ХАЙ БИ ОЙЛ” ХУВЬЦААТ КОМПАНИgovernance.mn/upload/company/files/2016/02/02/5e51a7f407590f8e21c0b19... · 3 “ХАЙ БИ ОЙЛ” Хувьцаат Компани

1

“ХАЙ БИ ОЙЛ” ХУВЬЦААТ КОМПАНИ

2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАН

1

Агуулга

Хуудасны

№

Санхүүгийн тайланд хүлээх Удирдлагын Хариуцлагын Мэдэгдэл

2

Байгууллагын талаарх мэдээлэл 3

Хараат Бус Аудиторын тайлан 4-6

Нэгтгэсэн Санхүүгийн Тайлангууд 7-10

Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайлан

7

Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайлан 8

Нэгтгэсэн Мөнгөн Гүйлгээний Тайлан 9

Нэгтгэсэн Өмчийн Өөрчлөлтийн Тайлан 10

Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн тэмдэглэлүүд 11-48

Тайлагнагч аж ахуй нэгж 11

Тайлан бэлтгэсэн үндэслэл 12

Тайлан нэгтгэсэн үндэслэл 13

Нягтлан бодох бүртгэлийн чухал тооцоолол ба шийдэл 14

Санхүүгийн хэрэгслүүд –Эрсдэлийн Удирдлага 15-19

Санхүүгийн тайлангийн тодруулгууд 20-32

Нягтлан бодох бүртгэлийн гол бодлогуудын хураангуй 33-43

Хараахан мөрдөгдөж эхлээгүй байгаа шинэ стандарт,

тайлбар ба нэмэлт өөрчлөлтүүд

44-47

Санхүүгийн Тайлангийн нэмэлт тодруулгууд 48

3

“ХАЙ БИ ОЙЛ” Хувьцаат Компани Байгууллагын талаарх мэдээлэл Үүсгэн байгуулах шийдвэр

“Хай Би Ойл” ХК нь 2007 оны 06-р сарын 29-ний өдрийн Хувьцаа Эзэмшигчдийн Хурлын №41 тоот тогтоолын дагуу хувьцаат компани болон дахин зохион байгуулагдсан.

Гэрчилгээ 2007 оны 12-р сарын 27-ны өдөр Улсын Бүртгэлийн Албанд

бүртгүүлж 2615134 тоот регистрийн дугаар бүхий 9010001063

тоот Улсын Бүртгэлийн Гэрчилгээ авсан. Нэгтгэгдсэн компани Малайз улсын хуулийн этгээд “Хай Би Ойл (Л) Берхад”

компани нь 1990 онд Малайз улсад хязгаарлагдмал компанийн хэлбэрээр үүсгэн байгуулагдсан. 2013 оны 09-р сарын 02-ны өдөр “Хай Би Ойл” ХК нь “Хай Би Ойл (Л) Берхад” компанийг 100% худалдан авч нэгтгэсэн.

Хувь нийлүүлэгчид Firebird Global Master Holdings - 2 28% БиДиСек ХК 20% Firebird Mongol Holdings 17% Ө.Хүдрээ 5% Firebird MF Holdings 5% Alexander Zwahr 3% Б.Ариунжаргал 3% Richard Laurence Steele 2% Бусад жижиг хувьцаа эзэмшигчид 16%

100% Төлөөлөн Удирдах Б.Лхагвадорж ТУЗ-ийн дарга Зөвлөл Ж.Эрдэмбилэг ТУЗ-ийн хараат гишүүн Б.Пүрэвбаатар ТУЗ-ийн хараат гишүүн Ө.Хүдрээ ТУЗ-ийн хараат гишүүн Кейф Беннет ТУЗ-ийн хараат гишүүн Д.Даянбилгүүн ТУЗ-ийн хараат гишүүн М.Батсүрэн ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн Х.Батхишиг ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн Си Кок Хенг ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн Ж.Энхцэцэг ТУЗ-ийн нарийн бичгийн дарга

Гүйцэтгэх Удирдлага Ө.Хүдрээ Гүйцэтгэх Захирал Байнгын хаяг “Хай Би Ойл” ХК Сонсголонгийн /18135/-110

Сонгинохайрхан дүүрэг 20-р хороо Улаанбаатар хот, Монгол улс

Аудитор “БДО Аудит” ХХК

АБ Центр, 10-р давхар Их сургуулийн гудамж 32/1 6-р хороо, СБД Улаанбаатар-14193, Монгол Улс

4

ХАРААТ БУС АУДИТОРЫН ТАЙЛАН

“ХАЙ БИ ОЙЛ” ХК-ийн

Хувь нийлүүлэгчдэд

Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангийн талаар

Бид “Хай Би Ойл” ХК-ийн 7-48 дугаар хуудсанд тусгагдсан 2014 оны 12–р сарын 31-

ний өдрийн Нэгтгэсэн Cанхүүгийн Байдлын Тайлан, энэ өдрөөр тасалбар болсон тайлант

жилийн Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайлан, Нэгтгэсэн

Өмчийн Өөрчлөлтийн Тайлан, Нэгтгэсэн Мөнгөн Гүйлгээний Тайлан, нягтлан бодох

бүртгэлийн гол бодлогууд ба бусад тайлбар тодруулгуудаас бүрдсэн нэгтгэсэн санхүүгийн тайланд аудит хийлээ.

Нэгтгэсэн санхүүгийн тайланд удирдлагын хүлээх үүрэг хариуцлага

Удирдлага нь эдгээр нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангуудыг Санхүүгийн Тайлагналын

Олон Улсын Стандарт (“СТОУС”)-ын дагуу бэлтгэж, шударгаар толилуулах үүрэгтэй. Үүнд

санхүүгийн тайлангуудыг алдаа юм уу заль мэхнээс үүдэлтэй материаллаг буруу илэрхийллээс ангид бэлтгэж, шударгаар толилуулахуйц дотоод хяналтыг зохиож,

ажиллуулан, хэвийн түвшинд сахих; тохиромжтой нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг

сонгож, хэрэглэх; нөхцөл байдалд тохирсон нягтлан бодох бүртгэлийн тооцоолол хийх

үүрэг хариуцлага багтдаг.

Аудиторын хүлээх хариуцлага

Бид гүйцэтгэсэн аудитдаа тулгуурлан эдгээр нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангуудад

дүгнэлт гаргах үүрэгтэй. Бид аудитаа Нягтлан Бодогчдын Олон Улсын Холбооноос

гаргасан Аудитын Олон Улсын Стандартын дагуу хийж гүйцэтгэлээ. Эдгээр стандарт нь

санхүүгийн тайлангууд нь материаллаг зөрчилгүй илэрхийлэгдсэн гэсэн зохих нотолгоог

олж авах зорилгоор аудитыг төлөвлөж, ёс зүйн шаардлагуудыг баримтлан гүйцэтгэхийг биднээс шаарддаг.

Аудитын ажил нь санхүүгийн тайлан дахь дүн болон тодруулгын үндэслэлийг

тестийн үндсэн дээр шалгаж батлах ажлыг багтаадаг. Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь алдаа эсвэл залилангийн улмаас гарч болох материаллаг буруу тайлагналтай байж болох

эрсдэлийг үнэлэх зэрэг горимуудыг аудитор өөрийн шийдлээр сонгож авна. Тэдгээр

эрсдэлийн үнэлгээг хийхэд байгууллагын дотоод хяналтын системийн үр нөлөөтэй

байдлын талаар дүгнэлт гаргах зорилгоор биш харин тухайн нөхцөл байдалд зохистой

аудитын горимуудыг зохиохын тулд санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэх, үнэн зөв

танилцуулахтай холбоотой дотоод хяналтыг аудитор авч үздэг. Түүнчлэн аудитын ажил нь

санхүүгийн тайланг бүхэлд нь үнэлэхээс гадна, удирдлагын зүгээс хийсэн тооцооллууд,

хэрэглэсэн бүртгэлийн зарчмуудыг шалгах ажлыг өөртөө агуулдаг.

Бидний хийсэн аудитын ажил нь эдгээр санхүүгийн тайланд хязгаарлалттай

дүгнэлт гаргах хангалттай үндэслэл болж чадна гэж үзлээ.

5

ХАРААТ БУС АУДИТОРЫН ТАЙЛАН (үргэлжлэл)

Хязгаарлалттай дүгнэлтийн үндэслэл Компанийн удирдлага энэхүү нэгтгэсэн санхүүгийн тайланд нэгтгэгдсэн охин компани болох “Хай Би Ойл (Л) Берхад” компанийн, хараат компани болох KOECII компани дах хөрөнгө оруулалтыг 2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр аливаа үнэ цэнийн бууралтад орсон эсэхийг шалгаж баримтжуулаагүй байсан бөгөөд аудитын явцад аудиторуудыг ийм бодитой нотолгоогоор хангаагүй. Бид аудитын явцад энэхүү гадаад дах хөрөнгө оруулалтын бодит үнэ цэнийн тооцооллыг батагаажуулахтай холбоотой мэргэжлийн экспертийн ажлыг ашиглах боломжгүй байсан тул энэхүү хөрөнгө оруулалтын дүнд үнийн бууралт байхгүй гэсэн ул үндэслэлтэй нотолгоо цуглуулах боломжгүй байсан.

Аудиторын дүгнэлт

Бидний дүгнэлтээр, хавсаргасан нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь Хязгаарлалттай дүгнэлтийн үндэслэл хэсэгт дурдсан зүйлсээс бусад бүх материаллаг

зүйлсийн хувьд, “Хай Би Ойл” ХК-ийн 2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрийн нэгтгэсэн

санхүүгийн байдал, энэ өдрөөр тасалбар болсон тайлант жилийн нэгтгэсэн санхүүгийн

гүйцэтгэл болон нэгтгэсэн мөнгөн гүйлгээг Санхүүгийн Тайлагналын Олон Улсын Стандарт

(“СТОУС”)-ын дагуу үнэн бөгөөд шударгаар илэрхийлсэн байна.

“ХАЙ БИ ОЙЛ” ХК

2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН АШИГ, АЛДАГДАЛ БОЛОН БУСАД ДЭЛГЭРЭНГҮЙ ОРЛОГЫН ТАЙЛАН

11-48 дугаар хуудсан дахь тэмдэглэлүүд нь эдгээр санхүүгийн тайлангуудын салшгүй хэсэг болно.

7

Тэм 2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Борлуулалтын орлого 6 484,901

115,462 Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 7 (233,116)

(94,606)

Нийт ашиг

251,784

20,856

Үйл ажиллагааны зардал 8 (469,969)

(676,697)

Үйл ажиллагааны ашиг/(алдагдал)

(218,185)

(655,842)

Санхүүгийн орлого/(зардал) 9 404,160

(101,099) Бусад орлого, зардал 10 60,766

(10,631)

Татвар төлөхийн өмнөх ашиг/(алдагдал)

246,741

(767,572)

Орлогын албан татварын зардал 11 (10,648)

(1,143) Хойшлогдсон татварын зардал 11 (35,291)

-

Нийт татварын зардал

(45,939)

(1,143)

Татварын дараах цэвэр ашиг/(алдагдал)

200,802

(768,715)

Бусад дэлгэрэнгүй орлого/(зардал)

Тайлант жилийн цэвэр ашиг/(алдагдал)

200,802

(768,715)

Гадаад дахь салбарын гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн тайланг хөрвүүлэлтээс үүссэн ашиг/(алдагдал)

(47,369)

1,252

Нийт дэлгэрэнгүй ашиг/(алдагдал)

153,433

(767,463)

Нэгж хувьцаанд ногдох ашиг/(алдагдал) - төгрөгөөр

Нэгж хувьцаанд ногдох суурь ашиг/(алдагдал) 12 22

(83)

Нэгж хувьцаанд ногдох хорогдуулсан ашиг/(алдагдал)

12 4

(83)


2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөрх НЭГТГЭСЭН САНХҮҮГИЙН БАЙДЛЫН ТАЙЛАН


8

Тэм 2014 оны 12-р

сарын 31 2013 оны 12-р

сарын 31

мян.төг

мян.төг

Хөрөнгө

Эргэлтийн бус хөрөнгө

Өмч, барилга, тоног төхөөрөмж 13 1,484,282

1,423,050 Биет бус хөрөнгө 14 2,843

4,475

Хараат компанид оруулсан хөрөнгө оруулалт 15 3,259,653

3,258,294 Өмчийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт 16 1,636,952

1,590,080

Эргэлтийн бус хөрөнгийн дүн

6,383,731

6,275,900

Эргэлтийн хөрөнгө

Урьдчилж төлсөн зардал, тооцоо 17 122,055

106,575 Бараа материал 18 64,632

85,215

Холбоотой талаас авах авлага 19 1,574,992

415,870 Худалдааны болон бусад авлага 20 1,325,590

155,355

Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө 21 136,117

2,479,200

Эргэлтийн хөрөнгийн дүн

3,223,386

3,242,214

НИЙТ ХӨРӨНГӨ

9,607,117

9,518,114

Өмч ба Өр төлбөр

Өмч

Хувьцаат капитал 22 923,427

923,427 Нэмж төлөгдсөн капитал 22 561,194

561,194

Гадаад валютын хөрвүүлэлтийн нөөц 23 (46,117)

1,252 Хуримтлагдсан ашиг, алдагдал

(932,030)

(1,132,832)

Нийт өмч

506,474

353,041

Өр төлбөр

Эргэлтийн бус өр төлбөр

Хойшлогдсон татварын өр төлбөр

35,291

-

Эргэлтийн бус өр төлбөрийн дүн

35,291

-

Эргэлтийн өр төлбөр

Худалдааны болон бусад өглөг 24 66,992

92,282 Татварын өглөг 25 13,921

5,551

Банкнаас авсан зээлийн өглөг 26 -

82,800 Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг 27 8,984,440

8,984,440

Эргэлтийн өр төлбөрийн дүн

9,065,352

9,165,073

Нийт өр төлбөр

9,100,643

9,165,073

НИЙТ ӨМЧ БА ӨР ТӨЛБӨР

9,607,117

9,518,114


2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН


9

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Үндсэн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ

Татварын өмнөх ашиг 246,741

(767,572)

ТӨА-ийн тохируулга:

Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн элэгдэл 66,718

63,672 Биет бус хөрөнгийн хорогдуулга 1,632

425

Ажилчиддаа өгсөн мөнгөн бус урамшуулал -

407,500 Ногдол ашгийн орлого (46,872)

-

Хүүний орлого (33,559)

(11,433) Хүүний зардал 11,090

353,638

Хөрөнгө оруулалтын (олз)/гарз -

162,926 Гадаад валютын ханшийн зөрүүгийн (олз)/гарз (48,728)

9,382

Ажлын капиталын өөрчлөлтийн өмнөх үйл ажиллагааны ашиг

197,022

218,538

Ажлын капиталын өөрчлөлт:

Авлага, урьдчилж гарсан зардал (56,076)

(677,800) Холбоотой талаас авах авлага (1,139,036)

-

Урьдчилж төлсөн зардал, тооцоо (1,156,762)

- Бараа материал 20,583

(40,220)

Худалдааны болон бусад өглөг (30,111)

26,681

Үйл ажиллагаанаас бий болсон мөнгөн гүйлгээ (2,164,380)

(472,800)

Төлсөн татвар (6,009)

(2,963) Хүүний төлөлт (2,721)

(17,710)

Үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээ (2,173,110)

(493,473)

Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ

Хараат компанид оруулсан хөрөнгө оруулалт -

(3,421,220) Худалдаж авсан үндсэн хөрөнгө тоног төхөөрөмж (87,173)

(2,746)

Худалдаж авсан биет бус хөрөнгө -

(4,900) Хүлээн авсан хүүний орлого -

11,433

Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээ

(87,173)

(3,417,433)

Санхүүгийн үйл ажиллагааны мөнгөн гүйлгээ

Авсан зээл -

6,475,835 Зээлийн төлөлт (82,800)

(104,000)

Олгосон ногдол ашиг -

(9,234)

Санхүүгийн үйл ажиллагааны цэвэр мөнгөн гүйлгээ (82,800)

6,362,601

Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ (2,343,083)

2,451,695

Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эхний үлдэгдэл 2,479,200

27,504

Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгийн эцсийн үлдэгдэл

136,117

2,479,200


2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН ӨМЧИЙН ӨӨРЧЛӨЛТИЙН ТАЙЛАН

11-48 дугаар хуудсан дахь тэмдэглэлүүд нь эдгээр санхүүгийн тайлангуудын салшгүй хэсэг болно. 10

Хувьцаат капитал

Нэмж төлөгдсөн

капитал

Гадаад валютын

хөрвүүлэлтийн нөөц

Хуримтлагдсан ашиг,

алдагдал

Нийт өмч

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

2013 оны 1-р сарын 1-ний үлдэгдэл 923,427

561,194

-

(354,883)

1,129,738

Хуваарилсан ногдол ашиг -

-

-

(9,234)

(9,234) Гадаад валютаарх тайланг хөрвүүлэлтийн ашиг

-

-

1,252

-

1,252

Тайлант жилийн цэвэр ашиг -

-

-

(768,715)

(768,715)


561,194

1,252

(1,132,832)

353,041

Гадаад валютаарх тайланг хөрвүүлэлтийн ашиг (алдагдал)

-

-

(47,369)

-

(47,369)

Тайлант жилийн цэвэр ашиг -

-

-

200,802

200,802


561,194

(46,117)

(932,030)

506,474


2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ

11

1. ТАЙЛАГНАГЧ АЖ АХУЙН НЭГЖ “Хай Би Ойл” Хувьцаат компани (“Компани” гэх) нь анх 2000 онд Хязгаарлагдмал Хариуцлагатай Компани хэлбэрээр үүсгэн байгуулагдсан ба 2007 оны 06 сарын 29-ний өдөр Хувьцаат Компани болон дахин зохион байгуулагдаж, Улсын Бүртгэлийн Албанд бүртгүүлж 2615134 регистрийн дугаар бүхий 9010001063 тоот Улсын Бүртгэлийн Гэрчилгээ авсан. Компани 2007 оноос эхлэн ашигласан техникийн тосыг дахин цэвэршүүлэх Хонг Конгийн Dunwell Group-ийн VSEP технологийн VMAT I-36 системийн үйлдвэрийг ашиглалтад оруулсан. Үйлдвэр нь 200 тонн ашигласан тос боловсруулах хүчин чадалтай бөгөөд суурь тос, үйлдвэрлэлийн тос, гидрийн шингэн, мазут зэрэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн гаргадаг. Үйлдвэр нь Сонгинохайрхан дүүргийн 20-р хороонд байрладаг бөгөөд 2014 оны 12-р сарын 31-ний байдлаар нийт 16 (2013 онд 16) ажилтантай байна. 2013 оны 6-р сарын 17-ны өдрийн ТУЗ-ийн хурал, 2013 оны 8-р сарын 23-ны өдрийн Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын шийдвэрийн дагуу “Хай Би Ойл” ХК нь Сингапур улсын хуулийн этгээд “Нинокс Энержи Лимитед” (одоогийн нэр “Блэктип Энержи Лимитед”) компаниас Малайз улсын хуулийн этгээд “Хай Би Ойл (Л) Берхад” буюу худалдах, худалдан авах ажил гүйлгээ хийгдэхээс өмнөх нэрээр “Нинокс Хидрокарбонс (Л) Берхад” компанийн нийт хувьцааг худалдан авсан. “Хай Би Ойл (Л) Берхад” нь Бүгд Найрамдах Панам улсын хуулийн этгээд болох Korea Oil Exploration Corporaion International, Inc (цаашид “KOECII”) компанийн 20 хувийн хувьцааг эзэмшдэг. Korea Oil Exploration Corporaion International, Inc (цаашид “KOECII”) компанийн үлдсэн 80%-ийн хувьцааг БНАСАУ-ын төрийн өмчийн Korea Oil Exploration Corporaion (цаашид “KOEC”) компани эзэмшдэг байна. Korea Oil Exploration Corporaion International, Inc–“KOECII” (Австрали улсын RobSeach Australia Pty, Limited-ийн Үнэлгээний тайлангаас) “KOECII” нь 2013 оны 4-р сарын 10-нд “KOEC” болон “Нинокс Хидрокарбонс (Л) Берхад” хоорондын хамтын хөрөнгө оруулалтын гэрээгээр БНАСАУ-д хэрэгжүүлэх газрын тосны хайгуулын лиценз олгох, бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулах, хайгуул явуулах, нүүрс төрөгчийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх хамтын хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах, дотоод гадаадын хөрөнгө оруулалт татах, газрын тос боловсруулах, цэвэршүүлсэн газрын тосны бүтээгдэхүүн, байгалийн хий худалдаалах, экспорт, импортын терминалууд, агуулах барьж байгуулах эрхтэйгээр үйл ажиллагаа явуулах бөгөөд энэхүү үйл ажиллагаатай холбоотой нэмэлт дэд бүтэц, ложистикийг хөгжүүлэхээр Бүгд Найрамдах Панам Улсад байгуулагдсан компани юм.


2014 оны 12-р сарын 31-ний өдрөөр тасалбар болсон жилийн НЭГТГЭСЭН САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ (үргэлжлэл)

12

2. ТАЙЛАН БЭЛТГЭСЭН ҮНДЭСЛЭЛ

Санхүүгийн тайлангуудыг бэлтгэхэд хэрэглэгдсэн нягтлан бодох бүртгэлийн үндсэн бодлогуудын тухай мэдээллийг Тэмдэглэл 30-д оруулсан. Холбогдох хэсэгт тусгайлан зааснаас бусад тохиолдолд Тэмдэглэл 30-д заасан бодлогуудыг хэрэглэсээр ирсэн.

Компанийн нягтлан бодох бүртгэлийн валют нь Монгол улсад үйл ажиллагаа эрхэлж буй компаниудын хувьд Монгол төгрөг, гадаад улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа салбар компанийн хувьд Европын холбооны Евро байх бөгөөд тайлагнагч валют нь Монгол улсын мөнгөн тэмдэгт болох Төгрөг юм. Малайз улсын хуулийн этгээд Хай Би Ойл (L) Берхард компанийн нягтлан бодох бүртгэлийн болон тайлагнагч валют нь Евро бөгөөд нэгтгэсэн санхүүгийн тайланд төгрөгт хөрвүүлэгдэн тайлагнасан. Хөрвүүлэлтээс үүссэн ханшийн зөрүүг өмчийн хэсэгт толилуулсан. Эдгээр нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь Төгрөгөөр илэрхийлэгдсэн бөгөөд мянган төгрөгөөр нарийвчлан харуулж тайлагнагдсан.

Эдгээр санхүүгийн тайлангууд нь Нягтлан Бодох Бүртгэлийн Олон Улсын Стандартын Хороо (“НББОУСХ”)-ноос гаргаж, мөрдүүлсэн Санхүүгийн Тайлагналын Олон Улсын Стандарт (“СТОУС”) болон НББОУСХ-ны Тайлбарын Байнгын Хорооноос гаргасан тайлбарын дагуу бэлтгэгдсэн байна.

СТОУС-ын дагуу санхүүгийн тайлан бэлтгэхэд тодорхой, чухал нягтлан бодох бүртгэлийн тооцоолол хийхийг шаарддаг. Мөн Компанийн нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогыг хэрэглэхэд удирдлагаас шийдэл гаргахыг шаарддаг.

Хэмжилтийн Үндэслэл

Эдгээр санхүүгийн тайлангууд нь доорх зүйлсээс (дэлгэрэнгүй мэдээллийг зохих нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогоос харна уу) бусад зүйлсийн хувьд түүхэн өртөгт суурилан бэлтгэгдсэн:

- Санхүүгийн хэрэглүүр – бодит үнэ цэнэ нь ашиг, алдагдлаар хүлээн зөвшөөрөгдөх - Санхүүгийн хэрэглүүр – борлуулахад бэлэн - Болзошгүй төлбөр - Хөрөнгө оруулалтын зориулалттай үл хөдлөх хөрөнгө - Дахин үнэлэгдсэн өмч, барилга, тоног төхөөрөмж - Тодорхойлсон тэтгэмжийн цэвэр өр төлбөр - Мөнгөөр төлөгдөх, хувьцаанд суурилсан төлбөрийн өглөг.



13

3. ТАЙЛАН НЭГТГЭСЭН ҮНДЭСЛЭЛ Эдгээр нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь СТОУС 10 Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан-ийн дагуу нэгтгэгч компани болох “Хай Би Ойл” ХК болон түүний охин компани болох “Хай Би Ойл (L) Берхад” компанийн тусдаа бэлтгэгдсэн санхүүгийн тайлангуудыг нэгтгэн илэрхийлж байгаа бөгөөд нэгтгэлд хамрагдаж буй тусдаа санхүүгийн тайлангууд нь ижил хугацаагаар тасалбар болж, нягтлан бодох бүртгэлийн нэгдсэн нэг бодлого баримтлан бэлтгэгддэг. Компани нь санхүүжигч талд хяналттай бол тухайн санхүүжигч талыг охин компани гэж ангилна. Дараах хяналтын гурван шалгуурыг бүгдийг нь хангасан тохиолдолд компанийг санхүүжигч талд хяналттай гэж үзнэ. Үүнд:

санхүүжигч талыг зохицуулах эрх мэдэлтэй; санхүүжигч талын үйл ажиллагаанаас төрөл бүрийн өгөөж хүртдэг; бөгөөд өөрт буй эрх мэдлээ тухайн өгөөжид нөлөөлөхүйц байдлаар ашиглах чадвартай.

Эдгээр хяналтын шалгуур өөрчлөгдсөн байж болзошгүй гэж үзэхэд хүргэсэн баримт, нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд хяналтыг дахин үнэлнэ. Нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангууд нь Компанийн болон түүний охин компаниудын (“Компани”) үр дүнг нэг аж ахуйн нэгж мэтээр тайлагнадаг. Иймд Компани болон охин компанийн хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээнүүд болон үлдэгдлийг бүрэн цэвэрлэдэг. Санхүүгийн байдлын тайланд нэгдэгчийн тодорхойлж болох хөрөнгө, өр төлбөр, болзошгүй өр төлбөр зэргийг нь олж авсан өдрөөрх бодит үнэ цэнээр тусгасан. Худалдан авсан буюу олж эзэмшсэн компаниудын үйл ажиллагааны үр дүнг тухайн хяналт бий болсон өдрөөс эхлэн нэгтгэсэн Ашиг, алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрдөг бөгөөд хяналтгүй болсон өдрөөс эхлэн нэгтгэлээс хасна. Нэгтгэсэн санхүүгийн тайланг бэлтгэхдээ, толгой болон охин компаниудын санхүүгийн тайлан дахь хөрөнгө, өр төлбөр, өмч, орлого болон зардлын ижил төстэй зүйл тус бүрийн дүнг мөр мөрөөр нь нэмж нэгтгэсэн.

Дараах зүйлсийг нэгтгэлээс цэвэрлэж тайлагнасан. Үүнд:

a) Бүлэг доторх компаниудын хоорондын - Хөрөнгө, өр төлбөрийн дансдын үлдэгдэл; - Орлого болон зардлын дүн;

b) Охин компанид оруулсан хөрөнгө оруулалтын дансны үнэ болон өмчийн дүн.



14

4. НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН ЧУХАЛ ТООЦООЛОЛ БА ШИЙДЭЛ Компани нь ирээдүйн үйл ажиллагаатай холбоотой тодорхой тооцоолол ба төсөөлөл ашигладаг. Түүхэн туршлага болон үүссэн нөхцөл байдалд тохиромжтой гэж үзсэн ирээдүйн үйл ажиллагааны тухай таамаглал гэх мэт бусад хүчин зүйлсэд үндэслэн тооцоолол ба шийдлийг тогтмол үнэлдэг. Бодит үр дүн нь тооцоолол ба төсөөллөөс ялгаатай байж болно.

(a) Өөдрөг төсөөлөл Эдгээр нэгтгэсэн санхүүгийн тайлангуудыг тасралтгүйгээр үйл ажиллагаагаа явуулна гэсэн өөдрөг төсөөллийн үндсэн дээр бэлтгэсэн. 2014 оны 12 дугаар сарын 31-ний байдлаар компанийн эргэлтийн хөрөнгө ба эргэлтийн өрийн харьцаа 0.35 (2013 онд: 0.35 байсан) байна. Өөрөөр хэлбэл, компанийн эргэлтийн өр төлбөр нь эргэлтийн хөрөнгөөс ойролцоогоор 5,842 сая (2013 онд: 5,923 сая) төгрөгөөр давсан. Гэвч компани санхүүгийн тайлангийн Тэмдэглэл 27-д үзүүлсэн зээлүүдийг хувьцаанд хөрвүүлэх төлөвлөгөөтэй бөгөөд хэрэв хувьцаанд хөрвөвөл энэхүү харьцаа сайжирна. Тасралтгүй ажиллагааны төсөөлөл хүчинтэй байх эсэх нь энэхүү хувьцаанд хөрвүүлэх ажил гүйлгээ амжилттай хийгдэх эсэх болон гадаад дахь хамтарсан компанийн үйл ажиллагааг амжилттай үргэлжлүүлж чадах эсэхээс хамаарна.

(b) Үнэ цэнийн бууралт

Хөрөнгө эсвэл хөрөнгийн мөнгө бий болгогч нэгжийн дансны үнэ нь эргэн нөхөгдөх дүнгээсээ давбал үнийн бууралтын алдагдлыг хүлээн зөвшөөрнө. Эргэн төлөгдөх дүнг тогтоохдоо удирдлага нь хөрөнгө тус бүрийн эсвэл мөнгө бий болгогч нэгжийн ирээдүйн хүлээгдэж буй мөнгөн урсгалыг тооцоолж, эдгээр мөнгөн урсгалын өнөөгийн үнэ цэнийг тодорхойлохын тулд тохирох хүүг сонгож ашигладаг. Ирээдүйн хүлээгдэж буй мөнгөн урсгалыг хэмжихдээ удирдлага нь ирээдүйн үйл ажиллагааны үр дүнгийн талаар төсөөлөл гаргадаг. Энэ төсөөлөл нь ирээдүйд болох тодорхой нөхцөл байдал болон үйл явдлуудтай холбоотой болно. Бодит үр дүн нь өөр байж болох ба энэ нь дараагийн санхүүгийн жилд багтаж компанийн хөрөнгүүдэд хийгдэх томоохон залруулгуудын шалтгаан байж болно. Ихэнх тохиолдолд тохирох хөнгөлөлтийн түвшинг тодорхойлохдоо зах зээлийн эрсдэл болон хөрөнгөтэй холбоотой эрсдэлийн хүчин зүйлийн тохируулгыг хийдэг.

(c) Элэгдэх хөрөнгийн ашиглалтын хугацаа

Компанийн удирдлага нь хүлээгдэж буй хөрөнгийн ашиглалтад суурилан тайлант үе бүрийн эцэст биет бус хөрөнгө болон өмч, барилга, тоног төхөөрөмж гэх мэт элэгдэх хөрөнгийн ашиглалтын хугацааг шалгадаг. Гарсан үр дүн нь магадгүй техникийн хуучралтын улмаас тооцоолол ба төсөөллөөс ялгаатай байж болно. Тэмдэглэл 30-д биет бус хөрөнгө болон өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн ашиглалтын хугацааны талаар дэлгэрэнгүй тусгасан.

(d) Бараа материал

Бараа материалыг өртөг, цэвэр боломжит үнийн аль багаар нь тусгана. Цэвэр боломжит үнэ цэнийг тооцохдоо тооцоолол хийх үеийн хамгийн найдвартай бэлэн байгаа нотолгоог авч үздэг. Компанийн бизнес нь технологийн өөрчлөлттэй нягт уялдаатай бол борлуулалтын үнэ нь хурдан өөрчлөгдөхөд хүргэнэ. Бараа материалын дансны үнийн ирээдүйд гарах өөрчлөлт нь зах зээлийн сегмент бүр дэх үнийн өөрчлөлтөөс шалтгаална.



15

5. САНХҮҮГИЙН ХЭРЭГЛҮҮР - ЭРСДЭЛИЙН УДИРДЛАГА Компани нь үйл ажиллагаагаараа дамжуулж дараах эрсдэлүүдэд өртөх магадлалтай:

a) Зээлийн эрсдэл b) Зах зээлийн эрсдэл

i) Бодит үнэ цэнийн болон ii) хүүний түвшний эрсдэл iii) Гадаад валютын эрсдэл

c) Төлбөрийн чадварын эрсдэл.

Бусад бүх бизнесийн нэгэн адил Компани нь санхүүгийн хэрэглүүр хэрэглэснээс үүдэлтэй эрсдэлд өртдөг. Энэ тэмдэглэлд Компанийн эрсдэлийн удирдлагын бодлого, энэхүү эрсдэлийг зохицуулах процесс ба түүнийг хэмжих аргуудыг тайлбарлана. Эдгээр эрсдэлтэй холбоотой нэмэлт тоон мэдээллийг санхүүгийн тайланд зохих ёсоор толилуулсан.

Энэхүү тэмдэглэлд өөрөөр дурдаагүй л бол Компанийн санхүүгийн хэрэглүүрийн эрсдэлд өртөмхий байдал, эдгээр эрсдэлийг зохицуулахад чиглэсэн зорилт, бодлого ба процесс болон түүнийг хэмжихэд хэрэглэгдсэн бодлогод өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад ямар нэгэн биет өөрчлөлт ороогүй гэж үзнэ.

(i) Санхүүгийн Үндсэн Хэрэглүүрүүд

Компанийн хэрэглэдэг дараах санхүүгийн үндсэн хэрэглүүрүүдээс эрсдэл үүсдэг:

Мөнгө ба түүнтэй адилтгах хөрөнгө

Худалдааны болон бусад авлага

Холбоотой талаас авах авлага

Өмчийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт

Худалдааны болон бусад өглөг

Банкнаас авсан зээлийн өглөг

Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг



16

5. САНХҮҮГИЙН ХЭРЭГЛҮҮР - ЭРСДЭЛИЙН УДИРДЛАГА (үргэлжлэл)

(ii) Санхүүгийн Хэрэглүүрийн Төрөл

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Санхүүгийн хөрөнгө

Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө 136,117

2,479,200 Худалдааны болон бусад авлага 1,325,590

155,355

Холбоотой талаас авах авлага 1,574,992

415,870 Өмчийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт 1,636,952

1,590,080

Нийт санхүүгийн хөрөнгө 4,673,651

4,640,505

Санхүүгийн өр төлбөр

Худалдааны болон бусад өглөг 66,992

92,282 Банкнаас авсан зээлийн өглөг -

82,800

Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг 8,984,440

8,984,440

Нийт санхүүгийн өр төлбөр 9,051,432

9,159,522

Ерөнхий Зорилго, Бодлого ба Процесс

Удирдлага нь Компанийн эрсдэлийн удирдлагын бодлогод гол үүрэг хариуцлага хүлээхийн зэрэгцээ түүнийг тодорхойлж бэлтгэх үүрэгтэй байдаг. Удирдлагын гол зорилго нь Компанийн өрсөлдөх чадвар, уян хатан байдалд хэт нөлөөлөхгүйгээр эрсдэлийг аль болох бууруулах бодлого тогтоох явдал юм.

a) Зээлийн эрсдэл

Зээлийн эрсдэл гэдэг нь үйлчлүүлэгч эсвэл санхүүгийн хэрэглүүр дэх бизнесийн түнш нь гэрээгээр заасан өр төлбөр төлөх үүргээ гүйцэтгээгүй тохиолдолд Компанид санхүүгийн гарз учруулах эрсдэл юм. Зээлийн эрсдэлд өртөж болох хамгийн томоохон дүн нь Тэмдэглэл 19 Холбоотой талаас авах авлага- ын 1,574,992 мянган төгрөг (2013 онд: 415,870 мянган төгрөг) Тэмдэглэл 20 Худалдааны болон бусад авлага -ын 1,325,590 мянган төгрөг (2013 онд: 155,355 мянган төгрөг)-ийн үлдэгдэлд төвлөрч байна.

b) Зах зээлийн эрсдэл

Зах зээлийн эрсдэл нь Компани хүүтэй, худалдагдах, гадаад валютаарх санхүүгийн хэрэглүүрийн хэрэглээнээс үүсдэг. Энэ нь санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнэ эсвэл ирээдүйн мөнгөн гүйлгээ нь хүүний хувь (хүүний түвшний эрсдэл), гадаад валютын ханш (валютын эрсдэл) эсвэл зах зээлийн бусад хүчин зүйлс (бусад үнийн эрсдэл)-ийн улмаас хэлбэлзэх эрсдэл юм. Гадаад валютын ханшийн эрсдэлд өртөж болох авлага болон өглөгийн талаарх мэдээллийг Тэмдэглэл 19 Холбоотой талаас авах авлага, Тэмдэглэл 20 Худалдааны болон бусад авлага болон Тэмдэглэл 27 Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг үз.



17


i) Бодит үнэ цэнийн болон хүүний түвшний эрсдэл

Хүүний түвшний эрсдэл гэдэг нь зах зээл дэх зээлийн хүүний түвшний өөрчлөлтийн улмаас санхүүгийн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнэ эсвэл ирээдүйн мөнгөн гүйлгээ хэлбэлзэх эрсдэл юм. Компани нь томоохон дүн бүхий богино хугацаат хувьцаанд хөрвөх зээлтэй. Компанийн төлөөлөн удирдах зөвлөлийн шийдвэрээр хүү тооцолтыг 2013 оны 12-р сарын 10-наар тасалбар болгон зогсоосон байгаа ч хөрөнгө оруулагчидтай хийсэн зээлийн гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт оруулаагүй учир хүү хуримтлуулан тооцож төлөх эрсдэлтэй. Мөн компани нь сул чөлөөтэй мөнгөн хөрөнгийг хүүний орлого олох зорилгоор худалдан авагчдад зээлдүүлсэн. Зээлийн хугацаа дуусаж хөрөнгийг эргүүлэн татсан тохиолдолд хүүний орлого буурах магадлалтай.

Хүүтэй авлага, өглөгийн дүн болон хүүний түвшнийг доорх хүснэгтэд харуулав.

Жилийн хүүний түвшин

2014 оны 12 сарын 31

2013 оны 12 сарын 31

мян.төг мян.төг

Бусдад олгосон зээл 6%* 1,791,320 - Хувьцаанд хөрвөх нөхцөлтэй өр 15% (8,984,440) (8,984,440)

ii) Гадаад валютын ханшийн өөрчлөлтийн эрсдэл

Валютын эрсдэл гэдэг нь гадаад валютын ханшийн өөрчлөлтийн улмаас санхүүгийн хэрэглүүрийн үнэ цэнэ хэлбэлзэх эрсдэл юм. Ирээдүйн ажил гүйлгээ, хүлээн зөвшөөрөгдсөн хөрөнгө, өр төлбөр Монгол Төгрөгөөс өөр валютаар илэрхийлэгдсэн тохиолдолд валютын эрсдэл үүсдэг. Компани гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн томоохон хэмжээний өр төлбөртэй учраас ханшийн өөрчлөлтийн эрсдэлд өртөх магадлал байгаа боловч одоогоор ханшийн өөрчлөлтийн эрсдэлд чиглэсэн тусгайлсан бодлого байхгүй. Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөгтэй холбоотой гадаад валютын ханшийн зөрүүний болзошгүй эрсдэлийг доорх хүснэгтэд харууллаа.

түүхэн

ханшаар хаалтын ханшаар

ханшийн зөрүүний

эрсдэл

2014 оны 12-р




сарын 31

ам.доллар мян.төг мян.төг мян.төг

Хувьцаанд хөрвөх үндсэн зээл

5,095,522 8,236,612 9,608,117 1,371,505

Хувьцаанд хөрвөх зээлийн хүүний өглөг

211,737 340,327 399,250 58,923

5,307,259 8,576,940 10,007,368 1,430,428



18


ii) Гадаад валютын ханшийн өөрчлөлтийн эрсдэл (үргэлжлэл) Санхүүгийн хэрэгслийг үндсэн валютаар илэрхийлбэл:

Mонгол төгрөгөөрх

хэрэгсэл Ам доллараарх хэрэгсэл Бусад валютаарх Дүн

2014 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013

Санхүүгийн хэрэгсэл мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг


Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө 32,014 29,276 97,518 2,407,507 6,585 42,416 136,117 2,479,200 Худалдааны болон бусад авлага 388,335 45,829 936,994 - 262 109,526 1,325,590 155,355 Холбоотой талаас авах авлага 75,000 34,650 887,886 - 612,106 381,220 1,574,992 415,870 Өмчийн үнэт цаасаарх хөрөнгө оруулалт - - 1,636,952 1,590,080 - - 1,636,952 1,590,080

Нийт санхүүгийн хөрөнгө 495,349 109,755 3,559,349 3,997,587 618,952 533,163 4,673,651 4,640,505


Худалдааны болон бусад өглөг (25,035) (50,101) (37,712) (38,044) (4,245) (4,137) (66,992) (92,282) Банкнаас авсан зээлийн өглөг - (82,800) - - - - - (82,800) Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг (407,500) (407,500) (8,576,940) (8,576,940) - - (8,984,440) (8,984,440)

Нийт санхүүгийн өр төлбөр (432,535) (540,401) (8,614,652) (8,614,984) (4,245) (4,137) (9,051,432) (9,159,522)

Цэвэр санхүүгийн хөрөнгө/(өр төлбөр)

62,814 (430,646) (5,055,303) (4,617,397) 614,707 529,025 (4,377,781) (4,519,017)



19


c) Төлбөрийн чадварын эрсдэл

Төлбөрийн чадварын эрсдэл нь ажлын капитал, зээлийн хэрэглүүр дэх санхүүгийн төлбөр, үндсэн өрийг төлж барагдуулахтай холбоотой Компанийн удирдлагаас үүсдэг. Энэ нь Компани санхүүгийн өр төлбөрөө хугацаанд нь төлж барагдуулахад хүндрэлтэй тулгарах эрсдэл юм.

Компанийн бодлого бол өр төлбөр төлөх хугацаа болоход хангалттай бэлэн мөнгөтэй байх явдал юм. Энэ зорилгод хүрэхийн тулд компани нь хүлээгдэж буй шаардлагыг биелүүлэхийн тулд тогтмол бэлэн мөнгөний үлдэгдэлтэй (эсвэл харилцан тохиролцсон хэрэглүүр) байх явдал юм.

Төлбөрийн чадварын эрсдэл нь Компанийн мөнгөн урсгалыг удирдах чадвараас үүсдэг. Компани тухайн жилийн төсвийг мөнгөн урсгалын хэрэгцээ шаардлагыг үнэлсний үндсэн дээр бэлтгэдэг.

Дараах хүснэгтэн мэдээлэл нь компанийн санхүүгийн хөрөнгийн төлбөр төлөхөд бэлэн байдал болон санхүүгийн өр төлбөрийн төлбөр хийх насжилтыг харуулна:

2014 оны 12 сарын 31-нээрх 1 жил хүртэл

1-ээс 2 жил 2 жилээс

дээш Дүн

мян.төг мян.төг мян.төг мян.төг


Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө 136,117

136,117 Худалдааны болон бусад авлага 1,325,590

1,325,590

Холбоотой талаас авах авлага 962,886

612,106 1,574,992

Нийт санхүүгийн хөрөнгө 2,424,592 - 612,106 3,036,698


Худалдааны болон бусад өглөг (66,992)

(66,992) Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг (8,984,440)

(8,984,440)

Нийт санхүүгийн өр төлбөр (9,051,432) - - (9,051,432)



20

6. БОРЛУУЛАЛТЫН ОРЛОГО

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Мазутын борлуулалт 484,901

16,364 Цэвэршүүлсэн тосны борлуулалт -

99,098

484,901

115,462

7. БОРЛУУЛСАН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ӨРТӨГ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Мазутын өртөг (233,116)

(26,790) Цэвэршүүлсэн тосны өртөг -

(67,816)

(233,116)

(94,606)

8. ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРДАЛ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Цалингийн зардал (262,063)

(77,537) Нийгмийн даатгалын зардал (34,068)

(10,105)

Мэргэжлийн үйлчилгээний зардал (93,763)

(43,602)

Томилолтын зардал (32,703)

(108,917) Элэгдлийн зардал (11,135)

(3,297)

Шагнал урамшууллын зардал -

(407,500) Зар сурталчилгааны зардал -

(6,630)

Түрээсийн зардал (6,359)

(5,795) Засвар үйлчилгээний зардал (5,126)

-

Шуудан холбооны зардал (3,524)

(3,946) Шатахууны зардал (1,151)

(1,011)

Бусад зардал (20,077)

(8,358)

(469,969)

(676,697)



21

9. САНХҮҮГИЙН ОРЛОГО/(ЗАРДАЛ)

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Хүүний орлого 59,608

11,433 Хүүний зардал (2,721)

(353,638)

Гадаад валютын ханшийн зөрүүний бодит олз/(гарз) (5,634)

96,869 Гадаад валютын ханшийн зөрүүний бодит бус олз/(гарз)

352,906

144,237

404,160

(101,099)

10. БУСАД ОРЛОГО, ЗАРДАЛ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Торгуулийн зардал -

(7,077) Баяр, ёслолын арга хэмжээний зардал (1,183)

(3,554)

Ногдол ашгийн орлого 46,872

- Бусад орлого 15,077

-

60,766

(10,631)



22

11. ОРЛОГЫН АЛБАН ТАТВАРЫН ЗАРДАЛ

Компани нь Монгол Улсын Татварын хуулийн дагуу татварын зорилгоор татвар ногдуулахгүй орлого болон татвар ногдуулах орлогоос хасагдахгүй зардлуудын нөлөөг тооцсоны үндсэн дээр орлогын татвараа мэдүүлдэг ба 3 тэрбум төгрөг хүртэлх татвар ногдох орлогод 10 хувь, 3 тэрбум төгрөгөөс давсан татвар ногдох орлогод 25 хувийн ААНОАТ төлөх үүрэгтэй.

Хай Би Ойл

ХК Хай Би Ойл (Л) Берхад

Нийт

Хай Би Ойл ХК

Хай Би Ойл (Л) Берхад

Нийт

2014 он

2014 он

2014 он

2013 он

2013 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

Татвар төлөхийн өмнөх ашиг 316,610

(69,869)

246,741

(743,624)

(23,948)

(767,572)

Татварын байнгын зөрүү (105,298)

-

(105,298)

(802)

-

(802)

Тусгайлсан хувь хэмжээгээр татвар ногдох орлого

(106,480)

-

(106,480)

(11,433)

-

(11,433)

Татвараас хасагдахгүй зардал 1,183

-

1,183

10,631

-

10,631

Татварын түр зөрүү (352,906)

-

(352,906)

(144,237)

(144,237)

(144,237)

Татвар ногдох түр зөрүү (376,788)

-

(376,788)

(390,479)

-

(390,479) Татвараас хасагдах түр зөрүү 23,882

-

23,882

246,242

-

246,242

Нийтлэг хувь хэмжээгээр татвар ногдох ашиг (алдагдал)

(141,593)

(69,869)

(211,463)

(888,663)

(168,185)

(912,611)

Нийтлэг хувь хэмжээгээр ногдуулсан татвар -

-

-

-

-

- Тусгай хувь хэмжээгээр ногдуулсан татвар (10,648)

-

(10,648)

(1,143)

-

(1,143)

Хойшлогдсон татварын зардал (35,291)

-

(35,291)

-

-

-

Татварын түр зөрүүний нөлөө (35,291)

-

(35,291)

-

-

-

Тайлант жилийн нийт татварын зардал (45,939)

-

(45,939)

(1,143)

-

(1,143)



23

12. НЭГЖ ХУВЬЦААНД НОГДОХ АШИГ/(АЛДАГДАЛ)

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

ХҮРТВЭР

Тайлант жилийн цэвэр ашиг 200,802

(768,715)

Хувьцаанд хөрвөх өрийн тайлант жилийн хүүний зардлын нөлөө

-

340,327

Хувьцаанд хөрвөх өрийн хүүний татвар -

(34,033)

Хорогдуулсан нэгж хувьцаанд ногдох ашгийг тооцоход ашигласан ашиг

200,802

(462,420)

ХУВААРЬ

Үндсэн нэгж хувьцаанд ногдох ашгийг тооцоход ашигласан хувьцааны жигнэсэн дундаж тоо хэмжээ

9,234,268

9,234,268

Хувьцаанд хөрвөх өрийн тайлант жилийн жигнэсэн дундаж тооны нөлөө

44,922,186

14,460,531

Хорогдуулсан нэгж хувьцаанд ногдох ашгийг тооцоход ашигласан хувьцааны жигнэсэн дундаж тоо хэмжээ

54,156,454

23,694,799

Нэгж хувьцаанд ногдох ашиг/(алдагдал) - төгрөгөөр

Суурь 22

(83)

Хорогдуулсан 4

(83)



24

13. ӨМЧ, БАРИЛГА, ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖ

Барилга,

байгууламж Тавилга

эд хогшил Тоног

төхөөрөмж Тээврийн хэрэгсэл

Бусад үндсэн

хөрөнгө

Компьютер, дагалдах хэрэгсэл

Нийт

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

мян.төг

ӨРТӨГ

2013 оны 01-р сарын 01 1,239,614

5,399

251,867

28,700

26,051

11,104

1,562,736

Нэмэгдсэн -

-

-

-

30

2,716

2,746

2013 оны 12-р сарын 31 1,239,614

5,399

251,867

28,700

26,081

13,820

1,565,482

Нэмэгдсэн -

720

11,642

86,800

24,175

4,613

127,951

2014 оны 12-р сарын 31 1,239,614

6,119

263,509

115,500

50,256

18,434

1,693,432

ХУРИМТЛАГДСАН ЭЛЭГДЭЛ

2013 оны 01-р сарын 01 (47,471)

(1,376)

(19,147)

(1,293)

(4,811)

(4,662)

(78,760)

Байгуулсан (30,969)

(436)

(24,467)

(470)

(4,963)

(2,368)

(63,672)

2013 оны 12-р сарын 31 (78,441)

(1,811)

(43,614)

(1,762)

(9,774)

(7,030)

(142,432)

Байгуулсан (30,969)

(458)

(25,343)

(3,644)

(2,616)

(3,688)

(66,718)

2014 оны 12-р сарын 31 (109,410)

(2,270)

(68,957)

(5,406)

(12,390)

(10,718)

(209,150)

ДАНСНЫ ЦЭВЭР ҮНЭ

2013 оны 01-р сарын 01 1,192,142

4,024

232,720

27,408

21,240

6,442

1,483,976

2013 оны 12-р сарын 31 1,161,173

3,588

208,254

26,938

16,307

6,790

1,423,050

2014 оны 12-р сарын 31 1,130,204

3,850

194,553

110,094

37,866

7,716

1,484,282



25

14. БИЕТ БУС ХӨРӨНГӨ Компанийн эзэмшиж буй санхүүгийн программ хангамжийн үлдэгдэл өртгийн дүнг илэрхийлнэ.

15. ХАРААТ КОМПАНИД ОРУУЛСАН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ “Хай Би Ойл (Л) Берхад” нь Бүгд Найрамдах Панам улсын хуулийн этгээд болох Korea Oil Exploration Corporaion International, Inc (цаашид “KOECII”) компанийн 20 хувийн хувьцааг эзэмшдэг. Korea Oil Exploration Corporaion International, Inc (цаашид “KOECII”) компанийн үлдсэн 80%-ийн хувьцааг БНАСАУ-ын төрийн өмчийн Korea Oil Exploration Corporaion (цаашид “KOEC”) компани эзэмшдэг байна. “KOECII” нь 2013 оны 4-р сарын 10-нд “KOEC” болон “Нинокс Хидрокарбонс (Л) Берхад” хоорондын хамтын хөрөнгө оруулалтын гэрээгээр БНАСАУ-д хэрэгжүүлэх газрын тосны хайгуулын лиценз олгох, бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулах, хайгуул явуулах, нүүрс төрөгчийн үйлдвэрлэл хөгжүүлэх хамтын хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах, дотоод гадаадын хөрөнгө оруулалт татах, газрын тос боловсруулах, цэвэршүүлсэн газрын тосны бүтээгдэхүүн, байгалийн хий худалдаалах, экспорт, импортын терминалууд, агуулах барьж байгуулах эрхтэйгээр үйл ажиллагаа явуулах бөгөөд энэхүү үйл ажиллагаатай холбоотой нэмэлт дэд бүтэц, ложистикийг хөгжүүлэхээр Бүгд Найрамдах Панам Улсад байгуулагдсан компани юм.

16. ӨМЧИЙН ҮНЭТ ЦААСААРХ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ Сингапур улсын хуулийн этгээд “Блэктир Энержи Лимитед” (нэрээ өөрчлөхөөс өмнөх нэр “Нинокс Энержи Лимитед”) компанийн нэг бүр нь 4 Сингапур долларын үнэтэй, А зэрэглэлийн энгийн хувьцаанд хөрвөх боломжтой, санал өгөх эрхтэй, үнийн дүнгийн 5 хувьтай тэнцэх ногдол ашиг авах нөхцөлтэй 322,286 ширхэг давуу эрхтэй хувьцааг эзэмшиж байсан. Уг давуу эрхийн хувьцааг тайлант жилд ногдол ашгийг нэмсэн дүнгээр компанийн нэг бүр нь 0.36 Сингапур долларын үнэтэй 3,633,450 ширхэг энгийн хувьцаанд хөрвүүлсэн. Энэ нь “Блэктип Энержи Лимитэд”-ийн нийт энгийн хувьцааны 13% бөгөөд компани мэдэгдэхүйц нөлөөгүй бөгөөд үйл ажиллагаанд нь одоогоор оролцохгүй байгаа.

17. УРЬДЧИЛЖ ТӨЛСӨН ЗАРДАЛ, ТООЦОО

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Андеррайтерын үйлчилгээний урьдчилгаа 104,381

104,381 Хуулийн үйлчилгээний урьдчилгаа 3,500

-

Урьдчилж төлсөн шатахууны тооцоо 498

- Бусад татварын илүү төлөлт -

1,605

Дараа тайлангийн тооцоо 39

588 Хөрөнгө олж бэлтгэх зардал 13,636

-

122,055

106,575



26

18. БАРАА МАТЕРИАЛ

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Бэлэн бүтээгдэхүүн 27,132

50,102 Түүхий эд материал 37,500

13,427

Дуусаагүй үйлдвэрлэл -

21,685

64,632

85,215

19. ХОЛБООТОЙ ТАЛААС АВАХ АВЛАГА

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

KOECII-аас авах авлага 612,106

381,220 Бусдад олгосон зээл* 942,800

-

Зээлийн хүүний авлага 20,086

- Гүйцэтгэх удирдлагаас авах авлага -

34,650

1,574,992

415,870

* - 2014 оны 7-р сарын 30-ны өдөр “Шарын гол” ХК-д жилийн 6%-ийн хүүтэй, 3 сарын хугацаатай 500,000 ам.долларын зээлийг зээлийн гэрээний дагуу олгож 2014 оны 10-р сарын 30-ны өдөр зээлийн гэрээний хугацааг 2015 оны 02-р сарын 28-ны өдөр хүртэл сунгасан.

20. ХУДАЛДААНЫ БОЛОН БУСАД АВЛАГА

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Борлуулалтын авлага 462,835

45,208 Бусдад олгосон зээл* 848,520

-

Зээлийн хүүний авлага 13,474

Ажилчдаас авах авлага -

121 Барьцааны авлага 500

500

Бусад авлага 262

109,526

1,325,590

155,355

* - 2014 оны 08-р сарын 25-ны өдөр “Ашид Мөнхийн Зам” ХХК-д жилийн 6%-ийн хүүтэй, 1 сарын хугацаатай 200,000 ам.доллар, 2014 оны 10-р сарын 03-ны өдөр болон 2014 оны 10-р сарын 21-ний өдөр жилийн 6%-ийн хүүтэй, 3 сарын хугацаатай 200,000 ам.доллар болон 50,000 ам.долларын зээлийг олгосон бөгөөд зээлийн гэрээний хугацааг 2015 оны 02-р сарын 28-ний өдөр хүртэл сунгасан байна.



27

21. МӨНГӨ, ТҮҮНТЭЙ АДИЛТГАХ ХӨРӨНГӨ

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Бэлэн мөнгө – төгрөг 496

4,094 Бэлэн мөнгө – ам.доллар 3,454

1,654

Бэлэн мөнгө - юань 137

509 Бэлэн мөнгө – евро 6,272

7,737

Харилцах данс – төгрөг 31,519

25,182 Харилцах данс - доллар 94,063

2,405,853

Харилцах данс - eвро 175

34,170

136,117

2,479,200

22. ХУВЬЦААТ КАПИТАЛ Компанийн хувьцаат капитал нь 2014 оны 12-р сарын 31-ний байдлаар 100 төгрөгийн нэрлэсэн үнэ бүхий 9,234,268 ширхэг зөвшөөрөгдсөн буюу гаргасан энгийн хувьцаанаас бүрдэж байна.

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Энгийн хувьцаа (зөвшөөрөгдсөн 9,234,268 ширхэг, гаргасан 9,234,268 ширхэг)

9,234,268

9,234,268

Нэгж хувьцааны нэрлэсэн үнэ (төгрөг) 100

100

Хувьцаат капитал (нэрлэсэн үнээр) 923,427

923,427

Нэгж хувьцаанд нэмж төлөгдсөн капитал (төгрөг) 561,194

561,194

1,484,621

1,484,621

Компанийн хувьцааны тархалт 2014 оны 12-р сарын 31-нээр дараах байдалтай байна.

Хувьцаа эзэмшигчийн нэр Эзэмшиж буй

хувьцааны тоо Эзэмшлийн

хувь

Ширхэг

Хувь

Firebird Global Master Holdings - 2 2,611,979

28% БиДиСек ХК 1,869,992

20%

Firebird Mongol Holdings 1,547,877

17% Ө.Хүдрээ 463,806

5%

Firebird MF Holdings 435,330

5% Alexander Zwahr 322,184

3%

Б.Ариунжаргал 278,101

3% Richard Laurence Steele 213,139

2%

Бусад жижиг хувьцаа эзэмшигчид 1,491,860

16%

9,234,268

100%



28

23. ГАДААД ВАЛЮТЫН ХӨРВҮҮЛЭЛТИЙН НӨӨЦ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

01 –р сарын 01-ний үлдэгдэл 1,252

-

Охин компанийн санхүүгийн тайлангийн хөрвүүлэлтээс үүссэн олз/(гарз)

6,003

5,991

Санхүүгийн тайлангийн нэгтгэлийн устгах бичилтээс үүссэн олз/(гарз)

(53,372)

(4,739)

12-р сарын 31-ний үлдэгдэл (46,117)

1,252

Малайз улсын хуулийн этгээд “Хай Би Ойл (L) Берхард” компанийн бүртгэлийн болоод тайлагнагч валют нь Евро бөгөөд нэгтгэсэн санхүүгийн тайланд төгрөгт хөрвүүлэгдэн тайлагнасан болно. Хөрвүүлэлтээс үүссэн ханшийн зөрүүг энэхүү дансанд толилуулсан.

24. ХУДАЛДААНЫ БОЛОН БУСАД ӨГЛӨГ

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Бэлтгэн нийлүүлэгчдэд өгөх өглөг 38,588

68,123 Холбоотой талд өгөх өглөг 24,100

24,100

Бусад өглөг 4,304

59

66,992

92,282

25. ТАТВАРЫН ӨГЛӨГ

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

ААНОАТ-ын өглөг 7,446

2,807 НӨАТ-ын өглөг 6,403

2,744

Бусад татварын өглөг 72

-

13,921

5,551



29

26. БАНКНААС АВСАН ЗЭЭЛИЙН ӨГЛӨГ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

01 –р сарын 01-ний үлдэгдэл 82,800

191,199

Авсан зээл -

- Зээлийн эргэн төлөлт (82,800)

(108,398)

12-р сарын 31-ний үлдэгдэл -

82,800

Компани нь 2008 оны 08 сарын 12-ны өдөр Капитрон банктай 306 сая төгрөгийн №08/71 тоот зээлийн гэрээ байгуулсан. Зээл нь 5 жилийн хугацаатай, жилийн 9,9 хувийн хүүтэй, 24 сараар үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөх нөхцөлтэй. 2010 оны 11-р сарын 04-ний өдөр №08/71 тоот зээлийн гэрээний нөхцөлд өөрчлөлт оруулах нэмэлт гэрээг байгуулсан ба уг өөрчлөлтөөр 290,8 сая төгрөгийг зээлийн үлдэгдэлд тооцох хүүг жилийн 8,8 хувь, зээлийн эргэн төлөгдөх хугацааг 12 сараар сунгаж 2014 оны 8-р сарын 13-ний өдөр болгон өөрчилсөн. Тайлант жилд зээлийн үлдэгдлийг төлж барагдуулан барьцааны хөрөнгийг чөлөөлсөн.

27. ХУВЬЦААНД ХӨРВӨХ ЗЭЭЛИЙН ӨГЛӨГ

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг 8,644,112

8,644,112 Зээлийн хүүний өглөг 340,327

340,327

8,984,440

8,984,440

2013 оны 6-р сарын 25-ны өдрийн ТУЗ-ийн тогтоол болон 2013 оны 8-р сарын 23-ны өдрийн Хувь нийлүүлэгчдийн хурлын шийдвэрийн дагуу компанийн үйл ажиллагаанд шаардлагатай 15 сая ам.долларын хөрвөх зээлийн санхүүжилт хүлээн авахыг болон нэгж хувьцааг 200 төгрөгийн нэрлэсэн үнээр тооцон хөрвүүлэхийг зөвшөөрсөн. Хөрвөх зээлийн хугацаа нь хамгийн багадаа 3 сар ба жилийн 15 хувийн хүүтэй байхаар хөрвөх зээлийн гэрээнд тусгасан.



30

27. ХУВЬЦААНД ХӨРВӨХ ЗЭЭЛИЙН ӨГЛӨГ (үргэлжлэл) 2014 оны 12-р сарын 31-ний байдлаар хөрвөх зээлийг эх үүсвэрээр нь харуулбал дараах байдалтай байна.

Хөрвөх зээл

Тооцсон хүү

Хөрвөх

хувьцааны тоо

2014 оны 12-р



сарын 31

мян.төг

мян.төг

Ширхэг

Мөнгөн хөрөнгөөр 6,475,835

266,060

33,709,463 Хувьцаагаар 1 1,598,210

68,964

8,335,868

Өр шилжүүлэхээр 2 162,568

5,304

839,355 Урамшууллаар 3 407,500

-

2,037,500

8,644,112

340,328

44,922,186

1- Тэмдэглэл 10-д харуулсан Сингапур улсын хуулийн этгээд Нинокс Энержи Лимитед компанийн давуу эрхтэй хувьцаагаар Triton Energy Limited болон Firebird Global Master Holding-2 компаниудын нийт 1 сая ам.долларын хувьцаанд хөрвөх өрийг илэрхийлнэ. 2- 2013 оны 9 сарын 12-ны өдрийн ТУЗ-ийн тогтоолоор БиДиСек ХК-ийн 80,3 сая төгрөгийн өрийг, 2013 оны 10 сарын 1-ний ТУЗ-ийн тогтоолоор Ө.Хүдрээгийн 82,2 сая төгрөгийн өрийг тус тус хувьцаанд хөрвүүлэхээр шийдвэрлэсэн. 3- 2013 оны 12 сарын 23-ны өдрийн ТУЗ-ийн тогтоолоор санхүүжилт босгоход амжилттай ажилласан 12 хувь хүмүүсийг нийт 250 мянган ам.доллароор урамшуулахаар болсон. Энэхүү урамшууллыг хувьцаанд хөрвүүлэхээр шийдвэрлэсэн.



31

28. ХОЛБООТОЙ ТАЛУУД Холбоотой талуудыг тодорхойлох

Хэрвээ тухайн компани нь нөгөө этгээдийн санхүүгийн болон бусад үйл ажиллагаатай холбоотой шийдвэр гаргалтад шууд ба шууд бусаар нөлөө үзүүлэх буюу хянах чадвартай бол тухайн этгээд нь тухайн компанийн хувьд холбоотой тал болох ба хэрвээ тухайн компани өөр этгээдийн удирдлага хяналт дор байдаг эсвэл дээр дурдсан харьцаа нь эсрэгээрээ байх тохиолдолд санхүүгийн тайлан бэлтгэх зорилгоор холбоотой талууд гэж тодорхойлдог. Холбоотой талууд нь хувь хүмүүс болон бусад аж ахуйн нэгжүүд байж болно.

Тус компани нь доор дурдсан аж ахуйн нэгж, хувь хүмүүстэй холбоотой талууд юм:

Холбоотой талуудын нэр

Харьяалал Хамаарал Ажил гүйлгээ

KOEC II Панам улсын хуулийн этгээд

"Хай Би Ойл Л Берхад"-ын хараат компани

Хоорондын тооцоо

Blacktip Energy Limited

Сингапур улсын хуулийн этгээд

"Хай Би Ойл" ХК хөрөнгө оруулсан

Хоорондын тооцоо

“БиДиСек” ХК Монгол улсын хуулийн этгээд

"Хай Би Ойл" ХК-ийн 10-аас дээш хувийн хувьцаа эзэмшигч

Цалин урамшуулал, зээл, ногдол ашиг

Б.Лхагвадорж МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн дарга Цалин урамшуулал Ж.Эрдэмбилэг МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн хараат гишүүн Цалин урамшуулал Б.Пүрэвбаатар МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн хараат гишүүн Цалин урамшуулал

Ө.Хүдрээ МУ-ын иргэн

ТУЗ-ийн хараат гишүүн, "Хай Би Ойл" ХК-ийн 5-аас дээш хувийн хувьцаа эзэмшигч

Цалин урамшуулал, зээл, ногдол ашиг

Кейф Беннет Их Британи улсын иргэн

ТУЗ-ийн хараат гишүүн Цалин урамшуулал

Д.Даянбилгүүн МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн хараат гишүүн Цалин урамшуулал, зээл

М.Батсүрэн МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн

Цалин урамшуулал

Х.Батхишиг МУ-ын иргэн ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн


Си Кок Хенг Сингапур улсын иргэн

ТУЗ-ийн хараат бус гишүүн


Firebird Global Master Holdings -2

АНУ-ын хуулийн этгээд


Ногдол ашиг

Firebird Mongol Holdings




Firebird MF Holdings S.A.R.L




“Шарын гол” ХК Монгол улсын хуулийн этгээд

Зэргэлдээ компани Зээл, борлуулалт



32

28. ХОЛБООТОЙ ТАЛУУД (үргэлжлэл)

Холбоотой талуудын ажил гүйлгээ

Холбоотой талууд буюу шууд эзэмшил бүхий талуудтай хийсэн томоохон хэмжээний ажил гүйлгээ нь дараах байдалтай байна:

i) Холбоотой талуудтай хийсэн гүйлгээ

2014 он

2013 он

мян.төг

мян.төг

Холбоотой талтай хийсэн ажил гүйлгээ

Оруулсан хөрөнгө оруулалт -

(5,011,300) Олгосон зээл (1,549,887)

(346,504)

Үйлчилгээний худалдан авалт -

(104,381) Бүтээгдэхүүн борлуулалт 100,000

-

Гүйцэтгэх удирдлагад олгосон цалин, урамшуулал

Цалин хөлс (263,693)

(74,454) Урамшуулал -

(407,500)

(263,693)

(481,954)

ii) Холбоотой талуудтай хийсэн хоорондын ажил гүйлгээний тооцооны үлдэгдэл дараах байдалтай байна.

2014 оны 12-р


сарын 31

мян.төг

мян.төг

Авлага 1,574,992

415,870 Өглөг (24,324)

(24,100)

Хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг (3,212,820)

(3,212,820)

(1,662,152)

(2,821,050)

29. ИХ ХЭМЖЭЭНИЙ БОЛОН СОНИРХЛЫН ЗӨРЧИЛТЭЙ ХЭЛЦЭЛ Компани тайлант жилийн туршид их хэмжээний хэлцэл хийгээгүй бөгөөд дараах сонирхлын зөрчилтэй хэлцлийг хийсэн байна.

Огноо Тогтоол

№ Хэлцэл хийсэн этгээд Хэлцлийн агуулга

Хэлцлийн үнийн дүн

7/30/2014 17 Шарын гол ХК Зээл олгох $ 500,000

9/1/2014 19 Ашид Мөнхийн Зам ХХК Нэмж зээл олгох, гэрээ сунгах

$ 200,000


$ 200,000

10/3/2014 21 Ашид Мөнхийн Зам ХХК Гэрээ сунгах -


$ 50,000

10/30/2014 23 Шарын гол ХК Гэрээ сунгах -



33

30. НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН ГОЛ БОДЛОГУУДЫН ХУРААНГУЙ

a. Гадаад валютаарх ажил гүйлгээ

Компанийн бүртгэлийн болон тайлагнагч валют нь Монгол улсын мөнгөн тэмдэгт болох Төгрөг юм. Компанийн бүртгэлийн валютаас бусад валютаар илэрхийлэгдсэн орлого, зардлыг тухайн ажил гүйлгээ гарсан өдрийн ханшийг үндэслэн, санхүүгийн тайлангийн өдрөөрх гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн мөнгөөр эргэн төлөгдөх авлага ба мөнгөн өр төлбөрүүд нь тайлагнах өдрийн гадаад валютын албан ханшаар хөрвүүлэгдэнэ. Гадаад валютаар гарсан мөнгөн бус хөрөнгө, өр төлбөрүүдийг тухайн гүйлгээ гарсан өдрийн түүхэн ханшаар хөрвүүлдэг. Бодит үнэ цэнээр тайлагнагддаг мөнгөн бус хөрөнгө, өр төлбөрүүдийг бодит үнэ цэнэ тодорхойлогдсон өдрийн түүхэн ханшийг ашиглан хөрвүүлнэ. Гадаад валютаарх ажил гүйлгээг хөрвүүлэхтэй холбоотой үүссэн бүх олз, гарзууд нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд тайлагнагддаг. Тайлант жилийн явцад хэрэглэж байсан ханш дараах байдалтай байна:

Валют Дундаж ханш

Хаалтын ханш

2014 он 2013 он

12/31/2014 12/31/2013

Ам.доллар 1,817.94 1,523.93

1,885.60 1,654.10 Юань 295.08 248.03

303.57 272.88

Евро 2,414.81 2,026.36

2,293.36 2,275.63

b. Орлого хүлээн зөвшөөрөлт Бүтээгдэхүүний өмчлөлийн голлох эрсдэл болон өгөөжийг худалдан авагчид шилжүүлсэн бөгөөд өмнөх төлбөрөө хүлээн авах магадлалтай тохиолдолд бүтээгдэхүүний борлуулалтаас олсон орлогыг хүлээн зөвшөөрнө. Бараа бүтээгдэхүүнийг худалдан авагчид хүргэж өгсөн тохиолдолд энэхүү шалгуурыг хангасан байна гэж үзнэ. Хэрэв худалдан авагч бараа бүтээгдэхүүнийг буцаах эрхтэй бол энэхүү эрхийн хугацаа дуусах хүртэл орлого хүлээн зөвшөөрөлтийг хойшлуулна. Орлогын үнийн дүнг найдвартай хэмжиж болохуйц бөгөөд Компани төлбөр хүлээж авах магадлалтай тохиолдолд үйлчилгээний орлогыг тухайн үйлчилгээ үзүүлсэн үед нь хүлээн зөвшөөрнө.

c. Өртөг/ Зардал хүлээн зөвшөөрөлт Тайлант хугацаанд хувь нийлүүлэгчдэд хуваарилснаас бусад шалтгааны улмаас мөнгөний гадагш урсгал хэлбэрээр хөрөнгийг бууруулж, өр төлбөрийг ихэсгэдэг эдийн засгийн өгөөжийн бууралт гарах үед зардлыг хүлээн зөвшөөрдөг. Зардлыг тухайн гарсан жилд нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрнө.



34

30. НЯГТЛАН БОДОХ БҮРТГЭЛИЙН ГОЛ БОДЛОГУУДЫН ХУРААНГУЙ (үргэлжлэл)

d. Түрээс Түрээсэлсэн хөрөнгийн өмчлөлтэй холбоотой бүх эрсдэл болон өгөөжийг компани хүртэх тохиолдолд тухайн түрээсийг санхүүгийн түрээс, бусад тохиолдолд үйл ажиллагааны түрээс гэж ангилна.

Санхүүгийн түрээсийн үед, түрээсийн хөрөнгийн анх хөрөнгөөр хүлээн зөвшөөрөгдөх дүн нь түрээсэлсэн хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ болон түрээсийн хугацаанд төлөгдөх түрээсийн хамгийн бага төлбөрүүдийн өнөөгийн үнэ цэнийн аль бага байна. Түрээстэй холбоотой үүрэг хариуцлага нь өглөгөөр тайлагнагдана.

Үйл ажиллагааны түрээсийн үед, түрээстэй холбоотой бүх төлбөрийг түрээсийн хугацааны туршид шулуун шугамын арга дээр үндэслэн Ашиг, алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд зардлаар тайлагнана.

e. Санхүүгийн орлого/зардал Санхүүгийн орлого, зардалд хүүний орлого/зардал, гадаад валютын ханшийн зөрүүний олз/гарз, санхүүгийн хөрөнгө өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийн олз/гарз, ажилчдын тэтгэмжийн төлөвлөгөөний олз/гарз хамаарна. Хүүний орлогыг үр ашигт хүүний аргыг хэрэглэн орлого олсон тайлант үеийнх нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд тусгана. Капиталжуулах шаардлагыг хангасан хөрөнгийн худалдан авалт, барилгын ажил эсвэл үйлдвэрлэлтэй шууд хамааралтай капиталжуулагдсан зээлийн өртгөөс бусад бүх зээлийн хүүний зардлыг үр ашигт хүүний аргыг хэрэглэн гарсан тайлант үеийнх нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд тусгана.

f. Зээлийн өртөг

Хугацаа шаардсан хөрөнгийн худалдаж авах, барьж байгуулах, үйлдвэрлэхтэй шууд холбоотой зээлийн зардлыг тухайн хөрөнгө иж бүрэн, ашиглахад бэлэн болох хүртэлх хугацаанд капиталжуулдаг. Тухайн зорилгоор авсан зээлтэй холбоотой хүүний түвшин эсвэл Компанийн зээлийн ерөнхий эх үүсвэр нь ашиглагдаж буй бол жигнэсэн дундаж хүүний түвшнээр санхүүгийн зардлыг капиталжуулдаг. Зээлийн өртгийн капиталжуулалт нь хөрөнгийн барьж босгох үйл явц зогссон үед дуусдаг. Бусад зээлийн өртөг нь тухайн зардал гарсан үеийн хугацаандаа “Санхүүгийн зардал”-д тайлагнагддаг.

g. Татварын зардал

Татварын зардал нь тайлант жилийн болон хойшлуулсан татварын зардлын нийлбэрээс бүрдэх бөгөөд Нэгтгэгдсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд тусгагддаг. Компанийн татвар нь тайлант жилийн татвар ногдуулах орлогод ногдох тайлангийн өдрөөр хүчинтэй байгаа татварын хувь хэмжээгээр тооцсон бөгөөд өмнөх үеийн татварын өглөг, хойшлуулсан татварын хөрөнгө ба өр төлбөрийг тохируулсан хүлээгдэж буй татварын хөрөнгө эсвэл өглөг юм.



35


g. Татварын зардал (үргэлжлэл) Хойшлогдсон татвар нь санхүүгийн тайлагналын зорилгоор бүртгэсэн хөрөнгө болон өр төлбөрийн дансны үнэ ба татварын тайлагналын зорилгоор бүртгэсэн үнийн зөрүүнээс үүссэн түр зөрүү юм. Хойшлогдсон татварыг тайлагнах өдрөөрх болон цаашид хэрэгжих хуульд үндэслэн буцаалт хийгдэх түр зөрүүнд хэрэгжихээр хүлээгдэж байгаа татварын хувиар тооцдог. Хойшлогдсон татварын хөрөнгө, өр төлбөрийг татвар ногдуулах нэг аж ахуйн нэгжид хамаарах татварын байгууллагаас тогтоосон тайлант үеийн татвар ногдуулах хөрөнгө, өр төлбөрийн эсрэг хуулийн эрх үүргийн дагуу хооронд нь хааж болох бөгөөд гэхдээ эдгээр татвар ногдуулах хөрөнгө, өр төлбөр нь цэвэр дүнд суурилсан байх хэрэгтэй.

Ирээдүйн татвар ногдуулах ашиг нь татварын түр зөрүүг нөхөхүйц байх тохиолдолд хойшлогдсон татварын хөрөнгийг хүлээн зөвшөөрнө. Хойшлогдсон татварын хөрөнгийг тайлант үе бүрд хянаж холбогдох татварын өгөөжийг хэрэгжүүлэх буюу бууруулдаг.

h. Нэгж хувьцаанд ногдох ашиг/(алдагдал)

Нэгж хувьцаанд ногдох ашиг(алдагдал) нь компанийн тайлант жилийн турш эргэлтэд байсан энгийн хувьцааны жигнэсэн дундаж тоонд хуваарилагдсан цэвэр ашиг, алдагдлаар тооцоологддог. Энэ нь энгийн хувьцаа нэг бүрт ногдох тайлант жилийн ашиг, алдагдлын дүнг илэрхийлнэ. Компани аливаа хорогдуулагч хэрэглүүр эзэмшдэг бол нэгж хувьцаанд ногдох хорогдуулсан ашиг(алдагдал)-ийн тооцоог мөн хийж тайлагнана.

i. Холбоотой тал Хэрвээ тухайн компани нь нөгөө этгээдийн санхүүгийн болон үйл ажиллагаатай холбоотой шийдвэр гаргалтад шууд ба шууд бусаар нөлөө үзүүлэх буюу хянах чадвартай бол тухайн этгээд нь тухайн компанийн хувьд холбоотой тал болох ба хэрвээ тухайн компани өөр этгээдийн удирдлага хяналт дор байдаг эсвэл дээр дурдсан харьцаа нь эсрэгээрээ байх тохиолдолд санхүүгийн тайлан бэлтгэх зорилгоор холбоотой талууд гэж тодорхойлдог. Холбоотой талууд нь хувь хүмүүс болон бусад аж ахуйн нэгжүүд байж болно. Тус компани нь доор дурдсан аж ахуйн нэгж, хувь хүмүүстэй холбоотой талууд юм:

i. Охин болон хараат компаниуд; ii. Компанийн ТУЗ-ийн гишүүд болон гүйцэтгэх удирдлагууд, тэдгээрийн гэр бүлийн ойр

дотны гишүүд

Холбоотой талуудын хооронд ажил гүйлгээ гарсан эсэхээс үл хамааран тэдгээрийн хоорондын харилцааг тодруулах ёстой. Холбоотой талуудын ажил гүйлгээний тодруулгад дараах зүйлсийг тодруулна.

(a) Худалдан авалт (б) Борлуулалт (в) Түрээс (г) Зээл (д) Баталгаа, барьцааны нөхцлүүд (е) Хэрэв ирээдүйд тодорхой нэг үйл явдал хэрэгжих эсвэл хэрэгжээгүй үед ямар нэг

үүрэг хүлээх амлалт (ж) ААН-ийн нэрийн өмнөөс эсвэл холбоотой талын нэрийн өмнөөс ААН өр төлбөрийг

барагдуулах

Аж ахуйн нэгжийн санхүүгийн тайланд холбоотой талуудын ажил гүйлгээний нөлөөллийг тусад нь харуулах шаардлагатайгаас бусад тохиолдолд ижил үзүүлэлтүүдийг нийтэд нь тодруулж болно.



36


j. Ажилчдын тэтгэмж

i) Түр хугацааны ажилчдын тэтгэмж Богино хугацаат ажилчдын тэтгэмж нь хөнгөлөлтгүй сууриар хэмжигддэг бөгөөд ажилчдын ажил гүйцэтгэсэн тайлант үед нь зардлаар бүртгэдэг.

Хэрэв ажилчдын гүйцэтгэсэн ажлын үр дүнгээс үүдэн компани хуулийн дагуу шагнал, урамшуулал олгох хариуцлага хүлээх болон шагнал, урамшууллын дүнг үндэслэлтэй тооцоолох боломжтой үед тооцоолсон дүнгээр богино хугацаат шагнал, урамшууллын өр төлбөрийг хүлээн зөвшөөрнө.

ii) Нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгал Монгол улсын хуулийн дагуу Монгол улсад үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа компаниуд нь нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалыг зохих ёсоор төлөх ёстой бөгөөд уг зардлыг гарсан тухайн үед нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд зардлаар хүлээн зөвшөөрч бүртгэдэг.

k. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмж Хүлээн зөвшөөрөлт ба хэмжилт Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийг анх өртгөөр нь хүлээн зөвшөөрөх бөгөөд анхны өртөгт худалдан авсан үнэ, тухайн хөрөнгийг Компанийн зориулалтын ажлын байршил, нөхцөлд бэлэн болгоход шаардагдах худалдан авалттай холбоотой зардлууд багтах бөгөөд үүнд мөн холбогдох зээлийн зардлыг оруулдаг. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийг анх хүлэн зөвшөөрсний дараа үеэс анхны өртгөөс хуримтлагдсан элэгдэл болон хуримтлагдсан үнийн бууралтын алдагдлыг хассан дүнгээр нь хэмжинэ. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн зүйлс нь ашиглалтын ялгаатай хугацаатай томоохон бүрэлдэхүүнээс бүрдэж буй тохиолдолд бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн тусдаа зүйл болгон бүртгэдэг. Дараа үеийн зардал Сольж тавьсан эд анги, хэсэг нь ирээдүйд эдийн засгийн үр өгөөж компанид өгөх болон өртгийг найдвартай хэмжих боломжтой үед Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн эд ангийг дахин солих, орлуулахтай холбоотой өртгийг тайланд хөрөнгийн дансны үнэд нэмж хүлээн зөвшөөрнө. Солигдсон эд ангийн дансны үнээр хөрөнгийн дансны үнийг бууруулна. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн өдөр тутмын үйлчилгээний зардлыг тухайн зардал гарсан тайлант үеийн Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд зардлаар хүлээн зөвшөөрнө. Томоохон урсгал засвар үйлчилгээнүүд Тухайн эд ангитай холбоотой ирээдүйн эдийн засгийн үр өгөөжийг компанид авчрах болон өртгийг нь найдвартай хэмжих боломжтой байх үед дараа үеийн зардлыг хөрөнгийн дансны үнэд нэмж эсвэл тусдаа хөрөнгөөр хүлээн зөвшөөрнө. Тухайн тайлант хугацаанд гарсан бусад бүх засвар үйлчилгээний зардлуудыг тухайн зардлыг гарсан тайлант хугацаанд нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд зардлаар хүлээн зөвшөөрч, бүртгэнэ.



37


k. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмж (үргэлжлэл) Олз болон гарз Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн зүйлсийг худалдан борлуулснаас үүсэх олз буюу гарз нь дансны үнийг борлуулсан үнэтэй харьцуулж тодорхойлох бөгөөд Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд өмч, барилга, тоног төхөөрөмж борлуулсны олз, гарзаар бүртгэгдэнэ. Дуусаагүй барилга Дуусаагүй барилга нь хараахан дуусгаагүй буюу суурилуулаагүй байгаа барилгын ажлын өртгөөр илэрхийлэгдэнэ. Барилгын ажлын дууссан хэсэг нь компанийн үйл ажиллагаанд ашиглагдах бөгөөд ашиглалтад орсон хэсгээс бусад дуусаагүй барилгад барилгын болон суурилуулалтын ажлын явцад элэгдэл байгуулдаггүй. Элэгдэл Тухайн хөрөнгийг зориулалтын ажлын байршил, нөхцөлд авчирсан буюу ашиглахад бэлэн болсон үеэс эхлэн элэгдүүлэх өртгөөс шулуун шугамын аргаар элэгдэл тооцох бөгөөд элэгдлийг тайлант жилийн зардлаар хүлээн зөвшөөрч бүртгэнэ. Элэгдүүлэх өртөг нь тухайн хөрөнгийн анхны өртгөөс ашиглалтын хугацааны эцэст буцаан борлуулах боломжит өртгийг хассан дүн байна. Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглахаар тогтоосон хугацаа нь дараах байдалтай байна:

Барилга, байгууламж 40 жил Машин механизм, техник тоног төхөөрөмж 10 жил Тээврийн хэрэгсэл 10 жил Компьютер түүний эд анги, программ хангамж 3 жил Конторын тавилга, эд хогшил 10 жил Бусад үндсэн хөрөнгө 10 жил

l. Биет бус хөрөнгө Гаднаас худалдан авсан биет бус хөрөнгийг анх өртгөөр нь хүлээн зөвшөөрч дараа үеүдэд түүний өртгөөс хуримтлагдсан хорогдуулга ба үнэ цэнийн бууралтыг хассан дүнгээр бүртгэнэ. Гүүдвил нь бизнесийн нэгдлээр худалдан авсан бусад хөрөнгөөс үүссэн эдийн засгийн ирээдүйн өгөөжийг илэрхийлдэг, тусад нь тодорхойлж, тусгайлан хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй хөрөнгө юм. Худалдан авалтын өдрөөрх нэгдэгчийн тодорхойлогдох хөрөнгө болон тооцоолсон өр төлбөрт зориулан нэгтгэгчээс төлсөн илүү мөнгөний хэмжээгээр анх хүлээн зөвшөөрч бүртгэх бөгөөд хүлээн зөвшөөрөлтийн дараа үеүдэд хуримтлагдсан хорогдол болон аливаа үнэ цэнийн бууралтын гарзыг хассан өртгөөр нь үнэлж хэмжинэ. Гүүдвилээс бусад биет бус хөрөнгийг ашиглах боломжтой болсон өдрөөс эхлэн эдийн засгийн бодит ашиглалтын хугацааны туршид шулуун шугамын аргаар хорогдуулна. Ашиглалтын хугацаа тодорхойгүй биет бус хөрөнгөд хорогдол тооцохгүй бөгөөд тайлант үе бүрийн эцэст аливаа үнэ цэнийн бууралт байгаа эсэхийг хянаж үзнэ.



38


m. Хараат компани Компани санхүүжигчийн санхүү болон үйл ажиллагааных нь бодлогод хяналт тавьдаггүй хэдий ч шийдвэр гаргалтад нь оролцох эрх мэдэлтэй үед Хараат Компаниуд гэнэ. Хараат компаниудыг Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайланд анх өртгөөр нь бүртгэнэ. Дараа үеүдэд хараат компаниудыг өмчийн аргыг хэрэглэн бүртгэнэ. Өмчийн арга хэрэглэн бүртгэхдээ худалдан авалтын дараах Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын Компанид ногдох хувийг Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайланд тусгана (алдагдал хүлээх үүрэг хүлээгээгүй л бол алдагдал нь компанийн хараат компаниудад оруулсан хөрөнгө оруулалтаас хэтрэхгүй). Компани болон түүний хараат компаниудын хооронд хийгдсэн ажил гүйлгээнээс үүссэн ашиг, алдагдлыг хараат компани дах холбоогүй талын хөрөнгө оруулагчийн хувь оролцооны хүрээнд л хүлээн зөвшөөрнө. Эдгээр ажил гүйлгээнээс үүссэн хараат компанийн ашиг, алдагдлын хөрөнгө оруулагчид ногдох хувийг хараат компанийн дансны үнэтэй цэвэрлэнэ. Худалдан авсан тодорхойлогдож болох хөрөнгө, өр төлбөр, болзошгүй өр төлбөрийн компанид ногдох хувийн бодит үнэ цэнээс хараат компаниудад төлсөн урамшуулал хэтэрч байгаа бол тухайн зөрүүг капиталжуулж, хараат компанийн дансны үнэд тусгана. Хараат компанид оруулсан хөрөнгө оруулалтад үнэ цэнийн бууралт үүссэн гэсэн бодит нотолгоо байгаа тохиолдолд санхүүгийн бус бусад хөрөнгийн нэгэн адил тухайн хөрөнгө оруулалтын дансны үнэд үнийн бууралтын сорил хийж гүйцэтгэнэ.

n. Хамтарсан хэлцэл Компани болон нэг ба түүнээс их этгээдүүдийн хооронд байгуулсан хэлцлээр холбогдох үйл ажиллагаанд хамтарсан хяналттай гэдгийг баталсан тохиолдолд Компанийг хамтарсан хэлцлийн этгээд гэж үзнэ. Хамтарсан хяналтыг охин компани дах хяналттай ижил зарчмаар үнэлнэ. Компани хамтарсан хэлцэл дэх хувь оролцоог дараах байдлаар ангилдаг. Үүнд:

(a) Хамтарсан үйлдвэр: Компани хамтарсан хэлцлийн цэвэр хөрөнгийг захиран зарцуулах эрхтэй;

(b) Хамтарсан үйл ажиллагаа: Компани хамтарсан хэлцлийн хөрөнгийг захиран зарцуулах болон өр төлбөрийг төлж барагдуулах эрх, үүрэгтэй.

Компани хамтарсан хэлэлцээр дэх хувь оролцооны ангиллыг үнэлэхдээ дараах зүйлсийг авч үздэг:

Хамтарсан хэлцлийн бүтэц Тусдаа аж ахуйн нэгж хэлбэрээр байгуулагдсан хамтарсан хэлцлийн хуулийн бүтэц

Хамтарсан хэлцлийн гэрээний нөхцөл Бусад баримт, нөхцөл байдал (бусад гэрээт хэлцэл гэх мэт).

Компани хамтарсан үйлдвэр дэх хувьд оролцоог Хараат Компаниудад оруулсан хөрөнгө оруулалттай ижил аргаар бүртгэнэ (өмчийн арга).



39


n. Хамтарсан хэлцэл (үргэлжлэл) Хамтарсан үйлдвэрт оруулсан хөрөнгө оруулалтад төлсөн аливаа урамшуулал нь худалдан авсан тодорхойлж болох хөрөнгө, өр төлбөр, болзошгүй өр төлбөрийн компанид ногдох хувийн бодит үнэ цэнээс давсан тохиолдолд тухайн зөрүүг капиталжуулж хамтарсан үйлдвэрт оруулсан хөрөнгө оруулалтын дансны үнэд тусгана. Хамтарсан үйлдвэрт оруулсан хөрөнгө оруулалтад үнэ цэнийн бууралт үүссэн гэсэн бодит нотолгоо байгаа бол бусад санхүүгийн бус хөрөнгөтэй ижил аргаар хөрөнгө оруулалтын дансны үнийн бууралтыг шалгана. Гэрээгээр хүлээсэн эрх үүргийн дагуу компани өөрт ногдох хөрөнгө, өр төлбөр, орлого, зардлыг хүлээн зөвшөөрөх замаар хамтарсан үйл ажиллагаан дах хувь оролцоог бүртгэдэг.

o. Урьдчилж төлсөн зардал, тооцоо Бэлтгэн нийлүүлэгчдэд урьдчилан төлсөн ирээдүйд зардлаар эсвэл хөрөнгөөр хаагдах мөнгөн бус хөрөнгийг өртгөөр нь хуримтлуулан бүртгэж Санхүүгийн Байдлын Тайлангийн эргэлтийн хөрөнгө хэсэгт тайлагнана.

p. Бараа материал Борлуулах зориулалтай бараа материалыг эхэлж өртгөөр нь үнэлж бүртгэх бөгөөд дараа үед өртөг болон цэвэр боломжит үнийн аль багаар тусгана. Бараа материалын өртөгт худалдан авалтын өртөг, хувиргалтын зардал болон одоогийн нөхцөлд авч ирэх хүртэлх зардлыг оруулна. Цэвэр боломжит үнэ цэнэ нь тогтоогдсон борлуулах үнээс зарж борлуулахтай холбоотой зардлуудыг хассан дүнгээр тодорхойлогдоно. Хуучирсан, илүүдэл нөөцтэй, болон удаан гүйлгээтэй бараа материалуудыг олж тогтоож, цэвэр боломжит үнэ хүртэл нь бууруулж бүртгэдэг. Бараа материалын өртөг нь бараа материалыг одоогийн байршил, нөхцөлд авчрахад гаргасан бүхий л зардлыг агуулдаг ба дундаж өртгийн аргыг ашиглан зарлагаддаг.

q. Худалдааны болон бусад авлага Бэлэн мөнгө хүлээн авах гэрээт эрх үүсэх буюу өөр нэг аж ахуйн нэгжээс санхүүгийн хөрөнгийг авах эрх үүссэн тохиолдолд дансны болон бусад авлагуудыг өртгөөр нь хүлээн зөвшөөрч бүртгэх бөгөөд хүлээн зөвшөөрөлтийн дараа үеүдэд авлагын үнэгүйдлийг хассан бодит үнэ цэнээр хэмжинэ. Худалдааны болон бусад авлагын үнэгүйдлийн хасагдуулга нь компани авлагын анх үүссэн үеийн нөхцөлийн дагуу бүрэн хэмжээгээр цуглуулж чадахгүй байж магадгүй гэсэн бодит нотолгоонд суурилан тогтоодог. Хасагдуулгын дүн нь дансны үнэ ба таамагласан мөнгөн урсгалыг ижил төрлийн зээл борлуулалтын зах зээлийн хүүний түвшнээр хорогдуулсан өнөөгийн үнэ цэнээр тогтоосон эргэн нөхөгдөх дүнгийн хоорондын зөрүү юм. Хасагдуулгын дүнг орлогын тайланд хүлээн зөвшөөрдөг. Гадаад валютаарх авлагын дансны үнийг тайлангийн өдрийн Монгол банкны албан ханшаар төгрөгт хөрвүүлж тодорхойлно. Тайлант хугацааны дундуур гадаад валютаар төлсөн авлагыг төгрөгт шилжүүлж ханшийн зөрүүгийн бодит олз ба гарзыг тооцно.



40


r. Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө Мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгүүд нь бэлэн мөнгө болон бусад банк санхүүгийн байгууллагад байршуулсан мөнгөн хөрөнгө, тусгай зориулалт бүхий мөнгөн сан, мөнгөтэй адилтгах бусад зүйлс, 3 сар хүртэл хугацаатай хадгаламжаас бүрдэнэ.

s. Санхүүгийн хөрөнгө

Хөрөнгө худалдан авсан зорилгоос хамаарч компани санхүүгийн хөрөнгөө доор дурдсан байдлаар ангилдаг. (i) Бодит Үнэ Цэнэ нь Ашиг, Алдагдлаар Хэмжигдэх

Бодит үнэ цэнэ нь ашиг алдагдлаар хэмжигдэх санхүүгийн хөрөнгөд зөвхөн ашигтай үүсмэл хэрэглүүр багтана. Энэхүү ангилалд багтсан санхүүгийн хөрөнгийг Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайланд бодит үнэ цэнээр нь тусгаж, бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг Нэгтгэсэн Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайлангийн санхүүгийн орлого эсвэл зардлын мөрөнд тусгана.

(ii) Зээл ба Авлага

Зээл ба авлага гэсэн ангилалд багтах санхүүгийн хөрөнгө нь идэвхтэй зах зээлд арилжаалагддаггүй, тогтмол эсвэл тодорхойлж болох төлбөртэй үүсмэл бус санхүүгийн хөрөнгө байдаг. Ийм төрлийн санхүүгийн хөрөнгө нь ихэвчлэн харилцагчдад өгсөн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний нөөцөөр (дансны авлага) дамжиж үүсэх бөгөөд мөн бусад төрлийн гэрээгээр хүлээсэн мөнгөөрх хөрөнгөөс бүрддэг байна. Зээл ба авлагыг бодит үнэ цэнэ дээр нь худалдан авалттай шууд хамааралтай ажил гүйлгээний зардлыг нэмсэн дүнгээр анх хүлээн зөвшөөрөх ба дараа үеүдэд үр ашигт хүүний түвшин ашиглан хорогдуулсан өртгөөс үнэ цэнийн бууралтын нөөцийг хассан дүнгээр бүртгэнэ. Компани авлагаа бүгдийг нь цуглуулж чадахгүй гэсэн бодит нотолгоотой (харилцагч санхүүгийн хүндрэлд орох, дампуурах, урт хугацаагаар хойшлуулах) бол үнэ цэнийн бууралтын нөөц үүсгэх ба тухайн нөөцийн үнийн дүнг үнэ цэнийн бууралт үүсгэж буй авлагын дансны цэвэр үнэ болон ирээдүйн таамагласан мөнгөн гүйлгээний өнөөгийн үнэ цэнийн зөрүүгээр тооцно. Цэвэр дүнгээр тайлагнагддаг дансны авлагын үнэ цэнийн бууралтыг тусад нь нөөцийн данс үүсгэж, гарзыг нь Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал болон Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын тайлангийн удирдлагын зардалд тусгана. Дансны авлагыг цуглуулж чадахгүй гэдгийг баталгаажуулснаар хөрөнгийн нийт дансны үнэ цэнийг холбогдох нөөцтэй нь цэвэрлэж данснаас хасна. Компанийн зээл ба авлага нь Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайлан дах худалдааны ба бусад авлага, холбоотой талаас авах авлага болон мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгөөс бүрддэг. Кассын үлдэгдэл, банкны хадгаламж, гурван сар ба түүнээс доош дуусах хугацаатай бусад богино хугацаат хөрвөгч хөрөнгө оруулалт болон банкны овердарфт (мөнгөн гүйлгээний тайлангийн зорилготой)-аас мөнгө, түүнтэй адилтгах хөрөнгө бүрдэнэ. Банкны овердрафтыг Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайлангийн богино хугацаат өр төлбөрийн зээл ба зээллэгт тусгана.



41


s. Санхүүгийн хөрөнгө (үргэлжлэл) (iii) Борлуулахад Бэлэн

Өмнөх ангиллуудад багтаагүй үүсмэл бус хөрөнгийг борлуулахад бэлэн гэсэн ангилалд оруулах ба үүнд ихэвчлэн охин компани, хараат компани, хамтарсан хяналттай аж ахуйн нэгжүүдийн шалгуурыг хангаагүй байгууллагуудад компанийн оруулсан хөрөнгө оруулалт багтдаг. Эдгээр хөрөнгийг бодит үнэ цэнээр нь бүртгэнэ. Валютын ханшийн хэлбэлзэл болон үр ашигт хүүний түвшин хэрэглэн тооцсон хүүнээс үүссэн өөрчлөлтөөс бусад бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг бусад дэлгэрэнгүй орлогод тусгаж, борлуулахад бэлэн нөөцөд хуримтлуулна. Гадаад валютаар илэрхийлэгдсэн бөгөөд хүүг нь үр ашигт хүүний түвшин ашиглан тооцдог хөрөнгө оруулалтын ханшийн зөрүүг ашиг, алдагдалд тусгана. Борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ их хэмжээгээр эсвэл удаан хугацааны турш буурсан бол (үнэ цэнийн бууралт үүссэн гэсэн бодит нотолгоо болно) тухайн үнэ цэнийн бууралтын нийт дүнг өмнө нь бусад дэлгэрэнгүй орлогоор хүлээн зөвшөөрсөн үнийн дүнгийн хамт ашиг, алдагдалд тусгана. Борлуулахад бэлэн санхүүгийн хөрөнгийн худалдан авалт, борлуулалтыг төлбөр төлөгдөх өдрөөр хүлээн зөвшөөрнө. Арилжааны өдөр ба төлбөр хийгдэх өдрийн хооронд гарсан үнэ цэнийн бууралтын өөрчлөлтийг борлуулахад бэлэн нөөцөд бүртгэнэ. Санхүүгийн хөрөнгө борлуулах үед борлуулахад бэлэн нөөцөд хуримтлагдсан олз, гарзыг ашиг, алдагдлаар дахин ангилна.

(iv) Дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших Тогтмол тодорхойлж болохуйц төлбөртэй ба тогтсон хугацаанд дуусгавар болох дериватив бус санхүүгийн хөрөнгө бөгөөд аж ахуйн нэгж үүнийг дуусгавар өдөр хүртэл нь эзэмших зорилго, чадвартай гэж өөдрөгөөр төсөөлж байгаа хөрөнгө багтана. Анх өртгөөр нь хэмжиж хүлээн зөвшөөрөх бөгөөд дараа үеүдэд үр ашигт хүүний түвшин ашиглан хорогдуулсан өртгөөр хэмжиж тайлагнана.

t. Санхүүгийн өр Төлбөр Компани өр төлбөрийн зорилгоос хамаарч санхүүгийн өр төлбөрөө дараах хоёр ангиллын аль нэгээр нь ангилдаг. (i) Бодит Үнэ Цэнэ нь Ашиг, Алдагдлаар Хэмжигдэх

Бодит үнэ цэнэ нь ашиг алдагдлаар хэмжигдэх санхүүгийн өр төлбөрт зөвхөн алдагдалтай үүсмэл хэрэглүүр багтана (ашигтай үүсмэл хэрэглүүрийн тухай “Санхүүгийн Хөрөнгө” хэсгээс хар). Энэхүү ангилалд багтсан санхүүгийн өр төлбөрийг Нэгтгэсэн Санхүүгийн Байдлын Тайланд бодит үнэ цэнээр нь тусгаж, бодит үнэ цэнийн өөрчлөлтийг Нэгтгэсэн Ашиг, Алдагдал ба Бусад Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайланд тусгана. Компанид арилжаалагдах зорилготой эсвэл бодит үнэ цэнийг нь ашиг, алдагдлаар нь хэмжих зорилготой санхүүгийн өр төлбөр байхгүй болно.

(ii) Хорогдуулсан Өртгөөр Хэмжигдэх

Компанийн хорогдуулсан өртгөөр хэмжигдэх санхүүгийн өр төлбөрт худалдааны болон бусад өр

төлбөр, банкны зээл, хувьцаанд хөрвөх зээлийн өглөг зэрэг хамаарна. Хорогдуулсан өртгөөр

илэрхийлсэн санхүүгийн өр төлбөрийг үр ашигт хүүний аргыг ашиглан хорогдуулсан өртгөөр үнэлж, хэмжинэ.



42


u. Нийлмэл санхүүгийн хэрэглүүр Компани санхүүгийн өр төлбөрийг үүсгэж байдаг ба эзэмшигч тал тухайн хэрэглүүрийг компанийн өмчийн хэрэглүүрээр хөрвүүлэх сонголтыг олгож байдаг санхүүгийн хэрэглүүрийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг Санхүүгийн Байдлын Тайланд тус тусад нь хүлээн зөвшөөрч толилуулна. Нийлмэл санхүүгийн хэрэглүүрийн дансны анхны үнийг өмчийн ба өрийн хэсгүүдэд хуваарилах үед тухайн хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнээс өрийн хэсгээр салган тодорхойлсон дүнг бүгдийг нь хассаны дараа үлдэх дүнгээр өмчийн хэрэглүүр тодорхойлогддог. Өөрөөр хэлбэл энгийн хувьцаанд уг хэрэглүүрийг хөрвүүлэх сонголтыг харуулсан өмчийн хэрэглүүрийн дансны үнийг хэрэглүүрийг бүхэлд нь авч үзэж, үнэлсэн нийлмэл хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнээс санхүүгийн өр төлбөрийн бодит үнэ цэнийг хасаж тодорхойлно.

v. Хувьцаат капитал

Хувьцаат капитал нь компанийн гаргасан хувьцааг илэрхийлэх бөгөөд хүлээн авсан дүнгээс хувьцаа гаргахтай холбоотой шууд зардлыг хассан цэвэр дүнгээр хэмжигддэг.

Санхүүгийн хөрөнгө эсвэл санхүүгийн өр төлбөрийн тодорхойлолтыг хангаагүй тохиолдолд Компанийн гаргасан санхүүгийн хэрэгслүүдийг өмчөөр ангилж бүртгэнэ.

Бүх өр төлбөрийг хассаны дараа хөрөнгөөс үлдэх хувь оролцоог нотлох аливаа хэрэглүүрийг өмчийн хэрэглүүр гэнэ.

w. Ноогдол ашиг

Ногдол ашиг нь хувьцаа эзэмшигчдийн компанид оруулсан хөрөнгө оруулалтын өгөөжийн татан авалт юм. Ногдол ашиг олгох эсэх болон нэгж хувьцаанд хэдэн төгрөгийн ногдол ашиг олгохыг компанийн Төлөөлөн Удирдах Зөвлөлийн шийдвэрээр тогтоох бөгөөд түүний зарласан тайлант хугацаанд нь өр төлбөр гэж хүлээн зөвшөөрнө.

x. Худалдааны болон бусад өглөг Худалдааны болон бусад өглөгүүдийг өртгөөр нь хэмждэг. Бэлэн мөнгө өгөх гэрээт эрх үүсэх буюу өөр аж ахуйн нэгжид санхүүгийн хөрөнгийг хүргэх эрх үүссэн тохиолдолд өглөгийг хүлээн зөвшөөрнө.

y. Нөхөн сэргээлтийн нөөц Нөөц нь өмнөх үеийн үйл явдлын үр дүнд, ирээдүйн цаг хугацаа болоод мөнгөн дүнгийн хувьд тодорхой бус хуулийн дагуух хариуцлага үүссэн үед хүлээн зөвшөөрөгдөнө. Тайлангийн өдрөөрх нөөцийн дүн нь ирээдүйн нөхөн сэргээлтэд шаардагдах зардлын өнөөгийн үнэ цэнээр илэрхийлэгдэнэ.



43


z. Хувьцаанд суурилсан төлбөр Өмчөөр хаагдах хувьцааны опционыг ажилчдад олгосон бол опцион олгосон өдрөөрх бодит үнэ цэнээр нь Нэгтгэсэн Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайланд баталгаажих хугацааных нь турш тусгана. Баталгаажна гэж үзэж буй өмчийн хэрэгслийн тоо хэмжээг тохируулах байдлаар баталгаажих зах зээлийн бус нөхцөлийг тусгах бөгөөд ингэснээр ирээдүйд баталгаажих опционы тоо хэмжээнд үндэслэн хуримтлагдсан үнийн дүнг баталгаажих хугацаанд нь хүлээн зөвшөөрдөг. Үл баталгаажих нөхцөл болон баталгаажих зах зээлийн нөхцөлийг олгосон опционы бодит үнэ цэнээр үржүүлнэ. Бусад бүх баталгаажих нөхцлийг хангасан л бол баталгаажих зах зээлийн нөхцөлийг хангасан эсэхээс үл хамаарч Нэгтгэсэн Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайланд тусгана. Баталгаажих зах зээлийн нөхцөлийг хангаж чадахгүй байх эсвэл үл баталгаажих нөхцөлийг хангаагүй тохиолдолд хуримтлагдсан зардлыг тохируулахгүй. Опцион баталгаажихаас өмнө түүний хугацаа, нөхцөлд өөрчлөлт орсон тохиолдолд опционы бодит үнэ цэнийн өсөлтийг тухайн өөрчлөлтийн өмнөхөн эсвэл дараа нь шууд хэмжиж, үлдсэн баталгаажих хугацаанд нь Нэгтгэсэн Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайланд тусгана. Ажилчдаас бусад хүмүүст өмчийн хэрэгсэл олгосон тохиолдолд хүлээн авсан бараа үйлчилгээний бодит үнэ цэнээр нь Нэгтгэсэн Дэлгэрэнгүй Орлогын Тайланд тусгана.



44

31. ХАРААХАН МӨРДӨГДӨЖ ЭХЛЭЭГҮЙ БАЙГАА ШИНЭ СТАНДАРТ, ТАЙЛБАР БА НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД

a) 2014 оны 1 сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр үйлчлэх шинэ стандартууд, түүний тайлбарууд ба нэмэлт өөрчлөлтүүд

Хараахан мөрдөгдөж эхлээгүй бөгөөд хугацаанаас нь өмнө мөрдөж эхлээгүй хэдий ч Компанийн ирээдүйн санхүүгийн тайланд материаллаг нөлөө үзүүлж болох шинэ стандартууд, тайлбарууд болон нэмэлт өөрчлөлтүүдийг доор харууллаа:

Шинэ ба өөрчлөлт орсон

СТОУС, тайлбарууд

Шаардлагуудын хураангуй

Санхүүгийн тайланд

үзүүлж болох нөлөөлөл

СТОУС 9, Санхүүгийн хэрэглүүр 2014 оны 7 сард гаргасан

НББОУС 39 Санхүүгийн Хэрэглүүр: Хүлээн Зөвшөөрөлт ба Хэмжилтийн хамрах хүрээнд багтаж буй бүх хөрөнгөд СТОУС 9 (2009)-ийг ашиглана. СТОУС 9-ийн дагуу анхны хүлээн зөвшөөрөлтийн үед бүх санхүүгийн хөрөнгийг бодит үнэ цэнээр нь хэмжиж (бодит үнэ цэнийг нь ашиг, алдагдлаар хэмжигдээгүй тохиолдолд тодорхой ажил гүйлгээний өртгийн тохируулгыг нэмнэ), дараа үеийн хэмжилтийн дараах ангиллын аль нэгээр нь ангилна: - Хорогдуулсан өртөг - Бодит үнэ цэнэ.

СТОУС 9 (2009)-өөр Дуусгавар Хугацаа Хүртэл нь Эзэмшсэн, Борлуулахад Бэлэн, Зээл ба Авлага гэсэн ангиллуудыг устгасан. Үүнээс гадна, өмчийн хэрэглүүр ба холбогдох үүсмэл хэрэглүүрийн бодит үнэ цэнийг найдвартай хэмжиж чадахгүй байх тохиолдолд бодит үнэ цэнээр нь бус өртгөөр нь хэмжинэ гэсэн заалтыг устгаж эдгээр бүх хэрэглүүрийг бодит үнэ цэнээр нь хэмжихээр тусгасан. Аж ахуйн нэгжийн анхны хэрэглээ нь 2015 оны 2 сараас өмнөх байх тохиолдолд л хэрэглэнэ.

Нөлөөгүй

СТОУС 10, Нэгтгэсэн Санхүүгийн Тайлан-д орсон өөрчлөлт 2014 оны 9 сард гаргасан

СТОУС 19 ба НББОУС 28-д орсон өөрчлөлтүүд – Хөрөнгө Оруулагч ба Түүний Хамтарсан Үйлдвэр эсвэл Хараат Компани Хоорондын Хөрөнгийн Борлуулалт эсвэл Хувь Оролцоо Энэхүү өөрчлөлтөөр өмчийн арга хэрэглэн тухайн охин компани дахь бүх эсвэл зарим хувь оролцоогоо хараат компани эсвэл хамтарсан үйлдвэрт борлуулах замаар толгой компани охин компани дахь хяналтаа алдсан тохиолдолд ажил гүйлгээний нягтлан бодох бүртгэлийг тодруулсан бөгөөд СТОУС 3 Бизнесийн Нэгдэлд заасан бизнесийг бүрдүүлдэггүй.

2016 оны 1 сарын 1 ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

Охин компани дахь хяналтаа алдах үед нөлөөлнө



45

31. ХАРААХАН МӨРДӨГДӨЖ ЭХЛЭЭГҮЙ БАЙГАА ШИНЭ СТАНДАРТ, ТАЙЛБАР БА

НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД (үргэлжлэл)

a) 2014 оны 1 сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр үйлчлэх шинэ стандартууд, түүний тайлбарууд ба нэмэлт өөрчлөлтүүд (үргэлжлэл)






СТОУС 10, Нэгтгэсэн Санхүүгийн Тайлан-д орсон өөрчлөлт 2014 оны 9 сард гаргасан

Хөрөнгө оруулалтын зориулалттай аж ахуй нэгж

Энэхүү өөрчлөлтөөр бүх охин компаниудыг заавал нэгтгэх шаардлагатай гэсэн зарчимд онцлох заалт оруулж өгсөн.

Энэхүү өөрчлөлт нь хөрөнгө оруулагч аж ахуйн нэгжийг тодорхойлж, толгой компанийг тодорхой охин компаниудад оруулсан хөрөнгө оруулалтаа нэгтгэсэн болон тусдаа санхүүгийн тайланд бодит үнэ цэнийг нь ашиг, алдагдлаар хэмжихийг шаардсан. Мөн хөрөнгө оруулагч аж ахуйн нэгжид тавигдах шаардлагыг СТОУС 12-д нэмж, НББОУС 27-д өөрчлөлт оруулсан.

2014 оны 1 сарын 1-ний өдөр ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

Компани нь хөрөнгө оруулалтын зориулалттай аж ахуйн нэгж биш учир нөлөөгүй. Ирээдүйд үйл ажиллагааны чиглэл өөрчлөгдөн ХО-ын зориулалттай ААН болсон тохиолдолд нөлөөлнө.

СТОУС 11, Хамтарсан Хэлцэл -д орсон өөрчлөлт 2014 оны 5 сард гаргасан

СТОУС 11-д орсон өөрчлөлт – Хамтарсан Үйл Ажиллагаан Дахь Хувь Оролцооны Худалдан Авалтын Бүртгэл

Энэ өөрчлөлтийн аж ахуйн нэгж СТОУС 3-аар тодорхойлсон бизнесээс бүрдэх хамтарсан үйл ажиллагаанд хувь оролцоо худалдан авсан тохиолдолд СТОУС 3 Бизнесийн Нэгдлийн бүх зарчмуудыг хэрэглэхийг шаарддаг. 2016 оны 1 сарын 1 ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

Ирээдүйд бусад компанийн өмчийн хэрэглүүрийг худалдан авч эзэмших болсон тохиолдолд нөлөөлнө

НББОУС 36 Хөрөнгийн Үнэ Цэнийн Бууралт—орсон өөрчлөлт

Тодруулга – хөрөнгийн (эсвэл мөнгө бий болгогч нэгжийн) эргэн нөхөгдөх дүн

НББОУС 16.134 (c)-ын дагуу хөрөнгийн (эсвэл мөнгө бий болгогч нэгжийн) эргэн нөхөгдөх дүнг тайлант жилд тухайн хөрөнгөтэй холбоотой (мөнгө бий болгогч нэгж) үнэ цэнийн бууралт бүртгэсэн эсвэл буцаах бичилт хийсэн эсэхээс үл хамааран тодруулахыг шаарддаг (дансны үнэ нь нөлөө бүхий бол).

Хөрөнгийн үнэ цэнийн бууралтын тодруулгад нөлөөлнө



46

31. ХАРААХАН МӨРДӨГДӨЖ ЭХЛЭЭГҮЙ БАЙГАА ШИНЭ СТАНДАРТ, ТАЙЛБАР БА НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД (үргэлжлэл)







СТОУС 15 Харилцагчидтай Хийсэн Гэрээнээс Олсон Орлого 2014 оны 5 сард гаргасан

СТОУС 15 Харилцагчидтай Хийсэн Гэрээнээс Олсон Орлого нь НББОУС 18 Орлого, НББОУС 11 Барилгын Гэрээ болон холбогдох Тайлбарууд (СТОУТХ 13 Харилцагчийн Үнэнч Байдлын Хөтөлбөр, СТОУТХ 15 Үл Хөдлөх Хөрөнгө Барих Гэрээ СТОУТХ 18 Харилцагчаас Хөрөнгө Шилжүүлэх нь, СТХ 31 Орлого – Зар Сурталчилгааны Үйлчилгээ бүхий Бартерын Гүйлгээ)-ийг орлоно.

СТОУС 15-ын гол зорилго нь орлого хүлээн зөвшөөрөлтийн зарчмыг тодорхой болгох явдал юм. үүнд тогтворгүй байдал болон сул талыг арилгаж, компани, салбар болон капиталын зах зээл хоорондын орлого хүлээн зөвшөөрөлтийн практикын зэрэгцүүлэх байдлыг сайжруулах явдал юм. Ингэснээр СТОУС 15 нь орлого хүлээн зөвшөөрөх ганц үзэл баримтлалыг тогтоож өгөх юм. Үзэл баримтлалын гол зарчим нь аж ахуйн нэгж харилцагчид амласан бараа эсвэл үйлчилгээг шилжүүлгээ дүрслэхийн тулд тухайн бараа үйлчилгээнээс авах төлбөрөө илэрхийлсэн дүнгээр орлогоо хүлээн зөвшөөрөх явдал юм. Энэхүү зорилгыг хангахын тулд, СТОУС 15 нь дараах 5 үе шатыг баримтлахыг шаардана: 1. Гэрээг тодорхойлох 2. Гүйцэтгэлийн үүргийг тодорхойлох 3. Ажил гүйлгээний үнийг тодорхойлох 4. Ажил гүйлгээний үнийг гүйцэтгэлийн үүрэг тус бүрд хуваарилах 5. Гүйцэтгэлийн үүрэг хангагдсан тохиолдолд орлогыг хүлээн зөвшөөрөх

Энэхүү удирдамж нь орлоготой холбоотой шаардлагатай тоон болон чанарын тодруулгуудад заавар өгнө. шаардлагуудын гол зорилго нь харилцагчтай хийсэн гэрээнээс үүсэх орлого ба мөнгөн гүйлгээний шинж чанар, үнийн дүн, цаг хугацаа ба тодорхой бус байдалтай холбоотой хангалттай мэдээллийг тодруулахад оршино. Энэ зорилгыг биелүүлэхийн тулд харилцагчтай хийсэн гэрээ болон томоохон шийдлүүдийн талаар тусгайлсан тодруулга бэлтгэхийг СТОУС 15-аар шаардана.

Орлого хүлээн зөвшөөрөлтөд нөлөөлж болзошгүй



47

31. ХАРААХАН МӨРДӨГДӨЖ ЭХЛЭЭГҮЙ БАЙГАА ШИНЭ СТАНДАРТ, ТАЙЛБАР БА НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД (үргэлжлэл)







НББОУС 16, Өмч, Барилга, Тоног Төхөөрөмж-д орсон өөрчлөлт

Дахин үнэлгээний арга – хуримтлагдсан элэгдлийн хувь тэнцүүлсэн дахин илэрхийлэл Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийг дараа үеүдэд дахин үнэлгээний арга хэрэглэн хэмжсэн үед хуримтлагдсан элэгдлийн тооцооллыг энэ өөрчлөлтөөр тодорхойлсон. 2014 оны 7 сарын 1 ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

НББОУС 16 ба НББОУС 38-д орсон өөрчлөлтүүд – Элэгдэл ба Хорогдол Тооцох Хүлээн Зөвшөөрөгдөх Аргын Тодорхойлолт Өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн элэгдэл тооцоход орлогод суурилсан арга хэрэглэхийг 62А дугаар зүйлээр хориглосон. Элэгдлийн дүн ба элэгдүүлэх хугацааг тооцох удирдамжаар хангасан 56 дугаар зүйлийн дагуу өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн зүйлсийн үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний борлуулах үнэ ирээдүйд буурахаар таамаглаж байгаа бол энэ нь элэгдүүлэх дүн эсвэл элэгдүүлэх хугацаанд орсон өөрчлөлтөөс илүүтэйгээр техникийн эсвэл арилжааны хуучралыг илэрхийлж болно гэдгийг тусгасан. 2016 оны 1 сарын 1 ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

Компани өмч, барилга, тоног төхөөрөмжийн дараа үеийн хэмжилтэд өртгийн загвар, элэгдэл байгуулах шулуун шугамын аргыг ашигладаг учир нөлөөгүй.

НББОУС 27, Тусдаа Санхүүгийн Тайлан-д орсон өөрчлөлт 2014 оны 12 сард гарсан

Тусдаа санхүүгийн тайлан дахь өмчийн арга Стандартын өөрчлөлтөөр аж ахуй нэгж нь охин компани, хараат компани мөн хамтарсан үйлдвэрийн газарт оруулсан хөрөнгө оруулалтаа өмчийн арга ашиглан тусдаа санхүүгийн тайланд бүртгэх сонголтын талаар тусган харуулсан. Тайландаа СТОУС-г ашигладаг аж ахуй нэгж нь тусдаа санхүүгийн тайландаа өмчийн арга ашиглахаар сонгосон бол тэдгээрт буцаах горим мөрдөнө. Хэрвээ СТОУС-г анх удаа хэрэгжүүлж байгаа аж ахуй нэгж тэдгээрийн тусдаа санхүүгийн тайланд өмчийн аргыг СТОУС-руу шилжих өдрөөс эхлэн мөрдөнө. 2016 оны 1 сарын 1 ба түүнээс хойш заавал хэрэгжүүлнэ.

Компани охин компанийн санхүүгийн тайланг нэгтгэж нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан бэлтгэдэг. Хараат компани дахь хөрөнгө оруулалтын дүнд нөлөөлж болзошгүй

2014 оны 01 сарын 01-ний өдрөөс эхлэн хүчин төгөлдөр үйлчлэх бөгөөд хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлэх хугацаанаас нь эрт хэрэглэж эхлээгүй байгаа бусад шинэ стандартууд, тайлбарууд болон нэмэлт өөрчлөлтүүд нь Компанийн ирээдүйн санхүүгийн тайланд материаллаг нөлөө үзүүлэхгүй гэж үзэж байна.



48

32. ЗЭРЭГЦҮҮЛЭХ ҮЗҮҮЛЭЛТ

Тайлант жилийн тайлагналтай нийцүүлэх үүднээс тодорхой зарим зэрэгцүүлсэн үзүүлэлтүүдийг дахин ангилсан болно.

33. БАЛАНСЫН ДАРААХ ҮЙЛ ЯВДАЛ Санхүүгийн тайлангийн өдөр болон нэгтгэсэн санхүүгийн тайлан бэлтгэсэн өдрийн хооронд тохиолдсон болон үйл ажиллагаанд нөлөөлөх томоохон өөрчлөлт, үйл явдал гараагүй болно.

34. ТАЙЛАНГИЙН ОРЧУУЛГА Эдгээр санхүүгийн тайлангууд нь Монгол болон Англи хэл дээр бэлтгэсэн болно. Монгол, Англи хувилбаруудын хооронд утга агуулгын зөрүү гарах тохиолдолд Монгол хэл дээрх хувилбарыг баримтална.

Documents

ХАЙ БИ ОЙЛ” ХУВЬЦААТ КОМПАНИgovernance.mn/upload/company/files/2016/02/02/5e51a7f407590f8e21c0b19... · 3 “ХАЙ БИ ОЙЛ” Хувьцаат Компани