“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

1

БАЯН­ӨЛГИЙ АЙМГИЙН СТАТИСТИКИЙН ХЭЛТЭС

БАЯН­ӨЛГИЙ АЙМГИЙН АЖИЛ ЭРХЛЭЛТИЙН БАЙДАЛ

/2014 он/

Өлгий хот 2015 он

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

2

Гарчиг

1.Ойлголт тодорхойлолт, судалгааны товч агуулга 4­6

2.Суурин хүн амын насны бүтэц ажил эрхлэлт 7­8

3.Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам 9­10

4. Баруун бүсийн үзүүлэлтүүдийн зэрэгцүүлэлт 11

5.Хөдөлмөрийн чадваргүй хүн ам, суралцагчид 12­13

6.Хөдөлмөрийн насны хүн ам, их, бага үзүүлэлт 14­15

7.Ажиллагсад, эдийн засгийн салбарын ангилалаар 16­19

7.Ажилгүйчүүд, ажилгүйдлийн түвшин 20­22

8.Шинэ ажлын байр, бүтэц 23­24

9.Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн зарцуулалт 25­27

10.Дүгнэлт 28

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

3

Танилцуулгыг хянан, тохиосон: Х.Бахыт

Танилцуулгыг нэгтгэн боловсруулсан: Ш.Манзелхан

Санал хүсэлт байвал доорх хаягаар холбоо барина уу.

Баян­Өлгий аймгийн Статистикийн хэлтэс Засаг даргын тамгын газрын байр

Е­mail: bayan­ulgii@nso.mn Утас: 70422432 ,70422322

Интернет хаяг: //www.nso.mn/bayan­ulgii/

Баян­Өлгий аймгийн Статистикийн хэлтэс Өлгий хот, 2015 оны 06­р сар

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

4

Танилцуулгад орсон үзүүлэлтүүдийн ойлголт, тодорхойлолт, тооцсон аргачлал

Ажиллах хүч буюу эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам ­ Үндэсний тооцооны системийн хүрээнд,тухайн цаг хугацаанд бүтээгдхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлэхэд ажиллах цаг хугацаанд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, үйлчилгээ үзүүлхэд ажиллах хүчээ нийлүүлж байгаа ажиллагч, нийлүүлэхэд бэлэн байгаа ажилгүй иргэдийг хамруулна.Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам (ажиллах хүч) ­ыг эдийн засгийн байнгын идэвхтэй хүн ам, эдийн засгийн тухайн үеийн идэвхтэй хүн ам гэж хоёр ангилна.

Эдийн засгийн идэвхитэй хүн амыг урт хугацаагаар буюу хуанлийн жилээр хэмжигдэх байнгын идэвхитэй хүн ам, нэг долоо хоног буюу нэг өдрийн хугацаагаар хэмжигдэх тухайн үеийн идэвхитэй хүн ам гэсэн хоёр аргаар тодорхойлдог. Энд орсон ажиллах хүч буюу эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам нь “байнгын идэвхи” гэсэн ойлголтонд тулгуурласан ба нөгөө талаар Монгол улсын хуулиар тогтоосон хөдөлмөрийн насны хүрээнд багтах хүн ам тул 2000 оны хүн ам, орон сууцны тооллого, 2002­2003 болон 2006­2007 оны Ажиллах хүчний түүвэр судалгааны үед хэрэглэсэн “тухайн үеийн идэвхи”­ээр тодорхойлсон эдийн засгийн идэвхитэй хүн амаас зөрүүтэй учир тоо нь өөр өөр байгаа болно. Хөдөлмөрийн насны ажил эрхлээгүй, халамж үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлгүй хүмүүс, хөдөлмөрийн насны суралцагчид, хугацаат цэргийн албан хаагчид, хоригдол хүмүүс ажиллах хүчинд хамрагдаагүй болно.

Ажил эрхэлдэг хүн ам буюу ажиллагч гэж цалин хөлс, орлого олох зорилгоор эдийн засгийн үйл ажиллагаанд оролцож, хөдөлмөр эрхлэлтийн аль нэг хэв шинж (статус)­д хамрагдаж буй иргэнийг хэлнэ.Цалин хөлс, орлого олох зорилгоор эдийн засгийн үйл ажиллагаанд сүүлийн долоо хоногт нэгээс дээш цагаар оролцсон бол ажиллагч гэж үзнэ. Аж ахуйн нэгж, байгууллагын орон тоонд ажиллагч, албан бус хөдөлмөр эрхлэгч, гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч, улирлын чанартай ажиллагчид, түр ажилтан, бүрэн бус цагаар ажиллагчид мөн ажилтай мөртлөө тодорхой шалтгаанаар (өвчтэй, чөлөөтэй, амралттай г.м) ажиллаагүй хүмүүс хамрагдсан.

Ажилгүйчүүд буюу ажилгүй иргэн – Монгол Улсын хуулиар зөвшөөрөгдсөн хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрлөх чадвартай, тухайн хугацаанд ажилгүй байсан, ажил хийхэд бэлэн, ажил идэвхтэй хайж байгаа хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай иргэнийг хэлнэ. ­“ажилгүй байсан” гэж сүүлийн долоо хоногт Хөдөлмөрийн тухай болон Иргэний хуулийн 359 дүгээр зүйлд заасан хөлсөөр болон ажил гүйцэтгэх гэрээгээр ямар нэг ажил гүйцэтгээгүй, хувиараа ажил, үйлчилгээ эрхэлж орлого олоогүй байхыг; ­“ажил хийхэд бэлэн” гэж Хөдөлмөрийн тухай болон Иргэний хуулийн 359 дүгээр зүйлд заасан хөлсөөр ажиллах болон ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулахаас татгалзахгүй байхыг; ­“ажил идэвхтэй хайж байгаа ” гэж ажилд зуучлах төрийн болон хувийн байгууллагад бүртгүүлж, нэгээс доошгүй удаа ажлын байрны талаар мэдээлэл авсан эсхүл ажлын зар, цахим хуудсаар ажил олгогчид хандах, нийтийн үйлчилгээний газруудын мэдээллийн самбар, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд зар тавих зэрэг ажил олох оролдлого идэвхтэй хийснийг тус тус ойлгоно.

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

5

Ажиллах хүчний хөдөлмөр оролцооны түвшин – Ажиллах хүч буюу эдийн засгийн идэвхтэй хүн амыг хөдөлмөрийн насны хүн амд харьцуулсан хувь.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин – Ажиллагчдын тоог эдийн засгийн идэвхтэй хүн амын тоонд харьцуулсан хувь.

Ажилгүйдлийн түвшин – Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоог эдийн засгийн идэвхтэй хүн амд харьцуулсан хувь.

Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн хувь – Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоог эдийн засгийн идэвхтэй хүн амд харьцуулсан хувь.

Хүн ам зүйн ачаалал – Хөдөлмөрийн насны нэг хүн амд ногдох хөдөлмөрийн насанд хүрээгүй, хөдөлмөрийн нас хэтэрсэн хүний тоо

Хөдөлмөр эрхлээгүй хүн ам – Хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай, хөлсний болон хувиараа хөдөлмөр эрхэлж цалин, хөлс, орлого олдоггүй, хүндэтгэх ба бусад (хөдөлмөр эрхлэх хүсэл сонирхолгүй, хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний хэлтэст бүртгэлгүй боловч ажил хайж байгаа, тодорхой шалтгаангүй г.м) шалтгаангаар ажил идэвхитэй эрж хайхгүй байгаа хүн ам.Гэхдээ эдгээрт бүх шатны сургуульд өдрөөр суралцагчид, хугацаат цэргийн албан хаагчид, хоригдол, хөдөлмөрийн насны чадваргүй хүмүүс ороогүй.

Хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадваргүй хүн ам – Хөдөлмөрийн насны, албан ёсны эрх бүхий байгууллагын нотолгоогоор хөдөлмөрийн чадвараа 6 сараас дээш хугацаагаар түр болон бүрмөсөн алдсан нь тогтоогдсон хөгжлийн бэрхшээлтэй болон холбогдох хуулийн дагуу тэтгэврийн наснаасаа өмнө тэтгэвэр тогтоолгосон (тэтгэвэр тогтоолгоод ажиллаж байгаа хүн орохгүй) хүмүүс.

Хөдөлмөрийн насны суралцагчид – Хөдөлмөрийн насны, хөдөлмөрийн чадвартай их, дээд сургууль, коллеж, тусгай мэргэжлийн анхан болон дунд шатны сургууль, мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, 6 сараас дээш хугацаагаар мэргэжлийн сургалтанд хамрагдагчид, ЕБС­д суралцаж буй иргэд орно.

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

6

Оршил Хүн амын ажил эрхлэлтийн судалгааны үзүүлэлтүүдийг сум, хорооны нутаг

дэвсгэрт 6 сараас дээш хугацаагаар оршин суугаа (Монгол Улсын харьяат, манай улсад удаан хугацаагаар оршин сууж байгаа гадаадын болон цагаач иргэд) суурийн хүн амаар гаргадаг.

Энэхүү судалгаанд аймгийн нийт хүн амын чухам хэдэн хувь нь ажил хөдөлмөр эрхэлж байгаа, ажиллах хүч буюу эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам, ажил эрхэлдэг хүн ам буюу ажиллагчид, ажилгүйчүүд, ажил эрхлээгүй хүн амын тоо хэд байгаа, хүн ам зүйн ачаалал, ажиллах хүчний хөдөлмөр оролцоо, ажил эрхлэлт, ажилгүйдлийн түвшин ямар байгааг харуулж, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн өгөөжийг тооцож, үнэлэлт дүгнэлт өгч байна. Улсын хэмжээгээр ажил эрхлэлтийн үзүүлэлтүүдийг ажил эрхлэлтийн судалгааны үр дүнгээр тооцож байгаа болохоор зарим үзүүлэлтүүдийн зэрэгцүүлэлт урьд жилүүдийнхээс хэлбэлзэлтэй гарсан болно. Гэхдээ аймгийн түвшинд урьдийн адилаар Хөдөлмөрийн нөөцийн тайлангаар дотоод мэдээлэлээр, хураангуй үзүүлэлтээр авч байгаа болохоор зарим үзүүлэлтүүд аймаг бүсийн түвшинд ялгаатай гарч байгаа нь судалгаанаас харагдаж байна.

Судалгааны товч агуулга

Энэ судалгааны гол зорилго нь эдийн засгийн идэвхтэй хүн амыг тодорхойлж, түүнээс ажиллах хүчний хөдөлмөр оролцооны түвшин, ажил эрхлэлтийн түвшин, ажилгүйдлийн түвшинг тооцож зэрэгцүүлэхэд оршино. Эдгээр үзүүлэлтүүдийг аймгийн түвшин, сумуудаар гаргасан. Мөн судалгаанд эдийн засгийн үйл ажиллгааны салбар хөдөлмөрийн чадваргүй болон ажил хөдөлмөр эрхлээгүй хүн ам, насны бүлгээр харууллаа.

Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлийн өнөөгийн байдал нь ажиллах хүчний урсгал хөдөлгөөн ихтэй, ажиллагсдын бүтээмж бага, хөдөлмөрийн үнэлэмж доогуур хөдөлмөрийн зах зээлд ажиллах хүчний өрсөлдөх чадвар хангалтгүй, ажилгүйчүүдийн дүнд мэргэжлийн хүмүүсийн хувь хэмжээ их байгаа зэрэг сөрөг асуудлууд байна.

Аливаа улс орны эдийн засгийн хөгжил, иргэдийнх нь аж байдал, амжиргааны ерөнхий түвшин нь хүн амынхаа ажил эрхлэлтийн түвшинтэй зохих ёсоор холбоотой байдаг. Өндөр боловсролтой, ур чадвартай ажиллах хүч бол тухайн улс орны хөгжлийг тодорхойлогч нэгэн гол хүчин зүйл. Тухайн орны ажиллах хүч, ажил эрхлэлтийн байдал нь хүн амын насны бүтцээс шууд хамааралтай байдаг. Жил бүр хөдөлмөрийн насанд шилжиж байгаа хүний тоо, хөдөлмөрийн наснаас гарч байгаа хүний тооны зөрүү нь хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадвартай хүний цэвэр өсөлтийг харуулна. Хөдөлмарийн насанд шилжих хүний тоо нь тайлант жилээс 15 жилийн өмнөх төрөлтийн түвшин, нялхсын болон хүүхдийн нас баралтын түвшингээс хамаардаг билээ.

Аймгийнхаа суурин хүн амын бүтцийг 2010­2014 оны байдлаар авч үзвэл 16 хүртэлх насны хүүхдийн дүнд эзлэх хувийн жин 2011,2012,2014 онуудад аажмаар буурч байгаад 2013 онд 1.8 пунктээр, хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувь нь өмнөх оноос 1.5 пунктээр, өндөр настаны эзлэх хувийн жин өмнөх онуудад ижил түвшинд байгаад 2014 онд 0.2 пунктээр өссөн байна.(Хүснэгт 1)

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

7

Хүснэгт 1

Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо 2014 онд 2010 оныхоос 5.4 хувь, 2011 оныхоос 3.9 хувь, 2012 оныхоос 4.1 хувь, 2013 5.1 оноос хувиар өссөн нь тухайн насныхны орон нутагт тогтвор суурьшилтай амьдарч байгааг харуулж байна. 16­59 насныхан аймгийн хүн амын 58.7 хувийг эзэлж байгаа нь манай аймагт хөдөлмөрийн хангалттай нөөц байгааг харуулж байна.

Хүснэгт 2

Хөдөлмөрийн насны суралцагчдын тоо жил дараалан буурч байгаа нь өөр аймаг, хотууд болон гадаадын их, дээд сургуулиудад суралцагчын тоо нэмэгдэж, өөрийн аймагтаа суралцагчид багасаж байгааг харуулж байна. Ажиллах хүч буюу эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам 5.6 хувиар, ажиллагчид 5.3 хувиар, бүртгэлтэй ажилгүйчүүд 13.2 хувиар, ажил эрхлээгүй хүн амын тоо 4.8 хувиар нэмэгдсэн нь хөдөлмөр эрхлэлтийн байгууллагад бүртгэлтэй албн ёсны ажилгүйчүүдээр тооцсон ажилгүйдлийн түвшин 6.4 хувь болсон байна.

Суурин хүн амын насны бүтэц

2014 2010

2014 2011

2014 2012

2014 2013 2010 2011 2012 2013 2014

Суурин хүн ам ­ Бүгд 89191 89374 88952 90878 93165 104.5 104.2 104.7 102.5 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

Үүнээс:16 хүртэлх настай 32804 32336 31980 34317 33691 102.7 104.2 105.4 98.2 36.8 36.2 36.0 37.8 36.2 Хөдөлмөрийн насны /16­59 настай/ 51846 52604 52505 51982 54650 105.4 103.9 104.1 105.1 58.1 58.9 59.0 57.2 58.7

Хөдөлмөрийн нас хэтэрсэн / 60 ба дээш /

4541 4434 4467 4579 4824 106.2 108.8 108.0 105.4 5.1 5.0 5.0 5.0 5.2

2013 2010 2011 2012 2014

Хүн амын ажил эрхлэлт

2013 2014 2014 2010

2014 2011

2014 2012

2014 2013

51846 52604 52505 51982 54650 105.4 103.9 104.1 105.1

30468 31477 30568 31204 32953 108.2 104.7 107.8 105.6 29328 29877 29526 29855 31426 107.2 105.2 106.4 105.3

1140 1600 1042 1349 1527 133.9 95.4 146.5 113.2

10800 12816 8256 8354 8759 81.1 68.3 106.1 104.8

6521 5988 5559 4632 4145 63.6 69.2 74.6 89.5

58.8 59.8 58.2 60.0 60.3 102.6 100.8 103.6 100.5

96.3 94.9 96.6 95.7 95.4 99.1 100.5 98.8 99.7

3.7 5.1 3.4 4.3 4.6 122.9 90.5 134.9 106.4

2010 2011 2012

Ажиллах хүчний хөдөлмөр оролцооны түвшин (%)

Ажил эрхлэлтийн түвшин (%)

Ажилгүйдлийн түвшин ** (%)

өсөлт, бууралт

Хөдөлмөрийн насны хүн ам Эдийн засгийн идэвхтэй хүн ам Ажиллагчид Хөдөлмөрийн хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүд Ажил эрхлээгүй хүн ам Хөдөлмөрийн насны суралцагчид

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

8

Хүснэгт 3

Улс орнууд хүн амынхаа хөгжлийн ирээдүйн хандлагыг урьдчилан тодорхойлохдоо хүн ам зүйн ачааллыг харгалзан үздэг.Манай аймагт хүн ам зүйн ачаалал буюу хөдөлмөрийн насны нэг хүнд ногдох тэжээлгэгч хүний тооны харьцаа 2005 онд 0.69 байсан бол таван жилийн дараа буюу 2010 онд 0.72 болж 0.03 пунктээр нэмэгдсэн байна. 2014 оны хүн ам зүйн ачаалал өмнөх оныхоос 0.01 пунктээр нэмэгдэж 0.70 хувьтай болсон байна.

Хүснэгт 4

Хөдөлмөрийн зах зээлийн хөгжил, хүн амын эдийн засгийн идэвхтэй байдлыг харуулдаг гол үзүүлэлт болох ажиллах хүчний оролцооны түвшин 2014 онд 60.3 болж 2013 оныхоос 0.3 хувиар нэмэгдсэн байна. Ажиллах хүчний оролцооны түвшинг сумаар авч үзвэл Ногооннуур,Цэнгэл, Алтай, Буянт, Толбо, Улаанхус, Сагсай сумдад хамгийн өндөр буюу 83.3­71.0 хувьтай, Өлгий, Цагааннуур, Баяннуур, Бугат сумдад хамгийн бага буюу 41.1­58.0 хувьтай байна. Ажиллах хүчний оролцооны түвшинг сүүлийн жилүүдээр зэрэгцүүлэхэд өмнөх онууд буюу 2010­2011 оныхоос 7.8­6.4 хувиар буурч, 2012 оныхоос 3.6 хувиар, 2013 оныхоос 0.4 хувиар тус тус өссөн байна.

2000 2005 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0­15 насны хүн ам 39494 35836 33655 34698 32804 32336 31980 32454 33691

Хөдөлмөрийн насны хүн ам 50789 56548 55503 53589 51846 52604 52505 53845 54650

Өндөр настаны тоо 3811 3374 4773 4730 4541 4434 4467 4579 4824

Хүн ам зүйн ачаалал 0.85 0.69 0.69 0.74 0.72 0.70 0.69 0.69 0.70

Хүн ам зүйн ачаалал

Ажиллах хүчний хөдөлмөр оролцооны түвшин /сумаар /

2010 2011 2012 2013 2014 2014 2010

2014 2011

2014 2012

2014 2013

Алтай 81.1 84.5 82.1 83.1 78.5 96.8 92.9 95.6 94.5 Алтанцөгц 78.0 79.3 62.6 67.6 67.8 87.0 85.5 108.4 100.4 Баяннуур 75.1 76.5 57.1 47.3 52.5 70.0 68.7 92.0 111.1 Бугат 78.7 77.0 66.6 62.1 58.0 73.6 75.3 87.0 93.3 Булган 66.5 69.8 62.3 70.0 61.0 91.8 87.4 98.0 87.2 Буянт 69.0 70.7 68.9 75.8 75.3 109.1 106.5 109.3 99.3 Дэлүүн 89.4 89.3 56.4 63.5 61.0 68.2 68.3 108.1 96.1 Ногооннуур 86.4 89.5 80.8 76.6 83.3 96.4 93.0 103.0 108.7 Сагсай 90.1 90.7 74.9 67.6 71.0 78.8 78.3 94.9 105.0 Толбо 81.7 80.9 75.3 76.8 74.6 91.3 92.2 99.0 97.1 Улаанхус 88.6 77.8 73.4 80.9 72.6 82.0 93.3 98.9 89.8 Цэнгэл 81.1 83.6 82.8 85.7 82.4 101.6 98.6 99.5 96.2 Өлгий 37.4 35.9 36.7 38.3 41.1 110.0 114.6 112.0 107.3 Цагааннуур 49.3 48.2 44.5 60.4 43.6 88.3 90.4 97.8 72.1

Дүн 65.4 64.4 58.2 60.0 60.3 92.2 93.6 103.6 100.4

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

9

Хүснэгт 5

Ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр хөдөлмөр эрхлээгүй хүний тоо 17552 болж, үүний 57.2 хувийг эмэгтэйчүүд эзлэж байгаагийн 36.3 хувь нь хот суурин газарт, 63.7 хувь нь хөдөө амьдардаг эмэгтэйчүүд байна. Улсын хэмжээний эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын 2.4 хувийг, баруун бүсийн эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын 8.4 хувийг манай аймаг эзлэж байна.Судалгааны үр дүнгээр хөдөө амьдардаг иргэд эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын дийлэнхийг буюу 64.0 хувийг нь эзлэж, өнгөрсөн онтой харьцуулахад 0.9 хувиар өссөн байна.

Зураг 1

Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын насны бүтэц /хувиар/

Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам / хүйс, насны бүлэг,байршлаар / / Ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр /

Эрэгтэй Эмэгтэй Эрэгтэй Эмэгтэй

Бүгд 17552 7505 10047 6311 2663 3649 11241 4842 6399

Нас 15­19 6750 3083 3668 1903 786 1117 4847 2297 2551

20 ­ 24 1727 873 854 904 499 405 823 374 449

25 ­ 29 503 187 316 186 92 94 317 95 222

30 ­ 34 419 188 231 181 95 86 237 93 145

35 ­ 39 129 129 86 86 43 43

40 ­ 44 321 45 276 131 45 86 190 190

45 ­ 49 869 389 480 363 137 226 505 252 253

50 ­ 54 754 306 448 318 182 136 436 125 312

55 ­ 59 1491 428 1062 415 140 274 1076 288 788

60 ­ 64 1722 705 1017 778 227 551 944 477 467

65 ­ 69 614 306 309 273 141 133 341 165 176

70 + 2253 996 1257 772 320 453 1481 677 804

Хөдөө Бүгд Эрэгтэй Эмэгтэй Бүгд

Хот Бүгд

38%

10% 3%

2% 1% 2%

5%

4%

8%

10%

4%

13%

15­19 20 ­ 24 25 ­ 29 30 ­ 34 35 ­ 39 40 ­ 44 45 ­ 49 50 ­ 54 55 ­ 59 60 ­ 64 65 ­ 69 70 +

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

10

Хүснэгт 6

Зураг 2 Эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын бүтэц /шалтгаанаар/

Эдийн засгийн идэвхгүй хүн ам / хүйс, шалтгаан, байршлаар / / Ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр /

Бүгд 17552 7505 10047 6311 2663 3649 11241 4842 6399 Гэрийн ажилтай 1684 632 1053 627 274 353 1058 358 699 Суралцдаг 5428 2640 2789 1943 917 1025 3486 1722 1763 Сурахаар явах гэж байгаа 338 189 149 95 48 48 243 141 102 Тэтгэвэрт 5454 2122 3332 2057 784 1272 3397 1338 2060 Өндөр настан 124 124 48 48 76 76 Хөгжлийн бэрхшээлтэй 2329 1239 1090 1131 593 539 1198 646 552 Ажил хийхийг хүсээгүй 295 127 168 295 127 168 Хүүхэд асарсан 796 46 750 228 228 568 46 522 Өвчтэй байсан 813 464 350 45 45 769 464 305 Өвчтөн, өндөр настан асарсан 138 47 91 138 47 91 Бусад 153 153 153 153

Бүгд

Бүгд

Хүйс Байршил

Эрэгтэй Эмэгтэй Хот Хөдөө

Бүгд Эрэгтэй Эмэгтэй Эрэгтэй Эмэгтэй

9.6%

30.9%

1.9% 31.1%

0.7%

13.3%

1.7%

4.5% 4.6% 0.8% 0.9%

Гэрийн ажилтай Суралцдаг Сурахаар явах гэж байгаа Тэтгэвэрт Өндөр настан Хөгжлийн бэрхшээлтэй Ажил хийхийг хүсээгүй Хүүхэд асарсан Өвчтэй байсан Өвчтөн, өндөр настан асарсан Бусад

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

11

2014 оны ажиллах хүчний судалгаагаар эдийн засгийн идэвхгүй хүн амын 30.9 хувь суралцагчид, 31.1 хувь нь тэтгэвэртэн, 13.3 хувь нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, 9.6 хувь нь гэрийн ажилтай иргэд байна. Хот суурин газрын хөдөлмөр эрхлээгүй хүн амын 36.3 хувийг, хөдөөгийн хөдөлмөр эрхлээгүй хүн амын 63.7 хувийг эмэгтэйчүүд эзлэж байна.

Хүснэгт 7

Судалгааны үр дүнгээр тооцож гаргасан бүсийн болон улсын дүнгийн тоо мэдээллүүд нь аймгийн сумаар гаргасан тооноос ялгаатай байгаа. Судалгааны үр дүнгээр тооцсон ажил эрхлэлтийн түвшингээр баруун бүсийн аймгуудын дотороос хамгийн бага хувийг эзэлж, хөдөлмөр эрхлээгүй хүний тоогоор баруун бүс дотороо хамгийн их буюу 5­д тооцогдож байна.

Хүснэгт 8

2014 оны судалгааны үр дүнгээр хамгийн их ажилгүйчүүдтэй аймаг Баян­Өлгий, хамгийн бага ажилгүйчүүдтэй аймаг Завхан аймаг байна.Судалгааны үр дүнгээр тооцсон ажилгүйдлийн түвшингээр баруун бүсийн аймгуудаас хамгийн өндөр /44.1/ хувийг Баян­Өлгий аймаг эзлэж байна.

2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014

Баян­Өлгий 97.2 92.9 87.6 54.3 56.2 1231 3160 6389 10531 10425 Увс 85.0 89.1 91.6 69.9 65.7 2803 2952 3177 3777 5064 Ховд 90.8 81.8 92.0 60.6 61.1 5784 6693 2994 2102 3938 Говь­Алтай 91.0 89.7 86.3 66.6 65.3 5787 4225 4183 2895 2717 Завхан 85.1 91.3 93.6 68.0 77.3 3309 3279 2547 2077 1501

Улсын дундаж 90.1 92.3 91.8 57.0 57.2 113438 87030 94705 94732 95856

Баруун бүсийн аймгуудын хөдөлмөр эрхлэлтийн зарим үзүүлэлтүүдийн зэрэгцүүлэлт / судалгааны үр дүнгээр /

Баруун бүсийн аймгууд

Хөдөлмөр эрхлээгүй хүний тоо Ажил эрхлэлтийн түвшин

Ажилгүйдлийн үзүүлэлтүүд / Ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр /

Ажилгүйчүүдийн тоо

Баян­Өлгий 2.8 7.0 12.4 23.5 22.5 1140 1038 6389 10531 10425

Говь­Алтай 9.0 10.8 13.7 10.8 10.2 817 787 4183 2895 2717

Завхан 14.8 18.2 6.4 5.6 4.0 2651 1457 2547 2077 1501

Увс 15.0 10.4 8.4 10.1 14.8 1230 781 3177 3777 5064

Ховд 9.2 8.6 8.0 6.3 11.7 1320 2132 2994 2102 3938

Баруун бус 10.1 10.8 9.8 11.9 13.3 7158 6195 19290 21382 23645

Улсад 9.9 7.7 8.2 7.9 7.9 38250 57171 94705 94732 95856

Ажилгүйдлийн түвшин

Аймаг 2014 2010 2011 2014 2012 2013 2010 2011 2012 2013

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

12

Зураг 3

Ажилгүй иргэдийн бүтэц /боловсролын түвшингээр/

2014 оны ажиллах хүчний судалгааны үр дүнгээр тооцсон ажилгүйчүүдийн тоо 10425 байгаагийн 37.3 хувийг дипломын дээд болон бакалаврын боловсролтой иргэд, 4.3 хувийг тусгай мэргэжлийн дунд,17.5 хувийг бүрэн дунд боловсролтой иргэд, 15.2 хувийг техникийн мэргэжлийн боловсролтой иргэд, 12.0 хувийг суурь боловсрол эзэмшигчид, 7.8 хувийг бага боловсролтой иргэд, 5.9 хувийг боловсролгүй иргэд эзлэж байна. Мэргэжлийн давхардал их буюу ажлын байр хомс, илүүдэлтэй мэргэжил эзэмшигчидийн тоо их байгаа нь дээд боловсролтой иргэдийн эзлэх хувийн жин өндөр байгаагаас харагдаж байна. (Зураг 3)

Хүснэгт 9

Хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадваргүй хүний тоо 2014 онд 3485 болж 2013 оныхоос 9.3 хувь буюу 359 хүнээр буурчээ.Хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадваргүй хүн амд хөдөлмөрийн насны, зохих журмын дагуу хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг албан ёсны эрх бүхий байгууллагын нотолгоогоор 6 ба түүнээс дээш түр

Боловсролгүй 5,9%

Бага 7,8%

Суурь 12,0%

Бүрэн дунд 17,5%

Техник мэргэжлийн

15,2%

Тусгай мэргэжлийн

дунд 4,3%

Дипломын дээд болон бакалавр 37,3%

Хөдөлмөрийн насны хөдөлмөрийн чадваргүй хүний тоо

Он Хөдөлмөрийн чадваргүй ­ Бүгд

2014 онтой харьцуулсан хувь

2010 он 4324 80.6

2011 он 3267 106.7

2012 он 3393 102.7

2013 он 3844 90.7

2014 он 3485

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

13

болон бүрэн алдсан нь тогтоогдсон тахир дутуу болон холбогдох хуулийн дагуу тэтгэврийн наснаасаа өмнө тэтгэвэр тогтоолгосон (тэтгэвэр тогтоолгоод ажиллаж байгаа хүн орохгүй) хүмүүсийг хамруулсан.

Хүснэгт 10

Хүснэгт 11

Хөдөлмөрийн насны суралцагчид 2010 онд 6521 байсан бол 2011 онд 5988, 2012 онд 5559, 2013 онд 4632, 2014 онд 4145 болж жил дараалан буурсаар байна.Өмнөх онтой харьцуулахад 10.5 хувь буюу 487 хүнээр буурсан байна.Нийт суралцагчдын 53.4 хувийг эмэгтэй суралцагчид эзэлж өмнөх оныхоос 0.9 пунктээр нэмэгдсэн байна. Хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувийн жин өндөр Өлгий, Цэнгэл, Улаанхус, Дэлүүн, Ногооннуур, Булган сумууд байна.Хөдөлмөрийн насны хүн амын 48.0 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлж байна.

Хөдөлмөрийн насны суралцагчдын бүтэц

2010 2011 2012 2013 2014

Эрэгтэй 2977 2714 2532 2200 1931 87.8 45.7 45.3 45.5 47.5 46.6

Эмэгтэй 3544 3274 3027 2432 2214 91.0 54.3 54.7 54.5 52.5 53.4

Бүгд 6521 5988 5559 4632 4145 89.5 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0

2014 2013 2014

Бүтэц 2010 2011 2012 2013

Суурин болон хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо / сумаар /

Суурин хүн амд

Бүгд Эмэгтэй

Алтай 3983 1946 48.9 2352 1086 46.2 59 27 4.3 Алтанцөгц 2684 1343 50.0 1626 756 46.5 61 28 3.0 Баяннуур 4794 2324 48.5 2741 1248 45.5 57 26 5.0 Бугат 3487 1718 49.3 2031 942 46.4 58 27 3.7 Булган 5216 2610 50.0 3148 1485 47.2 60 28 5.8 Буянт 2592 1270 49.0 1561 715 45.8 60 28 2.9 Дэлүүн 6994 3523 50.4 4052 1928 47.6 58 28 7.4 Ногооннуур 6003 2963 49.4 3434 1994 58.1 57 33 6.3 Сагсай 4945 2499 50.5 2738 1330 48.6 55 27 5.0 Толбо 3939 1956 49.7 2264 1065 47.0 57 27 4.1 Улаанхус 8010 3994 49.9 4555 2151 47.2 57 27 8.3 Цэнгэл 8744 4357 49.8 5005 2378 47.5 57 27 9.2 Өлгий 30338 15304 50.4 18236 8731 47.9 60 29 33.4 Цагааннуур 1436 734 51.1 907 439 48.4 63 31 1.7

Дүн 93165 46541 50.0 54650 26248 48.0 59 28 100.0

Хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувийн жин

Суурин хүн ам Хөдөлмөрийн насны хүн ам

Хөдөлмөрийн насны эзлэх % Хувь Үүнээс

эмэгтэй Бүгд Хувь Үүнээс эмэгтэй Бүгд

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

14

Зураг 5 Хөдөлмөрийн насны хүн амын эзлэх хувь

Зураг 4 Хөдөлмөрийн насны суралцагчдын бүтэц хүйсээр / хувиар /

4.3 3.0 5.0 3.7

5.8 2.9

7.4 6.3 5.0 4.1 8.3 9.2

33.4

1.7 0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.7

45.3

45.5

47.5

46.6

54.3

54.7

54.5

52.5

53.4

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2010

2011

2012

2013

2014

Эрэгтэй Эмэгтэй

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

15

Хүснэгт 12

2014 он

Цэнгэл 817 Өлгий 370 575 Ногооннуур 809 Цагааннуур 494

Алтай 770 Баяннуур 511 Сагсай 806 Цагааннуур 583

705 Улаанхус 759 Алтанцөгц 651 Баяннуур 651 Булган 657 Сагсай 706 Цагааннуур 498

616 Цэнгэл 667 Алтанцөгц 548 Улаанхус 665 Булган 570 Толбо 106 Цэнгэл 80

88 Алтанцөгц 103 Ногооннуур 83 Сагсай 100 Өлгий 84 Өлгий 41 Улаанхус 9

28 Буянт 37 Цэнгэл 14 Толбо 36 Ногооннуур 14 Баяннуур 300 Булган 55

160 Өлгий 234 Цэнгэл 57 Улаанхус 156 Алтай 63 Толбо 143 Цагааннуур 6

64 Булган 134 Ногооннуур 15 Сагсай 109 Цэнгэл 27 Өлгий 18236 Цагааннуур 907

54650 Цэнгэл 5005 Буянт 1561 Улаанхус 4555 Алтанцөгц 1626 Өлгий 6748 Цагааннуур 448

31426 Цэнгэл 4090 Алтанцөгц 1064 Улаанхус 3067 Буянт 1124 Өлгий 4270 Алтай 149 Баяннуур 821 Цагааннуур 154 Улаанхус 712 Булган 173 Өлгий 7581 Цагааннуур 448

32953 Цэнгэл 4159 Алтанцөгц 1103 Улаанхус 3109 Бугат 1180

Хүн амын ажил эрхлэлтийн судалгаагаар хамгийн их бага үзүүлэлттэй сумд

Ажиллагчдын тоогоор

Хөдөлмөрийн насны хүнээс хөдөлмөр эрхлээгүй Хүн

Хүн

8759

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох ажил хөдөлмөрийн чадваргүй хүн

Хүн

Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоогоор Хүн

Ажиллах хүчний тоогоор Хүн

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох тэжээвэр хүнээс­ өндөр настны тоо

Хүн

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох ажилгүйчүүдийн тоо

Хүн

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох ажил эрхлээгүй хүн

Хүн

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох ажиллагчдын тоо Хүн

Их Бага Хамгийн Аймгийн

дундаж

Хэмжих нэгж

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох тэжээвэр хүний тоо

Хүн

Хөдөлмөрийн насны 1000 хүн амд ногдох тэжээвэр хүнээс ­ хүүхдийн тоо

Хүн

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

16

Хүснэгт 13

Ажиллагчдын тоо өмнөх оныхоос 4.9 хувиар нэмэгдэж,баруун бүсийн аймгуудаас бүс болон улсын дүнд эзлэх хувийн жин хамгийн өндөр аймгийн тоонд орж байна.Мөн бүртгэлтэй ажилгүйчүүдээр тооцсон хувийн жингээр бүс дотор хамгийн өндөр /25.6/ хувийн жинтэй аймаг байна.

Зураг 6

Ажиллагчид, бүртгэлтэй ажилгүй иргэд / хүйс, бүсээр /

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэд

Бүгд Эмэгтэй Бүгд Эмэгтэй Бүгд Эмэгтэй Бүгд Эмэгтэй Бүгд Эмэгтэй

Бүгд 1033.7 1037.7 1056.4 1103.6 1110.7 38250 20116 57171 26043 35776 18766 42772 23470 36970 20459

Баруун бүс 169.0 167.8 177.6 158.4 154.6 7158 3856 6195 3042 5511 2898 6463 3495 5636 3059

Баян­Өлгий 42.1 42.0 45.1 34.3 36.0 1140 493 1038 579 513 198 1349 675 1445 768

Говь­Алтай 28.2 24.4 26.3 23.9 23.9 817 516 787 361 840 540 1214 669 912 509

Завхан 33.2 30.1 37.3 35.3 35.8 2651 1343 1457 631 1436 786 935 513 804 450

Увс 32.9 36.6 34.7 33.6 29.2 1230 736 781 348 1002 577 1350 774 1138 617

Ховд 32.6 34.7 34.2 31.3 29.7 1320 768 2132 1123 1720 797 1615 864 1337 715

Баруун бүсд эзлэх хувь 24.9 25.0 25.4 21.7 23.3 15.9 12.8 16.8 19.0 9.3 6.8 20.9 19.3 25.6 25.1

Улсын дүнд эзлэх хувь 4.1 4.0 4.3 3.1 3.2 3.0 2.5 1.8 2.2 1.4 1.1 3.2 2.9 3.9 3.8

Аймаг

Ажиллагчид / мян.хүн /

2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014

15.9 16.8

9.3

20.9

25.6

3.0 1.8 1.4

3.2 3.9

2010 2011 2012 2013 2014

Бүртгэлтэй ажилгүй иргэдийн эзлэх хувь

Баруун бүсд эзлэх хувь Улсын дүнд эзлэх хувь

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

17

Хүснэгт 14

2014 оны байдлаар ажил эрхлэлтийн түвшин 95.4 болж 2013 оныхоос 0.3 пунктээр буурсан байна. Хөдөлмөрийн насны хүн амын 57.0 хувь нь албан ба албан бус хөдөлмөр эрхэлж, 16.0 хувь нь ажил хөдөлмөр эрхэлдэггүй, 2.8 хувь нь бүртгэлтэй ажилгүйчүүд, 7.6 хувь нь суралцагчид, 6.4 хувь нь хөдөлмөрийн чадваргүй хүмүүс байна. Аймгийн нийт ажиллагсадын 61.6 хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт, 19.5 хувь төсөвт байгууллагад ажилладаг байна.

Ажиллагчдын тоо 2014 онд 31426 болж, өмнөх онтой харьцуулахад 5.3 хувиар буюу хүнээр нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын тоог эдийн засгийн салбаруудаар өмнөх онтой харьцуулаж үзэхэд уул уурхайн салбарт ажиллагсад 6.8, барилгын салбарт ажиллагсад 18.4 хувиар, зочид буудал, зоогийн газарт ажиллагсад 1.3 хувиар, цахилгаан, дулаан эрчим хүчний салбарт ажиллагсад 3.7 хувиар, боловсруулах үйлдвэрийн салбарт ажиллагсад 19.9 хувиар, эрүүл мэндийн салбарт ажиллагсад 5.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн байна.Үл хөдлөх хөрөнгө бизнес, түрээсийн чиглэлээр ажиллагсад 37.2 хувиар, тээвэр агуулах, холбооны салбарт ажиллагсад 21.4 хувиар, төрийн захиргаа, батлан хамгаалах салбарт ажиллагсад 1.2 хувиар, боловсролын салбарт ажиллагсад 5.0 хувиар тус тус буурсан байна. 2014 онд нийт ажиллагчдын 80.5 хувь нь хувийн хэвшилд ажиллаж, 2014 оныхоос 7.2 хувиар нэмэгдсэн байна.

2014 2010

2014 2011

2014 2012

2014 2013

Àëòàé 81.2 97.2 97.4 99.2 98.1 120.8 100.9 100.7 98.9

Àëòàíöºãö 56.3 94.0 95.8 98.5 96.5 171.3 102.6 100.7 98.0

Áàÿííóóð 67.9 94.5 96.2 98.5 96.9 142.7 102.5 100.8 98.3

Áóãàò 63.0 97.4 98.2 98.1 96.5 153.2 99.1 98.3 98.4

Áóëãàí 58.7 96.3 97.7 95.1 94.7 161.3 98.3 97.0 99.6

Áóÿíò 68.1 97.5 98.0 98.9 95.2 139.8 97.6 97.1 96.2

Äýë¿¿í 62.7 96.0 96.9 99.2 96.2 153.5 100.2 99.3 97.0

Íîãîîííóóð 78.1 97.3 97.9 98.2 98.3 125.9 101.0 100.4 100.2

Ñàãñàé 76.8 95.7 97.3 98.7 97.9 127.5 102.4 100.7 99.2

Òîëáî 75.1 96.1 97.2 97.1 95.2 126.8 99.1 98.0 98.0

Óëààíõóñ 77.1 98.1 99.0 99.3 98.6 127.9 100.6 99.7 99.3

Öýíãýë 68.3 97.9 98.3 98.0 98.3 144.0 100.5 100.0 100.4

ªëãèé 33.2 96.7 93.1 87.5 89.0 2.7 дах 92.1 95.6 101.7

Öàãààííóóð 49.1 89.6 92.3 90.0 100.0 2.0 дах 111.6 108.4 111.1

Àéìãèéí ä¿í 56.6 96.6 96.6 95.7 95.4 168.5 98.7 98.7 99.7

Õ¿í àìûí хөдөлмөр ýðõëýëòèéí ò¿âøèí /ñóìààð/

Ñóìûí íýð 2010 2011 2012 ºñºëò, áóóðàëò

2013 2014

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

18

Хүснэгт 15

Ажиллагчдын 61.1 хувийг хөдөө аж ахуйн салбарт ажиллагсад,1.7 хувийг уул уурхайн салбарт ажиллагсад, 1.1 хувийг цахилгаан дулааны эрчим хүч,ус түгээх үйл ажиллагааны салбарт ажиллагсад, 2.1 хувийг боловсруулах үйлдвэрийн салбарт ажиллагсад, 2.0 хувийг барилгын салбарт ажиллагсад, 7.8 хувийг худалдааны салбарт ажиллагсад, 11.2 хувийг боловсролын салбарт ажиллагсад, 4.5 хувийг төр захиргаа, батлан хамгаалах салбарт ажиллагсад, 3.8 хувийг эрүүл мэндийн салбарт ажиллагсад,1.0 хувийг санхүүгийн байгууллагын салбарт ажиллагсад,0.3 хувийг үл хөдлөх хөрөнгө түрээс, бизнесийн салбарт ажиллагсад, 0.7 хувийг шашны болон олон улсын байгууллагын салбарт ажиллагсад, 1.7 хувийг тээвэр холбооны салбарт ажиллагсад тус тус эзлэж байна.

Эдийн засгийн салбарууд 2010 2011 2012 2013 2014 2014% 2013

ХАА, ан агнуур, ойн аж ахуй 18428 18895 18480 17866 19189 107.4

Загас агнуур 11 11 11 Уул уурхай 177 168 249 501 535 106.8 Боловсруулах үйлдвэр 569 567 546 554 664 119.9 Цахилгаан, дулааны эрчим хүч, ус түгээх 297 302 317 323 335 103.7

Барилга 365 409 390 523 619 118.4 Бөөний ба жижиглэн худалдаа 2249 2311 2169 2138 2450 114.6 Зочид буудал, зоогийн газар 220 220 220 240 339 141.3

Тээвэр агуулах, холбоо 545 542 602 697 548 78.6 Санхүүгийн байгууллага 266 271 286 294 310 105.4

Үл хөтлөх хөрөнгө бизнес, түрээс 123 101 120 164 103 62.8

Төрийн захиргаа батлан хамгаалах 1461 1462 1338 1455 1437 98.8

Боловсрол 3283 3318 3417 3692 3506 95.0 Эрүүл мэнд 1036 1045 1075 1115 1180 105.8 НАА, нийгэм хүн амын үйлчилгээ 231 202 255 244 173 70.9

Олон улсын байгууллагын болон хөлсний ажилчинтай өрхийн аж ахуй 67 53 51 49 38 77.6

Дүн 29328 29877 29526 29855 31426 105.3

Ажиллагсад эдийн засгийн салбарын ангилалаар

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

19

Зураг 7

Зураг 8

Ажиллагсдын хүйсний бүтэц /эдийн засгийн салбарын ангилалаар/

Нийт ажиллагчдын 53.7 хувийг эрэгтэйчүүд, 46.3 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлдэг байна.Эрүүл мэнд, зочид буудал, зоогийн газар,санхүүгийн байгууллага, боловсрол, нийтийн аж ахуй, нийгэм хүн амын үйлчилгээ зэрэг салбарт эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувийн жин эрэгтэйчүүдийнхээс өндөр байна.Цахилгаан, дулаан эрчим хүч,уул уурхай, барилга, тээвэр, холбоо, боловсруулах үйлдвэр, төр захиргаа, батлан

Хөдөө аж ахуй, ан агнуур, ойн

аж ахуй 61.1%

Эрүүл мэнд 3.8%

Төрийн захиргаа 4.5%

Худалдаа 7.8%

Боловсруулах үйлдвэр 2.1%

Боловсрол 11.2%

Бусад 9.5%

Ажиллагсдын бүтэц /хувиар /

45.5

7.1

23.9

13.1

21.3

52.9

70.2

23.5

52.6

42.7

26.0

66.5

63.3

64.7

39.5

54.5

92.9

76.1

86.9

78.7

47.1

29.8

76.5

47.4

57.3

74.0

33.5

36.7

35.3

60.5

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ХАА, ан агнуур, ойн аж ахуй Уул уурхай

Боловсруулах үйлдвэр Цахилгаан, дулааны эрчим хүч

Барилга Бөөний ба жижиглэн худалдаа Зочид буудал, зоогийн газар

Тээвэр агуулах, холбоо Санхүүгийн байгууллага

Үл хөдлөх хөрөнгө түрээс, бизнес Төрийн захиргаа, батлан хамгаалах

Боловсрол Эрүүл мэнд

НАА, нийгэм, хүн амын үйлчилгээ Олон улсын байгууллагын үйл…

Эмэгтэй Эрэгтэй

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

20

хамгаалах, олон улсын байгууллагын үйл ажиллагааны салбарт эрэгтэйчүүдийн эзлэх хувийн жин эмэгтэйчүүдийнхээс харьцангуй өндөр байна.

Янз бүрийн шалтганаар 8759 хүн ажил хөдөлмөр эрхлээгүй байгаа ба үүнээс хүүхэд, өндөр настан, өвчтөн асардаг, өвчтэй, гэр бүлийн хүний ажлын онцлог, гэрийн ажилтай зэрэг шалтгаанаар хөдөлмөр эрхлээгүй хүмүүсийг хасвал 5830 гаруй хүн хүндэтгэх шалтгаангүй тодорхой ажил хөдөлмөр эрхлээгүй, ажил хөдөлмөр эрхлэх хүсэлтэй хүмүүс байна. Хөдөлмөр эрхэлж байгаа нийт хүний 27.9 хувьтай тэнцэх хүн 2014 онд хөдөлмөр эрхлээгүй байна.

Хүснэгт 16

Хөдөлмөр эрхлээгүй хүний тоог 2014 онтой харьцуулахад Бугат, Булган,Улаанхус сумуудад 1.8­аас 37.4 дахин, Алтанцөгц сумд 10.9,Баяннуур 28.7,Буянт сумд 2.1,Ногооннуур сумд 17.8,Цэнгэл сумд 44.4 хувиар нэмэгдэж, Цагааннуур,Дэлүүн,Өлгий,Сагсай,Толбо,Алтай сумуудад 3.7­24.0 хувиар буурчээ.Хөдөлмөр эрхлээгүй хүний 48.7 хувь нь аймгийн төвд амьдарч байна.Хөдөлмөр эрхлээгүй хүмүүсийн дунд их, бага хэмжээгээр хөдөлмөр эрхэлж орлого олдог хүмүүс байхыг үгүйсгэх аргагүй.(улирлын чанартай хөлсний ажил хийх, гудамж талбайд наймаа хийх г.м )

өсөлт, бууралт

2014 2014 2014 2014 2010 2011 2012 2013

Алтай 95 199 182 196 149 156.8 74.9 81.9 76.0 Алтанцөгц 355 304 170 184 204 57.5 67.1 120.0 110.9 Баяннуур 486 786 580 638 821 168.9 104.5 141.6 128.7 Бугат 373 229 45 113 213 57.1 93.0 4,7 дах 188.5 Булган 354 463 109 86 173 48.9 37.4 158.7 2,0 дах Буянт 171 156 166 188 192 112.3 123.1 115.7 102.1 Дэлүүн 516 578 535 604 563 109.1 97.4 105.2 93.2 Ногооннуур 205 134 178 510 601 2,9 дах 4,4 дах 3,4 дах 117.8 Сагсай 296 423 217 273 214 72.3 50.6 98.6 78.4 Толбо 68 72 73 270 210 3,1 дах 2,9 дах 2,9 дах 77.8 Улаанхус 335 630 69 19 712 2,1 дах 113.0 10,3 дах 37,4 дах Цэнгэл 586 286 218 196 283 48.3 99.0 129.8 144.4 Өлгий 6694 7961 5554 4917 4270 63.8 53.6 76.9 86.8 Цагааннуур 266 419 160 160 154 57.9 36.8 96.3 96.3

Дүн 10800 12640 8256 8354 8759 81.1 69.3 106.1 104.8

Ажил эрхлээгүй хүний тоо /сумаар/

Сумын нэр 2010 2011 2012 2013 2014

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

21

Хүснэгт 17

Хөдөлмөрийн хэлтэс болон сумдын засаг даргын тамгын газарт бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн тоо 1527 байгаа нь урьд оныхоос 13.2 хувиар нэмэгдсэн байна.

Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдээр тооцсон ажилгүйдлийн түвшин нь өмнөх оныхоос 0.3 пунктээр нэмэгдсэн байна.

Хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээлэлийн сан бий болгох үүднээс бүртгэл, судалгааг сайжруулах зорилгоор дэд шатны байгууллагуудаас батлагдсан маягтын дагуу хөдөлмөрийн зах зээлийн анхан шатны бүртгэлийг шинэчилэх ажил хийгдсэнээр ажилгүй иргэдийг бүртгэх ажлыг эрчимжүүлэн төсөл хөтөлбөрт хамруулан сургах, ажилд зуучлан оруулах, бүртгэлийн үйл ажиллагааг сайжруулах ажлууд хийгдэж, ажилгүй иргэдийн бүртгүүлэх байдал идэвхижиж байгаа нь ажилгүй иргэдийн тоо жил дараалан нэмэгдэхэд нөлөөлсөн байна.

2014 онд 1376 бүртгэлтэй ажилгүйчүүд ажилд зуучлагдан орсон байна.

Ажилгүйдлийн түвшин / сумаар /

2014 2010

2014 2011

2014 2012

2014 2013

Алтай 2.8 2.9 2.6 0.8 1.9 67.1 65.4 72.9 2.3 дах Алтанцөгц 5.3 6.4 4.2 1.5 3.5 67.3 55.3 84.2 2.3 дах Баяннуур 1.7 5.8 3.8 1.5 3.1 185.9 53.6 82.0 2.1 дах Бугат 1.6 2.7 1.8 1.9 3.5 2.1 дах 128.0 193.0 186.4 Булган 2.4 3.8 2.3 4.9 5.3 2.2 дах 138.4 2.3 дах 108.0 Буянт 2.0 2.6 2.0 1.1 4.8 2.4 дах 186.9 241.3 4.4 дах Дэлүүн 2.3 4.2 3.1 0.8 3.8 164.5 90.7 121.7 4.7 дах Ногооннуур 1.8 2.7 2.1 1.8 1.7 96.4 62.1 80.9 91.9 Сагсай 2.0 4.5 2.7 1.3 2.1 103.6 46.1 77.4 158.6 Толбо 2.3 4.0 2.8 2.9 4.8 2.0 дах 117.9 170.3 167.1 Улаанхус 1.2 2.0 1.0 0.7 1.4 108.9 68.9 135.1 196.7 Цэнгэл 2.3 3.0 1.7 2.0 1.7 71.6 55.6 97.6 82.4 Өлгий 8.5 11.9 6.9 12.5 11.0 129.5 92.0 159.2 88.1 Цагааннуур 9.8 11.6 7.7 10.0

Дүн 3.7 5.4 3.4 4.3 4.6 124.9 80.7 127.2 106.4 Улсын дундаж 9.9 10.8 8.2 7.9 7.9 79.8 73.1 96.3 100.0 Баруун бүс 10.1 7.7 9.8 11.9 13.3 117.8 154.5 121.4 111.8

өсөлт, бууралт 2013 Сумын нэр 2010 2011 2012 2014

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

22

Хүснэгт 18

Зураг 9

Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн боловсролын түвшин / 2014 оны байдлаар /

2014 оны жилийн эцсийн байдлаар бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн 35.0 хувь нь дээд, 36.8 хувь нь бүрэн дунд, 9.6 хувь нь бүрэн бус дунд, 9.5 хувь нь тусгай

Àëòàé 51 59 35 14 35 23 27 16 7 15

Àëòàíöºãö 48 62 34 15 39 31 40 22 10 24

Áàÿííóóð 30 87 24 18 45 11 34 9 7 16

Áóãàò 20 34 5 22 41 11 19 3 12 20

Áóëãàí 45 69 38 94 102 14 22 13 34 32

Áóÿíò 21 25 15 12 57 14 18 10 8 37

Äýë¿¿í 51 91 47 18 94 14 26 12 5 23

Íîãîîííóóð 48 70 46 44 48 13 20 15 14 14

Ñàãñàé 41 83 39 23 41 15 32 15 9 15

Òîëáî 37 65 42 46 81 18 32 20 22 36

Óëààíõóñ 38 55 22 23 42 9 14 5 6 9

Öýíãýë 75 82 49 79 69 16 24 11 17 14

ªëãèé 592 214 616 890 833 32 41 33 48 46

Öàãààííóóð 43 42 30 51 53 52 34 60

Дүн 1140 1038 1042 1349 1527 22 31 20 26 28

Ажилгүйчүүдийн тоо

2013 2013

Ñóìûí íýð

2011 2012 2011 2012 2010 2014 2014 2010

Õºäºëìºðèéí íàñíû 1000 õ¿íä íîãäîõ ажилгүйчүүд

35.3%

9.5%

5.7%

36.8%

9.6% 2.6% 0.5%

Дээд Тусгай дунд Техник мэргэжлийн Бүрэн дунд Бүрэн бус дунд Бага Боловсролгүй

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

23

мэргэжлийн, 5.7 хувь нь техник мэргэжлийн, 2.6 хувь нь бага боловсролтой, 0.5 хувь нь боловсролгүй иргэд байна. (Зураг 9)

Зураг 10 Ажилгүйчүүдийн тоо / насны бүлгээр /

Бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийг насны бүтэцээр авч үзвэл 42.1 хувийг 25­34 насныхан, 22.0 хувийг 35­44 насныхан, 20.8 хувийг 15­24 насныхан, 15.5 хувийг 45­ 60 насныхан эзлэж байна.

Хүснэгт 19

318

643

336

237

0

100

200

300

400

500

600

700

15­24 25­34 35­44 45­60

Салбараар 2010 2011 2012 2013 2014

Хөдөө аж ахуй, ан агнуур, ойн аж ахуй 390 1049 551 79 191 Уул уурхай олборлох 6 72 264 Боловсруулах үйлдвэр 229 259 307 200 382 Цахилгаан эрчим хүч, дулаан, усан хангамж 11 11

Барилгын салбарт 532 575 415 533 257 Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа 48 69 41 Зочид буудал зоогийн газар 26 101 24 Тээвэр, тээш хадгалалт, холбоо 47 15 72 17 Банк санхүүгийн байгууллага 6 42 21 59 15 Төр захиргаа батлан хамгаалах 98 98 16 50 44 Боловсрол 194 155 71 55 104 Эрүүл мэнд 46 36 8 27 33 Нийтийн аж ахуйн, нийгмийн үйлчилгээ 159 134 34 161 153 Төсөл хөтөлбөр, дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа 507 64

Энгийн ажил мэргэжил 16 132

Бүгд 1660 2467 1528 2056 1600

Шинээр бий болсон ажлын байр / салбараар /

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

24

Зураг 11 Шинэ ажлын байр 2014 он

Шинэ ажлын байр 2014 онд 1600 болж өнгөрсөн оноос 22.2 хувиар буурсан байна. Шинээр бий болсон ажлын байрны 23.9 хувийг боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт,16.1 хувийг барилгын салбарт, 16.5 хувийг уул уурхай, олборлох салбарт, 11.9 хувийг хөдөө аж ахуй,ойн ан агнуур,загас барилтын салбарт,9.6 хувийг үйлчилгээний бусад үйл ажиллагааны салбарт,6.5 хувийг боловсролын салбарт,4.0 хувийг төсөл хөтөлбөр, 2.8 хувийг төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа,албан журмын нийгмийн хамгааллын салбарт, 2.6 хувийг бөөний болон жижиглэн худалдаа,машин мотоциклийн засвар үйлчилгээний салбарт, 2.1 хувийг хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн салбарт,1.5 зочид буудал,нийтийн хоолны үйлчилгээний салбарт,1.1 хувийг тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагааны 0.9 хувийг санхүүгийн болон даатгалын салбарт,0.7 хувийг цахилгаан хий, уур,агааржуулалтын салбарт бий болсон ажлын байр эзэлж байна.

Засгийн газрын зүгээс хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихдээ хууль эрх зүйн болон бусад таатай орчинг бүрдүүлэхэд анхаарч, Улсын Их Хурлаар Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийг баталж, 2011 оны 6 дугаар сарын 1­нээс эхлэн мөрдөж байна. Энэ хуулийн гол агуулга нь сургалт, зөвлөлгөө, мэдээллээр хангах, мэргэжлийн сургалт, давтан сургалт явуулах, хувийн аж ахуй эрхлэлт, хоршоодыг дэмжих, ажил олгогч нарыг дэмжих, нийтийг хамарсан түр хугацааны хөдөлмөр эрхлэх ажлыг зохион байгуулах зэрэгт чиглэгдэж байна.Улсын болон орон нутгийн төсөв, гадаадын хөрөнгө оруулалт, тусламж, хандив, бусад эх үүсвэрүүдээс бүрдэх Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санг дээрх хуулийн дагуу байгуулан зарцуулж байна.

0 200 400 600

Хөдөө аж ахуй, ан агнуур, ойн аж ахуй Уул уурхай олборлох Боловсруулах үйлдвэр

Цахилгаан эрчим хүч, дулаан, усан… Барилгын салбарт

Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа Зочид буудал зоогийн газар

Тээвэр, тээш хадгалалт, холбоо Санхүүгийн байгууллага

Төр захиргаа батлан хамгаалах Боловсрол Эрүүл мэнд

Нийтийн аж ахуйн, нийгмийн үйлчилгээ Төсөл хөтөлбөр, дэмжлэг үзүүлэх…

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

25

Зураг 12 Хөдөлмөр эрхлэлтийн дэмжих сангийн зарцуулалт / оноор /

2014 онд 13 төрлийн төсөл, хөтөлбөр хэрэгжиж хөдөлмөр эрхлэлтийн дэмжих сангаас зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээ өмнөх оныхоос 9.1 хувиар буурсан байна.

Хүснэгт 20

183739.6

525364.9

167831.1

576564.3

524105.9

0.0

100000.0

200000.0

300000.0

400000.0

500000.0

600000.0

700000.0

2010 2011 2012 2013 2014

Àéìãèéí õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ ñàíãààñ çàðöóóëñàí õºðºíãº

1 Иргэдэд ажилмэргэжлээ сонгох,мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалт 11228.1 85233.1 7738.7 8653.0 9677.5

2 Ажилд зуучлах 10198.2 8932.5 2182.4 2223.8 5755.0 3 Нийтийг хамарсан хөтөлбөр 132724.7 206485.6 131359.7 153027.0 114199.8

4 Ажилолгогчийг дэмжих арга хэмжээ 29588.6 213356.7 24757.8 32672.6 42757.2

5 Зээлийн хүүгийн нөхөн төлбөр 11357.0 1792.5 2608.8 1735.0

6 Хөдөлмөрт бэлтгэх хөтөлбөр 8343.2 650.0

7 Хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт 80747.5 50020.0

8 Малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнийг дэмжих хөтөлбөр

248066.6 125000.0

9 Ажилолоход хүндрэлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээ

1302.0 20000.0

10 Аж ахуй эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 31515.0

11 Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих 29796.4

12 Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 73000.0

13 Бусад хөтөлбөр, төсөлийг санхүүлжүүлэх 38919.8 20000.0

Ä¿í 183739.6 525364.9 167831.1 576564.3 524105.9

Д/Д Сангийн зарлагын зориулалт 2013 2010 2011 2012 2014

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

26

Хүснэгт 21

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийг хэрэгжүүлэх хүрээнд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, иргэдийг хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтийг дэмжих, ажил, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, ажилд зуучлах, хөдөлмөрт бэлтгэх, хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт зохион байгуулах, малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнийг дэмжих,ажил олгогчийг дэмжих, нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулах,ажил олоход хүндрэлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих,хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр, бусад хөтөлбөр төслийг санхүүлжүүлэхэд 524.1 сая төгрөг зарцуулж, 4862 хүнийг хамруулсан байна.

Зураг 13

Õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ ñàíãààð ¿éë÷ë¿¿ëñýí õ¿íèé òîî

Д/Д

1 Иргэдэд ажилмэргэжлээ сонгох,мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалт 1100 2999 650 2244 2081

2 Ажилд зуучлах 888 1581 403 1235 1375

3 Нийтийг хамарсан ажил 1291 1525 890 1153 470

4 Ажилолгогчийг дэмжих арга хэмжээ 48 143 32 19 23

5 Зээлийн хүүгийн нөхөн төлбөр 119 19 13 10

6 Хөдөлмөрт бэлтгэх хөтөлбөр 37 51

7 Хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт 458 203

8 Малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнийг дэмжих хөтөлбөр

118 25

9 Ажилолоход хүндрэлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээ

18 68

10 Аж ахуй эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 116

11 Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих

55

12 Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 365

13 Бусад хөтөлбөр, төсөлийг санхүүлжүүлэх 89 20

Ä¿í 3327 6367 1994 5384 4862

Сангийн зарлагын зориулалт 2010 2011 2012 2013 2014

3327

6367

1994

5384 4862

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2010 2011 2012 2013 2014

Үйлчлүүлсэн хүний тоо

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

27

Хүснэгт 22

Дээрхи сангийн зарцуулалтаас үзэхэд хамрагдсан нэг иргэнд ажил мэргэжлээ сонгох, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалтанд зориулж 4.7 мянган төгрөг, ажилд зуучлахад 4.2 мянган төгрөг, нийтийг хамарсан ажилд хамрагдсан хүмүүст зориулж 243.0 мянган төгрөг, ажил олгогчийг дэмжих арга хэмжээнд зориулж 1859.0 мянган төгрөг, зээлийн хүүгийн нөхөн төлбөрт зориулж 173.5 мянган төгрөг, хөдөлмөрт бэлтгэхэд зориулан 12.7 мянган төгрөг, хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалтанд зориулан 246.4 мянган төгрөг, малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнийг дэмжихэд зориулан 5000.0 мянган төгрөг, ажил олоход хүндрэлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжихэд зориулан 294.1 мянган төгрөг,аж ахуй эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрт 271.7 мянган төгрөг,хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрт 541.8 мянган төгрөг,залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөрт 200.0 мянган төгрөг,бусад хөтөлбөр, төсөлийг санхүүлжүүлэхэд 1000.0 мянган төгрөг тус тус зарцуулсан байна.

Зураг 14

Нэг хүнд ногдох / мян.төг /

2010 2011 2012 2013 2014

1 Иргэдэд ажилмэргэжлээ сонгох,мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалт

10.2 28.4 11.9 3.9 4.7

2 Ажилд зуучлах 11.5 5.6 5.4 1.8 4.2

3 Нийтийг хамарсан ажил 102.8 135.4 147.6 132.7 243.0

4 Ажилолгогчийг дэмжих арга хэмжээ 616.4 1492.0 773.7 1719.6 1859.0

5 Зээлийн хүүгийн нөхөн төлбөр 200.7 173.5 6 Хөдөлмөрт бэлтгэх хөтөлбөр 225.5 12.7

7 Хөдөлмөр эрхлэлтийн сургалт 176.3 246.4

8 Малчин, хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч болон нөхөрлөл, хоршоо байгуулах иргэнийг дэмжих хөтөлбөр

2102.3 5000.0

9 Ажилолоход хүндрэлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээ

72.3 294.1

10 Аж ахуй эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 271.7

11 Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих

541.8

12 Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр 200.0 13 Бусад хөтөлбөр, төсөлийг санхүүлжүүлэх 437.3 1000.0

Ä¿í 55.2 82.5 84.2 107.1 107.8

Д/Д Сангийн зарлагын зориулалт

55.2

82.5 84.2

107.1 107.8

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

120.0

2010 2011 2012 2013 2014

Сангийн зарцуулалт /1 хүнд ногдох /

“Аймгийн ажил эрхлэлтийн байдал” Тàíèëöóóëãà 2014 он

28

Дүгнэлт

1. Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо нийт хүн амын тооноос илүү хурдацтай өсч ирсэн нь хүн амын ажил эрхлэлтийг дээшлүүлэх, ажилгүйдлийг бууруулахад онцгой анхаарч ажиллах шаардлага бий болсныг харуулж байна.

2. Манай аймаг 2013 онд ажиллах хүчнийхээ 57.4 хувийг ашиглаж байсан бол 2014 онд 57.5 хувийг ашиглаж өмнөх оныхоос 0.1 пунктээр нэмэгдсэн байна.

3. Сүүлийн жилүүдэд уул уурхай, боловсруулах үйлдвэр, барилга,тээвэр, холбоо, үйлчилгээ бизнесийн бусад салбарт ажил эрхлэгчдийн тоо нэмэгдэж байна.

4. Хөдөлмөрийн насны суралцагчдын 46.6 хувь нь эрэгтэйчүүд, 53.4 хувь нь эмэгтэйчүүд байгаа ба хувийн жингээрээ эмэгтэйчүүд нь давамгайлж байна.

5. Аймгийн хөдөлмөрийн хэлтэст бүртгэлтэй ажилгүйчүүдийн 62.9 хувийг 16­34 насны залуучууд эзэлж байна.

6. 2014 онд хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор орон нутагт 8 төрлийн хөтөлбөр, нэг төслийг иргэдэд ил тод сурталчлан мэдээ,мэдээллээр хангаж, хэрэгцээ,шаардлагатай иргэд, аж ахуйн нэгжид хүргэж ажилласаны үр дүнд ажилгүйдлийг буруулах, иргэдийг ажлын байраар хангах, цалинтай, орлоготой болгож, амьжиргаагийн дээшлүүлэх зорилтыг дэвшүүлэн ажилласан бөгөөд хөтөлбөрийн хүрээнд төр,хувийн хэвшлийн түншлэл болон өөрөө өөртөө ажлын байр бий болгох иргэдийн санал,санаачлагад тулгуурлан хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого хэрэгжүүлсэн байна.

7. Залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хөтөлбөр оюутан залуучуудын өөрсдэд зориулсан хөтөлбөр болохоор сайн ойлгож, хөдөлмөрлөх идэвх санаачлага нь дээшилж багаа бүрдүүлэн урамшуулал авах хүсэл эрмэлзэлтэй болсон.

8. Ажилгүйчүүдийн 50.2 хувь нь дээд болон мэргэжлийн анхан шатны сургалтанд хамрагдсан зохих түвшиний боловсролтой хүмүүс байгаа ба залуучуудад хөдөлмөрийн гэрээгээр ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлж зуучлах байгууллагуудтай хамтран ажил зохиох хэрэгтэй байна.

9. Ажилгүйдлийн даатгалд хамрагдаагүй, удаан хугацаагаар ажилгүй байгаа, нийгмийн эмзэг бүлгийн иргэд, ажилгүйдэлд өртөж болзошгүй иргэд болон тухайн онд ЕБС­ийн 9,11 дүгээр анги төгссөн ажил, сургуульгүй үлдсэн хүүхдүүдийг хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн ажлын байртай мэргэжил олгох болон мэргэшлийн ур чадварын сургалтанд илүү хамруулахын зэрэгцээ сургалтын чанарыг сайжруулж, үр дүнгийн явц байдлыг аймгийн удирдлагын зүгээс хянаж байх тогтолцоог бүрдүүлэх хэрэгтэй байна.

Ашигласан ном, материалууд

1.Монгол Улсын статистикийн эмхэтгэл 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 он 2.Хүн амын ажил эрхлэлтийн дотоод мэдээлэл 2010­2014 он 3.Баян­Өлгий аймгийн “Статистикийн эмхэтгэл”

2010, 2011, 2012, 2013, 2014 онууд 4.Хөдөлмөр эрхлэлтийн албаны 2010,2011,2012,2013,2014 оны ажлын тайлан 5.Ажиллах хүчний судалгааны 2014 оны үр дүнгийн тайлан 6.Статистик мэдээллийн нэгдсэн сан: www.1212.mn