20
ng dn ngn v lut pháp cho i di dân mi sng ti Nam Úc. VIETNAMESE [Ting Vit] LAW FOR YOU

, ng d n ng n v lu t pháp cho i di dân m i s ng t i Nam Úc

Embed Size (px)

Citation preview

���ng d�n ng�n v� lu�t pháp cho ��i di dân m�i s�ng t i Nam Úc.

VIETNAMESE [Ti�ng Vi�t]

LAW FOR

YOU

M�c L�c Gi�i Thi�u 1

Lu�t Pháp t i Úc 2

Lái Xe 3

������������ D�ng 4

Tai N n Xe C� 5

Mua Hàng Hóa & D�ch V� 6

Police (C������) 7

B o L!"�#$���%� 8

'��*����n 9

Hôn Nhân 10

Ly Thân và Ly D� 11

Con Cái và Ly Thân 12

+�,-��/"�"�:�+:�+�$ 13

Quy;����nh c<a Chính Ph< 14

Làm Vi�c 15

Ti�n Ph t 16

1

Law For You – ���ng d�n ngn v lu�� ���� ��� ����i di dân m�i s�ng t�i Nam Úc �=>�?@����ng d��",�A�n v� lu���E��E�"�:���i di dân m�i s�ng t i Nam Úc. Nó nhFm giúp IJ nhK���i không nói ti;ng Anh hiR��A$;t các lu���"�S��U@��%-��$Ru v� các d�ch v� sWn có IR $YE�IJ hZ v� các v[�I� pháp lý. N;u ai có v[�I� E��E�?\���%�I$�u quan trZng là hZ ph�i �%-�I;n c� v[n pháp lý càng s�m càng t�t. ���ng d��@>�I�]c ^��?���_U$"�`�+:--$``$:�A$*�`: �IR hb tr] giáo d�c pháp lý cho ��i di dân m�i. ���ng d��@>�"f�"/���R I�]c s� d��Aji nhKng ��i cwn hiRu các khái ni�-�",�A�n v� E��E�?\�U@�I;�I=��IR I�]"�$YE�IJ. ^��?���_U$"�`�+:--$``$:�thành th���A$;��x�`! tài tr] c<a ^�z�{:�|��$:�:}��:����~�`tralia IR d�ch và in tài li�u này. M�t s� n�$�|��U@��%���nh dùng trong tài li���@>�I�]c ph�ng theo ‘What’s the law? Australian law in my new country’ A$*�`: �Aji các h�$�I�ng tr] giúp pháp lý c<a Úc. Ph< nh�n trách nhi�m: Lu�t l� ���>� I�$� ����ng xuyên và thông tin trong [� A�n này có thR không còn hi�n hành. Thông tin trong [�A�n này ch� "/��S�����ng d�n t�ng quát. Không ph�i là c� v[n pháp lý. Chúng tôi khuy;n khích mZ$���$��%-�"� v[n "�:�_$*�-%��U� các v[�I� pháp lý. ��^��?���_U$"�`�+:--$``$:�Tháng 3, 2015 Xu[��A�n v�i s! hb tr] c<a Law {:�|��$:�:}��:����~�`�_�?$�

2

Lu�t Pháp t�i Úc

� MZ$���i ph�i tuân theo lu�t pháp.

� N;u quý v� vi ph m lu�t pháp, quý v� có thR ph�i tr� ti�n hay ra tòa.

� Thông tin mi�n phí v� lu�t pháp có sWn cho mZ$���i.

� Quý v� có thR "/�$YE�IJ mi�n phí v� pháp lý t i Legal Services Commission. �� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au

3

Lái Xe

� �R I�]c lái xe t i Nam Úc quý v� ph�$�"/�AFng lái xe có giá tr�. N;u quý v� m�$�I;n Nam �"���>��$Rm tra v�i Service SA ��-�AFng lái c<��-%��"/�$���_� hay không.

� Quý v� ����I�]"�?�$��������"/�I,��\���>�IR /�I����_*�I��ng.

� T[t c� mZ$���i ph�i cài dây n�t an toàn, luôn c� tr� em. Tr� em cwn gh; và dây n���I�c A$�t cho xe. Lo i gh; và dây n�t cho xe mà quý v� cwn s� d�ng tùy thu�c vào cJ U@�I� tu�i c<��I���A�����R A$;����*-������$���>�?$*�? c Kidsafe SA.

� Quý v� ph�i hZc và tuân theo t[t c� các lu���?�$�������%��E� t cho vi�c vi ph m các lu�t này có thR A�:��m ph t ti�n, j tù, và m[��AFng lái.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Service SA 13 10 84 Kidsafe SA 8161 6318 www.kidsafesa.com.au/road-safety

4

��� �� �� !" D�ng Mua t# c"a hàng bán xe:

� Nên có th] máy hay RAA kiR-��_�����"�:�-%�.

� ��=�U$*�A�����E��$�I�-�A�o chi;c xe không ph�i là ���,�"�p hay còn thi;u n]. T$ mua t# ch% xe:

� Nên có th] máy hay RAA kiR-��_�����"�:�-%�.

� ��$���$�=��@�"/���R l[y xe n;�����"��A� n]. Chuy�n này v�n có thR x�y ra ngay c� sau khi quý v� -������U@�I,��\�������:��*�"<a quý v�����R kiRm tra xem chi;c xe có còn n] �������>�Z$�I$�n tho i cho Personal Property Securities Register (PPSR) s� 1300 007 777. Quý v� s� cwn s� ����$"?���|��$}$"��$:���-A�_������ �có trên gi[y t� I,��\����U@��_*�-�>������^� phí �%-��$;-�¡¡�¢�?@�£¤�U@�¥�\�U� ch� có thR thanh toán AFng th� tín d�ng.

� Ph�$�I�-�A�o chi;c xe không ph�$�?@����A� m[t c�p. D�ch v� �%-��$;-�¡¡�¢�"f�"/���R

kiRm tra chuy�n này cho quý v�.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Personal Property Securities Register 1300 007 777 www.ppsr.gov.au RAA 131 111

5

Tai N�n Xe C&

� Khi có tai n n xe c� ��%�-bi tài x; lái xe ph�i ng¦ng xe U@�$YE�IJ n;��"/�A[t k§ �$�A� ���x�

� Các tài x; lái xe ph�$��_�:�I�i chi ti;t c<��-%�¨��*��I�a ch���U@�"���>�A�o hiRm.

� Báo v�i Police n;��"/��$�A� ���x��:�c t�ng chi phí s�a chKa t[t c� "�"����A� tai n n

trên £©ªªª�

� B�o hiRm �'�$_|�E�_�>�":-E�?`:_>�$`�_�"���I�]"�A�:��m khi quý v� tr� ti��I,��\�xe. B�o hiR-�@>�A�$������"�:���$�A� ���x��_:���$� n xe c�. B�o hiRm này ����A�$�����ng vi�c s�a chKa "�"����A� tai n n.

� Có các lo $�A�o hiRm khác mà quý v� có thR -���IR A�$�����ng vi�c s�a chKa ���A� tai

n n: o B�o hiRm �'�$_|�E�_�>�E_:E�_�>�$`�_�"���A�$�����ng thi�t h i cho xe c<����i kia

n;u tai n n do lbi c<a quý v� gây ra. o B�o hiRm �+:-E_���`$U��$`�_�"���A�$�����ng thi�t h i cho c� xe c<a quý v� và xe

c<����i kia.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Police GZi 000 �_:��_��ng h]p kh«n c[p hay 131444 IR gZi Police I;n khi không kh«n c[p.

6

Mua Hàng Hóa & D*ch V�

� ¬�\�U��"/�¥�>��;���K�%�-%��-���A�������������:@�������: ��I����>��_�����"�����$�����|!�I��������-���"/���R�I�]"�`���"�K� cho ¥�\�U�����>�I�$�I� -�$���>�?[>��$��? $���+��>� này "/���R���>�_���>�"��`�����$��;��� �A�:��@��

� ^���?���$K��/��Ix.

� '_��"���$�¥�\�U���\��]E�I��@:���>�>*��"w���$�I/�$YE�¥�\�U���$R���]E�I��"/��­��%����$���@>�_[��¥����_Z I�$�U�$�"�"��]E�I��|@$�"�®�� �I�$�U�$�I$����: $�|$�I��

� ¯���� �¯:��:��°:"���j�"����_��"�"<��¥�\�U��"/���R ,�"�����$����I;��@�"<��¥�\�U��"�@:�A���@�"�:�¥�\�U�.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Consumer Credit Law Centre SA 8342 1800 1300 886 220 (��i gZi vùng quê)

7

Police (C+nh Sát)

� Police A�o v� c��I��U@�I�-�A�:���i ta tuân theo lu�t. Police "f�E��i tuân theo lu�t.

� °�$�I$�u tra m�t v� ����%�Police có thR ph�ng v[�A[t k§ ai.

� Quý v� không ph�i tr� l�$�A[t k§ nhKng câu h�i c<a Police h�i quý v�, ngoài vi�"�"�:�A$;t tên hZ��I�a ch� U@�@>�����,-�`$��

� N;u quý v� I��?�$����"/�I��"x���%�¥�\�U� ph�$��_%��AFng lái xe cho Police khi Police

yêu cwu.

� Quý v� có quy�n có c� v[n E��E�?\��_��c khi quý v� tr� l�i các câu h�i khác c<a Police.

� N;u ti;ng Anh không ph�i là ti;ng quý v� mu��|±���%�¥�\�U� có quy�n yêu cwu thông d�ch viên mbi khi nói chuy�n v�i Police.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Police GZi 000 �_:��_��ng h]p kh«n c[p hay 131444 IR gZ$�¡:?$"��I;n khi không kh«n c[p. Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au

8

B�o L$� ,-� �.��

� ²��"�"/��$���?����IR�A�:�U����$��������A��A :�?!"�$��I%��

� ³ :�?!"�$��I%��"/���R���>�_��j �$���| �A�:��-�Uf�?!"���%��|�"���=-�?\��?�$�/$���%��"�-�U@��$���;�

� °��� "/� �$� E��$� `�� �_:� `!� `]� ��$� "<�� A :� ?!"� $�� I%��� � ³ :� ?!"� $�� I%�� ?@� ��$�

nghiê-��_Z�I�$�U�$�Police và tòa án.

� Police U@�������"/���R�_���_���?���A���A��"�-�����@��U$*��_:�$��I%������I�]"�=>�_��A :�?!"�$��I%���_:���x�?�$���'_���?���@>�I�]"�Z$�?@�����_U��$:�´_|�_��

� �;��-�����@��U$*�$��I%������¦�A :�?!"���%��Z�`��A��_�"�_�$�U�$�?����E��E�

� +/�"�"�|�"��U��-$��E�S�I�"�A$���"/���R�$YE�IJ��K���$�����"�-���[>����:@�j�

�@���+�"�|�"��U��@>�A�:��-�x$ j�lánh � -�"�:�E���K��|�"��U�����U[�U@�"��U[�E��E�lý.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Police GZi 000 �_:��_��ng h]p kh«n c[p hay 131444 IR gZ$�¡:?$"��I;n khi không kh«n c[p. Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Women’s Legal Service 8221 5553 Domestic Violence Gateway Helpline 1800 800 098

9

/��0 ���n

� Ch< nhà thuê ph�$�A�:��_%�nhà c����_:�I$�u ki�n ��x�I�i ch[p nh��I�]c.

� ���i thuê nhà ph�$�A�:�"�:�"�< nhà thuê A$;t n;u nhà c���A� ���� i.

� Ch< nhà thuê tr� ti�n s�a chKa tr¦ ��$���i thuê nhà =>�_������ i.

� ���i thuê nhà ph�i tr� ti�n thuê nhà và giK nhà c�a s ch s�, gZ�@�U@��_:��%��tr ng t�t.

� L[>�A$*����IR ch�ng minh quý v� I���_� ti�n thuê nhà.

� ���$����*��@�����I�]c làm �n quá m�c hay làm phi�n hàng xóm c<a hZ.

� Quý v� không thR A� I��i ra khi không có L�nh c<����������>�����I�a �c.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Tenants Information & Advocacy Service (TIAS) 8305 9459 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au

10

Hôn Nhân

� ² Úc hôn nhân là giKa m�����$�I@���U@�-�����$�I@�A@ mb$���i tu�i t¦ 18 trj lên.

� Trong nhK��_��ng h]E�I�"�A$�t nhK���i tr� tu�i 16 hay 17 có thR k;t hôn n;u ����"�:�E��E� Hi;m khi Tòa "�:�E��E�@>�

� Lu���E��E�����"�:�E��E���$�|��i 18 tu�$�I�]"�I���I$�_��: i qu�"�IR k;t hôn.

� ² Úc không có lu���@:�I�$���$���i ta ph�i k;t hôn chính th�c m�$�I�]c s�ng chung

v�i nhau.

� Vi�c k;t hôn không I�x��$*�"�:���i ch�ng ��>���i v] quy�n I�]c giao h]p �%��|�c. N;u m�t trong hai ��i không t! nguy��I�ng ý giao h]E��%��|�"����%�U$�c này gZi là hi;p dâm, ngay c� giKa ch�ng và v].

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au

11

Ly Thân và Ly D*

� B[t c� ��i nào không mu�n j l $��_:�����=�I�u có thR ly d�. Ch�ng có thR ly d� v] và v] có thR ly d� ch�ng. Không thành v[�I� là lbi t i ai.

� Ly d� là s! ch[m d�t hôn nhân chính th�c và có tính ch[t pháp lý. Quý v� ph�i xin tòa quy;��I�nh ly d�.

� '_��c khi quý v� xin ly d� quý v� ph�$���`�ng chung v�$��������-�t c�p trong th�i gian ít nh[t là 12 tháng.

� V�n có thR ly thân trong khi s�ng chung cùng m�t nhà mi�n là quý v� không còn chia s� nhKng ho ��I��A%������ng c<������=����?@�< chung v�i nhau, ng�$�,�"���v�i nhau, s� d�ng tài kho�n ngân hàng chung v�i nhau hay cùng I$�"�x$�"���U�i con cái c<a quý v�.

� Có nhi�u lu���$��I%��U� vi�"�"�,-�`/"�"�:�":�"�$�U@�E�=�"�$���@$�`�n sau khi ly thân.

NhKng lu�t này v�n có thR áp d�ng không cw�A$;t là quý v� có chính th�c k;t hôn hay không.

� N;u quý v� "/�\�I���?>���=���>�I��?>���=�_�i, quý v� *��%-�"� v[n pháp lý. Lu���`��"/�thR giúp quý v� hiRu quy�n l]i và trách nhi�m pháp lý c<a quý v�, và gi�i thích lu�t áp d�������; @:��_:��_��ng h]p c<a quý v�.

� Vi�c ly thân và ly d� có thR �����j�I;n �%���_ ng di trú c<a quý v�. Quý v� nên có c� v[n pháp lý v� v[�I� này.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Family Law Courts 1300 352 000

12

Con Cái và Ly Thân

� C� hai cha và mµ I�u có trách nhi�-�I�i v�i con cái c<��-%�����$���@>��������>�I�i ngay c� khi cha mµ ly thân.

� Con cái có quy�n g�p c� hai cha mµ mi��?@�"�Y�I�]c an toàn.

� Hwu h;t các cha mµ ?>���=��%-�"�"��IR ti;p t�c chia s� vi�"�"�,-�`/"�"�:�":�"�$�"<a -%�.

� M�t s� cha mµ ly thân không thR I��\�I�]c v� vi�c s�p x;p cho con cái c<a hZ. Lu�t `��U� $��I%��"/���R c� v[n pháp lý và giúp cha mµ I ��I�]c th�a thu�n v�i nhau.

� Trong nhK��_��ng h]p nghiêm trZng, tòa án $��I%��"/� ��R quy;��I�nh nhKng vi�c s�p x;p cho con cái.

� Hòa gi�$�$��I%��?@���$�"���-µ có s! $YE�IJ c<a m�t nhân viên hòa gi�$�I�c l�E�IR A@ lu�n v� nhKng chuy�n s�E�I�t cho con cái, không cwn ph�i ra tòa.

� M�t trong hai cha mµ có thR I�]c yêu cwu tr� �"�$?|�`�EE:_���(ti�n c[E�|�Jng con cái) "�:���$��$��IR $YE���i kia "�,-�`/"�"�:�":�"�$�

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au

13

1�23 Sóc cho Con Cái

� Cha mµ ph�$�"�,-�`/"�"�:�":�"�$�U@�A�o v� ":�"�$�����A� nguy hiRm.

� Cha mµ có quy�n d >�":�"�$�"�"��"����. Cha mµ ����I�]"� ?@-�I���":�"�$� �_:�vi�c k¶ lu�t.

� Families SA có thR s� �@��I��IR A�o v� tr� em kh�i nhKng cha mµ ����"�,-�`/"�"�:�":�"�$���>�?@-�I���":�"�$�

� Có các d�ch v� mi�n phí có thR giúp cha mµ v� ���U[��"�,-�`/"�":�"�$�U@����U[n gia I%��

� Các chuyên viên làm vi�c v�i tr� em ph�$�A�:�"�:�U�i Families SA n;u hZ �­�_Fng m�t I�a tr� có thR A� h i.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Parent Helpline 1300 364 100 Police GZi 000 �_:��_��ng h]p kh«n c[p hay 131444 IR gZi C�������I;n n;u không kh«n c[p. Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Families SA +�$?|�~A�`��¢�E:_��^$��·©�·¤�¸¹ Crisis Care (sau gi� làm vi�c) 131 16 11

14

Quy�� �*nh c%a Chính Ph%

� Các quy;��I�nh c<a nhân viên chính ph< ph�$�I�]c th!c hi�����:�¥�>�I�nh.

� Quý v� có quy��I�]"����U[n pháp lý và th�c m�c v� các quy;��I�nh c<a chính ph< có �����j�I;�-%��

� ��$���$, quý v� có thR yêu cw�����>�I�i nhKng quy;��I�nh này.

� Quý v� "f�"/���R khi;u n $�I;n Ombudsman SA hay Commonwealth Ombudsman n;u quý v� tin rFng m�t quy;��I���@:�I/�"<a chính ph< A� sai.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Commonwealth Ombudsman 1300 362 072 Ombudsman SA 8226 8699 1800 182 150 (��i gZi vùng quê) Welfare Rights Centre (SA) 8223 1338 1800 246 287 (��i gZi vùng quê)

15

Làm Vi�c

� Có nhi�u lu���A�o v� quy�n l]i c<a quý v� t $�x$�?@-�U$�"�A�:��m: o quý v� I�]c tr� ?�x�A�:��$*� o A�$�����ng n;u quý v� A� ���x���t t $�x$�?@-�U$�c o I�i x� "��AFng t $�x$�?@-�U$�c o I�]c an toàn t $�x$�?@-�U$�c o h� `x�U� ?�x�A�ng, thu; U@�����A�ng c<a quý v�.

� N;u quý v� là thành viên c<��"��I:@��Z có thR c� v[n cho quý v� U@�$YE�A�o v� quy�n

l]i c<a quý v� t $�x$�?@-�U$�c.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Fair Work Ombudsman (4�5� 67- 6�8�� 9;�� <= <-�� 6=3) 13 13 94 www.fairwork.gov.au/languages Legal Services Commission (�� <>� �;�� 4��� <= �-�- ��-��) 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Working Women’s Centre SA 1800 652 697

16

Tin Ph�t

� Ti�n ph t là m�t lo $��%��E� t mà quý v� ph�i tr� ti��U%�U$�E� m lu�t.

� N;u quý vj không có kh� ,��_� h;t ti�n ph t c<��-%� vào cu�i h �"�:�E��E����>�?$*�h� v�i Fines Enforcement and Recovery Unit.

� Fines Enforcement and Recovery Unit có thR s�p x;p vi�c tr� ti�n c<a quý v� d!a trên kh� ,��_� ti�n c<a quý v�.

� N;u quý v� không dàn x;p th�a thu�n v�i Fines Enforcement and Recovery Unit hZ có quy��A���A��c quý v� tr� ti�n ph t c<a quý v�.

� �¦�?@-�x�U�i ti�n ph t c<a quý v� - n;u quý v� không có kh� ,��_�, yêu cw��I�]c $YE�IJ.

�� bi�t thêm thông tin Translating and Interpreting Service (TIS) 131 450 Legal Services Commission 1300 366 424 www.lsc.sa.gov.au Fines Enforcement and Recovery Unit 1800 659 538

17

GHI CHÚ

Published with the support of Law Foundation of South Australia Published with the support of Law Foundation of South Australia Published with the support of Law Foundation of South Australia Published with the support of Law Foundation of South Australia Published with the support of Law Foundation of South Australia Published with the support of Law Foundation of South Australia