Έλληνες νεοµετανάστες

και social media

Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο τ η ς Κ ο ι ν ω ν ί α ς , Τ μ ή μ α Π ο λ ι τ ι κ ή ς Ε π ι σ τ ή μ η ς κ α ι Δ ι ε θ ν ώ ν Σ χ έ σ ε ω ν ,

Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Π ε λ ο π ο ν ν ή σ ο υ , Κ ό ρ ι ν θ ο ς , 9 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 6

Δ ρ Μ α ρ ί ζ α Γε ω ρ γ ά λ ο υ

Πανεπιστήμιο ΠελοποννήσουΠανεπιστήμιο Αθηνών

www.marizageorgalou.com

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

ΣΤΟ FACEBOOK

You won't find it hereYou won't find it here

Look another way

You won't find it here

So die another day

• Μετανάστες

• Social media • Social media

• Ελληνικό brain drain

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ

⋅ Ταυτότητα τόπου

⋅ Social media

⋅ Social media καιμετανάστευσημετανάστευση

⋅ Ελληνικό brain drain

⋅ Υπόβαθρο

⋅ Μελέτη περίπτωσης

⋅ Ευρήματα

⋅ Συμπεράσματα

© Athena Liaskou

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΠΟΥ

• O τόπος δεν είναι απλώς γεωγραφικές συντεταγμένες στο ευρύτερο

σκηνικό του χώρου.

• Κοινωνικές, πολιτισμικές, πολιτικές, ιστορικές επενδύσεις

(Blommaert 2010)

• Τρόποι με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας

αποδίδοντας νοήματα στους τόπους.

αναμνήσεις, σκέψεις, ερμηνείες, ιδέες, στάσεις, πεποιθήσεις,

αξίες, κοινωνικά νοήματα, προτιμήσεις και συναισθήματα που

αφορούν συγκεκριμένους τόπους και δραστηριότητες εντός

των ορίων τους(Proshansky et al. 1983)

SOCIAL MEDIA

ψηφιακές υπηρεσίες κοινωνικής

αλληλεπίδρασης ανταλλαγή + διαμοιρασμός περιεχομένου που

έχει δημιουργηθεί

από χρήστεςαπό χρήστες

Παραδείγματα: blogs (ιστολόγια), μικροϊστολόγηση (Twitter), σελίδες κοινωνικής δικτύωσης (Facebook), σελίδες διαμοιρασμού περιεχομένου

(YouTube, Instagram), wikis, podcasts (ηχοεκπομπές κατ' αίτηση),

φόρουμ συζητήσεων, chatrooms (δωμάτια ζωντανής συζήτησης),

διαδικτυακά παιχνίδια / εικονικοί κόσμοι (World of Warcraft),

διαδικτυακή τηλεφωνία (Skype)

© wersm

SOCIAL MEDIA ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

• Tαυτότητα μεταναστών ορίζεται από φυσική

μετακίνηση από έναν τόπο σε

έναν άλλον. έναν άλλον.

• Social media ριζική αλλαγή στη ζωή και τις εμπειρίες των

απανταχού μεταναστών/τριών.

• Σύνδεση με τόπο καταγωγής

και τόπο υποδοχής.

© 123RF Stock Photos

ΕΡΕΥΝΑ• Συμμετοχή σε διασπορικές κοινότητες

(Diminescu 2012)

• Επικοινωνία με την οικογένεια που άφησαν πίσω

(Madianou & Miller 2012)

• Αναζήτηση εργασίας και δικτύωση• Αναζήτηση εργασίας και δικτύωση

(Komito 2011, Dekker & Engbersen 2014)

• Κατασκευή εθνότητας (Heyd 2014)

• Κατασκευή του λόγου της «καλής ζωής»

στη χώρα υποδοχής

(Aguirre & Davies 2015)

BRAIN DRAIN

⋅ Διαρροή επιστημονικού

δυναμικού, διαρροή

εγκεφάλων

⋅ Μετανάστευση ατόμων

με υψηλό επίπεδο

διανοητικού –διανοητικού –

ανθρώπινου κεφαλαίου(Beine et al. 2001)

γνώσεις, ταλέντα, δεξιότητες, ικανότητες, εμπειρίες, νοημοσύνη, κατάρτιση, κρίση

radiofarda.com (RFE/RL)

ΕΛΛΗΝΙΚΟ

BRAIN DRAIN1) Β΄ Παγκόσµιος Πόλεµος (1939–1945)

2) Εµφύλιος πόλεµος (1946–1949)

3) ∆ικτατορία (1967–1974)

4) 2010 και µετά

Καριέρα προοπτικές, ευκαιρίες,φιλοδοξίες, αξιοπρεπείς μισθοί,

αναγνώριση προσόντων, απάρνηση

νοοτροπιών ελληνικής κοινωνίας

(Λαμπριανίδης 2011)

νεομετανάστευση (Bozatzis 2015)

ΥΠΟΒΑΘΡΟ Προσωπικό και ερευνητικό ενδιαφέρον

Κοινωνικoπολιτισμικές και ψυχολογικές προεκτάσεις φαινομένου

Απρίλιος 2016

Λογοκεντρική δικτυωμένη εθνογραφία

(discourse-centred online ethnography) (Androutsopoulos 2008)

προσέγγιση οθόνης προσέγγιση οθόνης

προσέγγιση χρήστη

Σκόπιμη δειγματοληψία

Δεδομένα

πληροφορίες προφίλ, status updates, σχόλια, σύνδεσμοι βίντεο +

άρθρων, φωτογραφίες, συνεντεύξεις, σημειώσεις πεδίου, σχόλια

συμμετεχόντων σε ανάλυση

· 25-35 χρονών · τουλάχιστον 1 πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ· μία τουλάχιστον ξένη γλώσσα· τακτικά social media· από Ελλάδα το 2010 · 1 χρόνο στη χώρα υποδοχής

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ∆ΗΜΗΤΡΗΣ• Γέννηση 1980

• Θεσσαλονίκη (0-8 ετών, 17-31 ετών) | Κομοτηνή (9-16 ετών)

• Πτυχίο Φυσικής (Θεσσαλονίκη)

• MSc Επιχειρήσεις και Τεχνολογία Πληροφοριών (Γλασκόβη)

• IT Project Manager (Θεσσαλονίκη)

• Απόλυση τον Νοέμβριο 2010

• Μάιος-Ιούνιος 2011 απόφαση μετανάστευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο

• CV καλοκαίρι 2011 IT Business Analyst στο Surrey (Σεπτέμβριος 2011)

• Οικογένεια μεταναστεύει τον Δεκέμβριο 2011

(σύζυγος – μηχανικός, γιος – 1,5 έτους)

• Επί του παρόντος, CRM Business Analyst (Surrey)

• Σεπτέμβριος 2011 – Σεπτέμβριος 2016

Κομοτηνή

Θεσσαλονίκη

Γλασκόβη

Surrey

Ελλάδα Ηνωμένο Βασίλειο

ΓΙΑΤΙ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ;

Η γυναίκα μου επέλεξε [την Αγγλία] λόγω της γλώσσας. Εγώ ήμουν τόσο απελπισμένος. Απελπισμένος... Και

εκνευρισμένος και απελπισμένος που λέω να πάμε και στη Ζιμπάμπουε, δε μ' ενδιαφέρει. Να σηκωθούμε να φύγουμε.

Απλώς το συζητήσαμε με τη γυναίκα μου και λέμε ντάξει είναι και η γλώσσα. Κι αυτή θα αισθανόταν και πιο άνετα, γιατί και η γλώσσα. Κι αυτή θα αισθανόταν και πιο άνετα, γιατί αυτή ήταν πάρα πολύ φοβισμένη. Δεν ήθελε, δεν ήθελε. Ε

δηλαδή έναν χρόνο πριν φύγουμε από για Αγγλία δεν το διανοούταν ποτέ ότι θα φύγει ποτέ από τη χώρα της. Ήταν

τόσο δεμένη με τους γονείς της κυρίως, οπότε ήταν αδιανόητο να φύγουμε. Εγώ ντάξει. Εγώ είχα κάνει στη Γλασκώβη ένα

μεταπτυχιακό.

Συνέντευξη μέσω Skype

Δε μ’ ένοιαζε, ντάξει, δεν. Εγώ σου λέω και Αμερική πήγαινα και Αυστραλία και οπουδήποτε. Αλλά σίγουρα η γλώσσα βοήθησε

πάρα πολύ. Αυτό ήταν το νούμερο 1 που σκεφτήκαμε. Κι ότι είχα μια εμπειρία εγώ από Μεγάλη Βρετανία κι είχα μιλήσει και

με αρκετούς πρώην συμφοιτητές μου που ήταν ήδη εδώ και δεν είχαν… Το ’04 ας πούμε που είχα κάνει εγώ μεταπτυχιακό, μερικοί έμειναν από τότε εδώ και δούλευαν και μου λέγαν ότι υπάρχουν δουλειές, ήταν καλά και ξέρω γω να πάς και στον υπάρχουν δουλειές, ήταν καλά και ξέρω γω να πάς και στον

νότο, γιατί έχει λιγότερο κρύο. Χάλια. Ψέματα είναι αυτό. Παντού σκατά είναι. Αλλά [γελάει] ... Ουσιαστικά η γλώσσα και ίσως λίγο πιο η οικειότητα και μετά ντάξει μετά είναι ότι ότι και ότι είναι στην Ευρώπη, είναι μόνο 3 ώρες με το αεροπλάνο από

τη Θεσσαλονίκη.

Συνέντευξη μέσω Skype

ΣΥΝ∆Ε∆ΕΜΕΝΟΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ

⋅ Επωφελείται από τις προσφερόμενες δυνατότητες των social media social media

⋅ «είναι εδώ και εκεί την ίδια στιγμή»

⋅ Διατηρεί σχέσεις σε τοπικό και διεθνικό επίπεδο

(Diminescu 2008)

fromGR2UK BLOG

Να ενημερώνει τους

φίλους, την οικογένεια

μου αλλά και όποιον

άλλο ενδιαφέρεται για

την ζωή μου σαν

μετανάστης στο μετανάστης στο

εξωτερικό. Να

συμβουλεύει, να

μοιράζεται εμπειρίες και

όνειρα ακόμα και να

νοσταλγεί την πατρίδα

που αφήνει πίσω.

blog (20 Σεπτεμβρίου 2011)Σημείο αναφοράς

µ ι λ ώ ν τ α ς γ ι α τ ο ν τ ό π οτ ο ν τ ό π ο

νοσταλγίαΑναπολώ τις βόλτες στο πεζόδρομο

Καλαμαριάς που κάποτε τους είχα

βαρεθεί αλλά τώρα μου λείπουν: από

τον Αριστοτέλη, πίσω από το ωδείο και

μετά κάτω στο πεζόδρομο, παγωτό από

το Θέμη (το καλύτερο παγωτό του το Θέμη (το καλύτερο παγωτό του

κόσμου), σπόρια από τον Αχιλλέα, πιτάκι

για τον μικρό πιό κάτω, φραπεδάκι στο

all-time-classic 51. Κάτω στην Αρετσούγια φαγητό, για βόλτα πλάι στη θάλασσα.

Το βράδυ με το κοντομάνικο, μπυρίτσα

να δροσιστούμε στο Emerald και αέναες

συζητήσεις για πολιτικά, για metal, για

ποδόσφαιρο με τη παρέα. blog (2 Απριλίου 2013)

blog (26 Οκτωβρίου 2012)

Που να φανταζόμουν βέβαια

ότι μετά από 40 λεπτά που θα

έφτανα στο Weybridge και θα

μου φαινόταν τόσο….καινούργια όλα και τόσο

διαφορετικά ότι εν τέλει εδώ

θα έβρισκα και την δουλειά που

δουλεύω τώρα και ότι θα ήταν δουλεύω τώρα και ότι θα ήταν

μέρος της καθημερινότητας

μου. Είναι μοναδικό

συναίσθημα και πάντα όταν

περνάω από το σταθμό αυτό

έρχεται στο μυαλό μου: τα

συναισθήματα και τα όνειρα

εκείνης της μέρας.blog (30 Αυγούστου 2012)

σύγκρισηΕδώ είναι όλα οργανωμένα, στην

τάξη, οι κανόνες και οι νόμοι

φτιάχνονται για να τηρούνται και

για να εξυπηρετούν ένα σκοπό.

Στην Ελλάδα τα ξέρουμε όλα και

νομίζουμε οτι μπορούμε να

κάνουμε ότι γουστάρουμε. […]

© szélléva

κάνουμε ότι γουστάρουμε. […]

Εδώ ή παίζεις με τους κανόνες ή

υπακούς στο σύστημα ή το

σύστημα σε ξερνάει. Στην Έλλαδα

ο καθένας μας κάνει το δικό του

σύστημα και σε όποιον γουστάρει.

Το σύστημα της Αγγλίας είναι 4-4-

2, ομαδικό. Στην Ελλάδα είναι το 1,

ο καθένας μόνος του. blog (29 Ιανουαρίου 2012)

Ελληνικό δημόσιο vs

Βρετανικό δημόσιο

blog (25 Απριλίου 2013)

αξιολόγηση

Με τον καιρό θα πάψω να ορίζω

το χρόνο με το πότε θα επιστρέψω

ξανά Ελλάδα και να κοιτάω να ξανά Ελλάδα και να κοιτάω να

απολαμβάνω περισσότερο τις

μικρές καθημερινές στιγμές στην

νέα μου ζωή, στη νέα μου χώρα.

Όχι πατρίδα. Χώρα. Γιατί πατρίδα

είναι μόνο μια.

blog (29 Ιουλίου 2012)

Φωτογραφία προφίλ

στο Facebookστο Facebook

(Ιούνιος 2016)

Η στεναχώρια από το αποτέλεσμα

του Brexit δεν έφυγε. Επειδή νιώθω

οτι όμως αρκετή μαυρίλα έπεσε και

επειδή το αποτέλεσμα είναι αυτό

που είναι και δεν αλλάζει, θέλω να

δώσω λίγο χρώμα. Θέλω να

μιλήσω για τη νέα μου πατρίδα. μιλήσω για τη νέα μου πατρίδα. Το νέο σπίτι της οικογένειας μου.

Μετά από πέντε χρόνια στην Αγγλία

[…] μετά από 5 χρόνια λοιπόν

μετανάστης θέλω να γράψω μερικά

πράγματα που αγαπώ στη χώρα

αυτή, στη νέα μου ζωή.

blog (21 Ιουλίου 2016)

Twitter (25 Ιουνίου 2016)

συναισθήµατα

blog (10 Μαρτίου, 2014)

α π ε ι κ ο ν ί ζ ο ν τ α ς τ ο ν τ ό π ο

α π ε ι κ ο ν ί ζ ο ν τ α ς τ ο ν τ ό π ο

Facebook (11 Δεκεμβρίου 2015)Facebook (5 Ιουνίου 2016)

o ι ‘ έ ξ ω ’ κ α ι ο ι ‘ µ έ σ α ’ο ι ‘ µ έ σ α ’

blog (4 Αυγούστου 2013)

ερώτηµα

1

blog (29 Απριλίου 2015)

2

blog (29 Απριλίου 2015)

3

blog (29 Απριλίου 2015)

αντιλήψεις1

blog (18 Σεπτεμβρίου 2015)

2

blog (18 Σεπτεμβρίου 2015)

Αλλά αυτό το «βολεμένος» ακούγεται πάρα πολύ για

όλους νομίζω ότι/όσοι είναι στην Αγγλία. Το ότι

έρχεσαι στην Αγγλία αυτόματα είναι ότι έχεις και πιο

πολλά λεφτά. ΟΚ παίρνω τριπλάσιο μισθό απ’ ό,τι

έπαιρνα στην Ελλάδα αλλά και τα έξοδα είναι έπαιρνα στην Ελλάδα αλλά και τα έξοδα είναι

οχταπλάσια. Αυτά δεν τα βλέπει κανείς. Δεν ξέρει

πώς είναι η ζωή εδώ. Απλώς βλέπει ότι α έβαλα στο

Facebook ότι πίνω μια μπίρα «ααα, καλοπερνάει».

Συνέντευξη μέσω Skype

κριτική

Το ακούσαμε και αυτό! ‘Κινητικότητα’ εργαζομένων. Αντί σαν

‘δημοσιογράφος’ να ερευνήσει τα αίτια της ‘μετακίνησης’ και να

διαπιστώσει οτι δεν πρόκειται απλώς για μια κινητικότητα με

κίνητρο την φιλοδοξία αλλά την επιβίωση, πετάει μια σαχλαμάρα

που ξέρει οτι οι περισσότεροι θα καταπιούν αμάσητη και φυσικά με

απώτερο στόχο να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των εργοδοτών του.

blog (9 Μαΐου 2013)

1. Ανήκειν δεν βασίζεται σε έναν τόπο μόνο.

2. Νεομεταναστευτική ταυτότητα: πολλά συστατικά + επικαλυπτόμενα

επίπεδα (τοπικό, εθνικό, διεθνικό)

3. Ρόλος social media στο φαινόμενο της διαρροής επιστημονικού

δυναμικού αξιοποιούν για να εκφράσουν αγωνίες, σκέψεις,

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

δυναμικού αξιοποιούν για να εκφράσουν αγωνίες, σκέψεις, συναισθήματα που σχετίζονται με τη μετανάστευσή τους και την κρίση

στην Ελλάδα, να μοιραστούν προσωπικές εμπειρίες και να

ενημερώσουν μελλοντικούς/ές μετανάστες/τριες4. Polymedia (Madianou & Miller 2012) + νεομετανάστευση

5. Λογοκεντρική δικτυωμένη εθνογραφία brain drain πιο πλούσια

δεδομένα από στατιστική

“ T α λ ό γ ι α ε ί ν α ι ε ύ κ ο λ α ό π ω ς κ α ι ο ι α ρ ι θ µ ο ί . Α λ λ ά

ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι δ ε ν ε ί ν α ι ο ι ά ν θ ρ ω π ο ι δ ε ν ε ί ν α ι ν ο ύ µ ε ρ α κ α ι

σ τ α τ ι σ τ ι κ έ ς . T ο ξ έ ρ ω . T ο έ χ ω ν ι ώ σ ε ι ” .

b l o g ( 1 Μ α ΐ ο υ 2 0 1 3 )

Ε υ χ α ρ ι σ τ ώ !Ε υ χ α ρ ι σ τ ώ !

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

• Aguirre, A. and Davies, S. G. (2015). Imperfect strangers: Picturing place, family, and migrant

identity in Facebook. Discourse, Context & Media 7(1):3–17.

• Androutsopoulos, J. (2008). Potentials and limitations of discourse-centered online

ethnography. Language@Internet 5.

• Beine, M., Docquier, F., Rapoport, H. (2001). Brain drain and economic growth. Journal of

Development Economics 64(1):275–89.Development Economics 64(1):275–89.

• Blommaert, J. (2010). The sociolinguistics of globalization. Cambridge: CUP.

• Bozatzis, N. (2015). Making sense of sense making: Greek neomigrants’ interview accounting

for their migration and settlement in Melbourne. Paper presented at the Identity, Otherness

and Citizenship in Contemporary Europe Conference, 5 December 2015, Democritus

University of Thrace, Alexandroupolis.

• Dekker, R. and Engbersen, G.B.M. (2014). How social media transform migrant networks and

facilitate migration. Global Networks: A Journal of Transnational Affairs 14(4): 401-418.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ II

• Diminescu, D. (2008). The connected migrant: An epistemological manifesto. Social Science

Information 47(4):565–579.

• Diminescu, D. (guest ed.) (2012). Diasporas on the Web. Social Science Information 51(4).

• Heyd, T. (2014). Doing race and ethnicity in a digital community: Lexical labels and narratives

of belonging in a Nigerian web forum. Discourse, Context & Media 4-5:38–47.

• Komito, L. (2011). Social media and migration: Virtual community 2.0. Journal of the American • Komito, L. (2011). Social media and migration: Virtual community 2.0. Journal of the American

Society for Information Science and Technology 62(6):1075–1086.

• Λαμπριανίδης, Λ. (2011). Επενδύοντας στη φυγή: Η διαρροή επιστημόνων από την Ελλάδα την

εποχή της παγκοσμιοποίησης. Αθήνα: Κριτική.

• Madianou, M. and Miller, D. (2012). Migration and new media: Transnational families and

polymedia. London: Routledge.

• Proshansky, H., Fabian, A. K., and Kaminoff, R. (1983). Place-identity: Physical world

socialization of the self. Journal of Environmental Psychology 3(1):57–83.