ค ำน ำ

หนงสอ “ตดปกควำมคด จำก HiPPS รน 9” เปนการรวบรวมบทความของผรบทนรฐบาลเพอฝกอบรมระยะสน (ในประเทศและตางประเทศ) ซงเปนทนส าหรบผผานการคดเลอกเปนขาราชการผมผลสมฤทธสงรนใหม ทไดถายทอดความร ประสบการณ ขอคด รวมถงขอ เสนอแนะเพอพฒนาสวนราชการท ได รบ จากการฝกอบรมในหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะ การท างานส าหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ซงพฒนาขนโดยส านกงาน ก.พ. รวมกบสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (AIT) หนงสอเลมนไดรวบรวมบทความสรปสงทไดเรยนรจากการเดนทางไปศกษาดงานในตางประเทศของผรบทน ณ ราชอาณาจกรกมพชา เมอวนท 26 - 30 พฤศจกายน 2556 จ านวน 28 คน จาก 25 สวนราชการ ส านกงาน ก.พ. หวงเปนอยางยงวา ความรและประสบการณของผรบทน ทไดถายทอดออกมาในแงมมตางๆผานบทความน จะเปนประโยชนตอผอานทจะไดทราบถงการเตรยมความพรอมของราชอาณาจกรกมพชาตอการเปดเสรประชาคมอาเซยน ในป พ.ศ. 2558 น ตลอดจนสามารถน ามาปรบใชเพอพฒนางาน พฒนาระบบราชการและประเทศในภาพรวมไดตอไป

ส านกงาน ก.พ.

สงหาคม 2557

หมำยเหต บทความทงหมดนเขยนขนจากประสบการณของผรบทน ซงมวตถประสงคเพอถายทอดความรและแลกเปลยนประสบการณทไดรบจากการฝกอบรม เนอหาในบทความเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน ซงไมผกพนกบหนวยงานตนสงกดและส านกงาน ก .พ. แตอยางใด

ค ำนยม

ในปจจบน ภาคราชการไทยก าลงเผชญกบความทาทายจากปจจยทงภายในและภายนอกหลายรปแบบ อาท วกฤตโครงสรางอายซงน าไปสปญหาการขาดแคลนก าลงคนในอนาคตอนใกล การเปดเสรประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ในป 2558 น เปนตน ไมเพยงแตภาคเอกชนเทานนทจะตองปรบตว ภาครฐเองกตองตระหนกถงการรบมอกบการเปลยนแปลงจากภมภาคาภวฒน (Regionalization) นเชนกน โดยเฉพาะอยางยง ส านกงาน ก.พ. ซงถอเปนองคกรดานการบรหารทรพยากรบคคลของระบบราชการ กมภารกจส าคญในการเตรยมและพฒนาก าลงคนใหมคณภาพอยางเปนระบบ พรอมรบกบการเปลยนแปลง ซงแนวคดส าคญนเอง ทน าไปสการรเรมด าเนนการระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง (HiPPS) ซงเปนระบบบรหารก าลงคนคณภาพของภาคราชการ ทมวตถประสงคเพอมงเนนการพฒนาขาราชการใหเปนคนเกง คนด อยางเปนระบบและตอเนอง เพอเตรยมความพรอม ใหเปนผน าทมคณภาพในอนาคต โดยส านกงาน ก.พ. มหนาทหลกในการด าเนนการพฒนาขาราชการกลมเปาหมายใหสอดคลองกบกรอบการฝกอบรมและพฒนา (Training and Development Roadmap) และบรบทของการเปลยนแปลง ทงน ส านกงาน ก.พ. รวมกบคณะทปรกษาไดมการศกษาและวเคราะหประเดนในดานการเตรยมขาราชการไทยเพอพรอมรบกบการเขาสประชาคมอาเซยน โดยผลการศกษาชใหเหนเดนชดวาขาราชการตอง ไดรบการเตรยมพรอมในมคณสมบตใน 3 ดาน ไดแก 1) มความเปนมออาชพ (Professional) คอ การมสมรรถนะในการท างาน ทมงเนนผลสมฤทธ ท างานเปนทม มองคความรเชงลกในงานทตนท า 2) มความเปนนานาชาต (International) คอ การทบคลากรมสมรรถนะ ทเปดกวางทางความคด และมทกษะในทางปฏบตอยางยดหยน และคลองตว ในบรบทนานาชาต และ

3) มความเปนผสนบสนน (Facilitator) คอ การทบคลากรมสมรรถนะ เปนผทอ านวยความสะดวกใหกบผมสวนไดสวนเสยจากขอตกลงของประชาคมอาเซยน ทงในและตางประเทศอยางรเทาทน และมภาวะผน าเชงรก ดวยตระหนกถงความจ าเปนในการเตรยมขาราชการใหพรอมกบกบบรบทของการเปลยนแปลงในระดบภมภาคทก าลงมาถงน ส านกงาน ก.พ. จงไดจดสรรทนรฐบาลเพอฝกอบรมระยะสน (ในและตางประเทศ) ใหแกผทผานการคดเลอก เปนขาราชการผมผลสมฤทธสงรนใหม เพอใหไดรบการพฒนาองคความรและฝกอบรมในทกษะทจ าเปน รวมถงไดศกษาดงานจากหนวยงานชนน าในประเทศ ในภมภาคอาเซยน โดยแบงกลมการศกษาดงานออกเปน 3 ประเทศ ไดแก ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวและสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม ประเดนในการศกษาดงานเนนไปในดานของการบรหารจดการและการเตรยมความพรอมเพอรบมอกบการเปดเสรประชาคมอาเซยนในดานของการคาและการลงทน การพฒนาการเกษตร และนโยบายรวมถงแผนยทธศาสตรเฉพาะดาน นอกจากน ผรบทนยงไดบรณาการองคความรทไดรบมาพฒนาตอยอดเปนโครงการน าเสนอตอคณะกรรมการ ซงถอไดวาหลกสตรดงกลาวเปนการเตรยมขาราชการ ผมผลสมฤทธสงรนใหมใหพรอมครบถวนทง 3 ดาน ทงในมตของ ความเปนมออาชพ ความเปนนานาชาต และความสามารถในการเปนผสนบสนน หนงสอ “ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9” ชดน ประกอบดวยหนงสอรวบรวมบทความ 3 เลม อนเปนผลผลตทไดจากการศกษาดงานแยกรายประเทศ โดยไดรวบรวมบทความถายทอดความร ประสบการณ แงคดและขอเสนอเพอพฒนาสวนราชการของผรบทนทกคน ซงจะเปนประโยชนในการน าไปตอยอดพฒนาระบบราชการและเปดโลกทศนใหแกผอานตอไป

(นางสาวรงสมา จารภา) รองเลขาธการ ก.พ. ปฏบตราชการแทน

เลขาธการ ก.พ.

สารบญ

บทความของผรบทนจาก... หนา

ส านกงานปลดส านกนายกรฐมนตร

นางฐตรตน ประกาศสขการ 1

กรมประชาสมพนธ

นายวรพล มธรสเมทน 9

ส านกงาน ก.พ.

นางสาววรรษพร อากาศแจง 15

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

นางสาวบญญสา อกษรศรโอภาส 21

กรมสรรพากร

นางสาวสดคนง สมบรณวงศ 29

ส านกงานเศรษฐกจการคลง

นางสาวอารจนา ปานกาญจโนภาส 35

นายกวน เอยมตระกล 39

นายพรพฒน วงศชยวฒน 51

ส านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว

นางสาวปวณา สภมารส 55

กรมทางหลวง

นายวศน รจเกยรตก าจร 61

บทความของผรบทนจาก... หนา

กรมทางหลวงชนบท

นายปรชา โสภารตน 67

ส านกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

นางสาวธฤษวรรณ นนทพทธ 73

กรมควบคมมลพษ

นายอราม พนธวรรณ 81

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

นายพงษศกด เออสวรรณา 87

กรมเชอเพลงธรรมชาต

นายอนชต ลมสวฒน 93

กรมทรพยสนทางปญญา

นางสาววภชบญ กลาวสนทร 101

ส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทย

นางสาวอนทรา มนชาง 109

กรมการพฒนาชมชน

นางสาวสรผกา พมพวง 117

กรมสงเสรมการปกครองทองถน

นายวทย ประสมปลม 123

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

นางสธาสน เพงสลง ชยชนะ 133

บทความของผรบทนจาก... หนา

สถาบนนตวทยาศาสตร

นางสาวณฐธลกษณ ภกดณรงค 141

กรมการจดหางาน

นางสาวสธกานท พนววฒน 147

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

นายณฐชยวศ สงวนไชยกฤษณ 153

กรมพฒนาฝมอแรงงาน

นายอรรถพล สจรภญโญกล 163

นายธานนทร พาชยานกล 169

กรมสงเสรมวฒนธรรม

นายสระ ภาสอาจ 173

กรมวทยาศาสตรบรการ

นายวชรพนธ พนธกระว 181

กรมวทยาศาสตรการแพทย

นางสาวจราภรณ นจจนทรพนศร 187

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

1

บทวเคราะห : องคความรทไดจากการศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา ในบรบทของ National Identity

นางฐตรตน ประกาศสขการ นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร

จากการฝ กอบรมระยะส น หล กส ตรการ เสร มสร า งคณล กษณะ สวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ประจาป 2557 ณ ราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 26 – 30 พฤศจกายน 2556 โดยไดมการศกษาดงานทงภาครฐและเอกชนในประเดนตาง ๆ ไมวาจะเปน แผนการพฒนาประเทศ การคาการลงทน การกระจายอานาจการปกครองสทองถน รวมไปถงดานแรงงาน ดานสาธารณสข และดานวฒนธรรม ทงน เนองจากผเขยนมาจากสานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต จงว เคราะหองคความรต างๆ ท ไดจากการศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา ในบรบทของเอกลกษณของชาต อนประกอบดวย สถาบนชาต สถาบนศาสนา สถาบนพระมหากษตรย รวมถงระบอบการปกครองของประเทศ ดงน

องคความรดาน National Identity ของราชอาณาจกรกมพชา ชาต : ราชอาณาจกรกมพชา เปนประเทศทตงอยในสวนใตของคาบสมทรอนโดจนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มพนท 181,035 ตารางกโลเมตร จานวนประชากรประมาณ 14.1 ลานคน (ประมาณการป พ.ศ. 2555) ในอตราสวนชาย : หญง รอยละ 45.3 : รอยละ 54.7 โดยรอยละ 64.3 ของจานวนประชากรในประเทศอยใน วยแรงงาน (15 – 64 ป) ซงจากโครงสรางประชากรของราชอาณาจกรกมพชาจะเหนวา แมจานวนประชากรในประเทศจะไมมาก แตสวนใหญอยในวยทางาน จงเปนหนงในปจจยสาคญทสนบสนนการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ และถอเปนจดแขง ในการดงดดการลงทนจากตางประเทศ โดยเฉพาะอตสาหกรรมทใชแรงงานเขมขน

ราชอาณาจกรกมพชา

2

และไมตองการทกษะสง ซงขณะนอตสาหกรรมทมอตราการขยายตวสงไดแก อตสาหกรรมผลตภณฑส งทอ และจากการทสดสวนของหญงมากกวาชาย ราชอาณาจกรกมพชาไดใหความสาคญในการยกระดบความเสมอภาคหญง – ชาย และกระตนใหเกดการพฒนาบทบาทสตรมากขน จะเหนไดจากการจดตง Ministry of Women’s Affairs เพอรบผดชอบในเรองดงกลาวเปนการเฉพาะ ในป 2556 ประชากรรอยละ 20 ของประเทศยงอยในระดบตากวา poverty line มรายไดเฉลยตอหวนอยกวาวนละ 2.71 ดอลลาหสหรฐ ในขณะทคาครองชพคอนขางสง ยกตวอยางเชน ราคานาอดลม 1.34 ดอลลาหสหรฐ ตอ กระปอง หรอ กวยเตยวลกชนราคา 2.5 – 3.75 ดอลลาหสหรฐ ตอ ชาม เมอวเคราะหแลว จะพบวา สาเหตทคาครองชพสงเชนน เนองจากปจจยดานการผลตทไมสมบรณ การผลตเครองใช อาหารแปรรป เครองปรงรส ภายในประเทศไมเพยงพอ ทกอยางจาเปนตองนาเขาจากตางประเทศทงหมดโดยเฉพาะจากประเทศเพอนบาน เชน ประเทศไทย และประเทศเวยดนาม ยกเวนวตถดบพนฐาน ทงนการแกไขปญหาดงกลาวโดยการเพมอตราคาแรงขนตานนเปนไปไดยาก เพราะอาจสงผลกระทบ ตอการดงดดนกลงทนตางชาตทตองการเขามาใชประโยชนจากแรงงานราคาถก ซงเปนนโยบายของรฐบาล ทาใหพบเหนผไรทอยอาศย หรอขอทานโดยเฉพาะเดกและสตรไดตามสวนสาธารณะ หรอแหลงทองเทยวทวไปในเมองใหญอยางกรงพนมเปญ อยางไรกตาม รฐบาลกมพชาไดใหความสาคญกบเรองดงกลาวโดยตงเปาหมายทจะประสบความสาเรจในการยกระดบรายไดเฉลยตอหว ในป พ.ศ. 2558 ผานนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาประเทศ 4 ดาน (Rectangular Strategy Phase III : ค.ศ. 2013 – 2018) ไดแก การพฒนาภาคการเกษตร การพฒนาโครงสรางพนฐาน สงเสรมการคาการลงทนในประเทศ และการพฒนาทรพยากรมนษยเพอนาไปสการเปนแรงงานคณภาพ อกทงยงมแผนพฒนา การกระจายการเขาถงการบรการสาธารณะ โดยเฉพาะดานการสาธารณสขพนฐาน ใหครอบคลมทวถงทกพนท

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

3

ศาสนา : ราชอาณาจกรกมพชามศาสนาพทธเปนศาสนา ประจาชาต โดยรอยละ 95 นบถอศาสนาพทธนกายเถรวาท อยางไรกดชาวกมพชาสวนใหญยงคงผสมผสานศาสนาพทธกบความเชอตามหลกศาสนาฮนด ซงจะเหนไดจากสถาปตยกรรม ประตมากรรมตามสถานทสาคญตางๆ อาทเชน วดวาอาราม หรอแมกระทง Royal Palace ในกรงพนมเปญ ทมการวาดลวดลาย หรอแกะสลกลวดลายภาพพทธประวตบนเพดาน หรอบนผนง มการใชลวดลาย เชน กนร กนนร พญาครฑ พญานาค สงห สตวปาหมพานตตางๆ ในการตกแตงตามหนาจวหลงคา หรอเสาบนได ซงสงเหลานลวนไดรบอทธพลมาจากศาสนา และสงมชวตทเปนตานานจากศาสนาฮนด และศาสนาพทธทงสน และเนองจากการทชาวกมพชาและชาวไทยนบถอศาสนาเดยวกนเปนสวนใหญ สงผลใหวถชวตความเปนอยของชาวกมพชามลกษณะสอดคลองคลายคลงกบประเทศไทยเปนอยางมาก เรมจากครอบครวทมลกษณะ ของครอบครวขยาย การมมตรไมตรตอเพอนบาน มการลงแขกเกยวขาวคลาย ของไทย ชอบไปวดเพอประกอบพธในวนสาคญทางศาสนา หรอแมแตวนปใหม ของกมพชาทตรงกบวนสงกรานตของไทย คอวนท 14 – 16 เมษายน ของทกป รวมถงอาหารของกมพชาทมรปรางลกษณะคลายคลงกบอาหารไทย แมวารสชาต

ราชอาณาจกรกมพชา

4

ไมเผดเทา สงเหลานบางครงสงผลดตอความสมพนธระหวางไทยและกมพชา ในเชงธรกจ เนองจากมความเขาใจอนดในวฒนธรรมของกนและกน พระมหากษตรย : ราชอาณาจกรกมพชาเปนดนแดนทมสถาบนกษตรยดารงอยคกบประเทศมาเปนระยะเวลายาวนาน ทาใหการมกษตรยยงเปนเอกลกษณ ทสาคญของประเทศ ถงแมวาในปจจบนบทบาทของสถาบนพระมหากษตรย เรมลดนอยถอยลง เนองจากภายหลงการสละราชสมบตของพระบาทสมเดจ พระนโรดม สหน ในป พ.ศ. 2547พระบาทสมเดจ พระบรมนาถ พระนโรดม สหมน พระมหากษตรยพระองคปจจบนของราชอาณาจกรกมพชาไดถกลดทอนอานาจทางการเมองลงอยางมาก ประกอบกบการทพระองคทรงใชชวตอยในตางประเทศมาโดยตลอด อกทงพระองคทรงขนครองราชยไดไมนาน พระราชกรณยกจของพระองคในการพฒนาประเทศจงยงไมสงผลอยางเปนรปธรรมทชดเจน ทาใหความใกลชดระหวางพระองคกบประชาชนมไมมากพอทจะสรางความเลอมใสศรทธาและจงรกภกด จากประชาชนไดมากเทาพระบาทสมเดจพระนโรดม สหน กษตรยพระองคกอน ดงจะเหนไดจากการทพระบรมฉายาลกษณของพระองคทตดตามสานกงาน รานคา และอาคารบานเรอนทวไป มกจะเปนรปพระองคเคยงคกบพระราชบดาและ พระราชมารดาเสมอ ระบอบการปกครองของประเทศ : ราชอาณาจกรกมพชาอยภายใต การปกครองระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรย เปนประมขภายใตรฐธรรมนญ โดยกมพชาไดแบงโครงสรางการบรหารประเทศออกเปน 2 สวน คอ สวนกลาง และสวนภมภาค โดยสวนกลางแบงออกเปนกระทรวงและองคกรอสระ และสวนภมภาคแบงออกเปน 23 จงหวด (Provinces/Kheat) และ 1 เมองหลวง (Capital/Krong) โดยมโครงสรางการบรหารราชการ ดงน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

5

ทงน การบรหารระดบจงหวด (Khaet/Krong) และระดบอา เภอ (District/Khan) จะเปนหนวยงานบรหารราชการสวนภมภาคของรฐ ซงผวาราชการจงหวด และนายอาเภอ มาจากการแตงตงโดยกระทรวงมหาดไทย มวาระคราวละ 5 ป สวนการบรหารระดบตาบล (Sangkat/Communes) และหมบาน (Village) เปนการบรหารราชการสวนทองถน ซงกานนมาจากการเลอกต งโดยตรงจากประชาชน ในลกษณะของการรบสมครเลอกตงในนามของพรรคการเมอง มวาระคราวละ 5 ป และสมาชกทองถนชดนเปนผมสทธออกเสยงในการเลอกตงสมาชกวฒสภา ทาใหเกดความเชอมโยงระหวางสภาทองถนกบสภานตบญญต และสมาชกวฒสภา สวนผใหญบานแตงตงจากสภาทองถนหรอกานน ไมมวาระในการดารงตาแหนง อยางไรกด เนองจากในป พ.ศ. 2555 ประเทศกมพชาไดถกองคกร ความโปรงใสระหวางประเทศ หรอ Transparency International (TI) จดอนดบ ใหเปนประเทศทมอตราการตดสนบนมากทสดในแถบอาเซยนสงถงรอยละ 57 รฐบาลกมพชาจงตองออกนโยบายดานธรรมาภบาล (Good Governance) เพอสรางความเชอมนและความนาเชอถอใหกบประเทศ โดยในระยะแรกจะเนนหนก

Ministry

Province/Khaet

Capital/Krong

District Khan

Sangkat Sangkat Communes

Village Village Village

ราชอาณาจกรกมพชา

6

ใน 4 ประเดน ไดแก การตอตานการทจรตคอรปชน (Anti-Corruption) การปฏรปกฎหมายและระเบยบตางๆ ทเกยวของ (Legal and Judicial Reform) การปฏรประบบราชการ รวมไปถงการกระจายอานาจใหกบการปกครองสวนทองถน (Public Administration Reform) และการปฏรปทางการทหาร (Armed Force Reform)

บทสรป สบเนองจากความสมพนธระหวางราชอาณาจกรกมพชาและประเทศไทยมมาตงแตยคประวตศาสตร อาจกลาวไดวามการแลกเปลยนวฒนธรรมระหวางกนเปนเวลาชานาน สงผลใหวถชวตความเปนอย ศาสนา อาหารการกน ไปจนถงภาษาทใช มความเหมอนหรอคลายคลงกน แตเนองจากความขดแยงระหวางประเทศในชวงหลายปทผานมา ทาใหความรวมมอระดบทวภาคตองชะลอตวหรอหยดชะงกลง ในมมมองเชงสงคมเหนวา กลมประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตมเอกลกษณหรออตตลกษณทมความคลายคลงกนอยมาก ซงสามารถนาไปสการสรางอตตล กษณ ร วมของภม ภาคน ซ ง เปนหน ง ในประ เดนส าคญของ เสาหลก ดานประชาสงคมและวฒนธรรมของอาเซยนได เพยงแตผเกยวของควรหนกลบมามองและใหความสาคญในเรองนอยางจรงจง ซงจะแตกตางจากการเขาสประชาคมอาเซยนของกลมประเทศสมาชกสวนใหญซ งต งเปาหมายในเชงเศรษฐกจ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

7

ระดบประเทศไวเปนลาดบแรก สงผลใหแตละประเทศพยายามผลกดนใหประเทศของตนมขอไดเปรยบในการแขงขนระหวางกนมากกวาการผกพนผลประโยชนรวมกน ซงเปนหวใจสาคญของประชาคมอาเซยน ในสวนของประเทศไทยนน ถอวามขอไดเปรยบทางดานภมศาสตรในเรองของการเชอมโยงกบประเทศตางๆ ในภมภาคอาเซยน เนองจากประเทศอยในจด ทเปนศนยรวมทงทางวฒนธรรม เศรษฐกจ รวมไปถงโลจสตกส หากประเทศไทยกาหนดจดยนตนเองใหเปนผประสานประโยชนระหวางกลมประเทศสมาชก ปรบทศนคตระหวางกนจากคแขงทางเศรษฐกจใหกลายเปนพนองเพอนบานทตองคอยชวยเหลอเกอกลกน สรางความไวเนอเชอใจระหวางกน ดงจดแขง และปรบปรงหรอพฒนาจดออนของแตละประเทศสมาชก เพอลดชองวางของคณภาพชวตพนฐานระหวางประเทศ ใชการพฒนาอตตลกษณรวมใหเกดขนภายในกลมประเทศสมาชก สรางความเจรญไปพรอมกบการพฒนาในเชงเศรษฐกจ เพอเปนพนฐานไปสการสรางความเขมแขง และสรางขอตอรองใหกบประเทศคคา หากสามารถทาใหเกดผล เปนรปธรรมไดอยางนแลว ความสาเรจในการเขาสการเปนประชาคมอาเซยน

คงมใชมอยแคเพยงแคในกระดาษอกตอไป

ราชอาณาจกรกมพชา

8

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

9

เรยนรกมพชา

นายวรพล มธรสเมทน นกประชาสมพนธชานาญการ

กรมประสมพนธ

การอบรมหลกสตรขาราชการผมผลสมฤทธสง (HiPPS) รนท 9 ประกอบดวยการอบรมความรและทกษะทจาเปนตอการปฏบตงานและเทคนควธการพฒนาความคด ไดแก หลกสตร 7 อปนสยของผมประสทธผลยง (7 Habits of Highly Effective People) การประชมเชงปฏบตการดานการสอสารอยางมประสทธภาพ (Communication Workshop) การเสวนาเกยวกบประชาคมอาเซยน (Symposium on ASEAN Community) การทศนศกษาหนวยงานทมแนวปฏบต ทดดานตางๆ เชน สถาบนไทย – เยอรมน ฯลฯ หลกสตรการแกไขปญหาและ การตดสนใจอยางเปนระบบ (Systematic Problem Solving and Decision Making) รวมทงการประชมเชงปฏบตการดานการจดทาโครงการเกยวกบอาเซยนเพอนาเสนอตอคณะกรรมการในขนตอนสดทายของหลกสตร ในขณะเดยวกนสานกงาน ก.พ. เลงเหนความสาคญของการเขาสประชาคมอาเซยนใน พ.ศ. 2558 ซงสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแผนยทธศาสตรการเขาสประชาคมอาเซยนของประเทศไทย จงใหโอกาสผเขารบการอบรมเดนทางไปศกษา ดงาน ณ ประเทศสมาชกอาเซยน โดยแบงออกเปนสามกลมตามประเทศทจะไปศกษาดงาน สาหรบรนท 9 ประกอบดวย ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม นอกจากนน ในแตละกลมประเทศยงแบงออกเปนสามกลมยอย ไดแก A B และ C โดยแตละกลมมสมาชกจานวน 9 – 11 คน ซงผมไดรบการจดสรรใหเดนทางไปราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 26 – 30 พฤศจกายน 2556 พรอมกบเพอนรวมรนอก 28 คน

ราชอาณาจกรกมพชา

10

ในวนท 27 พฤศจกายน เปนการฟงบรรยายและซกถามเกยวกบนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจ โดย Mr Ung Luyna จากสภาเศรษฐกจสงสดแหงชาต (Supreme National Economic Council) แมวากมพชาจะถกจดให อยในกลมประเทศทมการพฒนาตาทสดแหงหนงของโลก (Least-development Countries - LDC) เมอการเมองมเสถยรภาพ กมพชาจงเรงการพฒนาดานเศรษฐกจ ซงปจจบนเปนประเทศทมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสงสดในชวงสบปในอนดบท 11 ของโลก ซงมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแต พ.ศ.2536 และแผนฯ ปจจบน คอ Retrangular Strategy III (2556 – 2561) แบงออกเปนสดาน ไดแก การขยายตวภาคเกษตรกรรม การพฒนาโครงสรางพนฐาน การพฒนาและการจางงานภาคเอกชน และการเสรมสรางศกยภาพและการพฒนาทรพยากรมนษย โดยมการบรหารแบบธรรมภบาลของภาครฐเปนแกนกลางเชอมโยงทงสดาน

ประเดนการปฏรประบบการบรหารราชการแผนดนและกระบวนการกระจายอานาจ โดย Mr Sok Sothy ปจจบนกมพชาแบงการปกครองออกเปน สระดบ ไดแก ระดบรฐบาลกลาง ระดบภมภาค (23 จงหวด และ 1 เมองหลวง) ระดบทองถน (26 เทศบาล 159 อาเภอ และ 9 เขตในเมองหลวง) และระดบชมชน (226 ตาบล และ 1,407 หมบาน) ซงใหความสาคญกบการปฏรปการบรหารราชการแผนดนแบบสากลเพอสงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตย ทงการกระจายอานาจ (Decentralisation) และการแบงอานาจการปกครอง (Deconcentration) แบบคอยเปนคอยไปตงแต พ.ศ. 2541 ซงจดใหมการทดลองระบบ ออกกฎหมายสนบสนน และจดการเลอกตงในระดบชมชนทกหาปตงแต พ.ศ. 2545 เปนตนมา อยางไรกตาม ความทาทายของการปฏรป ไดแก การปรบเปลยนทศนคตของเจาหนาทรฐและประชาชนใหเขาใจระบอบประชาธปไตยยงไมดพอ การกระจายอานาจทางการคลงยงไมสามารถเกดขนได และการถายโอนอานาจของหนวยงานกลางยงไมมากพอ

การเคลอนยายแรงงานและการคามนษย โดย ฯพณฯ Chou Bun Eng รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยของกมพชา ไดบรรยายถงปญหาการคามนษย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

11

และการอพยพของแรงงานกมพชา โดยเฉพาะปญหาการอพยพแรงงานบรเวณชายแดนไทย – กมพชา ซงปจจบนไทยไดออกมาตรการจดระเบยบแรงงานตางดาว ทเขมงวด โดยแรงงานตางดาวทเขาประเทศอยางผดกฎหมายจะถกสงกลบประเทศตนทาง ถาหากตองการกลบเขามาทางานตองลงทะเบยนตามกฎหมาย อกทง ประเทศไทยเปนทนยมของแรงงานกมพชา เนองจาก นโยบายคาแรงวนละ 300 บาท ทาใหชาวกมพชาอพยพเขามาหางานทาในประเทศมากขน เกดการขาดแคลนแรงงานภาคเกษตรในกมพชา และแรงงานสวนหนงตกเปนเหยอของการคามนษย เชน การคาประเวณ ซงหนวยงานทเกยวของของทงสองประเทศไดจดการประชมหารอเพอรวมกนแกไขปญหานอยางตอเนอง

ในชวงคา ไดรบเกยรตจาก ฯพณฯ ธชชยต ภกด เอกอครราชทตไทย ณ กรงพนมเปญ บรรยายถงความสมพนธระหวางไทยและกมพชา รวมทงประเดนปราสาทพระวหารวาหลงจากมคาตดสนของศาลยตธรรมระหวางประเทศ ทงสองประเทศตางใหความรวมมอทดตอกนในการเจรจาแกไขขอพพาททเกดขน อกทงความสมพนธระหวางทงสองประเทศยงคงดาเนนไปดวยด ธรกจของคนไทยในกมพชาและการคาชายแดนยงเตบโตอยางตอเนอง ในวนท 28 พฤศจกายน ออกเดนทางไปศกษาดงานระบบการใหบรการสาธารณสข ณ โรงพยาบาล (Chey Chuneas) เมอง Takmao โดยมนายแพทย Meng Rithy บรรยายและตอบขอซกถาม วตถประสงคของการสรางโรงพยาบาลนเพอรกษาผปวยจตเวช สภาพอาคารจงแขงแรงแนนหนามาก ตอมาในยคเขมรแดงถกดดแปลงเปนทคมขงนกโทษ และปรบเปลยนเปนโรงพยาบาลในปจจบน อยางไร กตาม ระบบสาธารณสขของกมพชายงคงตองการการพฒนาและความชวยเหลอจากนานาชาตอยางมาก เนองจาก จานวนบคลากรและอปกรณทางการแพทยยงไมเพยงพอ

ในชวงบายเดนทางไปสภาชมชนเขต Toul Tompong II เพอศกษาระบบการบรหารราชการสวนทองถน อาจเปรยบเทยบไดกบองคการบรหารสวนตาบลของไทย เพอสงเสรมการปกครองตนเองตามระบอบประชาธปไตย คณะผบรหารมาจาก

ราชอาณาจกรกมพชา

12

การเลอกตงของคนในชมชน ซ งสภาชมชนของกมพชายงไมสามารถบรหารงบประมาณจากการเกบภาษทองถนดงเชนในประเทศไทยได การดาเนนโครงการใดๆ จะตองเสนอขนไปในระดบจงหวดเพอพจารณาและจดสรรงบประมาณในการพฒนาทองถน อยางไรกตาม รฐบาลมการวางแผนพฒนาควบคกบการออกกฎหมายสนบสนนและปรบเปลยนทศนคตของประชาชนใหเหนความสาคญของสทธตามระบอบประชาธปไตยและการดแลทองถนของตนเองมากขน วนท 29 พฤศจกายน ศกษาดงานกรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชย ซงเกดจากการควบรวมกรมสงเสรมการสงออกและกรมการคาภายในตงแต พ.ศ. 2551 และเนองจากกมพชาอยในสถานะกลมประเทศทมระดบการพฒนาตาทสด (LDC) จงไดรบสทธพเศษทางการคา เชน การยกเวนภาษศลกากรและการจากดการนาเขาสนคา สทธพเศษทางภาษศลกากร (Generalised System of Preferences - GSP) ฯลฯ จากญปน สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป ญปน เกาหลใต แคนาดา ฯลฯ เพอชวยลดภาระทางภาษศลกากรและสงเสรมใหเกดการลงทนในกมพชามากขน จากสทธพเศษดงกลาวทาใหประเทศตางๆ เขามาลงทนตงโรงงานผลตสนคาเพอสงออกในกมพชามากขน เชน จนไดเขามาลงทนในอตสาหกรรมสงทอเปนจานวนมาก ประกอบกบแรงงานกมพชาสวนมากเปนแรงงานไรฝมอ จงมคาแรงถก อกทง รฐบาลกมพชามนโยบายสงเสรมการลงทนทงจากตางประเทศและสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ของชาวกมพชาควบคกน

จากนน จงเดนทางศกษาดงานเกยวกบการบรหารจดการหวงโซอปทาน ณ บรษทคาขาวกรน คอมพาน (Green Company) ซงไดรบการสงเสรมจากรฐบาล มอปกรณสขาวททนสมยและโกดงเกบขาวสารขนาดใหญ ปจจบน กมพชาสามารถผลตขาวไดปรมาณมากเพอการบรโภคในประเทศและสงออก โดยเนนการปลกขาวพนธดซงสามารถขายไดราคาดและเปนทตองการของตลาดโลก วนท 30 พฤศจกายน ทศนศกษาพระราชวงหลวง มลกษณะทางสถาปตยกรรมและแนวคดการสรางคลายคลงกบพระบรมมหาราชวงของไทย เนองจาก ความใกลชดของพระราชวงศของทงสองประเทศตงแตอดต อยางไรกตาม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

13

ขนบทางสถาปตยกรรมบางอยางกแตกตางจากไทย เชน คนทวยคายนเสากบหลงคาโดยรอบพระทนงจะเปนรปนางฟาและคนทวยทอยตรงมมอาคารจะเปนรปครฑ มความหมายถงพระทนงลอยอยบนวมานในสวรรค และบรเวณมมอาคารมนาหนกมากจงตองใชครฑซงแขงแรงกวา ในขณะทขนบของไทยนยมใชรปนาคเปนคนทวย จากนนจงไปพพธภณฑสถานแหงชาต ซงเปนสถานทเกบรกษาโบราณวตถตงแตอดตของกมพชา

ในชวงบาย ทศนศกษาพพธภณฑคายกกกนตวล เสลง (Toul Slreng) ซงตงอยกลางกรงพนมเปญ เปนหนงในคายกกกนนกโทษในยคเขมรแดง มการรกษาอาคาร สงกอสราง อปกรณทรมานนกโทษ ภาพถาย และเสอผาของนกโทษ จดแสดงใหผมาเยยมชมไดเรยนรถงประวตศาสตรความรนแรงชวงหนงของกมพชา จดเปน และทงสงหารเจง แอก (Killing Field Chhoeung Ek) ตงอยนอกกรงพนมเปญ เปนหนงในสถานทสงหารนกโทษทถกนามาจากคายกกกน ในยคเขมรแดง มสถป ทเกบรวบรวมกระดกของผเสยชวตเพอใหผเยยมชมไดไวอาลยและเปนอนสรณสถานใหคนรนหลงไดราลกถงความโหดรายในอดต มอาคารจดแสดงภาพถาย อปกรณ การสงหาร เสอผา เครองใช และแสดงวดทศนเกยวกบการสงหารนกโทษ การคนพบสถานท และการบรณะสถานท

ถ งแมประวตศาสตร ช ว งหน งของกมพชาจะเปน ชวง เวลาของ ความเจบปวดจากการปกครองในยคเขมรแดง แตในปจจบนกมพชาไดพยายามเรงพฒนาประเทศทงดานเศรษฐกจและการปกครองในระบอบประชาธปไตย สงทเหนไดชดเจน คอ การพฒนาเศรษฐกจแบบทนนยมทภาครฐสงเสรมทงการลงทนโดยตรงจากตางประเทศและการสงเสรมใหคนในชาตลงทนธรกจขนาดกลางและขนาดยอม ซงมการกาหนดแผนการพฒนาอยางเปนระบบตามแบบสากลและไดรบการสนบสนนมาตรการทางภาษศลกากรในการสงออกสนคาไปยงประเทศตางๆ เพอเสรมสรางระบบเศรษฐกจใหเตบโตและเขมแขง เมอผมไดมโอกาสเยยมชมตลาดขายสนคาทงตลาดรสเซยทเปนทนยมของชาวกมพชาและตลาดกลางทเปนทนยมของนกทองเทยว รวมทงหางสรรพสนคาโสรยาซงเปนหางสมยใหม จะพบเหนสนคาหลากหลาย

ราชอาณาจกรกมพชา

14

แตสนคาทพบไดมากทสด คอ เสอผาและสงทอ เนองจากตางประเทศไดเขามาลงทนตงโรงงานสงทอในกมพชาเปนจานวนมาก โดยมผบรโภคทงชาวกมพชาและชาวตางชาตจานวนมาก สงเหลานอาจนบไดวาเปนหลกฐานทชใหเหนวากมพชา ไดพฒนาเศรษฐกจมาถกทศทาง ประกอบกบการปฏรประบบการบรหารราชการแผนดนทสงเสรมใหประชาชนปกครองและดแลทองถนของตนเอง โดยใชการกระจายอานาจและการแบงอานาจการปกครองเพอใหประชาชนตระหนกถงความสาคญ ของสทธและหนาทของตนเองทมตอประเทศและทองถนตามระบอบประชาธปไตย

อนง การทภาครฐจะประสบผลสาเรจในการดาเนนนโยบายตางๆ ตองอาศยการประชาสมพนธขอมลขาวสาร ความรใหแกประชาชน รวมทงเจาหนาท ของรฐ ดงนน การประชาสมพนธจงมสวนชวยสงเสรมในการผลกดนใหประชาชนมความเขาใจและตระหนกถงแนวทางปฏบตและผลทจะตามมาจากนโยบายดานตางๆ เมอประชาชนมความเขาใจดแลวจงหนมาใหความรวมมอกบภาครฐอยางเตมท

ประเทศไทยในฐานะประเทศเพอนบานทมความสมพนธแนนแฟนกบกมพชาทงดานประวตศาสตรและวฒนธรรมมาชานาน อกทง กมพชาเปนหนงในประเทศสมาชกอาเซยน ไทยจงใหความสาคญกบการชวยเหลอดานการพฒนา แกกมพชาในทกดาน แมวาประเทศทงสองจะมขอพพาทกนเรองปราสาทพระวหารและพนทชายแดนกตาม ความรวมมอระหวางประเทศทงในระดบรฐบาลและประชาชนยงคงดาเนนตอไปดวยด โดยอาศยหนวยงานดานการประชาสมพนธของทงสองประเทศเปนสอกลางในการเผยแพรความร ความเขาใจ และกจกรรม ความรวมมอดานตางๆ อนจะกอใหเกดความรสกทดตอประชาชนทงสองประเทศ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

15

ปญหาแรงงานขามชาต...สปญหาสมองไหลในภาคราชการ ส ASEAN

นางสาววรรษพร อากาศแจง นกทรพยากรบคคลปฏบตการ

สานกงาน ก.พ.

ปญหาแรงงานขามชาตจากราชอาณาจกรกมพชาสประเทศไทยนน ถอเปนปญหาทเกดขนมาอยางยาวนาน ซงเปนสงทรฐบาลกมพชาและรฐบาลไทย ใหความสาคญเปนอยางมาก จากการทไดฟงการบรรยายในหวขอ “Interrelations between public policies, migration and development in Cambodia” โดย H.E. Mrs. Chou Bun Engรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ราชอาณาจกรกมพชา พบวา ถงแมวารายไดจากแรงงานขามชาตจะเปนตวเลขทสง แตรฐบาลกมพชาไมไดมความภมใจในรายไดเหลานน เนองจากเปนรายไดทมาจากแรงงาน ไรฝมอ แรงงานราคาถก นอกจากนนแรงงานขามชาตยงกอใหเกดปญหาตาง ๆ ในระยะยาวอกดวย เชน เดกขาดการเลยงดและดแลเอาใจใสจากพอแม เดกขาดโอกาสในการศกษา บางครงอาจเกดปญหาครอบครวนาไปสการกาพราพอหรอ แมในทสด เปนตน อยางไรกตามชาวกมพชายงคงนยมเดนทางไปทางาน ในตางประเทศ ดวยแนวคดทวา "Maybe another country be their paradise” รวมถงสถานการณการเพมขนอยางรวดเรวของประชากรกมพชา ทาใหจานวนงานไมเพยงพอกบจานวนประชากร จากขอมลสถตพบวา ในป 2009 อตราการเพมของประชากรกมพชาอยท รอยละ 1.54 ตอป และคาดการณวา ในป 2020 จะมจานวนประชากร 18.7 ลานคน และรอยละ 60 มอายนอยกวา 24 ป จานวนประชากรวยแรงงานเพมขนจาก 5.50 ลานคน ในป 1990 เปน 7.5 ลานคน ในป 2004 และ 7.8 ลานคน ในป 2007 จากสถานการณการเพมขนของประชากรวยแรงงานทาใหรฐบาลกมพชาเนนการลงทนในโครงการตาง ๆ เพอรองรบแรงงานทเพมมากขน โดยจะม

ราชอาณาจกรกมพชา

16

ตาแหนงงาน 67,000 ตาแหนงในแตละป อยางไรกตามตาแหนงงานดงกลาว ยงไมสามารถรองรบจานวนแรงงานทมอยเปนจานวนมากของกมพชาได จงกอใหเกดแรงงานขามชาต เกดขน ดวยโอกาสหางานทมากกวาและรายไดทมากกวา ลวนเปนสงจงใจใหชาวกมพชาเดนทางมาทางานในเมองไทย ในอนาคตเมอมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) กจะทาใหแรงงานขามชาตเกดขนอยาง ถกกฎหมายและมจานวนเพมมากขนอก จากสถานการณแรงงานขามชาตดงกลาว ทาใหผเขยนนกถงปญหาสมองไหลในภาคราชการ เนองจากแรงงานขามชาตทาใหราชอาณาจกรกมพชาสญเสยประชากรวยแรงงานเพอทจะทางานพฒนาประเทศ ภาคราชการกเชนเดยวกน ปญหาสมองไหลทาใหภาคราชการสญเสยกาลงสาคญ บคลากรทมหนาทในการคด วเคราะหนโยบายตาง ๆ ทมสวนในการขบเคลอนระบบราชการซงเปนระบบทสงผลกระทบโดยตรงตอการบรหารจดการประเทศ ในอดตไดมการศกษาของสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (สานกงานก.พ.) เรอง “ปญหาการสญเสยกาลงคนระดบสมองในราชการพลเรอน” (2539) สรปไดวา กาลงคนระดบสมองไหลออกจากระบบราชการเปนจานวนมาก กลาวคอ ในชวงป 2532 – 2538 ขาราชการระดบสมองสงกด สานกงาน ก.พ. ไดลาออกจากระบบราชการ เปนจานวนถง 1,684 คน ในจานวนนเปนกาลงคนในสาขาทขาดแคลนถง 1,171 คน ซงสวนหนงเปนกาลงคน ทมวฒระดบปรญญาโท กาลงคนในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย และกาลงคนเหลานสวนใหญเปนวยทมพลงในการทางานและเปนเพศชาย ปจจยหลกทเปนสาเหตการลาออกไดแก ปญหาคาตอบแทน ปญหาโอกาสกาวหนาในหนาทการทางาน และปญหาการบรหารงานขาดความคลองตวในระบบราชการ นอกจากนน สาเหตสาคญททาให ระบบราชการสญเสยกาลงคนทมคณภาพ เนองมาจากปจจยภายนอกและปจจยภายในระบบราชการ สรปไดดงน ปจจยภายนอกระบบราชการ ซงเปนปจจยในการดงดดกาลงคนภาครฐ สภาคเอกชน คอ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

17

1. ความตองการกาลงคนทมความรความสามารถและระดบสงเพมขน ในภาคเอกชน อนเนองมาจากผลการขยายตวอยางรวดเรวของระบบเศรษฐกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 แตการผลตกาลงคนบางสาขาไมสามารถผลตไดทนกบ ความตองการเชน วศวกร แพทย นกคอมพวเตอรฯ เปนตน 2. ความแตกตางระหวางเงนเดอนภาครฐกบเอกชนมชองวางมากขนตามลาดบ ในปจจบนอตราเงนเดอนเฉลยสาหรบงานลกษณะเดยวกนในภาครฐจะตากวาภาคเอกชน และรฐวสาหกจอยางมาก ความแตกตางนเรมตงแตการเรมบรรจ และปรากฏชดยงขนเมอระดบสงขน 3 . ลกษณะการบรหารการจดการในภาคเอกชนมความคลองตว สภาพแวดลอมและเครองมอในการทางานททนสมย ปจจยภายในระบบราชการ ซงเปนปจจยในการผลกดนกาลงระดบสมองออกจากระบบราชการ คอ 1. ระบบบรหารงานทขาดความคลองตว การปฏบตงานมกฎระเบยบหลกเกณฑตางๆ มากมาย ทาใหขาราชการทมความร ความสามารถไมสามารถรเรมแนวความคดใหมๆ ไดอยางอสระ งานในระบบราชการไมทาทายและนาเบอหนาย 2. การขาดเกยรตภมในอาชพราชการ ปจจบนภาพพจนของขาราชการ ในสายตาบคคลภายนอกเสอมโทรม ไมดงดดใหผทมความร ความสามารถนยมเขารบราชการอยางในอดต 3. ระบบและโครงสรางองคกรบรหารบคลากรของรฐขาดความยดหยน ทาใหความกาวหนาในอาชพรบราชการเปนไปอยางเชองชา การบรหารบคคลของรฐขาดการกระจายอานาจทเหมาะสม การจดองคกรมลกษณะเปนยอดแหลม ตาแหนงระดบสงคอนขางนอย นอกจากนนอตราการสญเสยขาราชการพลเรอนสามญ ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2547 – 2551 พบวา ขาราชการพลเรอนสามญสายวชาการ ซงเปนบคลากรทเปนสวนสาคญในการคด วเคราะหเชงวชาการ อาจกลาวไดวาเปน

ราชอาณาจกรกมพชา

18

กาลงสมองของประเทศ มอตราการสญเสยอยในระดบสงมาก นนคอ มากกวารอยละ 75 ดงตารางดานลาง

อตราการสญเสยขาราชการพลเรอนสามญสายวชาการ ปงบประมาณ 2547 - 2551

ปงบประมาณ จ านวนขาราชการพลเรอนสามญทลาออก

ทงหมด

จ านวนขาราชการพลเรอนสามญสายวชาการ

รอยละ

2547 1,896 1,411 76 2548 1,819 1,406 77 2549 3,136 2,752 88 2550 3,395 2,608 77 2551 2,552 2,090 82

จากกา รศ กษาและข อม ลด งกล า ว พบว า ปญหาและสา เหต ตาง ๆ ยงคงเปนขอเทจจรงในปจจบน โดยไดมการปรบปรงและแกไขระบบราชการใหสอดคลองและรองรบปญหาตาง ๆ เชน การปรบเพมเงนเดอนสาหรบขาราชการ ใหสามารถแขงขนกบภาคเอกชนไดมากขน การออกแบบระบบขาราชการผมผลสมฤทธสงเพอรองรบการวางแผนความกาวหนาทางอาชพใหชดเจนยงขน เปนตน อยางไรกตามปญหาสมองไหลจากภาคราชการจะไมหยดอยเพยงทภาคเอกชนเทานน ในป พ.ศ. 2558 ซงกาลงจะเกดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) จะสงผลให เกดปญหาสมองไหลจากภาคราชการเพมมากขนอยางแนนอน เนองจาก ผลการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 9 ณ เกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย ไดกาหนดใหจดทาขอตกลงยอมรบรวมกน (Mutual Recognition Arrangements : MRAs) ดานคณสมบตในสาขาวชาชพหลก เพออานวยความสะดวกในการเคลอนยายนกวชาชพ หรอแรงงานเชยวชาญ หรอผมความสามารถพเศษของอาเซยนไดอยางเสร ดานคณสมบตในสาขาอาชพหลก เพออานวยความสะดวกในการเคลอนยาย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

19

นกวชาชพ แรงงานเชยวชาญ หรอผมความสามารถพเศษไดอยางเสรขอตกลงเรองการเคลอนยายแรงงาน ฝมอไปทางานในประเทศกลมอาเซยนทง 10 ประเทศ ไดอยางเสร ไดกาหนดครอบคลม 7 อาชพ ไดแก 1. อาชพวศวกร( Engineering Services) 2. อาชพพยาบาล (Nursing Services) 3. อาชพสถาปนก(Architectural Services) 4. อาชพการสารวจ (Surveying Qualifications) 5. อาชพนกบญช (Accountancy Services) 6. อาชพทนตแพทย (Dental Practitioners) 7. อาชพแพทย (Medical Practitioners) การเคลอนยายแรงงานฝมอเสรในกลม 7 อาชพนน มผลดในแงมมของการมตลาดงานทเปดกวางขนจากเดมใหบรการประชากรไทย 63 ลานคน เปนประชากร 600 ลานคน ใน 10 ประเทศในกลมอาเซยน สงผลใหโอกาสในการหางานสงขน สถานการณสมองไหลจานวนมากจากภาคราชการสภาคเอกชนและสกลมประเทศอาเซยนทกาลงจะเกดขนในป พ.ศ. 2558 ถอเปนโจทยททาทายอยางยงสาหรบสานกงาน ก.พ. ทจะออกแบบใหระบบราชการมแรงดงดดและแรงจงใจ เพอปองกนปญหาการขาดแคลนบคลากรในสาขาวชาชพทสาคญ โดยมแนวคดทนาสนใจของ ม.ร.ว. ปรดยาธร เทวกล ทกลาววา “...องคการตองใชกลยทธอนนอกจาก การจายผลตอบแทนเพยงอยางเดยวโดยใชปจจยอนควบคกน เชน โอกาสความกาวหนาในอาชพการทางาน ความมเยอใย ความจรงใจของผบงคบบญชา ซง 3 สงนไมเคยลาสมยและเปนสงทชวยใหบคลากรภกดตอองคการ องคการใดผบรหารใสใจบคลากรจนกลายเปนวฒนธรรมองคการทสบทอดตอกนไปจะทาใหมภมตานทานการเสยบคลากรอยางด รวมถงระบบบานาญตองชวยใหขาราชการสามารถดแลตวเองไดหลงเกษยณ และชวยอบรมวชาชพใหมรายไดเพมเตม ทาใหชวตหลงออกจากงานมความหมาย...”

ราชอาณาจกรกมพชา

20

ในยคสมยทการท างานรบใชประเทศชาต เปนเหตผลทไมเพยงพออกตอไปในโลกวตถนยม ปจจยใดบางทจะท าใหระบบราชการสามารถดงดดคนด คนเกงใหคงอยและเขามาสระบบราชการ ยงคงเปนโจทยททาทายในทกยค ทกสมยและ

ยงคงตองหาค าตอบกนตอไป...

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

21

กาวดวยกน กาวไกล...ถาไปถง

นางสาวบญญสา อกษรศรโอภาส นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ในป 2558 ประเทศไทยจะกาวเขาสประชาคมอาเซยนอยางเตมตว ตามขอตกลงภายใตกฎบตรอาเซยน โดยเปนการรวมตวทจะทาใหประชาคมมความเปนอนหนงอนเดยวกน ภายใตคาขวญ “one vision, one identity, one community” การรวมตวกนนเปนการเสรมสรางความเขมแขงใหกบทกประเทศ ในภมภาคอาเซยน เสมอนการสรางอานาจในการเจรจาตอรองกบภมภาคอน สงเสรมใหเกดการพฒนาและเพมขดความสามารถในการแขงขนดานเศรษฐกจกบประชาคมโลก และสรางภมคมกนทางสงคม พรอมขยายขอบเขตสวสดการสงคมใหครอบคลม เพมความคมครองในดานสทธมนษยชน เพอสรางความมนคงใหกบภมภาค รวมถงการลดชองวางความเหลอมลาและแกปญหาความยากจน และการรวมตวกนนนจะตองเกดขนภายใตเงอนไขและกรอบระยะเวลาตามกฎบตรอาเซยนทไดกาหนดไว ทาใหทกประเทศในอาเซยนเรงพฒนาขดความสามารถของตนเพอใหพรอมทจะ เขาสประชาคม สาหรบประเทศไทยเองไดมการวางแผนยทธศาสตรอาเซยนเพอเตรยมความพรอมและรองรบการเขาสอาเซยนใหแกทกภาคสวนทเกยวของ ทงน การจะทาใหเขตภมภาคนเปนประชาคมอาเซยนไดนนตองเกดจากความรวมมอกนของทกฝาย ทาความเขาใจระหวางกนในขอกาห นดกฎเกณฑต างๆ และ มการดาเนนการตามขอตกลงทไดทารวมกนไวแลว จงจะสามารถรวมตวกนเพอมงสการเปนหนงเดยวกนได ในโอกาสทผ เขยนไดไปศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา จากหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ประจาป 2557 นน จงจะขอแบงปนประสบการณและมมมอง

ราชอาณาจกรกมพชา

22

สวนบคคลของตวผเขยนเอง เกยวกบราชอาณาจกรกมพชาทไดไปศกษาดงาน และ ตวผเขยนไดมโอกาสเขารบฟงการบรรยายเกยวกบนโยบายและทศทางการพฒนาประเทศ การจดการเกยวกบประชากรและแรงงาน รวมถงโครงสรางการบรหารราชการและการบรหารราชการสวนทองถน เพอใหเขาใจในสวนของการขบเคลอนแผนพฒนาประเทศของกมพชา พรอมกนนยงไดรบโอกาสใหเขาเยยมชมหนวยงานตางๆ ทงในสวนของภาครฐและเอกชน โดยหนวยงานภาครฐทไดไปศกษาดงาน เปนหนวยงานของกระทรวงพาณชย - Trade Promotion Department, โรงพยาบาล Cheychumneas และหนวยงานเทศบาลทองถน - Sangkat Toul Tompong II สาหรบหนวยงานเอกชน ไดเขาชม Green Trade Company ซงเปนโรงสทผลตขาวใหแกรฐบาลของกมพชา การเยยมชมหนวยงานตางๆ นนทาใหเหนถงการดาเนนนโยบายตามทภาครฐวางแผนไวสาหรบการพฒนาประเทศ การตอบสนองตอนโยบายของภาครฐในทกภาคสวนทเกยวของ และยงไดมโอกาสศกษาถงวถชวตและความเปนอยของประชาชนชาวกมพชาทอยภายใตการเปลยนแปลงจาก การพฒนาประเทศและการเตรยมตวเขาสประชาคมอาเซยนอกดวย ราชอาณาจกรกมพชา เปนหนงในประเทศอาเซยนทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสง และยงคงมแนวโนมการเจรญเตบโตของเศรษฐกจเพมสงขนอยางตอเนอง ซงถามองในแงการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยวนนกนบไดวากมพชาเปนประเทศคคาทสาคญของเศรษฐกจในภมภาคอาเซยน และเมอมองไปถงรายละเอยดของแหลงทมาของรายไดเหลานนจะพบวา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนองนนเปนผลมาจากการเจรญเตบโตจากภาคอตสาหกรรมเปนหลก โดยเฉพาะสนคาประเภทสงทอและเสอผา เนองจากกมพชาเปนฐานการผลตสงทอและเสอผา ทสาคญของประเทศจน เมอตลาดการคาสงทอของจนขยายตวกจะสงผลถงอตสาหกรรมการผลตสงทอของกมพชาดวย และอกสวนหนงเปนผลจากภาคบรการซงมาจากการทองเทยวทยงคงขยายตวไดด สาหรบภาคเกษตรกรรมนนสนคาหลกเปนสนคาทคลายคล งกนกบสนคาเกษตรของไทย เชน ขาว ยางพารา และ มนสาปะหลง ซงสนคาเหลานเปนการผลตเพอการสงออกเปนสวนใหญ โดยท

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

23

แนวโนมของสนคาเกษตรในอนาคตยงจะมปรมาณการสงออกสตลาดโลกเพมสงขนอกดวย สาหรบภาพรวมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของกมพชานนมความมนคงและเขมแขง หากพจารณาจากการสงออกทขยายตวตอเนอง รวมถงภาคบรการทมการเตบโตสงจากธรกจการทองเทยวทขยายตวและการขยายกลมนกทองเทยว ในเอเชยและยโรป จงเปนปจจยทสรางความมนใจใหแกนกลงทนทจะเขามาลงทน ในประเทศกมพชา และสาหรบการพฒนาประเทศนนกมพชามนโยบายในการกาหนดทศทางของประเทศไวอยางชดเจนในแตละบรบท ทงในการบรหารจดการภาครฐท เร งสร างความเ ชอมน ในระบบการบรหารจดการภาคร ฐ ใหแกประชาชน ลดภาพลกษณการคอรรปชนของขาราชการ และแนวทางในการพฒนาเศรษฐกจโดยเนนในเรองการขยายการลงทนของภาคอตสาหกรรม พรอมทงสงเสรมการสงออก ในสนคาเกษตรและมองหาตลาดใหมเพอรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรม ตลอดจนการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมเพอขยายกลมเปาหมายนกทองเทยวใหหลากหลายมากขน รวมไปถงดานสาธาระณสขและดานสขอนามยของประชาชน โดยมเปาหมายเพอพฒนาประเทศใหกาวพนความยากจนและเตรยมความพรอมใหกบทกภาคสวนสาหรบการกาวเขาสประชาคมอาเซยน แมวาเศรษฐกจของประเทศกมพชานนมความมนคงและมทศทาง การเจรญเตบโตทด มแนวทางทชดเจนและมการปฏบตตามแผนงานทวางไวไดตามเปาประสงคในภาพรวมระดบประเทศ แตถาหากไดมองลงไปยงหนวยงานระดบลางหรอหนวยงานระดบปฏบตจะพบวามนไมไดงายดายนกทจะพฒนาตามเปาหมาย ทวางไว เนองจากภายในประเทศกมพชามปญหาเรอรงทยงไมไดรบการแกไขอย ดงนนการทจะเรงพฒนาในทกภาคสวนยงคงทาไดไมเตมท และยงทาใหบางปญหาทวความรนแรงยงขนไปอก โดยเฉพาะปญหาดานความเหลอมลาและความยากจน แมวาเศรษฐกจกมพชาเตบโตขนแตการกระจายรายไดกระจกตวอยเฉพาะกบนกลงทนจงทาใหชองวางระหวางคนจนคนรวยเพมมากขน ประกอบอตราเงนเฟอและคาครองชพทสงไดสงผลกระทบโดยตรงตอประชาชนในประเทศ ซงสาเหตของความเหลอมลาดงกลาวเกดมาจากหลายสาเหต แตสาเหตหนงทผเขยนไดพบในระหวางการศกษาด

ราชอาณาจกรกมพชา

24

งานกคอระดบคาจางคาแรงทตา จากผลตภณฑมวลรวมประชาชาตตอหวในป 2555 คดเปน 990 เหรยญดอลลารสหรฐตอคนตอป ซงเปนอบดบท 9 ในประเทศอาเซยน การทรายไดเฉลยตอปมมลคาตามากนนทาใหไมเพยงพอตอการครองชพ และสงผลกระทบตอวถชวตและความเปนอยโดยตรง ปญหาทเกดจากคาครองชพทตานน ยงสงผลกระทบตอระดบการศกษาของคนในประเทศและยงกระทบถงภาวะสขอนามยตามไปดวย ซงในดานนโยบายของประเทศพบเพยงการมงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจเพยงอยางเดยว โดยยงไมเหนถงนโยบายทเปนรปธรรมในการสงเสรมดานการศกษาใหกบประชาชน ซงถาหากกมพชายงคงไมมนโยบายทชดเจนกวาน ในการขยายขอบเขตการศกษาใหกบประชาชนแลว อาจจะเกดปญหาในเรองขดความสามารถของประชาชนทเปนแรงงานทสาคญ และสงผลกระทบไปสภาคการผลตในระดบประเทศได สาหรบดานสาธารณสขนน ในระดบประเทศทางกมพชามนโยบายทชดเจนเกยวกบการบรหารจดการระบบ กระบวนการจดทาฐานขอมล และแนวทางการพฒนาระบบสาธารณสข แตในการปฏบตจรงพบวายงขาดงบประมาณในการสนบสนนกจกรรมตางๆ ทงในสวนของการบรหารจดการ การขาดแคลนบคลลากรทางการแพทยและสถานพยาบาล อกทงยงขาดการสนบสนนในสวนของอปกรณและผลตภณฑยาส าหรบการรกษาจา กภาคร ฐ และ เม อมองลกลงไปถ ง การรกษาพยาบาลในระดบชมชนจะพบไดวาเกดการขาดแคลนบคคลากรดานการแพทยเปนจานวนมากและสถาพยาบาลกไมเพยงพอตอจานวนผปวย อกทงยงมขอจากดในการเดนทางเนองจากมจานวนนอยทาใหสถานพยาบาลหรอโรงพยาบาลนนหางไกลจากทพกอาศย จงทาใหประชาชนไมสะดวกในการเดนทางและไมสามารถเขาถงการรกษาพยาบาลไดอยางทนทวงท ซงปญหาดานสาธารณสขนทางกมพชาไดรบการชวยเหลอจากองคกรตางประเทศทใหการสนบสนนในเรองงบประมาณและบคคลากรทจาเปนสาหรบการพฒนาระบบการบรการดานสขภาพและสาธารณสข แตการชวยเหลอจากตางชาตนกเปนเพยงการแกปญหาทเกดขนเฉพาะหนาเทานน เพราะตราบใดทยงไมมการสนบสนนงบประมาณและบคคลากรทางการแพทยจากภาครฐ เพอใหสามารถผลตบคคลากรและพฒนาตนเองไดแลวการจะพฒนาระบบ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

25

ดานสาธารณสขใหไดอยางยงยนคงเปนไปไดยากและไมมนคงจากความเสยง ในการหยดใหความชวยเหลอจากองคกรตางชาต นอกเหนอจากดานการศกษาและสาธารณสขแลว ผลกระทบรนแรงทสดสาหรบปญหาคาครองชพตาในประเทศคอการประสบภาวะแรงงานในประเทศไหลออกไปสประเทศอนทมคาครองชพสงกวา ในปจจบนจะพบวาแรงงานกมพชาอพยพออกนอกประเทศเพอไปเปนแรงงานในประเทศเพอนบานเปนจานวนมาก โดยไปอยางถกกฎหมายและผดกฎหมาย ซงการเคลอนยายแรงงานในลกษณะแบบนเกดผลดตอประเทศสาหรบการสงเงนกลบเขาสประเทศจากแรงงานเหลานน แตกสงผลเสยใหกบภาวะการขาดแคลนแรงงานในประเทศดวยเชนเดยวกน ซงเปรยบเสมอนดาบสองคมททางกมพชาตองมมาตรการเฝาระวงเพอลดผลกระทบทจะตามมา และดวยเหตนทางกมพชาจงมนโยบายทชดเจนสาหรบการจดการปญหาดานแรงงาน โดยการขนทะเบยนแรงงานและจดหาตลาดตางประเทศใหแรงงานสามารถเขาไปทางานไดอยางถกกฎหมาย พรอมทงสารวจความตองการแรงงานของตางประเทศ เพอสรรหาแรงงานใหสอดคลองกบความตองการแรงงานแกแตละประเทศได ซงกเพอเปนการลดปญหาการเขาประเทศโดยผดกฎหมาย และเปนการสรางความมนใจใหกบตลาดตางประเทศสาหรบการรบแรงงานกมพชาเข าทางานในประเทศของตน สาหรบปญหาเหลานเปนปญหาใหญของกมพชาทตองมการบรหารจดการอยางเปนระบบ อกทงยงตองแขงกบเวลาทกระชนเขามาสาหรบการเขาสประชาคมอาเซยน ดงนนหากมองหนทางการกาวเขาสอาเซยนของกมพชานนคงไมไดเดนทางไดอยางราบรนเทาทควรจากภาวะปญหาความยากจนและคาครองชพตาจนทาใหประสบภาวะการเคลอนยายแรงงานออกนอกประเทศ สงเหลานเปรยบเสมอนอปสรรคสาคญทคอยขดขวางการพฒนาประเทศ และไมแตเฉพาะกมพชาเทานนทมผลกระทบ ปญหาเหลานยงเกดเปนผลกระทบออกไปสประเทศทอยขางเคยงใหประสบปญหาเดยวกนนตามมาดวยเปนลกโซ เมอมองกมพชาจดการปญหาทเกดขนในประเทศแลว จะพบวาสวนใหญเกดจากการบรหารจดการภายในประเทศ ปญหาการขาดความเชอมนในรฐบาลเรอง

ราชอาณาจกรกมพชา

26

การคอรปชน และปญหาความยากจน ซงนอกจากจะสงผลกระทบตอความมนคงภายในประเทศโดยตรงแลวยงสงผลกระทบตอภายนอกประเทศอกดวย และถาหากมองถงผลกระทบทจะเกดขนกบประเทศไทยในฐานะทเปนประเทศขางเคยงและ เปนประเทศทมแนวโนมของแรงงานกมพชาอพยพเขามามากทสดจากแรงจงใจของคาแรงทสงนน เราจาเปนตองหาทางรบมอกบปญหาท เกดขนอยางเหมาะสม และไมเฉพาะเรองแรงงานทเขามาอาศยอยในประเทศไทยเทานน หากยงตองพจารณาถงมาตรการรบมอกบปญหาทจะเขามาในทกดาน ไมวาจะเปนการเปดการคาเสร การเคลอนยายแรงงาน หรอในสวนของสวสดการสงคมและสทธมนษยชนอกดวย การเดนทางเขามาของแรงงานจากตางชาตนนมาพรอมกบปญหาหลายอยาง ทงในเรองการลกลอบเขาเมองอยางผดกฎหมายซงอาจจะทาใหเกดการแยงงานแรงงานในประเทศหรอการเพมขนของปญหาอาชญากรรม การเตรยมความพรอมเพอรองรบสวสดการทางสงคมใหแกแรงงานตางชาต และการควบคม โรคตดตอ ทเขามาพรอมกบแรงงานเหลานน ซงปญหานแมจะเปนผลกระทบจากภายนอก ทดเหมอนจะสามารถควบคมได แตหากไมมมาตรการรบมอทดกจะสงผลกระทบ เปนวงกวาง เพราะสถานการณแรงงานของประเทศไทยเองยงคงมปญหาทแกไขไมไดอยเชนเดยวกน เชน ในภาคอตสาหกรรมทไดมการปรบเปลยนรปแบบการผลต โดยการเรมนาเครองจกรเขามาใชในการผลตแทนทแรงงานเพมมากขน เพอความสะดวกรวดเรวและลดคาใชจายในการจางแรงงานจากตนทนในการจางแรงงานทเพมสงขน และในการทางานรปแบบใหมนจาเปนตองอาศยแรงงานทมทกษะในการใชเครองมอเครองจกร แตในปจจบนแรงงานของประเทศยงเปนแรงงานทขาดทกษะ ในการทางาน จงจาเปนตองเรงใหความรพรอมกบพฒนาฝมอแรงงานใหเหมาะสม กบสถานการณ และ ชวย ให แร งงานสามารถปรบต ว เข าก บการท า งาน ในภาคอตสาหกรรมได และสาหรบปญหาดานแรงานทสาคญอกเรองทไมควรจะมองขามคอการขาดแคลนแรงงานภาคการเกษตร ซงปกตแรงงานภาคเกษตรของประเทศไทยเปนแรงงานทขนอยกบฤดการผลตของภาคเกษตร และเนองจากเปนฤดกาลทาใหมระยะเวลาในการทางานเพยงชวงสนๆ จงเกดปญหาการแยงแรงงาน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

27

ภาคอตสาหกรรมเมอถงฤดกาลผลตของภาคเกษตร ประกอบกบคาจางแรงงาน ทสงขนในภาคอตสาหกรรมสงผลใหแรงงานไมกลบเขาสการทางานภาคเกษตร เปนตน ดงนนการเขาสประชาคมอาเซยนของประเทศไทย นอกจาการเรงพฒนาขดความสามารถแลว ยงจาเปนตองเรงแกปญหาทงปจจยภายในและปจจยภายนอก ไปพรอมๆ กน เพอสรางความยงยนใหกบการพฒนาประเทศไดอยางแทจรง ในมมมองของผเขยนนนเหนวาปญหาเรองการบรหารจดการทรพยากรมนษยนนเปนสงทซบซอน เพราะถาหากคานงถงแตดานผลประโยชนหรอมลคาทางเศรษฐกจเพยงอยางเดยวจะไมสามารถแกปญหาไดอยางยงยน คงทาไดแตเพยงบรรเทาหรอยบยงปญหาใหผอนลงไปเทานน การประชาสมพนธหรอใหความรกบประชาชนเพยงอยางเดยวคงไม เพยงพอตอการกาวเขาสประชาคมอาเซยน จาเปนตองมการปรบเปลยนแนวคดและทศนะคตของประชาชนดวย เพราะ การสรางอตลกษณของอาเซยนจาเปนตองใหทกคนในภมภาคตระหนกถงการยอมรบซงกนและกนเสยกอน จงจะสามารถสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนได แมวา ในภมภาคอาเซยนจะสบทอดประวตและวฒนธรรมเกาแกรวมกนมาอยางยาวนาน แตกยงมขอแตกตางในกาแพงภาษาทไมสามารถสอสารกนเขาใจจาเปนตองใชภาษาสากลเขามาชวยในการสอสาร อกทงเรองศาสนากเปนปจจยหลกทตองทา ความเขาใจตอกนใหดเสยกอน ขอจากดปลกยอยเหลานเปนสงททาทายความสามารถของประชาคมไมนอยไปกวาปญหาดานเศรษฐกจและแรงงานเลยแมแตนอย และเพอใหเกดการตระหนกรของประชาชนในการเขาสอาเซยนและผลกระทบจาก การแนวทางการพฒนาตนเองของประเทศแลว ยงตองเรงใหความรและความเขาใจเกยวกบประเทศเพอนบานในแงมมทตางไปจากเดม รวมถงการเปดใจเพอทจะยอมรบและแบงปนทรพยากรทมแกกน เพราะถาหากยงคงดาเนนนโยบายแบบเนนการบรรลเปาหมายเพอใหสาเรจไดตามระยะเวลาทกาหนดเพยงอยางเดยว จะไมกอใหเกดประโยชนแกประเทศหรอภมภาคเลย เพราะการขาดความเขาใจถงเหตผล ในการรวมกนและขาดการรบรถงผลกระทบตอการดาเนนชวต ซงในระยะยาวอาจ

ราชอาณาจกรกมพชา

28

เกดปญหาทไมสามารถยอมรบในความเปนอตลกษณเดยวกนได และสงผลให ไมสามารถรกษาความเปนประชาคมอาเซยนไดในทสด การจะรวมกนของประชาคมอาเซยนนนแมวาจะม “one vision” รวมกน แตหากยงไมสามารถสราง “one identity” รวมกนได คงเปนไปไมไดทจะสราง “one community” เพราะการจะรวมกนไดจาเปนตองยอมรบคาวาพงพงกน ยอมรบในขอดอยของตนเองและยอมรบในขอดของผอน เพราะถายงคงยดตดกบคาวา “ผลประโยชน” เปนทตงแลวการรวมกนเพอเปนประชาคมอาเซยนนนกจะเปนไดแคการรวมกนแตในนาม และรวมกนไดกแตเฉพาะผลประโยชนเพยงอยางเดยว ดงนนเมอกาวไปขางหนาแลว การกาวไมเสมอกนกอาจจะทาใหเกดการลกหลน จนไมสามารถเดนไปขางหนาไดและอาจจะตองปลอยมอกนไปในทสด แตถากาวไปพรอมกนดวยความสมาเสมอ คอยดแลทกยางกาวไม ใหตางกนมากนก รกษา ความเปนอนหนงอนเดยวกนได เรากจะกาวดวยกน กาวไปไดไกล และกาวไปจนถง

จดหมายทตงไวรวมกนไดในทสด (บทความนเปนขอคดเหนสวนบคคล จงไมจาเปนตองสอดคลองกบหนวยงาน)

เอกสารอางอง "Cambodia Business & Investment Environment", Mr. OUPROUM Virak, Deputy Director, Trade Promotion Department, Ministry of Commerce, Phnom Penh. November 29, 2013. "Cambodia Export Diversification Program", Mr. KITH Pheara, Chief of Product Development Office, Trade Promotion Department, Ministry of Commerce, Phnom Penh. November 29, 2013. "Health System Development in Cambodia ", LO Veasnakiry, M.D.; MA(HMPP), Director, Department of Planning & Health Information, Sunway Hotel, Phnom Penh. November 27, 2013.

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

29

โอกาสในการท าธรกจ SME ในประเทศกมพชา: บทวเคราะหสทธประโยชนทางภาษอากร

นางสาวสดคนง สมบรณ นตกรปฏบตการ

กรมสรรพากร

นบถอยหลงเหลอเวลาอกปเศษทประเทศในกลม ASEAN กาลงจะกาวเขาสการเปนสมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community) ซงมวตถประสงคหลกในการทาใหภมภาค ASEAN กลายเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน โดยสนบสนนใหมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน เงนลงทน และแรงงานอยางเสร ประเทศไทยไดเตรยมความพรอมทจะเปดพรมแดนเพอใหเกด ความเชอมโยงทางดานเศรษฐกจระหวางประเทศสมาชกและเพมขดความสามารถ ในการแขงขนกบประเทศนอกกลมสมาชก สงสาคญยงทรฐบาลไทยตองใหความสนใจ คอ การแขงขนทางเศรษฐกจหลงจากการเปดเสรใหกบการเคลอนยายการลงทนและแรงงาน ทอาจสงผลกระทบตอภาคธรกจและการลงทนภายในประเทศ การจดเกบภาษอากรเปนเครองมอทางเทคนคทส าคญประการหน งในการทจะชวยสนบสนนการประกอบกจการภายในประเทศ และดงดดผประกอบการและนกลงทนใหมาเปดตลาดในประเทศไทย ในการทจะสรางมาตรการภาษท เปนประโยชนกบประเทศไทย อยางแทจรง จงจาเปนอยางยงทจะตองศกษาเปรยบเทยบโครงสรางและระบบ การจดเกบภาษและสทธประโยชนทางภาษต างๆ ของประเทศเพอนบาน เพอวเคราะหวาประเทศเพอนบานมความกาวหนาในการจดเกบภาษมากกวาประเทศไทยหรอไม อยางไร และสทธประโยชนทางภาษอากรทรฐบาลของประเทศเพอนบานหยบยนใหกบผประกอบการและนกลงทนเปนไปในทศทางใด จะทาใหประเทศไทยรกษาเสถยรภาพบนขดความสามารถเดมไดหรอไม หรอควรตองมการปรบปรง

ราชอาณาจกรกมพชา

30

มาตรการทางภาษอยางไรใหเพมขดความสามารถในการแขงขน แตยงคงกาวไปพรอมๆ กบประเทศสมาชกอนๆ เพอเพมอานาจตอรองกบประเทศภายนอกกลม AEC ได จากการศกษาดงานกรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชยของประเทศกมพชา และรบฟงการบรรยายจากวทยากรจากภาครฐและภาคเอกชนของประเทศกมพชา พบวา การดาเนนธรกจของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) ในประเทศกมพชามการเจรญเตบโตอยางรวดเรว เปนโอกาสอนดทนกลงทนไทยไมควรมองขามในการลงทนและเสาะหาแรงงานและวตถดบราคาถกจากประเทศขางเคยง และรฐบาลไทยควรเตรยมมาตรการเพอรบมอกบการแขงขนทอาจเกดจากการเดนทางเขามาของแรงงานตางดาว และสนคาและบรการจากประเทศกมพชา รายงานฉบบนจงนาเสนอขอมลเกยวกบการจดเกบภาษเงนไดนตบคคลและสทธประโยชนทางภาษอากรทสนบสนนการลงทนในประเทศกมพชา เพอเปนประโยชนตอหนวยงานของรฐและเอกชนในการเตรยมความพรอมทจะเขาสการเปนสมาชก AEC ตอไป

การจดเกบภาษเงนไดนตบคคลของประเทศกมพชา ประเทศกมพชาจดเกบภาษเงนไดนตบคคลจากเงนไดทจายในหรอจากประเทศกมพชา (source rule) และจากนตบคคลทจดตงขนตามกฎหมายกมพชา แตมรายไดจากแหลงภายนอกประเทศกมพชา (world-wide income basis) การคานวณภาษเงนไดนตบคคลดงกลาว มขนตอนดงตอไปน ขนตอนท 1 คานวณภาษจากฐานกาไรสทธ โดยคณกาไรสทธในปภาษดวยอตราภาษเงนไดนตบคคลซงตามปกตจดเกบทอตรารอยละ 20 แตธรกจ บางประเภทเสยภาษเงนไดนตบคคลในอตราอน เชน 1. รอยละ 0 ของกาไรสทธจากโครงการทไดรบการสนบสนนจากรฐบาลตามทกฎหมายกาหนด (Qualified Investment Projects หรอ QIP)

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

31

2. รอยละ 5 จากเงนทจายเปนเบยประกนสาหรบบรษทประกนภย ทประกอบกจการประกนชวต ประกนวนาศภยทรพยสนและความเสยงอน และรอยละ 20 จากเงนไดของบรษทประกนภยทไมเกยวเนองกบกจการประกนชวตและ วนาศภย 3. รอยละ 30 ของกาไรสทธทไดจากการผลตนามนและกาซธรรมชาตตามสญญาการผลตน าม นและก าซธรรมชาต และการ ใ ชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต เชน ไมซง แรทองคา ทองคา และอญมณ ขนตอนท 2 คานวณภาษจาก Minimum Tax โดยนารายไดตลอดปภาษกอนหกรายจาย (แตหกภาษอนๆ แลว ไมรวมภาษมลคาเพม ) คณดวยอตรา Minimum Tax รอยละ 1 ขนตอนท 3 นาจานวนภาษทไดจากการคานวณในขนตอนท 1 และขนตอนท 2 มาเปรยบเทยบกน นตบคคลตองเสยภาษเงนไดนตบคคลตามจานวน ทมากกวา และมหนาทยนแบบแสดงรายการภาษเงนไดนตบคคลสนป ภายในวนท 31 มนาคมของปถดจากปภาษ สทธประโยชนทางภาษเงนไดและภาษศลกากรทเปนประโยชนตอนกลงทน ไดแก 1. การงดเวนภาษชวคราว (Tax Holiday) ใหกบบรษททเขามาลงทน ในประเทศกมพชา โดยยกเวนภาษเงนไดนตบคคลสงสดถง 8 ปแรกทเขามาลงทน 2. การลดอตราภาษเงนไดนตบคคลจากรอยละ 20 เปนรอยละ 9 สาหรบนตบคคลทพนชวงการงดเวนภาษชวคราวตาม 1. และดาเนนโครงการตามทรฐบาลสนบสนน 3. การอนญาตใหหกคาสกหรอและคาเสอมราคาทรพยสนในอตราเรง สาหรบการนากาไรทไดจาก การดาเนนกจการมาลงทนเพอใหไดมาซงอาคารทใชเปนโรงงานหรอเครองจกร 4. การยกเวนภาษศลกากรสาหรบการนาเขาสนคาของการลงทนตาม ทรฐบาลกาหนด

ราชอาณาจกรกมพชา

32

การดาเนนการกจการทรฐบาลกมพชาใหการสงเสรมและมกไดรบสทธประโยชนดานภาษอากร ไดแก กจการเกยวกบเทคโนโลยขนสง (แตปจจบนยงไมมการใหสทธประโยชนเพอการวจยและพฒนาทางวทยาศาสตร หรอ R&D อยางจรงจง) กจการสงออก การทองเทยว โครงสรางพนฐาน การพฒนาชนบท และการรกษาสงแวดลอม อยางไรกตาม ประเทศกมพชายงไมมบทบญญตของกฎหมายหรอ แนวปฏบตทเกยวกบการกาหนดราคาโอน (Transfer Pricing) การปองกนการตงทนตา (Thin Capitalization) การปองกนการหลกเลยงภาษ (anti-avoidance rules) และยงไมไดทาความตกลงตามอนสญญาภาษซอนกบประเทศใด การตความบทบญญตของกฎหมายและการกาหนดราคาตางๆ ในทางภาษอากร จงอาศยดลพนจของเจาหนาทในการพจารณาเปนหลก ทาใหเกดความไมแนนอนในการตความและการบงคบใชกฎหมาย และมความเสยงทบรษทตางชาตตองเสยภาษซาซอน ทงในประเทศทไดจดทะเบยนจดตงและในประเทศกมพชาทบรษทไดเขาไปลงทน

โอกาสในการด าเนนธรกจของ SME

ปจจบนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SME) เปนกลไกหลก ในการขบเคลอนใหเกดการเจรญเตบโตทางธรกจของประเทศกมพชา รอยละ 99 ของนตบคคลทดาเนนธรกจในประเทศกมพชามลกษณะเปน SME และมอตราการจางงานสงในภาค SME สงถงรอยละ 45 ของอตราการจางงานในประเทศ ธรกจภายใต SME เตบโตอยางรวดเรวเนองจากผลตผลทเกดจากการประกอบกจการ SME เชน การใหบรการ การผลตวตถดบและอาหาร และการขนสง เปนสวนสาคญสาหรบอตสาหกรรมหลกของประเทศ อนไดแก อตสาหกรรมส งทอ การทองเทยว การกอสราง และการเกษตรกรรม จากสถตของกลมการเงนระหวางประเทศของธนาคารโลก SME ในประเทศกมพชากอใหเกดผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) เฉลยระหวางป 2541 – 2550 เปนอตรารอยละ 9.8 ตอป และมอตราการ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

33

เจรญเตบโตในชวงระยะเวลาดงกลาวถงรอยละ 101 การประกอบกจการแบบ SME ตองการทนเรมตนทไมสงมาก จงชวยบรรเทาปญหาการกเงนลงทนจากธนาคารพาณชย อยางไรกตาม สถานะทางกฎหมายของ SME ในประเทศกมพชายงไมม ความแนนอนเนองจากไมมกฎหมายใดกาหนดนยามเอาไว จากการสอบถามเจาหนาทของกรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชยของประเทศกมพชาวา นตบคคลทเขาลกษณะเปน SME ตองมคณสมบตอยางไร เจาหนาทอธบายวา “ตองมลกจางไมเกน 500 คน และดาเนนธรกจในระดบทองถน” ซงหลกเกณฑดงกลาวคลาดเคลอนจากนยามสากลทมกกาหนดให SME มพนกงานหรอลกจางไมเกน 250 คน (ขนอยกบขนาดของ SME วาเปนขนาดยอมหรอขนาดกลาง) และมทนจดทะเบยนและรายไดจากการดาเนนกจการไมเกนจานวนทกฎหมายกาหนด จากการสารวจของกลมการเงนระหวางประเทศของธนาคารโลกพบวา ภายในรศม 3 ก โลเมตรจากเมองหลกใน 11 จงหวดของประเทศกมพชา มผประกอบการขนาดเลกมาก (micro)2 รอยละ 34 และขนาดยอม (small)3 รอยละ 36 การระดมทนในระยะเรมตนมกเกดจากการยมเงนลงทนจากครอบครวและเพอนสนท กจการทมขนาดใหญขนมาตามลาดบกอาจมการกเงนจากธนาคาร แตทงนยงไมมการปฏบตอยางแพรหลาย ทนเรมตนมมลคาประมาณ 30,000 เหรยญ ดอลลารสหรฐอเมรกา แตกจการโรงแรมและทพกอาศยใหเชาชวคราวอาจมทนเรมตนสงถง 100,000 เหรยญดอลลารสหรฐอเมรกา นกลงทนไทยทไดเขาไปเปดตลาดและลงทนในประเทศกมพชา สวนใหญเปนบรษทจากดและบรษทมหาชนขนาดใหญ เชน กลมเจรญโภคภณฑ บรษทในเครอซเมนตไทย บรษท ไทยเบฟเวอเรจ จากด (มหาชน) กลมบรษทไทยนครพฒนา

1 International Financial Corporation, “Understanding Cambodian Small and Medium Enterprise Needs for Financial Services and Products” Cambodia Agribusiness Series 2, Nov 2010. 2 ลกจางไมเกน 10 คน และทนไมเกน 50,000 เหรยญดอลลารสหรฐอเมรกา 3 ลกจาง 10-15 คน และทน 50,000-250,000 เหรยญดอลลารสหรฐอเมรกา

ราชอาณาจกรกมพชา

34

กลมโรงพยาบาลกรงเทพ กลมชนคอรป จากการบรรยายของตวแทนจากกลม เจรญโภคภณฑ ผบรรยายเหนวาการลงทนในประเทศกมพชามโอกาสเตบโตสง เพราะคาจางแรงงานไมแพงและยงมทรพยากรคอนขางอดมสมบรณ อกทงตงอยในภมศาสตรทไมไกลจากประเทศไทย ทาใหลดตนทนในการคมนาคมขนสง อยางไร กตาม โครงสรางพนฐานทยงไมสมบรณ เชน ถนนและสนามบนทยงไมอานวย ความสะดวกในการเดนทางและการขนสงเทาทควร และการขาดการขนสงมวลชนโดยเฉพาะในเมองหลวง การทจรตของเจาหนาทของรฐ และการเมองทยงมปญหาความขดแยงและความรนแรงบอยครง เปนอปสรรคทสาคญในการทาธรกจ ในประเทศกมพชา อกทงความไมแนนอนในการบงคบใชกฎหมายและการใชดลพนจของเจาหนาททาใหเกดความยากลาบากในการดาเนนธรกจเปนครงคราว อยางไรกตาม ผประกอบธรกจรายยอยจากประเทศไทยมโอกาสอนดทจะไปลงทนในประเทศกมพชา โดยเฉพาะในภาคธรกจทเกยวกบการทองเทยว (ไดแก การทาแพคเกจทวรนาเทยวในเสนทางระหวางประเทศไทยและประเทศกมพชาหรอภายในประเทศใดประเทศหนง และการจดหาทพกใหกบนกทองเทยว) การสงออกสนคาและบรการแรงงานทมความรทางเทคนค เชน ชางเครองจกรกลและชางวางระบบคอมพวเตอร ไปยงประเทศกมพชา นกลงทนจะไดรบสทธประโยชนทางภาษอากรเชนเดยวกบนตบคคลประเภทอนๆ เนองจากยงไมมกฎหมายทบญญตนยาม และแนวปฏบตไวเปนการเฉพาะสาหรบ SME แตประโยชนทจะไดรบอยางชดเจน คอ การยกเวนภาษนาเขา แรงงานทมคาแรงถกเมอเทยบกบแรงงานไทย คแขงทางการคาภายในประเทศกมพชาทยงมากนก และการคมนาคมขนสงทไมไกลจากประเทศไทย

นบเปนโอกาสอนดทจะขยายตลาดสนคาและบรการของประเทศไทยตอไป

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

35

กมพชา: เพอนบานทควรจบตามอง

นางสาวอารจนา ปานกาญจโนภาส เศรษฐกรปฏบตการ

สานกงานเศรษฐกจการคลง

สาธารณรฐประชาชนกมพชา (กมพชา) เปนหนงในประเทศทมระดบ การพฒนาประเทศอยในระดบดอยพฒนา (Least Developed Economy) โดยประชากรมรายไดตอหวอยทเพยง 2,453.9 ดอลลารสหรฐในป 2555 อยางไร กตาม ในชวง 10 ปทผานมาเศรษฐกจกมพชาเตบโตดอยางตอเนอง โดยไดรบ การสนบสนนจากทงทางการภายในและภายนอกประเทศ นอกจากน กมพชาไดเขารวมเปนหนงในประเทศสมาชกอาเซยนนบตงแตป 2542 และจากเศรษฐกจภายในประเทศทเตบโตดขน กอปรกบมจดแขงทนาสนใจมากมาย สงผลใหในปจจบนมผประกอบการทงในและนอกประเทศใหความสนใจเขาไปลงทนมากมาย โดยมสาขาการลงทนทนาสนใจมากมาย ทงในสวนของอตสาหกรรมเครองนงหม รวมไปถงภาคบรการดานการทองเทยว เปนตน 1. ภาพรวมเศรษฐกจกมพชา เศรษฐกจกมพชาไดขยายตวดตอเนอง โดยในป 2555 ขยายตวสงถงรอยละ 7.21 และสงกวาคาเฉลยการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกอาเซยน ทรอยละ 5.6 ซงเปนผลจากการขยายตวอปสงคในและนอกประเทศ โดยเฉพาะภาคการสงออก ทขยายตวดตอเนอง แมวาจะชะลอลงบางในชวงทผานมา ซงเปนผลจากการชะลอลงของเศรษฐกจคคาสาคญ อาท สหภาพยโรป และสหรฐอเมรกา เปนตน ดานเสถยรภาพเศรษฐกจพบวา เงนเฟออยในระดบทบรหารจดการ ไดทเฉลยรอยละ 1.81 ในชวงครงแรกของป 2556 โดยคาดการณวาอตราเงนเฟอทวไปในป 2556 นาจะทรงตวอยในระดบใกลเคยงปจจบนทรอยละ 2.51 จากปจจยราคานามนในตลาดโลกทยงคงมแนวโนมลดลง อยางไรกด ระดบราคาในประเทศ

ราชอาณาจกรกมพชา

36

ยงคงมความเสยงจากราคาสนคาในภาคเกษตรกรรม ซงอาจไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต และอาจสงผลใหแรงกดดนจากเงนเฟอเพมขน ทงน ในสวนของเสถยรภาพเศรษฐกจภายนอกประเทศ สะทอนจากดลบญชเดนสะพด พบวาในชวงทผานมาดลบญชเดนสะพดขาดดลตอเนอง โดยในป 2555 กมพชาขาดดลบญชเดนสะพด 1,207.5 ลานดอลลารสหรฐ โดยสวนหนงเปนผลมาจากการนาเขาสนคาเพอลงทนภายในประเทศ อาท เครองจกร และวตถดบ เปนตน สะทอนวาประเทศกมพชากาลงอยในระยะการพฒนาศกยภาพ และขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ ผานการลงทนในประเทศ ในสวนของแนวโนมเศรษฐกจในระยะตอไป ธนาคารพฒนาเอเชย (Asian Development Bank: ADB) ไดคาดการณ ณ เดอนตลาคม 2556 วาในป 2556-2557 เศรษฐกจกมพชาจะขยายตวรอยละ 7.2 และรอยละ 7.4 ตามลาดบ ซงสวนหนงไดรบอานสงสจากเศรษฐกจคคาทคาดวาจะกลบมาขยายตวดขน กอปรกบวเคราะหวาอปสงคในประเทศนาจะเตบโตไดตอเนอง

2. การสนบสนนการลงทนจากภาครฐ ทางการกมพชาไดมนโยบายสนบสนนการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ โดยสรางแรงจงใจใหนกลงทนตางชาตเขามาปกหลกในกมพชา โดยทางการไดกาหนดใหเคลอนยายเงนทนไดโดยเสร และไมจากดจานวน กอปรกบชาวตางชาตสามารถเปนเจาของธรกจในกมพชาไดรอยละ 100 ซงถอเปนแรงจงใจใหนกลงทนหลงไหลเขามาจบจองพนททางธรกจซงยงมอยมาก นอกจากน นกลงทนตางชาต ยงมสทธเชาทดนตดตอกนถง 50 ป และสามารถตอสญญาไดหลงจากนน อกทง การทาธรกรรมตางๆ สามารถใชเงนดอลลารสหรฐ แทนเงนเรยลกมพชาไดโดยสะดวก ซงเพมความสะดวกสบาย และแรงจงใจใหแกชาวตางชาตในการเขามาลงทน ในกมพชามากขน นอกจากน นกลงทนตางชาตยงสามารถเพมโอกาสการลงทนเพมเตม ในเขตเศรษฐกจพเศษ เนองจากผประกอบการจะไดรบสทธพเศษอนๆ เพมเตม เชน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

37

ไดรบการยกเวนภาษ กระบวนการสงออกมความรวดเรว เปนตน ปจจยดงกลาวสงผลใหในกมพชามสดสวนผประกอบธรกจตางชาตเปนสดสวนทสงถงกวารอยละ 60 ของธรกจรวมทงหมด

3. โอกาสและความทาทายในอนาคตของกมพชา ในปจจบน กมพชาถอเปนหนงในประเทศทนาสนใจมากในดานของ การลงทน ไมวาจะเปนสถานการณทางเศรษฐกจทเตบโตไดดตอเนอง กอปรกบเสถยรภาพเศรษฐกจทอยในระดบทคอนขางมนคง และจดแขงดานอนๆ ทนาสนใจ อยางไรกด ยงคงมความทาทายอกหลายดานทผประกอบการตางชาตควรใหความสาคญ และควรศกษากอนลวงหนา 3.1 โอกาส นอกจากนโยบายกระตนการลงทนจากภาครฐทกลาวมาขางตนแลว หนงในจดแขงทสาคญ ทดงดดการลงทนจากตางประเทศ คอคาแรงทยงถกมาก สงผลใหมผประกอบการตางชาตทตองการลงทนในอตสาหกรรมการผลตทใชแรงงานเปนจานวนมาก (Labor Intensive Industries) โดยเฉพาอตสาหกรรมสงทอ หลงไหลเขาไปลงทนในกมพชาเปนจานวนมาก นอกจากน กมพชาไดรบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไป (Generalized System of Preferences: GSP) ในฐานะทยงเปนประเทศดอยพฒนา จงไดรบยกเวนอากรขาเขา และโควตาการนาเขาจากประเทศพฒนาแลว อกหนงธรกจทนาสนใจ และถอเปนภาคสวนทนาสนใจมากคอธรกจดานการทองเทยว เนองจากเปนภาคสวนทเตบโตเพมขนตอเนอง โดยมนกทองเทยวตางชาตเขามาทองเทยวในกมพชาเปนจานวนมากถงกวา 3 ลานคนตอป และยงคงมแนวโนมเพมขนตอเนอง อกทง การเตบโตทางเศรษฐกจทด กอปรกบการจางงานทเพมขนตอเนอง เปนปจจยทสงผลใหกาลงซอของชาวกมพชาเพมสงขน ซงเปนอกหนงโอกาสสาหรบนกลงทนตางชาตทจะเขาไปประกอบกจการ เพอรองรบการเตบโตของอปสงค

ราชอาณาจกรกมพชา

38

โดยเฉพาะการบรโภคสนคาและบรการทคาดวาจะขยายตวไดอยางตอเนองในอนาคต ตามทศทางการขยายตวของเศรษฐกจกมพชา นอกเหนอจากการเขาไปประกอบธรกจเพอสงออกเพยงอยางเดยว 3.2 ความทาทาย แมวากมพชาจะมจดแขงทดงดดนกลงทนตางชาตใหหลงไหลเขาไปลงทนมากมาย อยางไรกตาม หนงในจดออนสาคญของประเทศคอคณภาพของโครงสรางพนฐานทยงคงจาเปนใชเมดเงนลงทนในการพฒนาอกมาก นอกจากน แมแรงงานจะมราคาถกกจรง แตผลตภาพแรงงานยงคอนขางตา และมการประทวงหยดงานเพอเรยกรองการขนคาแรงบอยครง กลาวโดยสรป ปจจบนกมพชาอยในระยะการพฒนาประเทศใหมความทดเทยมกบนานาประเทศ โดยทางการกมพชาไดเลงเหนความส าคญ และออกนโยบายตางๆ เพอสนบสนนการเตบโตทางเศรษฐกจตอเนอง อยางไรกด กมพชา ยงคงมจดดอยอกหลายประการทควรไดรบการปรบปรงและพฒนา โดยเฉพาะดานโครงสรางพนฐานของประเทศ ซงถอเปนโอกาสทมาพรอมกบความทาทายทควรไดรบการดแลจากภาครฐอยางใกลชด ทงน ภาพรวมเศรษฐกจกมพชาทขยายตวไดด และเสถยรภาพทงดานเศรษฐกจและการเมองทมความแขงแกรงมากขน กอปรกบมาตรการสงเสรมภาคสวนตางๆจากภาครฐ ถอเปนปจจยส าคญทจะขบเคลอนเศรษฐกจกมพชาใน

อนาคต ภายใตความเสยงดานตางๆทงจากในและนอกประเทศ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

39

ลทางและโอกาสการลงทนของประเทศไทยในกมพชา

นายกวน เอยมตระกล เศรษฐกรปฏบตการ

สานกงานเศรษฐกจการคลง

1.สถานการณเศรษฐกจปจจบน การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของกมพชามอตราการขยายตวอยางตอเนอง

นบตงแตป พ.ศ. 2553 เปนตนมา โดยในป พ.ศ.2555 อตราการขยายตวผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศทแทจรง (Real GDP) คดเปนรอยละ 7.2 สงเปนอนดบท 2 ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตรองจาก สปป.ลาว ทมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ คดเปนรอยรอยละ 7.9 ทงน ในป พ.ศ.2556 ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (ASEAN Development Bank)1 ไดคาดการณการขยายตวทางเศรษฐกจของกมพชารอยละ 7.2 และขยายตวตอเนองถงรอยละ 7.5 ในปถดไป โดยมปจจยหลกมาจากการฟนตวของประเทศสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรป ซงเปนคคาหลกของกมพชา โดยการสงออกสงทอและเสอผาสาเรจรปไปยงสหภาพยโรปมแนวโนมปรบตวดขนหลงจากสหภาพยโรปมมาตรการทางภาษสนบสนนสนคานาเขาจากกมพชา ในขณะทภาคอตสาหกรรมคาดวาจะขยายตวรอยละ 10.5 สวนหนงเกดจากการเพมขนของการลงทนทางตรงจากตางประเทศในอตสาหกรรมรถยนตและอตสาหกรรมสงทอระดบสง (Higher-value products) นอกจากนภาคบรการคาดวาจะเตบโตรอยละ 7 จากการเตบโตของการทองเทยวและการบรการ ประกอบการพฒนาดานอสงหารมทรพยของผประกอบการในกมพชา เชนเดยวกนกบภาคการเกษตรทคาดวาจะขยายตวรอยละ 4 โดยมการผลตและการสงออกขาวเพมขน ภายใตนโยบายการสงเสรมการปลกและสงออกขาวของรฐบาลเพมขน ในสวนของรฐบาลไดจดทางบประมาณแบบขาดดล โดยคาดวาจะขาดดลรอยละ 5.1 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ

ราชอาณาจกรกมพชา

40

ในดานเสถยรภาพทางเศรษฐกจ แมวาอตราเงนเฟอ ในป พ .ศ.2551 จะสงถงรอยละ 12.52 เนองจากราคาสนคาในหมวดอาหารและเครองดมเพมสงขน แตหลงจากป พ.ศ. 2552 เปนตนมา อตราเงนเฟอปรบลดลงมาตามลาดบ โดยคาดการณวาอตราเงนเฟอในป พ.ศ. 2556 และ พ.ศ. 2557 จะอยทระดบรอยละ 3.0 และ 3.5 ตามลาดบ แตอยางไรกดความแปรปรวนดานภมอากาศอาจสงผลตอการผลตสนคาเกษตรกรรม ทาใหผลผลตไมเพยงพอกบความตองการของประชาชน จากปจจยดงกลาวอาจเปนแรงผลกใหระดบราคาสนคามแนวโนมปรบตวสงขนได ในสวนของดลการคา ซงแมวากมพชาจะขาดดลการคาอยางตอเนอง แตสนคานาเข าสวนใหญเปนปจจยการผลตทสนบสนนการขยายตวของภาคอตสาหกรรม เชน เครองจกร วตถดบในการผลตสงทอ ยา วสดกอสราง รถยนตและจกรยานยนต ซงเปนปจจยขบเคลอนการคาและการลงทน รวมถงการจางงานภายในประเทศตอไป

ตารางท 1.1 ดชนชวดทางเศรษฐกจทส าคญ

รายการ 2553 2554 2555 25562 2557 อตราการขยายตวของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาคงท (รอยละ)

6.0 7.1 7.2 7.2 7.5

อตราเงนเฟอ (รอยละ) 4.0 5.5 2.9 3.0 3.5 ดลบญชเดนสะพด (Current Accounts) (รอยละของ GDP)

(10.4) (8.8) (11.6) (11.1) (10.1)

ทมา : ASEAN Development Bank Outlook 2013 2.นโยบายการสนบสนนการลงทนในกมพชา

รฐบาลกมพชาใหความสาคญกบการลงทนในประเทศอยางมาก เนองจากการลงทนนบวาเปนพนฐานในการดาเนนนโยบายเศรษฐกจทมงเนนการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การจางงาน และการเพมประสทธภาพในการผลตของประเทศ รฐบาล

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

41

จงมนโยบายและมาตรการทเออประโยชนตอนกลงทนตางชาต เชน กระบวนการจดตงบรษท การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ(Cambodian Special Economic Zone) รวมถงมาตรการทางภาษและมใชภาษ อกทงยงไดเรงปรบปรงกฎระเบยบใหม ความโปรงใสและลดขนตอนในการดาเนนงานเพอจงใจใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนเพมมากขน

2.1 ขนตอนการลงทนในประเทศกมพชา การลงทนในประเทศกมพชามหนวยงานทรบผดชอบดแลการลงทนจากตางประเทศ ไดแก สภาเพอการพฒนากมพชา (The Council for the Development of Cambodia หรอ CDC) ซงมหนาทพจารณาสงเสรมการลงทนทงหมดในประเทศ โดยเฉพาะการลงทนของเอกชน และการพจารณาจดทาและบรหารเขตเศรษฐกจพเศษ โดย CDC มหนวยงานในสงกด 3 หนวยงาน ไดแก

1.คณะกรรมการสงเสรมการลงทน (The Cambodia Investment Board (CIB)) มหนาทกลนกรองสาหรบโครงการเอกชนทขอรบการสงเสรมการลงทน และพฒนานโยบาย มาตรการและกฎระเบยบทเออประโยชนตอการลงทน อกทงประสานสมพนธนกลงทนทงภายในประเทศและตางประเทศ

2.คณะกรรมการเขตเศรษฐกจพเศษ (Cambodian Special Economic Zone Board: CSEZB) ทาหนาทกลนกรองขอเสนอของเอกชนทจะขอรบ การสนบสนนในเขตเศรษฐกจพเศษ

3.คณะกรรมการพฒนาการลงทน (The Cambodian Rehabilitation and Development Board) มหนาทใหความชวยเหลอรฐบาลตางชาตและองคกรระหวางประเทศในการประสานงานกบรฐบาลกมพชา

ทงนกฎหมายไดกาหนดให CDC เปนการใหบรหารจดเดยวแบบเบดเสรจ หรอ One Stop Services ซงตอบรบหรอปฏเสธการอนมตการสงเสรมการลงทนภายใน 3 วนทาการ นบตงแตวนทยนเอกสารครบสมบรณ เมอ CDC ตอบรบให การสงเสรมการลงทนจะดาเนนการออกใบรบรองแบบมเงอนไข (Conditional

ราชอาณาจกรกมพชา

42

Registration Certificate) ใหกบผขอรบการสงเสรมเพอใชเปนหลกฐาน ในการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการอนญาตและขอใบอนญาตตางๆ โดยหนวยงานดงกลาวจะตองพจารณาคาขอใหแลวเสรจใน 28 วนทาการ และหลงจากนน CDC จะออกเอกสารใบรบรองการจดทะเบยนขนสดทาย (Final Registration Certificate) ใหกบผขอ ซงวนทออกเอกสารถอเปนวนเรมตนของการใหการสนบสนนการลงทน ซงนกลงทนสามารถดาเนนการตอไดทนท ทงน หากผานขนตอนการเหนชอบจากหนวยงานราชการทเกยวของในการอนญาตแลว แต CDC ไมตอบกลบมาภายใน 3 วนทาการ ถอวาเหนชอบโดยอตโนมต 3 รายละเอยด ตามแผนภาพท 1

แผนภาพท 1 ขนตอนการอนมตการสงเสรมการลงทน

ผประกอบการยนค าขออนมตการสงเสรมการลงทน

CDC ตอบรบใหการสงเสรมการลงทนจะด าเนนการออกใบรบรองแบบมเงอนไข

(Conditional Registration Certificate)

ภายใน 3

วนท าการ

- การจดทะเบยนจดตงบรษท / กระทรวงพาณชย - การขอใบอนญาต/ กระทรวงอตสาหกรรมและพลงงาน - การอนมตแผนการกอสราง/ กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงการบรหารทดน - การประเมนผลกระทบตอสภาพแวดลอม/ กระทรวงสงแวดลอม - การลงทะเบยนดานภาษ/ กระทรวงการคลง

CDC จะออกเอกสารใบรบรองการจดทะเบยนขนสดทาย (Final Registration Certificate)

ภายใน 3

วนท าการ

ภายใน

28 วนท า

การ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

43

2.2 รปแบบการลงทนในกมพชา4 นกลงทนตางชาตสามารถเลอกรปแบบการลงทนในกมพชาได 4 รปแบบ

ไดแก 1. การถอหนของชาวตางชาตคอนขางมากหรอทงสน ซงบรษทตอง

มทนจดทะเบยนขนตา 1,000 ดอลลารสหรฐฯ แตอยางไรกด กจการบางประเภท เชน ธนาคารพาณชยตองมทนจดทะเบยนไมตากวา 13 ดอลลารสหรฐฯ และบรษทประกนภยตองทนจดทะเบยนไมตากวา 7 ดอลลารสหรฐฯ หลงจากยนจดทะเบยนจดตงบรษทแลว บรษทจะตองรายงานผลการดาเนนงานทกเดอนแมจะไม มผลประกอบการ นอกจากนบรษทตองจดทะเบยนแรงงานกบกระทรวงแรงงาน ภายใน 30 วนนบตงแตเรมกจการและตองมรานงานทกครงเมอมการเปลยนแปลง อยางไรกด ชาวตางชาตทเขามาทางานในกมพชาจะตองไดรบใบอนญาตในการทางาน (Work Permit) ประกอบการทางานดวย

2.กจการรวมทน (Joint Venture) เปนการรวมทนระหวางนกลงทนตางชาตกบกมพชา โดยจะเปนการรวมทนระหวางรฐหรอเอกชนได แตตองมบคคลสญชาตกมพชาถอหนไมนอยกวารอยละ 51 ขนไป ทงน การรวมทนสามารถนาทดน เครองจกร อปกรณ และสนทรพยอนมาประเมนเปนทนของโครงการได

3.กจการทไดรบสมปทาน (Build-Operator-Transfer: BOT) เปนกจการทไดรบสมปทานจากภาครฐในการลงทนบรหารจดการ และเกบผลประโยชนจากการดาเนนงานดานสาธารณปโภค โดยระยะเวลาในการใหสมปทานสงสดไมเกน 30 ป และสามารถขยายระยะเวลาในการรบสมปทานได

4. สญญาความรวมมอทางธรกจ (Business Cooperation Contact: BCC) หมายถง การลงทนท นกลงทนในกมพชาไดสญญาดาเนนกจการ

4 ทมา: คมอการคาและการลงทนในประเทศกมพชา สานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) สานกงานอทยานวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน (2555)

ราชอาณาจกรกมพชา

44

กบภาครฐของกมพชา และมการตกลงแบงปนผลประโยชนซงกนและกน โดยไมม การกอตงนตบคคลขนมาใหม

อยางไรกตามการลงทนบางประเภทเปนกจการทหามลงทนในกมพชา เนองจาก กจการดงกลาวมผลกระทบตอความสงบเรยบรอยและความมนคงของกมพชา โดยขอหามนมผลบงคบใชกบนกลงทนในประเทศและนกลงทนตางชาตอยางเทาเทยมกน ไดแก กระบวนการผลตสารเสพตด การผลตสารเคมอนตรายและการใชประโยชนจากสารเคมอนตราย และการผลตอาวธและอาวธยทธภณฑ เปนตน 2.3 สทธประโยชนของนกลงทนตางชาต5 รฐบาลกมพชาไดออกกฎหมายการสงเสรมการลงทน (Law on the Amendment to the Law on Investment of the Kingdom of Cambodia) ครงแรก เมอวนท 5 สงหาคม 2537 (แกไขลาสด ฉบบ พ.ศ.2546) ใหความมนใจ แกนกลงทนวาจะไดรบการคมครองทรพยสนในทกๆดานอยางเทาเทยมกบกบบคคลในชาต และไมใชนโยบายการกาหนดราคาสนคาและบรการสาหรบโครงการลงทน ทไดรบการสงเสรมและสนบสนน พรอมทงใหสทธประโยชนทางภาษและมใชภาษ เชน

- การใหนกลงทนมสทธเลอกระหวางการยกเวนภาษเงนไดจากก าไร (Tax holiday) หรอการค านวณคาเสอมราคาในอตราเรง ในกรณทนกลงทนเลอกรบสทธประโยชนการยกเวนภาษเงนไดจากกาไร ซงอาจไดรบการยกเวนภาษสงสดถง 9 ป แตหลงจากสนสดชวงเวลาการไดรบสทธประโยชนทางภาษแลว นกลงทนจะตองเสยภาษรอยละ 20 สาหรบโครงการทวไป และรอยละ 30 สาหรบโครงการผลตนามน กาซธรรมชาต และการสารวจทรพยากรทางธรรมชาต อยางไรกตาม หากนกลงทนเลอกรบสทธประโยชนการคดคาเสอมราคาในอตราเรง จะมการคดในอตรารอยละ 40 ของราคาสนทรพยทใชในการประกอบธรกจในปแรกของการซอ หรอหลงปแรกจากทสนทรพยไดนาไปใชงาน

5 คมอการประกอบธรกจ ราชอาณาจกรกมพชา คณะกรรมการสงเสรมการลงทน (2556)

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

45

- การยกเวนอาการขาเขา โครงการการลงทนผลตเพอการสงออก หรอการลงทนเพอสนบสนนการสงออกจะไดรบการยกเวนอากรขาเขาเครองจกร วสดกอสรางและวตถดบในการผลต ในขณะทการลงทนเพอการผลตในประเทศจะไดรบการยกเวนอากรขาเขาเฉพาะเครองจกรและวสดกอสรางเทานน

- การยกเวนภาษสงออก รฐบาลกมพชาสนบสนนการสงออกโดยยกเวนภาษสนคาสงออกทงหมด ยกเวนกจการบางประเภททกาหนดไวในกฎหมาย เชน ยางพารา ไมแปรรป ปลาและสนคาจากทะเล และแรรตนชาต

- การจางแรงงานตางชาต นกลงทนสามารถจางแรงงานตางชาตได ในกรณทตาแหนงงานนนๆ ตองการแรงงานทมคณสมบตและความเชยวชาญทแรงงานกมพชาไมสามารถปฏบตงานได โดยจะตองมการขอใบอนญาตเขาเมองและประเภทงาน ซงจะตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยแรงงานของกมพชาอยางเครงครด

-สทธประโยชนทดน สญญาเชาทดนแบงออก เปน 2 ประเภท คอ สญญาเชาทดนระยะสนและระยะยาว ซงจะมระเบยบและขอบงคบทแตกตางกนออกไป กลาวคอ สญญาเชาทดนระยะสนจะมกาหนดระยะเวลาในการเชาแตกสามารถตออายใหมได ในขณะทสญญาเชาทดนระยะยาวจะไมมขอจากดด านระยะเวลา ในการเชา ซงสามารถเชาไดนานถง 99 ป ทงนกฎหมายการลงทนยงอนญาตใหนกลงทนสามารถนาทดนไปจานอง รวมทงสามารถโอนกรรมสทธในทดนไดอกดวย แตจะตองไมเกนกาหนดระยะเวลาทระบไวในสญญา

-การไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนจากหนวยงานของรฐและผประกอบการชาวกมพชา เชน หลกประกนการคมครองการลงทน รฐบาลกมพชาไมมมาตรการควบคมสนคาและบรการของโครงการทไดรบการสนบสนนและ การไมยดกจการทไดรบการสนบสนนมาเปนของรฐ นอกจากนนกลงทนยงสามารถซอและสงออกเงนตราตางประเทศ เพอชาระคาสนคา เงนตน และดอกเบย รวมถงสงออกกาไรและเงนทนกลบประเทศตนทงระหวางและเลกกจการได

- การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ ซงเปนเขตทไดรบการพฒนาเพอดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ ซงเปนการรวมอตสาหกรรม และโรงงานการผลตตางๆเขาไว

ราชอาณาจกรกมพชา

46

ดวยกน นอกจากนอาจรวมถงนคมอตสาหกรรมทวไป และนคมอตสาหกรรมเพอการสงออก โดยคณะกรรมการเขตเศรษฐกจพเศษ (Cambodian Special Economic Zone Board: CSEZB) เปนผอานาจในการกาหนดสทธประโยชนใหแกโครงการทมคณสมบตตามกาหนด (Qualified Investment Project: QIP) ในเขตเศรษฐกจ พเศษ เชน สทธไดรบการยกเวนภาษเงนไดจากกาไรไมเกน 9 ป การไดรบยกเวนอากร ขาเขาและภาษอนๆ สาหรบอปกรณและวสดกอสรางในเขตเศรษฐกจพเศษ การไดรบ การยกเวนภาษมลคาเพม สทธในการโอนรายไดหลงหกภาษแลวไปยงธนาคารตางประเทศได เปนตน

3.โอกาสการลงทนในกมพชาของไทย กมพชาเปนประเทศหนงในภมภาคอาเซยนทมศกยภาพดานการลงทน โดยมปจจยทดงดดการลงทนจากตางประเทศทสาคญ ไดแก การขยายตวทางเศรษฐกจในระดบสง ความสมบรณทางทรพยากรทางธรรมชาต ความเพยงพอของกาลงแรงงาน ตลอดจนคาจางขนทตากวาคาจางแรงงานในภมภาคเดยวกน อกทงรฐบาลมนโยบายการสนบสนนการลงทนทเออประโยชนกบนกลงทนตางชาต ปจจยเหลานนทาใหนกลงทนตางชาตม งหนาเขาไปลงทนในประเทศกมพชามากขน อยางไรกด แมวาอตสาหกรรมในสาขาตางๆ จะสรางรายไดใหกบกมพชาเปนอยางสง แตอตสาหกรรมทมศกยภาพสง ซงประเทศไทยจะไดรบผลประโยชนจากการเขาไปลงทนในกมพชา ไดแก 3 อตสาหกรรมหลก ดงน

1.อตสาหกรรมสงทอ เครองนงหม และรองเทา6 เปนอตสาหกรรมทใชแรงงานเปนหลก (Labor Incentive) ซงกมพชามขอไดเปรยบคอ คาจางแรงงาน ขนตาในระดบ 61 ดอลลารสหรฐฯ ซงเปนอตราทตากวาคาจางแรงงานอนๆของประเทศในภมภาคเดยวกน นอกจากนยงมแรงงานเพยงพอสาหรบการผลตสนคา และบรการ โดยกวารอยละ 53 ของแรงงานทงหมดกระจกตวอยในอตสาหกรรม

6 สรปจากเอกสารวเคราะห : โอกาสการลงทนในกมพชาในชวงเศรษฐกจขาขน (2556) สานก

ความรวมมอการคาและการลงทน กรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

47

สงทอ พรอมกนนกมพชายงไดรบสทธพเศษทางภาษ (Generalized System of Preference: GSP) จากประเทศทพฒนาในฐานะทเปนประเทศดอยพฒนา (Under developed Countries) โดยตลาดหลกทสาคญ คอ สหรฐอมรกาและสหภาพยโรป

การยายหรอขยายฐานการผลตจากไทยเขาไปในกมพชา นบเปนทางเลอกทสรางผลประโยชนใหกบไทย กลาวคอ ปจจบนคาจางขนตาของแรงงานในไทย อยระดบ 300 บาท หรอ 10.34 ดอลลารสหรฐฯ ตอวน ทาใหผประกอบการมตนทนการดา เนนงานสงขน พรอมกนน ไทยอาจถกตดสทธพ เศษทางภาษ (GSP) ในอตสาหกรรมสงทอ และเครองนมหม จากสหภาพยโรปในป 2557 อยางไรกตาม การลงทนในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมสรางโอกาสใหกบไทยมาก เนองจาก ไทยมความพรอมดานวตถดบในการผลต และไดรบสทธการยกเวนอากรขาเขา ในเครองจกรทใชในการผลต รวมทงอาจไดรบประโยชนจากสทธพเศษทางภาษจากการผลตสนคาสงออกไปยงกลมประเทศคคาหลกของกมพชา ซงเมองหลกบนเตยเมยนจย (Banteay Meanchey) เปนเมองทมศกยภาพในการลงทน เนองจาก เปนทต งของเขตเศรษฐกจพเศษปอยเปตซ งหางจากชายแดนไทยประมาณ 10 กโลเมตร และอยใกลกบแหลมฉบงทเปนศนยกระจายสนคาสาคญของไทยอกดวย

2. อตสาหกรรมทองเทยว กมพชามแหลงทองเทยวหลากหลายทงแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร และแหลงทองเทยวเชงนเวศ ซงชาวตางชาตสนใจเดนทางเขาไปทองเทยวในกมพชาเพมมากขนเรอยๆ ในป 2555 นกทองเทยวกวา 3.5 ลานคน เดนทางเขามาทองเทยว ซงสรางรายไดใหกมพชาถง 2.2 พนลานดอลลารสหรฐฯ7 หรออตราการเตบโตรอยละ 20 สงเหลานบงบอกวาอตสาหกรรมทองเทยวในกมพชามอตราการขยายตวในระดบสง จงเปนโอกาสทดสาหรบผประกอบการ ทดาเนนงานในธรกจทเกยวของกบการทองเทยว ซงเมองทองเทยวทสาคญในกมพชา ไดแก เสยมราฐ พระสหน กรงพนมเปญ เปนตน

7 Cambodian Tourism Statistics Report 2013 Oct 2013

ราชอาณาจกรกมพชา

48

ธรกจโรงแรมและทพก รานอาหาร บรษททองเทยว มแนวโนมไปไดด ในกมพชา โดยเฉพาะอยางยงธรกจทจบกลมลกคาเปาหมายระดบสง (High End) ซงมอานาจในการตดสนใจซอสนคาและบรการระดบสง (Premium) นอกจากนธรกจสายการบนตางชาตกม แนวโนมทจะบนตรงส กมพชามากขน เพ ออานวย ความสะดวกสบายใหกบกลมลกคาเปาหมายดงกลาว ดงนน ผประกอบการไทยทมพรอมและความชานาญในธรกจทองเทยว กสามารถจดหาสนคาและบรการมาตอบสนองตอความตองการของกลมลกคาระดบสงไดเปนอยางด

3. อตสาหกรรมการเกษตรและการแปรรปสนคาเกษตร กมพชามพนดนทเหมาะสมสาหรบการเพาะปลกขาวและพชไร ในหลายพนทโดยเฉพาะเมอง พระตะบองทพนทใชในการปลกขาวจานวนมาก และเปนแหลงเพาะปลกขาวโพด ถวเหลอง และมนสาปะหลงทสาคญของประเทศ ซงเปนแหลงวตถดบทางการเกษตรเพอนาไปเขาสกระบวนการแปรรปในโรงงานอตสาหกรรมตอไป

อยางไรกตาม เกษตรกรในกมพชามขอจากดในการเขาถงแหลงเงนทนและเทคโนโยลในการผลตทยงลาสมย ดงนน ผประกอบการไทยทมความร และ มทกษะการใชเทคโนโยลททนสมย จะสามารถไปลงทนทกมพชา เพอเพมประสทธภาพการผลตและเพมผลผลตตอไร ใหมศกยภาพแขงขนกบประเทศอนๆ ในภมภาคเดยวกนได ซงจะชวยเพมการคาทงในภมภาคและนอกภมภาคใหเพมขนอยางตอเนอง และนารายไดกลบเขาสประเทศไทยเปนจานวนมากตอไป

4.บทเรยนจากการศกษาดงาน ณ ประเทศกมพชา การศกษาดงาน ณ ประเทศกมพชา เมอวนท 26-30 พฤศจกายน 2556 ไดใหบทเรยนทสาคญ คอ ลทางและโอกาสการลงทนของไทยในกมพชา โดยกมพชา มความพรอมในดานทรพยากรและการสนบสนนการลงทนจากภาครฐ ซงรองรบ กบการขยายตวทางเศรษฐกจในอนาคต ในขณะทไทยมศกยภาพดานเทคโนโลย และประสบการณการดาเนนธรกจ ซงการเปนหนสวนรวมกนทางธรกจนนจะเพม การขยายตวทางการคาและอานาจตอรองกบประเทศอนๆนอกภมภาคมากยงขน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

49

แตอยางไรกด รฐบาล โดยหนวยงานทเกยวของทางเศรษฐกจ เชน กระทรวงการคลง กระทรวงพาณชย เปนตน อาจศกษานโยบายและมาตรการทางการคาและการลงทนทงทเปนภาษและมใชภาษ เพอเสนอแนะนโยบายใหแกรฐบาลและผประกอบการไทยทสนใจเขาไปลงทนในกมพชาใหมความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายและระเบยบ

แบบแผนของกมพชามากยงขน

ราชอาณาจกรกมพชา

50

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

51

ชองทางการเตบโตของเศรษฐกจ และโอกาสการลงทนในกมพชา

นายพรพฒน วงศชยวฒน เศรษฐกรปฏบตการ

สานกงานเศรษฐกจการคลง

ทามกลางการชะลอตวของเศรษฐกจโลกและเศรษฐกจประเทศคคา เศรษฐกจกมพชายงคงมการขยายตวไมนอยกวาโดยเฉลยรอยละ 4 ตอป จากการขยายตวทแขงแกรงของการอตสาหกรรมสงออกเสอผาเครองนมหม ทองเทยว อสงหารมทรพยและการกอสราง

ประเทศกมพชามระบบเศรษฐกจมผลตภณฑมวลรวมประชาชาตตามราคาตลาดหรอ GDP ป 2555 ตามตวเลขของ International Monetary Fund หรอ IMF ประมาณ 14,118 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรายไดประชากรตอคนตอปเพยง 926 ดอลลารสหรฐ ทาใหประเทศกมพชาจดอยในประเทศทพฒนานอยทสด (Least developed country) พรอมทงปญหาความเหลอมลาทางสงคมกยงคง เปนประเดนสาคญในประเทศ

โครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศกมพชาสามารถจาแนกเปนผลผลต จากขอมลลาสดของ IMF สาหรบป 2555โดยมาจากภาคการเกษตรรอยละ 6.5 ภาคอตสาหกรรมรอยละ 37.5 และภาคบรการรอยละ 56.0 โดยในภาคเกษตรกรรม พนทการเกษตรสวนใหญของกมพชาเปนทราบลมแมนา ขาวจงเปนพชอาหารและพชเศรษฐกจทสาคญ โดยสามารถผลตไดปละประมาณ 4.2 – 4.5 ลานตนขาวเปลอก ผลตผลทางการเกษตรทสาคญอกชนดหนงคอ ปลานาจด เนองจากการมแมนาโขงเปนแมนาสายหลก นอกจากน สาหรบพชไรทมการเพาะปลกมากและสาคญไดแก มนสาปะหลง ขาวโพด ขาวโพดเลยงสตว ออย ถวเหลอง และผกตางๆ

ในสวนของภาคอตสาหกรรมในปจจบน กมพชามแหลงการผลตใหญ ในเรองเสอผาสาเรจรป รองเทา และโรงสขาว โดยการลงทนในกมพชาเรมตนจาก

ราชอาณาจกรกมพชา

52

การผลตนาดมบรรจขวดและสนคาอปโภคบรโภคขนาดเลกและขนาดยอม กระจดกระจายกนไป อตสาหกรรมจากตางประเทศทชดเจนเกดขนภายหลง การประกาศใชกฎหมายสงเสรมการลงทนเมอป 2537 ไดแก การยายโรงงานตดเยบเสอผาจานวนนบรอยโรงงานมายงประเทศกมพชาเพอรบสทธทางภาษและโควตา ในการสงออก จนทาใหรายไดจากการสงออกสงทอเปนแหลงนาเงนตราเขาประเทศคดเปนกวารอยละ 80 ของมลคาการสงออกในแตละป และสงผลใหเกดอตสาหกรรมตอเนองอนๆ รวมทงการบรการและ การขนสงทเปนไปเพอรองรบตลาดภายใน ซงสวนใหญจะกระจกตวในสวนกลาง นอกจากน รฐบาลยงมนโยบายทจะจดตงนคมอตสาหกรรม หรอเขตเศรษฐกจพเศษของรฐเอง รวมทงสนบสนนใหเอกชนจดตง โดยจะจดสงเจาหนาทของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการสงเสรมการลงทน การนาเขาและสงออกสนคาไปประจาเพออานวยความสะดวกดานพธการตางๆ โดยขณะนอยระหวางการออกกฎหมายรองรบการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษและขนตอนเตรยมการดานงบประมาณและสถานท

ภาคบรการในกมพชากเปนภาคหนงทมการขยายตวอยางตอเนอง ธรกจบรการทสาคญทนาจบตาถงการเปลยนแปลง และอาจจะสะทอนใหเหนภาพทางดานเศรษฐกจของกมพชา ไดแก ธรกจธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน โทรคมนาคม การบน และการทองเทยว

นอกจากน หากจาแนกโครงสร างเศรษฐกจตามอปสงค จะพอวา การบรโภคของภาคเอกชนมสดสวนสาคญตอระบบเศรษฐกจเปนอยางมาก จากขอมลลาสดของ IMF สาหรบป 2555 กลาวคอการบรโภคของภาคเอกชนมสดสวนถงรอยละ 61.5 ของ GDP ขณะทการบรโภคของภาครฐมสดสวนเพยงรอยละ 16.5 และกมพชาถอไดวาเปนประเทศทมระบบเศรษฐกจทคอนขางปดประเทศหนง เนองจากมสดสวนของการคาระหวางประเทศ (Degree of Openness) สงเพยงแครอยละ 38.0 ของ GDP เปนการสงออกรอยละ 18.3 และการนาเขารอยละ 19.7 ของ GDP เมอเปรยบเทยบกบประเทศไทยซงสดสวนของการคาระหวางประเทศสงถงรอยละ 131

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

53

กมพชามปจจยดงดดการลงทนไดแก 1) ศกยภาพการลงทนจากทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ และยงมพนทเกษตรกรรมสมบรณ เหมาะสมกบการเพาะปลก 2) คาจางแรงงานอยในระดบตาและการไดรบสทธพเศษดานภาษ GSP และ MFN จากประเทศพฒนาแลวกวา 20 ประเทศ จงเปนโอกาสทดสาหรบ การลงทนการผลตเพอการสงออก 3) ความไดเปรยบทางภมศาสตร อาณาเขต ทตดกน และมทาเรอนาลกอยใกลเคยงกน (ทาเรอแหลมฉบง - ทาเรอสหนวลล) ทาใหประหยดตนทนในการขนสงวสดอปกรณจากประเทศไทยไปกมพชา 4) กมพชามการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษในพนทตางๆ เปนจานวนมาก เพอรองรบการลงทนจากตางชาต โดยใหสทธพเศษ ดานภาษ แรงงาน การเชาทดน และการอานวยความสะดวกเกยวกบสาธารณปโภคทจาเปน และ 5) ความมเสถยรภาพในดานนโยบายสงเสรมการลงทนของรฐบาลกมพชา ไดแก ตางชาตสามารถถอหนไดถงรอยละ 100 รวมทง การโอนเงนไปตางประเทศไดโดยเสรและมสทธประโยชนตางๆ พรอมทง โครงการทไดรบการสงเสรมการลงทน

เมอพจารณาถงสภาพเศรษฐกจและภมประเทศ กมพชามพนทอดมสมบรณและมสภาพภมประเทศและภมอากาศเหมาะแกการเพาะปลกพชเศรษฐกจหลากหลายชนด แตยงขาดผประกอบการทมทกษะและความพรอมในการผลตและแปรรปสนคาเกษตรเพอสงออก รฐบาลกมพชาจงสงเสรมใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนในธรกจเกษตรและเกษตรแปรรปเพอถายทอดความรใหแก ผประกอบการ ในประเทศและสรางมลคาเพม ใหแกสนคาเกษตรของกมพชา ขณะทผประกอบการไทยมความชานาญในการแปรรปสนคาเกษตรเปนอยางด จงนบเปนโอกาสในการเขาไปลงทนธรกจดงกลาวในกมพชา

รฐบาลกมพชาสนบสนนการลงทนในธรกจเกษตรและเกษตรแปรรป เพอกอใหเกดการจางงานและสรางรายไดแกเกษตรกร ซงมสดสวนกวารอยละ 80 ของประชากรทงประเทศ และสรางมลคาเพมแกผลผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะธรกจเกษตรอนทรย ทงนรฐบาลใหสทธพเศษในการลดหยอนภาษสาหรบการนาเขาเครองจกรทใชในการแปรรปสนคาเกษตรเพอสงออก รวมทงอนญาตใหนกลงทน

ราชอาณาจกรกมพชา

54

ตางชาตลงทนในธรกจเกษตรและเกษตรแปรรปได 100% ในกจการสวนใหญ ยกเวนบางสาขา อาท การเพาะปลกพชพนเมองเชน สมนไพร และยา ซงสงวนไวสาหรบเกษตรกรชาวกมพชา เปนตน

เศรษฐกจทเตบโตมาอยางตอเนองของกมพชา แมทางดานหนงจะสะทอนใหเหนถง ความสาเรจของการปลอยใหภาคเอกชนทางานภายใตกลไกการตลาดเสร ประกอบกบความชวยเหลอของนานาชาตทใหกบกมพชาปละหลายรอยลานดอลลารสหรฐตลอดระยะเวลากวา 10 ปทผานมา หากแตพจารณาใหดแลว พบวา การเตบโตทเกดขนมาจากการบรโภคทขยายตวเปนหลก โดยปราศจากอตสาหกรรมตนนา หรอกลางนาทจะรองรบและทาใหการเตบโตเกดขนอยางมนคง การกาวตอไปขางหนาจงเปนภารกจหนกททาทายรฐบาลกมพชาวา จะจรงจงตอการพฒนาอยางไร เมอขนาดตลาดของกมพชาโดยตวเองอาจจะไมใหญหรอมนคงเพยงพอประการหนง และคาแรงงานทตากวาอาจจะไมสามารถชดเชยอตราคาสาธารณปโภคทสงกวาประเทศอนประการหนง รวมทงปญหาเงนใตโตะทมการพดกนหนาห และปญหา การตความและบงคบใชกฎหมายท เหลอมลา อาจเปนอปสรรคทภาคเอกชน โดยเฉพาะตางชาตใหความสาคญจนละเลยทจะสนใจเขามาลงทนในกจการทตองรอผลตอบแทนในระยะยาว นอกจากน ภาระหนสนภาครฐทสะสมมาถงขณะนเรมเขาสระยะเวลาทจะตองชาระตนเงนและดอกเบยแลว เมดเงนทจะนามาพฒนาประเทศสวนหนงตองสญไป นบเปนการทาทายความสามารถของรฐบาลในระยะตอไ ป

คอนขางมาก

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

55

ส านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวกบภารกจการเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน: บทเรยนจากกมพชา

นางสาวปวณา สภมารส นกพฒนาสงคมชานาญการ

สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว

ขาพเจาไดรบทนรฐบาลเพออบรมระยะสนหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง (High Performance and Potential System: HiPPS) รนท 9 หลกสตรดงกลาวรวมถงการเดนทางไปศกษาดงาน ณ กรงพนมเปญ ประเทศกมพชาระหวางวนท 26-30 พฤศจกายน 2556 บทความนเปนการนาเสนอความรและประสบการณทไดรบจากการศกษาดงาน และขอเสนอการประยกตใชในงานของสวนราชการ โดยเฉพาะ ในบรบทการเตรยมความพรอมเข าส ประชาคมอาเซยนในป พ .ศ . 2558 ซงสถานการณดงกลาวจะสรางผลกระทบตอทกประเทศทงดานสงคม เศรษฐกจ และการเมอง อยางหลกเลยงไมได

ประสบการณจากการศกษาดงานทประเทศกมพชา ประเทศกมพชาทขาพเจาไดสมผสเปนประเทศทมรองรอยแหง

ประวตศาสตรทผานรอนผานหนาวกบเหตการณความเปลยนแปลงทางการเมองและการปกครองอยางมากมายซงไดสงผลกระทบอยางใหญหลวงตอทกดานของสงคมและชวตผคน ขาพเจาไดพบเหนทงอดตทรงเรองของอาณาจกรขอมจนมาถงวฒนธรรมเกาแกทรงคณคาของกมพชาจากการเขาชมพพธภณฑแหงชาตและพระราชวงหลวง ซงเปนภาพแหงอดตทสวยงามทขดแยงกนอยางนาใจหายกบภาพความหดหสะเทอนใจของทงสงหาร Choeung Ek และพพธภณฑ Tuol Sleng Genocide Museum ในกรงพนมเปญ อนเปนสถานทสาหรบใชในการกกขงและทรมานกลมผตอตานรฐบาลเขมรแดงในชวงป พ.ศ. 2518 - 2522 ซงกลาวไดวาเปน

ราชอาณาจกรกมพชา

56

ยคมดทกมพชาตกอยในความรนแรงสดขวเพอปรบปรงระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมพงตนเอง ไมยอมรบความชวยเหลอจากภายนอกประเทศ และไมยอมเปนพนธมตรกบชาตใด ๆ โดดเดยวประเทศออกจากอทธพลของตางชาต ยกเลกระบบธนาคาร ระบบเงนตรา ยดทรพยสนจากเอกชนทงหมด กมพชาไดกาวขามผานอดต ทเจบปวดเหลานนเพอดนรนฟนฟพฒนาประเทศอยางไมหยดยง

มาในวนนในบรบทของกระแสความทาทายของการกาวเขาสประชาคมอาเซยน กมพชาไดรบการจดอนดบให เปนประเทศทมความเจรญเตบโต ทางเศรษฐกจอยางรวดเรวเปนอนดบท11 ของโลก ในชวง 10 ปทผานมา ในแงของการพฒนา กมพชากรดหนาอยางรวดเรวในการดาเนนการเพอบรรลเปาหมาย การพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals – MDGs) นโยบายยทธศาสตรของรฐบาลกมพชาทสาคญ ไดแก Triangle Strategy ซงเนนการฟนฟสนตภาพและความสงบมนคงภายในประเทศ ฟนฟสภาพเศรษฐกจและสงคม รวมทงธารงความมนคงของมนษยและของชาต ตลอดจนการนาประเทศเขาสความเปนอนหนงอนเดยวกบประเทศในภมภาค และการสรางสมพนธภาพกบประชาคมนานาชาต ความสาเรจทเหนไดชดของ Triangle Strategy คอการนาประเทศกมพชาเขาสกรอบความรวมมอกบนานาประเทศ ทงในระดบภมภาคและระดบโลก ซงความสมพนธกบประชาคมนานาชาตเหลานสงผลตอการนามาซงความชวยเหลอสนบสนนตอการพฒนาประเทศของกมพชา

ในดานกจการสตร รฐบาลนโยบายยทธศาสตร Rectangular Strategy ซงเปนแผนยทธศาสตร 5 ป มงเนนการเสรมสรางทกษะ ศกยภาพและการเขาถงการศกษาแกสตรทกระดบ ภายใตแนวคด “สตรคอกระดกสนหลงของเศรษฐกจ และสงคม (women are the backbone of the economy and the society) โดยมหนวยงานสาคญททาหนาทเปนกลไกในการขบเคลอนงานดานสตรระดบชาต ไดแก กระทรวงกจการสตร (The Ministry of Women's Affairs - MOWA) และสภาสตรแหงชาต (Cambodia National Council for Women - CNCW) มภารกจในการสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศและสงเสรมสถานภาพสตร

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

57

ผลกดนใหท งภาครฐและเอกชนมการบรณาการมตหญ งชายในแผนงาน การดาเนนงานและโครงการตางๆ รวมทงตดตามผลและประเมนนโยบายเพอเกอหนนตอการบรรลเปาหมายในการดาเนนงานดานสตรของรฐบาล

การดาเนนงานดานสตรของกมพชา อยภายใตกรอบแผนพฒนาสตรกมพชา ซงมชอเรยกวา Neary Rattanak อนเปนแผนยทธศาสตร 5 ป มงเนน ทประเดนยทธศาสตร 5 ยทธศาสตร ไดแก การศกษา การคมครองสทธทางกฎหมาย การสงเสรมสขภาพ การสงเสรมใหสตรมบทบาทการเมองและการตดสนใจ รวมทงการเสรมพลงสตรในเศรษฐกจและการพฒนาทกษะผประกอบการสตร จะเหนไดวาแนวทางการพฒนาสตรของกมพชาคลายคลงกบประเทศไทย โดยประเทศไทย มการขบเคลอนงานดานสตรภายใตแผนพฒนาสตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงปจจบนเปนแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) โดยยทธศาสตร ทสาคญในแผนน มจานวน 5 ยทธศาสตร คอ (1) การเสรมสรางเจตคตและ การยอมรบดานความเสมอภาคระหวางหญงชาย (2) การพฒนาศกยภาพและเพมโอกาสทางเศรษฐกจและสงคมของสตรไทย (3) การพฒนาสขภาวะ คณภาพชวตและเสรมสรางความมนคงในชวต (4) การพฒนาศกยภาพสตร เพอเพมโอกาส ในการเขารวมทางการเมอง การบรหาร และการตดสนใจในระดบตาง ๆ และ (5) การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพกลไกและองคกรสตรทกระดบ ทงน หากการดาเนนการเปนไปตามแผนพฒนาสตรฯ ทกลาวถง ยอมจะเกดสงคม ทมความเสมอภาคตอสตรในทกระดบ

ประเทศไทยกบภารกจดานสตรในบรบทของการเขาสประชาคมอาเซยน สานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว ภายใตกระทรวงพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย ทาหนาทเปนกลไกในการขบเคลอนงานดานสตรระดบชาตของประเทศไทย มบทบาทการดาเนนงานดานสตรในการพฒนาศกยภาพสตรและสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย โดยการสงเสรมผลกดนนโยบาย กฎหมาย มาตรการกลไกและเจตคตของสงคม รวมถงการดาเนนงานตามพนธกรณ ขอตกลง

ราชอาณาจกรกมพชา

58

และความรวมมอระหวางประเทศ เพอใหสตรไดรบการพฒนาศกยภาพและคมครองพทกษสทธใหเกดความเสมอภาค ความเปนธรรมทางสงคมและเปนกาลงสาคญ ในการพฒนาประเทศ แนวทางการดาเนนงานดานการสงเสรมและพฒนาสตรและการสงเสรมความเสมอภาคหญงชายในประเทศไทยนน ไดดาเนนการอยางสอดคลองกบกรอบพนธกรณระหวางประเทศ ซงเปนขอผกพนระหวางประเทศไทยกบนานาชาต กรอบกฎหมายและนโยบายของรฐบาล

ในสวนของกรอบความรวมมออาเซยนนน กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดรบมอบหมายในการเปนหนวยงานประสานงานหลก (Focal Point) ในการขบเคลอนประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยนในสวนของประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community - ASCC) ซงมอปสรรคทเหนไดชดคอมประชาคมดงกลาวมประเดนทหลากหลายและกวางขวาง ทจะตองดาเนนการ ทาใหการบรณาการหนวยงานทเกยวของของไทยมความซบซอนมากขน นอกจากน ความตระหนกดานประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน หรอ ASCC ยงมอยในวงจากด เนองจากในประเทศไทยมความตนตวดานประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอ AEC มากกวา ทงน อาจเปนเพราะหลายคนมองวาประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยนเปนเรองไกลตวและเขาถงขอมลไดยาก รวมทงสาระตางๆในแผนงานการกอตงประชาสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASCC Blueprint) มความซบซอนเขาใจไดยาก ในขณะเดยวกนกตองสรางความเขาใจและเตรยม ความพรอมใหกบภาคประชาชนโดยเฉพาะกลมเปาหมายของสวนราชการ การขบเคลอนภารกจงานดานสตรเพอรองรบการเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจและสงคม จงเปนภารกจทสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครวตองเรงดาเนนการ

การทสานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว (สค.) เปนหนวยงานดานนโยบายและวชาการ สงผลใหผปฏบตงานมกวเคราะหและกาหยดแนวทาง การดาเนนงานในเชงนามธรรมมากเกนไป เชน การคมครองและพทกษสทธสตร การพฒนาศกยภาพสตร การบรณาการมตหญงชาย เปนตน เหลานลวนเปนแนวคดท

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

59

เมอตองนาไปสการปฏบต เ ปนแนวคดทกวางและขาดรายละเอยดเกนกวา ทจะสามารถชกนาให เครอขายผ เกยวของเขาใจถงบทบาทของ สค . และให ความรวมมอรวมดาเนนงานใหเกดผลสาเรจอยางเปนรปธรรมได จดนจะตางจากการดาเนนงานดานสตรของกมพชา ซงมกลไกการขบเคลอนในระดบกระทรวง จงเปนทงหนวยงานทวางยทธศาสตรและเปนหนวยงานปฏบต ดงนน สงทบคลากร สค.จะตองคานงถงควรเปนการหาวธปรบขอมลเชงวขาการสการวางกลยทธ และแนวทาง ทสามารถปฏบตไดอยางเปนรปธรรมมากขน

นอกจากน สค. จะตองตระหนกในบทบาทของหนวยงานใหชดเจนขนวาจะแสดงบทบาทของตนเองในการขบเคลอนภารกจอยางไร เมอเรากาวเขาส การเขารวมประชาคมอาเซยน เราจะพฒนาสตรไทยอยางไรเพอใหสามารถมศกยภาพในการแขงขนและพรอมรบความเปลยนแปลงทางสงคมทจะเกดขนได จากทกลาวมาแลววาบทบาทของ สค. คอเปนหนวยงานดานนโยบายและวชาการ ดงนน จงเปนเรองปกตท สค. จะไมสามารถขบเคลอนภารกจตางๆ เพยงลาพงได หากแตจาเปนตองทางานรวมกบเครอขายและภาคสวนตางๆ ในสวนของบรบทประชาคมอาเซยน สค.ควรตองสรางความรวมมอระหวางสตรในประเทศตาง ๆ ในอาเซยน ใหเกดการแลกเปลยนเรยนร การทาความเขาใจและปรบตวระหวางคนในสงคมวฒนธรรมทตางกน รวมทงสรางความรวมมอในการสรางสงคมทมความเสมอภาคและสมดลภายในประชาคมอาเซยน ประสบการณทไดรบจากการศกษาดงานทกมพชา ทาใหเหนวากมพชายงมชองวางของการพฒนาสงคมและเศรษฐกจทสามารถนาไปตอยอดเปนโครงการเพ อพฒนาความร วมมอระหวางสตรกบประเทศไทยได เชน วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทมสตรเปนผประกอบการ หรออตสาหกรรมการทองเทยวซงเปนภาคอตสาหกรรมทมสตรเปนผประกอบการมากมายและกาลงมอตราการเจรญเตบโตอยางรวดเรว เปนตน

ทงน จากสถานการณปจจบน จะเหนไดวาแนวโนมของการทางาน เพอการพฒนาตาง ๆ ของโลก มกจะเปนไปในลกษณะของเครอขายความรวมมอมากขน เนองจากในปจจบน ประเทศตาง ๆ มจดเชอมโยงหลายอยางและผลประโยชน

ราชอาณาจกรกมพชา

60

ทเหมอนกน เชน ตองการขจดความยากจนเหมอนกน ตองพงพาทางเศรษฐกจระหวางกน ลาพงเพยงประเทศเดยว อาจไมมพลงเพยงพอในการกระตน หรอไมมตวอยางทดทจะใชเปนแนวทาง ในภมภาคอาเซยนนน การทอาเซยนมงหวงประโยชนจาการรวมตวกนเพอทาใหประชาชนมการอยดกนด มสงแวดลอมทด มความรสกเปนอนหนงอนเดยว โดยมความรวมมอเฉพาะดาน (functional cooperation) ภายใตประเดนเชงสงคมและวฒนธรรมทครอบคลมในหลายดาน เชน เยาวชน การศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย สทธมนษยชน สตร สวสดการสงคมและการพฒนา โดยมคณะทางานอาเซยนรบผดชอบการดาเนนความรวมมอในแตละดาน จะเหน ไดวาการทางานรวมกน ไมวาจะเปนการรณรงค หรอผลกดนประเดนตาง ๆ ทม ความตองการรวมกนน จะสามารถสรางพลงในการตอรองและตอบสนองความตองการของสมาชกในแตละประเทศ

สวนปจจยภายนอกเครอขาย เชน การสนบสนนของเครอขายอน เชน ความสมพนธอาเซยนกบองคกรสหประชาชาต สหภาพยโรป และประเทศในภมภาคอน รวมทงกระแสโลกในเรองสทธมนษยชนของสตร กลไกตาง ๆ ทมอย ไมวาจะเปนกตการะหวางประเทศ หรอกลไกดานสตร (National Women’s Machineries) ของแตละประเทศเอง ไดทาใหพนทของสตรเปดกวางขน และเออตอการทางานของเครอขายฯ ความรวมมอดานสตร ความพรอมตาง ๆ เหลาน นาจะ เปนสงบงบอกถงแนวโนมในการทางานความรวมมอดานสตรในอาเซยนไดเปนอยางด อยางไรกตาม ยงมภารกจตอความทาทายอกหลายประการ เชน การรวมกนคดหาวธการหรอแนวทางในการผสมผสานความลงตวของขอเสนอแนะหรอผลจาก การประชมลงไปในเนองานของกรอบความรวมมออาเซยนและของประเทศสมาชกตาง ๆ ทมวฒนธรรม ความเชอ ตลอดจนวถชวตทแตกตางกนออกไป รวมทงการหาวธทจะตดตามและประเมนผลการดาเนนการของเครอขายอยางมประสทธภาพ และการหาภาคเครอขายเพอเออตอการทางานในกรอบความรวมมอดานสตรในภมภาค

อาเซยน เพอการมงพฒนาประเดนดานสตรอยางยงยนตอไป

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

61

สรปผลการฝกอบรมระยะสนและ ระบบโลจสตกสทยงยน

นายวศน รจเกยรตกาจร วศวกรโยธาปฏบตการ

กรมทางหลวง

เนองดวยกระผมไดสมครเขาสระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง หรอHigh Performance and Potential System (HIPPS) และไดรบการคดเลอกเปนขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 โดยวตถประสงค ของระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง เพอดงดด รกษา และจงใจคนเกง คนด ใหอยในราชการ และเพอพฒนาขาราชการทมศกยภาพอยางตอเนองและเปนระบบสาหรบการเปนนกบรหารหรอผเชยวชาญในอนาคต ปจจบน ณ ป 2556 มจานวนขาราชการผมผลสมฤทธสง 9 รน รวมทงหมด 630 คน จาก 93 สวนราชการ การพฒนาขาราชการผมผลสมฤทธสง จะทาตามกรอบการสงสมประสบการณ (หรอ แผนความกาวหนา ในอาชพ) โดยจะ เนนเรยนรจากการปฏบต (On the Job Training) การสอนงาน (Coaching) และการฝกอบรม (Training) กรอบสงสมประสบการณจะแตกตางกนไปตามบรบทหรอลกษณะการทางานของขาราชการในแตละสวนราชการ

สานกงาน ก.พ. ไดจดใหมทนฝกอบรมระยะสนสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 ระยะเวลาดาเนนการ ระหวางวนท 17 – 30 พฤศจกายน 2556 ประกอบดวย 3 Modules ไดแก 1) การเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคล ม 1 หวขอ ไดแก เจดอปนสย (7 Habits) สาหรบผมผลสมฤทธสง 2) การเสรมสรางทกษะทจาเปนตอการปฏบตงาน ม 2 หวขอ ไดแก ทกษะการสอสารและนาเสนอผลงาน และทกษะการคดวเคราะหอยางเปนระบบ และ 3) การเสรมสรางประสบการณทจาเปนตอการปฏบตงานในบรบทการเปลยนแปลง ม 3 หวขอ ไดแก องคความรทจาเปนตอการทางานในบรบทอาเซยน การเรยนรดงานในประเทศ

ราชอาณาจกรกมพชา

62

ทสถาบนไทยเยอรมน (Thai-German Institute) และการเรยนรดงานในประเทศอาเซยนทราชอาณาจกรกมพชา

จากการอบรมการเสรมสรางเจดอปนสย การอบรมทกษะการคดวเคราะหอยางเปนระบบ และการอบรมทกษะการสอสารและนาเสนอผลงาน มประโยชนอยางมากทจะนาไปประยกตใชในการทางานและสามารถนาไปใชใน การดาเนนชวตประจาวนไดเชนกน ซงจะทาใหขาราชการผมผลสมฤทธสงสามารถเพมทกษะ ตอยอดความสามารถขนไปสระดบมออาชพได เจดอปนสยทควรจะม ประกอบดวย

อปนสยท 1 Be Proactive คอ การมอสระในการเลอกตอบสนองตอสง ทเขามาโดยผานการคดไตรตรองกอน

อปนสยท 2 Begin with the End in Mind คอ การคนหาตวเองเพอ การกาหนดจดหมายในใจ วสยทศน ปณธาน และเปาหมาย

อปนสยท 3 Put First Things First คอ การทาสงทสาคญกอน ทาใหสามารถมงเนนกบสงทมความสาคญสงสดในชวตสวนตวและชวตการทางาน

อปนสยท 4 Think Win-Win คอ การคดแบบชนะ-ชนะ โดยหาผลประโยชนรวมกนเพอความสาเรจรวมกน

อปนสยท 5 Seek First to Understand, Then to Be Understood คอ การเขาใจผอนกอนแลวจงใหผอนเขาใจเรา เพอการสอสารอยางมประสทธภาพ

อปนสยท 6 Synergize คอ การผนกพลงทางานเปนทม เพอใหไดมา ซงแนวทางเลอกหรอการเปลยนแปลงทดกวา

อปนสยท 7 Sharpen the Saw คอ การลบเลอยใหคมอยเสมอ โดย การใชเวลาดแลรางกาย จตใจ ความคด และจตวญญาณ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

63

จากการเรยนรดงานภายในประเทศ ทสถาบนไทยเยอรมน ไดทราบถงสถานะผประกอบการในอตสาหกรรมไทยในปจจบน ประเทศเราถอเปนฐานการผลตทสาคญในโลก ไมวาจะเปนการผลตและสงออกอตสาหกรรมอาหาร ยานยนตและชนสวนยานยนต สงทอเครองนงหม และอนๆ แตถาพดถงเรองการสรางคณคาของผลตภณฑดวยนวตกรรม องคความร และเทคโนโลยสมยใหมยงมนอยมาก ในอนาคตกระผมหวงเปนอยางยงวาประเทศเราจะมการลงทนในการวจยและพฒนามากขน เพอสงเสรมการสรางคณคา (Value Creation) ของผลตภณฑอยางเปนรปธรรม ทมากขน

การเรยนรดงานในประเทศอาเซยนทราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 27 -30 พฤศจกายน 2556 ไดรบการบรรยายจากบคลากรภาครฐในหวขอตางๆ ดงน

1) หวขอ “Economic Development and Strategies” จาก หนวยงาน SNEC 2) หวขอ “Decentralisation and Deconcentration Program” จาก Department of Local Administration 3) หวขอ “Public Health Reform in Cambodia” จาก Ministry of Health และ 4) หวขอ “Labor Migration and Human Trafficking” จาก Ministry of Labor และได ดงานทสถานทราชการตางๆ ไดแก 1) โรงพยาบาล Chey Chumneas 2) องคกรปกครองสวนทองถน Sangkat Toul Tom Pong II 3) Trade Promotion Department

จากการเรยนรดงานน ไดตระหนกถงการกนดอยดของประชากร ในประเทศกมพชาในเชงของรายไดเฉลยตอคนตอป ยงอยในเกณฑทตามาก (นอยกวา $1,000) อกทงยงมการระบถงปญหาในเรองของการคอรปชน ระบบสาธารณปโภคและโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจยงตองการการพฒนาอกมาก ทาใหแรงงานยาย

ราชอาณาจกรกมพชา

64

ถนฐานไปสตลาดแรงงานในประเทศทเจรญกวา แตประเทศกมพชากมจดเดนหลายๆดาน คาจางแรงงานอยในระดบทตา (ประมาณ $100 ตอเดอน) และมแรงงานทอายยงนอยเปนจานวนมาก มศกยภาพในการลงทนจากทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและยงมพนทเกษตรกรรมอกมาก ในป 2558 นทง 10 ประเทศอาเซยนกจะกาวเขาสประชาคมอาเซยนอยางเตมตว กระผมมความเหนวาระบบการขนสงในประเทศอาเซยนมความสาคญมาก เพราะวาระบบโครงสรางพนฐานการคมนาคมขนสงเปนปจจยสาคญทจะทาใหเกดการขยายตวทางเศรษฐกจ ชวยลดตนทนในการผลต เปนการสรางงานและสรางรายได ดงนนในแตละประเทศในอาเซยน ตองเรงรดดาเนนการพฒนาและปรบปรงระบบการขนสงภายในประเทศอยางมประสทธภาพ เพอรองรบการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป 2558 น

อธบดกรมทางหลวง (นายชชวาลย บญเจรญกจ) ไดกาหนดนโยบายกรมทางหลวง ป 2556 ประกอบดวยนโยบายหลก 5 ดาน ซงดานทเกยวของกบ การเขารวมสประชาคมอาเซยนโดยตรง คอ การเพมประสทธภาพระบบคมนาคมขนสงเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยเรงรดพฒนา ปรบปรง เพมประสทธภาพโครงขายทางหลวงอาเซยน ตลอดจนจดเชอมโยงการเดนทางระหวางประเทศ ทงดานประสทธภาพการจราจรและความปลอดภย และเชอมโยงไปยงศนยกลางการเดนทางและการคมนาคมขนสง จดขนถายสนคาของภมภาค ดานพรมแดนและประตการคาทสาคญ ปรบปรงปายและเครองหมายจราจรบนโครงขายทางหลวงอาเซยน ปจจบนทางหลวงอาเซยนในประเทศไทยมจานวน 12 เสนทาง อาทเชน AH1 (บ.คลองลก ชายแดนไทย/กมพชา – แมสอด ชายแดนไทย/พมา) AH2 (สะเดา ชายแดนไทย/มาเลเซย – แมสาย ชายแดนไทย/พมา) AH3 (อ.เชยงของ ชายแดนไทย/ลาว – เชยงราย) AH12 (สะพานมตรภาพไทย/ลาว – หนกอง) AH13 (หวยโกน ชายแดนไทย/ลาว – นครสวรรค) AH15 (นครพนม ชายแดนไทย/ลาว – อดรธาน) AH16 (มกดาหาร ชายแดนไทย/ลาว – ตาก) AH18 (อ.สไหงโกลก ชายแดนไทย/มาเลเซย – อ.หาดใหญ) AH19 (อ.ปกธงชย – กรงเทพ) AH112 (อ.คลองลอย–อ.บางสะพาน)

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

65

AH121 (มกดาหาร – สระแกว) และ AH123 (บ.พนารอน ชายแดนไทย/พมา – อ.หาดเลก) มระยะทางรวมประมาณ 6,692.50 กโลเมตร

การปรบปรงและพฒนาระบบคมนาคมขนสงอยางยงยน ตองบรณาการจากทกๆหนวยงานทเกยวของ ไมวาจะเปนหนวยงานทรบผดชอบการขนสงทางบก ทางนา และทางอากาศ เพอใหโครงขายมการเชอมโยงอยางมประสทธภาพ ทาใหสามารถลดตนทนการผลตได การพฒนาระบบคมนาคมขนสงตางๆ ตองคานงถงปจจยทางดานวศวกรรม เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม โดยตองใหประชาชนทมสวนไดสวนเสยทงทางตรงและทางออมเขามามสวนรวม อกทงตองคานงถง ความปลอดภยในการเดนทางดวย โดยอาจกาหนดใหมจดพกรถ (Rest Area) ใหเพยงพอในโครงขาย เพอสามารถลดอบตเหตได และอาจจะบรณาการกบหนวยงานทเกยวของกบการสงเสรมการทองเทยว โดยจดใหมศนยขอมลสาหรบนกทองเทยว (Visitor Center) ในจดพกรถดวย และทสาคญมากๆ ตองบรณาการกบหนวยงานทมสวนเกยวของกบการวางผงเมอง รวมกนวางแผนการพฒนาระบบคมนาคมขนสงใหสอดคลองกบการวางผงเมอง เพอพฒนาระบบคมนาคมขนสง

อยางยงยน

ราชอาณาจกรกมพชา

66

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

67

โอกาสของประเทศไทยกบแผนยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจ ของประเทศกมพชา

นายปรชา โสภารตน วศวกรโยธาชานาญการ

กรมทางหลวงชนบท

เศรษฐกจของกมพชาไดมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวภายหลงทไดม การเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสงคมนยมเปนระบอบประชาธปไตย และหลงจากสงครามภายในประเทศเรมสงบลง กมพชาเรมพฒนาการฟนฟบรณะและ การพฒนาประเทศโดยการเรงรดพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ เชน สนามบน ถนน ไฟฟา ประปา และสาธารณปโภคตางๆ เปนตน ซ งไดรบ ความชวยเหลอจากกองทนการเงนระหวางประเทศ ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย และ UNDP รวมทงประเทศทใหความชวยเหลออนๆ รวมทง กมพชาไดกาหนดนโยบายทมงหวงการพฒนาศกยภาพทางการเกษตร การทองเทยว และสงเสรมใหมการลงทนจากตางชาต จงสงผลใหใน 10 ปทมา ประชาชนกมพชามความตองการสนค าและบรการ เพมมากขน ภาวะเศรษฐกจประเทศกมพชาจ งมอตรา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจขยายตวอยางตอเนองในเกณฑรอยละ 6-10 ตอป จนตดอนดบท 5 ของประเทศกาลงพฒนาทมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสง รายไดเฉลยตอคนตอปเพมขนจาก 100 ดอลลารสหรฐในป พ.ศ. 2530 (ค.ศ. 1987) เปน 900 ดอลลารสหรฐในป พ.ศ. 2554 (ค.ศ. 2011)

ราชอาณาจกรกมพชา

68

ผลเนองมาจากนโยบายดานการพฒนาเศรษฐกจทาใหโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศกมพชาซงประกอบดวยภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ ไดมการเปลยนแปลงอยางมาก โดยเปลยนจากภาคการเกษตรไปสภาคบรการ จากขอมลสถตยอนหลง 25 ปทผานมา (พ.ศ. 2530 - 2554) แสดงใหเหนวาในป พ.ศ. 2530 (ค.ศ. 1987) รายไดของประเทศสวนใหญไดจากภาคเกษตร คดเปนรอยละ 50 ในขณะทภาคบรหารและภาคอตสาหกรรมมสดสวนรอยละ 35 และ 15 ตามลาดบ แตในป พ.ศ. 2554 (ค.ศ. 2011) รายไดของประเทศสวนใหญไดจากภาคบรการ คดเปนรอยละ 40 โดยธรกจบรการทสาคญ ไดแก ธรกจธนาคารพาณชยและสถาบนการเงน โทรคมนาคม การบน และการทองเทยว ในขณะทรายไดจากภาคอตสาหกรรมและภาคเกษตรมสดสวนลดลง คดเปนรอยละ 32 และ 28 ตามลาดบ

Cambodia’s growth episode

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

19

87

19

88

19

89

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

Real GDP (% increase) GDP per capita (US$)

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

69

ทงน สาเหตเศรษฐกจทเตบโตและเปลยนแปลงอยางรวดเรว เปนผลลพธทเกดจากประเทศกมพชาไดดาเนนตามแผนยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจอยางตอเนองเปนระยะเวลายาวนาน ซงมลาดบดงน 1. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2536 - 2541) 2. แผนยทธศาสตร 3 ดาน (Triangle Strategy) ซงประกอบดวย 2.1 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2541 - 2546) 2.2 แผนยทธศาสตรลดความยากจน (Poverty Reduction Strategy) 2 .3 แผ น เพ อบ ร ร ล เ ป า ห ม าย ใน สห ส ว ร รษ ( Cambodia’s Millennium Development Goals) 3. แผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 1 (Rectangular Strategy I) (พ.ศ. 2546 - 2551)

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011

Services Industry Agriculture, Fishery & Forestry

Transformation of economic structure

ราชอาณาจกรกมพชา

70

4. แผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 2 (Rectangular Strategy II) (พ.ศ. 2551 - 2556) 5. แผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 3 (Rectangular Strategy III) (พ.ศ. 2556 - 2561)

ปจจบนประเทศกมพชาไดเอานาแผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 3 มาใชเปนแนวทางปฏบตในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศระหวางป พ.ศ. 2556 - 2561 โดยพฒนาประเทศใน 4 ดาน คอ ดานเกษตรกรรม ดานโครงสรางพนฐาน ดานการคาการลงทน และดานคณภาพชวต ทงนหลกของการพฒนาจะตองอยบนพนฐานของหลกธรรมาภบาล คอ การตอสกบปญหาทจรตคอรปชน การปฏรปกฎหมายและ

Sustainable Management of

National Resources

Improved Productivity, Diversification and Commercialization

Land reform and Clearance of Mines

and UXO

Promotion of Livestock Farming and Aquaculture

Wat

er R

eso

urc

es a

nd

Ir

rig

atio

n S

yst

em

Man

agem

ent

D

evel

op

men

t o

f In

form

atio

n a

nd

C

om

mu

nic

atio

n

Tec

hn

olo

gy

Dev

elo

pm

ent

of

Tra

nsp

ort

an

d U

rban

In

fras

tru

ctu

re

E

lect

rici

ty P

ow

er

Dev

elo

pm

ent

Partn

ership

in

dev

elop

men

t

Peace, political stability

and public order

Deepening Regional and

Global Integration

Fav

ora

ble

mac

roec

ono

mic

and

Fin

anci

al C

on

dit

ion

s,

incl

ud

ing

En

vir

onm

enta

l

Su

stai

nab

ilit

y

Promotion of Health

and Nutrition

Enhancing Implementation of

Population Policy and Gender Equity

Strengthening and Enhancing Education, Science and Techn-

ology and Technical Training

Development of Social

Protection System

Stren

gth

enin

g th

e P

rivate S

ector an

d

Pro

mo

ting In

vestm

ent

and

Bu

siness

Dev

elop

men

t of

Indu

stry an

d S

mall an

d

Med

ium

En

terprises

Dev

elop

men

t of

Lab

or M

arket

Ban

kin

g an

d F

inan

cial S

ector D

evelo

pm

ent

Fighting

Corruption

Legal and

judicial

reforms

Public

Administration

Reform

Reform of

Armed forces

Rectangular Strategy—Phase 3Rectangular Strategy, Phase 3

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

71

กระบวนการยตธรรม การปฏรปราชการ และการปฏรปกองทพ โดยรายละเอยดของการพฒนาในแตละดานมดงน ยทธศาสตรดานท 1: เสรมสรางศกยภาพภาคการเกษตร 1) การสงเสรมการผลต และสงเสรมการขาย 2) การปรบปรงสนคาเกษตรและสรางความหลากหลาย 3) การปฏรปทดน และทาความสะอาดเหมองแร 4) การบรหารทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ยทธศาสตรดานท 2: พฒนาโครงสรางพนฐาน 1) การพฒนาระบบขนสงและโครงสรางพนฐานเมอง 2) การบรหารจดการแหลงนาและระบบชลประทาน 3) การพฒนาระบบไฟฟา 4) การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ยทธศาสตรดานท 3: พฒนาภาคเอกชน และการจางงาน 1) การสรางความเขมแขงใหภาคเอกชน และสงเสรมการคาการลงทน 2) การพฒนาอตสาหกรรมและ SME 3) การพฒนาตลาดแรงงาน 4) การพฒนาธนาคารและธรกจการเงน ยทธศาสตรดานท 4: เพมทกษะและพฒนาทรพยากรบคคล 1) การสรางความเขมแขงและสงเสรมดานการศกษา 2) การสงเสรมสขภาพและโภชนาการ 3) การสรางระบบความมนคงทางสงคม 4) การสงเสรมนโยบายประชากรและความเทาเทยมหญงชาย เมอนาขอมลการเตบโตทางเศรษฐกจ ขอมลการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ และแผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 3 มาศกษาวเคราะห พบวา เปนโอกาสดทหนวยงานรฐและภาคเอกชนไทยจะไดดาเนนการสรางความสมพนธทดทงกบหนวยงานรฐและภาคเอกชนกมพชา และควรสงเสรมใหภาคเอกชนไทยเขาไป

ราชอาณาจกรกมพชา

72

ลงทนกบประเทศกมพชา เนองจากเปนประเทศทมศกยภาพหลายดาน ทงในดานอตสาหกรรมเพราะมตนทนแรงงานทตา ดานธรกจทองเทยวเพราะมแหงทองเทยว ทสวยงามแตยงขาดการพฒนา ดานการคาการลงทนเพราะประชากรกมพชามรายไดและความตองการอปโภคบรโภคสงขน ทงนแผนงานและโครงการทรฐบาลและ เอกชนไทยเสนอควรจะมความสอดคลองและตรงกบแนวทางการพฒนาของแผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 3 ของประเทศกมพชา ซงจะใหทงสองประเทศไดรบประโยชนรวมกนอยางยงยนในรปแบบ Win-win situation ตวอยางแนวทาง ความรวมมอระหวางประเทศตามกรอบแผนยทธศาสตร 4 ดาน ระยะท 3 มดงน

ยทธศาสตร รฐบาลไทย-กมพชา เอกชนไทย-กมพชา 1. เสรมสราง

ศกยภาพภาคการเกษตร

- การใหความชวยเหลอและการสรางความรวมมอทางวชาการ

- พนธมตรในการขายสนคาเกษตร

การลงทนธรกจดานการเกษตร

2. พฒนาโครงสรางพนฐาน

- การใหเงนกเงนชวยเหลอ - ใหความชวยเหลอทางวชาการ - พฒนาเครอขายระบบโลจสตกส

และขนสงระหวางประเทศ

การลงทนธรกจดานโครงสรางพนฐาน

3. พฒนาภาคเอกชน และการจางงาน

- สรางเครอขายผประกอบการและนกลงทน

- พฒนาระบบตลาดแรงงาน ขามชาต

การลงทนดานอตสาหกรรม ธรกจการบรการ และธรกจการเงน

4. เพมทกษะและพฒนาทรพยากรบคคล

- การใหความชวยเหลอและการสรางความรวมมอทางวชาการ

- สรางเครอขายหนวยงานการศกษา หนวยงานงานสาธารณสข

การลงทนธรกจดานการศกษา สาธารณสข สขภาพและความงาม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

73

ปรบแนวคด เปลยนมมมอง แปลงไทยสอาเซยน

นางสาวธฤษวรรณ นนทพทธ นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ

สานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การจะกาวเขาสประชาคมอาเซยนเพอใหประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพมอานาจตอรองและขดความสามารถในการแขงขนในเวทโลก ใหประชาชนในประเทศสมาชกมคณภาพชวตทดขน เศรษฐกจขยายตวมากขน โครงสรางเศรษฐกจเปลยนแปลงไปสการผลตสนคาทมมลคาเพมสงขน กฎระเบยบและมาตรฐานเปนสากลมากขน การกระจายความเจรญมากขน และสงคมมความหลากหลายเชอชาตและวฒนธรรมมากขน ทาใหหลายองคกรทงภาครฐและภาคเอกชนเกดความตนตว มการเตรยมความพรอมในหลายดาน ทงดานเศรษฐกจ ดานการเมองและความมนคง และดานสงคมและวฒนธรรม การเขาเปนสวนหนงของประชาคมอาเซยนอาจทาใหเกดการเปลยนแปลงและผลกระทบทงเชงบวกหรอลบตอประเทศไทย ทงนการพฒนาความรและการเตรยมความพรอมเปนเงอนไขสาคญของการรบโอกาสและปองกนภยคกคามทจะเกดขน

อาเซยน : บทเรยนจากกมพชา จากการปฏรปประเทศโดยการปฏวตเปลยนแปลงรปแบบการปกครองเพอสรางสงคมใหมใหทกชนชนมความเทาเทยมกน ซงเปนปญหายดเยอยาวนานรวม 30 ป ทาใหกมพชาไมสามารถพฒนาเศรษฐกจไดดวยตนเอง จงตองมการพงพาองคกรทางการเงนระหวางประเทศ เชน ธนาคารโลก กองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (ADB) องคการระหวางประเทศ และ การชวยเหลอในลกษณะทวภาค ทงการชวยเหลอจากญปน จน สหรฐอเมรกา และไทย ซงการใหความชวยเหลอขององคการระหวางประเทศและประเทศตางๆ ตอกมพชา ม เ งอนไขทสอดคลองกน คอ ความตองการเหนประเทศกมพชา

ราชอาณาจกรกมพชา

74

มการปฏรปการเมอง ระเบยบราชการ การทหาร กฎหมาย เศรษฐกจ และ การจดระบบนเวศวทยาและสงแวดลอมของประเทศกมพชาทจะตองเกดขน ดงนน อาเซยนจงเปนเวทหนงทสะทอนไดถงความพยามยามในการปรบเปลยนในเชงบวกของกมพชา การมสวนรวมของกมพชาในระบบเศรษฐกจภมภาค ชวยให เกด การกระตนการพฒนาประเทศ ทงการคาและการลงทน กอใหเกดการแลกเปลยนและการถายทอดเทคโนโลย ความร ความชานาญ และสงเสรมความสมพนธระหวางประเทศ โดยอาเซยนซงเปนองคกรระดบภมภาคและเปนตลาดขนาดใหญทมศกยภาพ จะชวยสงเสรมความเชอมนของนกลงทนตอกมพชา ประกอบกบกมพชามทตงทางภมศาสตรอยในใจกลางอาเซยน และในอนภมภาคลมแมนาโขง 6 ประเทศ ไดแก กมพชา ลาว พมา ไทย เวยดนาม และมณฑลยนนาน ดงนน กมพชาจงสามารถใชประโยชนจากทตงทางภมศาสตรพรอมกบการเตบโตทางเศรษฐกจ และประสบการณทรวมงานกบนกลงทนตางประเทศและการคาระหวางประเทศ การเขาเปนสมาชกอาเซยนจะทาใหกมพชามโอกาสในการแสดงบทบาทในเวทระหวางประเทศและไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจจากองคการระหวางประเทศทผกพน กบอาเซยน และกอใหเกดการเรงรดการดาเนนการปฏรปและการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศกมพชา รฐบาลกมพชามการปรบเปลยนสระบบเศรษฐกจแบบตลาดเสร โดยเตรยมปฏรปโครงสรางทางเศรษฐกจ ซงสวนใหญอยในภาคการเกษตรและภาคอตสาหกรรม โดยรฐบาลกมพชามงขยายเศรษฐกจทางการเกษตรและอตสาหกรรม รวมทงขอไดเปรยบในการแขงขนทงกบในภมภาคอาเซยนและระดบนานาประเทศ นอกจากนยงมงปรบสภาพแวดลอมในการลงทน เพมการถายทอดเทคโนโลย เพมการฝกฝนความเปนมออาชพ รวมทงการสรางเขตอตสาหกรรมและเขตสงออกทมโครงสรางพนฐานและบรการทมประสทธภาพ และยงใหความสาคญ กบนโยบายการสงเสรมการลงทนจากตางประเทศ ควบคไปกบการรบความชวยเหลอจากนานาชาต

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

75

เนองจากกมพชาไมสามารถผลตสนคาเพอตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางเพยงพอ จงตองอาศยการนาเขาเปนหลก โดยมนโยบายการคาเสร ไมมขอกดกนทางการคา อยางไรกตาม กมพชายงคงมขอจากดเรองการขาดความพรอมในดานตางๆ ซงเปนความทาทายของรฐบาลกมพชาในการเตรยมความพรอมเขาสอาเซยน อาท ขาดแคลนแรงงานทมทกษะ เสนทางการคมนาคมทยงไมเออตอการคมนาคมขนสงในระดบภมภาค ระบบไฟฟาทยงไมมประสทธภาพ และระบบสาธารณปโภคพนฐานทยงไมพฒนาเทาทควร

อาเซยนกบการสงเสรมความยงยนดานสงแวดลอม การเพมขนของจานวนประชากร การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว ผนวกกบความไมเทาเทยมทางสงคมทเกดขนในกลมประเทศสมาชกอาเซยน เปนองคประกอบทนาไปสประเดนดานทรพยากรธรรมชาตในภมภาคและปญหาสงแวดลอมขามพรมแดน เชน มลพษทางอากาศ นา และดน ความเสอมโทรมของส งแวดลอมในเขตเมอง หมอกควนพษขามพรมแดน และการหมดไปของทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงความหลากหลายทางชวภาพ นอกจากน การบรโภคทเพมขนทาใหเกดขยะเพมขน อนเปนผลจากการพฒนาทไมยงยน ดงนนความทาทายประการหนงของอาเซยน คอ การพฒนาเศรษฐกจควบคไปกบการรกษาสมดลของสงแวดลอมใหมความยงยน จากโครงสรางของประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซงประกอบดวย 3 เสาหลก คอ เสาหลกดานเศรษฐกจ เสาหลกดานการเมองและความมนคง และเสาหลก ดานสงคมและวฒนธรรม ซงความยงยนดานสงแวดลอมเปนสวนหนงภายใตเสาหลกดานสงคมและวฒนธรรม แตจากปญหาวกฤตดานสงแวดลอม และแนวโนมปญหาความขดแยงดานการพฒนาเศรษฐกจและการรกษาสมดลของดานสงแวดลอม ทยงไมมแนวทางทดาเนนการควบคกนได ยทธศาสตรประเทศไทยตอประชาคมอาเซยน ประกอบดวยการพฒนาเพอรองรบเศรษฐกจทเตบโต การใหความรและพทกษประชาชนเพอคณภาพชวตทด และการพฒนากฎหมายและระเบยบ

ราชอาณาจกรกมพชา

76

โดยใหความสาคญกบดานเศรษฐกจเปนหลก ประกอบดวยการสรางและพฒนาโครงสรางการคมนาคมขนสงภายในประเทศ ดานการพฒนาประเทศ มการสงเสรมการพฒนาพลงงานสเขยว ซงคานงถงการลดตนทนทางเศรษฐกจ ความเปนมตรตอสงแวดลอม ตลอดจนความสะดวกในการเขาถงของประชาชนในพนทหางไกล เพอลดคาใชจายจากการพงพาเชอเพลงจากตางประเทศ โดยมแผนเพมการผลตพลงงานทางเลอกจากแสงอาทตย ลม นา และมวลชวภาพ การยกระดบความสาคญเรองสงแวดลอมซงเปนฐานของการดารงชวต จงมความสาคญไมนอยไปกวาการพฒนาทางเศรษฐกจ ความยงยนดานสงแวดลอม (Environmental Sustainability) คอหนงในหกความรวมมอภายใตเสาหลกดานสงคมและวฒนธรรม โดยมสาระสาคญ คอ การจดการปญหาสงแวดลอมของโลก การจดการและการปองกนปญหามลพษ ทางสงแวดลอมขามแดน การสงเสรมการพฒนาทยงยนโดยการศกษาดานสงแวดลอมและการมสวนรวมของประชาชน การสงเสรมเทคโนโลยดานสงแวดลอม การสงเสรมคณภาพมาตรฐานการดารงชวตในเขตเมอง การประสานนโยบายดานสงแวดลอม และฐานขอมล การสงเสรมการใชทรพยากรชายฝง และทรพยากรทางทะเลอยางยงยน การสงเสรมการจดการเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และ ความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน การสงเสรมความยงยนของทรพยากรนาจด การตอบสนองตอการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศและการจดการตอผลกระทบ และการสงเสรมการบรหารจดการปาไมอยางยงยน นโยบายความรวมมอดานสงแวดลอมของอาเซยนมงสการพฒนาทยงยน ทสงเสรมสงแวดลอมสเขยวและสะอาด โดยการปกปองทรพยากรธรรมชาต เพอการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม รวมทงการบรหารจดการอยางยงยนและ การอนรกษดน นา แรธาต พลงงาน ความหลากหลายทางชวภาพ ปาไม ทรพยากรชายฝงและทรพยากรทางทะเล รวมทงการปรบปรงคณภาพนาและอากาศสาหรบภมภาคอาเซยน โดยอาเซยนจะมสวนรวมในการจดการแกปญหาสงทาทายส งแวดลอมโลก รวมทงการเปลยนแปลงภมอากาศและค มครองชนโอโซน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

77

เชนเดยวกบการพฒนาและการปรบใชเทคโนโลยดานสงแวดลอมสาหรบการพฒนาเพอสงแวดลอมทยงยน การปฏบตงานดานสงแวดลอมในบรบทอาเซยน สามารถนาไปประยกตใชในการกาหนดยทธศาสตร กลยทธ มาตรการ และแผนการทางาน ในการรกษาสงแวดลอมของประเทศ รวมถงการศกษามาตรการการจดการ ดานสงแวดลอมของประเทศอาเซยน เพอเตรยมความพรอมสาหรบกาวสประชาคมอาเซยนของประเทศไทย

ราชการไทยกาวอยางไรไปอาเซยน ในการเตรยมความพรอมสาหรบกาวสประชาคมอาเซยน ประเทศไทยจาเปนอยางยงในการทตองมแผนพฒนาประเทศทมเปาหมาย ทงระยะสนและระยะยาว ซงรวมถงแผนสาหรบกาวสประชาคมอาเซยนทชดเจน และทกองคกรตอง ถอปฏบตอยางจรงจง แตทงน เปาหมายการพฒนาในระยะสนและระยะยาว ในภาพรวมของประเทศยงไมชดเจน รวมทงไมไดมการปฏบตตามแผนพฒนาอยางจร งจ ง ทา ใหแนวการปฏบตของหนวยงานท เกยวของขาดความเ ชอมโยง ทกหนวยงานทงภาครฐและเอกชนจงตองรวมมอรวมใจกนเสรมสรางการตระหนกร (Awareness) เกยวกบอาเซยนและความรสกของการเปนประชาคม เพอใหม ความพรอมมากขนและสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงและการแขงขน ทรนแรงทางเศรษฐกจ รวมทงมมาตรการในการจดการดานผลกระทบตางๆ นอกจากน หนวยงานภาครฐควรมแนวทางการเตรยมความพรอมเพอการกาวสประชาคมอาเซยน โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาบคลากรของหนวยงานใหเปนผทมขดความสามารถในการแขงขนทดเทยมในประชาคมอาเซยน โดย 1. ปรบแนวคด โดยการมงเนนการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) เพอใหบคลากรมความรและทกษะความเชยวชาญเฉพาะวชาชพ ทาใหเกดภาพลกษณของขาราชการยคใหมทมผลสมฤทธสง ควรมการบรณาการการใชภาษาองกฤษในททางานและใหการสนบสนนและสรางแรงจงใจดวยการใหโอกาสบคลากรไดศกษาดงานในกลมประเทศอาเซยน เพอฝกทกษะ

ราชอาณาจกรกมพชา

78

ทางดานภาษาและไดแลกเปลยนเรยนรองคความร คนควาวจย ทาใหเกดภาพลกษณใหมของขาราชการไทย และเปนการรกษาบคลากรคณภาพใหยงคงอยในระบบราชการและสามารถดงดดผทมศกยภาพสงใหเขามาปฏบตงานในระบบราชการ 2. เปลยนมมมอง โดยการมเปาหมายและสรางภาวะการเปนผนา (Goals and Leadership) ทกหนวยงานทงภาครฐและเอกชน ตองรวมมอรวมใจกนเสรมสรางการตระหนกร (Awareness) เกยวกบอาเซยนและความรสกของการเปนประชาคม เพอใหมความพรอมและสามารถตอบสนองตอการเปลยนแปลงและ การแขงขนทรนแรงทางเศรษฐกจ รวมทงมมาตรการในการจดการดานผลกระทบตางๆ ในขณะเดยวกน การทจะนาองคกรไปส เปาหมายนน จะตองมผนาทมความสามารถโดดเดน และสามารถนาองคกรไปสความสาเรจไดอยางแทจรง ตองมการสรางภาวะผนาของผบรหารของสวนราชการอยางตอเนอง และมการใหความรดานวชาการอยางเหมาะสม เพอทจะเปนผนาการเปลยนแปลงในองคกร รวมทงปลกฝงคณธรรม จรยธรรมใหกบขาราชการอยางสมาเสมอ 3. แปลงไทยสอาเซยน ดวยการสรางภาคเครอขายและความรวมมอ (Networking and Collaboration) ระหวางแตละภาคสวน ทาใหเกดการบรณาการการทางานระหวางหนวยงาน ซงจะสงผลดตอภาพรวมของงาน ทาใหการทางานบรรลวตถประสงคและเปาหมายทตงไว อกทงยงสงเสรมการทางานเปนทม และเปนการสรางองคความรใหมๆ จากหนวยงานตางๆ โดยตองมการสรางภาคเครอขายความรวมมอระหวางภาครฐ หนวยงานเอกชน และรฐวสาหกจ ทงในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคง รวมทงสงเสรมใหมการแลกเปลยนขอมลขาวสาร และสงเสรมใหมชองทางการสอสารระหวางภาคเครอขาย ทงน เพอพฒนาประเทศใหกาวสประชาคมอาเซยนไดอยางยงยนตอไป

บทสงทาย แมวาแนวคดการกอตงประชาคมอาเซยนจะยดรปแบบและแรงบนดาลใจจากการรวมกลมของประเทศในกลมยโรป แตดวยพนฐานทางสงคม การเมอง และ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

79

เศรษฐกจทใกลเคยงกน ทาใหการรวมตวกนของอาเซยนมลกษณะเฉพาะททาทายใหประเทศสมาชกตางๆ ตองเผชญ ประเทศสมาชกจงจาเปนตองมการปรบเปลยนหลกเกณฑและกฎหมายเดมของแตละประเทศใหสอดคลองกบกรอบหรอกฎระเบยบของประชาคมซงอาจจะสงทงผลดและผลเสยตอประเทศสมาชกแตกตางกนไป ดงนน รฐบาลและหนวยงานทเกยวของตองมการดาเนนการในลกษณะเชงรก โดยตองเตรยมทงภาคเศรษฐกจ การเมอง และสงคม ทงมตความเจรญ มงคง และความมนคง ในสวนของภาครฐตองมการปรบเปลยนระบบงานใหมความโปรงใส มประสทธภาพ และมมาตรฐานสากล พรอมทจะขบเคลอนประเทศไปสประชาคมอาเซยน

เพอประโยชนตอประเทศไทยและประชาคมอาเซยนตอไป

ราชอาณาจกรกมพชา

80

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

81

การศกษาดงาน ณ ประเทศกมพชา: กมพชากบการพฒนาประเทศหลงสงคราม

นายอราม พนธวรรณ นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ

กรมควบคมมลพษ

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน ไดจดสรรทนฝกอบรมระยะสนสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสงรนท 9 จานวนประมาณ 30 คน เพอไปศกษา ดงาน ณ กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา ในระหวางวนท 26-30 พฤศจกายน 2556 เกยวกบการเตรยมการและการดาเนนการของประเทศกมพชาเพอการเขาสประชาคมอาเซยน ในป พ.ศ. 2558 โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางประสบการณทจาเปน ตอการปฏบตงาน รวมถงการเรยนรและทาความเขาใจในบรบททแตกตางและประสบการณของประเทศเพอนบาน ซงอาจนาไปสการสรางความสมพนธหรอ ความรวมมอระหวางประเทศตอไปในอนาคต รายงานนไดนาเสนอขอมลบางสวนจากการศกษาดงานทเกยวของกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศของกมพชา และ ขอเสนอแนะสาหรบนามาประยกตใชกบการดาเนนงานของหนวยงานราชการ ดงน

ขอมลทวไป ประเทศกมพชา มชอเรยกอยางเปนทางการวา ราชอาณาจกรกมพชา มการปกครองระบอบประชาธปไตยแบบรฐสภา โดยมพระมหากษตรยเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ พระมหากษตรยองคปจจบนคอ พระบาทสมเดจพระบรมนาถนโรดม สหมน และมนายกรฐมนตรเปนผนาประเทศคอ สมเดจอคคมหาเสนาบดเดโชฮน เซน ซงปจจบนเปนผนาทดารงตาแหนงยาวนานทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยปกครองกมพชามาเปนระยะเวลากวา 25 ป

ราชอาณาจกรกมพชา

82

ประเทศกมพชามเนอทประมาณ 181,000 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 1 ใน 3 ของประเทศไทย แบงเขตการปกครองออกเปน 1 ราชธาน (capital) คอ กรงพนมเปญ และ 23 จงหวด (province) มจานวนประชากรในป ค.ศ. 2012 ประมาณ 14 ลานคน เปนประชากรวยแรงงานประมาณ 7 ลานคน (เพศชายประมาณ 3.4 ลานคน และเพศหญงประมาณ 3.6 ลานคน) มอตราการเพมประชากรรอยละ 1.54

กอนจะเปนกมพชาในปจจบน ประเทศกมพชา ตกเปนอาณานคมของประเทศฝรงเศส ประมาณกลางครสตศตวรรษท 19 (ค.ศ. 1863 – 1953) เปนระยะเวลา 90 ป และหลงจากไดรบเอกราชในป ค.ศ. 1953 กประสบปญหาความไมสงบภายในประเทศอนเนองมาจากสงครามและความขดแยงการเมองทยาวนานนบ 40 ป โดยมการเปลยนชอประเทศ หรอรปแบบการปกครองเปน 6 ชวงดวยกน กลาวคอ ราชอาณาจกรกมพชา (Kingdom of Cambodia) ในระหวางป ค.ศ.1953-1970 มการปกครองระบอบคอมมวนสตในรปแบบราชาธปไตยภายใตรฐธรรมนญ และเปลยนเปนสาธารณรฐ ขเมร (Khmer Republic) ระหวางป ค.ศ.1970-1975 ขณะทอยภายใตการปกครองของกองกาลงทหาร และเปลยนชอเปน กมพชาประชาธปไตย (Democratic Kampuchea) ระหวางป ค.ศ.1975-1979 ในยคเขมรแดงซงปกครองโดยระบอบคอมมวนสตและเปลยนเปนสาธารณรฐประชาชนกมพชา (People Republic of Kampuchea) ระหวางป ค.ศ.1979-1989 ขณะอยภายใตอทธพลของเวยดนามมการปกครองระบอบสงคมนยม ตอมาใชชอวารฐกมพชา(State of Cambodia) ระหวางป ค.ศ.1989-1991 มการปกครองโดยระบอบกงเสรนยม และระหวางป ค .ศ.1991-1993 กมพชา (Cambodia) อยภายใตการบรหารของสหประชาชาต และนบตงแตป ค.ศ.1993 เปนตนมาไดกลบมาใชชอ ราชอาณาจกรกมพชา (Kingdom of Cambodia) จนถงปจจบน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

83

ยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสงคมนยมเปนประชาธปไตย และภาวะสงครามภายในประเทศเรมสงบลง จงเปนชวงเวลาของ การเยยวยาและพฒนาฟนฟประเทศ กมพชาไดใชความพยายามอยางมากในการสรางความสงบสข มนคงทงทางการเมอง เศรษฐกจ และความเจรญกาวหนาของประเทศ โดยไดมการปฏรปทงการปกครอง เศรษฐกจการเงน กฎหมาย และการทหาร ป ค.ศ.1993 นบเปนปแรกของการเรมฟนฟและพฒนาประเทศในดานตางๆ โดยมการนาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 1 (Socio-Economic Development Plan I) ซงมระยะเวลา 5 ป (ค.ศ.1993-1998) มาใช และตอมาไดมการจดทายทธศาสตรชาตทเรยกวายทธศาสตร 3 เหลยม ประกอบดวย การฟนฟสนตภาพและความมนคงและการรกษาความปลอดภยสาหรบประชาชนและประเทศชาต สงเสรมการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมผานการปฏรป และ การบรณาการเขาสภมภาคและนานาชาต โดยรวมแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบทสอง (ค.ศ.1998-2003) รวมกบกลยทธการลดความยากจน และเปาหมาย การพฒนาแหงสหสวรรษของกมพชา ตอมาไดมการจดทาแผนพฒนายทธศาสตรแหงชาต เรยกวายทธศาสตร 4 เหลยม (rectangular strategies) เนนการพฒนา 4 ดาน มระยะเวลาครงละ 5 ป และเรมใชแผนยทธศาสตรดงกลาวมาอยางตอเนองนบตงแตป ค.ศ. 2003 เปนตนมา กลาวคอ ระยะท 1 ในป ค.ศ. 2003-2008 ระยะท 2 ในป ค.ศ. 2008-2013 และระยะท 3 ในป ค.ศ. 2013-2018 มเนอหาประกอบดวย 1. การสรางสนตภาพ เสถยรภาพทางการเมอง ความสงบเรยบรอยของประชาชน (peace political stability and public order) อาท การเพมประสทธภาพการผลตจากภาคการเกษตร สงเสรมการเกษตร การประมง การปฏรปทดนและปา การจดการทรพยากรธรรมชาต เปนตน

ราชอาณาจกรกมพชา

84

2. การสรางสภาพแวดลอมทเอออานวยตอเศรษฐกจมหภาคและทางดานการเงน (Favorable macroeconomic and financial conditioning including environmental sustainability) โดยใหความสาคญกบการฟนฟและการกอสรางโครงสรางพนฐาน ไดแก การคมนาคม การจดการนา การพฒนาภาคพลงงาน และการพฒนาเทคโนโลยสอสาร 3. การมสวนรวมกบภาคเอกชนในการพฒนาประเทศ (partnership in development) อาท สงเสรมการลงทน สงเสรมอตสาหกรรมขนาดกลางและเลก สงเสรมการพฒนาดานการเงนการธนาคาร การพฒนาตลาดแรงงาน 4. การบรณาการเขากบภมภาคและโลก (depending regional and global integration) หรอการสรางเสรมสมรรถนะและการพฒนาทรพยากรมนษยดานการศกษา เทคโนโลย สงเสรมสขภาพและโภชนาการ สงเสรมดานสงคม ปจจยหลกในการดาเนนแผนพฒนายทธศาสตรแหงชาตของกมพชาคอ การยดหลกธรรมาภบาล (Good Governance) โดยมงเนนการปฏรป 4 ประการ ไดแก 1) การตอตานการคอรปชน 2) การปฏรปกฎหมายและการศาล 3) การปฏรปการบรหารสาธารณะรวมถงการกระจายอานาจและ 4) การปฏรปกองทพและ กาลงพล

สรปความส าเรจในการกาวสประเทศทมการเตบโตทางเศรษฐกจ จะเหนไดวาภาวะเศรษฐกจและการพฒนาของกมพชาเพมขนอยางรวดเรวในระยะเวลาไมนานมาน โดยมปจจยสนบสนนจากการสงออกเสอผา เครองนงหม และรองเทาไปตางประเทศ อาท ยโรป นาเขาสนคาจากกมพชาไมตองเสยภาษภายในขอตกลง Everything But Arms รวมถง ตางชาตมการลงทนเพมขนในอตสาหกรรมแปรรปสนคาเกษตร ชนสวนรถยนต และการผลตเสอผา คาแรงตาทาใหตนทนการผลตต ากวาประเทศไทย รวมถงการเตบโตของอตสาหกรรม การทองเทยว เปนตน ทาใหเศรษฐกจมการขยายตวอยางรวดเรว และตดอนดบท 11 ของประเทศทมการเตบโตทางดานเศรษฐกจสงทสดในโลกในชวงระยะเวลา 10 ปท

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

85

ผานมา โดยมอตราการขยายตวทางเศรษฐกจ (GDP) ในป ค.ศ. 2012 ประมาณ รอยละ 6.9-7.3 อนเนองมาจากภาคการบรการรอยละ 40-45 การเกษตรประมาณรอยละ 30-33 อตสาหกรรมประมาณรอยละ 20-22 รายไดเฉลยตอคนตอปประมาณ 1,000 ดอลลารสหรฐ

ความทาทายกบการพฒนาประเทศในอนาคต อยางไรกตามการพฒนาเศรษฐกจระยะยาวยงเปนสงทาทาย เนองจาก เศรษฐกจของกมพชายงขนกบการคาภายนอกประเทศซงปจจบนมความผนผวนไมแนนอน จานวนสถานศกษาขนพนฐานมไมเพยงพอ ระบบการศกษาในระดบตาง ๆ ไมไดมาตรฐานทาใหคณภาพการศกษาของประเทศคอนขางตา ประชาชนในประเทศสวนใหญยงขาดความรทาใหขาดแรงงานทตองใชทกษะในการผลต การคมนาคม ไมสะดวกทาใหคาขนสงสนคาคอนขางสง คาไฟฟาหรอพลงงานคอนขางสงทาใหตนทนการผลตสงขน ระบบกฎหมายซงหลายฉบบขาดความชดเจน นอกจากนเสถยรภาพทางการเมองของรฐบาล และการทจรตคอรปชน นบเปนอปสรรคสาคญตอการพฒนาประเทศเปนอยางมากเชนเดยวกน

ขอเสนอแนะส าหรบการด าเนนงานของหนวยงานราชการ จากประเดนอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของกมพชา ถอวาความสาเรจสวนหนงมาจากการทหนวยงานภาครฐและองคกรตาง ๆ สามารถผลกดนยทธศาสตรของประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกนและนาไปสการปฏบตจนประสบผลสาเรจ สาหรบประเทศไทย หนวยงานภาครฐถอวาเปนกลไกหลกในการผลกดนหรอขบเคลอนยทธศาสตรดานตาง ๆ ทงระดบประเทศ และระดบองคกรไปส การปฏบตใหบงเกดผล อยางเปนรปธรรม หนวยงานราชการของไทย อาจมการกาหนดแนวทางปฏบตเพอนาแผน หรอ ยทธศาสตรของประเทศหรอของหนวยงานไปสการปฏบตไดอยางตอเนอง และมประสทธภาพ ดงน

ราชอาณาจกรกมพชา

86

1. หนวยงานภาครฐในระดบตาง ๆ ควรมการทบทวนแผนยทธศาสตรของหนวยงานอยางสมาเสมอใหมความทนตอเหตการณ เพอใหมความสอดคลองกบนโยบายรฐบาล หรอ แผนบรหารราชการแผนดนเพอใหการดาเนนการในสวนทเกยวของเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล 2. ควรมการสรางกลไกความเชอมโยงในการแปลงยทธศาสตรไปส การปฏบตอยางเปนระบบ และผลกดนใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมายในทกระดบ 3. มการบรณาการแผนฯ รวมกนทงระหวางหนวยงานทงภายในและภายนอกกระทรวง กระทรวง ทบวงกรมเพอใหการดาเนนงานในระดบตางๆ บรรลตามเปาหมาย 4. หนวยงานตาง ๆ ควรมการปรบรปแบบกระบวนการทางานเพอใหสอดคลองและรองรบกบยทธศาสตรขององคกร 5. การกาหนดงบประมาณ และแผนการดาเนนงานใหมความสมพนธและสอดคลองกบยทธศาสตรของประเทศ และองคกร 6. มการจดทาระบบฐานขอมลเพอจดการขอมล การกากบ การตดตามความคบหนา และการประเมนผลการดาเนนการตามยทธศาสตรหรอตามแผนดาเนนโครงการอยางเปนระบบ สาหรบระหวางองคกร และ หรอ ภายในองคกรทเกยวของทกภาคสวนสามารถเขาถง และรบทราบการดาเนนการไดทกระยะและเปนปจจบน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

87

เหลยวหลง แลหนา พฒนาไทยสอาเซยน

นายพงษศกด เออสวรรณา นกวชาการสงแวดลอมชานาญการ

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

จากประสบการณการฝกอบรมดงาน ณ ประเทศกมพชาระหวางวนท 26 – 30 พฤศจกายน 2556 ซงเปนสวนหนงของการฝกอบรมตามหลกสตรระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง (HiPPS) เพอเตรยมความพรอมใหกบขาราชการในการเขาสประชาคมอาเซยน สงทไดรบจากการฝกอบรมดงาน เปนเสมอนการสงสมองคความร เพอใชในการพฒนาตวเรา พฒนาหนวยงาน และสงผลตอการพฒนาประเทศในทายสด จากการดงานในแตละสถานท ณ ประเทศกมพชา ท งในดาน การสาธารณสข หนวยงานการปกครองสวนทองถนของประเทศกมพชา กระทรวงพาณชย รวมทงดานธรกจการจดการขาว และทสาคญคอการเยยมชมพพธภณฑแหงชาตกมพชาซงมการจดแสดงศลปะ “ยคทอง” ของอาณาจกรเขมร พพธภณฑ เอส – 21 (Tuol Sleng) ซงเปนสถานทกกกนนกโทษในยคเขมรแดง และพพธภณฑหวกะโหลก ทงสงหาร (Killing Fields) ซงเปนอกสถานทหนงทางประวตศาสตรทมชอเสยงเปนอนดบตน ๆ ของประเทศกมพชา ทาใหผ เขยนไดรบความรและ ความประทบใจในแตละสถานทตาง ๆ มากมาย

ความภมใจและความขมขนในอดต จะเปนแรงผลกดนในอนาคต ... ชาวกมพชาพยายามปลกฝงใหเยาวชนในรนถดไปไดภมใจวา ครงหนง ในอดต ประเทศกมพชากเคยยงใหญในสมยทยงเปน “อาณาจกรเขมร” หรอ “อาณาจกรขอม” ซงเปนอาณาจกรหนงทมความเจรญรงเรองถงขดสด โดยมทตงอยในบรเวณประเทศกมพชาในปจจบน รวมทงมอาณาเขตครอบคลมพนทบางสวนของประเทศไทย ลาว และเวยดนามในปจจบนอกดวย นบเปนอาณาจกรทมแสนยานภาพมากทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยแสดงผานทางพพธภณฑ ซงไดรวบรวมงาน

ราชอาณาจกรกมพชา

88

ศลปะตาง ๆ ทงดงามและยงใหญไวอยางมากมาย แตในทางตรงกนขาม กใหเหลยวหลงมองสงทเกดขนกบประเทศในชวง 30 ปทผานมา ในยคทประเทศมการเปลยนรปแบบการปกครอง โดยมจดประสงคเพอสราง “สงคมใหม” โดยใชรากฐานทางอดมการณทเรยกวา “อดมการณปฏวตแบบเบดเสรจ” เพอใหทกชนชนในสงคม มความเทาเทยมกน จากการกระทาดงกลาวน ทาใหชาวกมพชาตองเสยชวตจาก การถกสงหาร ถกบงคบใชแรงงานและความอดอยากเปนจานวนมาก สงผลให การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของกมพชาตองหยดชะงก และไดกลบมาเรมม การพฒนาประเทศในชวง 30 ปทผานมาน จากเหตผลดงกลาว ทาใหชาวกมพชา ไดสอนลกหลานใหมความอดทน และใชเหตการณการรบราฆาฟนกนเองเปนบทเรยนเพอไมใหเกดขนอก และรวมกน ชวยกนพฒนาประเทศตอไป

จดเดน จดดอย และโอกาสในการลงทน ... ประเทศกมพชาเปนประเทศทมจดเดนทนาสนใจสาหรบนกลงทน ไดแก 1. มทรพยากรธรรมชาตทคอนขางอดมสมบรณ อนไดแก ปาไม สนแร ตาง ๆ เชน เหลก ทอง ทองแดง รวมไปถงนามนและกาซธรรมชาต ซงลวนเปนสงดงดดนกลงทนใหเขามาลงทนในอตสาหกรรมทตองใชทรพยากร เหลานในการผลต 2. คาแรงงานตา ซงสะทอนถงตนทนในการผลตสนคาทตาลง คาแรง ขนตาในประเทศกมพชาอยทประมาณ 60 - 70 บาทตอวน ซงถกกวาเมอเทยบกบคาแรงในประเทศไทย (300 บาทตอวน) หรอประเทศเวยดนาม (90 – 110 บาทตามแตเขตและประเภทการลงทน) ดงนนแลวจงเปนจดแขงของกมพชาจากคาแรงงาน ทตากวาประเทศอน เหมาะสมอยางยงสาหรบผประกอบการในการยายฐานการผลตมายงประเทศกมพชา 3. การไดรบความชวยเหลอจากตางประเทศ ซงการทกมพชาไดรบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไป (Generalized System of Preferences: GSP) จากประเทศตาง ๆ ในฐานะความชวยเหลอประเทศดอยพฒนา เปนขอไดเปรยบทคอนขางชดเจนสาหรบการลงทนในกมพชาเพราะสามารถทจะสงออก

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

89

สนคาไปยงประเทศพฒนาแลวและมตลาดขนาดใหญ อาทเชน ประเทศสหรฐอเมรกา และสหภาพยโรปดวยอตราภาษศลกากรทตากวาประเทศอน 4. นโยบายสงเสรมการลงทนจากตางประเทศของรฐบาลกมพชา โดยรฐบาลกมพชามนโยบายสนบสนนการลงทนจากตางประเทศดวยการจดตงคณะกรรมการสงเสรมการลงทนกมพชา (Cambodian Investment Board: CIB) เพอกระตนการลงทนโดยตรงจากตางประเทศโดยการใหสทธประโยชนตาง ๆ แกนกลงทน โดยสทธประโยชนทมการมอบใหนกลงทน อาทเชน การเคลอนยายเงนลงทนไดเสร ชาวตางชาตสามารถเปนเจาของกจการในกมพชาได 100% การยกเวนภาษเงนไดนตบคคลในชวงแรกของการลงทน มสทธการเชาทดนไดยาวถง 50 ป สงตาง ๆ เหลาน ทาใหประเทศกมพชากลายเปนประเทศทนาสนใจ รวมทงมโอกาสสาหรบการคาและการลงทนมากมายในสายตาชาวตางชาตรวมถง นกลงทนของจากไทย ถงแมวาไทยจะมจดดอยและอปสรรคในการลงทน อนไดแกความขดแยงในกรณเขาพระวหาร อยางไรกด ประเทศกมพชาเองกยงคงมจดดอย ทสาคญมาก อนไดแกความไมพรอมในเรองโครงสรางพนฐานภายในประเทศ ไมวาจะเปนถนนสญจรภายใน ประเทศซ งส วนใหญย ง เปนถนนลกร ง ไมสะดวก ในการคมนาคมขนสง ระบบไฟฟาไมมประสทธภาพแมกระทงในกรงพนมเปญ ซงเปนเมองหลวงยงพบปญหาไฟดบอยเปนประจา สวนแรงงานในประเทศกมพชานน ถงจะมปรมาณมากแตสวนใหญแลวเปนแรงงานไมมฝมอ โอกาสการลงทนของไทยในกมพชา จากการวเคราะหจดเดน จดดอยของกมพชา ดงน 1 . การแข ง ข นของส นค า ไทย ในตล าดก มพ ชาน น น บว า ไทย มความไดเปรยบประเทศคแขงอน ๆ อยมาก เนองจากประเทศไทยมพรมแดนตดตอกบกมพชาเปนระยะทางยาวประมาณ 800 กโลเมตร จงสามารถขนสงสนคาทางบกเขาไปยงเมองตาง ๆ ของกมพชาไดสะดวกและมตนทนคาขนสงตากวาประเทศ คแขงอน ๆ

ราชอาณาจกรกมพชา

90

2. เงนบาทของไทยเขาไปหมนเวยนในกมพชาเปนจานวนมาก และ มความนยม สามารถใชเปนสอในการแลกเปลยนเงนตราทองถน 3. ตลาดกมพชาตองการวสดกอสรางเพอใชในประเทศเปนจานวนมาก เนองจากตองมการปรบปรงและซอมแซมสงสาธารณปโภคในประเทศทไดรบ ความเสยหายจากการสรบภายในประเทศทผานมา และการกอสรางสงอานวย ความสะดวก โดยเฉพาะระบบคมนาคมขนมารองรบการลงทนจากตางประเทศ จงเปนโอกาสทางการคาของไทยทจะสงเสรมการสงออกสนคาประเภทนเขาสตลาดกมพชาใหมากขน นอกเหนอจากสนคาอปโภคบรโภคทมความตองการมากอยแลว 4. การลงทนของตางชาตสวนใหญเปนการผลตเพอสงออกโดยเฉพาะธรกจโรงงานเยบเสอผาซ งมสดสวน ถงรอยละ 80 ของมลคาสงออกรวม จากการไดรบสทธพเศษทางศลกากร (GSP) จากสหรฐฯ ยโรป และญปน ทาใหสนคาทสงออกจากกมพชาเสยภาษอตราต าเปนพเศษเมอนาเข าประเทศเหลานน สวนการลงทนสาหรบผลตสนคาเพอการบรโภคในกมพชา ยงมปรมาณนอยเนองจากความตองการสนคาและกาลงซอของชาวกมพชายงอยในระดบตาและสนคาอปโภคบรโภคสวนหนงสามารถนาเขาไปจากประเทศใกลเคยงไดตามชายแดน

สรป ประเทศกมพชาชวง 30 ปหลงจากทาสงครามภายในประเทศทยดเยอมานาน ทาใหระบบเศรษฐกจพงฟนตว ยงตองปรบปรงกฎ ระเบยบดานตางๆ รวมทงดานการคาอกมาก โดยการคายงไมเปนระบบสากล กฎ ระเบยบและมาตรการตาง ๆ ดานการคายงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา และอานาจตางๆ ยงไมกระจายออกไปสสวนภมภาค แตในทางตรงกนขามประเทศกมพชามจดเดนทนาสนใจในการลงทนในหลาย ๆ ดาน อนไดแก ดานธรกจบรการและการทองเทยว โดยมแหลงทองเทยวสาคญมากมาย และคาจางแรงงานตาเปนตน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

91

ความตระหนกในดานการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม … เนองจากประเทศกมพชาเปนประเทศทพงฟนตวจากภาวะสงคราม ดงนนนโยบายหลกของรฐบาลจงใหความสาคญกบการเรงรดพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ เชน สนามบน ถนน ไฟฟา ประปา และสาธารณปโภคตาง ๆ เปนหลก นอกจากนนยงไดใหความสาคญกบดานการเกษตร ดานอตสาหกรรม การจางงาน และการสรางสนตภาพและลดความขดแยงจากสงคราม อยางไรกตาม ประเทศกมพชายงใหความสาคญกบดานการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไมมากเทาทควร เหนไดจากงบประมาณทหนวยงานสวนทองถนไดรบในแตละป สวนใหญ จะเปนงบประมาณเพอใชในการลงทนสรางโครงสรางพนฐานเปนหลก

บทสงทาย ... สาหรบประสบการณทไดรบจากการฝกอบรมดงาน ณ ประเทศกมพชา ในครงน นอกจากจะไดรบความรและประสบการณตางๆ ทงในดานการแลกเปลยนทศนคต เรองการลงทน การพฒนาดานระบบสาธารณสข ดานการสงเสรม การปกครองสวนทองถน รวมทงการพฒนาระบบราชการของประเทศกมพชาแลว ผเขยนยงสามารถนาความรและทกษะตาง ๆ ทไดรบจากการอบรมดงานมาปรบใชและรเรมในการดาเนนงานดานตาง ๆ ทงในชวตประจาวนและการทางาน และ สงสาคญอกอยางคอ การไดรจกเพอนขาราชการจากหนวยงานตาง ๆ ถอเปน การสรางเครอขายการทางานในอนาคต ทเปนสวนสาคญในการผลกดนระบบราชการไทยใหมการทางานแบบบรณาการ เพอใหประเทศไทยสามารถกาวเขาไปเปน

สวนหนงของอาเซยน และเวทโลกไดอยางมนคงตอไป

ราชอาณาจกรกมพชา

92

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

93

สงทเรยนรและขอคดเหนจากการศกษาดงานในประเทศกมพชา “กมพชา – ฝากความหวงไวกบคนรนใหม”

นายอนชต ลมสวฒน นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการ

กรมเชอเพลงธรรมชาต

จากการศกษาดงานในตางประเทศ (ประเทศกมพชา) ในระหวางวนท 26-30 พ.ย. 2556 ภายใตโครงการขาราชการผมผลสมฤทธสง (รนท 9) ซงครอบคลมถงการรบฟงการบรรยายโดยเจาหนาทภาครฐและการเยยมชมหนวยงานทงภาครฐและเอกชน เชน โรงพยาบาล องคกรบรหารสวนทองถน คกและลานสงหารในยคเขมรแดง ซงกจกรรมทงหมดเหลาน ไดชวยใหรบทราบและเขาใจประวตศาสตร ความเปนมา ตลอดจนแนวทางและสถานการณการพฒนาประเทศในดานตางๆ หลงจากยคเขมรแดง (Khmer Rouge) สนสดลงในชวงป ค.ศ. 1979 อาจกลาวไดวาประเทศกมพชา “เรมตนใหม” ในทกๆ ดาน ความรนแรงในชวงเวลาดงกลาวไดนาไปสความสญเสยของกมพชาซงรวมถงประชากรประมาณครงหนงของประเทศ และผมความรความสามารถสวนใหญทมอยในสงคม หลงจากสงครามยตลง กมพชาจงไดเรมตนพฒนาประเทศอยางมแนวทางชดเจนโดยเรมตนทการพฒนาดานเศรษฐกจและการเมอง แตอยางไรกตาม ปญหาความวนวายในทางการเมอง อนเนองมาจากเขมรแดงกยงไมสนสด จนกระทงป ค.ศ. 1998 จงไดมการกาจดปญหาดงกลาวลงไปอยางสมบรณ หลงจากป ค.ศ. 1998 รฐบาลกมพชาไดกาหนดแนวทางท ชดเจน ในการพฒนาประเทศโดยเนนการเยยวยาสงคมซงไดรบความบอบชาจากภยสงคราม และการพฒนาเศรษฐกจและสงคมเปนหลก หลงจากนน ตงแตป ค.ศ. 2003 เปนตนมา กมพชาไดมแผนพฒนาประเทศ (Rectangular Strategy) ทใหความสาคญใน 4 ดานหลก ไดแก เกษตรกรรม โครงสรางพนฐาน ธรกจเอกชนและการจางงาน และ

ราชอาณาจกรกมพชา

94

คณภาพชวตและทรพยากรบคคล ซงปจจบนอยในชวงท 3 ของแผนพฒนา (ค.ศ. 2013-2018) ถงแมวาผลจากการพฒนาประเทศจะทาใหกมพชามสภาพเศรษฐกจและสงคมดขนในหลายๆ ดาน และยงสามารถเปนผผลตสนคาสงทอและขาวสารรายใหญได แตอยางไรกตาม ในปจจบนประเทศกมพชายงมอปสรรคเรงดวนสาหรบ การพฒนาประเทศในหลายเรอง โดยเฉพาะอยางยง การพฒนาโครงสรางพนฐาน ทยงไมเพยงพอตอความตองการ ซงมผลใหการเกษตรกรรมยงมขอจากดในการเตบโต ความไมยงยนในการบรหารจดการการประมงและอตสาหกรรมปาไม การขนสงมตนทนสง (ทงน กมพชาไมไดมการอดหนนราคาพลงงานเลย) ปญหาการไหลออกของแรงงานและการวางงาน ฯลฯ ปญหาการไหลออกของแรงงานไปสประเทศเพอนบาน เปนปญหาใหญอยางหนงทกมพชาไดใหความสาคญ เนองจากแรงงานสวนใหญทมในประเทศเปนแรงงานไมมฝมอ และไปทางานใชแรงงานในตางประเทศ จงเหลอไวแตแรงงาน ทไมแขงแรงหรอทพพลภาพ ซงกมพชาเองกตองการแรงงานสวนหนงไวพฒนาประเทศตนเชนกน และเมอพจารณาถงสาเหตของการไปทางานตางประเทศแลว พบวาไมใชเพยงเหตผลดานคาจางทจะไดรบมากกวาการทางานในกมพชาเทานน แตปจจบนไดกลายเปน “คานยม” ของแรงงานกมพชา ททาใหแรงงานทออกไปทางานตางประเทศไดรบการชนชมจากในสงคม ถงแมวาทางฝายกมพชาจะพยายามวเคราะหถงสถานการณ กระบวนการการไหลออกของแรงงาน วาสวนหนงเกดจากความหละหลวมของเจาหนาทของทงกมพชาและประเทศเพอนบาน ตลอดจนแนวทางการแกปญหา เชน การปรบปรงกฎหมาย การจดทา MoU ระหวางประเทศ การจดตงหนวยงานเฉพาะ ฯลฯ แตอยางไรกตาม ตนเหตของปญหาอาจเปนเพยงตรรกะงายๆ คอ แรงงานในตลาดตองการทางาน และมจานวนมากกวาอตราจางทมในประเทศ หรอแรงงานตองการแสวงหาชวตทดกวา ดงนนจงเปนสงทภาครฐของกมพชาควรพจารณาวาจะสงเสรมการลงทนภายในประเทศเพอเพมอตราจางใหมากขนไดอยางไร

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

95

ในดานการปกครอง ปจจบนประเทศกมพชาเปนประเทศประชาธปไตยโดยมรฐบาลทมาจากการเลอกตง และมการปกครองแบงออกเปนสวนกลางและสวนภมภาค เดมทกมพชามการปกครองแบบรวมศนยเพยงอยางเดยว แตหลงจากสงครามภายในประเทศครงสดทายในป ค.ศ. 1998 จงไดมการกระจายอานาจ ลงสภมภาค ซงแบงยอยลงเปน Provincial แบงเปน District และในลาดบเลกสดแบงเปน Commune (สาหรบ Commune ทอยในบรเวณเมองใหญ จะเรยกวา “สงกด”) คลายกบการกระจายอานาจใหแกองคกรบรหารสวนทองถนของประเทศไทย โดยประชาชนกมพชาจะมสทธในการเลอกตงผบรหาร Commune ของตนเอง และมสทธเสนอโครงสรางเพอพฒนาคณภาพชวตของตน แตอยางไรกตาม อานาจการตดสนใจอนมตงบประมาณโครงการเหลานนยงคงเปน Provincial ซงอยภายใตการปกครองสวนกลางอย และ Commune จะมสทธเพยงแคการตรวจรบโครงการเทานน เมอพจารณาดแลวจะเหนวากมพชายงคงอยชวงเรมตนของการกระจายอานาจใหแกประชาชนเทานน แตยงคงรวมอานาจการตดสนใจและงบประมาณไวทสวนกลาง (รฐบาลกาหนดกรอบการกระจายงบประมาณสโครงการของ Commune ตางๆ เทากบรอยละ 2.8 ของ GDP ของประเทศ) เพยงแคมกระบวนการใหประชาชนไดมสวนรวมในการคดเลอกและเสนอความตองการของชมชนบางเทานน ทงน เนองจากโครงสรางการปกครองเดมทมการรวมศนยมาเปนเวลานาน รวมทงคานยมของสงคมทบคลากรทมความรความสามารถอยากทางานในสวนกลางมากกวา ตลอดจนความเทอะทะขององคกรสวนกลางทปฏรปไดยาก ดงนนกระบวนการกระจายอานาจในประเทศกมพชายงคงตองการเวลาอกมากทจะเปลยนรปแบบไปจากปจจบน ในดานการสาธารณสข กมพชามเครอขายดานสาธารณสขแบงเปนระดบ Provincial Hospital (24 แหง), Referral Hospital (68 แหง), Health Center (1,024 แหง) และ Health Post ครอบคลมทวประเทศ โดยมบคลากรทางการแพทยทงสนประมาณ 20,000 คน (เปนแพทยประมาณ 2,000 คน) ในอดตการบรการทาง

ราชอาณาจกรกมพชา

96

การแพทยไมมคาใชจายสาหรบประชาชน แตในระยะหลงจงคอยไดมการเกบคาบรการ เพอลดภาระของภาครฐและนาคาบรการท ได ไปพฒนาคณภาพ การใหบรการ แตกระนนกตาม โรงพยาบาลหลายแหงกยงคงประสบปญหาขาดงบประมาณ และตองการความรวมมอและการสนบสนนจากองคกรภายนอก เชน องคกรดานสาธารณะสขจากตางประเทศ เพอพฒนาการใหบรการ รวมทง การพฒนาบคลากรทางการแพทย เนองจากกมพชายงคงมศกยภาพในการผลตบคลากรทางการแพทยในระดบตา โดยมโรงเรยนฝกแพทยเพยงแหงเดยวในประเทศ อกทงนกศกษายงตองเปนฝายรบภาระคาเลาเรยนเองทงหมดอกดวย ถงแมวาการศกษาดงานครงนไมไดครอบคลมถงหนวยงานดานพลงงานของกมพชา แตจากการบรรยายของกรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชย ไดระบวาปจจบนผลตภณฑปโตรเลยมเปนสนคานาเขาทมมลคาสงเปนอนดบ 2 โดยมมลคา 984 ลานเหรยญสหรฐ และมอตราการเตบโตถงรอยละ 33 ในชวง 5 ปทผานมา แสดงถงการเตบโตอยางตอเนองของการใชพลงงานในประเทศ นามนสาเรจรปทมจาหนายในกมพชาม 3 คณภาพ ไดแก Super, Regular และ Diesel นาเขามาจากประเทศไทยและเวยดนามเปนหลก ซงในมมมองของผใชมองวานามนสาเรจรปจากประเทศไทยมคณภาพสงกวา และเนองจากไมมการอดหนนราคาพลงงาน ราคานามนเบนซนในกมพชาจงถกกวาประเทศไทย (ทมการเกบทงภาษและเงนเขากองทนอยางมากมาย เพอนาไปอดหนนราคาเชอเพลงชนดอนใหอยในระดบตา ไดแก LPG ทมความสาคญตอภาคครวเรอน) ในขณะทราคานามนดเซลอยในระดบใกลเคยงกบประเทศไทย แตจากการสอบถามในสวนของ LPG ไดขอมลวาราคาขายปลก ในกมพชา มราคาสงกวาราคาขายสาหรบภาคครวเรอนในประเทศไทยถงเทาตว ดงนนหากจะสรปวาราคาเ ชอเพลงในประเทศไทยแพงกวาราคาในกมพชา กจะถกตองเพยงครงเดยว แตถานาราคา LPG มาเปรยบเทยบดวย จงจะถกตองทงหมด พรอมทงยงสามารถอธบายถงเหตผลของการกาหนดโครงสรางราคาเชอเพลงไดดวย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

97

นอกจากอตราการเตบโตของมลคาการนาเขาเชอเพลงดงทกลาวขางตนแลว กมพชายงไดพจารณาถงการสรางโรงไฟฟาใหมเพมจากปจจบนและรบซอไฟฟาจากประเทศเพอนบานอกดวย จงเปนนาสนใจอยางยงวาประเทศกมพชาซงอยในชวงกาลงเตบโตทางเศรษฐกจและมความตองการพลงงานท เตบโตขนอยางมาก ไดมการใหสญญากบบรษทนามนเพอสารวจปโตรเลยมทงพนทภายในประเทศและพนททบซอนกบประเทศไทยตงแตเมอกวา 40 ป มาแลว เหตใดจงยงไมมการผลตปโตรเลยมในประเทศกมพชาเลย ทงทปโตรเลยมเปนสนคาทประเทศกาลงมความตองการใช และอตสาหกรรมปโตรเลยมกสามารถนาไปสอตสาหกรรมตอเนองไดอกมากมาย ชวยใหเศรษฐกจของประเทศเตบโตตอไปได อกทงยงไมมทาททชดเจน ในเรองนแตอยางใด สถานทสดทายของการศกษาดงานไดแกการเยยมชม Tuol Sleng Genocide Museum สถานทซงครงหนงเคยถกดดแปลงใหเปนคก และ Chhoeung Ek Killing Field ลานสงหารในสมยเขมรแดง ตงอย 15 ก.ม. ทางตะวนตกเฉยงใตของกรงพนมเปญ สถานททงสองเปนหลกฐานของความแตกแยกของประเทศอยางรนแรง ทสดทายนามาสความสญเสยอยางประมาณคามได หลงจากการเขายด กรงพนมเปญโดยกลมเขมรแดงประชาชนทงหมดในกรงพนมเปญถกกวาดตอนใหออกมาทางานเกษตรกรรมใน Commune ตางๆ กลาวกนวาตลอดชวงเวลาของ การฆาลางเผาพนธ (ค.ศ. 1975 – 1979) ประชาชนทถกสงหารดวยขอหา “ศตรทางชนชน” ทรวมถงขาราชการ บคลทางศาสนา ผมความรในดานตางๆ เชน ศลปน นกเขยน และชนกลมนอยทมเชอสายไทยหรอเวยดนาม อาจมจานวนมากถง 3 ลานคน ซงกประมาณครงหนงของจานวนประชากรในประเทศในขณะนน จะเนองดวยความเชอในลทธการปกครองหรอความหลงในอานาจกตาม การตดสนและใชความรนแรงโดยปราศจากความเปนธรรม กนามาแตความสญเสยของทงบคคลและสงคม อยางไรกตามกลมเขมรแดงยงไดสรางเชอแหงการลมสลายของตนเองอกทางหนงดวยการใชกาลงโจมตประเทศเพอนบานตามแนวชายแดน ทงไทย ลาว และเวยดนาม จนกระทงตนป ค .ศ. 1979 คณะผลภยในประเทศ

ราชอาณาจกรกมพชา

98

เวยดนามดวยกาลงสนบสนนจากรฐบาลเวยดนาม ไดนากาลงบกยดกรงพนมเปญคนจากกลมเขมรแดงได และสนสดยคของการฆาลางเผาพนธ นบไดวา ตงแตป ค.ศ. 1979 เปนตนมา ประเทศกมพชา “เรมตนใหม” ดวยจานวนประชากรทลดลงจากเดมครงหนง และผมความรความสามารถในสงคมทถกกาจดไปจนเกอบหมด การพฒนาประเทศในชวงป ค.ศ. 1979 เปนตนมาจงไมไดเปนไปในลกษณะกาวกระโดด แตคอนไปในดานการปดประเทศเสยมากกวา จนกระทงป ค.ศ. 1989 จงไดเรมเปดประเทศดานเศรษฐกจ พรอมทงการปฏรปการเมองอยางจรงจง ในปจจบนประเทศกมพชามประชากรเพมขน 5 เทา (จากเมอป ค.ศ. 1979) ถอเปนประเทศทมอตราการเพมจานวนประชากรและการเตบโตทางเศรษฐกจสงมากเมอเทยบกบประเทศอนๆ ในภมภาค แตเมอพจารณาโดยรวมแลว ประเทศกมพชายงมความกาวหนาในดานตางๆ โดยเฉพาะดานคณภาพชวตในระดบตาเมอเทยบกบสากล ดงนนจงเปนเรองทนาตดตามอยางยงวา การเปลยนแปลงของกมพชา ซงแนนอนวายงไมถงระดบอยตว จะเปลยนแปลงไปในทศทางใด และเมอพจารณาถงปจจยตางๆ ทงดานทรพยากรของประเทศทยงคงสมบรณอยทงพนทปา พนทการเกษตร และทรพยากรธรณตางๆ และทสาคญคอดานทรพยากรบคคล ทมอยมากเกนความตองการของประเทศในปจจบนดวยแลว การเปลยนแปลงทจะเกดขนในลาดบตอไปของกมพชาจงอาจจะเปนสงทนาตนตาตนใจในสายตาของภมภาคและสงคมโลก ทรพยากรบคคลของกมพชาในระดบผนาองคกรตางๆ ในปจจบน สวนมากคงไดผานความยากลาบากในชวงเวลาทเลวรายของประเทศดงทไดกลาวถงขางตน การไดมชวตอยในปจจบนจงอาจเปรยบไดเหมอนกบชวง “การพกผอน” ของชวต และไมมเหตผลทจะตองดนรนลงแรงสรางสงคมใหกาวหนาอยางเรงดวน แตอยางใด แตสาหรบคนรนหลงทไมไดรบรถงความรนแรงและความยากลาบาก ในอดต แตไดคนพบวาตนเองเตบโตขนมาในสงคมทขดสนและมคณภาพชวตตาเมอเทยบกบประเทศอนๆ ผานทางขอมลขาวสารจากสอตางๆ จงไมนาแปลกใจ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

99

หากจะพบวาประเทศกมพชาจะเรมมการพฒนาอยางรวดเรวอกระลอกหนงในอก 10-20 ขางหนา ดวยกาลงของคนยคใหมทขนมามบทบาทในประเทศแทนคนรนเกา พรอมทงความตองการอยางแรงกลาทจะมคณภาพชวตทดขนกวาสภาพปจจบน เมอถงเวลาทกมพชาพรอมท เดนหนาอยางจรงจงตอไป คงเปนสง ทหลกเลยงไมไดทกมพชาตองเนนพฒนาทรพยากรตางๆ ในประเทศอยางเรงดวน ทงทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรบคคล และในฐานะของประเทศเพอนบาน ประเทศไทยควรเรมเดนหนาเสนอความรวมมอและความชวยเหลอในดานตางๆ เพอตอบสนองความตองการของกมพชา ไดแก การพฒนาทรพยากรบคคล ไมวาจะเปนการพฒนาฝมอแรงงาน หรอการรวมลงทนในกจการสาธารณปโภค โครงการดานทรพยากรธรรมชาต และโครงสรางพนฐานตางๆ ในขณะเดยวกนภาคธรกจกควร ทจะเตรยมความพรอมสาหรบโอกาสการขยายตลาดในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงธรกจดานพลงงานตางๆ เนองจากพลงงานเปนปจจยพนฐานทสาคญทกมพ ชา ไมสามารถปฏเสธไดในการพฒนาประเทศในระดบตอไป และกมพชาในปจจบน กยงไมไดโครงสรางพนฐานดานพลงงานเพยงพอทจะรองรบการเตบโตของตนเอง ในท า ยท ส ด น เ ม อพ จ า รณาประว ต ค ว าม เป นมาและกระแส การเปลยนแปลงในอนาคตของกมพชาแลว จงเปนทนาหวงวา การกาวกระโดดดวยคนรนใหมในกมพชาจะเปนการเตบโตขนภายใตบรรยากาศทเปนมตรของอาเซยน และพฒนาทรพยากรตางๆ โดยคานงถงการพฒนาประเทศและคณภาพชวตของประชาชนเปนหลก ซงเมอถงเวลานน ทรพยากรธรรมชาตตางๆ รวมทงปโตรเลยมจะกลายเปนสงท “จาเปน” สาหรบประเทศกมพชา (เหมอนทเปนสงจาเปนสาหรบประเทศไทยในวนน) และจะชวยนาไปสขอตกลงของความรวมมอในการสารวจและ

พฒนาแหลงปโตรเลยมในพนททบซอนไทย-กมพชาในทสด

ราชอาณาจกรกมพชา

100

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

101

อตสาหกรรมสรางสรรคไทย สตลาดการคาเสรอาเซยน: ทรพยสนทางปญญา ปจจยขบเคลอนทส าคญ

นางสาววภชบญ กลาวสนทร นตกรปฏบตการ

กรมทรพยสนทางปญญา

ในวนทอากาศคอนขางรอนอบอาว ระหวางการเดนทางไปเยยมชม กรมสงเสรมการคา (Trade Promotion Department) กระทรวงพาณชยแหงประเทศกมพชา ทานองเพลงคนหกถกเปดขนบนรถบสทเตมไปดวยเพอนๆ รวมชะตากรรม (HiPPS รน 9 กลม Cambodia) เอะ...นมนทานองเพลง “กนตบ” นนา... แตไหงเนอเพลงเปนภาษาเขมรละ... เลอดความเปนเจาหนาทกรมทรพยสนทางปญญาและอดตผเคยทางานในสานกลขสทธกพลงพลานทวรางกาย ความสงสยกอตวขนอยางรวดเรว คาถามตางๆ นานา ผดขนในหว “นละเมดลขสทธเพลงไทยหรอเปลาเนย” “เอ...หรอวาขออนญาตใชทานองเพลงนแลวจายคาลขสทธแลวนะ” ยงไมทนทสมองจะคนหาคาตอบ รถบสกจอดเทยบหนาททาการกรมสงเสรมการคา ซงเปนจดหมายปลายทางของการดงานในวนนน

เพลงไทย ละครไทย ภาพยนตรไทย...ดงไกลถงกมพชา จากการทไดดงาน รบฟงการบรรยาย และใชชวตอยในกรงพนมเปญ ประเทศกมพชาเปนเวลา 5 วน ทาใหทราบวาชาวกมพชามความนยมชมชอบสนคาไทยเปนอยางมาก เนองจากเหนวาสนคาไทยเปนสนคาทมคณภาพด มรปแบบ ทสวยงาม จงไมนาแปลกใจทสนคาไทยจะเปนทตองการของตลาดกมพชา และ ไมเพยงแตขาวของเครองใชของไทยทชาวกมพชานยมชมชอบเทานน เพลงไทย ละครไทย ภาพยนตรไทย กเปนทนยมไมแพกน ดงจะเหนไดจากการทชาวกมพชารจกละครไทยหลายเรอง โดยเฉพาะทองเนอเกาทเพงจบไปไมนาน ภาพยนตรไทย เชน พมากพระโขนง ภาพยนตรพนลานทสามารถพบแผนผในตลาดกมพชา (และทอนๆ

ราชอาณาจกรกมพชา

102

รวมถงในประเทศไทย) เพลงไทยทถกนาทานองไปใสเนอรองเขมร ทงการเอาไปแบบทถกตองตามกฎหมายลขสทธ (ขออนญาตใชลขสทธ หรอ โอนลขสทธ ) และแบบ ทนาไปใชโดยไมบอกกลาวเจาของลขสทธใหรตว แมวาจะถอเปนเรองดทไทยไดเผยแพรวฒนธรรมไทยผานผลงานสรางสรรคเหลานนไปในตว แตเพลงไทย ละครไทย ภาพยนตรไทยซงถอเปนงานอนมลขสทธทเปนผลตผลของอตสาหกรรมสรางสรรค หรอทรจกกนในนาม “Creative Industries” ยงคงตองการการคมครองทางทรพยสนทางปญญาอยางเขมแขง อยางไรกด ตองยอมรบวาปญหาการละเมดทรพยสนทางปญญายงคงมอยอยางตอเนอง และหนงในเหตผลสาคญททาใหเกดปญหาดงกลาว คอ การขาดความรความเขาใจในกฎหมายทรพยสนทางปญญา และในทนกฎหมายทเกยวของคอ กฎหมายลขสทธ

ท าความรจกกฎหมายลขสทธกนกอนไหม? ลขสทธคออะไร? ลขสทธ เปนสทธแตผเดยวของ “เจาของลขสทธ” ในการทาซา ดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชน และอนญาตใหผอนใชสทธตางๆ ดงกลาว ทงน งานสรางสรรคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธจะตองเปนไปตามประเภทงานทกฎหมายประเทศนนๆ กาหนดไว (เชน สาหรบประเทศไทย งานอนมลขสทธ ไดแก งานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด ตามมาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537) ดงนน งานเพลง ละคร และภาพยนตรจงถอเปนตวอยางงานอนมลขสทธ นอกจากนผลงานทเขาขายงานอนมลขสทธไมจาเปนตองมความใหมหรอคณคาแหงความงามในดานศลปะ แตผลงานดงกลาวจะตองเปนผลของความทมเททางปญญาโดยอสระ เปนการสรางสรรคขนเองโดยไมไดลอกเลยนแบบใคร ทงน อายความคมครองลขสทธโดยทวไปมระยะเวลาตลอดอายของผสรางสรรคและตอไปอก 50 ปหลงผสรางสรรคถงแกความตาย ดงนน โดยหลกสากลแลว หากผใดตองการ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

103

จะนาผลงานอนมลขสทธไปทาซา ดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชนจาตองขออนญาตจากเจาของลขสทธเสยกอน

ปญหาการละเมดลขสทธ…ตวท าลายแรงจงใจในการสรางสรรค การละเมดลขสทธเกดขนไดหลายวธ ไมวาจะเปนการทาซา ดดแปลง หรอเผยแพรงานอนมลขสทธของผอนโดยไมไดรบอนญาต เชน การนาทานองเพลงไปใช หรอการเปดเพลงนนๆ เพอเผยแพรทางวทย การทาซาละครหรอภาพยนตรแลวนาออกวางจาหนาย การอพโหลด ดาวนโหลดงานเพลง งานภาพยนตรโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ เปนตน เปนการยากทจะปฏ เสธความจรงทวา การกระทาทขดตอหลกกฎหมายลขสทธเชนนไดบนทอนกาลงใจผสรางสรรค ในการสรางสรรคผลงานใหมๆ เนองจากคนจานวนมากเชอวา ผสรางสรรคสมควรไดรบผลตอบแทนหรอควรมสทธในการแสวงหากาไรจากงานทตนไดใชความพยายามสรางสรรคขน หากการทาซา (Copying) เกดขนไดอยางงายดาย หรอผอนสามารถใชประโยชนจากงานลขสทธของผสรางสรรคเพอประโยชนเชงพาณชยโดยผสรางสรรคไมไดรบคาตอบแทน เชนนแลวจะสรางสรรคผลงานตอไปทาไมเลา ยงในยคดจทลทการทาซา ดดแปลง และเผยแพรสามารถเกดขนไดภายในพรบตา งานอนมลขสทธถกอดใหเหลอเพยงเสยวของขนาดเดมโดยยงคงลกษณะสาคญ ทาใหสงผานขอมลไดเรวขน และมตนทนต าอยางนาใจหาย อยาวาแตการละเมดลขสทธท เกดขนภายในประเทศเลย การละเมดลขสทธขามประเทศกเกดขนไดรวดเรวตามความเรวของอนเตอรเนททเพมมากขนทกวนและแทบจะไมมคาใชจายใดๆ น…ชางเปนฝนรายของผสรางสรรคงานอนมลขสทธเสยจรง

ทางแกทอาจใชเวลา...แตใหผลทยงยน การสรางเสรมความรความเขาใจเกยวกบกฎหมายทรพยสนทางปญญาเพอสรางความตระหนกรใหแกประชาชนถงความสาคญของการปกปองและคมครองทรพยสนทางปญญา และปลกฝงใหเคารพสทธในทรพยสนทางปญญาของผอนเปนหนทางหนงทสามารถแกไขปญหาการละเมดทรพยสนทางปญญาไดอยางยงยน

ราชอาณาจกรกมพชา

104

ทวาอาจตองใชชวงระยะเวลาหนงกวาการเปลยนแปลงจะแสดงใหเหนผล อยางไรกด การปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญา เปนมาตรการระยะสนทสามารถบรรเทาความรนแรงของปญหาการละเมดทรพยสนทางปญญาได ดงนน รฐบาลของประเทศตางๆ จงควรใชทงสองมาตรการควบคกนไป และสาหรบปญหาการละเมดลขสทธในยคดจทลนน มปจจยสองอยางทจะชวยปกปองคมครองงานอนมลขสทธไดด กลาวคอ กฎหมายทดกบเทคโนโลยทไรคณภาพ กฎหมายทดหมายถง กฎหมาย ทยตธรรม มประสทธภาพ และครอบคลมถงการละเมดลขสทธรปแบบใหมในยค ทเทคโนโลยกาวนากฎหมาย สวนเทคโนโลยทไรคณภาพนนหมายถง เทคโนโลย ทไมสามารถสรางหรอทาสาเนาคณภาพด ซงทาใหการทาซาขอมลลขสทธในรปดจทลแยกวาตนฉบบนนเอง

อตสาหกรรมสรางสรรคควรไดรบการสงเสรม ตามทไดกลาวไปแลวขางตนวา ชาวกมพชานยมชมชอบและเสพเพลงไทย ละครไทย ภาพยนตรไทย รวมถงงานอนมลขสทธประเภทอนๆ ซงเปนผลผลตของอตสาหกรรมสรางสรรค ดงนน หากจะมองหาประโยชนในเชงพาณชยในขณะทอตสาหกรรมสรางสรรคกาลงเตบโต การเปดตลาดประเทศเพอนบาน อยางกมพชา ลาว และพมา รวมถงประเทศอาเซยนอนๆ เปนลทางทนาสนใจไมนอย เนองจากผลกระทบทางออมของการเปดการคาเสรอาเซยนจะทาใหตลาดมขนาดใหญขนหลายเทาตว ดงนน จงอาจมการใชเมดเงนลงทนในภาคธรกจบนเทงเกยวกบ การประชาสมพนธโฆษณาสนคาและบรการตางๆ ซงตองพงพางานดนตร สงบนทกเสยง และผลตผลของอตสาหกรรมสรางสรรคอนๆ มากขนดวย ดงนน ไทยจงควรควาโอกาสทดนไว ในฐานะทอตสาหกรรมสรางสรรคในไทยถอไดวาเขมแขงกวาในประเทศเพอนบาน อยางไรกด นอกจากการสงเสรมภาคอตสาหกรรมสรางสรรคแลว จะตองไมลมทจะใหความรแกผสรางสรรคและผประกอบการไทยใหรจกปกปองทรพยสนทางปญญาของตน รวมถงการตระหนกวาการบรหารจดการดานทรพยสนทางปญญาทดจะชวยสรางมลคาเพมใหแกผลงานอนมลขสทธได เชน ผสรางสรรค

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

105

หรอผประกอบการทเปนเจาของลขสทธเพลงไทย ละครไทย หรอภาพยนตรไทย อาจเรยกเกบคาตอบแทนลขสทธจากการทผลงานดงกลาวถกนาไปใชในประเทศกมพชา หรออาจฟองรองดาเนนคดหากมการละเมดลขสทธ ได นอกจากน ผสรางสรรคและผประกอบการไทยควรตระหนกถงความสาคญในการเคารพสทธ ในทรพยสนทางปญญาของผสรางสรรคในประเทศอนๆ ดวย เชน ไมนาเพลง หรอผลงานลขสทธอนๆ มาทาซา ดดแปลง หรอเผยแพรโดยไมไดรบอนญาต เปนตน

ความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาระหวางไทย-กมพชา และประเทศอาเซยน ไทยและกมพชามความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาทดตอกนมาชานาน โดยไดมการลงนามบนทกความเขาใจเกยวกบความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาระหวางกระทรวงพาณชยของไทยและกระทรวงพาณชยของกมพชา เมอวนท 5 สงหาคม พ.ศ. 2540 ณ กรงเทพมหานคร เพอรวมกนสงเสรมความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาอยางใกลชดและเพอใหเกดพนฐานทมนคงในความกาวหนาทางเศรษฐกจและความรงเรองของหนวยงานทงสองฝาย ทงยงตระหนกถงความตองการทจะสงเสรมความรวมมอและความเขาใจดานทรพยสนทางปญญาอยางใกลชดระหวางประเทศตางๆ ในภมภาค เพอนาไปสพลวตร พลงผนก และความกาวหนา ในภมภาค ถงแมวาบนทกความเขาใจดงกลาวจะมอายกวา 17 ปแลว ความรวมมอระหวางไทยและกมพชาดานทรพยสนทางปญญายงคงแนนแฟนและตอเนอง นอกจากน สมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ ไดรวมกนจดตงคณะทางานความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาแหงอาเซยน หรอ ASEAN Working Group on Intellectual Property Cooperation: AWGIPC ขนตงแตป พ.ศ. 2539 โดยมบทบาทสาคญในการยกระดบการพฒนาดานทรพยสนทางปญญาในภมภาคอาเซยนขนอยางตอเนองและเปนรปธรรม โดยคณะทางานดงกลาวไดจดทาแผนปฏบตการดานทรพยสนทางปญญาอาเซยน สาหรบป พ.ศ. 2554-2558 (ASEAN Action Plan 2011-2015) เพอเตรยมความพรอมดานทรพยสนทางปญญารองรบการเขาสประชาคมอาเซยน โดยมเปาหมายหลก 5 ประการ ไดแก 1) สรางความสมดล

ราชอาณาจกรกมพชา

106

ในระบบทรพยสนทางปญญาของอาเซยน 2) พฒนาโครงสรางพนฐานและนโยบายดานทรพยสนทางปญญา 3) สงเสรมการสรางสรรคและการใชประโยชนทรพยสนทางปญญาในเชงพาณชย 4) เขารวมและสรางความสมพนธในเวททรพยสนทางปญญาระหวางประเทศ และ 5) สรางความรวมมอดานทรพยสนทางปญญาระหวางสมาชกอา เซ ยน ความร วมม อท เ ป นร ปธร รมมากข น เ ชนน ส ง ผล ให ความหว ง ทจะเหนความเขมแขงในการปกปองคมครองทรพยสนทางปญญาในอาเซยนกระจางชดขนอยางไมนาประหลาดใจ

บทสรปสงทาย กอนยครงเรองของอตสาหกรรมสรางสรรคของไทยจะเสอมไป ไทยควรเรงสงเสรมผประกอบการอตสาหกรรมสรางสรรคของไทยใหมความพรอมกอน การเปดการคาเสรเศรษฐกจอาเซยน ในป พ.ศ. 2558 เชน การจดโครงการหรอสมมนาทจะทาใหผประกอบการไทยมความรความเขาใจในดานทรพยสนทางปญญามากยงขน รวมถงการจดโครงการจบคทางธรกจ หรอโครงการเสรมสรางความรวมมอระหวางไทย-กมพชาในดานตลาดอตสาหกรรมสรางสรรค อาท ความรวมมอกนในดานตลาดเพลง การหารอและเจราจาเรองการจดเกบคาลขสทธ เปนตน อยางไรกด กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย ไดตระหนกถงความสาคญในสวนน จงดาเนนงานอยางตอเนองในการปกปองคมครองทรพยสนทางปญญา รวมถง การปราบปรามการละเมดทรพยสนทางปญญาอยางจรงจง โดยการบรณาการและประสานความรวมมอระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ทงในและนอกประเทศ ในอนาคตอนใกล ไมเพยงแคเพลง “กนตบ” ทจะโดงดงจนมการนาทานองไปใสเนอรองเขมร แตจะไดยนเพลง ละคร และภาพยนตรไทยอนๆ ในกมพชาและในประเทศสมาชกอาเซยนอนๆ ทถกนาไปใชอยางถกตองตามกฎหมายลขสทธ ซงจะมรายไดสงกลบคนใหแกผสรางสรรคและผประกอบการไทยได ชนใจและมกาลงใจ ในการสรางสรรคผลงานตอไป นอกจากน ความหวงทไมใชแสงสดทายคอ การทไทยไดเผยแพรวฒนธรรมไทย โฆษณาและประชาสมพนธสนคาและบรการของไทยผาน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

107

ผลงานอนมลขสทธ เ ชน งานเพลง ละคร ภาพยนตร ไปสสายตาผบร โภค ในประเทศอนๆ อนจะสงผลโดยออมใหตวเลขการสงออกสนคาและบรการของไทย

สงขนในตลาดโลกนนเอง

ราชอาณาจกรกมพชา

108

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

109

ไทย -กมพชา กบการพฒนาทางเศรษฐกจเพอเตรยมพรอม เขาสประชาคมอาเซยน

นางสาวอนทรา มนชาง นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย

1. บทน า กมพชาเปน 1 ใน 48 ประเทศของประเทศพฒนานอยทสด (Least developed country; LDC) ซงกาหนดโดยสหประชาชาต โดยใชหลกเกณฑ 3 ประการ1 ดงน 1. เกณฑรายได; รายไดมวลรวมประชาชาต (Gross National Income; GNI) เฉลยสามปนอยกวา 992 ดอลลารสหรฐฯ และตองมากกวา 1,190 ดอลลารสหรฐฯ จงจะถอวาพนจากเกณฑน 2. เกณฑดชนชวดทรพยากรมนษย; โดยใชตวชวดทางดานโภชนาการ สขภาพ การศกษา และอตราการรหนงสอของผใหญ 3. ความเปราะบางทางเศรษฐกจ โดยวดจากตวชวด ไดแก ขนาดประชากร ความหางไกล การกระจกตวของสนคาสงออก สดสวนของภาคเกษตรกรรม ปาไม และประมงในผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) สดสวนประชากรทอาศยอยในพนทลมชายฝง ความไมมเสถยรภาพของการสงออกสนคาและบรการ ผประสบภยธรรมชาต และความไมมเสถยรภาพของการผลตทางการเกษตร จากขอเทจจรงขางตน ทาใหในทศนคตของผเขยนตอกมพชาซงเปน 1 ในประเทศอาเซยนใหม 4 ประเทศ (กลมประเทศ CLMV) ไดแก กมพชา ลาว เมยนมาร และเวยดนาม นน กมพชายงเปนประเทศทคอนขางลาหลงประเทศอนๆในอาเซยน และเปนเรองททาทายมากของกมพชาในการทจะปรบตวเขาสประชาคมอาเซยน บทความนจงมวตถประสงคเพอนามาความร และประสบการณทไดรบ

ราชอาณาจกรกมพชา

110

จากการศกษาดงาน ณ ประเทศกมพชา กบโครงขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 (HIPPS 9) เพอสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบกมพชา ทงดานการพฒนาเศรษฐกจ ยทธศาสตรการพฒนา และโอกาสในการลงทน เพอทไทยกบกมพชาจะเปนทงเพอนบานและเพอนรวมประชาคมทดกนตอไป

2. การพฒนาเศรษฐกจของกมพชา จากการทผ เขยนไดรบฟงการบรรยาย แลกเปลยนความคดเหนกบขาราชการกมพชาจากกระทรวงตางๆ เชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพาณชย และหนวยงานทดแลดานเศรษฐกจอยาง Supreme National Economic Council (SNEC) กมพชาซงปกครองโดยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ใชระบบรฐสภา และระบบเศรษฐกจแบบตลาดเสรนน ตงแตป 1987 เปนตนมา ไดมการพฒนาทางเศรษฐกจ อยางตอเนองและรวดเรว

ตารางท 1 การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของกมพชาในชวงป 1987 – 2011

ทมา: SNEC จากตารางท 1 จะพบวาผลตภณฑมวลรวมประชาชาตทแทจรง (Real GDP) และผลตภณฑมวลรวมประชาชาตตอหว (GDP per capita) มอตราและแนวโนมเพมขนทกป ลาสดในป 20122 real GDP ของกมพชาเทากบ 6.9% ในขณะท GDP per capita เทากบ 1,050 ดอลลารสหรฐฯ ในป 20133 กมพชา เปน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

111

อนดบท 11 ของโลกทระบบเศรษฐกจเจรญเตบโตรวดเรวทสดในชวง 10 ปทผานมา อนด บท 5 ของกล มประ เทศก าล งพฒนาท บรรล Millennium Development Goals (MDGs) อนดบท 15 ของกลมประเทศเอเชยแปซฟก ทมความกาวหนาทด ในการยกระดบตวชวดทางสงคม 3. โอกาสทางเศรษฐกจของไทยในกมพชาหลงการเขาสประชาคมอาเซยน กมพชาและไทยมประวตศาสตร วฒนธรรม ศาสนา และรปแบบ การดารงชวตของประชาชนทคลายคลงกน มความสมพนธในระดบประชาชน โดยเฉพาะประชาชนบรเวณแนวชายแดนทใกลชด และมการแลกเปลยนทางการคาปรมาณมาก (สนคาเกษตร และเครองอปโภคบรโภค) อยางไรกด ความสมพนธระหวางไทยกบกมพชาผกผนบอยครง ซงสาเหตหลกมาจากสถานการณการเมองภายใน การปลกกระแสชาตนยมในหมประชาชน และปญหาเขตแดน กมพชา เคยประกาศตดความสมพนธทางการทตกบไทย 2 ครง โดยมสาเหตมาจากขอพพาทเรองเขาพระวหาร ปจจบนความสมพนธระหวางไทยกบกมพชากลบคนสภาวะปกต4 เนองจากกมพชามแรงงานราคาถกจานวนมาก ทาใหคนไทยเกดความวตกกงวลวาหลงการรวมตว เปนประชาคมอาเซยนในป 2015 เมอมการอพยพโยกยายแรงงานขามชาตอยางเสร แรงงานตางดาวจากประเทศเพอนบานทจะไหลเขาเขามาหางานทาในประเทศไทยโดยไรขอจากด ตลอดจนกงวลวาแรงงานเหลานนจะนามาซงปญหาสงคมจานวนมาก เชน ปญหาการวางงานอนเกดจากการเขามาแยงงานคนไทยทา ปญหาชมชนแออด และปญหาอาชญากรรมขามชาตตางๆ 5 อยางไรกตาม สถานการณการไหลทะลกเขามาหางานทาในประเทศไทยของแรงงานกมพชา จะยงไม เปล ยนแปลงไปจากสถานการณทก าล ง เปนอย ในปจจบน เพราะ การเคลอนยายแรงงานไรฝมออยนอกกรอบการรวมตวของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และจากขอเทจจรงการไหลทะลกของแรงงานกมพชา สาเหตมาจาก ความตองการจาเปนของระบบเศรษฐกจไทย และอตราคาแรงขนตาซงสงกวากมพชา

ราชอาณาจกรกมพชา

112

เพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน กมพชาใหความสาคญกบการเรงพฒนาประเทศโดยกาหนดยทธศาสตรการพฒนาของกมพชา ระหวางป 2013 – 2018 (Rectangular Strategy Phase 3) เปน 4 ดาน ดงน 1. สงเสรมภาคเกษตรกรรม (Promotion of agriculture sector) 2. พฒนาโครงสรางพนฐาน (Development of physical infrastructure) 3.พฒนาภาคเอกชนและสงเสรมการจางงาน (Private sector development and employment) 4. เสรมสรางศกยภาพและพฒนาทรพยากรมนษย (Capacity building and human resource development) โดยในการเรงพฒนาโครงสรางพนฐานในกมพชา เพอใหเออตอการลงทนจากตางประเทศ และเปนการเชอมโยงกบประเทศในภมภาคอาเซยน ทาใหกมพชา มความตองการแรงงานเพมขน ซงอาจบรรเทาสถานการณการไหลเขาของแรงงานกมพชามาไทยไดบาง อกทง ผประกอบการไทยยงมโอกาสทจะไปเตมเตมในสง ทกมพชายงขาดแคลน โดยเฉพาะอยางย งโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจ เชน สาธารณปโภคทยงไมทวถง และยงไมไดรบการพฒนา อตสาหกรรมเสอผา อตสาหกรรมการเกษตร วสดกอสราง เปนตน

ตารางท 2 การลงทนแยกตามประเทศ (จ านวนโครงการ)

ทมา: Cambodian Investment Board

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

113

จากตารางท 2 ในชวงเดอนมกราคม – กนยายน 2013 นกลงทนจน เปนผไดรบอนมตโครงการมากทสดจานวน 41 โครงการ คดเปนสดสวนรอยละ 38.31 ของจานวนโครงการรวม รองลงมาคอเกาหลใตและฮองกงจานวนประเทศละ 12 โครงการ หรอคดเปนสดสวนรอยละ 11.21 ไตหวน 11 โครงการ องกฤษ 7 โครงการ ไทย 5 โครงการ สงคโปร และซามวประเทศละ 4 โครงการ สหรฐอเมรกา และญปน ประเทศละ 2 โครงการ สวนทเหลอไดแก มาเลเซย แคนาดา ตรก ออสเตรย อสราเอล แคนาดา ฝรงเศสและอนโดนเซย ประเทศละ 1 โครงการ6

4. บทสรป การท ผ เ ขยนไดม โอกาสไปศกษาด งาน ณ ประเทศกมพชา กบ โครงการขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 (HIPPS 9) และไดรบฟงคาบรรยาย และไดแลกเปลยนความคดเหนกบขาราชการรนใหมของกมพชานน ทาใหทศนคตของผเขยนตอกมพชาเปลยนไปอยางมาก กมพชากาลงจะกาวขามจากการเปนประเทศทพฒนานอยทสด ไปสการเปนประเทศกาลงพฒนาทมศกยภาพในการพฒนา การพฒนาทางเศรษฐกจอยางตอเนองและรวดเรว การดงดดเงนลงทนจากตางประเทศ แรงงานราคาถก ทาใหกมพชาเปนทสนใจแกนกลงทนทวโลกรวมถงไทย แมวาความสมพนธไทยกมพชาอาจจะมการสะดดลงบาง เนองมาจากปญหาทางการเมองกรณเขาพระวหาร แตความสมพนธทางเศรษฐกจนาจะสามารถมบทบาทนาและพฒนาขนได โดยเฉพาะการเขาสประชาคมอาเซยนในป 2015 ซงกมพชาใหความสาคญกบการเรงพฒนาประเทศโดยกาหนดยทธศาสตรการพฒนาของกมพชา ระหวางป 2013 - 2018 จงนบเปนโอกาสของไทยในการเชอมความสมพนธ ทางเศรษฐกจกบกมพชาสการเปนหนสวนในภมภาค โดยใชเศรษฐกจนาการเมอง

5. ขอเสนอแนะ กระทรวงมหาดไทยในฐานะหนวยงานทมบทบาทสาคญในการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน และการพฒนาประเทศ โดยมอานาจหนาทเกยวของกบการบาบดทกข บารงสข การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน

ราชอาณาจกรกมพชา

114

การอานวยความเปนธรรมทางสงคม การสงเสรมและพฒนาการเมองการปกครอง การพฒนาการบรหารราชการสวนภมภาค การปกครองทองท การสงเสรมการพฒนาทองถนและการพฒนาชมชน การทะเบยนราษฎร ความมนคงภายใน กจการ สาธารณภย และการพฒนาเมอง และราชการอนตามทมกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของกระทรวงมหาดไทย หรอขาราชการทสงกดกระทรวงมหาดไทย จงไดมการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยนของไทยในป 2015 โดยไดจดทาแผนยทธศาสตรการเตรยมความพรอมของกระทรวงมหาดไทยในการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 โดยกาหนดวสยทศนวา “มหาดไทยพรอม เขารวมประชาคมอาเซยนในป 2558” และกาหนดยทธศาสตรการเตรยมความพรอม 5 ยทธศาสตร ดงน7 ยทธศาสตรท 1 การเสรมสรางความเขมแขงของเศรษฐกจฐานราก เพอเชอมโยงโอกาสจากการรวมตวเปนประชาคม ยทธศาสตรท 2 การเสรมสรางความสงบเรยบรอย ภยพบตและ ความมนคงของประเทศ ยทธศาสตรท 3 การเสรมสรางศกยภาพชมชนและอตลกษณอาเซยน ยทธศาสตรท 4 การพฒนาศกยภาพของบคลากรและระบบบรหารจดการ ยทธศาสตรท 5 การสรางความเชอมโยงระหวางกนในอาเซยน ในความเหนของผเขยนแผนยทธศาสตรการเตรยมความพรอมของกระทรวงมหาดไทยในการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ไดกาหนดยทธศาสตรไวอยางครอบคลมทกดาน ทงดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ซงกสอดคลองกบแผนการจดตงประชาคมอาเซยน 3 เสา ไดแก เสาประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เสาประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน และเสาประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน แมวากระทรวงมหาดไทยอาจจะไมไดเปนกระทรวงทรบผดชอบดานเศรษฐกจโดยตรง แตกมสวนสาคญในการพฒนาประเทศ และความกนดอยด ของประชาชนในพนท แมวาการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนจะเปนการเปดโอกาสทางเศรษฐกจใหไทยกตาม แตกปฏเสธไมไดวาประเดนปญหาดานความมนคงรปแบบ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

115

ใหม เชน การกอการราย ยาเสพตด อาชญากรรมขามชาต การคามนษย สทธมนษยชน เปนตน กจะรนแรงและรบมอไดยากขนดวยเชนกน ซงการแกไขปญหาเหลานตองใชความรวมมอจากประเทศเพอนบาน เชน กมพชา ดวย ดงนนการพฒนาความสมพนธกบกมพชาโดยใชเศรษฐกจนาการเมองนน ขาราชการในพนทชายแดน ทอยตดกบกมพชายอมมสวนสาคญเปนอยางยง สงผลใหการพฒนาศกยภาพบคลากรจงเปนเรองเรงดวน และตองใหความสาคญเปนอนดบตนตามทไดกาหนดไวในยทธศาสตรท 4 ของแผนยทธศาสตรการเตรยมความพรอมฯ ซงการพฒนาศกยภาพบคลากร นอกจากจะพฒนา ความร ความสามารถในการทางานทเกยวของกบ การเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยนแลว ยงตองปรบทศนคตของขาราชการในพนทในการมองประเทศเพอนบานวาไมใชคแขงแตเปนหนสวนทตองพฒนาไป

ดวยกน

ราชอาณาจกรกมพชา

116

เอกสารอางอง กระทรวงการตางประเทศ (2556). ความสมพนธกบประเทศและภมภาคตางๆ ; ราชอาณาจกรกมพชา. สบคนไดจาก http://www.mfa.go.th/ กระทรวงมหาดไทย (2556). แผนยทธศาสตรการเตรยมความพรอมของกระทรวงมหาดไทยในการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558. กรงเทพฯ, สานกนโยบายและแผน สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย วระพงษ ปญญาธนคณ (2556). ความรความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบประชาคมอาเซยนในสงคมไทย. วารสารดารงราชานภาพ 46: 34 – 49 กระทรวงพาณชย (2556). รายงานภาวการณลงทนในประเทศกมพชา (เฉพาะสวนทไดรบการสงเสรมการลงทน) 1 มกราคม – 30 กนยายน 2556. สานกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศ ณ กรงพนมเปญ. Luyna Ung. (2013). Cambodia: Economic Development and Strategies. Supreme National Economic Council. Sothy Sok. (2013). Overview of D&D Reform in Cambodia. National Committee for Sub-National Democratic Development. UN-OHRLLS (2012). United Nation Office of the High Representative for the Least developed countries, Landlocked developing countries, and Small island developing states. Criteria for Identification and Graduation of LDCs. http://unohrlls.org/about-ldcs/criteria-for-ldcs/

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

117

เมอฉน.. “ไปเขมร” ประเทศทใครๆกบอกวาดอยพฒนา

นางสาวสรผกา พมพวง นกวชาการพฒนาชมชนชานาญการ

กรมการพฒนาชมชน

ทนท ทรผลการจดกลมดงานหนวยงานในประเทศอาเซยน โดยฉน ไดถกจดในกลมทไปศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชานน แวบแรกของความคดคอ...แลวจะไปดอะไร?? ... แลว ณ ตอนนน ขอพพาทเรองพนทปราสาท เขาพระวหารกาลงเปนประเดนทถกจบตามอง....นนนะส...จะไปดอะไร เขมรเนยนะ !! แตกเอาเถอะ ลองไปด มโอกาสแลว

สถานทน คอ โรงพยาบาล หรอ??? หลงจากฟงบรรยายเกยวกบยทธศาสตรและนโยบายการพฒนาเศรษฐกจแหงชาต, การปกครองสวนภมภาคและการปกครองสวนทองถน,การปฏรประบบสขภาพสาธารณะและการเคลอนยายแรงงาน ณ หองสมมนาของโรงแรมแลว สถานทแรกทไดไปเยยมชม คอ Chey Chumnears Hospital ซงเปนโรงพยาบาลประจาจงหวด Kandal แมวาทางโรงพยาบาลจะมอาคารในสวนของเดกพเศษทมสสนสดใส มไมใหญทใหความรมรน แตสภาพอาคารทพกรกษาคนไขในสวนอนๆ ซงเปนคกเกาลวนแตชวนหดห สรางความเศราหมองแกจตใจ นยงไมรวมถงระบบระบายอากาศ หรอสขอนามยดานตางๆ ทนาจะตองมการพฒนาอกมาก ศกษาดงานทนแลว นกถงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลหรอทคนเคยในชอสถานอนามยของบานเรา สภาพโดยทวไปของอนามยยงดกวาโรงพยาบาลประจาจงหวดแหงน เจาหนาทผบรรยายบอกแกพวกเราวา คนเขมรไมนยมเรยนแพทย/พยาบาล เพราะขาราชการทเขมร รายไดตามาก (ฉนอยากจะบอกเขาวาขาราชการทไทยกเชนเดยวกน) และทสาคญการเรยนทางดานนมคาใชจายสง พวกเขาตองออกกนเอง เพราะรฐบาลไมมงบประมาณสนบสนน สาหรบวทยาการตางๆของทนโดยมากกไดรบการชวยเหลอ

ราชอาณาจกรกมพชา

118

จากไทย ผปวยทมารกษาทโรงพยาบาลแหงนคอคนยากจน สวนผปวยทพอมเงนกจะไปรกษาทเมองไทย ตามจงหวดแนวชายแดนบางหรอถามเงนมากกจะไปรกษา ทกรงเทพ อมมมม ฉนแอบคดแบบชาตนยมเลกนอยวา การทคนเขมรเขาไปใชบรการทางการแพทยทไทยนนจะเปนผลเสยตอไทยหรอไม จะมาแพรเชออะไรหรอปาว จะแยงยากบผปวยไทย เพมคาใชจายใหกบโรงพยาบาลหรอไม หรอหากไมพอใจการรกษาจะนดรวมตวกอจลาจลหรอปาว ฉนไมมความรในการจดสรรงบประมาณของทางการไทยทใหกบสถานพยาบาลวาคดตอหวประชากรหรอวาคดอยางไร แตจากสงทเหนฉนนกถง อาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ของบานเราทไดรบ การสงเสรมใหทางานเชงรก สรางสาธารณสขมลฐานทด เปนการปองกนหรอเฝาระวงการเกดโรคไวกอน แตกนนแหละกเพราะเขาเรมพฒนาทหลงเรา ไทยเรากตองมแนวทาง มาตรการตางๆ ทงตงรบและรกเพอชวยเหลอดานสาธารณส ขของเขา เราตองชวยเขาเพอความมนคงและความสงบสขของตวเราเอง

การเมองทองถน ทบทบาทหลก คอ ขอ และรอรบความชวยเหลอ แหงตอมาทไปดงาน คอ Commune Councill ท Sangkat Toul Tompong II ถาเทยบกบบานเรากประมาณ เทศบาลตาบล หรอองคการบรหารสวนตาบล (อบต.) ทนททรถจอด ฉนออกจะ งง งง เพราะรอบตวฉนแวดลอมไปดวยบานทาวเฮาส ชางขดกบภาพ อบต. แถวบานเราทอาคารใหญโต ปายหนออนสวยงามและตงอยกลางทงนา! พวกเราเดนขนบนไดเลกๆไปชนดาดฟาทถกดดแปลงเปนหองประชม โตะประชมทนเหมอนกบโตะนกเรยนบานเรามาตอๆกนเปนครงวงกลม คณะกรรมการสภาไดใหขอมลทางการปกครองกบพวกเราวา ราชอาณาจกรกมพชา ประกอบดวย จงหวด(province) และ เทศบาล (municipality) โดยทจงหวด แบงยอยเปน อาเภอ(district) และอาเภอแบงยอยเปนตาบล(commune) สวนเทศบาลนน แบงยอยเปน เขต(khan) และเขตแบงยอยเปน ชมชน(sangkat) ในภาพรวมนนกมพชาจะประกอบดวย 20 province , 171 district , 1,510 commune , 4 municipality , 14 khan และ 111 sangkat หนมามองดขอมล

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

119

ของฝงไทย ขอมลการปกครองสวนภมภาค ทประกอบดวย 76 จงหวด 878 อาเภอ 7,255 ตาบล 74,956 หมบาน และขอมลการปกครองสวนทองถน ทประกอบดวย 76 องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.), 2,283 เทศบาล ซงแยกยอยเปน เทศบาลนคร 30 แหง เทศบาลเมอง 172 แหง และเทศบาลตาบล 2,081 แหง, 5,492 องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) และ องคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ 2 แหง (กรงเทพมหานคร และพทยา) นอกจากจานวนทตางกนอยางมากแลว สงสาคญททาใหการปกครองสวนทองถนของกมพชากบไทยตางกน คอ อานาจการบรหาร การไดมาซงงบประมาณ รวมถงโครงสรางของคณะกรรมการสภา ในระดบตางๆ กลาวคอ ในกมพชาสมาชกสภาในทกระดบยกเวน commune และ sangkat จะเปนการเลอกโดยทางออม มวาระ 5 ป จานวนสมาชกขนอยกบขนาดของสภา สาหรบ commune และ sangkat นน เปนการเลอกตงโดยตรง ทงนสภาจะทาการประชาคมถามความคดเหนโดยตรงในการตดสนใจเรองตางๆ และจะใหคาปรกษาประชาชนภายในขอบเขตของตนควบคกบอานาจของกระทรวงทเกยวของ รวมถงการมสทธกาหนดและอนมตแผนพฒนา 5 ป โดยจะทาการปดประกาศในทสาธารณะ และ ปดใหมการประมลโครงการ แตไมมสทธทาสญญาเงนก ซอขายพนธบตรหรอตวแลกเงน สาหรบรายไดนน commune กบ sangkat จะไดรบจากรฐบาลตามเงอนไขตางๆ โดยมากเปนการไดผานตามโครงการทเสนอขอและไมมการจดเกบรายไดของตนเอง ซงตางกบองคกรปกครองสวนทองถนของไทยทไดรบการจดสรรงบประมาณจากสวนกลางและจดเกบรายไดประเภทตางๆไดดวยตวองคกรเอง สาหรบจดทฉนรสกวากมพชาชดเจนกวาไทยเราคอ โครงสรางสภาของเขาจะกาหนดใหมคณะกรรมการ 3 ฝาย คอ คณะกรรมการอานวยความสะดวกทางเทคนค คณะกรรมการสตรและกจการเดก และคณะกรรมการจดซอ จดจาง ฉนถกใจ ทกมพชาใหความสาคญกบสตรและเดกอยางเหนไดชด ซงตางกบโครงสรางขององคกรปกครองสวนทองถนของไทยทงานเกยวกบสตรและเดกมกเปนงานทแฝง ในคณะกรรมการชดตางๆ

ราชอาณาจกรกมพชา

120

จากการศกษาดงานองคกรปกครองสวนทองถนของกมพชาน ทาใหฉนตระหนกวา ในการดาเนนโครงการความรวมมอระหวางทงสองประเทศใหประสบความสาเรจตองใชความรวมมอใน 3 ระดบ คอ 1.ระดบรฐบาล (Centralization) 2.ระดบภมภาค (Deconcentration) 3.ระดบทองถน (Decentralization) เนองจากหนวยงานบรหารจดการภาครฐในระดบทองถนของประเทศกมพชายงตองขนอยกบอานาจในการตดสนใจของหนวยงานในสวนภมภาคโดยองกบการกาหนดนโยบายของสวนกลาง ซงแตกตางจากหนวยงานระดบทองถนของประเทศไทยทม อานาจ ในการตดสนใจไดในระดบหนง ดงนน การกาหนดนโยบายในระดบรฐบาลจะทาใหเกดความเขาใจรวมกน ในเบองตนและนาไปสการปฏบตทชดเจนในระดบภมภาคและระดบทองถน แตสงหนงทเปนเรองทนากงวลอยางยง คอ ทศนคตของประชาชนและผบรหารทองถนของกมพชาทมความพงพอใจกบการเปนผรบ ยงไมมความตระหนก ทจะปรบปรงหรอพฒนาทองถนชมชนดวยตนเอง ทศนคตเชนนจงเปนโจทยททาทายนกพฒนาจากเมองไทยยงนก

การซอ การขาย ทเขมร แหงทสามทพวกเราไปเยอน คอ กรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชย ซงทแรกนนคดวาไมนาจะเกยวของอะไรกบตวเองมากนก แตพอหยบเอกสารมาด ฉนคดถง กลมวสาหกจชมชน ผลตภณฑ OTOP และการจดแสดงจาหนายสนคาทงท อมแพค เมองทองธานและทอนๆเปนอยางมาก เพราะทนสงเสรมธรกจขนาดเลกดวยการเนนจดงานแสดงและจาหนาย สาหรบหนงสอแนะนาสนคาและผลตภณฑนน เทาทเปดดจะเปนผลผลตทางการเกษตรและผลตภณฑทเกยวเนองกบการเกษตร ตลาดของเกอบทกสนคาจะเปนการขายภายในทองถน หรอภายในประเทศ มบาง ทเปนสงออกและสวนใหญจะสงออกไปยงเวยดนามและไทย แตททาฉนประหลาดใจ คอ รปลกษณของผลตภณฑทอยในหนงสอแนะนานและเปนสนคาสงออกดวย หากเปรยบกบผลตภณฑ OTOP บานเรากจะจดอยในประเภท 1 ดาว หรอ 2 ดาว ซงในไทยผลตภณฑกลมเหลานจะมโอกาสลงหนงสอแนะนาคอนขางนอย ออ ฉนลม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

121

บอกไปวาทกมพชาน มสนคา OVOP (One Village One Product) เปนจาพวกไวน และ ผาทอ

เยอนถน ชมขาว แชมปดทสดในโลก แหงทส ไดไปดงานท Green Trade Company ซงเปนบรษทโรงสขาวทสาคญ ทนไดพาพวกเราชมกระบวนการผลต (สขาว) และใหเราชมขาว “ดอกมะล” ทกมพชาไดพฒนาและปรบปรงสายพนธ ซงเขาบอกแกเราดวยความภมใจวา ตงชอใหพองกบ “ขาวหอมมะล” ของบานเรา ! ณ ตอนนนเลอดไทยเรากสบฉดแรงแตเรา กชมเพราะหว !! หวงวาคงยงไมสาย หากทางไทยจะจรงจงกบเรองขาว ทงลขสทธ ทงการพฒนาและปรบปรงสายพนธ รวมถงวทยาการองคความรตางๆสาหรบชาวนาไทย

เยยมชม “วง” แหงทหา พวกเราไปท National Museum and Royal Palace มลกษณะคลายกบพระบรมมหาราชวงโดยทวไปทลอมรอบดวยโรงเรอนตาง คอ มทประทบ ททรงงาน ทออกสมาคม สงทฉนรสกด กบทน คอ ไกด ไมไดอธบายเรองราวตามหนาท ตามประวตททองมาแตตามทฉนสมผส ไกดอธบายเรองราว ดวยความรสกจากใจของเธอจรงๆ แตกอาจจะเปนไปไดวาทแหงนเปนสถานททเปนศนยรวมจตใจ จงทาใหมอารมณความรสกทออนไหวไดงาย ฉนไมรวาไกดเมองไทยเวลานาชมพระบรมมหาราชวงของไทยนนเปนอยางไร กฉนไมเคยใชบรการไกด หรอวาเปนไกดใหใครนนา ฉนกาลงนกถง ไกดทองถนหรอมคคเทศกนอยในหมบาน OTOP เพอการทองเทยว หากสามารถสรางความประทบใจตรงจดนไดกคงจะด ไมนอย นกทองเทยวประทบใจกลบไปบอกเลากนปากตอปาก สรางงานสรางรายไดใหชมชนไดอยางยงยนทเดยว

ฤาไทย จะยอนอดตเขมร สองแหงสดทายสาหรบการฝกอบรมทกมพชา คอ แหงทหก Tuol Sleng Museum และแหงทเจด Killing Field Choeung EK ฉนเชอวาไมมใครทไมเคย

ราชอาณาจกรกมพชา

122

ไดยนเรองราวความโหดรายปาเถอนในยคเขมรแดง ยคนนทนายพล พต โดดเดยวกมพชาออกจากอทธพลตางชาต ปดโรงเรยน โรงพยาบาล โรงงาน ยกเลกระบบธนาคาร ระบบเงนตรา ยดทรพยจากเอกชน พาประเทศไปสระบบสงคมน ยม หลอกใหคนพนมเปญทงบานชองยายครวเรอนไปเปนชาวนาชาวไร จบกมผนาทไมใชพวกตน หรอผทดมการศกษา รวมทงหมอ และชาวตางชาต ไปกกขงและรดไถ คาสารภาพทคก โตลแสลง และทายทสดกถกฆาอยางทารณ ผดวสยมนษย ไมม การยกเวนแมแตสตรทกาลงตงครรภ มผคนลมตายนบลานในหวงเวลา 4 ปท นายพล พต มอานาจ หลกฐานความเหยมโหด คอ กองกะโหลกทบรรจในอนสรณสถาน และทพบตามพนททกตารางนว ณ ทงสงหาร นนเอง ไมนาเชอวาเหตการณนเกดขนกบเพอนบานรวตดกนและเพงผานพนไปไมกปนเอง จานวนปนาจะพอๆกบอายของฉน เมอฉนมองดคกทปกคลมดวยลวดหนามหลายชน คกทดดแปลงมาจากอาคารเรยนเมอหลายสบปกอน ฉนมองดดวยความเศราสลด รสกสยอง และดแคลนถงความปาเถอน..... แตแลว . . . เพยงฉนเดนทางกลบถงกรงเทพ ประเทศไทยของเรา ซงกาลงมเหตการณทางการเมอง ฉนกเจอภาพการปะทะกนระหวางประชาชน และฝายเจาหนาท ซงเปนคนไทยดวยกน มการตรงแนวกาลง ตงแทงปนแบรเออ และ...... มลวดหนาม ลอมรอบ...สถานทราชการทสาคญ.... มการปดลอมสถานศกษาและดก

ซมยง…. “ไหนวา เรา เจรญกวา ไง ?”

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

123

สถานการณแรงงานขามชาตและความเปลยนแปลงดานประชากร ในกมพชา: “วกฤต” หรอ “โอกาส” ส าหรบประเทศไทย?

นายวทย ประสมปลม นกวเคราะหนโยบายและแผนปฏบตการ

กรมสงเสรมการปกครองทองถน

บทน า ในระยะ 2-3 ปทผานมา กระแสการเตรยมความพรอมเพอเขาสประชาคมอาเซยนในป 2558 ของประเทศไทย ทาใหคนไทยและองคกรทกภาคสวน มความตนตวเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในสวนของรฐบาลไทย สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดใหความสาคญ กบการเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยนเปนปจจยสาคญสาหรบการกาหนดทศทางและวสยทศนในการพฒนาประเทศลงในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) ซงนาไปสการจดทา 8 ยทธศาสตร การเขาสประชาคมอาเซยนป 2558 ของประเทศไทย ทมงเนนเสรมสรางศกยภาพ ในการแขงขนทางเศรษฐกจของประเทศ โดยพฒนาทรพยากรมนษย โครงสรางพนฐาน และการคมนาคมขนสง เปนตน1 อยางไรกตาม ในความเขาใจของคนไทยจานวนไมนอย (รวมถงภาคราชการเอง) เมอกลาวถงการเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community – AC) กลมคนดงกลาวมกกลาวถงมตของการเปนประชาคมในทางเศรษฐกจเปนหลก จนในหลาย ๆ ครง เรยก “ประชาคมอาเซยน” สน ๆ งายๆ วา AEC ทงทในความ

1 สานกงานเลขาธการนายกรฐมนตร, รฐบาลเตรยมวาง ๘ ยทธศาสตรเพอการเขาสประชาคมอาเซยน ป ๒๕๕๘, สบคนเมอ ๖ มกราคม ๒๕๕๗ จาก http://www.thaigov.go.th/en/governmental/item/72788-รฐบาลเตรยมวาง-8-ยทธศาสตรเพอเขาสประชาคมอาเซยน-ป-2558.html

ราชอาณาจกรกมพชา

124

เปนจรงแลว AEC (ASEAN Economic Community) หรอประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เปนเพยงหนงในสามเสาของประชาคมอาเซยน โดยอกสองเสา ไดแก ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community – APSC) และประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community – ASCC) แตกไมเปนทนาแปลกใจมากนก เนองจาก ความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจเปนมตทจบตองไดและนาสนใจมากทสดสาหรบภาครฐผกาหนดนโยบายและภาคธรกจซงมบทบาทสาคญในการขบเคลอนระบบเศรษฐกจระดบมหภาคของประเทศ บทความชนน เกดขนจากการทผเขยนไดรบแรงบนดาลใจจากการไปศกษาดงานเปนระยะเวลา 4 วน ณ กรงพนมเปญ ราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 26 ถง 30 พฤศจกายน 2556 โดยเฉพาะอยางยง จากการเขารบฟงการบรรยายเรองการเคลอนยายแรงงานและการคามนษย โดย ฯพณฯ นาง Chou Bun Eng รฐมนตรชวยว าการกระทรวงมหาดไทย และ เลขาธการคณะกรรมการแห งชาต ดานการปราบปรามการคามนษยการลกลอบขนผยายถน การแสวงหาประโยชน จากแรงงาน และการแสวงหาประโยชนทางเพศจากสตรและเดก ในวนทสองของการศกษาดงาน โดยสาระความรทไดจากการบรรยายด งกล าว ผ เ ข ยนเ ชอว าจะ เปนประโยชนกบผ อ านในการท าความ เข า ใจ ถงความสลบซบซอนของปญหาแรงงานขามชาตชาวกมพชา ซงเปนประเดนหนงทหลายภาคสวนมความกงวลวาจะสรางผลกระทบเชงลบตอระบบเศรษฐกจและสงคมของไทย ภายหลงจากทประเทศไทยเขาสการเปนประชาคมอยางเปนทางการในป 2558 โดยหวงเปนอยางยงวาบทวเคราะหและขอเทจจรงตาง ๆ ในบทความน จะทาใหผอานบางทานเปลยนทศนคตในเชงลบทมตอกมพชา ใหกลายเปนความเขาใจและเหนอก-เหนใจมากขนในฐานะ “เพอนบานรวมภมภาค” และจะเปนประโยชน แกภาครฐบาลในการทาความเขาใจถงพลวตรของปญหาแรงงานขามชาต สามารถกาหนดนโยบาย/ยทธศาสตรเพอแกปญหาไดอยางตรงจดมากยงขน บนพนฐานของขอมลทมความรอบดานและสะทอนปญหา/ขอจากดเชงนโยบายของประเทศกมพชา

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

125

สถานการณแรงงานขามชาตชาวกมพชา สาหรบคนไทยจานวนไมนอย เวลาอภปรายเกยวกบประเดนแรงงานขามชาตทเขามาทางานในประเทศไทย (โดยเฉพาะแรงงานผดกฎหมาย) มกจะกลาวถง แตผลกระทบเชงลบ และกลาวโทษประชากรแรงงานเหลานนวาเขามาแลว สรางปญหาใหกบประเทศ โดยเฉพาะปญหาสงคมและปญหาความมนคง 2 หรอ ความลมเหลวของรฐบาลกมพชาในการสงเสรมคณภาพชวตของประชาชน จนทาใหคนเหลานนตองอพยพเขามาประเทศไทยอยางผดกฎหมาย ซงเปนมมมองทละเลยขอเทจจรงทวา 1) แรงงานตางดาวเหลาน (ทงจากพมา ลาว และกมพชา) หลงไหลเขามาเปนแรงงานไรฝมอในภาคการผลตตาง ๆ ทแรงงานไทยสวนใหญไมอยากทา หรองานประเภท 3D สกปรก (Dirty) อนตราย (Dangerous) และยากลาบาก (Difficult)3 2) ไดรบคาจางตากวาคนไทย ทงโดยการยนยอมอยางสมครใจและ ไมสมครใจ ซงสะทอนใหเหนวา สาเหตของปญหาแรงงานขามชาตผดกฎหมายไมไดเกดขนจากประเทศกมพชาแตฝายเดยว แตเกดจากหลาย ๆ ปจจย เชน ประเทศไทยเอง โดยเฉพาะภาคธรกจทตองการแรงงานไรฝมอราคาถก เพอลดตนทนการผลต และผลกาไรสงสด เปนผทใหการตอนรบแรงงานตางดาวเหลานดวย ความยากลาบาก

2 ตวอยางของอคตตอแรงงานตางดาวจากประเทศเพอนบานปรากฎใหเหนในพาดหวขาวของสอตาง ๆ อกดวย ตวอยางเชน เนชนทนขาว, แรงงานตางดาวเขมร- พมาตะลมบอนกนสาหสหลงนงกงเหลากน, สบคนเมอ ๗ มกราคม ๒๕๕๗, จาก http://breakingnews.nationchannel.com/home/read.php?newsid=707091) และ คมชดลกออนไลน, ‘เขมร’ทะลกไทยหวนกระทบมนคง, สบคนเมอ ๗ มกราคม ๒๕๕๗, จาก http://www.komchadluek.net/detail/20120203/122013/เขมรทะลกไทยหวนกระทบมนคง.html ซง ศาสตราจารย (พเศษ) ชาญวทย เกษตรศร นกวชาการดานเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา ระบวา มชาวกมพชาจานวนหนง ไมพอใจกบการถกเรยนวาเปนคน “เชมร” เนองจากมองวาเปนการดถกเหยยดหยามทางชาตพนธ/เชอชาต โปรดด ชาญวทย เกษตรศร, ขอมคอใคร Who are the Khom?, สบคนเมอ ๗ มกราคม ๒๕๕๗, จาก http://www.prachatai.com/journal/2009/07/25138 3 อภชาต จารสฤทธรงค และคณะ, ชวตความเปนอยของแรงงานขามชาตใน ๑๑ จงหวดสาคญในประเทศไทย ป พ.ศ. ๒๕๕๓, ใน สรยพร พนพง และมาล สนภวรรณ (บรรณาธการ), ประชากรและสงคม ๒๕๕๔, (นครปฐม: สานกพมพประชากรและสงคม, ๒๕๕๔), ๑๓๘ – ๑๕๗.

ราชอาณาจกรกมพชา

126

ของภาครฐในการตรวจสอบจบกมผอพยพเขาเมองอยางผดกฎหมายไดอยางทวถง เนองดวยขอเทจจรงทวาเสนเขตแดนไทย-กมพชามความยาวถง 803 กโลเมตร ฯลฯ นอกจากน นาง Chou Bun Eng รฐมนตรชวยวาการกระทรวงมหาดไทย ไดบรรยายถงสาเหตสาคญทแรงงานกมพชาไหลออกนอกประเทศ ซงแสดงใหเหนถงขอเทจจรงอกแงมมหนงของประเทศ “ผสงออกแรงงาน” ไวอยางนาสนใจ ดงน

1. ความเปลยนแปลงดานประชากร นาง Chou Bun Eng กลาววา อตราการเพมของประชากรตอปของกมพชาอยทรอยละ 1.54 ซงเปนทคาดการณวา ในป 2567 กมพชาจะมประชากรทงสน 18.7 ลานคน4 การเพมขนของประชากรอยางตอเนองและรวดเรวเชนน กอใหเกดปญหาการวางงานในประเทศกมพชา โดยเฉพาะในกลมเยาวชนอายตากวา 25 ป ซงเปนประชากรสวนใหญของประเทศ (รอยละ 60 ของประชากรทงหมด)

2. อตราการลงทนในประเทศอยในระดบต าอยางตอเนอง นาง Chou Bun Eng กลาวตอไปวา แมรฐบาลจะมโครงการลงทน (Investment projects) ตาง ๆ ซงสรางงานโดยเฉลยไมนอยกวา 67,000 อตราตอป ในระหวางป 2542 – 2547 แตกยงไมสามารถรองรบจานวนกาลงแรงงาน ทเพมขนอยางรวดเรวไดทงหมด (ไดเพยงรอยละ 27 เทานน) สานกขาวกรองกลางของสหรฐฯ วเคราะหวา ประเดนทาทายทางเศรษฐกจสาหรบประเทศกมพชาในอกสบปขางหนา ไดแก การสรางสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจซงสงเสรมใหภาคเอกชน

4 ขอมลลาสดจากสานกขาวกรองกลางของสหรฐฯ (ซไอเอ) ประมาณการณวา ในป ๒๕๕๖ กมพชามประชากรจานวนทงสน ๑๕.๒ ลานคน และอตราการเพมของประชากรตอปอยทรอยละ ๑.๖๗ หากเรายดตามตวเลขประมาณการณของซไอเอ จานวนประชากรในป ๒๕๖๗ อาจมไมตากวา ๑๙ ลานคน โปรดด Central Intelligence Agency, The World Factbook: Cambodia, (4 December 2013), Retrieved January 9, 2014, from https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

127

สามารถสรางงานได เพยงพอตอการแกปญหาความไมสมดลดานประชากร ของกมพชา5

3. ความเชอสวนตวของแรงงานชาวกมพชา แรงงานงานชาวกมพชาจานวนมากทมความตองการยายถนฐานไปทางานในต า งประ เทศ ( รวมถ งประ เทศไทย ) เ ช อว าพวกเขาจะม ช ว ตท ด ก ว า ทเปนอยในกมพชา หลายคนเปนความหวงของครอบครว เปนตวแทนในการหารายไดจากตางประเทศสงกลบมาใหญาตพนองทอยเบองหลง นาง Chou Bun Eng กลาววา จรงอยหากจะกลาววารายไดของแรงงานชาวกมพชาทไปทางานตางประเทศสงกวารายไดของแรงงานททางานในประเทศตนเองเปนอยางมาก จนกระทงทาให ชาวกมพชาหลายรายยอมทาทกวถทางเพอใหไดเดนทางเขาทางานในตางประเทศ (แมจะตองกระทาผดกฎหมาย) แตแรงงานผมความหวงเหลานนสวนใหญไดรบขอมลเพยงดานเดยววา ไปทางานตางประเทศไดคาแรงสง หาไดรถงขอเทจจรงท วา มแรงงานอพยพจานวนมากทถกหลอกลวงโดยนายหนา ซงเกยวของกบธรกจคามนษยและแสวงหาประโยชนทางเพศจากสตรและเดก ทมงานองคการสหประชาชาตประจาประเทศกมพชารายงานวา แรงงานอพยพเพศหญงสวนใหญทางานในโรงงานอตสาหกรรม สงทอ ธรกจบนเทง และภาคบรการตาง ๆ เมอแรงงานเหลานตองหางจากเครอขายการดแลชวตในระดบครอบครว มกจะพบกบปญหาความรนแรง ปญหาทางเพศ รวมไปถงสขภาวะทางเพศ ขณะทเพศชายทสวนใหญทางานในภาคกอสราง แรงงานรบจาง และขบรถโดยสาร มกจะมปญหาการใชสารเสพตด เนองจากเชอวา จะชวยใหทางานไดมากขน6

5 เพงอาง. 6 Claire Van der Vaeren, Challenges for Cambodia’s Youth, (12 August 2013), Retrieved January 9, 2014, from http://www.phnompenhpost.com/analysis-and-op-ed/challenges-cambodia%E2%80%99s-youth

ราชอาณาจกรกมพชา

128

4. ปญหาในเชงนโยบายของรฐบาลกมพชา ในการปราบปรามการคามนษย เชนเดยวกบหลายประเทศทวโลก รฐบาลกมพชาไดใชกระบวนทศน 3Ps ประกอบดวย Prevention (การปองกนไมใหคนตกเปนเหยอ ) Protection (การคมครองผตกเปนเหยอ ) และ Prosecution (การดาเนนคดผกระทาผด) ซง นาง Chou Bun Eng กลาวถงความคบหนา ของการดาเนนนโยบายในแตละดานดงน - Prevention รฐบาลกมพชาไดเนนสรางความตระหนกรเกยวกบปญหาการคามนษยและปญหา อน ๆ ทเกยวของกบการอพยพไปทางานตางประเทศโดยผดกฎหมาย รวมถงเทคนควธการของนายหนา เพอปองกนการถกลอลวง เชน ทผานมาคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตของกมพชาไดมบทบาทอยางมาก ทงการทาวจยและจดการสมมนาเชงปฏบตการระดบชาตเกยวกบปญหาการคามนษย นอกจากน โครงการจานวนมากของรฐบาล โดยเฉพาะอยางยงทไดรบทนจากตางประเทศ เนนดานการบรรเทาปญหาความยากจน ซงลดเงอนไขทจะทาใหสตรและเดกถกลอลวงโดยขบวนการคามนษย เปนตน7 อยางไรกตาม นาง Chou Bun Eng กลาววา นโยบายสรางความตระหนกรยงไมมประสทธผลเทาทควร ขาดระบบตดตามและประเมนผลอยางตอเนอง - Protection ปจจยสาคญตอความสาเรจในการคมครองผตกเปนเหยอ ดานหนงรฐบาลจะตองมกลไกทสามารถระบวาใครเปนเหยอของขบวนการคามนษย เพอใหเหยอไดรบความชวยเหลอและทรพยากรทจาเปนอยางทนทวงท ในกรณของกมพชา นาง Chou Bun Eng กลาววา ขณะนรฐบาลอยในระหวางการพจารณาเนอหา The Guidelines for Victim and Perpetrator Identification and Authorized Institutions Responsible for Rescuing and Protecting Victims และในอกดานหนง รฐบาลในฐานะผบงคบใชกฎหมายจาเปนตองไดรบความรวมมอ

7 Academy for Educational Development, Government Action Plans, (no date specified), Retrieved January 9, 2014, from http://www.humantrafficking.org/action_plans/3

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

129

จากองคกรประชาสงคม (NGOs) เพอใหกระบวนการเยยวยาเหยอและสงเสรมคณภาพชวตเหยอภายหลงสนสดกระบวนการยตธรรมประสบความสาเรจ ในกรณของกมพชา ทผานมาพบวา NGOs จานวนมากมกไมใหความรวมมออยางจรงจงกบหนวยงานภาคราชการ - Prosecution ความสาเรจของนโยบายปราบปรามการคามนษยขนอยกบกระบวนการยตธรรมทมประสทธผล และการมกฎหมายหรอบทลงโทษผกระทาผดทชดเจน มมาตรฐาน และใหโทษรนแรงมากพอทจะทาใหผทจะกระทาผด ไมกระทาการดงกลาว หรอทาใหจาเลยไมกลบมากระทาผดซาอก ในกรณของกมพชา นาง Chou Bun Eng กลาววา รฐบาลไดผานกฎหมายตอตานการคามนษยฉบบแรกในป 2539 ซงมโทษปรบสงสด 12,000 ดอลลารสหรฐฯ และโทษจาคกสงสด 20 ปสาหรบนายหนาคาโสเภณและเจาของสถานบรการทางเพศ อยางไรกตาม ปญหาในทางปฏบต สวนหนงคอ ขาดการบรณาการความรวมมอระหวางภาครฐและ NGOs อกสวนหนงคอ ขาดระบบฐานขอมลเกยวกบเหยอและผกระทาความผด ซงมผล ตอการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธผล

สรป จากการไดรบฟงสถานการณแรงงานขามชาตจากมมมองของผบรหารระดบสงในฝงของกมพชาทาใหผเขยนไดเรยนรวา คนไทยจานวนมาก (รวมถงผเขยนเอง กอนไดมโอกาสไปศกษาดงานทกมพชา) เขาใจปญหาแรงงานขามชาตดวยมมมองเพยงดานเดยว คอมองวาการลกลอบเขาเมองอยางผดกฎหมายของแรงงานตางดาวเปน “ภยคกคาม” ตอความมนคงของชาต หากภาครฐมมมมองแบบเดยวกนน วธการแกปญหากจะจากดอยเพยงแคการพยายามบงคบใชกฎหมาย เพอตอตานขบวนการคามนษยและผลกดนแรงงานตางดาวใหออกจากประเทศไทยโดยเรวทสดและมากทสดเทาทจะกระทาได การนยามปญหาเชงนโยบายโดยมมมองเพยงดานเดยวในกรณน สดทายแลวนาไปสการดาเนนนโยบายทอาจแกปญหาเฉพาะหนาได แตในระยะยาวกลบไมมประสทธผลและไมยงยน เนองจากมไดคานงถงขอเทจจรง

ราชอาณาจกรกมพชา

130

หรอปจจยอน ๆ จากมมมองของประเทศเพอนบาน ซ งอาจพลก “วกฤต” ใหกลายเปน “โอกาส” สาหรบประเทศไทยกเปนได เชน เมอเราเกดความเขาใจวา ปญหาแรงงานขามชาตชาวกมพชาทหลงไหลเขามายงประเทศไทย หนงในปจจยสาคญเกดจากอตราการเพมของประชากร อยางตอเนอง จนทาใหปจจบนกมพชา มประชากรกวารอยละ 60 เปนผมอายตากวา 25 ป และอตราการลงทนในประเทศอยในระดบตา ไมสามารถรองรบกาลงแรงงานกมพชาทเพมขนอยางตอเนอง โอกาสสาหรบประเทศไทยในกรณนกคอ การเขาไปลงทนในกมพชาใหมากขน โดยรฐบาลไทยจะตองรวมมอกบรฐบาลกมพชาในการลดขอจากดเชงกฎหมายและระเบยบตาง ๆ เพออานวยความสะดวกใหกบนกลงทน/นกธรกจไทยในการเขาไปประกอบกจการในกมพชา สาหรบผเขยนนน มองวาหากมการสงเสรมใหกลมทนไทยเขาไปลงทนในกมพชาใหมากขน จะกอใหเกดประโยชนตอประเทศไทยและกมพชา ดงน 1. นกลงทน/นกธรกจไทยทเขาไปลงทน แมในชวงแรกจะตองมคาใชจายในการสรางโรงงาน/ฐานการผลตแหงใหมในกมพชา แตในระยะยาวจะไดผลตอบแทนทคมคา เพราะอยางไรเสยคาจางแรงงานในกมพชากยงถอวาถกมาก เมอเทยบกบประเทศไทย ซงแรงงานไรฝมอมอตราคาจางทสงกวา (300 บาท/วน) และไมนยมทางานประเภท 3D ดงทไดกลาวไปแลวในตอนตนของบทความ 2. เมอนกลงทน/นกธรกจไทยเขาไปประกอบกจการในกมพชามากขน เปนทคาดหมายวาแรงจงใจของแรงงานตางดาวชาวกมพชาทจะขามมาทางาน ในประเทศไทยกจะลดลง จากดแนวโนมของปญหาสงคมและความ -มนคงทเคยเกดขนเนองจากการหลงไหลเขามาของแรงงานตางดาว เชน ปญหาอาชญากรรม จากการทะเลาะววาทกนระหวางแรงงานตางดาว ปญหาสงแวดลอม ชมชนมขยะ/สกปรกมากขน จากความไรระเบยบของแรงงานตางดาวผดกฎหมาย เปนตน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

131

3. รฐบาลของทงสองประเทศอาจรวมมอกนจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ (Special Economic Zones) ตามแนวชายแดน8 ซงเปนความประสงคของรฐบาลกมพชาทจะกระตนใหเกดการลงทนจากตางชาตมากยงขน เพอใหเกดการจางงาน ในประเทศ ลดแรงจงใจของชาวกมพชาทจะออกไปทางานในตางประเทศ หากนกลงทน/ นกธรกจไทยสามารถเปนตวขบเคลอนสาคญทกอใหเกดการจางงาน ในกมพชามากขนแลว รฐบาลกมพชายอมได-ประโยชนในการปกปองประชาชนของตน โดยเฉพาะเดกและสตร จากความเสยงทจะถกนายหนาคามนษยลอลวง และ/หรอถกนายจางในตางประเทศเอารดเอาเปรยบ/แสวงหาประโยชนทางเพศ ซงจากการศกษาดงานในกมพชาเปนเวลา 4 วน ผเขยนไดสงเกตพบวา รฐบาลกมพชาไดใหความสาคญกบประเดนเกยวกบสทธและความเปนอยของสตรเปนอยางมาก ทงในระดบชาตทมการกอตงกระทรวงกจการสตร (Ministry of Women’s Affairs) ในป 2536 ศนยวกฤตสตร (Cambodian Women’s Crisis Center) ในป 2542 รวมถงสภาสตรแหงชาต (Cambodian National Council for Women) ในป 2544 นอกจากน ในระดบทองถน Sangkat Toul Tompong II ทผเขยนไดเขาศกษาดงาน (เทยบเทากบองคการบรหารสวนตาบลของไทย) มคณะอนกรรมการ 4 คณะ (เทยบเทากบสานก/กอง) โดยหนงในคณะดงกลาวดแลเรองกจการสตรและเดก

โดยเฉพาะ (The Subcommittee on Women and Children )

8 แนวคดนเปนหนงในขอเสนอของ ฯพณฯ นาง You Aye รฐมนตรชวยวาการกระทรวงกจการสตรของกมพชา ในระหวางงานสมมนา เชงปฏบตการ หวขอ “A Study into Exploitative Labour Brokerage Practices in Cambodia” เมอวนท ๑๖ มนาคม ๒๕๕๐ โปรดด http://www.humantrafficking.org/uploads/updates/Dissemination_Workshop_Report1.pdf

ราชอาณาจกรกมพชา

132

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

133

เรยนรจากกมพชา สการพฒนาทเชอมโยง

นางสธาสน เพงสลง ชยชนะ นกวชาการอบรมและฝกวชาชพปฏบตการ

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

บทความนเปนการนาเสนอความรและประสบการณ ซงไดรบจาก การฝกอบรมในระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 หลกสตรการเสรมสรางประสบการณทจาเปนตอการปฏบตงานในบรบทการเปลยนแปลง และการศกษา ดงานหนวยงานในประเทศกมพชา ระหวางวนท 26 - 30 พฤศจกายน พ.ศ. 2556

ความรและประสบการณทไดรบจากการศกษาดงาน กมพชา มชออยางเปนทางการวา ราชอาณาจกรกมพชา เปนประเทศตงอยในสวนใตของคาบสมทรอนโดจนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มพนท 181,035 ตารางกโลเมตร มพรมแดนทศตะวนตกตดตอกบประเทศไทย ทศเหนอตดกบประเทศไทยและลาว ทศตะวนออกละทศใตตดกบเวยดนาม และทศตะวนตกเฉยงใต ตดอาวไทย ดวยประชากรกวา 14.8 ลานคน กมพชาเปนประเทศทมประชากรมากทสดอนดบท 66 ของโลก ศาสนาพทธนกายเถรวาทเปนศาสนาประจาชาต เมองหลวงและเมองใหญสด คอ พนมเปญ ซงเปนศนยกลางการเมอง เศรษฐกจและวฒนธรรมของกมพชา ราชอาณาจกรกมพชาปกครองแบบราชาธปไตยภายใตรฐธรรมนญ มพระบาทสมเดจพระบรมนาถ นโรดม สหมน มาจากการเลอกตงโดยราชสภาเพอราชบลลงก เปนประมขแหงรฐ ประมขรฐบาล คอ สมเดจอครมหาเสนาบดเดโช ฮน เซน ผซงปจจบนเปนผนาทดารงตาแหนงนานทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยไดปกครองกมพชามาเปนระยะเวลากวา 25 ป

ราชอาณาจกรกมพชา

134

การบรณะประเทศหลงสงครามกลางเมองนานหลายทศวรรษ กมพชามความคบหนาอยางรวดเรวในดานเศรษฐกจและทรพยากรมนษย ประเทศกมพชาไดมหนงในบนทกเศรษฐกจทดทสดในเอเชย โดยมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจเฉลย 6.0% เปนเวลานาน 10 ป ภาคสงทอ เกษตรกรรม กอสราง เสอผาและการทองเทยวทเขมแขงไดนาไปสการลงทนจากตางชาตและการ คาระหวางประเทศ ใน พ.ศ. 2548 มการพบแหลงนามนและแกสธรรมชาตใตนานนาอาณาเขตของกมพชา และเมอการขดเจาะเชงพาณชยเรมขนใน พ.ศ. 2556 รายไดจากนามนสามารถมผลตอเศรษฐกจกมพชาอยางลกซง ภาวะเศรษฐกจของกมพชาหลงจากมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสงคมนยม เปนระบอบประชาธปไตย และหลงจากสงครามภายใน ประเทศกมพชาเรมสงบลง และเรมพฒนาฟนฟบรณะประเทศ ทาใหความตองการสนคาและบรการเพมมากขน จงเปดโอกาสให ประเทศทาการคาขายกบตางประเทศมากยงขน กมพชาจงกาหนดนโยบายทมงหวงการพฒนาศกยภาพทางการเกษตร การทองเทยว และสงเสรมใหมการลงทนจากตางชาต โดยกาหนดยทธการตางๆ เพอเพมรายไดของรฐและไดดาเนนมาตรการตางๆ อยางตอเนอง เ ชน การปรบปรงกฎหมายดานเศรษฐกจ การเพมสทธประโยชนแกนกลงทนตางประเทศ การปฏรประบบจดเกบภาษเงนได และเรงรดพฒนาโครงสราง พนฐานทางเศรษฐกจ เชน สนามบน ถนน ไฟฟา ประปา และสาธารณปโภคตางๆ เปนตน ภายใตความชวยเหลอจากกองทนการเงนระหวางประเทศ ธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย และ UNDP รวมทงประเทศทใหความชวยเหลออนๆ ผเขยนไดมโอกาสเขาไปศกษาแลกเปลยนความคดเหนกบบคลากร ในหลายๆ หนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน รวมทงการศกษาดงานในหนวยงานภายในประเทศกมพชา โดยมลาดบรายละเอยดพอสงเขปดงน 1. การสมมนาแลกเปลยนความคดเหน ในเรองเกยวกบยทธศาสตรและนโยบายการพฒนาเศรษฐกจแหงชาต หลกการแบงอานาจการปกครองและหลกการกระจายอานาจการปกครอง การปฏรประบบสาธารณสขของประเทศกมพชา และ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

135

การไหลของแรงงานและการคามนษย ซงวทยากรไดนาเสนอถงความกาวหนาดานการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยน ซงทาใหสามารถนามาเปรยบเทยบกบนโยบายระดบชาตของประเทศไทยวาเรามความพรอมในดานตางๆแลวหรอยง มการเตรยมรบมอกบปญหาหรอขอกงวลตางๆ ทอาจตามมาหลง จากการเปดประชาคมมากนอยอยางไร 2. การศกษาดงานนอกสถานท ซงคณะผศกษาดงานไดมโอกาสเขาเยยมชมระบบการทางานในหนวยงานตางๆ ในสถานทปฏบตงานจรงทงในเมองหลวงและเมองใกลเคยงดงน - โรงพยาบาล Chey Chumneas ซงเปนโรงพยาบาลทมขนาดคอนขางใหญ อย ไมไกลจากเมองพนมเปญมากนก อกทงในโรงพยาบาลยงม ศนยพฒนาเดกพการทางสมอง ในรปแบบทมการบรณาการรวมกบภาคเอกชน มการจดองคความรเพอรกษาและพฒนาครอบครวของเดกผปวยไปพรอมๆกน โดยนาครอบครวเขามามสวนรวมในการบาบดรกษาเดก เพอใหเกดการรกษาทยงยน - องคกรสภาทองถน เขต Toul Tompong II การเมองการปกครองในระดบทองถนของกมพชานน ผเขยนมองวาโดยหลกการแลว กมพชาเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองคอนขางมาก แตในทางปฏบตนนจะสงเกตไดวา แรงจงใจทรฐบาลเสนอใหแกประชาชนนนคอนขางนอย ยกตวอยางเชน สถานททางานคอนขางเกามสภาพแวดลอมทไมสงเสรมหรอเออตอการทางาน อตราเงนเดอนทรฐบาลตอบแทนใหกบเจาหนาทททางานในองคกรของรฐนนนอยมากและ ไมเพยงพอตอการดารงชวตในปจจบน ทาใหประชาชนทมความรความสามารถสนใจไปประกอบอาชพอนกบหนวยงานภาคเอกชนซงเสนอคาตอบแทนทมากกวา ทาใหเกดการไหลของบคคลคณภาพ จงทาใหระบบการเมองการปกครองและการบรหารราชการทองถนพฒนาไปอยางลาชา - กรมสงเสรมการคา กระทรวงพาณชย รฐบาลกมพชาไดจดแบงกลมคณะทางานเพ อ เสร มสร างรากฐานเศรษฐกจท เ ขมแข ง เปน 8 ด านด งน ดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมเกษตร ดานการทองเทยว ดานอตสาหกรรม

ราชอาณาจกรกมพชา

136

การผลต ดานการรางกฎหมายและระบบจดเกบภาษ ดานการบรการทางการธรกจการเงน ดานพลงงาน ดานการสงออก และอตสาหกรรมสมพนธ ซงจะเปนตวหลก ในการประสานความรวมมอเพอใหการดาเนนการทางธรกจระหวางประเทศเปนไปอยางราบรนและลดชองวางหรออปสรรคตางๆ อนเกดจากปจจยแวดลอมอนๆ นอกจากนนแลวเพอเรงรดการเตบโตทางเศรษฐกจ กมพชาไดออกกฎหมายสงเสรมการลงทนทจะใหสทธประโยชนและความมนใจแก นกลงทนทจะถอครองสทธ ในทรพยสนตางๆ (ยกเวนกรรมสทธทดนและอสงหารมทรพย ซงผถอครองไดตองเปนบคคลสญชาตกมพชาเทานน ตางดาวสามารถใชสทธโดยการเชา หรอสมปทาน) และใหหลกประกนวา ผไดรบการสงเสรมจะไดรบการปฏบตเทาเทยมกบคนในชาตและ จะไมถก บงคบจากนโยบายกาหนดราคาสนคาและบรการหากมการใชบงคบ รวมทง สามารถซอและโอนเงนตราตางประเทศไมวาจะเพอชาระสนคาหรอจายกาไรตาม ระบบธนาคาร ทงน คณะกรรมการเพอการพฒนากมพชา หรอ CDC ซงมนายกรฐมนตร สมเดจฮน เซน เปนประธานรวมกบสมเดจกรมพระนโรดมรณฤทธ จะเปนผพจารณาในระดบนโยบายเกยวกบการใหการสงเสรมการลงทน และการใหสทธประโยชนตางๆโดยมคณะทางานคอ The Cambodian Investment Board; CIB ทาหนาทกลนกรองขอเสนอขอรบการสงเสรมการลงทนของภาคเอกชน ในลกษณะเปน One stop service - บรษท Green Trade ซงเปนบรษททสงออกขาวของประเทศกมพชา โรงสขาวของบรษทมเทคโนโลยทไดรบการสนบสนนจากประเทศญปน ทคอนขางทนสมย แตหากในขนตอนและกระบวนการผลตวตถดบนน ผเขยนยงมองวาองคความรและประสบการณในการปลกและผลตขาวเปลอกปอนโรงสนน ยงไมพฒนามากเทากบประเทศไทย ดงนนหากประเทศไทยจะสามารถชวยเหลอ เพอสานสมพนธอนดกบกมพชา การเผยแพรและสงตอองคความรดานการปลกขาวนนเปนอกทางเลอกหนงทสามารถทาได 3. การทศนศกษาสถานทส าคญ การจะเข าใจแนวคดและชวต ความเปนอยของประชาชนชาวกมพชาใหไดอยางแทจรงนน จาเปนตองศกษาและ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

137

เรยนรประวตศาสตรของประเทศดวย เพอใหเกดความเขาใจถงทมาทไปของความเชอซงสงผลตอวถชวตของคนในประเทศ - พระราชวงหลวง (Royal Palace) ตงอยบนถนนโซะเทยะรต สรางขนตามรปแบบศลปะเขมรโดยความชวยเหลอของฝรงเศสในป 1866 และใชเปนทประทบของเจานโรดมสหน นบจากทเสดจกลบคนสกรงพนมเปญในป 1992 เปนตนมา สถานทสวนใหญภายในเขตพระราชวงเปดใหเขาชมได ยกเวนเขตหวงหามบางเขต เชน เขตพระราชฐานทประทบ เมอเดนชมโดยรอบพระราชวงแลว ผเขยนสงเกตเหนความคลายคลงกนหลายประการกบศลปะแบบไทย เชน วรรณกรรม ภาพวาด แตความประณตออนชอยนนแตกตางกนในรายละเอยด ซงในสายตาชาวตางประเทศ เชน ยโรป อเมรกา ออสเตรเลย อาจไมสามารถแยกออกไดวาศลปะรปแบบใดเปนของกมพชาหรอไทย - พพธภณฑแหงชาต (National Museum) ตงอยทางตอนเหนอของพระราชวงหลวง ตวตกเปนพลบพลาสแดง สรางขนในป 1918 ภายในจดแสดงงานศลปะเขมรทสวยงามมากมาย เชน เทวรปพระวษณสมยศตวรรษท 6 เทวรปพระศวะสมยศตวรรษท 9 และรปสลกเศยรพระเจาชยวรมนท 7 บรรยากาศโดยรอบพพธภณฑนนชวนใหผ เขาชมเกดความเพลดเพลน เพราะมการจดบรรยากาศ แบบรมรน เงยบสงบ ชวนใหเกดความรสกอยากเรยนรเขาใจในประวตศาสตรของประเทศกมพชา ขอสงเกตหนงทผเขยนพบคอ ความประณตของตวศลปะนนคอนขางหยาบ ซงเปนผลมาจากในอดตประเทศกมพชามสงครามกลางเมองอยางยาวนาน ผคนในอดตจงมชวตความเปนอยทตองตอสดนรนภายในสภาวะสงคราม สงผลใหสนทรยภาพหรอการสรางสรรคงานดานศลปะไมสามารถดาเนนไปไดมากนน ผลงานทออกมาจงบงบอกเรองราวไดเชนน - พพธภณฑการทรมานนกโทษ (Tuol Sleng Museum) เดมคอคกตวลซแลง ซงในชวงหลายปทพอลพตครองอานาจ มคนราว 20,000 คน ถกนาตวมาสอบสวนทรมานและสงหารใหตายไปพรอมๆ กบครอบครว กมพชามการยกเลกคกตวลซแลงในป 1979 และปรบเปลยนใหเปนพพธภณฑการทรมานนกโทษ ปจจบน

ราชอาณาจกรกมพชา

138

มการจดแสดงดวยภาพถายของเหยอ เครองทรมานรปแบบตางๆ อาวธทใช ในการประหาร หองขงเลกๆ ทมโซตรวนและกญแจมอ - ทงสงหาร (Killing Field Choeung EK) เปนสถานทซงเหยอของพวกเขมรแดง รวมทงพวกทถกสงมาจากคกตวลซแลงถกสงหารและฝงรวมกนในหลมใหญ ปจจบนมการขดซากโครงกระดกขนมาจากหลายหลม และไดสรางสสานทรงเจดยขนเปนอนสรณแดเหยอผเคราะหราย ซงจดเปนกะโหลกศรษะมนษยทเรยงซอนกนเปนชนๆ ในกลองกระจกใสกลางสสาน จากการทศนศกษาพพธภณฑการทรมานนกโทษและทงสงหารนน ทาใหผเขยนเขาใจวาชาวกมพชามประวตศาสตรความเปนมาในอดตทเลวรายรนแรง ซงนนอาจจะมอทธพลตอทศนคตและความคดของประชาชนชาวกมพชาแนนอน ผเขยนมองถงแรงผลกดนภายในใจของคนในประเทศในดานความมงมนทจะเปลยนแปลงประเทศใหไปในทางทดขน ดงนนการเปดประชาคมอาเซยนในอนาคตอนใกลน ประชาชนชาวกมพชานาจะมความกระตอรอรนเปนอยางมาก เพราะนเปนโอกาสทดทจะแสวงหาความกาวหนาและพฒนาคณภาพชวตในดานตางๆ ตอไป

กรมพนจฯ พรอมแลวแคไหนสการเปดประชาคมอาเซยน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน เปนสวนราชการในสงกดกระทรวงยตธรรม ซงเปนหนงในเจาภาพหลกในการขบเคลอนเสาหลกดานประชาคมการเมองและความมนคง โดยมงใหประเทศในภมภาคอยรวมกนอยางสนต มระบบแกไข ความขดแยงระหวางกนไดดวยด มเสถยรภาพอยางรอบดาน มกรอบความรวมมอเพอรบมอกบภยคกคามความมนคงทงรปแบบเดมและรปแบบใหมๆ เพอใหประชาชนมความปลอดภยและมนคง ปจจบนกรมพนจฯ ไดจดทาแผนปฏบตการเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน พ.ศ. 2556 - 2558 เพอใหการปฏบตงานของกรมพนจฯ มความสอดคลองกบบรบทการขบเคลอนประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยน โดยมการศ กษากระบวนการย ต ธร รม เด กและ เยาวชนในประชาคมอา เซ ยน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

139

อนประกอบดวย สถานการณเดกและเยาวชนกระทาผดในประชาคมอาเซยน กฎหมายทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนทในประชาคมอาเซยน ขนตอนของกระบวนการยตธรรมในการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผด ปญหาการดาเนนงานของกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนในประชาคมอาเซยน การจาแนกประเทศในประชาคมอาเซยนตอการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผดของกระบวนการยตธรรมในประชาคมอาเซยน และประเทศตนแบบกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนในประชาคมอาเซยน ซ งแผนปฏบตการดงกลาวฯ จาเปนตองมการถายทอดทมประสทธภาพใหแกบคลากรเจาหนาท เพอใชเปนแนวทางปฏบตราชการของหนวยงานในสงกดทงในสวนกลางและสวนภ มภาค โดยเฉพาะพนททมเขตตดตอกบแนวชายแดนประเทศเพอนบาน เพอใหบรรลตามเปาหมายและภารกจ นอกจากนนแลวการเตรยมความพรอมดานภาษาใหกบบคลากรเจาหนาทกมความสาคญไมนอยไปกวากน เนองจากประชาคมอาเซยนมได มภาษากลางทสามารถสอสารเขาใจกนไดทงหมด ดงนนจงควรเตรยมรบมอกบ ความหลากหลายทางภาษาหรออยางนอยความสามารถในการสอสารดานภาษาองกฤษควรจะเปนสงหนงทจาเปนตองพฒนาควบคไปกบดานอนๆ ผเขยนใหขอสงเกตวา เนองจากประเทศไทยมการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผดดวยการเนนการแกไขฟนฟมากกวาการลงโทษดวยวธการทรนแรง ซงเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในประชาคมอาเซยน อาจถกมองไดวาการทเดกและเยาวชนเขามากระทาผดในประเทศไทยนน จะไดรบการลงโทษทเบากวาและไดรบการคมครองสทธเดกและเยาวชน ซงเมอมการเปดประชาคมอาเซยน การไหลของแรงงานตางชาตเขาสประเทศไทยยอมมสงขนและในอนาคตหากมเดกและเยาวชนทมไดถอสญชาตไทยกระทาผดในประเทศไทย ดวยวธการปฏบตตอเดกและเยาวชนในประเทศไทยทดแลว อาจกอใหเกดความไมตระหนกมากเทาทควรกบ ผทตองดแลใหการอบรมสงสอนเดกและเยาวชนทอยในอปการะเลยงด ดงนนแนวทางสาคญประการหนงของการแกไขปญหาเดกและเยาวชนในประชาคมอาเซยน คอการสรางความรวมมอของประเทศในประชาคมอาเซยนเพอแกไขปญหาเดกและ

ราชอาณาจกรกมพชา

140

เยาวชน ไมวาจะเปนการกาหนดมาตรฐานการปฏบตตอเดกและเยาวชนทม ความเหมาะสมรวมกน การแสวงหาแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาเดกและเยาวชนในประชาคมอาเซยนรวมกน จะทาใหการแกไขปญหาเดกและเยาวชน ทกระทาผดมประสทธภาพมากยงขนและนาไปสความแขงแกรงของกลมประเทศประชาคมเศรษฐกจอาเซยนไดอยางแทจรง เนองจากเดกและเยาวชนคอผทเปนกาลงแรงงานในอนาคต ซงเปนปจจยการผลตทสาคญของระบบเศรษฐกจในประชาคมอาเซยน โดยเศรษฐกจของกลมประชาคมอาเซยนจะประสบความสาเรจไดยาก หากประชาคมอาเซยนยงคงเผชญกบปญหาเดกและเยาวชนททวความรนแรง

มากขน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

141

นตวทยาศาสตรไทย ในบรบทของประชาคมอาเซยน

นางสาวณฐธลกษณ ภกดณรงค นกนตวทยาศาสตรปฏบตการ

สถาบนนตวทยาศาสตร

ในปจจบน ประเทศไทยมความตนตวในการเตรยมความพรอมเพอ เขาสประชาคมอาเซยนมากขน ซงจะสงเกตไดจากขอมลขาวสารท เกยวของ กบประชาคมอาเซยนทสอมวลชนแขนงตาง ๆ ใหความสนใจและมการนาเสนออยางตอเนอง ทงยงมการดาเนนโครงการทเกยวของกบประชาคมอาเซยนทงทางตรงและทางออม รวมถงการผลกดนและสรางความตระหนกถงความสาคญและการเตรยมความพรอมเพอเขาสประชาคมอาเซยนใหกบขาราชการในหนวยงานตาง ๆ ซงแสดงใหเหนอยางชดเจนวารฐบาลไทยไดใหความสาคญกบการเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 เปนอยางมาก จากการทผเขยนไดรบทนรฐบาลสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง รนท 9 เพอฝกอบรมระยะสนภายใตหลกสตร การเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานของขาราชการผมผลสมฤทธสง ระหวางวนท 17 – 30 พฤศจกายน พ.ศ. 2556 ณ หนวยงานในประเทศไทยและประเทศกมพชา โดยมวตถประสงคเพอพฒนาทกษะทจาเปน สอดคลองกบภาระหนาทความรบผดชอบในการปฏบตงาน ในบรบทอาเซยนอยางเปนระบบและตอเนอง ตามกรอบการฝกอบรมและพฒนาสาหรบขาราชการในระบบขาราชการผมผลสมฤทธสง จงขอเสนอภาพรวมการเรยนรและแนวทางการประยกตใชสาหรบสวนราชการ ทไดรบจากการเรยนรดงกลาวขางตน จากการศกษาดงานหนวยงานในประเทศกมพชาในหลาย ๆ ดาน ไดแก ดานการคาและการลงทน ดานการเพมมลคาของผลตผลการเกษตร ดานบรการทางการแพทยและสาธารณสข ดานการพฒนาฝมอแรงงาน และดานสงคมและวฒนธรรม

ราชอาณาจกรกมพชา

142

พบวา จดเดนของประเทศกมพชาในประชาคมอาเซยน คอ โอกาสในดานการคา การลงทนกบประเทศสมาชกอาเซยน รฐบาลกมพชามนโยบายเปดกวางสาหรบธรกจและการลงทนจากตางชาตทกประเภท โดยเปนตลาดเพอนบานทสาคญสาหรบการคาการลงทนจากประเทศไทย สนคาทมศกยภาพในการสงออกของไทย คอ นามนสาเรจรป เครองดม นาตาลทราย เครองสาอาง สบ ผลตภณฑรกษาผว และปนซ เมนต ตามลาดบ ซงความตองการสนคาและบรการตาง ๆ มอยอยางตอเนอง ชาวกมพชานยมสนคาไทยมาก เนองจากสนคาไทยมคณภาพดและมรปแบบทสวยงาม ทาใหสนคาไทยเปนทรจกแพรหลายมากกวาสนคาจากประเทศจนและเวยดนาม ซงประเทศไทยคอนขางไดเปรยบประเทศคแขงเนองจากมพรมแดนตดกบประเทศกมพชาตลอดแนวดานภาคอสานตอนใตของไทยไปจนถงภาคตะวนออก สงผลดตอการขนสงสนคา และงาย ตอการกระจายสนคาไปยงเมองตาง ๆ นอกจากน ยงมนกธรกจไทยทเขาไปลงทน ในประเทศกมพชาเปนจานวนมาก ทาใหมการสงซอสนคาและวตถดบจากประเทศไทยเพอใชในภาคอตสาหกรรมเปนจานวนมาก สาหรบชองทางสนคาเกษตร ประเทศกมพชามสภาพภมประเทศและภมอากาศเหมาะแกการปลกพชเศรษฐกจ แตยงขาดผประกอบการทมทกษะและความพรอมในการผลตและแปรรปสนคาเกษตรเพอสงออก รฐบาลกมพชาจงสงเสรมใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนในธรกจเกษตรแปรรป เพอถายทอดความร ใหแกผประกอบการในประเทศ และสรางมลคาเพมใหแกสนคาเกษตรของกมพชา ขณะทผประกอบการไทยมความชานาญในการแปรรปสนคาเกษตรเปนอยางดและ ไดมาตรฐาน จงนบเปนโอกาสในการเขาไปลงทนธรกจดงกลาวในกมพชา ดานการบรการทางการแพทยและสาธารณสข ประเทศกมพชา มโรงพยาบาลขนาดกลาง และมศนยใหบรการตาง ๆ สาหรบใหความชวยเหลอผดอยโอกาส เชน ศนยชวยเหลอเดกพเศษทมความบกพรองทางการรบร หรอม ความบกพรองทางรางกาย เปนตน แตประชาชนชาวกมพชาสวนใหญยงขาดโอกาส ในการไดรบการบรการทางการแพทยและสาธารณสขทจาเปน เนองจากประชาชนม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

143

รายไดคอนขางนอย และรฐบาลกมพชาไมมนโยบายทชดเจนในการสนบสนน การสรางบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขอยางจรงจง นกศกษาแพทยชาวกมพชาสวนใหญเดนทางไปศกษายงประเทศเวยดนาม เกาหล และไทย แตกไมไดกลบมาประกอบอาชพในประเทศกมพชา เนองจากมรายไดนอยกวาเมอเทยบกบแพทยในประเทศอน ๆ ในภมภาคเดยวกน ทาใหภาคการบรการทางการแพทยและสาธารณสขของประเทศกมพชาขาดแคลนบคลากรทมศกยภาพในการตรวจวนจฉยและใหบรการ นอกจากน ประเทศกมพชายงไมไดรบการพฒนาในดานโครงสรางพนฐานอยางเพยงพออกดวย ดานการพฒนาฝมอแรงงาน ประเทศกมพชายงไมไดรบการพฒนาฝมอแรงงานเทาทควร ทาใหภาคอตสาหกรรมยงขาดแคลนแรงงานทมทกษะ นอกจากน แรงงานในประเทศกมพชายงมรายไดคอนขางนอยเมอเทยบกบประเทศอน ๆ ทาใหแรงงานสวนใหญเดนทางไปทางานในประเทศเพอนบานทงชองทางทถกกฎหมายและผดกฎหมายโดยเฉพาะในประเทศไทย ซงหากประเทศสมาชกสามารถเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนอยางเตมตวในอนาคตจะมการเคลอนยายแรงงานอยางเสร ในภมภาคอาเซยน และอาจทาใหเกดปญหาแรงงานตางดาว ปญหายาเสพตด ปญหาการคามนษย และนาไปสปญหาอาชญากรรมตาง ๆ ในประเทศไทย ดงนน ประเทศไทยควรมมาตรการเตรยมความพรอมในการจดทาระบบฐานขอมลและการตดตามตรวจสอบแรงงานตางดาวอยางมประสทธภาพเพอรองรบปญหาดงกลาวดวย ดานสงคมและวฒนธรรม ชาวกมพชามขนบธรรมเนยมประเพณ ศาสนา ภาษา และรปแบบการดารงชวตทคลายคลงกบชาวไทย ซงมความสมพนธในระดบประชาชนโดยเฉพาะประชาชนบรเวณแนวชายแดนทใกลชด ทงน ในชวงทศวรรษท 1970 -1990 ภายในประเทศกมพชาเกดความขดแยงทางการเมอง และ การแทรกแซงจากภายนอกนาไปสการแตกแยกเปนฝกเปนฝาย โดยเฉพาะอยางยงการลมตายไปของประชาชนนบลานคนในชวงระยะเวลาเพยง 3 ป ทระบอบเขมรแดงไดปกครองดนแดนน ทาใหรฐบาลกมพชาจาเปนตองใหความสาคญกบการกาหนดนโยบายในการบรหารและพฒนาประเทศอยางชดเจน เรงฟนฟและปรบปรง

ราชอาณาจกรกมพชา

144

โครงสรางพนฐานตางๆ ภายในประเทศ ปรบปรงคณภาพชวตของประชาชน รวมทงพฒนาศกยภาพของบคลากรในแตละดานอยางครอบคลมและทวถงอกดวย

แนวทางการประยกตใชส าหรบสวนราชการ ลกษณะงานของสถาบนนตวทยาศาสตรทเกยวของกบประชาคมอาเซยน คอ งานภารกจในประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community - APSC) ซงมจดยนรวมกนในหลายดานเพอสรางฐานทมนคงสาหรบสนตภาพและเสถยรภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงสถาบนนตวทยาศาสตรควรมการเตรยมความพรอมเพอกาวเขาสประชาคมอาเซยนในดาน ตาง ๆ ไดแก 1. สงเสรมและพฒนาความรวมมอระหวางประเทศ เพอกระชบความสมพนธอนดระหวางหนวยงานททาหนาทดานนตวทยาศาสตรในประเทศไทยและประเทศตาง ๆ พฒนาและแลกเปลยนองคความรและทกษะของผตรวจพสจน และสรางความรวมมอทางวชาการระหวางประเทศสมาชก 2. สรางมาตรฐานการปฏบตงานทางนตวทยาศาสตรทเทากนในอาเซยน ตลอดจนรวมกนบรณาการการยกระดบคณภาพดานนตวทยาศาสตรสความเปนสากล 3. มสวนรวมในการผลกดนกฎหมาย และเตรยมความพรอมในการจดทาฐานขอมลประชากรแหงชาต (สารพนธกรรม ลายพมพนวมอ และเอกลกษณบคคลอน ๆ) เพอเตรยมความพรอมในการสนบสนนภารกจของกระทรวงยตธรรม ตอประชาคมอาเซยนในอนาคต ไดแก การบรหารจดการภยพบต และอาชญากรรมขามชาต เชน การคายาเสพตด การคามนษย และการฟอกเงน เปนตน ทงน การทจะสามารถใชประโยชนจากฐานขอมลได อยางเตมทนน จาเปนจะตอง มกฎหมายรองรบและจดทางบประมาณในการจดทาระบบฐานขอมลดงกลาว ซงจะตองผลกดนใหเปนวาระแหงชาตตอไป 4. เตรยมความพรอมและสนบสนนภารกจทมความเกยวของในดานสทธมนษยชน (Human Rights) ซงเปนประเดนทประชาคมการเมองและความมนคง

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

145

อาเซยนใหความสาคญเปนอยางยง ไมวาจะเปนการตรวจพสจนคนสญชาตเพอ ใหไดรบสทธและเสรภาพขนพนฐานตามกฎหมาย การคมครองสทธเดกและสตร ในกรณลวงละเมดทางเพศ เปนตน เพอใหสอดรบกบความจาเปนดานความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอยและความปลอดภยของสาธารณะ การสาธารณสข ศลธรรมอนดของประชาชน รวมทงสวสดการทวไปของประชาชนในสงคมประชาธปไตย 5. ผลกดนการจดทาฐานขอมลแรงงานตางดาวในอนาคต (สารพนธกรรม ลายพมพนวมอ และเอกลกษณบคคลอน ๆ) โดยเปนกลไกของกระทรวงยตธรรมเพอบรณาการดานความรและการปฏบตงานรวมกบกระทรวงแรงงาน กระทรวงการตางประเทศ และหนวยงานภาครฐอน ๆ ในปจจบน ปญหาการกออาชญากรรมโดยแรงงานตางดาวมอตราสงขนแมวายงไมมการเคลอนยายแรงงานอยางเสรในภมภาคอาเซยน ดงนน เพอเตรยมความพรอมในการจดการปญหาอาชญากรรมทอาจจะเกดขน การจดทาฐานขอมลแรงงานตางดาวตงแตเดนทางเขามาในประเทศไทย จงเปนอกโครงการหนงทจะชวยปองกน และแกไขปญหาอาชญากรรมทอาจ จะเกดขนได 6. มการกาหนดแผนการดาเนนงาน และกรอบระยะเวลาการดาเนนงานขององคกรอยางชดเจน ท ง ในระดบองคกรและหนวยงานยอย พรอมท ง มการประชาสมพนธ เพอใหบคลากรทงองคกรมองเหนเปาหมายรวมกน 7. พฒนาประสทธภาพการใหบรการประชาชนอยางรวดเรวและทวถง พรอมทงดาเนนการวดความพงพอใจจากผรบบรการอยางตอเนอง เพอปรบปรงและพฒนากระบวนการทางานอยางครอบคลมและตอเนองตามระบบคณภาพ 8. สรางความตระหนกในการกาวเขาสประชาคมอาเซยนของบคลากร ในสถาบนนตวทยาศาสตร เพอสงเสรมการมสวนรวมของบคลากร 9. มการประชาสมพนธหนวยงานผานสอตาง ๆ อยางทวถง เพอเพมโอกาสในการรบรขอมลทางดานนตวทยาศาสตรและกระบวนการยตธรรมใหแกประชาชน ทาใหประชาชนมความรความเขาใจ รจกการปองกนเหตการณตาง ๆ ซงจะสามารถลดความสญเสยตอชวต รางกาย และทรพยสน รวมทงไดเขาถง และ

ราชอาณาจกรกมพชา

146

มสวนรวมในกระบวนการยตธรรมมากยงขน นอกจากน ยงเปนการเผยแพรประชาสมพนธบทบาท หนาท และผลการดาเนนงานของหนวยงานอกทางหนง อนจะนามาซงความรวมมอกบหนวยงานตาง ๆ ในรปแบบทหลากหลายดวย 10. การพฒนาบคลากรของสถาบนนตวทยาศาสตรใหมความพรอมทงความรและทกษะเฉพาะทาง ความรดานระบบมาตรฐานสากล และทกษะภาษาองกฤษ 10.1 การพฒนาความรและทกษะเฉพาะทาง เนองจากพยานหลกฐานทางนตวทยาศาสตรมความสาคญเปนอยางมาก ผตรวจพสจนทางนตวทยาศาสตรจงตองมความรความสามารถ ไดรบการพฒนาทกษะเฉพาะทาง และมการทดสอบศกยภาพผตรวจพสจนอยางตอเนอง ดงนน จงมความจาเปนอยางยงทจะตองมการพฒนาองคความรทางนตวทยาศาสตรใหกบบคลากรผปฏบตงานเพอสรางความเชยวชาญในสายงาน 10.2 การพฒนาความรดานระบบมาตรฐานสากล งานนตวทยาศาสตรถอเปนกลไกหนงในกระบวนการยตธรรมซงสามารถอานวยความยตธรรมใหกบประชาชน ดงนน การพฒนาระบบงานการตรวจพสจนอยางมมาตรฐานสากลจงมความสาคญเปนอยางยง ทจะชวยใหกระบวนการตรวจพสจนทางนตวทยาศาสตรเปนทยอมรบในกระบวนการยตธรรม และสราง ความนาเชอมนใหกบประชาชนมากยงขน 10.3 การพฒนาทกษะการใชภาษาองกฤษ สงเสรมการพฒนาทกษะการใชภาษาองกฤษของบคลากรสถาบนนตวทยาศาสตร เพอใหบคลากรสถาบนนตวทยาศาสตรมความพรอม สามารถ ฟง พด อาน เขยนภาษาองกฤษ ในระดบทสามารถแลกเปลยนความร เพอการพฒนากระบวนการ และเทคนคการตรวจพสจนใหม ๆ ระหวางประเทศสมาชกอาเซยนได

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

147

แรงงานกมพชากบการขบเคลอนเศรษฐกจไทย

นางสาวสธกานท พนววฒน นกวชาการแรงงานปฏบตการ

กรมการจดหางาน

การดาเนนชวตของคนไทยในปจจบนน ไมอาจจะปฏเสธไดเลยวาเมอเราเดนทางไปทองเทยว จบจายใชสอย หรอรบประทานอาหารในทตาง ๆ เรามกจะพบ ผใหบรการหรอลกจางตามสถานทนน ๆ เปนแรงงานตางดาวสบเนองจากสาเนยง ของภาษาไทยทใช และทาใหรสกไดวามแรงงานตางดาวอยรวมกบเราจานวนมาก ยงยทธ แฉลมวงษ (2553, น.16) กลาววา “ประเทศไทยเปดใหมแรงงานตางดาวอพยพเขามาประกอบอาชพเปนเวลาชานานแลว จนบางกลม เชน คนจน และคนแขกไดอาศยอยเปนเวลานบชวอายคนจนไดรบสญชาตไทยในทสด ในยคปจจบนผลพวงจากการขยายตวทางเศรษฐกจเพอการสงออกทาใหแรงงานในตลาด ทไมเปนทางการเลอกทจะไปทางานในตลาดทเปนทางการมากขน เชน แรงงาน ทเคยทางานในภาคการเกษตรไมนยมเลอกทจะทางานในสาขานเพราะไดรบคาตอบแทนนอยและมความยากลาบากในการทางาน จงเปลยนไปทางาน ในภาคอตสาหกรรมและบรการเพมขน จนกระทงเกดปญหาการขาดแคลนแรงงานระดบลางทใชในภาคการเกษตร ขณะเดยวกนกขาดแคลนแรงงานมฝมอซงประเทศไทยไมสามารถจะเพมจานวนและคณภาพไดทนกบความตองการ ดวยเหตน จงมผประกอบการจานวนหนงตองจางแรงงานตางดาวเขามาทางานในสาขาทขาดแคลนแรงงานไทย จนกระทงในระยะหลงมกลมผประกอบการในสาขาตาง ๆ ไดมความตองการจางแรงงานตางดาวเพมขนเรอย ๆ จนหลายฝายเกรงวาการจางแรงงานตางดาวจานวนมาก ๆ อาจจะสงผลกระทบทางลบตอประเทศไทยและคนไทยได” ดวยปญหาการขาดแคลนแรงงานและการเขามาทางานของแรงงานตางดาวนเอง ประเทศไทยจงไดกาหนดนโยบายและมหนวยงานทบรหารจดการแรงงาน

ราชอาณาจกรกมพชา

148

ตางดาวอยางตอเนองมาเปนระยะเวลานาน จนกระทงปจจบน กรมการจดหางาน (สงกดกระทรวงแรงงาน) เปนหนวยงานหลกซงมอานาจหนาทหนงในการดาเนนการตามกฎหมายวาดวยการทางานของคนตางดาว (พระราชบญญตการทางานของคนตางดาว พ.ศ. 2551) และมพนธกจในการจดระบบการทางานของคนตางดาว ไดมการแบงสวนราชการจดตงสานกบรหารแรงงานตางดาวขนเพอทาหนาท ดงน 1. เสนอแนะนโยบาย พฒนาระบบ รปแบบการอนญาตและผอนผน การทางานของคนตางดาว รวมทงกาหนดแนวทางการเจรจาเปดเสรการคาบรการวาดวยการเคลอนยายบคลากรตางชาตเขามาประกอบอาชพหรอวชาชพดานบรการ ในประเทศ 2. พจารณาอนญาตการทางานของคนตางดาวทงทเขาเมองอยางถกตองตามกฎหมายและหลบหนเขาเมอง 3. จดทาทะเบยนคนตางดาวและเครอขายสารสนเทศ แรงงานตางดาว ทขออนญาตทางาน 4. ควบคม ดแล และตรวจสอบการทางานของคนตางดาวใหเปนไปตามกฎหมาย 5. ดาเนนการเกยวกบงานเลขานการของคณะกรรมการบรหารงานแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง คณะกรรมการพจารณาการทางานของคนตางดาว คณะกรรมการพจารณาการดาเนนงานขององคการเอกชนตางประเทศ ฯลฯ นโยบายแรงงานตางดาวของไทย เปนนโยบายทมงบรหารจดการปญหาแรงงานตางดาวทอาศยอยในประเทศไทยและทางานโดยผดกฎหมาย ดวยการผอนผนใหแรงงานเหลานพานกอยไดเปนการชวคราว และสามารถทางานไดในกจการ ทแรงงานไทยไมตองการทา นโยบายดงกลาวใชวธการจดทะเบยนแรงงานตางดาว แลวออกใบอนญาตทางานใหเปนเวลา 1-2 ป และใชมตคณะรฐมนตรเปนกลไกทางกฎหมายสาหรบการกาหนดนโยบาย มหนวยงานหลายฝายรวมบรหารจดการตามนโยบายน (สภางค จนทวานช, 2553, น.43) ซงหลงจากมการขยายระยะเวลาใหแรงงานตางดาวทหลบหนเขาเมองมาขนทะเบยนเพอพสจนสญชาตหลายครง

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

149

ในทายทสด คณะรฐมนตรไดมมตวาหลงจากวนท 14 ธนวาคม 2555 จะไมมการขยายระยะเวลาการพสจนสญชาตอก และใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการปราบปรามจบกมและสงตวแรงงานตางดาวทลกลอบทางานกลบออกนอกราชอาณาจกรอยางเขมงวด แตไดมมตเพมเตมเมอวนท 15 มกราคม 2556 ผอนผนใหแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองสญชาตพมา ลาว และกมพชา ทลกลอบทางานอยกบนายจางในประเทศไทยอยแลวรวมทงบตรทอายไมเกน 15 ป อยในราชอาณาจกรเปนกรณพเศษเปนเวลา 120 วน และมมตเมอวนท 9 เมษายน 2556 ขยายระยะเวลาออกไปอก 120 วน เพอดาเนนการใหถกตองตามกฎหมาย มขนตอนหลก ดงน 1. ใหนายจ างของแรงงานต างดาวกลมด งกล าวมายนแบบแจ ง ความตองการจางแรงงานตางดาว 2. สงบญชรายชอแรงงานตางดาวสญชาตพมา ลาว กมพชา ใหประเทศตนทางตรวจสอบและรบรอง 3. กรมการจดหางานตงศนยบรการเบดเสรจเพอใหบรการออกหนงสอเดนทางชวคราว/ตรวจลงตราวซา/ยนคาขอรบใบอนญาตทางาน ซงฝายคณะกรรมการบรหารแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง (กบร.) สานกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน ไดสรปสภาพปญหา หลงจากดาเนนการตามกระบวนการดงกลาวขางตน แสดงไดดงตาราง

การด าเนนการ รวม สญชาต (แรงงาน)

พมา ลาว กมพชา 1. นายจางยนคารองขอจางแรงงานตางดาว

651,143 462,162 66,082 122,899

2. สงแบบฯใหประเทศตนทางรบรอง

651,143 462,162 66,082 122,899

3 . ประ เทศตนทางรบรองเอกสารแลว

480,386 462,162 6,473 11,751

ราชอาณาจกรกมพชา

150

การด าเนนการ รวม สญชาต (แรงงาน)

พมา ลาว กมพชา 4. แรงงานทไดรบการปรบ เปล ยนสถานะแ ล ะ ไ ด ร บ อ น ญ า ตทางาน

382,071 371,014 3,202 7,855

5. แรงงานทยงไมไดรบการตรวจลงตรา

269,072 91,148 62,880 115,044

กบร. ชแจงวาเนองจากทางการลาวและกมพชาไมใหความรวมมอ ในการดาเนนการออกเอกสารใหกบแรงงานตางดาว จงทาใหยงคงมแรงงานตางดาวอกจานวน 269,072 คน (รวมพมาดวย) ทไมสามารถเขาสระบบการจางงานทถกตองได ซงภายหลงวนท 11 สงหาคม 2556 แรงงานตางดาวจานวนนจะหมดสทธ อยในราชอาณาจกรเพราะสนสดระยะเวลาการผอนผน และจะตองถกจบกมดาเนนคดและผลกดนสงกลบ ซงจะกอใหเกดปญหาการขาดแคลนแรงงานและสรางปญหาใหกบนายจางทไดยนบญชแรงงานตางดาวไวแลว จะไมสามารถนาแรงงานตางดาวเขาสระบบการจางทถกตองได ดงนนจงจาเปนตองมการจดระบบแรงงานตางดาวทไดยนบญชรายชอไวแลวใหไดรบการจางงานทถกตองตอไป เพอแกไขปญหาแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองและบรรเทาปญหาการขาดแคลนแรงงานใหกบนายจาง รวมทงเพอใหสามารถตรวจสอบไดงาย ฯลฯ จากการศกษาผลการผอนผนแรงงานตางดาว 3 สญชาต ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 มกราคม 2556 และวนท 9 เมษายน 2556 ดงตารางขางตน ผเขยนพบขอสงเกตทนาสนใจวาเหตใดราชอาณาจกรกมพชาจงมอตรา การรบรองเอกสารตาทสดในบรรดา 3 ประเทศ เมอเปรยบเทยบสดสวนระหวางจานวนแบบคารองทยนใหประเทศตนทางรบรองกบจานวนแบบคารองทประเทศ ตนทางรบรองเอกสารแลว จนเมอไดเดนทางไปราชอาณาจกรกมพชา ในหลกสตร

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

151

Capacity Enhancement Program in Supporting High Performance and Potential System (HiPPS) ระหวางวนท 26-30 พฤศจกายน 2556 และไดรบฟงการบรรยายจาก H.E. Mrs. Chou Bun Eng, Secretary of States, Ministry of Interior, Chair of NCS/STSLS เกยวกบสถานการณการอพยพยายถนของประชาชนกมพชาเขาไปทางานยงประเทศเพอนบานรวมถงประเทศไทย โดยสรปวา รฐบาลของราชอาณาจกรกมพชาเองไมไดมความยนดในการจดสงประชาชนของตนไปเปนแรงงานระดบลางในประเทศตาง ๆ ถงแมวาจะไดรบรายไดจานวนมากกวา การทางานอยภายในประเทศตนเอง แตการทางานระดบลางสวนใหญเปนงาน ทตองใชกาลงแรงงานและสภาพรางกายของผใชแรงงานจะเสอมถอยลงไปตามระยะเวลามากนอยในการใชแรงงานนน และสดทายราชอาณาจกรกมพชากจะตองรองรบประชาชนทมสขภาพออนแอกลบประเทศของตนเมอสญญาการจางงานสนสดลง ผเขยนจงเขาใจเหตผลหนงในหลายเหตผลทอาจเปนสาเหตใหเกดความลาชาของรฐบาลกมพชาในการออกเอกสารแสดงสถานะสญชาตใหกบประชาชนของตน นอกจากนน H.E. Mrs. Chou Bun Eng ยงกลาวถงมมมองและทศนคตของประเทศเพอนบานมตอประเทศกมพชาวา ทศนคตเหลานนไมอาจนามาตดสนวธการทางานของรฐบาลกมพชาได เนองจากประวตศาสตรของแตละประเทศแตกตางกน และยงกลาวถงความทาทายในดานตาง ๆ ของรฐบาลกมพชารวมถงการเพมความรวมมอ กบหนสวน รฐบาลและองคกรอสระของประเทศผรบและผสงดวย ผลการสารวจและสงเกตลกษณะวถชวตของประชาชนชาวกมพชาชวงสน ๆ ทผเขยนไดเดนทางไปศกษานน พบวาถงแมจะเปนเมองหลวงของประเทศกตาม แตชวตความเปนอยของผคนสวนใหญไมไดสะดวกสบายมากนก และมความเปนไปไดสงทจะมการอพยพยายถนฐานมาทางานในประเทศเพอนบานเพอสรางรายไดสงกลบไปใหครอบครว ในทานองเดยวกนกบประเทศไทยทมความตองการแรงงานจานวนมากในภาคธรกจสาขาทขาดแคลน ซ งแรงงานยงเปนความจาเปนอยางย ง ในการขบเคลอนเศรษฐกจ ตราบใดทประเทศไทยยงไมสามารถพฒนาจนกาวใหพนจากประเภทธรกจอตสาหกรรมทใชแรงงานอยางเขมขนได ทงน หนวยงานภาครฐ

ราชอาณาจกรกมพชา

152

ทเกยวของตองปรบปรงแนวทางการบรหารจดการแรงงานตอไป อาท การเพม ความรวมมอระหวางรฐบาลและองคกรอสระของประเทศผรบและผสง ดงเชนท H.E. Mrs. Chou Bun Eng กลาว เพอใหเกดความสมดลทงในดานการคมครองสทธ

ของแรงงานโยกยายถนฐาน ความตองการแรงงาน ความมนคง ฯลฯ

เอกสารอางอง 1. ยงยทธ แฉลมวงษ. (2553). ตนทนและผลไดของแรงงานตางชาตในประเทศไทย. ในการสรางความตระหนกในการคมครองสทธแรงงานตางดาว (หนา 15-41). กระทรวงแรงงาน IOM และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยความรวมมอกบ ศนยศกษาเพอการยายถนเอเชย. 2. สภางค จนทวานช. (2553). นโยบายและการจดการแรงงานตางชาตในประเทศไทย. ใน การสรางความตระหนกในการคมครองสทธแรงงานตางดาว (หนา 42-70). กระทรวงแรงงาน IOM และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยความรวมมอกบ ศนยศกษาเพอการยายถนเอเชย. 3. แนวทางการจดระบบแรงงานตางดาวสญชาตพมา ลาว กมพชา ทนายจางยนบญชรายชอไวแลวตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 มกราคม 2556 แตยงไมไดรบการรบรองสถานะจากประเทศตนทาง โดยฝายคณะกรรมการบรหารแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง (กบร.) สานกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

153

มองราชอาณาจกรกมพชาผานการจดการดานแรงงาน เพอการพฒนาประเทศไทยตอการเขารวมเปนประชาคมอาเซยนในป 2558

นายณฐชยวศ สงวนไชยกฤษณ นกวชาการแรงงานชานาญการ

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน

การฝกอบรมของผเขารวมโครงการขาราชการผมผลสมฤทธสงรนท 9 ประกอบดวย การเขารวมการอบรมในหวขอตาง ๆ ประกอบดวย การอบรม 7 ลกษณะนสยของผมผลสมฤทธสง การแกไขปญหาและการตดสนใจอยางเปนระบบ การเขยนและการนาเสนอโครงการ การรวมประชมในการอภปรายความกาวหนา ปญหา อปสรรคและสงทตองการดาเนนการของประเทศไทยตอการเขารวมประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป 2558 และการศกษาดงานของประเทศเพอนบานทจะรวมเปนสมาชกอาเซยน 3 ประเทศ อนไดแก ราชอาณาจกรกมพชา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม ซงการดศกษาดงานจะเปน การแบงผเขารวมอบรมออกเปน 3 กลม เพอไปศกษาดงานในแตละประเทศ สาหรบผเขารบการฝกอบรมไดเขารวมการฝกอบรมและการประชมตามหวขอดงกลาวขางตน ซงประโยชนทไดรบจากการศกษาดงาน คอ การนาความร ทไดมาถายทอดใหกบบคลากรในหนวยงาน ในลกษณะของ Knowledge Management: KM เพอใหบคลากรในหนวยงานไดรบการถายทอดขอมลจากหวขอทมการฝกอบรม รวมทงการนาความรทไดมาประยกตใชการทางานเพอพฒนาหนวยงานตอไป สวนขอมลการศกษาดงานทผ เขารบ การฝกอบรมไดรบมอบหมายนน อยในกลมทไปศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา ขอมลทดงานไดแก การพฒนาดานเศรษฐกจของราชอาณาจกรกมพชา โครงการการบรหารและการกระจายอานาจทางการปกครอง ระบบการบรหารทางสาธารณสข และการจดการดานแรงงานโดยเฉพาะแรงงานอพยพหรอแรงงานเคลอนยายระหวาง

ราชอาณาจกรกมพชา

154

ประเทศ บทความนจะมงเนนในสวนการปญหาและผลกระทบทางดานแรงงาน และแนวทางในการจดการแรงงานอพยพระหวางไทย – กมพชา เพอการพฒนาในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยบทความนจะแบงออกเปน 3 สวน คอ บทนา ทกลาวถงประวตของราชอาณาจกรกมพชาโดยคราว ปญหาและความทาทาย ในการจดการดานแรงงานอพยพของราชอาณาจกรกมพชา และแนวทางในการพฒนาความรวมมอในการจดการปญหาแรงงานอพยพ

ขอมลทวไป ราชอาณาจกรกมพชาหรออาณาจกรเขมรเดม เปนประเทศทม ความประวตศาสตรยาวนาน มทงความรงเรองอยางมากโดยเฉพาะในสมยของ พระเจาชยวรมนท 7 (พ.ศ. 1724) การตกอยภายใตการปกครองของฝรงเศส มวกฤตทางดานการเมองการฆาลางเผาพนธชวงป ค .ศ. 1975 – 1979 อนเปนผลใหประชากรภายในประเทศ เปนผลใหประชากรของราชอาณาจกรกมพชามจานวนลดลงเกอบ 3 ลานคน แตอยางไรกตามราชอาณาจกรกมพชาเปนหนงในประเทศสมาชกอาเซยนทมศกยภาพสงในการแขงขนทางเศรษฐกจ คอเปนประเทศอนดบ ท 11 ของโลกทมการเตบโตทางดานเศรษฐกจเรวทสดในชวงสบปทผานมา ในอนดบท 5 ของกลมประเทศกาลงพฒนาทสามารถบรรลวตถประสงค 8 ประการของ Millennium Development Goals: MDGs อนไดแก 1) การกาจดความหวโหยและความยากจน 2) ใหประชากรมการศกษาระดบพนฐาน 3) สนบสนนความเทาเทยมทางเพศหรอสงเสรมสทธของสตร 4) ลดอตราการตายในเดก 5) มการพฒนาทางดานสขภาพจต 6) การตอตานการตดเชอเอชไอว มาลาเรย และโรคอนๆ 7) คานงถงการดารงไวซงสงแวดลอมอยางยงยนและ 8) มสวนรวมตอการการพฒนาของสงคมโลก และยงจดใหอย ในลาดบท 1 ของประเทศในเอเ ชยแปซฟกทมความกาวหนาในการพฒนาตวชวดทางดานสงคม (Social Indicators)1

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

155

ประเดนทเกยวของกบแรงงานทมผลตอการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของราชอาณาจกรกมพชา แมวาราชอาณาจกรกมพชาจะมการพฒนาเศรษฐกจอยางกาวกระโดด แตอยางไรกตามรฐบาลของราชอาณาจกรกมพชายงคงตองมการจดการกบประเดนความทาทายในหลายประเดน ในทนจะขอเสนอเฉพาะประเดนท เกยวของ กบการจดการดานแรงงานของราชอาณาจกรกมพชาทมผลตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

1) การพฒนาทรพยากรมนษย สบเนองจากปญหาทางการเมองและฆาลางเผาพนธในชวงป ค.ศ. 1975 – 1979 เปนผลใหประชากรโดยรวมของประเทศซงรวมถงชนชนทมการศกษาลดลงอยางมาก อกทงชวงเวลาดงกลาวราชอาณาจกรกมพชาดาเนนนโยบายปดประเทศ เปนผลใหการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม สาธารณสข การศกษา ฯลฯ หยดชะงก หลงผานพนชวงเวลาดงกลาว จานวนประชากรของราชอาณาจกรกมพชา มการเพมขนอยางมาก แตผลของการหยดชะงกของการพฒนาดานตางๆ ทาใหประเทศขาดเงนทน ขาดทรพยากรบคคลทงภาครฐและภาคเอกชนในการบรหารจดการพฒนาประเทศ จานวนประชากรทเพมขนประกอบกบการขาดระบบจดการทรพยากรบคคลทดในขณะทราชอาณาจกรกมพชามการพฒนาเศรษฐกจอยางกาวกระโดด ทาใหจานวนประชากรทเพมขนภายหลงเกดวกฤตทางการเมองทาใหมแรงงานจานวนมากทตางตองดนรนเพอความอยรอด เปนผลใหเกดการเคลอนยายแรงงานไปยงประเทศใกลเคยงทงถกและไมถกตองตามกฎหมาย เพอหาโอกาสทด ขนสาหรบ การดารงชวต ซงแรงงานทเคลอนยายสวนใหญเปนแรงงานหนมสาวทมกาลง ในการทางาน แตเปนแรงงานทมศกยภาพตา (แรงงานไรฝมอ) ทเปนผลมาจากขาดตนทนในการพฒนาทรพยากรบคคล เชน การพฒนาทกษะดานฝมอแรงงาน และการศกษา ฯลฯ

ราชอาณาจกรกมพชา

156

2) ผลกระทบจากการเคลอนยายแรงงาน ผลจากการขาดตนทนในการพฒนาเศรษฐกจ รฐบาลของราชอาณาจกรกมพชาจงอาศยการกเงนจากหลายแหลง เชน ธนาคารเพอการพฒนาเอเชย (Asian Development Bank: ADB) ธนาคารโลก (World Bank) และขอความชวยเหลอทางการเงนจากองคกรตางๆ ในการสนบสนนทางดานการเงนเพอการพฒนาประเทศ สงผลใหราชอาณาจกรกมพชามการพฒนาทางเศรษฐกจอยางรวดเรว ทาใหคาครองชพสงขน แตจานวนงานทเกดขนยงไมสามารถรองรบแรงงานใหมทเกดขนอยางรวดเรวในแตละปได ดวยเหตนจงเกดการเคลอนยายแรงงานระหวางประเทศขน ผลกระทบทเกดขนเกดจากการเคลอนยายโดยเฉพาะแรงงานทอยในวยหนมสาว บางคนมบตรแตไมสามารถเลยงดบตรได สวนใหญจะฝากหรอทงไวกบบดามารดา หรอญาตทาใหเดกทอยในวยเจรญเตบโตขาดความใกลชดกบบดามารดา หรอบางรายอาจไมไดรบความเอาใจใส แรงงานบางสวนตดสนใจทงลกเพอเรมตนชวตใหมในประเทศปลายทาง เปนผลใหเดกรนใหมทเกดขนในราชอาณาจกรกมพชาอยในสภาพคลายครอบครวแตกแยก ซงหากรฐบาลของราชอาณาจกรกมพชาละเลยดานการสงเสรมดานคณภาพชวตอนเนองมาจากขาดทรพยากรทงเงนและบคลากรในการดแลคณภาพชวตของประชาชน และเรงการพฒนาเศรษฐกจมากจนเกนไป รฐบาลของราชอาณาจกรกมพชาอาจตองประสบกบปญหาเกยวกบประชากรในอนาคต ในมมมองของทศนคตตอการดาเนนชวต วฒนธรรมทางสงคม ฯลฯ

3) ปญหาการจดการแรงงานระหวางประเทศ ราชอาณาจกรกมพชายงขาดซงการจดการดานแรงงานทด และหาก ไมประสานความรวมมอ และไดรบความรวมมอดานการจดการแรงงานกบประเทศปลายทางทดแลว การจดการดานแรงงานอพยพ จะเปนปญหาทมความยงยาก และซบซอนในอนาคต ซงสงผลทไมพงประสงคหลายประการ เชน ปญหาดานความมนคงของประเทศ โดยประเทศตนทาง (ราชอาณาจกรกมพชา) เองจะขาดความมนคงดานทรพยากรมนษย ในขณะทประเทศปลายทางจะเกดปญหาดานการจดการแรงงานตาง

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

157

ดาว โดยเฉพาะปญหาการตงถนฐานของแรงงานทเขามาอยางไมถกกฎหมาย ปญหาดานความมนคง กรณทไมสามารถระบชอ ทอย ของแรงงานจากประเทศตนทางไดอยางชดเจน จะสงผลใหเกดปญหากรณการเกดอาชญากรรม เพราะจะไมสามารถระบขอมลผกระทาผดได อกทงยงมปญหาในการผลกดนออกนอกประเทศอกดวย นอกจากนการไรซงการจดการเคลอนยายแรงงานทด เมอมการเคลอนยายแรงงานระหวางประเทศจานวนมากในคราวเดยวกน จะสงผลกระทบทงประเทศตนทางและปลายทาง คอประเทศตนทางจะเกดการแกงแยงดานแรงงาน สวนประเทศปลายทางจะขาดซงแรงงานในการดาเนนการ

แนวทางความรวมมอในการด าเนนทางดานการจดการของแรงงานอพยพไทย – กมพชา เนองจากปญหาทเกดจากแรงงานอพยพมความเกยวของทงสามเสาหลกของอาเซยน คอ ดานเศรษฐกจความมนคง สงคมและวฒนธรรม เพอใหการจดการมผลอยางชดเจนในการดาเนนการ ราชอาณาจกรกมพชาและไทย หรอระหวางประเทศสมาชกอนทมแรงงานอพยพ จาเปนตองมการประสานความรวมมออยางจรงจง ในการจดการปญหาดงกลาว และยงตองอาศยความรวมมอจากองคกรในหลาย ภาคสวนในการแกไข และปองกนปญหาทจะเปนผลกระทบในอนาคต สงทประเทศไทยสามารถควรใหความรวมมอในการจดการแรงงานอพยพระหวางประเทศสาหรบกรณแรงงานอพยพของราชอาณาจกรกมพชา ไดแก

1) การผสานความรวมมอในการจดการแรงงานอพยพระหวางรฐตอรฐ การจดการแรงงานอพยพไมสามารถอาศยประเทศตนทางเพยงอยางเดยวในการจดการปญหาดงกลาวได ราชอาณาจกรกมพชาเองเคยมความพยายามในการจดการปญหาแรงงานอพยพโดยการขนทะเบยนแรงงาน แตมขอจากดตางๆ เชน มจานวนแรงงานทตองการอพยพไปทางานในตางประเทศจานวนมาก ขนตอนยงยากและไมตอบสนองความตองการของแรงงานทตองการไปทางานในระยะสน ประกอบกบบคลากรภาครฐของราชอาณาจกรกมพชาไมเพยงพอ เปนตน เปนผลใหการจดการ

ราชอาณาจกรกมพชา

158

แรงงานอพยพไมสมบรณ และเกดระบบนายหนาในการพาแรงงานขามชาตอยางผดกฎหมาย จนเกดเปนตลาดมดดานแรงงาน และปญหาการคามนษยในทสด เพอปองกนและลดผลกระทบจากปญหาดงกลาว รฐบาลไทยตองรวมมอกบรฐบาลของราชอาณาจกรกมพชาในการผลกดนใหเกดการขนทะเบยนแรงงาน โดยมวตถประสงคเพอระบรายละเอยดสวนบคคลเกยวกบแรงงาน เชน ชอ-นามสกล จรง ทอย และบคคลทสามารถอางองในราชอาณาจกรกมพชา กอนทจะขนทะเบยน ในประเทศไทยเพอนาแรงงานตางดาวมาทางานในประเทศไทย โดยการดาเนนการอาจดาเนนการในลกษณะของการจดตงหนวยขนทะเบยนแรงงานของราชอาณาจกรกมพชาบรเวณชายแดนระหวางประเทศ โดยใหผมอานาจของราชอาณาจกรกมพชาสามารถดาเนนการขนทะเบยนแรงงานอพยพเพอเปนการอานวยความสะดวกใหกบแรงงานอพยพ หรออาจจดตงหนวยงานขนทะเบยนแรงงายอพยพของราชอาณาจกรกมพชาโดยเชญผมอานาจของราชอาณาจกรกมพชามาอานวยความสะดวกในการขนทะเบยนในประเทศไทยผานทางระบบอเลกทรอนกสของราชอาณาจกรกมพชากได ในกรณทพบวาแรงงานตางดาวทปฏบตงานอยไมไดเขาประเทศอยางถกตองตามกฎหมาย การด า เนนการ ในส วนน อาจ เพ มแรงจ ง ใจ ในการข นทะ เบ ยน โดยการใหนายจาง (ทมเอกสารอางอง) เปนผนาลกจางมาขนทะเบยนโดยไมเสยคาใชจาย โดยลกจางทนามาขนทะเบยนตองเปนผทไมมความผดฐานหลบหนเขาเมองอยางผดกฎหมาย การขนทะเบยนจะตองขนทะเบยนพรอมกนทงสองฝาย คอ ทงประเทศตนทาง (ราชอาณาจกรกมพชา) และประเทศปลายทาง (ไทย) ทงนการขนทะเบยนใบอนญาตทางานของประเทศไทยอาจตองมการกาหนดระยะเวลาการทางานทชดเจนแนนอน ซงหากพนระยะเวลาทกาหนด แรงงานตางดาวจะตองกลบไปประเทศตนทาง หรอตองตอใบอนญาตทางานใหมกอน จงจะสามารถทางานตอ ในประเทศไทยได

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

159

2) รวมด าเนนการสงเสรมการพฒนาศกยภาพแรงงานระหวางไทย – กมพชา แมวาแรงงานของราชอาณาจกรกมพชาจะมปรมาณมากและอยในวยหนมสาว แตโดยมากเปนแรงงานไรฝมอ การพฒนาศกยภาพและฝมอแรงงานรวมกนระหวาง ไทย – กมพชา จะเปนผลประโยชนรวมกนสาหรบทงสองประเทศ การดาเนนการอาจตองประเมนความตองการดานแรงงานใหตรงกนของทงสองประเทศ จงจะสามารถสนบสนนการพฒนาฝมอแรงงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ โดยอาจทาในรปแบบโครงการใหความชวยเหลอระหวางประเทศกได เ ชน ประ เทศไทยมการพฒนาด านการกอสร า งมากกว าแต ขาดแรงงาน ในการดาเนนการ สวนราชอาณาจกรกมพชาทอยระหวางการพฒนาประเทศ ขาดซงแรงงานมฝมอดานการกอสราง ผประกอบการและรฐบาลไทยอาจรวมดาเนนการในการจดทาหลกสตรสาหรบการพฒนาฝมอแรงงานดานการกอสราง ทสามารถตอบสนองความตองการของทงสองประเทศ โดยอาจสรางหลกสตรพรอมทงเปนการประกอบอาชพไปพรอมๆ กบการฝกฝมอแรงงานในระยะเวลาหนง เชน 2 ป จากนนสงกลบประเทศไปยงประเทศตนทาง พรอม ๆ กบรบแรงงานรนใหมมาเขาโครงการดงกลาว ในดาเนนการในลกษณะน ประเทศไทยจะมแหลงทสามารถสนบสนนแรงงานไดอยางตอเนอง และราชอาณาจกรกมพชาเองจะไดแรงงาน ทมฝมอทเปนทตองการ และสามารถนาไปตอยอดการดาเนนการในประเทศของตนเองได การดาเนนโครงการพฒนาฝมอแรงงานสามารถทาไดหลายสาขาอาชพพรอม ๆ กน ทงนขนอยกบความตองการแรงงาน ศกยภาพและความพรอม ในการดาเนนการของผประกอบการในสาขานนๆ ของทงสองประเทศ แตอยางไร กตามโครงการดงกลาว ควรตองมการประเมนผลเปนระยะๆ ซงหากพบวาการพฒนาศกยภาพสาขาใดทไมกอใหเกดประโยชนอยางชดเจนหรอไมคมทน อาจสามารถ ระงบการดาเนนโครงการ เพอจดทาโครงการพฒนาศกยภาพดานอนๆ ตอไป ตามความตองการทผานการประเมนจากทงสองประเทศ

ราชอาณาจกรกมพชา

160

3) การสงเสรมความเทาเทยมดานแรงงาน เพอจดการแรงงานอพยพอยางเปนระบบ และความเปนหนงเดยวของสมาชกกลมประเทศอาเซยน จงมความจาเปนทตองสงเสรมความเทาเทยมใหกบแรงงานอพยพทอยในระบบ คอ แรงงานทมการขนทะเบยนอยางถกตอง มประวต ทอยของประเทศตนทางอยางชดเจน และมการขนทะเบยนอยางถกตองกบประเทศปลายทาง เพอกอใหเกดความเทาเทยมดานแรงงานพอๆ กบแรงงานทองถนหรอแรงงานประจาชาต ในเรองของอตราคาแรง/คาจาง ชวโมงการทางาน สวสดการ ดานแรงงาน สวสดการดานการรกษาพยาบาล เปนตน เพอเปนการกระตน และ เปนแรงจงใจใหแรงงานอพยพนอกระบบใหเขามาอยในระบบเพมขน

4) ก ากบดแลการใชแรงงานอพยพ (แรงงานตางดาว) อยางเครงครด นอกจากการประสานความรวมมอระหวางรฐตอรฐในการจดการดานแรงงาน การสงเสรมความรวมมอในการพฒนาศกยภาพแรงงาน และความเทาเทยมดานแรงงานแลว รฐบาลไทยจะตองมการกากบดแลการใชแรงงานอพยพอยางเครงครด โดยตองมการประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เชน สานกงานตรวจคนเขาเมอง ตารวจ สวสดการและคมครองแรงงานจงหวด/พนท ในการกากบดแลแรงงานอพยพทเขามาอยางผดกฎหมาย หรอกรณทมการดาเนนการทไมถกตองตามขอสญญา เชน ใบอนญาตทางานหมดอาย เปนตน รวมถงการดาเนนการกบนายจางทไมสงเสรมการใชแรงงานตางดาวอยางถกตองตามกฎหมายดวย สงเหลานจ า เปนตองมการควบคมและการดา เนนการท ตรงไปตรงม าจงจะเหนผล ในการดาเนนการอยางชดเจน นอกจากนการดาเนนการอาจตองอาศยองคกรอสระรวมดวยสาหรบการตรวจสอบ เพอใหการดาเนนการเปนไปดวยความโปรงใส ชดเจน และสามารถตรวจสอบได จากทกลาวมาขางตนจะพบวาปญหาแรงงานมความเกยวของทงทางดานความมนคง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม การจดการดานแรงงานทไมดจะสงผลกระทบทงประเทศตนทางและประเทศปลายทาง ในชวงหลายปทผานมา แรงงาน

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

161

อพยพของราชอาณาจกรกมพชาททางานอยในประเทศไทยมจานวนมาก บางสวน มการขนทะเบยนอยางถกตอง แตมแรงงานจานวนไมนอยทยงไมไดผ านระบบขนทะเบยนของทงสองประเทศ หากจะมองวาประเทศไทยมความไดเปรยบดานแรงงานจากราชอาณาจกรกมพชาทสามารถดงดดแรงงานเขามาทางานชนดทแรงงานไทยหลกเลยงทจะทาได แตหากวเคราะหผลในระยะยาวจะพบวา แรงดงดดดงกลาวอาจเนองมาจากนโยบายคาแรง 300 บาท/วน ดงนนในอนาคตหากคาจาง/คาแรงของราชอาณาจกรกมพชาใกลเคยง หรอตากวาแรงงานไทยเลกนอย จะมความเปนไปไดวาแรงงานของราชอาณาจกรกมพชาจานวนมาก จะอพยพยายกลบถนฐานเดม จนอาจกอใหเกดการขาดแคลนแรงงาน จนสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจและเศรษฐกจของประเทศไทยได ดงนนหากไมมการประสานความรวมมอในการจดการแรงงานอพยพอยางจรงจง และยงคงปลอยปละละเลยใหนายจางเอาเปรยบแรงงานอพยพดงเชนในปจจบน โดยหวงเพยงเพอจะไดแรงงานถก ลดตนทนในการประกอบการ และเพอใหไดกาไรในปจจบน ปญหาแรงงานอพยพจะกลายเปนปญหาเรอรง คอ แรงงานอพยพสวนใหญจะไมเขาระบบ เกดการขยายตวของตลาดมดดานแรงงาน มปญหาการคามนษย และการตงถนฐานอยางถาวรในประเทศปลายทาง การดาเนนการเพอการจดการแรงงานอพยพนน จาเปนตองอาศย ความรวมมอจากหนวยงานหลายฝาย ไดแก กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กรมพฒนาฝมอแรงงาน กรมการจดหางาน สานกงานตรวจคนเขาเมอง ตารวจ สถานประกอบกจการ กระทรวงสาธารณสข เปนตน และอาจตองรวมถงองคกรอสระตาง ๆ ดวย เนองจากมปจจยหลายอยางทเขามาเกยวของกบแรงงานอพยพ เชน นายหนาจดหางานทงประเทศตนทางและประเทศปลายทางทมกจะหาชองโหวทางกฎหมาย กลวธในการอพยพแรงงานอยางไมถกกฎหมาย แรงงานอพยพเองบางรายไมตองการผกพนธะสญญาในระยะยาว รวมทงนายจางของประเทศปลายทางบางรายจองแสวงหาประโยชนจากแรงงานตางดาวแตเพยงอยางเดยว เปนตน ปญหาดานแรงงานจงเปนปญหาทไมควรจะนงนอนใจ ไมมใครไดหรอเสยประโยชนอยางถาวร ทงนขนอยกบสถานการณทเปลยนแปลงไป ดงนนไทยและ

ราชอาณาจกรกมพชา

162

ราชอาณาจกรกมพชา หรอประเทศสมาชกอนๆทมแรงงานอพยพ จงควรตองม การประสานและการรวมมอ และรวมการดาเนนงานดานแรงงานอยางจรงจ ง ในการจดการแรงงานอพยพและปญหาดานอนๆ ในกลมประเทศสมาชกอาเซยน เพอใหเกดการพฒนาของประเทศสมาชกอาเซยนไปดวยกน ถงจะสอดคลองกบ

คาขวญอาเซยนทวา หนงวสยทศน หนงเอกลกษณ และหนงประชาคม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

163

สถานการณแรงงานในกมพชา

นายอรรถพล สจรภญโญกล นกวชาการพฒนาฝมอแรงงานปฏบตการ

กรมพฒนาฝมอแรงงาน

การ เดนทางศ กษาด งานในกล มประ เทศอา เซยนเปนส วนหน ง ของการอบรมตามหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ประจาป 2557 ซงจดโดย สานกงาน ก.พ. โดยไดรบมอบหมายใหเดนทางไปศกษาดงาน ระหวางวนท 26 – 30 พฤศจกายน 2556 ณ กรงพนมเปญ ราชอาณาจกรกมพชา เพอเรยนรเกยวกบการพฒนาประเทศในดานตาง ๆ ของราชอาณาจกรกมพชา เชน แรงงาน สงคม เศรษฐกจ และศลปวฒนธรรม ตงแตป พ.ศ. 2537 ถงวนท 30 กนยายน 2556 คณะกรรมการสงเสรมการลงทนกมพชา (Cambodian Investment Board : CIB) ไดอนมตโครงการสงเสรมการลงทนในกมพชา จานวน 2,788 โครงการ มลคาเงนลงทน 9,923.7 ลานดอลลารสหรฐฯ ในระยะ 9 เดอนแรกของป พ.ศ. 2556 มมลคาการลงทน 265.3 ลานดอลลารสหรฐฯ เพมจากระยะเดยวกนของป 2555 ซงมมลคารวม 249.9 ลานดอลลารสหรฐฯ รอยละ 6.16 โดยเปนการลงทนจากตางประเทศ 166.41 ลานดอลลารสหรฐฯ และเปนการลงทนของคนกมพชา 98.89 ลานดอลลารสหรฐฯ ทงน นกลงทนจนเปนผไดรบอนมตโครงการมากทสดจานวน 41 โครงการ คดเปนสดสวนรอยละ 38.31 ของจานวนโครงการรวม รองลงมาคอเกาหลใตและฮองกงจานวนประเทศละ 12 โครงการ หรอคดเปนสดสวนรอยละ 11.21 และมนกลงทนไทยไดรบการสงเสรมการลงทนรวม 5 โครงการ โดยในป 2556 (ม.ค.-ก.ย.) CIB อนมตโครงการลงทนรวม 107 โครงการ เงนลงทน 265.3 ลานดอลลารสหรฐฯ เมอเทยบ

ราชอาณาจกรกมพชา

164

กบชวงเดยวกนของป 2555 พบวา อนมตลดลง 17 โครงการ หรอลดลงรอยละ 13.71 ขณะทเงนลงทนเพมขน 15.4 ลานดอลลารสหรฐฯ หรอเพมรอยละ 6.16 รฐบาลกมพชาสนบสนนใหมการลงทนในดานตาง ๆ ซงไดรบความสนใจจากนกลงทนต า งชาตจ านวนมากเข ามาลงทน ในภาคอตสาหกรรม เ ชน ดานอตสาหกรรมการผลตเสอผาสาเรจรป โรงงานสงทอ โรงงานผลตรองเทา โรงงานผลตกระเปา โรงงานจกรยาน อปกรณทางการแพทย อเลคทรอนคส เปนตน ทงน ปจจยการผลตสนคานนยงขนอยกบจานวนแรงงานท เขาทางานตามภาคอตสาหกรรมตาง ๆ ซงพบวาโรงงานอตสาหกรรมยงขาดแคลนแรงงานทเขามาผลตสนคา โดยมสาเหตมาจาก (1) การไดรบคาแรงนอย โดยแรงงานหนงคนจะมรายไดเฉลยตอคน อยท 81 ดอลลารสหรฐตอเดอน หรอ 2.7 ดอลลารสหรฐตอวน (ประมาณ 83.7 บาทตอวน) ซงถอเปนรายไดทตากวาคาแรงทแรงงานไทยไดรบในแตละวนทงกอนปรบและหลงปรบอตราคาแรงขนตา 300 บาท (2) บรษททเขามาลงทนใหมมนโยบายทจะดงแรงงานเขามาทางานกบบรษทของตน โดยการใหคาแรงในอตราทสงกวา ทาใหเกดการเปลยนงานของแรงงาน (3) การเคลอนยายแรงงานออกนอกประเทศไปยงประเทศเพอนบาน เพอใหไดรบคาตอบแทนทสงกวา ไดรบสวสดการทดกวา ซ งมผลทาใหเกดการขาดแคลนแรงงานในตลาดแรงงานภายในประเทศ รฐบาลกมพชา พบวาแรงงานชาวกมพชาจานวนมากทอพยพยายไปทางานในตางประเทศทงทเขาเมองอยางผดกฎหมายและถกกฎหมาย มความเสยงและตกเปนเหยอของการคามนษย ถกแสวงหาผลประโยชนจากการใชแรงงานโดยการบงคบการใชแรงงานทเพมขนในประเทศปลายทางทแรงงานเหลานนเขาไปทางาน และยงพบวาการเคลอนยายถนฐานของแรงงานยงทาใหเกดปญหาครอบครวตามมา โดยมสาเหตมาจากการละทงครอบครวของแรงงานเองเพอแสวงหาโอกาสทดกวา ซงมผลทาใหเดกชาวกมพชาจานวนมากขาดการดแลเอาใจใสจากผปกครอง

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

165

อยางใกลชด ขาดการศกษา จนถงกลายเปนเดกกาพรา และยงมลกหลานของแรงงานชาวกมพชาจานวนหนงทอพยพยายถนฐานตามบดามารดาไปทางานในตางประเทศตงแตยงเดก ซงบดามารดาของเดกเหลานนเสยชวตในตางประเทศ และรวมถง มการเปลยนแปลงระบบการบรหารราชการในประเทศ ทาใหชาวกมพชาทเตบโตในตางแดนจานวนหนงไมสามารถสบคนถนกาเนดของตนเองได ดงนน รฐบาลกมพชา จงมแนวคดทจะแกไขปญหาของแรงงานในอนาคต โดยการสรรหาแรงงานใหตรงกบความตองการประเทศปลายทาง รวมถงการฝกอบรมแรงงานใหตรงกบความตองการของภาคอตสาหกรรม โดยจดใหมการลงทะเบยนผทตองการทจะเดนทางไปทางาน ในตางประเทศ และดาเนนการสงแรงงานชาวกมพชาไปยงประเทศททาการทาบนทกความเขาใจ (เอมโอย) โดยในป 2556 มจานวนแรงงาน 78,663 คน ลงทะเบยนไปทางานในตางประเทศโดยวธรฐตอรฐ ซงมผลดทาใหหนวยงานของรฐของทงสองประเทศทราบถงจานวนแรงงานทแทจรงทเดนทางเขาออกประเทศระหวางประเทศตนทางและประเทศปลายทาง นอกจากน นาง Chou Bun Eng, Secretary of State, Ministry of Interior ระบวารฐบาลกมพชามแนวคดและมความตองการ ใหประเทศปลายทางทมความตองการทจะรบแรงงานชาวกมพชาเขาทางานในประเทศของตนนน ควรจะตองระบ ให ชดเจนถงประเภทของแรงงาน เชน มความตองการแรงงานประเภทไรฝมอ เพอจะทาใหหนวยงานทรบผดชอบ ตอการจดหาแรงงานสามารถหากลมเปาหมายไดอยางชดเจนและมความรวดเรวขน และทา ใหประเทศปลายทางได ร บแรงงานเข าท างานตรงเป าหมายของภาคอตสาหกรรมไดเรวขน ซงจะทาใหแรงงานตางดาวไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเปนรปธรรมมากขน ปจจยการเจรญเตบโตในภาคธรกจ การลงทนในทกภาคสวนของกมพชาจะสาเรจได สวนหนงมผลมาจากการทางานของภาคแรงงาน และจานวนของแรงงานในอตสาหกรรมหรอบรษทนน ๆ ซงคงไมตางจากการเจรญเตบโตของประเทศไทย ทขบเคลอนการผลตดวยแรงงานททาใหบรษทหรอโรงงานนนตงอยได นาง Chou Bun Eng ใหขอสงเกตและตงคาถามวา ผลจากการเคลอนยายแรงงานเขามายง

ราชอาณาจกรกมพชา

166

ประเทศไทยจานวนมากทงทถกกฎหมายและผดกฎหมาย ประเทศไทยจะไดรบผลประโยชนหรอผลเสยในระยะยาวอยางไรบาง ซงเปนทนาสงเกตวาในดาน การลงทนการเตบโตในภาคธรกจจะมงหวงผลกาไรสงสดโดยลดตนทนใหไดมากทสด จงมการจดจางหรอจดหาแรงงานตางดาวทงถกกฎหมายและผดกฎหมาย เพอทลดตนทนโดยการจายคาแรงทนอยกวาการจางแรงงานไทย แตเมอมองถงจานวนของแรงงานตางดาวทเขามาทางานในประเทศจานวนมากมความเปนไปไดวาแรงงานเหลานนอาจจะกอใหเกดความเสยงในดานการกออาชญากรรมกบพลเมองของไทย ไดในอนาคต เชน การจปลน การรวมตวของแรงงานตางดาวเพอประทวงหยดงานและรวมตวกนเพอกอการจลาจล เปนตน ซงถาเหตการณเหลานหากเกดขนจรง จะสงผลกระทบตอประเทศไทยในหลายภาคสวนทงเศรษฐกจ และความมนคงของประเทศโดยตรง การมคาแรงทตาถอไดวาเปนขอดของภาคธรกจการลงทนในกมพชา แตยงมขอดอย คอ แรงงานชาวกมพชายงมทกษะฝมอนอย ทาใหสนคาไมมคณภาพเทาทควร ซงในทางกลบกนคาแรงในประเทศไทยสง แตแรงงานเปนแรงงานทฝมอ ซงถานาขอดของทงสองประเทศมารวมกน จะมความเปนไปไดทจะเกดประโยชน ตอทงสองประเทศในทก ๆ ดาน ทงการลงทน การลดการเคลอนยายแรงงาน และ ลดปญหาการเกดอาชญากรรม ดงนน การทจะลดภาวะขาดแคลนแรงงานไดนน รฐบาลกมพชา ควรจดใหมพระราชบญญตมาตรฐานฝมอแรงงาน และสงเสรมใหมการพฒนาฝมอแรงงาน โดยการจดตงสถาบนพฒนาฝมอแรงงาน ศนยพฒนาฝมอแรงงานประจาจงหวด โรงเรยนอาชวะ เพอพฒนาศกยภาพทกษะฝมอของแรงงานอยางเปนรปธรรม เพอใหสอดรบกบอตราการเจรญเตบโตของภาคธรกจ อตสาหกรรมตาง ๆ ทจะเกดขนในอนาคต ซงจะเปนทางออกใหกบแรงงานและภาคธรกจการลงทนทงในดานคาแรง

คณภาพสนคา รวมถงภาพลกษณดานแรงงานกจะดขนอกดวย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

167

ขอมลอางอง

เอกสารจากการนาเสนอผลงานของวทยากร 1. H.E. Mrs. Chou Bun Eng, Secretary of State, Ministry of Interior, 2556 Interrelations between public policies, migration and development in Cambodia, กรงพนมเปญ 2. สานกงานสงเสรมการคาระหวางประเทศกมพชา , 2556 รายงานภาวะการลงทนในประเทศกมพชา, กรงพนมเปญ 3. Mr. KITH Pheara, Trade Promotion Department, Ministry of Commerce, 2556 Cambodia Export Diversification Program, กรงพนมเปญ

ราชอาณาจกรกมพชา

168

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

169

“มาตรฐานฝมอแรงงาน” กญแจหลกในการยกระดบขดความสามารถ ในการแขงขนในระดบสากล

สงทไดเรยนรจากการศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา ระหวางวนท 26 – 30 พฤศจกายน 2556

นายธานนทร พาชยานกล นกวชาการพฒนาฝมอแรงงานปฏบตการ

กรมพฒนาฝมอแรงงาน

เราปฏเสธไมไดเลยวาแตละประเทศมทรพยากรทจะใชในการพฒนาปรบปรงประเทศตางกน อนเนองมาจากสถานทตงของประเทศอนเปนสงทกาหนดปจจยดานภมอากาศ ภมประเทศ ความอดมสมบรณทางดานทรพยากรธรรมชาต ตาแหนงทตงของประเทศกยงเปนปจจยสาคญทเออหนนการขนสงสนคา และ การแลกเปลยนทางดานศลปวฒนธรรม นอกจากน ทรพยากรมนษยกเปนปจจยหนงทมผลตอการพฒนาประเทศ ไมวาจะเปนความร ความสามารถ หรอกระทงววฒนาการทางดานความคด ความเชอ วฒนธรรม ซงสงเหลานลวนเปนสงทกาหนดความมงคงของประเทศ ในกลมประเทศอาเซยนนนลวนตางกมทรพยากรธรรมชาต ทอดมสมบรณ แตความเจรญกาวหนาของแตละประเทศกลบมความแตกตางกน อาจเปนเพราะความตางกนของปจจยทกลาวมาขางตน แตอยางไรกตามเราจะปฏเสธไมไดเลยวาปจจยทสาคญอยางยงในการกาหนดขดความสามารถในการพฒนาประเทศคอ ทรพยากรมนษย ซงในทนจะกลาวถงทรพยากรมนษย ในดานแรงงาน อนเปนฟนเฟองทสาคญในการขบเคลอนการพฒนาเศรษฐกจของกลมประเทศกาลงพฒนาอยางกลมประเทศอาเซยน ถาพดถงในดานกาลงแรงงานในการขบเคลอนเศรษฐกจแลว ทกประเทศยอมตองการใหแรงงานในประเทศเปนแรงงานทมฝมอซงประกอบไปดวยความร ความสามารถ และทศนคตทดในการทางาน แตในทางตรงกนขาม ความตองการ

ราชอาณาจกรกมพชา

170

แรงงานของสถานประกอบการกลบตองการมงเนนแรงงานราคาถก ซงเปนจดเดน ของกลมประเทศกาลงพฒนาทมประชากรจานวนมาก และสวนใหญอยในภาคการเกษตร1 ซงมรายไดนอยเมอเทยบกบผลตอบแทนทไดจากภาคอตสาหกรรม สงผลใหการไหลของแรงงานเขาสภาคอตสาหกรรมเปนจานวนมาก การพฒนาแรงงานไรฝมอใหเปนแรงงานมฝมอยอมเปนไปไดยาก ทาใหภาคการผลตผลตสนคา ท ไม จ า เปนตองใ ชฝมอ ส งผลใหการ เพมข ดความสามารถในการแข งขน กบตางประเทศของสถานประกอบการในประเทศเปนเรองททาไดยาก ซงประเทศไทยและกมพชาตางกตดอยในสภาวการณน ปจจบน การสงเสรมใหแรงงานเปนแรงงานมฝมอในกมพชายงเปนสง ทพบเหนไดนอย2 เนองจากอปทานของแรงงานมมากกวาความตองการแรงงานของสถานประกอบการ จงเกดการเคลอนไหวของกาลงแรงงานภายในประเทศออกสนอกประเทศทมอปสงคดานแรงงานมากกวาและไดคาตอบแทน ซงเปนผลทาใหเกดปญหาความมนคงทางดานแรงงานในอนาคตหากตองการขบเคลอนประเทศโดยจาเปนตองใชแรงงานคนเปนจานวนมาก เนองจากกาลงแรงงานทอยในวยทางานไดเคลอนยายออกไปนอกประเทศอยางเดนชด3 ถงแมวาแรงงานทออกไปทางานตางประเทศ จะไดรบการพฒนาฝมอแรงงานบางแตกเปนการพฒนาฝมอแรงานทตอบสนอง ตอความตองการของตางประเทศ ซทาใหการดาเนนการดานแรงงานใหเปนไปตามแผนการพฒนาประเทศเปนไปไดยาก นอกจากน ยงมปญหาระยะยาวทเกดขนเมอแรงงานทยายไปทางานตางชาตจาเปนตองกลบประเทศเพราะมอายเกนวยทางานแลวหรอเกดความเจบปวยจนไมสามารถทางานได รฐบาลในประเทศจาเปนจะตองแบกรบภาระในเรองสวสดการของกลมคนเหลานทงทเมดเงนสวนใหญทไดจากการทางานในระหวางวยทางานของกลมคนเหลานอยทตางประเทศ และตองขนกบนโยบายสวสดการของตางประเทศวาจะตอบแทนใหมากนอยเพยงไร การสงเสรมการทองเทยวภายในประเทศอาจเปนทางออกหน ง ในการพฒนาเพอหารายไดเขาสประเทศและเปนแนวทางททางกมพชาไดเลงเหนมานานแลว4 ทงน เนองจาก กมพชามทรพยากรธรรมชาตอนอดมสมบรณ ประกอบกบ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

171

มสถานทองเทยวทางศลปวฒนธรรมทเปนเสนหดงดดนกทองเทยวเปนจานวนมาก ทงน ความยงยนของรายไดขนกบนกเทยวสองกลม ซงไดแก นกทองเทยวทมความสามารถจายสง และกลมนกทองเทยวทประทบใจแลวกลบมาเทยวซา สงทตอบสนองตอนกทองเทยวทงสองกลม นอกจากจะเปนความสมบรณของธรรมชาต และเสนหทางศลปวฒนธรรมแลว การบรการทมคณภาพยอมเปนสงทขาดไมได การบรการทมคณภาพยอมเกดจากแรงงานทมฝมอ ทมความรอยางถองแทในงานทตนทา มฝมอดทตอบสนองตอความตองการในการบรการ และมทศนคตอนดอนกอใหเกดความพงพอใจสงสดของผรบบรการ ซงแรงงานทมฝมอทกลาวมานหากจะวดออกมาใหเหนเปนรปธรรมนนอาจทาไดโดยใหปฏบตงานจรง หรอใหแสดงหลกฐานวาผานการประเมนวาเปนผมฝมอจรง ซงจะเหนไดวาการใหลงมอปฏบตจรงนนบางเนองานอาจจะตองใชทงเวลาและทรพยากรเปนจานวนมากในการแสดงใหดแตละครง แตการแสดงหลกฐานยอมเปนเรองทงายและสะดวกกวา ซงการจะไดมา ซงหลกฐานนนตองผานกระบวนการทเรยกวา การทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงาน นนเอง สงทไดเรยนรจากประเทศกมพชานนเปนสงทชใหเหนวาการทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงานเปนสงทสาคญยงในการยกระดบขดความสามารถของประเทศในการแขงขนในระดบสากล ปจจบน ประเทศไทยมการทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงานแหงชาต โดยกรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงาน เพอวดระดบฝมอแรงงานใหนายจางไดแรงงานทมฝมอตรงตามความตองการ และในอนาคตเราควร ทจะมการสงเสรมมาตรฐานฝมอแรงงานสาหรบประเทศสมาชกอาเซยนในกลมแรงงานไรฝมอ เพอวางแนวทางในการพฒนาใหเปนแรงงานมฝมอ อนสงผลใหขดความสามารถในการแขงขนของกลมประเทศอาเซยนทดเทยมกบกลมสมาชกอนๆ

ในสากล

ราชอาณาจกรกมพชา

172

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

173

เขาใจความตาง บนแนวทาง “วฒนธรรม” ของ “ไทย” และ “กมพชา”

นายสระ ภาสอาจ นกวชาการวฒนธรรมปฏบตการ

กรมสงเสรมวฒนธรรม

ปจจบน การกลาวถงประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ในประเทศไทยนน โดยทวไป จะกลาวถง ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) ซงเปนเสาหลกทเกยวของ กบการคาและการลงทน เปนหลก ทาใหประชาชนทวไปคดวาประชาคมอาเซยน คอ ประชาคม AEC เทานน แตในความเปนจรง ประชาคมอาเซยน ประกอบดวย 3 เสาหลกของประชาคม ไดแก 1. ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political – Security Community: APSC) 2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) 3. ประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community: ASCC) สบเนองจากการเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ในป พ.ศ. 2558 ทจะมาถงน หากจะกลาวถงเสาหลกทสาคญสาหรบการดาเนนการประชาคมอาเซยน นน เสาหลกดานประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community: ASCC) ถอเปนเสาหลกพนฐานสาคญ ทสามารถสนบสนนแนวทางการดาเนนงานของเสาหลกอก 2 เสาหลกใหเกดประโยชนตอประชาคมอาเซยนไดมากทสด ประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community : ASCC) ทไดกลาวมานมวตถประสงค เพอใหอาเซยนเปนสงคมทเอออาทรและมความมนคง รวมถงยกระดบสภาพความเปนอย และพฒนาคณภาพชวต

ราชอาณาจกรกมพชา

174

ของประชาชน นอกจากนนยงมการสงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน สรางความรสกเปนอนหนงอนเดยวกนและตระหนกถงการเปนประชาชนของอาเซยน รวมถงแนวทางของกฎบตรอาเซยน ทเปนรางสนธสญญารวมกนระหวางประเทศสมาชกอาเซยน เพอเพมประสทธภาพในการดาเนนการ ตามวตถประสงคและเปาหมายของประชาคมอาเซยน ซงเกยวของกบ 1. เรองวฒนธรรม (Culture) ในดานการสงเสรมอตลกษณของอาเซยน การอนรกษมรดกทางวฒนธรรม โดยเคารพในความหลากหลายทางประวตศาสตรและวฒนธรรมซงกนและกน 2. เรองสงแวดลอม (Environment) ซงมความสอดคลองกบเรองวฒนธรรม ทสนบสนนการพฒนาอยางยงยน การคมครองสภาพแวดลอมเพอนาไป สความยงยนของทรพยากรธรรมชาต เสาหลกดานประชาสงคมและวฒนธรรมทไดกลาวไปในขางตน มความเกยวของกบประเทศไทยและประเทศกมพชา ซงเปนสมาชกของประชาคมอาเซยน ในเรองวฒนธรรมของทงสองประเทศ ท เหมอนและแตกตางตามบรบทของประวตศาสตร สถานท ความเปนเชอชาตและชาตพนธของแตละประเทศ หากเราเรยนรและทาความเขาใจในความหลากหลายทางวฒนธรรมทมอยซงกนและกน สงเหลานจะเปนแนวทางในการพฒนาความสมพนธระหวางประเทศ ดานความรวมมอตางๆ รวมถงดานเศรษฐกจ ความมนคงและสงคม ทสอดคลองกบเสาหลก ทง 3 เสาหลกของประชาคมอาเซยนได

วฒนธรรม คอ อะไร กอนทจะกลาวถงเรองของการทาความเขาใจในความเหมอนและ ความแตกตางทางดานวฒนธรรมของประเทศไทยและประเทศกมพชา นน สงแรก ทควรทาความเขาใจกอน คอ คาวา “วฒนธรรม (Culture)” ซงมความหมายครอบคลมถงวถชวต (Ways of life) ทกสงทกอยาง ทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในกลมใดกลมหนงหรอสงคมใดสงคมหนง ซงสรางเปนระเบยบ กฎเกณฑการปฏบต

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

175

รวมทงการจดระเบยบ ตลอดจนระบบ ความเชอ คานยม ความร และเทคโนโลยตาง ๆ ทไดววฒนาการสบทอดกนมาอยางมแบบแผน เกดเปนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมในรปแบบตางๆ เชน มรดกภมปญญาทางวฒนธรรมทสามารถมองเหนได จบตองได (Tangible Cultural Heritage) เชน เครองมอ เครองใชตางๆ ผลตภณฑทางวฒนธรรม อาคาร บานเรอน เปนตน และมรดกภมปญญาทางวฒนธรรม ทไมสามารถมองเหนได ไมสามารถจบตองได (Intangible Cultural Heritage) เชน องคความรตางๆ ทกษะดานชางฝมอ (Skills) วรรณกรรมพนบานทถายทอดผาน การบอกเลาหรอมขปาฐะ (Oral Traditions) ศลปะการแสดง (Performing Arts) ประเพณ (Rituals, Festival events) เปนตน วฒนธรรมในความหมายขางตนนน มความแตกตางกนไปตามบรบทของประวตศาสตร สถานท เชอชาตและชาตพนธตางๆ ทไดรบการถายทอด การเผยแพรจากเจาของวฒนธรรมดงเดม โดยทคนหรอกลมคนในพนทนาไปปรบประยกตใหเขากบสงคมของตนอยางเหมาะสม เชน 1. วฒนธรรมการปลกขาวของคนในทราบภาคกลาง จะมลกษณะเปนนาขาวปกต ตามสภาพพนดนทจะทาการปลกขาว แตถาเปนวฒนธรรมการปลกขาวของคนในแถบภาคเหนอนน จะมลกษณะเปนนาขาวแบบขนบนได ซงเหมาะสมตามสภาพภเขา ไมสามารถทานาขาวในลกษณะปกตได แมจะมลกษณะการปลกขาว ทแตกตางกนแตหลกสาคญคอการปลกขาวนนเอง 2. วรรณกรรมพนบานเรอง “ศรธนญชย” ทเรยกกนในภาคกลางและภาคใต แตในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอนน จะเรยกวา “เชยงเมยง” แมชอจะแตกตางกนแต เนอหาใจความสาคญยงคงเหมอนกนทกประการ 3. ความเชอของชาตพนธไทยพวน (ชาตพนธทสบเชอสายมาจากประเทศลาว) ทเรยกวา “การละเลนนางกวก” แตในบางภมภาคเรยกวา “การละเลนผนางดง” เปนตน แมชอจะแตกตางกนแตหลกสาคญของพธความเชอน ยงคงเหมอนกน คอ ความเชอในการเสยงทาย การสรางขวญกาลงใจใหแกผทมาเขาพธ เปนตน

ราชอาณาจกรกมพชา

176

จากขอมลขางตน แมจะมความแตกตางกนไปในแตละบรบท แตหลกสาคญของวฒนธรรมยงคงอย ไมไดเปลยนแปลงไป การเรยนรทจะเขาใจความเหมอนและความแตกตางบนรากของวฒนธรรมดงเดมนนเปนสวนสาคญทจะทาใหความสมพนธในการดาเนนงานตางๆ รวมกนเปนไปโดยปราศจากความขดแยงและประสบผลสาเรจอยางมประสทธภาพตอไปในอนาคต ดงเชนกรณของประเทศไทยและประเทศกมพชาทมรปแบบของวฒนธรรมทคลายคลงกนและแตกตางกน ถาเราใชเร องของวฒนธรรมเปนสวนสาคญในการเรยนรซ งกนและกน จะทาให การดาเนนงานในกรอบประชาคมอาเซยนประสบความสาเรจอยางแนนอน

เขาใจความตาง บนแนวทาง “วฒนธรรม” หากจะกลาวถงวฒนธรรมของประเทศไทยและประเทศกมพชา นน มความคลายคลงกนในเรองของวฒนธรรมทสบทอดมาจากประเทศอนเดย ในยคสมยทศาสนาฮนดหรอศาสนาพราหมณไดแผขยายมายงภมภาคน ซงประเทศไทยและประเทศกมพชาไดรบอทธพลของวฒนธรรมอนเดย ทาใหมวฒนธรรมในทคลายคลงกน เชน ทาราตางๆ ทไดรบอทธพลมาจาก นาฏยศาสตร 108 ทาราของพระศวะ หรอทเรยกวา “ศวนาฏราช” ซงเปนพนฐานของทาราตางๆ รวมถงพธการไหวครของศลปน นกแสดงตางๆ หรอทเรยกวา “พธครอบคร”ทจะนาหวโขนของพระพรตฤษ ซงเปนผทบนทกทาราของพระศวะมาสวมหวของศลปนและนกแสดง ซงหลกการนถอวาพระพรตฤษนน เปนผเรมตนในการสรางอาชพการแสดงใหแกศลปนตางๆ เปนตน จากอดตถงปจจบน วฒนธรรมมการเปลยนแปลง เคลอนยายอยตลอดเวลา ดงเชน กรณยคสมยอาณาจกรขอมเจรญรงเรอง ประเทศกมพชาไดรบอทธพลทางวฒนธรรมมาจากศาสนาฮนดของประเทศอนเดย และไดถายทอดวฒนธรรมทตนเองไดรบมานน ผานการขยายอาณานคมของอาณาจกรขอม ทาใหกลมคนหรอสงคมในภมภาคนไดรบอทธพลทางวฒนธรรมของศาสนาฮนดเปนจานวนมาก และประเทศไทยในยคสมยนนกไดรบอทธพลวฒนธรรมของศาสนาฮนดจาก เชอชาตขอมเชนกน และไดสบทอด พฒนา ปรบปรงใหเหมาะสมตามแนวทางของ

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

177

ความเปนไทยและสบทอดตอกนมาจนถงราชสานกของไทย ซงเปนพนฐานของวฒนธรรมไทยทสบตอกนมาจนถงปจจบน และในยคสมยหนงทวฒนธรรมของประเทศกมพชาไดลดหายลงไปนน ประเทศไทยกไดใหความชวยเหลอในเรองของวฒนธรรมแกประเทศกมพชา โดยการแลกเปลยนองคความรทางดานวฒนธรรมระหวางสองประเทศมาโดยตลอด ดงทไดกลาวไวขางตน วฒนธรรม สามารถเปลยนแปลงไดตามบรบทของประวตศาสตร สถานท เชอชาตและชาตพนธ โดยการเคลอนยายวฒนธรรม ไปในสถานทตางๆ ทาใหเกดการปรบปรงรปแบบของวฒนธรรมทเหมาะสมกบกลมคนหรอสงคมนนๆ แตรากของวฒนธรรมดงเดมยงคงอย หากเราทาความเขาใจแนวคดนอยางชดเจน จะเปนสวนชวยแกปญหาความขดแยงในเรองของวฒนธรรมได ดงกรณท ประเทศกมพชาไดขนทะเบยนมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมกบ ทางยเนสโก (UNESCO) ในเรองของ “ละครราราชสานกเขมร” (Royal Ballet of Cambodia) และ “หนงเชดเงาใหญ” หรอ “แสบกทม” (Sbek Thom Shadow Theatre) ซงมผทคดวามรดกภมปญญาทางวฒนธรรมเหลานประเทศกมพชาไดขโมยไปจากประเทศไทย หรอไม เนองจาก มความคลายคลงกนเปนอยางมาก แตทางกมพชาไดชแจงพรอมยกหลกฐานมาแสดง ถงขอมลตางๆ ของละครราราชสานก ทสบทอดกนมาตงแตโบราณซงจดแสดงในโอกาสสาคญหรอพธตางๆ และหลกฐาน ทสาคญคอ ภาพจาหลกหน ตามผนงกาแพงของโบราณสถานหลายแหง เชน ปราสาทนครวด ปราสาทนครทม เปนตน โดยวตถประสงค ทประเทศกมพชาตองการขนทะเบยนกบทางยเนสโก นน สบเนองมาจากยคสมยทเขมรแดงปกครอง ชางฝมอ ศลปน นกแสดงและนางรา ถกสงหารไปมาก ตลอดจนบทละครตางๆ ไดถกทาลายไปหมด ทาใหผทเลงเหนถงความสาคญของมรดกภมปญญาทางวฒนธรรมเหลาน ตองการพทกษ (Safeguarding) รกษาและฟนฟ ไมใหสญหาย และคงอยกบประเทศกมพชาตอไป ถาเราไมไดเรยนรและทาความเขาใจในเรองของวฒนธรรมดงเดมมากอน อาจจะทาใหเกดปญหาทกอตวไปถงขนกระทบกระเทอนความสมพนธของทงสอง

ราชอาณาจกรกมพชา

178

ประเทศได แตถาเราเรยนรทจะเขาใจในความเหมอนและความแตกตางทางดานวฒนธรรมทมาจากรากวฒนธรรมดงเดมแลวนน ปญหาการแยงชงความเปนเจาของวฒนธรรมกจะหมดไป รวมถงสามารถสรางความเขาใจซงกนและกน และถอเอาวฒนธรรมทมรากวฒนธรรมดงเดมนนเปน “วฒนธรรมรวมกน” ระหวางประเทศไทยและประเทศกมพชา รวมถงเปนวฒนธรรมรวมกนภายในภมภาคอกทางหนง แนวทางนมความสอดคลองกบหลกของประชาคมอาเซยน ทสงเสร มการเคารพ ในความหลากหลายทางประวตศาสตรและวฒนธรรมซงกนและกน ทาใหเกด ความรวมมอรวมใจในการดาเนนการแกประชาคมอาเซยนในดานตางๆ อยางเตมความสามารถของประเทศไทยและประเทศกมพชา

วฒนธรรม กบ ประชาคมอาเซยน ความเหมอนและความแตกตางทางวฒนธรรมถอเปนเ อกลกษณ อตตลกษณ ของแตละประเทศทเปนสมาชกประชาคมอาเซยน แตวฒนธรรมดงเดมนนอาจจะมาจากทเดยวกน ดงเชน วฒนธรรมทสบสานจากศาสนาฮนด ประเทศอนเดยทเขามาสภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต หากเราเรยนรและทาความเขาใจ ในวฒนธรรมเหลานน จะทาใหการอยรวมกนและการดาเนนงานของประชาคมอาเซยนเปนไปอยางมประสทธภาพทสด และในกรณของประเทศไทยและประเทศกมพชา การทาความเขาใจในเรองของวฒนธรรมแตละประเทศ จะเปนสวนสาคญ ในการดาเนนงานตามตามกรอบของเสาหลกประชาคมสงคมและวฒนธรรมประสบผลสาเรจ และถอเปนพนฐานทสาคญสวนหนงในการพฒนาประชาคมอาเซยน ใหกาวไปสการสรางอตลกษณของอาเซยนทชดเจน บนความหลากหลายทางวฒนธรรม ทมอยของประเทศไทยและประเทศกมพชา นอกจากนน ประชาคมอาเซยน สามารถใชเรองของวฒนธรรม มรกดภมปญญาทางวฒนธรรมและประวตศาสตร เปนพนฐานใหแกประชาคมอาเซยน ในการสนบสนนการดาเนนงานเสาหลก ดานเศรษฐกจ ดานความมนคง ของประชาคมอาเซยน ไดอกทางหนงดวย

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

179

วฒนธรรม (Culture) เปนพนฐานทจะสนบสนนการดาเนนงานในเสาหลกตางๆของประชาคมอาเซยน โดยการใชทนทางวฒนธรรมทมอยของแตละประเทศ ไดแก ศลปะการแสดง ประเพณ โบราณสถานและโบราณวตถ เปนสวนสาคญในการสรางมลคาทางเศรษฐกจ สรางรายไดใหแกคนในประเทศ รวมถง สรางความมนคงใหแกประเทศ ลดความยากจน ลดอตราการเคลอนยายของคน ในประเทศ การดาเนนงานตางๆ เหลาน ตองอยบนพนฐานของความหลากหลายทางดานวฒนธรรม อตลกษณทโดดเดนและนาสนใจของแตละประเทศ เชน ประเทศไทยและประเทศกมพชา ไดแก การแสดงละครรา การแสดงโขน การแสดงหนงใหญ เปนตน ความหลากหลายทางวฒนธรรมจะเปนสวนสาคญทจะดงดดใหผทสนใจเขามาสประเทศตางๆ ในประชาคมอาเซยน ถาหากประเทศสมาชกอาเซยนนน มวฒนธรรมทเหมอนกนหมดทกอยาง สงเหลานคงจะไมนาสนใจเพราะไปประเทศไหนในประชาคมอาเซยนกมวฒนธรรมเหมอนกน ดงนนความแตกตางทางวฒนธรรมจงเปนสงทสาคญของประชาคมอาเซยน วสยทศนหนงของประชาคมอาเซยน คอ การสรางอตลกษณรวมกน แตการสรางอตลกษณรวมกนน ตองอยบนพนฐานของความหลากหลายทางวฒนธรรม ซงจะนาไปสการดาเนนงานตามเสาหลกประชาคมสงคมและวฒนธรรม ไดอยางมประสทธภาพและเปนพนฐานในการสนบสนนใหเกดความรวมมอในประชาคมอาเซยนอยางแทจรงนน โดยการดาเนนงานทเกยวของในเรองวฒนธรรมนน ตองมาจากความจรงใจ ใจกวางยอมรบและเคารพในความแตกตางทหลากหลาย รวมถง การเรยนร เรองวฒนธรรมดงเดมทเปนพนฐานสาคญในประชาคมอาเซยนและ การแลกเปลยนองคความรทเหมอนกนและแตกตางกน จะนามาซงประโยชน ในการดาเนนงานของแตละประเทศ โดยการนาสงทดจากการแลกเปลยนองคความร มาประยกตใชอยางเหมาะสมจากความเปนตวตนของเราเอง และเขาใจความเปนต วตนของสมา ชกประชาคมอา เซ ยน เพ อส ร า งส รรค ประ โยชนท ด แล ะ

สรางความกาวหนาใหประชาคมอาเซยนไดตอไปในอนาคต

ราชอาณาจกรกมพชา

180

อางองจาก : 1. http://www.mfa.go.th/asean/th/asean-media-center 2. http://th.wikipedia.org/wiki/กฎบตรอาเซยน 3. ดร. ธดา สาระยา. (2552) อารยธรรมไทย. พมพครงท 3 กรงเทพมหานคร สานกพมพเมองโบราณ.

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

181

กมพชา เพอนบานทนาลงทน

นายวชรพนธ พนธกระว นกวทยาศาสตรปฏบตการ

กรมวทยาศาสตรบรการ

หลงจากขาพเจาผานการคดเลอกเขาสระบบขาราชการผมผลสมฤทธสงรนท 9 ขาพเจาไดรบการอบรมหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ระหวางวนท 17 -21 และ 13 -30 พฤศจกายน 2556 ประกอบดวยหลกสตรเจดอปนสยสาหรบผมผลสมฤทธสง (7 habits of highly effective people) ซงมงเนนการพฒนาทงตนเองและความสมพนธกบผอน ทกษะการคดวเคราะหอยางเปนระบบ (systematic problem solving & decision making) เปนการเนนการวเคราะหปญหาทเกดขนเพอเลอกแนวทางแกไขและมองหาโอกาสในการพฒนาตอไป การเสรมสรางองคความรพนฐานทจาเปนในบรบทของอาเซยนโดยการเชญวทยากรหลายทานจากหลากหลายสาขาทงดานเศรษฐกจ การเมองความมนคง สงคมและวฒนธรรม เพอทราบถงความพรอมของไทยในการเขาสประชาคมอาเซยนและเปนขอมลเบองตนกอนการไปศกษาดงาน ณ ประเทศอาเซยน ขาพเจาไดรบโอกาสใหดงานภายในประเทศทสถาบนไทย – เยอรมน (Thai-German Institute; TGI) ซงเปนสถาบนทเกดโดยความรวมมอระหวางประเทศไทยโดยกระทรวงอตสาหกรรมและประเทศเยอรมน ภารกจหลก จะเนนการถายทอดเทคโนโลยการผลตในภาคอตสาหกรรม เพอพฒนาทกษะของแรงงาน ปจจบนพบปญหาดานสมองไหลเนองจากเอกชนใหคาตอบแทนทสงกวา อกทงไดรบเงนสนบสนนจากภาครฐนอย แตเนองจากสถาบนนมเครองมอชนสงทใชในโรงงานอตสาหกรรมมากมาย จงมศกยภาพพอทจะหาแหลงทนจากงานวจยหรอการจดสทธบตรได แตอาจตองเพมหลกสตรภาษาองกฤษเพอเตรยมความพรอม ในการเขาสประชาคมอาเซยน ในการอบรมหลกสตรนไดจดใหผเขาอบรมไปศกษา

ราชอาณาจกรกมพชา

182

ดงานในประเทศอาเซยนซงขาพเจาไดมโอกาสไปศกษาดงาน ณ ราชอาณาจกรกมพชา กมพชา เปนประ เทศท ด งด ดนกลงทนอย า งมากเน อ งจากย งมทรพยากรธรรมชาตทสมบรณ เชน แกสธรรมชาต นามน ปาไม มพนทการเกษตรมากมาย มการตงเขตเศรษฐกจพเศษในพนทตาง ๆ เพอรองรบการลงทนจากตางชาต โดยใหสทธพเศษ ดานภาษ แรงงาน การเชาทดน และการอานวยความสะดวกในสาธารณปโภคทจาเปน กมพชามความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยนเนองจากมนโยบายทเปดรบการลงทนจากตางชาตกวางมาก เชน สามารถถอกรรมสทธหนไดสมบรณ สามารถโอนเงนกลบประเทศไดไมจากด คาแรงตา มเสถยรภาพดานอตราแลกเปลยน แตวากมพชายงมตนทนดานพลงงานและการขนสงทสง แตในอนาคตขอเสยเหลานจะลดลงเนองจากกมพชาไดเรมลงทนดานโครงสรางพนฐานและสรางเขอนในหลายพนทเพอผลตกระแสไฟฟา ประเดน ทนาสนใจจากการศกษาดงานมดงน

1. ดานเศรษฐกจการคาและการลงทน ปจจบนแผนพฒนาเศรษฐกจของกมพชาอยในระยะท 3 (Rectangular Strategy III ค.ศ. 2013-2018) โดยเนนการพฒนาทงสดานคอ 1) ดานการเกษตรโดยเพมมลคาสนคาการเกษตร 2) ดานโครงสรางพนฐานโดยเนนทการขนสงและสงเสรมภาคเอกชนเพอใหมการลงทนและการบรการสาธารณะมากขน 3) การพฒนาตลาดแรงงานและ SMEs 4) การพฒนาคนโดยเพมคณภาพของทรพยากรบคคล ปจจบนภาคอตสาหกรรมมการขยายตวเพมขน แตภาคการเกษตรลดลง สวนภาคบรการคงท โดยภาพรวมการเตบโตของ GDP เตบโตประมาณรอยละ 7 ตอป โดยภาคอตสาหกรรมและการบรการเปนหลก นอกจากนนรฐบาลยงกระตนเศรษฐกจโดยเพมนโยบายสงเสรมการลงทนซงทาไวกบ 24 ประเทศ รวมทงไทยดวย เชน เกบภาษเงนไดนตบคคลรอยละ 20 ยกเวนภาษอากรขาออก ไมมการควบคมราคาสนคา ไมมการเรยกทรพยสนของผลงทนกลบมาเปนของรฐ ไมตองมคนกมพชา

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

183

เขารวมในการลงทน และยงสามารถโอนเงนกลบประเทศไดอยางอสระ สนคาทผลตไดอนดบ 1 คอ ขาว รองลงมาคอมนสาปะหลง สนคาทนาเขามากทสดคอผา รองลงมาคอพลงงาน ประเทศทสงสนคามาขายมากทสดคอจน รองลงมาคอเวยดนามและไทย สนคาทสงออกมทง เสอผา มนสาปะหลง ขาวโพด มะมวงหมพานต แรงงาน ซงธญพชมแนวโนมทจะขยายตวสงสด สวนประเทศทสงสนคาไปขายมากสดคอสหรฐอเมรกาและจน ชาวกมพชาสวนมากนยมซอสนคาจากประเทศไทยมากวาจนและเวยดนามเนองจากไดรบอทธพลจากสอโฆษณาและละครจากประเทศไทย โดยชาวกมพชามนใจในคณภาพของสนคาไทยมากกวาจนและเวยดนาม ทาใหสนคาไทยกระจายอยทวไปในตลาดของกมพชาและสามารถกระจายสนคาตอไปยงประเทศลาวและเวยดนามได อกทงประเทศไทยมพรมแดนทตดกบกบพชาจงสามารถสงสนคาไปยงกมพชาไดงายโดยขนสงไดทงทางบก ทางนา ทางอากาศซงใชเวลาเพยง 55 นาทจากกรงเทพฯ ไปยงพนมเปญ อยางไรกตามยงมอปสรรคทางการคาและการลงทนอย เชน การทผนาเขาตองแสดงใบขออนญาตนาเขาหรอสงออกสนคา ตนทนแฝง เชน คาการจดการดานความปลอดภยและสงแวดลอม ความไมพรอมดานสาธารณปโภคของกมพชา แตยงมเอกชนของไทยไปลงทนในประเทศกมพชาเพมขน เชน บรษท CP โรงพยาบาลในเครอโรงพยาบาลกรงเทพ นาตาลมตรผล ธรกจโรงแรม และรานอาหาร ดานความสมพนธรฐบาลไทยและกมพชาไดมการตกลงการคาชายแดนไทย-กมพชา สวนภาคเอกชนของทงสองประเทศไดทาบนทกความเขาใจเพอจดตงคณะกรรมการรวมระหวางสภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอตสาหกรรมไทยและสมาคมธนาคารไทยกบหอการคากมพชา เนองจากไมกปมานทางไทยและกมพชามปญหาความขดแยงทางการเมองซงสรางปญหาดานความมนคงของทงสองประเทศ ทาใหนกธรกจไทยไมกลาเขาไปลงทนในประเทศกมพชา แตเนองจากกมพชา มความพรอมทงทางดานทรพยากรและแรงงาน รฐบาลไทยจงควรใชเศรษฐกจ นาการเมองโดยสงเสรมการลงทน ซงสามารถทาไดโดยการกาหนดมาตรฐานสนคา

ราชอาณาจกรกมพชา

184

รวมกนเพอลดการตรวจซาจากกมพชา รวมทงการสนบสนนการทาการตลาดรวมกนโดยทตางฝายตางไดประโยชน

2. ดานโครงสรางการปกครอง ราชอาณาจกรกมพชาแบงเขตการปกครองออกเปน 23 จงหวดและ 1 เมองหลวง (กรงพนมเปญ) ทง 23 จงหวดแบงเปน 159 อาเภอ (district) สวนกรงพนมเปญแบงเปน 9 อาเภอ (ซงเรยกวา khan) ทงหมดขนตรงกบกระทรวงมหาดไทย เนองจากกมพชามการปกครองแบบรวมศนยกลางอานาจ มายาวนานจงตองปรบทศนคตของนกการเมอง ขาราชการ และประชาชน ตอการปกครองแบบประชาธปไตย หลงป 1993 รฐบาลกมพชาพยายามพฒนาประเทศไปทละขนโดยอาศยการเรยนรจากการลงมอปฏบตทงดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง กมพชาจงเรมมนโยบายกระจายอานาจจากสวนกลางสทองถน โดยแบงการปกครองจากอาเภอเปน sangkat และ commune โดย commune จะเปนพนทชนบทหรอมความเจรญนอยกวา sangkat และใหประชาชนมสทธเลอกสภา commune/sangkat ซงมวาระการทางาน 5 ปโดยมการจดการเลอกตงครงแรกในป 2002 ผทไดรบคะแนนเสยงสงสดจะไดรบตาแหนงเปนประธานสภา ซงสามารถแตงตงคณะกรรมการดานตาง ๆ และเปนผอนมตและดาเนนโยบายหรอโครงการตาง ๆ สวนผทไดคะแนนรองลงมาจะรบตาแหนงเปนผชวยคนท 1 และคนท 2 ตามลาดบ ในแตละสภาจะมเลขานการสภาซงมาจากการแตงตงจากกระทรวง มหาดไทย สวนสภาจงหวดและสภาอาเภอมาจากการแตงตงโดยกระทรวงมหาดไทยทาใหการกระจายอานาจยงไมไดผลเทาทควร

3. ดานการคมครองแรงงาน ขณะนภาคอตสาหกรรมของประเทศในอาเซยนเตบโตขนมาก ทาใหความตองการดานแรงงานเพมมากขนดวย ปจจบนชาวกมพชานยมไปเปนแรงงานตามประเทศตาง ๆ โดยเฉพาะไทยเนองจากมชายแดนตดกนและไดคาแรงสงกวาทางานในประเทศแต เนองจากแรงงานสวนใหญเปนแรงงานระดบลาง

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

185

จงเกดปญหาแรงงานอพยพและการลกลอบเขาเมอง ทาใหมทงแรงงานถกกฎหมายและแรงงานผดกฎหมาย แรงงานผดกฎหมายเหลานจะทางานไปซกระยะหนง แลวใหนายจางนาไปขนทะเบยนแตบางสวนอาจอยในขบวนการคามนษย ซงสภาพปญหาทกลาวมายงมการปองกนทยงไมไดผลเพยงพอ ทสาคญยงขาดขอมลทถกตองของแรงงานอพยพทงหมดเนองจากสวนทเปนแรงงานผดกฎหมายกลวการสงกลบประเทศ ดงนนประเทศไทยและกมพชาควรรวมมอกนแกปญหาทงดานกฎหมาย การเมองและสนธสญญาระหวางประเทศอยางจรงจง

4. ดานสขภาพ ประชากรสวนใหญในกมพชายงอยในวยเดกและวยเจรญพนธ แตเมอเทยบกบประเทศในแถบนแลวอตราการตายของมารดาและเดกยงอยในเกณฑทสง ปญหาดานโรคเอดส วณโรคและมาเลเรยยงคงเปนปญหาหลกจงตองการทงผเชยวชาญและงบประมาณ รวมถงปญหาโอกาสในการเขารบการรกษาในพนทชนบทนอยกวาประชาชนในเขตเมอง ปจจบนกมพชาจงมการปรบปรงระบบสาธารณสขโดยใหทก commune/sangkat มสถานบรการสาธารณสข และโรงพยาบาลประจาอาเภอ มการปรบระบบองคกรดานสขภาพซงแบงเปน 3 ระดบไดแก 1) ระดบสวนกลางมโรงพยาบาลแหงชาต 2) ระดบจงหวดมโรงพยาบาลประจาจงหวด 3) ระดบทองถนมโรงพยาบาลรบผปวยสงตอ สถานอนามย นอกจากนนยงมการพฒนาทรพยากรบคคลในระบบสขภาพ เนองจากชาวกมพชายงมรายไดคอนขางตาจงมการปรบปรงระบบการเงนโดยใชเงนอดหนนจากภาครฐและองคกรระหวางประเทศทชวยเหลอ สาหรบประเทศไทยมการพฒนาการสงตอผปวยระหวางโรงพยาบาลไทยและกมพชาหรอระบบโรงพยาบาลคแฝด การจดการผปวยฉกเฉนรวมกน พฒนาขาวสารและตงคณะกรรมการรวมดานสาธารณสขชายแดน

ขอเสนอและแนวคดทอาจเกดประโยชนแกกรมวทยาศาสตรบรการ - หลกสตรเจดอปนสยสาหรบผมผลสมฤทธสงมประโยชนในการพฒนาตนเอง เพมความรวดเรวและประสทธภาพกระบวนการทางานโดยสามารถปรบใช

ราชอาณาจกรกมพชา

186

ในการทางานรวมกบผอน ซงถาเสรมหลกสตรนแกบคคลากรของกรมฯ อาจจะเพมประสทธผลในการทางาน - หลกสตรการคดวเคราะหอยางเปนระบบ หากปฏบตอยางสมา เสมอ จะทาใหไมดวนสรปปญหาโดยไมมขอมล ทาใหการแกปญหาตรงจดมากขน และ การคาดการณผลกระทบทเกดขนกอนการเลอกวธแกปญหา การตงเปาหมายทชดเจนและการจดลาดบความสาคญของปญหาเปนสวนทสาคญในการขบเคลอนนโยบายและการพฒนาของหนวยงาน ซงนาจะเปนประโยชนในการทางานแบบบรณาการ กบหนวยงานอน ๆ เชน สคบ. ทตองใชการหาขอมลรอบดาน การตดสนใจทถกตองและประเมนผลกระทบทเกดขนเพอลดความเสยง - จากการศกษาดงานทประเทศกมพชาทาใหขาพเจาเปลยนทศนคตและความเชอเกยวกบกมพชา โดยกมพชามการพฒนาประเทศในหลาย ๆ ดาน เชน การคมนาคม เศรษฐกจ สาธารณสข การศกษา มความปลอดภยในระดบหนง มความสามารถทางภาษาทด และมความตนตวในการเตรยมความพรอมตอการเขาสประชาคมอาเซยน ซงสะทอนใหเหนถงการมเปาหมายในการพฒนาประเทศทชดเจน

ของรฐบาลและความสามคคของคนในชาต

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

187

อกมมทมองเหน... กบหาวนของการเรยนร ณ ราชอาณาจกรกมพชา

นางสาวจราภรณ นจจนทรพนศร นกวทยาศาสตรการแพทยปฏบตการ

กรมวทยาศาสตรการแพทย

เมอผลการตดสนของศาลโลก กรณคดเขาพระวหาร ระหวางไทย-กมพชา เมอวนท 11 พฤศจกายน 2556 ออกมาเปนทนาพอใจของทงสองฝาย โดยไทยกบกมพชาจะหารอในคณะกรรมาธการรวมระดบทวภาคเพอหาทางออกตอไป ทาใหวางใจไดวา การไดรบโอกาสในการฝกอบรมระยะสนหลกสตรการเสรมสรางคณลกษณะสวนบคคลและทกษะการทางานสาหรบขาราชการผมผลสมฤทธสง ประจาป 2557 กบการเรยนรภายในระยะเวลาหาวน ระหวางวนท 26 ถง 30 พฤศจกายน 2556 ณ ราชอาณาจกรกมพชา นาจะเปนโอกาสในการเรยนรทดอกครงหนงและหวงวามนคงเปนไปไดดวยด จนชวงเวลานนมาถงและไดผานไป กลบเปนสงทยาก ยากทจะเลอกวนไหนหรอสวนใดของการเรยนร มาถายทอด เพราะสงทไดพบเจอและเรยนรในการเดนทางครงน ลวนมคณคา ความหมาย และจะเปนแนวทางในการเดนทางของครงตอๆ ไปอกยาวนาน

Ung Luyna ขาราชการหนมเลอดใหม แหงกมพชา เชาแรกทกมพชา เรมการเรยนรเกยวกบกมพชาอยางเปนระบบตาม ททมงานของสถาบน AIT และ ก.พ. ไดวางไว เรมตนดวยการฟงบรรยาย “Economic Development and Strategies” โดยขาราชการเลอดใหมของกมพชา นามวา Ung Luyna ขาราชการหนมเลอดใหมทสามารถตอบคาถามและอธบาย ขอของใจของผเขาฟงการบรรยายไดอยางเฉยบขาด จนทาใหพวกเราไมสงสยเลยวา ทาไมหนวยงานจงเลอกเขามานาเสนอ ทาใหคดไปไดวา ในองคกรของเรา หากคาวา “การสรางคนรนใหม” ใหประสบความสาเรจไดจรง คงไมแคเพยงใหคนเหลานน

ราชอาณาจกรกมพชา

188

สามารถมาพด มาเลา มานาเสนอขอมลใดๆ ไดอยางสงางามเพยงอยางเดยว แตนาจะทาใหใครเหลานนไดรจก เขาใจองคกร เนอแทของงานและหนาททตองรบผดชอบอยางแทจรง ซงจะสงผลใหเขาสามารถมองภาพการขบเคลอนองคกร ไปสอนาคตไดอยางชดเจน จนนาไปสการสานรอยตอจากรนสรนและนาพาองคกร สเปาหมายไดอยางยงยน

H.E. Chou Bun Eng : มาดามเอง กบขอคดทชวนใหคด ตลอดบายของวนทสอง ท Sunway Hotel เมองพนมเปญ กบการสมมนาในหวขอ “Interrelations between public policies, migration and development in Cambodia” จากความตงใจและคาพดแบบตรงไปตรงมาของผบรรยาย “มาดาม เอง” ทาใหรบรและเขาใจไดในสงทอาจจะไกลตวไปสกหนอย จากปญหาประเทศทยากจน ทาใหผคนหนความลาบาก ถาไปทไหนทดกวาไดกจะไป โดยหากการเขาประเทศอยางถกกฎหมายแตสามารถอยในประเทศนนไดแค 2 ป คนกไมอยากเขาระบบ จงทาใหยงสรางอกหลายๆ ปญหาตามมา ดงนนการเคลอนยายแรงงาน รวมทงปญหาทตามมาโดยเฉพาะปญหาครอบครว จงเปนประเดนหน งทกมพชากงวล เพราะเมอ ไมมกฎหมายใดท จะเตม เตมได ในทก เร อง และการแกปญหาอยภายใตขอจากดหลายๆ อยาง จงไมสามารถแกไขทกปญหาไดในเวลาเดยวกน จงตองลาดบความสาคญ ในกรณปญหาการเคลอนยายแรงงานระหวางประเทศ หากเราคดวา ทกๆ ประเทศในโลกเปนเสมอนครอบครวเดยวกน และทกคนตองการซงกนและกน เชนอยางทเดกตองการผใหญ เพอคอยชแนะ ใหความร ใหกาลงใจ ในขณะทผใหญกตองการความชวยเหลอ การดแลเอาใจใสจากเดก ควรคดไวเสมอวาเราจะสรางความสมดลกบการจดการปญหานนอยางไร? เราจะสรางความรวมมอไดอยางไร? ททาใหเหนสงเดยวกน จากการมองทางเดยวกน ดวยมาตรฐานเดยวกน แนวคดของ มาดาม ไมตางจากหลกการขอหนงของ 7 Habits นนคอ คดแบบชนะ-ชนะ ทวา “ความสมพนธทยงยนและมประสทธผลจ าเปนตองม

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

189

ความรวมมอกน โดยการหาผลประโยชนรวมกน ซงเปนแนวทางทท าใหทกคนประสบความส าเรจรวมกน” ในทกองคกร เมอทางาน ยอมมปญหาเกดขน ไมวาเลกหรอใหญ การลาดบความสาคญของปญหา และการรวมมอกนแกปญหา ยอมสามารถแกไขปญหาหรอลดปญหานนได

เศรษฐกจและการคาในกมพชา กบสงทไทยควรปรบตวเพอใหเดนไปกบประเทศอาเซยนไดอยางสงางาม เศรษฐกจสวนใหญของกมพชาอยในภาคการเกษตรและภาคอตสาหกรรม รฐบาลมนโยบายการปฏรปทงโครงสรางและเศรษฐกจ ทมงปรบสภาพแวดลอม ในการลงทน เพมการถายทอดเทคโนโลย เพมการฝกฝนความเปนมออาชพ รวมทงการสรางเขตอตสาหกรรมและเขตสงออกทมโครงสรางพนฐานและบรการทมประสทธภาพ สงเสรมการลงทนจากตางประเทศ ควบคไปกบการรบความชวยเหลอจากนานาชาต ทงนกมพชาเองไมสามารถผลตสนคาเพอตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางเพยงพอ จงตองอาศยการนาเขาเปนหลก เปนโอกาสการลงทนของประเทศตางๆ ในกมพชารวมทงประเทศไทย โดยบรษทในเครอเจรญโภคภณฑ เปนบรษทหนงทเขามาลงทนในกมพชา แมวามมมองของกมพชาจะยอมรบจดแขงของประเทศไทยในหลายๆ ดาน เชน ความร เทคโนโลย และการมมตรไมตร รวมถงสนคาไทยทมคณภาพด แตการพฒนาประเทศทเรวมากของกมพชา เชนเดยวกบประเทศอนๆ ในอาเซยน ทาใหไทยเองมสงสาคญทควรคานงถง ประการแรกคอ การเพมความสามารถดานภาษาและวฒนธรรมทเกยวกบประเทศเพอนบาน โดยเฉพาะภาษาองกฤษ จน อนโดนเซย และเวยดนาม เพอสรางโอกาสการจางงานแรงงานไทยในประเทศเพอนบาน ประการทสองคอ การปรบหลกสตรการศกษาทสรางความชานาญดานวชาชพ โดยเฉพาะอตสาหกรรม ทงอตสาหกรรมรถยนต เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส อาหาร ยางพารา บรการ เทคโนโลยการเกษตร โดยภาครฐและเอกชนตองรวมมอกน

ราชอาณาจกรกมพชา

190

วางเปาหมายการพฒนาฝมอแรงงานและการจดทาหลกสตรทสอดคลองกบ ความตองการทแทจรง และใหเปนสากลเพอแกปญหาการขาดแคลนแรงงาน อกประการหนงกคอ การแกไขกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ เชน การจางแรงงานขามชาต ระบบสวสดการสงคม ระบบสาธารณสขมลฐานและการควบคมโรค ใหเปนสากล มความยดหยนมากขน ยงไปกวานน ควรปรบกรอบความคดในการทางาน หากคดเพอการแขงขนเพยงอยางเดยวโดยคดวาทรพยากรมอยอยางจากด อาจทาใหเรากาวเดนไปกบประเทศอาเซยนดวยความลาบาก แตหากเราคดวาเราจะแบงปนทรพยากรทมอยแตกตางกนโดยการแลกเปลยนและใชรวมกนกบคนอนไดดวย นาจะเปนแนวทางหนงททาใหเราเดนรวมไปกบประเทศอาเซยนไดอยางสงางาม

การแพทยและสาธารณสข กบการพฒนางานสขภาพโลกและความรวมมอระหวางประเทศ ไดมโอกาสเรยนรการปรบเปลยนโครงสรางกระทรวงสาธารณสขของกมพชา จากผแทนของ กระทรวงสาธารณสขทเลาถงนโยบายปจจบนและการวางอนาคตทางสาธารณสขของกมพชา “Health System in Cambodia” ทใหความสาคญกบปญหา อตราการตายของแมและเดกซงมสงเมอเทยบกบประเทศอนๆ ในภมภาคน การตดเชอเอชไอวและเอดส วณโรค และโรคมาลาเรย ทยงเปนปญหาใหญซงตองการผเ ชยวชาญเฉพาะทางและตองการแหลงทนสนบสนน รวมทง ใหความสาคญกบโรคไมตดตอ และระบบควบคมปองกนโรค ในขณะทความทาทายอกประการหนงของกมพชา ไดแก การปรบระบบบรการสขภาพใหมคณภาพ โดยเพมโครงสรางพนฐาน เทคโนโลยทางการแพทยและผเชยวชาญทางคลนก ตลอดจนการขอการรบรองระบบคณภาพ เพอขยายการบรการควบคไปกบพฒนาคณภาพ สาหรบการเยยมชมโรงพยาบาลประจาจงหวด “Chey Chumneas Referral Hospital” ทตงอยในเมองตาเขมา ไมไกลจากเมองพนมเปญ ซงเคยเปนคกแหงหนง สมยเขมรแดง โรงพยาบาลทมใหบรการสาธารณสขทวไป มศนยสขภาพจต

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

191

เดกและวยรนอยภายในบรเวณของโรงพยาบาล โรงพยาบาลทเปนตวอยางหนง ทสะทอนถงความแตกตางทางการแพทยและสาธารณสข ในประเทศอาเซยนและ ในโลก ทยาถงบทบาทหนาทของกระทรวงสาธารณสขในดานการแพทยและสาธารณสขทไมเพยงแคการพฒนาในประเทศ แตยงตองมบทบาทในการพฒนางานสขภาพโลกและความรวมมอระหวางประเทศดวย เชนทองคการอนามยโลก อาเซยน และประเทศไทยเองใหความสาคญ โดยไทยมการดาเนนงานในระดบภมภาคหลายๆ เรอง เชน ความรวมมอเกยวกบโรคขามแดน ความรวมมอดานการฝกอบรมระบาดวทยาภาคสนาม ของกรมควบคมโรค การมมาตรฐานและการรบรองดานเครองสาอาง อาหาร เครองมอแพทย ยาโบราณและอาหารเสรม การจดตงเครอขายหองปฏบตการดานเครองสาอาง อาหาร ทมการสนบสนนทางวชาการ , การฝกอบรม, วสดอางอง และการตรวจยนยน ของกรมวทยาศาสตรการแพทย ตลอดจนการเปนศนยความรวมมอขององคการอนามยโลกดานตางๆ ของหลายๆ หนวยงานในประเทศเพอสนบสนนดานการแพทยและสาธารณสขในระดบสากลดวย โดยความรวมมอเหลานยงคงพฒนาตอไป เพอปองกนและแกปญหาสขภาพโลก

อนสรณสถานแหง ตวลเสลง และทงสงหาร ในพนมเปญ กบ ภาพสะทอนถงสถานการณบานเราในปจจบน แม เ วลาจะมอย า งจ าก ด เม อ เท ยบกบส งท ต อ ง เ ร ยนร ม ากมาย ในการเดนทางครงน แตสงหนงทพลาดไมไดทจะกลาวถง คอ ตวลเสลง อดตโรงเรยนมธยมทกลายเปนคกกกกน ชวงเรองอานาจของฝายคอมมวนสตกมพชาหรอเขมรแดง หลงจากยดกรงพนมเปญไดในป 2518 โดยการนาของ นาย พล พต ทสงใหกาจดบคคลทมฐานะและความร ไมวาจะเปนทหารฝายตรงกนขาม ครอาจารย วศวกร พอคา ขาราชการชนผใหญ โดยเนรเทศไปจากกรงพนมเปญ แลวนาไปสงหารหมลางเผาพนธ ท “ทงสงหาร” หรอ Killing Fields ประชาชนผบรสทธตกเปนเหยอความโหดเหยม มคนถกฆาไมเวนวน และบางรายถกนามาทรมานแบบตางๆ กอนตายอยางสยอง เกดศพมากมายนบไมถวน จนกลายเปนกะโหลกไรญาต ไมสามารถระบไดวา

ราชอาณาจกรกมพชา

192

ผตายเปนใคร การเดนเขาไปในสถานทจรงทมทงรปถาย ภาพวาด ชนสวนเสอผาของใชของคนเหลานน เศษเสอผาและเศษกระดกบนทางทเดนไปในทงสงหาร รวมทงหวกะโหลกบางสวนทถกนามาวางรวมกนกวา 8,000 ชน ทาใหเหนภาพความสญเสย ทเกดจากการแตกแยกของคนในชาตไดอยางชดเจน ซงนกคงเปนเพยงชวงเวลาหนง ในประเทศหนง ทมเหตการณทานองน ยงคงมอกหลายสถานท หลายชวงเวลา ในหลายๆ ประเทศ ทตางมอนสรณเพอใหราลก ไมแตกตางกบประเทศไทย เหตการณทเกดขน กครงตอกครง ทงทมและไมมหลกฐาน เชนเดยวกบในชวงเวลาน ในเวลาทคนในบานเมองมความแตกตางทางความคด การคดบนพนฐานของประโยชนของประเทศเปนหลก ยอมเปนสงทดทจะทาใหประเทศเกดการพฒนา แตตราบใดทยงคดแตประโยชนสวนตน ฝายตนเปนสาคญจนลมประโยชนของชาต กจะมแตสญเสย ในพระบรมราโชวาทหนงของพระเจาอยหว กลาววา “...ถาเราจะเอาแตชนะ มนกตองมแพ แตถาเราปรองดองกน มแตชนะไมมแพ...” ในฐานะของคนไทย และโดยเฉพาะในฐานะขาราชการไทย มหนาทรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต ตองตงตวอยในความไมประมาท เตอนสตตนเองถงเรองศลธรรมและจรยธรรม และปฏบตโดยการกลนกรองเปนอยางดกอน คงไมมประโยชนอะไร ทจะสรางอนสรณ หรอเหตการณเชนนไปเรอยๆ โดยไมคดชวยกนหาทางแกปญหาอยางแทจรง

สงทไดมากกวาการเรยนร สาหรบการเดนทางเพอการเรยนร ในคร งน ส งท ไดภายในหาวน ณ ราชอาณาจกรกมพชานน นบเปนการเตมเตม ทงความร ประสบการณ และ สรางมตรภาพใหเกดขน ทาใหเหนความพเศษทแตกตางของขาราชการไทย และเพอนรวมเดนทาง อกหลายชวต จากหลายๆ หนวยงาน ท งรปแบบของความคด การแกปญหา การทางานรวมกน ซงอาจดเหมอนไมมอะไรสาหรบคนทคดวารหมดแลว แตมนกลบดยงใหญมากสาหรบคนทยงคดวายงไมรอะไรอกมากมาย และ “ฉนอยากเรยนร” ดงนนการเดนทางดวยแกวนาทไมเคยเตม และคาพดดๆ จาก

ตดปกความคด จาก HiPPS รน 9

193

เพอนรวมทางทวา “เหลอชองวางไวใหจนตนาการ” จงทาใหเปนโอกาสของการเกบเกยวประสบการณและชวยสรางแรงบนดาลใจ ทาใหอยากทาอะไรใหองคกรและประเทศชาตอกมากมาย ขอขอบคณผรวมเดนทางทกทาน “HiPPS 9 : CAMBODIA” ทรวมสรางเรองราวทมคาในครงน เหนอสงอนใด “True success is not in the learning, but in its application to the benefit of mankind” ความส าเรจมใชอยทการเรยนรเทานน หากแตเปนการน าไปใชใหเปนประโยชนแกเพอนมนษย

: พระราชดารสใน สมเดจพระมหตลาธเบศรอดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก