վ , ի ր ա պ ե ս , գ ր ա վ ե լ ծ ո վ ա հ ե ն ն ե ր ի ա մ ­

ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը և , Հա խ ր ա խ ե լո վ ն ր ա ն ց ո ւ ժ ե ր ը ' Հ ա ր կ ա դ ր ե ց ն ը ֊

ր ա ն г/ ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր լ ի ն ե լ ։ Ա յն ո ւ հ ե տ և , 6 6 թ վ ի ս կ զ ր ն ե ր ի ն , ժ ո ղ ո -

վ ը ր դ ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն Մ ա ն ի լի ո ւ ս ի ա ռ ա ջ ա ր կ ո ւ թ յա մ բ 1 Պ ոմպ ե յ ո ս ի ն

տ ր վ ե ց ա ր տ ա կ ա ր գ ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն (1 т р е Г Ш Г П Ո ^ Ա Տ ) ա ր և ե լ յա ն

պ ա տ ե ր ա զ մ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լո ւ Հ ա մ ա ր ։ Հ ա մ ա ձ ա յն ա յդ ո ր ե ն ք ի Ա բ ե ֊

վ ե լ ք ի ց յև տ կ ա ն չ վ ե ց ի ն Մ ա ր կ ի ո ւ ս Ռ ե ք ս ը և Մ ա ն ի ո լս Ա կ ի լի ո ւ ս

Գ լա բ ր ի ո ն ը և ն ր ա ն ց պ ա շ տ ո ն ն ե ր ը Հ ա ն ձ ն վ ե ց ի ն Պոմպ ե յո ս ի ն ։ Ա յս

վ հ րջքւնչշ, վ ո ր ը Լու կ ո լԱ Ո ս ի վ ա ղ ե մ ի Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր , ս տ ա ց ա վ

ա յժ մ , բ ա ց ի Գ ա բ ի ն ի ո ւ ս ի ո ր ե ն ք ո վ ի ր ե ն տ ր վ ա ծ ն ա խ կ ի ն լի ա զ ո ­

ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց , զ ո ր ք ի բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յն Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ա -

ո ա ֆ ի կ ա կ ռ ի էխ եր ո ւ մ ը ն դ դ ե մ Մ ի Հ ր գ ա տ ի և Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ ն ա և բ ա ­

ց ա ր ձ ա կ ի ր ա վ ո ւ ն ք պ ա տ ե ր ա զ մ Հ ա յտ ա ր ա ր ե լո ւ և Հ ա շ տ ո ւ թ յո ւ ն

է լն ք ե լո ւ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ա ն ո ւ ն ի ց ։

6 6 թ վ ի ն ռ ա զ մ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը վ ե ր ս կ ս վ ե ց ի ն Ա ր ե ֊

վ ե չ ք ո ւ մ Պ ո մ էղ ե յո ս ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յա մ բ ։

170

16. ՊՈՍ՜ՊեՅՈՍհ Ա Ր Բ Ա Ն Ք Ը ՊՈՆՏՈՍ ՅեՎ. ՄԻՃՐԴԱՏհ ՊԱ ՐՏՈհԹ ՅՈհՆԸ

Յ ե ր ր Հ ւ ւ ո մ ո լմ ը ն դ ո ւ ն վ ո ւ մ ե ր Մ ա ն ի լի ո ւ ս ի վ ե ր ո հ ի շ յա լ ո ր ե ն ֊

Ք Ը ՝ *՛'էոմսլե յոսՂ / ի ն ք ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ի լի կ ի ա յ ո ւ մ ։ Ա տ ա նա Է ով տ ե -

դ ե /լու.թ յ ո ւ ն , վ ո ր ի ր վ ա ղ ե մ ի Հ ո ւ յս ե ր ը լ ի ո վ ի ն ի ր ա կ ա ն ա ց ե լ ե ն և

վ ո ր ի ր ե ն ե Հ ա ն ձ ն վ ա ծ պ ո ն տ ա կ ա ն ու. Հ ա յ կ ա էլա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ն ե ր ի

վ ա ր ո ւ մ ը ճ ի ս կ ո ւ յ ն և ե թ ն ա ս կ ս ե ց ն ա խ ա ս լա ա ր ա ո տ ւէ ե լ պ ա տ ե ր ա զ -

մ ի 1։ Լյա կ ա ր գ ա դ ր ե ց դ ա շ ն ա կ ի ց և ս ա ո ր ա դ ր յա լ ա ս ի ա կ ա ն ի շ խ ա ­

ն ա վ ո ր ն ե ր ի ն ո ւ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ւ ղ ա ր կ ե ն ի ր ե ն ո ղ ն ա կ ա ն զ ո ր ­

ք ե ր ։ ե ր ա ն ա Հ ո զ վ ե ց ի ր դ ր ո շ ն ե ր ի տ ա կ Հ ա վ ա ք ե լ մ ի ն չ և ի ս կ ա յ ն

ա ր ձ ա կ ո ւ ր դ ա վ ո ր զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք Հ ր ա ժ ա ր վ ե լ և յ ի ն ՏՈ/ալ

Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ի բ ա ն ա կ ո ւ մ ։ Ա մ ե ն ա կ ա ր ճ ժ ՜ա մ ա ն ա կ վ ա ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ն ա

Հ ա մ ա կ ե ն տ ր ո ն ա ց ր ե լ ե ր Կ ի լի կ ի ա յո ւ_ մ , բ ա ց ի Մ ա ր էլի ո լ ս (հ և ք ս ի վ ե ֊

ր ո Հ ի շ յա լ յե ր ե ֆ լ ե գ ե ո ն ն ե ր ի ց և ա ս ի ա կ ա ն ո գ ն ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի ց >

ա վ ե լի ք ա ն Հ ի ս ո ւ ն Հ ա զ ա ր ն ո ր զ ո ր ք ։

6 6 թ վ ի ս կ զ բ ն ե ր ի ն , ի ր մ ե ծ ա ր շ ա վ ա ն ք ը ս կ ս ե լո ւ ց ա ռ ա Գ յ

Պ ո մ պ ե յո ս ը ն ա խ ա պ ե ս ա շ խ ա տ ե ց , ի ր ե ն Հ ա տ ո ւկ ա ո ա ն ձ ի ն զ գ ո ւ ­

շ ա վ ո ր ո ւ թ յա մ բ , դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա կ ա ն պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր և ս տ ե ս ­

ն ե լ * ՜Նա ո ւ ղ ա ր կ ե լ ե ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի մ ո տ , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ц ш и -

ս ի ո ւ ս 7 'ի ո ն ը ՜ , ի բ ր թ ե բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի Հ ա ­

մ ա ր վ ւա խ ս տ ա կ Մ ի տ ր ո վ ւա ն ե ս ի ն ։ Ա ա կ ա յն , ի ր ա պ ե ս , ն ր ա ո ւ ղ ա ր ­

կ ա ծ ա յս դ ե ս պ ա ն ը գ ն ա ց ե լ ե ր Պ ո ն տ ո ս պ ա ր զ ա պ ե ս Հ ետ ա խ ո ւ զ ա ­

կ ա ն ո ւ լր տ ե ս ա կ ա ն ն պ ա տ ա կ ն ե ր ո վ ։ Մ ի և ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ Պ ո մ պ ե -

յո ս ի մ ի ա յ լ դ ե ս պ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը գ ն ա ց ե լ ե ր ն ա և Տ ի զ բ ո ն բ ա ն ա կ ­

ց ե լ ո ւ Հ ր ա Հ ա ա 4*—ի Հ ե տ և ա ռ ա ջ ա ր կ ե լո ւ , վ ո ր ն ա Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե -

ր ի Հ ե տ դ ա շ ն կ ն ք ե Պ ո ն տ ո ս ի ո ւ Հ ա յա ս տ ա ն ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի դ ե մ ։

Ա յս դ ա շ ի ն ք ը գ լ ո ւ խ ե ր յ և կ ե լ , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե *հ ի ո ն ը * , ն ո ւ յ ն

ա յ ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ո վ > վ ո ր 6 8 թ վ ի ն պ ա ր թ և ա ց թ ա գ ա վ ո ր ի ն ա ռ ա -

1 Տես Կ ա ս ս ի ո ւ. ս Ղ* ի ո % , գ ք . 3 6 , գ լ . 4 5 , 1 — 2 ։

շ Գ ք . 3 6 , գ լ . 4 5 , Տ ,

Տ Տ 4 ս գ ք . 3 6 , գ լ . 4 5 , 3 ։

171

Հ ա ր կ ե լ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ը և Մ ի Հ ր գ ա տ ը ։ Հ ր ա Հ ա տ *հ -ի ն խ ո ս տ ո ւ մ հր

տ ր վ ա ծ է ՎՈՐ կ ր ս տ ա ն ա ա մ ր ո ղ ք Մ ի ք ա գ ե տ ք ը մ ի ն չ և Ց ե փ ր ա տ ,

ա յս ի ն ք ն ' ա յն ք ե ր կ ր ն ե ր ը , Հ ո ր ն ր ա ն ի ց ԴՐա վ ե է ե ր Հ ա ր ա վ ո ւմ

Տ ի գ ր ա ն ը г Մ ի և ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ ա ռ ա ք ա ր կ ե ր ա ր վ ա ծ ՛ Հ ր ա Հ ա տ ի ն ,

վ ո ր ն ա , գ ո ր ծ ա կ ց ե լո վ ի բ ր և գ ա շ ն ա կ ի ց ճ Հ ա ր ձ ա կ վ ի Հ ա յկ ա կ ա ն

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա Հ ա ր ա վ ֊ա ր և ե լ ք ի ց ։

Դ ա շ ի ն ք ի կ ն ք մ ա ն ա ռ ա ք ա ր կ ը , ի ն չ ս լե ս մ ա տ ն ա ն շ վ ո ւ մ ե օ լա լո ­

մա գ ի տ ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն ո ւս ո լ ռ ա ս ի ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ մ 1, Հրա Հա ւո

*Ւ—ի ն Հ ա մ ո զ ե լ ե ր ը ն դ ո ւ ն ե լ Տ ի գ ր ա ն Р —ի վ ո ր դ ի ն , Տ ի գ ր ա ն Կ ը ր տ -

ս ե ր ը , ՎՈՐՐ & Վ Է ս կ գ բ ն ե ր ի ն ա պ ս տ ա մ բ ե լ ե ր ի ր Հոր դ ե մ և

էի ա խ ե լ ե ր Տ ի գ բ ո ն ։ Ւ ն ձ թ վ ո ւ մ ե ս ա կ ա յն , վ ո ր տ ի ր ո ղ ո ւ ը ն դ հ ա ն ­

ր ա ց ա ծ ա յս կ ա ր ծ ի ք ը վ ո չ մ ի ա յն վ ի ճ ե լի յ ե , ա յլ և ա ն Հա վ ա ն ա կ ա ն ։

կ ա ս ս ի ո լ յ յ Դ ի՛ոն ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ք պ ա ր զ կ ե ր —

ւգ ո վ ա կ ն ա ր կ վ ա ծ ե , վ ո ր վ ե ր ո Հ ի շ յա լ դ ա շ ի ն ք ը Պ ո մ պ ե յո ս ի Հետ

կ ա պ վ ա ծ ' ե յ ե ղ ե լ Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի Տ ի զ բ ո ն գ ա լո ւ ց ա ռ ա ք , և ա յս

վ ե ր ք ի ն ր Հ ր ա Հ ա տ *հ—ի ն Հ ո ր դ ո ր ա ծ ե յե ղ ե լ մ ի ա յն ի ր ե ն ո գ ն ե լ ո ւ

ա ր շ ա վ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ։

«էՒսկ Տ ի գ ր ա ն ը , Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր դ ի ն ,--- վ կ ա յո ւ մ Լ Կ ա ս -

• ս ի ո ւ ս *հ ի ո ն ը ,— վ ե ր ց ն ե լո վ ի ր Հ ե տ մ ե ծ ա մ ե ծ ն ե ր ի ց վ ո մ ա ն ց ,

վ ո ր ո ն ց Հ ա ճ ե լի չ ե ր ծ ե ր ո ւ ն ո ւ ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը փ ա խ ա վ Հ ր ա ­

Հ ա տ ի էէ ո տ * և յ և ր բ ս ա մ տ ա ծ ո ւ մ ե ր , թ ե ի ն չ պ ե տ ք ե ՝ա ն ե լ

ը ս տ դ ա շ ի ն ք ի , վ ո ր կ ա պ վ ա ծ ե ր Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ ճ Հ ա մ ո զ ե ց

ն ր ա ն ա ր շ ա վ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն » ՜ ։

Ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ի ն ք , ($6 քժվ ի ս կ գ բ ն ե ր ի ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն

դ ե պ ք ե ր ը դ ա ս ա վ ո ր վ ո ւ մ ե յ ի ն վ ո չ ի ն պ ա ս տ դ ա շ ն ա կ ի ց թ ա գ ա վ ո ր ­

ն ե ր ի ։ Մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս Մ ի Հ ր դ ա տ ը , վ ո ր ի դ ե մ շ ո ւ տ ո վ ա ր շ ա վ ա ն ք

ե ր ս կ ս ե լո ւ Պ ո մ պ ե յո ս ը , ա յլ և ս չ ե ր կ ա ր ո ղ Հ ո ւ յս դ ն ե լ վ ո չ պ ա ր ­

թ ե ւ ն ե ր ի վ ր ա , վ ո չ ե լ , ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս , Տ ի գ ր ա ն ի ՛ վ ր ա , վ ո ր ի յ ե ր -

կ ը ր ո ւ մ ծ ա գ ե լ և յ ի ն ն ե ր ք ի ն խ ռ ո վ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր և ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յ ո ւ ն ։

Ւ ն չպ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե ն Ա պ պ ի ա ն ո ս ը և Վ ա լե ր ի ո ւս Մ ա ք ս ի -

մ ո ւ ս ը , դ ա վ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Տ ի գ ր ա ն ք*—ի դ ե մ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ տ ե ­

ղ ի ե յ ի ն ո ւ ն ե ց ե լ մ ի ք ա ն ի ա ն գ ա մ ։ Ա յ գ դ ե պ ք ե ր ը ս ր ա ն ց մոտ

պ ա տ մ վ ա ծ ե ն ա յն պ ի ս ի վ ի պ ա կ ա ն մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ ^ , վ ո -

ւ Տես К е 1 п а с Ь , М иЬг1ёа1е ЕираЮ г, եք 382, М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , т . III, եք 104, Х а л а т ь я н ц , О ч ер к и стор и и А р м ен и и , ե չ 208և ո ւ ր ի շ . ։

2 Տ ե ՛ս Գ ի п Ъ , գ ք , 3 6 , գ լ» 5 1 , 2 ։

3 Տ ե ս Ա պ սլ ի ա *ե,, Մ ի Հ ր , , գ լ . 1 0 4 և Վ ա լ ե ր ի ո ւ ս Մ ա ք ս ի մ ո ւ ս ,

գ ք . 9, գ լ. 11,

.172

ր ո ն ք ը ս տ ի ս վ ի ճ ե լի դ ա ր ձ ն ո ւ մ ն ր ա ն ց ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ո ւ —-

թ յ ո լ ն ը 1ւ վ ո ր ո ն ք կ ա ր ո ղ ե ն ը ն դ ո ւ ն վ ե լ մ ի ա յ ն վ ո ր ո շ վ ե ր ա ս լա —

Հուէէեե րո վ ։ Ա յս Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի վ կ ա յո ւ թ ՛ յո ւ ն ն ե ր ի ց յ ե ր և ո լ մ ե , վ ո ր ՜

Տ ի գ ր ա ն ի ա ր ք ո ւ ն ի ք ո ւ մ , վ ո ր ն ա մ ո ւ ս ն ա ց ե լ ե ր Մ ի Հ ր ղ յս տ ի Կ լե ո -

պ ա տ ր ա դ ս տ ե ր Հ ետ չ ս ո վ ո ր ա կ ա ն ե յ ի ն դ ա ո ե լ պ ա լա տ ա կ ա ն խ ա ր ­

դ ա վ ա ն ք ն ե ր ն ո ւ ա ր յո ւ ն ա Հ ե ղ վ ո ճ ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ր , վ ո ր ո ն ք

մ ե ծ Տ ւս փ ե ր ո վ ա ռ ա ն ձ ն ա Հ ա տ ո ւ կ ե յ ի ն , ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , ն ա /ւ

պ ո ն տ ա կ ա ն , Ս ե լե վ կ յա ն և ա յ լ ա ր և ե է յա ն ա ր ք ո ւ ն ի ք ն ե ր ի ն ։

Տ ի գ ր ա ն ն ո ւ ն ե ր Կ լե ո պ ա տ ր ա յի ց , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ա պ պ ի -

. ա ն ո ս ր * ! յ ե ր ե ք վ ո ր դ ի ն ե ր , վ ո ր ո ն ք ր ո լո ր ն ե լ թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն ի շ ­

խ ա ն ո ւ թ յա ն ե յ ի ն ձ գ տ ո ւ մ Հ ո ր մ ա Հ ի ց ա ռ ա ի ՜Ն ր ա ն ց ի ց մ ե ծ ը , Զ ա ~

ր ե Հ ը 2, Հ ա յ ի շ խ ա ն ն ե ր ի Հ ե տ , վ ո ր ո ն ք դ ժ գ ո Հ ե յ ի ն Տ ի գ ր ա ն ի ց , ի ր

Հոր դ ե մ դ ա վ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ե ր կ ա զ մ ե լ ն ր ա ն գ ա Հ ը Ա կ ե ց ա ն ե լո ւ

ն պ ա տ ա կ ո վ ։ ,Ւ ա վ ա կ ի ց ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս պ ա տ մ ո ւ մ ե Վ ա լե ր ի ո ւ ս Մ ա ք ֊

ս ի մ ո ւ ս ր " է Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յա ն յ ե ր դ ո ւ մ տ ա լո վ մ ի մ յա ն ց , ի ր ե ն ց ա ք

ձ ե ռ ք ե ր ի ց ք ր ս տ տ ե ղ ա կ ա ն ս ո վ ո ր ո ւ թ յա ն , ա ր յո ւ ն ե յ ի ն թ ո ղ ն ո ւ մ

ե ծ ծ ո ւ մ փ ո խ ա դ ա ր ձ ա ր ա ր մ ե կ ր մ յո ւ ս ի ց ։ Դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ս ա ­

կ ա յն ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն չ ե ր ո ւ ն ե ց ե լ և Զ ա ր ե Հ ն ո ւ ն ր ա դ ա վ ա կ ի ց ը ն ­

կ ե ր ն ե ր ր Հ ա ղ թ վ ե լ ե յ ի ն և ս պ ա ն վ ե լ ։ Կ լե ո պ ա տ ր ա յի ց ծ ն վ ա ծ Տ ի գ ֊

ր ա ն ի միԳ ա կ վ ո ր դ ի ն ք վ որ11 ա ն ո ւ ն ը չ ե պ ա Հ պ ա ն վ ե լ, ՛ո ւզ ե ց ե լ ե ր

ն ո ւ յն պ ե ս գ ր ա վ ե լ Հ ո ր գ ա Հ ը , ո գ տ ւէ ե լո վ ո ւ ր ի շ ա ռ ի թ ի ց ։ Ծ ե ր ո ւ ն ի

Տ ի գ ր ա ն ր վ ո ր ս ի յ ե ր գ ն ա ց ե լ ի ր ա յդ վ ո ր դ ո ւ ո ւ կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի

Հ ե տ ։ Վ ո ր ս ի ժ ա մ ա ն ա կ ն ա վ ա յր ե ր ր ն կ ե լ ձ ի ո ւ ց և. ոԼշա թ ա փ վ ե լ ։

Մ ի Հ ա կ վ ո ր դ ի ն , թ ո ղ ն ե լ ո վ ի ր Հ ո ր ն ա յ դ ծ ա ն ր վ ի ճ ա կ ո ւ մ ճ վ ե ր ց ր ե լ

ե ր ն ր ա թ ա գ ը և դ ր ե լ ի ր գ լ խ ի ն , ի ս կ կ ր տ ս ե ր ը , քքեալով ն ր ա մ ո տ ճ

խ ն ա մ ե լ ե ր ն ր ա ն ե ո գ ն ե լ ։ Ծ ե ր ո ւ ն ի թ ա գ ա վ ո ր ր , ո ւ շ ք ի դ ա լո վ 1

Հ ր ա մ ա յե լ ե ր մ ի ֆ ա կ վ ո ր դ ո ւ ն մ ա Հ ա պ ա տ ժ ե լ, ի ս կ կ ր տ ս ե ր ի ն խ ո ս ­

տ ա ց ե լ ե ր ւոալ ի ր թ ա գ ն ո ւ գ ա Հ ը ։ Ս ա կ ա յն , Տ ի գ ր ա ն ի Կ ա պ պ ա -

դ ո վ կ ի ա յո ւ մ գ տ ն վ ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ , ա պ ս տ ա մ ր ե լ ե ր , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ,

ն ա և . ա յս կ ր տ ս ե ր վ ո ր դ ի ն ։

6 6 թ վ ի ս կ ղ ր ն ե ր ի ն Տ ի գ ր ա ն ր , լ ո ւ ր ս տ ա ն ա լո վ ի ր վ ո ր դ ո ւ

ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա վ ր ն դ Հ ա տ ե լ ի ր Հ ա ղ թ ա ­

կ ա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ը ն ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յ ո ւ մ և վ ե ր ա դ ա ր ձ ա վ Հա յա ս տ ա ն ։

1 Մ ի Հ ր դ » , գ լ . 1 0 4 ։

- Վ ա լ ե ր ի ո ւ ս Մ ա ք ս ի մ ո ւ ս ի մ ո տ ( գ ք . 9 , գ լ . 1 1 ) Տ ի գ ր ա ն ի ա յս մ ե ծ վ ո ր -

դ ի ն ա ն վ ա ն վ ա ծ - ե ՏՅւ ՚Ա ւՏԼէ?!՞, վ ո 1* Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե Հ ա յկ ա կ ա ն Զ ա ր ե Հ

(= 2 «1 1 ՜1 Ձ Ժ ք 1 Տ ^ ա ն վ ա ն ։

3 Տե՛ս գ ք , .9, գ լ . 1 1 ք 3 г

173

'1Լպ ստ ա մբ վ ո ր դ ի ն } վ ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ե ր ս կ ս ե լ ի ր Հոր դ ե մ ' պ ս յր —

է ո ո ւ թ յո ւ ն կ ր ե ց , փ ա խ ա վ դ ա վ ա դ ի ր Հ ա յ մ ե ծ ՜ա մ ե ծ ն ե ր ի Հետ Տ ի զ ր ո ն

և ա յն տ ե ղ ա մ ո ւ ս ն ա ց ա վ պ ա ր թ ե ֆ ւ ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր Հ ր ա Հ ա տ 4 *- ի գ ը ս ~

էոեր Հետ^է

Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ա յս ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յո ւ ն ը Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր ­

շ ա վ ա ն ք ի ճ ի շ տ ն ա խ ո ր յա կ ի ն վ ո է մ ի ա յն մ ե ծ ա պ ե ս թ ո ւ լա ց ր ե ց

դ ա շ ն ա կ ի ց թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի դ ի մ ա դ ր ա կ ա ն ո ւ ժ ը » ա յլ և պ ա տ ճա ռ,

գ ա ռ ա վ ն ր ա ն ց բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի վ ա տ ա ց մ ա ն ։

Ծերա տ եի Տ ի գ ր ա ն ր յ ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս Դ ի ո ն ը ՜ , կ ա ս ­

կ ա ծ ո ւ մ ե ր , վ ո ր ի ր վ ո ր գ ո ւ ն գ ր գ ռ ո ղ ը և ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յա ն գ բ գ ո ղ ր

Հ ե ն ց ի ն ք ը Մ ի Հ ր դ ա տ ն ե ։ Ն ր ա կ ա ս կ ա ծ ն ե ր ը , ի ս կ ա պ ե ս , վ ո ր ոշ

Հ ի մ ք ո ւ ն ե յ ի ն ։ Տ ի գ ր ա ն ը , լի ն ե լո վ դ ա շ ն ա կ ի ց Մ ի Հ ր դ ա տ ի , վ ա ր ո ւ մ

ե ր , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , ի ր ս ե փ ա կ ա ն ո ւ ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յ ն ք ա ղ ա ­

ք ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ր ։ Յ ե վ Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն ձ ե ռ ն տ ո ւ յ ե ր , ի Հ ա ր կ ե , Հ ա յ­

կ ա կ ա ն գ ա Հ ի վ_րա տ ե ս ն ե լ ի ր յե ր ի տ ա ս ա ր դ թ ո ռ ի ն , վ ո ր ի ն ն ա

կ ր կ ա ր ո դ ա ն ա ր ի ր ձ ե ռ ի ն խ ա ղ ա լի ք դ ա ր ձ ն ե լ ։

6 6 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը Պ ո մ պ ե յո ս ը ^ ի լի կ ի ա յի ո ւ Կ ա ս լպ ա դ ո վ կ ի -

ա յի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր թ ո ղ ե ց Մ ա ր կ ի ո ւս Ռ ե ք ս ի յե ր ե ք

լե գ ե ո ն ն ե ր ը և ի ն ք ն ի ր Հ ա վ ա ք ա ծ պ ո ր յչե ր ո ֆ ւ ա ռ ա ք շ ա ր ժ վ ե ց դ ե պ ի

Գ ա լա տ ի ա , վ ո ր պ ե ս զ ի փ ո խ ա ր ի ն ե Լ ո ւկ ո ւ լլո ս ի ն և ը ն ղ ո ւ ն ե ն ր ա ­

ն ի ց զ ո ր ք ի գ ե ր ա գ ո ւ յն Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Յ ե ր կ ո ւ զ ո ր ա վ ա ր ­

ն ե ր ի Հ ա ն ղ ի պ ո լյմ ը տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա վ , ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Ս տ ր ա -

բ ո ն ը * , *հ ա ն ա լա ա մ ր ո ցո ւմ դ վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ .ե ր Տ ր ո ք մ ե ր ի յե ր կ ր ո ւ մ ։

Թ ե և Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի և Պ ո մ պ ե յո ս ի ը ն գ Հ ա ն ո ւ ր բա ր ե կ ա էք և ե ր ն ա շ խ ա ­

տ ե ց ի ն Հ ա շ տ ե ց ն ե լ ն ր ա ն ց ի ր ա ր Հ ե տ , ս ա կ ա յն , ի ր ա պ ե ս , ն ր ա ն ց

.տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը վ ե ր ք ա ց ա վ փ ո խ ա դ ա ր ձ ա ն ա ր գ ա ն ք ո վ ո ւ վ ի ր ա ­

վ ո ր ա ն ք ն ե ր ո վ ։ Պ ո մ պ ե յո ս ն ա ն վ ա վ ե ր Հ ա յտ ա ր ա ր ե ց Լ ո ւկ ո ւԱ ո ս ի

„կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ա ր վ ա ծ ե յ ի ն ի ր ժ ա մ ա ն ո ւ մ ի ց Հ ե տ ո ,

վ ե ր ց ր ե ց ն ր ա ն ի ց գ ր ե թ ե ա մ բ ո ղ ք 4Ր Ր Ք Ր ե թ ո ղ ե ց ն ր ա ն մ ի ա յ ն

1 6 0 0 զ ի ն վ ո ր , վ ո ր ո ն ք Լ ո ւէ լո ւ լլո ս ի Հ ե տ գ ն ա ց ի ն Ւ տ ա լի ա ։ Վ ե ր ա ­

դ ա ռ ն ա լո վ Հ ռ ո մ 1 Լ ո ւկ ո ւԱ Ո ս ը , ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , ա յլ և ս ք ա ղ ա ­

ք ա կ ա ն վ ո ր և ե գ ե ր չ կ ա տ ա ր ե ց , ա յ լ վ ա ր ե ց ա յն տ ե ղ ա ն գ ո ր ծ ո ւ

չռ ա յ լ կ յ ա ն ք և Հա յա ն ի յե ղ ա վ ի ր ք ե ֆ ե ր ո վ ո ւ կ ե ր ո ւխ ո ւմ ո վ ^

« Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս յ ա ն % կ ո չ վ ա ծ ճ <Гփ ա ր թ ա մ խ ն ճ ո ւ յ ք ն ե ր ո վ 3>, վ ո ր ո ն ց Հ ա -

1 Տ ե ս Ս, պ պ Է ա % ո ս , Մ ի Հ ր գ ա ա .ք գ լ . 1 0 4 է 7* Է ո ն , գ ք . 3 6 , գ լ . 5 1 ) 1 .

Հ ա մ ե մ ս ։ա ե ն ա և О Ա է Տ С ե ա 1 Ժ, О в Б С Ы с М е к а П Б , ե չ 8 3 ։

2 Գք. 36$ գլ, 50, 1։3 Տես XII, 5 , 2 (567):

174

.էքա լ։ ն ա ո ւ ն ե լ/ ա ն չա փ Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , վ որ է ր Հ ե տ տ ա ր ե լ ե ր

կո զ ո ո լտ փ ա ծ Պ ո ն տ ո ս ի ց ո ւ Հ ա յա ս տ ա ն ի ց ։

Տ ր ո ք մ ե ր ի յե ր կ ր ի ց , փ րրր ս ա Հ մ ա ն ա կ ի ց ե ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի թ ա —

գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն , Պ ո մ պ ե յո ս ն ի ր ա մ բ ո գ ք բ ա ն ա կ ո վ , վ ո ր ը բ ա ղ կ ա ց ա ծ

ե ր ա վ ե լի ք ա ն Հ ի ս ո ւն Հ ա զ ա ր մ ի ա յն բ ո ւ ն Հ ո ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ց ս ,

մ տ ա վ Պ ո ն տ ո ս , ի ս կ ն ա վ ա տ ո ր մ ի ղ ը , վ ո ր ը բ ա ղ կ ա ց ա ծ ե ր մ ո տ 2 7 0

ն ա վ ի ց , կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յա ն ս տ ա ց ա վ վ ե ր ա Հ ս կ ե լ ծ ո վ ա փ ն յա շ ր ք ա ն ֊

ն ե ր ի վ ր ա և ն ե ց ո ւ կ լ ի ն ե լ ց ա մ ա ք ա յի ն զ ո ր ք ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ն ։ Պ ո մ -

պ ե յո ս ի զ ի ն ա կ ա ն ա յս մ ե ծ ո ւ ժ ե ր ի դ ե մ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , վ ո ր ի յե ր կ յի ր ն

յս վ ե ր վ ե լ ո ւ ո ւժ ՚ա ս պ ա /ւ ե ր յ ե ղ ե լ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ժ ա —

մա նա էլ կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր Հ ա վ ա ք ե լ ո ւ դ ո ւ ր ս բ ե ր ե լ ը ն դ ա մ ե ն ը մ ո տ

3 0 * 0 0 0 Հ ե տ և ա զ ո ր և 2 --- 3 0 0 0 Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր Հ ա յ ա ս տ ա ն ի ց ն ա ա յլ և ս

չե ր կ ա ր ո ղ ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ս տ ա ն ա լ, վ ո ր ո վ Հ ե տ և ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա %Ի

դ ե մ պ ա տ ե ր ա զ մ ե յ ի ն ս կ ս ե լ Հ ր ա Հ ա տ 9*—հ» և Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը է

Թ ո ղ ն վ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ ի ն ք ն ի ր ե ն և տ ե ս ն ե լո վ , վ ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ի

վ ա խ ճ ա ն ը թ շ ն ա մ ո ւ զ ո ր ք ի թ վ ա կ ա ն մ ե ծ ա ռ ա վ ե լ ո ւ թ յա մ բ գ ր ե թ ե

կ ա ն խ ո ր ո շ վ ա ծ ե ճ Մ ի Հ ր դ ա տ ն ո ւ զ ե ց Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ Հ ա շ տ ո ւ թ յո ւ ն

խ ո ս ե լ ա ո .ա ն ց պ ա տ ե ր ա զ մ ի և ո ւ ղ ա ր կ ե ց ն ր ա մ ո տ ի ր դ ե ս պ ա ն ն ե ­

ր ի ն է Ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ո ա ք ա ր կ ա ծ պ ա յմ ա ն ն ե ր ն ա յն ք ա ն

ծ ա ն ր ե յ ի ն , վ ո ր Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յո ւ ն ը գ լո ւ խ չ ե կ ա վ ։ Պ ո մ պ ե յո ս ը

պ ա Հա ն ք ե ր գ ր ե լ , վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ը Հ ա ն ձ ն ե ի ր ե ն պ ո ն տ ա կ ա ն զ ո ր ­

ք ի մ ե ք գ տ ն վ ո ղ փ ա խ ս տ ա կ ա ն ն ե ր ի ն ո ւ ն ա և ի ն ք ը ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր

լի ն ի ա /ւա ն ց վ ո ր և ե պ ա յմ ա ն ի

6 6 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը վ ե ր ս կ ս վ ե ց Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ պ ա տ ե ր ա զ մ ը Մ ի -

Հ ը ր գ ա տ ի դ ե մ ։ Ի ն չ պ ե ս 6 8 --- 6 7 թ վ ե ր ի ն , Մ ի Հ ր դ ա տ ը դ ա ր ձ յա լ վ ա ­

ր ե ց պ ա ր տ ի զ ա ն ա կ ա ն լ ե ո ն ա յի ն պ ա տ ե ր ա զ մ , վ ոՐ Ր * ի ն չ պ ե ս տ ե ­

ս ա ն ք , մ ե ծ ա ք ո ղ ո ւ թ յա մ բ կ ի ր ա ո ւվ ե լ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի դ ե մ ։ Ն ա շ ա -

1 Պ ո մ ս լե յո ս ի զ ո ր ք ի թ էՎ ը . ո մ ղ ե ն ը յ ե ն թ ա գ ր ո ւ մ ե ք ա ռ ա ս ո ւ ն կ ա մ Հ ի ­

ս ո ւ ն Հա զա ր, չտաշված՛ դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ի ո դ հ ա էլա ն զ ո ր ա մ ա ս ե ր ը ( տ ե ս РиМСКЭЯ

ИСТОрИЯ, 111, ե չ 1 0 4 ) ։ Ռ ե յն ա ք ը բ ո ւ ն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Ղոը ք է թէՎէԼ Հ ա շ վ ո ւ մ ե

6 0 ,0 0 0 ( տ ես АШ11Г1й(Це Е и р Э 1 0 Г , ե չ 3 8 2 } ։ Ս խ ա լ ե , ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յս , Ֆ ե ռ ե ռ ո յի

մա տ նա նշա ծ- 3 0 ,0 0 0 թ ի վ ը $ վ ո ր ո վ Հ ե տ և ա յղ թ ի վ ը } ե Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ 'հ ի ռ ն ի մ ոտ ,

Վո ր է Վ կ ա յո ւ թ յ ա ն վ ր ա ն ա Հ Է Ձ ն վ ո ւ մ ե ( տ ե ս В е л и ч и е и п ад е н и е Р и м а, т. I, ե չ 2 1 2 ) :

շ Տե ՛ս Ա սլ պ ի ա ն , . Մ ի Հ ր դ . , գ լ . 9 7 և Պ լ ո ւ տ ., Պ ո մ պ ե յ ո ս , գ լ» 3 2 ։ ք^նձ

թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ի Հ ր ղ ա տ ի Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի փ ո ք ր թ ի վ ը ) վ ո ր մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր վ ա ծ

ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի մ ե ք ^ կ ա ր ո ղ ե վ ի ճ ե լ ի Հ ա մ ա ր վ ե լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և 6 7 թ վ ի I/ռ ի ֆ ։ ե ր ի

■ ժ ա մ ա ն ա կ ն ա ո ւ ն ե ր յ ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , ո ւ թ ը Հ ա զ ա ր Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ։

* Տ ե ս Ս» պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ գ . , գ լ . 9 8 և Դ ի ր ն , գ ք . 3 6 , գ լ * 4 5 , 3 — 4 ։

175

ր ո լն ա կ յե ա ե ր ք ա շ վ ո ւ մ , Հ ա ր կ ա դ ր ո ւ մ ե ր Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ի ր ե ն Հ ե ­

տ ա պ ն դ ե լ, Հ ա ր ձ ա կ վ ո ւ մ ե ր Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի , ֆ յա ս ե ր Հ ա ս ց ն ո ւ մ թ ը շ ~

ն ա մ ո ւ ն և , ա վ ե ր ե լո վ ի ր ս ե փ ա կ ա ն յե ր կ ի ր ը ճ ա շ խ ա տ ո ւմ ե ր

վ ա ր ա ց ն ե լ Հ ււո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ը Հ ։

Հ ո գ ն ե լո վ ա յս ա ն վ ե ր ջ ո ւ ա պ ա ր դ յո ւ ն յ ե ր թ ե ր ի ց ճ Պ ո մ պ ե յո ս ը

Հ ա ր կ ա դ ր վ ե ց դ ա դ ա ր ե ց ն ե լ թ շ ն ա մ ո ւ հ ե տ ա պ ն դ ո ւմ ը և. ն ե ր ս խ ո ւ ժ ե ց

Փ ո ք ր Հ ա յ ք , վ ո ր տ ե դ գ ր ե թ ե չ կ ա յի ն պ ո ն տ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր , բ ա յ ց

կ ա յի ն ի ր մ ե ծ զ ո ր ք ի ՛Համար պ ա ր ե ն ի ա ռ ա տ պ ա շ ա ր ն ե ր ։ Ս ա կ ա յն

Մ ի Հ ր դ ա տ ը ե ս , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս Գ ի ո ն շ շ տ ա պ ե ց

ն ո ւ յն պ ե ս գ ն ա լ Փ ո ք ր Հ ա յ ք , ա մ ր ա ց ա վ դ ժ վ ա ր ա մ ա տ չ ե լի բ ա ր ձ ր

լ ե ռ ա ն վ ր ա և ա յս տ ե ղ ե ս ա շ խ ա տ ե ց խ ա փ ա ն ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի

պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ը ։ Պ ո ն տ ա կ ա ն թ ռ ո ւ ց ի կ ձ ի ա վ ո ր Ջ ո կ ա տ ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք

շ ա ր ո ւ ն ա կ ի ն ն ո ւ մ ե յ ի ն բ ա ց դ ա շ տ , ա ն ր ն դ Հ ա տ Հ ա ր ձ ա կ վ ո ւ մ ո ւ

Հ ա ր վ ա ծ ո ւ մ ե յ ի ն Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն և խ մ բ ե ր ո վ բ ա ն ա կ ե յ ի ն բ ե ­

ր ո ւ մ ի ր ե ն ց կ ո ղ մ ե ա ն ց ա ծ դ ա ս ա լ ի ք ն ե ր ի ն ։ Հ /ո ւտ ո վ Պ ո մ պ ե յո ս ի

դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը պ ա ր ե ն ի պ ա կ ա ս ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա յս տ ե ղ ե ս ծ ա ն ­

ր ա ց ա վ ։ Ո ա յց ն ր ա բ ա խ տ ի ց Մ ի Հ ր դ ա տ ը ս տ ի պ վ ա ծ յե ղ ա վ ի ն ք ր

Հ ե ռ ա ն ա լ ի ր Հ ա ր մ ա ր դ ի ր ք ե ր ի ց յ վ ո ր ո վ Հ ե տ էւ ա ն ջ ր դ ի ա յդ վ ա յր ե -

բ ո ւ մ ս պ ա ռ վ ե ց ի ն ն ր ա ջ ր ի պ ա շ ա ր ն ե ր ը ։ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա ս ե լո վ **

Մ ի Հ ր գ ա տ ի գ ր ա վ ա ծ Հ ե ն ց ն ո ւ յ ն ա յս լ ե ռ ա ն զ ա ռ ի վ ա յր ե ր ի վ ր ա

Հ ա յտ ն ա բ ե ր վ ե ց ի ն ն ր ա Հ ե ռ ա ն ա լո ւ ց Հ ե տ ո ջ ր ի ա ռ ա տ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ,

վ ո ր ո ն ց ի ց ո գ տ վ ե ց ի ն Պ ո մ պ ե յո ս ի զ ո ր ք ե ր ը ։

Պ ո մ պ ե յո ս ը կ ր ն կ ա կ ո խ Հ ե տ ա պ ն դ ե ց Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն , վ ո ր ը ն ա —

Հ ա ն ջ ո ւ մ ե ր Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի ա ն տ ա ռ ա խ ի տ ձ ո ր ե ր ի ո ւ կ ի ր ճ ե ր ի մ ի ­

ջ ո վ I ո ւ ր ն ա ա ն կ ա ր ո ղ ե ր ո գ տ ա գ ո ր ծ կ լ ի ր Հ ե ծ ե լա զ ո ր ը ։ Հ ե տ ա -

պ ը ն դ մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ և ա զ ո ր ի և Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի ա ռ ա ն ­

ձ ի ն ջ ո կ ա տ ն ե ր ը , դ ա ր ա ն ա մ ո ւ տ լի ն ե լո վ դ մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ պ ա ա ճ ա ռ ե ­

ց ի ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ն Ա յ ս մ ա ս ն ա կ ի պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց -

Հ ե տ ո ճ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , զ գ ո ւ շ ա ն ա լո վ Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ո ր Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ն ե ր ի ց '

գ ր ա վ ե ց , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Ս ա ր ա բ ո ն ը ' ։ , <Հ*հասւէւեյրա յ ի 1՝ մ ո տ ա , ֊

գ ո լ ի ս ե ն ե յի հ ր ա ռ ա տ լ ե ռ ը » և , ա մ ր ա ն ա լո վ ն ո ր ա յս տ ե ղ ո ւ մ ճ ն ո ­

ր ի ց ո ւ զ ե ց խ ա ն գ ա ր ե լ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի պ ա ր ե ն ա վ ո ր ո ւ մ ը ։

1 Տես Գ ի ո ն , ։ գք. 30, գլ* 4 7 , 1 , Համեմա տե նաև V, պ ս է ՄիՀրգ», գլ» 97г-

2 Գք. 30, գլ* 47, Ջ և ա յլն ։3 Պ լ ո ւ . տ», Պոմսլեյոս, գ լ. 32, 2 ։4 Տես Փ ր ս ն տ ի ն ո ւ ս , II, գլ. 5 , 33 և. *հ ի ո ն, գք * 30, գլ» 4 7 , 4 ։

5 Տես X II, 3, 28 (555):® Ոըոսիուսի մոտ 'հաստրա/լուս ե անվանված՛ ինքլլ լեռլլ (0<1Տէ1'ՅՕԱ5

աօոտ), տես գ ք . V I, Գէ 4, 81

Պ Ո մ Պ Ե Յ Ո Ս

Ս ա /լա յն ա յս ա ն գ ա մ Պ ո մ պ ե յո ս ը կ ա ն չ ե ց ^ 1 'ւէ Կ է ա $Ь Э ա ձ**՜՜

տ ե ղ թ ո ղ ն վ ա ծ յ ե ր ե ք Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն լե գ ե ո ն ն ե ր ը և , ա վ ե լա ց ն ե լո վ ի ր

ՂոՐ՝ԲՒ ԹՒ4.1Լ էոՐ ս Կ."ՂմԻՅ> մ ո ա 2 2 կ ի լո մ ե տ ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յա ն վ ր ա , պ ա Հ ա պ ա ն ո լո ս տ ե ր ի ք ղ թ ա յ ո վ շ ր ջ ա փ ա կ սլա շ ա ր ե ց Մ ի Հ ր գ ա տ ի զ ո ֊

ր ա ր ա ն տ կ լւ և ա յ ժ մ ի ն ք ր դ ժ վ ա ր ա ց ր ե ց ս լա ր ե ն ի մ ա տ ա կ ա ր ա ր ո ւմ ը

Մ ի Հ ր գ ա տ ի զ ո ր ք ի ն * ։ Ւ ս կ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը ս լա ր ե ն ի ա ն Հրա ժ ե շ տ

ս լա շ ա ր ն ե ր ն ա ն ա ր գ ե լ կ ե ր ս լո վ ս տ ա ն ո ւ մ ե ր Յ ե կ ե ղ յա ց գ ա վ ա ռ ի ց ,

վ ո ր ը գ ր ա վ ե լ ե ր Յ ե փ ր ա տ ի ձ ա խ ա փ ո ւ մ Պ ո մ ս լե յո ս ի զ ո ր ա մ ա ս ե ­

ր ի ց մ ե կ ը ։

Պ ո ն տ ա կ ա ն ղ ո ր ք ը ) վ ո ր ի ն կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր Պ ո մ ս լե յո ս ը շր^ւ// ~

պ ա տ ե լ ը ն կ ա վ ա յ ժ մ խ ի ս տ ծ ա ն ր դ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե Հ և , մ ա տ ն վ ե լո վ

ս ո վ ի ճ Հ ա ր կ ա դ ր վ ե ց մ ո ր թ ե լ մ ի ն չ և ի ս կ ի ր ձ ի ե ր ը ։ Մ ն ա լ ն ր ա ն

Գ ա ս տ ե յր ա յի մ ո տ ա յլև ս ա ն կ ա ր ե լի յ ե ր ։ Ո ւս տ ի պ ա շ ա ր ո ւմ ի ց 4 5

որ Հ ե տ ո ճ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ը 1, Հ ր ա մ ա ­

յ ե ց ս պ ա ն ե լ պ ո ն տ ա կ ա ն ր ա ն ա կ ի թ ո ւ յ լ ո ւ Հ ի վ ա ն դ զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ն

և խ ո ր ը դ ի լ ե ր ո վ ա ն ց ա վ ի ր զ ո ր ք ո վ , Հ ա ն դ ա ր տ ո ւ լ ո ւ ռ , Հ ռ ո մ ե ա ­

կ ա ն ք ն ա ծ ս լա Հ ա կ ա պ ո ս տ ե ր ի շ ղ թ ա յի մ ի ֆ ո վ և փ ր կ ե ց ի ր ր ա ն ա կ ը

ս ո վ ա մ ւս Հ ո ւթ յ ո ւ ն ի ց ։ Հ ե տ ե յա լ ա ռ ա վ ո տ ը Պ ոմպ ե յո ս ր շտ ա պ Հ ե տ ս ։ —

պ ը ն գ ե ց ն ր ա ն և յե ր ր ո ր գ ո ր ը Հ ա ս ա վ ն ր ա յ ե տ ե ի ց ո ւ ն ո ր ի ց ն ր ա ն

շ ր 9 ա պ ա տ ե ց մ ի ն ե ղ կ ի ր ճ ո ւ յէ ։ Մ ի Հ ր դ ա տ ը չ կ ա ր ո ղ ա ց ա վ ա յլ և ս

խ -ո ւս ա փ ե լ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց ։ Վ ճ ռ ա կ ա ն ո ւ վ ե ր Հ ի ն կ ռ ի վ ր տ ե ղ ի

ո ւ ն ե ց ա վ Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հետ *հ ա յլ գ ե տ ի ց դ ե պ ի Հ ա ր ա վ , Ե ն գ ե ր ե ս ի ց

մ ո տ 1 0 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա գ տ ն վ ո ղ ա յժ մ յա ն Պ յ ո ւ ր -

կ ի մ ո տ , ո ւ ր Հ իւէե վ ա ծ ե ր Հ ե տ ո Ն ի կ ո պ ո լի ս ք ա ղ ա ք ը ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ոՐՔ Րէ ա ն ց ն ե լո վ Հ ա կ ա ռ ա կ ո ր դ ի թ ի կ ո ւ ն ք ը և

գ ր ա վ ե լո վ շ ր ջ ա կ ա բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ը % գ ի շ ե ր վ ա լ ռ ո ւ թ յ ա ն մ եֆ Հ ա ն -

կ ա ր ծ ա կ ի ս ո ս կ ա լի մ ա ր տ ա կ ա ն ա ղ մ ո ւ կ բ ա ր ձ ր ա ց ր ե ց և չ ո ր ս կ ո ղ ­

մ ի ց կ ա ր կ տ ի ն մ ա ն թ շ ն ա մ ո ւ վ ր ա թ ա փ ե ց ք ա ր ե ր , ն ե տ ե ր և տ ե գ ե ր է

Ապ ա Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ց ա ծ ի ֆ ւս ն բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց և կ ո տ ո ր ե գ ի ն

պ ո ն տ ա կ ա ն գ ր ե թ ե ամբողՀԷ ւս Հ ա ր ե կ վ ա ծ ո ւ խ ո ւ ճ ա պ ա Հ ա ր զ ո ր ա ­

բ ա ն ա կ ը ՛1։

^ ^ Ք Ր Մ ի Հ ր դ ա տ ն ա յս ա ն գ ա մ և ս կ ա ր ո ղ ա ց ա վ թ ո ղ ն ե լ ճ ա ­

կ ա տ ա մ ա ր տ ի դ ա շտ ը և ի ր զ ո ր ք ի փ ո ք ր ա թ ի վ Տ ք ն ա ց ո ր դ ն ե բ ո վ ո ւ

1 Տ ե ս Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ . , գ լ . 9 9 և Պ լ ո ս ա . Պ ո մ պ ե յ ո ս , գ լ , 3 2 , Յ է

՜ Տ ե ս Պ լ ո ւ ա Պ ո մ պ . , գ լ . 3 2 , 3 և Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս , I , 1 , 7 ։

3 ճ ա /լա տ ա մ ա ր տ ի ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը տ ա ր ր ե ր է լ ե ր ս լ ե տ ր վ ա ծ զ ա ն ա զ ա ն

ա դ ջ յո ւ ր ն ե ր ո ւ մ , տ ե ս Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ ., գ լ . 9 9 և 1 0 0 , Գ ի ո ն , գ ք . 3 0 ,

գ լ . 4 8 , 3 5 և 4 9 , 1 — 8 և Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Պ ո մ պ ե յ ո ս , գ լ • Я 2 , 3 — Տ ։

ՏխգաւՈ I». յեվ Հոուքք-12177

ի ր ս ի ր ո ւհ ո ւ . Հ ի պ ս ի կ ր ա տ ի ա յի ո ւ ղ ե կ ց ո ւ թ յա մ բ , վ ո ր ը տ ղ ա մ ա ր դ ո ւ

-ո ր ե ր Հ ա գ ա ծ Ն ր ա ն միշտ Հ ե տ և ո ւ մ ե ր ո ւ ն ր ա կ ո ղ ք ի ն մ ա ր տ ն չո ւ մ '

փ ա խ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն ի ս ա Հ մ ա ն ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ Ս ի ն ո ր ի ա ա մ ր ո ցր է Ա յս

ա ն գ ա մ և ս ն ա Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ր , վ ո ր ա պ ա ս տ ա ն կ ր գ տ ն ե Հ ա յա ս տ ա ­

ն ո ւ մ և ո գ ն ո ւ թ յ ո ւ ն կ ը ս տ ա ն ա ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ի ց Հ։

Վ ե ր և Հ ի շ վ ա ծ Գ ա ս տ ե յր ա յի տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ր , ի ն չ ս լե ս և Մ ի ֊

Հ ը ր գ ա տ ի ն ա Հա ն Հ փ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Գ ա ս տ ե յր ա յի ց մ ի ն չ և Ս ի ն ո ր ի ա ,

ս խ ա լ ո ւ խ ա ռ ն ա շ փ ո թ կ ե ր պ ո վ ե ն լո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն

լե ր կ ե ր ո ւ մ * ]Ս ա ո.նա շփ ոթ ոււէներն ա ռ ա Հ ե ն յե կ ե լ ն ր ա ն ի ց , վ ո ր

ս կ զ բ ն ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ը ևս ի ր ա ր Հ ետ Հ ա մ ե ր ա շ խ չ ե ն և տ ա լի ս

ե ն Հ ա ճ ա խ տ ե ղ ա գ ր ա կ ա ն ա ն Հ ա վ ա ս տ ի ո ւ ա ն ճ շ գ ր ի տ տ ե ղ ե կ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ։ Ա յս մ ո ւ թ խ ն դ ի ր ը , ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , ա ք ո ղ վ ե լ ե ր ի ն ձ

լ ո ւ ծ ե լ ե պ ա ր զ ե լ ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա կ ա ն ի մ ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե ք ,

վ ո ր ը ն վ ի ր վ ա ծ ե ր Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի մ ա ն ր ա խ ո ւ յզ ք ը ն -

ն ո ւ թ յ ա ն Ղ։

Ա ր գ ճ ի ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լո վ , վ ո ր ա ռ ա ք ա դ ր ա ծ ի մ ն ո ր պ ա ր -

զ ա ր ա ն ո ււք ե ե ր ը վ ո չ մ ի ա յն կ ա ր և ո ր ե ն Փ ո ք ր Հ ա յք ի և Հ ա յա ս տ ա ն ի

պ ա տ մ ա կ ա ն ա շ խ ա ր հ ա գ ր ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր , ա յ լ և ճ շ տ ո ւ մ ե ն Պ ո մ պ ե —

յ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը և վ ո ր ո շ ո ւ մ ն ր ա գ որ ք ե ր ի

տ ե ղ ա շ ա ր ժ ո ւ մ ե ր ի Հ ի ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ը ճ ա վ ե լո ր դ չ ե մ Հ ա մ ա ր ո ւմ ՜

ա յս տ ե ղ և ս կ ա ն գ ա ո ն ե լ ա յդ խ ն դ ր ի վ ր ա և ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ա ո .ն ե լ

ս կ զ բ ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ա վ ե լի Հ ա ն գ ա մ ա ն ո ր ե ն , ք ա ն

ա յ գ ա ր վ ա ծ ե ր ա շ խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն ի մ ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ք ։

կ ա ր և ո ր ա յ գ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւ մ ե ն ա յս

խ ն դ ր ի ն , թ ա ր գ մ ա ն ա բ ա ր մ ե ք ե մ բ ե ր ո ւ մ ա մ ր ո ղ ք ո ւ թ յտ մ ր , ը ն դ —

գ ծ ե լո վ ա յ ն Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց մ ե ք տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ե ն Հ ա ­

ղ ո ր դ վ ա ծ Գ ա ս տ ե յր ա յի , Ա ի ն ո ր ի ա յի և Ն ի կ ո պ ո լս ի մ ա ս ի ն ։

1 ♦ Ա տ ր ա բ ո ն X I I , 3 , 2 8 ( Լ ա յպ ց ի գ 1 9 1 5 ) ճ

( [Յ ե ր բ զ ո ր ե ղ ա ց ա վ Մ ի Հ ր ղ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր լ»% ն ա տ ի ր ե ց

Կ ո լխ ի դ ա յ ի ն և ա յ ն բ ո լո ր յե ր կ բ ն ե ր ի ն , վ ո ր ն ր ա ն Հ ա ն ձ ն ե լ

ե ր Ա ն տ ի պ ա տ ո ր ը ճ V ի ս ի դ ի վ ո ր դ ի ն ։ Ն ա ա յն ք ա ն Հ ո գ ս ե ր

ք ա շ ո ւ մ ա յդ տ ե ղ ե ր ի մ ա ս ի ն , վ ո ր կ ա ռ ո ւ ց ե լ ե ր ն ր ա ն ց մ ե ք

յո թ ա ն ա ս ո ւ ն և Հ ի ն գ ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ց մ ե ք գ ր ե լ ե ր

ի ր գ ա ն ձ ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա ս ը ։ *հ ր ա ն ց ի ց ա մ ե ն ա ն շ ա ն ա վ ո ր -

ն ե ր ն ե յ ի ն Հ ի դ ա ր ա ն , Բ ա ս գ ո յդ ա ր ի զ ա ն , ն ա ն . Ս ]ւն]1ր|ւա ն,

1 Տ & ս Պ լ ո ւ տ,ք Պ ո մ պ ., 3 2 , 6 — 7 , Վ ա լ ե ր [ւ ո ւ ս Մ ա ք ս ի էք ո ւ ս , IV . 6 , 2 և Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր գ ա տ ,, գ լ , 1 0 1 ։

2 ՏւՏս է Հին Հայաստանի գլխավոր ճանապարՀներշ*, եք 0 8 — 73։

178

վորը սահմանակից հր Մեծ Հայքին, ե. հենց ա յդ պատճառով Թեոփանեսն անվանել եր ա յդ տեղը Սինորիա: Ի ս կ Պ ա ր ի ա -

գ ր ե ս ի ա մ ր ո գ ք լ ե ռ ն ա յի ն շ ր ք ա ն ը , լ ի ն ե լ ո վ ք ր տ ռ ա տ Լ ա ն -

ա шили շ ա ա և ա ն ք ա տ վ ա ծ լի ն ե լ ո վ զ ա ն ա զ ա ն կ ո ղ մ ե ր ի ց թ ե ք

ձ ո ր ե ր ո վ և ս ես լ լ ե ռ ն ա գ ա գ ա թ ն ե ր ո վ ճ ա յն պ ի ս ի մ ե ծ Հա ր մ ա ­

ր ո ւ, թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ի յ վ որ ա յն տ ե ղ ե ր Հ ե ն ց ^ Է ^ ե է Մ ի Հ ր դ ա տ ը

գ ա ն ձ ե ր ի պ ա հ ե ս տ ա տ ե ղ ե ր ի մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ա ս ը • և , ի ր ա պ ե ս ,

վ ե Ր չ ի վ ե ր ի , ի % ք ր ե ս ւ յ ե ր ր ն ր ա ն Հ ե տ ա պ ն դ ո ւ մ ե ր Պ ո մ ­

պ ե յո ս ը ք ա պ ա վ ի ն ե ց պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ա յս Հ ե ­

ռ ա վ ո ր ե ո ղ մ ե ր ր . և գրավելով Դսւստեյրայի ւքոտ Անգոլիսե- նեյի1 ջրաոատ լեոը (մոտ եր նաև. Յեվւրսւտը, վորը բաժա­նում եր Ակիլիսենեն Փոքր Հայքից) 1 Ա նա ց ա յս տ ե ղ մ ի ն չ և

վ ո ր ։ պ ա շ ա ր վ ա ծ լ ի ն ե լ ո վ Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ փ ա խ չե լ բ ե ռ ­

ն ե ր ո վ Կ ո ղ ք ի ս և ա յն տ ե ղ ի ց Բ ո ս փ ո ր ։ Իսկ Պոմպեյոսը այս տեղի մոտ հիմնեց Փոքր ձա յքում "Նիկոպոլիս քաղաքը, վ ո ր ը

էքն ո ւ մ ե մ ի ն չ և ա յ ժ մ և շա տ լա վ ր ն ա կ վ ա ծ ե » ։

2 * Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ք Պ ո մ պ ե յո ս , գ լ • 3 2 , 3 х

<( Ա յն ո ւ Հ ե տ և ք Պ ռ մ ս լե յո ս ր ] , բ ա ն ա կ դ ն ե լո վ ն ր ա դ ո ւր ք ր ճ

շր ք ա փ ա կ պ ա շա ր ե ց ն ր ա ն ։ Յ ե վ ն ա ի Հ ր դ ա տ ը ^ , 4 5 ո ր պ ա ­

շ ա ր մ ա ն ը դ ի մ ա ն ա լո ւ ց Հ ե տ ո ճ ի ր զ ո ր ք ի ա մ ե ն ա ո ւ ժ ե ղ մ ա ս ի

Հ ետ ա ն ն կ ա տ ե լի կ ե ր պ ո վ փ ա խ ա վ , ի ս կ ա ն պ ե տ ք ն ե ր ի ն և

Հ ի վ ա ն դ ն ե ր ի ն ս պ ա ն ե լ տ վ ե ց ։ Ա ա կ ա յն Հ ե տ ո նրա յետեւից հասավ Յեփրատի մոտերքում Պ ո մ պ ե յո ս ը և ր ա ն ա կ ե ց ն ր ա

մ ո տ • ր ա յց յե ր կ յ ո ւ ղ կ ր ե լո վ , վ ո ր ն ա կարող ե իսկույնԼևեթ անցնել Յեւիրատը* ա ռ ա ք ն ո ր դ ե ց ն ր ա դ ե մ կ ե ս գ ի շ ե ր ի ն ի ր

ս պ ա ռ ա զ ի ն վ ա ծ զ ո ր ք ը » ։

3 * Ն ո ւ յն ը , Պ ո մ պ ե յո ս , գ լ * 3 2 , 6 — 7 Ճ

<гՎերջապես նրանք [Փախչելիս] հասան Սինորա ամ­րութ յունը, վ որ ր էեփ լ ե ց ո ւ ն ե ր թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն փ ո ղ ե ր ո վ և

թ ա ն գ ա ր ժ ե ք ի ր ե ր ո վ է * * * * * Ա յս տ ե ղ ի ց %ա [ Մ ի Հ ր դ ա տ ը ^ շ ա ր ժ ­

վ ե ց Տ ի գ ր ա ՛ն ի մ ո տ Հ ա յա ս ա ա ն յ սա կէսյ հ յ ե ր ր ս ա մ ե ր ժ ե ց

ե ՛Արա գ լխ ի Հ ա մ ա ր Հ ա յտ ա ՛ր ա ր ե ց Հ ա ր յո ւ ր տ ա ղ ա ՚Ն դ վ ա ր ֊

ձ ա տ ր ո ւ թ յո ւ ն ' նա անցավ Յհփրատի ակունքների մոսավ և

փ ա խ ա վ Կ ո ղ ք ի ս ի մ ի Հ ո վ » ։

1 Մ ե յ ն ե ք ե յ ի բ ն ա գ ի ր ը փ ո խ ա ն ա կ ձ ե ռ ա գ ր ա կ ա ն Л у|оХ иП )Ч 1|С ը ն թ ե ր ց վ ա ծ ի

ունի Համաձայն ՜Բսիչանդերի ուղղման, տես М 3 Г к \У 3 Г է» նւԸ Օ շ-пеа1о§1е бег В а^гаН йеп. եչ во, ծանոթ..

179

Հ * Կ ա ս ս ի ո ւս Դ ի ո ն , գ ք . 3 6 , գ լ * 4 Տ , I *

*Ա ր Գ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , յ ե ր բ ա էքԳ ա մ ե՛ն ը ա 9ո ղ ա ն ց ա վ '

գրավեց աոժամանակ Արմենիսւյի Անահիտյան յ երկիրը, վո- րը նվիրված եր մի ինչ վոր համանուն ա ստ վա ծությա ն, և

ա յն ո ւ հ ե տ և ա յս տ ե ղ ն ր ա ն Հ ա ր ե ց ի ն ո ւր ի շ շ ա տ ե ր ը : Ւ սկ յ ե ր բ

Պ ո մ պ ե յո ս ի ն և ս մ ի ա ց ա ն Մ ա ր կ ի ո ւ ս ի ղ ի ն վ ո ր ն ե ր ը ն ա վ ա ­

խ ե ց ա վ և ա յլ և ս չմ ն ա ց ա յ գ յե ր կ ր ո ւ մ , ա յ լ ի ս կ ո ւ յն ա ն ն կ ա ֊

տ ե լի կ ե ր պ ո վ դ ո ւ ր ս յե կ ա վ գ ի շ ե ր ո վ և ա պ ա , աուաԳ գ ն ա լո վ

գ ի շ ե ր ն ե ր ը % ճանապարհվեց դեպի Տիգրանի Հայաստանը*:

5 ♦ Ն ո ւ յն ը , գ ք * 3 6 , գ լ * 5 0 , Յ ճ

сс[Պ ո մ պ ե յո ս ը ] քաւլաք հիմնեց այն տեղում, վորտեւ] հաղթություն եր տարել1, և տ վ ե ց ի ր վ ի ր ա վ ո ր ո ւ Հ ա ս ա կ ա —

վ ո ր զ ի ն վ ո ր ն ե ր ի ն ։ Ա յն տ ե ղ ն ր ա ն ց Հ ետ մ ի ա ս ի ն բ ն ա կ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն Հ ա ս տ ա տ ե ց ի ն ն ա և ց ա ն կ ա ց ո ղ ն ե ր ը Հ ա ր և ա ն տ ե ղ ե ր ի ց *

Ց ե վ ն ր ա ն ք գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ն և ա յ ժ մ ե. անվանվում ենէփկոպոլսեցիք»:6 * Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ *, գ լ * 1 0 1 ճ

հ Մ ի Հ ր դ ա տ ը , գ ց ե լո վ ի ր ե ն ի ր մ ի ա յն թ ի կ ն ա պ ա Հ ն ե ր ի

Հ ե տ դ ե պ ի թ ե ք լե ո ն ե ր ը ճ փ ա խ ա վ ո ւ ա զ ա տ վ ե ց , և ճ ա ն ւս —

պ ա ր Հ ի ն ն ր ա ն պ ա տ ա Հ ե ց ի ն վ ո մ ա ն ք ն ր ա վ ա ր ձ կ ա ն Հ ե ծ ե ­

լա զ ո ր ի ց և մոտ յ ե ր ե ք Հ ա զ ա ր Հ ե տ և ա կ ն ե ր , վ ո ր ո ն ք ուղեկ­ցեցին նրան մինչև. Աինորեգսւ ամրոցը**7 * Ո ր ո ս ի ո ւ ս , գ ք * V I, գ լ * 3 х

<гՊ ո մ պ ե յո ս ը *** Փոքր Հա յքում Դաստրակուս լեոան մոտ շրջափակ պաշարեց թ ա գ ա վ ո ր ի [Մ ի Հ ր գ ա տ ի ] բ ա ն ա կ ը » ։

Մ ե ջ բ ե ր վ ա ծ ա յս վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե ն , ի ն չ ­

պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն - պ ո ն տ ա կ ա ն կուի էքն ե ր ի և Մ ի Հ ը բ -

դ ա տ ի ն ա Հ ա ն չ ի յ ե ր ե ք գ լխ ա վ ո ր վ ա յր ե ր ը Փ ո ք ր Հ ա յ ք ո լ մ % Դ ա ս ­

տ ն յ բ ա ն , Ն ի կ ո պ ո լի ս ը և Ս ի ն ո ր ի ա ն ։ Ա յս յ ե ր ե ք վ ա յր ե ր ի ց յ ե վ ր ո -

պ ա կ ա ն պ ա տ մ ա գ ի տ ո ւ թ յա ն մեֆ ա ն վ ի ճ ե լի կ ե ր պ ո վ վ ո ր ո շ վ ա ծ ե

մ ի մ ի ա յն Ն ի կ ո պ ո լս ի տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Ն ա գ տ ն վ ե լ ե , ի ն չ պ ե ս

վ ե ր և ա ս ա ց ի ն ք , ա յժ մ յա ն Պ յո ւ ր կ ի մ ո տ , ո ւ ր Հ ա յտ ա բ ե ր վ ա ծ ե ն

ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ց մ եֆ պ ա ր զ կ ե ր պ ո վ Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ

ե Ն ի կ ո պ ո լի ս ք ա ղ ա ք ի ա ն ո ւ ն ը ՜ ։

1 Հ ա մ ե մ ա տ ե ն ա ն . 1Լ պ պ Է ա ն ո ս , Մ ի Հ ր ղ ա տ ., գլ• 1 0 5 ։

2 ՏԱս Т а у 1 о г Л. О ., Лоигпа1 օք а էօւՄ 1п А гтеп 1 а , К и г ё ^ а п յոԺ и р р е г М е зо р о 1 ат1 а , Лоигп. оГ К оу . О ео ^ г . Бос., Լ օոժ օո 1868, է. 38, եչ Ց02է

180

Յ ե վ ր ո պ ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը Ռ ե յն ա ք ը р Մ ա ր կ ֊

յէ ա ր տ ը Լ ո ւ ր ի շ ն ե ր ը 1 կ ա ր ծ ո ւ մ ե ն ս ա կ ա յն , վ ո ր Ն ի կ ո ս լո լի ս ը Հ ի մ ֊

ն ը վ ա ծ ե յե ղ ե լ վ ս չ թ ե գ ի շ ե ր ա յի ն ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի և Պ ո մ պ ե յո ս ի

վ ճ ռ ա կ ա ն Հ ա ղ թ ո ւ թ յա ն վ ա յր ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե ն ք ա ղ ա ք ի

ա ն ո ւ ն ը ( № к О — ТСоХ'.С; = СՀ ա ղ թ ո ւ թ յա ն ք ա ղ ա ք } ) ) և Կ ա ս ս ի ո ւս

Դ ի ս ն ի ո ւ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ց ո ւ ց ո ւ Ս ևերը ք վ կ * & ) , ШЛ

Դ ա ս տ ե յր ա յի տ ե ղ ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս ա յդ մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե վ ե ր և մ ե ջ ր ե ր ֊

վ ա ծ Ս տ ր ա ր ո ն ի վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ^ Հ տ ե ս վ կ * 1 ) ։ Ա յս յ ե ն թ ա գ ր ո ւ ֊

թ յ ռ ւ ն ը Հի մ ս ա վ ո ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր Մ ա ր կ վ ա ր տ ը մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ն ո ւ մ ,

վ ո ր ն ա և Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յա ն մ ե ջ ' ( վ կ * 2 ) գ ի ֊

շ ե ր ա յ ի ն կ ո վ ի տ ե ղ ը ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ ձ Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի մ ո տ ե ր ք ո ւ մ » է

Ո ւս տ ի և ն ա կ ա ր ծ ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ի Հ ր գ ա տ ի վ ե ր ջ ն ա կ ա ն պ ա ր տ ո ւ ֊

թ յ ա ն տ ե ղ ը պ ե տ ք ե լի ն ե ր Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի մ ո տ Յ ե կ ե ղ յա ց Հ ի ն

դ ա վ ա ռ ո ւ մ ։

Ռ ե յն ա ք ի ո ւ Մ ա ր կ վ ա ր տ ի յե գ ր ա կ ա ց ո ւ թ յա ն դ ե մ , վ ո ր ը ա ֊

յ ւ ա ք ի ն Հ ա յա ց ք ի ց Հ ա մ ո զ ի չ ե թ վ ո ւ մ ) գ լխ ա վ ո ր ա ռ ա ր կ ո ւ թ յո ւ ն ը

կ ա ր ո ղ ե , ա ն շ ո ւշտ , ա յ ն լ ի ն ե լ , վ ո ր Ս տ ր ա ր ո ն ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ մ ո ւ թ

ո ւ յե ր կ դ ի մ ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց դ ժ վ ա ր ե ա ն ե լ վ ո ր և ե Հ ա ս տ ա տ ո ւն

Հ ե տ և ո ւ թ յո ւ ն г Ը ն դ Հ ա կ ա ո ա կ ը , Ս տ ր ա ր ո ն ն ի ր ա յդ վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն

մ ե ջ Հ ե ն ց ի ն ք ը , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե , վ ո ր Դ ա ս տ ե յ ր ա ֊

յ ի մ ո տ ե գ տ ն վ ե լ ճ Ց ե փ ր ա տ գ ե տ ը , վ ո ր ը բ ա ժ ա ն ո ւ մ ե ր Ա կ ի լ ի ս ե ֊

ն ե ն Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի ց » ։ Յ ե վ ո ւ շ ա գ ր ա վ ե , վ ո ր Ս տ ր ա ր ո ն ի ա յս ց ո ւ ց ֊

մ ա ն ը կ ա տ ա ր ե լա պ ե ս Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե վ ո չ թ ե Ռ ե յն ա ք ի և

Մ ա ր կ վ ա ր տ ի , ա յ լ Ա դ ո ն ց ի ն ո ր յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ն ո ւ շ ա ֊

.գ ր ո ւ թ յ ա ն չ ե ա ռ ն վ ե լ , դ ժ ր ա խ տ ա ր ա ր , ն ո ր ա գ ո ւ յն ո ւս ո ւմ ն ա ս ի ր ո ւ ֊

թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ։

Ա դ ո ն ց ի կ ս *ր ծ ի ք ո վ ^ Հ Ս ա ր ա բ ո ն ի Հ ի շ ա ծ Դ ա ս տ ե յր ա ն Հ ա մ ա ֊

պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե ա յժ մ յա ն Դ ո ս տ ա լի ն , վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե Կ ա մ ա խ ի

և Ա կ ն ի մ ի ջ և Յ ե փ ր ա տ ի ա փ ի մ ո տ * ո ւ մ ե մ ն ' Հ ե ն ց Հ ա մ ա ձ ա յն

Ս ա ր ա բ ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն 1 թ ե Յ ե վ ւր ա տ գ ե տ ի մ ո տ և թ ե Փ ո ք ր

Հ ա յք ի ո ւ Ա կ ի լի ս ե ն ե յի ս ա Հ մ ա ն ո ւ մ ։ Պ ե տ ք ե ի ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լ ,

վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի ժ ա մ ա ն ա կ Ա կ ի լի ս ե ն ե ն յ ե ղ ե լ ե ,

ի ն չ պ ե ս մ ի ա ն գ ա մ ա յն ճ ի շտ յե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե Ա դ ո ն ց ը , խ ի ս տ ը ն ֊

դ ա ր ձ ա կ մ ի շր ջ ա ն և բ ո վ ա ն դ ա կ ե լ ե ի ր մ ե ջ վ ո չ մ ի ա յն Հ ի ն Հ ա ֊

ւ Տ&ս К е I ո а с հ , М И Ы сЫ е ЕираЮ г, եչ 3 8 5 , ծա ն. 1 և М а г к XV а г է, Э1е О епеа1о§1е йег В а^гаН йеп, եչ 5 9 — 63»

2 Տ4ս А рм ен и я в эп о х у Ю сти н и ан а, Վ 54*

181

է ա ս տ ա ն ի Ց ե կ ե ղ յա ց գ ա վ ա ռ ը , ШЛ> Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , ն ա և Գ ա ր ա ն ա -

դ ի ն , Մ ա ն ա ն ա ղ ի ն , Ա ղ յո ւ ն ը և Մ զ ո ւ ր ը 1։

Վ ո ր Գ ա ս տ ե յր ա յի ու. ա յժ մ յա ն Գ ոս տ ա լ ի ն ո ւ յն ա ց ո ւ մ ը կ ա -

ր ե լ ի յ ե ա ֆ ող և ր ն դ ո ւ Ա ե լի Հ ա մ ա ր ե լ ա յդ ց ո ւ յ ց ե ն տ ա լի ս ն ա և

ն ե ր ք և մ ե չ բ ե ր վ ա ծ մ ե ր դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Գ ա ս տ ե յր ա յի Հ ե ռ ս /-

վ ո ր ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն Ն ի կ ո պ ո լս ի ց ։

Կ ա ր և ո ր ե ն ա Է յ մ ա տ ն ա ն շ ե լ, վ ո ր ա յժ մ յա ն Գ ո ս տ ա լը Հ ի շ ա ­

տ ա կ վ ա ծ ե ն ա և Տ ա յլ ո ր ի մոտ Զ ի մ ա ր ա յ ի ց մ ո տ 1 0 — 1 2 կ ի լո մ ե տ ր

Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա և ա յժ մ յա ն Պ յո ւ ր կ ի ց ( = Ն ի կ ո ս լ ո լ ի ս ) Զ ի ֊

մա րսէ տ ա ն ո ղ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի վ ր ա , վ ո ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ

ե ն ր ա Օ ր ա գ ի ր մ ի պ տ ո ւ յտ ի մ ա ս ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ե ն » ա շ խ ա ­

տ ո ւ թ յա ն մեֆ^է Տ ա յլ ո ր ի ն կ ա ր ա գ ր ա ծ ա յս Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը պ ա ր զ ա ­

պ ե ս Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի Ն ի կ ո պ ո լի ս --- Զ ի մ ա ր ա ճ ա ն ա պ ա ր -

Հ ա գ ի ծ ն ե , վ ո ր ի ո ւ ղ ղ ո ւ թ յո ւ ն ը ճ ի շտ ե վ ո ր ո շ վ ա ծ թ ե Ա գ ո ն ց ի

մ ո տ և թ ե Կ ո ն ր ա դ Մ ի էէեր ի բ ա ց ա տ ր ա կ ա ն ք ա ր տ ե զ ո լ յք * ։ Պ ե վ -

տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ո ւ մ Ն ի կ ո պ ո լս ի Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը Զ ի մ ա ր ա -

յ ի ց ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ 7 5 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն մ ղ ո ն կ ա մ մ ո տ 1 1 1 կ ի լո մ ե տ ր г

Պ ա ր զ ե , ո ւր ե /Տ ե , վ ո ր տ ա ր ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ը Պ յո ւ ր կ --- Ն ի կ ո պ ո լս ի ց մ ի ն ­

չ և ա յժ մ յա ն Գ ո ս տ ա լ պ ե տ ք ե լ ի ն ե ր մ ո տ ա վ ո ր ա պ ե ս 1 0 0 կ ի ր * -

մ ե տ ր և Գ ո ս տ ա լ ի ց մ ի ն չ և Զ ի մ ա ր ա մ ո տ 1 1 կ ի լո մ ե տ ր ։

Ա յս տ ա ր ա ծ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը մ ի ն ո ր ա պ ա ց ո ւ յց ե ն , ա ն շ ո ւշ տ ,

Գ ա ս տ ե յր ա յի ո ւ Գ ոս տ ա լ ի ն ո ւ յ ն ո ւ թ յ ա ն ։ Պ ո մ պ ե յո ս ը , Հ ե տ ա մ տ ե լո վ

Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն , վ ո ր ը ն ա Հ ա ն վ ե լո ւ յ ե ր , բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր , ա ր ա գ ա ց ր ա ծ

յ ե ր թ ո վ , կ ա ր ո ղ ե ր Հ ա ս ն ե լ Գ ա ս տ ե յր ա —Գ ո ս տ ա լի ց Ն ի կ ո պ ո լի ս -

Պ յո լր է լ ճիղ տ և ճ ի շտ մ ի ա յն յե ր ր ո ր դ ո ր ը , ի ն չ պ ե ս ա յդ վ կ ա յո ւ մ

ե ն Հ ի ն Հ ե ղ ի ն ա է լն ե ր ը ։

ճ ի շ տ պ ե տ ք ե Հ ա մ ա ր ե լ ը ս տ ա յ ս մ և Կ ա ս ս ի ո ւս Գ ի ո ն ի ո ւ

Ա պ պ ի ա ն ո ս ի Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր Ն ի կ ո պ ո լի ս ը ՀիԱ ե-

վ ա ծ ե յե ղ ե լ վ ո չ թ ե Գ ա ս տ ե յր ա յո ւ մ , ի ն չ պ ե ս յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե ն Ռ ե յ -

ն ա ք ը և Մ ա ր կ վ ա ր տ ը , ա յ լ Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ թ յա ն և Մ ի Հ ր դ ա տ ի

վ ե ր ջ ն ա կ ա ն պ ա ր տ ո ւ թ յա ն տ ե ղ ո ւ մ , ա յ ս ի ն ք ն 1 Գ ա ս տ ե յր ա յ ի ց մ ո տ

1 0 0 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա գ տ ն վ ո ղ ա յժ մ յա ն Պ յո ւ ր կ ո ւ մ г

1 ՏԼս ն ո ւյն ը , ե$_ 5 4 — 55։- Տ ե ս Лоигпа1 օք Л е Коуа1 О ео§гзрЫ сэ1 5ос1е1у, уо1. 38, Լօււժօո

1868, նաև ն ո ւ յն աշխատության А С Т З ф Ь б В -Է ռուսերեն թա րգմա նութ յունը՛.М а т е р и а л ы для ге о гр а ф и и А зи я тск о й Т у р ц и и *, Т и ф л и с 1874, п р и л . И к то м у II .И з в . К ав к . О тд ел . Р у с . Г е о г р . О б щ е с т в а ” :

а Տ ե ՛ս К . М 1 11 е г, Ш пегзП а К о ш ап з, ՏէսէէշՅքէ 1916, եչ 679—680։

182

Վ ե ր ո հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի մեֆ Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ վ ա յր ե ր ի ց

յե ր ր ո ր դ ի , Ս ի ն ո ր ի ա յ ի , տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը և ս ք ն ն վ ա ծ ե ո ւ վ ո ր ո շ -

վ ա ձ ի մ ս լա տ մ ա կ ւս Ն -ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա կ ա ն ՛Ս ո ւ յն ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ^ է

Ս ի ն ո ր ի ա ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ի ն չ պ ե ս մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր ե լ Կ ո ն ֊

ր ա գ Մ Ի ա 1*ՐՐ> Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե , ա ն շ ո ւշ տ , Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն

ք ա ր տ ե զ ի Աի ն ա ր ա կ ա յա ր ա ն ի ն ։ Ս ա կ ա յն ն ր ա և /?•* Կ ի ս լե ր տ ի

մ ո տ “ ս խ ա լ ե վ ո ր ո շ վ ա ծ ս ր ա տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Մ ի լլե ր ը Ս ի ն ա ֊

ր ա յի տ ե ղ ը յե ն թ ա դ ր ո ւ ժ ե ա յժ մ յա ն Ս ը ն կ ա ռ ի ճ ո ւ մ , ի ս կ Կ ի ս լե ր տ ն

ա յժ մ յա ն Ա լա զ ա յո ւ մ ։ Ս ա կ ա յն , ի ր ա պ ե ս , ն ա գ տ ն վ ե լ ե , ի ն չ պ ե ս

մ ա ն ր ա մ ա ս ն ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ վ ե ր ո Հ ի շ յա լ ի մ ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ,

ա յժ մ յա ն Դ ա ղ ա ա ռ ի ճ ի ց , վ ո ր ը Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե Պ ե վ տ ի ն ֊

դ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի *Օ հ Ձ 1 օ հ ճ 1 3 ք 1 Տ կ ա յա ր ա ն ի ն , 1 5 Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն մ ղ ո ն

կ ա մ մ ո տ 2 2 կ ի լո մ ե տ ր Հ ե ռ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ր ա ե ր ս տ ա յս տ ա ր ա ֊

ծ ո ւ թ յ ա ն ր լն1լնուժ ե Դ ա ղ տ ա ռ ի ճ ի ց Ա ա տ ա ղ տ ա ն ո ղ ճ ա ն ա պ տ ր Հ ի

Վ րա , ԱշԿա լ ա յի ց մ ո տ 1 5 կ ի լո մ ե տ ր դ ե պ ի Հ յո ւ ս ի ս ֊ա ր և մ ո լ տ ք Յ ե վ ւ ֊

ր ա տ գ ե տ ի մ ո տ г Ս ի ն ո ր ի ա յ ի մ ա ս ի ն կ ա ր և ո ր ե ո ւ ե ա կ ա ն Ս տ ր ա ֊

ր ո ն ի վ ե ր ո Հ ի շ յա լ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ը ( տ ե ս վ ե ր և վ կ * 1 ) , վ ո բ ի ց յ ե ր ե ֊

վ ո ւ մ ե , վ ո ր ն ա ն շ ա ն ա վ ո ր մ ի ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ւ ե յե ղ ե լ Մ ի Հ ր գ ա տ ի

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ ե ֆ և գ տ ն վ ե լ ե Պ ո ն տ ո ս ի ո ւ Մ ե ծ Հ ա յ ք ի ս ա Հ ֊

մ ա ն ո ւ մ ։ Ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , կ ա ր ե լի յ ե

յե ղ ր ա կ ա ց ն ե լ , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն Р —ի ժ ա մ ա ն ա կ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ա վ -

ա ր և մ տ յա ն ս ա Հ մ ա ն ը Հ ա ս ն ո ւ մ ե ր մ ի ն չ և ա յժ մ յա ն Цп պ ֊Ղ *ա ղ ի լ ե ռ -

ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց Հ ա ր ա վ ֊ա ր և ե լ յա ն ս տ ո ր ո տ ն ե ր ո ւ մ , Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի

մ ո տ , գ տ ն վ ե լ ե Ա ի ն ո ր ի ա ն շ ա ն ա վ ո ր ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ը * Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն

ք ա ր տ ե զ ի Ս ի ն ա ր ա կ ա յա ր ա ն ը ։

Վ ո ր մ ե ր յե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յո ւ ն ը Ս ի ն ո ր ի ա յ ի տ ե ղ ա դ ր ո ւ թ յա ն

մ ա ս ի ն ս տ ո ւ յգ ե և ա ն վ ի ճ ե լի է ա յդ Հ ա ս տ ա տ ո ւ մ ե ն Մ ա ր կ վ ա ր տ ի

ն ո ր դ ի տ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր մ ե ֆ ե ն բ ե ր վ ա ծ ն ր ա վ ե ր ո Հ ի շ յա լ

ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ^ ։ Մ ա ր կ վ ա ր տ ը և ս Հ ա ն գ ե լ ե ա յժ մ ն ո ր յե զ ր ա —

կ ա ց ո ւ թ յ ա ն , վ ո ր Մ ի Հ ր գ ա տ ի և Տ ի գ ր ա ն ի ժ ա մ ա ն ա կ ՛հ ե ր ձ ա ն д л и - ֊

վ ա ռ ը պ ա տ կ ա ն ե լ ե , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն , ի ս կ ս ր ա վ ե ր ա ն ա ֊

կ ա ն պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ի ց Հ ե տ ո , СС Ա կ ի լի ս ե ն ե ն և *հ ե ր ֆ ա ն ը և թ ե ր և ս

ն ա և Կ ա րենիտ իսըՅ) կ ց վ ե լ ե ն Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ։ Ն ր ա յ ե ն թ ա գ ր ո ւ թ յ ս ւ ֊

ն ը Հ ա վ ա ն ա կ ա ն չ ե , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , Цա ր ե ն ի տ ի ս գ ա վ ա ռ ի

1 Տ/ги էՀին Հայաստանի գլխավոր ճանապարհները 9, ե$_ 6 6 —68։- ՏԱս к . М 111 е г, И1пегаг1а К ош апа, եէ 676— 677 և Н. К I е р е г է,

АН аз уоп К1е1паз1еп 1п 24 В Ш е г п , 1902— 1906:з ՏԱս 01е Оепеа1о&1е с!ег Ва^гаН йеп, Ц 63,

183

ն կ ա տ մ ա մ բ , վ ո ր ն ը ս տ մ ե ր յե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յա ն ս լա տ կ ա ն ե լ ե մ ի ն չև

Ս ի ն ո ր ի ա ն ո ւ Կ ո պ ֊Գ ա ղ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի ն ։

Տ ե ղ ա գ ր ա կ ա ն վ ե ր ո հ ի շ յա լ խ ն դ ի ր ն ե ր ի Հ ր ա մ ե ն ք ա ն հ ր ա ­

ժ ե շ տ Հ ա մ ա ր ե ց ի ն ք ր ն դ ա ր ձ ա կ կ ե ր ս լո վ կ ա ն գ ա ռ ն ե լ , վ ո ր ո վ Հ ե տ և

ա յ դ մ ա ս ո ւ մ սլա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն յե ր կ ե ր ը կ ա ր ո տ ե ն 4 ի էքն ա կ ա ն

ս ր բ ա գ ր ո ւ թ յա ն ։ Մ ե ր ն ո ր ո լա ո լւքե ա ս ի ր ո լ թ յա մ ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի ն ւս —

Հ ա ն ^ ի Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Գ ա ս տ ե յր ա յ ի ց մ ի ն չ և Ս ի ն ո ր ի ա ս լա ր ղ կ ե ր ս լո վ

վ ո ր ո շ վ ո ւ մ ե Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի և Ա ն տ ո ն ի ն ո ս ի ճ ա ն ա պ ա ր -

Հ ա ց ո ւ յց ի 2 1 1 П а г а - № к 0 р 0 П 8 և Ւ ^ 0 բ 0 1 ւՏ -Տ տ է տ 1 Ց Հի՛ն ո ւ ղ ե գ ծ ե ր ո վ ,

վ ո ր ո ն ք ք ն ն վ ա ծ ե ն ո ւ լո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ Ա դ ո ն ց ի և ի մ պ ա տ մ ա կ ա ն * ֊

ա չ խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ ^ ։

Ն ի ն ո ր ի ա ա մ ր ո ց ը , ո ւ ր փ ա խ ե լ ե ր Մ ի Հ ր դ ա տ ն ի ր զ ո ր ք ի ա ն —

ն շ ա ն Տքեա ցորդներով^ ն ր ա խ ո չո ր ա գ ո ւ յ ն գ ա ն ձ ա ս լա Հ ե ս տ ն ե ր ի ց մ ե կ ն

ե ր * Ա յս տ ե ղ ս լա Հ վ ո լմ ե յ ի ն , ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ ե ն Ա պ պ ի ա ն ո ս ը և

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ը ձ, վ ե ց Հ ա զ ա ր տ ա ղ ա ն դ դ ր ա մ ( = մ ո տ 2 5 մ ի լի ո ն վ ո ս -

կ ի մ ա ր կ կ ա մ 1 & 1 % մ ի լի ո ն վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ լ ի ) և թ ա ն գ ա ր ժ ե ք ի ր ե ր ո ւ

շ ո ր ե ր է Ս ի ն ո ր ի ա յ ո ւ մ Մ ի Հ ր դ ա տ ը բ ա ժ ա ն ե ց ի ր զ ո ր ք ի ն փ ո ղ և

ն վ ե ր ն ե ր ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի մ ո տ ո ւ ղ ա ր կ ե ց ա յս տ ե ղ ի ց ս ո լր Հ ա ն գ ա կ ն ե ր

խ ն դ ր ե լ ո ւ ն ր ա ն ի ց Հ յո ւ ր ը ն կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ։ Ս ա կ ա յն , ի ն չ ս լե ս վ ե ր և

Հ ի շ ե ց ի ն ք , ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը կ ա ս կ ա ծ ո ւ մ ե ր , և վ ո չ ա ռ ա ն ց Հ ի մ ֊

ք ի , վ ո ր ի ր վ ո ր դ ո ւ ն գ ր գ ռ ո ղ ն ո ւ ի ր դ ե մ բ ա ր ձ ր ա ց ա ծ ա պ ս տ ա մ ­

բ ո ւ թ յ ա ն գ լխ ա վ ո ր դ ր դ ի չ ն ի ն ք ը Մ ի Հ ր դ ա տ ն ե ։ Ո ւս տ ի և ն ա վ ո չ

մ ի ա յն մ ե ր ժ ե ց ն ր ա ն ը ն դ ո ւ ն ե լ և ո գ ն ե լ , ա յլ և ձ ե ր բ ա կ ա լե ց ս ր ա

ո ւ ղ ա ր կ ա ծ ս ո ւ ր Հ ա ն գ ա կ ն ե ր ի ն և ո ւ ղ ա ր կ ե ց ն ր ա ն ց Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ։

Ն ա ա զ դ ա ր ա ր ն ե ր ի մ ի ջ ո ց ո վ Հա յտ ա ր ա ր ե ց , բ ա ց ի ա յ դ , վ ո ր Մ ի Հ ը ր ֊

դ ա տ ի գ լխ ի Հ ա մ ա ր ն ա ո ա Հ մ ա ն ե լ ե 1 0 0 տ ա ղ ա ն դ դ ր ա մ ա վ ա ր ձ

( = մ ո տ 4 2 0 * 0 0 0 գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն վ ո ս կ ի մ ա ր կ կ ա մ 2 1 0 . 0 0 0 վ ո ս կ ի

" յ ,Լ Բ Ժ ) ,° ■Ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն գ ի տ ն ա կ ա ն ն ե ր Տ ո ւ ր ն ե բ ի ղ ր և Մ ո ր դ ա ն ը , ի ն չ ­

պ ե ս և Մ ո մ ղ ե ն ը , մ ի ա ն գ ա մ ա յն ի ր ա վ ա ց ի կ ե ր պ ո վ յե ն թ ա դ ր ո ւ մ

ե ն վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ի փ ա խ ո ւ ս տ ի Հ ե ն ց ժ ա մ ա ն ա կ Տ ի գ ր ա ն ը ս կ ս ե լ

ե ր ա ր դ ե ն վ ա ր ե լ Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ետ Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ։

1 Տես А л о н ц , А р м ен и я в эп о х у Ю сти н и ан а, ւ չ 7 5 — 8 0 և ի մ ա շ խ ա ֊

иг ո ւ թ յ ո ւ ն ը * Հ Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լ խ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ր Յ , 0 6 — 8 1 ։

2 Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր ղ ա տ *, գի 1 0 1 և Պ լ ո ւ. տ . , Պ ո մ պ ե յո ս , գլ. 3 3 , 6 ։

3 Տ ե ս Рг. Т о и г п е Ы х е , Н Ш о1ге р о Н ^ и е е1 геИДОиае йе ГА гш ё- п1е եչ 774, Л. ձշ М о г ^ а п , Н1з№1ге ճս реир1е агш еШ еп, Раг1в 1919, եք 78 և М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , т. 111, ե չ 107 ,

184

Ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն ք Մ ի Հ ր դ ա տ ը Ն ա և ի ն ք ն ա յլև ս Հ ո ւ յս չ ո ւ -

՛ն ե ր ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ թ յո ւ ն գ տ ն ե լո ւ , ի ր փ ե ս ա յի մ ո տ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ։

Ա ո ա ն էյ Տ ի գ ր ա ն ի ց պ ա տ ա ս խ ա ն ի ս պ ա ս ե լո ւ ն ա ի ր փ ո ք ր ա թ ի վ զ ո -

ր ա բ ա ն ա կ ո վ ա ռ ա ջ շ ա ր ժ վ ե ց Ա ի ն ո ր ի ա յ ի ց գ ե պ ի Հ յո ւ ս ի ս ։ Ն ա Հ ո ւ յս

ո ւ ն ե ր , վ ո ր է Հ ա ս ն ե լո վ Ս և հ ո վ ի Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն ա փ ե ր ը ի ր / ’ ո ս փ ո —

ր յ ս ։ն ն ա խ կ ի ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ ՛ յո ւ ն ի ց կ ը կ ա ր ո ղ ա ն ա դ ո ւ ր ս վ տ ա ր ե լ

ի ր ա ս լս տ ա մ ր վ ո ր դ ո ւՍ , է1ոՐ Ր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ ա ր /լե ն դ ա շ ն

ե ր էլն ք ե լ ։

Մ ի Հ ր գ ա տ ի ճ ա ն ա սլա ր Հ ը Ա ի ն ո ր ի ա յ ի ց մ ի ն չ և Կ ո ղ ք ի ս մ ա ն ր ա ­

մ ա ս ն ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե Ա ս լս լի ա ն ո ս ի մ ո տ 1 ։ Ս ի ն ո ր ի ա յի ց ն ա գ ն ա ց ե լ

.ե ր Ց ե փ ր ա տ ի ա փ ե ր ո վ և Հ ա ս ե լ մ ի ն չ և ն ր ա ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ը ։ Ա յս տ ե ղ

՛ն ա Տ Ֆ ա ց ե լ ե ր յ ե ր ե ք ո ր և կ ա ր գ ի յ ե ր ր ե ր ե լ ի ր զ ո ր ք ե ր ը ։ Ա յ ն ո ւ ֊

Հ ե տ և ն ա ոէ-դգվել ե ր գ ե ս լի Հ յո ւ ս ի ս Հ ա յա ս տ ա ն ի Խ ո տ ե ն ե * գ ա վ ա —

.ռ ի մ ի քո վէ ո ւ ր խ ո տ ե ն ց ի ն ե ր ը և ի ր ե ր ն ե ր ը , զ ի ն վ ա ծ ն ե տ ա ղ ե ղ ն ե ր ո վ

■ու ս լա րս ա տ իէլԱ երով^ ո ւ զ ե ց ե լ ե յ ի ն փ ա կ ե լ ն ր ա ճ ա ն ա ս լա ր Հ ը ։ Ս ա ­

կ ա յն Մ ի Հ ր գ ա տ ր ն ր ա ն ց յե տ ե ր մ ղ ե լ և ՛ճ ո րս խ գ ե տ ի յ ե ր կ ա յ ն ո ւ -

թ յ ա մ ր ՈԼ Ս և ծ ո վ ի ա փ ե ր ո վ Հ ա ս ե լ ե ր Փ ա ս ի ս ( ա յժ մ յա ն Փ ո թ ի )

.և ա յն տ ե ղ ի ց 'հ ի ո ս կ ո ւ ր ի ա ս ։ Մ ի Հ ր դ ա տ ի ճ ա ն ա ս լա ր Հ ը պ ե տ ք ե ը ս տ

տ յ ս մ յ ե ն թ ա գ ր ե լ ա յժ մ յա ն Ա շ կ ա լա յի և Ե ր զ ր ո ւ մ ի մ ո տ ո վ դ ե պ ի

Թ ո ր թ ո ւ մ և ա յս տ ե ղ ի ց Ա ր դ վ ի ^ ի ո ւ Կ ա թ ո ւ մ ի վ ր ա յ ո վ դ ե պ ի Ս ո լ ֊

խ ո ւ մ ։

Մ ի Հ ր գ ա տ ի վ ւա խ ո ւ ս տ ի ց Հ ետ ո Պ ո մ պ ե յո ս ը պ ա տ ե ր ա զ մ ը ն ր ա

դ ե մ Հ ա մ ա ր ե ց վ ե ր կ ա ց ա ծ և ն ո ւ յ ն 0 6 թ վ ի ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց ի ր զ ո ր —

ք ը դ ե պ ի Հ ա յա ս տ ա ն ։

1 Տ ե ս Ա ս լ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ., գ լ . 1 0 1 , Հ ա մ ե մ ս / ա հ ն ա և Պ լ ո ւ տ ., Պ ո մ ­

պ ե յ ո ս 3 2 , 7 և 'Ւ ի ո ն , գ ք . 3 0 , գ լ . 5 0 , 2 — 3 ։

- Հ յո ւ ր շ մ ա ն ը կ ա ր ծ ո ւ մ ե , վ ո ր Խ ո տ ե ն ե ն (Х ш Т Т ('/7])# վ ո ր ր Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ­

ն ի գ ա վ ա ռ ն ե ր ի ց մ ե կ ն ե , գ տ ն վ ե լ ե Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ա կ ո ւ ն ք ն ե ր ի ո ւ Ա փ ս ա ր ո ս

գ ե ա ի մ ի Հ և ( տ ե ս «[.Հի ն Հ ա յո ց տ ե կ վ ո յ ա ն ո ւ ն ն ե ր ը 9 , թ ա ր զ մ . Պ ի լ ե զ ի կ ճ յ ա ն ի ,

Վ ի ե ն ն ա 1 9 0 7 , ե% 1 9 , ծ ա ն • 1 ) ։ Ւ ս կ Ռ ե յ ն ա ք ը յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե , վ ո ր Խ ո տ ե ն ե ն

Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե Ս տ ր ա ր ո ն ի Հ ի շ ա տ ա կ ա ծ Х о р ^ ' / ղ - յ ի ն , տ ե ս յ№ է Խ 1 ճ & է 6

Е и р а ю г , ե չ 3 8 9 , ծ ա ն . 2 ։

185

17. ՏԻԳՐԱՆԻ г Ш П К М П К Ь С ՊՈՄՊԵՅՈՍԻ 1 ե ՏՄ ի ն չդ ե ռ . Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ տ ե ղ ի ե յ ի ն ո ւ ն ե ց ե լ վ ե ր և ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ

ա ն ց ք ե ր ը ' Հ ա յա ս տ ա ն ն ի ր Հ ե ր թ ի ն յե ն թ ա ր կ վ ե լ ե ր Հ ա ր ձ ա կ մ ա ն .

Պ ա ր թ ե ֆ լ ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր Հ ր ա Հ ա տ 4*—ր ի ր ն ո ր ա փ ե ս ա Կ ր տ ս ե ր

Տ ի գ ր ա ն ի խ ն դ ի ր ք ո վ և , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն է ն ա և Պ ո մ ս լե յո ս ի դ ր դ մ ա մ բ

պ ա տ ե ր ա զ մ ե ր ս կ ս ե լ Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի դ ե մ , վ ո ր ը ն ր ա ա ն ֊

Հա շտ ա խ ո յ ա ն ն ե ր ո ւ թ շ ն ա մ ի ն ։ Տ ի գ ր ա ն ի ա ս լս տ ա մ ր վ ո ր դ ո ւ և

խ ռ ո վ ա ր ա ր Հ ա յ մ ե ծ ա մ ե ծ ն ե ր ի ո ւ ղ ե կ ց ո ւ թ յա մ բ ' ն ա ն ե ր ս ե ր խ ո ւ ­

ժ ե լ Հ ա յա ս տ ա ն և , ն վ ա ճ ե լո վ ն ր ա Հ ա ր ա վ —ա ր և ե լ յա ն շ ր ջ ա ն ն ե ր ը ' Հ ա ս ե լ ե ր մ ի ն չ և Ա ր տ ա շա տ մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը ։

Ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ը Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ի յ ե ր բ ե ր վ ե լ , Հ ա ր ­

կ ա դ ր վ ե ց , ի ն չ ս լե ս վ կ ա յո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս 4հ ի ո ն ը փ ա խ չ ե լ ի ր

յե բ կ ր ի լ ե ռ ն ա յի ն շ ր ջ ա ն ն ե ր ը ։ Ս ա կ ա յն Ա ր տ ա շա տ ք ա ղ ա ք ը , Հ ա ­

վ ա տ ա ր ի մ էքն ա լո վ Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի ն 1 ց ո ւ յ ց տ վ ե ց Հա մա ո. դ ի ­

մ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ։ Ի ն չ ս լե ս Հ ա յտ ն ի յ ե Ս տ ր ա բ ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց է

Հ ի ն Ա ր տ ա շա տ ը շն ո ր Հ ի վ ի ր ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի գ ր ե թ ե ա ն մ ա տ չ ե -

ժ յ ձ Ր ։([Ա յս ք ա ղ ա ք ը ,— ա ս ո ւ մ ե Ս տ ր ա բ ո ն ը - ,— գ տ ն վ ո ւ մ ե թ ե -

ր ա կ ղ զ ո ւ ն մ ա ն ո ղ մ ի խ ո ր շ ո ւ մ , վ ո ր ը , բ ա ց ա ռ ո ւ թ յ ա մ բ պ ա ­

ր ա ն ո ց ի , շ ր ջ ա պ ա տ վ ա ծ ե պ ա ր ի ս պ ո վ ո ւ ն ր ա ա ո ֆ և Հո ս ո ղ

դ ե տ ո վ , ի ս կ պ ա ր ա ն ո ց ը փ ա կ վ ա ծ ո ւ պ ա շ տ պ ա ն վ ա ծ ե խ ր ա ­

մ ո վ ո ւ ց ց ա պ ա տ ն ե շ ո վ .$ ։

Շ ն ո ր Հ ի վ ն ր ա ա մ ո ւր ա յս դ ի ր ք ի ' պ ա ր թ ե ւ ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք չ ո ւ -

ն ե յ ի ն ա մ ր ա ց ր ա ծ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի պ ա շա ր մ ա ն փ ո ր ձ ճ չկ ա ր ո ղ ա ց ա ն

ն ր ա ն ա ռ ն ե լ և պ ա շ ա ր ո ւմ ը խ ի ս տ յե ր կ ա ր ե ց ։

Կ ա ս ս ի ո ւս Գ ի ո ն ի պ ա տ մ ե լ ո վ ' յ ե ր բ պ ա ր թ ե Տ խ ե բ ի թ ա ղ ա վ ո ր ը

տ ե ս ա վ , վ ո ր պ ա շ ա ր ո ւմ ը խ ի ս տ յե ր կ ա ր ե տ և ե լո ւ ի ր ո ւ ժ ե ր ի մ ի

1 Տես գք. 36, գլ. 51, 2 ։2 X I , 1 4 , 6 ( 5 2 9 ) ։

У Գ ք . 3 6 . գ լ . 5 1 , 2 ։

186

մ ա ս ը թ ո ղ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր դ ո ւ ն և վ ե ր ա դ ա ր ձ ա վ ի ր յա ր կ ի ր ր ։ Ս ա ֊

կ ա յն Հ ե ն ց վ ո ր ն ա Հ ե ռ ա ց ա վ 1 ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ն ի ր շ ո լր ք ն ՛

ե ր Հ ա վ ա ք ե լ ի ր ե ն Հ ա վ ա տ ա ր ի մ Ս և ա ցա ծ զ ո ր ա կ ա ն ո ւ ժ ե ր ը , Հ ա ր ­

ձ ա կ վ ե ց դ ա վ ա ճ ա ն վ ո ր դ ո ւ և ա ս լս ա ա մ ր ա ծ Հ ա յ ի շ խ ա ն ն ե ր ի վ ր ա ,

Հ ա ղ թ ե ց ն ր ա ն ց և Հ ա լա ծ ե ց ո ւ ի ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը վ ե ր ա Հ ա ս տ ա -

տ ե ց ա մ ր ո ղ ճ ի ր յե ր կ ր ո ւ մ է Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ

Հ ա յա ս տ ա ն ի ց փ ա խ չ ե լ և ո ւ զ ե ց գ ն ա լ Մ ի Հ ր դ ա տ ի մ ո տ ո ւ ո ւ ղ և ո ր —

վ ե ց գ ե ս չի Պ ո ն տ ո ս ք ս ա կ ա յ ն , ի մ ա ն ա լո վ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն , վ ո ր ի ր

պ ա պ ը ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ե կ ր ե լ և կ ա ր ո տ ե ի ն ք ը ո գ ե ո ւ թ յ ա ն ճ

փ ո խ ե ց ի ր ծ ր ա գ ի ր ը և գ ն ա ց Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ ։ Ն ա Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ր ,

վ ո ր , Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն գ ա լո վ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ ճ կըւկկարողա­

ն ա ա յս ն ո ր դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յա ն , գ ն ո վ ս տ ա ն ա լ ի ր Հ ո ր գ ա Հ ը և թ ա ­

գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի կ ա ր և ո ր մ ի վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ի ց ս յ ե ր և ո ւ մ ե յ վ ո ր

Կ ր տ ս եր Տ ի գ ր ա ն ը յ ե կ ե լ ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ր ա ն ա կ յը և Հ ա ն դ ի պ ե լ ե ր

Պ ո մ ս լե յո ս ի ն Ա րա ք ս ի ա փ ի ն ։ ե ր ա ն ց Հ ա ն դ ի պ մ ա ն տ ե ղ ը կ ա ր ե լի յ ե

յ ե ն թ ա դ ր ե լ ա յժ մ յա ն 'Բ ե փ ր ի ք ե յի մ ո տ ։ Ա յս տ ե ղ Հ ե ն ց , Բ ա ր ձ ր Հ ա յ -

ք ի ց Ա ր տ ա շա տ տ ա ն ո ղ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի վ ր ա , գ տ ն վ ո ւ մ ե ր , ի ր ա պ ե ս ,

Ա ր ա ք ս գ ե տ ի ա փ ի ն , ի ն չ պ ե ս ց ո ւ յ ց ե ն ք տ վ ե լ ա շ խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն

մ ե ր ա շխ ա տ ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ , Պ ւ վ տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի А Й С О П Й и -

6Ո է6Տ կ ա մ ճ ֆ ե տ ա խ ա ռ ն ո ւ ր դ ի մ ո տ » կ ա յա ր ա ն ը ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա ր ն ո ւ ր ա խ պ ի տ ի լ ի ն ե ր , ա ն շ ո ւ շ տ , վ ո ր

Տ ի գ ր ա ն ի ա պ ս տ ա մ ր վ ո ր դ ի ն , դ ա վ ա ճ ա ն ե լո վ ի ր Հ ո ր ը ճ ա պ ա վ ի ն ո ւ մ

ե ր Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ն ո ւ ո պ ն ո ւ թ յա ն ը ։ Բ ա յց

Կ ր տ ս եր Տ ի գ ր ա ն ն ա ր դ ե ն ո ւ շ ա ց ե լ ե ր ։ Ս րա Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո ա գ ա ­

լո ւ ց դ ե ռ ա ռա ՀՀ ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը , տ ե ս ն ե լո վ վ ո ր ա ն կ ա ր ե լխ յ ե

մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ պ ա տ ե ր ա զ մ ե լ թ ե պ ա ր թ ե է խ ե ր ի ո ւ ի ր վ ո ր դ ո ւ և թ ե

Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի գ ե մ ճ ս կ ս ե լ ե ր , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , Հ ա շ տ ո ւ­

թ յ ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր վ ա ր ե լ Պ ո մ պ ե յո ո ի Հ ե տ ։ Բ ա ն ա կ ց ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը դ ե ռ չ ա վ ա ր տ ա ծ ճ ն ա ձ ե ր ր ա կ ա լե լ ո ւ Հ ա ն ձ ն ե ք ե ր Պ ո մ ­

պ ե յո ս ի ն Մ ի Հ ր դ ա տ ի պ ա տ վ լի ր ա կ ն ե ր ի ն և ի ր ա ն ե ր ո վ Գէի*ի Հ ա մ ա ր

վ ա ր ձ ա տ ր ո ւ թ յո ւ ն ե ր ս ա Հ մ ա ն ե լ 1 0 0 տ ա ղ ա ն դ , ա յ ս ի ն ք ն ' ա վ ե լի

ք ա ն 2 0 0 . 0 0 0 վ ո ս կ ի ռ ո ւ ր լ ի ։

Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , Պ ո մ պ ե յո ս ն ի ն ք ն և ս դ ե մ կ ե ր Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն ,.

ս ա կ ա յն ն ա , ո գ տ վ ե լո վ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ծ ա գ ա ծ ն ե ր ք ի ն խ ռ ո վ ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց Հ ո ւ զ ո ւ մ ե ր , ի Հ ա ր կ ե , Տ ի գ ր ա ն ի ն ա ռ ա ջ ա դ ր ե լ խ ա ղ ա -

1 Պ լ ո ս տ», Պոմպե յո ս , գլ, 33, 1 ։- Տես {Հ ի ն Հայաստա՛նի գլխավոր ճանապարՀներր», ե է 6 0 — 62։

187 ՜

յ լ ո ւ թ քա ն պ ա յմ ա ն ն ե ր ը ս տ ի ր Հ ա յե ց ո ղ ո ւ թ յա ն ։ Կ ա ս ս ի ո ւս Գ ի ո Ն ի

ո ւ շ ա գ ր ա վ մ ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց 1 պ ա ր զ ո ւ վ ո ր ո շ յե ր և ո ւ մ ե է վ որ ա յ դ

բ ա ն ո ւ մ Պ ո մ պ ե յո ս ի ն մ ե ծ ա պ ե ս ո գ ն ե լ ե ր Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ն

ա մ ե ն կ ե ր պ քսո^ ր ն դ ո տ ե լ ո ւ խ ա ն գ ա ր ե լ ե ր ս կ ս վ ա ծ լ *ա ն ա կ ն ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ Ը ս տ *հ ի ո ն ի ճ վ ո ր գ ո լ ա յս Հ ա կ ա ռ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր պ ա տ ­

ճ ա ռ ը , ՎՈՐ ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը չե ր կ ա ր ո ղ ա ց ե լ գ ա շ ն կ ն ք ե լ չա փ ա ­

վ ո ր պ ա յմ ա ն ն ե ր ո վ ։

Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը , Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լո վ վ ո ր կ ս տ ա ն ա ի ր Հոր

գ ա Հ ը * ո ւ ղ ե ց ո ւ յց գ ա ռ ա վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ի ն և ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց Պ ոմ­

պ ե յ ո ս ի ն ո ւ ղ ի ղ Ա ր տ ա շ ա տ ի վ ր ա ։ к յ ս ա ր շ ա վ ա ն ք ի ճ ա ն ա ս լա ր Հ ը

և ս պ ա ր զ կ ե ր պ ո վ վ ո ր ո շ վ ո ւ մ ե Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի Ա ա տ ա ղ -

Ո ա գ ա վ ա ն -Ա ր տ ա շ ա տ Հ ի ն ո ւ ղ ե գ ծ ո վ , վ ո ր մ ա ն ր ա մ ա ս ն լ ո ւ ս ա ր ա ն -

վ ա * ե Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լխ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր հ ն ե ր ը }) ա շխ ա ր հ ա ­

գ ր ա կ ա ն ի մ ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա ն մ ե ֆ ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ր ա ն ա կ ը յե կ ե լ

ե ր Ա ա տ ա զ ի ց *հ ա ղ տ ա ռ ի ճ ի վ ր ա յ ո վ 'Թ ե փ ր ի ք ե յ և ա յն ո ւ Հ ե տ և գ ն ա ­

ց ե լ ե ր Ա լա շ կ ե ր տ ի գ ա ղ տ ը և ա յս տ ե ղ ի ց Հ ա յկ ա կ ա ն Պ ա ր կ ա մ Ա զ -

ր ի - ղ ա ղ լե ռ ն ա շ ղ թ ա յ ի Հ ա ր ա վ ա յ ի ն կ ո ղ մ ո վ ո ւ Կ ո ւր ա ղ ի լ ե ռ ն ա ն ց ­

ք ո վ մ տ ե լ ե ր Ա ր ա ր ա տ յա ն գ ա շ տ ը ։ Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն ի կ ա ր և ո ր մ ի

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց 2 կ ա ր ե լի յ ե Հ ե տ և ց ն ե լ , վ որ Պ ո մ պ ե յո ս ը և ս , ի ն չ ­

պ ե ս Հ ե տ ա գ ա յո ւ մ ն ա և Կ ո ր ր ո ւ լո ն ր * Ա ր ա ք ս գ ե տ ն ա ն ց ե լ ե ր Ա ր ա -

ր ա տ յ ա ն դ ա շ տ ո ւ մ Հ ի ն Վ ա ր դ ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ գ տ ն վ ո ղ ծ ա ն ծ ա ղ ո ւ -

տ ով^ և Ա ր տ ա շ ա տ ի ն մ ո տ ե ց ե լ ե ր Ա ր ա ք ս ի վ ո չ թ ե ա ջ , ա յ լ ձ ա խ

կ ո ղ մ ի ց ,

Ց ե ր բ Պ ո մ պ ե յ ո ս ի զ ո բ ա բ ա ն ա կ ր մ ո տ ե ց ե լ ե ր Ա ր տ ա շ ա տ ի ն Հ

Տ ի գ ր ա ն Թ ֊ ը ) տ ե ս ն ե լո վ վ ո ր դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ա ն ն պ ա տ ա կ ե ո ւ

ա ն ո գ ո ւ տ ճ վ ճ ռ ե ց , ի ն չ գ ն ո վ ե լ լ ի ն ի , Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն գ ա լ Պ ոմ­

պ ե յ ո ս ի Հ ետ և գ ն ա ց ի ն ք ը ա ն ձ ա մ բ ն ր ա մ ո տ ո ւ կ ա մ ա վ ո ր կ ե ր ­

պ ո վ ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր յե ղ ա վ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն ։ Տ ի գ ր ա ն ի տ ե ս ա կ ց ո ւ ­

թ յ ա ն մ ա ս ի ն Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ Հ ի ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ը տ ա լի ս ե ն խ ա ռ ­

ն ա շ փ ո թ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ք կ ա ր և ո ր մ ի ք ա ն ի կ ե տ ե ր ո ւ մ

ի ր ա ր ի ց զ գ ա լի չա փ ո վ տ ա ր բ ե ր վ ո ւ մ ե ն ։ Ա պ պ ի ա ն ո ս ը , ո ր ի ն ա կ ,

թ ե և ի ն ք ը * Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն ի և Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի

Հ ա ղ ո ր դ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ճ վ կ ա յո ւ մ ե , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի գ ն ա լը

Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ ի ն ք ն ա բ ե ր ա բ ա ր ե ր ո ւ Հ ո ժ ա ր ա կ ա մ , ս ա կ ա յն մ ի -

1 3 6 / գ լ . 5 2 ք 1 *

2 Տ ե ս ն ո ւ յ ն ը ։

3 Տ ե ս « [Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լ խ ա վ ո ր ճ ա ն ա ս լա ր Հ ն ե ը ը ^ , եֆ 4 5 — 4 6 ։

188

Iմպ

եյոս

ի ճա

հ ա

պա

ր Հր

Փոքր

Հա

յքիք

ք դե

պի

IX ր տ

ա չա

սս

և ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ եք վ ո ր վ ո մ ա ն ք վ կ ա յ ո ւ մ ե ն ն ա և ,

վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի ն ն ա խ ա պ ե ս Հ ր ա վ ի ր ե լ ե ր Պ ո մ պ ե յո ս ը ։

ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , ՎՈՐ ա յ ս վ ե ր ջ ի ն տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ը

Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե Ա պ պ ի ա ն ո ս ի մոտ թ ռ ո ւ ց ի կ կ ե ր ս լո վ և վ ո ր ը պ ա տ ­

մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ ա է ք ա թ ո ղ ե ա ր վ ա ծ , կ ա ր ո ղ ե ճ ի շտ լ ի ն ե լ ,

վ ո ր ո վ Հ ե տ և Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի մ ո տ և ս մ ա տ ն ա ց ո ւ յց ե ա ր վ ա ծ , վ ո ր

Տ ի գ ր ա ն ը , ն ա իւ ք ա ն Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ գ ն ա լ ը , ն ե ր ս ե ր թ ո ղ ե լ Ա ր ֊

տ ա շա տ ն ր ա ո ւ ղ ա ր կ ա ծ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն կ ա յա զ ո ր ը ։ Ա ն հ ա վ ա ն ա կ ա ն

չեք ուրեէքնք վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ը Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ գ ն ա ց ե լ երք ի ր ո ք է վ ո է

թ ե ի ն ք ն ա ր ե ր ա ր ա ր ք ա յ լ , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ք Հ ա տ ո ւկ Հ ր ա վ ե ր ո վ և ն ա խ ­

ն ա կ ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ո ւ թ ե ր և ս վ ո ր ո շ Հ ա վ ա ս տ ի ա ց ո ւմ ­

ն ե ր ի ց Հետ ոէ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ն ա շ խ ա տ ե լ ե ն է ը ս տ յ ե ր ե -

վ ո ւ յ թ ի ն ք ք ո ղ ա ր կ ե լ ն ա խ ն ա կ ա ն Հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ յա ն Հ ա վ ա ն ա կ ա ն

ա յս փ ա ս տ ը և 9 Պ ոմպ եյ ո ս ի ն մ ե ծ ա ր ե լո ւ Հ ա մ ա ր , կ ա ր և ո ր ե ն Հ ա ­

մ ա ր ե լ ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս շ ե շտ ե լ9 վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ն ա պ ա վ ի ն ե լ ե ր Պ ոմ ­

պ ե յո ս ի գ թ ա ս ր տ ո ւ թ յա ն ը Հ լո ւ ո ւ ա ն վ ե ր ա պ ա Հ կ ե ր պ ո վ *

Հ ա մ ա ձ ա յն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի տ վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն ճ ծ ե ր ո ւ ն ի

Տ ի գ ր ա ն ը — վ ո ր ն ա յ գ ժ ա մ ա ն ա կ ժ ո տ 7 5 տ ա ր ե կ ա ն ե ր ։ --- Պ ո մ պ ե -

յ ո ս ի մ ո տ յ ե կ ե լ ե ր ձ ի Հ ե ծ ա ծ ք ա ռ ա ն ց ա ր ք ա յա կ ա ն ծ ի ր ա ն ո ւ է

բ ա յ ց գ լ խ ի ն ո ւ ն ե ր ի ր խ ո ւ յ ր ն ո ւ ա պ ա ր ո շ ը ։ Յ ե ր ր ն ա Հ ա ս ե լ

ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա ր ա ն ա կ ի մ ո ւ տ ք ի ա ո Հևք ն ա ո ւ զ ե ց ե լ ե ր ք ի ն չ * 0

պ ե ս ա յ գ ը ն դ ո ւ ն վ ա ծ ե ր Հ ա յե ր ի մ ո տ ք մ տ ն ե լ ճ ա մ բ ա ր ձ ի ո վ ։ Ս ա ­

կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ի թ ի կ ն ա պ ա Հ ն ե ր ի պ ա Հ ա ն Հ ո վ ն ա 3 Հ ա մ ա ձ ա յն Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն կ ա ր գ ե ր ի ք ի ֆ ա վ & ի ո ւց ց ա ծ ք տ վ ե ց ն ր ա ն ց ի ր ս ո ւ ր ը ո ւ

ն ե ր ս մ տ ա վ վ ո տ ք ո վ ։ Մ տ ն ե լո վ Պ ո մ պ ե յո ս ի ւՐոտ, ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ '1

ե Կ ա ս ս ի ո ւս ԳիոնըԱք ն ա դ ե ն գ ց ե ց ի ր խ ո ւ յր ը և ո ւ զ ե ց խ ո ն ա ր Հ -

վ ե լ ո ւ ն ր ա ն վ ո ղ ֆ ո ւ ն ե լ ։ ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ն ի ս կ ո ւ յն տ ե ղ ի ց վ ե ր

կ ա ցա վ ք ն ր ա ն բ ա ր ձ ր ա ց ր ե ց և ն ս տ ե ց ր ե ց ի ր կ ո ղ ք ի ն ։ Կ ա ս ս ի ո ւս

*հ ի ո ն ի ա ս ե լո վ ^ Պ ո մ պ ե յ ո ս ն ա յն ո ւ Հ ե տ և Տ ի գ ր ա ն ի ն մ խ ի թ ա ր ե ց և

Հ ա յտ ն ե ց ք վ ո ր ն ա վ ո չ մ ի ա յն կ ը էՖ ա Հ ա յա ս տ ա ն ի թ ա գ ա վ ո ր ք ա յ լ և

կ ը Հ ա մ ա ր վ ի Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի բ ա ր ե կ ա մ ո ւ դ ա շ ն ա կ ի ց ։ Ա պ ա ք ծ ե -

ր ո ւ ն ո ւ ն Հ ա ն գ ս տ ա ց ն ե լո ւ ց ո ւ ք ա ջ ա լե ր ե լո ւ ց Հ ե տ ո 1 Պ ո մ պ ե յո ս ը

ն ր ա ն Հ ր ա վ ի ր ե ց ճ ա շ ի ։ Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր դ ի ն ք վ ո ր ը ն ե ր կ ա յ ե ր ո ւ

ն ս տ ա ծ ե ր Պ ո մ պ ե յո ս ի մ յո ւ ս կ ո ղ ք ի ն և վ ո ր ը Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ր Պ ո մ պ ե -

յո ս ի ց ս տ ա ն ա լո ւ Հ ա յա ս տ ա ն ի գ ա Հ ը ք տ ե ս ն ե լո վ վ ո ր ի ն ք ը խ ա բ ­

վ ա ծ ե ճ խ ի ս տ դ ժ գ ո Հ Աեաց և Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ չ գ ն ա ց ճ ա շի ։ վ ո ր ի ն

Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ ե ր Հ ո ր Հ ե տ մ ի ա ս ի ն ։

1 36, գլ» 52/ Յւ

190

Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Պ ո մ պ ե յո ս ի տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յա ն վ ե ր ա բ ե ր ո ղ ա յս

‘ն կ ա ր ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ր կ ա ր ո ղ ե , ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն ք , ա չ ա ռ ո ւ

կ ե ր պ ո վ գ ո ւ ն ա վ ո ր վ ա ծ լ ի ն ե լ մ ե ն ք մեֆ բ ե ր ի ն ք , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս ,

Հ ա մ ա ձ ա յն Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն ի վ կ ա յո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն ։ Պ ե տ ք ե ս ա կ ա յն

մ ա տ ն ա ն շ ե լ, վ որ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ո ւ Ա ս լսլի ա ն ո ս ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն

Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ո ւ մ կ ա ն ա ն Հ ա շ տ ե լի շ ե ղ ո ււ /հ ե ր , վ ո ր ո ն ք պ ա ր զ ց ո ւ յ ց

ե ն տ ա լի ս , վ ո ր ն ր ա ն ց վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն Հ ի մ ք ե ն ծ ա ռ ա յե լ

տ ա ր ր ե ր ս կ զ ր ն ա ղ ր յո ւ ր ն ե ր ։ Ռ ե յն ա ք ի կ ա ր ծ ի ք ո վ , Կ ա ս ս ի ո ւս Դ ի ո ն ը

կ ա ր ո ղ ե ր ի ր պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ա յս մ ա ս ո ւ մ ո գ ա վ ա ծ լ ի ն ե լ Լ ի վ ի ո ւ ս ի ց ,

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ը Պ ո մ պ ե յո ս ի կ ե ն ս ա գ ի ր Թ ե ո փ ա ն ե ս Մ ի տ ի լե ն ա ց ո ւ ց ,

ի ս կ Ա պ պ ի ա ն ո ս ր Հ Ն ի կ ո լա ո ս 1'ա մ ա ս կ ա ց ո ւ ց կ ա մ Պ ո ս ի ղ ո ն ի ռ ս ի ց ն է

Ա վ ե լո ր գ չ ե մ Հ ա մ ա ր ո ւ մ թ ա ր գ մ ա ն ա ր ա ր մեֆ_ ր ե ր ե լ ա յս յ ե ֊

ր ե ք ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Տ ի գ ր ա ն ի ո ւ Պ ո մ պ ե յ ո ս ի

.տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն ։

1 * Կ ա ս ս ի ո ւս ՛հ ի ռ ն , գ ք * 3 6 , գ լ * 5 2 , 1 — 4 Ճ

(Г Յ ե վ յ ե ր ր Պ ո մ պ ե յո ս ն ա ն ց ա վ Ա ր ա ք ս ր և մ ո տ ե ց ա վ

Ա ր տ ա շա տ ի ն ' Տ ի գ ր ա ն ր և ք ա ղ ա ք ը ն ր ա ն Հ ա ն ձ ն ե ց և Է ն ք ը

ե ս Հ ո ժ ա ր ա կ ա մ յե կ ա վ ն ր ա բ ա ն ա կ ը ։ Ն ա ց ո ւ յ ց տ վ ե ց բ ա —

ց ա Հ ա յտ կ ե ր պ ո վ , վ ո ր ք ա ն ա յ գ Հ ն ա ր ա վ ո ր ե ր ճ ի ր ն ա խ կ ի ն

մ ե ծ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա յժ մ յա ն խ ո ն ա ր Հ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր պ ե ս զ ի ա ր ­

ժ ա ն ի յ ե ր Սա թ ե Հա ր գ ա ն ք ի և թ ե կ ա ր ե կ ց ո ւ թ յա ն ։ Ն ա Հ ա ­

ն ե լ ե ր մ ե կ ը ն դ մ ե ջ ս պ ի տ ա կ ի ր պ ա տ մ ո ւճ ա ն ը և Հ ա մ ա կ ծ ի ­

ր ա ն ի վ ե ր ա ր կ ո ւ ն , բ ա յ ց ո ւ ն ե ր գ լ խ ի ն ի ր խ ո ւ յր ն ո ւ ա պ ա -

բ ո շ ը ։ Ա ր գ ճ Պ ո մ պ ե յո ս ը , ը ն գ ա ռ ա ֆ ո ւ ղ ա ր կ ե լո վ ն ր ա ն ի ր թ ի կ -

ն ա պ ա Հ ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն Հ ն ր ա ն ի ջ ե ց ն ե լ տ վ ե ց ձ ի ո ւ ց ք վ ո ր ո վ Հ ե տ և

Տ ի գ ր ա ն ը , ի ն չ պ ե ս ն ր ա ն ց մ ո տ ս ո վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ե ճ ն ե ր ս ե ր

մ տ ն ո ւ մ ճ ա մ բ ա ր ը ձ ի ո վ ) ։ ք *ա յց յ ե ր բ Պ ո մ պ ե յո ս ը տ ե ս ա վ , վ ո ր

ն ա ն ե ր ս մ տ ն ե լո վ վ ո տ ք ո վ Հ գ ե ն գ ց ե ց խ ո ւ յր ը ե ո ւ զ ո ւ մ ե ր

խ ո ն ա բ Հ վ ե լ ի ր ե ն վ ո ղ ֆ ո ւ ն ե լո լ Հ ա մ ա ր ' խ ղ ճ ա Հ ա ր վ ե ց , վ ե ր կ Լ ֊

ց ա վ տ ե ղ ի ց , բ ա ր ձ ր ա ց ր ե ց ն ր ա ն , գ ր ե ց խ ո ւ յր ը գ լխ ի ն ե ն ր ս ֊

ք ո ե ց ր ե ց ի ր կ ո ղ ք ի բ ա զ մ ո ց ի վ ր ա ։ Ն ա մ խ ի թ ա ր ե ց ն ր ա ն 1ւ ի

մ ի ֆ ի ա Л пд ա ս ա ց , վ ո ր ն ա վ ո չ մ ի ա յն չ ե կ ո ր ց ր ե լ Հ ա յո ց

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ա յ լ և ձ ե ռ ք ե բ ե ր ե լ ն ա և Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե բ ի

բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Ա յս պ ի ս ո վ Պ ո մ պ ե յո ս ը մ տ ե ր մ ա ց ա վ ն ր ա

Հ ետ և Հ ր ա վ ի ր ե ց ճ ա շ ի ։ Ւ ս կ վ ո ր դ ի ն , վ ո ր ը ն ս տ ա ծ ե ր Պ ոմ­

պ ե յ ո ս ի մ յո ւ ս կ ո ղ ք ի ն 1 Հ ո ր ա ռ Հ և վ ե ր չ կ ե ց ա վ տ ե ղ ի ց , և վ ո չ

ւ ՏԱս К е 1 п а с 1 1 , М и Ь г1сЫ е Е и раЮ г, եէ 453։

191

ե լ ն ր ա ն վ ո ր և ե ա յ լ կ ե ր պ պ ա տ վ ե ց ։ Ն ա ն մ ա ն ա պ Լս չգ ն ա ր ,

ճ ա շ ի , վ ո ր ի ն Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ ե ր ։ Յ ե վ Հ ե ն ց ս ր ա ն ո վ ն ա մ ե ծ ա ­

պ ե ս ի ր դ ե մ գ ր գ ռ ե ց Պ ո մ պ ե յո ս ի ա տ ե լ ո ւ թ յո ւ ն ը » :

2 . Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս , Պ ոմպ ե յո ս , գ լ . 3 3 , 1 ---

(ГՒ ս կ Տ ի գ ր տ ն թ ա գ ա վ ո ր ը , վ ո ր ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լլո ս ր ք ի շ ա -

ո ա ճ 2_ա ՐԴ ե ր տ վ ե լ , ի մ ա ն ա լո վ վ ո ր Պ ո մ պ ե յո ս ը բ ն ա վ ո ր ո ւ ­

թ յ ա մ բ մ ե ղ մ ե և Հ ե ղ ն ե ր ս թ ո ղ ե ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն կ ա յա զ ո ր ն ի ր

մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը և , վ ե ր ց ն ե լո վ ի ր բ ա ր ե կ ա ե ն ե ր ի ն ո ւ ա զ գ ա ­

կ ա ն ն ե ր ի ն ' գ ն ա ց , վ ո ր պ ե ս զ ի ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր լ ի ն ի Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ն .

Յ ե ր բ ն ա Հ ա ս ա վ ձ ի Հ ե ծ ա ծ ճ ա մ բ ա ր ի ց ց ա պ ա տ ն ե շ ի ն % ն ր ա ն

մ ո տ ե ց ա ն Պ ո մ պ ե յո ս ի յե ր կ ո ւ թ ի կ ն ա պ ա Հ ն ե ր ը և Հ ր ա մ ա յե ց ի ն

ձ ի ո ւ ց ց ա ծ ի ջ ն ե լ ո ւ գ ն ա լ վ ո տ ք ո վ ,— վ ո ր ո վ Հ ե տ և յ ե ր բ ե ք չե>

տ ե ս ն վ ա ծ , վ ո ր վ ո ր և ե մ ի մ ա ր դ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ մ տ ն ի ձի՛

ն ս տ ա ծ ։ Տ ի գ ր ա ն ը Հ ն ա զ ա ն դ վ ե ց ո ւ Հ ա ն ե ց և ն ր ա ն ց տ վ ե ց .

ն ա և ի ր ս ո ւ ր ը ։ Յ ե վ Հ ե տ ո , յ ե ր բ ն ա յե կ ա վ ի ր ե ն Պ ո մ պ եյո ս ի -

մ ո տ Հ Հ ա ն ե ց ի ր խ ո լ յ ր ը ե ո ւ զ ե ց գ ն ե լ ն ր ա վ ո տ ք ե ր ի մ ո տ 1 և„-

բ ա ց ի ա յդ , խ ո ն ա ր Հ վ ե լո վ --- վ ո ր ա մ ե ն ի ց ա մ ո թ ա լի ն ե ր — ո ւ զ ո ւ ժ '

ե ր ն ա և ծ ո ւ ն ր ի ք ն ե լ ։ Ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ը , բ ռ ն ե լ ո վ ն ր ա

ձ ե ռ ք ի ց Х կ ա ն խ ե ց ա յդ , ք ա շ ե ց ի ր մ ո տ և ն ր ա ն ն ս տ ե ց ր ե ց իր-

կ ո ղ ք ի ն , ի ս կ վ ո ր դ ո ւ ն մ յո ւ ս կ ո ղ ք ի ն ։ ........Р ա յ ց վ ո ր դ ի ն դ ժ գ ո Հ -

Ա նա ց և , Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ լի ն ե լո վ ճ ա շի , ա ս ա ց , վ ո ր ն ա կ ա ր ի ք

չ ո ւ ն ի ն մ ա ն պ ա տ ի ֆ է ե ր ի Պ ո մ պ ե յո ս ի կ ո ղ մ ի ց և վ ո ր ն ա կ ը գ տ ն ի

Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի մ ե ջ մ ե կ ո ւ ր ի շ ի ն ։

3 * Ա պ պ ի ա ն ո ս , Ս ի Հ ր դ ա տ *, գ լ . 1 0 4 х

^ Ս ա կ ա յն բ ա ր բ ա ր ո ս ն ե ր ի մ ո տ մ ե ծ ա պ ե ս Հ ա մ բ ա վ վ ա ծ

ե յ ի ն Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր դ ա ր ա մ տ ո ւ թ յո ւ ն ը և Հ ա վ ա տ ա ր մ ո ւ թ յո ւ ­

ն՛ըէ Հ ո ւ յս դ ն ե լո վ ն ր ա ա յդ Հ ա մ բ ա վ ի վ ր ա ճ ն ր ա մ ո տ գ ն ա ց ?

ա ռ ա ն ց ն ա խ ա պ ե ս լր ա տ ա ր ո ւ ղ ա ր կ ե լո ւ , Տ ի գ ր ա ն Հ ա յր ը ։ Յ ե վ

ս ա , ա մ ե ն բ ա ն ո ւ մ ի ր ե ն տ ր ա մ ա դ ր ե լո վ Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր դ ա -

ր ա դ ա տ ո ւ թ յա ն ը ո ւ զ ո ւ մ ե ր մ ե ղ ա դ ր ե լ վ ո ր դ ո ւ ն Պ ո մ պ ե յո ս ի-

ա ռ ջ և ։. Յ ե ր բ Պ ո մ պ ե յո ս ը , ն ր ա ն պ ա տ վ ե լո ւ Հ ա մ ա ր % ի ր զ ի ն ­

վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն ն ե ր ի ն և Հ ե ծ ե լա պ ե տ ն ե ր ի ն Հ ր ա մ ա յե ց -

գ ն ա լ ն ր ա ն դ ի մ ա վ ո ր ե լո ւմ Տ ի գ ր ա ն ի շ ո ւ ր ջ ը գ տ ն վ ո ղ ն ե ր ը

ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի ն վ ա խ ե ց ա ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ և մ ո տ ն ե յ ի ն գ ն ո ւ մ ա -

ռ ա ն ց լր ա տ ա ր ի մ ի ջ ո ց ո վ ա զ դ ա ր ա ր ե լո ւ , և յե տ փ ա խ ա ն ։ Ւսկ՝

1 Հ ա մ ե մ ա տ ն ն ա և Վ ա լ ե ր ի ո ւա Մ ա ք ս Է մ ո ւ ս ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ( գ ք . V , գ է -

1$ 9 ) , վ ո ր է ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե Կ ի կ ե ր ո ն ի Р Г О Տ 6 Տ է 1 0 ձ ա ռ ը ( X X V I I , 5 8 )1

92

Տ ի գ ր ա ն ր գ ն ա ց և } Հ ա մ ա ր ե լո վ Պ ոմպ ե յո ս ի ն ի ր ե ն ի ց ա վ ե լի

Հ դ որ ճ ր ա ո ր ա ր ր ա ր ո ս ա է լա ն ս ո վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ո ղ ֆ ո ւ ն ե ց ն ր ա ն

խ ո ն ա ր Հ վ ե լո վ ։ Վ ո մ ա ն ք ա ս ո ւ մ ե ն ։ վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի ն ք վ ո ր ի ն

ն ա խ ա ս լե ս Հր ա վ ի ր ա ծ ե յ ե ղ ե լ Պ ոմպ ե յ ո ս ր ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե լ ե յ ի ն

ն ր ա մ ո տ թ ի կ ն ա պ ա Հ ն ե ր ր յ) ։

Պ ո մ պ ե յ ո ս ի և Տ ի գ ր ա ն ի ա յս Հ ա ն դ ի պ մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ր ա ն ց

մ ե ջ կ ա յա ց ա վ Հ ա շ տ ո ւ թ յո ւ ն } վ ո ր ո վ վ ե ր Հ դ ր վ ե ց Հ ա յկ ա կ ա ն ն ո ­

ր ա ս տ ե ղ ծ ա շ խ ա ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն ։ Հ ա մ ա ձ ա յն Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն պ ա յմ ա ն —

ն ե ր ի ^ Տ ի գ ր ա ն ր պ ե տ ք ե Հ ր ա ժ ա ր վ ե ր ի ր բ ո լո ր ն վ ա ճ ո ւԱ ե ե —

ր ի ց ։ “ > յն ե ' Ա ս որի '.ր ի ց , Ա ր և ե լյա ՛ն Կ ի լի կ ի ա յի ց , Փ յո լ ս ի կ ե յի ց ,-

Կ ա ս /ս լա ղ ո վ կ ի ա յի ց , Կ ո ր ղ ո ւ ք ի ց ո ւ Ծ ո փ ք ի ց և ։Ո ։ա լ ո ւ յ ե ր մ ի մ ի ա յ՛ն

Իւ՛ Հ ա յր ե ն ի յե ր կ ր ի ճ Մ եծ՜ Հ ա յա ս տ ա ն ի թ ա գ ա վ ո ր ։ Ւ ս կ ն ր ա վ ո ր —-

դ ի ն է Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ր ։ ս տ ա ն ա լո ւ յ ե ր Ծ ո փ ք ր ք ր ս տ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի “

նաԼէ Կ ո ր դ ո ւ ք ր ) և Հ ո ր մ ա Հ ի ց Հ ե տ ո ժ ա ռ ա ն գ ե լ ո ւ յ ե ր ն ա և ն ր ա

դ ա Հ ր ։ Վ ո մ ա ն ք ք Հիէէս վելո վ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ա ն ո ր ո շ մ ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն

վ ր ա *ճ կ ա ր ծ ո ւ մ ե ն չ վ ո ր Ծ ո վ ւ ք ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ն ա ս տ ա ց ե լ

ե ր դ ե ռ ա ռ ա ջ ի ր Հ ո ր ի ց * ։

Ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ր վ ո չ մ ի ա յն Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ Հ ր ա ժ ա ր ­

վ ե լո ւ ի ր ն վ ա ճ ո լք ք ն ե ր ի ց է ա յ լ և վ ճ ա ր ե լո ւ յ ե ր Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ն . ՑՕՕՕ*

տ ա ղ ա ն դ պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն տ ո ւ գ ա ն ք } վ ո ր ն ա ն ո ւ մ ե ա յժ մ յա ն ՝

գ ր ա մ ո վ մոտ 5 5 մ ի լի ո ն գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն վ ո ս կ ի մ ա ր կ կ ա մ մ ո տ 1 2 * , , ,

մ ի լի ո ն ռ ո ւ ս ա կ ա ն վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ լ ի ։ Բ ա ց ի ա յ դ , ն ա Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ­

ք ե ր ի ն ևս Հ ա մ ա ձ ա յն ե լ ե ր էոա լ Հ ա տ ո ւկ դ ր ա մ ա կ ա ն ն վ ե ր ճ ա մ ե ն

մ ե կ զ ի ն վ ո ր ի ն 5 0 գ ր ա ք մ ե ք Հ ա վ ա ս ա ր ե մ ո տ 3 5 վ ո ս կ ի մ ա ր կ ի կ ա մ ՛

մոտ 1 7 *1 շ վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ լ ո ւ ) 9 Հ ա ր յո ւ ր ա պ ե տ ն ե ր ի ն 1 0 0 0 —ա կ ա ն գ ր ա ք -

մ ե Հ= ■ 3 6 0 վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ , յ և զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն ն ե ր ի ն 1 —ա կ ա Ն

տ ա ղ ա ն դ ( = 2 1 0 0 վ ո ս կ ի ռ ո ւ բ • յ 5»

1 Տ ե ՛ս 7 ' [է ո ն , Գ Ք • 3 6 ք գ լ , 5 3 , 2 , Պ լ ո ւ ա ա ը ք ո ս . Պ ո մ պ ե յ ո ս , 3 3 , 3 — 4?

և Ա պ պ ի им Ъ ո Այ Մ ի Հ ր դ ա տ ., գ լ , 1 0 4 — 1 0 5 ։

- ՄԷՀ լ։ գա т., գլ. 105։3 Նույնըէ գլ. 104։4 Տ ե ս Հ . Ա» ս ա ո ւ ը յ ա ն , Հ '/ *ա դ ւ ս ք ա կ ա ն վ ե ր ա ր ե ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր 9 , եք_ 7 7 г

5 Տե ՛ս Ս տ լ ։ ա ը ո ն , X I , 1 4 , 1 0 ( 5 3 0 ) , Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Պ ո մ պ ե յ ո ս , 3 3 ՜

3 — 4 և Ա պ պ Է ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ ., գ լ , 1 0 4 ։ Հ ա մ ա ձ ա յն վ ե ր ջ ի ն ի ս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն

զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի ր ո ւ ն ն ե ր ի ց ա մ ե ն մ ե կ դ ի ն ա ր վ ա ծ ե յ ե ղ ե լ վ ո չ թ ե 6 0 0 0 գ ր ա ք -

մ ե կ ա մ 1 տ ա ղ ա ն դ , ա յ լ 1 0 , 0 0 0 գ ր ա ք մ ե ։ Ը ս տ Հ ո ւ լֆ ի Հ ա ն ր ա պ ե տ ա կ ա ն Հ ռ ո մ ք ։

դ ե ն ա ր - ղ ր ա ք մ ե ն Հ ա վ ա ս ա ր ե ր 0 է7 0 վ ո ս կ ի մ ա ր կ ի կ ա մ մ ո տ 3 5 վ ո ս կ ի կ ո պ ե կ ի ,

տ ե ս ОлесЫэсНе սոժ гОпНзске М еио1о§1е, ВегИп 1882, եշ 250—252, 297— 299 և 711։

193Տի^ուՈ I*. յնվ Հոուք|ւ-13

Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն ա յ ս պ ա յմ ա ն ն ե ր ի ն վ ե ր ա բ ե ր ո ղ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ­

ն ե ր ը և ս մ ե ջ ե ն ք բ ե ր ո ւ մ բ ա ռ ա ց ի թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յա մ բ ։

1 , կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն , գ ք * 3 6 , գ լ * օ Յ , «21

0ГՀ ե տ և յա լ ո ր ը Պ ո մ պ ե յո ս ը , ն ր ա ն ց ո ւ ն կ ն գ ր ե լո ւ ց Հ հ տ ո ճ

տ վ ե ց մ ե ծ ի ն Հ ա յր ե ն ի ա մ բ ո ղ ջ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը , ի ս կ ա ք 1' •

ի ն չ վ ո ր Տ ի գ ր տ ն ը ն վ ա ճ ե լ ե ր ի ն ք ը , ---թ ե ա յ լ յե ր կ ր ն ե ր

և թ ե Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յի ո ւ Ա ս ո ր ի ք ի մ ա ս ե ր ը , Փ յո ւ ն ի կ ե ն ո ւ

Հ ա յա ս տ ա ն ի ս ա Հ մ ա ն ա կ ի ց Ծ ո փ ք ը ,--- ն ր ա ն ի ց վ ե ր ց ր ե ց , և ,

բ ա ց ի ա յ դ , ն ր ա ն ի ց պ ա Հ ա ն ջ ե ց ն ա և փ ո ղ * ի ս կ վ ո ր դ ո ւ ն տ վ ե ց

մ ի ա յն Ծ ո փ ք ը » ։

2 , Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս , Պ ո մ պ ե յո ս , գ լ • 3 3 , 3 — 4 Ճ

<ւՆ ա [Պ ո մ պ ե յո ս ը ^ ա ս ա ց , վ ո ր ն ա ի յո ր դ դ ե պ ք ե ր ի Հ ա ­

մ ա ր մ ե ղ ա դ ր ե լո ւ յ ե Լ ո ւ կ ո ւ լ յո ս ի ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա յ ե ն ր ա ն ի ց

[ Տ ի գ ը ա ն ի ց ] վ ե ր ց ր ե լ Ա ս ո ր ի ք ը , Փ յո ւ ն ի կ ե ն , Կ ի Աէկի ա ն , (հ ա -

լա տ ի ա ն և Ծ ո փ ք ը * Ւ ս կ ա յ ն , ի ն չ վ ո ր ն ա մ ի ն չ և ի ր գ ա լը

ւղա Հ պ ա ն ե լ ե ր Հ կըէէեա ի ր ե ն ։ Բ ա յ ց պ ե տ ք ե Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն

վ ճ ա ր ե ի ր Հ ա ն ց ա պ ա ր տ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր վ ե ց Հ ա զ ա ր տ ա ղ ա ն դ

պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն տ ՛ո ւ գ ա ն ք ։ Յ ե վ Ծ ո փ ք ո ւ մ թ ա գ ա վ ո ր կ լի ն ի

ն ր ա վ ո ր դ ի ն ։ Ա յ ս պ ա յմ ա ն ն ե ր ը Տ ի գ ր ա ն ը գ ո Հ ո ւ ն ա կ ո ւ թ յա մ բ

ը ն դ ո ւ ն ե ց և , յ ե ր բ ■ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ը ն ր ա ն վ ո ղ ջ ո ւ ն ե ց ի ն ո ւ

Հ ա յտ ա ր ա ր ե ց ի ն թ ա գ ա վ ո ր ճ ն ա խ ի ս տ ո ւ ր ա խ ա ց ա վ ո ւ խ ո ս ­

տ ա ց ա վ տ ա լ յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր զ ի ն վ ո ր ի ն կ ե ս էէն ա ս , Հ ա ր յո ւ ­

ր ա պ ե տ ն ե ր ի ց ա մ ե ն մ ե կ ի ն 1 0 Տքնաս և զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի ­

բ ո ւ ն ն ե ր ի ն , մ ե կ ա կ ա ն տ ա ղ ա ն դ յ) ։

3 * Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր դ ա տ *, գ է 1 0 4 --- 1 0 5 Հ

(ձնհալով Պ ո մ պ ե յո ս ի մոտ ն ա [ Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ը | ն ե ­

ր ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն խ ն դ ր ե ց պ ա տ ա Հ ա ծ դ ե պ ք ե ր ի Հ ա մ ա ր և տ վ ե ց

ի ր ե ն Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ն 6 0 0 0 տ ա ղ ա ն դ , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր զ ի ն վ ո ր ի ն

■50 դ ր ա ք մ ե , վ ա շ տ ա պ ե տ ն ե ր ի ց ա մ ե ն մ ե կ ի ն ճ 1 0 0 0 դ ր ա ք մ ե և

զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն ն ե ր ի ն % 1 0 * 0 0 0 —կ ա ն դ ր ա ք մ ե ։ Յ ե վ

Պ ո մ պ ե յո ս ը պ ա տ ա Հ ա ե՜ դ ե պ ք ե ր ը ն ե ր ե ց ն ր ա ն , Հ ա շ տ ե ց ր ե ց

վ ո ր դ ո ւ Հե՛տ և վ ո ր ո շ ե ց , վ ո ր վ ո ր դ ի ն թ ա գ ա վ ո ր լ ի ն ի Ծ ո փ ք ի

և Կ ո ր դ ո ւ ք ի , վ ո ր ո ն ք ա յ ժ մ կ ա զ մ ո ւ մ ե ն փ ո ք ր ա գ ո ւ յն Հ ա յա ս ­

տ ա ն ը , ի ս կ Հ ա յր ը է ի ն ի թ ա գ ա վ ո ր մ յո ւ ս Հ ա յա ս տ ա ն ի ո ւ

վ ո ր դ ի ն [փ ն ի ն ր ա ն Հ ա ջ ո ր դ ։ Ե ս կ ա յ ն յե ր կ ր ն ե ր ը , վ ո ր ն ա

ն վ ա ճ ե լ ե ր ճ Հ ր ա մ ա յե ց թ ո ղ ն ե լ ։ Յ ե վ Տ ի գ ր ա ն ը ձ ե ռ ք ք ա շ ե ց

Ա ս ո ր ի ք ի ց — Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ց ս կ ս ա ծ մ ի ն չ և ծ ո վ ր * ն ր ա ն ե ր

պ ա տ կ ա ն ո ւ մ թ ե ա յ դ յե ր կ ի ր ը և թ ե Կ ի լի կ ի ա յ է մ ի մ ա ս ը ,

194

Վ ո ր ո ն ց մ ի ջ ի ց ն ա դ ո ւ ր ս ե ր վ տ ա ր ե լ Ա ն տ ի ո ք ո ս ի ն , վ ո ր ի

մ ա կ ա ն ո ւ ն ն ե ր Բ ա ր ե պ ա շ տ » ։4 * Ա ա ր ա բ ո ն ք Х Ь Ю ( 5 3 0 ) ճ

« ի ս կ յ ե ր կ ր ի [Հ ա յա ս տ ա ն ի ] Հ ա ր ս տ ո ւ թ յա ն և Հ զ ո ր ո ւ ­

թ յ ա ն կ ա ր և ո ր մ ի ն շ ա ն ն ա յ ն ե ր 9 վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ր , Ա ր տ ա վ ա զ ղ ի

Հ ա յր ը ք յ ե ր ր ն ր ա վ ր ա 6 . 0 0 0 ա ր ծ ա թ տ ա ղ ա ն դ գ ր վ ա ծ ե ր

ի բ ր և տ ո ւ գ ա ն ք ի ս կ ո ւ յն ա յդ գ ո ւ մ ա ր ը բ ա շ խ ե ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

զ ո ր ք ե ր ի ն ք — յո ւ ր ա ք ա ն չ յո ւ ր զ ի ն վ ո ր ի ն 1 Հ ի ս ո ւ ն դ ր ա ք մ ե է

ա մ ե ն մ ե կ Հ ա ր յո ւ ր ա պ ե տ ի ն ' Հ ա զ ա ր դ ր ա ք մ ե և Հ ե ծ ե լա պ ե տ ն ե ­

ր ի ն ո ւ զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն տ ր ի բ ո ւ ն ն ե ր ի ն ճ մ ե կ ա կ ա ն տ ա ղ ա ն դ » է

Թ ե և պ ա տ մ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ր ո ւ մ Հ ա ճ ա խ մ ա տ ն ա ն շ վ ո ւ մ ե է վ ո ր

Պ ո մ պ ե յո ս ի վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ը դ ե պ ի Տ ի գ ր ա ն ը յ ե ղ ե լ ե ա ր տ ա ս ո վ ո ր

.կ ե ր պ ո վ մեղմք ս ա կ ա յն ք ի ն չ ս լե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք ք Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն վ ե ր ո -

Հ ի շ յա լ պ ա յմ ա ն ն ե ր ը բ ա վ ա կ ա ն ծ ա ն ր ե յ ի ն ։ Պ ե տ ք ե ա ս ե լ , վ ո ր

ա ր տ ա ք ի ն մ ե ղ մ ո ւ թ յո ւ ն ը և ա ր տ ա կ ա ր գ զ գ ո ւ շ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը յ ե ղ ե լ

.ե ն Պ ո մ պ ե յո ս ի ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ ռ ա զ մ ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե յ ո ւ թ յ ա ն

ՀիԱ Ն ա կա ն Հ ա տ կ ա ն ի շ ն ե ր ը ։ Լ ի ն ե լո վ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ֆ ի ն ա ն ս ի ս տ ն ե ր ի

ո ւ վ ա շ խ ա ռ ո ւ ն ե ր ի կ ո ւ ս ա կ ի ց ը Պ ո մ պ ե յո ս ն ի ն ք ը ևսք ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ -

4 յ ե , Ի տ ա լի ա յի ա մ ե ն ա խ ո շ ո ր վ ա շ խ ա ռ ո ւ ն ե ր ի ց մ ե կ ն ե ր ։ Ն ա

գ ե ր ա դ ա ս ո ւ մ ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ի մ պ ե ր ի ա լի զ մ ի ն պ ա տ ա կ ն ե ր ն ի ր ա ­

գ ո ր ծ ե լ վ ո չ թ ե զ ե ն ք ի ո ւ ժ ո վ , ի ն չ ս լե ս Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ը ք վ ո ր ը խ ի զ ա խ

■տ լինվոբա կա ն ե ր , ա յ լ խ ա ղ ա ղ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո վ և ա ռ ա ն ց ռ ի ս կ ի ։ Հ ա ֊

, յ ա ս ա ա ն ը է ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք ք ն ա մ ե ծ ա ճ ո ղ ո ւ թ յա մ բ կ ա ր ո —

ղ ա ց ե լ ե ր ը ն կ ճ ե լ ո ւ կ ո ղ ո պ տ ե լ ա ռ ա ն ց ա ր յո է ն ա Հ ե ղ ո ւ թ յա ն ո ւ

զ ո Հ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ։

Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ պ ա յմ ա ն ն ե ր ի ց չ ե ր կ ա ր ո ղ , ի Հ ա ր կ ե ք

գ ո է լ ի ն ե լ Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը ։ Ի բ ր և վ ա ր ձ ի ր դ ա վ ա ճ ա ն ո ւ թ յ ա ն ճ

ն ա Հ /ք ւ յս ո ւ ն ե ր ս տ ա ն ա լ ո ւ վ ո չ թ ե Ծ ա ի ա ց յե ր կ ր ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ -

թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ը ն ա ք ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ք ն ա խ ք ա ն ի ր ա պ ս տ ա մ բ ո ւ -

թ յ ո ւ ն ը , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն ք ա ր դ ե ն ս տ ա ց ե լ ե ր ի ր Հ ո բ ի ց ք ա յ լ Հ ա յ­

կ ա կ ա ն մ ե ծ ո ւ Հ զ ո ր պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Չ ա փ ա զ ա ն ց ծ ա ն ր ո ւ ա ն ա ր ­

դ ա ր ե ր ն ա Հ ա մ ա ր ո ւ մ ն ա և ա յն ք վ ո ր պ ա տ ե ր ա զ մ ա կ ա ն վ ե ր ո Հ ի -

յ2 յա Լ ա ո ւ դ ա ն ք ը վ ճ ա ր վ ե լո ւ յ ե ր ք գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս ք Ծ ո փ ք ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ

գ ա ն ձ ա պ ա Հ ե ս տ ն ե ր ի ց , ա յ ս ի ն ք ն ճ ի ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ ի ջ ո ց ն ե ­

ր ի ց * Թ ե վ ո ր պ ի ս ի մ ե ծ դ ժ վ ա ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ ե յ ի ն դ ո ւ ր ս տ ր վ ե լ

դ ր ա մ ա կ ա ն Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Ծ ո փ ք ի սլ ա Հ ե ս տ ն ե ր ի ց ' ա յ դ մ ա ­

ս ի ն մ ա ն ր ա մ ա ս ն պ ա տ մ ո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս 'հ ի ո ն ը ։ Ն ր ա ը ն դ ա ր ձ ա կ

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ը խ ի ս տ Հ ե տ ա ք ր ք ր ա կ ա ն ե թ ա գ ա վ ո ր ա կ ա ն

195

գ ա ն ձ ե ր ի պ ա հ պ ա ն մ ա ն կ ա ր գ ե ր ի Հ ա մ ա ր Հ ա յկ ա կ ա ն յե ր կ ր ն ե ր ո ւ . մ '

մեՓ ե ն ք բ ե ր ո ւ մ թ ա ր գ մ ա ն ա բ ա ր ա ռ ա ն ց կ ր ճ ա տ ո ւՏ /ն ե ր ի :

Կ ա ս ս ի ո ւս Ղ *իոն) գ ք * 3 6 , գ լ * օ Յ , 3 — 5 '

(Г Յ ե վ վ ո ր ո վ Հ ե տ և սլա ա ա ծ մ ա մ բ ն ր ա [Ծ ո փ ք ի \ մ ե ջ ե յ ի ն

գ տ ն վ ո ւ մ գ ա ն ձա սլա Հես տ ն ե ր ը 1 ո ւ ս տ ի և ս ր ա ն ց պ ա տ ճ ա ռ ո վ ■

վ ե ճ ո ւ ն ե ց ա վ յե ր ի տ ա ս ա ր գ Տ ի գ ր ա ն ը ։ Յ ե վ ա ճ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն

չ ո ւ ն ե ն ա լո վ ք ք ա ն ի վ ո ր Պ ո մ պ ե յո ս ն ո ւ ր ի շ վ ո չ մ ի տ ե ղ ի ց չ ե ր

կ ա ր ո ղ ս տ ա ն ա լ վ ո ր ո շ վ ա ծ գ ո ւ մ ա ր ը ) * ն ա դ ժ գ ո Հ ե ց ե մ տ ա ­

ծ ո ւ մ ե ր փ ա խ չ ե լ ։ Ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ը , ի մ ա ն ա լո վ ա յդ * ն ր ա ն

Հ ս կ ո ղ ո ւ թ յա ն տ ա կ ա ռ ա վ ա ռ ա ն ց կ ա լա ն ք ի և , ս ո ւ ր հ ա ն դ ա կ ­

ն ե ր ո ւ ղ ա ր կ ե լո վ գ ա ն ձ ե ր ի պ ա Հ ա պ ա ն ն ե ր ի մ ո տ * Հ ր ա մա յե ց ,-

վ ո ր ն ր ա ն ք ա յ գ բ ո լո ր ը տ ա ն ն ր ա Հ ո ր ը ։ Ի ս կ յ ե ր բ ն ր ա ն ք

չ Հ ն ա զ ա ն դ վ ե ց ի ն ք ա ս ե լո վ վ ո ր ա յգ ն ր ա ն ց պ ե տ ք ե կ ա ր գ ա դ -

ր ե յ ե ր ի տ ա ս ա ր դ Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ի ն պ ա տ կ ա ն ո ւ մ ե յ ե ր կ ի ր ը ճ'

Պ ո մ պ ե յո ս ը ս ր ա ն ո ւ ղ ա ր կ ե ց ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի վ ա յր ը ։ Յ ե վ

սա ք տ ե ս ն ե լո վ վ ո ր դ ր ա ն ք փ ա կ ե ն ճ մ ո տ գ ն ա ց ե Հ ր ա մ ա յե ց

ւդ ժ կ ա մ ո ր ե ն բ ա ց ա ն ե լ ։ Ի ս կ յ ե ր բ ն ր ա ն ք դ ա ր ձ յ ա լ չ լ ս ե ց ի ն ,

ա ռ ա ր կ ե լո վ վ ո ր ն ա ա յդ Հ ր ա մ ա ն ը տ վ ե լ ե վ ո չ թ ե կ ա մ ո վ ի ն ?

ա յ լ Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ ,ճ Պ ո մ պ ե յո ս ը զ ա յր ա ց ա վ և Հ ր ա մ ա յե ց յ ե ր ի —

ա ա ս ա ր դ Տ ի գ ր ա ն ի ն բ ա ն տ ա ր կ ե լ ։ Յ ե վ ա յս պ ի ս ո վ գ ա ն ձ ե ր ը

ս տ ա ց ա վ ծ ե ր ո ւ ն ի Տ ի գ ր ա ն ը » ։

Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ձ ե ր բ ա կ ա լ ո ւ թ յա ն մ ա ս ի ն , վ ո ր մ ա տ ն ա ն ը շ -

վ ա ծ ե *հ ի ո ն ի ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն մ ե ^ Հ ի ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ը տ ա լի ս ե ն

մ ի ա ն գ ա մ ա յն տ ա ր բ ե ր տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ։ Ը ս տ Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն ի

ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն , ձ ե ր բ ա կ ա լմ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ե ր ծ ա ռ ա յե լ , ի ն չպ ե ս ՛

տ ե ս ա ն ք , ն ր ա ը ն դ դ ի մ ո ւ թ յո ւ ն ը և ն ր ա Հ ա ր ո ւ ց ա ծ դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ­

ն ե ր ը Ծ ուի ք ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ գ ա ն ձ ե ր ի Հ ա ն ձ ն մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ։ Ա պ պ ի ա -

ն ո ս ն ա էլն ա ր կ ո ւ մ ե , վ ո ր ն ա ն ո ր դ ա վ ա դ ր ո ւ թ յո ւ ն ե ր կ ա զ մ ա կ ե ր ֊

պ ե լ ի ր Հոր դ ե մ * ։ Ւ ս կ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ը , վ ո ր ի Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ՝

վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը վ ե ր և մե^Է ե յ ի ն ք բ ե ր ե լ , մ ա տ ն ա ն շ ո ւ մ ե , վ ո ր ն ա ճ

Հ ր ա վ ի ր վ ա ծ է է ն ե լո վ ճ ա շ ի * Հ ր ա ժ ա ր վ ե լ ե ր գ ն ա լ և ա ն ա ր գ ե լ ո ւ

վ ի ր ա վ ո ր ե լ ե ր Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ն ՜ ։ Ի ն ձ թ վ ո ւ մ ե , վ ո ր ա յս բ ո լ ո ր վ կ ա ­

յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ե լ կ ա ր ո ղ ե ն վ ո ր ո շ չա փ ո վ ճ ի շտ լ ի ն ե լ ։ Կ ր տ ս ե ր

Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ը գ ժ գ ո Հ ե ր էքեացել և թ շ ն ա մ ա ց ե լ ե ր Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ն *

կ ա ր ո ղ ե ր , ի ր ո ք ) կ ո պ տ ա բ ա ր վ ե ր ա բ ե ր վ ա ծ լ ի ն ե լ ս ր ա ն , Հա կ ա ռ ա ֊

1 Մ ի Հ ր դ ա տ .է գ լ , 1 0 5 ։

2 Տ ե ս Պ լ ո ւ տ ա ր ք ո ս , Պ ո մ ս լե յո ս , 3 3 ք 4 ։

196

<կած լ ի ն ե լ ի ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն գ ա ն ձ ե ր ի Հ ա ն ձ ն մ ա ն ր և , մ ի և ն ո ւ յն

ժ ա մ ա ն ա կ , կ ա ր ո ղ ե ր ն ա և գ ա վ ե ր ն յ ո ւ թ ա ծ լ ի ն ե ր ի ր Հ ո ր դ ե մ ։

Կ ր ա ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ձ ե ր բ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ը փ ա ս ա ո ր ե ն Պո մ -

ս լե յո ս ի դ ա շ ն ա կ ի ց ն ե ր ճ բ ա ց ա Հ ա յա բ ռ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ե ր և էսա խ տ ուԱ և

մ ի ֆ ա զ գ ա յ ի ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ի ։ Մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ ա յ դ թ շ ն ա մ ա ն ք ե ր ո ւ

յէ ի ր ա վ ո ր ա ն ք կ ա լա ն ա վ ո ր ի ա ն ե ր ո վ ս լա ր թ ե ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր Հ ր ա —

Հ ա ա Ղ *~ի ն կ ա տ մ ա մ բ ։ Ը ս տ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի վ կ ա յո ւ թ յա ն

«Հ ր ա Հ ա տ ս լա ր թ ե վ ր մ ա ր դ ե ր ո ւ ղ ա ր կ ե լ [ Պ ո մ ս լե յո ս ի

մոտ \ սլա Հ ա ն վ ե լո ւ յե ր ի տ ա ս ա ր դ ի ն , վ որ ի ր վ ւե ս ա ն ե ր , ն ա և

ս լա Հ ա ն ջ Հ ա յտ ն ե լո ւ , վ ո ր ս լե ս զ ի ի ր ե ն ց ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի

ս ա Հ մ ա ն ը է ի ն ի Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ը ։ Պ ո մ ւղ ե յո ս ը ս լա տ ա ս խ ա ն ե լ

ե ր , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ն ա վ ե լի մ ո տ ե ի ր Հ ո ր ը , ք ա ն ա ն ե ր ո ֆ ը ,

ի ս կ ս ա Հ մ ա ն ը կ ը լի ն ի ա յ ն , վ ո ր կ ը Հ ա մ ա ր վ ի ի ր ա վ ա ց ի » ։

Հ ա կ ա ռ ա կ , ո ւ ր ե մ ն , Հ ր ա Հ ա տ * հ ֊ի բ ո ղ ո ք ն ե ր ի ն , վ ո ր ը Հ ի շ ե ց ­

ն ո ւ մ ե ր Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ի ր կ ն ք ա ծ դ ա շ ի ն ք ը Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի Հ ե տ 1

Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը և ն ր ա կ ի ն ն ո ւ դ ո ւ ս տ ր ը ՜ ո ւ ղ ա ր կ վ ե ց ի ն շ ո ւ տ ո վ

Հ ռ ո մ , վ ո ր պ ե ս ղ ի մ ա ս ն ա կ ի ց լ ի ն ե ն Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ա ղ թ ա Հ ա ն դ և ս ի

շ ք ե ր թ ի ն ։

Պ ո մ պ ե յո ս ի վ ա ր ք ա գ ծ ի ա յս ա ն ա կ ն կ ա լ փ ո փ ո խ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա ր —

թ ե ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն Հ ա ն դ ե պ Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ո ւ մ ե ր կ ա ­

տ ա ր ե լա պ ե ս Հ ռ ո մ ի ա ր տ ա ք ի ն , ն ե ն գ . ո ւ խ ա ր դ ա խ ք ա ղ ա ք ա կ ա ­

ն ո ւ թ յ ա ն ը ։ 'Բ ա ն ի վ ո ր պ ո ն տ ա կ ա ն ո ւ Հա յկ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ -

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը թ շ ն ա մ ի ե յ ի ն Հ ռ ո մ ի ն և պ ա տ ե ր ա զ մ ո ւ մ ե յ ի ն ն ր ա դ ե մ ճ

վ ե ր ջ ի ն ս ի ր ե ն ց ո ւ յ ց ե ր տ ա լի ս բ ա ր ե կ ա մ պ ա ր թ ե /խ ե ր ի ն ։ Հ ռ ո մ ե ­

ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս Ս ո ւ լլտ ն և Լ ո ւկ ո ւԱ Ո ս ը , ն ո ւ յն պ ե ս և

Պ ո մ պ ե յո ս ը % կ ա մ բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ե յ ի ն վ ա ր ո ւ մ

ն ր ա ն ց Հ ե տ և կ ա մ դ ա շ ի ն ք ե յ ի ն է լ ն ք ո ւ մ ո ւ խ ո ս տ ա ն ո ւ մ ն ր ա ն ց

թ ո ղ ն ե լ Ս ի Հ ա գ ե տ ք ը մ ի ն չ և Տ ե փ ր ա տ գ ե տ ը ։ Բ ա յց ա յ ժ մ պ ո ն տ ա ­

կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ն ա յլ և ս գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ե ր , ի ս կ Տ ի գ ր ա ն

թ ա գ ա վ ո ր ը ՞ճ ա ն ա չվ ա ծ ե ր ի բ ր և բ ա ր ե կ ա մ ո ւ դ ա շ ն ա կ ի ց Հ ռ ո մ ի ։

Ո ւս տ ի և Հ ռ ո մ ը , վ ո ր ը չ ե ր ո ւ զ ո ւ մ ո ւ ն ե ն ա լ ի ր դ ո ւր ե ր Հ զ ո ր ո ւ մ ե ծ

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր 1 Հ ի մ ա Հ ո վ ա ն ա վ ո ր դ ա ռ ա վ Տ ի գ ր ա ն թ ա գ ա վ ո ր ի

և փ ո խ ե ց ի ր վ ե ր ա բ ե ր մ ո ւ ն ք ը դ ե պ ի Հ ր ա Հ ա տ *հ -ը է Պ ա ր թ և ա կ ա ն

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ը Հ ռ ո մ ի Հ ա մ ա ր ա յլ և ս Հ ա ն դ ո ւ ր ժ ե լի չ ե ր ի ր ր և ա ն կ ա խ

.ո ւ ո ւ ժ ե ղ թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ։ Յ ե վ շ ո ւ տ ո վ , ի ն չ պ ե ս կ տ ե ս ն ե ն ք ,

* Տ ե ս ն ո ւ յ ն ը , 3 3 , 4 ։

- Ն ո ւ յն ը , , գ է 4 5 յ 4 ։

197

ն ր ա ն ց Ն ա խ կ ի ն բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յո ւ ն ը վ ե ր ա ծ ՛վ ե ց ա Ն Հա շա ե լի թ շ Ն ան­

մ ո ւ թ յ ա ն ։

Դ ժ վ ա ր չ ե Ն ա և կ ո ա Հ ե լ, թ ե ի ն չ ո ւ .Պ ո մ պ ե յո ս ր Հ ա յա ս տ ա ն ի

գ ա Հ ը չ տ վ ե ց Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ն ։ Հյթատ պ ա ր զ ե ։ վ ո ր ծ ե ր ո ւ ն ի

Տ ի գ ր ա ն ր , վ ո ր ը պ ա ր թ և ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն վ ո խ ե բ ի մ թ շ ն ա ­

մ ի ն ե ր ճ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ա վ ե լի ց ա ն կ ա լի դ ա շ ն ա կ ի ց եր,-

ք ա ն Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը , վ ո ր ը փ ե ս ա ն ե ր ո ւ բ ա ր ե կ ա մ ը Է ր ա Հա տ Դ —ի ։

Ն ե ր գ ր ա վ ե լո վ Հ ա յա ս տ ա ն ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա զ դ ե ց ո ւ թ յ ա ն շ ր ջ ա ­

ն ա կ ի մ ե ^ Պ ո մ պ ե յո ս ը , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ը * , թ ո ղ ե ց

ա յս տ ե ղ ի բ ր և վ ե ր ա Հ ս կ ի չ Ա փ ր ա ն ի ո ւ ս ի ն , ի ս կ ի ն ք ն ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն գ ո ր ք ը դ ե պ ի Հ յո ւ ս ի ս ը ն դ դ ե մ Մ ի Հ ր դ ա տ Պ ո ն տ ա ց ո ւ ,

վ ո ր ը ս ա կ ա վ ա թ ի վ ի ր զ ո ր ք ե ր ո վ պ ա տ ս պ ա ր վ ե լ ե ր Կ ո ղ ք ի ս ո ւ մ ։

Ս ա կ ա յն վ ո ր ո վ Հ ե տ և ձ մ ե ռ ն ա ր դ ե ն վ_րա յ ե ր Հ ա ս ե լճ ն ա ս տ ի պ վ ա ծ

յե ղ ա վ ձ մ ե ռ ե լ Կ ո ւր գ ե տ ի մ ո տ Ա ր տ ա շ ա տ ի ց Կ ո ղ ք ի ս տ ա ն ո ղ ռ ա զ ­

մ ա կ ա ն Հ ի ն ճ ա ն ա պ ա ր Հ ի շ ր ջ ա վ ա յր ե ր ո ւ մ ։

Ի ն չ պ ե ս ց ո ւ յ ց ե ն ք տ վ ե լ Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ն գ ր կ ո վ կ ա ս յա ն ռ ա զ -

մ ո ւ ղ ի ն ե ր ի լ ո ւ ս ա բ ա ն ո ւ թ յա ն ը վ ե ր ա բ ե ր ո ղ մ ե ր ը ն դ ա ր ձ ա կ Հ ո դ ­

վ ա ծ ո ւ մ ^ , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն գ ր ր ք ի 6 6 ք Ց 5 թ վ ի ձ մ ե ռ վ ա կ ա յա ն ա տ ե ղ ե ր ը

գ տ ն վ ե լ ե ն վ 6 չ թ ե Ց ե փ ր ա տ ի վ ե ր ի ն Հ ո ս ա ն ք ի ո ւ Կ ո ւր գ ե տ ի ա -

կ ո ւ ն ք ն ե ր ի մ ի ջ և , ի ն չ պ ե ս ա յ դ յե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե Մ ո մ զ ե ն ը ^ , ա յ լ

ա յժ մ յա ն Ա խ ա լց խ ա յի ո ւ Ա խ ա լք ա լա ք ի մ ի ջ և ։ Մ ո մ ղ ե ն ր Հ ի Ս նվել ե ,

ա ն շ ո ւ շ տ , Դ ի ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն վ ր ա , վ ո ր ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի

ձ մ ե ր ո ց ի տ ե ղ ը ց ո ւ յ ց ե տ վ ե լ Ա ն ա Հ ի տ յա ն յ ե ր կ ր ո ւ մ և Կ ո ւր գ ե տ ի

մ ո տ *։ Ս ա կ ա յն Դ ի ո ն ի Հ ի շ ա տ ա կ ա ծ Ա ն ա Հ ի տ յ ա ն ա յս յե ր կ ի ր ը յ

վ ո ր ր Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ե Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ Հ ի ն Ց ե կ ե ղ յա ց գ ա վ ա ռ ի ն 9

ի ր ա պ ե ս , ի ն չ պ ե ս մ ա տ ն ա ն շ վ ա ծ ե Հ ի շ յա լ ի մ Հ ո դ վ ա ծ ո ւ մ 1 գ տ ն վ ե լ

ե Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի ( = ա յ ժ մ , Խ ո ս պ ի ա ) կ ա յա ­

ր ա ն ի ո ւ Կ ո ւր գ ե տ ի մ ո տ ե ր ք ո ւ մ ։

Հ ա մ ա ձ ա յն վ ե ր ո Հ ի շ յա լ մ ե ր ո ւ ս ո ւ Ա ե ա ս ի ր ո ւ թ յա ն ճ շ տ ի վ վ ո —

ր ո շ վ ո ւ մ ե ն ա և Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ որ ք է ճ ա ն ա պ ա բ Հ ն Ա ր տ ա շ ա տ ի ց դ ե ­

պ ի ձ մ ե ր ո ց ի տ ե ղ ը ։ Ա յդ ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը պ ե տ ք ե յե ն թ ա դ ր ե լ , ա ն ­

շ ո ւշ տ , Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի Ա ր տ ա շա տ — Ս ե բ ա ս ա ո պ ո լի ս ո ւ ­

ղ ե գ ծ ո վ , վ ո ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն լ ո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ ե ( [Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի

) Տ ե ս Պ ո մ ււ լե յո ս , դ է 3 4 , 1ւ

- Տ ե ս .К р у г о в о й п у ть П ом п ея в З а к а в к а з ь е " , В естн и к д р евн ей и с­т о р и и , 1939, 4:

ս Տես Р и м ск ая и сто р и я , 111. М о с к в а 1887, եչ 108ւ4 ՜Ւ ի ո ն , գ ք , 3 6 , գ լ . 6 3 , В ,

198

Պ ո մ պ ե յո ս ի ճ ա ն ա պ ա ր հ ն Ա րտ ա զա տ ից Ւ բ ե ր ի ա և ա յն տ ե ղ ի ց Ս ե ք ա ս տ ո պ ո լի ս -Ֆ ա ւյի ս ,

գ լխ ա վ ո ր ձ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե ր ը Տ ) , ա շխ ա ր Հա գ ր ա կ ա ն ի մ ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն

մ ե ջ , ա յն ե ճ ա յժ մ յա ն Ա շ տ ա ր ա կ ի , Կ ո ն դ ա խ ս ա զ ի , Ղ ք ա ն լի ձ ա յի ո ւ

Խ ո ս պ ի ա յի մ ո տ ո վ գ ե ս լի Կ ո ւր գ ե տ ի ա ջ ա կ ո ղ մ յա ն ա փ ե ր ը ։

Ջ մ ե ր ո ց ո ւ մ Պ ո մ պ ե յո ս ր ր ա ժ ա ն ե լ ե ր ի ր զ ո ր ք ե ր ը , ի ն չ պ ե ս

Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս 'հ ի ո ն ը ^ , յ ե ր ե ք զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի , վ ո ր ո ն ք տ ե ­

ղ ա վ ո ր վ ա ծ ե զ ի ն ի ր ա ր ի ց բա վա կա նա էա վ ա Հ ե ռ ո ւ ե գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն

ի ր ե ն Պ ո մ պ ե յո ս ի ո ւ ն ր ա յե ր կ ո ւ ո գ ն ա կ ա ն ն ե ր ի ճ Լ ո ւ կ ի ո ւ ս Փ լա կ կ ո ւ -

ի և Մ ե տ ե Ա ո ւ ս Կ ե լե ր ի <ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յ ա ն տ ա 1լ։ Ա յս վ ե ր ջ ի ն ի

բ ա ն ա կ ո ւ մ ն ե ր պ ա Հ վ ո լմ կ ա լա ն ա վ ո ր վ ա ծ Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ը ։

Ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ ե լո վ ի ր ա ր շ ա վ ա ն ք ը դ ե պ ի Կ ո ղ ք ի ս , ո ւ ր

գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Մ ի ^ ր դ ա տ ր ' Պ ո մ պ ե յո ս ը Հ ա ր ա բ ե ր ո ւ թ յա ն մ ե ջ մ տ ա վ

Ւ բ ե ր ն ե ր ի Ա ր տ ո կ ե ս ե ա ղ վ ա ն ն ե ր ի Ո րո յղ ե ս թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ի Հ ե տ է

վ ո ր ո ն ք խ ո ս տ ա ց ա ն չ ե ղ ո ւ լ Տքնալ ե Հ ա մ ա ձ ա յն ե ր ի ն , վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա ­

կ ա ն զ ո ր ք ն ա ն ց ն ի ա ն ա ր գ ե լ ի ր ե ն ց յե ր կ ր ն ե ր ի մ ի ջ ո վ յ ։ Ս ա կա յ ՚ե ,

ի ր ա պ ե ս , ն ր ա ն ք ' կ ա մ Մ ի Հ ր դ ա տ ի դ ր դ ո ւ մ ո վ և կ ա մ Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ֊

բ ա ն ի ն ա զ ա տ ե լո ւ ն պ ա տ ա կ ո վ պ ա տ ր ա ս տ վ ե լ ե յ ի ն դ ա ր ա ն գ ո ր ծ ե լ

Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն և ն ր ա ն ց բ ե ր ե լ Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ի ։

Դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի կ ե ս ե ր ի ն , յ ե ր բ Պ ո մ պ ե յո ս ի զ ո ր ք ե ր ն ա ն Հ ո գ ո ւ

Հ ա ն գ ի ս տ կ ա տ ա ր ո ւ մ ե յ ի ն ի ր ե ն ց Ս ա տ ո ւր ն ա լի ա տ ո ն ը 1 ի ր ե ր -

ն ե ր ը ե ա ղ վ ա ն ն ե ր ն ա ն ց ա ն Կ ո ւր գ ե տ ը ե Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց ի ն Հ ա ն կ ա ր ծ

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն յ ե ր ե ք զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի վ ր ա , Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լո վ Հ ա ր վ ա ծ ե լ

ո ւ ն ր ա ն ց ջ ա ր դ ե լ ա ռ ա ն ձ ի ն ա ռ ա ն ձ ի ն ։ Ս ա կ ա յն Հ ա ր ձ ա կ ո ս )ը ,

վ ո ր ը չա փ ա զ ա ն ց վ տ ա ն գ ա վ ո ր կ ա ր ո ղ ե ր լ ի ն ե լ Պ ո մ պ ե յո ս ի զ ո ր ա ­

բ ա ն ա կ ի Հ ա մ ա ր % է ա ջ ո դ վ ե ց ։ Ա ր տ ո կ ե ս ի ո ւ Ո ր ո յզ ե ս ի զ ո ր ք ե ր ը

յ ե տ մ ղ վ ե ց ի ն ե ն ա Հ ա ն ջ ե լի ս մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր տ վ ի ն , գ լխ ա վ ո ր ա ­

պ ե ս , Կ ո ւր ի գ ե տ ա ն ց ք ն ա ն ց ն ե լ ի ս Վ ՈՐ Ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր , Հ ա վ ա ն ո ­

ր ե ն , Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ ի А(1 М е ^ и П Ш П կ иг յա բ ա ն ի , ա յ ժ —

մ յա ն Ա խ ա լց խ ա ք ա ղ ա ք ի մ ո տ ։

Ա ն ս պ ա ս ե լի ո ւ վ տ ա ն գ ա վ ո ր ա յս Հ ա ը ձ ա կ ո լւէ ի ց Հ ե տ ո Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը Ա էւա ցին ա ն վ ր դ ո վ Կ ո ւր գ ե տ ի մ ո տ մ ի ն չ և 6 5

թ վ ի գ ա ր ո ւ ն ը ։

1 Տ ե ս գ ք . 3 6 , գ լ . 5 4 ։

2 Տ ե ս Պ լ ո ւ ա ա ր ք ո ս , Պ ո մ պ ե յ ո ս , 3 4 , 2 ։

3 Տ ե ս ն ո ւ յ ն ը , գ լ» 3 4 , 1 — 3 և Ա պ պ ի ա ն ո ս , Մ ի Հ ր գ ա ա ., գ լ . 1 0 2 — 1 0 3

և Կ ա ս ս ի ո ւ ս 7* ի ո ն , գ ք , 3 6 , գ լ . 5 4 , 1 — 5 ։

:200

18. ՃԱՅԱՍՏԱՆԸ ՅեՎ. ՄՅՈհՍ ՃԱ Րե֊ԼԱ Ն ՅեՐԿՐՆեՐԸ ՊՈՄՊԵՅՈՍՒ ԱՐ&1Ա1ՈւՔՒ8 ճեՏՈ

■60 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ս կ զ ր ի ն Պ ո մ պ ե յո ս ը , փ ո խ ա ն ա կ առաքէ շ ա ր ժ -

ւԷԼ լու. դ ե ս լի Կ ո ղ ք ի ս ' ո ւ զ ե ց ն ա էսա պ ե ս ա սլա Հ ո վ ե լ ի ր

է ՛ր ե ր ի ա յ ի կ ո ղ մ ի ց և ա ր շ ա վ ա ն ք ի յե լ ա վ ը ն դ դ ե մ ի ր ե ր ն ե ր ի ։ Հ ռ ո ­

մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ն ի$_ավ Կ ո ւր դ ե տ ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ո վ , ա ռ ա ն ց վորևւե դ ի ­

մ ա դ ր ո ւ թ յա ն Հ ա ն դ ի պ ե լո ւ , մ ի ն չ և Հ ա ր մ ո զ ի կ ա ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ը , վ ո ր ր

գ տ ն վ ո ւ մ ե ր կ ո ւ ր գ ե տ ի և ա յժ մ յա ն Ա *ց խ ե թ ի Հ ա ր ա վ ա կ ո ղ մ ո ւ մ ։

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա յս ա ր շ ա վ ա ն ք ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե Կ ա ս —

ս ի ո ւ ս Դ ի ո ն ի պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ե ^ է

Ա րտ ո կ ե ս թ ա գ ա վ ո ր ը ք ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե Դ ի ո ն ը է ա յր ե լո վ

Կ ո ւր գ ե տ ի կ ա մ ո ւ ր ջ ը ' փ ա խ ա վ ն ր ա ձ ա խ ա փ ը ։ Ս ա կ ա յն տ ե ս ն ե ­

լո վ վ ո ր Պ ո մ պ ե յո ս ը , Հ ա ր մ ո զ ի կ ա ն գ ր ա վ ե լո ւ ց Հ ե տ ո , պ ա տ ր ա ս տ ո ւ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր և ր տ ե ս ն ո ւ մ դ ե տ ն ա ն ց ն ե լո ւ ' ն ա ի ս կ ո ւ յն խ ա ղ ա ղ ո ւ ­

թ յ ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ս կ ս ե ց , ո ւ ղ ա ր կ ե լո վ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն

կ ե ն ս ա մ թ ե ր ք ն ե ր ' և վ ե ր ա կ ա ռ ո ւ ց ե ց ն ա և Կ ո ւր գ ե տ ի կ ա մ ո ւ ր ջ ը ։

ք *ա յց յ ե ր ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ն ա ն ց ե լ ե ր ա ր դ ե ն գ ե տ ի մ յո ւ ս

ա փ ը ' ն ա վ ա խ ե ց ա վ ո ւ ն ո ր ի ց փ ա խ ա վ մ ի ն չ և Պ ե լո ր ո ս գ ե տ ը ։

Ա ն ց ն ե լո վ ա յս գ ե տ ը և ս ' ն ա ա յր ե ց ն ա և ս ր ա կ ա մ ո ւ ր ^ ր ։ Ւ ն չպ ե ս

Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ ա պ ն դ մ ա ն ժ ա մ ա ն ա կ ք ն ո ւ յն պ ե ս և Պ ե լո ր ո ս գ ե տ ն

ա ն ց ն ե լի ս ' ի ր ե ր ն ե ր ը կ ր ե ց ի ն մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ։ Ա յն ո ւ Հ ե տ և , վ ո -

ր ո վ Հ ե տ և Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը կ ա ն գ չ ա ռ ա ն և Պ ե լո ր ո ս գ ե տ ի ա -

փ ի ն ' Ա ր տ ո կ ե ս ն ո ւ ղ ա ր կ ե ց Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ն վ ե ր ն ե ր , տ վ ե ց ի ր վ ո ր -

դ ի ն ե ր ի ն ի ր ր և պ ա տ ա ն դ և ը ն դ ո ւ ն ե ց ն ր ա ա ռ ա ջ ա ր կ ա ծ պ ա յմ ա ն ­

ն ե ր ը ։

Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ա ղ թ ա կ ա ն ր ա ն ա կ ը վ ե ր ֆա պ ե ս կ ա ր ո ղ ա ց ա վ , ա -

ս լա Հ ո վ ե լո վ ի ր թ ի կ ո ւ ն ք ը Հ ն ա ր ա վ ո ր ՛ Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ն ե ր ի ց ՝ շ ա ր ո ւ ն ա ­

կ ե լ ի ր ա ր շ ա վ ա ն ք ը Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ի դ ե մ ։ Հ ա ր մ ո զ ի կ ա յի մ ո ­

տ ի ց ն ա գ ն ա ց Կ ո ւր գ ե տ ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ո վ և ա յժ մ յա ն Ս ո լր ա մ ի ո ւ

Ծ ո ր ա պ ա ն ի վ ր ա յ ո վ դ ե պ ի Ռ ի ո ն գ ե տ ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ը և ա յն տ ե ղ ի ց

1 ծ՛ե՛ս գ ք . 3 7 , գ լ , 1 , 3 — 5 և գ լ * 3 , 1 — 6 ։

201

Ս ե ր ա ս տ ո պ ո լի ս ֊Փ ո թ ի , ո ւ ր գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ն ա վ ա տ ո ր մ ի ղ ը :

Պ ո մ ս լե յո ս ր կ ա ր ծ ո ւ մ ե ր , վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա տ ը , ՎՈՐՐ շ ր ջ ա պ ա տ վ ա ծ ե ր

ծ ո վ ի կ ո ղ մ ի ց * գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ի ր ր ծ ո ւ ղ ա կ ի մ ե ջ г Ս ա կ ա յն ն ա ւզար­

մ ա ց ա ծ Տէնաց, յ ե ր ր ի ր ե ն Հ ա յտ ն ե ց ի ն , վ ո ր վ ո ր ս ն ա ր դ ե ն ծ ո ւ ­

ղ ա կ ի ց դ ո ւ ր ս ե յ ե կ ե լ ։ Հա մ ա ո. ծ ե ր ո ւ ն ի ն գ ր ե թ ե ա ն մ ա տ չե լի Հա -

ն ա ս լա ր Հ ն ե ր ո վ ա ն ց ե լ ե ր ի ր ս ա կ ա վ ա թ ի վ զ ո ր ա մ ա ս ի Հ ետ ւէոտ

7 0 0 կ ի լո մ ե տ ր և գ տ ն վ ո ւ մ ե ր ա ր դ ե ն ՂԼրիմում, ո ւ ր վ ե ր ս տ ի ն ն վ ա ­

ճ ե լ ե ր Բ ո ս փ ո ր յա ն ի ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։

Պ ո մ պ ե յո ս ն ա ն ն սլա տ ա կա Հ ա ր մա ր ո ւ վ ս ք ա ն դ ա վ ո ր Հ ա մ ա ր ե ց

շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ի ր ա ր շ ա վ ա ն ք ը ե գ ն ա լ ծ ո վ ո վ ՂԼրիմ, ո ւ ր ո ւ ժ ե ղ ա ց ե լ

ո ւ վ ե ր ա կ ա ն գ ն ե լ ե ր ի ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը Մ ի Հ ր դ ա տ ր ։ Կ ո ղ ք ի ս ի ց

ն ա վ ե ր ա դ ա ր ձ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն և ա ր շ ա վ ե ց ա յս տ ե ղ ի ց Ա է լվ ա ն ք * ։ Ն ա

վ ճ ռ ե լ ե ր ս լա տ ժ ե լ ո ւ ը ն կ ճ ե լ Ա ղ վ ա ն ի ց Ո ր ո յղ ե ս թ ա գ ա վ ո ր ի ն , վ ո ր ը *

ի ն չ ս լե ս տ ե ս ա ն ք , Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ ե ր Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի վ ր ա , Հ ա վ ա ն ո ­

ր ե ն , Մ ի Հ ր դ ա տ ի ս ա դ ր ա ն ք ո վ ։

Պ ո մ ս լե յո ս ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ի Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Կ ո ղ ք ի ս ի ց Հ ա յա ս տ ա ն ՛ի

ի ն չ պ ե ս և ն ր ա ա ղ վ ա ն ն ե ր ի դ ե մ ա ր շ ա վ ա ն ք ի ո .ա ղ մ ո ւղ ի ն , վ ո ր ո ն ք -

դ եռ. մ ի ն չ և ա յ ժ մ լո ւ ս ա բ ա ն վ ա ծ չ ե ն , կ ա ր ե լի յ ե ա յ ժ մ գ ր ե թ ե ճ ը շ -

տ ի վ վ ո ր ո շ ե լ ա շ խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն ո ւ ս ո ւ Տ Ո ւ ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն -

ն ե ր ի ո գ ն ո ւ թ յ ա մ բ ։ Ն ր ա Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը Կ ո ղ ք ի ս ի ց մ ի ն չ և ա յժ մ յա ն ՝

Ա պ ա ր ա ն ի շ ր ջ ա ն ը պ ե տ ք ե յե ն թ ա դ ր ե լ , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և ա ս ա ց ի ն ք ք

Պ ե վ ա ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի Ս ե բ ա ս տ ո պ ո լ ի ս —Ա ր տ ա շա տ մ ե ծ ռ ա զ մ ո ւ ­

ղ ի ո վ և ա յժ մ յա ն Ա ր ա ս թ ո ւ մ ա ն ի , Խ ո ս պ ի ա յ ի ո ւ 'Լ ա ն լի ճ ա յի վ ր ա -

յ ո վ ։ Ի ս կ Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը դ ե պ ի Ա ղ վ ա ն ք Հ ա վ ա ն ա կ ա ն ե յե ն թ ա դ ր ե լ

դ ա ր ձ յա լ Պ ե վ ա ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի Ա ր տ ա շա տ —Ա ր մ ա ս տ ի կ ա —Լ ա զ ո

շ ր ջ ա ն ա յի ն Հ ի ն ո ւ ղ ե գ ծ ո վ , վ ո ր ը ք ն ն ո ւ թ յ ա ն ե ա ռ ն վ ա ծ Մ ա ր կ վ ա ր ­

տ ի ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց մ ե կ ո ւ մ 2։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը գ ն ա ց ա ծ պ ի տ ի լ ի ն ե ր ա յժ մ յա ն 'Լ ա ն լի -

ճ ա յի ց Կ ի ր ո վ ա կ ա ն ի , Դ ի լի ջ ա ն ի , Ի ջ և ա ն ի և Ա ղ ս տ ա ֆ ա յի ։[ ր ա յ Ոէ[

դ ե պ ի Կ ո ւր գ ե տ ի Հ յո ւ ս ի ս ա կ ո ղ մ ը գ տ ն վ ո ղ Հ ի ն Կ ա մ ր ե ճ գ ա վ ա ռ ը ,,

վ ո ր ը յ ե ն թ ա դ ր ո ւ մ ե ն ա յժ մ յա ն Յ ո ր ա և Ա լա զ ա ն գ ե տ ե ր ի միջև։.-

Պ ո մ ս լե յ ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն Ա ղ վ ա ն ն ե ր ի դ ե մ մ ա ն ր ա մ ա ս ն ն կ ա ­

ր ա գ ր ե լ ե ն Կ ա ս ս ի ո ւս 'հ ի ո ն ը և Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ր ^ ։ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ը ,.

1 Տ ե ս ի ո ն է գ ք . 3 7 1 գ լ. 3 ։ 3 — 4 ։

2 Տ ե ս մ, М а г к \ у а г 1 , Б а е Ш п е г а г у о п А Л а х а 1 а п ас-հ А г т а з Н с а а и !

й е г го гШ всЬ еп ^ е И к а п е , >У 1еп 1 8 2 8 :

« Տես ի ո ն է գք, 371 Գէ 3 1 3— в, 4, 1-- 4 և 5, 1 և Պ լ ո ւ. ա ա р ք ո Այ.Պոմսլեյոսք գլ. 3 6 , 1 — 2, Հա մեմա տ ն ն ա և К պ պ ի ա ն ո ս , Մ իՀրդա տ .,. գլ . 1 0 3 ։

202

Պ ո մ պ ե յո ււ ի ճ ա ն ա ս ր ս ր Հ ր Ս ե բ ա ս ա ո պ ո լ ս ի ց 1Լդւ/ւոհէքւ

ի ն չ պ ե ս պ ա տ մ ո ւ մ ե ն ն ր ա ն ք ք Հ ա ս ն ե լո վ Կ ո ւր գ ե տ ի ս տ ո ր ի ն Հ ո -

ս ա ն ք ի մ ո տ ե ր ք ը կ ա ր ո ղ ա ց ե լ ե ր ա ն ց ն ե լ գ ե տ ի Հ ո ւ ն ո վ , վ ո ր ն ա ֊

մա ուվա շ ո գ ե ր ի պ ա տ ճ ա ռ ո վ խ ի ս տ ծ ա ն ծ ա ղ ե լ ե ր ։ Դ ե տ ն ա ն ց ն ե լո ւ ց

Հ ե տ ո х ն ր ա ն ք մ տ ե լ ե յ ի ն ա յժ մ յա ն 'Լ ա ր ա յա զ ի դ ա շ տ ը և ա ռ ւս Հ

շ ա ր ժ վ ե լ դ ե պ ի Յ ո ր ա գ ե տ ը ք վ ո ր ր Կ ա ս ս ի ո ւս Դ ի ո ն ի մ ո տ ա ն վ ա ն ­

վ ա ծ ե Կ ա մ ր յո ւղ ե ս Կ ա մ բ ե ճ ) ։ Ա ն ց ն ե լո վ ն ա և ա յո գ ե տ ը Հ ն ր ա ն ք

գ ն ա ց ե լ ե յ ի ն դ ե պ ի ա յժ մ յա ն Ա լա զ ա ն գ ե տ ը է վ որ ի Հ ի ն ա ն ո ւ ն ր

/ե ղ ե լ ե ր ս տ Դ ի ո ն ի և ր ս տ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի Ա ր ա ս կ ա մ Ա բ ա ն տ :

Ա մ բ ո ղ ջ ա յս ճ ա ն ա պ ա ր Հ ր Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ն ա ն ց ե լ ե յ ի ն շ ո գ ե ր ի

պ ա տ ՛ճա ռովք մ ե ծ մ ա ս ա մ բք գ ի շ ե ր ն ե ր ր և խ ի ս տ տ ա ռ ա պ ե լ ե յ ի ն

ծ ա ր ա վ ի ց ։ Ն ր ա ն ք ի ր ե ն ց Հետ վ ե ր ց ր ե լ ե յ ի ն մ ի մ ի ա յն Հ ո ւ ր , մոտ

տ ա ս ր Հ ա զ ա ր տ իկք ի ս կ կ ե ն ս ա մ թ ե ր ք ն ե ր ն ր ա ն ց ա ա լի ս ե յ ի ն կ ա ­

մ ո վ ի ն Կ ա մ բ ե ճ գ ա վ ա ռ ի տ ե ղ ա կ ա ն բ ն ա կ ի չ ն ե ր ը ։

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ն Ա ղ վ ա ն ի ց թ ա գ ա վ ո ր ի զ ո ր ք ե ր ի Հետ տ ե ղ ի

ո ւ ն ե ց ա վ Ա լա զ ա ն գ ե տ ի ձ ա խ ա փ ի ն ։ ո ւ ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն բ ա ն ա կ ը

թ շ Ա ա մ ո ւ Հ ե տ ն ո ր ե ր մ տ ե լ շ փ մ ա ն մ ե ֆ ։ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի պ ա տ մ ելու{*

ա ղ վ ա ն ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը ք վ ո ր ո ն ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր թ ա գ ա վ ո ր ի յ ե ղ -

բ ա յ բ ը Կ ո ղի ս ը վ ա տ ե յ ի ն զ ի ն վ ա ծ և մ ե ծ մ ա ս ը Հ ա գ ե լ ե յ ի ն ի բ ր և

շոր գ ա զ ա ն ի մ ո ր թ ի ն ե ր ։

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ի ց ա ռ ա ջ Պ ո մ պ ե յո ս ը Հ ր ա մ ա յե լ ե ր ի ր Հ ե տ և ա կ

զ ո ր ք ի ն թ ա ք ն վ ե լ Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի յե տ և ը է և ա ղ վ ա ն ն ե ր ը է կ ա ր ծ ե լո վ ք

վ ո ր ի ր ե ն ց դ ի մ ա դ ր ո ւ մ ե մ ի մ ի ա յն թ շ ն ա մ ո ւ Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի ի ս կ ո ւ յն

կ ռ վ ի բ ռ ն վ ե ց ի ն ս ր ա Հ ե տ ։ Ս ա կա յ ն Հ ււո մ ե ա կ ա ն լե գ ե ո ն ն ե ր ը է ш л ш 9

գ ա լո վ Հ ե ծ ե լա զ ո ր ի յե տ և ի ց ճ ջ ա ր դ ե ց ի ն և ն ր ա ն ց ի փ ա խ ո ւս տ դ ա ր ձ ­

ր ի ն դ ե պ ի մ ո տ ա կ ա ա ն տ ա ռ ն ե ր ը ։ Յ ե վ փ ա խ չո ղ ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր ը մ ա -

Հ ա ց ա ն ա ն տ ա ռ ն ե ր ո ւ մ ) ՎՈՐ Պ ո մ պ ե յո ս ը Հ ր ա մ ա յե լ ե ր շ ր ջ ա պ ա ­

տ ե լ և Հ ր դ ե Հ ե լ ։ Շ ո ւ տ ո վ ա յն ո ւ Հ ե տ և Որ ո յղ ե ս ի Հ ե տ է լե ք վ ե ց Հ ա շ -

տ ո ւ թ յ ո լ ֆ ։ Ա ղ վ ա ն ք ի թ ա գ ա վ ո ր ը . Հ պ ա տ ա կ վ ե լո վ Պ ո մ պ ե յո ս ի ն ' ի ն չ ֊*

պ ե ս և Ի բ ե ր ի ա յի Ա ր տ ո կ կ ս թ ա գ ա վ ո ր ը , ձ և ա կ ա ն ո ր ե ն ճ ա ն ա չ ե ց

Հ ռ ո մ ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ։ ա

Ա դ վ ա ն ք ի ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ա բ ա ն ա կ ր է ի ն չ պ ե ս Հ ա ղ ո ր դ ո ւ մ ե

Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ր 1, վ ե ր ա դ ա ր ձ ա վ Հ ա յա ս տ ա ն և ա յս տ ե ղ ի ց Փ ո ք ր Հ ա յ ք ։

Հ ա մ ա ձ ա յն Կ ա ս ս ի ո ւս Դ ի ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն 1 6 5 / 6 4 թ վ ի ն դ ա ր ձ յա լ

ն ա ձ մ ե ռ ե լ ե ր 6 6 1 6 5 թ վ խ ձ մ ե ր ո ց ի տ ե ղ ո ւ մ Ա ս պ ի ս գ ա վ ա ռ ո ւ մ (еУ

" А о т е й ь )2* Ո ւշ ա գ ր ա վ եք վ ո ր Դ ի ո ն ի ա յս յե ր կ ր ո ր դ վ կ ա յո ւ թ ե ա ն

1 Տ Ա ս Պ ո մ ս լե յո ս , գ լ . 3 6 , 1 ։

“ Տ ե ս Դ ի ո ն у գ ք » 3 7 , գ լ» 7 , 5 ։

204

г

մ ե ջ մ ի և ն ո ւ յն գ ա վ ա ռ ը , վ ո ր ն ա ռ ա ծ ի ն վ կ ա յո ւ թ յա ն А 9 ա ն վ ա ն վ ա ծ

ե ր Ա ն ա հ ի տ յա ն յե ր կ ի ր , ա յժ մ ա ն վ ա ն վ ա ծ ե Ա ս պ ի ս ։ Ի ն չ պ ե ս մ ա ն ր ա ­

մ ա ս ն ց ո ւ յ ց ե ն ք տ վ ե լ « Պ ո մ պ ե յո ս ի շ ր ջ ա ն ա յի ն ճ ա ն ա պ ա ր հ ն Ա ն -

դ ը ր կ ով 1լա ս ում յ> մ ե ր ռ ո ւ ս ե ր ե ն ընդ ա ր ձա կ է Հ ո դ վ ա ծ ո ւ մ * , ա յս գ ա ­

վ ա ռ ը Ա ս պ ի ս կ ա մ ա վ ե լի ճ ի շտ Կ ա սպ իս ե ա ն վ ա ն վ ե լ , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ,

Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե ղ ո ւ մ ն շ ա ն ա կ վ ա ծ С 3 8 р 1 3 6 մ ե ծ կ ա յա ր ա ն ի

ա ն ո ւ ն ո վ , վ ո ր ը գ լխ ա վ ո ր կ ե ն տ ր ո ն ա վ ա յր ն ե յ ե ղ ե լ ա յժ մ յա ն Խ ո ս -

պ ի ա յի շ ր ջ ա ն ի ։ Կ ա ս պ ի ս ը , ը ս տ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , ն ո ւ յն պ ե ս ճ ի ն չ պ ե ս և

Տ ե կ ե ղ յա ց գ ա վ ա ռ ը , կ ո չ վ ե լ ե Ա ն ա Հ ի տ յ ա ն յե ր կ ի ր է Յ ե վ ր ո պ ա կ ա ն

պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ի յե ր կ ե ր ո ւ մ Պ ո մ պ ե յո ս ի զ ո ր ք ե ր ի 6 5 6 4 թ վ ի ձ մ ե ­

րոցի տ ե ղ ը Հ ա կ ա ռ ա կ Դ ի ո ն ի վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն ց ո ւ յ ց ե տ ր վ ա ծ Փ ո ք ր

Հ ա յք ո ւ մ , վ ո ր պ ա ր զ ա պ ե ս ս խ ա լ եւ

6 4 թ վ յի ն Պ ոմպ ե յո ս ի զ ո ր ա մ ա ս ե ր ը , վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լո վ Հ ա յա ս ­

տ ա ն ի ց Պ ո ն տ ո ս 1 պ ա շա ր ե ց ի ն ո ւ ն վ ա ճ ե ց ի ն Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ և , գ լխ ա ­

վ ո ր ա պ ե ս , Փ ո ք ր Հ ա յ ք ո ւ մ , Մ ի Հ ր գ ա տ ի Հ ա ր ո ւս տ գ ա ն ձ ա պ ս յ Հ ե ս տ ­

ն ե ր ը և Հ ռ չա կ ա վ ո ր ա ր խ ի վ ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ք գ տ ն վ ո ւ մ ե յ ի ն Տ ա լա վ -

ր ա յո ւ մ , Ն ո ր Ա մ ր ո ց ո ւմ , Ա ի ն ո ր ի ա յ ո ւ մ և ա յ լ տ ե ղ ե ր ո ւ մ ։ Ա յդ ա մ ­

ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ մ պ ա Հ վ ո ւ մ ե յ ի ն Հ ա զ ա ր ա վ ո ր ո ն ի ք ս ե ս կ ա Հ ա կ ն ե ր ,

վ ո ր ո ն ք ն ե ր զ ա ր դ վ ա ծ ե յ ի ն վ ո ս կ ո վ , Հ ս կ ա յա կ ա ն ք ա ն ա կ ո ւ թ յա մ բ

ա ն ո թ ն ե ր , մ ա Հ ի ճ ն ե ր , գ ա Հ ե ր , ն ա և զ ր ա Հ ն ե ր ո ւ ս պ ա ռ ա զ ի ն ո ւ ­

թ յ ո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ք , մ ե ծ մ ա ս ա մ բ , վ ո ս կ ե զ ո ծ վ ա ծ ե յ ի ն և զ ա ր դ ա ր ­

վ ա ծ թ ա ն գ ա գ ի ն ք ա ր ե ր ո վ ։ Ա յս բ ո լո ր Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ' և Հ ե լ­

լե ն ի ս տ ա կ ա ն ա ր վ ե ս տ ի բ ո լո ր թ ա ն գ ա ր ժ ե ք ի ր ե ր ը , վ ո ր ո ն ք կ ո ղ ո ­

պ ո ւ տ ի չ ե յ ի ն մ ա տ ն վ ե լ Լ ո ւ կ ո ւ Ա ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ժ ա մ ա ն ա կ լ ո ւ ղ ա ր կ ­

վ ե ց ի ն թ ո լո ր ը Պ ո ն տ ո ս ի ց Հ ռ ո մ է

Մ ի ն չ Պ ո մ պ ե յո ս ը պ ա տ ե ր ա զ մ ե ր վ ա ր ո ւ մ ի բ ե ր ն ե ր ի և ա ղ ­

վ ա ն ն ե ր ի դ ե մ ո ւ ն վ ա ճ ո ւ մ ե ր Պ ո ն տ ո ս ի ա մ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը 1 պ ա ր ­

թ ե ւ ն ե ր ը գ ր ա վ ե լ ե յ ի ն Մ ի Հ ա գ ե տ ք ը , վ ո ր ն , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , Հ ա ­

մ ա ձ ա յն Պ ո մ պ ե յ ո ս ի Հ ե տ է լն ք ա ծ դ ա շ ի ն ք ի մ ի ն չ և Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ը

պ ա տ կ ա ն ե լ ո ւ յ ե ր ն ր ա ն ց ։ Պ ա ր թ ե ֆ լե ր ը ն ե ր խ ո ւ ժ ե լ ե յ ի ն ն ա և Կ ո ր դ - վ ա ց յե ր կ ի ր ը , վ ո ր ի տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր վ ե ճ ե ր ա ռ ա ջ ա ց ե լ

ի ր ե ն ց ո ւ Հ ա յե ր ի մեֆէ Ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ը պ ա Հ ա ն ֆ ե ց Հ ր ա Հ ա տ

^ ֊ի ց մ ա ք ր ե լ Կ ո ր ղ ո ւ ք ը , ա ռ ա ր կ ե լո վ վ ո ր ա յդ յե ր կ ի ր ը պ ա տ կ ա ­

ն ո ւ մ ե , ի ր ա պ ե ս , Տ ի գ ր ա ն Ր —ի ն ։ Չ ս պ ա ս ե լո վ ն ո ւ յն ի ս կ Հ ր ա Հ ա տ

*հ - ի պ ա տ ա ս խ ա ն ի ն ' ն ա Հ ր ա մ ա յե ց ի ր ո գ ն ա կ ա ն ն ե ր ի ց մ ե կ ի ն ,

ւ ՏՀս „ К р у го в о й п у ть П о м п ея в З а к а в к а з ь е * , В е стн и к д р е в н е й и с­то р и и , М о с к в а 1939, 4:

206

էհի ր ա ն ի ո լ ս ի ն , գ ր ա վ ե լ ո ւ Հ ա ն ձ ն ե լ Կ ո ր դ ո ւ ք ը Հ ա յո ց թ ա գ ա վ ո ր ի ն ։

Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի պ ա տ մ ե լո վ ^ , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա յս զ ո ր ա պ ե տ ը Հ ա լա ծ ե ց

պ ա ր թ և ն ե ր ի ն մ ի ն չ և Ա ր ր ե լա ք ա ղ ա ք ը , վ ո ր ը գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Ա գ ի ւս - Փ

ր ե ն ե յ ո ւ մ ։

Ա ր /տ ե ղ ի ց Ա փ ր ա ն ի ո ւս ը պ ե տ ք ե ա ն ց ն ե ր Հ յո ւ ս ի ս ա յ ի ն Մ ի ֊

Հ ա գ ե տ ք ի վ ր ա յ ո վ Ա ս ո ր ի ք , ո ւ ր ն ո ւ յ ն ա յ գ ժ ա մ ա ն ա կ , 6 4 թ վ ի ն ,

պ ե տ ք ե գ ա ր ն ա և Պ ո մ պ ե յո ս ը ։ Բ ա յց 6 5 / 6 4 թ վ ի ձ մ ե ռ վ ա կ ե ս ի ն ,

ի ն չ պ ե ս վ կ ա յո ւ մ ե ։ Կ ա ս ս ի ո ւս 'հ ի ո ն ը 2-, Ա փ ր ա ն ի ո ւ ս ը և ն ր ա զ ո ր ք ը

Ճ ա ն ա պ ա ր Հ ը կ ո ր ց ր ի ն ո ւ մ ո լո ր վ ե ց ի ն և կ ա ր ո ղ ե յ ի ն ց ր տ ի ո ւ կ ե ն ­

ս ա մ թ ե ր ք ն ե ր ի պ ա կ ա ս ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ Մ ի ջ ա դ ե տ ք ի ա ն ա պ ա տ ­

ն ե ր ո ւ մ կ ո ր ս տ ի մ ա տ ն վ ե լ, յ ե թ ե ն ր ա ն ց չ ո գ ն ե յ ի ն Կ ա րրա ք ա ղ ա ք ի

( ա յ ժ մ յ ա ն Խ ա ռ ա ն ) մ ա կ ե դ ո ն ա ց ի գ ա ղ թ ա կ ա ն ն ե ր ը г Ա ր ա ն ք Հ յ ո ւ ­

ր ը ն կ ա լե ց ի ն Ա փ ր ա ն ի ո ւս ի ն և ա ռ ա ջ ն ո ր դ ե ց ի ն Ա ս ո ր ի ք ։

Չ ն ա յա ծ Պ ո մ պ ե յո ս ի գ ր գ ռ ի չ վ ո տ ն ձ գ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն և դ ա շ ­

ն ա դ ր ո ւ թ յա ն ա ն պ ա տ կ ա ռ խ ա խ տ մ ա ն ը , վ որ ի Հ ա մ ա ձ ա յն Հ յ ո ւ ս ի -

ս ա յ ի ն Միլ ա գ ե տ ք ը մ ի ն չ և Յ ե փ ր ա տ դ ե տ ը ճ ա ն ա չ վ ա ծ ե ր վ ո ր պ ե ս

պ ա ր թ և ն ե ր ի ն պ ա տ կ ա ն ո ղ յա ր կ ի ր ' Հ ր ա Հ ա տ * հ ֊ը չհ ա մ ա ր ձ ա կ վ ե ց

պ ա տ երա զմք»լ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի դ ե մ ։ 6 4 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը ն ա դ ի մ ե ց

ի ր զ ո ր ք ե ր ո վ Հ ա յա ս տ ա ն և Հ ա ր ձ ա կ վ ե ց Տ ի գ ր ա ն ի վ ր ա , վ ո ր ն л դժ­

ն ո ւ թ յ ո ւ ն խ ն դ ր ե ց դ ա շ ն ա կ ի ց Հէւոմա յ ե ց ի ն ե ր ի ց ։ Ա յս դ ե պ ք ը Պ ո մ ­

պ ե յո ս ի Հ ա մ ա ր մ ի Հա ր մ ա ր ա ռ ի թ ե ր պ ա տ ե ր ա զ մ ս կ ս ե լո ւ ն ա և

պ ա ր թ և ն ե ր ի դ ե մ , ի ն չ պ ե ս ա յդ ց ա ն կ ա ն ո ւ մ ե յ ի ն , ի ր ա պ ե ս , ն ր ա

կ ո ւ ս ա կ ի ց ն ե ր ի ց ո ւ ս պ ա ն ե ր ի ց շ ա տ ե ր լ * ։ Ս ա կ ա յն Պ ո մ պ ե յո ս ը , վ ո ր

խ ի ս տ զ գ ո ւ յշ ե ր և չ ո ւ ն ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի Հ ա ն դ ո ւ գ ն Հ ա մ ա ր ձ ա -

կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , չ ո ւ զ ե ց բ ա խ տ ա խ ա ղ ի դ ն ե լ ի ր ձ ե ռ ք բ ե ր ա ծ ա Հո դ ո ւ ֊

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը և խ ո ւ ս ա փ ե ց կ ո Հ ի ց * *Նա ա ր դ ա ր ա ն ո ւ մ ե ր ն ր ա ն ո վ ,

վ ո ր Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ն ա յ դ ի ր ե ն չ ե Հ ա ն ձ ն ա ր ա ր ե լ և վ ո ր

դ ե ռ և ս վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ա պ ե ս զ ի ն ա թ ա փ չ ե ա ր վ ե լ Մ ի Հ ր դ ա տ Պ ո ն տ ա -

ց ի ն ^ ։ Պ ա տ ե ր ա զ մ ի ց Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի щ Հ ե տ , ի ն չ պ ե ս ա ս ա ց ի ն ք , խ ո ւ յս

ե ր տ ա լի ս ն ա և պ ա ր թ և ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր Հ ր ա Հ ա տ *հ—ը , վ ո ր ը ն ո ւ յ ն ­

պ ե ս չ ո ւ ն ե ց ա վ ա ր ի ո ւ թ յո ւ ն վ ո տ ք ի յ ե լ ն ե լ ո ւ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ո ւ խ տ ա ­

ն ե ն գ զ ո ր ա վ ա ր ի դ ե մ ։ Յ ե վ վ ո ր ո վ Հ ե տ և ն ա ն ո ր ի ց դ ե ս պ ա ն ն ե ր ե ր

ո ւ ղ ա ր կ ե լ Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ո տ ճ վերջինիս Հ ա յտ ն ե ց ն ր ա ն , վ ո ր կ ո ւ ղ ա ր -

.կ ե յ ե ր ե ք մ ի ջ ն ո ր դ դ ա տ ա վ ո ր ն ե ր , վ ո ր ո ն ք կ ը Հ ա ր թ ե ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ի

1 Պոմպեյոսէ գլ. 36, 11

“ 3 7 1 գ լ» Տ , 5 ։

3 Տ ե ՛ս Կ ա ս ս ի ո ւ ս Գ ի ո ն ւ գ ք . 3 7 , գ ր 7 ։ 1 ։

207

վ ե ր ա բ ե ր յա լ ն ր ա ո ւ Տ ի գ ր ա ն ի վ ե ճ ը * ։ Հ ր ա Հ ա տ Գ - ը և Տ ի գ ր ա ն լг

դ ա դ ա ր ե ց ր ի ՜ն պ ա տ ե ր ա զ մ ը և. Հ ա մ ա ձ ա յն ե ց ի ն ը ն դ ո ւ ն ե լ մ ի ջ ն ո ր դ -

% ն ե ր ի վ ճ ի ռ ն ե ր ը *

Ա յն ո ւ Հ ե տ և ո ւղ ա ր կ վ ա ծ ՜ դ ա տ ա վ ո ր ն ե ր ը ք ն ն ա ր կ մ ա ն յ ե ն թ ա ր ­

կ ե ց ի ն ն ր ա ն ց գ ա ն գ ա տ ն ե ր ն ո ւ պ ա Հ ա ն ^ ն ե ր ը և կ ա յա ց ր ի ն ի ր ե ն ց

վ ճ ի ռ ը Հ ո գ ո ւտ Տ ի գ ր ա ն ի ։ Հ ա մ ա ձ ա յն ն ր ա ն ց վ ո ր ո շ մ ա ն Հ ա յո ց թ ա ­

գ ա վ ո ր ը ս տ ա ց ա վ վոկ_ մ ի ա յն ^ որ դ վ սյց յե ր կ ի ր ը * ա յ^ /ւ Հ յ ո ւ ­

ս ի ս ա յի ն Մ ի ջ ա դ ե տ ք ի մ ի մ ա ս ը ։ Ո ւշ ա գ ր ա վ ե , վ ո ր Հ ր ա Հ ա տ ը Հ ե ն ց

ի ն ք ը և ս , ի ն չ պ ե ս վ կ ա յ ո ւ մ ե Կ ա ս ս ի ո ւս *հ ի ո ն ը *, չ ա ռ ա ր կ ե ց և. Հ ա ­

վ ա ն ո ւ թ յո ւ ն տ վ ե ց ա յդ վ ճ ռ ի ն , Հ ո ւ յս ո ւ ն ե ն ա լո վ է վ ո ր Հ ե տ ա գ ա յո ւ մ

գ ո ւ ց ե 1էա 2_ո զ*ԼԷ ի ր ե ն Հ ա շտ վ ե լ Հ ա յե ր ի Հ ետ Լ ս տ ա ն ա լ ն ր ա ն ց ի ց

ո գ ն ո ւ թ յ ա ն ը ն դ դ ե մ Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ։

Յ ե ր ր կ ա տ ա ր վ ո ւ մ ե յ ի ն ա յս ա ն ց ք ե ր ը , Մ ի Հ ր դ ա տ Պ ո ն տ ա ց ի ն ք

վ ո Ր Ը վ ե ր ա Հ ա ս տ ա տ ե լ եր- ի ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յա ն ը Բ ո ս ւի ո ր յա ն թ ա գ ա ­

վ ո ր ո ւ թ յա ն մ ե ^ խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յա ն ն ո ր ա ռ ա ջ ա ր կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ա ր ե ց

Հ ռ ո մ ա յե ց ի ն ե ր ի ն և Հ ա յտ ն ե ց , վ որ յ ե թ ե Պ ո մ պ ե յո ս ը Հ ա մ ա ձ ա յն ի

վ ե ր ա դ ա ր ձ ն ե լ ի ր ե ն Պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն ը 1 ի ^ *ք ը պ ա տ ­

ր ա ս տ ե Հ պ ա տ ա կ վ ե լո ւ Հ ռ ո մ ի ն վ ո ր պ ե ս վ ա ս ս ս ւլ և Հ ա ր կ ա տ ո ւ ։

Պ ո մ պ ե յո ս ը ; ի ն չ պ ե ս Ա 6 6 թ վ ի ն , ն ր ա ն պ ա տ ա ս խ ա ն ե ց ն ո ր ի ց , վ ո ր

ն ա խ ք ա ն բ ա ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր վ ա ր ե լը 1 ն ա պ ե տ ք ե ա ն ձ ա մ բ գ ա

ե Հ ն ա զ ա ն դ վ ի Հ ռ ո մ ի ն ։ Հ ա շ տ ո ւ թ յա ն ն ա յլ և ս ա ն Հ ն ա ր ի ն ե ր ։ Յ ե վ

Մ ի Հ ր դ ա տ ը վ ճ ռ ե ց ն ա խ ա պ ա տ ր ա ս տ վ ե լ Հ ռ ո մ ի դ ե մ ն ո ր կ ռ ՎԻ '*

մ շ ա կ ե ց ն ո ր ա ր շ ա վ ա ն ք ի Հ ա ն դ ո ւ գ ն մ ի ծ ր ա գ ի ր ։ Ն ա մ տ ա դ ի ր ե ր ,

դ ա շ ն կ ա պ ե լո վ ս կ յո ւ թ ն ե ր ի , թ ր ա կ ա ց ի ն ե ր ի և կ ե լտ ե ր ի Հ ե տ ճ ա ր ­

շ ա վ ե լ Ի տ ա լի ա Դ ա ն ո ւ բ դ ե տ ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ո վ և Ա լպ յա ն լե ո ն ե ր ի

վ ր ա յ ո վ ք ի ն չ պ ե ս ա յ դ ի ր ե ն ի ց ա ռ ա ջ ա ր ե լ ե ր կ ա ր թ ա գ ե ն ա ց ի

Հ ա ն ն ի բ ա լ ր ։ Ա յդ մ ե ծ ա ր շ ա վ ա ն ք ի Հ ա մ ա ր Հ ա ր կ ա վ ո ր ե յ ի ն , ի Հ ա ր -

կ ե , թ ե մ ա ր դ կ ա յի ն և թ ե ն յո ւ թ ա կ ա ն վ ի թ խ ա ր ի ո ւ ժ ե ր ո ւ մ ի ջ ո ց ­

ն ե ր ։ Յ ե վ 6 3 թ վ ի ն , յ ե ր բ Մ ի Հ ր դ ա տ ը վ ե ր ջ ա ց ն ե լո ւ վ ր ա յ ե ր ռ ա զ ­

մ ա կ ա ն ի ր պ ա տ ր ա ս տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , վ ո ր ո ն ց ա մ բ ո ղ ջ ծ ա ն ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն

ը ն կ ն ո ւ մ ե ր Բ ո ս փ ո ր ի բ ն ա կ չ ո ւ թ յա ն ո ւ ք ա ղ ա ք ն ե ր ի վ ր ա * Հ ա ն ­

կ ա ր ծ ա կ ի ն ր ա դ ե մ բ ռ ն կ վ ե ց տ ա ր ր ե ր ա յի ն կ ա տ ա ղ ի ա պ ս տ ա մ բ ո ւ -

թ յ ո ւ ն , վ ո ր ի ն մ ա ս ն ա կ ի ց ե յ ի ն վ ո չ մ ի ա յն գ ր ե թ ե բ ո լո ր ք ա ղ ա ք ­

ն ե ր ը , ա յ լ և ն ր ա զ ո ր ք ն ո ւ ն ր ա Փ ա ր ն ա կ ը ։ Ծ ե ր ո ւ ն ի

Մ ի Հ ր դ ա տ ը Հ ա ս կ ա ց ա վ , *\_որ ի ր ե ն չ ե ն խ ն ա յե լ ո ւ և վ ո ր ա յլև ս

1 Տ ե ս Գ Է ո ն է գ ք • 3 7 յ գ լ . 7 է 3 , Ա պ պ ի ա Ъ ո ս , Մ ի Հ լ ւ գ ա տ . է գ լ » 1 0 0 և

Պ լ ո ւ տ ա ը ք ո ս , Պ ո մ պ ե յ ո ս , գ լ » 3 9 ։ Յէ

2 *հք» 3 7 1 գ լ» 7 ֆ 4է

208

փ ր կ վ ե լո ւ մ ի Հ ն ա ր }_կա ։ Պ ա շ ա ր վ ա ծ լի ն ե լ ո վ Պ ա ն տ ի կ ս ։ պ ե յո ն

( ա յ ժ մ յ ա ն Կ հ ր չ ) ք ա ղ ա ք ի ի ր ա մ ր ո ց ո ւ մ 1 ն ա Հ ո ւ զ ե ց ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր

լ ի ն ե լ ա պ ս տ ա մ բ ն ե ր ի ն և ի ր կ յա ն ք ի ն վ ե ր ^ տ վ ե ց ի ն ք ն ա ս պ ա ն ո ւ -

թ յ ա մ ր ( 0 3 թ վ ի գ ա ր ն ա ն ը յ ։

հ ր ա դ ի ա կ ր է վ ո Ր ո ւ ղ ա ր կ ե լ ե ր Փ ա ր ն ա է լն Ս ,ս ո ր ի ք ճ Պ ոմսլե —

յո ս ի Հ ր ա մ ա ն ո վ թ ա ղ ե ց ի ն Ս ի ն ո ա ի մ ո ա գ տ ն վ ո ղ ս լո ն տ ա կ ա ն թ ա ­

գ ա վ ո ր ն ե ր ի գ ա մ ր ա ր ա ն ո ւ մ * Ա յ ժ մ ա ր դ ե ն մ ե ծ ո ւ բ ա զ մ ա մ յա պ ա ­

տ ե ր ա զ մ ը Մ ի Հ ր դ ա տ ի դ ե մ , վ ո ր ը ս կ ս վ ե լ ե ր դ ե ռ . ք ս ա ն ե Հ ի ն դ տ ա ­

ր ի ա ռա »’ ' կ ա ր ե լի յ ե ր Հ ա մ ա ր ե լ վ ե ր կ ա ց ա ծ ։

Պ ա տ ե ր ա զ մ ը կ ա ր ե լի յ ե ր ա վ ա ր ա վ ա ծ Հ ա մ ա ր ե լ ն ա և ա մ ր ո ղ ^

Ա ր և ե լ ր ո ւ մ և Ա ս որ ի ք ո ւ մ ։ 0Օ և 0 4 թ վ ե ր ի ն Պ ոմսլե յո ս ի զ ո ր ա պ ե տ -

ն ե ր ր 1 Գ ա ր ի Ն ի ո ւս ը , Ս կ ա վ ր ո ւ ս ը , Ա փ ր ա ն ի ո ւ ս ը և ո ւ ր ի շ ն ե ր ը 1 ն վ ա ­

ճ ե լ ե յ ի ն Հ ա ր ա վ ո ւմ Փ յո ա ն ի կ ի ա ն է Պ ա ղ ե ս ա ի ն ա ն և Ա ս ո ր ի ք ի ո ւ

Մ ի Հ ա գ ե տ ք ի մի ք ա ն ի մ ա ն ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը և ք ա ղ ա ք ն ե ր ը ։

Լ -х ։ Թ եա կա ն Հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ը Հ ա ս ն ո ւ մ ե յ ի ն ա յ ժ մ

Ա ր և ե լք ո ւ մ մ ի ն չ և Մ ի ք ա գ ե տ ք ի ա ն ա պ ա տ ն ե ր ը և գ ր ե թ ե մ ի ն չ և Ց ե -

դ ի պ տ ո ս ։

(> 4 և 6 3 թ վ ե ր ի ՜ն Պ ոմսլե հ ո ս ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ա պ ե ս կ ա զ մ ա կ ե րպ

պ ե ց ի ր ն ո ր ն վ ա ճ ա ծ յե ր կ ր ն ե ր ը և կ ա ր գ ա վ ո ր ե ց ն ր ա ն ց վ ա ր չ ա ­

կ ա ն ն ե ր ք ի ն գ ո ր ծ ե ր ը ։ Դ ե ռ և ս 0 4 թ վ ի ն , յ ե ր ր ն ա գ ա ն վ ո ւ մ ե ր

դ ե ռ Պ ոնէոոսումք ն ա դ ա ր ձ ր ե լ ե ր Ն ի կ ո մ ե ղ ե ս ի ն ա խ կ ի ն թ ա գ ա վ ո ­

ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ք Ր յո ւ թ ա ն ի ա ն յ և Մ ի Հ ր դ ա տ ի պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ ­

թ յ ա ն ա ր և մ տ յա ն մ ա ս ը Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ն ա Հ ա ն դ ։ Պ ո մ պ ե յո ս ի ց ա ռ ա ^

թ ե Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ր և թ ե Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ծ ե ր ա կ ո ւ յտ ը Ա ս ո ր ի ք ի ո ր ի ն ա -

կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ե յ ի ն ճ ա ն ա չ ե ի ի ն չ ս լե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք յ Ս ե լե վ կ յա ն

Ա ն տ ի ո ք ո ս Ա ս ի ա ց ո ւ ն ։ Ի ս կ ա յ ժ մ Ս ե լե վ կ յա ն ն ե ր ի ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

Հ ա յտ ա ր ա ր վ ե ց Ա ս որ ի ք ո ւ մ վ ե ր ա ց վ ա ծ և ա յս ա մ բ ո դ Հ յե ր կ ի *ր ը վ ե ­

ր ա ծ վ ե ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ն ա Հ ա ն դ ի ։ Վ ե ր ո Հ ի շ յա լ У ե լե վ կ յա ն Ա ն տ ի ո -

ք ո ս ը դ ա ռ ա վ Հ ռ ո մ ի վ ա ս ս ա լ և փ ո խ ա ն ա կ Ա ս ո ր ի ք ի ս տ ա ց ա վ Цп—

Սա դ ե ն ի փ ո ք ր թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը յ վ ո ր ի կ ե ն տ ր ո ն ն ե ր Ս ա մ ո ս ա ա

մ ա յր ա ք ա ղ ա ք ը ։ Ա յս թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ո ււ /ե ե ր գ տ ը ն -

վ ո ւ ս Յ ե փ ր ա տ ի Հ ռ չա կ ա վ ո ր գ ե տ ա ն ց ք ը Ս ե լե վ կ ի ա ա մ ր ո ց ի մ ո տ

( ա յ ժ մ յ ա ն ^ ի ր ե ֆ ի կ ) , վ ո ր ն ո ւ ն ե ր ռ ա զ մ ա կ ա ն և ա ռ և տ ր ա կ ա ն խ ո ­

շ ո ր ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ։

Ը ն դ ա ր ձ ա կ ն ո ր յե ր կ ր ա մ ա ս ե ր ս տ ա ց ա ն Հ ռ ո մ ի բ ա ր ե կ ա մ և

դ ա շ ն ա կ ի ց ն ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա յ ի Ա ր ի ո բ ա ր զ ա ն ե ս թ ա գ ա վ ո ր ը և Դ ա ­

լա տ ի ա յ ի Դ ե յո տ ա ր ո ւ ս ի շ խ ա ն ը } վ ո ր ո ն ք մ ե ծ ծ ա ռ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր

ե յ ի ն մ ա տ ո ւ ց ե լ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի ն պ ո ն տ ա կ ա ն և Հ ա յկ ա կ ա ն պ ա -

209Տ ի գ ո ս Ռ Ր. յե վ Հ ո ո ւՐ լւ-14

տ ե ր ա զ մ ե ե ր ի ը ն թ ա ց ք ո ւ մ ։ Պ ո մ պ ե յո ս ը տ վ ե ց Ա ր ի ո բ ա ր զ ա ն ե ս ի ն

Կ իԺ Կ .Ի ա յ հ ա նպ ա տ վա ծ- մ ի ք ա ն ի շ ր ջ ա ն ն ե ր և ա մ բ ո ղ Լ Ծ ո փ ա ց

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ը ։ Ա ր ա ն ե ր ա յ ժ մ պ ա տ կ ա ն ո ւ մ Յ ե փ ր ա տ ի ն շ ա ­

ն ա վ ո ր գ ե տ ա ն ց ք ը և Տ ո մ ի սա ա մ ր ո ց ը ։ Ի ս կ Գ ե յո տ ա ր ո ւ ս ը , վ ո ր ը

Հ ա յտ ա ր ա ր վ ե ց թ ա գ ա վ ո ր ' ս տ ա ց ա վ Պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

ա ր ե ե լ յա ն մ ա ս ը ա ր և ե լ յա ն ծ ո վ ա փ ն յա Պ ո ն տ ո ս ը , վ ո ր ի մ ե ջ ե յ ի ն

Փ ա ո ն ա կ ի ա և Տ ր ա պ ի զ ո ն ք ա ղ ա ք ն ե ր ը , ո ւ ն ա և Փ ո ք ր Հ ա յ ք ը ,

Դ ե յո տ ա ր ո ւ ս ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն Հ յո ւ ս ի ս ա կ ո ղ մ ո ւ մ գ տ ն վ ո ղ Կ ո ղ ք ի ս ը

տ ր վ ե ց ի բ ր և ա ռ ա ն ձ ի ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն Ա ր ի ս տ ա ր ք ո ս ի ն , վ որ ի ա ~

ն ո ւ ն ո վ Հ ա յտ ն ի յ ե ն և Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե ն դ ր ա մ ա գ ի տ ա կ ա ն յ ե ր կ ե ­

ր ո ւ մ մ ի ք ա ն ի ղ ր ա Ա ն ե ր ։

Յ ե փ ր ա տ գ ե տ ի ա ր և ե լա կ ո ղ մ ո ւ մ Հ ռ ո մ ի գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

ճ ա ն ա չ ե լ ե յ ի ն և ն ր ա ա զ դ ե ց ո ւ թ յա ն շ ր ջ ա ն ա կ ի մ ե ջ ե յ ի ն Հ ա մ ա ր ­

վ ո ւ մ վ **է մ ի ա յն Հ ա յա ս տ ա ն ը , վ ոՐ[Լ Հ ա յտ ա ր ա ր վ ա ծ ե ր բ ա ր ե կ ա մ

ո ւ դ ա շ ն ա կ ի ց Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ժ ո ղ ո վ ր դ ի ճ ա յ լ և Ա տ ր պ ւս տ ա կ ա ն ը , Ի բ ե -

բ ի տ ն , Ա ղ վ ա ն ք ը , Ո ս ր ո ե ն ե ն և մ ի ք ա ն ի ա յ լ ա ր ա բ ա կ ա ն փ ո ք ր

ց ե ղ ե ր Հ յո ւ ս ի ս ա յ ի ն Մ ի գ ա գ ե տ ք ո ւ մ ։

Հ ա յա ս տ ա ն ը , վ ո ր ր բ ա ր ե կ ա մ ո ւ դ ա շ ն ա կ ի ց ե ր Հ ա յտ ա ր ա ր -

վ ե լ Հ ռ ո մ ի և ա ն վ ա ն ա պ ե ս ը ն դ ո ւ ն ե լ ե ր ս ր ա գ ե ր ի շ խ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

դ ա ռ ա վ ա յ ժ մ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա շ խ ա ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն ռ ա զ մ ա կ ա ն ա ռ ա ­

ջ ա պ ո ս տ ը ։ Պ ո մ պ ե յո ս ը Հիւքնա պ ես ա յն ո ւ Հ ե տ և *փ ո խ ե ց ի ր ք ա ղ ա ք ա ­

կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ն ր ա Հ ա ն դ ե պ ։ Տ ի գ ր ա ն ը և ս , ի ն չ պ ե ս և Ա ր ի ո ր ա ր -

զ ա ն ե ս ը և 'հ ե յո տ ա ր ո ւ ս ը , ս տ ա ց ա վ Պ ո մ պ ե յո ս ի ց և կ ա մ ս ր ա ա -

է ա կ ց ո ւ թ յա մ բ վ ո չ մ ի ա յն Կ ո ր գ ո ւ ք ը և Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Մ ի ջ ա գ ե տ ք ը ,

վ ո ր ո ն ց մ ի ա ց ո ւ մ ը Հ ա յա ս տ ա ն ի ն վ ե ր և Հ ի շ ա տ ա կ ե լ ե յ ի ն ք , ա յ լ և Դ ե ր -

Հ ա ն ը և Ա կ ի լի ս ե ն ը * , վ ո ր ն ա յդ ժ ա մ ա ն ա կ , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , պ ա ր ո ւ ­

ն ա կ ո ւ մ ե ր ի ր մ ե ջ բ ա ց ի Հ ի ն Յ ե կ ե ղ յա ց գ ա վ ա ռ ի ց ն ա և *հ ա ր ա ­

ն ա գ ի ն , Մ ա ն ա ն ա ղ ի ն , Ա ղ յո ւ ն ը և Մ զ ո ւ ր է1՜ ։ Ա յս պ ի ս ո վ Մ ե ծ Հ ա -

յա ս տ ա ն ը , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , Տ ի գ ր ա ն Р —ի ժ ա մ ա ն ա կ և ս ի ր

ս ա Հ մ ա ն ն ե ր ն ը ն դ ա ր ձ ա կ ե լ ե ր թ ե Հ ա յկ ա կ ա ն լե ո ն ա շ խ ա ր Հ ի Հ ա ­

ր ա վ ա կ ո ղ մ ո ւ մ և ' թ ե Փ ո ք ր Հ ա յք ի ո ւ Ծ ո փ ա ց ա շ խ ա ր Հ ի Հ ա ր ա կ ի ց

շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւ մ ։

Պ ո մ պ ե յ ո ս ի ս ի ր ա շ ա Հ ա կ ա ն ն ո ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը Մ ե ծ

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն դ ե պ ա ր տ ա Հ ա յտ վ ե ց ն ա և ն ր ա ն ո վ , վ ո ր Յ ա ր ք ա ­

յ ի ց ա ր ք ա » պ ա տ վ ա ն ո ւ ն ը , վ ո ր ը մ ի ն չ և Տ ի գ ր ա ն ը կ ր ե լ ե յ ի ն պ ա ր -

ւ Տես յ . М а г к и г а г ^ 0 1 е О епеа1о§1е йег В а ^ г а М е п , եշ вз և հՀէ ՚ա֊Հ ա յա ս տ ա ն ի գ լ խ ա վ ո ր ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն ե լզ լ9 ։ 7 3 ։

2 Տ/ги Н . А д о н ц , А рм ени я в эп о х у Ю сти н и ан а, եչ 54—55։

210

՛թ ե ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ն ե ր ը ե վ ո ր ը , Տ ի գ ր ա ն ի աշէսա ր Հ ա կ ա լո ւ է հ յա ն

տ ա պ ա լո ւմ ի ց Հ ե տ ո , Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ը ս է լզ ր ո ւ մ ճ ա ն ա չ ե լ ե յ ի ն ի ր ր և

Հ ր ա Հ ա տ V * ֊ ի ա ի ա ղ ո ս ' ա յ ժ մ վ ե ր ա պ ա Հ վ ե ց մ ի մ ի ա յն Տ ի գ ր ա ն ի ն ,

ի ս կ Հ ր ա Հ ա տ Գ - ի ն ս կ ս ե ց ի ն ա ն վ ա ն ե լ լո կ ( [ թ ա գ ա վ ո ր » ։

Պ ա ր թ ե ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ը ^ Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե գ ա վ ա ն տ ր ա ո ւ ն 9 կ ե ր պ ո վ ա ա ն ե լ ա յ գ ա է լն ե ր և վ ի ր ա վ ո ր ա ն ք ն ե ր ն ո ւ թ շ ն ՝ս մ ա ն ք ն ե ֊

ր ը ։ Լոյոմի ա յս խ ա ր վ ա ծ գ ա հ ա կ ի ց ը ա յ ժ մ ի ն ք ն ե ր գ տ ն վ ո ւ մ

յ ե ր կ ո ւ կ ր ա կ ի մ ե Հ յ ի ն չ պ ե ս 66 թ վ ի ն ն ր ա ա խ ո յա ն ը 1 Տ ի գ ր ա ն ը ։

Ա ս ո ր ի ք ի ս ա հ մ ա ն ո ւ մ կ ա զ մ ե պ ա տ ր ա ս տ կ ա ն գ ն ա ծ ե ր Պ ո մ պ ե— յ ո ս ի մ ե ծ զ ո ր ա բ ա ն ա կ ը , ի ս կ Մ ի գ ա գ ե տ ք ի ե Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի կ ո ղ ~ մ ի ց ս պ ա ո ւն ո ւմ ե յ ի ն պ ա ր թ ե ն ե ր ի ն Հ ռ ո մ ի ն ո ր դ ա շ ն ա կ ց ի * Տ ի գ ­

ր ա ն ի Հա յկ ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ը ։ Հ ր ա Հ ա տ *հ -ը Հ ի մ ա ն ո ր մ ի ա յ ն Հ ա ս ֊ կ ա ց ա ծ կ լ ի ն ե ր , վ ո ր ի ր դ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ յա մ բ Հ ռ ո մ ա յ ե ց ի ն ե ր ի Հ ետ

ն ա , ի ն չ պ ե ս ն ա խ ա զ գ ո ւ շ ա ց ր ե լ ե ր ի ր ե ն Մ ի Հ ր դ ա տ ր * կ ո ր ս տ յա ն

.ե ր մ ա տ ն ե լ վ ո չ մ ի ա յ ն Ւ ր Հ ա ր և ա ն ն ե ր ի ն , ա յ լ և ի ն ք ն ի ր ե ն ։

Պ ո մ պ ե յո ս ի բ ա ց ա ռ ի կ զ գ ո ւ շ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ը պ ե տ ք ե վ ե ր ա գ ր ե լ ,

վ ո ր ն ա չ ո գ տ վ ե ց Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ե ր ի բ ա ր ե ա ֆ ո ղ զ ո ւ գ ա դ ի պ ո ւ մ ի ց և

Հ ր ա ժ ա ր վ ե ց Հ ա ր ձ ա կ վ ե լ պ ա ր թ ե ն ե ր ի վ ր ա , վ ո ր ո ն ք մ ե ծ պ ա տ ե ր ա զ մ ի

Հա մա ր գ ր ե թ ե ա ն պ ա տ ր ա ս տ ե յ ի ն ։ Ի ր յե տ և ո ւ մ ն ա վողֆ_ ո ւ ա ն ֊

Վ թ ա ր թ ո ղ ե ց ա ն ա ր գ վ ա ծ ո ւ ա ն պ ա տ վ ա ծ ն ա խ կ ի ն ի ր դ ա շ ն ա կ ց ի ն ,

Վ ո ր ը Հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն ։ ե ր ս տ ա ն ո ւ մ ն ա խ ա ս լա տ ր ա ս տ վ ե լո ւ և

Հ ա ր մ ա ր ժ ա մ ա ն ա կ ը ն տ ր ե լ ո ւ ը ն դ դ ի մ ա դ ր ո ւ թ յա ն և փ ո խ վ ր ե ժ ի ։

Ի ն ք ն ը ս տ ի ն ք յ ա ն Հ ա ս կ ա ն ա լ ի յ ե , վ ո ր ա ռ ա ջ ի կ ա ա ն խ ո ւ ս ա փ ե լի

պ ա տ ե ր ա զ մ ի ժ ա մ ա ն ա կ Հ ա յա ս տ ա ն ի բ ա ր ե կ ա մ ո ւ թ յո ւ ն ն ո ւ ո գ ն ո ւ *-

թ յ ո ւ ն ը բ ա ց ա ռ ի կ մ ե ծ կ ա ր և ո ր ո ւ թ յո ւ ն ե յ ի ն ս տ ա ն ո ւ մ ի ն չ ս լե ս

Հէւոմայ ե ց ի ն ե ր ի , ն ո ւ յն պ ե ս և պ ա ր թ և ն ե ր ի Հ ա մ ա ր ։ Հ ե ն ց ա յ դ ե ր

պ ա տ ճ ա ռ ը , վ ո ր Հ ր ա Հ ա տ Պ*~ը, ի ն չ ս լե ս վ ե ր և տ ե ս ա ն ք , դ ե ռ և ս 6 4

թ վ ի ն Հ ա ր կ ա դ ր վ ե լ ե ր վ ա խ ե լ ի ր թ շ ն ա մ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը

Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ն դ ե պ և լ ռ ե լ յ ա յ ն Հ ա մ ա ձ ա յն ե լ ե ր զ ի ֆ ե լ Տ ի գ ր ա ­

ն ի ն Կ ո ր դ ո ւ ք ը և Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Մ ի գ ա գ ե տ ք ը ։ Է թ նորՀիվ բ ա ր ի Հ ա ­

ր և ա ն ա կ ա ն ա յ դ ն ո ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յա ն Հ ա յե ր ի և պ ա ր թ և ն ե ր ի

մ ե ր ձ ե ց ո ւ մ ը Հ ն ա ր ա վ ո ր յե ղ ա վ , ի ն չ ս լե ս Հ ա յտ ն ի յ ե , Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր ֊

.դ ո ւ Ա ր տ ա վ ա զ դ ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ ՛ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ի ։

1 Մ ո մ զ ե ն ի և ա յ լ պ ա տ մ ա գ ե տ ն ե ր ի յ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ո մ ե ը , վ ո ր Հ ր ա Հ ս /ա Գ - ի

վ " ր ղ ի էե Մ ի Հ ր դ ա տ 9 ‘ ֊ը ( 5 7 — 5 4 թ . ) պ ա տ ե ր ա զ մ ե ր ս կ ս ե լ Ա ր տ ա վ ա զ դ Р - ի դ ե մ *

.մ ի պ ա ր զ թ յ ո ւ ր ի մ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ե ։ Յ ո ւ ս տ ի ն ո ւ ս ի Հ ա մ ա պ ա ՛տ ա ս խ ա ն վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը

է ԳՔ- 4 2 , գ լ . 4 , 1 ) , ի ն չ պ ե ս մ ա տ ն ա ն շ ե լ ե Գ ո ւ տ չ մ ի ղ ը վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւ մ ե , ի ր ա պ ե ս ,

Մ ի Հ ր գ ա տ Բ - ի կ ո ի ֆ լ ե ը ի ն ը ն դ դ ե մ Ա ր տ ա վ ա զ դ Ա ֊ի ն . ա հ՛ս Օ ս է Տ Շ հ ա ւ ճ , О б -

211

Պ ո մ պ ե յո ս ի Ի տ ա լի ա վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լո ւ ց Հ ե տ ո ( 6 1 թ » ) Հ Տ ի գ ­

ր ա ն Р —ը խ ա ղ ա ղ ո ւ ա ն վ ր դ ո վ թ ա գ ա վ ո ր ե ց Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ մ ի ն չ և

խ ո ր ի ն ծ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն , մ ի ն չ և 5 6 կ ա մ 5 5 թ ի վ ը : 5 6 թ վ ի ն -

ն ա դեռ. կ ե ն դ ա ն ի յ ե ր և Հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ ե Կ ի կ ե ր ո ն ի ճ ա ռ ե ր ի ց մ ե ֊

կ ո ւ մ * ։ Ի ս կ Կ ր ա ս ս ո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ի ժ ա մ ա ն ա կ , 5 4 թ ւ է ի ն , Հ ա յ ա ս ֊

տ ա ն ո ւ մ , ի ն չ պ ե ս Հա յ տ ն ի յ ե , մ ի ա ն ձ ն ո ր ե ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ մ ե ր ն ր ա

վ ո ր դ ի ն Ա ր տ ա վ ա զ դ Р - ը ։ Լ ո ւկ ի ա ն ո ս ր վ կ ա յո ւ մ ե , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ը

վ ա խ ճ ա ն վ ե լ ե ր խ ո ր ծ ե ր ո ւ թ յա ն մ ե ջ 8 5 տ ա ր ե կ ա ն Հ ա ս ա կ ո ւմ '- :

Յ ե թ ե ա յս վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ ո ր ր կ ա ր ո ղ ե կ ա ս կ ա ծ ե լի Հ ա մ ա ր վ ե լք

Հ ն ա ր ա վ ո ր լ ի ն ի Հ ե տ ա գ ա յ ո ւ մ Հ ա ս տ ա տ ե լ կ ա ր ե լի կ լ ի ն ի յ ե ն թ ա դ ֊

ր ե լ , վ ո ր ն ա ծ ն վ ա ծ պ ի տ ի լ ի ն ե ր 1 4 1 կ ա մ 1 4 2 թ . ( ն ա խ ք ա ն

մ ե ր թ վ * ) ե , ուրեէՏե, մ ո տ տ ա ս ր տ ա ր ո վ մ ե ծ յ ե ղ ա ծ պ ի տ ի լ ի ն ե ր

Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ի ց , վ ո ր ր ծ ն վ ե լ ե ր Հ ա մ ա ձ ա յն Ռ ե յն ա ք ի 1 3 2

թ վ ի ն ^ է

Տ ի գ ր ա ն ի կ ի ն ր Կ լեո պ ա տ ր ա ն ք [ԼսէՈ յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , թ ո ղ ա ծ ե-

յ ե ղ ե լ ի ր ա մ ո ւ ս ն ո ւ ն և Հ ե ռ ա ց ա ծ ե յ ե ղ ե լ ի ր Հ ո ր մ ո տ , Հ ա վ ա ն ո ֊

ր ե ն , Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ա պ ս տ ա մ ր ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ ։ 6 3 թ վ ի ն , ի ր

Հ ո ր ի ն ք ն ա ս պ ա ն ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ , ն ա և ս , ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե ?

գ տ ն վ ե լ և ի ր Հոր Հ ետ Պ ա ն դ ի կ ա պ ե յո ն ք ա ղ ա ք ո ւ մ

Տ ի գ ր ա ն Р —ի Հ ետ վ ե ր ծ ա ն ո ւ մ ե ր Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ե ծ ա պ ե տ ա ֊

կ ա ն վ ե ր ե լ ք ի խ ի ս տ կ ա ր ճ ա տ և շր ֆ ա ն ր ։ Շ ա տ պ ա ր զ ե , վ ո ր ա յս -

Հ զ ո ր թ ա գ ա վ ո ր ր , վ ո ր ը Հ ա յա ս տ ա ն ը դ ա ր ձ ր ե լ ե ր լա յն ա ծ ա վ ա լ պ ե ­

տ ո ւ թ յ ո ւ ն և ի ր ե ն ն պ ա տ ա կ ե ր դ ր ե լ զ ա ր գ ա ց ն ե լ ի ր յե ր կ ր ո ւ է Ի

Հ ե լ լե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա յի ն կ ո ւ լտ ո ւ ր ա ն և դ ո ւ ր ս Հ ա ն ե լ Հ ա յ ժ ո ­

ղ ո վ ո ւ ր դ ը Հետ ա ՏՌ ա ց կ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ճ չ ե կ ա ր ո ղ Հ ա մ ա ր վ ե լ մ ի ջա կ ՝

ո ւ ս ո վ ո ր ա կ ա ն մ ի դ ե մ ք ։ Ս ա կ ա յն պ ա տ մ ա կ ա ն խ ո շ ո ր ո ւ ա ռ ա ջ ա ­

վ ո ր ա յս դ ե մ ք ը , դ ժ ր ա խ տ ա ր ա ր , ա ղ ա վ ա ղ վ ա ծ ո ւ խ ե ղ ա թ յո ւ ր վ ա ծ

ե պ ա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն գ ր ե թ ե բ ո լո ր ո տ ա ր և Հ ա յ յե ր կ ե ր ո ւ մ ։

Տ ի գ ր ա ն ի ս խ ա լ բ ն ո ւ թ ա գ ր ե ր ը բ ո լո ր ա յդ յ ե ր կ ե ր ո ւ մ պ ե տ ք -

ե ը ս տ ի ս ա ն վ ե ր ա պ ա Հ կ ե ր պ ո վ մ ե ր ժ վ ե ն , վ ո ր ո վ Հ ե տ և դ ր ա ն ք ք

ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , Հ ի Մ եվ ա ծ ե ն , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս , Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի և

ն ր ա ս կ զ բ ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի չա ր ա մ ի տ և Հ ն ա ր ո վ ի Հ ե ր յո ւ ր ա ն ք ն ե ր ի

վ ր ա , վ ո ր ո ն ք չ ո ւ ն ե ն պ ա տ մ ա կ ա ն ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն է

зсЫсЗие 1™ոտ, ե չ 86, Հան. 2 և М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , 111, М о скв а 1867; ե չ 2 9 2 Г

ւ Տես Рго Տշտէւօ, 27, 59:■- Տես Լ ս с 1 а ո ս տ, М акгоЫ о!, В 1Ы . ТеиЬп.: у Տե՛ս МИЬг1йа1е Еираи>г, եչ 52*4 Տես նույնը եչ 405։

212

Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ր յ ի ն չ պ ե ս և Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ր , ա ն տ ա ր ա -

Ա լո ւ յս , Հ ե լ լե ն ի ս տ ա կ ա ն տ ի պ ի մ ի ա պ ե տ ն ե ր ե յ ի ն , վ ո ր ո ն ք բ ո ւ ռ ն

թ ա փ ո վ ա ռ ա ջ ե յ ի ն տ ա ն ո ւ մ Ա ղ ե ք ս ա ն գ ր Մ ա կ ե դ ո ն ա ց ո ւ ո ւ ն ր ա

Հ ա լո ր դ ն ե ր ի ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ա կ ա ն մ ե ծ գ ո ր ծ ր ։ Թ ե ի ն չ պ ի ս ի [սոՐ ա ր -

.մ ա տ ն ե ր ե ր ո ւ ն ե ց ե լ Հ ե լ լե ն ա կ ա ն կ ր թ ո ւ թ յո ւ ն ր Հ տ յկ ա կ ա ն ա ր ք ո ւ —

* ն ի ք ո ւ մ 4 ա յ գ յ ե ր և ո ւ մ ե ն ր ա ն ի ց , վ ո ր Տ ի գ ր ա ն ի վ ո ր դ ի ն Ա ր տ ա ֊

վ ա զ դ ր , ի ն չ պ ե ս վ ե ր և ա ս ա ց ի ն ք , գ ր ա ծ ե յ ե ղ ե լ Հ ո ւ ն ա ր ե ն լե զ վ ո վ

.վ ո ղ բ ե ր գ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , ճ ա ռ ե ր և պ ա տ մ ա կ ա ն յե ր կ ե ր , վ ո ր ո ն ց ի ց մ ի

ք ա ն ի ս ր Հ ա յտ ն ի յ ե ն յե ղ ե լ Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ի ն * ։

Տ ի գ ր ա ն ի և Մ ի Հ ր գ ա տ ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ չ ա կ ա ն ո ւ ա ռ ա ^ ա դ ի մ ա ֊

կ ա ն գ ո ր ծ ո ւ ն ե յո ւ թ յա ն ր վ ե լՎ դ ր ի ն Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի և Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր ­

շ ա վ ա ն ք ն ե ր ր ։ Հ ա ղ թ ո ղ ո ւ ա շխ ա ր Հա կա լո ր ե ն ա ռ տ Հ շ ա ր ժ վ ո ղ Հ ռ ո -

մ ր վ ո չ մ ի ա յն ա մ ա յա ց ր ե ց և ա վ ե ր ա կ ն ե ր ի կ ո ւ յտ դ ա ր ձ ր ե ց Պ ո ն ­

տ ո ս ի և Հ ա ր ա վ ա յի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ր ո ւս տ ո ւ փ ա ր թ ա մ ք ա ղ ա ք ­

ն ե ր ն ո ւ գ յո ւ ղ ե ր ր , ա յ լ ե , Հ ա ս տ ա տ վ ե լո վ մ շ տ ա կ ա ն ա պ ե ս Ա ս ո ր ի -

ք ո ւ մ ' Հ ե տ զ Հ ե տ ե ա ռ ա ջ բ ե ր ե ց ի ն չ պ ե ս Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , ն ո ւ յն պ ե ս և

ա մ բ ո ղ ^ Ա ռ ա ջ ա վ ո ր Ա ս ի ա յ ո ւ մ , Հ ե լ լե ն ի ս տ ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ր թ ո ւ -

թ յ ա ն թ ո ւ լ ա ց ո ւ մ և կ ո ւ լտ ո ւ ր ա կ ա ն Հ ե տ ա դ ի մ ո ւ թ յո ւ ն ՜ ։ Հ ա տ կ ա պ ե ս

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ո ւ ն ր ա Հ ա ր և ա ն պ ա ր թ ե ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն

յե բ կ ր ն ե ր ո ւ Ա Հ ե լ լի ն ի զ մ ր և Հ ե լ լե ն ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա յի ն կ ո ւ լտ ո ւ ր ա ն

Հ ե տ զ Հ ե տ ե գ ի ջ ե ց ի ն ի ր ե ն ց տ ե ղ ն ի ր ա ն ա կ ա ն Հ ի ն կ ե ն ց ա ղ ի ն ո ւ

ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն , վ ո ր ո ն ք խ ո ր ա ր մ ա տ ն ե ր ո ւ ն ե յ ի ն ա ռ ա ն ձ ­

ն ա պ ե ս ա յս յ ե ր կ ր ն ե ր ո ւ մ ։

** *

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա շխ ա ր Հ ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն Հ ա ս տ ա տ մ ա մ բ Յ ե փ ր ա տ ո ւ

■ Տ ի գ ր ի ս գ ե տ ե ր ի մ ո տ Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա մ ա ր ս տ ե ղ ծ վ ե ց ք ա ղ ա ­

ք ա կ ա ն ծ ա ն ր ո ւ տ ա ն ջ ա լի ց բ ո ւ ֆ ե ր ա կ ա ն կ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն , վ ո ր ն ա յ -

ն ո ւ Հ ե տ և տ և ե ց յե ր կ ա ր դ ա ր ե ր ։ ^հ ա ն վ ե լո վ յե ր կ ո ւ Հ զ ո ր թ շ ն ա մ ի ­

ն ե ր ի 1 Հ ռ ո մ ի և Ի ր ա ն ի միջ1ւ Հ ա յա ս տ ա ն ր Հ ա ր կ ա դ ր վ ա ծ յե ղ ա վ .

Հ ա կ ա ռ ա կ Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի կ ե ն ս ա կ ա ն շ ա Հ ե ր ի ն , մ ա ս ն ա կ ի ց լ ի ն ե լ

կ ա տ ա ղ ի ,ո ւ ա ն վ ե ր ջ պ ա տ ե ր ա զ է ք ն ե բի ն , վ ո ր պ ա ր բ ե ր ա բ ա ր վ ե ր ­

ս կ ս ո ւ մ ե յ ի ն ի ր ա ր գ ե մ Հ ա ր և ա ն մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր ։

Հ ա յկ ա կ ա ն լ ե ռ ն ա շ խ ա ր Հ ր Հ ե ն ց ի ն ք ր դ ա ռ ա վ ա յն ո ւ Հ ե տ և մ ի -

1 Տ ե ս Կրասսոս, գ լ* 3 3 , 1,

- Տ ե ս Е ճ ս а т ճ М е у е г, В1Ше սոճ М е й е г^ а п ^ йев Н е П е ^ т и в 1п А в1еп , ВегНп 1925, ե չ 6 2 և այլ՛ս,

Ճ13

9 ա զ գ ա յի ն պ ա յք ա ր ի ո ւ մ ր ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա ռ ա ր կա և կ ա տ ա ր ո լս '

ե ր Հ ա ճ ա խ Հ ե ն ա ր ա ն յ ե ր կ ր ի ե ռ ա զ մ ա դ ա շ տ ի ծ ա ն ր դ ե ր : Կ ռ վ ո ղ ՛

պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի Հ ա մ ա ր Հ ա յա ս տ ա ն ի ն տ ի ր ա պ ե տ է լր խ ի ս տ կ ա ­

ր և ո ր ե ր և պ ա յմ ա ն ա վ ո ր վ ա ծ ե ր վ ո չ մ ի ա յն ա յն Հ ա ն գ ա մ ա ն ք ո վ է-

վ ո ր ն ր ա մ ե ջ գ տ ն վ ո ւ մ ե ր Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն ա ռ և տ ր ա կ ա ն ճ ա ն ա ­

պ ա ր հ ն ե ր ի Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն մ ե ծ գ ի ծ ը , ա յլ ., գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս յ ն ր ա ռ ա զ ­

մ ա կ ա ն ո ւ ս տ ր ա տ ե գ ի ա կ ա ն մ ե ծ կ ա ր և ո ր ո ւ թ յա մ բ ։ Ծ ն ո ր Հ ՒՎ ա շ -

խ ա ր Հ ա գ ր ա կ ա ն ի ր ա ռ ա ն ձ ն ա Հ ա տ կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ն Հ ա յկ ա կ ա ն լ ե ռ —

ն ա շ խ ա ր Հ ը յ ի ն չ պ ե ս Հ ա յտ ն ի յ ե 9 Հ ս կ ա յա կ ա ն բ ն ա կ ա ն մ ի մ ի ջ ն ա ­

բ ե ր դ ե ր և ո ւ ն ե ր ա ռ ա ջ ն ա կ ա ր գ ն շ ա ն ա կ ո ւ թ յո ւ ն ի ն չ պ ե ս պ ա շտ ­

պ ա ն ո ղ ա կ ա ն ք ն ո ւ յն պ ե ս և Հ ա ր ձ ա կ ո ղ ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ի Հ ա մ ա ր ։

Ւ բ ր և բ ա ր ե կ ա մ պ ա ր թ և ն ե ր ի ճ ն ա ա ն Հ ա ն դ ո լր ժ ե լի մ ի վ տ ա ն գ ե ր

Հէւո մ եա կ ա ն ա ր և ե լ յա ն ն ա Հ ա ն գ ն ե ր ի Հ ա մ ա ր , ի ս կ ի բ ր և դ ա շ ն ա Կ հ Հ ռ ո մ ի ճ ն ա դ ա ր ձ յա լ ա Հ ա վ ո ր ս պ ա ռ ն ա լի ք ե ր Պ ա ր թ և ա կ ա ն թ ա ­

գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն Հ ա մ ա ր ։ Ո ւս տ ի և ք ա ղ ա ք ա կ ա ն մ ե ր ձ ե ց ո ւ մ ը Հ ա յ ա ս -

տ ա ն ի Հ ետ կ ա մ ն ր ա բ ո ն ի ն վ ա ճ ո ւ մ ը ա յն ո ւ Հ ե տ և ա մ են ա Հիէ/Ն ա կ ա ն

Հ ա ր ց ը յե ղ ա վ թ ե Հ ռ ո մ ի և թ ե պ ա ր թ և ն ե ր ի ո ւ Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի

ա ր տ ա ք ի ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ թ յա ն է

Հ ա յա ս տ ա ն ի ա յ ս ա ղ ե տ ա լի դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը , վ որ ս տ ե ղ ծ վ ե լ ե ր

Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ա ղ թ ա կ ա ն ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ց ո ւ 6 6 թ վ ի ց Հ ե տ ո ) շ ա ­

ր ո ւ ն ա կ վ ե ց վ ո չ մ ի ա յն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն —պ ա ր թ և ա կ ա ն } ա յ լ և ր յ ո ւ զ ա ն —

դ ա կ ա ն —ս ա ս ա ն յ ա ն у բ յո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն - ա ր ա բ ա կ ա ն և Հ ե տ ն ա գ ո ւ յն -

շ ր ջ ա ն ն ե ր ո ւ մ ։ Ւ բ ր և մ ա ր տ ա դ ա շ տ Հ ա մ ա ռ ո ւ ա ր յո լն ա Հ ե ղ կ ռ ի ֆ յ ե -

ր ի ն ա պ ա ր բ ե ր ա բ ա ր ա վ ե ր վ ո ւ մ ե ր ո ւ կ ո ղ ո պ տ վ ո ւ մ և ն ր ա բ ն ա կ ­

չ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս ր ի յ ե ր մ ա տ ն վ ո ւ մ և գ ե ր վ ո ւ մ ։ Հ ա յա ս տ ա ն ի բ ո ւ ֆ ե —

ր ա կ ա ն դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր գ լխ ա վ ո ր պ ա տ ճ ա ռ ը , վ ո ր ն ա ա ն կ ա ր ո ղ ՝

յե ղ ա վ ի ր ձ ե ռ ք ն ա ռ ն ե լ ս ե պ Հ ա կ ա ն ի ր ճ ա կ ա տ ա գ ր ի տ ն ո ր ի ն ո ւ մ ը ՝

և ն ր ա ք ա ղ ա ք ա կ ա ն վ ի ճ ա կ ը կ ա ր գ ա վ ո ր ո ւ մ ե յ ի ն գ ր ե թ ե մ իշտ շ ա -

Հա գ ր գ ռ վ ա ծ մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ։

Վ ո բ պ ե ս զ ի Հ ա յա ս տ ա ն ը կ ա ր ո ղ ա ն ա ր ա զ ա տ վ ե լ բ ո ւ ֆ ե ր —պ ե ֊

տ ո ւ թ յա ն ի ր դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ճ Հ ա ր կ ա վ ո ր ե ր ք ա ն շ ո ւշ տ յ վ որ Ա ր և ­

մ ո ւ տ ք ի և Ա ր և ե լք ի ս ա Հ մ ա ն ը և ն ր ա ն ց մ շտ ա կ ա ն կ ռ ի վ ն ե ր ի բ ե մ ը ■

Հ ա յա ս տ ա ն ի մ ո տ ի ց տ ե ղ ա փ ո խ վ ե ր մ ի ա յ լ տ ե ղ ։ Հ ա յա ս տ ա ն ի Հ ա ­

մ ա ր ց ա ն կ ա լի յ ե ր } ի Հ ա ր կ ե յ վ ո ր Ա ռ ա ջ ա վ ո ր Աս ի ա յ ո ւ մ վ ե ր ա կ ա ն գ ֊

ն ը վ ե ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ա յ ն կ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը ք վ ո ր ն ա ո ւ ն ե ց ե լ ե ր Ա ղ ե ք —

ս ա ն դ ր Մ ա կ ե դ ո ն ա ց ո ւ և կ ա մ Ա ք ե մ ե ն յա ն Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի տ ի ր ա ­

պ ե տ ո ւ թ յա ն ժ ա մ ա ն ա կ է

214

Ս ա կ ա յն ա յդ Ն ր ա ն ա յլ և ս ր ն ա վ չ վ ի ճ ա կ վ ե ց : Դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ -

ն ա էլ ա ր Ա մ ա յ ա ն և ա ր և ե լ յա ն մ ե ծ ա շ խ ա ր Հ ա կ ա լո ւ թ յո լ է յն ե ր ր Шлш —

յ Ւ % ա ն շ ա ր ժ ի ր ե ն ց ն ո ւ յ ն Հ ի ն դ ի ր ք ե ր ո ւ մ ճ Յ ե փ ր ա տ ո ւ Տ ի գ ր ի ս

գ ե տ ե ր ի մ ո տ ե ր ք ո ւմ է Յ ե վ Հ ա յա ս տ ա ն ր } վ ո ր Պ ո մ ս լե յո ս ի Հ ա ղ թ ո ւ -

Р յո ւ ձ է ի ց և 6 6 թ վ ի ց Հ ե տ ո կ " ր ց ր ե լ ե ր մ ե ծ ա պ ե տ ա /լա ն ի ր ն ա խ —

կ ի ն ա ն էլա Էս ո ւ թ յ ո ւ ն ր ճ մ շ տ ա կ ա ն զ ո Հ ր գա ուա վ ա ր և մ տ յա ն և ա ր ե -

վ ե լ յա ն մ ր ց ո ղ մ ե ծ պ ե տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ։

215

Ց Ա Ն Կ

а 1 1 В П Ъ Р Ш Ч % ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ЗЬЧ_ ՃՍԼՏՈհԿ ԱՆՈՏՆՆեՐՒ

Ш - Р З П К Р Ш Ь ա ա ո - ո տ ՏեՍՈհԹ ՅՈՏՆՏ ի գ ր ա ն Տ ե ր կ ր ո ր դ ի դ ա ր ա շ ր Հ յս ն ր ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ո ւ ս ո ց ի ա լա ­

կ ա ն ց ն ց ո ւ յք ե ե ր ի ա լե կ ո ծ մ ի ժ ա մ ա ն ա կ ա շ ր ջ ա ն ե ր } յ ե ր ր վ ճ ռ ա կ ա ն

ու. ա ր մ ա տ ա կ ա ն փ ո փ ո խ ո ւ թ յա ն ե ր յե ն թ ա ր կ վ ո ւ մ վ ո չ մ ի ա յն Հ ա ­

յա ս տ ա ն ի ք ա յ լ և Ա ր և մ տ յա ն Ա ս ի ա յի ճ ա կ ա տ ա գ ի ր ր ։ Ս ա կ ա յն ա յ դ

մ ե ծ Հ ե ղ ա շ ր ջ ո ւմ ը և յ մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս ) ա յ ն սլա տ մ ա կ ա ն ա ն ց ք ե ր ր 9

վ ո ր տ ե ղ ի ե յ ի ն ո ւ ն ե ց ե լ Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ) խ ե ղ ա թ յո ւ ր վ ա ծ ե ն մ ե ծ

Տա փ ո վ ս լա տ մա գ ի տ /ս կ ա ն ր ո լո ր յ ե ր կ ե ր ո ւ մ և մ ի ն չ և ի ս կ դ ա ս ա կ ա ն ՝

Հ ա մ ա ր վ ա ծ ո ւ ս ո ւ ք ք հ ա ս ի ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո ւ մ VԽ ե ղ ա թ յո ւ ր ո ւ մ ն ե ր ի գ լխ ա վ ո ր պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր ի ց մ ե կ ր ս լե տ ք ե

Հ ա մ ա ր ե ի ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յս է ս կ զ բ ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի կ ո ղ ս ե ա ս լա Հ ո ւ ա չ ա ­

ռ ո ւ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր ք վ ո ր ա ն վ ե ր ա ս լա Հ կ ե ր ս լո վ Հ յո ւ ր ր ն կ ա լ վ ե լ

ե ն սլա տ մ ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն յե ր կ ե ր ո ւ մ :

Մ ի Հ ր գ ա տ —Տ ի գ ր ա ն յ ա ն դ ա ր ա շ ր ջ ա ն ի Հիէքեա կա ն ս կ զ բ ն ա ղ ­

բ յ ո ւ ր ն ե ր ն ե ն ա կ ա ն ա տ ե ս ն ե ր ի և ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց Հ հ ղ ի ն ա է լն ե ր ի

դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ր г

1 » Ս ո ւԱ ա յի ք Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ք Պ ո մ պ ե յո ս ի սլա շ տ ո ն ա կ ա ն տ ե ղ ե ­

կ ա գ ր ե ր ր ,

2 * Ա ո ւ Ա ա յի Հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ր ,

3 ա Թ ե ո փ ա ն ե ս Մ ի տ ի լե ն ա ց ո ւ գ ր ա ծ Պ ո մ ս լե յո ս ի կ ռ ի էքն երի-

սլա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ր յ

4 * Ա ր ք ի ա ս Ա ն տ ի ո ք ա ց ո ւ վ ի պ ե ր գ ը ,

От Ս ա լլո ւ ս տ ի ո լա ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը և

6' . Цի կ ե ր ո ն ի ճ ա ռ ե ր ր ։

Գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս յ Հ ե ն ց ա յ ս ս կ զ բ ն ա ղ ր յ ո ւ ր ն ե ր ի ց ո գ տ վ ա ծ ւզի —

տ ի լ ի ն ե յի ն ) ա ն շ ո ւշ տ յ մ ե ծ ա գ ո ւ յն մ ս ս ր Հ ե տ ա գ ա պ ա տ մ ի չ ն ե ր ի г

Բ ա յց Հ ի շ յա լ ղ ե կ ո ւ ց ա դ ր ե ր ր , ի ն չ պ ե ս և ն մ ա ն կ ա ր գ ի գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ­

ն ե ր ը ք Հ ա մ ա ձ ա յն ք ն ն ա կ ա ն ն ո ր Հ ե տ ա զ ո տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ճ մ ի տ ն -

գ ա մ ա յն է ս ն վ ս տ ա Հ ե լի յ ե ն ։

Հ Զ ե կ ո ւ ց ա գ ր ե ր ի Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ր 9 ա ս ո ւ մ ե Ռ ե յն ա ք ը * ,

ւ Տ ե ս А Ш М с Ы е Е и р а Ю Г , հ չ 4 1 8 — 4 1 9 ։

219'

վ ս ա ա Հ լ ի ն ե լ ո վ , վ ո ր ի ր ե ն ց ս տ ե ր ը չ ե ն մ ե ր կ ա ց վ ի ' ո լո ր Ն ո լժ

ե յ ի ն ի ր ե ն ց ա Գ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը , թ ա ք ց ն ո ւ մ ի ր ե ն ց ա ն ա ջ ո ­

ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր դ Է սհ. յհրրեքքե ի ր ե ն ց պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը Հ ա / ֊

տ ա ր ա ր ո ւ մ ի բ ր ե Հ ա ղ թ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ,--- Մ ո ւ ր ե ն ա ն , ո ր ի ն ա է լ,

վ ո ր ը պ ա ր տ ո ւ թ յո ւ ն ե ր կ ր ե լ ա ր ժ ա ն ա ց ե լ ե ր Հ ա ղ թ ա բ ա ն դ ե -

յ / ի * Ն ր ա ն ք , ծ ՛ա յր ա ս տ ի ճ ա ն չա փ ա զ ա ն ց ր ե լ ե ն թ Հ ն ա մ ի ն ե ր ի

զ ո ր ա թ վ ե ր ն ո ւ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ը , ի ս !լ ի ր հ ն ց ր Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն

չ ա փ ե ր ո վ պ ա կ ա ս ե ց ր ե լ ։ Ո ր ի ն ա կ , Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի կա վի մ ա ֊

յ / ի ն ի ր զ ե կ ո ւ ց ա գ ր ո ւ մ Է ո ւյկուԱ ոսը Տ ի գ ր ա ն ի զ ո ր ք ե ր ի թ ի վ ը

9 ո լ յ 0 ^ ա վ ե լ մոտ 2 5 0 * 0 0 0 մ ա ր դ , մ ի ն չ դ ե ռ ո լր /ւշ ա ղ բ յո ւ ր ­

ն ե ր ն ո ւ յ ն գ որ ք ի Թ Է Հ ր Հ ա շ վ ո ւմ ե ն մ ի ա յն 8 0 * 0 0 0 մա րգզէ

Ն ո ւ յն ա յս կ ո վ ո ւ մ ի ր կ ո ր ո ւ ս տ ր ն ա Հ ա մ ա ր ո ւ մ ե 5 ս պ ա ն —

վա հ ՛ ե 1 0 0 վ ի ր ա վ ո ր ք մ ի ն չդ ե ռ , թ շ ն ա մ ո ւ կո ր ո ւս տ ր յ ե ն թ ա դ -

ր ո ւ մ ե ա ո ւն վ ա ղ ն 3 0 * 0 0 0 մ ա ր դ ։ Յ ե վ Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ն ա յդ /ս ր ե լ

ե . Հ ե տ և ե լո վ Ս ո ւ լ լա յի ո ր ի ն ա կ ի ն , ո ւ կ ա ր ե լի յ ե վ ս տ ա Հ լ ի —

% ե լ, վ ո ր Պ ո մ պ ե յ ո и ը մ ի և ն ո ւ յն ո ւ ս ո ւ ց չ ի ա շ ա կ ե ր տ ը , ա ռ ա —

վ ե լ ե ս գ ե ր ա զ ա ն ց ե լ ե ի ր ն ա խ ո ր դ ն ե ր ի ն յ>*

Ն մ ա ն չա փ ա զ ա ն ց վ ա ծ ՜ ո ւ ս ո ւտ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր Հ ա ղ ո ր դ ո ւմ

:ե ն ի ր ե ն ց Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ն ե ր ի % Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի և Պ ո մ պ ե յո ս ի մ ա ս ի ն Հ ն ա և

Ա րքի ա ս Ա ն տ ի ո ք ա ց ի ն ո ւ Թ ե ո փ ա ն ե ս Մ ի տ ի լե ն ա ց ի ն ։

Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր ա վ ե լի ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ե ն Հ ա մ ա ր վ ո ւ մ Ս ա լ ֊

վ ո ւ ս տ ի ո ւ ս ը և Կ ի կ ե ր ո ն ը ։ Ս ա կ ա յն Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա յս Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ը

և ս ք փ ո ր ո ն ք ո գ տ վ ե լ ե յ ի ն , Հ ա վ ա ն ո ր ե ն 9 վ ե ր ո Հ ի շ յ ա լ զ ե կ ո ւ ց ա գ ր ե ­

ր ի ց կ ա մ ն մ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ց * զ ե ր ծ ՛ չ ե ն ը ս տ ի ս վ ո ր ո շ չա փ ա ­

զ ա ն ց ո ւ թ յ ո լ ն ն ե ր ի ց ։

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն և Հ ո ւ ն ա կ ա ն ա վ ե լի ո ւշ շ ր ջ ա ն ի ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ը

ւս լե տ ք ե բ ա ժ ա ն ե լ յե ր կ ո ւ խ մ բ ի ։

Ա ռ ա չ ի ն խ մ բ ի ն ե ն պ ա տ կ ա ն ո ւ մ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ս կ զ բ ն ա ղ բ յ ո ւ ր -

ն ե ր ի վ ր ա Հիէ& վա ծ՜ յա ր կ ե ր ը յ ի ս կ յե ր կ ր ո ր դ խ մ բ ի ն ճ ա յ ն Հ ո ւ ն ա ­

կ ա ն ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը 9 վ ո ր ո ն ց ա ղ բ յո ւ ր ե ն ծ ՛ա ռ ա յե լ փ ո ք ր ա ­

ս ի ա կ ա ն բ ա ն ա վ ո ր ա վ ա ն դ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը և կ ա մ գ ր ա վ ո ր կորա ծ՛

յ ե ր կ ե ր ը ,

Ա ո-ա Հին խ մ բ ի պ ա տ մ ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ց ա ռ ա ն ձ ն ա պ ե ս կ ա -

յր ե յ/ր ե Հ ա մ ա բ վ ո ւ մ Հա յր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն վ ո գ ո վ գրվա ծ՛ք ա չ ա ռ ո ւ ո ւ

կողէքևա պ ա Հ Տ ի տ ո ւ ս Լ ի վ ի ո լ ս ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը ք 1ԼՈՐ Ը Հ ա մ ա ռ ո տ ե լ

ե ն կ ա մ մեծ՛ չա փ ո վ ո գ ա ա գ ո ր ծ՜ել Ֆ լո ր ո ւ ս ը , Ե վ տ ր ո պ ի ո ւ ս ը , Ո ր ո —

•ղ ի ո ւ ս ը , Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ը և ո ւ ր ի շ ն ե ր ը ։ Ն ո ւ յն ա յս խ մ բ ի ա ղ բ յո ւ ր -

1 Տ /ги Մ ե մ % ո Դւ, գ լ . 5 7 ։

220

ն ե ր ե ն Հ ա մ ա ր վ ո ւմ ն ա և Պլ ո ւ տ ա ր ք ո ս ը և Ա պ պ ի ա ն ո ս ը , վ ո ր ո ն ց '

մ ո տ Տ է գ ր ա ն Ո —ի ո լ. Հ ա յա ս տ ա ն ի վ ե ր ա բ ե ր յ ա լ մ ա ն ր ա մ ա ս ն տ ե ­

ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ս լա Հ պ ա ն վ տ ծ ե ն ա ւՐ բ ո ղ ֆ ո ւթ յա մ ր ։

Ա ռ ա Հ ի ն ն ա յս Հ ե ղ ի ն ա 1 լն ե ր ի ց , Պլո ւ տ ա ր ք ո ս ը ք գլէ ե լ ե ք

ս լես Հ ա յտ ն ի յ ե , Ա ո ւ լ յա յի } Լ ո լկ ո լ լ լո ս ի և Պ ո մ ս լե յո ս ի կ ե ն ս ա գ ր ո ւ .—

թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ։ Ս ա կ ա յն Պլո ւ տ ա ր ք ո ս ի ա յս գ ր վ ա ծ ք ն ե ր ը ս լա ր զ ա ս լե ս

ն ե ր բ ո ղ ն ե ր ե ն ո ւ խ ր ա տ ա կ ա ն պ ա տ մ վ ա ծ ք ն ե ր } վ ո ր ո ն ց մ ե ^ պ ա տ -

մ ա կ ա ն փ ա ս տ ե ր ը Հ ա ճ ա խ ք ո ղ ա ր կ վ ա ծ ՜ ե ն կ ա մ գ ո ւն ա վ ո ր վ ա ծ ՜ ե ն ,

մեծ՛ մ ա ս ա մ ր , Հ ո գ ո ւ տ մ ե ծ ա ր վ ա ծ ո ւ Հ ե ր ո ս ս ։ ցւէա ծ՜ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ­

ր ա վ ա ր ն ե ր ի : Ց ե վ ո ւշա գ ր ա ւէ ե » վ ո ր Հ ե ն ց Պլո ւ տ ա ր ք ո ս ի չ ա ։ի ա -

զ ա ն ց ո ւ թ յ ո լ ե ն ե ր ն ո ւ ա /լն ե ր և Հ ե ր յո ւ ր ա ն ք ն ե ր ը մ ե ^ ե ն բ ե ր վ ո ւ մ *

շ ա ր ո ւ ն ա կ ս լա տ մ ա գ ի տ ա կ ա ն ն ո ր ա գ ո ւ յն յե ր կ ե ր ո ւ մ ։

Մյ ո ւ ս Հ ե ղ ի ն ա կ ը , Ա պ պ ի ա ն ո ս ը , ո գ տ վ ե լ ե բ ա ց ի Լ ի վ ի ո ւ ս ի ց

ն ա և փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն կորա ծ՜ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ց } Հ ա վ ա ն ո ր ե ն ։ Ն ի կ ո լա —

յ ո и 'հ տ մ ա ս կ ա ց ո ւց և Պ ո ս ի գ ո ն ի ո ս ի ց ։ Հ ա տ ո ւկ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ յա ն ա ր —

ժ տ “ս ի յ ե ՚ն , ա ն շ ո ւ շ տ յ Ա ս լպ ի ա ն ո ս ի ս լա տ մ ո ւ թ յա ն ա յ ն մ ա ս ե ր ը , ■

վ ո ր ո ն ք ք ա ղ վ ա ծ ՛ ե ն փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք ա յ ս Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի ց ։

Յ ե ր կ ր ո ր դ խ մ բ ի 1 Հ ե լ լե ն ի ս տ ա կ ա ն Ա ր և ե լ ք ի Հ ո ւ ն ա կ ա ն յ ե ր —

կ ե ր ը դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր է շա տ ք ի չ ե ն և չ ե ն պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ ի ր ե ն ց

ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յա մ բ ։ Ա յս ա ղ ր յո ւ ր ն ե ր ի ց կ ա ր և ո ր ա ­

գ ո ւ յ ն ն ե Մ Լ Մ եոնի « Հ և ր ա կ լ ե յա յ ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը վ ո ր ի մ ե Հ մ ի ­

ջ ա ն կ յա լ կ ե ր պ ո վ ո ւ շ ա գ ր ա վ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ե ն Հ ա ղ ո ր դ վ ա ծ՛

Լ ո ւ կ ո ւ լչո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ ։ Մ ե Ա ե ո ն ի ա յն

ՎԿ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ վ ո ր ո ն ք ք ա ղ վ ա ծ - ե ն Հ ե ր ա կ լ ե յա յի Հ ի ն ժ ա մ ա ­

ն ա կ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց ֆ ա վ ե լի ճ ի շտ ե ն ո ւ ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ , ք ա ն

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ի ն ք ն ա պ ա ր ծ ՜ ո ւ մ ի տ ո լէ Ֆ ա վ ո ր Հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն —■

ն ե ր ը ։

Մ ի ա ն գ ա մ ա յն վ ս տ ա Հ ե լի յ ե ո ւ ա ր ժ ա ն ա Հ ա վ ա տ ր ա ց ի Մ ե մ -

ն ո ն ի ց ն ա և Ա տ ր ա բ ո ն ը ք վ ո ր ը ծ ն վ ե լ ե ր պ ո ն տ ա կ ա ն Ա մ ա ս ի ա ք ա -

ղ ա ք ո ւ մ 0 3 թ վ ի ն ( ն ա խ ք ա ն մ ե ր թ վ * ) ։ Ա րա ն ա խ ն ի ք ն ե ր ը վ ա ­

ր ե լ ե ն Պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն մ ե ^ բ ա ր ձ ր պ ա շ տ ո ն ն ե ր և

յ ե ղ ե լ ե ն ա կ ա ն ա վ ո ր զ ի ն վ ո ր ա կ ա ն ն ե ր ։ 19ր ա զ դ ա կ ա ն ն ե ր ի ց ո ւ

Հ ա յր ե ն ա կ ի ց ն ե ր ի ց ն ա լս ա ծ՜ կ լ ի ն ե ր 9 ա ն շ ո ւ շ տ , և Հ ա վ ա ք ա ծ ՜ տ ե ­

ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր Մ ի Հ ր դ ա տ յ ա ն մ ե ծ դ ա ր ա շ ր ջ ա ն ի մ ա ս ի ն / ,ԼՈՐ Ր ն ա

ն կ ա ր ա գ ր ե լ ե ր ի ր ССՊ ա տ մ ա կ ա ն Հ ի շ ո ղ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր Я (*1сГСор!ДС&

и “ 0|.1'/7 |13бТ5й) ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե խ Ն ա ո գ տ վ ե լ ե ր մ ի ա ժ ա մ ա ն ա կ բ ա զ ­

մ ա թ ի վ պ ո ն տ ա կ ա ն Հ ի ն պ ա տ մ ա գ ի ր ն ե ր ի յ^ ր կ ե ր ի ց ) վ ո ր ո ն ց ն ա

ի ր ա շ խ ա ր Հ ա գ ր ո ւ թ յա ն մ ե ^ ա ն վ ա ն ո ւ մ ե < [Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն մ ա տ ե -

221

ն ա զ ի ր ն ե ր » (та М ’-Э-р-оаТ'.'/.а аиуур^фвУТв;, տես XI» 3 , 14)» Նրասլա տ մա կ ա ն մ ե ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն կ ո ր ո ւո ւո ր ս լե ա ք ե Հ ա մ ա ր ե լ, ա ն ­

շ ո ւշ տ , պ ա տ մ ա կ ա ն գ ր ա կ ա ն ո ւ թ յա ն ա մ ե ն ա մ ե ծ կ ո ր ո ւ ս տ ն ե ր ի ց

յէ ե կ ր է

Ս տ ր ա ր ո ն ի յե ր կ ե ր ի ց պ ա հ պ ա ն վ ե լ ե մ ի մ ի ա յն ն ր ա ա շխ ա ր —

Հ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ր , վ ո ր ի մ ե ջ կ ա ն , բ ա ր ե բ ա խ տ ա ր ա ր , մ ի ջ ա ն կ յա լ ո ւ

Հ ա մ ա ռ ո տ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր թ ե Մ ի Հ ր դ ա տ յ ա ն կ ռ ի էխ ե ր ի և. թ ե

Ա ր տ ա շ ե ս յա ն Հ ա յա ս տ ա ն ի ո ւ Տ ի գ ր ա ն Բ - ի մ ա ս ի ն ։

Մ ի ք ա ն ի կ ա ր և ո ր վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ք ա ղ վ ա ծ ե ն , ր ս տ

յ ե ր և ո ւ յ թ ի ն , փ ո ք ր ա ս ի ա կ ա ն չ ե զ ո ք ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ն ո ւ ն ի ն ա և Փ լե ­

գ ո ն Տ ր ա լլե ս ց ի ն ի ր Հ Ոլի մ պ ի ա կ ա ն ք յ) —ո ւ մ ։

Ի ն չ պ ե ս տ ե ս ն ո ւ մ ե ն ք , յե ր կ ր ո ր դ խ մ ր ի յե ր կ ե ր ի ց ւ/ե ա ց ե լ ե ն

.մ ի մ ի ա յն Հ ա տ ո ւկ տ ո ր և ը ն դ մ ի ջ վ ո ղ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր , վ ո ր ո ն ք չ ե ն

կ ա ր ո ղ Հ ի մ ք ծ ա ռ ա յե լ պ ա տ մ ա կ ա ն ա ն ց ք ե ր ի մ ա ն ր ա մ ա ս ն վ ե ր ա ­

կ ա ն գ ն մ ա ն ։ Ս ա կ ա յն պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ ա յս վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր , վ ո ր ո ն ք

դ ի մ ա կ ա զ ե ր ծ ե ն ա ն ո ւ մ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի ս տ ե ր ն ո ւ ա ղ ա -

վ ա ղ ո ւէէ ե ե ր ր պ ա ր զ ց ո ւ յ ց ե ն տ ա լի ս , վ ո ր ա յս վ ե ր ջ ի ն ն ե ր ի մ ի ն ­

չ և ի ս կ ր ն դ ո ւ ն ե լի Հ ա մ ա ր վ ա ծ վ կ ա յո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ց պ ե տ ք ե ո դ տ վ ե լ

ա մ ե ն ա մ ե ծ զ գ ո ւ շ ո ւ թ յա մ բ ։

Ա յդ ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ զ գ ո ւ շ ա վ ո բ ո ւ թ յ ո ւ ն ր բ ն ա վ չ ե ս լա Հ վ ա ծ ,

դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր , Հ ո չ յ ե վ ր ո պ ա կ ա ն և վ ո չ ե լ Հա յկ ա կ ա ն գ ի տ ա ­

կ ա ն յե ր կ ե ր ո ւ մ ։

Մ ե ր ա շ խ ա տ ո ւ թ յա ն մ ե ջ ճ շ տ վ ա ծ ե ն ր ս տ Հ ն ա ր ա վ ո ր ո ւ թ յա ն ,

ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի Հ ա մ ե մ ա տ ա կ ա ն ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ո ւ թ յա մ բ , Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն

Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի Հ ե ր յո ւ ր ա ն ք ն ե ր ն ո ւ չ ա փ ա զ ա ն ց ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ր և Տ ի գ ­

ր ա ն Բ - ի ո ւ ն ր ա դ ա ր ա շ ր ջ ա ն ի պ ա տ մ ո լ թ յո ւ ն ր տ ր վ ա ծ ե ն ո ր

լ ո ւ ս ա բ ա ն ո ւ թ յ ա մ բ *

222

ՑԱՆԿ Ա ՂԲՅՈՏՐՆեՐՒ

Ս. ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ /Ռ Ո Մ ԷԱԿ ԱՆ ԱՂԲՅՈ ԻՐՆեՐ

1 . Ս ո լ լ լա յի , Լ ո ւկ ո ւԱ Ո ս ի , Պ ո մ ս լե յո ս ի պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն տ ե ղ ե ֊

կ ա գ ր ե ր լ1Ճ ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն ս ե ն ա տ ի ն 'հ ա ր գ ա ն ո ս ի գ ա շ Ե ա ֊

գ ր ի ց ։ Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի ա ռ ո ւ մ ի ց և Մ ի Հ ր գ ա տ ի մ ա Հ ի ց Հ ե տ ո ։

Այս գրություններիցէ վորոնք չեն Հասել մեր ձեռքը, ոգտվել են Կիկերոնը, Ասլսլիանոս ր, Պ լուտար քոսը և ուրիշները։

2. Սուլլայի Հիշատակարանից (СО ттеГЙ агШ т ГеГШП &6ՏէՅ- ги т), վորր նույնպես կորած ե, ոգտվել են Պ լուտար քոսը, Լ ի ֊ ւէիուսը և ուրիշները։ Վորոշ Հատվածներ, վոր սլաՀպանվել են այգ Հիշատակարանից' Հրատարակել ե Պետերը, աևս Ре(еГ, №տէ014-с о ги т К отап о ги т !га&теп1а, յերկրորդ Հրա տարա կութ՜յուն , եչ 127 են*

3 * Ա ա Ա ո ւ ս տ ի ո ւ ս ( 8 7 — 3 4 թ * մ ե ր թ վ * ա ռ ա չ ) , տ ե ս Ւ1ւՏէՕ՜

п а ги т հձ%տ., ей. Рг. 1<ոէշատ, ւ^ւթշւ^ 1853 և Ш в ^ а г и т ге- ^ и !а е , ей. В. М аигепЬгеЛег, ք8տօ. I— II, 1891, 1894: ՍաԱուս-տիուսի յևրկլւ, վորից սլաՀսլանվել են կարևոր Հատվածներ* լավա­գույն աղբյուրն ե Համարվել Լուկուլլոսի արշավանքների։

4* Կիկերոն (100—43 մեր թվ* աո.ա^) — ճառեր, նամակներևն, տես Рго 1е§е МапШа կամ Ое 1 т р е г 1о Сп. Рошреи, Рго Мигепа, Рго Տ6տէւօ, Рго АгсЫа рое1а, Рго Р1ассо և А сайегт-с о г и т НЬп ճսօ: Հմմտե ճառեր Է ռուսերեն թ՜ա րգմանութ՜յունրճ„М. Туллий Цицерон, П олное собрание речей в русском п еревод е", под редак. Ф . Зелинского, т. I, СПБ 1901:

Р . ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ 2ՈհՆԱԿԱՆ Ա 1Բ 8Ո Ւ Ր Ն եՐ

1 . Պոսիգոնիոս Ասլամեացին (մոտ. 135—51 մեր թվ. առա^), վորը գրել ե Պոլիրիոսի պատմության շարունակությունը, նաև, Հավանորեն, ինչսլես յենթագրում ե Ռեյնաքը (МНЬгШЙб Еира- ■էՕք, եֆ' 420), Պոմսլեյոսի արշավանքների պատմությունը ( տես

223

ՏէՐ. XI, 1,6): Պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ ե ն և Հ ր ա տ ա ր ա կ վ ա ծ ե ն Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր

տ ե ս С. МОИег, Р гаетегй а ЬЫог1согит ^гаесогит. III:2, (*՜Ւեոփ ա նես Մ ի տ ի լե ն ա ց ի ն / վ ո ր ն ա ն ձ ա մ բ մ ա ս ն ա կ ց ե լ ե ր

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ն / տ վ ե լ ե ս ր ա ն ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը '

գ ո ւ ն ա վ ո ր վ ա ծ ի ն պ ա ս տ Պ ո մ պ ե յո ս ի է Պ ա Հ պ ա ն վ ա ծ Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր շ

Հ ր ա տ ա ր ա կ վ ա ծ ե ն Մ յ ո ւ ը ե ր ի ժ ո ղ ո վ ա ծ ո ւ ի յե ր ր ո ր դ Հ ա տ ո ր ո ւմ ,

տ ե ս Р г а ^ т . հ!տէ. §гаес., III:3 . Ա ր ք ի ա ս Ա ն տ ի ո.բ ա ց ի ն / վ ո ր ն ո ւ ղ ե կ ց ե լ ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի ն

և մ ա ս ն ա կ ց ե լ ն ր ա ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի ն ) գ ր ե լ ե Հ ա տ ո ւկ մի վ ի պ ե ր գ

ի մ ե ծ ա ր ո ւե ն Լ ո լկ ո լ լ լո ս ի , ի ր Հ ո վ ա ն ա վ ո ր ի » Ո ւշ ա գ ր ա վ ե , վ ո ր ն ա և

ա յս կ ո ր ա ծ բ ա ն ա ս տ ե ղ ծ ա կ ա ն ն ե ր բ ո ղ ն ա ղ բ յո ւ ր ե ծ ա ռ ա յե լ Լի- վ ի ո ւ ս ի ն և Պ լո ւտ ա ր ք ո ս ի ն ( տ ե ս 1?61ՈՅճ1, МИЬПЙа1е Еир310Г.ե չ 4 2 7 ) ,

Գ . ւՈ-ՈՍ՚եԱԿԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ ՈԳՈՍՏՈՍՅՍւՆ ՅեՎ . 11Վ.եԼՒ П М ՏՐ ՏԱ Ն Ն ե Ր Ի

1 , Տ ի տ ո լս Լ ի վ ի ո ւ ս ի ( 5 9 թ ♦ ն ա խ ք ա ն մ ե ր թ վ » --1 7 մ ե ր

թ վ . ^ ր ն դ ա ր ձ ա կ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ի ց , վ ո ր վ ե ր ա բ ե ր վ ո ւ մ ե Տ ի գ ր ա ն

Р —ի չ ր ի ւ ն ի ն ' ս լա Հ պ ա ն վ ե լ ե ն Հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն Գ Ր Ք ^ ր ի Հ ա մ ա -

ո.ո տ բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը (рб^ОСЬйб) ե ք ա ղ վ ա ծ ք ն ե ր Ֆ լ ո ր ո լ ս ի . ն վ ա ր ո պ ի ո ւ ս ի , Ո ր ո ղ ի ո ւս ի և ո ւ ր ի շ Հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ի յե ր կ ե ր ո ւ մ *

<2» Պ ո մ պ ե յո ւ ս Տ ր ո գ ո ւ ս ը , վ ո ր ը ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ե ր Լ ի վ ի ո ւ ս ի ն ճ'

գ ր ե լ ե ը ն դ հ ա ն ո ւ ր պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն (№տէ0ք136 РЬНрр1Сае), վ ոբ է

ն ա խ ա ր ա ն ն ե ր ը և Հ ա մ ա ռ ո տ բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա հ պ ա ն վ ե լ ե ն

Зпж-ստ ի ն ո ւ ս ի յ ե ր կ ո ւ մ , տ ե ս М. ЛшНаш մստէւա, Е рИ ота հւտէօ- г!аги т РЫНрр1сагиш Р отреН Тго§1, ех гесеп. Рг. КиеЫ,. и р з !а е . 1915:

3 , Վ ե լլե յ ո լա Պ ա տ ե ր կ ռ լլո լս ը , վ ո ր շ ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ե ր Տ ի —

ր ե ր ի ո ւ ս կ ա յս ե ր ( 1 4 — 3 7 մ ե ր թ վ * Հ *յ , գ ր ե լ ե Հ ա մ ա ռ ո տ Հ ռ ո մ ե ա ­

կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , տ ե ս Уе11е1 Ра1егсиИ, Е х հւտէօւ^ К отап ае ԱԵոտ ճսօԵստ զ ս Հ Շ տսթԸքտսոէ, ей. С. На1ш, В1Ы. ТеиЬп.:

4* Ֆ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս ը , ՎՈՐ Ր ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ե ր Ղ* ո մ ի տ ի ա ն ո и ի

( 8 1 — 9 6 մ ե ր թ վ . Հ . ) ճ գ ր ե լ ե Տե^էԸՏՇՈ13էՕՈ НЬг! 4, ШЫ. ТеиЬп.Г5 ♦ Ֆ լո ր ո ւ ս ը գ ր ե լ ե յե ր կ ր ո ր դ դ ա ր ի ա ռ ա ծ ի ն կ ի ս ո ւ մ ( մ ե ր

թ վ * Հ *) Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա գ Ա ե ե ր ի պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը մ ի ն չ և Ո գ ո ս - տ ոսէ Ն ա ո գ տ վ ե լ ե , գ լխ ա վ ո ր ա պ ե ս յ Լ ի վ ի ո ւ ս ի ը ն դ ա ր ձ ա կ պ ա տ • մ ո ւ թ յ ո ւ ն ի ց ։ Տ ե ս Հ ա լմ ի Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ յո ւ ն ը ' К10П ЛиН, ЕрЙО-ш ае йе Т. Ы у 1 о ЬеИогиш аппогиш Б С С ИЬп II, ех гес.^С.. На1ш, В1Ы. ТеиЬп.:

224

6 . Ե վ տ ր ո պ ի ո լս ը կ ա զ մ ե լ ե չ ո ր ր ո ր դ դ ա ր ո ւ մ Հա մա ռոտ .՛ մ ի

ճ ե ո ն ա ր կ Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յա ն մ ի ն չ և 3 6 4 թ » ( մ ե ր թ վ • Հ *) I

տ էո, Еи йорН , ВгеУ1аг1игп հւտէօո К о ш ап . К ес. Рг. КиеЫ , В1Ы. ТеиЬп.

* * Որ ո ղ ի ո ւ ս ք ա Հ ա ն ա յի Ս ս լա ն ի ա յո լւ ք գ ր վ ա ծ Հ ե թ ա ն ո ս ա կ ա ն

ա -ի յա ր Հ ի Հ ա մ ա ռ ո տ պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ը պ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ մ ե ի ր մ ե Հ ք ա ղ ­

վ ա ծ ք ն ե ր Հ ն ա գ ո լ յն յե ր կ ե ր ի ց և ո ւ ն ի կ ա ր և ո ր մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ յո ւ ն ս ֊

ն ե ր Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի և Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն ե ր ի մ ա ս ի ն , տ ե ս Օւ՚ՕՏՍРаиН, Ь Ш ^ п а г и т ай уегэи з р ад ап о э ПЬг! VII, гесеп . С . 2 ап - ё ет е1 з1 ег , В1Ы. Т еиЬ п .

Դ . ՃՈՒՆԱԿԱՆ Ս Ղ Բ ՅՈ ԻՐՆեՐ ՕԳՈՍՏՈՍՅԱՆ Յ ե վ . Ա վ .եԼ հ П К ՏՐ Ջ Ա Ն Ն եՐ Ւ

1 . Ա ա ր ա ր ո ն ( 6 3 ն ա խ ք ա ն մ ե ր թ վ - — 1 9 մ ե ր թ վ • Հ♦ ) , տ ե ս

Տն-սհօուտ, О е о ^ г а р Ы с а , гесо^п . А. М е т е к е , уо1. I— III, Ы р- 8)‘ае 1915— 1925:

2 . Ն ի կ ո լա ո ս Գ ա մ ա и կսւ ց ի ն , Հ և ր ո վ դ ե ս Մ ե ծ ի ( 3 7 -- 4 մ ե ր թ վ .

աո.») ք ա ր տ ո ւ ղ ա ր ը , գ ր ե լ ե ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , վ ո ր ի ց Ահա■֊ ց ե լ ե ն մ ի ա յն Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր , տ ե ս С. МОНвГ, Рга^Ш . ե!տէ. ^ГавС., III: Ա յս պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն ն ա ղ ր յո ւ ր ե ծ ա ռ ա յե լ Ա պ պ ի ա ն ո ս ի ն ։

3 . Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս ը ( մ ո տ 4 6 — 1 2 0 մ ե ր թ վ , Հ . ) գ ր ե լ ե Ա ո ւԱ ա ֊ յ ի , Լ ո ւ կ ո ւ լ լո ս ի , Պ ո մ պ ե յո ս ի , Ս ե ր տ ո ր ի ո լս ի , Կ ր ա ս ս ո ս ի և ա յ լ կ ե ն ­

ս ա գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր , տ ե ս Р М а г с Ы у й а е , § г а е с е Ըէ 1аНпе, Փ ա ր ի զ ի

Հ ր տ ր . ть. ЭбИпег-А և р . ООЬпег֊^» Հ տ . I—V, 1 8 4 6 — 1 8 5 5 ,

4 . Հ ո վ ս ե պ ո ս Փ լա վ ի ո ս ը ՚ ( ծ ն վ . ե 3 7 3 8 թ վ < մ ե ր թ վ . 4. ) ՝

գ ր ե լ ե СГՀ ր ե ա կ ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ]) և (ГՀ ր ե ա կ ա ն Հ ն ա խ ո ս ո լ թ յ ո լ ն X)

յե ր կ ե ր ը , տ ե ս ЛокерЫ Р1ауп, о р е г а о т т а , гесо еп . Егпап. В е к - кег, В1Ы. Т еиЬп.

■յ* Փ լե գ ո ն Տ ր ա լ լ ե ս ց ի ն , Հ ա դ ր ի ա ն ո и կ ա յս ե ր ( 1 1 7 -- 1 3 8 մ ե ր

թ վ . Հ . ) ժ ա ւէան ա կ ա կ ի ը Հ ե ղ ի ն ա կ ը * գ ր ե լ ե ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ա կ ա ն մ ի

յ ե ր կ « Ո լի մ պ ի ա դ ն ե ր » վ ե ր ն ա գ ր ո վ ( ’ОХиЦЯ'.аЗе^), վ ո ր ի ց ս և ա ց ե լ ե ն

Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ք ա ե ս С. МйИег, Р г а ^ ш . հւտէ. е га е с . , III:6 . Ա պ պ ի ա ն ո ս Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր ի ա ց ի ն , վ ո ր ը ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց ե ր

Հ ա գ ր ի ա ն ո ս ( 1 1 7 — 1 3 8 թ . մ ե ր թ վ . Հ , ) և Ա ն տ ո ն ի ն ո ս ( 1 3 8 — 1 6 1

մ ե ր թ վ . Հ . ) կ ա յս ր ն ե ր ի ճ գ ր ե լ ե Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , վ ո ր ի

մ ե լ Տ ի դ ր ա ն ֊Մ ի Հ ր դ ա տ յա ն դ ա ր ա շ ր ջ ա ն ի ա ն ց ք ե ր ը ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ

ե ն 1 1 - ր դ և 1 2 - ր դ գ ր ք ե ր ո ւ մ (XI— -2սթ1Տէ , XII— М-йр^ЯТЕ'-О? ),1я/;и А р р 1а п 1 А1ехапйг!п1, №տէօո8 К о т а п а , ей. Լ. М еп й е^Б оЬ п ,.2 уо!., В 1Ы. Т еиЬп.

225Տի փ ՛ա ն I*. յԼ ւ|՛ Հ ո ո ւ ք լւ -15

7 . Մ ե ւՌ ո ն ը (ժ ա մ ա ն ա կ ն ա ն Հա յա յ գ ր ե լ ե Հ ե ր ա կ լե յա յի պ ա տ ֊

մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , տ ե ս М е т п о т э , ՒԱտէօոՅաւո Н егас1еае Րօոէւ, ей. С. ОгеШиэ, Ы р 81ае 1816.

8. Եասս է ուս 'հիոնր ք մոտավ» 155—235 մեր թվ_՛ ■ յ գրել ե Հռոմեական պատմություն, տես СаЗБП նւՕՈ1Տ С0ССе1ап1, Ւ1ւՏէՕ՜Нагигп Кошапогигп զս86 տսթԸքտսոէ, ей. Во15зеуа1п, \го1. I, В е- гоНш 1895:

Ь. ՐԺԱՆԴԱԿ ԱՅԼ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ

յք. Օւօճօատ, Ցւեհօէհ. հւտէօք., е х гесепБ10пе Լ. Օւոճօրէււ.2. Ы й о г ! С Ь агасеп ! , Տէ8էհաօւ Р а г Ш с о Ь տես С . МОИег,

О е о ^ г . § гаес ! ա1ո., 1.3. ԼսօւՅոստ, М а к го Ы о !, В1Ы. Т еиЬ п .4. Н егойоО, Ш в ^ М а г и т НЬг1 IX, В 1Ы. Т еи Ь п ., տես նաև

ռ ո ւ ս ե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը 1 ф . Г . М И Щ 6 Н К 0 “ ^ ( М 0 С К В З 1885.5. С . РНпН Б есипй! ЫаШгаИэ Н Ы о п а е , տես Н Ы о к е па-

ШгеИе йе РНпе, а у е с 1а йайисИ оп еп 1гапса18, раг М . Ё . ЬШгё, է. 1— 11, Раг1з 1883.

в . Ро1уЫ1 Ь Ы о п а е , В 1Ы. ТеиЬп., տ ե ս ն ա և В с е о б щ а я и с т о р и я в 40 к н и г ах , п е р е в о д М и щ е н к а , т . I— III, М о с к в а 1 8 9 0 - 1 8 9 9 .

7 . Р Ы е ш а е ! , О е о ^ га р Ы а , էրտր. С. МОИег-/-»8 . Уа1ег1 М ахГш! ք Յ Շ է օ ա ա е ! ծ ւ օ է օ ա ա т е т о г а Ь Ш и т П Ь г1

IX , гее. С . К е т р ! , В1Ы. ТеиЬп.9. С . СогпеШ Т асШ о р ега , айс. Ш е 18е, Т . I, АппаНиш

ПЬг1 X V I , Ыр81ае 1829.1 0 * «Մ ո ւէ ս է ս ի Խ ո ր ե ն ա ց ւ ո յ) Պ ա տ մ ո ւթ ՛ի ւն Հ ա յո ց ս ք ա շխ ա տ ո ւ թ *

Մ ♦ Ա ր ե ղ յա ն ի և Ս * Հ ա ր ո ւ թ յո լ ե յ ա ն ի , Տ փ ղ ի ս 1 9 1 3 ։

1 1 » СГՓա ւ ս ս ա ս ի Բ ո ւ զ ա ն գ ա ց ւ ո յք Պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն Հ ա յ ո ց » , յերվ» տ ս լա գր *ք Վ ե ն ե տ ի կ 1 8 8 9 ։

226

г

ՏԱՆԿ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ1 Լ ր ե ղ յա ն Մ *) Հ տ յ ժ ո ղ ո վ ր ղ ա է լա ն ա ռ ա ս ս լե լԱ ե ր ր ) Վ ա ղ ա ր շ ա - ֊

.պա ա 1 8 9 9 — 1 9 0 1 ։

А д о н ц Н., А р м ен и я в э п о х у Ю с ти н и ан а , С П Б 1908. К ё у о гк А81ап, ՇէսճԸտ հւտէօոզսԸտ виг 1е реир1е а г т ё п 1 е п ,

Р а г й 1909.Հ * 3 * Ա ս ւո ո լր յա ն ք զ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն վ ե ր ա ր և ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ն դ մ է ջ

Հ ա յա ս տ ա ն ի և Հ ռ ո վ մ ա յ 1 9 0 —է ն ն • մ ի ն չ և 4 2 8 յ ♦ ՜/**2>ք Վ ե ն ե -

տիկլ 1 9 1 2 ։

Ве1ск V . , Ма]а{агк1п սոճ Т ^ г а п о к е й а , ЗеНзсЬгШ {йг ЕШ- п о Г о ^ е , 1899.

Ն ո ւ յ ն ի , Б е г Ш е е Х епорИ оп э аи{ з е ш е ш К й ск ги § е Ыэ т б !е Е Ь е п е у о п А1а8(Ъвег1, УегЬапйК йег Вег1. ЬпШгор. О е- зеИэсЬай, 1899.

Б р ю с о в В., Л е т о п и с ь и с т о р и ч е с к и х с у д е б а р м я н с к о г о н а р о д а , М о с к в а 1918.

Գ ա ր ա գ ա տ յա ն Ա . Մ *, (( 'ք ՛ն ն ա /լա ն ո լա ա մ ո ւ թ ի ւ ն Հ ա յո ց » յ Ц ,

Թ ի ֆ լ ի ս 1 8 9 5 ։

Գ ե լց ե ր Հ . , (ГՀ ա մ ա ռ օ տ ս լ ա տ մ ո լթ ի լն Հ ա յ ո ց » , թ ա ր գ մ . Հ • *հր ,

վ . Գ ա լ ե մ ք յա ր յա ն ի , Վ ի ե ն ն ա 1 8 9 7 ։

Օսէտժւոււճ АН. у о п , ОеэсЫсМе Ггапэ սոճ эеШ ег ЫасЬЬаг- 1апйег у о п А 1ехапй ег й е ш Օւ՜օտտԸո հւտ г и т 1 Ы е г е а п § с1ег АгвасШ еп, ТйЫп§[еп 1888.

Ն ո ւ յ ն ի , Ц М е г з и д ш п е е п йЬег Й1е ОёэсЫ сМ е йеэ Кбп1^- ге1с±15 Օտւ-оёпе, М ё т . с1е ГА сай . 1 т р . йеэ 8с1епсе8 Йе Տ է -Рё- 1егзЬоигё, 1887.

Գ ա ղ ր ա շ յա ն Հ . , Ս տ ո ւ յգ Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , Թ ի ֆ լ ի ս 1 9 1 4 ։

ն օ ^ ո տ Ըէ К Ь а ^ , Ш э ^ г е йев апс1еп8 А гтёп 1 еп 8 , О е- п ё у е 1907, տ ե ս ն ա և Հ ա յե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն չ ո ւ թ յո ւ ն ը Ռ ՛ Փ ա ր թ ե ր ո ւ ֊

ն ո ւ , Թ ի ֆ լ ի ս 1 9 0 9 — 1 9 1 0 ։

Б и т у \/4շէօք, Н ւ տ էօ ւ го Ճը տ К опкипб , է. И, Р а п э 1890.

227

Эгишапп, СезДкЗДе Кошб, ЬеагЬеНет \*оп Р. ОгоеЬе. Вапй IV, ВегНп 1899.

ЕскЬ ап И КиЛ, Б 1е аг те ш Б сЬ е п Ре1Й2й§е йе$ Լս1սւ11ստ. КНо, ВЙ. IX, Н е й 4 սոճ Вй. X , Н е й 1 սոժ 2. Տ ե ս ն ա և Վ.Պ *ա ր ա ն ֆ է լ յա ն է Հ ա յե ր ե ն թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ յո ւ ն ը ' ( [ Տ է գ ր ա ն / * . և Հ ա ք-

լո ւ / լո ւ լ լե ա ն պ ա տ ե ր ա զ մ ն ե ր ր $, Վ ի ե ն ն ա 1 9 2 0 . Ա ղ դ . մ ա տ . й'^91*Ь е Ь т а п п -Н а и р г С. Р . , А гт е п 1 е п 6ւոտէ ипс! յ^էշէ, Вс1. I,.

ВегНп 1910.Լ ե ո , Հ ա յո ց պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն , Հ ա տ . ա ռ ա Հ ի ն , Թ ի ֆ լ ի ս 1 9 1 7 .

Х а л а т ь я н ц Г., О ч е р к и с т о р и и А рм ении, М о с к в а 1910. Ն ո ւ յն ը , А р м я н с к и е А р ш а к и д ы , М о с к в а 1903.К агЬе Н апэ, О ег М а г е * йег ^ հ ո է Յ ս Տ Ը ո ճ уош 2 ар а1 е ?

շսա РЬа81з-Агахе8. и ^еп всН эН Н сН е В еП а§е г и т ЛаЬгеэЬе- րւժւէ йеэ К б п ^ Ш Н з Л е п 0\'աո3տաատ ги ВегНп, 1898.

I/ա ր ր ի ե ր Ա , , КՀ ե թ ա ն ո ս Հ ա յա ս տ ա ն ի ո ւ թ մ ե Հ ե ա ն ն ե ր ն Ա ղ ա ֊

թ ա ն դ ե ղ ո ս ի և Մ * Խ ո ր ե ն ա ց ւ ո յ Հ ա մ ե ւէ ա տ շ։ Թ ր դ մ * Հ» Հ- Տ ա ֊

շ յա ն ի , Վ ի ե ն ն 1 8 9 9 . Ա զ գ • մ ա տ . Լ Ե ։ %

Ю е р е г ! Н., и е Ь е г Й1е Ь а § е йег а г т е т з с Н е п ՒԽսբէտէՅււէ Т ^ г а п о к е й а , Мопэ18Ьег1с111е йег АкайепПе йег Ш ^ е п з с Ь а Н е п շս ВегНп, 1873.

Ю е р е й К., АНаэ уоп Ю е 1па81еп ւո 24 В1аНегп, 1902— 1906. К о в а л е в С . И., И с т о р и я а н т и ч н о г о о б щ е с т в а , эл ли ни зм

и Р и м , Л е н и н г р а д 1936.Հ յո ւ ր շ մ ա ն Հ * , ОТՀ ի ն Հ ա յո ց տ ե ղ ւ ո յ ա ն ո ւ ս ն ե ր ը Л, թ ա ր գ մ .

Հ. А Պ ի լե զ ի կ ճ յա ն ի , Վ ի ե ն ն ա 1 9 0 7 , Ա զ գ • մ ա տ , Ծ4>։

Ւ1ս1էտժւ Р г . , СшесЫвсЬе սոճ гблИэйте М е ^ о к ^ е , г\у. ВеагЬ ., ВегНп 1882.

М а н а н д я н Я. А., О т о р г о в л е и г о р о д а х А рм ен и и в с в я з и с м и р о в о й т о р г о в л е й д р е в н и х в р е м е н , Э р и в а н ь 1930.

Ն ո ւ յն ի , Ֆ ե ո դ ա լի զ մ ը Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ , Յ ե ր և ա ն 1 9 3 4 1 Ն ո ւ յ ն ի , Հ ա յա ս տ ա ն ի գլի յա ւԼ որ ճ ա ն ա ս լա ր Հ ն ե ր ը ը ս տ ՊեւԼ~

տ ի ն գ ե ր յ ա ն ք ա ր տ ե զ ի , Յ ե ր և ա ն 1 9 3 6 ։

Ն ո ւ յ ն ի , К р у г о в о й п у т ь П о м п е я в З а к а в к а з ь е , В е с т н и к д р е в н е й и с т о р и и , М о с к в а 1939, 4.

Магк\уаг1 Л., ЕгзпэсЬэЬг ոՅժւ с1ег О е о ^ гар Ш е йеэ Րտ* М овеБ Х о геп ., ВегНп 1901.

Ն ո ւ յ ն ի , и ^ е г эи с Н и п е е п гиг ОеэсЫ сМ е уоп Е гзп , 1, 06է- Н п^еп 1896, Բհւ1օ1օ§ստ, В<1. 54— 55.

228

Նույնի, БО йагтегНеп սոճ Ճւ6 Т ^ п э ц и е П е п ոՅժւ §г!еЙ11- ■տժւ6ո սոճ агаЫ эбтеп О ео& гарЬ еп , М е п 1930.

Նույնի, 01 е ՏոէտէԸհԱՈջ սոճ Ճ16 \№16ճ61՜ե6քՏէ011սՈ§ ճ0քагтеШ эЛ еп ЫаНоп, Բօէտճ8ու 1919.

Նույնի, Б а е Шпегаг уоп А й аха1а пасН А г т а з Н с а аи! Ճ. гбпПзсНеп ШеНкаМе, БЫ ггеп гиг հւտէօոտճտո Т оро§[гарЫ е սոճ

■ОевсЫсЫе уоп К аиказ1еп, Ւ1յոՃ6տ А ш в о г у а , 1927, № 11.Նույնի, 01е Оепеа1о§1е ճ6ք Ва§га1М еп սոճ Ճյտ 2еНаНег

ճ 0 Տ М аг АЬаэ սոճ Րտ. М о в е в Х огеп ., С а и с а з 1са, 1азс. 6; 2 Те11, Ь е 1р 21& 1930.

М е у е г ՏՃ ., ВКИе սոճ №6ճ0ւ-§3ո§ ճ6Տ Н е П е т в т и з 1п АБ1еп, ВегНп 1925.

М е п у а1е СЬ., О епега1 հւտէօք>՜ о ! К о ш е , 1875.М Ш ег К о п ^ , Ш п е га п а К о ш а п а , Զօո՜ստճւօ К е 1зе \у е е е

.ап дет ՒԽոճ ճ6ք ТаЬи1а Р е и Н п ^ е п а п а , Տէսէէ^ւ ՚է 1916.М оИ ке Н. уоп, В п е {е йЬег 2ստէ8ոճԸ սոճ В е^ еЬ еп Ь еН еп

1ո ճ 0 ք Т й г к е 1 ( 1 8 3 5 — 1839), ВегНп.,М о м м с е н Ф ., Р и м с к а я и с т о р и я , т е м в т о р о й , п е р е в о д

Б . Н. Н е в е д о м с к о г о , М о с к в а 1887.М о м м с е н Ф ., Р и м с к а я и с т о р и я , т о м т р е т и й , п е р е в о д

А. В е с е л о в с к о г о , М о с к в а 1887.М о т т в е п ТЬ., Кбгш5Й1е О е з с Н Ш е , Ց ճ . V, Б гШ е Аи!-

1а§:е, ВегНп 1886.Նույնի, 01е Ь а § е уоп Т ^ г а п о к е ^ а , Н егш ея IX, 1887. Мог§;ап մ., ա տ էօւ^ ճս реир1е а г т ё ш е п , Ы а п с у -Р а п з -

Б ^ а зЬ о и г ^ 1919.Н и з е Б., О ч е р к р и м с к о й и с т о р и и и и с т о ч н и к о в е д е н и я ,

и зд а н и е т р е т ь е , С П Б 1910.Н ич К. В ., И с т о р и я р и м с к о й р е с п у б л и к и , М о с к в а 1908. С Ь а р о ! У 1с 1:ог, Ь а р г о у т с е г о т а ш е р г о с о п э и Ы г е Ճ^տւ6,

ճ€թս1տ эев оп °[1пея յստզս' а 1а Йп ճս Н а ^ - е т р И е , Р а п е 1904.Ջ ա մ չ յա ն Մ ՛ , Պ ա տ մ ո ւ թ յո ւ ն Հ ա յո ց , I — Ц1, Վ ե ն ե տ ի կ 1 7 8 4 —

1 7 8 6 ,

5р1еее1 Р., ЕгатзсН е А1էе^էհитտкиոճе, ՑՃ. 111, Լօւրշւտ1878»

К е т а б 1 Т Ь ., М Ш ш й а1 е Еирак>г го! ճ6 Բօոէ, Раг1з 1890. БасНаи Е ., 11еЬег Ճւ6 Ь а ^ е уоп Т1ёгапосег1а, АЬհапճ1.

Лег к&1. А к а ճ е ш ^ е ճ6ք Ա4տտ6ոտժւ. ги ВегНп, 1880.

2 29

С т р а б о н , „ В с е о б щ а я и с т о р и я в 40 к н и г а х " , п е р е в о д М и щ е н к а , т . 1— 111, М о с к в а 1890— 1899.

Тау1ог մ. О., Лоигпа1 օք а էօւս ւո А г ш е ш а , КигЙ1з1ап апй и р р ег Ме5оро1апНа, ռուս. թարգ մ. Н . А с т а ф ь е в - ^ , М а ­т е р . д л я г е о г р а ф и и А з . Т у рц и и , прил. к т о м у II И з в . К а в к . О т д . Р у с . Г е о г р . О б щ . , Т и ф л и с 1874.

Т о и гп еЫ ге , Р . , №տէօս6 р о Н ^ и е е ! геН ^еи Б е йе ГАг- шёп1е, Раг1э 1900.

РаЬпсШ в, Т Ь еор Ь ап еБ у о п М Ку1епе ս ո ճ Չ . О еШ иэ, а ! з

0)ие11еп ճօւ О е о ^ г а р Ы е Ճ6Տ Տն՜Յեօոտ, ՏնճտտԵաջ 1888.,Ф е р р е р о Г. , В е л и ч и е и п а д е н и е Р и м а , т. I, п е р е в о д

А. З а х а р о в а , М о с к в а 1915.

230

ՑԱՆԿ ա Տ Ո Տ Կ ԱՆՈհՆՆեՐՒ

Ա լ ՚ա ս , Ա ր ա ն տ դ ե տ 204 Ա ր ա ս թ ո ւ մ ա ն 202

* Ա ր ե ղ յ ա ն Մ ա ն . 69 Ա գ ա թ ա ն գ ե ղ ո ս 45, 58 Ա դ Է ա ր ե ն 29, 48, 57, 62, 113, 121,

141, 207 АЙ Շօոք1ս611է6Տ կ ա յա ր ա ն 187 А (1 Л1б1СиГ1иГП կ ա յա ր ա ն 200 Ա ղ ո ն ց Ն է կ . 58, 105, 181, 182, 184 Ад Т у ^ геш կ ա յա ր ա ն 97 Ա դ ր ա ր ա ն ա ա մ ր ո ց 48Ա թ ե ն ա ս 44, 45, 68 Ա թ ե ն ք 41, 45 , 67, 88 Ա լ ա զ ա ն գ ե տ 202, 204Ա լա շ կ ե ր տ 188Ա չա Հ ա 183 Ա լ պ յա ն լ ե ռ ն ե ր 208Ա լ ք ա ո ւ դ ո ն է ո ս , Ա լք ա յդ ա Ա ե ո ս 1 ց ե ֊

դ ա պ ե տ ա ր ա ր ն ե ր է 137 Ա ի ա լ ց ի ա 198, 200Ախ ալքալաք 198Ակիլիսենե ^Ак'Х'.ТЦЩ ) 21, 179,

181, 183, 210 Ակիսենե ( ’А к ^ У Г /) 20 Ակն 181Աղբակ ( ’А Х ракт7=^и |1ракг/) 48,

Մ ե ծ Ա ղ ր ա կ 47Ա ղ ե ք ս ա ն ղ ր Մ ա կ ե դ ո ն ա ց է , Ա ղ ե ք -

ս ա ն դ ր Մ ե ծ 11, 13, 20 , 40 , 41, 60,61, 139, 213, 214

Աղեքսանղրճ Հորդէ ՑոՀաննու9 92 Աղեքսանդրէա՝ Հդշխոյ Հրէից» 92Ա ղ ձ ն է ք 28, 64, 65, 72, 98 , 146 Ա դ յ ո ւ ն 182, 210 Ա ղ ս տ ա ֆ ա 202Ա ղ վ ա ն ք 28, 29, 113, 202, 204, 210

Ա ղ ր ի ֊Գ ա ղ 188, տ Ա ս Հ ա յկ ա կ ա ն Պ ա ր

Ա մ ա ս է ա ք ա ղ ա ք 60 Ա մ ա ս տ ր է ս ք ա ղ ա ք 38, 59 Ա մ է դ ք ա ղ ա ք 97, 98 յ տ ե ս Ղաէ ա ր ր հ -

քիրԱ մ է ս ո ս ք ա ղ ա ք 17, 31, 59, 85, 8Տ,

90, 91, 160, Ա մ է ս ո ս ն ա վ ա Հ ա ն ՛—

գ է ս տ 80Ա & ն է ա ս գ ե տ 39Ա մ փ է կ ր ա տ ե ս Հ ռ ե տ ո ր 67Ա ն ա Հ է տ 67, 143Ա ն ա Հ է տ յ ա ն յ ե ր կ է ր 180, 198, 206 Ա ն գ ո լ ի ս և ն ե ( ’АууоХюГ/УГ;) 176, 179Ա ն դ ր կ ո վ կ ա ս 206Ա ն է ա մ ր ո ց 44, Ա ն է - Կ ա մ ա խ 45, 181 Ա ն ն է ր ա լ 23, 156, տ ե ս Հ ա ն ն է ր ա լ

Ա ն տ է ո ք ք ա ղ ա ք 50, 51, 56, 63, 86,136, 137, Ա ն տ է ո ք I վ ո ր ն ա ն վ ա ն ­

վ ո ւ մ ե Ե պ է դ ա փ ն ե 85Ա ն տ է ո ք ո и Մ ե ծ 15, 20, 23 Ա ն ա է ո ք ո ս 7*. Ե պ է փ ա ն ե ս 25 Ա ն տ է ո ք ո ս Ե վ ս ե ը ե ս 137, Ա ն ա է ո ք ո ս

Բ ա ր ե պ ա շ տ 195 Ա ն տ է ո ք ո ս Ա ս է ա ց է 137, 209 Ա ն տ է ո ք ո ս *հ ր է ս լո ս 137 Ա ն տ է ո ք ո ս ՝ է շ ի ։ ա ն Կ ո մ ա դ ե ն է 137 Ա ն տ է պ ա տ ո ր ՝ Ս է ս է դ է վ ո ր դ է ն 178 Ա ն տ է տ ա վ ր ո ս 2 !Ա ն ւ ո ո ն է ն ո ս է ճ ա ն ա պ ա ր հ ա ց ո ւ յց 184Ա շ կ ա լա 183, 185 Ա շ տ ա ր ա կ 200 Ա պ ա ր ա ն 202 Ա պ ա ր ն կ ա մ Պ ա ր ն ց ե ղ 14 Ա պ ո լ լո ն 6 8

Ա պ ո լ լո ն է դ ե и պ ա տ մ ա գ է ր 8

Ա պ ս լէ ա ն ո ս պ ա տ մ ա գ է ր 24, 27, 28,

231

34, 39, 51 . 52, 54, 63, 74. 90, 91,96, 98, 100, 101, 105— 108, И З , 116, 117, 120, 121, 123, 126— 128,130, 132, 134, 139, 140, 142, 143,148, 157, 164, 166, 167, 168. 172,173, 180— 182, 184, 185, 188. 190— 194, 196

Ա պ պ ի ո ս Կ լա վ դ ի ո ս ' Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի դ ե ս ֊

պանը 28, 81— 88, 90, 97, 137, 138 Ա ռ ա ծ ա վ ո ր Ա ս ի ա 11, 13, 24, 81. 136.

213, 214Ա ս դ ր ա պ ա ա ք ա ղ ա ք 14Ա ս ի ա 10. 11, 15— 17, 37 , 40. 4 3 ,4 4 ,

61, 73 . 91, 100, 111, 143, 163, 166, պ ր ո վ ի ն ց ի ա Ա ս ի ա 15, 16, 75, 77, 78, 89, 168, Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն Ա ս ի ա 70, Տ9, 90 , 169

Ա ս ո ր ի ք 14, 49— 5 4 ,6 1 ,6 2 , 87. 88, 93, 137, 193, 194, 207, 209, 211, 213

Ա ս պ ի ս ( " А о т и ? ) 204, 206 А с та ф ь е в 182Ա ս տ ղ ի կ 6 8

Ա ս տ ո ւ ր յա ն Հ 7 , 49, 51, 86, 107, 119, 158

« Ա ա ա լա ն դ փ ո ք ր ի կ կ ղ զ ե ա կ » 45Ա տ տ ա լ ո ս Պ ե ր գ ա մ ո ն ի թ ա գ ա վ ո ր

15« Ա տ տ ի կ է * 44Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն 14, 23, 24, 26, 28,

29, 31, 47— 49, 50, 113, 143, 167, 210, 211

Ա ր ա ր ի ա 113Ա ր ա ծ ա ն ի գ ե ա 117, 119, 145, 149,

150, 152— 155, 158 Ա ր ա մ ա զ դ 67Ա ր ա ր ա տ յա ն դ ա շ տ 24, 61, 158, 188 Ա ր ա ք ս գ ե ա 23, 187, 188, 191 Ա ր ա ք ս է դ ա շ տ 23Ա ր բ ե լ ա 48, 50, 207Ա ր գ ո ասէ ե ս ( ’ А р О О а Т Т ^ ) ' ա ր մ ե ն ն ե ­

ր ի թ ա գ ա վ ո ր 18Ա ր գ վ ի ն 185Ա ր և ե լ ք 9 — 11, 13. 15— 17, 29, 31,

34, 36, 37, 57, 94, 141, 143, 144, 170, 209, 214

Ա ր և մ ո ւ տ ք 10, 11. 13, 15, 5 . . 143, 214

Ա ր զ ն ք ա ղ ա ք 65Ա ր ի ո ր ա ր զ ա ն Ա . Հ ռ ո մ ե ա ս ե ր 1 թ ա ­

գ ա վ ո ր Կ ա պ պ ա ղ ո վ կ ի ա յի .ՏՕ, 3 - ----

35, ՅՏ, 74, 94, 95, 119. 16$. 2 0 9 . 210

Ա ր ի ա ր ա թ Л | Հ ի Օ ն ա ղ ի ր Կ ա պ պ ա դ ո վ -

կ ի ա յի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն 18 Ա ր ի ա ր ա թ ծ., թ ա գ ա վ ո ր Կ ա պ պ ա -

գ ո վ կ ի ա յի 22, 59 Ա ր ի ա ր ա թ Թ . , վ ո ր գ ի Մ ի Հ ր դ ա տ հ վ -

ս լա ա ո ր ի ճ թ ա գ ա վ ո ր Կ ա պ պ ա ղ ո վ -

կ ի ա յի 30, 33, 35 . 39— 41Ա ր ի ա ր ա թ ն ե ր ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն 30 Ա ր ի ս տ ա ր ք ո ս 210 Ա ր զ ա ն ա 97Ա ր մ ա ս տ ի կ ա 202յ տ ե ս ն ա և Հ ա ր մ ո -

զ ի կ ա

Ա ր մ ա վ ի ր 25, 67Ա ր մ ե ն ի ա 21, 24. 26— 29, 31. 48,

180, Ա ր և ե լ յա ն Ա ր մ ե ն ի ա 29. Ա ր և -

մ ը տ յա ն Ա ր մ ե ն ի ա 29Ա ր շ ա կ Ա ւ Հ ի Ձ ն ա դ ի ր Պ ա ր թ և ա կ ա ն

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն 14 Ա ր շ ա կ ո ւ ն ի ( Հ ա յ ) 7 1

Ա ր շ ա կ ո ւ ն ի ն ե ր ք պ ա ր թ և ) 14, 47, 48 Ա ր ո ւ ճ 158Ա ր ս լա ն *հ ե վ ո ր գ 7 Ա ր ա ա զ գ ա վ ա ռ . 159 Ա ր տ ա ն ե ս ճ թ ա գ ա վ ո ր Ծ ո վ ւ ք ի '_\Տ

Ա ր տ ա դ ա տ ք ա ղ ա ք 23— 25, 31 , 61 — 63, 66 , 104, 145, 149, 150, 152, 155, 158, 159, 186— 188, 190. 191, 198, 202

Ա ր տ ա ք ս ա տ ա կ ա մ Ա ր տ ա ք ս ա ս ա տ ա

23Ա ր տ ա ղ ե ս Ա չխ ա ր Հ ա կ ա լ թ ա գ ա վ ո ր

Հ ա յո ց 44, 45Ա ր տ ա ղ ե ս Ա ., թ ա գ ա վ ո ր Մ ե ծ ՛ Հ ա ­

յա ս տ ա ն ի 20— 28, 47, 57. 61Ա ր տ ա շ ե ս յ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն 22է

28, 57Ա ր տ ա շ ե ս յա ն Հ ա յա ս տ ա ն 23, 25, 98 Ա ր տ ա շ ե ս յա ն Հ ա ր ս տ ո ւ թ յո ւ ն ՝_!0, 24

Ա ր տ ա շ ե ս յա ՜ն տ ո Հ մ 69- Ա ր ա ա վ ա զ դ Ա .է վ ո ր դ ի Ա ր տ ա չ ե ս Ա - ի

26, 27, 211• Ա ր ա ա վ ա ղ դ / » . , վ ո ր ղ ի Տ ի գ ր ա ն Բ - ի

67, 195, 211, 212, 213- Ա ր տ ա վ ա ն Ա ,, թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր թ և ա ց

26■ Ա ր տ ե մ ի գ ե 44, 45, 60, 67, Ա ր տ ե մ ի ս

96■ Ա ր տ ո ք ե ս 1 թ ա գ ա վ ո ր Ի ր ե ր ի ա յի 200,

201, 204Ա ր ք ե ղ ա յո ս , պ ո ն ա ա կ ա ն զ ո ր ա վ ա ր 42

■ Ա ր ք ի ա ս Ա ն տ ի ո ք ա ց ի , ր ա ն ա ս տ հ ղ ձ 95 Ա ր ք ս ա ա ա ք ա ղ ա ք 23

• Ա փ ս ա ր ո ս գ ե ա 185՝Ա փ ր ա ն է ո ւ ս 198, 207, 209 •Ա փ ր ո գ ի ա ե 44, 45, 68 Ա ք ե մ ե ն յ ա ն Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն 1 /, 19,

20, 67 , 97, 214• Ա ք ե մ ե ն յ ա ն ն ե ր 17, 18, 29, 30, 57

Բ ա ր ե լ ո ն 63, 64■ Բ ա ր ե լ ո ն ի ա 48. Ր ա գ ա գ ա ա հ ս ( * В и у а о а т ՜ ղ Հ ) ' ս ա ր ա -

տ ե գ և. կ ո ւ ս ա կ ա լ Ա ս ո ր է ք է ու. Ա ՜­

ր և ե լ յ ա ն Հ ի լ ի կ ի ա յ է 51, 137 Բ ա գ ա ր ա տ 51, 52, 56 Բ ա զ ա ո - է ճ 45 Բ ա գ ա վ ա ն 158, 188 Բ ա գ ո ա ս Հ զ ո ր ա վ ա ր Տ ի գ ր ա ն Բ - ի 33,

34Բ ա գ ր ա տ ո ւ ն ի ն ե ր 51Բ ա թ ո ւ մ 185Բ ա լ կ ա ն յ ա ն թ և ր ա կ ղ զ ի 19 Բ ա կ տ ր ի ա 14Բ ա շ ք ա լ ե 47, 159 Բ ա ս գ ո յղ ա ր ի զ ա 178 Բ ա ս ե ն 150Բ ա ս ո ր ո ր ե դ ա (ВОССУОРОТГЕОЗС) 21Բ ա տ մ ա ն —ս ո ւ 113, 115 Բ ա ր ձ ր Հ ա յ ք 187 Բ ե լ ք Վ . 65, 114, 115 Բ ե ո վ տ ի ա 42 Բ ե ր ե ը կ 209Բ ե ր կ ր ի 159

Բ ի թ ա ն ի ա 16— 19, 24, 34, 38, 75 76, 77, 79, 1 6 6 - 1 6 9 , 209

Բ ի թ ա ն ի ա յ ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն 19, 37

Բ ի թ լ ի ս 145 Բ ն ա ր ե ղ ր ե ր գ 107 Բ ո ս փ ո ր 71, 76, 77, 79, 179, 208 Բ ո ս փ ո ր յա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն 80 , 91

185, 202

Ղ * ա ր ի ն ի ո ւ ս ճ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ա ր ի ր ո ւ ն

166, 169, 170Գ ա բ ի ն ի ո ւ ս 1 զ ո ր ա վ ա ր Պ ո մ ս լ ե յո ս ի 209 Գ ա զ ի ո ւ ր ա գ յո ւ ղ ա ք ա ղ ա ք 60, 162,

164, 165Գ ա լա տ ի ա 16— 19, 76, 167, 174, 194,

209Գ ա ղ տ ա ռ ի ճ 183, 188Գ ա յ , գ ե տ 177, տ ե ս ն ա և Լ ի կ ո ս գ ե տ

և Կ ե լկ ի դ

Գ ա ր ա գ ա շ յս ւ ն Ա . 1 3 0

Գ ե տ ա խ ա ռ ն ո ւ ր դ ի մ ո տ 187, տ ե՛ս АЙ СопНиегЦсБ

Գ լ ա ր ր ի ո ն տ ե ս Մ ա ն ի ո ւ ս ԱկէւԻ ո ւ ս

Գ լ ա ր ր ի ո ն

€հ ո գ ա ր ե ն ե Г (О'уОСрК!'/'?! տ ե ս Գ ո ւ գ ա ր ք

Գ ո ղ թ ն 25Գ ո ր դ ի ո ս ՝ խ ն ա մ ա կ ա լ ТГի Հ ր դ ա տ Ե վ -

ս լա տ ո ր ի փ ո ք ր ա հ ա ս ա կ վ ո ր դ ո ւ

Ա ր ի ա ր ա թ ի 32, 33, 35Գ ո ւ գ ա ր ք = Գ ո գ ա ր ե ն ե (Г с 0 7ар Г |\Г |) 2 1

Գ ո ւ տ շ մ ի դ Ա . 49, 81, 211Գ ո ւ ր ա ս , յ ե ղ ր ա յ ր Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի 56,

137, 159Գ ր ա ք խ ո ս տ ե ս ն ա յ ո ս Գ ր ա ք խ ո ս

Գ ա դ ա ս ա ա մ ր ո ւ թ յ ո ւ ն 164 Գ ա ղ ր ա շ յա ն Հ. 130 Ղ։ա ն ա լ ա ա մ ր ո ց 174‘հ ա ն ո ւ ր գ ե տ 208Գ ա շ տ ա յի ն Կ ի լ ի կ ի ա (СШс1с'1 РесНав),

տ ե ս Կ ի լի կ ի ս ւ

'հ ա ս տ ե յր ա , Ղ *ա ս տ ր ա կ ո ւս 176, 1 7 7 -182, 184

Գ ա ր ա ն ա ղ ի 182, 210 Գ ա ր ղ ա ն ո ս 4 3 , 73, 76

233

Գ ե մ ե տ ր ի ո ս Ս կ ե փ ս ա ց ի 110'հ ե յո տ ա ր ո ւ ս 209, 210 Դ ե ր ի ա ն գ ա վ ա ռ . ( А б р ^ У / ] ) 211 183,

210Գ ի ա ր ր ե ք ի ր ( Ա մ ի դ ) 97, 9ՏԳ ի ա ր լ ւ ե ք ի ր ի գ ե տ 115Դ ի դ ե մ (01ЙуШ а) կ ա յա ր ա ն 150, 155ԳիլիչաՆ 202Գ ի ո ղ ո ր ո ս Ս ի կ է լ ի ա ց ի 18,22, 24, 2օ, 614 'ի ո ն ա ճ ս Կ ա ս ս ի ո ւ ս Ղ *ի ո ն

« Գ ի ո ն ի ս , ո ր դ ի Կ ղ է ո պ ա տ ր ե ա յ* 9 2 Դ ի ո ն ի ս ի ո ս 40 Դ ի ո ս 44, 45Դ ի ո ս կ ո ւ ր ի ա ս 18, 185'է՛ի ո փ ա ն տ ե ս պ ա տ մ ա գ ի ր 8‘հ ո լ ե ն ս և Խ ա չ 7, 86Գ ո ս տ ա լ 181, 182 Գ ո ր ի լ ա ո ս 60'հ ր ո ս մ ա ն 127

Ե գ ե յ ա ն ծ ո վ 41, 77, 169 Ե ղ ե ս ա 49Ե լլա դ ա ( Հ ե լ լ ա դ ա ) 41, 44, 45 Ե լ ի մ ա յի ս 143 Ե կ /, ա ա ա ն ա 31, 48 Ե ն դ ե ր ե ս 177Ե պ ի դ ա փ ն ե տ ե ս Ս ն տ ի ո ք ք ա ղ ա ք

Եվէորոպիոս 64, 65 , 116, 117, 139 էԵրԷդ* 45 Ե ր գ ր ո ւ մ 185է Ե է ֊ր ի ո ւՖ է Ե վ ր և ա մ ե ծ կ ղ զ ի 45 Ե փ ե ս ո ս 93, 100, 101 ն ք Հ ա ր դ Կ ո ւ ր տ 7, 33 , 82 , 86, 98,

107, 111, 113, 117, 118, 127, 128, 130, 139, 1 4 3 - 1 4 6 , 149, 150,153— 155, 157, 158

Զ ա դ ր ա կ ա ր տ ա ք ա ղ ա ք 14Զ ա խ ո 1592с1П86Г10 կ ա յա ր ա ն 66 Զ ա ր ր ի ե ն ո Ա է թ ա գ ա վ ո ր Կ ո ր դ վ ա ց

85, 88, 137, 138Զ *ս ր ե Հ % թ ա գ ա վ ո ր Ծ ո փ ք ի ք Սակի и Iг—

ն ե յ ի և Ո դ ո մ ա ն ա ի ս ի 20, 21, 23,27, 28, Զ ա ր ի ա գ ր ե ս 98

Զ ա ր ե Հ ' վ ո ր ղ ի Տ ի գ ր ա ն Բ - ի 173- Զ ա ր ի ա դ ր ե ս տ ե ս Զ ո յր ե Հ

Զ ա ր մ ա ն ա լ ի դ ղ յ ա կ 45Զ ե լ ա 164, 165Զ ե վ գ մ ա 25. 49. 51, 54. 135Զ և ս 67, Զ. և и Ս տ ր ա տ ի п и 60 Ջիմարա (2|гплга) 1Տ2, 18-1

Թ ե մ ի и ԿԷ ր էս ԳէավաՀաԳէգ Է ս տ 80 Թ ե ո փ ա ն ե ս Մ է տ ի լ ե ն ա ց է 179, 191Թ ե ր մ ո դ ո ն դ գ ե տ 74&Էլ ավան 45Թ ո ր թ ո ւ մ 185Թ ր ա կ է ա 19, 41, 45

•Ի բ ե ր ի ա 28, 29, 31, 54, 135, 2 0 1 ,

204, 210Ի զ ո ղ լո լ . ( Ի զ ո լ ի ) 9 4

Իշևա-ս շօշԻ ա ա վ ր է ա 781տ սա Ե Օ տ ե ս ^ տ ա ո ե օ

Իսպանիա 73, 75Ի ա ա լի ա 11, 43, 89, 163, 169, 174 ,

195, 208, 212 ն ր ա ն 13, 213Ւ ր ի ս գ ե տ 162

Լ ա զ ո կ ա յա ր ա ն 202 Լ ա մ փ ս ա կ ո ւ ս ք ա ղ ա ք 78, 79 Լ ե մ ա ն - Հ ա ո ւ պ տ Կ, 7, 63, Լ ե մ ա ն 65 Լ ե ո 145Լ ե ռ ն ա յ ի ն Կ Ի լ ի Կ է ս * (СШ с1а ТгасЬе1а)>

ա ե ս Կ ի լի կ ի ա

Լ ի կ ա ո ն ի ա 18, 111, 165Լ ի կ ո ս դ ե տ 82Լ ի վ ի ո ւ ս տ ե ս Տ ի ա ո ւ ս Լ ի վ ի ո ւ ս

Լ ո լ կ ի ա ն ո и 212 Լ ո ւ կ ի ո ւ ս Փ ա ն ն ի ո ւ ս 161 Լ ո ւ կ ի ո ւ ս Փ լա կ կ ո ւ ս 200 Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս 7, 9, 12, 53, 54, 63, 64,.

72, 77— 80, 82, 84— 97, 100— 109, 11 2 ,1 1 4 — 1 3 0 ,1 3 2 — 139, 141— 146, 148— 150 ,152 , 153, 1 5 5 - 1 7 1 , 174,175, 192, 194, 195, 197, 206, 207,209, 213

234

Լուր ի и տան 144ուս Ծ ագիուս 75

Լուցիուս Փանն ի ուս 75

Խալաթ յանց Գր, 7 ,5 3 , 57, 92, 100, 145 *С11а1сНс11аГ18 183, աես Գսպտառիճ Խառան 207, աես նաև Կարրա Խար բեր գ 9 7 •Խարոնղաս 59 Խոյ 158Խոսսլիա 198, 200, 202, 206 Խոտենե (ХСОТУ^У՜^) դա վառ 185Խորենացի տես Մովսես Խորենացի Хоръ7]У% 185, աես ՜Բորձենե

Ծումր (*յՏԱաԵ0=1ՏԱ Ո1Ե0՝ կայարան150, 155

Ծոփք 18, 20, 22, 24, 28— 30, 33, 35, 5 2 — 54. 61, 94 , 9 6 — 98, 103, 107,119, 137, 138, 144, 167, 193— 196,210

Ծոփաց ԶարեՀյան թագավորություն30

Կարիրա գյուղաքաղաք 60, 82, 84, 94, 162

Կալլիմաքոս 159 Կամա իտ տես Անի- նամա իւԿամրեճ 202 , 204 Կամրյուղես գետ 204Կայ пи *հրաքխոս, ժողովրդական տրի-

րուն 16, 17Կապսլադովկիա 14, 16---19, 22---25,

28— 39, 41, 47, 52— 55, 59, 62, 68, 7 4 - 7 7 , § 3 — 95, 105, 119, 136, 167,168, 173, 174, 193, 194, 209, Մ եձ Կասլսլադովկիա 30, 60 , Պոնտական Կասլսլաղովկիա 30

С азр1ае 198, 206Կասպիանե (К .аС Т Л 1И У Г /) 2 Ь Կ ա ս ֊

պ յա ն յարկիր 2 1 կասպիս 206Կասպից ծ՛ով 54Կասսիուս Դիո՜ս 49, 132, 133, 134,

137, 139, 141, 146, 148, 150, 152,154, 155, 157, 158, 159, 161, 162,

165, 171, 172, 174— 1 7 6 ,1 8 0 —182'186, 188, 190, 191. 194, 195, 198 200— 202, 204, 206— 208

Կարենիաիս (Ксерт^уТтгье) 21» 183 Կ ա ր թ ա գ ե ն 156 Կ ա ր ր ի ե ր Ա . 45 Կ ա ր կ ա թ ի ո կ ե ր տ 61 Կ ա րն ո գա վա ռ . 21Կ ա ր վ ա ն ս ա ր ա յի ( կ ա մ Կ ու չա ղի) լեռ­

նանցք 158Կ ա ր ր ա 2 0 / , ա ե ս ն ա և Խ ա ռ ա ն

Կ ե լկ ի ղ ( Լ ի կ ո ս ) դ ե տ 82Կ ե ս լի ո ն ո ս 1 2 1

Կ ե ս ա ր 48Կ ե ր չ ք ա ղ ա ք 209

ԿՒգՒԿ_"ա քս՚ղաք 79) 106Կիլղիդ (нС у 1сЛ га=С у ш 1га) կայէս֊

ր ա ն 66, 146 Կ ի լի կ ի ս . 14, 18, 33, 52 , 62 , 76, 78,

93, 105, 111, 133, 134, 137, 163,165, 168, 171, 174, 177, 193, 194,210, Դ -ա չա ս ւյի ն Կ ի լ ի կ ի ա (СШ с1а РбсПаБ) 51, 52, 53 , 54, Լ ե ռ ն ա յ ի ն

Կ է ւԻ Կ .է ա ( С 111С1.1 ТгасИе1а) 51, 54 Կ ի կ ե ր ո ն 40, 41, 144, 145, 156, 157

164, 169, 192, 212Сут12а կ ա յա ր ա ն տ ե ս Կ ի լղ ի ղ

Կ ի ս լե ր Հ. 65 Կ իսլերւո Ռ . 183 Կ ի ր ո վ ա կ ա ն 202Կ լե ո ս լա տ ր ա ' դ ո ւս տ ր Մ ի Հ ր ղ ա տ Ե վ -

ս լա տ ո ր ի 31, 32, 173, 212Կ լե ոս լա տ րա ( Ս ե լե ն ե ) թ ա գ ո լՀ ի 52

92Կ դ ա ր է ք 21Կ յո ւր ո ս Հ թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր ս ի ց 69 Կ ո ղ ի ս ' Ա ղ վ ա ն ք ի Ո րո յղ ե ս թ ա դ ա վ ո —

ր ի յ ե ղ բ ա յ ր շ 204 Կ ո ղ ք ի ս 18, 28, 42, 179, 185, 198

200, 201, 210, Կ ո լ խ ի դ ա 178 Կ ո մ ա գ ե ն 51 , 52, 54, 93 , 137, 209Կ ոմ ա ն ա գ յո ւ ղ ա ք ա ղ ա ք 60, 82 , 162 Կ ոնղա իէս ա զ 200 Կ ո ս լ- ՚հ ա ղ 183, 184 կ ո վ ա լե վ Ս . Ի . 89

235

Կոտ տ ա ս լր ո կ ո ն ս ո ւ լ /7, /Տ Կ որր ուղ ոն 188

■Կ որգուք 29, 48, 50, 62, 64, Տ5, 8Տ, 97, 137, 138, 139, 144, 145, 146,193, 194, 206—208, 210, 211

Կ ուր ա ղի ( կ ա մ Կար վ ա ն ս ա ր ա յի լ ե ռ ­

ն ա ն ց ք 158, 188 •Կ ո ւը գ ե տ 21, 24, 54, 198, 200—202,

204Կ վ ի ն տ ո ւս Մ ա ր կ ի ո ւ ս (հ ե ք ս տ ե ս

Մ ա ր կ ի ո ւս Ռ ե ք ս

կ ր ա ս ս ո ս 154, 212 ■Կ ըեսոս ( վ Կ ր ի ւս ո ս ս ) թ ա գ ա վ ո ր 45

■ Հ ա լի ս գ ե ա 168.Հ ա յա ս տ ա ն , Հ ի ն Հ ա յա ս տ ա ն 7, 8,

,10— 12, 14, 20—26, 28, 31, 33,35, 43, 45, 48—51, 53—59, 61—64, 66—68, 72, 74, 75, 81, 82, 84, 87—94, 97, 98, 101, 103, 106—108, 112, 114, 118, 135, 138, 140,142, 145, 146, 149, 150, 155, 156,158, 160, 163, 165, 171— 173, 175,178—181, 183, 185—187, 190, 194,195, 198, 201, 202, 204, 206, 207,210—215

■ Հ ա յկ ա կ ա ն Պ ա ր 188, տ ե ս Ա ւլրի-Գ ա ւչ

Հ ա յկ ա կ ա ն Տ ա վ ր ո ս տ ե ս Տ ա վ ր ո ս

Հ ա յք 44, 72Հ ա ն ն ի բ ա լ 208, տ ե ս Ա ն ն ի ր ա լ

Հ ա ս ա ն ղ ա լա 150Լ ա ր մ ո զ ի կ ա 201, տ ե ս ն ա /ւ Ա ր մա ս

տ ի կա

■Հելլա դա 11, տ ե ս ն ա և Ե լչա ղ ա

Լ ե ր ա կ լե ա ք ա ղ ա ք 88 Հ ե ր ա կ լե ս 68 Հ ե ը ա կ լի գ ե ս 8 Հ ե ր ո գ ո տ 64 Հ ե փ ե ս տ ո ս 44, 45, 67 Հ ի գ ա ր ա 178 Լ ի ս չս ի կ ր ա տ ի ա 178 Հ յո ւ ր չ մ ա ն Հ. 98, 185 Հ ն դ կ ա կ ա ն Կ ով կա ս 14 Հ ն դ կ ա կ ա ն Օ վ կ ի ա ն ո ս 13

Հ ո վ հ ա ն ն ե ս (տ Յ ո վ Հ ա ն ն է ս , ո ր դ ի Ծ մ ա ֊

լ ռ ն ի , ե ղ ր օ ր Յ ո ւ դ ա յ Ս' ա կա բ է ի >92 Հ ո էքն ա ն մ ա ր գ ա ր ե 64 Հո վ ս ե ս լո ս Ֆ լա վ ի ո ս Տ. 53, 54 Հ ո ր ա ց ի ո ւս 81Հ ո ւ լ չ Ֆ ր . 89. 134, 193 Հ ո ւն ա ս տ ա ն 15, 17/37, 40, 42, 46, 08Հ ռ ա մ ր ա յց ի ք ' վ ա չկ ա տ ո ւն ց ե ղ 137 Հ ււո գ ո ս 41Հ ռ ո մ 8—11, 14— 16. 18, 29. 3 1 -3 5 ,

37— 40, 42— 15, 55, /3, / 5. • 6. 11, 83, 87, 8Տ, 93, 112, 119, 163. 166,169, 171, 174, 193, 197, 204. 206. 208—211, 213, 214

Հր ա Հա տ Գա, թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր թ և ա ց 141,142, 171, 172, 174, 175, 186, 197, 198, 206—208, 211

Հ ր ե ա ս տ ա ն 53

ՂԼանլիճա 200, 202 'Լա ր ա յա ղ ի գ ա չտ 204 Ղաա ր ա ք ի լի ս ե 150 կ ի մ 202

ճ ո ր ս իւ գ ե տ 185

Մ ա ա ս տ վ ա ծ ո ւհ ի 60Մ ա գ ն ե ս ի ա 15, 20Մ ա ժ ա ք ք ա ղ ա ք 52, 59, 74 Մ ա կ ե ղ ո ն ի ա 15, 41, 45 Մ ա մ ի կ 105 Մ ա մ ի կ ո ն յա ն ն ե ր 105 ХГա ն ա զ կ ե ր տ 150Մ ա ն ա ն ա ղ ի 182, 210Մ ա ն ի լի ո ւ ս ճ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն տ ր ի ր ո ւն

170, 171Մ ա ն ի ո ս Ա կ վ ի լի ո ս 32, 34, 36, ՅՏՄ ա ն ի ո ւ ս Ա կ ի լի ո ւ ս Գ լա ր ր ի ո ն 166,

168, 170 Մ ա ն լի ր ս Մ ա լթ ի ն ո ս 32, 34Մ ա ն կ ա յո ս ' զ ո ր ա վ ա ր Տ ի ղ ր ա ն / * - ի

101, 104, 105, 132, 133Մ ա ս ի ո ս լ ե ռ 65 Մ ա ր Ա ր ա ս 51, 98 Մ ա ր ա ս տ ա ն 25, 28, 61, Մ ա րա սա ա ն -

Ա տ ր սլա տ ա կ ա ն 47, 48, Մ եծ- Մ ա -

.236

ր ա ս ա ա ն 54 Մ ա ըէլէոս ս Ռ ե բ ս 165, 166,170, 171,

174, 1Տ0 Մ "*ր1/ ո ւս Մ ա ր ի ո ւս 77, 78 Մաըմալւ А ո ւ[ 79Մ ա ը կ վ ա ր ա 21, 26, 28, 45, 47, 51,

,58, 98, 101, 103, 115, 181— 183, 202 Մ ա ք ա ր և и ' վ ռ ր /լէ Ս էՀր ղ ա ս է Նվսլա —

ս ա ր ի 80, 91 Մ ե լի ա ե ն ե 53, 94, 97Մեծ- հաււլւդագովկ-իւս ա ե ս նա սլււլա -

ղ ո վ կ ի ա

Մ հ ծ Հ ա յք 20, 21, 22, 25, 28, 61, 179, 183» Մ եձ- Հ ա յա ս տ ա ն 24, 28,29, 30, 31, 35, 37, 43, 61, 98, 125,137, 161, 193, 210

Մ Լ ս ե ո ն Հ Լ ր ա կ լԼ ա ց ի 80, 86, 87, 92, 94, 105— 108, 111, 113, 117, 118,120, 121, 125, 127, 130, 132, 133, 1.34, 139, 140

Մ ե յ ն ե ք ե 179Մ ե ս ա ղ է ն ա 92 Մ հ տ ե լ լ ո ւ ս Կ ե լլե ր 200 Մ հ ա ր ո ղ ո ր ո ս Ա կ ե փ ս ա ց ի 8, 67, 80,

109, 110, 111, ա ՛ն վ ա ն վ ո ւմ ե * ա -

աող ՀռոմայԼցիների»1 М ^О ГО ГП Зб—ԱՏ 8, 67

Մ և ր ի վ ե լ պ ա տ մ ա ր ա ն 40 Մ ե ր ձ ա վ ո ր Ա ր և ե լք 11, 13Մ Լ Հ ր ո ւ ժ ա ն , վ ո ր դ ի Զ ա ր ե Հ ի թ ա գ ա -

վ ո ր ի 23Մ հ Կ րում ա՛ս (М Н И гоЬоигапёв) 101,

102, 103, М Ш и оЬ аггап ев 101 Մղոլր 182, 210 Միգդոհիա 49, 64, 157, 158Մ ի թ ր ա ա ււ ' զ ո ր ա վ ա ր Տ ի գ ր ա ՛ն Р - ի

33. 34Մ է ւ լև ր Կ ո ն ր ա գ 182, 183 М Ш и о Ь о и г а п ё з .М Ш и о Ь а г г а п е в ա է »

Մ ե Հ ր ո լժ ա ն

Մի ~ւր 67Մ ի Հ ր դ ա տ Ա ., թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր թ և ա ց 14 Մ ի ւր դ ա ս ք Մ ե ծ ճ թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր—

թեաց 26, 47, 142, 211Մ ի Հ ր դ ա ա V*,, վ ո ր ղ ի Պ ա ր թ և ա ց Հ ր ա ­

Հ ա տ Դ . թ ա գ ա վ ո ր ի 211 Մ ի Հ ր ղ ա տ 1Լ-ք Հ ի Ձ ե ա դ ի ր Պ ո ն տ ա կ ա ն ՜

թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յա ն 17, 18 Մ ի Հ ր դ ա ւ ո 1 թ ա գ ա վ ո ր Փ ո ք ր Հ ա յ ք ի

20, 24Մ ի Հ ր գ ա տ թ ա գ ա ւ ո ր Ա տ ր պ ա տ ա կ ա -

ն ի 49, 143, 165, 167Մ ի Հ ր դ ա տ Ե վ ս լա տ ո ր կ ա մ Մ ե ծ 8— 11 ,

17, 18, 29— 43, 45, 47, 5 0 - 5 2 , 54, 59—61, 68, 73— 89, 9 1 - 9 4 , 104, 1 0 6 -1 1 4 , 118, 125, 127, 129, 1 3 3 - 135, 139 -143, 146, 148, 149, 152—155, 161, 162, 164— 167, 170— 185,187, 198, 2 0 0 -2 0 2 , 2 0 6 -2 0 9 ,2 1 2 , 213 .

ս լ վ ա գ ե տ ք 24, 26, 33, 49, 50, 51,57, 61, 62, 136, 137, 140, 141, 158,159, 161— 163, 167, 172, 197, 2 0 6 -211, Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Մ ի ջ ա գ ե տ ք 137, 159

Մ ի ջ ե ր կ ր ա կ ա ն ծ ո վ 15, 54, 55, 94, 169 Մ ի ջ ի ն Ա ս ի ա 24, 31 Մ ի ս ի ա 19А Н в О Г О т а е и З տ ե՛ս Մ ե տ ր ո ղ ո ր ո ս

Ս կ և վ ւ ս ա ց ի

Մ ի ա ր ո փ ա ն ե ս 171Մ ծ ր ի ն 49, 56, 64, 65, 137, 159, 160,.

161, 163 Մ չ ո ղ ա չ տ 113, 145, 146, 155 Մ ո ա վ է ե ր ն ե ս 61Մ ո լ տ ք ե ՝ ֆ ե լ դ մ ա ր շ ա լ 65 ՚Մ ո մ զ ե ն Р . 7, 8, 10, 11, 17, 35, 37—

39, 41—43, 52, 53, 63. 65, 68, 86, 91, 94. 100, 117, 119, 130, 131.139, 140, 143— 145, 154, 157, 163,167, 175, 184, 198, 211

Մ ո վ ս ե ս Խ ո ր ե ն ա ց ի 25, 27, 44—46,58. 62, 69, 72, 92, 98

Մ ո ր գ ա ն ժ . 7, 11, 35, 184 Մ ո ւ ր ե ն ա 73, 103, 116, 118 Մ ց խ ե թ 201

Ց ե դ ի պ տ ո ս 50, 54, 209 Ց ե կ ե ղ յ ա ց գ ա վ ա ռ 21, 177, 181, 182,

198, 206, 210

23 Т

3 ե վ ր ո ս լա Ю, 40, 61 Յ ե ր վ ա ն ղ 25Ց ե փ ր ա տ գ ե տ 14, 33, 49, 50, 53, 85,

94, 95—97, 104, 135, 144, 145, 150, 166—168, 172, 177, 179, 181, 183,194, 197, 198, 206, 207, 209, 210, 213, 215

* Յ ո ւդ ա Մ ա կ ա ր էՖ 92 Ց ո ւս տ ի ն ո ս 26, 31—34, 36, 39, 41,

49, 50, 52, 68, 211 Յ ո ր ա գ ե տ 202, 204

՜Ն ե մ ա ն ե ս կ ա մ Ն ա յ մ ա ն ե ս 39 Ն ե ո կ ե ս ա ր ի ա տ ե ս Ն ի կ ս ա ր

% ե ք Ը կ 104, 113, 146 Ն ի զ ե Բ . (№ еве В.) 153 Ն ի կ ե փ ո ր ի ո ս գ ե տ 65, 114, 115 ՜Ն ի կ ս ա ր ( Ն ե ո կ ե ս ա ր ի ա ) 82% ի կ ո ղ ա յ ո ս Գ ա մ ա ս կ ա ց ի 1 2 7 , Ն ի կ ո -

լ ա յո ս Ղ* ա մ ա и կ ա ց ի 191 Ն իկոմեգես Л , թագավոր Բիթա՚նիա-

յի 32, 34հիէչոմևդեи Գ,է թագավոր Բ էթա ՚նիա -

յի 32 , 34, 38, 76, 209Նիկոէգոլիս (№ к б 1 т о Х и , № 0 0 թ 0 1 1 տ )

177, 178— 182, 184 Նի%ուե 48, 50, 63, 64 նիչ » . (№էտճւ О . V .) 119 Նոր ամրոց 206

Հ*արիա% 98Շասլո Հ . (У 1 с к > Г С Ь а р с Л ) 9 0 Շե%իկ 1 0 4էՇմաւոՂք , եղրա յր Յ ուդա յ Մակա-

բ է ի 92ՇորաւզաՆ 201Ե պ ի գ ե լ Ֆ . (5р1е§е1 Р .) 37

Ո գ ո մ ա ն տ ի ս 20Ոսրոյե ՚ն, Ոսրոյե"սև 29, 49, 210 Ո րմոլզգ 60Որորազոս ' ՄէՀրղատ Р—ի ղևսսչանը

33Ո րոյզես1 թագավոր 1Լղվա*նքի 200,

202, 204

Ո ր ս ն տ ա ս 2 օ

Ո ը ո ս ի ո ս ս 130, 176, 180

Զ ա մ շ յա ն Մ . 7 Չ ի ն ա ս տ ա ն 24

Պ ա ղ ե ս տ ի ն 54, 209ս Պ ա ղ ե ս տ ի ն ա ց ւ ո ց ա շիւա ր ^Ֆ 9 2

Պ ա ն տ ի կ ա ս լե յո ն ք ա ղ ա ք 209, 212 Պ ա տ ր ա ն ս ա վ ա ն (^РаиапБаипа) 155 Պ ա ր թ ե ն ի ո ս գ ե տ 65 Պ ա ր թ և Ա ր շ ա կ ո ւ ն ի ն հ ր տ ե ս Ա րշա ­

կ ո ւ ն ի ն ե ր

Պ ա ր թ և ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն 14,26, 94, 197, 214

Պ ա ր թ և ս տ ա ն 14 Պ ա ր ի ա դ ր ե ս 21, 22, 179 Պ ա ր ի ո ւ մ ք ա ղ ա ք 78, 79 Պ ա ր ն տ ե ս Ա պ ա ր ն

Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն 214 Պ ա փ լա գ ո ն ի ա 19, 75 Պ ե լ ո ր ո ս գ ե տ 201Պ ե վ տ ի ն գ ե ր յա ն ք ա ր տ ե զ 65, 66, 94ւ

97, 146, 150, 155, 158, 178, 182—184, 187, 188, 198, 200, 202, 206

Պ ե տ ր ո ս Մ ե ձ - 59 Պ ե ր գ ա մ ո ն 15, 24Պ ի մ ո լի ա գ յո ւ ղ ա ք ա ղ ա ք 60Պ ի ս ի գ ի ա 78Պ լ ի ն ի ո и 49, 57, 58, 65, 67 Պ լո ւ տ ա ր ք ո ս 9, 23, 28, 33, 35, 49 ,5 8 ,

63, 67, 72, 79—82, 84, 86—88. IX),91, 95—98, 100—103, 105, 107— 114, 116—118, 120, 121, 126—130,- 132— 135, 137—140, 146, 148—150, 153—159, 164, 167, 176, 177, 179,181, 184, 187, 188, 190—192, 194, 196— 198, 202, 204, 207, 212. 213

Պ յո ւ ր կ 177, 180, 182 Պ ո լի ր ի ո ս 20, 21, 24 Պ ո մ պ ե յո ս 12, 57, 72, 157, 164 169—

172, 174-182,184— 188,190-198, 200—202, 204, 206, 207, 209-215

Պ ո ն տ ա կ ա ն ն ա ս լպ ա ղ ո վ կ ի ա տ ե ս Կ ա պ -

պ ա գ ո վ կ ի ա

238

՛Պ ո ն տ ա կ ա ն թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յո ւ ն 17.18, 134, 208, 210,

֊Պ ո նա ռ ա 8, 9, 11, 14, 18, 19, 22, 29 - 3 1 , 37, 38, 54, 5 9 -6 1 , 67, 68, 75, 76, 78—82, 84,88, 90, 94, 101, 108, 110, 111, 139, 161—164, 166,168, 171. 175, 183, 186, 187, 206, ->09, 210, 213

Պոսէղոնէոս 191 Պսաղոմայիղ քաղաք 53, 54, 92Պտոլեմեոս աշխարհագետ 64, 65Պաոլեմեոս 50 Պրիապուս քա ղաք 78 Պրոսլոնաէս 19, 77, 78 Պրոտոսլաքէոն ,39

Ջ ե ղ յի ր ե 159-Զուլա մերկ 159

.Ռ եյնա ք 7, 8, 10, 11, 27, 31, 32, 39, 41. 52, 59, 76, 81, 82, 86, 91, 95, 104, 107, 110, 111, 117, 118, 127,130, 134, 139, 140, 143, 144, 150,153, 1.54, 157, 168, 175, 181, 182,185, 191, 212

■Ռէոն գետ 201■Ռուփ ուս 139

Աալլուստէուս 53, 81, 92, 94, 95, 117, 119, 126, 129, 141, 150, 157

•Աամոս ատ 2 0 9Ծանատրուկ' թա գա վոր Պարթևաց

141■Սասանյաններ 2 1

Սատադ (ՏՅէուո) 183, 184, 188Աերաստոսլոլիս 198, 202Ս եԱ ենե ( Կլեոսլատրա) թա գա Аի 52,

53, 54, 137 Ս ելեվկէա քաղաք 25, 50, 136 Ս ելեվկէա ամրոց 54, 137, 209 ՍեԼեվկյա ններ 13, 14, 18, 20, 25, 29,

51, 52, 57, 63, 67, 93, 137. 173, 209V ե լեվկ յա ն թ ա գա վորութ յուն 14, 20,

24,61,72, Ս ելեվկյա ն պ ե տ ո ւթ յո ւն 51, Ս ելեվկյա ն յերկ ր ներ 2 6

Ս ե լ ե վ կ ո ս Р . Կ ա լ լ ի ն ի կ ո ս 14 Ս ե մ պ ր ո ն է ո ւ ս 16Ս և ծ ո վ 17, 19, 22, 24, 28, 185 Ս ե ր տ ո ր ի ո ւ ս 73, 75, 77, 78 Ս լլ ն կ ա ո է ճ 183 Ս ղ ե ր ղ 65Ս ե ք ս տ է լ է ո ւ ս 102, 103, 105, 106, 1421 и [ 1 | 3 я к ) ) տ ե ս Ա ղ բ ա կ

Ս ի ն ո պ 17, 31, 59, 88, 91, 209Ս է ն ո ր ի ա ա մ ր ո ց ք Ս է ն ա ր ա ։ Ս է ն ո ր ե —

գ ա 178—180, 183—185, ‘206 Ս ի ս է դ 178Ս կ ա վ ր ո լ ս 209 Ս ո գ դ է ա ն ե 14Ս ո կ ր ա տ ե ս * Ն ի կ ո մ ե ղ ե ս Р - ի ' է ո ք լ ՛

Վոը դ է ն 34Ս Ո լ է ք ա ղ ա ք 53Ս ո ր ն ա տ է ո ւ ս ճ տ ե ղ ա /լա լ Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս է

139Ս ո ւ լ լ ա 33, 35, 42, 43, 45, 51, 52, 55,

73, 75, 77, 91,129. 131, 142. 163, 197 Ս ո ւ խ ո ւ մ 185 Ս ո ւ ր ա մ 18, 201Ս տ ր ա ր ո ն 20, 21—24, 26—28, 47, 48,

50, 54, 57, 59, 60, 62, 64, 65, 95,110, 111, 119. 135— 137, 141, 174,176, 178, 181, 183, 185, 186, 195

Վ ա լ հ ր է ո ւ ս Մ ա ք ս է մ ո ւ ս 172, 173, 192 Վ ա Հ ա գ ն 6 8

Վ ա ն ա լ ի ճ 145, 149Վ ա յ կ ո ւ ն յ ե լ ո ւ զ ա կ 92 Վ ա յ կ ո ւ ն ի ք 92 Վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն 2 1

Վ ա ր դ ա ն ա կ ե ր տ 188Վ ր ա ս տ ա ն 113Վ ր կ ա ն 14

Տ ա լ ա վ ր ա գ յո ւ ղ ա ք ա ղ ա ք 60. 82, 206Տ ա լ ա վ ր ա յ է ր ա ր ձ ո ւ ե ք ն հ է ր ը լ 165, 166 Տ ա կ է տ ո ս 53, 64, 65, 136Տ ա մ ո ն է ա է ս ( Т а [ Ш У 1 Т 1 $ փ խ . Т » -

|Х(1>р տ ե ս Տ մ ո ր է ք

Տ ա յ լ ո ր Та\*10Г Л. 182 Տ ա յ ք 21

239

Տ ա վ ր ի կ յա ն 1սհրսոնհս 18Տ ա վ ր ո ս 9 / , 103, 148, 15/1 158* 16Տյ

Հ ա յկ ա կ ա ն Տ ա վ ր ո ս 98, Տ ա վ ր ո ս յա ն

լ ե ռ ն ե ր 104, 118, 137, 145, 146, 159 Տ ա ր ո ն 104Տ ա ք ս ի լե ս 113, 121 Տ ե վ կ ր ո ս Տ Տ ի ա ն ա ք ա ղ ա ք 8Տ ի ր ի ոս 61Տ ի գ ր ա ն 1 Հա յ ը Տ ի գ ր ա ն Р - ի 27 Տ ի գ ր ա ն Р , կ ա մ Մ եծ- / —11, 13, 20,

25—37, 39, 43, 4 7 -5 9 , 61—63. 66—69, 72, 75, 80- 88, 90—94, 96—98, 100—118, 120, 121, 123, 125, 127—132, 134—144, 146, 148 — 150, 152, 153— 155, 157, 159, 161, 164—167, 170, 172— 174, 178 —181, 183— 188, 190-198, 206— 208, 210-213

Տ ի գ ր ա ն Կ ր տ ս ե ր ' վ ո ր ղ ի Տ ի գ ր ա ն Р - ի

172, 174, 175, 186, 187, 188, 193, 195—198, 200, 212

Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ 10, 28, 53, 56, 59, 62—67, 72, 93, 96, 98, 100-107, . 112—121, 125-127, 129, 131— 137,140, 143, 145, 153, 159, 163

Տ ի գ ր ա ն ո ւ Հ ի 1 ք ո ւ յ ր Տ ի գ ր ա ն Р - ի 72Տ է գ ր ի " Գ ^ա 65, 96—98, 100, 137,

161, 213, 215 Տ ի ղ ր ո ն 136, 139, 142, 171, 172, 174 Տ ի մ ա ր ք ո ս 25Տ ի տ ո ս ս 1 ի վ ի ո ւ ս 16, 117, 126, 127,

130, 152, 157, 191 Տ ի ր 68 Տ ի ր ա ն 27Տ մ ո ր ի ք (Та(ло)р:т1;=Та1Ш У1т1е)

21Տ ո մ ի ս ա ա մ ր ո ց 94, 95, 119, 210 Տ ո լր ն ե ր ի գ Ֆ , 7, 184 Տ ր ա ս լի գ ո ն 17, 22, 59, 210Տ ր դ ա տ (Ա ր շւո կ Р . ) 1 թ ա գ ա վ ո ր Պ ա ր ֊

թ հ ա ց 14

Տ ր ի ա ր ի ո լս 162, 164—166 Տ ր ո ք մ ե ր ի յե ր կ ի ր 167, 174, 175

Փ ա ր ի ո ս ս Հա դ ր ի ա ն ո ւս 163 Փ ա յա ա կ ա ր ա ն 21Փ ա ռ ն ա կ Պ ո ն տ ա ց ի 20, 24, 208, 20^’ Փ ա ռ ն ա կ ի ա 22, 210 Փ ա ս ի ս 1 լՏ5 Փ ա ք խ ի տ ի ս 21 Փ ա վ ս տ ո ս 58, 62, 64, 65 Փ լ ե գ ո ն Տ ր ա լ լ ա ց ի 117, 118, 130, 143.

153Փ յո ս ն ի կ ի ա , Փ յո ւ ն ի կ ե 50, 52—54

85, 194, 209 Փ ո թ ի 185, 202Փ ո ք ր Ա ս ի ա 15, 16—20, 39—44, 52,

54, 68, 7 6 -7 8 , 90, 91, 111, 112, 169

Փ ո ք ր Հ ա յք 17, 18, 20—22, 24, 29,30, 39, 41, 74, 84, 161, 162, 165—167, 176, 178—181, 204, 206, 210՛

Փ ո յո լգ ի ա 19, 77Փ ր ո ն տ ի ն ո ւ ս 117,118,120, 121, 125,

127, 130

՜ ք ա ղ կ ե դ ո ն ք ա ղ ա ք 77, 78, 110՜Օ ե ր ո ն ե ա 129■ Բ ե փ ր ի ք ե յ 187, 188 ՜Բ ի ո ս կ ղ զ ի 42■ Բ ո ր ձ ե ն ե (Хор^УУ /) 21, 185Х оХ ар^у^ փխ.ճօթՀ7)4-}]=Կղարչք.

21■ Բ ս ե ն ո փ ո ն 146, 150, 167•Բ ս ե ր ք ս ե ն ե ( Е е р ^ у ^ ) 21 Փ ս ի լ ա ն դ ե ր 179

Ֆ ա ր կ ի ն 28, 65, 66. 68, 70, 71, 100,.104, 114, 115

Ֆ ա ր կ ի ն ֊ս ո ւ . 113—115 Ֆ ե ո ե ռ ո 7, 9, 11, 76, 90, 117, 139,

153. 157, 175

240

ԺԱՄԱՆԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ԱՂՅՈՏՍԱԿՆ ա խ ր ա ն մ ե ր թ ՛է ՝

Ա ն ա ի ո ք ո ս Մ ե ծ ի ո լա լւա ա թ յ ո ւ ն ը Ա ա ղ հ ե ս ի ա յի ճ ա կ ա տ ա ­

մ ա ր տ ո ւ մ . . . , . 100Ա ր ա ա շ ե ս ր ե Զ ա ր ե Հ չ ւ ի ր ե ն у Հ ա յտ ա ր ա ր ա էք ե ն ա՜հ կ ա իւ թ ա ­

ղ ա վ ո ր ն ե ր Մ ե ծ ՛ Հ ա յք ի ո ւ Ծ ո ւի ր ի 1 8 0

Ա ր տ ա շ ե ս Ա - ի մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը Փ ո ք ր Ա ս ի ա յ ի ՀիՂււլ թ ա ­

ղ ա վ ո ր ն ե ր ի խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յ ա ն ղ ա շ ի ն ր ի ն ա 1 8 0

Ա ր տ ա շ տ ա ր ա ղ ա ,ր ի Հ ի է է ե ո ւմ ը . . . . . 1 6 6

Ս ե լ ե վ կ յ ա ն Ա ն ա ի ո ր ո и *հ - ի ա ր շ ա վ ա ն ր ր Հ ա յա ս տ ա ն . 1 6 5 О

Տ ի ղ ր ա ն 1։ ֊ի ծ ն ո ւ ն դ ը . . . . . . 1 4 2 ( 1 4 1

Տ ի գ ր ա ն Բ - ի գ ա հ ա կ ա լ ո ւ թ յո ւ ն ը . . . . 9 5

Տ ի գ ր ա ն Р - ի գ ա շ ի ն ք ր Մ ի Հ ր ղ ա տ հ վ ս լա ա ո ր ի ? հ ա . .9 .5 0 4

Ծ ո վ ւ ք ի մ ի ա ց ա մ ր Մ ե ծ Հ ա յա ս տ ա ն ի ն . [ֆվ.

Տ ի գ ր ա ն Բ - ի ա ո ա ջ ի ն ա ր շ ա վ ա ն ք ը Կ ա պ պ ա դ ո վ կ ի ա . 0 3

Կ ի լ ի կ ի ա յի վ ւո խ ս լր ե ա ո ր Ա ո ւ լ լ ա ն վ ե ր ա ղ ր ա վ ո ւ ւ ! ե Ե ա ս լս լա -

գ ո վ կ ի ա ն , 0 2

Մ ի թ ր ա ա ս ե / 'ա ղ ո տ ս զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ի ն ո ր Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ լւ

Կ ա ո լպ ա ղ ա Է կ ի ա յի վ ր ա • • . . , 0 1

Տ ի ղ ր ա ն Ր - ի Հ ա ղ թ ա կ ա ն կ ո ի ւ է ւ ե ր ն չ լ ն գ ղ ե մ ո լա ր թ ե Ա ր շ ա -

կ ո ւ ն ի ն ե ր ի ե ս ր ա ն ց ա ր և ե լ յ ա ն յ ե ր կ ր ն ե ր ի ն վ ա ճ ո ւ մ ը 8 0 — 85-

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն - պ ո ն տ ա կ ա ն ա ռ ա ծ ի ն պ ա տ ե ր ա զ մ ը . . 8 8 —8 4

*հ տ ր գ ա ն ո ս ի բ ա ն ա վ ո ր գ ա շ ն ա ղ ր ո ւ թ յ ո ւ Ա ր . . . 8 4

Տ ի գ ր ա ն Բ ՜Ա ն վ ա ճ ո ւ մ ե Ա ս ո ր ի ք ր ե 'հ ա շ տ ա յի ն Կ ի լ ի կ ի ա ն 8 4 1 8 3

Հ ո ո մ ե ա կ ա ն —պ ո ն տ ա կ ա ն յե ր ր ո ր ղ ս լա տ ե ր ա ղ մ ր . . 7 3 ----7 1

Մ ե տ ր ո գ ո ր ո ս ւ հ լ ե վ ւ ս ա ց ի ն ո ւ ղ ա ր կ վ ո ւ մ ե Հ ա յա ս տ ա ն ի բ ր և

դ ե ս պ ա ն . , լ . . 7 1 ( ա մ ա ռ լ լ }

Մ ի Հ ր գ ա տ Ե վ պ ա տ ո ր ի պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը և ւի ա խ ո ւ ս տ ր ՚ Հ ա ­

յա ս տ ա ն . . . , 7 1 ( ա շ լե ա ն ը )

Դ ե ս պ ա ն Ա ս լս լի ո ս Կ լա վ ղ ի ո ս ր պ ա Հ ա ն Հ ո ւ մ ե , վ ո ր Մ ի Հ ր դ ա -

սւր Հ ա ն ձ ն վ ի Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ն . . . . 7 1 թ վ ի վ ե ր ջ ե ր ի ն

Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ը պ ր ո վ ի ն ց ի ա Ա ս ի ա ե պ ա ա ե ր ա զ մ ի

ա ւ /ա ր տ մ ա ն Հ ա ն գ ի ս ա տ ո ն ե ր ը . . . 7 0

Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի գ ա ղ տ ա գ ո ղ ի ո ւ ա ն ս պ ա ս ե լ ի ա ր շ ա վ ա ն ք ը Հ ա ­

յա ս տ ա ն . . . . . . . 6 0 Լ ղ ա ր ն ա ն ր )

Մ ե Հ ր ո ւ ժ ա ն ի և Հ ա յկ ա կ ա ն ւ ի ո ք ր ա թ ի վ Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի դ ր ո Հ ը

թ շ հ ա մ ո ւ վ ր ա . . , . . . > 3

Տ ի ղ բ ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր ո ւ մ ը . . . . 2 Л>

Տ ի գ ո ս Ո հ . յԼ վ Հոուքլւ— 16241

Հ ա յկ ա կ ա ն Հ ե ծ ե լ ա զ ո ր ի գ ի շ ե ր ա յ ի ն մ ո ւ տ ք ը . Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ

ե Տ ի գ ր ա ն ի կ ա ն ա ն ո ց ի ա զ ա տ ո ւ մ ը

Տ ի գ ր ա ն Բ - ի տ ե ս ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը և խ ո ր Հ ր գ ա կ ց ո ւ թ յո ւ ն ը Մ ի -

Հ ը ր գ ա տ ի Հ ե տ . . . . .

ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո տ

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն - Հ ա յ կ ա կ ա ն կ ռ ի վ ն ե ր ն Ա ր ա ծ ՛ա ն ի ի Հ ո վ ի տ ն ե ր ո ւ ս

Ա ր ա ծ ա ն ի ի ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ը

Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ը պ ա շ ա ր ո ւ մ և գ ր ա վ ո ւ մ հ Մ ծ բ ի ն ը

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն գ ո ը ք ի ( Տ ր ի ա ր ի ո ւ ս ի Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ո ւ թ յա մ բ

ծ ա ն ր պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Պ ո ն տ ո ս ո ւ մ .

Հ ռ ո մ ե ա կ ա ն զ ո ր ք ե ր ի բ ա ր ո յա լ ք ո ւ մ ը ե Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ի ն ա Հ ա ն ՝

Հ ը դ ե պ ի 4 ‘ա լա ւո ի ա . . . .

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ը Մ ի Հ ր գ ա տ ի դ ե մ .

Կ ր տ ս ե ր Տ ի գ ր ա ն ի ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Հ ո ր դ ե մ

Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն ա Հ ա ն ք ր 'հ ա ս տ ե յ բ ա յի ց ե. պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Լ ի կ ո ս

գ ե տ ի մ ո տ . • • . •

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ը Հ ա յա ս տ ա ն ե Հ ա շ տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Տ ի գ

ր ա ն ի Հ ե տ . . . • .

Չ բ ե ր ն ե ր ի ո ւ ա ղ վ ա ն ն ե ր ի Հ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը Պ ո մ

պ ե յո ս ի ձ մ ե ր ո զ զ ո ր ա մ ա ս ե ր ի վ ր ա ս .

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն է9բ ե ր ի ա .

Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ն Ա ղ վ ա ն ք , . .

Պ ո մ պ ե յո ս ի վ ե ր ա դ ա ր ձ ը Փ ո ք ր Հ ա յք . »

Տ ի գ ր ա ն Բ ֊ի մ ա Հ ը . “ . . .

0 9 ( գ ա ր ն ա ն ը )

է0 9 ( ա մ ա ռ ը )

0 9 ( Հ ո կ ա . Օ - ի ն )

6 Տ ( ա մ ա ռ ը )

0 8 ( ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի ն )

6Տ թ վ ի վեգերի ՛ս

0 7 ( գ ա ր ն ա ն ը )

0 7 ( ա մ ա ռ ը )

0 0 ( գ ա ր ն ա ն ը )

0 0 ( ա շ ն ա ն ը )

0 0 ( 1 7 — 2 4 դ ե կ ա .)

0 5 ( գ ա ր ն ա ն ը )

0 5 Հ ա մ ա ռ ը )

0 4 ( գ ա ր ն ա ն ը )

5 0 / 5 5

242

ПРЕДИСЛОВИЕ К ИССЛЕДОВАНИЮ „ТИГРАН ВТОРОЙ И РИМ"

И с т о р и я д р е в н е й А рм ен и и в э п о х у Т и г р а н а В т о р о г о и з л о ж е н а , к р ай н е с ж а т о и м и м о х о д о м , 'в трудах-, гл а в н ы м о б р а з о м , е в р о п е й с к и х у ч е н ы х , и м е в ш и х ц е л ь ю и зу ч е н и е не с п е ц и а л ь н о и с т о р и и А рм ен и и , а и с т о р и и Р и м а и Пон- т м й с к о г о ц а р с т в а . И з э т и х т р у д о в н а и б о л е е в а ж н ы м и я в ­л я ю т с я р а б о т ы т р е х к р у п н е й ш и х и с т о р и к о в 1— М о м м с е н а , Р е й н а к а и Ф е р р е р о . И м е е т с я , к р о м е т о г о , п о д р о б н о е и с­с л е д о в а н и е о п о х о д а х Л у к у л л а в А рм ен и и м о л о д о г о г е р ­м а н с к о г о у ч е н о г о , у ч е н и к а К . Л е м а н н а Г а у п т а , К у р т а Э к г а р д т а , к о т о р о е н а п е ч а т а н о в ге р м а н с к о м ж у р н а л е . К л и о * (т . IX, 1909 г. и т. X , 1910 г.).

П о ч т и в о в с е х и с т о р и ч е с к и х и ф и л о л о г и ч е с к и х р а б о ­т а х с а м и х ар м я н , к а к и в т р у д а х , п о с в я щ е н н ы х и с т о р и и д р е в н е й А рм ении, на р у с с к о м и ф р а н ц у з с к о м я з ы к а х — Х а- л а т ь я н ц а , Г е в о р к а А р с л а н а , Д о л е н с - Х а ч а , Т у р н е б и з а , Ж . М о р г а н а и д р .— и з л о ж е н и е с о б ы т и й э п о х и Т и г р а н а в з я т о п о ч ти б е з и зм ен ен и й и з в ы ш е о з н а ч е н н ы х т р у д о в М о м м с е - на или ж е Р е й н а к а . И с к л ю ч е н и е с о с т а в л я ю т , п р е и м у щ е ­с т в е н н о , а р м я н с к и е и с т о р и к и Ч а м ч я н и А с д у р я н , к о т о р ы ­ми и с п о л ь з о в а н ы т а к ж е г р е ч е с к и е и л а т и н с к и е п е р в о и ­с т о ч н и к и и п о п у т н о у к а з а н ы их н е д о с т а т к и и н е д о с т о в е р ­н о с т ь .

К а к с о в е р ш е н н о п р а в и л ь н о о т м е ч а ю т с ам и е в р о п е й ­ск и е у ч е н ы е , с о о б щ е н и я о с н о в н ы х п е р в о и с т о ч н и к о в , н ап и ­с а н н ы х с п у с т я п о ч т и ц е л о е с т о л е т и е или ж е н е с к о л ь к о в е к о в п о с л е с о б ы т и й э п о х и Т и г р а н а и М и т р и д а т а , с о м н и ­

1 М о м м с е н , Р и м ск ая и сто р и я , т . II и III, М о с к в а 1887 г ., Т հ. К с 1 ո а с հ,- М Н ЬН сЫ е ЕираЮ г го1 йе РоШ , Р а г и 1890. Ф е р р Ъ р о , В е л и ­чие и п ад ен и е Р и м а , т . I, М о с к в а 1915.

243

т е л ь н ы ч а с т о и н е н а д е ж н ы , т а к к а к и с т о р и ч е с к и е п р о и с ­ш е с т в и я оп и сан ы в них п р и с т р а с т н о ’ 1 в п о л ь з у римлян. И) д е й с т в и т е л ь н о , Р и м , к а к и з в е с т н о , с б о л ь ш и м м а с т е р ­с т в о м у м е л н а с а ж д а т ь у с е б я т е н д е н ц и о зн у ю и с т о р и о г р а ­ф ию , к о т о р а я , в о п р е к и и с т о р и ч е с к о й п р а в д е , у с л у ж л и в о п р е у в е л и ч и в а л а и о с о б о о т м е ч а л а в о е н н ы е у с п е х и р е с п у б ­л ики и о б х о д и л а м о л ч а н и ем и с т о р и ч е с к и е ф а к т ы , н е в ы г о д ­ные д л я н ее . В э т о м о тн о ш е н и и п о к а з а т е л ь н о и кр ай н е л ю б о п ы т н о п р и зн ан и е Ц и ц е р о н а в е г о . Р е ч и за М а н п л н е в з а к о н * . „ П о з в о л ь т е мне т у т , К в и р и т ы ,— г о в о р и т Ц и ц е р о н в э т о й речи ,— п о с л е д о в а т ь п р и м ер у н аш и х п о э т о в -л е т о п и с - ц е в и. у м о л ч а т ь о н аш ем п о р а ж е н и и " 1.

Т е н д е н ц и о з н о с т ь ри м ски х и с т о ч н и к о в о т м е ч е н ? , к ак и звест н о » е щ е в п е р в о м в е к е н а ш е й эр ы , е в р е й с к и м и с т о ­ри ком И о с и ф о м Ф л а в и е м . В с в о е й книге „О вой н е и у д е й ­ск о й " он у к а з ы в а е т , ч т о д а ж е у р и м ски х п и сат е л е й о ч е ­ви д ц е в си л ьн о и с к а ж е н ы п од л и н н ы е и с т о р и ч е с к и е ф а к т ы и д ан ы , в у г о д у р и м л ян ам , или х в а л е б н ы е т е н д е н ц и о зн ы е о п и сан и я или ж е к л е в е т н и ч е с к и е и зм ы ш л ен и я о б их в р а ­га х .

С л е д у е т о т м е т и т ь , ч т о не т о л ь к о Рим, но и А рм ен и я и П о н т , им ели в э т у э п о х у с в о ю с о б с т в е н н у ю и с т о р и о г р а ­ф и ю . П л у т а р х (Ьиси11. 22 ,3— 6), С т р а б о н (XIII, I, 55) и др. у п о м и н а ю т , н а п р и м е р ; и ст о р и ч е с к и й т р у д о Т и г р а н е В е ­л и к о м , нап исанны й М е т р о д о р о м С к е п си й ск и м , п р о з в а н ­ным „н е н а в и с т н и к о м р и м л ян " (М 1 3 0 го тео 8 ) , к о т о р о г о они с ч и т а ю т т а л а н т л и в ы м и б л е с т я щ и м п и с а т е л е м . И м е ю т с я т а к ж е с в е д е н и я о б у т р а ч е н н ы х и с т о р и ч е с к и х т р у д а х Ге- р а к л и д а , Т в в к р а , А п о л л о н и д а , Д и о ф а н т а и д р . , с т о р о н н и ­ко/1 М и т р и д а т а П о н т и й с к о г о . О д н а к о , п осл е з а в о е в а н и я р и м л ян ам и П о ^ т а и п одчи нения А рм ении р и м с к о м у в л и я ­нию с о х р а н и л и с ь , к с о ж а л е н и ю , л и ш ь т е и с т о р и ч е с к и е п р о и зв е д е н и я , а в т о р ы к о т о р ы х бы ли п р и в е р ж е н ц а м и или ж е явн ы м и п а н е г и р и с т а м и и м п е р и а л и с т и ч е с к о г о Р и м а . И- с т о р и я эп о х и Т и г р а н а В т о р о г о м о гл а бы, н есом н ен н о , п р е д ­

1 См. П ол н ое с о б р а н и е р еч ей Ц и ц ер о н а в р у с ск о м п е р е в о д е , под р е д ак ц и е й Ф . З е л и н с к о г о , т . I, С .- П е т е р б у р г 1901, с гр . 511.

244

՚

с т а т ь п р е д нами в с о в е р ш е н н о н о в о м с в е т е , е с л и б ы с о х ­р ан и л и сь т а к ж е и п р о и з в е д е н и я в ы ш е у к а з а н н ы х и с т о р и к о в М и т р и д а т а и Т и г р а н а .

Н е с м о т р я на в ы ш е о т м е ч е н н ы е н е д о с т а т к и с о х р а н и в ­ш и х с я и с т о ч н и к о в , и с т о р и ч е с к и е к о н ц еп ц и и и о б о б щ е н и я М о м м с е н а , Р ей н ак а и д р у г и х у ч е н ы х о с н о в а н ы , к а к п о д ­р о б н о у к а з а н о в м о ем и с с л е д о в а н и и , п оч ти и с к л ю ч и т е л ь ­но, на э т и х и м ен н о н е н а д е ж н ы х и ст о ч н и к а х , с о е б щ е н и я к о т о р ы х и с п о л ь з о в а н ы ими б е з п р е д в а р и т е л ь н о г о и т щ а ­т е л ь н о г о к р и т и ч е с к о г о р а з б о р а . Б е з о г о в о р о ч н о и с п о л ь з о ­ван ы ими с о м н и т е л ь н ы е и н е д о с т о в е р н ы е с в и д е т е л ь с т в а

. д а ж е П л у т а р х о в ы х б и о г р а ф и й , в к о т о р ы х д а н о не п р а в д и ­в о е о т о б р а ж е н и е с о б ы т и й Т и г р а н о в о й эп о хи , а т е н д е н ц и ­о з н а я и з л о с т н а я к а р р и к а т у р з Т и г р а н а В т о р о г о и ф е о ­д а л ь н о г о с т р о я е г о г о с у д а р с т в а . Е в р о п е й с к и е у ч е н ы е , к с о ж а л е н и ю , у п у с т и л и из в и д у , ч т о и с п о л ь з о в а н н ы е ими с о о б щ е н и я р и м с к и х а в т о р о в о п р о в е р г а ю т с я о ч е н ь ч а с т о при п о м о щ и с в и д е т е л ь с т в н е й т р а л ь н ы х э л л и н и с т и ч е с к и х и с т о ч н и к о в , в к о т о р ы х и м е ю т с я о б ъ е к т и в н ы е и п р а в д и в ы е с в е д е н и я о б э т о й ж е э п о х е .

В д ан н о й р а б о т е мы о п и р а е м с я на с р а в н и т е л ь н о е и к р и т и ч е с к о е и з у ч е н и е в с е х в ы ш е у к а з а н н ы х и с т о ч н и к о в и, к а к нам к а ж е т с я , п о с р е д с т в о м т щ а т е л ь н о г о п о д б о р ? их, п р е д с т а в л я е т с я в о з м о ж н ы м д а т ь и с т о р и ю А р м ен и и в э п о ­х у Т и г р а н а В т о р о г о в н о в о м о с в е щ е н и и и б о л е е п о д р о б н о и о с н о в а т е л ь н о , чем э т о б ы л о с д е л а н о в п р е д ы д у щ и х и с­с л е д о в а н и я х .

О с в е щ е н и е , д а н н о е е в р о п е й с к и м и у ч е н ы м и и с т о р и ч е ­ским с о б ы т и я м э п о х и Т и г р а н а , и м е е т и д р у г о й с у щ е с т в е н ­ный д е ф е к т . В ы ш е у к а з а н н ы е и с т о р и к и не т о л ь к о б е з о г о ­в о р о ч н о п о л ь з о в а л и с ь т е н д е н ц и о з н ы м и и н е н а д е ж н ы м и с в е д е н и я м и р и м с к и х и с т о ч н и к о в , но они и сам и о т н о с и л и с ь в р а ж д е б н о к В о с т о к у и к в о с т о ч н ы м , н а р о д а м . О д н о в р е ­м ен н о они с и м п а т и з и р о в а л и , с о о т в е т с т в е н н о с в о и м п о л и ­т и ч е с к и м с к л о н н о с т я м , т е м или д р у г и м и с т о р и ч е с к и м л и ­цам р и м с к о й р а б о в л а д е л ь ч е с к о й р е с п у б л и к и и я в н о и д е а ­л и з и р о в а л и их. И т а л ь я н с к и й , н а п р и м е р , у ч е н ы й Ф е р р е р о , с ч и т а ю щ и й с я одним из к р у п н ы х б у р ж у а з н ы х и с т о р и к о в ,

- 245

«

н а з ы в а е т Л у к у л л а , к о т о р ы й бы л г р а б и т е л е м и м о г и л ь щ и ­ком б о г а т ы х и п ы ш н ы х г о р о д о в и э л л и н и сти ч е ск о й к у л ь ­т у р ы П о н та , з а щ и т н и к о м и п о к р о в и т е л е м эл л и н и зм а . „ П о ­в с ю д у он ( Л у к у л л ) ,— г о в о р и т Ф е р р е р о , — р а з г р а б л я л в е л и ­кие с о к р о в и щ а , н а с л а ж д а л с я р о л ь ю в е л и к о г о п о к р о в и т е л и э л л и н и зи а , по с в о е м у в ы с к а з ы в а я к а п р и зн ы е в ы х о д к и в е ­л и к о д у ш и я , б е с п р и м е р н о г о в воен н о й и с т о р и и Р и м а " 1. М о м м с е н и ’ ей н а к не т о л ь к о не о б р а т и л и вн и м ан и я на к у л ь т у р н у ю и п р о г р е с с и в н у ю д е я т е л ь н о с т ь Т и гр а н а в А р ­м ении, но они д а ж е о с н о в а н и е им э л л и н и с т и ч е с к о г о г о р о ­д а Т и г р а н о к е р т а , к о т о р ы й д о л ж е н бы л с т а т ь ц е н т р о м и о п о р о й эл л и н и зац и и и р а з в и т и я к у л ь т у р ы в е г о о т с т а л о й с т р а н е , ск л о н н ы б ы ли п р и п и с а т ь д е с п о т и ч е с к о й п р и х о ти и ки ч л и во й н ад м е н н о с т и Т и г р а н а . В „ Р и м с к о й и сто р и и " М о м м с е н а ясн о за м е т н о , к р о м е т о г о , е г о я в н о н е п р и я зн е н ­н ое о т н о ш е н и е к В о с т о к у и н а р о д а м А зии . Он о с о б о п о д ­ч е р к и в а е т , н а п р и м е р , ч т о на В ч с т о к е „п о д д а н н ы й в е р е н к а к с о б а к а , и ф а л ь ш и в , к а к с о б а к а 1*2. П о е г о мнению , ази- а т ц а м с в о й с т в е н н а „ г о т о в н о с т ь п р и н и м а т ь на с е б я в у г о д ­л и в о с т ь с у л т а н у р о л ь п а л а ч а ” ®. Т а к о е п р о и з в о л ь н о е и н е ­о б о с н о в а н н о е п ри н и ж ен и е « п о д д а н н ы х 11 ф е о д а л ь н о г о В о ­с т о к а и, н а о б о р о т , я в н ая и д е а л и за ц и я Л у к у л л а и П ом п еи , а так ж е- и р е с п у б л и к а н с к о г о р а б о в л а д е л ь ч е с к о г о Ри м а, я в л я я с ь ан т и н ау ч н о й т е н д е н ц и е й , м е ш а л и , к о н еч н о , в ы я с ­н ен и ю в р а б о т а х М о м м с е н а , Р е й н а к а и Ф е р р е р о д е й с т в и ­т е л ь н о й и н е п р и к р а ш е н н о й и с т о р и и Р и м а и В о с т о к а в э п о ­х у Т и г р а н а В т о р о г о .

Н ам к а ж е т с я , к р о м е т о г о , ч т о с л е д у е т р е ш и т е л ь н е й ­ш и м о б р а з о м о т в е р г н у т ь г о с п о д с т в у ю щ е е в е в р о п е й с к о й и с т о р и о г р а ф и и м нен и е , б у д т о бы п о н ти й ск о -р и м ск и е и а р ­м я н о -р и м ск и е вой н ы им ели х а р а к т е р к р а й н е о ж е с т о ч е н н о й о б щ е -н а ц и о н а л ь н о й и с в я щ е н н о - р е л и г и о з н о й б о р ь б ы В о с т о ­

1 С м . „В е л и ч и е и п ад ен и е Р и м а " , т . 1, п е р е в о д А. З а х а р о и а,

М о ск в а 1915. с тр . 184.

2 .Р и м с к а я и с т о р и я * , т . II, п е р е в о д В . Н . Н • в е д о м с к о г о ,М о с к в а 1887, с т р . 271. *

3 1Ыс1ет, с т р . 290.

246 •

ка с З а п а д о м 1. М о м м с е н н а х о д и т д а ж е в о з м о ж н ы м у т в е р ж ­д а т ь , ч т о эти войны .б ы л и н ач ал о м в о с с т а н и я п р о т и в р и м ­лян , в ы з в а н н о г о с о в е р ш е н н о иными и г о р а з д о б о л е е г л у ­б о к и м и п ричинами н е с о ч у в с т в и я ,— они б ы ли н ач ал о м р е а к ­ции а з и а т ц е в п р о т и в з а п а д н ы х н а р о д о в " * . Т о ч н о т а к ж е у- к а з ы в а е т и Р ей нак , ч т о эги войны б ы л и п р о я в л е н и е м „ с т а ­р о г о а н т а г о н и з м а Азии и Е в р о п ы ’ *. Н а с а м о м ж е д е л е эти нойны, п р е д п р и н я т ы е р а б о в л а д е л ь ч е с к и м р е с п у б л и к а н с к и м Р и м ом с ц е л ь ю о г р а б л е н и я и ф и н а н с о в о й э к с п л о а т а ц и и в о с т о ч н ы х с т р а н , в е л и с ь не п р о т и в „ в а р в а р с к о г о " В о с т о ­ка, а п р о т и в д в у х п р о г р е с с и в н ы х м о н а р х о в , к о т о р ы е в с я ­чески с т р е м и л и с ь п р е о б р а з о в а т ь с в о и г о с у д а р с т в а п у т е м ш и р о к о г о н а с а ж д е н и я в них г о р о д о в г р е ч е с к о г о тип.-ւ и э л л и н и с т и ч е с к о й к у л ь т у р ы , а т а к ж е и р а з в и т и я т о р г о в л и , р е м е с л и п р о м ы ш л е н н о с т и . О б э т о й п р е о б р а з о в а т е л ь н о й д е я т е л ь н о с т и М и т р и д а т а и Т и г р г н а с л е д у е т , к а к нам к а ­ж е т с я , п р и з н а т ь п р а в и л ь н ы м м н ен и е ф р а н ц у з с к о г о у ч е н о ­го М о р г а н а . г С о к р у ш и в М и т р и д а т а и Т и г р а н а ,— г о в о р и т М о р г а н , — р и м л ян е кл ал и к о н е ц м а к е д о н с к о й к у л ь т у р е в Азии, в к о т о р о й из в с е х п р е ж н и х г о с у д а р с т в , в о з н и к ш и х п о с л е з а в о е в а н и я А л е к с а н л р а В е л и к о г о , о с т а в а л и с ь л и ш ь о б л о м к и и т о л ь к о ц а р ь к и , н е с п о с о б н ы е п о д д е р ж а т ь б ы л у ю с л а в у э л л и н о в . Д в а в е л и к и х ц аря П о н т а и А рм ен и и бы ли п о сл е д н и м и м о н а р х а м и , к о т о р ы е б ы л и с п о с о б н ы в о з р о д и т ь в с в о и х г о с у д а р с т в а х п еред сГвую ц и в и л и за ц и ю Э л л а д ы " * .

И з С к а з а н н о г о ви д н о , ч т о г л а в н а я о т в е т с т в е н н о с т ь з а п о зд н е й ш и й к у л ь т у р н ы й р е г р е с с Б л и ж н е г о В о с т о к а в с е ц е ­л о л о ж и т с я на Рим. И м п е р и а л и с т и ч е с к а я р е с п у б л и к а не т о л ь к о р а з г р а б и л а и о п у с т о ш и л а б л и ж н е в о с т о ч н ы е с т р а н ы в о в р е м я з а в о е в а т е л ь н ы х п о х о д о в , но она п р о д о л ж а л а р а ­з о р и т ь их и п о с л е п о д ч и н е н и я р и м с к о й в л а с т и п у т е м ж е ­с т о ч а й ш е й ф и н а н с о в о й и р о с т о в щ и ч е с к о й э к с п л о а т а ц и и .

1 С м . М о м м с е н , Р и м ская и сто р и я , т . III, М о с к в а 1887, с т р . 5 9 — 6 0 и К е 1 ո а с հ, ЛШ1чг1йа1е ЕираЮ г, с т р . 3 6 5 .

5 1Ы йеш , т . II, п е р е в о д Н е в е д о м с к о г о , М о с к в а 1887, стр . 273.3 МШ1Г1<1а1е ЕираЮ г, с тр . XI. •4 С м . Л а с к и е з Йе М о г ջ а п , Н1з№1ге <1е реир1е агтё Ш е п , Р а г !» ՛

1919, с т р . 80.

247

К а к и з в е с т н о , б е с п р е р ы в н ы м п о т о к о м н а п р а в л я л и с ь в И т а ­л и ю и Рим р а с х и щ е н н ы е б о г а т с т в а и с о к р о в и щ а В о с т о к а и у в о д и л о с ь в раб ств .о е г о с е л ь с к о е , р а б о ч е е и р е м е с л е н ­н ое н а с е л е н и е . Н е т р у д н о п о э т о м у за к л ю ч и т ՜ . , ч т о п р и ч и ­ной н е н а в и ст и и а н т а г о н и зм а , к ак и г л у б о к о г о р а з р ы в а , с у щ е с т в о в а в ш е г о в п о с л е д у ю щ и е в е к а м е ж д у В о с т о к о м и З а п а д о м , б ы л , г л а в н ы м о б р а з о м , р а б о в л а д е л ь ч е с к и й и р о ­с т о в щ и ч е с к и й Рим.

В з а к л ю ч е н и е мы с ч и т а е м н у ж н ы м о т м е т и т ь т а к ж е , ч т о в о т л и ч и е о т р а б о т М о м м с е н а , Р е й н а к а , Ф е р р е р о и д р . , в к о т о р ы х и с т о р и я Т и гр а н и д с к о й А рм ен и и и з л о ж е н а б е г л о и с ж а т о , в з а в и с и м о с т и и с в я зи с и с т о р и е й Ри м а или ж е П он та , в н а ш е м и с с л е д о в а н и и она в п е р в ы е п о д ­р о б н о и з у ч е н а в р а м к а х и сто р и и сам о й А рм ении, с к о т о ­р о й н а зв а н н ы е у ч е н ы е не б ы л и о б с т о я т е л ь н о -знакомы.

Н е с ч и т а е м и зл и ш н и м т а к ж е у к а з а т ь , ч т о при п о м о щ и в ы в о д о в н е д а в н о и з д а н н о г о и с т о р и к о - г е о г р а ф и ч е с к о г о м о е ­го и с с л е д о в а н и я , в к о т о р о м т о ч н о о п р е д е л е н ы н ап р а в л е н и я д р е в н и х м а г и с т р а л ь н ы х п у т е й А рм ен и и и у с т а н о в л е н ы н а зв а н и я и м е с т о п о л о ж е н и я б о л ь ш и н с т в а ста н ц и о н н ы х п у н к т о в м и р о в о й р и м ск о й к а р т ы ТаЬи1а Р еи Н п ^ еп а п а , в н а с т о я щ е й н аш е й р а б о т е вы я сн ен ы в п е р в ы е т а к ж е невы - я с н е н ы е м а р ш р у т ы рим ских в о й с к в А рм ен и и и З а к а в к а ­з ь е и п р и в е д е н ы с е м ь м а р ш р у т н ы х к а р т , и л л ю с т р и р у ю щ и х в о е н н ы е п о х о д ы Л у к у л л а и П о м п е я .

248 *

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

<1. ՍէՈա^աբա%...................................................... • , , ,' 2 . Ա ո ա բ ա վ ո ր Ա ս ի ա յի ք ա ղ ս /ք ա ք լ ա ն ո ւ աՊւււէ հ ս ա (յ ա՛հ ղ ր ո է ,թ յուզելէ

Տ ի գ ր ա ն Р - ի ր ւ ւ ո ա Հ

3 . Ա ր ա ա ղ ն и յ ա ն Հ ա ր ս ա ո ւ թ յո ւ ն լ լ ե Տ ի գ ր ա ն Р - ը .

4 . Հ ա յ- պ ո ն տ ա կ ա ՛հ դ ա շ ի ն ք ը և Տ ի ղ բ ա ն Р - ի ա ր շ ա վ ա ն ք ը Կ ա պ

պ ա ղ ո վ կ ի ա . . , . . .

5 . Մ ի Հ ր ղ ա տ յա ն ա ո ա ջ ի ն ո լա ւ ո ե ր ա ղ մ ը { 8 8 — 8 4 թ . )

6 . Տ ի գ ր ա ն Р - ի ն վ ս ւ ճ ո ւ 1 /ն հ ր ը • * * • ■ •

7 . Հ ե լ լ ե ն ի զ մ ի զ ո ր ե ղ ա ա ո է. մ ը Հ ա յա ս ա ա ն ա մ ե Տ ի զ ր ա ն ա /լե ր ւ ո ք ա

1 ա ք 1 ' 4 ' Ո ո ւ մ ր . . • . . .

8 . Մ ի Հ ր ղ ա տ յա ն յն ր ր ո ր ղ . ո լա տ ե ր ա ղ մ ը ե Մ ի Հ ր գ ա տ ի ւի ա ի ւո է ս տ

Հ ա յ ա ս ա ա ն . . . . . . . . .

9 . Լ ո ւ կ ո ւ լ լ ո ս ր պ ա Հ ա ն ^ ո ւ մ ե Հ ա ն ձ ն ե լ ի ր ե ն Մ ի Հ ր գ ա տ ի ն ն ն ա

ք ս ա ո լա տ ր ա ս տ վ ո ւ մ ե պ ա տ ե ր ա ղ մ ի . . . .

1 0 . Լ ո ւ .կ ո լ լ լո ս ի Հ ա ն կ ա ր ծ ա (լ Էւ Հ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը ն ա ո ա ջ ի ն ր ն ղ Հ ա ր ո ւ ՝

մ ը Հ ա յե ր ի Հ ե տ . * . . . . . . ".

1 1 . Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի պ ա շ ա ր ո ւ մ ը ե Տ ի գ ր ա ն ի ա ն ո ա կ ւ յո ւ թ յ ո ւ ն ր Մ ի

Հ ր ր դ ա ա ի Հ ե տ » . . . .

12. Մ ե ծ ճ ա կ ա տ ա մ ա ր տ ք Տ ի գ ր ա ն ա կ ե ր տ ի մ ո ա . է1 3 . Տ ի ղ ր ա ն ա կ ն ր ա ի ա ռ ո ւ մ ը ե Տ ի գ ր ա ն ի ա շ ի ւ ա ր Հ ա կ ա լ մ ն ծ ՜ սլն

ա ո ւ թ յ ա ն ր ա յ ր ա յա .մ ր . . . . . . .

1 4 . 6 8 թ վ ի կ ո ի կ ն ն ր ր Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ /ւ Մ ի գ ա գ ե տ ք ո ւ մ

1 5 . Տ ի գ ր ա ն ի և Մ ի Հ ր ղ ս ո ո ի Հ ա ղ թ ա կ ա ն ա ռ ա ջ շ ա ր ժ ո ւ մ ը ե Լ ո լկ ո ւ

լ ո ս ի ն ա Հ ա ն * ը

1 6 . Պ ո մ ս լե յո ս ի ա ր շ ա վ ա ն ք ը Պ ո ն ւո ո ս ե Մ ի Հ ր գ ա տ ի պ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը

1 7 . Տ ի գ ր ա ն ի Հ ա շ տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Պ ո մ պ ե յո ս ի Հ ե տ . . .

1 8 . Հ ա յա ս տ ա ն ը ն մ յ ո ւ ս Հ ա ր ե ա ն յք ե ր կ ր ն ե ր ը Պ ո մ պ ե յո ս ի ա ր շ ա

վ ա ն ք ի у Հ ե տ ո . . . . . . . .

* 1 9 . Վ ե ր ջ ա բ ա ն . . . . . գ

Եչ7— 12

1 3 — 1!)

20 —29

3 0 - з а 37— 411 4 7 — 5 5

З в — 72

7 3 —83

8 4 — 92

93 — 103

104— 112113— 131

132— 130140— 160

101— 170 171— 185 186 - 200 201—213 201—213 213— 213

ՑԱՆԿ Ա Ղ Բ ՅՈ Ւ Ր Ն Ե Ր Ի , ԳՐԱ ԿԱՆՈՒԹՅԱ Ն Յ ե Վ . 2Ա ՏՈ ՒԿ Ա ՆՈ ՒՆ ՆԵ ՐԻ

Ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի Հա մ ա ռոտ տ ե ս ա թ յ ո ւ ն

Յ ա ն կ ա ղ բ յո ւ ր ն ե ր ի . . .

Ցանկ ղրականության(էա նկ Հա տ ու կ ա ն ո ւ ն ն ե ր ի .

219— 2222 2 3 —22622 7 — 2302 31— 240

249

Ժամանակագրական աղյուսակ . . . . .П р ед и сл о ви е к и сслед ован и ю .Т и г р а н в то р о й и Р и м *

ծճ 2 4 1 — 2 4 2

2 4 3 — 2 4 $

ՆԿՍԼՐՆեՐ ՅեՎ. ՔԱՐՏե*ՆեՐ

Ֆարկին-Տիգրանակերտ քաղաքր . . . . . . . 6'է'Ֆարկին-- Հյուսիսա յին պարիսպի ավերակները . . . . 6ՏՖարկին— ա րևելյա ն պարիսպի ավերակն երր . . . . 70Արշակունի Հա յ թագավորի Հունարեն ա րձա նա գրությունը ԼՖար­

կին ի Հյուսիսա յին պարիսպի վրա) , , . , . 71Լուկուլլոսի ՃանապարՀը Ծոփքի վրայով դեպի Տիղրանակերա 00Տիգրանակերաի ճակատամարտն ըստ Պլուտարքոսի և ԵրՀալաղի 123Տիգրանակերտի ճակատամարտն ըստ Ապպիանոսի -. 125Լուկուլլոսի ՃանապարՀը Կորղուքից Մ դո դաշտ . . . . 147Լուկուլլոսի ՃանապարՀը դեպի Արտաչատ . . . . . 151Պոմպեյ ոսի ՃանապարՀը Փոքր Հա յքից դեպի Արտաչաա , . 180Պոմպեյոսի ՃանապարՀը Արտաշատից Իրեր իա և այնտեղից Ս կ-

ր ա ս տ ո պ ո լի ս ֊Ֆ ա զ ի ս ............................................................................ 100Պոմպե յոսի ՃանապարՀը V երաստ ո պո լսի ց Աղվանբ , . 20ՏՊոմպե յոսի ճանապարՀն Աղվանքից Փոքր Հա յք . . . . 205-

ձեի, է՛՛դ ՛սգի լ* /* սլգագլ,11 Վ* Մ ան ոսկյան

Հւււ(ււ\Ավսւծ Լ Ш1'ЧШ1|1'И1 ]ւյա(ւ 2 (ւււյհ ւք^՚եւ՚ի 1939 (»., ււ»ու՚ա<|14իսծ Լ տպա գա սրյւսԱ 9 Ьш Ц^ш р )! 1940 р ., «ПипЦ^сф յիս» դու* (л 1075, Ьгш«*. № 51, պւսհվնւ* № 72. я^гш Л 3 0 0 0 , տւսլացոսկան 16 ւքւսւքուլ, 1 *Гш-

«քուլոււք 3 8 ,4 0 0 »պ ա ք ո ս 1 |ա Տ (լիճ:

11лГ«Г>«||(|-[| տււ|ււււ՚ւււ1ւ, տ}1ւքեւ(ա1ւ, 1.1*1ւիճ(ւ վւ. № 6 7 յ

» *■ Л- *333(*Й-

, էծքյ - ; -է ՜ ; ,՜ IV* — У . . > ՚ •■| ՚ ՚ :

ձ՝Հ/է >*>'"՛■ ՛՛*»!»ЯИ

!դ"՚; !5 :^ В Д |(ДО

տ ա ա ա ւ տ

ейчайй|адирв3№ч:Й

; ; •՛,Д н у ՛.-. ՛; <?. \ ][■{;՝ ■ ■ ■

/ п - * Ы \ ;՝;'> {* * * т#Л У 'р &

'■ у & Я & Ж ф & у А м V-\-Հէ--ՀէՓ& &•*»»5 ՞**՞-՜ :՞%' ֊՛ ^ ! ‘:՜!;Լ->Й5յ;1"-1!^"!!«•.՛•'• <■ -к, - ■-.; Эй»;*?! Д-՛-^

; Й ՜ Տ Տ Հ $ 8 ^ ճ ^ « № « Ջ չ ■■; ХЙ՝