ARCHIVAL NOTES

2 A

ARHIVSKI ZAPISIARCHIVAL NOTES

2/2014

RedakcijaEditorial Board

a, , , , , ,

, , ,

a Editorial Staff

, ,

Editor in Chef

O Editorialist

Editorial Board Secretary

Language Editor

: /Publisher: The State Archives of Montenegro, 2,. 041/ 230-226, 041/ 232-670.e-mail: dacg@t-com.me; e-mail: pejovic.dacg@t-com.me

ISSN 0353-7404

ARCHIVAL THEORY AND PRACTICE REVIEW

XXI/2014 2

, 2015

TABLE OF CONTENTS

/ ARTICLES AND CONTRIBUTIONS

Milan EKIGLAD U CRNOJ GORI (1914-1916) ................................................................................................. 9HUNGER IN MONTENEGRO (1914-1916) ....................................................................................... 9

Luka MILUNOVIO MUZIKIM GOSTOVANJIMA U KNJAEVINI CRNOJ GORI ....................................... 45ABOUT MUSICAL PERFORMANCES IN THE PRINCIPALITY OF MONTENEGRO ......... 45

Sneana RaDOEVADIPLOMATSKI ODNOSI BUGARSKE I CRNE GORE U OIMADIMITRa RIZOVA (1903-1905) ...................................................................................................... 61DIPLOMATIC RELATIONS BETWEEN BULGARIA AND MONTENEGROVIEW BY DIMITAR RIZOV (1903-1905) ........................................................................................... 61

Sreten ZEKOVINORMATIVNA DEFINICIJA KARTOGRaFIJE I FILOZOFIJA KARTOLOGIJE ......... 75NORMATIVE DEFINITION OF CARTOGRAPHY AND PHILOSOPHY OF CARTOLOGY ... 75

Marijana STAMOVAALBANIJA U GODINAMA DRUGOG SVJETSKOG RaTA .................................................... 99ALBANIA DURING THE WORLD WAR II ....................................................................................... 99

Danijela RaDULOVIPRILOG KARTOGRaFIJI CRNE GORE ..................................................................................... 111CONTRIBUTION TO THE CARTOGRAPHY OF MONTENEGRO ........................................ 111

Bogdan SEKULICRNA GORa U OIMA EVROPSKIH SILA ZA VRIJEMEEPANA MALOG .............................................................................................................................. 123MONTENEGRO IN THE EYES OF EUROPEAN POWERS DURINGSTEPHEN THE LITTLE. ...................................................................................................................... 123

/FROM THE ARCHIVAL THEORY AND PRaCTICE

Sran PEJOVIUREDBA O KANCELARIJSKOM POSLOVANJU ORGANA DRAVNEUPRaVE PROBLEM KLASIFIKACIJE DOKUMENATA ................................................... 137RULES ON OFFICE MANAGEMENT OF STATE ADMINISTRATION - THEPROBLEM OF CLASSIFYING DOCUMENTS ............................................................................... 137

Claire Sibille de GRIMOUARDSTRUNA GRUPA ZA ARHIVSKI OPIS (EGAD),News from ICA Flash 28 august 2014 prevod ana Tasan .................................................... 149 EXPERT GROUP FOR ARCHIVAL DESCRIPTION (EGAD),News from ICA Flash 28 august 2014 translated by ana Tassan .................................................. 149

/ DOCUMENTS AND MEMORIES

Goran . KOMARVANA AKTA TOPALJSKE KOMUNITADI IZ ARHIVA HAZU ....................................... 151IMPORTANT ACTS OF TOPLAS COMMUNITY FROM THE ARCHIVES OF HAZU ...... 151

Boban BATRIEVINAREDBA MINISTRa VOJNOG O PREGLEDU VJEBANJA PJEADIJSKIH IARTILJERIJSKIH REKRUTA II KURSA I VOJNIH SLAGALITAJULA 1911. GODINE .......................................................................................................................... 181DECREE OF A MINISTRY OF DEFENCE ON THE REVIEW OF MILITARY EXERCISESOF INFANTRY AND ARTILLERY RECRUITS OF THE II COURSE AS WELL ASTHE MILITARY DEPOSITS JULY 1911. ........................................................................................ 181

Slavko STEPANOVIPISMO KNJAZA NIKOLE KNEZU MIHAILU POVODOM VOJNIH STVARI .............. 211LETTER OF PRINCE NICHOLAS TO PRINCE MIHAILO ON WAR SUBJECTS. ................ 211

Vukota VUKOTIESTITKA PLJEVALJSKIH PRVAKA NA OSLOBAANJUGRaDA 1912. GODINE ...................................................................................................................... 215GREETINGS OF PLJEVLJA S ELDERS IN THE LIBERATIONOF THE TOWN IN 1912. ...................................................................................................................... 215

PRIKAZI/REVIEWS

GUBICI CRNOGORSKE VOJSKE U PRVOM SVJETSKOM RaTU 1914-1916,prireiva Vukota Vukoti, Cetinje, Dravni arhiv, 2015. godine(orije oko Borozan) ...................................................................................................................... 219 LOSSES OF MONTENEGRIN ARMY in WORLD WAR I, 1914-1916,prepared by Vukota Vukotic, Cetinje, State Archives, 2015 (Djoko Borozan) .................................. 219

Jelena Ivanovi, Milica Kosti: BRaTSTVO PEJOVI SA NJEGUAogranak protojereja Sava Pejovia ( Vukota Vukoti) ............................................................... 221BRATSTVO PEJOVI SA NJEGUA branch of the priest Savo Pejovi ( Vukota Vukoti) ......... 221

Dvije vrijedne knjige Dragice Kujovi :KOLSKA LITERATURA NA ORIJENTALNIM JEZICIMA U ARHIVSKIM IMUZEJSKIM FONDOVIMA CRNE GORE, Istorijski institut UniverzitetaCrne Gore, Podgorica 2014. i PISANI TRAGOVI ISLAMSKOG ORIJENTA UMUZEJSKIM I ARHIVSKIM FONDOVIMA CRNE GORE OGLED IZISTORIJE KULTURE, Istorijski institut Univerziteta Crne Gore,Podgorica 2014. (Vasilj Jovovi) ....................................................................................................... 225Two valuable books written by Dragica Kujovic:SCHOOL AIDS IN ORIENTAL LANGUAGES FROM ARCHIVAL ANDMUSEUM FUNDS OF MONTENEGRO, Historical Institute of theUniversity Podgorica 2014; WRITTEN EVIDENCE OF ISLAMIC ORIENT INMUSEUM AND ARCHIVE FUND OF MONTENEGRO_ ESSAY ON THE HISTORYOF CULTURE, Historical Institute of the University Podgorica 2014; (Vasilj Jovovic) ............... 225

Dr sc. Mile Baki: VALORIZACIJA ARHIVSKE GRaE (Dravni arhiv Crne GoreCetinje i Slubeni list Crne Gore, Podgorica, Cetinje 2014, . 362)(Jovan P. Popovi) ................................................................................................................................. 229Valuation of archival material (National Archives of Montenegro in Cetinje andOfficial Gazette of Montenegro,Podgorica, Cetinje, 2014; 362 pages) (Jovan P. Popovi) ............. 229

IZVJETAJ O RaDU DRAVNOG ARHIVA, 2014. ................................................................. 233Report on State archives work , 2014. ..................................................................................................... 233

8 A

9

UDK 94(497.16) 1914/1916

Mr Milan EKI

GLAD U CRNOJ GORI(1914-1916)

Saetak: U radu su, na osnovu grae pohranjene u Dravnom arhivu Crne Gore na Cetinju, prikazane egzistencijalne nedae crnogorskog naroda od poetka Prvog svjetskog rata 1914. godine pa sve do vojnog sloma Crne Gore januara 1916. godine.

Kljune rijei: glad, siromatvo, oskudica.

HUNGER IN MONTENEGRO (1914-1916)

Summary: In this paper, based on the material stored in the State Archives of Montenegro in Cetinje shown existential plight of the Montenegrin people since the beginning of the First World War in 1914 until the military collapse of Montenegro January 1916.

Keywords: hunger, poverty, lack of.

Dvadeseti vijek Crna Gora je doekala kao prilino siromano i zadueno drutvo. Iako su decenije mira doprinijele izvjesnom prosperitetu, crnogorske vlasti su i dalje imale, kako to ree jedan ugledni crnogorski istoriar, ,,dovoljno razloga da budu zabrinute stanjem u zemlji. Jedan u moru takvih razloga bio je i onaj koji govori da je za minimalnu prehranu stanovnitva crnogorskim vlastima nedostajalo izmeu 5 i 10.000 tona ita. Samim tim, masovna glad, siromatvo, ali i nedostatak obradivih povrina (tradicionalni problemi generacija Crnogoraca),

10 A

nastavili su da optereuju crnogorsko drutvo i u 20. vijeku. Primitivna privreda, koju je pratio negativan trgovinski bilans i spoljni dugovi drave, samo su dodatno produbljivali ionako nezavidno stanje u zemlji, to e hiljade Crnogoraca natjerati da se za egzistenciju svojih porodica bore daleko od svoje zemlje (uglavnom u Americi), a mnoge i da zauvijek napuste svoju domovinu.1

Iako se mnogo polagalo na tome, stanje se nije bitnije popravilo proirenjem drave nekadanjim najzaostalijim, i plodnim zemljitem oskudnim provincijama Osmanskog carstva, koje su u sastav crnogorske drave ule nakon Balkanskih ratova 1912-1913. godine. Istina, nije bilo vremena, a ni uslova da se situacija u zemlji bitnije promijeni na bolje u odnosu na preanje stanje. Naprotiv, u nekim dijelovima novoosloboenih krajeva uopte nije bilo lako uspostaviti stabilnu vlast, zbog pravog malog rata koji se vodio izmeu crnogorskih organa bezbjednosti i odmetnutih novopripojenih crnogorskih dravljana, a kamoli raditi na prosperitetu zemlje. To je samo produbljivalo egzistencijalnu agoniju crnogorskog drutva, koje je pored velikih gubitaka i gladi nakon ratova 1912-1913. godine, sada moralo hiljade radno sposobnih ljudi drati u novoosloboenim krajevima radi obezbjeivanja mira u zemlji. Tako se desilo da su, umjesto izvjetaja koji bi govorili u prilog neto boljeg i prosperitetnijeg stanja u zemlji, kako su uostalom vlasti i raunale, na Cetinje pristizale brojne molbe Crnogoraca koji su traili da im se udijeli neka vrsta pomoi kako ne bi skonali od gladi. U ovakvoj situaciji e Crna Gora doekati Veliki rat, koji je za nju predstavljao veliki zalogaj.

* **

Nakon to je u Sarajevu, na Vidovdan 1914. godine, Gavrilo Pr