របាយករណ

ស�ព

ករឃា� េមល នងករផ�លពន�េលលទ�ផល ៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

របសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ឆា� ទ៤

ែខធ� ឆា� ២០១៧

ទស� កករកណា� ល ៖ ផ�ះេលខ ១៣៨ ផ�វ ១២២ សង� ត ទកល�ក ១ ខណ� ទលេគាក រជធានភ�េពញ រពះរជាណាចរកកម�ជា

Central Office : #138, Street. 122, Teuk Laak I, Tuol Kork, Phnom Penh, CAMBODIA. P.O. Box 1145, Phone : (855) 23 884 150 Fax: (855) 23 885 745 E-mail : comfrel@online.com.kh Website: www.comfrel.org

ទសស

៖ េដ មបឱយករេបា

ះេឆ�តមនអត�នយ

ែដលរ�កបេដ

យល

ក�ណៈរ�ជា

ធបេតយយ។

Vision : A democratic society that dem

ocratization in particular democratic elections are prom

oted and qualified to bring benefits to people.

ភ�េពញ, ៃថ�ទ២០ ែខកម�ៈ ឆា� ២០១៨

េសចក�របកសពតមាន

ស�ព ករឃា� េមល នងករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

របសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ឆា� ទ៤

ឆា� ទ៤ៃននតកលទ៥ រជរដ� ភបាលែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជា បានសេរមចេពញេលញនវករ

បេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយចនន០៦ៃន១៦ ចណចៃនេគាលនេយាបាយែដលមានសចនាករចបោសលស រមមាន

ដចជា៖ កេណ នេសដ�កច�៧%ក�ងមយឆា� ករកតបន�យភាពរករកក�ងអរត០១%ក�ងមយឆា� ករប�ឈបករផ�លសមបទ

នដេសដ�កច� ករកសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន ករេរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង នងករបេង�តេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងរ។

ចែណកឯេគាលនេយាបាយចនន០៦ រជរដ� ភបាលអនវត� ឬ/នងសេរមចបានខ�ះ។ េគាលនេយាបាយទងេនាះ

មានដចជា ករនាអង�រេចញឲយបាន០១លនេតន កររកសោៃផ�េនសទទកសប ករចះប�� ដធ� របជាពលរដ�ទទលេសវ

ទកស� ត ករពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភម នងេគាលេដចននេទសចរណពេរករបេទសឆា� ២០

១៨។

បែន�េគាលនេយាបាយចនន០៤ រជរដ� ភបាលបានអនវត� ែតមនអចសេរមចបាន ឬបានតចតចតមករ

សនយោរបសខ�ន។ េគាលនេយាបាយទងេនាះមានដចជា េគាលនេយាបាយកររកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ

ករែកលម�ផ�វលជនបទ៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� ករបន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ នងករដកឲយ

ដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន។ ក�ងឆា� ២០១៧េនះ រជរដ� ភបាលមន

សេរមចបានេគាលនេយាបាយ កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃែដលធា� បសេរមចបានខ�ះ ក�ងឆា� ២០១៦។ េយាង

របាយករណស�ត នងសចនាករអបរសធារណៈឆា� ២០១៦-២០១៧ ចននអនវទយោលយបានថយចះចនន០៦ ែដល

ទនងអចរត�វបានែរបក� យេទជាវទយោលយ។ ដេច�ះក�ងឆា� ២០១៧ រជរដ� ភបាល មនអនវត�េគាលនេយាបាយបន�

កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃេនាះេទ។

ករផ�លពន�សរមាបឆា� ទ៤ េលេគាលនេយាបាយែដលមនមានសចនាករចបោសលស មានរបជាពលរដ�ចនន

២១៤នាក (៣៨%ជា�ស�) ៃន១០េខត�/រជធាន បានចលរមផ�លពន� ក�ងេនាះរបមាណ១៧%េពញចត� របមាណ៦0%

េពញចត�ខ�ះ នងរបមាណ២២%មនេពញចត�នងលទ�ផលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយទងេនាះ។ គរឲយកត

សមា� លផងែដរថា ក�ងរយៈេពលបឆា� ចងេរកយៃនករអនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល របជាពលរដ�ែដល

បានផ�លពន�មានរបមាណ៦០% េពលចត�ខ�ះ (ឆា� ២០១៥ ២០១៦ នងឆា� ២០១៧)។ លទ�ផលករផ�លពន�េនះបង� ញថា

ទសស

៖ េដ មបឱយករេបា

ះេឆ�តមនអត�នយ

ែដលរ�កបេដ

យល

ក�ណៈរ�ជា

ធបេតយយ។

Vision : A democratic society that dem

ocratization in particular democratic elections are prom

oted and qualified to bring benefits to people.

គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ នងយត�ធមនងយត�ធមនងយត�ធម េនកម�ជាេនកម�ជាេនកម�ជា

CCCooommmmmmiiitttttteeeeee fffooorrr FFFrrreeeeee aaannnddd FFFaaaiiirrr EEEllleeeccctttiiiooonnnsss iiinnn CCCaaammmbbbooodddiiiaaa

2

ចននរបជាពលរដ�ែដលបានផ�លពន�េពញចត�ខ�ះក�ងឆា� ២០១៥ េកនដលរបមាណ៦០% ែដលក�ងឆា� ២០១៤មានរតមែត

៣៨% បែន�មនបានេកនេឡងបែន�មេទៀតេនឆា� បន�បនា� បេនាះេឡយ។ ផ�យមកវញ ចននរបជាពលរដ�ែដលបានផ�ល

ពន�េពញចត�បានធា� កចះ េហយចននរបជាពលរដ�ែដលបានផ�លពន�មនេពញចត�បានេកនវញ។

េបពនតយេមលថវកជាតែដលបានេរគាងចណាយឆា� ២០១៧ ចនន៥.០៤៦លនដល� រអេមរកវញ រជរដ� ភបាលេរគាងចណាយេលវសយនមយៗគ សង�មកច�របមាណ២៨% េសដ�កច�របមាណ២៦% វសយករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈចននរបមាណ១៧% វសយរដ�បាលទេទចននរបមាណ១០% នងចណាយមនទន

ែបងែចកមានចននរបមាណ១៧% ៃនថវកជាតសរប។ េហយករចណាយេលវសយេសដ�កច�ធា� កចះរបមាណ៣% ៃន

ថវកថា� កជាត ខណៈែដលករចណាយេលវសយេផសងេទៀត េកនេឡងបន�ចបន�ច េបេធៀបនងករចណាយឆា� ២០១៦។

ស◌របឆា� ទ៤េនះ ចននសមាជករជរដ� ភបាលបានថយចះ យាងេហចណាសចនន០៣រប ែដលរត�វបានប��

ប ឬផា� សប�រតនាទពសមាជករជរដ� ភបាល។ ចែណកឯអនរដ�េលខធករេកនេឡងបែន�មេទៀត។ ក�ងរយៈេពល១១ែខ

ឆា� ២០១៧ អនរដ�េលខធករចនន៣០របេនតមបណា� រកសងចនន១៦ រត�វបានែតងតងថ� នង១០របរត�វប��បតនា

ទ។ ក�ងរយៈេពលដចគា� េនះ ទរបកសោរជរដ� ភបាលចនន០៧របែដលមានឋនៈេស�នងសមាជករជរដ� ភបាល រត�វបាន

ែតងតងថ� នង០៦របេផសងេទៀតរត�វបានប��បតនាទ។ េដយែឡក ចបតងពចងឆា� ២០១៧ រជរដ�◌ាភបាលែដលដក

នា េដយគណបកសរបជាជនកម�ជា េធ�េសចក�រពងវេសធនកម�រដ�ធម�ន��មារត១១៨ថ� ែដលដករដ�េលខធករេចញព

សមាជកគណៈរដ�ម�ន�។ នតវធែតងតងរដ�េលខធករ មនរត�វឲយមានករេបាះេឆា� តផ�លេសចក�ទកចត�ពរដ�សភា

ែដលែតងតងតមសេណ ររបសនាយករដ�ម�ន�េទរពះមហកសរត។ ករដករដ�េលខធករពសមាជកគណៈរដ�ម�ន�នងេធ�ឲយមានរបភាពថា ចននសមាជកគណៈរដ�ម�ន�មានករធា� កចះ។ រដ�េលខធករនងមនមានកត�កច�ទទលខសរត�វចេពះ

រដ�សភាផងែដរ។ េបេទះបជាយាងេនះក� ជាកែស�ងចននរដ�េលខធករមានចននេរចនដែដល ឬអចនងេកនេឡង។

ករសេង�តេឃញថា ករែតងតងតនាទអនរដ�េលខធករនាេពលបច�បបន� េដយសរែតគា� នបទប��ត�កណតពចននអន

រដ�េលខធករ ចននអនរដ�េលខធករៃនបណា� រកសងនានាមានករេកនេឡងជាេរៀងរលឆា� ។

រជរដ� ភបាលបានេចញអនរកតយចនន១.៥៧៩អនរកតយ នងរបកសចនន៣៤៤របកស ក�ងរយៈេពល១១ែខ

ដចគា� េនះែដរ។ របមាណ៤%ៃនអនរកតយទងេនាះ ស�អពករេធ�អនបេយាគរទពយ សមបត�សធារណៈរបសរដ�េទជា

រទពយសមបត�ឯកជនរបសរដ� នងករេផ�រឥណទនថវក។ ចែណកអនរកតយេផសងេទៀត អពករជនេមដយ នងែតងតង

េផ�រភារកច�ម�ន�រជករជាេដម។

រជរដ� ភបាលៃនរដ�សភានតកលទ៥ ែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជា បាន នងកពងអនវត�េគាល

នេយាបាយរបសខ�នែដលមាន០៤វសយធៗ មានដចជា៖ ១. ករករពរជាតសន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ ២.

ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ ៣. ករអភវឌឍនេសដ�កច� នង៤. ករអភវឌឍនវសយអបរសខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� បានរយៈ

េពល០៤ឆា� មកេហយ។ ករអនវត�នេគាលនេយាបាយេនះ រជរដ� ភបាលកបានបន�អនវត�យទ�ស�ស�ចតេកណដណាក

ទ៣ កេណ នករងរ សមធម នងរបសទ�ភាពេនកម�ជា។

3

សរមាបពតមានបែន�មសមទកទង៖ ១. េលក កន សវងស អ�កសរមបសរម�លែផ�កអេង�ត ០១១ ៨៨ ៤៨ ៤០

២.េលក េសៀន បនរទ� ម�ន�ែផ�កអេង�ត ០១១ ៥៣ ៥៣ ៥៤

េបសកកម�៖ េបសកកម�របសខមែ�ហ�ល គជយ បេង�តបរយាកសគរជាទេពញចត� នងមានពតមានរគបរគាន ទ១/េដមបឱយមានដេណ រករេបាះេឆា� ត

េដយេសរ នងយត�ធម តមរយៈករប�� ះប�� ល តសមត េដមបទទលបាននវរកបខណ� ចបោបសមរមយ, ករអបរេដមបផ�លពតមានដលអ�កេបាះេឆា� ត

អពសទ� នងសកម�ភាពចលរមសេង�តករណរបសពកេគ ែដលអចររងនវភាពមនរបរកត រពមទងផ�លនវរបាយករណអេង�តយាងទលទលយ

នងឆាបរហស េដមបអចឲយមានករវយតៃម�េលដេណ រករ េបាះេឆា� តមយែដលមនលេអៀង នងមនរបកនបកសពក ទ២/ េដមបឱយមានអត�

នយៃនដណាកកលេរកយេពលេបាះេឆា� ត តមរយៈករអបរ នងេវទកសធារណៈក�ងេគាលបណងជរញេលកទកចត� របជាពលរដ�ឱយចលរមក�ង

កច�ករនេយាបាយ នងករេធ�េសចក�សេរចនានា ករតសមត/ប�� ះប�� លេដមបឱយមានករែកទរមង ដេណ រករេបាះេឆា� តែដលបេង�ននវគណ

េនយយភាព (ករទទលខសរត�វ) របសម�ន�ជាបេឆា� ត រពមទងផ�លនវរបាយករណអេង�តយាងទលទលយ នងឆាបរហស េដមបអចឱយមានករ

វយតៃម�មយែដលមនលេអៀង នងរបកនបកសពក េទេលករបេពញកម�វធនេយាបាយ នងដេណ រករអនវត�ន ករងររបសម�ន�ជាបេឆា� ត។

ទស� កករកណា� ល ៖ ផ�ះេលខ ១៣៨ ផ�វ ១២២ សង� ត ទកល�ក ១ ខណ� ទលេគាក រជធានភ�េពញ រពះរជាណាចរកកម�ជា

Central Office : #138, Street. 122, Teuk Laak I, Tuol Kork, Phnom Penh, CAMBODIA. P.O. Box 1145, Phone : (855) 23 884 150 Fax: (855) 23 885 745 E-mail : comfrel@online.com.kh Website: www.comfrel.org

Phnom Penh, 20th February 2018

Press Release

‘Assessment and Voters’ Scorecard on the Third Year Fulfillment of Political Platform of the Fifth Mandate of Government’

During the fourth year of the fifth mandate of the National Assembly (NA), the Royal

Government of Cambodia (RGC), led by the Cambodian People’s Party (CPP), has fulfilled six of 16 political platform promises with precise indicators. They are: annual economic growth of 7%, annual poverty reduction of 1%, halting of economic land concessions, design a national housing policy, create a city transportation policy, and develop a national policy related to jobs and careers.

Another six political platforms related to one million tons of rice exports, water for family fishing, land title registration, people’s access to running water, village electricity supplies, and a target for the number of foreign tourists by 2018, have only been partly fulfilled and/or implemented by the RGC.

Four political platform promises have been implemented, but when considering their targets, the RGC is unlikely to fulfill them. For example, maintenance of existing forest cover, annual 300km to 400km of rural roads improvement, secondary school construction in all communes and implementation of retirement allowance in the private sector. In 2017, the RGC was failed to implement the policy of situating secondary schools in all communes although it was partly fulfilled in 2016. The public education statistic and indicator for 2016-2017 said that the number of secondary schools decreased by 6 (it was 1251 in 2016 and it was 1255 in 2017 as six were probably turned into high schools. Therefore, the RGC in 2017 did not carry out the political promise to establish new secondary schools.

For the fourth year of the fifth mandate of the National Assembly, the voters’ scorecard on the fulfillment of political platform promises with imprecise indicators, showed that of 214 participants (38% are female) 17% were satisfied, 60% of them were partly satisfied, while 22% were not satisfied. It is notable that the percentage of participants who were partly satisfied dramatically increased from 38% in 2014 to 60% in 2015, but for the last three years, the percentage remains the same (around 60%), while the percentage of participants who were satisfied decreased and the percentage of participants, who were not satisfied increased.

Reviewing the 2017 national budget, the RGC planned to spend USD 5,046 million, 17% of which was not allocated. The RGC planned to allocate to social affairs about 28%, to the economic sector about 26%, to national defence, security and public order about 17%, and to general administration around 10%. In 2017, the budget allocation to economic sector, if compared to 2016, decreased 3% while the budget allocation to other sectors slightly increased.

To fulfill and implement its political platforms promises in the fourth year, the RGC has been found to decrease its cabinet members but to increase Undersecretaries of state. By November 2017, at

ទសស

៖ េដ មបឱយករេបា

ះេឆ�តមនអត�នយ

ែដលរ�កបេដ

យល

ក�ណៈរ�ជា

ធបេតយយ។

Vision : A democratic society that dem

ocratization in particular democratic elections are prom

oted and qualified to bring benefits to people.

គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ គណៈកម� ធករេដមបករេបាះេឆ� តេដយេសរ នងយត�ធមនងយត�ធមនងយត�ធម េនកម�ជាេនកម�ជាេនកម�ជា

CCCooommmmmmiiitttttteeeeee fffooorrr FFFrrreeeeee aaannnddd FFFaaaiiirrr EEEllleeeccctttiiiooonnnsss iiinnn CCCaaammmbbbooodddiiiaaa

2

ទសស

៖ េដ មបឱយករេបា

ះេឆ�តមនអត�នយ

ែដលរ�កបេដ

យល

ក�ណៈរ�ជា

ធបេតយយ។

Vision : A democratic society that dem

ocratization in particular democratic elections are prom

oted and qualified to bring benefits to people. least 03 officials left the cabinet. At the monitoring period, 30 officials have been appointed in 16

ministries as Undersecretary of State, while only 10 has been found fired. Also, Ten Royal Government of Cambodia’s advisor, ranked as members of the cabinet, have been appointed while six have been fired. �

In relation to the RGC’s cabinet, since the end of 2017, RGC ruled by the CPP has proposed a constitutional amendment of article 118 (NEW) of the Cambodian Constitution relating to the composition of RGC cabinet. The amendment proposes to withdraw Secretary of States from the cabinet membership. The withdrawal will result in a planned decrease in cabinet member, but there still remain a lot of Secretaries of State and also an important change in procedure for appointing them. A Secretary of State would be appointed by Royal degree based only on the Prime Minister’s request, and would no longer be subject to a vote of confidence by the National Assembly (NA), and so not accountable to the NA. It is also observed because of an absence of any law or regulation limiting the number of Undersecretaries of State, there has been new appointments every year.

During the 11-months period the RGC had issued 1,579 sub degrees and 344 announcements. Around 4% of sub degrees concerned the transferring of public property to the private property of the state and transfer of budget funds. The remainder concerned the awarding of medals, commendations and promotions to government officials.

The RGC has been implementing, since late 2013, a political platform which is categorized into four main sectors: 1. National defence, security and public order; 2 Improvement of public administration, decentralization and deconcentration, law and justice, and anti-corruption activities, 3: Development of economics; and, 4: Development of education, health, labor, culture and social affairs. In relation to the implementation of political promises, the RGC has also been carrying out the Rectangular Strategy Phase 3: Employment growth, equity and efficiency in Cambodia. For more inquiry, should you contact:

1. Mr. Korn Savang Monitoring Coordinator 011 88 48 40 2. Mr. Sean Bunrith Monitoring Officer 011 53 53 54

Missions: To help to create an informed and favorable climate 1)- for free and fair elections through lobbying and advocacy for a suitable legal framework, education to inform voters of their rights and monitoring activities that both discourage irregularities and provide comprehensive monitoring data to enable an objective, non-partisan assessment of the election process, and 2)- for meaningfulness of post elections through education and public forums to encourage citizens to participate in politics and decision-making, advocacy/lobby for electoral reforms that increase accountability of elected officials and provide comprehensive monitoring data to enable an objective, non-partisan assessment of the fulfillment of political platform and performance of elected officials.

មាតក

I. ខ�មសរសេង�ប .......................................................................................................... 1

II. េសចក�េផ�ម .............................................................................................................. 2

III. តនាទ នងភារកច�រជរដ� ភបាល ............................................................................... 3

IV. ករែរបរប�លសមាសភាពសមាជករជរដ� ភបាល ......................................................... 4

V. អនរកតយ នងរបកសរបសរជ រដ� ភបាល រកសង នងស� បនជាត ................................. 6

VI. ថវកថា� កជាតេរគាងចណាយឆា� ២០១៤-២០១៨ ........................................................ 6

VII. កររកេឃញ នងករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ ............ 7

១. ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស ................................................. 8

០១. ខតខសេរមចឲយបាននវកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម៧% ក�ងមយឆា� េដមបេធ�ឲយកម�ជាអចចកេចញផតពរបេទសមានចណលទប ឈនេឡងជារបេទសមានចណលមធយមករមតទប យាងយរេនឆា� ២០១៨ នងក� យជារបេទសមានចណលមធយមករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។ ....................................... 9

០២. សេរមចឲយបានេគាលេដកតបន�យអរតៃនភាពរករកជាង១% ក�ងមយឆា� ។ ............................ 10

០៣. បន�ខតខសេរមចនវេគាលនេយាបាយ ជរញផលតកម�រស�វ នងករនាេចញអង�រឲយបាន១លនេតន េនឆា� ២០១៥ សេដែរបក� យកម�ជា េទជារបេទសផលតេសប�ងនាមខមយេនេលពភពេលក។ ........ 11

០៤. រកសោៃផ�េនសទទកសបសរមាបរបជាពលរដ�េធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស បេង�នករករពរធនធានជលផល លបបបាតបទេល�សេនសទរគបរបភាព។ .................................. 12

០៥. រកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយបេង�នករករពរធនធានៃរពេឈ ពេសសករពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពៃរពេឈ ករទបស� តប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរញករដេដមេឈេឡងវញ នងបេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈេនេលមលដ� ធានាវរភាព នងរបសទ�ភាពរគបរគង។ ................... 14

០៦. ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច�។ ............................................................................... 17

០៧. សេរមចឲយបាន១០០% នវករចះប�� ដតមែផនករៃនបទប�� េលខ០១ របសរជរដ� ភបាលជត២លនហចត េនរវងេដមឆា� ២០១៤ ក�ងរកបខណ� ៃនករអនវត�ន «នេយាបាយចស សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» នងសេរមចឲយបាន៧០% ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដែដលរត�វចះប�� សរប៦ េទ៧លនកបោលដេនទទងរបេទស។ ............................................................................................. 19

០៨. កសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនស� ន េដមបេដះរសយលេនស� នជនរបជាពលរដ�រករក សរមាបកររសេនរបកបេដយសវត�ភាព សខមាលភាព នងភាពៃថ�ថ�រ។ .................................... 20

០៩. ែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហម េទជាផ�វរកលេកស ឬផ�វេបតងឲយបានព ៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។ ................................................ 21

១០. េរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសសរជធានភ�េពញសរមាបរយៈេពលមធយម នងរយៈេពលែវង េដមបពរងកេហដ� រចនាសម�ន� កសងមេធយោបាយដកជ�� ន េដមបរមជារបេយាជនសរមាបេដះរសយប�� ករកកស�ះចរចរណ នងពរងងសណា� បធា� បចរចរណទរក�ង។ .................................... 23

១១. ដលឆា� ២០១៨ របជាពលរដ�ចនន៨៥% ែដលរសេនរជធានេខត� នងរបជាពលរដ�ចនន៦០% ែដលរសេនតមបណា� ឃបានទទលេសវទកស� តែដលមានគណភាពល� នងៃថ�សមរមយេរបរបាស។ ... 24

១២. ពឆា� ២០១៣ ដល២០១៨ គពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភមចនន៨០% ៃនចននភមទងអស។ ....................................................................................................................... 25

១៣. ខតខសេរមចេគាលេដទទលេទសចរណពេរករបេទសេនឆា� ២០១៥ របមាណ៤,៥លននាកឆា� ២០១៨ េកនដល៦,១លននាក រមជាមយេទសចរណក�ងរស�ករបមាណ១០,៥លននាក។ ................ 27

១៤.បន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ(ឃមយអនវទយោលយមយ) ែដលេនមនទនមានអនវទយោលយ។ ........................................................................................................................................ 28

១៥. េរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងររសបេទនងករវវឌឍនៃនសង�ម-េសដ�កច�។ .. 29

១៦. ករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�ន សរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបបរបាកេសធននវត�នដចម�ន�រជករែដរ ចបពឆា� ២០១៥។ ................................................ 30

២. ករផ�លពន�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ ............................................................ 31

ក. វសយទ១៖ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ ................................................. 31

ខ. វសយទ២៖ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�

យត�ធម នងកររបឆាងេពពករលយ .......................................................................................... 32

គ. វសយទ3៖ ករអភវឌឍនេសដ�កច� ......................................................................................... 32

ឃ. វសយទ4៖ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� ........................... 32

ង. េគាលនេយាបាយទង៤វសយ៖ ........................................................................................... 33

ច. លទ�ផលជាមធយមៃនករេពញចត� ចេពះករអនវត�ន/បេពញេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល ឆា�

២០១៧ (េពញចត� េពញចត�ខ�ះ នងមនេពញចត�)៖ ...................................................................... 33

VIII. លទ�ផលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល នងករផ�លពន�េលករ

បេពញ/អនវត�ន ឆា� ២០១៤ ដល ២០១៧ .......................................................................... 36

IX. េសចក�សន�ដ� ន ................................................................................................... 40

ឧបសម�ន� ...................................................................................................................... 42

វធស�ស� នងទហៃនរបាយករណ .................................................................................... 42

លក�ណៈេគាលនេយាបាយ នងេគាលនេយាបាយរជរដ� ភបាល នតកលទ៥(សេង�ប) ............... 42

ទរមងសនរផ�លពន�េលលទ�ផល ៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមនមានសចនាករចបោស

លសរបសរជរដ� ភបាល ....................................................................................................... 67

របភាពសកម�ភាពេវទកមា� សេឆា� ត .................................................................................... 75

តរងពតមានទនាកទនងរបសរកសង នងរដ�េលខធករដ� នៃនរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ (ឆា� ទ៤)

80

1

I. ខ�មសរសេង�ប

រជរដ� ភបាលៃនរដ�សភានតកលទ៥ ែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជាបាន នងកពងអនវត�

េគាលនេយាបាយរបសខ�ន ែដលមាន០៤វសយធៗ មានដចជា៖ ១. ករករពរជាតសន�សខ នងសណា� បធា� ប

សធារណៈ ២. ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�

យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ ៣. ករអភវឌឍនេសដ�កច� នង៤. ករអភវឌឍនវសយអបរសខភបាល

ករងរ វបបធម នងសង�មកច� បានរយៈេពល០៤ឆា� មកេហយ។ ករអនវត�នេគាលនេយាបាយេនះ រជរដ� ភបា

លកបានបន�អនវត�យទ�ស�ស�ចតេកណដណាកទ៣ កេណ នករងរ សមធម នងរបសទ�ភាពេនកម�ជា។

ក�ងេគាលបណងបេង�នតមា� ភាព នងជរញឱយរជរដ� ភបាលមានករទទលខសរត�វខ�ស ខមែ�ហ�លបាន

េធ�ករសេង�ត នងេលកទកចត�ឱយមា� សេឆា� ត វយតៃម�េលករអនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល

តមរយៈករេធ�ករសកសោ នងវភាគេលរបាយករណនានា ពតមានទទលបានពករសេង�ត នងេវទកផ�ល

ឱកសឲយរបជាពលរដ�ផ�លពន�េលករអនវត�នេគាលនេយាបាយេនាះ។

គតរតមឆា� ទ៤េនះ ចននសមាជករជរដ� ភបាលបានមានចននរបមាណ២៥៣រប ែដលបានថយចះ

ចនន០៣រប។ អនរដ�េលខធករែតងតងថ�ចនន៣០រប េនក�ងរកសងចនន១៦ ខណៈ១០របេផសងេទៀតរត�វ

បានប��បតនាទ នងទរបកសោរជរដ� ភបាលមានឋនៈេស�សមាជករជរដ� ភបាលែតងតងថ�ចនន០៧រប

េហយ០៦របេផសងេទៀតរត�វបានប��បតនាទ។

ក�ងរយៈេពលេនះែដរ រជរដ� ភបាលកម�ជាែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជា បានេចញអន

រកតសចនន១.៥១៨ អនរកតយ ែដលភាគេរចនៃនអនរកតសទងេនាះ អពករជនេមដយ នងែតងតង េផ�រភារកច�

ម�ន�រជករ។ ក�ងចេណាមអនរកតសទងេនាះ េគពនតយេឃញមានអនរកតយចនន០៥ អពករេធ�អនបេយាគ

រទពយសមបត�សធារណៈរបសរដ�េទជារទពយសមបត�ឯកជនរបសរដ� នងអនរកតយចនន៥៦អពករេផ�រឥណទន

ថវក។ ចែណកឯរបកសវញ ក�ងរយៈេពលដចគា� េនះ រកសង នងស� បនៃនរជរដ� ភបាលបានេចញរបកស

ចនន៣៤៤របកស ែដលភាគេរចនេចញេដយរកសងេសដ�កច� នងហរ�� វត� នងរកសងឧសសោហកម� នងសបប

កម�។

សរមាបឆា� ទ៤ រជរដ� ភបាលរត�វបានសភាអនមតឲយេរគាង ចណាយថវករបមាណ៥.០៤៦លនដល� រ

សហរដ�អេមរក េកនេឡង១៦% េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៦។ ករែបងែចកចណាយ ហកដចជាមនសវខស

ែប�កពឆា� មនេទ គផ�លអទភាពខ�សជាងេគចេពះករចណាយេលវសយសង�មកច�(២៨%) បនា� បមកគវសយ

េសដ�កច� (២៦%) ខណៈែដលវសយករពរជាត សន�សខ សណា� បធា� បសធារណៈ នងវសយរដ�បាលទេទ

រត�វបានរត�វបានេកនករចណាយរបមាណ១% េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៦។ ខ�ងថវកចណាយមនទនែបង

ែចកក�ងថវកជាតឆា� ២០១៧បានេកនេឡងរបមាណ១% េស�នង១៣០លនដល� អេមរក ែដលខ�ងចណាយ

េនះបានធា� កចះយាងខ� ងក�ងរយៈេពលពរឆា� ចងេរកយ(៤៥% េនឆា� ២០១៤, ១៦% េនឆា� ២០១៥ នង

២០១៦)។

សរមាបករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយក�ងឆា� ទ៤ៃននតកលទ៥ ក�ងចេណាមេគាលនេយាបាយ

ែដលមានសចនាករចបោសលសចនន១៦ចណច រជរដ� ភបាលបានសេរមចករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយា

2

បាយចនន០៦ចណច នងសេរមចបានខ�ះចនន៦ចណច។ ខណៈែដលេគាលនេយាបាយចនន០៤ចណច

េផសងេទៀត រជរដ� ភបាលបានអនវត� ែតមនអចសេរមចបានតមករសនយោរបសខ�ន។ ចេពះលទ�ផលករ

បេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ មនមានសចនាករចបោសលសវញ រត�វបានរបជាពលរដ�ចននរបមាណ

១៧% េពញចត� របមាណ៦០%េពញចត�ខ�ះ បែន�របជាពលរដ�របមាណ២២% មនេពញចត�នងលទ�ផលៃនករ

បេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយទងេនាះ។

II. េសចក�េផ�ម

គតរតមឆា� ២០១៧ រជរដ� ភបាលែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជា បាននងកពងបន�អនវត�

េគាលនេយាបាយរបសខ�នមនតចជាងរយៈេពល៤ឆា� េនាះេទសរមាបនតកលទ៥។ ឆា� ២០១៧ គជាឆា� ទ៤

ៃនករអនវត�ន/បេពញ នងឃា� េមល នងវយតៃម�េគាលនេយាបាយទងបនវសយរមមាន៖ វសយករករពរ

ជាតសន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ វសយករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ

ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ វសយករអភវឌឍនេសដ�កច� នងវសយករ

អភវឌឍនវសយអបរសខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�។ ក�ងឆា� ទ១ (ែខក�� ឆា� ២០១៣ ដលឆា�

២០១៤) ចេពះេគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលសចនន១៦ចណច រជរដ� ភបាលបានសេរមច

េពញេលញនវករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយចនន០៦ រមមានដចជា៖ កេណ នេសដ�កច�៧%ក�ងមយឆា�

ករកតបន�យភាពរករកក�ងអរត០១%ក�ងមយឆា� ករប�ឈបករផ�លដសមបទនេសដ�កច� ករែកលម�ផ�វ

ជនបទជាជហនៗ ករេរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង នងេគាលេដៃនចននេទសចរណពេរករបេទ

ស។ ចែណកេគាលនេយាបាយចនន០៧ រមមានកររកសោៃផ�េនសទទកសប ករចះប�� ដធ� ករកសងេគាល

នេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនស� ន របជាពលរដ�ទទលេសវទកស� ត ពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញ

ជាតឲយដលភម បន� កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ នងករេរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នង

ករងររត�វបានអនវត� ឬ/នងសេរមចបានខ�ះ។ ឯេគាលនេយាបាយចនន០៣ រជរដ� ភបាលបានអនវត� ែតមន

អចសរមចបានតមករសនយោរបសខ�ន។ េគាលនេយាបាយទងបេនាះមានដចជា េគាលនេយាបាយនាេចញ

អង�រឲយបាន១លនេតន េនឆា� ២០១៥ កររកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ នងករដកឲយដេណ រ

កររបបរបាកេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន។

ចែណកក�ងឆា� ទ២ (ឆា� ២០១៤ ដល២០១៥) រជរដ� ភបាល កបានសេរមចករបេពញ/អនវត�នេគាល

នេយាបាយចនន០៦ចណច េគាលនេយាបាយេនាះរមមាន៖ កេណ នេសដ�កច�៧%ក�ងមយឆា� ករកតបន�យ

ភាពរកក�ងអរត០១%ក�ងមយឆា� ករប�ឈបករផ�លដសមបទនេសដ�កច� ករេរៀបចេគាលនេយាបាយដក

ជ�� នទរក�ង េគាលេដៃនចននេទសចរណពេរករបេទស នងករបេង�តេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នង

ករងរ។ ចែណកេគាលនេយាបាយ៧ចណចេផសងេទៀតសេរមចបានខ�ះ ដចជា៖ កររកសោៃផ�េនសទទកសប

ករចះប�� ដធ� ករកសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនស� ន របជាពលរដ�ទទលេសវទកស� ត

ពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភម ករបន� កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ ករនាអង�រ

េចញឲយបាន០១លនេតនេនឆា� ២០១៥។ ខណៈែដលេគាលនេយាបាយចនន០៣ រជរដ� ភបាលបានអនវត�

ែតមនអចសេរមចបាន ឬបានតចតចតមករសនយោរបសខ�ន។ េគាលនេយាបាយទងេនាះមានដចជា េគាល

នេយាបាយកររកសោៃផ�ដ ែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ ករែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ នងករដកឲយ

ដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន។

3

សរមាបឆា� ទបវញ ក�ងចេណាមេគាលនេយាបាយ ែដលមានសចនាករចបោសលសចនន១៦ចណច

រជរដ� ភបាលបានសេរមចករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយចនន០៦ចណចែដរ នងសេរមចបានខ�ះ

ចនន៧ចណចរមមាន កេណ នេសដ�កច�៧%ក�ងមយឆា� ករកតបន�យភាពរកក�ងអរត០១%ក�ងមយឆា� ករ

ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច� ករកសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន ករេរៀបចេគាលនេយា

បាយដកជ�� នទរក�ង នងករបេង�តេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងរ។ េហយេគាលនេយាបាយ

ចនន៧ចណចរត�វបានសេរមចបានខ�ះដចជា៖ ករនាអង�រេចញឲយបាន០១លនេតន កររកសោៃផ�េនសទទក

សប ករចះប�� ដធ� របជាពលរដ�ទទលេសវទកស� ត ករពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភម

េគាលេដចននេទសចរណពេរករបេទសឆា� ២០១៨ នងករបន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ។ ខណៈ

ែដលេគាលនេយាបាយចនន០៣ចណចេផសងេទៀត រជរដ� ភបាលបានអនវត� ែតមនអចសេរមច ឬសេរមច

បានតចតចតមករសនយោរបសខ�ន។ េគាលនេយាបាយទងបេនាះរមមាន កររកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយ

ៃរពេឈ ករែកលម�ផ�វលជនបទ៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� នងករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធន

នវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន។

ចេពះករផ�លពន�េលករអនវត�ន/បេពញេគាលនេយាបាយ ែដលមនមានសចនាករចបោសលសចនន

៣៣ចណចវញ មានរបជាពលរដ�ចននភាគេរចនៃន៤៤,៤% េពញចត�ខ�ះ ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាល

នេយាបាយ បែន�របជាពលរដ�រហតដល៥៥,៦% មនេពញចត�នងករអនវត�នេគាលនេយាបាយទងេនាះ េន

ក�ងឆា� ទ១កន�ងេទ។ ក�ងឆា� ទ២វញ លទ�ផលៃនករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយា

បាយបង� ញថា មានរបជាពលរដ�ចលរមផ�លពន�ចននរបមាណ២៦%េពញចត� របមាណ៦២%េពញចត�ខ�ះ នង

របមាណ១២%មនេពញចត� ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលក�ងឆា� ទ២។

េដយែឡក លទ�ផលផ�លពន�េលករេពញចត�ចេពះករបេពញ ឬអនវត�េគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល

ក�ងឆា� ទ៣វញ របជាពលរដ�ែដលបានផ�លពន�ចននរបមាណ១៩% េពញចត� របមាណ៦២%េពញចត�ខ�ះ បែន�

របជាពលរដ�របមាណ១៩% មនេពញចត�នងលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយទងេនាះេទ។

ខមែ�ហ�លបាន នងកពងបន�េធ�ករសេង�តផ�លមេធយោបាយ នងេលកទកចត�ឱយមា� សេឆា� តវយតៃម�េលករ

អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលក�ងឆា� ២០១៧ ែដលជាឆា� ទ៤ៃនករបេពញ/អនវត�នេគាល

នេយាបាយរបសខ�ន េដមបបន�បេង�នតមា� ភាព នងជរញឱយរជរដ� ភបាលមានករទទលខសរត�វនវអ�ែដលបាន

សនយោ។

សរមាបករសេង�ត ខមែ�ហ�លបានសកសោេលរបាយករណពតមាន នងទន�នយែដលពកពន�នងេគាល

នេយាបាយែដលមានសចនាករចបោសលសរបសរជរដ� ភបាល។ េដយែឡក ករផ�លពន�វញ ខមែ�ហ�លេរៀបច

ទរមងវយតៃម�ដកពន�េដយមា� សេឆា� តេទេលចណចៃនេគាលនេយាបាយ តមរយៈេវទកេនតមេខត�នានា

នងរជធាន េដយេរបរបាសវធស�ស�ពភាកសោ នងែចករែលកពតមានជារក�ម នងវយតៃម�តមរយៈករមងសណរ

ែដលបានផ�លជនអ�កចលរម។

III. តនាទ នងភារកច�រជរដ� ភបាល

រជរដ� ភបាល គជាអង�ករនតរបតបត�ែដលមានភារកច�ដកេចញ នងអនវត�នវេគាលេយាបាយែដល

រដ�សភាបានអនមតឲយរសបតមេគាលករណែដលែចងក�ងរដ�ធម�ន��។ រជរដ� ភបាលរត�វទទលខសរត�វ

4

ចេពះមខរដ�សភាេលករអនវត�នេគាលនេយាបាយ នងសកម�ភាពរបសខ�ន។ សមាសភាពរជរដ� ភបាលរម

មាន៖ នាយករដ�ម�ន� ឧបនាយករដ�ម�ន� េទសរដ�ម�ន� រដ�ម�ន� នងរដ�េលខធករ។ េដយែឡក អនរដ�េលខ ធករ េបេទះបមនរត�វបានចតប�� លជាសមាសភាពរជរដ� ភបាល បែន�អនរដ�េលខធករនងរត�វបានប��ប

តែណងក�ងករណែដលរជរដ� ភបាលរត�វបានលែលង ឬរលយ។

រជរដ� ភបាលដកនាេដយនាយករដ�ម�ន� ែដលរត�វដកនា នងចតែចងករងររបសគណៈរដ�ម�ន� នង

រលសកម�ភាពរបសរជរដ� ភបាលេលរគបវសយ។ អង�របជគណៈរដ�ម�ន� ែដលដកនាេដយនាយករដ�ម�ន� គសេរមចេដះរសយរលកច�ករទេទរបសរជរដ� ភបាល។ ករចរច នងចះហត�េលខេលកច�រពមេរព�ងរវង

រដ� នងរដ�ដៃទ គជាករងររបសរជរដ� ភបាល េរកមករដកនារបសនាយករដ�ម�ន�។ ក�ងនាមរជរដ� ភបាល

នាយករដ�ម�ន�មានសទ�េចញលខតបទដ� នដចជា អនរកតយ េសចក�សេរច នងសរចររបសគណៈរដ�ម�ន�

េដមបេលកសេណ ឬ/នងែតងតង ផា� សប�រ ប��បភារកច� សមាជករជរដ� ភបាល នងម�ន�ជានខ�សសវល នង

េយាធន នងេដមបែណនាករអនវត�នសកម�ភាពរបសរជរដ� ភបាល។

IV. ករែរបរប�លសមាសភាពសមាជករជរដ� ភបាល

រជរដ� ភបាលនតកលទ៥ មានរកសងចនន២៨ នងរដ�េលខធកដ� នចននមយ។ សមាជករជរដ� ភបាលរមមាន នាយករដ�ម�ន� ឧបនាយករដ�ម�ន� េទសរដ�ម�ន� រដ�ម�ន� នងរដ�េលខធករ0

1។ រជរដ� ភបាលេនះ

េនែតមានចននេរចន េបេរប�បេធៀបជាមយបណា� របេទសេនក�ងតបន ឬសមាមារតជាមយចននរបជាពលរ

ដ�។ ក�ងឆា� ២០១៧េនះ េគមនេឃញមានករផា� សប�រថា� កដកនាកពលរបសរកសង ដចឆា� ២០១៦េនះេទ។

គតរតមែខវច�ក ឆា� ២០១៧ សមាជករជរដ� ភបាលមានចនន២៥៣ ែដលបានធា� កចះយាងេហច

ណាសចនន០៣រប េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៧ ែដលមាន២៥៦រប េដយសររដ�េលខធករៃនរកសង

សង�មកច� អតតយទ�ជន នងយវនតសមយទនពររបរត�វបានប��បមខដែណង នងតនាទ នងេទសរដ�ម�ន�មយ

របរត�វបានប��បតនាទពសមាជករជរដ� ភបាល។

េនេដមែខធ� ឆា� ២០១៧ រជរដ�ភបាលែដលដកនាេដយកណបកសរបជាជនកម�ជា បានេចញេសចក�

សរមចស�ពករបេង�តរក�មករងរេធ�ករសកសោរសវរជាវវេសធនកម�រដ�ធម�ន��។ េនចងែខធ�ឆា� ២០១៧

េលកនាយរដ�ម�ន� ហន ែសន បានេលកេឡងពគេរមាងេស�ឲយមានករវេសធនកម�រដ�ធម�ន��មារត១១៨ថ�

ពកពន�នងតនាទែដលជាសមភាពសមាជកគណៈរដ�ម�ន�ៃនរជរដ� ភបាល េដយដកេចញនវតនាទរដ�េលខធកេចញសមាជកគណៈរដ�ម�ន�។ ករដកេចញនវតនាទរដ�េលខធករពសមាជកគណៈរដ�ម�ន� នងេធ�ឲយចនន

សមាជកគណរដ�ម�ន�មានករធា� កចះ េបេរប�បេធៀបនងចនននាេពលបច�បបន� បែន�នាឲយមានករែកែរបនតវធៃនករែតងតងរដ�េលខធករៃនរកសងនងស� បនរដ� ភបាល េដយអន�� តឲយតនាទរដ�េលខធករត�វបាន

ែតងតងតមសេណ ររបសនាយករដ�ម�ន�េទរពះមហកសរត នងមនតរម�វឲយេបាះេឆា� តផ�លេសចក�ទកចត�ពរដ�

សភាេនាះេទ។ េហយរដ�េលខធករនងមនមានកត�កច�ទទលខសរត�វ ចេពះរដ�សភាែដលស� បននតប��ត�េកតេចញពករេបាះេឆា� តេដយរបជាពលរដ�។ អ�ែដលគរឲយកតសមា� ល េនេពលែដលនតវធែតងតងរដ�

េលខធករ មនរត�វឲយមានករេបាះេឆា� តផ�លេសចក�ទកចត�ពរដ�សភា ចននរដ�េលខធកអចនងេកនេឡង

េរកមេហតផលដចគា� នងករែតងតងតនាទអនរដ�េលខធករនាេពលបច�បបន� ែដលេដយសរែតគា� នបទ

1 មារត៤ វកយខណ� ទ១ មារត៤ៃនចបោប ស�ពករេរៀបច នងរបរពត�េទៃនគណៈរដ�ម�ន�

5

ប��ត�កណតពចននអនរដ� េលខធករ ចននអនរដ�េលខធករៃនបណា� រកសងនានា មានករេកនេឡងជា

េរៀងរលឆា� ។

អនរដ�េលខធកររត�វរជរដ� ភបាលែតងតងថ�ចនន ៣០រប (រស០៥រប) ក�ងរកសង១៦ គតរតមែខវច�ក ឆា� ២០១៧ ខណៈែដលអនរដ�េលខធករ១០រប រត�វបានប��បមខដែណង េហយមយរបេផសងេទៀតរត�វ

បានផា� សប�រពទស�ករគណៈរដ�ម�ន� មករកសងមហៃផ�វញ។ ទរបកសោរជរដ� ភបាលែដលរត�វបានែតងតង

េដយផ�លឋនៈេស�នងសមាជករជរដ� ភបាល (រដ�ម�ន� នងរដ�េលខធករ) ែតងតងថ�ចនន៧រប ខណៈែដល

០៦រប េផសងេទៀតរត�វបានប��បតែណង។ េនះមនទនរបប�� លដលករេកនេឡងចននទរបកសោនាយករដ�ម

�ន� រកសង នងថា� កដកនារកសងេផសងៗ ែដលរត�វបានែតងតងមានឋនៈេស�រដ�ម�ន� រដ�េលខធករ នងអនរដ�

េលខធករេនាះេទ។ ករេកនេឡងេនះ េដយសរែតគា� នបទប��ត�ៃនចបោបែចងកណតអពចននអនរដ�

េលខធករ នងទរបកសោរជរដ� ភបាល េទបេគេឃញមានអនរដ�េលខធករ នងទរបកសោរជរដ� ភបាលថ�រត�វ

បានេស�ែតងតងេដយរជរដ� ភបាល ឬ/នងនាយករដ�ម�ន�ជាេរៀងរលឆា� ។

អនរដ�េលខធករៃនរកសងនានាែដលរត�វបានែតងតងថ� ក�ងឆា� ២០១៧៖

ល.រ រកសង ចននែតងតងថ�

០១ រកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ០២

០២ រកសងេរៀបចែដនដនគររបនយកម� នងសណង ០១

០៣ រកសងធម�ករ នងសសនា ០៣

០៤ រកសងសធារណករ នងដកជ�� ន ០៣

០៥ រកសងពតមាន ០៧ (រស ០៣)

០៦ រកសងេទសចរណ ០១ (រស)

០៧ រកសងករបរេទស នងសហរបតបត�ករអន�រជាត ០១

០៨ រកសងែរ នងថាមពល ០១

០៩ រកសងៃរបសណយ នងទរគមនាគមន ០២

១០ រកសងេសដ�កច� នងហរ�� វត� ០១

១១ ទស�ករគណៈរដ�ម�ន� ០២

១២ រកសងសង�មកច� អតតយទ�ជន នងយវនតសមបទ ០១

១៣ រកសងអភវឌឍនជនបទ ០២

១៤ ទនាកទនងជាមយរដ�សភា នងរពទ�សភា ០១

១៥ រកសងបរស� ន ០១

១៦ រកសងមខងរសធារណៈ ០១ (រស)

ចននសរប ៣០រប (រស០៥)

ចននែតងតងទរបកសោរជរដ� ភបាលថ�៖ ល.រ ទរបកសោរជរដ� ភបាលឋនៈេស�៖ ចនន

០១ រដ�ម�ន� ០៥

០២ រដ�េលខធករ ០២

6

ចននសរប ០៧ រប

V. អនរកតយ នងរបកសរបសរជរដ� ភបាល រកសង នងស� បនជាត

ក�ងឆា� ២០១៧ គតរតមែខវច�ក រជរដ�

ភបាលកម�ជា ែដលដកនាេដយគណបកសរបជា

ជនកម�ជា បានេចញអនរកតសចនន១.៥៧៩អន

រកតយ។ អនរកតសស�អពករជនេមដយ នង

ែតងតង េផ�រភារកច�ម�ន�រជករមានចននរហត

ដលេទ ១.៥១៨ (៩៦%)។ េដយែឡក េគពនតយេឃញមានអនរកតយ ចនន០៥ ស�អពករេធ�អន

បេយាគរទពយសមបត�សធារណៈរបសរដ� េទជា

រទពយសមបត�ឯកជនរបសរដ� េហយអនរកតយស�អពករេផ�រឥណទនថវកមានចនន ៥៦។

ចែណកឯរបកសវញ ក�ងរយៈ

េពលដចគា� េនះ រកសង នងស� បន

ជាតៃនរជរដ� ភបាលបានេចញ

ចនន ៣៤៤របកស ែដលភាគ

េរចនេចញេដយរកសងេសដ�កច�

នងហរ�� វត� នងរកសងឧសសោហ

កម� នងសបបកម�។

VI. ថវកថា� កជាតេរគាងចណាយឆា� ២០១៤-២០១៨

211

113

5 331 71

របកសរកសង/ស� បនជាត

េសដ�កច� នងហរ�� វត� ឧសសោហកម� នង សបបកម�

មហៃផ� ករពរជាត

កសកម� ពណជ�កម�

ធនាគារជាត អង�ករភាពរបឆាងអេពពករលយ

5

56

1518

អនរកតយរជរដ� ភបាល

អនរបេយាគ

េផ�រឥណទន

េផសងៗ (ផ�លេមដយ នងករែតងតងតនាទករងរ)

7

ថវកែដលេរគាងនងចណាយឆា� ២០១៧ មានចននរបមាណ៥.០៤៦លនដល� រសហរដ�អេមរក ែដល

បានេកនេឡងរបមាណជា១៥% េធៀបនងឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាលេរគាងចណាយថវកេលវសយេសដ�កច�

របមាណ២៦% សង�មកច�របមាណ២៨% ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈរបមាណ១៧%

នងរដ�បាលទេទរបមាណ១០% ៃនថវកជាត។ េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៦ ថវកែដលេរគាងចណាយេលវ សយទង០៤េនះ មនមានករែរបរប�លេរចនេនាះេទ។ ថវកេរគាងចណាយេលវសយេសដ�កច�បានធា� កចះ

របមាណ៣% េពលគ ២៩%ក�ងឆា� ២០១៦ មកេន២៦%ក�ងឆា� ២០១៧ ៃនថវកជាត ខណៈែដលថវក

សរមាបវសយបេផសងេទៀត នងសរមាបចណាយមនទនែបងែចងបានេកនេឡងរបមាណ១% ។

ក�ងរយៈេពល២ឆា� (២០១៥ នង២០១៦) ខ�ងថវកេលចណាយមនទនែបងែចក បានធា� កចះយាងខ� ង

គចននពរបមាណ៤៥%ក�ងឆា� ២០១៤ មករតមរបមាណ១៦%ៃនថវកក�ងឆា� ២០១៥ នង២០១៦។ បែន�ចប

ពឆា� ឆា� ២០១៧ ខ�ងថវកចណាយមនទនែបងែចកចបផ�លេកនេឡងវញ គមានចននរបមាណ១៧% ក�ងឆា�

២០១៧ នងរបមាណ១៨%ក�ងឆា� ២០១៨ៃនថវក។ ករេរៀបថវកចណាយ ែដលមានខ�ងចណាយមនទន

ែបងែចងមានចននរហតេលស១០% រត�វបានេគចតទកជាមលេហតមយ ែដលបង� ញអពកង�ះតមា� ភាពរបស

រជរដ� ភបាល ក�ងករេរបរបាសថវកជាត េហយករេកនេឡងខ�ងចណាយមនទនែបងែចងក�ងរយៈេពលចង

េរកយេនះ នងេធ�ឲយករតេជឿទកចត�េលតមា� ភាពរបសរជរដ� ភបាលកនែតធា� កចះេទវញ។

េដយែឡកសរមាបឆា� ២០១៨ តមរយៈេសចក�រពងចបោបស�ពថវកសរមាបកររគបរគងឆា� ២០១៨

ែដលរដ�សភាបានអនមតយលរពម រជរដ� ភបាលបានេរគាងចណាយថវកថា� កជាតរបមាណ៥.៨៥៧ លន

ដល� អេមរកសរមាបបន�អនវត�េគាលនេយាបាយរបសខ�នក�ងឆា� ២០១៨។ ក�ងឆា� ២០១៨ កម�ជាេរគាងែស�ង

រកកម�ឥណទនពបរេទស របមាណ១.៤៤០លនដល� អេមរក1

2 េស�នងរបមាណ២៤,៥%ៃនថវកេរគាង

ចណាយថា� កជាត។ កម�ជានងេរៀបចករេបាះេឆា� តេរជសតងតណាងរ�ស�នតកលទ៦ េនឆា� ២០១៨ខង

មខ ខណៈេពលេបពនតយេមលពករែបងែចកករចណាយៃនថវកជាត របមាណ១៨% េស�នង១.០៧២ លន

ដល� អេមរក រត�វបានែបងែចងសរមាបករចណាយែដលមនទនែបងែចក។ អ�ែដលគរឲយកតសមា� លករេរបរបាសធនធានរបសរដ�សរមាបបេរមឲយផលរបេយាជនៃនគណបកសនេយាបាយ ែតងរត�វបានេគរកេឃញេកត

មានេឡងជាេរឿយៗ ជាពេសសក�ងឆា� ែដលមានេរៀបចករេបាះេឆា� ត។

VII. កររកេឃញ នងករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

សរមាបឆា� ទ៤ ៃននតកលទ៥ៃនរដ�សភា េសចក�រពងចបោបស�ពហរ�� វត� ស�ពកររគបរគងឆា�

២០១៧ រត�វបានជែជកពភាកសោេដយតណាងរ�ស�ៃនគណបកសកនអណាច នងគណបកសរបឆាងេនក�ងកច�

របជសភាេពញអង�កលពៃថ�ទ២២ ែខវច�ក ឆា� ២០១៦ ែតេសចក�រពងចបោបេនះរត�វបានអនមត េដយតណាង

រ�ស�ៃនគណបកសរបជាជនកម�ជាចនន៦៦របែតបេណា� ះ។ េដយេរបរបាសថវកេរគាងនងចណាយឆា�

២០១៧ មានចននរបមាណ៥.០៤៦លនដល� រសហរដ�អេមរក ែដលបានេកនេឡងរបមាណជា១៦% េធៀប

2 មារត៧ៃនចបោបស�ហរ�� វត�សរមាបកររគបរគងឆា� ២០១៨ អន�� តឲយរជរដ� ភបាលខ�លយពេគក�ងករមត ១០០០ ០០០ ០០០ (មយបលនេអស

េដែអរ)។ ១ េអសេដែអរេស�នងរបមាណ១.៤៤ដល� អេមរក។

8

នងឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាលបានសេរមចករអនវត�នេគាលនេយាបាយរបសខ�ន នងទទលបានករផ�លពន�េពញចត�ដចខងេរកម៖

១. ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស

តរងបង� ញពករវយតៃម�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស

ល.រ

េគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស

រជរដ� ភបាលបានបេពញ/អនវត�ក�ងឆា� ទ៣

នតកលទ៥

លទ�ផលសេរមច

បាន

សេ

សេ

មន

១ ខតខសេរមចឲយបាននវកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម៧%ក�ងមយឆា� េដមបេធ�ឲយកម�ជាអចចក

េចញផតពរបេទសមានចណលទប ឈនេឡងជារបេទសមានចណលមធយមករមតទប

យាងយរេនឆា� ២០១៨ នងក� យជារបេទសមានចណលមធយមករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។ √

២ សេរមចឲយបានេគាលេដកតបន�យអរតៃនភាពរករកជាង១%ក�ងមយឆា� ។ √

៣ បន�ខតខសេរមចនវេគាលនេយាបាយជរញផលតកម�រស�វ នងករនាេចញអង�រឲយបាន១លន

េតន េនឆា� ២០១៥ សេដែរបក� យកម�ជាេទជារបេទសផលតេសប�ងនាមខមយេនេលពភព

េលក។

√

៤ រកសោៃផ�េនសទទកសប សរមាបរបជាជនេធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស

បេង�នករករពរធនធានជលផល លបបបាតបទេល�សេនសទរគបរបភាព។ √

៥ រកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយបេង�នករករពរធនធានៃរពេឈ ពេសសករ

ពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពៃរពេឈ ករទបស� តប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរញករដេដម

េឈេឡងវញ នងបេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈ េនេលមលដ� ន ធានាវរភាព នងរបសទ�

ភាពរគបរគង។

√

៦ ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច�។ √

៧ សេរមចឲយបាន១០០% នវករចះប�� ដ តមែផនករៃនបទប�� េលខ ០១ របសរជរដ� ភបា

លជត២លនហកត េនរវងេដមឆា� ២០១៤ក�ងរកបខណ� ៃនករអនវត� «នេយាបាយចស

សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» នងសេរមចឲយបាន៧០% ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដ

ែដលរត�វចះប�� សរប៦ េទ៧លនកបោលដេនទទងរបេទស។

√

៨ កសងេគាលនេយាបានជាត ស�ពសទ�លេនស� ន េដមបេដះរសយលេនស� នជនរបជា

ពលរដ�រករកសរមាបកររសេនរបកបេដយសវត�ភាព សខមាលភាព នងភាពៃថ�ថ�រ។ √

៩ ែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហម េទជាផ�វរកលេកសឬផ�វេបតងឲយ

បានព៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។ √

១០ េរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសសរជធានភ�េពញសរមាបរយៈេពលមធយម

នងរយៈេពលែវង េដមបពរងកេហដ� រចនាសម�ន� កសងមេធយោបាយដងជ�� ន។ √

១១ ដលឆា� ២០១៨ របជាជនចនន៨៥% ែដលរសេនរជធានេខត� នងរបជាពលរដ�ចនន៦០%

ែដលរសេនតមបណា� ឃ បានទទលេសវទកស� ត ែដលមានគណភាពល� នងៃថ�សមរមយេរបរបាស។

√

9

១២ ពឆា� ២០១៣ ដល២០១៨ គពរងកករផ�តផ�ងអគ�សន ពបណា� ញជាតឲយដលភមចនន៨០%

ៃនចននភមទងអស។ √

១៣ ខតខសេរមចេគាលេដទទលេទសចរណ ពេរករបេទសេនឆា� ២០១៥របមាណ៤,៥លន

នាកឆា� ២០១៨ េកនដល៦,១លននាក រមជាមយេទសចរណក�ងរស�ករបមាណ១០,៥លន

នាក។

√

១៤ បន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ ែដលេនមនទនមានអនវទយោលយ។ √

១៥ េរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងររសបេទនងករវ វឌឍនៃនសង�ម េសដ�

កច�។ √

១៦ ករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�ន សរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយ

ទទលបានរបបរបាកេសធនវត�ន ដចម�ន�រជករែដរចបពឆា� ២០១៥។ √

០១. ខតខសេរមចឲយបាននវកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម៧% ក�ងមយឆា� េដមបេធ�ឲយកម�ជាអចចកេចញផតពរបេទសមានចណលទប ឈនេឡងជារបេទសមានចណលមធយមករមតទប យាងយរេនឆា� ២០១៨ នងក� យជារបេទសមានចណលមធយមករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។0

3

តមេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលកម�ជាបានសនយោថា នងខតខរបងែរបងសេរមចឱយបាននវ

កេណ នេសដ�កច�មធយម៧% េដមបឱយរបេទសចកេចញពចណលទប េទរបេទសមានចណលមធយមករមត

ទបយាងយរេនក�ងឆា� ២០១៨ខងមខេនះ នងក� យជារបេទសមានចណលមធយមករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។

េនឆា� ២០១៦ កម�ជាមានសេរមចកេណ នេសដ�កច�៧%។ េយាងតមទន�នយ ស�តនាេដមឆា� ២០១៧

េនះរបសរកសងេសដ�កច� នងស� នបនពកពន�នងករពយោករណកេណ នេសដ�កច� កម�ជាេនែតរកសោបាននវស�រ

ភាពកេណ នេសដ�កច�ក�ងអរតរង�ង៧% នងដែដរ។ េហយកេណ នេសដ�កច�េនះរត�វបានេគដងថា ពងែផ�កេលវ សយចបងចនន០៤ គកសកម� ឧសសោហកម�ជាពេសសវសយវយនភណ េទសចរណ នងសណង។3

4

ករពយោករណរបស IMF េនេដមឆមាសទ២ គរត�វគា� នងករពយោករណទករបសរដ� ភបាលកម�ជា ែដល

រពងថា កេណ នេសដ�កច�កម�ជានងបន�ស�តក�ងអរត៧%សរមាបឆា� ២០១៧ នងពរឆា� េទខងមខ ខណៈែដល

ស� បនវយតៃម�កេណ នេសដ�កច�កម�ជាសខនៗ មយចននេទៀត រមមានធនាគារអភវឌឍនអស ADB នង

ធនាគារពភពេលក World Bank កបានពយោករពអរតកេណ នេសដ�កច�កម�ជាក�ងអរតដចគា� េនះែដរ។4

5

េដយែឡក របាយករណថ�មយរបសធនាគារពភពេលកបានឲយដងថា កេណ នៃនករនាេចញែសបក

េជង េរគ�ងមាសនអគ�សន បរក� រ នងេរគ�ងបនា� សយានយន� បានជយ េធ�ឲយេសដ�កច�របសរបេទសកម�ជារកសោ

បាននវភាពរងមា បែន�ថមថយតចតចមកេនរតម ៦,៨ភាគរយេនក�ងឆា� ២០១៧ េធៀបនងឆា� ២០១៦ ែដល

មានអរត ៧%។5

6

3 “Political Platforms of the Royal Government of Cambodia of the Fifth Legislature of the National Assembly”, Royal Government of Cambodia, (Sept 2013), at 15. 4 http://swiftnewsdaily.com/archives/83162 5 http://km.rfi.fr/cambodia/imf-cambodia-economy-26-07-2017 6 http://www.worldbank.org/km/news/press-release/2017/11/22/cambodia-sustains-strong-growth

10

បនា� បពកេណ នេសដ�កច�មានភាពរងមាអសរយៈេពលជាងពរទសសវតសរកន�ងមក កម�ជាបានទទលច

ណាតថា� កជារបេទសែដលមានចណលមធយមករមតទបគតរតមឆា� ២០១៥ ែដលមានចណលជាតសរបក�ង

មនសសមា� កេកនេឡងដល១០៧០ដល� រអេមរក។ ដកនាេដយែផ�កនាេចញសេម��កបពក នងេទសចរណ

កម�ជា រកសោបាននវអរតកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម ៧,៦ភាគរយេនចេនា� ះពឆា� ១៩៩៤ ដល ឆា� ២០១៥ ែដល

បានឈរក�ងលដបថា� កទ៦េនេលពភពេលក។6

7

អ�កជនាញេសដ�កច�េនកម�ជាយលរសបនងអរតកេណ នតមករពយោករណខងេល េហយែថមទង

រព�យបារម�ករបះពលដលកេណ នេសដ�កច�កម�ជាេនឆា� េរកយេដយសរកត� នេយាបាយផងែដរ។7

8 កេណ ន

េសដ�កច�កម�ជា េនែតរត�វបានេគយលេឃញថា ជាតេលខមារក�េសដ�កច� ែតមនែមនឆ�ះប�� ងពតថភាពេសដ�

កច�កម�ជាទងរស�ងេឡយ។

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលកម�ជារបាកដជាអចសេរមចបាននវកររកសោកេណ នេសដ�កច�រតមរង�ង

៧%ក�ងឆា� ទ៤េនះ បែន�េគមនទនអចវយតៃម�បានថាកេណ នេសដ�កច�េនះ បានផ�លផលវជ�មានេដយ

សមភាពចេពះជវភាពរបជាពលរដ� នងេសដ�កច�រគ�សរេនកម�ជាបានក�ងករតណាេនេឡយ។

០២. សេរមចឲយបានេគាលេដកតបន�យអរតៃនភាពរករកជាង១% ក�ងមយឆា� ។6

9

រជរដ� ភបាលកម�ជា នងសមាជកអង�ករសហរបជាជាតជាេរចនរបេទសេទៀត បានសេរមចទទលយក

នវេគាលេដអភវឌឍនរបកបេដយនរន�រភាព សរមាប១៥ឆា� េទមខេទៀត។ ករលបបបាតភាពរករករគបរប

ភាព នងករលបបបាតភាពេរសកឃា� ន គជាចណចសខនៗ ៃនេគាលេដអភវឌឍនេនះ។ ក�ងឆា� ២០១៥ កម�ជា

បានែរបក� យជារបេទសែដលមានរបាកចណលមធយមករតទប តមរយៈកេណ នេសដ�កច� នារយៈេពលបនា� ន

ឆា� ចងេរកយេនះ។ ចែណកអរតភាពរករក េបេទះបជាមានករធា� កចះព៥០% ក�ងឆា� ២០០៧ េទ២០%ក�ង

ឆា� ២០១២។ របជាពលរដ�កម�ជាេរចនជាង៧០% េនែតរសពងែផ�ករបាកចណលតចជាង៣ដល� រជារបច

ៃថ�។ េនះមាននយថា ពកេគងយនងវលរតឡបេទរកភាពរករកវញ ែដលមានរបាកចណលរបចៃថ�េរកម

១,២៥ដល� រអេមរក។9

10

រជរដ� ភបាលធា� បបានអះអង ក�ងកច�របជកពលអង�ករសហរបជាតឆា� ២០១៥ថា គតរតមឆា�

២០១៣ អរតភាពរករកបានធា� កមករតម១៦% ែដលេធ�ឲយកម�ជាសេរមចបាននវេគាលេដអភវឌឍនសហវតសរ

កតបន�យភាពរករកមនឆា� ២០១៥។ ស�តរបសធានាគារអភវឌឍនអស(ADB) េចញផសោយឆា� ២០១៦ នង

របាយករណរបស World Bank ផសោយនាែខតល២០១៧ បានបង� ញថា ក�ងឆា� ២០១៤ កម�ជាមានរបជា

ពលរដ�ចនន១៣,៥% រយរសេនេរកមបនា� តភាពរករក។10

11 ជាងេនះ របជាពលរដ�ចនន៨៥%ៃនអ�ករសេន

8 http://km.rfi.fr/cambodia/imf-cambodia-economy-26-07-2017 9Supra note 10, at 17. 10 https://www.adb.org/countries/cambodia/main 11 Basic 2016 Statistics, page2, ADB, April 2016

11

េរកមភាពរករក រសេនជនបទ ក�ងេនាះរបជាពលរដ�៦០% កពងរបកបរបរកសកម� េហយេមរគ�សរៃនរគ�សរ

រករក ជាកសករមានរហតដល៧៥%។

របាយករណរបស World Bank នាែខតល២០១៧ បានផសោយថា ភាពរករកបន�ធា� កចះេនក�ង

របេទសកម�ជា េទះបជាករធា� កចះេនះមានសភាពយតជាងក�ងឆា� កន�ងេទក�។ េនក�ងឆា� ២០១៤ អរតៃន

ភាពរករកមាន ១៣,៥ភាគរយ េបេធៀបនងឆា� ២០០៧ មាន ៤៧,៨ភាគរយ។ របែហល ៩០ភាគរយៃនរបជា

ពលរដ�រករករសេនក�ងតបនជនបទ។ ខណៈែដលកម�ជាបានសេរមចេគាលេដអភវឌឍនសហសវតសរេដយ

បានកតបន�យអរតភាពរករកបាន៥០ភាគរយេនក�ងឆា� ២០០៩ រគ�សរភាគេរចនេលសលបែដលបានចក

ផតពភាពរករកមានជវភាពរកចេរមនតចតចបេណា� ះ របជាពលរដ�របែហល៤,៥លននាកេទៀតកពងរសេន

ែកបរបនា� តភាពរករក ងយរងេរគាះនងធា� កចលេទក�ងភាពរករកេនេពលែដលមានវបត�េសដ�កច� នងវបត�ខង

េរកេផសងេទៀតេកតេឡង។11

12

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលកម�ជាសេរមចបានករកតបន�យភាពរករកបាន ក�ងអរត១%ក�ងមយ

ឆា� បែន�លក�ខណ� ជវភាព នងកររសេនរបសរបជាពលរដ� មនទនរត�វបានធានាថា បានចកេចញពភាពរករក

របកបេដយនរន�រភាពេនាះេទ។

០៣. បន�ខតខសេរមចនវេគាលនេយាបាយ ជរញផលតកម�រស�វ នងករនាេចញអង�រឲយបាន១លនេតន េនឆា� ២០១៥ សេដែរបក� យកម�ជា េទជារបេទសផលតេសប�ងនាមខមយេនេលពភពេលក។/ 0

13

របភពពសហពន�រស�វអង�រកម�ជាបានឲយដងថា បរមាណអង�រនាេចញសរបក�ងរយៈេពល១០ ែខ ឆា�

២០១៧ មានចនន ៤៩២.១១៥ េតន ែដលបរមាណេនះមានកេណ នរបមាណ +១៦,៧០% េធៀបនងបរមាន

នាេចញក�ងរយៈេពល១០ែខ ឆា� ២០១៦។13

14

កលពែខតលឆា� ២០១៦ កម�ជាបានចះអនសសរណៈេយាគយលគា� ថ�មយជាមយរបេទសចន េដយផ�

លកតនាេចញអង�រពរបេទសកម�ជាព១០មនេតន េទ២០មនេតនរបចឆា� ។14

15

ដណារស�វអង�រថយចះ បណា� លមកពករកសយធនៃនេរងមាសនកនរស�វមយចននធ ខ�ះទនសរបផ�ត

ផ�ងផលតកម�រស�វ នងកររបមលទញរស�វស�ក ែដលជាេហតនាឱយមា� សេរងមាសនរស�វមយចននបានខ�បលពធនាគារ ែដលមានអរតកររបាករបចឆា� ខ�សរបមាណ៨%េទ១២%។ បែន�មេលសពេនះេទៀត សហពន�រស�វ

អង�រ នងរក�មហននាេចញអង�រយលថា ឧបសគ�ៃនករចណាយៃថ�ដកជ�� នខ�ស ខណៈេហដ� រចនាសម�ន�េន

ែតខ�ះ គជាមលេហតចមបងែដលជរញឲយមានវបត�ធា� កចះតៃម�រស�វ រពមទងជះឥទ�ពលដលទផសោរអង�ររបស

កម�ជា មនអចរបកតរបែជងតៃម�ជាមយរបេទសៃថ នងេវៀតណាម។ របាយករណបានឲយដងថា ករចណាយ

12 http://www.worldbank.org/km/country/cambodia/overview 13 Supra note 10, at 21. 14 https://goo.gl/vNd34A 15 http://www.crf.org.kh/?page=api_location_detail&id=1092&lg=kh#sthash.YVba0jla.dpuf 18 http://www.crf.org.kh/?page=api_document_detail&menu1=1041&menu2=&menu3=&menu4=&menu5=&id=67&lg=en

12

េទេលៃថ�េដមដកជ�� នខ�សចបព២៥ដល� រ េទ៣០ដល� រក�ងមយេតន ខណៈក�ងរបេទសៃថ នងេវៀតណាម

ករចណាយរតមែតជាង១០ដល� របេណា� ះ។15

16

ឆា� ២០១៦ តៃម�រស�វមានករធា� កចះ រហតរជរដ� ភបាលបានបេ��ញរបាកបរងទកចនន២លនដល� រ

អេមរក េដមបរកសោស�រភាពតៃម�រស�វេនេលទផសោរ នងជរញករទញរស�វេនក�ងរបេទស េហយធនាគារអភវឌឍ

នជនបទ (RDB) បានផ�លឱកសឲយេរងមាសនកនរស�វក�ងរស�កទងអស អចេស�សកម�ែដលអរតកររបាក

០,៦៦ ភាគរយក�ងមយែខ ជាមយនងលក�ខណ� ែដលអ�កយកកម�ចបាច រត�វទញរស�វពកសករេលពតៃម� ៩០០

េរៀលក�ងមយគឡរកម។ រដ� ភបាលេរគាងនងខ�មលនធពចន៣០០លនដល� រ េដមបេធ�ឃា� ងស�ក នងសម�ត

រស�វផា� លខ�ន។16

17

េនេដមែខសហ ឆា� ២០១៧ រដ� ភបាលកម�ជា បានចះកច�រពមេរព�ងជាមយរដ� ភបាលរបេទសបងក�

ែដស េដមបនាេចញអង�រ២៥មនេតន េស�នង១០% ៃនអង�រ១លនេតន េទរបេទសបងក� ែដស។ ភាគទងពរ

បានរពមេរព�ងគា� ក�ងករនាេចញអង�រពកម�ជាេទរបេទសបងក� េដស ចនន១លនេតនក�ងរយៈេពល៥ឆា� ។17

18

បែន�កច�រពមេរព�ងេនាះរត�វបានរបេទសបងក� េដស (Banglades) លបេចលវញ េនេដមែខ វច�ក េដយសរ

ែតករណពនយោរេពលដកជ�� ននាចលអង�រេនះ មកកនរបេទសរបសខ�ន។18

19

េសចក�សន�ដ� ន េបេទះបជាក�ងរយៈេពល១០ែខ ឆា� ២០១៧ ករនាអង�ររបសរបេទសកម�ជាមានករ

េលកេឡងជាងឆា� ២០១៦រមមាណ១៦% បែន�រជរដ� ភបាលសេរមចខ�ះនវេគាលេដនាេចញអង�រ ក�ងឆា�

២០១៦េនះ េរពះក�ងរយៈេពល១០ែខ ករនាេចញអង�របានរបមាណចនន៥០% ៃនេគាលេដនាេចញចនន

០១លនេតន។

០៤. រកសោៃផ�េនសទទកសបសរមាបរបជាពលរដ�េធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស បេង�នករករពរធនធានជលផល លបបបាតបទេល�សេនសទរគបរបភាព។/ 7

20

កែណទរមងេនសទែដលមានលក�ណៈសជេរម នងមានរទងរទយធ រត�វបានេធ�េឡងក�ងឆា� នតកល

ទ៤ៃនរដ�សភាក�ងឆា� ២០១២ េដយេលកនាយករដ�ម�ន� ហន ែសន បានសនយោជាមយរបជាពលរដ�កម�ជាថា

េលកនងលបេចលរបពន�ឡតេនសទអជវកម�ឯកជនឲយអស នងេរៀបចដកៃផ�ទកសបសរមាបសហគមន

របជាេនសទទេទជវញបងទេន�សប េដមបទទលផលេដយផា� លចនន៦៥% នងចនន៣៥% រកសោទក

សរមាបជាតបនអភរកសវសយជលផលក�ងបងទេន�សប។20

21 ជាលទ�ផល ឡតេនសទឯកជនទង៣៧ឡតក�ង

បងទេន�សប នង៨០ឡតេនសទេនទទងរបេទស រត�វបានលបេចលេដយអនរកតយក�ងឆា� ២០១២។

ែផ�កទន�នយក�ងរបាយករណបកសរបករងរកសកម� រក� របមាញ នងេនសទឆា� ២០១៤ សហគមន

16 http://www.rfa.org/khmer/news/economy/Cambodia-Rice-Federation-push-government-to-resolve-exportation-rice-

12072016082917.html?searchterm:utf8:ustring=%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%BC%E1%9E%9C

17 https://goo.gl/adVku2 18 https://goo.gl/dBs173 19 http://www.rfa.org/khmer/news/economy/Bangladesh-scraps-rice-deal-with-Cambodia- 20 20 Supra note 10, at 21. 21 Fishery Reform on the Tonle Sap Lake: risks and opportunities for innovation, 17(2), June 2013 at 1, Cambodia Development Review, (CDRI).

13

េនសទទកសបចនន ៤៧៧ សហគមន រត�វបានបេង�ត នងចងរកងេឡងេដយមយចននបានចះប�� រតមរត�វ

តមចបោប នងបានចលរមយាងសកម�ក�ងកររគបរគង នងអភរកសធនធានជលផលេនកម�ជា ចែណកឯសហ

គមនមយចននេទៀត កពងេរៀបចសណឯកសរេស�សចះប�� ខណៈសហគមនមយចននេផសងេទៀតកពង

ដេណ រករចះហត�េលខេនថា� កេរកមជាត21

22។ េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៤ចននសហគមន េនសទទក

សប មនមានករេកនេឡងេទះេទ បែន�ករចះប�� សហគមនេនសទបានេកនេឡងព៣៦០ ឆា� ២០១៤ ដល

៣៧៧ ឆា� ២០១៥។ េនឆា� ២០១៥ សហគមនេនសទចនន៨៥ រត�វបានពរងងសមត�ភាពបែន�ម។

រយៈេពល ១ឆមាស (៦ែខ) េដមឆា� ២០១៧េនះ កមា� ងសមត�កច�ជនាញ នងសមត�កច�ពកពន�បាន

ប�ង� បបទេល�សេរបរបាសឧបករណេនសទេនទទងរបេទសបានចនន១៦៥៣ករណ ែដលក�ងេនាះ ករណ

ទកសប ១ ៥៥៣ករណ នងសមរទ ១០០ករណ ពនយអន�រករណ ៤២ករណ េស�នងទករបាក១៦៦,៥លន

េរៀល។

េយាងតមរបាយករណ របសរកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ បានឲយដងថា ក�ង របតបត�ករ

ទងេនះ សមត�កច�បានចះរះេរ នងបផា� ញេចលវត�តងបទេល�សជលផល រមមាន របាងៃសបមង នងសចអន

របែវង ៧០៤ ៤៣២ែមរត លៃសបមង នងសចអន ៨ ៦៧១មាត បេង� ល/ចរមង ៣៩៤ ៦៨៩េដម ឧបករណ

ឆករត ២៧៤េរគ�ង សរមាសទហ ៣៧ ៩៩៨ែមរតរកឡា របាងរព�លរបែវង ៣ ៧៦៧ែមរត នងែលងរតចរម�ះ

ចលក�ងបងធម�ជាត ២៨ ១១៥គឡរកម ។22

23 ក�ងឆា� ២០១៧េនះ បែន�មពបទេល�សេនសទេគេឃញេកតមាន

បទេល�សចកដរេលភយកៃផ�េនសទផងែដរ។ បទេល�សេនះបានេកតេឡងេនតមបណា� លេខត�មយចនន

ដចជា េខត�កពត នងេកះកងជាេដម េហយជាបពកពន�អ�កមានអណាច។23

24

ចងឆា� ២០១៦េនះ រជរដ� ភបាលបានរបកសចបេផ�មយទ�នាករបរងបបទេល�សេនសទ េដយករ

ដកនាេដយរដ�ម�ន�រកសងមហៃផ�។ រកសងកសកម�រក� របមាញ នងេនសទ បានែណនាក�ងសរចរែណនា

ចះៃថ�ទ៥ ែខកក�ដ រកសងកសកម�បានែណនា ប�ង� ប នងចបជនេល�សជលផលមកផ�នា� េទស។ ចណាត

ករេនះេដយសរែតឧបករណេនសទ ែដលរត�វបានរកសងហមឃាតតងពឆា� ២០១២ េនែតបន�សកម�ភាព

ែដលបានេធ�ឲយបះពលដលធនធានជលផល នងរបេភទជវចរម�ះេផសងៗេទៀត។

ក�ងេគាលនេយាបាយនតកលទ៥ រជរដ� ភបាលបានសនយោថា នងរកសោៃផ�េនសទទកសបសរមាប

របជាពលរដ�េធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស បេង�នករករពរធនធានជលផល លបបបាត

បទេល�សេនសទរគបរបភាព។ ជាករពតណាស រជរដ� ភបាលបានលបបបាតករេធ�អជវកម�លក�ណៈឯក

ជនេលឡតេនសទទទងរបេទស េដមបឲយរបជាពលរដ�េនសទ បែន�េគេឃញមានប�� របឈមអពករែថរកសោ

ៃផ�ទកសប នងរគបរគងធនធានជលផលេនក�ងៃផ�ទកទងេនាះ។

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលសេរមចបានខ�ះនវេគាលនេយាបាយរកសោៃផ�េនសទទកសប សរមាប

របជាពលរដ�េធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស បេង�នករករពរធនធានជលផល លបបបាត

បទេល�សេនសទរគបរបភាព េរពះេគេឃញមានបទេល�សេនសទ ភាពកេសយៃនករអនវត�នចបោបព

22 របាយករបកសរបករងរកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ២០១៤-២០១៥ ទពរ២០ 23 https://goo.gl/zsfs6f 24 https://goo.gl/GEhpPk

14

សណាកអជា� ធរពកពន� េនែតបន�េកតមានេឡង។

០៥. រកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយបេង�នករករពរធនធានៃរពេឈ ពេសសករពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពៃរពេឈ ករទបស� តប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរញករដេដមេឈេឡងវញ នងបេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈេនេលមលដ� ធានាវរភាព នងរបសទ�ភាពរគបរគង។0 2

25

ក�ងឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាល

បានដកតបនមយចននជាតបនៃរព

ករពរ នងអភរកសៃរពេឈ ក�ងេនាះកមាន

តបនៃរពឡងផងែដរ េហយបានអពវនាវ

ឲយសកម�ជនករពរបរស� ន ពលរដ� នង

សហគមនចលរមសហករជាមយរដ� ភបា

ល េដមបករពរតបនៃរពករពរទងអស

េនាះ កឲយមានករកបបផា� ញខសចបោប។

េរកយមកបន�ច រកសងបរស� នបាន

របកស ក�ងទវបរស� នពភពេលកកល

ពៃថ�ទ៥ ែខមថនា ២០១៦ ថា សកម�ភាព

កបេឈេដយខសចបោបែលងមានេទៀត

េហយ។

បែន�បទេល�សៃរពេឈ រត�វបានេគេឃញ

បន�េកតជាេរឿយៗក�ងឆា� ២០១៧េនះ េបេទះជារជរដ� ភបាល តមរយៈ រកសងប

រស� នបានេធ�កែណទរមងវសយបរស� ន

នងធនធានធម�ជាត ែដលមានតបនករពរធម�ជាត រហតដល៤៦តបនេនឆា� ២០១៦ េហយេកនេឡងដល

៤៩តបន េនឆា� ២០១៧ នងមានៃផ�រកឡាជាង៧,៥ លនហកត េស�នង៤១% ៃនៃផ�ដរបេទសកម�ជា។25

26 ទភា� កងរេសបអេង�តបរស� ន (EIA) បានរកេឃញថា ចេនា� ះពែខវច�ក ឆា� ២០១៦ ដលែខមនា ឆា� ២០១៧ ែដល

ស�តក�ងរយៈេពលៃនបរមាមរបសរដ� ភបាលកម�ជា េឈខសចបោបចននរបមាណ៣០មនែមរតគប រត�វបានកប

ជាពេសសពតបនៃរពករពរក�ងឧទយោនជាត រចដកយកេទរបេទសេវៀតណាម។ របាយករណរបស អ.អយ.

េអ េចញផសោយេនៃថ�ទ៨ ឧសភា ២០១៧ ស�ពវនាសកម�ៃរពេឈេនកម�ជា ែដលមានចណងេជងថា "ជន

េល�សមខដែដល៖ អជវកម�ជញដរេឈខសចបោបរបសេវៀតណាម គា� នទប��ប" រសវរជាវេឃញថា ម�ន�កម�ជាឃបឃតជាមយេយាធាអជា� ធរេវៀតណាម ែដលពករលយ បានែរបរបេឈខសចបោបពកម�ជា េទជាេឈរសបចបោបវញ េដមបនាេចញេទលកេនទផសោរអន�រជាត។ េរកយពរបាយករណរបស អ.អយ.េអ េចញផសោយ

25 Supra note 10, at 21-22. 26 https://goo.gl/wW5gKX

ឆា�

គរមប

ៃរពេឈ

(%)

ៃរពេរសង

(%)

ៃរពេលបោះ

(%)

ទក

(%)

ដមនែមនៃរព (%)

ពពក

(%)

១៩៧៣ ៧២.១១ ៤១.៨៨ ៣០.២៣ ២.៨៧ ២៤.២៩ ០.៧៣

១៩៨៩ ៦៧.៩២ ៣៨.៩៩ ២៨.៩២ ២.៦៤ ២៩.៣៥ ០.១០

២០០០ ៦៦.៦៥ ៣៤.៥២ ៣២.១៣ ៣.២០ ៣០.០១ ០.១៣

២០០៤ ៦៣.០៥ ៣០.៦៦ ៣២.៣៩ ២.៥១ ៣៣.៩៥ ០.៤៩

២០០៩ ៦០.១៨ ២២.៥៥ ៣៧.៦៣ ២.៤៥ ៣៦.៨១ ០.៥៦

២០១៤ ៤៧.៦៨ ១៦.៤៥ ៣១.២៣ ៣.៦៧ ៤៨.៤១ ០.២៤

ភាគរយគរមបដៃនរបេទសកម�ជាបានមកពករវភាគតមរបភាពផា� យរណប

15

ជាសធារណៈ រកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ទទលស� លថា ករកបេឈខសចបោបក�ងទកដកម�ជា

កពងកេរកកេឡងវញ េហយអះអងថា ខ�នកពងេសបអេង�តេរឿងេនះ។26

27

ៃរពេឈេនកម�ជា រត�វបានបផ�ចបផា� ញយាងធ�នធ�រ ជាពេសសេនក�ងតបនែដលរដ� ភបាលបានផ�លសទ�េទ

ឲយរក�មហន ក�ងឋនៈជាដសមបទនេសដ�កច�។27

28ទន�នយរបសអង�ករទន�នយសរមាបករអភវឌឍន (ODC)

បានឲយដងថា គរមបៃរពេឈសរបក�ងរបេទសកម�ជាបានថយចះពរបមាណ៧២% ក�ងឆា� ១៩៧៣ មកេនរតម

៤៨ភាគរយ

ក�ងឆា� ២០១៤ ខណៈេពលែដលៃរពេរសងបានថយចះព៤២ភាគរយ មកេនរតម១៦ភាគរយ េនក�ងរយៈ

េពលដចគា� ។ ករមតៃនគរមបៃរពេលបោះ របប�� លទងៃផ�ដដណាមយចននផងេនាះ មានេស�រភាពបន�ច េន

ក�ងរយៈេពលដចគា� េដយែរបរប�លព៣០ភាគរយ េនក�ងឆា� ១៩៧៣ មក៣១ភាគរយ េនក�ងឆា� ២០១៤។28

29

របាយករណសកសោរសវរជាវ េចញផសោយ

ឆា� ២០១៥ ស�អពករេកនេឡងៃនគេរមាងអភវឌឍន

កសកម�ឧសសោហកម� បផា� ញៃរពេឈកម�ជាយាងធ

េធង បានបង� ញថា ៃរពេឈកម�ជាកពងបាតបងក�ង

ករត២០០០ គឡែមរតកេរក�ងមយឆា� េដយសរ

រក�មហនជនញែផ�កកសកម�កពងរបមលយកផលព

ៃរពេឈ ក�ងតបនអភរកស នងសនឧទយោនជាតេដយ

េរបរបាសរគបមេធយោបាយខសចបោប។ 29

30

កម�ជាស�តេនក�ងចេណាមរបេទសកបបផា� ញៃរព

េឈធ�នធ�រ េនះេបតមកររកេឃញេនរបាយករណ

ថ�មយឆា� ២០១៥ េចញេដយអង�ករមលនធសត�ៃរព

ពភពេលក (WWF)។ របាយករណរបសអ�កសកសោ

រសវរជាវ េនសកលវទយោលយជាតអ�ស� ល ែដល

បានេចញផសោយកលពេដមឆា� ២០១៥ ស�អពករ

សកសោលអតអពអសបាននយាយថា រជរដ� ភបា

លបានផ�លផលរបេយាជន តមរយៈករកបេឈខសចបោបដលឈ�ញអ�កមានរទពយសមបត� ែដលមាន

ទនាកទនងែផ�កនេយាបាយ ជាថ�រនងករធានានងករេក� បក� បអណាចរបសគណបកសកនអណាច។

េដមែខមករ ឆា� ២០១៧ អង�ករ NASA EARTH OBSERVATORY បានឲយដងថា កម�ជាជារបេទស

មយមានអរតៃនករបាតបងៃរពេឈរហសជាងេគេលពភពេលក។ ក�ងទសវតសចងេរកយេនះ ៃរពរកស

27 http://www.rfa.org/khmer/news/environment/more-illegal-logging-in-sesan-dam-10102017120123.html 28 Zsombor Peter, New Maps Show Heavy Deforestation In 2013, The Cambodia Daily, Jan 16, 2015. 29 https://opendevelopmentcambodia.net/km/profiles/forest-cover/#Method 30http://www.phnompenhpost.com/national/elcs-tied-destruction-forests-new-report

ឆា� ២០០០

16

ឬស�ក រត�វបានកបឆា� រ េហយដតបនេនាះភាគេរចនរត�វបានេគយកេទេរបរបាសជាដចមា� រេកស ឬចមា� រេផសង

។ របាយករណបានឲយដងេទៀតថា ពឆា� ២០០១ ដល២០១៤ អរតបាតបងៃរពេឈកម�ជាបានេកនេឡងដល

១៤,៤% េនះមាននយថា កម�ជាបានបាតបងៃរពេឈក�ងៃផ�ដទហ១,៤៤លនហចត។

ករែកែរបៃផ�ដពដៃរព េទជាដចមា� ររត�វបានអង�ករេនះ

បង� ញ តមរយៈករេរប�បេធៀបរបថតពផា� យរណប ែដល

បានថតកលពឆា� ២០០០ នងរបថតេនឆា� ២០១៥ ែដល

បង� ញថា ៃរពេឈកលពឆា� ២០០០ ក�ងតបនរពរបទល

េខត�កពងធ នងកពងចម រត�វបានែកែរបជាដចមា� រ េហដ�

រចនាសម�ន� នងដែរសរបសរបជាពលរដ�ជាេដម។ ករេកន

េឡងនវតៃម�ទផសោរេកស េនេលពភពេលក ជាេហតផល

សខនមយ ែដលនាឲយមានករេកនេឡងយាងគហកនវ

ករែកែរបដៃរពេដមដដះដណាេកស។30

31 រជរដ� ភបាលកម�ជា បានចតទកៃផ�ដែដលដដះដណាេកស ជា

ៃផ�ដគរមបៃផ�េឈផងែដរ។ ទកទងនងករបង� ញេនះ របាយករណបានេលកេឡងថា ៃផ�ដសមបទនេសដ�កច�

េលវសយកសកម�ែដលបានផ�លជនេដយរជរដ� ភបាលដលរក�មហនក�ងរស�ក នងេរករស�ក បានបាតបងៃរព

េឈេរចនជាងៃផ�ដែដលមនស�តេនក�ងគេរងសមបទនរបមាណព២៩% េទ១០៥%។

របាយករណរកសងកសកម� េនឆា� ១៩៦៥ ធនធានគរមប

ៃរពេឈកម�ជារគបដណ� បចនន៧៣,០៤% ៃនៃផ�ដកម�ជាសរប។

ករវយតៃម�ថា� កជាត ស�ពគរមបៃរពេឈរត�វបានេធ�ក�ងរយៈេពល

០៥ឆា� ម�ង ចបតងពឆា� ១៩៩៣មក។ របាយករណបានបង� ញ

ថា ក�ងឆា� ២០១៤ គរមបៃរពេឈកម�ជាមានរបមាណ៤៩% ៃនៃផ�

ដសរប ខណៈឆា� ២០១០មានចននរបមាណ៥៧%។ ក�ងរយៈ

េពល៥ឆា� ពឆា� ២០១០ ដលឆា� ២០១៤ គរមបៃរពេឈកម�ជាមាន

ករធា� កចះយាងខ� ងេស�នងរបមាណ៨%។

េយាងតមរបាយករណបកសរបករងរកសកម� រក� របមាញ នងេនសទឆា� ២០១៤ ដលឆា� ២០១៦។

ក�ងឆា� ២០១៤ បទេល�សៃរពេឈ សត�ៃរព នងករកបរនដៃរពេនកម�ជាមានចនន២៤០០ករណ ក�ងេនាះ

បានប�� នេទតលករចនន១.៧៧១ករណ ពនយអន�រករណចនន៦២៩ករណ 31

32។ ចននសណេរឿងប�� ន

េទតលករដចគា� ទងរស�ង េបេរប�េធៀបនងឆា� ២០១៤ េលកែលងែតចននករណពនយអន�រករណែដលេកន

េឡងព៥៦៨ ដល៦២៩ករណ។32

33 ក�ងឆា� ២០១៥ បទេល�សខងេលមានចនន២១៨៩ករណ ក�ងេនាះសណ 31 http://km.rfi.fr/cambodia/nasa-cambodia-forests-are-disappearing-11-01-2017?ns_campaign=reseaux_sociaux&ns_source=FB&ns_mchannel=social&ns_linkname=editorial&aef_campaign_ref=partage_user&aef_campaign_date=2017-01-11 32 របាយករណបកសរបករងរកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ២០១៤-២០១៥ ទពរ ២៣ 33 ៃម ទតយថារ, រកសងថារយៈេពល១ឆា� ប�ង� បបទេល�សៃរពេឈជាងពរពនករណ នងផ�នា� េទសជនេល�ស៧នាក ភ�េពញបស� ៃថ�ទ២៦ ែខមករ ឆា�

២០១៤។

ឆា� ២០១៥

០ ᧺សោ៤ ៧ ០ សោ៤ ៧ � សោ៤ ០ ᧻សោ២

17

េរឿងប�� នេទតលករចនន១៥៤៦ករណ នងពនយអន�រករណចនន៦៤៣ករណ។ េបេរប�េធៀបឆា� ២០១៤

ចននករណប�� នេទតលករមានករធា� កចះ ទន�មនងករណបទេល�សបានធា� កចះចនន២១១ករណ។33

34

បែន�េនក�ងរយៈបែខេពលចងេរកយេនះ បទេល�សៃរពេឈបាន នងកពងេកនេឡង រសបេពលែដល

ស� នភាពនេយាបាយរត�វបានេគេមលេឃញថា មានភាពតនតង។ ករដកេឈខសចបោបទងេនាះ គេចញពតបនៃរពរពះរកក�ងេខត�រពះវហរ34

35 នងខ�ងទនបវរអគ�សនេសសនេរកមពរ េខត�ស�ងែរតង35

36 ។ ទន�មនង

ករេកនេឡងបទេល�សៃរពេឈេនាះកមានករកបទ�នា� នយកដៃរពសហគមនពសណាករបជាពលរដ�េនេខត�

កពងធ នងករប�� នេរគ�ងចរកបែន�មេទឈសដៃរពតបនអភរកសេនេខត�បាតដបង ខណៈចណាតកររបស

អជា� ធរក�ងករទបស� ត មនសវមានរបសទ�ភាព។36

37

ករសន�ដ� ន រដ� ភបាលនតកលទ៥ៃនរដ�សភា មនបានសេរមច/បានតចតច េស�រគា� នរបសទ�ភាព

េគាលនេយាបាយរកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយបេង�នករករពរធនធានៃរពេឈ ពេសស

ករពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពៃរពេឈ ករទបស� តប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរញករដេដមេឈេឡងវញ

នងបេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈេនេលមលដ� ន ធានាវរភាព នងរបសទ�ភាពរគបរគង។

០៦. ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច�។ 1 5

ចបតងពឆា� ១៩៩៣ រហតដលឆា� ២០១២ រជរ

ដ� ភបាលកម�ជាបានអនវត�គេរមាងដសមបទនេសដ�

កច� េដមបចលរមចែណកក�ងកេណ នេសដ�កច�របសខ�ន។ ករផ�លដសមបទនេសដ�កច�េធ�ឲយមានជេមា� ះដធ� រវងរបជាពលរដ�េនមលដ� ន នងរក�មហនទទល

បានសទ�អនវត�គេរមាងេលដសមបទនេសដ�កច�

ែដលជេមា� ះេនាះឈនេទដលវបត�ជេមា� ះដធ�េន

កម�ជាអសរយៈេពលជាេរចនឆា� មកេហយ។

34 របាយករណបកសរបករងរកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ២០១៤-២០១៦ 35 https://goo.gl/Tc418X 36 https://goo.gl/bvaa2z 37 https://goo.gl/a9S6zJ 38 Supra note 10, at 22.

18

េយាងតមរយៈរបាយករណេសបអេង�ត របសអង�ករលកដ កម�ជាែដលេចញផសោយពេដមឆា� ២០១៤

បានបង� ញថា ទហដជាង២,២លនហចត រត�វបានកតផ�លឲយរក�មហនធៗមយចននជាដសមបទនេសដ�កច�

(ELCs)។38

39 របាយករណដែដលេនះបានប�� កេទៀតថា េបរបគតចបពឆា� ២០០០ រហតដលឆា� ២០១៣

កន�ងេទេនះ មានរបជាជនកម�ជា

របែហលកន�ះលននាកបាន នងកពង

រងេរគាះេដយវបត�ដធ�េនកម�ជា។

ជាងេនះេទេទៀតក�ងឆា� ២០១៣ ករផ�

លដសមបទនេសដ�កច�េនះ បានផ�ល

ផលបះពលយាងខ� ងដលរបជាជន

ចននរបមាណ៤២០.០០០នាក។

របាយករណរបសមជឈមណ� ល

រសវរជាវតសមត នងទនាកទនងបាន

បង� ញថា គតរតមចងឆា� ២០១៥ កម�ជាមានរក�មហនដសមបទនេសដ�កច�ចនន២៦៧ ែដលកពងរបតបត�ករវ នេយាគ។39

40 ដសមបទនេសដ�កច�ចនន១៥៨ បានបង�ឲយមានវវទដធ�ក�ង១៨េខត� ែដលេខត�រតនគរ មណ� លគរ

នងកពងធ រត�វបានេគេមលេឃញេកតមានជេលះដធ�េរចនជាងេគ រវងរបជាពលរដ� នងរក�មសមបទនដេសដ�

កច�។

របាយករណខងេលបានបង� ញថា ឆា� ២០១១ គជាឆា� ែដលរជរដ� ភបាលបានផ�លដសមបទនេសដ�

កច�ឲយរក�មហនេរចនជាងេគ គមានចននរហតដលេទ៤៣ទតងដសមបទនេសដ�កច�។ េបេទះបរជរដ� ភបា

លបានរបកសផ�លអជា� បណ� ដសមបទនេសដ�កច� ចបតងពឆា� ២០១២។ របាយករណកបានរកេឃញថា

ក�ងឆា� ២០១៥ មានដសមបទនេសដ�កច�ចនន១40

41ករណផងែដរ ។41

42 ស� បនែដលផ�លដសមបទនេសដ�កច�

េរចនជាងេគ គរកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទែដលបានផ�លដសមបទនេសដ�កច�ចនន១៤។ ស� បន

ចនន៣េទៀត ែដលបានផ�លដសមបទនេសដ�កច�រមមាន៖ រកសងបរស� ន រក�មរបកសោអភវឌឍនកម�ជា នងគ

ណៈកមា� ធករេខត�។

ចបតងពឆា� ២០១៤ ដលឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាលបានដកេចញនវវធានកររត�តពនតយ នងវនច�យ

េឡងវញនវលក�ខណ� នងរយៈេពលផ�លដសមបទនេសដ�កច�ឲយរក�មហនទងេនាះ។ រជរដ� ភបាលបាន

សេរមចជាេគាលករណ ក�ងករកតបន�យរយៈេពលៃនករអនវត�នគេរមាងវនេយាគ អភវឌឍនសមបទនដេសដ�កច�ទងអស េនរតមយាងយរ៥០ឆា� ។ េដមឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាលបានរបកសថា កររត�តពនតយ នង

វនច�យដសមបទនរត�វបានប��ប េហយសនយោថា ៃផ�ដរបមាណជត១លនហកត នងរត�វបានេរបរបាសជាដសមបទនសង�មកច� េដមបផ�លជនរគ�សររករក។ េលកនាយករដ�ម�ន� ហន ែសន បានេលកេឡងថា រត�តពនតយ នងវនច�យេឡងវញនវលក�ខណ� នងរយៈេពលផ�លដសមបទនេសដ�កច�បានប��បជាមយទហៃផ�ដ១

39 “2014 Brings a New Wave of Cambodian Land Conflicts”, Licadho-Cambodia Statement Released, April 2014. See also, http://www.rfa.org/english/news/cambodia/land-04012014170055.html; cited on October 07, 2014. 40 Ibid. 41 រក�មហនសមបទនសដ�កច�ែដលបានប�រេឈ� ះបែន�អនវត�នគេរមាងេនកែន�ងដែដល គអរស� យអភវឌឍន 42 របាយករណស�ពករវភាគស�តដសមបទនេសដ�េនកម�ជាឆា� ២០១៥, ទពរទ៨ នងទ៩

របភពពរបាយករណស�ពករវភាគស�តដសមបទនេសដ�េនកម�ជាឆា� ២០១៥

19

០៩០០០០ ហកតែដលរត�វបានអន�� តឲយបន�អនវត�គេរមាងសមបទនេសដ�កច� ខណៈែដលៃផ�ដរបមាណ

ជត១លនហកត រត�វបានដកហតយកមកវញ េដមបែចកជនរគ�សររបជាពលរដ�រករកែដលមានៃផ�ដតចតច ឬ

គា� នផលទលែតេសះ។42

43

ទនាសដធ�ែដលភាពេរចនរត�វបានេគដងថា បានេកតេឡងេដយសរករផ�លសមបទនដេសដ�កច�មន

ទនរត�វបានេដះរសយចបសព�រគប េហយរបសទ�ភាពៃនករចតែចងរកសោទកនវដធ�ែដលបានដកហតពរក�ម

ហនសមបទនេសដ�កច�េនែតជាកង�លៃនករេកតជេមា� ះអពសទ�កនកបដធ� េរពះថាដធ�ែដលបានដកហត

ទងេនាះបានក� យជាដទេនរ េរកយករកបឆា� រៃរពរបសរក�មហនសមបទនេសដ�កច� នាឲយរបជាពលរដ�ងយ

រស�លក�ងកររគបរគងេដមបអរសយផល។ េទះជាយាងណាក� ក�ងឆា� ២០១៧េនះ េគមនេឃញមានករផ�ល

អជា� បណ� ថ�ដលរក�មហនេដមបអនវត�គេរមាងដសមបទនេសដ�កច�េទៀតេឡយ។

េសចក�សន�ដ� នេយងសេង�តេឃញថា ករប�ឈបករផ�លសមបទនេសដ�កច�េទឲយរក�មហន គរដ� ភបាលសេរមចេធ�បានក�ងឆា� ២០១៧ បែន�ទនាសដធ�រវងរបជាពលរដ� នងរក�មហនែដលទទលបានអជា� បណ�

នាេពលកន�ងមកេនែតប�� ែដលរដ� ភបលបន�េដះរសយ។

០៧. សេរមចឲយបាន១០០% នវករចះប�� ដតមែផនករៃនបទប�� េលខ០១ របសរជរដ� ភបាលជត២លនហចត េនរវងេដមឆា� ២០១៤ ក�ងរកបខណ� ៃនករអនវត�ន «នេយាបាយចស សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» នងសេរមចឲយបាន៧០% ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដែដលរត�វចះប�� សរប៦ េទ៧លនកបោលដេនទទងរបេទស។2 1

ែខវច�ក ឆា� ២០១៤េនះ ក�ងសក� សលអន�រជាតេលកទ៦ ស�ពេគាលនេយាបាយដធ�ទលទលយ

មលដ� នរគះក�ងករអភវឌឍនទរក�ង នងជនបទរបកបេដយចរភាព អតតរដ�ម�ន�រកសងេរៀបចែដនដនគរបនយកម� នងសណងបានឲយដងថា រដ� ភបាលបានេចញបណ� កម�សទ�ជាង៣,៧លនបណ� ជនរបជាពលរដ� ែដល

េស�នងរបមាណ៥០% ៃនកបោលដទទងរបេទស នងមានែផនករចះប�� ដឲយបានចនន៧០ភាគរយ ក�ងឆា�

២០១៨ នងឲយបាន១០០% ក�ងឆា� ២០២៣។44

ែខក�� ឆា� ២០១៥ ក�ងសវនាករ រវងរបធានគណៈកម�ករទ១ៃនរដ�សភា េលករដ�ម�ន�របេនះបាន

អះអងថា គតរតមឆា� ២០១៥េនះ រកសងបានែចកបណ� កម�សទ�ដធ�ឲយរបជាជនទទងរបេទសចនន៤លនប

ណ� េស�នង៥៧%។ របាយករណបកសរបករងរឆា� ២០១៥ របសរកសងេរៀបចែដនដ នគរបនយកម� នង

សណង បានឲយដងថា បណ� កម�សទ�សរបចនន៦១៩១៤០បណ� រត�វបានែចកជនរបជាពលរដ�តម រយៈករ

អនវត�នបទប�� េលខ០១ៃនវសយដធ�។ របាយករណបានបង� ញេទៀតថា តមរយៈករ អនវត�នកម�វធអនវ សយ រដ�បាលដធ�តងពឆា� ២០០២ កបោលដចនន៣.៥៩៤.១៤០ រត�វបានចះប�� នងែចកបណ� កម�សទ�ជន

របជាពលរដ�បានចនន២ ៩១៦៦៣២បណ� ។

43 https://www.cambodiadaily.com/news/pm-pledges-1m-hectares-of-elc-land-to-poor-109007/ 44 Supra note 10, at 23. 45 Lay Samean, Ministry of Land Management and Urban Planning and Construction plans to complete 100% of Land Registration by 2023, VOD News, 12 November 2014

20

របាយករណបកសរបលទ�ផលករងរឆា� ២០១៦បានឲយដងថា គតដលចងឆា� ២០១៦ បណ� កម�សទ�

ចនន៤.៤៥១.៨១៧កបោលដ រត�វបានែចកជនរបជាពរដ� ែដលចននេនះេស�នង៦៣,៦%ៃនកបោលដបានស� ន

សរប៧លនកបោលដ។

របាយករណរបសរកសងេរៀបចែដនដនគរបនយកម� នងសណង គតរតមឆមាសទ១ ឆា� ២០១៧

ករងរចះប�� ដធ�សេរមចបានបានចននចនន ១១៧.៨០១បណ� (សរបតងពអនវត�រហតដលែខមថនា ឆា�

២០១៧) ករែចកបណ� កម�សទ�ឲយរបជាពលរដ�បានចនន ៤.៥៦១.៥២០បណ� (េស�នង ៦៥,១៦% ៃនកបោល

ដបានស� ន៧លនកបោលដ)។ 45

េយាងតមទន�យរបាយករណខងេល រជរដ� ភបាលសេរមចបានខ�ះនវែផនករចះប�� ដសេរមច

ឲយបាន៧០% ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដែដលរត�វចះប�� សរបព៦ េទ៧លនកបោលដេនទទងរប

េទស។ េយាងតមសន�សសនៃនករេកនេឡង ក�ងករអនវត�នក�ងរយៈេពលបឆា� កន�ងមកេនះ របសនេបគា� នករ

ែរបរប�លេទេនាះ រជរដ� ភបាលនងសេរមចបានតមែផនកររបសខ�នក�ងឆា� ២០១៨ជាមនខន។

០៨. កសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនស� ន េដមបេដះរសយលេនស� នជនរបជាពលរដ�រករក សរមាបកររសេនរបកបេដយសវត�ភាព សខមាលភាព នងភាពៃថ�ថ�រ។2 4

47

ចងឆា� ២០១៤ េគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនដ� នរត�វបានអនមត េរកយពគណៈរដ�ម�ន�ៃន

រជរដ� ភបាលកម�ជានតកលទ៥យកមករបជសេរមច។ េយាងតមករអះអងរបសរកសង េយងអច

សន�ដ� នបានថា េគាលនេយាបាយជាតេនះមានេគាលបណងផ�លលទ�ភាព នងមេធយោបាយដលរបជាពលរដ�ទ

េទនវករទទលបានលេនដ� ន សមរមយ ឬករជសជសែកលេនដ� នេដយយកចត�ទកដក ជាពេសសដល

រក�មរគ�សរែដលមានរបាកចណលមធយម នងទប នងរក�មជនងយរងេរគាះ ឬរសេនបេណា� ះអសន�មន

េរៀបរយតមរយៈករសហករជាមយៃដគអភវឌឍន សង�មសវល នងសបបរសជន។

ក�ងឆា� ២០១៧ េឆ�យតបនងេគាលបណងៃនេគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនដ� ន េគេឃញមាន

ករេដះរសយប�� រវងរបជាពលរដ� នងអជា� ធររពមជាមយនងរក�មហនអភវឌឍនអពករេដះដរទលេន

របសរបជាពលរដ�េនអគារស ឬេហថាអគារបឌង។ យន�ករេដះរសយេនះរត�វបានរបជាពលរដ� នងសង�មស

វលចតទកថាជាយន�ករមានរបសទ�ភាព នងអចទទលយកបានពរគបភាគពក។ េទះបជាយាងេនះក� ជ

េលះេនតបនេផសងមយចននដចជាសហគមនបងកក នងបរកឡាក�ងរជធានភ�េពញ ទនបវរអគ�សនេស

សនេរកមពរក�ងេខត�ស�ងែរតងែដលបានេកតេឡងនាេពលកន�ងមក េនែតអសបនា� យេពលេវលក�ងករ

ឈនេទដេណាះរសយែដលទទលយកបានពរគបភាគពកពន�។

េនឆា� ២០១៥ រជរដ� ភបាលកម�ជាតមរយៈរកសងេរៀបចែដនដនគរបនយកម� នងសណងបាន

េរៀបចយន�ករ នងេគាលនេយាបាយសងសងលេនឋនសរមាបជល នងលកជនរបជាជនរករក នងមាន

របាកចណលមធយមេនកម�ជា។ ក�ងឆា� ២០១៦ គេរមាងសកលបងៃនករសងសងផ�ះសរមាបរបជាពលរដ�រករក ឬមានរបាកចណលមធយមរត�វបានអនវត� នងកពងបន�ក�ងឆា� ២០១៧េនះ។ អ�កជនាញអចលនរទពយ

នយាយថា គេរមាងេនះនងជយ សរម�លរបជាពលរដ�មានរបាកចណលមធយម នងទប នងមរន�រជករេដមបមានលទ�ភាពទញផ�ះ នងេធ�ឲយជវភាពកនែតរបេសរ។ េបេទះបជាគេរមាងបាន នងកពងដេណ រករសងសង

46 http://www.mlmupc.gov.kh/?page=detail&ctype=article&id=874&lg=kh 47 Supra note 10, at 24.

21

កេដយ តមា� ភាពៃននតវធក�ងករេស�សរបសម�ន�រជករ ឬរបជាពលរដ�រករក ឬមធយមេដមបទញផ�ះេនាះ េន

ែតជាប�� ែដលគរយកចត�ទកដក។

េនែខសហឆា� ២០១៥េនះ ចបោបស�ពភតសនយោពេសសរត�វបានដកឲយេរបរបាស េដមបជយ សរល

ដលករលបាករបសរបជាពលរដ�ពកពន�នងករជលផ�ះសែបង។ ចបោបេនះកជាឧបករណគតយត�មយែដល ផ�

លនវកលនវត�ភាព ជយ ជរម�ញដលករអនវត�នេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន នងរមចែណកទក

ទញករវនេយាគពវសយឯកជន ក�ងករសងសងបន�បជលមានតៃលឈ�លសមរមយ ែដលជាយន�ករេឆ�យ

តបនងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពសទ�លេនស� នែដលេផា� តេល ទ១៖របជាពលរដ�ែដលមានរបាកចណល

មធយម ទ២៖របជាពលរដ�រករក នងទ៣ របជាពលរដ�ែដលងយរងេរគាះ។ បែន�តមករសេង�តជាកែស�ងរហត

ដលេពលបច�បបន� ចបោបេនះហកដចជាមនទនរត�វបានេគយកេទអនវត�ជាទេទេនាះេទ េពលគកររពម

េរព�ងៃនកច�សនយោជលផ�ះជាករសេរមចចត�រវងភាគអ�កជល នងមា� សផ�ះ។

តមទន�នយជេរឿនរបជាពលរដ�ឆា� ២០០៨ កម�ជានងមានរបជាជនរបមាណ១៨លននាក េនឆា�

២០៣០ គអចេកនរបមាណ៣ ឬ៤លននាកបែន�មេទៀត េហយកេណ នេនះភាគេរចនេកនេឡងេនតមទរបជ

ជនធៗែដលមានសក� នពលវសយេសដ�កច�។ ករេធ�ជេរឿនេនះ កបានបង� ញផងែដរនវននា� ករៃនករថយចះ

ទហរគ�សរែដលអចបានរបមាណថា រហតដលឆា� ២០៣០ កម�ជាអចរត�វករលេនដ� នថ�របមាណ១,១លន

បែន�មេទៀត េដយមនរបប�� លលេនដ� នបច�បបន�។47

48

ករសន�ដ� ន រជរដ� ភបាលសេរមចបានករកសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន បែន�េយង

មនទនដងថា របជាពលរដ�រករក ជាពេសសជនងយរងេរគាះពករបេណ� ញេចញេដយបង�នងទទលបានផល

របេយាជនពេគាលនេយាបាយេនាះក�ងករមតណាេនាះេទ។

០៩. ែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហម េទជាផ�វរកលេកស ឬផ�វេបតងឲយបានព៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។

ក�ងវសយែកលម�ផ�វលជនបទ រជរដ� ភបាលែដលមានរកសងអភវឌឍនជនបទបានអនវត�គេរមាងែក

លអជសជល នងស� បនាផ�វជនបទ(Rural Road Improvement Project-RRIP) ែដលមានរយៈេពល៥ឆា�

(ឆា� ២០១១ដលឆា� ២០១៦)។ ទន�មនងេនះែដរ រជរដ� ភបាលកម�ជាបានចបេផ�មអនវត�គេរងែកលម�ផ�វជន

បទជហនទ២ (Rural Road Improvement Project-RRIP2) ែដលមានរយៈេពល៦ឆា� គគតតងពឆា�

២០១៥ ដលឆា� ២០២០ េហយគេរមាងេនះេរគាងនងចណាយថវកសរបចនន១៩២,៧១លនដល� រអេមរក

ែដលជាថវករបសរជរដ� ភបាលរបមាណ០៩% នងជនយរបសៃដគអភវឌឍន រពមទងស� បនេផសងៗដចជា៖

ធនាគារអភវឌឍនអស ឥណទនរបសសធារណរដ�កេរ សធារណរដ�បារង តមរយៈទភា� កងរអភវឌឍនបារ

ង(AFD) គេរមាងសកលបងភាពធននងបែរមបរម�លអកសធាត (PPCR) ជនយឥតសណងរបសរជ រដ� ភបាលអ�ស� ល នងជនយឥតសណងរបសមលនធអភវឌឍនណរឌក។

ក�ងឆា� ២០១៤ រកសងអភវឌឍនជនបទបានអនវត�គេរមាងសងសងផ�វែដលជាហរ��បបទន រវងធនា

គារអភវឌឍនអស នងរដ� ភបាលកម�ជា េហយសេរមចបានរបែវង៥០៥,៧០គឡែមរត នងេនសលតចតច

48 May Titthara, Million-home dilemma , The Phnom Penh Post, 12 May, 2014.

22

កពងអនវត� េដមបប��បេដយចណាយថវកអសរបមាណជាង២៤លនដល� រសហរដ�អេមរក។ របាយ

ករណវឌឍនភាពករងររបចែខវច�ក ឆា� ២០១៥ របសរកសងអភវឌឍនជនបទ កដចជារបាយករណរបស

នាយកដ� នផ�វលជនបទបានឲយដងថា ក�ងរយៈេពល១១ែខ ឆា� ២០១៥េនះ េដយអនវត�គេរមាងែកលម�ផ�វជន

បទ (Rural Road Improvement Project-RRIP) ផ�វលជនបទរបែវង១៧,៩គឡែមត រត�វបានរកលេកស

នងរបែវង២,៦គឡែមរតរត�វបានចកេបតង ខណៈេពលែដលផ�វរកលរក�សរកហមមានរបែវង របមាណ៦៤៤

គឡែមរត។

េយាងតមសចក�របកសពតមានរបសរកសងអភវឌឍនជនបទ គតដលេដមឆា� ២០១៦ រតមែខកម�ៈ ផ�វ

ជនបទចនន៥៣ែខស េស�នង២១១,៣៧៩គឡែមរត រត�វបានរសងចលទន�នយ។ ទន�មនងេនះ េគបានេធ�បច�បបន�ភាពទន�នយផ�វជនបទបានចនន១២៨ែខស េស�នង៧០៧,៥៧៨គ.ម។ េដយែឡក ក�ងឆា� ២០១៦ េនះ

រកសងអភវឌឍនជនបទ មានែផនករចះរសងទន�នយផ�វជនបទថ�ៗបែន�មេទៀតចនន៧៣០ែខស េស�នង

១.៣៩៥ គ.ម។48

49

េយាងរបាយករណរបសរកសងអភវឌឍនជនបទ ជាលទ�ផលពឆា� ២០១៣ ដលឆា� ២០១៦ រកសង

បានសរមចនវករែកលម�ផ�វជនបទរបែវង១១៩២,៣គឡែមរត ក�ងេនាះរកលេកសពរជាន (DBST) បាន

របែវង៥៨២,៧៨គឡែមរត រកលេកសមយជាន (SBST) បានរបែវង៥៤៤,១១ គឡែមរត នងរកលេបតង

បានរបែវង៦៥,៤១ គឡែមរត។

ក�ងឆា� ២០១៦ េគេឃញមានករចបេផ�មអនវត�គេរមាងែកលម�ផ�វ គេរមាងែកលម�ផ�វជនបទជហន២

េដមបែកលម�ផ�វជនបទ ពរកលរក�សរកហម េទរកលេកស។ ែខវច�ក ឆា� ២០១៦ រដ� ភបាលបានេបក

ករដ� នស� បនាផ�វជនបទរកលេកស នងចកេបតងរបែវង១.២០០គឡែមរត េនក�ងេខត�ចនន១០រមមាន៖

េខត�កពងចម តបងឃ� េសៀមរប េពធសត បាតដបង បនា� យមានជយ កពងឆា� ង កពងស� កពងធ នងេខត�

តែកវ។ របាយករណេនក�ងទពរេហ�សបក (Facebook) េលកនាយករដ�ម�ន� ហន ែសន បង� ញថា គេរមាង

សងសងផ�វជនបទរកលេកស២ជាន នងចកេបតងេនះ ចណាយថវកសរបជាង១៩២លន

(១៩២.៧១០.០០០) ដល� រអេមរក ក�ងេនាះថវករបសរដ� ភបាលកម�ជា ជាង១៧លន (១៧.៧៩០.០០០)

ដល� រអេមរក។

ក�ងឆា� ២០១៧ េយាងតមរបាយករណវឌឍនភាពករងររតមែខ វច�ក គេរមាងជសជលផ�វលបាន

សេរមចបាន ផ�វរកលេកស DBST ចនន១៦ែខស របែវង៨១,៣៣គ.ម ផ�វរកសេបតងចនន០៥ែខស របែវង

របមាណ១២ គ.ម ខណៈែដលផ�វរកលរក�សចនន៤១ែខស របែវង ៣៦៣,៩៥ គ.ម។ 49

50

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលកម�ជាសេរមចមនបាននវេគាលនេយាបាយរបសខ�ន ែដលបានសនយោថា

ែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហម េទជាផ�វរកលេកស ឬផ�វេបតងឲយបានព៣០០ េទ

៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។

49 https://goo.gl/6EwDws 50 http://mrd.gov.kh/2017/12/11/report-minitry-nov/

23

១០. េរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសសរជធានភ�េពញសរមាបរយៈេពលមធយម នងរយៈេពលែវង េដមបពរងកេហដ� រចនាសម�ន� កសងមេធយោបាយដកជ�� ន េដមបរមជារបេយាជនសរមាបេដះរសយប�� ករកកស�ះចរចរណ នងពរងងសណា� បធា� បចរចរណទរក�ង។3 .

51 សរមាបវសយដកជ�� ន េនរជធានភ�េពញបច�បបន�េនះ រដ� ភបាលកពងយកចត�ទកដក ដកឲយដេណ រ

ករេសវកម�ដកជ�� នសធារណៈ េដមបបេ�� �សករកកស�ះចរចរណធ�នធ�រ ជាពេសសេពលរពក នងេពល

ល� ច។ រហតមកដលេពលេនះ រដ� ភបាលកម�ជាមនទនមានេគាលនេយាបាយដកឲយដេណ រករមេធយោបាយ

ដកជ�� នសធារណៈ ភា� បពរជធានភ�េពញេទកនេខត�េផសងៗេនេឡយេទ។ មេធយោបាយដកជ�� នរដ� គេន

មានករតេខសោយខ� ង េបេធៀបជាមយរបេទសមយចននធេនក�ងតបនអសន។ ឆា� ២០១៤ គឆា� ដបងបផត ែដលរដ� ភបាលបានចបេផ�មដកឲយដេណ រករមេធយោបាយដកជ�� នស

ធារណៈេនរជធានភ�េពញ េដយមានជនយបេច�កេទស សមា� រៈ នងថវកពរដ� ភបាលៃនរបេទសជបន។

គតរតមឆា� ២០១៥ រថយន�រក�ងសធារណៈចនន៧៤េរគ�ង រត�វបានដកពរងយដេណ រេលផ�វ០៣ែខស

េដមបដកជ�� នសធារណជនេនតមបណា� មហវថធៗ ។

ក�ងឆា� ២០១៥េនះ សលរជធានភ�េពញេរគាងនងពរងកេជងេធ�ដេណ រៃនេសវកម�េនះ េដយបាន នង

កពងសហករជាមយអង�ករJICA េដមបេរៀបចនតវធេស�សរថយន�រក�ងថ�ចនន១៤០េរគ�ងពរបេទសជបន នង

១០០េរគ�ងពរបេទសចន។51

52

រជធានភ�េពញបច�បបន� មានែខសរថយន�រក�ងចនន៣ែខស ែដលមានរថយន�សរប៥៧េរគ�ង ែដលគតរតមរយៈេពល១១ែខ េដមឆា� ២០១៦ មានអ�កដេណ របានេរបរបាសជត២,២លនដង។52

53 ក�ងចេណាមេនាះជន

ពករ នងសសសោនសសសរត�វអន�� តឲយេធ�ដេណ រតមរថយន�រក�ងសធាណៈេដយឥតគតៃថ�។

ក�ងឆា� ២០១៦ តមរយៈករសនយោផ�លរថយន�រក�ងចនន៥០ េរគ�ងក�ងជហនដបងដលកម�ជាេដយទភា� កងរសហរបតបត�ករអន�រជាតៃនរបេទសជបន (JICA) សលរជធានភ�េពញបានមានែផនករពរងកែខស

រត រថយន�រក�ង៥ែខសបែន�មេទៀត េនេពលទទលបានរថយន�ទងេនាះេនឆា� ២០១៧ េដមបសរម�លករកកស�ះ

ចរចរណ នងបេង�នកេណ នអ�កេធ�ដេណ រក�ងរជធានភ�េពញ។ សលរជធានភ�េពញបានេរគាងនងពរងកែខស

រថយន�រក�ងចនន១០ែខសបែន�មេទៀត ក�ងឆា� ២០២០ បែន�គតមកដលពកកណា� លឆមាសទ២ៃនឆា� ២០១៧

េនះ េគមនទនេឃញករដកឲយដេណ រករែខសរថយន�រក�ងបែន�មេនាះេទ គមាន៣ែខសដែដល េបេទះបជាមាន

ករផ�លរថយន�រក�ងថ�ចនន១០០េរគ�ងជាជនយឥតសណងពរបេទសចន េនក�ងឆា� ២០១៧េនះសរមាបបេរមេសវដកជ�� នសរធាណៈ។ រថយន�ទងេនាះ រត�វបានេគសេង�តេឃញថា ភាគេរចនរត�វបានដកឲយេរបស

របាសជនសរថយន�រក�ងចសេនេលែខសរថយន�រក�ងចនន០៣ដែដល។ អ�ែដលគរឲយកតសគាលក�ងឆា�

២០១៧េនះ េរកពជនពករ នងសសសោនសសស កម�ករ កម�ករន នងកឡាករ នងកឡាករន រត�វអន�� តឲយេធ�ដេណ រតមរថយន�រក�ងសធារណៈេដយឥតគតៃថ�។ គតមកដលឆា� ២០១៧េនះ សលរជធានភ�េពញបាន

51 Supra note 10, at 27. 52 គ សខលម ,សលរជធានភ�េពញេស�សរថយន�រក�ង១៥០េរគ�ងពជបន នង១០០េរគ�ងពចន (ចះផសោយេ�ៃថ� 01-11-2015, 4:00 pm) http://www.thmeythmey.com/index.php?page=detail&ctype=article&id=32543&lg=kh 53 http://wmc.org.kh/archives/37000

24

េធ�តរមាយផ�វរថយន�រក�ងេលផ�វចស នង ថ�ចនន១១53

54តមរយៈទភា� កងរ JICA ភាគជបននងជយ ឧបត�ម�រថ

យន�រក�ងថ�ចនន១៨០េរគ�ងបែន�មេទៀត នងមកដលកម�ជាតមដណាកកលបន�បនា� ប។54

55

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលសេរមចបានករេរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសស

សរមាបរជធានភ�េពញ េរពះេគសេង�តេឃញមានគេរមាងពរងយរថយន�ដកជ�� នសធារណៈបែន�មេទៀត

តមបេណា� យផ�វសខនេនក�ងរជធានភ�េពញ។

១១. ដលឆា� ២០១៨ របជាពលរដ�ចនន៨៥% ែដលរសេនរជធានេខត� នងរបជាពលរដ�ចនន៦០% ែដលរសេនតមបណា� ឃបានទទលេសវទកស� តែដលមានគណភាពល� នងៃថ�សមរមយេរបរបាស។3 3

56

េយាងតមេសចក�របកសពតមានរបសអង�ករ (UNICEF) េចញផសោយេនេដមឆា� ២០១៤ បានឲយដង

ថា របជាពលរដ�កម�ជារបមាណ៦,៣លននាក គេស�នង៤២ភាគរយៃនរបជាជនសរប១៥លននាក កពងខ�ះ

ខតទកស� តសរមាបេរបរបាស េហយចននរបជាជន៣,៩លននាក េស�នង២៦%ៃនចនន (៦,៣លននាក)

របជាពលរដ�ែដលខ�ះទកស� តបរេភាគ នងេរបរបាស គជារបជាពលរដ�រករក នងរសេនទជនបទ។56

57

របាយករណ របសេវទកគនតផ�ចេផ�មចងរកងប�� កែណទរមង (គ.ច.ប)បានបង� ញថា ក�ងេពល

បច�បបន�ករផ�តផ�ងទកស� ត េនតបនទរក�ងៃនរជធានេខត�សេរមចបាន៨០% (េកនេឡងព ៦២% កលពរបា

ឆា� មន)។ របាយករណបានបែន�មេទៀតថា គតរតមឆា� ២០១៥ ស� បនផ�តផ�ងទកសធារណៈ មានេនរជធានភ�េពញ នងេនតមបណា� ទរមេខត�ចនន៨ រមមាន បាតដបង កពងចម កពងធ កពត េពធសត ស� យេរៀង

រពះសហន នងេសៀមរប។57

58

លខតេលខ ១៤៩១/១៦ របសរកសងអភវឌឍនជនបទបានឲយដងថា គតពឆា� ២០១៣ ដលឆា� ២០១៦

រកសងសេរមចបានករផ�តផ�ងទកស� តដចខងេរកម៖

-សងសងអណ� ងលថ� បានចនន ១៩៩ នងជសជលអណ� ងល បានចនន ៩៨៣ អណ� ង

-សងសងអណ� ងស�បថ� បានចនន ៤៨៧៤ នងជសជលអណ� ងល បានចនន ៤៩៩៨ អណ� ង

-សងសងអណ� ងចរម�ះថ� បានចនន ៦១ នងជសជលអណ� ងល បានចនន ៤៨៩ អណ� ង

-សងសងរសះសហគមនបានចនន ៣៩ នងស� ររសះទក បានចនន ១២៩ រសះ

-សងសងពងទក បានចនន ៨០ ២៨២

- សងសងអងរតងទកេភ��ង បានចនន ១៧៦។

ក�ងឆា� ២០១៧ តមរបាយករណរបសរកសងឧសសោហកម� នងសបបកម� មានករចបអរម�ណក�ងក

រវនេយាគពបរេទសេលវសយទកស� តេនកម�ជា។ រក�មហនចនចននពរ េរគាងចះ MoU ជាមយកម�ជា ក�ងករ

បេង�តសនឧសសោហកម�ទកស� តមយកែន�ង ែដលេឆ�យតបនងករអភវឌឍនវសយទកស� តេនកម�ជា តងពទ

54 http://phnompenh.gov.kh/public-services/ 55 https://goo.gl/WhAPFt 56 Supra note 10, at 30. 57 Denise Shepherd-Johnson, World Water Day: 6.3 million Cambodians lack access to safe water, Press Release, UNICEF, (21 March 2014), at 1 58 https://goo.gl/gIsnvz

25

រក�ង ទរបជជន នងជនបទ េដមបសេរមចបានតមេគាលេដអភវឌឍនវសយទកស� តកម�ជា សរមាបឆា� ២០២៥

នងេរកយឆា� ២០២៥។

េដយែឡកគេរមាងពរងកទកស� ត ៃនទភា� កងរJICA របសរបេទសជបនេនេខត�កពត ែដលមានតៃម�

ជាង២៩លនដល� រ នងប��បករសងសង េនែខសហ ឆា� ២០១៨ខងមខ េហយអចផ�តផ�ងទកស� តេរបរបាសដលរបជាពលរដ�របមាណ ជាង៩៥ភាគរយ េនក�ងេខត�កពត។ េសចក�សន�ដ� ន រដ� ភបាលបានសេរមចខ�ះនវករសនយោថា «ដលឆា� ២០១៨ របជាជនចនន៨៥% រស

េនរជធាន/េខត� នងរបជាពលរដ�ចនន៦០ភាគរយ ែដលរសេនតមបណា� ឃ នងទទលបានទកស� តែដល

មានគណភាពល� នងតៃលសមរមយសរមាបេរបរបាស» សេរមចបានខ�ះ។

១២. ពឆា� ២០១៣ ដល២០១៨ គពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភមចនន៨០% ៃនចននភមទងអស។3 6

59

រហតមករតមឆា� ២០១៣ មានរបជាជនរបមាណរតមែត៨% ៃនរបជាជនសរបរបមាណ១៥លននាក

ែដលបានេរបរបាសថាមពលអគ�សន។ ក�ងចេណាមអ�កេរបរបាសថាមពលអគ�សន ៥៤ភាគរយេនទរបជជន

នង១៣ភាគរយេនតបនជនបទ។59

60 ករផ�តផ�ងអគ�សនសរបេនកម�ជាក�ងឆា� ២០១៣ មានចនន៤លនគឡវ

តេមាង។

តមកររសវរជាវរបសធនាគារអភវឌឍនអស មករតមឆា� ២០១៣េនះ កម�ជាអចមានសក� នពលផលត

ថាមពលអគ�សន ែដលេដរេដយកលងវរអគ�សនបាន រហតដលេទ១០.០០០េមកវត បែន�បច�បបន�េនះ កម�ជាអចមានលទ�ភាពទញយកផលពសក� នពលដធេនះបានរតមែត២២៤,៥៧េមកវតបេណា� ះ េដមបយក

មកេរបរបាស។ េបេយាងតមករសកសោរសវរជាវដែដលេនះបានឲយដងែដរថា កម�ជានងមានកេណ នថាមពល

អគ�សន ែដលបានពគេរមាងទនបវរអគ�សនចនន២៨.៩% ក�ងរវងឆា� ២០១០ ដលឆា� ២០៣៥។

េលកនាយករដ�ម�ន�កម�ជាេនេដមឆា� ២០១៤ េនះបានអះអងប�� កថា េនឆា� ២០២០ កម�ជានងមាន

បណា� ញអគ�សនតភា� បេទរគបភមៃនរបេទសកម�ជាទងមល េហយឆា� ២០៣០ រគបផ�ះទងអសទទង

របេទសនងមានថាមពលអគ�សនេរបរបាស។60

61

59 Supra note 10, at 31. 60 Cambodia Investment Guidebook, CDC, 2013, P. IV-2; http://www.cambodiainvestment.gov.kh/#fragment-3-tab, accessed on 25 November 2014. 61 Hun Sen says all villages to have electricity by 2020, The Khmer Herald, A1.

26

របាយករណវសយអគ�សនៃនរពះរជាណាចរកកម�ជា របសអជា� ធរអគ�សនកម�ជាេចញផសោយឆា�

២០១៦ បានឲយដងថា គេរមាងផលតអគ�សនកពងសងសងគតរតមចងឆា� ២០១៥ មានចនន០៦ ដចជា៖

គេរមាងសងសង១.ស� នយវរអគ�សនស�ងតៃត ២.េរងចរកអគ�សនដតធយងថ�េនេខត�រពះសហនមានចនន

ពរគេរមាង ៣.ស� នយវរអគ�សនេសសន ៤.ស� នយវរអគ�សន

ស�ងជាយអែរង នង ៥.ស� នយវរអគ�សនែរពកល� ង។ របាយ

ករណបានបែន�មថា កម�ជាបានទញអគ�សនពរបេទសៃថ

របេទសេវៀតណាម នងរបេទសឡាវ។ គតរតមចងឆា� ២០១៥

គេរមាងសងសងែខសប�� នតងសយងខ�សកពងបន�ករសងសង

មានដចជា៖ ែខសប�� ន ១.ពេខត�កពងចម េទេខត�រកេចះ ២.ពេខត�រកេចះ េទេខត�ស�ងែរតង ៣.ពអនស� នយស�ងហវ េទរជ

ធានភ�េពញ នង៤.ពអនស� នយ៧ (តបនេសដ�កច�ពេសស

ភ�េពញ) េទអនស� នយៃរពែវង នងបាវត។ គេរមាងសងសងែខស

ប�� នទងអសេនះេរគាងនងប��បរចរល នងដកឲយដេណ រករ

េនឆា� ២០១៧។ េរកពែខសប�� នតងសយងខ�ស ែខសប�� នតងសយ

ងមធយមករត�វបាន នងកពងអភវឌឍនេនទតងជាេរចនេនក�ង

របេទសកម�ជា េដមបផ�តផ�ងថាមពលអគ�សនដលអ�កកនអជា� បណ� នងអ�កេរបរបាស។

ពឆា� ២០១៣ ដល២០១៦ របាយករណរបសអជា� ធរអគ�សនកម�ជា បានឲយដង ករផ�តផ�ងអគ�សនតម

ភម េដយអ�កកនអជា� បណ� មានករែរបរប�លមានករធា� កចះដចបង� ញក�ងតរងខងេរកម៖

េបេទះបជាមានករែរប

រប�ល របមាណជា៦៨% ៃនភមទ

ទងរបេទសកពងទទលបានករ

ផ�តផ�ងអគ�សន គតរតមឆា�

២០១៥។ ក�ងចេណាមេខត�រជ

ធានទង២៥ មានេខត�ចនន.១០គេខត�កពងឆា� ង េកះកង រកេចះ

មណ� លគរ រពះវហរ រតនគរ ស�ងែរតង ស� យេរៀង នងឧត�រមានជយ ែដលមានភមតចជាង៥០% ទទលបាន

ករផ�តផ�ងអគ�សន។ បែន�ក�ងឆា� ២០១៧េនះ របាយករណរបសរជរដ� ភបាលបានឲយដងថា ករផ�តផ�ងអគ�ស

នបានចនន១១ពនភមក�ងចេណាម១៤ពនភមទទងរបេទសកម�ជា ែដលេស�នង៧៩% ឬ៣,២លនខ�ងផ�ះ

ែដលបានេរបរបាសថាមពលអគ�សនទងរបសរដ� នងឯកជន។61

62 ចេពះករតភា� បនងែខសបណា� ញជាតនា

េពលបច�បបន�សេរមចបាន៦០ភាគរយ េហយេនឆា� ២០៣០ រដ� ភបាល នងភា� បឲយបានយាងតច៧០%។62

63

62 https://goo.gl/dsp1MT

63 https://thmeythmey.com/?page=detail&id=59143

11218

86829651

02000400060008000

1000012000

2013 2014 2015

ចននភ

ម

បែរមបរម�លចននភមផ�តផ�ងថាមពលអគ�សនេដយអជា� បណ�

27

េបេទះបជាទហៃនករផលតថាមពលអគ�សនសរមាបេរបរបាស ករេរៀបចរបពន�បណា� ញែចកចយ

ឬេហដ� រចនាសម�ន�តភា� បជាឧបសគ�ចបងេដមបបេពញេគាលនេយាបាយេនះ នងកររកចេរ នក�ងករផ�តផ�ងអ

គ�សនេទតមភមនានាមនទនមានេស�រភាព រជរដ� ភបាលបានសេរមចករផ�តផ�ងអគ�សនដលភមចនន

៧៩%ៃនភមសរប។ េហយេបសកម�រតមឆា� ២០១៨ េដមបផ�តផ�ងអគ�សនឲយដលភមចនន៨០% ទនងជាមន

មានឧបសគ�ររងេនាះេទ។ បែន�ករទទលបានេសវអគ�សនេរបរបាសរបសរបជាពលរដ�ែដលកពងរសេនក�ង

ភមផា� លរត�វបានេគេមលេឃញថាជាប�� ចបងែដលរត�វេដរសយផងែដរ។ របជាពលរដ�រត�វចណាយថវក

េរចនេដមបទទលបានេសវតបណា� ញអគ�សនេរបរបាស នងថាមពលអគ�សនែដលជាពេសសផ�តផ�ងេរកមក

រវនេយាគអជា� បណ� ឯកជនកមានតៃម�ខ�សផងែដរ។

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលក�ងឆា� ២០១៧េនះបានសេរមចខ�ះ នងទនងនងសេរមចបានចេពះករ

សនយោអពេគាលនេយាបាយ ពរងកករផ�តផ�ងថាមពលអគ�សនពបណា� ញជាត េដមបែចកចយឲយដលភមទ

ទងរបេទស ក�ងករត៨០ភាគរយៃនភមទងអសក�ងឆា� ២០១៨ ។

១៣. ខតខសេរមចេគាលេដទទលេទសចរណពេរករបេទសេនឆា� ២០១៥ របមាណ៤,៥លននាកឆា� ២០១៨ េកនដល៦,១លននាក រមជាមយេទសចរណក�ងរស�ករបមាណ១០,៥លននាក។4 1

64

េនកម�ជាវសយេទសចរណទងវបបធម នងធម�ជាតបាន នងកពងរកចេរ នជាេរៀងរលឆា� ក�ងទសវតសច

ងេរកយ។ វសយេទសចរណ បានចលរមចែណកេលកស�យករតជវភាពរសេនរបចៃថ�របសរបជាពលរដ�េដ

យរបេយាល នងេដយផា� ល ែដលរសបតមេគាលនេយាបាយកតបន�យភាពរករករបសរជរដ� ភបាល។

ក�ងឆា� ២០១៥ រជដ� ភបាលបានសេរមចេគាលេដេទសចរបរេទសបានសនយោថា នងសេរមចឲយចនន

៤,៥លននាក ែដលេយាងេលទន�នយរបសនាយកដ� នស�ត នងពតមានេទសចរណកម�ជាទទលបានេភ��វេទ

សចរបរេទសចនន៤,៧លននាកក�ងឆា� ២០១៥។ ក�ងឆា� ២០១៦ កម�ជាទទលបានេភ��វេទសចរណបរេទស

ចននរបមាណ៥លននាក េយាងតមរបាយករណរបចឆា� ២០១៦ របសរកសងេទសចរណ។

េដយែឡក រយៈេពលបនែខេដមឆា� ២០១៧ េទសចរបរេទសចលមកកសន�េនកម�ជាមានចនន

របមាណ២លននាក។ របាយករណបង� ញថា េភ��វេទសចរបរេទសមកពរបេទសអសចលមកកម�ជាមានចន

នេរចនជាងេគ គរបេទសចនែដលជាបចណាតថា� កេលខ១ បនា� បមករបេទសេវៀតណាម នងឡាវ។ តបនេទស

ចរណរជធានភ�េពញ នងតបនជវញរជធានភ�េពញ តបនេសៀមរបអង�រ នងតបនេឆ�រសមរទ រមទងតបនេអក

េទសចរណ គជាតបនែដលទកទញេភ��វមកកសន�មានចននេរចនជាងេគ។64

65 យាងណាមញ រដ�ម�ន�រកសង

េទសចរណធា� បេធ�របាយករណថា ក�ងរយៈេពល៧ែខ េដមឆា� ២០១៧ កម�ជាទទលបានេភ��វេទសចរអន�រជាត

ជាង ៣លននាក េកនេឡង១២.៨% េធៀបនងរយៈេពលដចគា� ក�ងឆា� ២០១៦។ តមករពយោករណ កម�ជានង

ទទលបានេទសចរអន�រជាតរបមាណ៥.៤លននាក េនឆា� ២០១៧ នងរបមាណ៧លននាក េនឆា� ២០២០

64 Supra note 10, at 38. 65 TOURISM STATISTICS REPORT April, 2017, MINISTRY OF TOURISM Statistics and Tourism Information Department, http://www.tourismcambodia.org/mot/index.php?view=statistic_report#comp

28

នងនាមកនវចណលសរបរបមាណ៥,០០០លនដល� រអេមរក បេង�តនវឱកសករងរបានរបមាណ១លន

នាក៕65

66

េបេរប�បេធៀបកេណ នចននេទសចរបរេទសចលមកកម�ជាឆា� ២០១៥ នងឆា� ២០១៦ គមានកេណ ន

ចនន៥%ែតបេណា� ះ។ សរមាបឆា� ២០១៧ េបកេណ នេភ��វេទសចរបរេទសរកសោបានចននរង�ង៥%េនាះ កម�ជា

នងទទលបានេភ��វេទសចរបរេទសចនន៥,២៦លននាក។ គរឲយកតសមា� លផងែដរថា ក�ងរយៈេពល០៣ឆា�

ចងេរកយេនះ ភាគរយៃនកេណ នេទសចរបរេទសមានករធា� កចះរបមាណ១% េពលគេកនបាន៧%ក�ងឆា�

២០១៤ ៦%ក�ងឆា� ២០១៥ នង៥%ក�ងឆា� ២០១៦។

ស� នភាពនេយាបាយេនកម�ជានាេពលចងេរកយេនះ រត�វបានេគេមលេឃញ នងវយតៃម�ថា បះ

ពលជាវជ�មានដលវសយេទសចរណេនកម�ជា ជាពេសសករមកកសន�របសេទសចរបរេទសក�ងរបេទសកម�ជា។ រក�មករងរវសយឯកជន ែដលជារបតបត�ករេទសចរណបានេលកេឡងរសេដៀងគា� ថា ភាពតនតង

នេយាបាយនាេពលចងេរកយ កពងែតបះពលដលលហរេភ��វេទសចរអន�រជាតមកទសសនាកម�ជា ពេសស

េភ��វមកពសហគមនអរ ប នងសហរដ�អេមរក។ របាយករណបង� ញថា េភ��វេទសចរណទងេនាះបាន លប

ក��បដេណ រកសន�មកកម�ជា សរមាបឆា� ២០១៨ខងមខយាងេរចន។66

67

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលកម�ជាសេរមចបានខ�ះនវេគាលនេយាបាយ េលវសយេទសចរណក�ង

ចននេភ��វេទសចរេរករបេទស េដយសរែផនករទទលេភ��វេទសចរបរេទសចនន៤,៥លននាក សរមាបឆា�

២០១៥បានសេរមច បែន�សរមាបករកណតទសេដឆា� ២០១៨ ែដលកណតថា នងមានចននេភ��វេទសចរបរ

េទសេកនេឡងរហតដលជាង៦លននាក របសនេបេភ��វេទសចរបរេទសរកសោកេណ នេថរក�ងរង�ង៥% ឬតច

ជាងេនះៃនឆា� នមយៗ កម�ជាទនងជាមនអចសេរមចទសេដបេង�នកេណ នេភ��វេទសចរបរេទសដចបាន

េរគាងទកខងេលេនាះេទ។

១៤.បន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ(ឃមយអនវទយោលយមយ) ែដលេនមនទនមានអនវទយោលយ។4 5

68

វសយអបរេនកម�ជា មានកររកចេរ នគរឲយចបអរម�ណ ក�ងរយៈេពលជាងពរទសវតសកន�ងមកេនះ។

បែន�តមរយៈរបាយករណ សន�សសនករអភវឌឍនមនសសជាត (Human Development Index) របសអង�ករ

UNPD របចឆា� ២០១៣ បានបង� ញឲយេឃញថា កម�ជាស�តេនក�ងចណាតថា� កមធយម គស�តក�ងេលខេរៀងទ១៤៣ ក�ងចេណាមរបេទស១៨៨ ែដលេស�រែតស�តេនក�ងចណតថា� កៃនករអភវឌឍនជាតករតទប។69 របាយ

ករណបានបង� ញចននសសសោនសសសចេណះដងទេទថា សរមាបឆា� ២០១៥-២០១៦ ចននសសសោនសសស

បានេកនេឡងរបមាណ១% េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៤-២០១៥។69

70 ឆ�ងតមលទ�ផលៃនកែណទរមងក�ងឆា�

២០១៤

វសយអបរេនថា� កមធយមសកសោបានប�� កឲយេឃញថា គណភាពអបរេនកម�ជា គស�តេនក�ងករតទនេខសោយ

66 http://www.freshnewsasia.com/index.php/en/localnews/66266-2017-09-27-09-17-36.html 67 https://kohsantepheapdaily.com.kh/article/562326.html 68 Supra note 10, at 42. 69 Work for HumanDevelopment, Human Development Report 2015, Cambodia, The United Nations Development Programes (UNDP), at 211. 70 របាយករណស�ត នងសចនាករអបរ ២០១៥-២០១៦

29

ខ� ង។ ែដលេនះជាេហតផលមយេធ�ឲយរកសងយកចត�ទកដករតបន�ងកររបលងមធយមសកសោទតយភមែដល

បាន នងកពងអនវត�ក�ងេពញ០៣ឆា� កន�ងមក។

េរកពគណភាពអបរ េហដ� រចនាសម�ន�អបរកេនមានករតេនេឡយ ែដលេនះជាឧបសគ�ដចបងរបស

កម�ជាក�ងករអភវឌឍនធនធានមនសស។ របាយករណរបសរកសងអបរបានបង� ញថា ក�ងឆា� សកសោ២០១៥-

២០១៦ កម�ជាេនមានសលជបករលបាកចនន៣០០ ែដលបានធា� កចះចនន១៦ េបេធៀបនងឆា� សកសោ២០

១៤-២០១៥។

រតមឆា� ២០១៦េនះ កម�ជាមានអគារសលេរៀនទទងរបេទសចនន១២៥០៥ ឬេស�នង៨៤ ៨០៨ថា� ក

េរៀន មានសសសោនសសសចនន៣០០៩៦៣៦នាក។ សលេរៀនសរមាបថា� កមេត�យយមានរបមាណជា៣៧០៦

សលេរៀន សលបឋមសកសោមានចនណ៧០៨៥សលេរៀន អនវទយោលយ (ថា� កទ ៧-៩) មានចនន១២៥១

សលេរៀន (ទរបជជន១៣២ តបនជនបទ ១១១៩) វទយោលយ។70

71

រហតមកដលឆា� ២០១៧េនះ កម�ជាមានអគារសលេរៀនទទងរបេទសចនន ១២៨៨៩ ឬេស�នង ៨៦

៧១៣ មានសសសោនសសសចនន៣.០៧៧.៦៦០នាក។ សលេរៀនសរមាបថា� កេមេត�យយមានរបមាណជា

៤០១៤ សលេរៀន សលបឋមសកសោមានចនន ៧១៤៤ សលេរៀន អនវទយោលយ (ថា� កទ ៧-៩) ១.២៤៥

សលេរៀន (ទរបជជនមានចនន១២៧ នងតបនជនបទ១.១១៨)71

72។ េហយតមរយៈទន�នយក�ងរបាយ

ករណស�ត នងសចនាករអបរសធារណៈឆា� ២០១៦-២០១៧របសរកសងអបរ ចននអនវទយោបានធា� កចះ០៦

េហយអនវទយោលយទង០៦អចរត�វបានែរបក� យជាវទយោលយវញ។ ដេច�ះក�ងឆា� ២០១៧ េនះរជរដ� ភបាល

មនបានកសងអនវទយោបែន�មេទៀតេនាះេទ។

កម�ជាមាន១៦៣៣ ឃ/សង� ត (ទន�នយឆា� ២០១៣ែដលរដ� ភបាលបានដកេចញនវេគាលនេយាបាយ)

ចែណកចននសលេរៀនសរមាបថា� កអនវទយោលយ រហតមកដលឆា� ២០១៧េនះ េទបែតសងសងបានចនន

១.២៤៥ សលេរៀនបេណា� ះ េបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៦ មានករធា� កចះសលេរៀនអនវទយោលយចនន៦

េនះអចេដយសរែតសលអនវទយោលយមយចននរត�វបានដេឡងេទជាសលវទយោលយ។ ក�ងនតកលទ៥

េនះ រជរដ� ភបាលបានសនយោថា នងបន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ (ឃមយអនវទយោលយមយ)។

េទះជាយាងណាកេដយ ករសនយោរបសរជរដ� ភបាល គសរមាបរយៈេពលមយអណត�ៃននតកលទ៥ ែតេបេមលពកេណ នចននសលអនវទយោលយេនឆា� ២០១៦ េធៀបនងឆា� ២០១៥ េហយបានធា� កចះវញេនឆា�

២០១៧ រជរដ� ភបាលរបែហលជាពបាកនងទទលបានេជាគជយេលេបសកកម�េនះ។

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលសេរមចបានខ�ះនវេគាលេយាបាយបន�កសងអនវទយោលយ ឲយបានរគប

ឃ (ឃមយ អនវទយោលយមយ)។

១៥. េរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងររសបេទនងករវវឌឍនៃនសង�ម-េសដ�កច�។5 0

73 កលពឆា� ២០១៤ តមពតមានពរកសងករងរ នងបណ� ះបណា� លវជា� ជវៈ េគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរនងករងរក�ងស�តេនក�ងដេណ រករបេង�ត េហយរកសងបានកណតរតមចងឆា� ២០១៥ េដមបឲយេគាល

71 Education Statistics & Indicators 2015-2016, Ministry of Education Youth and Sports, Cambodia, table 1 72 Education Statistics & Indicators 2016-2017, Ministry of Education Youth and Sports, Cambodia, table 1 73 Supra note 10, at 46.

30

នេយាបាយេនះនងរត�វបានបេង�តឲយរចរល។ រកសងករងរបានទទលេគាលករណ ពរជរដ� ភបាល នងបាន

ទទលេសចក�សេរមចពទស�ករគណៈរដ�ម�ន� េដមបបេង�តគណៈកម�ករអន�ររកសង ែដលមានសមាសភាពមក

ពរកសង អង�ករ សមាគម តណាងសហជព នេយាជកែដលពកពន�ក�ងវសយករងរេធ�ករសកសោ បេង�ត

េគាលនេយាបាយេនះ។

េនឆា� ២០១៥េនះ េគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងររត�វបានរបជសេរមចក�ងកច�របជគ

ណៈរដ�ម�ន�ៃថ�ទ០៤ ែខក�� ។ េគាលនេយាបាយេនះបេង�ត បនា� បពរជរដ� ភបាលបានដកេចញនវេគាលន

េយាបាយអភវឌឍនវសយឧសសោហកម�ឆា� ២០១៥-២០២៥។ េនៃថ�ទ២២ ែខតល ឆា� ២០១៥ េគាលនេយាបា

យជាត ស�ពមខរបរ នងករងររត�វដកឲយអនវត�ជាផ�វករ។

ក�ងឆា� ២០១៦ េគមនទនេឃញរជរដ� ភបាល នងស� បនពកពន�យកេគាលនេយាបាយែដលបានបេង�ត េហយេនះេទអនវត�េដមបេឆ�យតបនងតរម�វករករងរជាកែស�ងរបសរបជាពលរដ�។ កង�ះទផសោរករងរក�ង

រស�ក នងរបាកកៃរមៃនកមា� ងពលកម�មនសមរសបនងករចណាយក�ងជវភាពរបចៃថ� េនែតជាប�� ចបងក�ង

សង�មកម�ជា។ ប�� េនះេធ�ឲយកមា� ងពលកម�កម�ជាបាន នងកពងេធ�ចណាករស�ករហតដលខ�ះកមា� ងពលកម�

សរមាបផ�តផ�ងក�ងរស�ក។ មយោងសសស នសសតែដលបានប��បករសកសោភាគេរចនបាន នងកពងេធ�ករងរែដ

លខសពជនាញសកសោរបសខ�ន។

ក�ងឆា� ២០១៧ រជដ� ភបាលកម�ជា នងអង�ករសហរបជាជាត បានចះហត�េលខកច�សហរបតបត�ករ

េលកម�វធរមគា� េឈ� ះថា «របរមេដមបមខរបរ នងករងររបសយវជនេនកម�ជា» ។ កច�សហរបតបត�ករ

សរមាបកម�វធេនះ មានរយៈេពល២ឆា� ចបេផ�មេនឆា� ២០១៧ េនះ នងមានេគាលេដ ផ�លលទ�ភាពទទល

បានករងររបេសរជាងមនដល�ស� នងបរសវយេក�ងកម�ជា។73

74

េសចក�សន�ដ� នក�ងករអនវត�នេគាលនេយាបាយក�ងឆា� ទ៤េនះ រជរដ� ភបាលបានសេរមចនវករេរៀប

ចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងរ រសបេទនងករវវឌឍនៃនសង�ម-េសដ�កច�។

១៦. ករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�ន សរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបបរបាកេសធននវត�នដចម�ន�រជករែដរ ចបពឆា� ២០១៥។5 2

75

រជរដ� ភបាលបាន នងកពងអនវត�របពន�របបសន�សខសង�ម កបែន�ដេណ រករេនះេនមានភាពស�គ

ស� ញ នងករផ�លេសវេនមានភាពមនចបោសលស។ អនរកតយ ស�ពេបឡាជាតរបបសន�សខសង�មេលខ១៦

អនរក-បក ចះៃថ�ទ០២ ែខមនា ឆា� ២០០៧ ករងរធានារបរងហនភយករងរករត�វបានបេង�ត េហយេគ

េឃញមានដេណ រករអនវត�នរបបធានារបរងហនភយករងរផងែដរ។ េរកយមក េគេឃញមានរបបសន�សខសង�មមយេទៀត ែដលរត�វបានប��ត�ក�ងចបោប ស�ពករងរែដរ គរបបែថទសខភាព េហយេនៃថ�ទ០៦ ែខ

មករ ឆា� ២០១៦ រជរដ� ភបាលបេង�តរបបសន�សខសង�មែផ�កែថទសខភាពេនះ តមរយៈអនរកតយេលខ០១

អ.ន.រក.ប.ក។

របបសន�សខសង�មមយេទៀត គរបបរបាកេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន េន

ក�ងឆា� ២០១៦េនះ កពងរត�វបានសកសោ នងេរៀបចដកឲយដេណ រករ េហយេរគាងនងចបេផ�មដកឲយដេណ រក 74 https://thmeythmey.com/?page=detail&id=56161’

75 Ibid.

31

រេនឆា� ២០១៩េនះ េបតមករេលកេឡងរបសរបមខរដ� ភបាលរបមខរដ� ភបាល។75

76

រជរដ� ភបាលនតកលទ៥ បានសនយោក�ងេគាលនេយាបាយរបសខ�នថា នងដកឲយដេណ រកររបបរបា

កេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបបរបាកេសធននវត�ន ដចម�ន�រជ

ករែដលចបពឆា� ២០១៥។

េសចក�សន�ដ� ន រជរដ� ភបាលមនសេរមចនវករសនយោ ករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�ន

សរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបបរបាកេសធននវត�នដចម�ន�រជករែដរ ចបពឆា�

២០១៥ េនាះេទ។

២. ករផ�លពន�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

ករផ�លពន�េលករបេពញ ឬអនវត�េគាលនេយាបាយមនមានសចនាករចបោសលស រត�វបានេធ�េឡង

េដយរបជាពលរដ�ែដលមានសទ�េបាះេឆា� តបានផ�លពន�វយតៃម�។ របជាពលរដ�ែដលមានសទ�េបាះេឆា� តេន

១០រជធានេខត� ែដលមានចនសរបរបមាណ២១៤នាក (៣៨%ជា�ស�) បានផ�លពន�េលករបេពញ ឬអនវត�ន

េគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ឆា� ២០១៧ ែដលជាឆា� ទ៤។

ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយចនន៣៣ចណច ែដលមនមានសចនាករចបោសលស រត�វបានឲយ

របជាពលរដ�ផ�លពន�តមករមតពន�ដចខងេរកម៖ អ��ត� តៃម� ភាគរយៃនករេពញចត�

១ មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច ០-២០%

២ េពញចត�ខ�ះ ២១%-៤០%

៣ េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល ៤១%-៦០%

៤ េពញចត�េរចន ៦១%-៨០%

៥ េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង ៨១%-១០០%

ក. វសយទ១៖ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ ករមតៃនករេពញចត� (%) លទ�ផល

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 26.97

2.េពញចត�ខ�ះ 31.79

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 28.46

4.េពញចត�េរចន 10.32

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 2.46

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ១ (Mean)76

77 2.3

76 https://thmeythmey.com/?page=detail&id=57169 77 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

32

ខ. វសយទ២៖ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងង

ែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងេពពករលយ

ករមតៃនករេពញចត� (%) លទ�ផល

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 26.59

2.េពញចត�ខ�ះ 31.50

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 26.87

4.េពញចត�េរចន 12.15

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 2.89

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ២ (Mean)77

78 2.33

គ. វសយទ3៖ ករអភវឌឍនេសដ�កច� ករមតៃនករេពញចត� (%) លទ�ផល

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 18.01

2.េពញចត�ខ�ះ 30.39

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 32.34

4.េពញចត�េរចន 15.14

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 4.12

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ៣ (Mean)78

79 2.57

ឃ. វសយទ4៖ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� ករមតៃនករេពញចត� (%) លទ�ផល

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 17.08

2.េពញចត�ខ�ះ 29.08

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 31.18

4.េពញចត�េរចន 17.60

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 5.06

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ៤ (Mean)79

80 2.6

78 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

79 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

80 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

33

ង. េគាលនេយាបាយទង៤វសយ៖ ករមតៃនករេពញចត�(%) លទ�ផល

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 22.16

2.េពញចត�ខ�ះ 30.69

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 29.71

4.េពញចត�េរចន 13.80

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 3.63

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនទង៤វសយ (Mean)80

81 2.4

ច. លទ�ផលជាមធយមៃនករេពញចត� ចេពះករអនវត�ន/បេពញេគាលនេយាបាយរបស

រជរដ� ភបាល ឆា� ២០១៧ (េពញចត� េពញចត�ខ�ះ នងមនេពញចត�)៖ ទន�នយខងេរកមបង� ញពករតៃនករេពញចត� េពញចត�ខ�ះ នងមនេពញចត�ចេពះវសយនមយៗៃនក

រអនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលក�ងឆា� ទ៣។ តៃម�ៃនករេពញចត� គជាករបកប�� លតៃម�ៃនករ

ផ�លពន�អ��ត�ទ៤ (េពញចត�េរចន) នងទ៥(េពញចត�េស�រទងរស�ង ឬទងរស�ង) េហយតៃម�ៃនករេពញចត�ខ�ះ

គជាករបកប�� លតៃម�ៃនករផ�លពន�អ��ត�ទ២ (េពញចត�ខ�ះ) នងទ៣(េពញចត�មធយម ឬពកកណា� ល)។

ចែណកឯតៃម�ៃនករមនេពញចត� គជាតៃម�ៃនករផ�លពន�អ��ត�ទ១(មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច)។

វសយ៖ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

មានរបជាពលរដ�ចនន១២,៧៨%េពញចត� ៦០,២៥%

េពញចត�ខ�ះ នង២៦,៩៧%មនេពញចត�។ ពន�ជាមធយមគ២.៣០ េនះមាននយ េបវយតៃម�ជារមក�ងចេណាមពន�១ ដល

៥ របជាពលរដ�បានផ�លពន�២,៣០ (េពញចត�ខ�ះ)។

វសយ៖ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�

យត�ធម នងកររបឆាងអពេពពករលយ

81 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

26.97

60.25

12.78មនេពញចត�

(%)េពញចត�ខ�ះ (%)

េពញចត� (%)

ករតពន�ជាមធយម=2.30/5

(េពញចត�ខ�ះ)

34

របជាពលរដ�ចនន១៥,០៤%េពញចត� ៥៨,៣៧%

េពញចត�ខ�ះ នង២៦,៥៩%មនេពញចត�។ ពន�មធយមគ២,៣៣ ៃនពន�សរប៥ មាននយថារបជាពល

រដ�េពញចត�ខ�ះែតបេណា� ះ ចេពះលទ�ផលៃនករ

បេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយវសយេនះ។

វសយ៖ ករអភវឌឍនេសដ�កច�

របជាពលរដ�ចនន១៩,២៦%េពញចត� ៦២,៧៣%

េពញចត�ខ�ះ នង១៨,០១%មនេពញចត�។ វសយេនះ

ទទលបានពន�មធយមពរបជាពលរដ� ២,៥៧ ៃនពន�សរប៥

(េពញចត�ពកកណា� ល/មធយម)។

វសយ៖ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�

របជាពលរដ�ចនន២២,៦៦%េពញចត� ៦០,២៦%េពញ

ចត�ខ�ះ នង១៧,០៨%មនេពញចត�។ វសយេនះទទល

បានពន�មធយម២,៦៤ ៃនពន�សរប៥ គរបជាពលរដ�េពញ

ចត�ពកកណា� ល/មធយម។

េគាលនេយាបាយរជរដ� ភបាលនតកលទ៥

(ទងបនវសយ)

លទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយនតក

លទ៥ រត�វបានរបជាពលរដ�ចនន១៧,៤៤%េពញចត�

៦០,៤០%េពញចត�ខ�ះ នង២២,១៦% មនេពញចត�

េហយរបជាពលរដ�បានផ�លពន�មធយម ២,៤៦ ៃនពន�សរប៥។

26.59

58.37

15.04

មនេពញចត�

(%)េពញចត�ខ�ះ

(%)េពញចត� (%)

ករតពន�ជាមធយម=2.33/5(េពញចត�ខ�ះ)

18.01

62.73

19.26 មនេពញចត� (%)

េពញចត�ខ�ះ (%)

េពញចត� (%)

ករតពន�ជាមធយម=2.57/5

(េពញចត�ពាកណ‌� ល/មធយម )

17.08

60.26

22.66 មនេពញចត� (%)េពញចត�ខ�ះ (%)េពញចត� (%)

ករតពន�ជាមធយម=2.64/5

(េពញចត�ពាកណ‌� ល/មធយម )

22.16

60.40

17.44មនេពញចត� (%)

េពញចត�ខ�ះ (%)

េពញចត� (%)

ករតពន�ជាមធយម=2.46/5(េពញចត�ខ�ះ)

35

តរងបង� ញពករផ�លពន�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល

ល.រ វសយៃនេគាលនេយាបាយ

%

មនេពញ6 /

82

%

េពញ

6 0

83

%

េពញច

6 1

84

០១ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ 26.97 60.25 12.78

០២ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករ

ពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងអពេពពករលយ 26.59 58.37 15.04

០៣ ករអភវឌឍនេសដ�កច� 18.01 62.73 19.26

០៤ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� 17.08 60.26 22.66

០៥ េគាលនេយាបាយរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ (ទងបនវសយ) 22.16 60.40 17.44

លទ�ផលវយតៃម�ជារមបានបង� ញថា ករអនវត�នេគាលនេយាបាយសរមាបឆា� ទ៤ (២០១៧) របសរជ

រដ� ភបាលទ៥ ែដលរដ�សភាបានអនមតថវកចននរបមាណ៥.០៤៦លនដល� រសហរដ�អេមរក មានរបជា

ពលរដ�ចននរបមាណ១៧%េពញចត� របមាណ៦០%េពញចត�ខ�ះ នងរបមាណ២២%មនេពញចត�។

សរមាបឆា� ២០១៧េនះ រជរដ� ភបាលេនែតយកចត�ទកខ�សសរមាបករអនវត�េគាលនេយាបាយរបស

ខ�នតមរយៈរកសងដចជា រកសងែរ នងថាមពល រកសងពណជ�កម� រកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ

រកសងអភវឌឍនជនបទ រកសងេទសចរណ នងរកសងសបបកម� ឧសសោហកម� រកសងសខភបាល រកសងអបរ

យវជន នងកឡា រកសងវបបធម នងវចរតសលបៈ រកសងសង�មកច� អតតយវជន នងនតសមបទ រកសងធម�ករ

នងសសនា រកសងកច�ករនារ នងរកសងករងរ នងបណ� ះបណា� លវជា� ជវៈជាេដម េរពះរជរដ� ភបាលបាន

ផ�លអទភាពចណាយខ�សជាងេគេទេលវសយសង�មកច� (២៨%) បនា� បមកគវសយេសដ�កច� (២៦%) េបេរប�បេធៀជាមយវសយេផសងេទៀត។ ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយេលវសយទងពរេនះ រត�វបានរបជា

ពលរដ�េពញចត�ក�ងករតពកកណា� ល/មធយម (Mean=២,៦៤/៥ នង ២,៥៧/៥)។

ចែណកឯវសយចននពរេផសងេទៀតគ វសយរដ�បាលទេទ នងវសយករពរជាត សន�សខ នងសណា� ប

ធា� បសធារណៈ រជរដ� ភបាលបានបេង�នេរគាងចណាយថវកជាត ចនន០១%បែន�មេទៀត។ វសយរដ�បា

លទេទ គេរគាងចណាយថវកជាតរបមាណ១១% នង វសយករពជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារ

ណៈេរគាងចណាយថវកជាតរបមាណ១៧%។ ថវករត�វបានផ�លេទរកសងករពរជាត រកសងមហៃផ�ែផ�ក

សន�សខសធារណៈ នងរកសងយត�ធមផងែដរ។ លទ�ផលៃនករេពញចត�របសរបជាពលរដ� ក�ងករអនវត�ន

េគាលនេយាបាយករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ គមនល�របេសរេឡយ ពេរពះចននរបជា

ពលរដ�បានផ�លពន�េពញចត�ខ�ះ េលករអនវត�េគាលនេយាបាយវសយករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� ប

សធារណៈ (Mean=២,៣/៥)។ 82 តៃម�ៃនករផ�លពន�អ��ត�ទ១ (មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច) 83ផលបកតៃម�ៃនករផ�លពន�អ��ត�ទ ២(េពញចត�ខ�ះ) នងទ៣(េពញចត�មធយម ឬពកកណា� ល) 84 ផលបកប�� ល តៃម�ៃនករផ�លពន�អ��ត�ទ៤(េពញចត�េរចន) នងទ៥(េពញចត�េស�រទងរស�ង ឬទងរស�ង)

36

VIII. លទ�ផលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល នងករផ�លពន�េលករបេពញ/អនវត�ន ឆា� ២០១៤ ដល ២០១៧

១.ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស របសរជរដ� ភបាល

ល.រ

េគាលនេយាបាយមានសចនាករចបោសលស

រជរដ� ភបាលបានបេពញ/អនវត�ក�ងឆា� ទ៣

នតកលទ៥

លទ�ផលសេរមចបាន ២០១៤ ២០១៥ ២០១៦ ២០១៧

សេ

សេ

មន

សេ

សេ

មន

សេ

សេ

មន

សេ

សេ

មន

១ ខតខសេរមចឲយបាននវកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម៧%ក�ង

មយឆា� េដមបេធ�ឲយកម�ជាអចចកេចញផតពរបេទសមាន

ចណលទប ឈនេឡងជារបេទសមានចណលមធយមករមត

ទបយាងយរេនឆា� ២០១៨ នងក� យជារបេទសមានចណល

មធយមករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។

√

២ សេរមចឲយបានេគាលេដកតបន�យអរតៃនភាពរករកជាង

១%ក�ងមយឆា� ។ √

៣ បន�ខតខសេរមចនវេគាលនេយាបាយជរញផលតកម�រស�វ

នងករនាេចញអង�រឲយបាន១លនេតន េនឆា� ២០១៥

សេដែរបក� យកម�ជាេទជារបេទសផលតេសប�ងនាមខមយ

េនេលពភពេលក។

√

៤ រកសោៃផ�េនសទទកសប សរមាបរបជាជនេធ�េនសទជាលក�

ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកស បេង�នករករពរធនធាន

ជលផល លបបបាតបទេល�សេនសទរគបរបភាព។

√

៥ រកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយបេង�នករ

ករពរធនធានៃរពេឈ ពេសសករពរងងករអនវត�នចបោប

ស�ពៃរពេឈ ករទបស� តប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរញករ

ដេដមេឈេឡងវញ នងបេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈ

េនេលមលដ� ន ធានាវរភាព នងរបសទ�ភាពរគបរគង។

√

៦ ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច�។ √

៧ សេរមចឲយបាន១០០% នវករចះប�� ដ តមែផនករៃនបទ

ប�� េលខ ០១ របសរជរដ� ភបាលជត២លនហកត េន

រវងេដមឆា� ២០១៤ក�ងរកបខណ� ៃនករអនវត� «នេយាបាយ

ចស សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» នងសេរមចឲយបាន៧០%

ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដែដលរត�វចះប�� សរប៦

េទ៧លនកបោលដេនទទងរបេទស។

√

៨ កសងេគាលនេយាបានជាត ស�ពសទ�លេនស� ន េដមបេដះ

រសយលេនស� នជនរបជាពលរដ�រករកសរមាបកររសេន

របកបេដយសវត�ភាព សខមាលភាព នងភាពៃថ�ថ�រ។

√

37

៩ ែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហម េទ

ជាផ�វរកលេកសឬផ�វេបតងឲយបានព៣០០ េទ៤០០

គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។

√

១០ េរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសសរជធាន

ភ�េពញសរមាបរយៈេពលមធយម នងរយៈេពលែវង េដមបពរងកេហដ� រចនាសម�ន� កសងមេធយោបាយដងជ�� ន។

√

១១ ដលឆា� ២០១៨ របជាជនចនន៨៥% ែដលរសេនរជធាន

េខត� នងរបជាពលរដ�ចនន៦០% ែដលរសេនតមបណា� ឃ

បានទទលេសវទកស� ត ែដលមានគណភាពល� នងៃថ�សម

រមយេរបរបាស។

√

១២ ពឆា� ២០១៣ ដល២០១៨ គពរងកករផ�តផ�ងអគ�សន ព

បណា� ញជាតឲយដលភមចនន៨០% ៃនចននភមទងអស។ √

១៣ ខតខសេរមចេគាលេដទទលេទសចរណ ពេរករបេទសេន

ឆា� ២០១៥របមាណ៤,៥លននាកឆា� ២០១៨ េកនដល៦,១

លននាក រមជាមយេទសចរណក�ងរស�ករបមាណ១០,៥

លននាក។

√

១៤ បន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ ែដលេនមនទនមាន

អនវទយោលយ។ √

១៥ េរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងររសប

េទនងករវ វឌឍនៃនសង�ម េសដ�កច�។ √

១៦ ករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�ន សរមាបកម�ករ

នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបបរបាកេសធនវត�

ន ដចម�ន�រជករែដរចបពឆា� ២០១៥។

√

២. ករផ�លពន�េលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ របសរជរដ� ភបាល

ករផ�លពន�េលករបេពញ ឬអនវត�េគាលនេយាបាយមនមានសចនាករចបោសលស រត�វបានេធ�េឡងេដយ

របជាពលរដ�ែដលមានសទ�េបាះេឆា� តបានផ�លពន�វយតៃម�។ ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយពឆា� ទ១

ដលឆា� ទ៤ៃនររដ� ភបាលនតកលទ៥ (២០១៤ ដល ២០១៧) ចនន៣៣ចណច ែដលមនមានសចនាករ

ចបោសលស រត�វបានឲយរបជាពលរដ�ផ�លពន�ក�ងឆា� នមយៗតមករមតពន�ដចខងេរកម៖

អ��ត� តៃម� ភាគរយៃនករេពញចត�

១ មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច ០-២០%

២ េពញចត�ខ�ះ ២១%-៤០%

៣ េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល ៤១%-៦០%

៤ េពញចត�េរចន ៦១%-៨០%

៥ េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង ៨១%-១០០%

38

ក. វសយទ១៖ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

ករមតៃនករេពញចត� (%) 2014 2015 2016 2017

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 61.38 13.31 21.80 26.97

2.េពញចត�ខ�ះ 23.70 27.90 35.33 31.79

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 10.48 30.21 24.80 28.46

4.េពញចត�េរចន 2.58 19.14 12.45 10.32

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 1.85 9.44 5.62 2.46

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ១(Mean)84

85 1.6 1.9 2.4 2.3

ខ. វសយទ២៖ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�ក

ចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងេពពករលយ

ករមតៃនករេពញចត� (%) 2014 2015 2016 2017

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 59.68 13.28 22.60 26.59

2.េពញចត�ខ�ះ 23.20 31.32 31.98 31.50

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 10.48 29.09 28.19 26.87

4.េពញចត�េរចន 4.70 20.11 11.90 12.15

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 1.93 6.19 5.33 2.89

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ២(Mean)85

86 1.5 2.2 2.4 2.33

គ. វសយទ3៖ ករអភវឌឍនេសដ�កច�

ករមតៃនករេពញចត� (%) 2014 2015 2016 2017

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 51.88 10.86 17.27 18.01

2.េពញចត�ខ�ះ 24.80 31.48 33.02 30.39

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 12.85 35.18 30.20 32.34

4.េពញចត�េរចន 5.23 17.74 14.23 15.14

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 5.35 4.74 5.29 4.12

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ៣ Mean)86

87 1.8 2.3 2.5 2.57

85 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

86 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

87 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

39

ឃ. វសយទ4៖ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�

ករមតៃនករេពញចត� (%) 2014 2015 2016 2017

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 49.28 9.93 15.71 17.08

2.េពញចត�ខ�ះ 27.00 29.21 31.46 29.08

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 11.95 33.51 31.86 31.18

4.េពញចត�េរចន 5.20 19.95 15.23 17.60

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 6.55 7.38 5.74 5.06

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនវសយទ៤ (Mean)87

88 1.9 2.3 2.6 2.6

ង. េគាលនេយាបាយទង៤វសយ៖

ករមតៃនករេពញចត� (%) 2014 2015 2016 2017

1.មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច 55.6 11.84 19.35 22.16

2.េពញចត�ខ�ះ 24.7 29.98 32.95 30.69

3.េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល 11.4 32.00 28.76 29.71

4.េពញចត�េរចន 4.4 19.24 13.45 13.80

5.េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង 3.9 6.94 5.49 3.63

ពន�ៃនករេពញចត�ជាមធយមៃនទង៤វសយ(Mean)88

89 1.7 1.7 2.5 2.4

តរងបង� ញពលទ�ផល( េពញចត� េពញចត�ខ�ះ នងមនេពញចត�) េលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

ករអនវត�ន/ បេពញេគានេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល រត�វបានរបជាពលរដ�ផ�លពន�េដយផា� ល៥ករមតេផស

ងៗគា� ែដលកណតពករេពញចត�េលករអនវត�ន/បេពញេគាលនេយាបាយេនាះ។ ករមតទង៥មានដចជា៖ ១.

េពញចត�តចតច/មនេពញចត� ២.េពញចត�ខ�ះ ៣.េពញចត�មធយម/េពញចត�ពកកណា� ល ៤.េពញចត�េរចន នង

៥.េពញចត�េស�ទងរស�ង/េពញចត�ទងរស�ង។ លទ�ផលៃនករេពញចត�ខ�ះ រត�វបានបកជាមយលទ�ផលៃនករ

េពញចត�មធយម/េពញចត�ពកកណា� ល េដមបទទលបានលទ�ផលេពញចត�ខ�ះ។ េហយលទ�ផលៃនករេពញចត�

េរចន រត�វបានបកជាមយលទ�ផលៃនករេពញចត�េស�រទងរស�ង/េពញចត�ទងរស�ង េដមបទទលបានលទ�ផល

េពញចត�។ ខងេរកមជាលទ�ផលៃនករផ�លពន�( េពញចត� េពញចត�ខ�ះ នងមនេពញចត�)៖

88 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

89 1.00 ដល 1.50: មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច, 1.51 ដល 2.50: េពញចត�ខ�ះ, 2.51 ដល 3.50: េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកក

ណា� ល, 3.51 ដល 4.50: េពញចត�េរចន, 4.51 ដល 5.00: េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង

40

ល.រ វសយៃនេគាលនេយាបាយ

លទ�ផលផ�លពន�

ឆា� ២០១៧ ឆា� ២០១៦ ឆា� ២០១៥ ឆា� ២០១៤

%

មនេ

%

េពញ

%

េពញ

%

មន

%

េពញ

%

េពញ

%

មន

%

េពញ

%

េពញ

%

មន

%

េពញ

%

េពញ

០១ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ 26.97 60.25 12.78 21.80 60.13 18.06 13.31 58.11 28.58 61.38 34.18 4.43

០២

ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហម

ជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នង

កររបឆាងអពេពពករលយ

26.59 58.37 15.04 22.60 60.17 17.23 13.28 60.42 26.29 59.68 33.68 6.63

០៣ ករអភវឌឍនេសដ�កច� 18.01 62.73 19.26 17.27 63.21 19.52 10.8 66.66 22.48 51.88 37.65 10.58

០៤ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម

នងសង�មកច� 17.08 60.26 22.66 15.71 63.32 20.97 9.93 62.73 27.33 49.28 38.95 11.75

០៥ េគាលនេយាបាយរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ (ទង

បនវសយ) 22.16 60.40 17.44 19.35 61.71 18.94 11.84 61.98 26.17 55.55 36.08 8.30

IX. េសចក�សន�ដ� ន

រជរដ� ភបាលៃនរដ�សភានតកលទ៥ ែដលដកនាេដយគណបកសរបជាជនកម�ជា បានសេរមចករបេព

ញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយចនន០៦ៃន១៦េគាលនេយាបាយ ែដលមានសចនាករចបោសលសរមមានដចជា

៖ កេណ នេសដ�កច�៧%ក�ងមយឆា� ករកតបន�យភាពរកក�ងអរត០១%ក�ងមយឆា� ករប�ឈបករផ�លសមប

ទនដេសដ�កច� ករកសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន ករេរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង

នងករបេង�តេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងរ។

ចែណកឯេគាលនេយាបាយចនន០៦ រជរដ� ភបាលអនវត� ឬ/នងសេរមចបានខ�ះ។ េគាលនេយាបាយ

ទងេនាះមានដចជា ករនាអង�រេចញឲយបាន០១លនេតន កររកសោៃផ�េនសទទកសប ករចះប�� ដធ� របជា

ពលរដ�ទទលេសវទកស� ត ករពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាតឲយដលភម នងេគាលេដចននេទស

ចរណពេរករបេទសឆា� ២០១៨ ។ ចេពះេគាលេដចននេទសចរណពេរករបេទស រជរដ� ភបាលបានសេរមច

េគាលេដែដលបានកណតក�ងឆា� ២០១៥រមកេហយ។ េដយសរែតេគាលេដក�ងដណាកកលទ២ រជរដ� ភបាលបានកណតដលឆា� ២០១៨ ដចេនះេយងអចសន�ដ� នបានថាសរមាបេគាលេដដណាកទ២ រជរដ� ភបា

លសេរមចបានខ�ះក�ងឆា� ២០១៦។

បែន�េគាលនេយាបាយចនន០៤ រជរដ� ភបាលបានអនវត� ែតមនអចសេរមចបាន ឬបានតចតចតម

ករសនយោរបសខ�ន។ េគាលនេយាបាយទងេនាះមាន ដចជាេគាលនេយាបាយកររកសោៃផ�ដែដលរគបដណ� ប

េដយៃរពេឈ ករែកលម�ផ�វលជនបទ៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� ករបន�កសងអនវទយោលយឲយបាន

រគបឃ នងករដកឲយដេណ រកររបបរបាកេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជន។

41

សរមាបឆា� ទ៤េនះ រជរដ� ភបាលសេរមចបាននវករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយែដលមានសច

នាករចបោសលសរបសចនន០៦ ដចគា� នងឆា� ២០១៦ែដរ។ បែន�េគានេយាបាយែដលរដ� ភបាលបានអនវត� ែត

មនបានសេរមចមានចនន០៤ ែដលបានេកនេឡងចននមយចណចេបេរប�បេធៀបនងឆា� ២០១៣ ែដលមាន

ចនន០៣ចណច។ េគាលនេយាបាយករកសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ ែដលមនទនមានអនវទយោលយ

រត�វបានរជរដ� ភបាលអនវត�មនបានសេរមចក�ងឆា� ២០១៧េនះ េដយសរក�ងឆា� ២០១៧ េនះរជរដ� ភបាល

មនបានកសងអនវទយោបែន�មេទៀតេនាះេទ។

ចែណកករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ មនមានសចនាករចបោស

លសរបសរជរដ� ភបាល េដយរបជាពលរដ�េន១០រជធាន/េខត� េលវសយទង០៤រមមាន៖ វសយករពរ

ជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ វសយករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ

ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ វសយករអភវឌឍនេសដ�កច� នងវសយករ

អភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� មានរបជាពលរដ� ចននរបមាណ១៧%េពញ

ចត� របមាណ៦០%េពញចត�ខ�ះ នងរបមាណ២២%មនេពញចត� ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

ឆា� ទ៣េនះ។

ក�ងរយៈេពលបឆា� ចងេរកយៃន

ករអនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរ

ដ� ភបាល របជាពលរដ�ែដលបានផ�លពន�មានរបមាណ៦០% េពលចត�ខ�ះ (ឆា�

២០១៥ ២០១៦ នង ២០១៧)។ លទ�

ផលករផ�លពន�េនះបង� ញថា ចននរបជា

ពលរដ�ែដលផ�លពន�េពញចត�ខ�ះក�ងឆា� ២០១៥បានេកនដលរបមាណ៦០% ែដលក�ងឆា� ២០១៤មានរតមែត៣

៨% បែន�មនបានេកនេឡងបែន�មេទៀតេនឆា� បន�បនា� បេនាះេឡយ។ ផ�យមកវញ ចននរបជាពលរដ�ែដលបាន

ផ�លពន�េពញចត�បានធា� កចះ េហយចននរបជាពលរដ�ែដលបានផ�លពន�មនេពញចត�បានេកនវញ។

42

ឧបសម�ន�

វធស�ស� នងទហៃនរបាយករណ

របាយករណ ស�ពករឃា� េមល នងករផ�លពន�េលេលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

របសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ឆា� ទ៤មានចននពរែផ�ក ែដលេកតេចញពករវភាគេលទន�នយ នងពតមាន

នងករផ�លពន�។ ែផ�កទ១ៃនរបាយករណេនះ ែផ�កេលពតមាន ឬទន�នយែដលមានរសបមកពរបពន�

ផសព�ផសោយរបាយករណបឋមរបសអង�ករជាត នងអន�រជាត សរពតមានជាត នងអន�រជាត រពមទងស� បន

ជាត នងអន�រជាតេផសងៗែដលពកពន�នងេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលអណត�ទ៥។ េគាលនេយា

បាយរបសរជរដ� ភបាលនតកលទ០៥ ែដលមានសចនាករចបោសលសរត�វបានវភាគ នងវយតៃម�។

សរមាបមយែផ�កេផសងេទៀតៃនរបាយករណេនះ គកររកេឃញៃនករផ�លពន�េលករបេពញ/អនវត�ន

េគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល។ េវទកមា� សេឆា� តចនន១០ រត�វបានេរៀបចេឡងេនក�ងេខត�/រជធានេផសងៗគា� ែដលមានរបជាពលរដ�ៃនវសយនានាចលរម េដមបផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាល

នេយាបាយ ែដលមនមានសចនាករចបោសលសរបសរជរដ� ភបាល។ ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

ចនន៣៣ចណច ែដលមនមានសចនាករចបោសលស រត�វបានឲយរបជាពលរដ�ផ�លពន� េដយេរបរបាសមាសន

ផ�លពន�តមអ��ត�ដចខងេរកម៖

អ��ត� តៃម� ភាគរយៃនករេពញចត�

១ មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច ០-២០%

២ េពញចត�ខ�ះ ២១%-៤០%

៣ េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល ៤១%-៦០%

៤ េពញចត�េរចន ៦១%-៨០%

៥ េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង ៨១%-១០០%

លក�ណៈេគាលនេយាបាយ នងេគាលនេយាបាយរជរដ� ភបាល នតកលទ៥(សេង�ប)

សរមាបនតកលទ៥េនះ រជរដ� ភបាលនតកលទ៥ៃនរដ�សភា ែដលបានបេង�តេឡងេនៃថ�ទ២៤ ែខ

ក�� ឆា� ២០១៣ បានដកេចញ នងរបកសេគាលនេយាបាយរបសខ�ន េដយបានែបងែចងជា០៤វសយធៗ

រមមាន៖

1. ករករពរជាតសន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

2. ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងករ

របឆាងអេពពករលយ

3. ករអភវឌឍនេសដ�កច�

4. ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�។

43

ក�ងវសយទងបន(០៤)េនាះ េគេឃញមានចណចតចៗជាេរចន ែដលរជរដ� ភបាលបានសនយោថា នង

សេរមចឲយបាន ឬបន�អនវត�ក�ងនតកលទ៥េនះ បែន�ចណចករសនយោទងេនាះ មនរត�វបានកណតជាចនន

ជាកលកេនាះេទ ផ�យពកម�វធនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលនតកលទ៤ ែដលេគសេង�តេឃញថា របជាពល

រដ� ជាពេសសមា� សេឆា� តងយរស�លក�ងែស�ងយល នងយលដងពេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េរពះ

កម�វធនេយាបាយេនាះបានកណតពចននេគាលនេយាបាយចបោសលស។

ក�ងកម�វធនេយារបសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ែដលមានបន (០៤) វសយ េគេឃញមានេគាលនេយា

បាយេរចនចណច ែដលរជរដ� ភបាលអណត�ទ៥េនះបានសនយោក�ងករអនវត�ន បែន�ភាគេរចនៃនេគាលនេយា

បាយទងេនាះ គា� នសចនាករចបោសលសេនាះេទ េពលគេគាលនេយាបាយទងេនាះ មនបានបង� ញពសកម�ភាពករអនវត�នអ�មយចបោសលស េដយមានេគាលេដ េពលេវល ឬមានចននកណតចបោសលស ឬ

េរប�បេធៀបេទនងអរតណាមយចបោសលសេនាះេទ។ េគាលនេយាបាយនតកលទ៥េនះ មនមានបង� ញ

ចណចចបោសលសេនាះេទ ខសពេគាលនេយាបាយក�ងនតកលទ៤ ែដលខមែ�ហ�លរកេឃញថា េគាលនេយា

បាយេនាះ បានបង� ញចណចចបោសលស េធ�ឲយមានភាពងយរស�លក�ងករវសែវង នងផ�លពន�។ មានែត

េគាលនេយាបាយ១៦ចណចែតបេណា� ះ មានសចនាករចបោសលសេនក�ងវសយទ០៣ នងទ០៤ែតបេណា� ះ។

សរមាបេគាលនេយាបាយែដលគា� នសចនាករចបោសលស៣៣ចណច ខមែ�ហ�លបានេធ�កររបមល ទន�នយ

នងពតមានទងេនាះ េដមបឲយរបជាពលរដ�ជាមា� សេឆា� តេបាះេឆា� តផ�លពន�។ ខងេរកមេនះជាេគាលនេយាបា

យសេង�បរបសរជរដ� ភបាលតមវសយនមយៗ៖

ករករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

េនក�ងវសយករករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ រជរដ� ភបាលដកេចញនវវធានក

រេគាលនេយាបាយសខនៗ ដចខងេរកម៖

១.ករករពជាត

- ពរងងកច�ករពរអធបេតយយជាតៃនរពះរជាណាចរកកម�ជា េលែដនដេគាក ែដនេកះ ៃផ�ក�ងសមរទ

តបនតភា� ប តបនេសដ�កច�ផា� ចមខ ខ�ងរបបាតសមរទ នងែដនអកសេដយយកចត�ទកដកេលករ ក

សងែផនករយទ�ស�ស�ករពរជាត ពរងងទតងឈរេជងរបសកងឯកភាពជរមខ កសងទតងបែង�ក

របពន�ករពរ របពន�ទនាកទនងប�� របពន�គារទផ�វគមនាគមន។ល។ ែដលជាមលដ� នរគះដរងមាស

រមាបកច�ករពរជាត។

- ពរងងករតសតមផ�វចបោបេនតលករអន�រជាត េដមបករពរអធបេតយយរបសកម�ជាេនតបនរបាសទ

រពះវហរ េលកទកចត�របជាពលរដ�តងទលេន កសងភមស� នតមរពែដន េដយផសោរភា� បនងកររតច

ណងមត�ភាព នងកច�សហរបតបត�ករជាមយរបេទសជតខង េដមបកសងរពែដនជាតបនសន�ភាព

សន�សខ សហរបតបត�ករ នងអភវឌឍនពតរបាកដ។

- បន�ករអនវត�នកងេយាធពលេខមរភមន� ឲយរសបេទនងកររកចេរមនរបេទសជាត នងពភពេលក ជា

កងកមា� ងែដលមានឧត�មគតេស� ះរតងដចខតចេពះជាតមាតភម េគារពរសឡាញរបជាពលរដ� មានឆ

ន�ៈរបយទ�ប�រផា� ច នងសមត�ភាពរគបរគានេនក�ងករករពឯករជយ សន�ភាព អធបេតយយ បរណភាពទកដ នងសមទ�ផលៃនសង�មជាតបានរងមា េហយចលរមសកម�ក�ងដេណ រករអភវឌឍនរបេទសជាត។

44

- បន�អភវឌឍនធនធានមនសសក�ងវសយករពរជាត តមរយៈបេង�នគណភាពហ�កហ�នេនតមសលហ�កហ�ន ពរងងសមត�ភាពស�ស� ចរយ កសងជរនាយទហនវយេក�ងែដលេរជសេរ សេចញពសសស

នសសត នងពរងងកច�សហរបតបត�ករជាមយបណា� របេទសជាមត� េដមបពរងងករបណ� ះបណា� លេយា

ធនអជព។

- បន�ពរងងែខសរយៈចតតង េនក�ងជរកងទពេនរគបថា� ក េដមបធានារបសទ�ភាពៃនកររគបរគងកមា� ង

នងបន�េលកកម�សសខមាលភាពកងទព ធានាករផ�លភស�ភារ ហរ�� វត� នងសមា� រៈបេច�កេទសរគបរប

េភទដលកងទពឲយបានល�របេសរ ជាពេសសចេពះបណា� កងឯកភាពឈរេជងេនែខសេរត�មជរមខ នង

កងករពរែដនេកះ។

- ពរងង ពរងកទនាកទនង នងសហរបតបត�ករអន�រជាត សរមាបករអភវឌឍនកងេយាធពលេខមរភមន�េលរគបែផ�ក នងបន�ចលរមក�ងេបសកកម�រកសោសន�ភាពពភពេលក ក�ងរកបខណ� កងរកសោសន�ភាពៃនអង�ក

រសហរបជាជាត។

២. សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

- ករពរសន�សខជាត របឆាងដចខតរលអេពែដលនាេទដលករបង�អស�រភាពនេយាបាយ ករបង�

ជេមា� ះរបដបអវធជាត ឬជាមយរបេទសជតខង នងមនអន�� តឲយេរបរបាសទកដកម�ជាេដមបរបឆាង

នងរបេទសជតខង បង� រដចខតមនឲយេកតមានករគរម បផ�ចបផា� ញរទពយសមបត�អយជវត ឬមហន�

រយែដលបង�េឡងេដយអេពេភរវកម�។

- បន�ពរងងវធានកររគបរគងសង�ម េដយគបផសនងករបេង�នកច�សហរបតបត�ករជាមយបណា� របេទសក�ងតបន នងពភពេលកេដមបបង� រ ទបស� ត នងប�ង� បមនឲយមានរក�មសង�មងងតេកតមានេនកម�ជា

រពមទងករយកចត�ទកដករសវរជាវ េសបអេង�ត មនទកឲយមានែខសរយៈបណា� ញឧរកដ�ជនឆ�ងែដនេធ�សកម�ភាពបាន ឬេរបរបាសកម�ជាជាភមស�ស�េគចខ�នពសណាញចបោបៃនរបេទសេរក។

- េលកកម�សចលនាមហជនចលរមករពរសន�សខ សវត�ភាពេនក�ងមលដ� នឲយបានេក��វក� េដមបពរងងេខឿនសន�សខជាតឲយកនែតរងមា តមរយៈករបន�ជរម�ញចលនាៃនករអនវត�ន េគាលនេយាបាយ «

ភម-ឃមានសវត�ភាព» ឲយកនែតមាននរន�រភាព នងសកម�េនរគបមលដ� នទទងរបេទស រពមទងពរងងវធានករទបស� ត នងប�ង� បបទេល�សរពហ�ទណ� រគបរបេភទ េដមបបង�ភាពកកេក� ក�ងកររសេន នង

របកបមខរបររបសរបជាជន។

- បន�េផា� តករយកចត�ទកដក េលករេរៀបចសណា� បធា� បសធារណៈឲយបានល�របេសរ រសបតមស� ន

ភាពរបេទសជាត ែដលកពងមានកររកចេរមន េដយយកចត�ទកដករគបរគងកត� ជាមលដ� ននានា ក�ងករធានាសណា� បធា� ប នងសវត�ភាពសង�ម។

- បន�ពរងងកររគបរគងជនបរេទសរគបរបេភទេនកម�ជា មនទកឲយមានមខស�� េរគាះថា� ក ឬមខស��

ហមឃាតនានាអចេរជ�តចលបាន បន�ជរម�ញករេដះរសយប�� ជនអេនា� របេវសន នងរគបរគង

អេនា� របេវសនឲយមានរបសទ�ភាព រពមទងេដះរសយអេពេល�សចបោបរបសជនបរេទសយាងមងមាត

តមចបោបជាត នងអន�រជាត។

45

- បន�េលកកម�ស សមត�ភាពបេពញភារកច�របសកងកមា� ងនគរបាលជាតឲយកនែតមានវជា� ជវៈ របកប

េដយរបសទ�ភាព ករទទលខសរត�វ សលធម គណធម នងក� យជាស� បនបេរមរបេយាជនដេស� ះរតង

នងជាបែង�កែដលជាទទកចត�កកេក� របសសង�មជាត។

ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងង ែផ�កចបោប នង

របពន�យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ

៣. ក�ងករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ ករពរងងែផ�កចបោប នងរបពន�

យត�ធម នងកររបឆាងអេពពករលយ រជរដ� ភបាលនងេផា� តករយកចត�ទកដកេលវធានករដចតេទ៖

- បន�អនវត�ករែកទរមងរដ�បាលសធារណៈ សេដឲយរដ�បាលសធារណៈ កនែតមានករេឆ�យតបរបកប

េដយរបសទ�ភាព របសទ�ផល នងជេនឿទកចត� េហយេលកកម�សវបបធមសធារណៈ ឆន�ៈមា� សករ ភក�

ភាព នងមនសករវជា� ជវៈរបសម�ន�រជករេដមបែរបក� យរដ�បាលសធារណៈ េទជាអ�កផ�លេសវស

ធារណៈដមានរបសទ�ភាព នងែដលបេរមរបជាជនបានកនែតល�របេសរេឡង។

- បន�េផា� តេលករអនវត�នយទ�ស�ស�ទង៣ៃនកម�វធជាតែកទរមងរដ�បាល គ៖ (១). ករពរងងគណភាព

នងរបសទ�ភាពៃនករផ�លេសវសធារណៈ (២). ករអភវឌឍនសមត�ភាព ករែកលម�កររគបរគង នង

ករអភវឌឍនធនធានមនសស នងរបពន�រគបរគងគណផលករងរ នង (៣). ករែកទរមងរបពន�េបៀវតស

នងរបាកបែន�មេផសងៗេដមបពរងងរបសទ�ភាពករងរ រពមទងករពរងងរកបខណ� នងករពរងយម�ន�

រជករសវល។

៤. ករអនវត�នឲយកនែតសជេរមនវករែកទរមងវមជឈករ នងវសហមជឈករ តមរយៈករ

ពរងងរដ�បាល ថា� កេរកមជាតរគបថា� ក រគបស� បន នងរបពន�រគបរគង បន�អភវឌឍនធនធានមនសស ករេផ�រម

ខងរ នងធនធាន រពមទងរបពន�ថវក ហរ�� វត� នងរទពយសមបត� ករកសងសមត�ភាព សេដធានាឲយរដ�បា

លថា� កេរកមជាតបេពញករងរ េដយមានករចលរម គណេនយយភាព តមា� ភាព នងករេឆ�យតបក�ងករ ផ�ល

េសវសធារណៈ សរមាបករអភវឌឍនមលដ� ន នងករចលរមកតបន�យភាពរករក េដមបរមចែណកអភវឌឍន

សង�ម-េសដ�កច�ជាតរបកបេដយចរភាព។

៥. បន�េផា� តករយកចត�ទដកអនវត�ឲយកនែតសជេរមនវករែកទរមង

ចបោប នងរបពន�យត�ធម សេដជរម�ញករេរៀបចរកបខណ� ចបោបឲយមានរបសទ�ភាព នងកនែតទទល

បានករេជឿទកចត� រពមទងពរងងសមត�ភាពមនលេម��ងៃនស� បនតលករ ែដលជាកក� ដសខនៃនដេណ ក

រពរងងនតរដ� ករែបងែចកអណាចដចពគា� ករេគារពសទ�បគ�ល នងករធានាភាពយត�ធមសរមាបរបជាពល

រដ�ទេទ។ េដមបសេរមចទសេដេនះ បណា� សកម�ភាពសខននងរត�វបានជរម�ញយាងសកម�មានជាអទ៖ (១).

សរមាបករែកទរមងចបោប គជរម�ញករកសងចបោបថ�ៗតមករចបាចៃនកររគបរគងរដ� នងរសបតមដេណ រ

ករបេង�តសហគមនអសនឆា� ២០១៥ ករពរងងករអនវត�នចបោបនានាជាធរមាន ឲយកនែតមានរបសទ�ភាព

ករបេង�នករអបរផសព�ផសោយ នងបណ� ះបណា� លម�ន�អនវត�ចបោបរគបថា� ក នងរបជាពលរដ�ឲយបានទលទលយ

46

ក�ងវសយចបោប នង (២). សរមាបករែកទរមងរបពន�យត�ធម គជរម�ញករកសងចបោបពកពន�នងស� បនតល

ករមានជាអទ៖ ចបោប ស�ពករេរៀបចអង�ករតលករ ចបោបស�ពលក�ន�កៈ េចរកម នងរពះរជអជា� នង

វេសធនកម�ចបោប ស�ពករេរៀបច នងកររបរពត�េទៃនឧត�មរក�មរបកសោៃនអង�េចរកម។

- បន�ជរម�ញស� បនតលករ នងអយយករ តមរយៈករបន�ខតខបេង�នសមត�ភាពរបសេចរកម រពះរជ

អជា� នងម�ន�តលករ រពមទងករបេង�តរដ�បាលតលករ តមសលជរមះក�រគបជានថា� ក េដមបឲយ

មានករេដះរសយេរឿងក� តមនតវធជាធរមានបានកនែតឆាបរហស នងរបកបេដយយត�ធម។

- បន�ពរងងរកមសលធម មនសករ វជា� ជវៈ នងវនយ តមរយៈករបណ� ះបណា� លបឋម នងករបណ� ះ ប

ណា� លេនរជបណ� តសភាវជា� ជវៈតលករ រមទងករចះេធ�អធករកច�េនតមសលជរមះរករបសអ

ង�ភាពអធករកច�ៃនរក�មរបកសោវនយៃនឧត�មអង�េចរកម។

- បន�ជរម�ញករេដះរសយវវទេរករបពន�តលករ េដមបកតបន�យចននសណេរឿង ែដលមនចបាច

េនក�ងតលករ នងកតបន�យភាពស�រគស� ញេនក�ងសង�ម បន�ជរម�ញករកសងអគារ នងបពកស

ភារៈសរមាបសលជរមះក�ឲយមានស�ងដរ េដមបផ�លលទ�ភាពទទលបានយត�ធម សរមាបរបជាជនរគប

រប។

៦. បន�របយទ�របឆាងអេពពករលយ

តមរយៈករពរងង នងករបេង�នរបសទ�ភាពៃនករអនវត�នវធានករេលកស�យទង៣ គករអបរេដមបឲយមា� កៗ ទងអ�កេដមចម នងអ�កទទលផលមនរបរពត�អេពពករលយ ករបង� រទបស� ត េដមបមា� កៗ មនអច

របរពត�អេពពករលយ នងករប�ង� បបទេល�លប�� នេទតលករេដមបឲយមា� កៗ មនហនរបរពត�អេពពករល

យ។

- ពរងងអភបាលកច�ល� នងនតរដ� រពមទងរកសោភាពស� តស� នងយត�ធមរបសម�ន�េដមបធានាបាននវករ

េលកកម�សរបសទ�ភាពៃនេសវរគបែបបយាង ែដលជាកត� ចបាចក�ងករអបរខ�ន សង�មជាត នងកត

បន�យភាពរករករបសរបជាជន។

- បន�អនវត�ឲយបានសកម� នងមានលទ�ផលខ�ស ក�ងករលបបបាតករយកកៃរមេសវខសចបោបេនរដ� បា

លថា� កេរកមជាតេនរកសងស� បន មន�រ នងករយាលយនានា គមនមានករទរលយតមកែន�ងេធ�ករ

តមផសោរ តមដងផ�វ តមដងទេន� ឬរចករពែដនេដមបបបាតឱកស នងររងអពករលយ។

ករអភវឌឍនេសដ�កច�

ក�ងករអភវឌឍនេសដ�កច� រជរដ� ភបាលកម�ជាមានវធានករករពរេគាលនេយាបាយសខនៗ ដចតេទ៖

៧.កររគបរគងមារក�េសដ�កច� កររគបរគងហរ��វត�សធារណៈ ករអភវឌឍនវសយហរ

��វត�

- បន�រកសោស�រភាពមារក�េសដ�កច� នងកេណ នេសដ�កច�ខ�សរបកបេដយចរភាព ក�ងបរករណអតផរណាមាន

ករមតទប នងអចរគបរគងបាន េហយអរតប�ររបាកមានស�រភាពេដមបធានាបរស� ន អនេរគាះសរមាប

ករអភវឌឍន ករកតបន�យភាពរករក នងករេធ�សមាហរណកម�ក�ងតបន នងពភពេលក។

47

- ខតខសេរមចឲយបាននវកេណ នេសដ�កច�ជាមធយម៧%ក�ងមយឆា� េដមបេធ�ឲយរបេទសកម�ជា អចេចញផ

តពរបេទសមានចណលទប ឈនេឡងជារបេទសមានចណលមធយមករមត យាងយរេនឆា� ២០១៨

នងក� យជាមានចណលករមតមធយម ករមតខ�សេនឆា� ២០៣០។ ជាមយេនះ េគាលេដអភវឌឍនសហ

សសវតសឆា� ២០១៥របសកម�ជា នងេគាលេដកតបន�យអរតៃនភាពរករកជាង១%ក�ងមយឆា� ករត�វស

េរមចឲយបាន ក�ងេនាះរមទង ករខតខរមចែណកេធ�ឲយសេរមចបាននវេគាលេដសហគមនេសដ�កច�អ

សនឆា� ២០១៥។ ទន�មនងេនះ កររកចេរមនខងេសដ�កច�រត�វែតធានានវកលនវត�ភាព ករចលរម

នងករទទលផលេដយសមធម សរមាបរបជាពលរដ�រគបរសទប។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយមារក�េសដ�កច� នងេគាលនេយាបាយហរ�� វត�សធារណៈសមរសប គបផស

នងេគាលនេយាបាយរបយវត�ដរបយត�របែយងរបកបេដយរបសទ�ភាព។

- បន�ករខតខេធ�ពពធកម�មលដ� នកេណ នេសដ�កច� េដយឈរេលមលដ� នភាពរបកតរបែជងៃនេសដ�កច�កម�ជា នងករផសោរភា� បេសដ�កច�កម�ជាជាមយបណា� ផលតផលក�ងតបន ក�ងេនាះយកចត�ទកដក ជា

ពេសសេលករបន�អនវត�េគាលនេយាបាយអភវឌឍនវសយឧសសោហកម� កម�ន�សល នងកស-ឧសសោ

ហកម� រពមទងករអនវត�នែផនករយទ�ស�ស�អភវឌឍនវសយេទសចរណឆា� ២០១២- ឆា� ២០២០។

- បន�ជរម�ញករអនវត�នកម�វធ ែកទរមងកររគបរគងហរ�� វត�សធារណៈ េដមបសេរមចបាននវរបពន�ហរ

�� វត�សធារណៈមយ ែដលមានលក�ណៈស�ងដរអន�រជាត សេដេធ�ឲយរបពន�េនះក� យជាឧបករណអភវ

ឌឍនមយដមានរបសទ�ភាព ក�ងករជរម�ញកេណ នេសដ�កច� ធានាសមធម យត�ធមសង�ម ធានារទរទង

របតបត�កររដ� នងករផ�លេសវសធារណៈ រពមទងរមចែណករកសោស�រភាពមារក�េសដ�កច� នងស�រភាព

ហរ�� វត�។

៨. បន�ខតខជរម�ញកររបមលថវកជាត

ទងចណលសរេពពន� នងមនែមនសរេពពន�ឲយមានកេណ នជាេរៀងរលឆា� ។ ខងែផ�កចណាយ គបន�

ផ�លអទភាពេលវសយេសដ�កច� សង�មកច� េហដ� រចនាសម�ន�របវន� ករបេង�នសមត�ភាព នងករេលកកម�សជវភាពរបសម�ន�រជករ នងកងកមា� ងរបដបអវធេដយផសោរភា� បចណាយសរបវសយនមយៗ េទនងគណេន

យយភាពៃនសមទ�កម�េនក�ងវសយេនាះ។ ទន�មេនះកររគបរគងកររបមលចណល នងករចតែចងចណាយ

រត�វេផា� តករយកចត�ទកដកេលរបសទ�ភាព តមា� ភាព នងគណេនយយភាព គបផសជាមយនងករបន�យកចត�ទ

កដកខ�សជានច� ក�ងកររគបរគងបណលសធារណៈឲយស�តក�ងលទ�ភាពរទរទងៃនេសដ�កច�ជាត។

- បន�ខតខបេង�នអតេរកចរន� េដមបធានាដលតរម�វករវនេយាគសធារណៈ នងេសវបណល រពមទងបង�

លក�ណៈដលករសនសទនបរម�ងរបសរដ�។

៩. បន�អភវឌឍនវសយហរ��វត�

សេដកសងរបពន�ហរ�� វត�មយចននដរងមា មានកររគបរគង នងកររត�តពនតយសមរសបមានលក�

ណៈរបកតរបែជង នងសមាហរណកម� រពមទងមានតមា� ភាព នងរបសទ�ភាព ជាពេសសែផ�កេលេគាលករណ

ទផសោរែដលបេរមឲយករេកៀងគរ នងែបងែចកធនធានរបកបេដយរបសទ�ភាព តមរយៈករបន�ជរម�ញករអន

វត�នយទ�ស�ស�អភវឌឍនវសយហរ�� វត� មនែមនធនាគារសេដគារទដលពពធកម�េសដ�កច� នវនវត�ន នងភា

ពរបកតរបែជងៃនេសដ�កច�កម�ជា ជាពេសសវសយកស-ឧសសោហកម� នងកម�ន�សល កដចលទ�ភាពទទលបាន

48

េសវហរ�� វត�សរបសហរគាសធនតច មធយម នងសរមាបរបជាជនទេទ រពមទងជរម�ញករេធ�សមាហរ

ណកម�ហរ�� វត�ជាមយបណា� របេទសក�ងតបនអសន។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយរបយវត� របកបេដយភាពទនភ�ន នងរប�ងរបយត�ែដលរមចែណកដលកររ

កសោស�រភាពមារក�េសដ�កច� នងបេង�នបរស� នអេណាយផលដលករអភវឌឍន។

- បន�រកសោរបបអរតប�ររបាកអែណ� តមានកររគបរគង េដមបរកសោស�រភាពរបាកេរៀល ពរងងជេនឿទកចត�របស

សធារណជន នងវនេយាគមកេលរបាកេរៀល ជរញករេរបរបាសរបាកេរៀលេលមលដ� នស�រភាពតៃម�

របាកេរៀល នងកតបន�យដល� របនយកម�។

- បន�ពរងងរបពន�ធនាគារឲយកនែតមានរបសទ�ភាព សមាហរណកម� នងកររបកតរបែជង តមរយៈករប

េង�នរបសទ�ភាពៃនកររត�តពនតយ កររគបរគងហនភយ សន�នយភាព ហនភយឥណទន នងហនភយទផសោរេដយអនេលមតមស�ងដរអន�រជាត។

- បន�ពរងងរបពន�មរក�ហរ�� វត�ឲយកនែតមានភាពរងមា មានរបសទ�ភាព នងបេរមផលរបេយាជនៃនរស

ទបរបជាជនរករក ជាមយនងតៃម�េសវហរ�� វត�សមរសបែដលអចទទលយកបាន។

- បន�ជរម�ញករអភវឌឍនវសយហរ�� វត�មនែមនធនាគារដចជា៖ វសយធានារបរង វសយេសធន វសយ

មលបរត នងវសយអចលនរទពយជាេដម។

១០. ភាពជាៃដគក�ងករអភវឌឍន

- បន�ពរងងភាពជាៃដគជាមយសហគមនៃដគសហរបតបត�ករអភវឌឍន វសយឯកជន នងសង�មសវល

េដយឈរេលេគាលករណជាមលដ� នែដលមានចរតសកល នងធានាភាពជាមា� សរបសរដ� ក�ងករដក

នាករអភវឌឍនរបេទសជាត។

- ពរងង នងពរងកសហរបតបត�ករជាមយអង�ករមនែមនរដ� ភបាល នងសមាគមនានាែដលរត�វបានបេង�តេឡងេដយរសបចបោប េហយេធ�របតបត�ករេដយឈរេលេគាលករណអភបាលកច�ល� នងនតរដ�

េដមបចលរមក�ងដេណ រករអភវឌឍនសង�ម-េសដ�កច� ករេលកកម�សលទ�របជាធបតរយយ នងករេគារព

សទ�មនសស រពមទងចលរមតមដនករអនវត�នេគាលនេយាបាយផងែដរ។

- បន�ពរងងយន�ករេវទកៃនកច�សហរបតបត�ករអភវឌឍនកម�ជា េវទករជរដ� ភបាល នងវសយឯកជន

នងេវទករជរដ� ភបាលជាមយអង�ករមនែមនរដ� ភបាល េហយជរម�ញឲយេវទកទងេនះ ក� យជាេវទកៃនករអភវឌឍនកម�ជា ែដលជាយន�ករសរមាបឲយរជរដ� ភបាល នងៃដគអភវឌឍនទងអសចលរមពភាកសោរលប�� ែដលពកពន�នងករអភវឌឍន ទងវសយសធារណៈ ទងវសយឯកជន។

១១.កសកម�

- បន�អភវឌឍនវសយកសកម�ឲយក� យជាែផ�កនាមខមយ ែដលមានេរប�បខ� ងពតរបាកដ េដមបេធ�ជាមលដ�

នដរងមាៃនកេណ នេសដ�កច�របកបេដយចរភាព ធានាសន�សខេសប�ង បេង�នករងរ នងរបាកចណល

សរមាបរបជាជន ពេសសរបជាជនេនជនបទ េហយរមចែណកដលករករពរបរស� ន នងធនធានធម�

ជាតរបកបេដយចរភាព។ េដមបសេរមចេគាលេដេនះ ករអនវត�ននវបណា� កម�វធសខនៗ មយចននរត�

វេផា� តករយកចត�ទកដក ក�ងេនាះរមមានករប�� លបេច�កវទយោក�ងវសយកសកម� ករបេង�នផលតភាព

49

នងពពធកម�កសកម� ទងករដដះ នងករច�� ម ករជរម�ញករចលទផសោរអន�រជាតៃនផលតផលកសក

ម�របសកម�ជា កររគបរគង នងករអភវឌឍនធនធានជលផល នងករករពរ នងរគបរគងធនធានៃរព

េឈរបកបេដយចរភាព។

- បន�ខតខសេរមចនវេគាលនេយាបាយ ជរម�ញផលតកម�រស�វ នងករនាេចញអង�រឲយបាន១លនេតន

េនឆា� ២០១៥ សេដែរបក� យកម�ជាេទជារបេទសផលតេសប�ងនាមខមយេនេលពភពេលក។

- រកសោៃផ�េនសទទកសប សរមាបរបជាជនេធ�េនសទជាលក�ណៈរគ�សរ ពរងងតបនអភរកសបេង�នករ

ករពរធនធានជលផល លបបបាតបទេល�សេនសទរគបរបភាព នងជរម�ញករអភវឌឍនវរវបបកម� រម

នងករបន�ពរងង នងពរងងសហគមនេនសទ។

- រកសោដែដលរគបដណ� បេដយៃរពេឈ េដយរត�វបេង�នករករពរធនធានៃរពេឈ ពេសសករពរងងករ

អនវត�នចបោប ស�ពៃរពេឈ ករទបស� ត ប�ង� បបទេល�សៃរពេឈ ជរម�ញករដេដមេឈេឡងវញ នង

បេង�នសមត�ភាពសហគមនៃរពេឈ េនេលមលដ� នធានាចរភាព នងរបសទ�ភាពរគបរគង។

- បន�េផា� តករយកចត�ទកដក ជរម�ញករអភវឌឍនដណាេកសឲយរកចេរមនទងបរមាណ នងគណភាព

ឲយក� យេទជាវសយដមានសក� នពល នងភាពរបកតរបែជង តមរយៈករពរងកករដដះេកសរបកប

េដយទន�ផលខ�ស េដយបន�អនវត�យទ�ស�ស�សរមាបករអភវឌឍនេកសធម�ជាត េនឆា� ២០១១-

២០២០ សេដេធ�ឲយៃផ�ដដេកសេកនេឡងដល៣០មនហកត នងមានបរមាណផលតផលព២៥មន

េតនេនឆា� ២០២០។ ទន�មេនះ យទ�ស�ស�អភវឌឍនេកសធម�ជាតនងេផា� តេលករធានាគណភាព នង

ផលតភាពៃនករដដះេកស ករសកសោលទ�ភាពេរបរបាសសក� នពលដទេនរ ែដលអចដេកសបាន

ករជរញករដដះេកសរគ�សរ ករជរញចមា� រេកសឧសសោហកម�េដមបេធ�ជាស�លៃនករអភវឌឍនចមា� រ

េកសរគ�សរ នងករជរម�ញតៃម�ឲយបានខ�ស។

- ប�ឈបករផ�លសមបទនដេសដ�កច�។ ជាមយគា� េនះ ដសមបទនេសដ�កច�នងរត�វបានេធ�សន�ធ េហយ

កររគបរគងរបេភទដេនះនងរត�វបានពរងងឲយបានរតមរត�វ តមចបោបលខតបទដ� ន នងកច�សនយោ ជា

ពេសស តមរយៈករបេង�នយន�ករចះពនតយេផ��ងផា� តជារបច នវសកម�ភាពវនេយាគរបសរក�មហនទ

ទលដសមបទននានា ែដលចះកច�សនយោជាមយរជរដ� ភបាល េដមបធានាដលកច�ដេណ រករៃនសកម�

ភាពវនេយាគផង នងទបស� តនវភាពអសកម�េផសងៗ ែដលអចេកតមានទកទងនងដសមបទនផង។

ដធ� នងសណង

១២. បន�អនវត�ករែកទរមងដធ�

ែដលេផា� តេលករងររដ�បាលដធ� ករេរៀបចែដនដ នងនគរបនយកម� ករែបងែចកដធ� នងករអភវឌឍនវ សយសណងេដមបករពរសទ�េលដធ�របសរបជាជន រពមទងកររគបរគងករេរបរបាសធនធានធម�ជាត នងដរដ�របកបេដយតមា� ភាព សមធម ចរភាព នងរបសទ�ភាព។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយ មនយកពន�េលដធ�បង�បេង�នផលរបសកសករជាលក�ណៈរគ�សរ។

- បន�ជរម�ញករចះប�� នងករផ�លកម�សទ�ដធ� ទងដរដ� នងដឯកជន នងដសហគមន េដមបធានាសវត�ភាពៃនករកនកបដធ� េដយជរម�ញេលប�នៃនករចះប�� ដធ� សេដឈនេទរកសេរមចឲយបាន

50

១០០% នវករចះប�� ដធ� តមែផនករៃនបទប�� េលខ០១របសរជរដ� ភបាលជត២លនហកត េន

រវងឆា� ២០១៤ ក�ងរកបខណ� ៃនករអនវត�ន «នេយាបាយចស-សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» នងសេរមច

ឲយបាន៧០% ដលឆា� ២០១៨ េលបរមាណកបោលដ ែដលរត�វចះប�� សរប៦ េទ៧លនកបោលដដេនទ

ទងរបេទស។

- បន�ខតខកតបន�យ នងឈនេទលបបបាតឲយបាន ភាពអនាធបេតយយរេលភកនកបដរគបរបេភទ

េដយខសចបោប ទបស� តកររបមលដទកមនេរបរបាស ឬមនេធ�អជវកម� េដះរសយទនាសដធ�របកប

េដយតមា� ភាព នងយត�ធម េដយពរងងកររបតបត�ឲយបានរតមរត�វតមរកបខណ� គតយត�ជាធរមាន

រពមទងេឆ�យតបេទនងេគាលនេយាបាយវមជឈករ នងវសហមជឈករៃនករងរដធ�។

- ជរញករកណតរពរបទលរដ�បាលថា� កេរកមជាត នងកសងយទ�ស�ស�ជាតៃនករអភវឌឍនទរក�ង ទរបជ

ជន នងតបនេឆ�រ។

- បន�ធានាកររគបរគង ករករពរ នងករេរបរបាសដ នងធនធានធម�ជាតរបកបេដយតមា� ភាព នងរប

សទ�ភាព េដមបរកសោនរន�រភាពបរស� ន នងករអភវឌឍនសង�ម-េសដ�កច�របកបេដយសមធម ទងេនទ

របជជន នងជនបទ រពមទងទបស� តវវទៃនករេរបរបាសដ េដយពរងងករអនវត�នតមចបោប ស�ពករេរៀបចែដនដ នងនគរបនយកម� ចបោបសណង រកបខណ� យទ�ស�ស�ៃនេគាលនេយាបាយដធ� េគាល

នេយាបាយវមជឈករ នងវសហមជឈករ នងអភបាលកច�ល�។

- កសងេគាលនេយាបាយជាត ស�ពលេនដ� ន េដមបេដះរសយលេនដ� នជនរបជាជនរករកសរបកររ

សេនរបកបេដយសវត�ភាព សខមាលភាព នងផាសកភាពៃថ�ថ�រ។

- បន�ែបងែចក នងេរបរបាសដរដ�សរមាបេគាលបណងឯកជន នងសធារណៈរបកបេដយតមា� ភាព នង

សមធម េឆ�យតបេទនងតរម�វករដរបសរបជាជនទេទ ជាពេសសរបជាជនរករក យទ�ជនពករ រគ�សរ

យទ�ជនពល អតតៈកងកមា� ងរបដបអវធ នងរគ�សរែដលគា� នដ ខ�ះដ េហយរត�វករដពតរបាកដ តម

រយៈកម�វធសមបទនសង�មកច� នងករេធ�របទនកម�េដយធានាឲយបាននវសមធម ស�រភាពសង�ម សន�សខេសប�ង នងករសរម�លដលករវនេយាគ។

- បន�េលប�នផ�លដសមបទនសង�មកច� េនេលមលដ� នៃនសន�ធរដ�ក�ងករអនវត�ន «នេយាបាយចស-

សកម�ភាពថ�េលវសយដធ�» សរមាបេគាលេដេនះ។

- ទបស� តករេកតេឡងមានេទៀតនវភាពមនរបរកតៃនករទ�នា� នកនកបដរដ�។

- បន�ជរម�ញករេបាសសមា� តមន នងយទ�ភណ� មនទនផ�ះ នងអនវត�ករែបងែចកដែដលបានេបាសសអ

តរចជនរបជាជនែដលខ�ះខតដរបកបេដយសមធម។

១៣. បន�ពរងងកររគបរគង នងករអភវឌឍនវសយសណង

ែដលជាសរសរស�ម�មយៃនកេណ នេសដ�កច� នងកពងមានកររកចេរមនយាងខ� ង េដយេផា� តេលករ

ជរញវនេយាគក�ងវសយសណង ករកសងចបោប ករកណតស�ងដរសណង នងពេន��នរយៈេពលេចញលខត

អន�� តសងសងជនរបជាជន។

ឧសសោហកម� សបបកម� នងធនធានែរ

51

១៤. បន�អភវឌឍនវសយឧសសោហកម�

កម�ន�សល សបបកម�របកបេដយចរភាព ែដលមានលក�ណៈចរម�ះសមបរែបប មានករទទលខសរត�វខ

ងបរស� ន នងសង�មខ�ស េហយពរងកបាននវអន�រកម�េសដ�កច� រវងែផ�កែកៃឆ�កម�ន�សលជាមយវសយ

កសកម� ពណជ�កម� នងេសវកម�េដមបជរម�ញសមាហរណកម�េសដ�កច� ែខសសង� កតៃម� នងភាពរបកតរបែជង

របសកម�ជាេនក�ងតបន នងពភពេលក។ ឆ�ងតមករជរម�ញករអភវឌឍនឧសសោហកម�េសដ�កច� នងរត�វបាន

អនវត�ជាជហនៗ ែដលនងនាកម�ជាឈនេទដលដណាកកលថ�ៃនពពធកម�មលដ� នេសដ�កច� តមរយៈករ

េរបរបាសបណា� លក�ខណ� អេណាយផល នងឧត�មភាពេរប�បេធៀបរបសកម�ជារបកបេដយរបសទ�ភាព។

- បន�េផា� តករខតខែថមេទៀត េលករពរងងភាពអេណាយផលតផលៃនបរស� នវនេយាគ ករជរម�ញករ

អភវឌឍនតបនេសដ�កច�ពេសស ករេលកកម�សផលតភាព នងសហរគនភាពរបសសហរគាសធនតច

នងមធយម ករពរងកលទ�ភាពទទលបានបេច�កវជា� េជឿនេលឿន ករបណ� ះបណា� លជនាញ នងវជា� ជវៈ

រពមទងករេលកកម�សករងរស�ងដរបនយកម� ករវយតៃម�ភាពអនេលម នងមារតស�ស�។ ទស

េដជាសរវន�ៃនេគាលនេយាបាយៃនករអភវឌឍនឧសសោហកម�េនេពលខងមខេនះ គជាករចបោមយកត

ៃម�បែន�មឲយបានកនែតេរចនេនក�ងវសយសខនៗ ែដលមានសរមាបរមមាន៖ វសយកសសកម�។

១៥. អភវឌឍនធនធានែរ េរបងកត នងឧស�ន

េដមបែរបក� យធនធានេនះឲយេទជារបភពថ�មយេទៀតៃនកេណ នេសដ�កច�របសកម�ជា។

- េលកទកចត�ឲយវសយឯកជនវនេយាគ េលករសកសោរសវរជាវ នងករេធ�អជវកម�ធនធានទងេនាះ តម

ចបោបជាធរមាន េដយយកចត�ទកដកសខនេលសវត�ភាព សខមាលភាព រពមទងករករពរ បរស�

ន នងសង�ម បន�េរៀបច នងេធ�បច�បបន�ភាពបទបប��ត� នងលខតបទដ� ននានាែដលទកទងនងធនធាន

ែរ េរបងកត នងឧស�នេដមបធានាករអភវឌឍនធនធានេនះរបកបេដយរបសទ�ភាព នងមានករទទល

ខសរត�វខ�ស។ ទន�មេនះ ចណលែដលបានមកពធនធានែរ េរបងកត នងឧស�នរត�វបានរគបរគង នងេរបរបាសរបកបេដយរបសទ�ភាព តមា� ភាព នងគណេនយយភាព េដយផសោរភា� បជាមយកម�វធែកទរម

ងកររគបរគងហរ�� វត�សធារណៈ។

េហដ� រចនាសម�ន�របវន�

១៦. េហដ� រចនាសម�ន�គមនាគមន

- បន�បេង�នករស� រ ករសងសង នងករអភវឌឍនេហដ� រចនាសម�ន�ដកជ�� នរបកបេដយគណភាព ស

រមាបបេរមឲយករដកជ�� នពហរបភាព គទងករដកជ�� នផ�វេគាក ផ�វែដក ផ�វទក កពងែផ នងករដក

ជ�� នផ�វអកសែដលតភា� បរវងរគបតបនេនទទងរបេទស តភា� បជាមយបណា� របេទសក�ងតបន នង

ពភពេលក េដមបធានាករេធ�ដេណ ររគបរចកល�ក នងករផ�លេសវដកជ�� នបានរគបរគាន រគប រដវ

កលរបកបេដយផាសកភាព សណា� បធា� ប របសទ�ភាព នងមានតៃម�ទប។

- បន�ផ�លអទភាពខ�សដលករស� រ នងករអភវឌឍនេហដ� រចនាសម�ន�ផ�វថ�លរគបរបេភទ ទងផ�វជាត ផ�វ

េខត� នងផ�វជនបទ។ ក�ងេនាះខតខែកលម�ផ�វលជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�សរកហមេទជាផ�វរក

លេកស ឬផ�វេបតងឲយបានព៣០០ េទ៤០០គឡែមរតក�ង១ឆា� តមស�ងដរឯកភាពជាតមយ។

52

- បន�ពរងងរលវធានករដមងមាត េដមបធានាកររគបរគងករងរែថទផ�វថ�លឲយមានរបសទ�ភាព ទន�ម

នងករបន�ស� រ នងករអភវឌឍនផ�វ។

- បន�េលកទកចត�ជរម�ញករចលរមពវសយឯកជន ក�ងករវនេយាគេលករអភវឌឍន នងែថរកសោេហដ� រច

នាសម�ន� រពមទងេសវដកជ�� ន។

- េលកកម�សរបសទ�ភាពរគបរគង មេធយោបាយដកជ�� នរគបរបេភទ ឲយមានលក�ណៈសមបត�ខងបេច�ក

េទសរគបរគាន េដមបេធ�ចរចរណេនេលផ�វសធារណៈ។

- ផសព�ផសោយអបរដលរបជាជនទេទ ឲយបានយលដងចបោសអពចបោបចរចរណ េហយចលរមអនវត�យាង

សកម� េដមបធានាសវត�ភាពចរចរណ នងករេគារពែថរកសោរទពយសមបត�សធារណៈ។

- េរៀបចេគាលនេយាបាយដកជ�� នទរក�ង ជាពេសស រជធានភ�េពញសរមាបរយៈេពលមធយម នងរយៈេព

លែវង េដមបពរងកេហដ� រចនាសម�ន� កសងមេធយោបាយដកជ�� ន េដមបរមជារបេយាជនសរបេដះរស

យប�� កកស�ះ នងពរងងសណា� បធា� បចរចរណទរក�ង ែដលកនែតមានភាពលបាកស�រគស� ញេឡង

ពមយៃថ� េទមយៃថ� េដយសរកេណ នរបជាជន នងកេណ នយាងេលឿនៃនបរមាណយានយន�រគបរប

េភទ។

- បន�ស� រេឡងវញនវបណា� ញផ�វែដកេនកម�ជាែដលមានរសប គបណា� ញពយពយទស នរតទសេដមបពរងងវសលភាពៃនករដកជ�� នទនញ អ�កដេណ រ នងករដកជ�� នឆ�ងកតរពែដន រពមទងេធ�សមា

ហរណកម�ផ�វែដកកម�ជា េទជាបរបពន�ផ�វែដកតបនអសន នងមហអនតបនេមគង�។

- ពរងងយន�កររគបរគង នងករអភវឌឍនេហដ� រចនាសម�ន�ដកជ�� នទងពរជាលក�ណៈតបន នងអន�រ

ជាតរបកបេដយរបសទ�ភាព មានកររបកតរបែជងេដយេស�ភាព ធានាបរស� នទេន� នងសមរទបានល�

រពមទងេធ�ឲយកនែតរបេសរនវតនាទរបសកពងែផ ក�ងករសរមបសរម�លពណជ�កម�ចរចរណទនញ

នងេទសចរណ។

- បន�ស� រ នងអភវឌឍនអកសយាន�ដ� នជាត អន�រជាត នងរបពន�នាផ�វអកសៃនរពះរជាណាចរកកម�ជា

េលកកម�សករពរងងសវត�ភាព សន�សខអកសចរណ នងករពរបរស� ន េដមបបេង�នផលរបេយាជន

ខងេសដ�កច� ជរម�ញវសយពណជ�កម� េទសចរណ នងេធ�ឲយមានសង�មតភាពជាមយេគាលនេយាបាយ

ដកជ�� នផ�វអកស ថា� កដកនាតបន អនតបន នងអន�រជាត។

១៧. ធនធានទក

- បន�េលកកម�សកររគបរគង ែថរកសោ នងេរបរបាសធនធានទករបកបេដយរបសទ�ភាព មាននរន�រភាព

នងរកសោបាននវរបពន�េអកឡស េដមបផ�លលទ�ភាពដលជនរគបរប ក�ងករេរបរបាសទកែដលមានអនាម

យ សវត�ភាព នងតៃម�សមរសបសរមាបផ�តផ�ងជវភាពរបចៃថ�បានរគបរគាន ធានាកររគបរគង នង

ែបងែចកទកឲយមានសមភាព សរមាបករអភវឌឍនវសយកសកម� ឧសសោហកម� េសវ នងសកម�ភាព

េសដ�កច�េផសងៗេទៀត ធានាកររគបរគងបរមាណ នងគណភាពទកទងទកេលដ ទងទកេរកមដ

េហយកតបន�យឲយបានជាអតបរមា នវេរគាះគរមដលអយជវត នងកររសេនរបចៃថ�របសរបជាពល

រដ�ពេរគាះមហន�រយែដលបង�េឡងេដយទក។

53

- ពរងងកររគបរគងធនធានទក េដយជរម�ញឲយមានករេគារពកច�រពមេរព�ងអន�ររបេទស េលកររគប

រគងទកទេន�េមគង� នងចតទកទកជារទពយសមបត�សធារណៈែដលរត�វេគារព នងករពរ។

- បន�ផ�លអទភាពេលករស� រ កសង ែថទ នងរគបរគងេហដ� រចនាសម�ន�េរសចរសពែដលរត�វែតមាន

របសទ�ភាពេសដ�កច� េហយរត�វធានាបាននវផលៃនករវនេយាគក�ងេនាះរមមាន៖ អងស�កទករបឡាយ

ទកសណងទ� រទក លទក របឡាយនាដលបោប របពន�េដះទក ទនបករពរទកជនន ករករពរទកៃរប

នងស� នយបមទកេដមបបេង�នផល ពរងកវរវបបកម� កតបន�យមហន�រយែដលបណា� លមកពេរគាះទក

ជនន នងេរគាះរងស�ត រពមទងសរម�លដលករេធ�ដេណ ររបសរបជាជន។

- ពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពកររគបរគងធនធានទក ចបោបស�ពកច�ករពរបរស� ន នងកររគបរគងធន

ធានធម�ជាត នងបទបប��ត�ពកពន�េដមបទបស� តរលសកម�ភាព ឬគេរមាងសងសងនានាែដលអចេធ�ឲយបះពលមកេលធនធានទក កដជារបពន�េអកឡស រងស� ត នងមានវធានករមងមាតចេពះសកម�

ភាពចកលបបេពញដ ករជកថ� ឬកររេលភេលផ�វទកទេន� ស�ង បងបរ ែរពក ឬតបនទនាប សមរទ

នងទលចទកជារបចែដលគា� នចបោបអន�� ត េហយអចេធ�ឲយបះពលមកេលធនធានទក កដចជារប

ពន�េអកឡស នងបរស� ន។

- បន�េធ�សមាហរណកម�កម�ជាជាមយសហគមនអន�រជាតក�ងវសយទក េដមបជរម�ញកច�សហរបតបត�ករ

នង ករេយាគយលជាអន�រជាតក�ងវសយេនះ សហករេពញទហងជាមយបណា� របេទសជតខង ែដល

មានរពរបទលជាបនងកម�ជា រពមទងជាមយរបេទសក�ងតបន េដមបសេរមចេគាលបណងៃនកច�រពម

េរព�ងេមគង�ឆា� ១៩៩៥ ស�ពកច�សហរបតបត�ករក�ងករអភវឌឍនអងទេន�េមគង�របកបេដយចរភាព។

១៨. ទកស� ត

- ជរម�ញករអភវឌឍន នងវចរណកម�កររគបរគងវសយផ�តផ�ងទកស� ត សរមាបេរបរបាសក�ងជវភាពរប

សរបជាជន នងផលតកម� េសវរបកបេដយគណភាព របសទ�ភាព នងៃថ�សមរមយេដមបរមចែណកេលក

កម�សសខមាលភាព ជាពេសសកតបន�យកង�ះទកស� តេរបរបាសសរមាបរបជាជនែដលរសេនក�ងតប

នទរបជជន ជាយរក�ង នងជនបទ។ ទន�មេនះ េគាលេដក�ងករផ�តផ�ងទកស� ត គដលឆា� ២០១៨ របជា

ជនចនន៨៥%ែដលរសេនរជធាន េខត� នងរបជាជនចនន៦០% ែដលរសេនតម បណា� ឃបាន

ទទលេសវទកស� ត ែដលមានគណភាពល� នងៃថ�សមរមយេរបរបាស តមរយៈករពរងកសមត�ភាពផល

ត នងករផ�តផ�ងទកស� តេនរជធាន េខត� នងពរងកករចលរមរបសវសយឯកជនក�ងករវនេយាគេលវ សយផ�តផ�ងទកស� ត។

១៩. ថាមពល

- បន�អភវឌឍនវសយថាមពល េដមបធានាករផ�តផ�ងថាមពលែដលមានស�រភាព ករេជឿទកចត នងៃថ�សម

រមយសរមាបបេរមជវភាពរសេនរបសរបជាជន ករផ�លេសវនានាដលសង�ម នងករអភវឌឍនេសដ�កច�

ជាតេដយេផា� តេលទសេដធៗ២ គបន�សងសងស� នយផលតអគ�សនក�ងរស�ក នងេធ�សមាហ រណ

កម�របពន�ថាមពលកម�ជា េទក�ងថាមពលរបសតបនអសន នងមហអនតបនទេន�េមគង� សេដបេង�ត

របភពថាមពលឲយបានរគបរគាន នងមានស�រភាពសរមាបកម�ជា។

- បន�អភវឌឍនបណា� ញប�� នអនស� នយ ប�� ញប�� នរង នងបណា� ញែចកចយអគ�សនឲយបានឆាបបា

54

នរគបដណ� បទទងរបេទស េដមបប�� នថាមពលែដលមានស�រភាព នងៃថ�សមរមយេទផ�តផ�ងដលលេន

ស� នរបជាជន នងទតងបេរមសកម�ភាពសង�ម នងេសដ�កច�។

- បន�ជរម�ញករេធ�ពពធកម�ថាមពល ក�ងេនាះរមមាន ករបេង�តរបភពថាមពលស� ត នងរបភពថាមពលក

េកតេឡងវញ ករពរងងសន�សខថាមពល ករខតខកតបន�យឲយបានជាអតបរមានវផលបះពលេលបរ ស� នធម�ជាត នងសង�មក�ងដេណ រករផលតថាមពល។

- បន�អនវត�តនាទនាមខរបសរដ� ក�ងករវនេយាគេលេហដ� រចនាសម�ន�ផ�តផ�ងអគ�សន ជាមយគា� េនះ គា

រទ នងេលកទកចត�ដលករចលរមរបសវសយឯកជនក�ងករវនេយាគ នងេធ�អជវកម�ផ�លេសវអគ� ស

នែដលេគារពតមករកណតៃនចបោប បទប��ត� ស�ងដរ នងនតវធជាធរមាន ពេសសករអនវត�នៃថ�ល

កអគ�សនឲយបានរតមរត�វតមចបោបអគ�សន េដមបករពរផលរបេយាជន នងភាពយត�ធមទងសរបអ�ក

ផលត អ�កប�� ន អ�កែចកចយ នងអ�កេរបរបាស។

- ជរម�ញដេណ រករអគ�សនភាវយកម�ជនបទ តមរយៈេគាលេដៃនវសយថាមពលពឆា� ២០១៣ ដលឆា�

២០១៨ គពរងកករផ�តផ�ងអគ�សនពបណា� ញជាត ឲយដលភមចនន៨០%ៃនចននភមទងអស នង

េដះរសយករផ�តផ�ងអគ�សនេដយវធេផសងៗេទៀត ឲយបាន១០%ៃនចននភមទងអស េលេគាលេដ

១០០%ៃនភមេនឆា� ២០២០ េហយរហតដលឆា� ២០៣០ មាន៧០%ៃនរគ�សរទងអសមានអគ�សនែដ

លមានគណភាពដចអគ�សនពបណា� ញជាតេរបរបាស។

- ខតខរកលទ�ភាពជយ របជាជនរករកេនតបនជនបទ អចេរបរបាសអគ�សនពបណា� ញផ�តផ�ង ទងលទ�

ភាពភា� បចរន�ពបណា� ញ ទងៃថ�អគ�សន។

២០. បេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមន

- បន�អភវឌឍនរបពន�ៃរបសណយ នងទរគមនាគមន រពមទងបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមនឲយមាន

លក�ណៈទេនប មានគណភាពខ�ស រសបតមស�ងដរអន�រជាត មានៃថ�សមរមយ នងមានេសវរគបដណ�

បេនទទងរបេទស ែដលរបជាជនទេទអចេរបរបាស នងទទលបានផលរបេយាជនរគបៗ គា� ពេសវក

ម�េនះ។

- បន�េលកទកចត�វនេយាគឯកជន េធ�ទេនបបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមន ជរញកររបកតរបែជង

េដយយត�ធមក�ងទផសោរេសវៃរបសណយ នងទរគមនាគមន េដយែផ�កេលចបោប នងលខតបទដ� ននា

នា ទបស� តករេធ�អជវកម�ផា� ចមខក�ងវសយៃរបសណយ នងវសយបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមន

េដយចតទកវសយទងពរជាទនញ នងេសវសធារណៈផង នងជារទពយសមបត�សធារណៈផង។

- បន�ពរងកករកសងេហដ� រចនាសម�ន�ឆ�ងខ�ង បណា� ញែខសកបអបទចរបកបេដយសវត�ភាព នងេជឿទ

កចត�ឲយបានដលរគបេខត� េដមបពរងកវសលភាព នងរកសោចរភាពៃនេសវបេច�កវទយោពតមាន នងគមនា

គមន។

- បន�អភវឌឍនរបពន�រដ�បាលរគបរគងេអឡចរត�នច ទងថា� កជាត នងថា� កេរកមជាត រពមទងជរញករប

ណ� ះបណា� លម�ន�រជករ សសស នសសតេលវសយបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមន បេង�នវសលភាព

នងគណភាពៃនបណា� ញផសព�ផសោយ ទងករផសោយក�ងរបេទស នងេរករបេទស។

55

២១. ករអភវឌឍនជនបទ

- បន�ខតខេធ�ឲយកនែតរបេសរេឡងនវរបពន�េហដ� រចនាសម�ន�ជនបទ តមរយៈករបន�កសងផ�វជនបទ

ករេរៀបចឲយមានដេណ រករៃនរបពន�រគបរគង នងែថទផ�វជនបទ េដយមានករចលរមរបសសហ គម

នមលដ� ន ជាមយរដ�បាលថា� កេរកមជាតរគបលដបថា� ក ជាពេសសករែកលម�ផ�វជនបទជាជហនៗ

ពផ�វរកលរក�សរកហម មកជាផ�វរកលេកស ឬផ�វេបតង។

- បន�ខតខសេរមចេគាលេដឆា� ២០១៨ េដមបឲយរបជាជនេនជនបទចនន៦០% បានទទលេសវផ�តផ�ង

ទកស� ត េហយេនឆា� ២០២៥ របជាជនរគបរបែដលរសេនក�ងសហគមនជនបទ រត�វមានេសវផ�តផ�ង

ទកស� ត នងអនាមយរគបរគាន រពមទងរសេនក�ងបរស� នែដលមានអនាមយរបកបេដយចរភាព។

- បន�អភវឌឍនេសដ�កច�ជនបទ េដមបែកលម� េលកកម�សជវភាពរបជាជនេនជនបទ នងកតបន�យករេធ�ចណាករស�កែស�ងរកករងរ តមរយៈករជរញវសយឥណទនជនបទ េដមបផ�លេសវរបាកកម�ែដល

មានអរតកររបាកសមរមយជនរបជាជនេនជនបទ ករបេង�តកម�វធបណ� ះបណា� លជនាញមលដ� ន ករ

ជរញករអភវឌឍនសបបកម� សហរគាស នងមខជនាញខ� តរគ�សរ ខ� តតច នងមធយម េដយយកចត�ទ

កដកផ�លបេច�កេទសជនាញ នងករយលដងអពករបេង�តមខរបរ រពមទងករខតខពរងកទផសោរស

រមាបផលតផលជនបទ។

- បន�អភវឌឍនតបនែដលមានជនជាតេដមភាគតចរសេន ឲយមានកររកចេរមនខងេសដ�កច� សង�មកច�

នងវបបធម ធានាសទ�េពញេលញរបសបងប�នជនជាតេដមភាគតច ក�ងករចលរមេធ�េសចក�សេរចនានា

េដមបកសងេគាលនេយាបាយជាត ធានាសទ�ទទលបាននវករករពរេដយចបោប នងវធានករសង�មនា

នា ែដលេឆ�យតបេទនងតរម�វករចបាចសរបកររសេនរបកបេដយភាពៃថ�ថ�រ រពមទងករេគារពច

េពះទេនៀមទមា� ប របៃពណល� នងភាសរបសបងប�នជនជាត។

២២. ពណជ�កម�

- បន�ជរញករអភវឌឍនវសយពណជ�កម� តមរយៈករេធ�ពពធកម�ទផសោរនាេចញ នងករបេង�នេលប�ន ស

មាហរណកម�េទក�ងរកបខណ� ពណជ�កម�េសរសខនៗ ក�ងតបន នងពភពេលក ជាពេសសបណា� រប

េទសក�ងសមាគមអសន រសបតមទសេដេធ�ឲយសេរចសហគមនអសនឆា� ២០១៥ នងបណា� របេទ

សជាសមាជកៃនអង�ករពណជ�កម�ពភពេលក។ ឆ�ងតមករអនវត�នទសេដេនះ កម�ជានងទទលបាន

អត�របេយាជនសរបករជរញកេណ នេសដ�កច� នងផ�លឱកសដលកម�ជា ក�ងកររមចែណកកសងេគា

លនេយាបាយេសដ�កច�តបន នងពភពេលក េដមបឲយករេធ�ពណជ�កម�ក�ងតបន នងពភពេលកមាន

លក�ណៈយត�ធម សមធម នងតមា� ភាព។

- បន�ពរងកទនាកទនងពណជ�កម�អន�រជាត េដមបផសោរភា� បទផសោរក�ងរបេទស ជាមយនងទផសោរេរករបេទ

ស េលកកម�សករអភវឌឍនសមត�ភាពផលត នងផ�តផ�ង ជរញករវនេយាគ នងករនាេចញទនញ

េដយេផា� តេលករបេង�នគណភាពផលតផលក�ងរស�ក រពមទងករបេង�តបែន�មមខរបរ នងមខទនញថ�ៗសរបៃនេចញសេដរកសោលនងៃនជ�� ងពណជ�កម� បេ�� �សវបត�ទផសោរ េដះរសយករងរ នងបេង�នចណលរបសរបជាជន។

56

- េផា� តករយកចត�ទកដកជារបច េលកររកសោស�រភាពៃថ�ទនញេនេលទផសោរ បន�េធ�កច�អន�រគមនេលទផសោរ ពេសសចេពះបណា� មខទនញជាយទ�ស�ស� ដចជា រស�វ អង�រ េរបងឥន�នៈ អគ�សន ទក នងបណា�

មខទនញេផសងៗេទៀត ែដលរត�វករេរបរបាសចបាចសរបជវភាពរបចៃថ�របសរបជាជន េដយចតវ ធានកររងខ�បបាតភាពស�កទនញលកតេម�ងៃថ� ឬករលកបេបាងៃថ� ែដលនាឲយបះពលដលជវភាពរ

សេនរបសរបជាជន។

- បង�លក�ណៈងយរស�លឲយផលតផល នងទនញេធ�ចរចរបានេដយេសរេនរគបទកែន�ង េដយឈរ

េលេគាលករណរបកតរបែជងេដយេស�ភាព តមៃថ�ទផសោរ ពេសសយកចត�ទកដកករពរៃថ�ទនញ ក

សផលរបសរបជាកសករ នងជនះបាតភាពែដលនាឲយកកស�ះទនញកសផល ករបេនា� កបង� បៃថ� ក

សផល នងកររងស�ះករដងជ�� ន។

- ខតខរកសោទផសោរែដលមានរសប នងបន�ចរចេបករចកទផសោរជាមយរបេទសជាៃដគពណជ�កម�នានា

េដមបជរញឲយទនញ នងេសវរបសកម�ជាដេណ� មបានទផសោរកនែតទលទលយែថមេទៀត។

- បន�ចលរមយាងសកម� ជាមយបណា� របេទសៃនសមាគមអសន ក�ងករបេង�តតបនពណជ�កម�េសរជា

មយបណា� របេទសធៗ ក�ងពភពេលក េដមបពរងកទផសោរឲយបានជាអតបរមា។

- ខតខពរងង នងពរងកលក�ណៈសមបត�នានា សេដពរងងសមត�ភាពរបកតរបែជងរបសកម�ជា េនក�ងទផសោរេរករបេទស។

- ករពរ នងេលកតេម�ងកម�សទ�ប�� ែដលជារបេភទកម�សទ� ឬរទពយសមបត�មយដមានតៃម�ដចជា៖ តៃម�

រទពយសមបត�ខងប�� ែដលទកទងេទនងស� ៃដតក�កម� កររកេឃញថ�ៃនវទយោស�ស� ករអភវឌឍន ប

េច�កវទយោ គនសឧសសោហកម� មាក នងពណជ�កម�ជាេដម។

- បន�េលកស�យផលតផលសមា� លភមស�ស� ផលតផលែដលបង� ញនវមរតកវបបធម របៃពណែដលជា

ស� ៃដរបសផលតករែខ�រ។

- ពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពកររគបរគងគណភាព សវត�ភាពេលផលតផលទនញ នងេសវ ទបស� ត

សកម�ភាពរបកតរបែជងមនេស� ះរតង រងស� តករផលត នងករែចកចយផលតផលែក�ងក� យ នងផ

លតផលគា� នគណភាព ឬខចគណភាព េដមបករពរផលរបេយាជនរបសធរជន វនេយាគន េលកទកចត�ពណជ�ករ ផលតករឲយេធ�របតបត�ករពណជ�កម�េដយេស�ភាព នងករពរផលរបេយាជនរបសរបជា

ជន ែដលជាអ�កេរបរបាសផលតផលទនញ ឬេសវពេសសទបស� តករនាចលទនញេរបរបាសរចែដល

បះពលធ�នធ�រដលបរស� ន។

- បន�ជរញចលនា «ភមមយ-ផលតផលមយ» េដយឈរេលេគាលលករណបយាង គជរញឲយរបជាជន ផ

លតរសបតមលក�ខណ� ភមស�ស� នងលក�ខណ� ទផសោរក�ងរបេទស នងេរករបេទស ផលតឲយបានេរចន

ផលតផលមានគណភាពល�លកឲយដច េហយបានៃថ�ខ�ស នងេរបរបាសគនតៃច�របឌត េទពេកសលយ

ភាពបនរបសបរបសរបជាជនតមមលដ� ន ែដលនងជយ បេង�តមខរបរបែន�ម រមចែណកបេង�នចណល

េលកកម�សករមតជវភាពរសេន។

២៣. ករអភវឌឍនវសយឯកជន នងករទកទញករវនេយាគ

57

- បន�ទកទញករវនេយាគផា� លពបរេទស នងជរញករវនេយាគក�ងរស�ក ជាពេសសតមរយៈករេលក

កម�សសហរគាសធនតច នងមធយម នងករជរញសហរគនភាពេដមបបេង�នេលប�នៃនករអភវឌឍន េធ�

ពពធកម�េសដ�កច� នងបេង�តករងរ។

- បន�កសងអភបាលកច�សជវកម�ល� ែដលជារបករចបាចសរមាបកររបកតរបែជងផង សរបភាពរងមា

នងភាពរកដះដលៃនវសយឯកជនខ�នឯងផង រពមទងសរបពរងងវបបធមគណេនយយភាព ចេពះ

សង�មផង ពេសសក�ងករបេពញកតព�កច�ពន� នងអករ។

- បន�ករខតខេធ�ឲយបរស� នវនេយាគ នងធរកច�េនកម�ជាកនែតមានភាពអេណាយផល នងល�របេសរ រពម

ទងេធ�ឲយកម�ជាក� យជាេគាលេដវនេយាគមយែដលមានភាពកនែតទកទញ េនក�ងតបនែដលនងប

េង�នបាននវភាពរបកតរបែជង នងផលតភាពកនែតខ�សសរបកម�ជា។

- បន�ពរងងអភរកមេបកចហសរបករអភវឌឍនវសយឯកជន នងករទកទញវនេយាគ សេដពរងករចក

ចលេទកនទផសោរតបន នងអន�រជាត។

- េរៀបចឲយកនែតរបេសរេឡងនវរបបវនេយាគឯកជន េដមបផ�លករេលកទកចត�សមរសប នងចេគាល

េដ ែដលេឆ�យតបេទនងសណមពរៃនករអភវឌឍនរយៈេពលែវង។

- ធានាបរស� នវនេយាគ នងធរកច�របកបេដយភាពអេណាយផលសរបទទលករវនេយាគ ទងក�ងរបេទ

ស នងពេរករបេទស តមរយៈករបន�ដកេចញនវបណា� វធានករសខនៗ សេដេផា� តេលករធានាស�រភាពនេយាបាយ សន�សខ សណា� បធា� បសធារណៈ ករធានាស�រភាព នងភាពគតមតៃន បរស� ន

មារក�េសដ�កច� នងហរ�� វត� ករសរម�លពណជ�កម� នងករសរម�លធរកច�មានជាអទ៖ ករកតបន�យ

ករយាធបេតយយ ករអនវត�នយន�ករ «រចកេចញ-ចលែតមយ» ករលបបបាតចណាយេរកផ�វករជាេដម។

- បន�ជរញករវនេយាគេលេហដ� រចនាសម�ន�របវន� នងករអនវត�នវធានករនានា សេដកតបន�យៃថ�ដក

ជ�� ន នងៃថ�អគ�សន រពមទងបន�ជរញករេរៀបចកម�វធបណ� ះបណា� លបេច�កេទស នងវជា� ជវៈែដលេឆ�យតបេទនងតរម�វករទផសោរ។

២៤. េទសចរណ

- បន�អភវឌឍនវសយេទសចរណកម�ជា ជាេទសចរណវបបធម នងធម�ជាតរបកបេដយគណភាព នងចរ

ភាពេដយរបកនខ� បនវទសសនៈ «ករអភវឌឍនបេរមឲយករអភរកស នងករអភរកសបេរមករអភវឌឍន» េដមបចលរមរទរទងកេណ នេសដ�កច� េលកស�យជវភាពរបសរបជាជន នងរមចែណកយាងសខនដលករអភវឌឍន

េសដ�កច�ៃបតង ជាននា� កររមៃនពភពេលក។ ក�ងដណាកកលេនះ ចបាចរត�វែតមានករអនវត�នទន�មគា� នវ

ករខតខបេង�តសមត�ភាពរបកតរបែជង នងករធានាចរភាព ែដលេកតេចញពករអភវឌឍនវសយេទសចរណ

រពមជាមយេនះ ករត�វយកឲយបានផងនវកលនវត�នភាពថ�ៃនករអភវឌឍនេទសចរណក�ងតបន នងពភពេលក

។

58

- ខតខសេរមចេគាលេដទទលេទសចរណ ពេរករបេទសេនឆា� ២០១៥ របមាណ៤,៥លននាក ឆា� ២០១

៨ េកនដល៦,១លននាក រមជាមយេទសចរណក�ងរស�ករបមាណ១០,៥លននាក ែដលអចបេង�តករ

ងរេដយផា� លជត៧ែសននាក។

- បនា� បពអភវឌឍន អភរកស ករពរ នងែកលម�ឲយសេរមចបាននវទកែន�ងែដលមានសមបត�វបបធម នងធន

ធានធម�ជាត ែដលជាេគាលេដេទសចរណរបសជាត ក�ងេនាះរត�វយកចត�ទកដកកររគបរគង នងអភវ

ឌឍនេគាលេដេទសចរណសខនៗ របសជាត របកបេដយស� រតទទលខសរត�វ នងរប�ងរបយត�ខ�ស

រពមទងខតខជរម�ញករវនេយាគ ក�ងវសយេទសចរណ នងបេង�តផលតផលេទសចរណថ�ៗ របកប

េដយគណភាពែថមេទៀត។

- បន�ខតខែថរកសោឲយបានល�នវរលគណតៃម�ៃនសមបត�មរតក នងធនធានរបសជាត េដមបរទរទងសកម�

ភាពេទសចរណយរអែង�ង សរបមនសសជនានេរកយៗេទៀត។

- េផា� តករយកចត�ទកដកេលតៃម�របសរបជាជនមលដ� ន សហគមននមយៗ នងជរម�ញឲយមានករែចក

រែលកបទពេសធនល�ៗ របកបេដយគណភាពដលេភ��វេទសចរណ នងរបជាជនជាមលដ� ន រពមទង

ផ�លេសវរបកបេដយគណភាព េដមបបេង�នករមតៃនករេពញចត�របសេភ��វេទសចរណ ក�ងករទសសនា

កមសោន� នងទកទញឲយមានករផសព�ផសោយបន� រពមទងករវលរតឡបមកទសសនាជាថ�េទៀត។

- បន�ជរញឲយបណា� ភាគពកពន�ទទលផលរបេយាជន ពវសយេទសចរណ របកបេដយសមធម េពលគ

បេង�នអត�របេយាជនេសដ�កច�ជាអតបរមា កតបន�យផលបះពលជាអវជ�មានៃនវសយេទសចរណមក

េលេសដ�កច� សង�ម វបបធម នងបរស� ន នងកតបន�យករធ�ះធា� យក�ងវសយេទសចរណឲយកនែតតចគរតម១៥% េនរយៈេពល៥ឆា� ខងមខ។

- ចលរមអនវត�ទសេដៃនករអភវឌឍនៃបតង តមរយៈករបន�ជរញចលនារបឡងរបណាងទរក�ងស� ត ទរក�ងៃបតង រមណយដ� នស� ត រមណយដ� នៃបតង នងករចបយកទសសនាទនថ�ៗ ៃនភាពៃបតង នង

ភាពស� ត េដយបផសចលនា នងសកម�ភាពេរបរបាសបេច�កវជា� ៃបតង ដចជាករេរបអគ�សនពថាមព

លេកតេឡងវញ ករបេង�នអនាមយ ករដេដមេឈជាេដម។

- ខតខរកទផសោរេទសចរណែដលមានរសប នងពរងងទផសោរថ�ៗេទៀត ពេសសទផសោរក�ងតបន បេង�ន ករ

ផសព�ផសោយេទសចរណតមរគបរបភាព ជរញករតភា� ប នងសរម�លករេធ�ដេណ រេទសចរណក�ងតបន

រពមទងពរងងករធានាសន�សខ សវត�ភាពដលេទសចរណ នងអ�កដេណ រេនរគបទកែន�ង។

- បេង�នករចលរមពរគបភាគ ែដលពកពន�ទងអសទងរដ� ឯកជន របជាជន នងៃដគអភវឌឍនក�ងករជរ

ញវសយេទសចរណកម�ជា។

- បន�យកទកដកពរងង នងពរងកបណា� សហគមនេទសចរណមលដ� ន េដមបេលកទកចត�របជាជនឲយច

លរមអភវឌឍនវសយយេទសចរណ ករពរបរស� ន ករពរធនធានវបបធម នងធម�ជាត។

២៥. បរស� ន

- បន�ករែថរកសោ ករពរជវៈចរម�ះ នងរបពន�េអកឡស ករេរបរបាសធនធានធម�ជាតរបកបេដយចរភាព

ទងេនែដនេគាក ទងេនែដនសមរទេដមបជារបេយាជនដលរបជាជនទេទ ទងេពលបច�បបន� ទងេព

59

លអនាគត នងេដមបេឆ�យតបចេពះករអភវឌឍនឧសសោហកម� ែដលបេ��ញធាតពលកនែតេរចន នង

ករែរបរប�លអកសធាតជាសកល េនេពលបច�បបន� រពមទងេដមបធានាដលករលតលសៃនសង�ម

េសដ�កច� នងករេលកកម�សសខមាភាពសធារណៈ។

- បន�បេង�នកច�ករពរគណភាពបរស� ន នងអភរកសធនធានធម�ជាតឲយមានចរភាព ក�ងរបពន�េអកឡស

តមរយៈករជរញករអភវឌឍនេសដ�កច�ៃបតង េដយមានករចលរមពរគបមជឈដ� ន ជាពេសសករចល

រមរបសសហគមនេនមលដ� ន នងតមរយៈករពរងងស� បន នងរកបខណ� ចបោបែដលពកពន�នងកច�

ករពរបរស� ន។

- បន�េធ�សមាហរណកម�បរស� ន េទក�ងែផនករអភវឌឍនសង�មេសដ�កច� រពមទងពរងង នងពរងងកច�

សហរបតបត�ករអន�រជាតេលវសយបរស� ន ទងក�ងរកបខណ� តបន នងអន�រជាត។

- បន�ពរងងចបោប ស�ពបរស� ន សេដែថរកសោតបនករពរធម�ជាត ទបស� តរលសកម�ភាពបផា� ញគណភា

ពបរស� ន នងបេ�� �សេរគាះមហន�រយនានា។

- យកចត�ទកដកវយតៃម�ឲយបានហ�តចតនវបះពលបរស� ន ក�ងករអនវត�នគេរងអភវឌឍននានា េដមបធានាករេរបរបាសធនធានធម�ជាត សរមាបករអភវឌឍនសង�ម េសដ�កច�របកបេដយចរភាព។

- ពរងងកររគបរគងដសមបទនក�ងតបនេរបរបាស របកបេដយចរភាព សរបគេរងវនេយាគអភវឌឍន

សេដករពរ ទបស� តកររករនយកដៃរពៃនតបនស�ល នងតបនអភរកស េហយមយែផ�កេទៀតជយផ�ល

បេច�កេទសដលរបជាសហគមនែដលរសេនែកបរេនាះ។

- ជរញករអភវឌឍនេទសចរណធម�ជាត ែដលជយ ដលករែថរកសោបរស� ន នងធនធានធម�ជាត។

- បេង�នកររត�តពនតយ នងកតបន�យករបពលបរស� នែដលរមមាន កររគបរគងសណលរងសរធាតរប

កបេដយេរគាះថា� ក កររត�តពនតយ នងបេង�នគណភាពខយល កររត�តពនតយ នងទបស� តករបពលទក

នងដ រពមទងករបពលេសតរម�ណ នងចក�អរម�ណ។

ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�

- េនក�ងកច�ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច� អបរ នងកឡា រជរដ� ភបាលមានវធានករេគាលនេយាបាយសខនៗ ដចតេទ៖

អបរ នងកឡា

២៦. បន�កសង នងអភវឌឍនធនធានមនសស

េលរគបែផ�ករបកបេដយគណភាព នងមានគណធមល�របៃព ែដលេឆ�យតបេទនងសណមពរៃនករអភវឌឍនសង�ម េសដ�កច�េដមបកសងកម�ជាឲយក� យជាសង�មរកចេរមន េជឿនេលឿន ែដលែផ�កេលមលដ� នចេណះ

ដងេលរគបវសយ រមទងខងវទយោស�ស� បេច�កេទស នងចេណះេធ� េហយេដររសបជាមយនងកររកចេរមន

ៃនបណា� របេទសេនាក�ងតបន នងពភពេលក។

- បន�េលកកម�សេគាលករណ «អបរសរមាបទងអសគា� » តមរយៈករធានានវលទ�ភាពបានេសវអបររប

កបេដយសមធម ែដលផ�លឱកសេស�ៗគា� ដលកមារ នងយវជនកម�ជាទងអសបានទទលករអបរម

60

លដ� នក�ងរបពន� នងករអបរេរករបពន�។ ករអនវត�នេគាលករណេនះរត�វផសោរភា� បនងករអបរមនស

ករេស�ហជាត ករអបរអពរបវត�ស�ស� ករអបរវបបធម សន�ភាព ករេគារពសទ� នងេសចក�ៃថ�ថ�ររបស

មនសស ករេគារពេគាលករណេសរភាពរបជាធបេតយយ នងយត�ធមសង�ម កររបឆាងនងអេពហងសោ ក

ររបយទ�របឆាងនងករេរបរបាសេរគ�ងេញ�ន នងករេរ ងេអងរគបរបភាព។

- បន�ជរញករកសងសលេរៀនឲយដលភម កតបន�យករចណាយរបសមាតបតសសស បេង�នថវកច

ណាយសរមាបរគះស� នសកសោ ពរងយរគ�បេរង�នឲយដលរគបទកែន�ង ពរងងអេន�វកសដ� ន បផសចល

នាជាត នងពរងកករចលរមពវសយឯកជន រពមទងៃដគអភវឌឍននានាេដមបអភវឌឍនវសយអបរ។

- បន�កសងអនវទយោលយឲយបានរគបឃ ែដលេនមនទនមានអនវទយោលយ នងខតខឲយមានអនវទយោល

យេរចនជាងមយ េនក�ងឃធៗែដលមានសសសេរចនរសបតមភមស�ស�។

- បេង�នគណភាព នងរបសទ�ភាពៃនេសវអបរេនរគបករមតសកសោ នងករបណ� ះបណា� លបេច�កេទសនងមខជនាញទងក�ងរគះស� នរដ� ទងរគះស� នឯកជន ឲយរសបតមករមតស�ងដរអន�រជាត នងតរម�វក

រអភវឌឍនរបសរបេទស តមរយៈករពរងងករងរបណ� ះបណា� ល នងវរកតកររគ�បេរង�ន ករែកលល�

កម�វធសកសោ ករេធ�អធករកច� នងពរងងសមត�ភាពរគបរគង ករេលកទកចត�រគ�បេរង�នក�ងករបេង�ន

សមត�ភាពរគ�បេរង�ន ករពរងងគណភាពក�ងកររបឡងប��បករមតសកសោនមយៗ ករសកសោភាសបរ

េទសែដលចបាច ករែកលម�លក�ខណ� ៃនករសកសោ ករបេង�នបណា� លយ មន�រពេសធន នងករបេង�ន

ករផ�តផ�ងសមា� រៈសកសោជាេដម។

- បន�អភវឌឍនស� ន នងកសងសមត�ភាពរបសម�ន�អបរ េដយបន�ករកសងចបោប នងលខតបទដ� ននា

នាែដលពកពន�វសយអបរ ពរងងរចនាសម�ន�ករងរ នងបណ� ះបណា� លជនាញដលម�ន�អបរសេដអភបាលកច�ល�េនរគាបថា� ក។

២៧. បន�អភវឌឍនវសយកឡា

រមទងកឡាជនពករទងេនថា� កជាត នងថា� កេរកមជាតឲយមានកររកចេរមន រសបជាមយនងកររកច

េរមនៃនវសយកឡា ក�ងតបនេដយពរងងករអនវត�នេគាលនេយាបាយជាតអភវឌឍនវសយអបរកយ នង

កឡាឲយមានរបសទ�ភាពខ�ស សេដរមចែណកដលករេលកកម�សសខភាពរបជាជន ពរងងសមគ�ភាព នង

េរត�មលក�ណៈសមបត�ឲយបានល�េដមបចលរម នងទទលេរៀបចរពត�ករណកឡាធៗជាលក�ណៈអន�រជាតនានា

េនេពលខងមខដចជា អសនេហ�មជាេដម។

២៨. សខភបាល

- បន�យកចត�ទកដកអភវឌឍនវសយអបរសខភបាល សេដេធ�ឲយកនែតរបេសរេឡងនវសខភាពរបជាជ

នែដលជាមលដ� នគន�ះមយៃនករអភវឌឍនធនធានមនសស នងករអភវឌឍនសង�ម េសដ�កច� តមរយៈ

ករផ�លេសវសខភបាលរបកបេដយរបសទ�ភាព គណភាព សមធម នងមានចរភាពដលរបជាជនទេទ

ពេសសរបជាជនរករកងយរងេរគាះ នងរបជាជនរសេនជនបទ។

- ករខតខកតបន�យឲយបានជាអតបរមានវករស� បរបសមាតទរក នងកមារ កតបន�យករឈ នងស�

បេដយសរជម�ឆ�ងនងជម�មនឆ�ងរៃរ រពមទងករពរងង នងពរងកនវរបពន�សខភបាលឲយកនែតរប

61

េសរេឡង។ េដមបសេរមចេគាលេដេនះ រជរដ� ភបាលបន�េផា� តករយកចត�ទកដកជរញអនវត�ឲយមាន

របសទ�ភាពខ�សេលបណា� កម�វធសខនៗ រមមាន៖ (១).កម�វធសខភាពបន�ពជ សខភាពមាត ទរកនង

កមារ អហររបត�ម� នងករអបរសខភាព ក�ងខតខបេង�នអរតរគបដណ� បៃនករផ�លេលថា� បង� ររគប

មខ នងវកសងដលកមារ រមទងករប�� លវកសងថ� នងករទបស� តមនឲយេកតមាន តេទេទៀត

េនជម�ក��� ល នងជម�េតតណសេលទរក (២). កម�វធរបយទ� នងជម�ឆ�ង ជាពេសសជម�េអដស រេបង

រគ�នចញ រគ�នឈម នងជម�មនឆ�ងរៃរ ក�ងេនាះខតខលបបបាតជម�រគ�នចញឲយបានទងរស�ងេនរតម

ឆា� ២០២៥ រពមទងយកចត�ទកដកពយោបាលអ�កេរបរបាសសរធាតេញ�ន នង (៣). កម�វធពរងង នងព

រងករបពន�សខភបាលេនរគបថា� ករបកបេដយវជា� ជវៈ។

- បន�ពរងកវសលភាពៃនសខភបាលសរធាណៈឲយកនែតខតជតរបជាជន េដយបន�ពរងកេហដ� រចនា

សម�ន�របវន�ៃនវសយេនះ ដចជាករសងអគារមន�រេពទយបែង�ក មណ� លសខភាព បស�សខភាព នងបេង�តបន�បរងចឲយបានេរចនែថមេទៀត ពរងកសកម�ភាពចះផ�លេសវសខភាពតមភមឃ ពរងងយន�ករ

េលកែលងករបងៃថ�េសវពនតយ នងពយោបាលជម�សរមាបរបជាជនរករក តមរយៈករពរងកមលនធសមធម ករបងៃថ�ជល របពន�ធានារបរងសខភាពតមសហគមន នងរបបសន�សខសង�ម។

- ពរងងករផ�តផ�ងឱសថឲយបានដលេគាលេដ តមរបបកណតក�ងថវករបចឆា� រពមទងបេង�នករវនេយាគេលឧបករណបរក� រេពទយ នងបេច�កវជា� ទេនបេនមន�របែង�កថា� កជាត នងេខត�។

- ពរងងសមត�ភាពជនាញ នងរកមសលធមវជា� ជវៈរបសម�ន�បគ�លកសខភបាលរគបជានថា� ក េដមបផ�

លេសវជនរបជាជនរបកបេដយភាពៃថ�ថ�រ រកទក យកចត�ទកដក នងពយោបាលអ�កជម�រគបរបេដយ

គា� នករេរ សេអង។

- បន�ពរងងកររគបរគងវសយឯកជន េដមបឈនេទដលករលបបបាតឱសថែក�ងក� យ េសវឯកជនខ

សចបោប នងធានាកររបកបអជវៈកម�េសវឱសថ នងេសវសខភាពឲយរបរពត�េទេរកមលក�ខណ� ចបោប

។

- បន�េលកកម�សករចលរមរបសសហគមន នងភាពជាៃដគរវងវសយសធារណៈ នងវសយឯកជនេដមបបេង�នករវនេយាគក�ងវសយសខភបាល ទងែផ�កេហដ� រចនាសម�ន� ធនធានមនសស ករផ�លេសវ

សខភាព នងករងររសវរជាវជាេដម រពមទងរមចែណកពរងងអន�រគមនសខភាពសធារណៈ។

២៩. ករងរ នងបណ� ះបណា� លវជា� ជវៈ

- បន�អភវឌឍនករងរ នងបណ� ះបណា� លវជា� ជវៈ ែដលតរមងទសេលករេធ�ឲយរបជាជនមានករងរេធ�

មានមខរបរសមរមយ រតមរត�វ នងៃថ�ថ�រ ករករពរសទ� នងផលរបេយាជនរសបចបោបរបសនេយាជក នង

កម�ករ នេយាជត រពមទងករកសង នងេលកកម�សសមត�ភាពបេច�កេទស នងវជា� ជវៈឲយរកចេរមនរស

បតមបទដ� នអន�រជាត។

- បន�េលកកម�សលក�ខណ� ករងរឲយបានកនែតរបេសរេឡង េដយពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពករងរប

ទដ� នគតយត�នានា នងអនស�� អន�រជាតខងករងរ។

62

- បន�ពរងងករអនវត�នេសរភាពសហជព នងអង�ករវជា� ជវៈ របឆាងករេរ សេអងសហជព នងអង�ករវជា�

ជវៈ ជរញករកសងចបោប ស�ពសហជព នងចបោបស�ពករបេង�តតលករងរ។

- ពរងកសខដមនយកម�ក�ងទនាកទនងវជា� ជវៈ រវងកម�ករ នេយាជត នងនេយាជក រពមទងពរងងរបពន�

សខភាព នងសវត�ភាពករងរេនតមសហរគាស នងរគះស� ននានាឲយបានល�របេសរ។

- បន�ករជរញតេឡងរបាកឈ�ល ករផ�លរបាកឧបត�ម� នងរបាកអត�របេយាជននានាដលកម�ករ នេយាជត

។

- ខតខេធ�ឲយមានតលយភាពរវងតរម�វករ នងករផ�តផ�ងេនក�ងទផសោរពលកម�។

- យកចត�ទកដកទបស� តករេរបរបាសពលកម�កមារេរកមអយកណតេនតមសហរគាស។

- េរៀបចេគាលនេយាបាយជាត ស�ពមខរបរ នងករងរ រសបេទនងករវឌឍនៃនសង�ម េសដ�កច�។

- ពរងងរបពន�ផសព�ផសោយ នងយន�ករេសវរកករងរេធ� រសបចបោបសរមាបពលកម�កម�ជា ទងេនក�ងរប

េទស នងេរករបេទស។ ទន�មេនះ យកចត�ទកដករកសោតលយភាពកមា� ងពលកម�សរមាបទផសោរករងរ

ក�ងរស�ក។

- បេង�នករករពរពលករែខ�រ ែដលរត�វបានប�� នេទេធ�ករេនបរេទស ទន�មនងកររគបរគងកមា� ងពល

ករបរេទស ែដលេធ�ករេនក�ងរពះរជាណាចរកកម�ជា រសបតមចបោបជាត នងេគាលករណ សមាហរ

ណកម�របសសមាគមអសន។

- ជរញករអនវត�នចបោប ស�ពរបបសន�សខសង�មសរមាបជនទងឡាយែដលស�តេនេរកមចបោប ស�ពករងរ ក�ងេនាះរមមាន ករបន�ពរងង នងពរងករបបធានារបរងហនភយករងរឲយបានរគបដណ� បទ

ទងរបេទស ករដកឲយដេណ រកររបបធានារបរងហនភយករងរឲយបានរគបដណ� បទទងរបេទស

ករដកឲយដេណ រកររបបេសធននវត�នសរមាបកម�ករ នេយាជតក�ងវសយឯកជនឲយទទលបានរបប

របាកេសធននវត�នដចម�ន�រជករែដរ ចបពឆា� ២០១៥។

- បន�អភវឌឍនធនធានមនសសេលែផ�កបេច�កេទស ឲយេឆ�យតបេទនងសណមពរៃនករអភវឌឍនសង�មេស

ដ�កច� េដយជរញករអបរ នងបណ� ះបណា� លបេច�កេទស នងវជា� ជវៈ របកបេដយគណភាពរបសទ�ភាព

នងរសបតមតរម�វទផសោរករងរ។

- ពរងកបណា� លក�ខណ� អនេរគាះរបជាជន ជាពេសសរសទបយវវយឱយបានទទលករបណ� ះបណា� លជ

នាញរយៈេពលខ� ឬមធយមរបកបេដយសមធមតមរគបរបភាព េដមបមានលទ�ភាពបេង�តមខរបរេដយ

ខ�នឯង ឬរកករងរេធ�េនតមេរងចរក សហរគាស ករដ� ននានា ឬេទេធ�ករេដយរសបចបោបេនេរក

របេទស។

- េផា� តករយកចត�ទកដកេលករសរបសរលឲយសចង� កគា� រវងវសយអបរ នងវសយបណ� ះបណា� ល

បេច�កេទស នងវជា� ជវៈ។

- ជរញករកសងរគះស� នអបរបណ� ះបណា� លបេច�កេទស នងវជា� ជវៈឲយមានេនរគបេខត� ែដលអចផ�ល

ករបណ� ះបណា� លេនតមសហគមន រពមទងរមចែណកដលទសេដ «ភមមយ/ផលតផលមយ»។

63

- ពរងកលទ�ភាពបេង�តអេន�វសកដ� នេនតមរគះស� នអបរ នងបណ� ះបណា� លបេច�កេទស នងវជា� ជវៈ

សរមាបសសស នសសត សក� កមែដលមានលេនឆា� យៗស� កេន។

- េលកទកចត�ករចលរមៃនវសយឯកជន នងអង�ករមនែមនរដ� ភបាល ក�ងករពរងកកម�វធបណ� ះបណា�

លវជា� ជវៈ នងបេច�កេទសសមរសបឲយកនែតមានវសលភាព េឆ�យតបេទនងតរម�វករសង�ម។

៣០. វបបធម ជេនឿ សសនា

- បន�ករេលកកម�សករអភរកស នងអភវឌឍនវបបធមធម�ជាត េដមបែថរកសោករពរេបតកភណ� វបបធមជាត

ទងរបយ នងឲយស�តេស�រគងវងសយរអែង�ង បេង�តផលតផលវបបធមឲយបានកនែតេរចន េហយចលរម

សកម�ភាពក�ងករអភវឌឍនេសដ�កច�ជាត នងែកលម�ជវភាពរបជាជន រសបតមអត�នយវបបធមជាេសដ�កច�។

- បន�េផា� តេលសកម�ភាពសខនៗ ជាអទភាព គករែថរកសោ នងអភវឌឍនតបនេបតកភណ� ឲយមាននរន�រភា

ព ករែថទ នងករអភរកសរបាសទបរណនានា ករជរញឲយកម�ជាក� យជាមជឈមណ� លមយៃនករផសព�

ផសោយសលបៈ ទសសនយភាព ករផសព�ផសោយផលតផលសនរប នងសលបៈសបបកម� ករពរងក

សកម�ភាពវបបធមេលរគបជនាញ នងករខតខពរងកទផសោរវបបធមឲយកនែតលតលស ទងក�ងរបេទស

នងេរករបេទសែដលនងជរញែថមេទៀតដលផលតផលវបបធមែខ�រ។

- បេង�នករងរអបរ ពេសសករអបររសទបយវជន នងកមារឲយយលដងចបោបអពតៃម�ដវេសសវសលៃន

វបបធម របៃពណ នងទេនៀមទមា� បែខ�រែដលជាអត�ស�� ណរបសជាត េហយចលរមែថរកសោ េលកតេកង

អភវឌឍនវបបធមជាត នងកតបន�យឥទ�ពលវបបធមវជ�មានពបរេទស។

- បេង�នករផា� សប�រសកម�ភាពវបបធមសលបៈ ជាមយបណា� របេទសជាតេដមបសន�ភាព សខដមនយកម�

នងករអភវឌឍន។

- ែថរកសោ នងអភវឌឍនវបបធម របៃពណ ទេនៀមទមា� បល� នងភាសរបសបងប�នជនជាតេដមភាគតច។

- បន�េគារពេសរភាពខងជេនឿ នងសសនាេលកស�យរពះពទ�សសនាែដលជាសសនារបសរដ� ជា

ពេសសករបន�ពរងងពទ�កសកសោេនរគបករមត ករេបាះពម�ផសោយគម�រ ដក កបនចបោបនានា នងកច�រប

តបត�ធម�វនយ ទន�មេនះ គារទសកម�ភាពៃនសសនាេផសងៗេទៀតក�ងសង�ម។

- ពរងងសខដមនយកម� រវងសសនកៃនរគបសសនា របឆាងករេរ សេអង ែបងែចកក�ងចេណាមរបជាជ

នែដលបណា� លមកពភាពខសគា� ខងសសនា សេដែរបក� យសក� នពលរបសសសនាទងអស េទ

ជាកមា� ងជរញករអភវឌឍនសង�ម-េសដ�កច� ពរងងសន�ភាព ែថរកសោរបៃពណជាត នងេលកកម�សតៃម�ស

លធម។

- រងស� តករយកសសនាេទេធ�អជវកម� នងបង�ជាវបត�សសនា។

៣១. សង�មកច� អតតយទ�ជន នងយវនតសមបទ

- បន�អភវឌឍនវសយសង�មកច� អតតយទ�ជន នងយវនតសមបទឲយកនែតមានវសលភាពទលទលយ

រមចែណកេធ�ឲយសខមាលភាពរបសរបជាជនមានស� នភាពកនែតរបេសរេឡង េដយមានេសវសង�ម

64

កច�រគបរគានសរមាបជយ ជនរងេរគាះ នងជនងយរងេរគាះរគបរបេភទ មានរបពន�សន�សខសង�មរង

មា នងទលទលយសរមាបធានារបរងចេពះហនភយសង�មជាយថាេហត េហយេធ�ឲយេសវសង�មកច�

កនែតេនេកៀករបជាជន រពមទងមានករចលរមដសកម�ពរបជាជន។

- ជរញករបេង�នអន�រគមនសង�មកច� េដមបជយ របជាជនរករកងយរងេរគាះ នងជយ ជនរងេរគាះមហន�

រយេផសងៗ តមរយៈករេលកម�សសន�សខេសប�ង បន�ពរងង នងពរងកកម�វធសេ�ង� ះបនា� នសរមាប

របជាជនរករកងយរងេរគាះ ទបស� តទរគតភាព នងករេធ�ចណាករស�កេដយរបថយរបថាន។

- ពរងងកម�វធេដះរសយប�� ជនអនាថា ជរញកររបយទ�របឆាងករជញដរមនសស នងករជយ ជនរង

េរគាះេដយអេពជញដរមនសស យកចត�ទកដកងអភវឌឍនសហគមនរបជាជនរករកឲយបានទទលកល

នវត�ភាពសរមាបែកលម�ជវភាព។

- ខតខបេង�តរបពន�សន�សខសង�មឲយបានទលទលយ រគបដណ� បរគបរសទបរបជាជន នងរគបមជឃដ�

ន េធ�ជាស�លៃនសណាញសវត�ភាពសង�ម នងជរញករអនមតចបោប ស�ពរបបសន�សខសង�មសរបរប

ជាជនកម�ជា។

- េលកកម�សករអនវត�នករងរយវនតសមបទ នងករអនវត�នកម�វធយត�ធមអនតជន តមរយៈករ

ពរងង នងករពយោបាលស� រនតសមបទសរមាបជយ ជនរងេរគាះ ែដលេរបរបាសសរធាតេញ�នតមម

ណ� ល រពមជាមយេនាះ េលកទកចត�ករពយោបាល នងស� រនតសមបទជនរងេរគាះែដលេរបរបាសបពន

សរធាតេញ�នេនតមសហគមន។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយជាត ចេពះជនពករ ជរញកច�ករពរេលកកម�សសខមាលភាពជនពករ

តមអនស�� អង�ករសហរបជាជាត ស�ពសទ�ជនពករ នងករអនវត�នចបោប ស�ពកច�ករពរេលកកព

សសទ�ជនពករ ផ�លេសវស� រលទ�ភាពពលកម� េដយមនបងៃថ�សរមាបជនពកររករក ពរងកេសវ

សហគមន អនវត�េគាលនេយាបាយឧបត�ម�ជនពកររករកតមសហគមន នងបេង�នករចលរមរបសជន

ពករក�ងរគបសកម�ភាព។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយជាតសរមាបមនសសចស េដយយកចត�ទកដកជរញករអនវត�នកម�វធ

អភវឌឍនមនសសចសតមសហគមន នងកម�វធែថទមនសសចសតមរគ�សរឲយកនែតរបេសរ ពរងង

សកម�ភាពសហគមនមនសសចសេនតមឃ-សង� ត េលកទកចត�ចេពះករបេង�តកម�វធមនសសធមនា

នា េដមបជយ ដលជនចសជរ ជរញករេរៀបច នងដេណ រករេសវជនចសជរេដមបបណ� ះបណា� លភា�

កងរផ�លេសវែថទចសជរ។

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយជាត ចេពះអតតយទ�ជន នងអតតមរន�រជករសវលឲយកនែតមានរបសទ�

ភាព តមរយៈករអនវត�នេគាលនេយាបាយរដ� ទទលបន�កបងរបាកវភាគទន៦%ៃនរបាកេបៀវតសជសម

�ន�រជករសវលសរមាបរទរទងេបឡាជាតសន�សខសង�ម សរមាបម�ន�រជករសវល នងរដ� បងរបាក

វភាគទនតមករកណត ជសកងកមា� ងរបដបអវធសរមាបរទរទងេបឡាជាតអតតយទ�ជន។

- ពរងងេបឡាជាតសន�សខសង�មសរមាបម�ន�រជករសវល េបឡាជាតសរមាបអតតយទ�ជន នងមលនធជនពករ ជារគះស� នសធារណៈរដ�បាល ែដលមានលក�ណៈហរ�� វត� មនែមនធនាគារជារគះស� នេស

ធនសរមាបផ�លេសវសន�សខសង�មផង នងអនវត�យទ�ស�ស�ជាតៃនហរ�� វត�ផង។

65

- បន�អនវត�េគាលនេយាបាយផ�លសមបទនដសង�មកច� កសងលេនដ� នជនកងកមា� ងរបដបអវធ នង

រគ�សរែដលមានតរម�វករពតរបាកដ រពមទងបេង�តគេរងជាេរចនែថមេទៀត េដមបែកលម�ជវភាពេយាធន នងអតតយទ�ជន។

- ពរងងភាពជាៃដគជាមយអង�ករមនែមនរដ� ភបាលជាត នងអន�រជាត រពមទងសបបរសជនេដមបពរងក

ស� រតសមគ�ធមេនក�ងសង�ម េកៀងគររបភពធនធានថវក សមា� រៈបេច�កេទសសរបបេរ ឲយសណមពរ

ៃនករងរសង�មកច� នងករជយ ដលជនរករកងយរងេរគាះ។

៣២. �ស� នងកមារ

- បន�ពរងងស� នភាព នងតនាទដសខនរបស�ស�ក�ងសង�ម េលកស�យសលធម នងតៃម�របស�ស�ែខ�រ

លបបបាតរលទសសនៈេមលរសលតនាទរបស�ស� សេដេទេលកកម�សករចលរមរបស�ស�ឲយកនទ

លទលយ នងខ� ងក� ែថមេទៀតេនក�ងករកសងករពរមាតភម។

- បន�េលកកម�សសមធមេយនឌរ ជរញភាពអងអចរបស�ស�ក�ងេសដ�កច� េដយជរញករបណ� ះ បណា� ល

បពកបបនជនាញបេច�កេទស នងផ�លកលនភាពដល�ស� ក�ងករពរងងមខរបប បេង�នចណល នងក

សងសហរគនភាព បេង�នឱកសេរៀនសរតសរមាប�ស� នងេក�ងរស ពេសសេនករមតមធយមសកសោ

ទតយភម នងឧត�មសកសោ។

- ពរងងលទ�ភាព ក�ងករទទលបានេសវសខភបាលរបកបេដយគណភាពសរមាប�ស� នងរស ជាពេស

សេនតបនជនបទ។

- ជរញកម�វធអបរសលធមសង�ម តៃម��ស� នងរគ�សរែខ�រ សេដពរងកវបបធមអហងសោ ករកសងរគ�សរ

នងសហគមនរបកបេដយសភមង�ល។

- ពរងងករអនវត�នចបោប ស�ពករទបស� តអេពហងសោក�ងរគ�សរ នងកច�ករពរជនរងេរគាះ នងចបោបស�ពករជញដរមនសស នងករេធ�អជវកម�ផ�វេភទ ពេសសករអនវត�នែផនករជាត ស�ពករទបស� តអេពហ

ងសោេល�ស�េដមបលបបបាតនវឥរយាបថអេពហងសោេល�ស�។

- បន�បេង�នសមាមារតករចលរមរបស�ស�ឲយបានកនែតេរចនេឡង ក�ងស� បនជាតរគបជានថា� ក េដមបឲយ�ស�បានចលកនែតសកម� ក�ងករេធ�េសចក�សេរមចនានា កដចជាក�ងករកសងែផនករអភវឌឍន

នងអភបាលកច�ទងេនថា� កជាត នងថា� កេរកមជាត។

- បន�ផ�លអទភាពេលករអភវឌឍនសខមាលភាពកមារឲយកនែតរបេសរ េដយជរញករផសព�ផសោយ នងអ

នវត�យាងហ�តចតនវអនស�� អន�រជាត ស�ពសទ�កមារ ពេសសធានាឲយកមារបានទទលពតរបាកដនវ

សទ�ជាមលដ� នទងបនរបសកមារ គ«សទ�រសរនមានជវត សទ�ទទលបានករអភវឌឍន សទ�ទទលបាន

ករករពរ នងសទ�ចលរមរបសកមារ។

- បន�ខតខសេរមចនវេគាលេដអភវឌឍនសហសសវតសររបសកម�ជា ែដលពកពន�នងកមារ តមរយៈករព

រងងករអនវត�ននេយាបាយែថទជនសចេពះកមារ ករែថទកមារតមរគ�សរ នងសហគមន ករបេង�ន

កររគបរគង នងគណៃនករែថទកមារេនតមមណ� ល ទងមណ� លរដ� នងមណ� លៃនអង�ករមនែមនរ

66

ដ� ភបាល ករអនវត�នមងមាតនវអនស�� អន�រជាត នងចបោបជាធរមានេដមបរករគ�សរល�សរមាបកមារ

េនក�ងរបេទស នងអន�ររបេទស រងស� តករេធ�អជវកម�តមរគបរបភាព។

៣៣. យវជន

- បន�ជរញករអភវឌឍនយវជនឲយមានកររកចេរមនរគបែផ�ក ទងខងចេណះដង ចេណះេធ� សខភាពក

យសមបទន នងមានសលធមរសេនៃថ�ថ�រ េចៀសផតពអេពអបាយមខ នងអេពហងសោ េហយេប�ជា� ឈ�ះ

ក�ងករបេពញរលភារកច�របសខ�ន តមរយៈ(១).ករបន�ករេលកកម�សករអបរ នងបណ� ះបណា� លមខ

ជនាញវជា� ជវៈ ចេណះដងវទយោស�ស� បេច�កេទស នងកម�វធបណនជវតដលយវជន ពេសសយវជនមន

សវមានលទ�ភាព យវជនងយរងេរគាះ នងយវជនពករឲយមានសមត�ភាព នងកលនវត�ភាពនងក�ង

ករបេង�តមខរបរ ឬែស�ងរកករងរេធ�ក�ងទផសោរពលកម� ែដលកពងែតមានកររកចេរមន (២).ករបេង�ន

ករអបរ ករែថទ នងផ�លេសវសខភាពរបកបេដយគណភាព នងសមធមដលយវជន ពរងងសកម�ភា

ពសលបៈ កឡា ករកមសោន�សរមាបយវជនសេដពរងងកយសមបទន សខភាព នង សមគ�ភាពក�ងជរ

យវជន យវនារ (៣). ករបន�ករពរសន�សខ សវត�ភាព នងយត�ធមសរមាបយវជនយកចត�ទកដកប��លតរវកររបសយវជន េទក�ងែផនករអភវឌឍនរគបករមត ពរងងករបណ� ះបណា� លភាពជាអ�កដកនា

នងជរញករអនវត�នជាជហនៗនវទសេដយវភាវបនយកម� ក�ងផ�លករទទលខសរត�វេនរគបលដប

ថា� កយវជន េដមបឲយយវជនកនែតពរងកនវឱកស នងសមត�ភាពរបសខ�នក�ងករអភវឌឍនរបេទស។

(៤). ករេលកទកចត� ពរងងចលនាស�រគចត�របសយវជនចលរមក�ងសកម�ភាពកសងយត�ធមក�ងសង�ម

ករទបស� តបាតភាពអសកម�តមសហគមន នងសកម�ភាពេផសងៗេទៀត េដមបបេរមផលរបេយាជនរប

ជាជនេនតមមលដ� ន កដចផលរបេយាជនសធារណៈ (៥). ករជរញចលនាកយរទ�េនតមសល

បឋមសកសោ អនវទយោលយ នងវទយោលយេដមបរមចែណកបង�លក�ណៈឲយសមាជកកយរទ�រគបរបក� យ

ជាពលរដ� ែដលមានកររកចេរមនេពញេលញ ទងកយសមបទ ចេណះដង នងប�� ស� រត មានករ

ទទលខសរត�វចេពះខ�នឯង ចេពះរគ�សរ នងសង�ម េហយចលរមក�ងសកម�ភាពនានាែដលផ�លរប

េយាជនដលសហគមន សង�មជាត នងអន�រជាត (៦). ករជរញចលនាយវជនកកបាទរកហម េដមបពរងង នងពរងកស� រតមនសសធមឲយបានទលទលយក�ងមហជន តមេគាលករណរបសកកបាទ

រកហម នងអឌឍចន�រកហមអន�រជាត រពមទងចលរមក�ងសកម�ភាពនានា ដចជាករអបរយវជន អបរ

ប�� សខភាព អពសវត�ភាព ចរចរណ នងកររកសោអនាមយេនតមមលដ� នជាេដម។

67

ទរមងសនរផ�លពន�េលលទ�ផល ៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយមនមានសចនាករចបោសលសរបសរជរដ� ភបាល

េវទកមា� សេឆា� ត

ស�ព

ករផ�លពន�េលលទ�ផលៃនករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ

របសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ៃនរដ�សភា (ឆា� ទ៤)

ទរមងសណរសរមាបករផ�ល

សមេធ�ករវយតៃម�េដយដកពន�ពេលខ១ ដល៥ េលចណចនមយៗ

១= មនេពញចត�ទលែតេសះ ឬេពញចត�តចតច (០-២០%) ២= េពញចត�ខ�ះ (២១%-៤០%),

៣= េពញចត�មធយម ឬេពញចត�ពកកណា� ល (៤១%-៦០%) ៤= េពញចត�េរចន (៦១%-៨០%),

៥= េពញចត�េស�រែតទងរស�ង ឬេពញចត�ទងរស�ង (៨១%-១០០%)

ករមងសណរផ�លពន�េលអនវត�ន

កម�វធនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលអណត�ទ៥

មនមានសចនាករចបោសលស នងេគាលនេយាបាយសេង�បរម

វសយ៖ ករពរជាត សន�សខ នងសណា� បធា� បសធារណៈ

១ េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរដ� ភបាល េលករពរងងកច�ករពរអធបេតយយ

ជាត នងករចតែចងកងកលងរបដបអវធក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ពរងងកច�ករពអធបេតយយជាត ៃនរពះរជាណាចរកកម�ជាេលែដនដេគាក ែដនេកះ ៃផ�ក�ងសមរទ តបន

តភា� ប តបនេសដ�កច�ផា� ចមខ ខ�ងរបបាតសមរទ នងែដនអកស។

២. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ រកសោសន�សខជាត នងសង�ម នងករេដះរសយប��

អេនា� របេវសនខសចបោបរបសរដ� ភបាលក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ករពរសន�សខជាត របឆាងដចខតរលអេពែដលនាេទដល ករបង�អស�រភាពនេយាបាយ ករបង�ជេមា� ះ

របដបអវធជាត ឬជាមយរបេទសជតខង នងមនអន�� តឲយេរបរបាសទកដកម�ជា េដមបរបឆាងនងរបេទស

ជតខង បង� រដចខតមនឲយេកតមានករគរម បផ�ចបផា� ញរទពយសមបត�អយជវត ឬមហន�រយែដលបង�េឡងេដយអេពេភរវកម�។

វសយ៖ ករពរងងរដ�បាលសធារណៈ វមជឈករ នងវសហមជឈករ កររពងែផ�កចបោប នងរបពន�យត�ធម នងកររបឆាង

អេពពករលយ

68

៣. េតអ�កេពញចត�េលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយែកទរមងរដ�បាលសធារណៈ ឬេសវកម�រដ�បាលស

ធារណៈរបសរដ� ភបាលកម�ជាក�ងករតណាមយ?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

េលកកម�សវបបធមសធារណៈ ឆន�ៈមា� សករ ភក�ភាព នងមនសករវជា� ជវៈរបសម�ន�រជករ េដមបែរបក� យរ

ដ�បាលសធារណៈ េទជាអ�កផ�លេសវសធារណៈដមានរបសទ�ភាព នងែដលបេរមរបជាជនបានកនែតល�

របេសរេឡង។

៤. េតអ�កេពញចត� ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលកម�ជា េលកែណទរមងវមជឈករ វ សហមជឈករេនថា� កេរកមជាតករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ពរងងរដ�បាលថា� កេរកមជាតរគបថា� ក រគបស� បន នងរបពន�រគបរគង បន�អភវឌឍនធនធានមនសស ករេផ�រ

មខងរ នងធនធាន រពមទងរបពន�ថវក ហរ�� វត� នងរទពយសមបត�។

៥. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលកម�ជា េលករែកទរមងចបោប នងរបពន�

យត�ធម ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ជរម�ញករេរៀបចរកបខណ� ចបោបឲយមានរបសទ�ភាព នងកនែតទទលបានករេជឿទកចត� រពមទងពរងងសម

ត�ភាពមនលេម��ងៃនស� បនតលករ ែដលជាកក� ដសខនៃនដេណ រករពរងងនតរដ� ករែបងែចកអណាចដ

ចពគា� ករេគារពសទ�បគ�ល នងករធានាភាពយត�ធមសរមាបរបជាពលរដ�ទេទ។

៦. េតអ�កេពញចត�េលបេពញ/អនវត�នេគាលេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលកម�ជា េលកររបយទ�របឆាងនងអេពពករលយ ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ពរងង នងករបេង�នរបសទ�ភាពៃនករអនវត�វធានករេលកស�យទង៣ គករអបរេដមបឲយមា� កៗ ទងអ�កេដម

ចម នងអ�កទទលផលមនរបរពត�អេពពករលយ ករបង� រទបស� តេដមបមា� កៗមនអចរបរពត�អេពពករលយ នងករប�ង� បបទេល�លប�� នេទតលករេដមបឲយមា� កៗមនហនរបរពត�អេពពករលយ។

វសយ៖ ករអភវឌឍនេសដ�កច�

៧. េតអ�កេពញចត�នងករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលកម�ជា េលករបន�រកសោស�រភាពមា

រក�េសដ�កច� នងកេណ នេសដ�កច�ខ�សរបកបេដយចរភាពក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អនវត�េគាលនេយាបាយមារក�េសដ�កច� នងេគាលនេយាបាយហរ�� វត�សធារណៈសមរសប គបផសនងេគា

លនេយាបាយរបយវត�ដរបយត�របែយងរបកបេដយរបសទ�ភាព នងបន�ករខតខេធ�ពពធកម�មលដ� នកេណ ន

េសដ�កច� េដយឈរេលមលដ� នភាពរបកតរបែជងៃនេសដ�កច�កម�ជា នងករផសោរភា� បេសដ�កច�កម�ជា ជាមយ

បណា� ផលតផលក�ងតបន។

69

៨. េតអ�កេពញចត�ក�ងករតណា ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលកររបមល

ថវកជាត នងផ�លអទភាពចណាយេលវសយេសដ�កច� សង�មកច� េហដ� រចនាសម�ន� ករបេង�នសមត�ភាព នង

ករេលកកម�សជវភាពរបសម�ន� រជករ នងកងកមា� ងរបដបអវធ?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�ខតខជរម�ញកររបមលថវកជាត ទងចណលសរេពពន� នងមនែមនសរេពពន�ឲយមានកេណ នជាេរៀងរ

លឆា� ។ ទន�មេនះ កររគបរគងកររបមលចណល នងករចតែចងចណាយរត�វេផា� តករយកចត�ទកដកេលរបសទ�ភាព តមា� ភាព នងគណេនយយភាព គបផសជាមយនងករបន�យកចត�ទកដកខ�សជានច�ក�ងកររគបរគង

បណលសធារណៈឲយស�តក�ងលទ�ភាពរទរទងៃនេសដ�កច�ជាត។

៩. េតអ�កេពញចត�ក�ងករតណា ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលករអភវឌឍន

វសយហរ�� វត� េដយរកសោស�រភាពរបាកេរៀល នងជរម�ញករេរបរបាសរបាកេរៀលេលមលដ� នស�រភាពតៃម�

របាកេរៀល នងកតបន�យករេរបរបាសរបាកដល� រ?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

កសងរបពន�ហរ�� វត�មយចននដរងមា មានកររគបរគង នងកររត�តពនតយសមរសប មានលក�ណៈរបកតរប

ែជង នងសមាហរណកម� រពមទងមានតមា� ភាព នងរបសទ�ភាព ជាពេសសែផ�កេលេគាលករណទផសោរ ែដល

បេរមឲយករេកៀងគរ នងែបងែចកធនធានរបកបេដយរបសទ�ភាព។

១០. េតអ�កេពញចត� ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយសហរបត�ករអភវឌឍន រវងរជរដ� ភបាលកម�ជា នង វ សយឯកជន សង�មសវល ឬអង�ករអន�រជាតក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ពរងង នងពរងកសហរបតបត�ករជាមយអង�ករមនែមនរដ� ភបាល នងសមាគមនានា ែដលរត�វបានបេង�តេឡងេដយរសបចបោប េហយេធ�របតបត�ករេដយឈរេលេគាលករណអភបាលកច�ល� នងនតរដ�េដមបចលរមក�ងដេណ រករអភវឌឍនសង�ម-េសដ�កច� ករេលកកម�សលទ�របជាធេតយយ នងករេគារពសទ�មនសស រពមទងច

លរមតមដនករអនវត�នេគាលនេយាបាយផងែដរ។

១១. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�ន េគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលករអភវឌឍនវសយកសកម� ក�ង

ករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អភវឌឍនវសយកសកម�ឲយក� យជាែផ�កនាមខមយ ែដលមានេរប�បខ� ងពតរបាកដ េដមបេធ�ជាមលដ� នដរ ងមាៃនកេណ នេសដ�កច�របកបេដយចរភាព ធានាសន�សខេសប�ង បេង�នករងរ នងរបាកចណលសរមាប

របជាជន ពេសសរបជាជនេនជនបទ េហយរមចែណកដលករករពរបរស� ន នងធនធានធម�ជាតរបកប

េដយចរភាព។

១២. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលកែណទរមងដធ� នងករេដះ

រសយប�� ដធ� ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

70

បន�អនវត�ករែកទរមងដធ� ែដលេផា� តេលករងររដ�បាលដធ� ករេរៀបចែដនដ នងនគរបនយកម� ករែបងែចក

ដធ� នងករអភវឌឍនវសយសណង េដមបករពរសទ�េលដធ�របសរបជាជន រពមទងកររគបរគងករេរបរបាស

ធនធានធម�ជាត នងដរដ�របកបេដយតមា� ភាព សមធម ចរភាព នងរបសទ�ភាព។

១៣. េតអ�កេពញចត� ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលេលកររគបរគង នងករអភវឌឍន វ សយសណង ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥ ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ជរម�ញវនេយាគក�ងវសយសណង ករកសងចបោប ករកណតស�ងដរសណង នងពេន��នរយៈេពលេចញ

លខតអន�� តសងសងជនរបជាជន។

១៤. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍន វសយឧសសោហកម� កម�ន�សល(េដយមាសន)

នងសបបកម� ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អភវឌឍនវសយឧសសោហកម�កម�ន�សល សបបកម�របកបេដយចរភាព ែដលមានលក�ណៈចរម�ះ សមបរែបប

មានករទទលខសរត�វខងបរស� ន នងសង�មខ�ស េហយពរងកបាននវអន�រកម�េសដ�កច� រវងែផ�កែកៃឆ�កម�ន�

សលជាមយវសយកសកម� ពណជ�កម� នងេសវកម� េដមបជរម�ញសមាហរណកម�េសដ�កច� ែខសសង� កតៃម�

នងភាពរបកតរបែជងរបសកម�ជាេនក�ងតបន នងពភពេលក។

១៥. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលរបសនេយាបាយរដ� ភបាលេលករអភវឌឍនធនធានែរ េរបងកត នង

ឧស�ន ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

េលកទកចត�ឲយវសយឯកជនវនេយាគេលករសកសោរសវរជាវ នងករេធ�អជវកម�ធនធានទងេនាះ តមចបោប

ជាធរមាន េដយយកចត�ទកដកសខនេលសវត�ភាព សខមាលភាព រពមទងករករពរបរស� ន នងសង�មប

ន�េរៀបច នងេធ�បច�បបន�ភាពបទបប��ត� នងលខតបទដ� ននានាែដលទកទងនងធនធានែរ េរបងកត នងឧស�

ន េដមបធានាករអភវឌឍនធនធានេនះរបកបេដយរបសទ�ភាព នងមានករទទលខសរត�វខ�ស។

១៦. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយបេង�នករស� រ ករសងសង នងករអភវឌឍនេហដ� រចនា

សម�ន�ដកជ�� នផ�វេគាក ផ�វែដក ផ�វទក កពងែផ នងផ�វអកស ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�បេង�នករស� រ ករសងសង នងករអភវឌឍនេហដ� រចនាសម�ន�ដកជ�� ន របកបេដយគណភាពសរមាបប

េរមឲយករដកជ�� នពហរបភាព ែដលតភា� បរវងរគបតបនេនទទងរបេទស តភា� បជាមយបណា� របេទសក�ង

តបន នងពភពេលកេដមបធានាករេធ�ដេណ ររគបរចកល�ក នងករផ�លេសវដកជ�� នបានរគបរគានរគបរដវ

កលរបកបេដយផាសកភាព សណា� បធា� ប របសទ�ភាព នងមានតៃម�ទប។

១៧. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�េគាលនេយាបាយេលកកម�សកររគបរគង ែថរកសោ នងេរបរបាសធនធានទក

នងកររកសោបាននវរបពន�េអកឡស ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

71

បន�េលកកម�សកររគបរគង ែថរកសោ នងេរបរបាសធនធានទករបកបេដយរបសទ�ភាព មាននរន�រភាព នងរកសោ

បាននវរបពន�េអកឡស េដមបផ�លលទ�ភាពដលជនរគបរបក�ងករេរបរបាសទកែដលមានអនាមយ សវត�ភាព

នងតៃម�សមរសបសរមាបផ�តផ�ងជវភាពរបចៃថ�បានរគបរគាន។ ធានាកររគបរគង នងែបងែចកទកឲយមាន

សមភាពសរមាបករអភវឌឍនវសយកសកម� ឧសសោហកម� េសវ នងសកម�ភាពេសដ�កច�េផសងៗេទៀត។

១៨.

េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�េគាលនេយាបាយ ផ�តផ�ងទកស� ត េដយបណា� ញរដ� នងឯកជនរបសរដ� ភបាលកម�ជា ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ជរម�ញករអភវឌឍន នងវចរណកម�កររគបរគងវសយផ�តផ�ងទកស� ត សរមាបេរបរបាសក�ងជវភាពរបសរប

ជាជន នងផលតកម� េសវរបកបេដយគណភាព របសទ�ភាព នងៃថ�សមរមយេដមបរមចែណកេលកកម�សសខ

មាលភាព ជាពេសសកតបន�យកង�ះទកស� តេរបរបាសសរមាបរបជាជន ែដលរសេនក�ងតបនទរបជជនជា

យរក�ង នងជនបទ។

១៩. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលេលករអភវឌឍន វសយថាមពល

េដមបធានាករផ�តផ�ងថាមពលែដលមានស�រភាព ករេជឿទកចត� នងៃថ�សមរមយ ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អភវឌឍនវសយថាមពល េដមបធានាករផ�តផ�ងថាមពលែដលមានស�រភាព ករេជឿទកចត� នងៃថ�សមរមយ

សរមាបបេរមជវភាពរសេនរបសរបជាជន។

២០. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលករអភវឌឍនរបពន�ៃរបសណយ

នងទរគមនាគមន រពមទងបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមន ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អភវឌឍនរបពន�ៃរបសណយ នងទរគមនាគមន រពមទងបេច�កវទយោពតមាន នងគមនាគមនឲយមានលក�

ណៈទេនប មានគណភាពខ�សរសបតមស�ងដរអន�រជាត មានៃថ�សមរមយ នងមានេសវរគបដណ� បេនទទង

របេទសែដលរបជាជនទេទអចេរបរបាស នងទទលបានផលរបេយាជនរគបៗ គា� ពេសវកម�េនះ។

២១. េតអ�កេពញចត�ករតណា ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ បន�កសងផ�វជនបទ ករជរញវសយ

ឥណទន ករអភវឌឍនសបបកម� សហរគាស នងមខជនាញរគ�សរខ� តតច នងមធយម រពមទងពរងកទផសោរ

សរមាបផលតផលជនបទ?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�ខតខេធ�ឲយកនែតរបេសរេឡងនវរបពន�េហដ� រចនាសម�ន�ជនបទ តមរយៈករបន�កសងផ�វជនបទ ករេរៀ

បចឲយមានដេណ រករៃនរបពន�រគបរគង នងែថទផ�វជនបទ េដយមានករចលរមរបសសហគមនមលដ� ន

ជាមយរដ�បាលថា� កេរកមជាតរគបលដបថា� ក ជាពេសសករែកលម�ផ�វជនបទជាជហនៗ ពផ�វរកលរក�ស

រកហម មកជាផ�វរកលេកស ឬផ�វេបតង។

២២.

េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍន វសយពណជ�កម� តមរយៈករេធ�ករេធ�ឲយស

បរែបបទផសោរនាេចញ នងករបេង�នេលប�នសមាហរណកម�ទផសោរេសរសខនៗ ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

72

បន�ជរញករអភវឌឍនវសយពណជ�កម� តមរយៈករេធ�ពពធកម�ទផសោរនាេចញ នងករបេង�នេលប�នសមាហរ

ណកម� េទក�ងរកបខណ� ពណជ�កម�េសរសខនៗក�ងតបន នងពភពេលក ជាពេសសបណា� របេទសក�ងសមា

គមអសន រសបតមទសេដេធ�ឲយសេរមចសហគមនអសនឆា� ២០១៥ នងបណា� របេទសជាសមាជកៃនអ

ង�ករពណជ�កម�ពភពេលក។

២៣. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលករទកទញករវនេយាគផា� ល

ពបរេទស នងជរញករវនេយាគក�ងរស�ក ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�ទកទញករវនេយាគផា� លពបរេទស នងជរញករវនេយាគក�ងរស�ក ជាពេសសតមរយៈករេលកកម�ស

សហរគាសធនតច នងមធយម នងករជរញសហរគនភាព េដមបបេង�នេលប�នៃនករអភវឌឍន េធ�ពពធកម�េសដ�

កច� នងបេង�តករងរ។

២៤. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េលករអភវឌឍនវសយេទសចរណ

កម�ជា ជាេទសចរណវបបធម នងធម�ជាតក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�អភវឌឍនវសយេទសចរណកម�ជា ជាេទសចរណវបបធម នងធម�ជាតរបកបេដយគណភាព នងចរភាពេដ

យរបកនខ� បនវទសសនៈ «ករអភវឌឍនបេរមឲយករអភរកស នងករអភរកសបេរមករអភវឌឍន» េដមបចលរមរទ

រទងកេណ នេសដ�កច� េលកស�យជវភាពរបសរបជាជន នងរមចែណកយាងសខនដលករអភវឌឍនេសដ�កច�

ៃបតងជាននា� កររមៃនភភពេលក។

២៥. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយ ករែថរកសោ ករពរជវៈចរម�ះ នងរបពន�េអកឡសករេរបរបាសធនធានធម�ជាត ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�ករែថរកសោ ករពរជវៈចរម�ះ នងរបពន�េអកឡស ករេរបរបាសធនធានធម�ជាតរបកបេដយចរភាព ទង

េនែដនេគាក ទងេនែដនសមរទេដមបជារបេយាជនដលរបជាជនទេទ ទងេពលបច�បបន� ទងេពលអនាគត

នងេដមបេឆ�យតបចេពះករអភវឌឍនឧសសោហកម�ែដលបេ��ញធាតពលកនែតេរចន នងករែរបរប�លអកស

ធាតជាសកលេនេពលបច�បបន� រពមទងេដមបធានាដលករលតលសៃនសង�ម េសដ�កច� នងករេលកកម�ស

សខមាលភាពសធារណៈ។

វសយ៖ ករអភវឌឍនវសយអបរ សខភបាល ករងរ វបបធម នងសង�មកច�

២៦. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនធនធានមនសសេលរគបែផ�ក រមទងខងវទយោ

ស�ស� បេច�កេទស នងចេណះេធ�ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�កសង នងអភវឌឍនធនធានមនសសេលរគបែផ�ករបកបេដយគណភាព នងមានគណធមល�របៃព ែដល

េឆ�យតបេទនងសណមពរៃនករអភវឌឍនសង�ម េសដ�កច� េដមបកសងកម�ជាឲយក� យជាសង�មរកចេរមន េជឿ

នេលឿន ែដលែផ�កេលមលដ� នចេណះដងេលរគបវសយ រមទងខងវទយោស�ស�បេច�កេទស នងចេណះេធ�

េហយេដររសបជាមយនងកររកចេរមនៃនបណា� របេទសេនក�ងតបន នងពភពេលក។

73

២៧. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនវសយកឡា រមទងកឡាជនពករ ទងេនថា� ក

ជាតនងថា� កេរកមជាតក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ពរងងករអនវត�េគាលនេយាបាយជាតអភវឌឍនវសយអបរកយ នងកឡាឲយមានរបសទ�ភាពខ�ស សេដរមច

ែណកដលករេលកកម�សសខភាពរបជាជន ពរងងសមគ�ភាព នងេរត�មលក�ណៈសមបត�ឲយបានល�េដមបចល

រម នងទទលេរៀបចរពត�ករណកឡាធៗជាលក�ណៈអន�រជាតនានាេនេពលខងមខដចជា អសនេហ�ម ជាេដម។

២៨. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនវសយសខភបាល េដយយកចត�ទកដក

ពេសសរបជាជនរករកងយរងេរគាះ នងរបជាជនរសេនជនបទក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ផ�លេសវសខភបាលរបកបេដយរបសទ�ភាព គណភាព សមធម នងមានចរភាពដលរបជាជនទេទ ពេសស

របជាជនរករកងយរងេរគាះ នងរបជាជនរសេនជនបទ។

២៩. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនករងរ នងបណ� ះបណា� លវជា� ជវៈ នងករ

កសងរគះស� នអបរបណ� ះបណា� លបេច�កេទស នងវជា� ជវៈឲយមានេនរគបេខត�ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

តរមងទសេលករេធ�ឲយរបជាជនមានករងរេធ� មានមខរបរសមរមយ រតមរត�វ នងៃថ�ថ�រ ករករពរសទ� នង

ផលរបេយាជនរសបចបោបរបសនេយាជក នងកម�ករ នេយាជត រពមទងករកសង នងេលកកម�សសមត�ភាព

បេច�កេទស នងវជា� ជវៈឲយរកចេរមនរសបតមបទដ� នអន�រជាត។

៣០. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយេលកកម�សករអភរកស នងអភវឌឍនវបបធមធម�ជាត េសរ ភាពខងជេនឿ នងសសនាក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

ែថរកសោករពរេបតកភណ� វបបធមជាត ទងរបយ នងឲយស�តេស�រគងវងសយរអែង�ង បេង�តផលតផលវបបធមឲយ

បានកនែតេរចន េហយចលរមសកម�ភាពក�ងករអភវឌឍនេសដ�កច�ជាត នងែកលម�ជវភាពរបជាជន រសបតម

អត�នយ វបបធមជាេសដ�កច�។

៣១. េតអ�កេពញចត�ក�ងករតណា ចេពះករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនវសយសង�មកច� អតតយទ�

នងយវនតសមបទ េដយយកចត�ទកដកចេពះជនពករ មនសសចស អតតយទ�ជន នងអតតមរន�រជករ ស

វល?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥.៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

េធ�ឲយមានសខមាលភាពរបជាជនមានស� នភាពកនែតរបេសរេឡង េដយមានេសវសង�មកច�រគបរគាន

សរមាបជយជនរងេរគាះ នងជនងយរងេរគាះរគបរបេភទ មានរបពន�សន�សខសង�មរងមា នងទលទលយស

រមាបធានារបរងចេពះហនភយសង�ម។

74

៣២. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយពរងងស� នភាព នងតនាទរបស�ស�ក�ងសង�ម នងេលក

ស�យសលធម នងតៃម�របស�ស�ែខ�រ នងេគាលនេយាបាយឲយកមារទទលបានពតរបាកដនវសទ�ជាមលដ� ន

ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�េលកកម�សសមធមេយនឌរ ជរញភាពអងអចរបស�ស�ក�ងេសដ�កច� េដយជរញករបណ� ះបណា� លបពក

បបនជនាញបេច�កេទស នងផ�លកលនភាពដល�ស�ក�ងពរងងមខរបប បេង�នចណល នងកសងសហរគន

ភាព បេង�នឱកសេរៀនសរតសរមាប�ស� នងេក�ងរស ពេសសេនករមតមធយមសកសោទតយភម នងឧត�មសកសោ

។ ជរញករផសព�ផសោយ នងអនវត�យាងហ�តចតនវអនស�� អន�រជាត ស�ពសទ�កមារ ពេសសធានាឲយកមារបាន

ទទលពតរបាកដនវសទ�ជាមលដ�នទងបនរបសកមារ គ«សទ�រសរនមានជវត សទ�ទទលបានករអភវឌឍន

សទ�បានករករពរ នងសទ�ចលរមរបសកមារ»។

៣៣. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយអភវឌឍនយវជន ខងចេណះដង ចេណះេធ� សខភាព

កយសមបទន នងមានសលធមរសេនៃថ�ថ�រក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

េគាលនេយាបាយសេង�បរម៖

បន�ករេលកកម�សករអបរ នងបណ� ះបណា� លមខជនាញវជា� ជវៈ បេង�នករអបរ ករែថទ នងផ�លេសវសខ

ភាព បន�ករពរសន�សខ សវត�ភាព នងយត�ធមសរមាបយវជន ពរងងចលនាស�រគចត�របសយវជនចលរមក�ង

សកម�ភាពកសងយត�ធមក�ងសង�ម នងចលនាកយរទ�េនតមសលបឋមសកសោ អនវទយោលយ នង វទយោល

យ នងចលនាយវជនកកបាទរកហម។

ករផ�លពន�ជារមេលករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ៃនរដ�សភា សរមាបឆា� ទ៤

៣៤. េតអ�កេពញចត�ករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ ក�ងករតណា?

១. ០-២០% ២. ២១%-៤០% ៣. ៤១%-៦០% ៤. ៦១%-៨០% ៥. ៨១%-១០០%

75

របភាពសកម�ភាពេវទកមា� សេឆា� ត

សកម�ភាព៖ ករជែជកពភាកសោ នងែចករែលកពតមានអពករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េនក�ងេវទករជធានភ�េពញ

76

សកម�ភាព៖ ករជែជកពភាកសោ នងែចករែលកពតមានអពករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េនក�ងេវទករជធានភ�េពញ

77

សកម�ភាព៖ ករជែជកពភាកសោ នងែចករែលកពតមានអពករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េនក�ងេវទកេខត�រកេចះ

78

សកម�ភាព៖ ករជែជកពភាកសោ នងែចករែលកពតមានអពករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េនក�ងេវទកេខត�កពងឆា� ង នងេខត�រពះវហរ

79

សកម�ភាព៖ ករជែជកពភាកសោ នងែចករែលកពតមានអពករបេពញ/អនវត�នេគាលនេយាបាយរបសរជរដ� ភបាល េនក�ងេវទកេខត�តបងឃ�

80

តរងពតមានទនាកទនងរបសរកសង នងរដ�េលខធករដ� នៃនរជរដ� ភបាលនតកលទ៥ (ឆា� ទ៤)

ល.រ ស� បន រដ�ម�ន� នង ពតមានផា� លខ�ន ទនាកទនង អសយដ� ន

១ ទស�ករគណៈរដ�ម�ន� ឯ. បន ឈន

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ទរសរ៖

ទរសព�៖ +៨៥៥ - (០)២៣- ២១២ -៤៩០

អែមល៖ info@presscm.gov.kh ,

pressocm@gmail.com

អសយដ� ន៖ #41 មហវថ សហពន�រសស រជ

ធាន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ www.pressocm.gov.kh

២ រកសងមហៃផ� ឯ. ស េខង

ករតវបបធម៖ ស�� បរតែផ�កវទយោស�ស�

នេយាបាយ

ទរសព�៖(៨៥៥)១២ ៨៥៨ ៨៥៨

ទរសព� / ទរសរ៖ (៨៥៥)២៣

៧២១៩០៥,

(៨៥៥)២៣ ៧២៦០៥២/៧២១១៩០

E-Mail: moi@interior.gov.kh

អសយដ� ន៖ #២៧៥ មហវថរពះនេរត�ម,រជ

ធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.interior.gov.kh/

៣ រកសងករពរជាត ឯ. េទៀ បាញ

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព� / ទរសរ៖ +៨៥៥(២៣) ៨៨៣

២៧៤

អែមល: generalsec@mod.gov.kh

អសយដ� ន៖ សង� តមត�ភាព , ខណ� ៧មករ,

រជធាន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mod.gov.kh

៤ រកសងករបរេទស ឯ. របាក សខន ទរសព�៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៤ ៤៤១

/ ២១៦ ១២២

អសយដ� ន៖ អគារេលខ០៣ វថ សេម�ចហន

ែសន រជធាន ភ�េពញ

81

ករតវបបធម៖ ស�� បរតៃនមជឈមណ� លសកសោែផ�ក

ករទត ន ងយទ�ស�ស�

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសរ៖ ៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៦ ១៤៤

/ ២១៦ ១៤១

អែមល៖ mfaic@mfa.gov.kh

េគហទពរ៖ www.mfaic.gov.kh

៥ រកសងេសដ�កច�

នង ហរ�� វត�

ឯ. អន ពន�មន�រត�

ករតវបបធម៖ បណ� តទសសនៈវជា�

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ +(៨៥៥) ២៣ - ៧២៤ ៦៦៤

ទរសរ៖ គា� នពត មាន

អែមល៖ admin@mef.gov.kh

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៦០ ផ�វេលខ ៩២

សង� ត វត�ភ�ខណ� ដនេពញ រជធាន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ www.mef.gov.kh

៦ រកសងកសកម� រក� របមាញ នងេនសទ ឯ. េវន សខន

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (855) 23 726 128 / 23 726

129

ទរសរ៖(855) 23 217 320

អែមល៖ info@maff.gov.kh

អសយដ� ន៖ េលខ 200 មហវថរពះនេរត�ម

សង� តទេន�បាសក ខណ� ចករមន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.maff.gov.kh/

៧ រកសងអភវឌឍនជនបទ ឯ. . អក របន

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�េលខៈ គា� នពត មាន

ទរសរេលខៈគា� នពត មាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� នៈ ផ�វេលខ ១៦៩)េឆកឆ�វគ (កច

រជ�ង ផ�វ សហពន�រសស,រជធានភ�េពញ, រពះ

រជាណាចរកកម�ជា។

េគហទពរ៖ www.mrd.gov.kh

៨ រកសងពណជ�កម� ឯ. បាន សរសក�

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ ទរសរ៖ (៨៥៥) ២៣ ៨៦៦

៤៦៩

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ ឡត េលខ១៩-៦១, វថរកសង

ពណជ�កម� )ផ�វេលខ១១៣េប (, ភមទកថា� ,

សង� តទកថា� , ខណ� ែសនសខ, ភ�េពញ, រពះ

រជាណាចរកកម�ជា

82

េគហទពរ៖ http://www.moc.gov.kh/

៩ រកសងឧសសោហកម� ឯ. ចម របសទ�

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៤៥, មហវថរពះ

នេរត�ម, ភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mih.gov.kh/

១០ រកសងែរ នងថាមពល ឯ. សយ ែសម

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៩ ៥៧៤

ទរសរ៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៩ ៥៨៤

អែមល៖ info@mme.gov.kh

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៧៩-៨៩, វថបាស�រ

(៥១) សង� តផសោរថ�៣ ខណ� ដនេពញ រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mme.gov.kh/

១១ រកសងែផនករ ឯ. ឆាយ ថន

ករតវបបធម៖គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ៧២០ ៩០១

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៣៨៦ មហវថ រពះ

មនវងស រជធាន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ www.mop.gov.kh

១២ រកសងអបរ យវជន នងកឡា ឯ. ហង ជនណារ ន

ករតវបបធម៖ បណ� តេសដ�កច�អន�រជាត

ទរសព�៖ (៨៥៥)១២ ៨៤៣ ៨៨៩

(៨៥៥)២៣ ២១៧ ២៥០

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ២១០ ១៨៧

(៨៥៥)២៣ ២១៧ ២៥៣

(៨៥៥)២៣ ៤២៦ ៩៥១

ទរសរ៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៧ ២៥០

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៨០ មហវថរពះ

នេរត�ម រជធានភ�េពញ រពះរជាណាចរកកម�ជា

េគហទពរ៖ http://www.moeys.gov.kh/

83

/ ២១២ ៥១២

អែមល៖ info@moeys.gov.kh

crsmeys@camnet.com.kh

១៣ រកសងសង�មកច� អតតយទ�ជន

នងយវនតសមបទ ឯ. វង សត

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ទរសរ៖ គា� នពតមាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៧៨៨ មហវថរពះ

មនវងស សង� តបងរតែបក ខណ� ចករមក រជ

ធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mosvy.gov.kh

១៤ រកសងេរៀបចែដនដនគរបនយកម�

នងសណង ឯ. ជា សផារ

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ទរសរ៖ គា� នពតមាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៧៨៨ មហវថរពះ

មនវងស រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖http://www.mlmupc.gov.kh

១៥ រកសងបរស� ន ឯ. សយ សអល

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖(+855) 23 213 908

(+855) 23 220 369

ទរសរ: 023 212 540

អែមល៖ info@moe.gov.kh

អសយដ� ន៖ អគារមរតកេតេជា ដឡេលខ

៥០៣ ផ�វេកសអមមាតទេន�បាសក សង� ត

ទេន�បាសក ខណ� ចករមន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.moe.gov.kh

១៦ រកសងធនធានទក នងឧតនយម ឯ. លម គានេហ

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (៨៥៥) ២៣ ២១៦ ៦៧០

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ ផ�វរពះមនវងស សង� តផសោរដលម

ថ�វ ខណ� ចករមន រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mowram.gov.kh

84

១៧ រកសងពតមាន ឯ. េខៀវ កញារទ�

ករតវបបធម៖ សលជាតែផ�ករដ�បាល នងករទត

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ៤៣០ ៧០០

ទរសព�៖(+៨៥៥) ២៣ ៧២ ៤១ ៥៩

អែមល៖info@information.gov.kh

អសយដ� ន៖ #62 មហវថ រពះមនវងស រជ

ធាន ភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.information.gov.kh/

១៨ រកសងយត�ធម ឯ. អង� វងស វឌឍនា

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ២៤០ មហវថសធា

រស រជធានភ�េពញ

េគហទពរ: មនមានពតមាន

១៩ រកសងទនាកទនងជយ រដ�សភា

នងរពទ�សភា នងអធករកច� ជ. ែមន សអន

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�េលខ ) :855( 23 221 417

)855(23 213 571

ទរសរេលខ ) :855(23 221 416

អែមល : info@monasri.gov.kh

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ១២៦ ផ�វេលខ ៣

សង� តទេន�បាសក ខណ� ចករមន រជធានភ�េពញ

េគហទពរ : www.monasri.gov.kh

២០ រកសងៃរបសណយ នងទរគមនាគមន ឯ. រត អវតក

ករតវបបធម៖ បណ� ត វស�ករ េនសកលវទយោលយ

ៃនរបេទសបារង

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព� :(៨៥៥) ២៣ ៧២៤ ៨០៩

(៨៥៥)២៣ ៤២៨ ២៤៦

អែមល :info@mptc.gov.kh

អសយដ� ន: ផ�វែកងេលខ ១៣ នង ១០២

សង� តវត�ភ� ខណ� ដនេពញ រជធានភ�េពញ

េគហទពរ: www.mptc.gov.kh

85

២១ រកសងសខភបាល

ឯ. មម បនេហង

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ៧២ ២៨ ៧៣

ទរសរ៖ (៨៥៥)២៣ ៤២៦ ៨៤១

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ១៥១-១៥៣ មហវ ថកម�ជាេរកម រជធានភ�េពញ

េគហទពរ: មនមានពតមាន (មនដេណ រករ)

២២ រកសងសធារណករ នង ដកជ�� ន ឯ. សន ចនថល

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ៤២៧ ៨៤៥

អែមល៖ info@mpwt.gov.kh

អសយដ� ន៖ មហវថរពះនេរត�មែកងផ�វ

១០៦ រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mpwt.gov.kh

២៣ រកសងវបបធម នងវចរតសលបៈ ជ. េភឿង សកណា

ករតវបបធម៖ បណ� តវទយោស�ស�អហរ (អតសខម)

។ សកលវទយោលយ Bourgogne របេទសបារង។

អែមល៖phoeurng.sackona@mcfa.gov.kh,

sackonap@gmail.com

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ +(៨៥៥(២៣ ២១៨ ១៤៨

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ មហវថរពះនេរត�ម េលខ២២៧

សង� តទេន�បាសក ខណ� ចករមន រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mcfa.gov.kh/

២៤ រកសងេទសចរណ ឯ. េថាង ខន

ករតវបបធម៖ បណ� តរគបរគងេទសចរណ (ែផនេអក

េទសចរណ) ពសកលវទយោលយ េសដ�កច�ជាតទរក�ងហណយ

អែមល៖thongkhon@mot.gov.kh

thongkhon@gmail.com

ទរសព�៖ (៨៥៥)២៣ ៨៨ ៤៩ ៧៤

អែមល៖ info@tourismcambodia.org

អសយដ� ន៖ ឡតេលខ3A សង� តវលវង

ខណ� 7មករ រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ www.mot.gov.kh

www.tourismcambodia.org

86

ទរសព�៖(855)23 885 018

(855)12 808 254

២៥ រកសងធម�ករ នងសសនា ឯ. មន ឃន

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

អែមល៖ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ វថរពះសសវត� ជយជនះ ដន

េពញ រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ មនមានពតមាន(មនដេណ រករ)

២៦ រកសងកច�ករនារ

ជ.អង កនា� ផាវ

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

អែមល៖គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ ផ�វរទ�ងមាន រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ មនមានពតមាន(មនដេណ រករ)

២៧ រកសងករងរ នងបណ� ះបណ� លវជា� ជវៈ ឯ. អត សេហង

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�ៈ ០២៣ ៨៨ ៤៣ ៧៥

ទរសរៈ ០២៣ ៨៨ ៤៣ ៧៦

អេមលៈ គា� នពតមាន

អសយដ� ន៖ អគារេលខ ៣ មហវថសហពន�រ

សស សង� តទកល�ក ខណ� ទលេគាក រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.mlvt.gov.kh/

២៨ រកសងមខងរសធារណៈ ឯ. េពរជ បនធន

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ទរសរ ៖ +៨៥៥-២៣-

៨៦៦៥០១/

៨៦៦

៥០៥

អែមល៖ admin@mcs.gov.kh

អសយដ� ន៖ផ�វវត�អង�តមញភមេគាកចបក

សង� តេចមេច ខណ� េពធែសនជយ

រជធានភ�េពញ រពះរជាណាចរកកម�ជា

េគហទពរ៖ http://www.mcs.gov.kh

87

២៩ រដ�េលខធករដ� នអកសចរសវល ឯ. េម ហវណា� ល

ករតវបបធម៖ គា� នពតមាន

ទរសព�៖ គា� នពតមាន

ទរសព�/ទរសរ៖ (៨៥៥)២៣ ២១១ ០១៩

អែមល៖ sengvany@camnet.com.kh

អសយដ� ន៖ អគារ៦២ ផ�វនេរត�ម រជធានភ�េពញ

េគហទពរ៖ http://www.civilaviation.gov.kh/