ประสิทธิภาพของราสกุล Metarhizium Matsumuratettix

บทความวจย (Research Article)

*ผรบผดชอบบทความ : [email protected]

ประสทธภาพของราสกล Metarhizium และ Beauveria ในการควบคมเพลยจกจน Matsumuratettix hiroglyphicus

พาหะน าโรคใบขาวออย Efficiency of Metarhizium and Beauveria to Control the Leafhopper Vector, Matsumuratettix hiroglyphicus, of

Sugarcane White Leaf Disease

จฑามาส ฮวดประสทธ และจรมาศ วงคร* สาขาวชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต

ต าบลคลองหนง อ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120

ยพา หาญบญทรง สาขากฏวทยา ภาควชาพชศาสตรและทรพยากรการเกษตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40002

Jutamas Huadprasit and Jureemart Wangkeeree* Department of Agricultural Technology, Faculty of Science and Technology,

Thammasat University Rangsit Centre, Khlong Nueng, Khlong Luang, Pathum Thani 12120

Yupa Hanboonsong Entomology Division, Department of Plant Science and Agricultural Resources,

Faculty of Agriculture, Khon Kaen University, Nai Muang, Muang, Khon Kaen 40002

บทคดยอ เพลยจกจน Matsumuratettix hiroglyphicus เปนแมลงพาหะน าเชอไฟโตพลาสมาสาเหตของโรคใบขาว

ออย ซงเปนโรคทมความส าคญมากทสด การทดลองนจงมวตถประสงคเพอทดสอบประสทธภาพของราสาเหตโรคแมลงในการเขาท าลายเพลยจกจน M. hiroglyphicus ทงระยะตวเตมวย ตวออน และไข โดยใชรา 2 สกล 3 ชนด 17 ไอโซเลท ผลการทดลองในระยะตวเตมวยพบวาทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ภายหลงฉดพนรา 12 วน ราทมประสทธภาพในการเขาท าลายดทสด คอ Metarhizium sp. ไอโซเลท BCC30455 ท าใหเพลยจกจนตาย 55 เปอรเซนต รองลงมา คอ Beauveria bassiana ไอโซเลท BCC26682 ท าใหเพลยจกจนตาย 45 เปอรเซนต สวนผลการทดลองในระยะตวออนพบวาราทมประสทธภาพในการเขาท าลายดทสด คอ M. anisopliae ไอโซเลท BCC16000 และ B. bassiana ไอโซเลท BCC20196 ท าใหเพลยจกจนตาย 30 เปอรเซนต ในขณะทผลการทดลอง

วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย ปท 25 ฉบบท 3 พฤษภาคม - มถนายน 2560

468

ในระยะไข ราทมประสทธภาพดททสด คอ Metarhizium sp. ไอโซเลท BCC16762 ท าใหไขไมฟก 35 เปอรเซนต รองลงมา คอ M. anisopliae ไอโซเลท BCC22353 ท าใหไขไมฟก 25 เปอรเซนต จากผลการทดลองสามารถคดเลอกราไอโซเลททมประสทธภาพน ามาประยกตใชในการควบคมปรมาณแมลงพาหะได

ค าส าคญ : เพลยจกจนแมลงพาหะ; โรคใบขาวออย; ราสาเหตโรคแมลง

Abstract The leafhopper Matsumuratettix hiroglyphicus is the vector of phytoplasma which cause the

sugarcane white leaf disease. It is the most destructive disease of the sugarcane planting. The objective of this study was to test the efficiency of the entomopathogenic fungi against this leafhopper, the experiment conducted all insect life stages with fungi 2 genus 3 species and 17 isolates. The result of adult testing revealed that at concentration 1x108 spore/ ml within 12 days of spraying, the Metarhizium sp. isolate BCC30455 showed the highest pathogenicity which 55 % of mortality. Follow by, Beauveria bassiana isolate BCC26682 was cause 45 % death. For the nymph stage, the M. anisoliae isolate BCC16000 and the B. bassiana isolate BCC20196 were show the nymph death with 30 %. While the eggs stage, the Metarhizium sp. isolate BCC16762 cause 35 % of unhatched and M. anisopliae isolate BCC22353 cause 25 % of unhatched. From the result of this experiment, all those mentioned isolates will be selected for control the leafhopper vector.

Keywords: leafhopper vector; sugarcane white leaf disease; entomopathogenic fungal 1. บทน า

ออยเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศไทยและสามารถสรางรายไดจากการสงออกน าตาลและผลตภณฑจากน าตาลไดปละหลายหมนลานบาท [1] โดยประเทศไทยจดเปนประเทศผผลตน าตาลอนดบ 3 ของโลก รองจากประเทศบราซลและอนเดย ซงปรมาณผลผลตออย (รวมทกสายพนธ) ของประเทศไทยภายในป พ.ศ. 2558 อยท 108.90 ลานตน และคาดการณวาปรมาณผลผลตออยภายในป พ.ศ. 2559 จะมแนวโนมลดลงอยท 104.38 ลานตน [2] ทงนอาจเนองมาจากสาเหตหลายประการ อยางไรกตาม ปญหาทส าคญอยางหนงทสรางความเสยหายและสงผลใหออยสญเสยผลผลตไปเปนมลคาสง สาเหตหนงเกดจากปญหาโรค

ใบขาวออย (sugarcane white leaf disease) จดเปนโรคทส าคญของการปลกออยในประเทศไทยและทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต มสาเหตมาจากเชอไฟโตพลาสมา (phytoplasma) ซงสามารถแพรระบาดผานทางทอนพนธออยทมเชอไฟโตพลาสมาอยและมเพลยจ ก จ น Matsumuratettix hiroglyphicus (Matsu-mura) เปนแมลงพาหะทส าคญ โดยพฤตกรรมการเคลอนทและการดดกนของแมลงพาหะดงกลาว มผลโดยตรงตอการแพรระบาดของโรคใบขาว เนองจากเพลยจกจนเปนแมลงปากดด ภายหลงทแมลงไดรบเชอจากการดดกนน าเลยงทตนออยทเปนโรคใบขาวออยแลว เชอไฟโตพลาสมาจะถกสงผานไปตามตอมน าลาย ทอทางเดนอาหาร heamolymph อวยวะสบพนธ

9 วน

ปท 25 ฉบบท 3 พฤษภาคม - มถนายน 2560 วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย

469

แลวเกดการเพาะขยายเชอโรคภายในตวแมลง โดยเชอสามารถถายทอดไดทงในระยะตวเตมวยและตวออนหรอจากรนพอแมสรนลกผานทางไขได [3]

การควบค มแมลง โดย ชวว ธ (biological control) เปนการใชศตรธรรมชาตของแมลงในการควบคม โดยใชสงทมอยในธรรมชาตมาชวยท าลายแมลงศตร เพอลดการควบคมแมลงศตรจากวธการใชสารเคมมาสงเสรมการใชสารทางชวภาพ (biopesti-cide) เปนการสรางความเปนมตรตอสงแวดลอม ค านงถงความปลอดภยของมนษยและสตวเปนส าคญ โดยราสาเหตโรคแมลง (entomopathogenic fungi) เปนหนงในวธการควบคมแมลงโดยชววธ สามารถเขาท าลายแมลงทอาศยอยได โดยสปอรของราจะไปตกทบรเวณผวของตวแมลง เมอไดรบความชนและอณหภมทเหมาะสม สปอรของราจะงอกแลวแทงทะลผานผวชนควตเคล (cuticle) และชองเปด เชน รหายใจหรอบาดแผล เขาไปในตวแมลงแลวดดซมสารอาหาร ท าลายเนอเยอและระบบอวยวะตาง ๆ หรอบางชนดอาจปลดปลอยสารพษ แลวขยายเพมจ านวนจนทวตวแมลง จากนนจะปรากฏเหนเสนใยหรอไฮฟา (hypha) เจรญปกคลมทผวภายนอกของตวแมลง [4] ในชวงระยะเวลาทผานมาไดมการน าราสาเหตโรคแมลงไปประยกตใชในการควบคมแมลงศตรกนอยางแพรหลาย นอกจากนยงพบวาแนวโนมของการน าราสาเหตโรคแมลงมาใชควบคมจ านวนประชากรของแมลงศตรยงมเพมมากขนในปจจบน

จากรายงานการศกษาถงแนวทางการน าราสาเหตโรคแมลงมาใชในการควบคมแมลงศตรพช เชน การใชรา Metarhizium anisopliae ในการควบคมแมลงวนผลไม (Ceratitis capitata) [5] การใชรา Beauveria bassiana และรา M. anisopliae ในการเขาท าลายดวงเจาะล าตนกลวย (Odoiporus longi-collis) ในหองปฏบตการ [6 ] การประเมนรา B.

bassiana สายพนธ ATCC 74040 ในการจดการแมลงวนผลไม (C. capitata) [7] การใชราสาเหตโรคแ ม ล ง ใ น ก า ร ท า ล าย ย ง ก นป ล อ ง ( Anopheles funestus) [8] การใชรา M. anisopliae JEF-003 ทจ าแนกไดจากต วออนของหนอนนก (Tenebrio molitor) ในการควบคมตวออนของยงลายสวน (Aedes albopictus) [9] การใชรา M. anisopliae ไอโซเลท PSUM04 ควบคมเพลยออนผก (Lipaphis erysimi) ในผกคะนาระบบไฮโดรโปนกส [10] การใชรา B. bassiana และ Purpureocillium lilacinum ทอาศยอยในตนพชมาควบคมหนอนเจาะสมอฝาย (Helicoverpa zea)[11] การทดสอบประสทธภาพของสารชวภณฑราก าจดแมลงในการควบคมดวงหมดผกแถบลาย (Phyllotreta striolata) ในเบบฮองเตบนพนทสงของจงหวดเชยงใหม [12] อยางไรกตาม ส าหรบเพลยจกจนทเปนแมลงพาหะน าโรคใบขาวออย M. hiroglyphicus นน ยงไมเคยมการศกษาถงการน าราสาเหต โรคแมลงมาใ ชในการควบคมจ านวนประชากรของแมลงพาหะมากอน

ดงนนในการวจยครงน จงมวตถประสงคเพอศกษาวธการควบคมและปองกนก าจดเพลยจกจนแมลงพาหะน าโรคใบขาวออยดวยการใชราสาเหตโรคแมลงในสกล Metarhizium และ Beauveria และเพอน าราทมประสทธภาพไปพฒนาและประยกตใชในการลดปรมาณประชากรแมลงตอไป

2. อปกรณและวธการ 2.1 การเลยงเพมปรมาณแมลงพาหะเพอใช

ในการทดสอบ โดยดกจบเพลยจกจน M. hiroglyphicus

ในอ าเภอเขาสวนกวาง จงหวดขอนแกน ในชวงทมการระบาด คอ เดอนกรกฎาคมถงสงหาคม พ.ศ. 2558 โดยใชกบดกแสงไฟและอปกรณหลอดดดแมลง ตงแต


470

เวลา 18:30 ถง 20:30 น. น าแมลงทไดมาเลยงบนตนออยทมกรงพลาสตกครอบและมทรายโรยรอบโคนตนเพอส าหรบเปนทวางไขและเพมปรมาณ โดยเลยงไวในหองควบคมอณหภม 27 องศาเซลเซยส

2.2 ราสาเหตโรคแมลงทน ามาใชทดสอบ ราทน ามาทดสอบนน เปนราทไดรบมาจาก

ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ( National Center for Genetic Engineering and Biotechnology) ประกอบดวยรา 2 สกล 3 ชนด ( Metarhizium sp., M. anisopliae แ ล ะ B. bassiana) จ านวน 17 ไอโซเลท ซงคดเลอกมาจากราทพบจากตวแมลงในอนดบ Hemiptera (ตารางท 1)

ตารางท 1 ราสาเหตโรคแมลง 17 ไอโซเลท ทใชศกษา ซงน ามาจากศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพ

แหงชาต

ล ำดบ ไอโซเลท ชอวทยำศำสตร อนดบของแมลงอำศยทพบ 1 BCC27998 Metarhizium anisopliae Hemiptera 2 BCC16000 Metarhizium anisopliae Hemiptera 3 BCC16762 Metarhizium anisopliae Hemiptera 4 BCC12817 Metarhizium anisopliae Orthoptera 5 BCC22353 Metarhizium anisopliae Coleoptera 6 BCC35992 Metarhizium anisopliae Coleoptera 7 BCC32164 Metarhizium anisopliae Dictyoptera 8 BCC30455 Metarhizium sp. Hemiptera 9 BCC22046 Metarhizium sp. Hemiptera 10 BCC29224 Metarhizium sp. Hemiptera 11 BCC22355 Beauveria bassiana Hemiptera 12 BCC20196 Beauveria bassiana Hemiptera 13 BCC26682 Beauveria bassiana Hemiptera 14 BCC25948 Beauveria bassiana Hemiptera 15 BCC19930 Beauveria bassiana Coleoptera 16 BCC19012 Beauveria bassiana Coleoptera 17 BCC14482 Beauveria bassiana Coleoptera

2.3 การเตรยมสารแขวนลอยรา

เลยงราแตละไอโซเลทเพอเพมจ านวนในอาหารเลยงเชอ potato dextrose agar (PDA) แลวน าไปบมทอณหภม 25 องศาเซลเซยส เปนเวลา 14 วนหรอจนกวาราจะสรางสปอรสมบรณ จากนนเตรยมสารแขวนลอยราแตละไอโซเลทในน ากลนนงฆาเชอ 15 มลลลตรทผสมสาร Tween 80 ทความเขมขน 0.1

เปอรเซนต ดวยการขดโคนเดยราจากผวหนาของอาหาร PDA ลงในน า ผสมใหเขากน แลวกรองดวยผาขาวบาง เพอใหไดสปอรของราแขวนลอยในน า เจอจางสารแขวนลอยรา แลวน าไปตรวจนบปรมาณสปอรตอปรมาตรดวย haemacytometer แลวน าไปค านวณหาความเขมขนของสปอรและปรบระดบความเขมขนใหได 1x108 สปอรตอมลลลตร [10,13,14]


471

2.4 การทดสอบประสทธภาพของราในการเขาท าลายแมลงในระยะตวเตมวยและตวออน

ทดสอบประสทธภาพของราบนตวเตมวยและตวออนเพลยจกจน M. hiroglyphicus โดยฉดพนสารแขวนลอยราความเขมขนใหได 1x108 สปอรตอมลลลตร ลงบนตวของแมลง หลงจากนนน าไปเลยงในกรงพลาสตกทมตนออยอย วางกรงเลยงแมลงบนถาดทใสน าเพอรกษาความชน แลวน าไปเลยงในหอง ควบคมอณหภม 27 องศาเซลเซยส วางแผนการท ด ล อ ง แ บ บ completely randomized design (CRD) โดยแตละไอโซเลทม 4 ซ าการทดลอง ใชเพลยจกจนซ าละ 5 ตว และใชน ากลนผสมสาร Tween 80 ทความเขมขน 0.1 เปอรเซนต เปนกลมควบคม บนทกจ านวนเพลยจกจนทตายทก ๆ วน เปนเวลา 12 วน น าซากแมลงทตายมาวางบนกระดาษกรองท ชน เพอตรวจสอบวามสปอรของราบนตวแมลงหรอไมเมอมสปอรราเกดขน น ามาตรวจดดวยกลองจลทรรศนและน าหวงเขยเชอ (loop) แตะสปอรรามาเลยงบนอาหาร PDA เพอเปนการยนยนวาแมลงดงกลาวตายดวยราททดสอบ

2.5 การทดสอบประสทธภาพของราในการเขาท าลายแมลงในระยะไข

ทดสอบประสทธภาพของราบนไขเพลยจกจน M. hiroglyphicus โดยคดเลอกไขทมลกษณะเตง ผวเรยบ มสเหลองออน ปรากฏตาสแดงของตวแมลง มาใสในภาชนะพลาสตกขนาดเสนผานศนยกลาง 3 เซนตเมตร ทมทรายอย หยดสารละลายแขวนลอยราความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ลงไปปรมาตร 10 ไมโครลตร แลวน าไปวางบนกระดาษกรองทชมน าซงอยในจานเพาะเลยง (petri dish) ปดฝาและพนจานเพาะเลยงดวยพาราฟลม (parafilm) เพอเปนการรกษาความชน วางแผนการทดลองแบบ CRD โดยแตละไอโซเลทม 4 ซ าการทดลอง ใชไขซ าละ 5 ฟอง และ

ใชน ากลนผสมสาร Tween 80 ทความเขมขน 0.1 เปอรเซนต เปนกลมควบคม บนทกจ านวนไขทไมฟกทก ๆ 2 วน เปนเวลา 12 วน น าซากไขทไมฟกมาตรวจด เสนใยของราและความผดปกตดวยกลองจลทรรศน

3. ผลการวจยและวจารณ 3.1 ประสทธภาพของราสาเหตโรคแมลงใน

การเขาท าลายเพลยจกจน M. hiroglyphicus ผลการว จ ยพบว าร าท น าม าทดสอบ

สามารถท าใหเพลยจกจนตายไดทกไอโซเลท มอตราการตายของแมลงระยะต ว เต มว ยต ง แต 5-55 เปอรเซนต (ตารางท 2) ทงนราทน ามาใชในการทดสอบประสทธภาพ เปนราทสามารถเขาท าลายแมลงอาศยหรอสามารถกอใหเกดโรคไดกบแมลงหลายชนด[4] เพลยจกจนทราไอโซเลทดงกลาวเขาท าลายจงตายไดทกไอโซเลท โดยรา 2 ไอโซเลท แรกทท าใหอตราการตายของแมลงสงทสด ไดแก รา Metarhizium sp. ไอโซเลท BCC30455 มประสทธภาพในการเขาท าลายแมลงในระยะตวเตมวยดทสด คอ ทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ท าใหเพลยจกจนตาย 55 เปอรเซนต ภายหลงการฉดพนรา 12 วน รองลงมา คอ รา B. bassiana ไอโซเลท BCC26682 ทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ท าใหเพลยจกจนตาย 45 เปอรเซนต ภายหลงการฉดพนรา 12 วน จากการทดลองพบวาเพลยจกจนเรมตายหลงจากฉดพนราในวนท 3 แตยงไมมเสนใยของราขนปกคลมตามล าตวของแมลงและจะเหนเสนใยทผวภายนอกของแมลงชดเจนภายหลงการตาย 9 วน (รปท 1ก และ 1ข) จากนนน าซากแมลงทตายดวยราไปสองดวยกลองจลทรรศนและน าสปอรราทปรากฏบนตวแมลงไปเพาะเลยงบนอาหาร PDA พบวาเมอสงเกตภายใตกลองจลทรรศนจะปรากฏลกษณะเสนใยและสปอร


472

ของราบนตวแมลง ประกอบกบราทเจรญบนอาหาร PDA มลกษณะโคโลนเหมอนกบราชนดนน ๆ จงเปนการยนยนวาแมลงตายจากราชนดทน ามาทดสอบ การทดสอบประสทธภาพของรา Metarhizium และ Beauveria กบแมลงระยะตวเตมวยอน ๆ เชน การทดสอบความรนแรงของราสาเหตโรคแมลงจ านวน 12 ไอโซเลท ของ Beauveria และ Metarhizium กบตวเตมวยเพลยกระโดดสน าตาล (Nilaparvata lugens) พบวามชวงการตายสะสมของแมลงอยท 17.2-82.1 เปอรเซนต ภายหลงการใหรา 10 วน ความรนแรงระหวางราของไอโซเลทททดสอบมความแตกตางอยางมนยส าคญ โดย M. flavoviride ไอโซเลท Mf82 และ

M. anisopliae ไอโซเลท Ma20 มความรนแรงมากทสดและมอตราการตายสะสม 82.1 เปอรเซนต และ 65.4 เปอรเซนต ตามล าดบ[13] การศกษาประสทธ-ภาพของรา Metarhizium spp. ไอโซเลทภาคตะวน-ออกเฉยงเหนอในการควบคมแมลงศตรทส าคญทางเศรษฐกจ พบวาการทดสอบกบตวเตมวยยงร าคาญ (Culex quinquefasciatus) ดวยสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 6x108 สปอรตอมลลลตร ใหคา เฉลยอตราการตายอย ระหวาง 6.00 -80.67 เปอร เซนต [15] การทดสอบประสทธภาพรา M. anisopliae ไอโซเลท Tk4 ตอการเขาท าลายปลวก (Coptotermes formosanus) พบวาภายหลงการให

ตารางท 2 ผลของราสาเหตโรคแมลงในการเขาท าลายเพลยจกจน M. hiroglyphicus ในระยะตวเตมวย ตว

ออนและไข ภายหลงการฉดพนสารแขวนลอยรา 12 วน

ล ำดบ ไอโซเลท ชอวทยำศำสตร เปอรเซนตการตายของแมลง/ไขทไมฟก

ตวเตมวย ตวออน ไข - control - 0.00±0.00 0.00±0.00 0.00±0.00 1 BCC27998 Metarhizium anisopliae 10.00±11.55c1/ 5.00±10.00 15.00±19.15b 2 BCC16000 Metarhizium anisopliae 15.00±19.15bc 30.00±25.82 5.00±10.00b 3 BCC16762 Metarhizium anisopliae 20.00±0.00bc 25.00±30.00 35.00±25.17a 4 BCC12817 Metarhizium anisopliae 15.00±10.00bc 10.00±20.00 10.00±11.55b 5 BCC22353 Metarhizium anisopliae 10.00±11.55c 5.00±10.00 20.00±16.33ab 6 BCC35992 Metarhizium anisopliae 5.00±10.00c 20.00±0.00 10.00±11.55b 7 BCC32164 Metarhizium anisopliae 15.00±19.15bc 0.00±0.00 10.00±11.55b 8 BCC30455 Metarhizium sp. 55.00±34.16a 5.00±10.00 5.00±10.00b 9 BCC22046 Metarhizium sp. 15.00±10.00bc 5.00±10.00 5.00±10.00b 10 BCC29224 Metarhizium sp. 5.00±10.00c 0.00±0.00 5.00±10.00b 11 BCC22355 Beauveria bassiana 20.00±23.09bc 20.00±0.00 0.00±0.00b 12 BCC20196 Beauveria bassiana 20.00±23.09bc 30.00±47.61 0.00±0.00b 13 BCC26682 Beauveria bassiana 45.00±37.86ab 10.00±11.55 0.00±0.00b 14 BCC25948 Beauveria bassiana 10.00±11.55c 10.00±11.55 10.00±20.00b 15 BCC19930 Beauveria bassiana 30.00±20.00abc 10.00±11.55 10.00±11.55b 16 BCC19012 Beauveria bassiana 25.00±19.15abc 20.00±16.33 0.00±0.00b 17 BCC14482 Beauveria bassiana 30.00±25.82abc 15.00±10.00 0.00±0.00b

1/คาเฉลยในแนวตงตามดวยอกษรทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95 %


473

รปท 1 เพลยจกจน Matsumuratettix hiroglyphicus ระยะตวเตมวยทถกเขำท ำลำยโดยรำ Metarhizium sp. BCC30455 (ก) และรำ Beauveria bassiana BCC26682 (ข) ระยะตวออนวยท 3 ทถกเขำท ำลำยโดยรำ Metarhizium anisopliae BCC16000 (ค) ลกษณะของไขภำยหลงไดรบสำรแขวนลอยรำ ไขผดปกตมสเหลองสม (ง) ไขผดปกตพบเสนใยรำปกคลม (จ) รำเขำท ำลำยตวออนทฟกในระยะแรก (ฉ)

สารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร 2-4 วน ท าใหปลวกมอตราการตายระหวาง 23.3-86.6 เปอรเซนต และภายหลงการตาย 4-7 วน พบเสนใยสขาวขนปกคลมและปรากฏสปอรสเขยวของราบนซากของปลวก[16] การทดสอบประสทธภาพของรา M. anisopliae และ B. bassiana ทแยกไดจากเพลยกระโดดสน าตาล พบวาสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ท าใหเพลยกระโดดสน าตาลระยะตวเตมวยตาย 75 และ 58.75 เปอรเซนต ตามล าดบ [14] การศกษาประสทธภาพ

ของรา B. bassiana ในการเขาท าลายมวนหญา (Lygus lineolaris) ดวงงวงเจาะตา (Anthonomus signatus) และด วงงวง เจาะราก (Otiorhynchus ovatus) สตรอเบอร พบวาสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร ท าใหแมลงศตรสตรอเบอรมอตราการตายอยระหวาง 23.3-100 เปอรเซนต [17] ดงนนประสทธภาพในการเขาท าลายแมลงขนอยกบความรนแรง ชนดและไอโซเลทของราทมความแตกตางกน รวมทงชนดของแมลงทมลกษณะทางกายภาพทแตกตางกน ซงอาจเปนปจจยในการ


474

ขดขวางการเขาท าลายแมลงของรา เชน ความหนาของผนงล าตวหรอแมลงบางชนดอาจอยในระยะทไมมปก ไดแก เพลยกระโดดสน าตาลชนดปกสนและเพลยออนทไมมปก

สวนราทน ามาทดสอบกบแมลงระยะตวอ อนว ยท 3 ม เ ปอร เ ซ นต ก า รตายต ง แต 0-30 เปอรเซนต (ตารางท 2) โดยราทท าใหเปอรเซนตการตายของแมลงสงทสด ภายหลงการฉดพนราแลว 12 วน ไดแก รา M. anisopliae ไอโซเลท BCC16000 (รปท 1ค) และรา B. bassiana ไอโซเลท BCC20196 มประสทธภาพในการเขาท าลายแมลงในระยะตวออนดทสด คอ ทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ท า ให เพลยจกจ นตาย 30 เปอร เซนต ภายหลงการฉดพนรา 12 วน รองลงมา คอ รา B. bassiana ไอโซเลท BCC16762 ท าใหเพลยจกจนตาย 25 เปอร เซนต อย างไรกตาม เม อ เปรยบเทยบเปอรเซนตการตายกบระยะตวเตมวย พบวาตวออนมเปอรเซนตการตายนอยกวา ทงนเนองจากระยะตวออนของเพลยจกจนมการลอกคราบเปลยนวย ท าใหสปอรราหลดออกจากตวแมลงได ซงเปนปจจยส าคญในการตานทานของแมลงตอการเขาท าลายของรา [18] เชนเดยวกบประสทธภาพของราในการเขาท าลายแมลงในระยะตวเตมวย คอ ความรนแรงขนอยกบชนด ไอโซเลทของรา รวมทงชนดของแมลง เชน การคดเลอกรา B. bassiana เพอทดสอบความรนแรงกบตวออนแมลงหวขาว 2 ชนด (Bemisia tabaci และ Trialeurodes vaporariorum) ภายใตหองปฏบตการ พบวาสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร จากราทกไอโซเลท สามารถกอใหเกดโรคกบแมลงหวขาวไดทง 2 ชนด โดยมชวงอตราการตายระหวาง 3-85 เปอรเซนต [19] การทดสอบประสทธภาพของรา B. bassiana ตอการควบคมตวออนแมลงนน (Polyphylla fullo) ระยะตว

ออนวยท 1, 2 และ 3 พบวาสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 4x109 สปอรตอมลลลตร ท าใหตวออนวยท 1 และ 2 มอตราการตายระหวาง 27.2-79.8 เปอรเซนต และวยท 3 มอตราการตายระหวาง 17.5-71 .6 เปอร เ ซนต [20 ] การศกษาผลของรา B. bassiana และ M. anisopliae กบตวออนตกแตนหนวดยาว (Uvarovistia zebra) พบวาสารแขวนลอยรา B. bassiana และ M. anisopliae ทระดบความเขมขน 5x108 สปอรตอมลลลตร ท าใหแมลงมอตราการตาย 57.7 และ 55.5 เปอรเซนต ตามล าดบ [21] การประเมนประสทธภาพของรา B. Bassiana ไอโซเลท Bb1801 ในการควบคมตวออนเตาทอง (Den-droctonus valens) พบวาสารแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร ใชระยะเวลาทท าใหแมลงตาย 50 เปอรเซนต (lethal time, LT50) เทากบ 4.60 วน [22]

ในขณะทราทน ามาทดสอบกบระยะไข ท าใหมเปอรเซนตไขไมฟกตงแต 0-35 เปอรเซนต (ตารางท 2) โดยราทท าใหเปอรเซนตไขไมฟกสงทสด ท าใหไขม ลกษณะผดปกตและปรากฏราท ผว ไดแก รา Metarhizium sp. ไอโซเลท BCC16762 คอ ทระดบความเขมขน 1x108 สปอรตอมลลลตร ท าใหไขไมฟกแตกตางอยางมนยส าคญคดเปน 35 เปอรเซนต รอง ลงมา คอ รา M. anisopliae ไอโซเลท BCC22353 ท าใหไขไมฟก 20 เปอรเซนต และลกษณะของไขทไมฟกจะเปลยนจากสเหลองเปนสเหลองสม (รปท 1ง) และปรากฏราขนทผวของไข (รปท 1จ) ซงปจจยทขดขวางการเขาท าลายของราในระยะไขอาจเนองจากไขมการปองกนทางสรรวทยาดวยเยอหมไข ชนนอก (egg chorion) [23] และทผวของไขเคลอบดวยไข (waxy coating) ซงปองกนน าและยบยงการเขาท าลายของรา [24] อยางไรกตาม ไขทไดรบรา ไขทฟกออกเปนตวออนในระยะแรกสามารถสมผสกบสปอรราบนเยอหม

9 วน

9 วน


475

ไข ชนนอกในระหวางการฟกหรอสมผสกบราในสภาพแวดลอมภายนอกบรเวณทไขอยได [25,26] (รปท 1ฉ) ดวยเหตนจงท าใหราไมเปนผลท าใหเกดการตายจนกระทงภายหลงการฟกไข โดยงานวจยททดสอบประสทธภาพของราสาเหตโรคแมลงกบระยะไขของแมลง เ ชน การทดสอบประสทธภาพของรา B. bassiana ในการเข าท าลายไขดวงงวงมะพราว (Rhynchophorus ferrugineus) พบวาสารละลายแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร ท าใหไขไมฟก 61.1 เปอรเซนต ภายหลงการใหรา 4 วน [27] การทดสอบความรนแรงของรา B. bassiana ตอเปอรเซนตการตายของไขไรแมงมม (Tetranychus cinnabarinus) พบวาภายหลงการฉดพนราลงบนไข 12 วน ไขทรา B. bassiana เขาท าลายจะหดแลวเปลยนเปนสน าตาลสม พบการเจรญเตบโตของราและสารละลายแขวนลอยราทระดบความเขมขน 5x107 สปอรตอมลลลตร ท าใหไขไมฟก 65.4 เปอรเซนต[28] การศกษาความออนแอของไขเหบ (Ornithodoros lahorensis) ต อ ก า ร ร บ อ ร า M. anisopliae และ B. bassiana พบวาภายหลงไขไดรบสารละลายแขวนลอยราทระดบความเขมขน 1x107 สปอรตอมลลลตร ไขมลกษณะหด เปลยนเปนสแดง มการสรางสปอรทผวของไขและมอตราการไมฟกไข 85.5 เปอรเซนต [29]

4. สรป การทดสอบประสทธภาพของราสกล Meta-

rhizium และ Beauveria พบวาราทกไอโซเลทมประสทธภาพในการเข าท าลายเพลยจกจ น M. hiroglyphicus ได แตมระดบความรนแรงแตกตางกนในแตละไอโซเลท ดงนนจงสามารถคดเลอกราทมประสทธภาพทคอนขางดกวาราไอโซเลทอน ๆ ไดแก ร า Metarhizium sp. ไ อ โซ เลท BCC30455 และ

BCC16762 รา M. anisopliae ไอโซเลท BCC16000 และ ร า B. bassiana ไ อ โ ซ เ ลท BCC26682 และ BCC20196 เปนตน น าไปพฒนาเพอประยกตใชในการควบคมแมลงพาหะตอไป เชน การเพมระดบความรนแรงของรา โดยน าราทคดเลอกผานการเขาท าลายแมลงพาหะชนดน เพอฟนฟประสทธภาพใหดกวาเดมรวมกบการปรบรปแบบของราใหอย ในรปแบบทเหมาะสมตอการน าไปประยกตใชในอนาคต

5. กตตกรรมประกาศ โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจากส านก

งานกองทนสนบสนนการวจยเครอขายองคกรบรหารงานวจยแหงชาต

6. รายการอางอง [1] สภาวด โพธยะราช, 2559, บรหารงานวจยแบบ

มงเปา, จดหมายขาวประชาคมวจย 21: 1-114. [2] ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร , 2559, ภาวะ

เศรษฐกจการเกษตรไตรมาส 1 ป 2559 และแนวโนมป 2559, แหลงทมา : http://www. oae.go.th/download/bapp/2559/outlookQ1-59.pdf, 8 กรกฎาคม 2559.

[3] Hanboonsong, Y., Choosai, C., Panyim, S. and Damak, S., 2002, Transovarial transmission of sugarcane white leaf phytoplasma in vector Matsumuratettix hiroglyphicus (Matsumura), Insect Mol. Biol. 11: 97-103.

[4] Abrol, D.P., 2014, Integrated Pest Manage-ment, Academic Press, USA., 561 p.

[5] นรศ ทาวจนทร และอนชต ชนาจรยวงศ, 2551, ประสทธภาพการควบคมของเชอรา Metarhi-zium anisopliae ในแมลงวนผลไม (Diptera:


476

Tephritidae), ว.วทย. กษ. 39: 22-25. [6] แสงแข นาวานช, วบลย จงรตนเมธกล, โสภณ

อไรชน, วราภรณ บญเกด, กลยาณ สวทวส และสมชาย ธนสนชยกล, 2557, ประสทธภาพของเ ชอรา Beauveria bassiana และ Metarhi-zium anisopliae ทมตอดวงเจาะล าตนกลวยในสภาพหองปฏบตการ, แกนเกษตร 42: 707-711.

[7] Ortu, S., Cocco, A. and Dau, R., 2009, Evaluation of the entomopathogenic fungus Beauveria bassiana strain ATCC 74040 for the management of Ceratitis capitata, Bull. Insectol. 62: 245-252.

[8] Mouatcho J.C., 2010, The Use Entomo-pathogenic Fungi Against Anopheles funestus Giles (Diptera: Culicidae), Faculty of Science, Witwatersrand University.

[9] Lee, S.J., Kim, S., Yu, J.S., Kim, J.C., Nai, Y.S. and Kim., J.S., 2015, Biological control of Asian tiger mosquito, Ades albopictus ( Diptera: Culicidae) using Metarhizium anisopliae JEF-003 millet grain, J. Asia. Pac. Entomol. 18: 217-221.

[10] กนกกาญจน ตลงผล และนรศ ทาวจนทร, 2557, ก า ร ใ ช เ ช อ ร า Metarhizium anisopliae PSUM04 ค วบ ค ม เ พล ย อ อ น ผ ก Lipaphis erysimi (Kalt.) (Homoptera: Aphididae) ใ นผกคะนาระบบไฮโดรโปนกส, แกนเกษตร 42: 634-638.

[11] Lopez, D.C. and Sword, G.A., 2015, The endophytic fungal entomopathogens Beauveria bassiana Purpureocillium lilacium enhance the growth of cultivated cotton ( Gossypium hirsutum) and

negatively affect survival of the cotton bollworm (Helicoverpa zea), Boil. Control 89: 53-60.

[12] นาวน สขเลศ, จราพร กลสารน, ไสว บรณพานชพนธ และวรเทพ พงษประเสรฐ, 2559, ประสทธ ภาพของสารชวภณฑเชอราก าจดแมลงในการควบคมดวงหมดผกแถบลายในเบบฮองเตบนพนทสงของจงหวดเชยงใหม, ว.เกษตร 32: 171-180.

[13] Li, M., Lin, H., Li, S., Chen, P., Jin, L. and Yang, J., 2012, Virulence of entomo-pathogenic fungi to adults and eggs of Nilaparvata lugens Stal ( Homopera: Delphacidae) , Afr. J. Agr. Res. 7: 2183-2190.

[14] เพชรหทย ปฏรปานสร และอจฉราพร ณ ล าปางเนนพลบ, 2550, ประสทธภาพของเชอราท าลายแมลงตอเพลยกระโดดสน าตาลและเพลยจกจนสเขยว, น. 144-154, การประชมวชาการขาวและธญพชเมองหนาว ประจ าป 2550, ปทมธาน.

[15] อญชล นาทองค า, ศวลย สรมงครารตน , วระศกด ศกด ศ ร รตน , หทยรตน อ ไรรงค และเบญจมาศ แกวรตน, 2553, ประสทธภาพของเชอราเขยว Metarhizium spp. ไอโซเลทภาคตะวนออกเฉยงเหนอในการควบคมแมลงศตรทส าคญทางเศรษฐกจ, ว.วจย มข. 15: 930-940.

[16] Ravindran, K., Qiu, D., and Sivaramakrish-nan, S., 2015, Sporulation characteristics and virulence of Metarhizium anisopliae against subterranean termites (Copto-termes formosanus), Intl. J. Microbiol. Res. 6: 1-4.

[17] Sabbahi, R., Merzouki, A. and Guertin, C.,


477

2008, Efficacy of Beauveria bassiana against the strawberry pests, Lygus lineolaris, Anthonomus signatus and Otiorhynchus ovatus, J. Appl. Entomol. 132: 151-160.

[18] El-Sharabasy, H.M., 2015, Laboratory evaluation of the effect of the entomo-pathogenic fungi, Hirsutella thompsonii and Paecilomyces fumosoroseus, against the citrus brown mite, Eutetranychus orientalis (Acari:Tetranychidae), Plant Protect Sci. 51: 39-45.

[19] Quesada-Moraga, E., Maranhao, E.A.A., Valverde-Garcı, P. and Santiago-Alvarez, C., 2006, Selection of Beauveria bassiana isolates for control of the whiteflies Bemisia tabaci and Trialeurodes vapora-riorum on the basis of their virulence, thermal requirements, and toxicogenic activity, Biol. Contr. 36: 74-28.

[20] Erler, F. and Ozgur Ates, A., 2015, Potential of two entomopathogenic fungi, Beauve-ria bassiana and Metarhizium anisopliae (Coleoptera: Scarabaeidae), as biological control agents against the June beetle, J. Insect Sci. 15: 44-49.

[21] Mohammadbeigi, A. and Port, G., 2015, Effect of Infection by Beauveria bassiana and Metarhizium anisopliae on the feeding of Uvarovistia zebra, J. Insect Sci. 15: 88-91.

[22] Zhang, L.W., Liu, Y.J., Yao, J., Wang, B., Huang, B., Li, Z.Z., Fan, M.Z. and Sun, J.H.,

2011, Evaluation of Beauveria bassiana (Hyphomycetes) isolates as potential agents for control of Dendroctonus

valens, J. Insect Sci. 18: 209-216. [23] Verde, G.L., Torta, L., Momdello V.,

Caldarella, C.G., Burruano, S. and Caleca, V., 2015, Pathogenicity bioassays of isolates of Beauveria bassiana on Rhynchophorus ferrugineus, Pest Manag Sci. 71: 323-328.

[24] Gindin, G., Ment, D., Rot, A., Glazer, I. and Samish, M., 2009, Pathogenicity of Metarhizium anisopliae (Hypocreales: Clavicipitaceae) to tick eggs and the effect of egg cuticular lipids on conidia

development, J. Med. Entomol. 46: 531-538.

[25] Mochi, D.A., Monteiro, A.C., Machado, A.C.R. and Yoshida, L., 2010, Efficiency of entomopathogenic fungi in the control of eggs and larvae of the horn fly Haema-tobia irritans (Diptera: Muscidae), J. Vet. Parasitol. 167:62–66.

[26] Pereira, A., Casals, P., Salazar, A.M. and Gerding, M., 2011, Virulence and pre-lethal reproductive effects of Metarhi-zium anisopliae var. anisopliae on Pseudococcus viburni (Hemiptera: Pseudococcidae), Chilean J. Agr. Res. 71: 554-559.

[27] Dembilio, O., Moraga, E.Q., Alvarez, C.S. and Jacas, J.A., 2010, Potential of an indigenous strain of the entomopatho-


478

genic fungus Beauveria bassiana as a biological control agent against the Red Palm Weevil, Rhynchophorus ferrugineus, J. Invertebr. Pathol. 104: 214-221.

[28] Shi, W. B. and Feng, M. G., 2004, Lethal effect of Beauveria bassiana Metarhi-zium anisopliae and Paecilomyces fumosoroseus on the eggs of Tetra-nychus cinnabarinus ( Acari: Tetrany-

chidae) with a description of a mite egg bioassay system, Biol. Contr. 30: 165-173.

[29] Tavassoli, M., Malekifard, F., Soleimanza-deh, A., Pourseyed, S.H., Bernousi, I. and Mardani, K., 2012, Susceptibility of different life stages of Ornithodoros lahorensis to entomopathogenic fungi Metarhizium anisopliae and Beauveria bassiana, Parasitol Res. 111: 1779-1783.

Documents

ประสิทธิภาพของราสกุล Metarhizium Matsumuratettix