ႈငါရို့ဇာလုပ္ကတ္ဖို့လဲ ( အပိုင္း -၄)

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ရခိုင္စာပီကိုအားပီးကတ္ပါ

Citation preview

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    yHkESdyfrSwfwrf;

    pDpOfol

    &cdkifvSjrifh

    yHkESdyfol

    pH&wDyHkESdyfwdkuf (00258)

    xkwfa0ol

    OD;vSjrifh&cdkifom;BuD;pmay (00058)(55-c)? uRef;a&T0gvrf;?

    bk&ifhaemifyGJHk? &efukef/

    pmpDpmdkuf

    &cdkifom;BuD;pmay

    pmrsufESmzGJUpnf;rIDreamWorld Computer (09795130045)

    ([email protected])rsufESmzHk;'DZdkif;

    yef;csD 0if;udk

    wefzdk;

    2000 usyf

    tkyfa&

    500

    yHkESdyfjcif;

    yxrtBudrf2015 ckESpf? pufwifbmv

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    rmwdum

    q&m OD;pHausmfxGef; bm;okdY tdwfzGihfyD;pm 1

    1824 rS 1885-ck &ckdifckdif ynma&;tajctae 4

    &cdkifjynfudk jrefrme,fcsJYbk&ifrsm;vufxJrS

    e,fcsJUt*FvdyfwdkY vufxJodkh vTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyf

    (odkYr[kwf) &EykdpmcsKyf 25

    oD;oefY&yfwnfa&; qHk;jzwfrnf 29

    DPA Ou| OD;odef;az ac: &JeDeefY wGdUqHkjcif; 31

    q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif; 52

    jynfaxmifpkta&; ajcmufyGifhqkdiftpm;

    ig;yGifhqkdifvkyfwmurS aumif;ygOD;rnf 60

    ANP ygwD vTwfawmfudk,fpm;vS,favmif; a&G;cs,fyHkpepfESifh

    aemufqufwGJjyemrsm; 67

    OD;at;ausmf\ jynfolodkY wifjycsuf (7) 81

    OD;at;ausmf\ jynfolodkY wifjycsuf (8) 92

    OD;at;omatmifESifh awGUqHkjcif; 101

    &ckdifjynfe,fudk trIdufykHvkdoabmxm;NyD; a&arsmurf;wif

    b*FvDrsm;tm; pkykHxm;&SdrItay: 115

    eif;jym;b0rS kef;xGuf&efrSm 119

    &ckdifa&G;aumufyGJESihf rlqvifjyem 125

    &cdkifjynfESifh a&ab;tE&m,f qHk;IH;rI 133

    &ckdifa'oaumif;pm;a&; yx0DEkdifiHa&;aomhcsufESihf

    wkwfbufu r[mAsL[m 138

    jrefrmrif;rsm;vufatmuf &cdkifjynf odkYr[kwf

    rZdra'ota&;awmfyHkusrf; 145

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    q&mOD;pHausmfxGef;bm;okd Yq&mOD;pHausmfxGef;bm;okd Yq&mOD;pHausmfxGef;bm;okd Yq&mOD;pHausmfxGef;bm;okd Yq&mOD;pHausmfxGef;bm;okd YtdwfzGif hyD;pm (4)tdwfzGif hyD;pm (4)tdwfzGif hyD;pm (4)tdwfzGif hyD;pm (4)tdwfzGif hyD;pm (4)

    okdYq&ma'edefYacwfrm uRefawmfkdU&ckdifom;wd t*kajymeDa& ]]EdkifiHa&;}}

    qkda&a0g[m&pGm t,ifht,ifu &ckdifom;wd ]]wkdif;a&; jynfa&;}}vkdY&m okH;yga&ESrf;q&m/ a'wkdif;a&;jynfa&; a0g[m&tpm;]]&ckdifEdkifiHa&; &ckdifawmfvSefa&;}}vkdY tajymtokH; rsm;vmyga&/&ckdifawmfvSefa&;eefY &ckdifEdkifiHa&;c&D;udk uRefawmfkdU &ckdifom;wdrSwfwrf;wifrI tm;enf;yga&ESrf;/ &ckdifbk&ifhEdkifiHusqkH;NyD;auuRefawmfkdU&ckdifom;wd{h pD;yGm;a&;? vlrIa&;? EdkifiHa&;wdukd acwftqufqufrm rSwfwrf;wifvk d Yxm;cvDygzk d Y&m/ a,'gavh&SDa[mif;rSwfwrf;wdukd uRefawmf &SmrwGdUygAs,fum/ a'edefYacwf&cdkifEdkifiHa&; tajctaeu tykwftcwf tNydKiftqdkif jypfwifIHUcsa0zeftkyfpkzGJUpGm wdudk trsm;qHk;wGdUeD&yga& q&m/

    1

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    &ifanmif;&yga&um;q&m/a'wacgufrsufESmzkH;u uRefawmfkdU &ckdifom;wd acwfeefYtnD

    tawG;tac:t,ltqwd rvkdufEdkifcvkdYvm;/ ,dk,Gif;ysufpD;eDa&tawG;tac:wdaMumif hvm;/ twrmeBuD;rIwdaMumif hvm;/ZGJenf;rIwdaMumifhvm;/ vufwGJvkyfaqmifwwfaw tusihfpkdufwdr[dwwfvkdYvm;/ ysufpD;vm;cvdkYvm;/ ZmaMumifh tz&ckdifjynfa'ydkif,kd,Gif; ysufpD;vm;c&pGmvJqkdpGmudk awG;&if; awG;&if; ydk;azmufavmufudkufeDa& yef;oD;wpfvHk;eefY wleDygAsm,fvm;vdkY pdwful;yHkazmfMunfhvkdufyga& q&m/

    q&mwynfh

    &ckdifvSjrihf

    uRefawmf&SmazG&[doavmuf rSwfwrf;wdukd tck ]]igkdYZmvkyfuwfzkdYvJ (4)}}pmtkyfrm xyfvdkYazmfjyyD;vkdufyga&/ avhvmvkdufpm;olwd wpkwpnf;wnf; zwfvkdY&Edkifatmif pkaqmif;xm;EdkifatmifvkdYyg&m/

    q&m...usqkH;uG,fvGefvm;cNyD;a&aemufykdif;rm &ckdifvufeufukdifawmfvSefa&;a& tedrfhtjrihf twuftus Murf;yga&um; q&m/wufawcgavh bHkzsm;a&mufatmif ckefwufNyD;au usa&cgavha Mumi fusawmi frusygum; q&m/ q&mee f Y acwf Ny d Ki f /q&mhacwfaemufu &ckdifawmfvSefa&;udk BudK;yrf;vkyfaqmifvufqifhurf;,lca&vlwd &ckdifawmfvSefa&;orm;wd &ckdifEdkifiHa&;orm;dkU{h &ifwGif;pum;wdudkavh wGdUqkHrdef;jref;cef;tjzpf qufwkdufazmfjyzkdY BudK;pm;vkyfaqmifxm;yga& q&m/ a'BudK;yrf;tm;xkwfrIwdudkBudKufaw &ckdifpmzwfy&dwfowfvnf;[da&ykdif rBudKufaw &ckdifpmzwfy&dowfwdvnf; trsm;BuD;[dEdkifpGmukd uRefawmf BudKwifodyga&q&m/

    t*k tz&ckdifjynfrSm a'rkd;&moD (20-6-2015) edefYeefY(28-7-2015)edefYrm &cdkifjynfw0ef; &DBuD;rI ESpfBudrfjzpfyga& q&m/,if;&DBuD;rI'PfaMumifh &ckdifjynftESHY v,f,mysufpD;rI? pdkufcif;wdysufpD;rI? v,form;wd 0rf;pmpyg;qef&DysufpD;rI? uRJ EGm; wd&pmefoDqHk;rI? v,form;om;orD;wd ynmoifedefa& pmoifausmif;wdysufpD;rIwd trsm;BuD; trsm;BuD;BuHKwGdUeD&yga& q&m/ a'pmtkyfrm,if;ysufpD;rIwdudk udef;*Pef;jynfhpHkatmif rSwfwrf;wif azmfjyEdkifjcif;r[dvdkufygaxm/ a' t*kBuHKeDa& ab;'kuwdpGm vmarESpfvmarESpfwdrm tiwfab;wdeefYvnf; trsm;BuD;qkHEdkifyga&/ ,if;ykdifBuHKvmqkHvmau ]]uRefawmfkdY ZmvkyfuwfzkdYvJ}} a'rdef;cGef;udk rdef;&if;

    32

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf 54

    18241824182418241824 rS rS rS rS rS 18851885188518851885-ck &ckdifck dif-ck &ckdifck dif-ck &ckdifck dif-ck &ckdifck dif-ck &ckdifck difynma&;tajctaeynma&;tajctaeynma&;tajctaeynma&;tajctaeynma&;tajctae

    &ckdifjynfonf t*Fvdyf jrefrmyxrppfyGJtNyD;? ta&SUtdEd,ukrPDESifh jrefrmbk&ifwkdY 1826-ck? azazmf0g&Dv(24)&ufaeYwGifcsKyfqkdcJhMuaom &EykdpmcsKyftykd'f (3)t& t*Fvdyf vufatmufokdYusa&mufcJhygonf/ xkdpOfu &ckdifukd 1862-ckESpfwkdifatmif b*Fvm;e,ftpkd;&atmuf oGwfoGif;xm;cJhonf/ 'kwd,t*FvdyfjrefrmppfyGJtNyD; q,fESpfMumaomtcgrS weoFm&D? yJcl;wkdYESihfaygif; NAdwdoQjrefrmjynftjzpf r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;(Chief Commissioner) utkyfcsKyfonf/ xkdokdY b*Fvm;e,ftkyfcsKyfrIatmufodkY oGwfoGif;xm;jcif;cHcJh&aom &ckdif\tajctaetaMumif;t&mrsm;rSm wdrfjrKyfum tvGefvlodenf;ygonf/ taMumif;ESifhywfouf Mr J Stuart u ol\vGefcJhaomtESpf&Spfq,fu &ckdif[laomaqmif;yg;wGif &ckdifukd t*Fvdyfrsm; odrf;ykdufNyD; aemufydkif;ESpfrsm;taMumif;udk azmfjyaomrSwfwrf;?pmonfh taxmuftxm;rsm; wpfapmifwpfzGJUrSrawGU&aMumif; &ckdifonf weoFm&DESifhtwl t*FvdyfvufatmufodkY usa&mufcJh&m t*Fvdyf

    tkyfcsKyfrIatmuf &ckdif\taMumif;t&mrsm;rSm weoFm&DuJhodkYyifpdwf0ifpm;zG,faumif;rnfjzpfaMumif; a&;om;xm;onf/ xkdYjyif]]&ckdifa'o t*Fvdyftpkd;&vufatmuf wkd;wufrItpD&ifcHpm}}wGifckdif0ef&Sifawmfrif;BuD; (Commissioner of Arakan) JFJ Stevensonu &ckdif pmwrf;rSwfwrf;a[mif;rsm; tvGef&Sm;yg;aMumif; &SdorQwkdYrSmvnf; 1868-ck? Ekd0ifbmv(13)&ufaeYu usa&mufaom avrkefwkdif;'PfaMumifh ysufpD;ukefaMumif;a&;om;xm;onfukd awGU&onf/odkYaomf vef'efNrdKU tdEd,kH; yd#uwfwkdufwGif&Sdaom BengalSecret and Political Consultation , India Foreign and PoliticalConsultations ac: rSwfwrf;rsm;wGif b*Fvm;jynfe,ftpkd;& (Gov-ernment of Bengal)[laom acgif;pOfatmufvnf;aumif;? &ckdiftaMumif; BudK;Mum;yg&Sdonfukd awGU&onf/ xkdrSwfwrf;rsm;ESihfwuGb*Fvm;e,fjynfyul;oef;qufoG,fa&; (Extemal Commerce ofBengal) NAdwdoQjrefrmjynf jynfxJa&;rSwfwrf;rsm; (British BurmaHome Proceedings) ESifh w&m;Xme? &mZ0wfXme? ynma&;Xme?tcGefawmfXme tpD&ifcHpmrsm; ponfwkdYudk aphpyfaocsmpGmavhvmygu(1824 rS 1885)cktwGif; &ckdifckdif\tkyfcsKyfa&; EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;ynma&;tajctaersm;ukd tMurf;zsifjc,frIef;okyfazmfEkdifrnf[karQmfvifhrdygonf/ xdkarQmfvifhcsuf ,kHMunfcsufay:wGifrlwnf (1824 rS 1885)ck &ckdifckdifynma&;tajctaeukd a&;prf;wifjytyfygonf/

    pmwrf;i,fukd a&;om;&m atmufygtaxmuftxm;wkdYukdukd;um;dEIdif;ygonf/

    1/ NAdwdoQ jrefrmjynf? jynfxJa&;rSwfwrf;rsm;? 1871-1885xd (British Burma Home Proceedings)

    2/ NAdwdoQjrefrmjynf ynma&;Xme tpD&ifcHpmrsm; 1867ESifh 1881 rS 1885 ckESpfrsm;/ (Report on Public

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ckESpfokdYwkdifatmif jrefrmbk&ifrsm;u &ckdifjynfukd av;e,fcGJ 0efBuD;av;a,mufcefYxm;tkyfcsKyfcJhonf/ ppfawGe,fukd jynfBuD;0efuvnf;aumif;? &rf;NAJe,fudk &rf;NAJ0efuvnf;aumif;? tef;e,fukd tef;0efuvnf;aumif;? oHwGJe,fukd oHwGJ0efuvnf;aumif;? toD;oD;tkyfcsKyfcJhonf/ t*FvdyfvufatmufodkYa&mufaomtcg t*Fvdyftpkd;&u&ckdifjynfukd ppfawG? &rf;NAJ? oHwGJ[l 'dpBwdwfokH;e,fcGJygonf/tef;e,frS &yf&GmtcsKdUukd ppfawG'dpBwdwfokdYaygif; useftcsKdUukd oHwGJ'dpBudwfatmufokdY ajymif;a&TUvkdufonf/ 1833-ckESpfodkYa&mufaomtcgt*Fvdyftpkd;&uvkdtyfonf[kt,l&Sdojzifh ppfawG? &rf;NAJESihf oHwGJ'dpBwdwfwdkYrS wkdufe,f(circle) wpfq,fhESpfe,fukdcGJ,l tef;'dpBudwfjyefvnfzGJUpnf;onf/ okdYaomf yxrqkH;&mxl;cefYtyfjcif;cH&aomta&;ykdif Lieutenant Macintosh rSp aemufqufcHaom Cap-tain Brown ESihf Mr. Barnard wkdYonf tef;iSufzsm;'PfukdrwGef;vSefEkdifbJ 1833 rS 1837 xd wkdawmif;vSaom tcsdefumvtwGif; uG,fvGefcJhMuonf/ xkdYaMumifh 1837ck rwfvwGif xyfrHcefYvkdufaom ta&;ykdifopf Lieutenant AC Rainey onf tef;NrdKUay:wGif okH;&ufrQomaecJhNyD; ta&;ykdifkH;ukd ausmufjzLNrdKUodkY ZGwfw&Gwfajymif;a&TUvkdufygonf/ odkYajymif;a&TUjcif;ukd aemiftcg b*Fvm;jynfe,ftpkd;&uvnf; vkdufavsmoabmwlvkdufonf/ odkYESihf1837-ckESpfrSp &ckdifwGif ppfawG? &rf;NAJ? trf;? oHwGJ[l'dpBwdwfav;ck wpfzefjzpfvmjyefonf/ 1852-ck? Ekd0ifbmv(1)&ufaeYodkYa&mufaomtcg trf;ESihf &rf;NAJ'dpBwdwfwkdYukd ausmufjzL'dpBwdwftrnfjzifh wpfckwnf;aygif;vkdufjyefojzifh 1852-ckaemufydkif;wGif&ckdif ppfawG? ausmufjzL? oHwGJ[l 'dpBwdwfokH;ckjzpfvmygonf/pmwrf;wGif IyfaxG;rnfpkd;ojzihf &rf;NAJ'dpBwdwf[laomtrnfukdcsefvSyf 1852-ck aemufykdif;wGif ac:a0:wnf&Sdonfhtwkdif; ppfawG?

    76

    Instruction in British for the years 1867 and 1881-1885)

    3/ &ckdifa'otpkd;&vufatmuf wkd;wufrItpD&ifcHpm 1826-1875/ (Report on the progress of Arakan underBritish Rule from 1826 to 1875 Government Print-ing Press, Rangoon 1876.)

    4/ 1872 ck oef;acgifpm&if;tpD&ifcHpm/ (Report on theCensus of British Burma taken in August 1872Government Printing Press, Rangoon 1875)

    5/ 1881-ck oef;acgifpm&if; tpD&ifcHpm/ (Report onthe Census of British Burma taken on the 17th Feb-ruary 1881 Government Printing Press, Rangoon1881)

    6/ NAdwdoQjrefrmjynftkyfcsKyfrI ESpfcsKyftpD&ifcHpmrsm; 1861rS 1885 xd/ (Report on the Administration of theprovince of British Burma for the years 1861 to1885)

    taxmuftxm;rsm;onf vef'efNrdKU? tdEd,kH; yd#uwfwkdufrSwfwrf;Xme (India Office Library, Records Department) wGif&Sdygonf/ if;wkdYudk rkdufckdzvifkduful;cJh ,cktcg jrefrmEkdifiHorkdif;aumfr&SifwGif rdkufckdzvifrsm;&Sdygonf/ azmfjyyg taxmuftxm;rsm;ukd tokH;jyK&onfhtwGuf tdEd,kH;yd#duwfwkdufukdvnf;aumif;jrefrmEkdifiHordkif;aumfr&Sifukdvnf;aumif; txl;aus;Zl;Oyum&wifygonf/

    &ckdifjynfukd 1785-ck Zefe0g&Dv (2)&uf we*FaEGaeYwGifjrefrmbk&ifbkd;awmfbk&m;u odrf;,lygonf/ xkdtcsdefrSp 1824-

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ausmufjzL? oHwGJ'dpBwdwf[laomtokH;tEIef;ukd ,lxm;ygonf/ xkdUjyif&ckdifajrmufykdif;awmifwef;a'orsm;onf 1871-cktxd t*Fvdyfrsm;tkyfcsKyfrIatmuf trnfrQom&Sd 1871-ck\ aemufykdif;rSomvQifwjznf;jznf;odrf;oGif;,l&ojzihf 1885-ckESpfodkYa&mufaomtcgrSyvuf0NrdKUwGif tpkd;&rlvwef;ausmif;i,fwpfausmif; wnfaxmifzGihfvSpfEkdifaom tajcodkYqkdufaomaMumifh awmifwef;a'orsm;taMumif;ukd pmwrf;wGif csefvSyfxm;cJhygonf/ xkdYaMumifh 1824rS 1885 ck &ckdifckdif\ ynma&;tajctaeukd ppfawG? ausmufjzL?oHwGJ'dpBwdwfBuD; okH;ckay:wGifrlwnf azmfjyoGm;ygrnf/

    1824-ckrwkdifrD &ckdifjynf\ynma&;rSm bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;rS &&Sdaomynma&;yifjzpfrnf[k ,lq&ygonf/ t*FvdyftkyfcsKyfrIatmufokdYa&mufNyD;aemufrlum; tpkd;&Xmersm;ESihf ukefwkdufrsm;wGifvcpm;tjzpf 0ifa&muftrIxrf;Ekdif&eftwGuf acwfynmukd trsm;uyifvkdvm;awmifhw qnf;yl;Mu[efwlygonf/ &ckdifckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;\ tpD&ifcHpmwGif &ckdifwpfckvkH; txl;ojzifh qdyfurf;NrdKUrsm;t*FvdyfpmoifMum;jcif;ukd txl;ESpfNcdKufvkdvm;Muonf[k azmfjyxm;onf/ NAdwdoQjrefrmjynf 1861-62 ck tkyfcsKyfa&;ESpfcsKyftpD&ifcHpmwGif&ckdifckdif tpkd;&pmoifausmif; ppfawGNrdKUwGif wpfausmif;? ausmufjzLNrdKUwGif wpfausmif;? aygif;ESpfausmif;&Sdonf[k omrefazmfjyxm;ygonf/ xkdausmif;rsm;ukd wnfaxmifzGihfvSpfaom ckESpf? oifMum;jyoaombmom&yfrsm;? ausmif;om;OD;a& ponfwkdYukd 1867-68ck NAdwdoQjrefrmjynfynma&;tpD&ifcHpmrS xkwfEkwfazmfjyygrnf/

    ausmufjzLausmif;1ukd 1837-ckESpfwGif &rf;NAJNrdKUzGihfvSpfonf/&ckdifckdifwGif yxrqkH;wnfaxmifzGihfvSpfaom t*Fvdyf-jrefrmESpfbmomoif tpkd;&ausmif;2jzpf\/ 1852-ckESpftukefwGif if;ausmif;ukd ausmufjzLNrdKUodkYajymif;a&TUzGihfvSpfonf/ ppffawGtpkd;&ausmif;ukd

    1846-ckESpfwGif zGihfvSpfonf/ ausmif;zGihfpESpfrsm; ausmif;om;OD;a&rnfrQ&Sdonfukd rod&aomfvnf; 1861-62ckESpf ppfawGausmif;wGifausmif;om; (107)a,muf? ausmufjzLausmif;wGif ausmif;om;(71)a,muf&SdaMumif; od&onf/ 1867-68 ckESpfodkYa&mufaomtcgppfawGausmif; (175)a,muf? ausmufjzLausmif; (112)a,muftxd ausmif;om;OD;a& wkd;wufvmygonf/ ESpfausmif;vkH;yiftpk d;&ausmif;rsm;jzpfMuaomfvnf; ausmif;q&mrsm;\vpm?ausmif;om;rsm;xHrSaumufcHaom ausmif;vcESifh oifMum;aombmom&yfrsm; oifkd;rsm;rSm rwluGJjym;Muonf/

    (u) ausmufjzLausmif;1837-ckESpfwGif wnfaxmifzGifhvSpfonf/ 1867-68ckESpfwGif

    ausmif;om;aygif; (112)a,muf&Sd yxrwef;rS owrwef;xdtwef;aygif;(7)wef;&Sdonf/ q&mBuD;rSm Mr H Margenaut jzpf\/ausmif;q&mrsm;\vpmrSm q&mBuD; 150d? 'kwd,q&m (OD;a&Ttdyfau)50d? wwd,q&m(OD;a&T0if;) 25d? jrefrmpmjyq&m 30d? ausmif;ap18d toD;oD;&&SdMuonf/ ausmif;om;rsm;u wpfa,mufvQif wpfvwpfrwfus ausmif;vcay;Mu&onf/ ausmif;&Sdpmoifwef; (7)wef;wGif yxrwef;onf tBuD;qkH;jzpf owrwef;onf ti,fqkH;twef;jzpfonf/ tBuD;qkH;jzpfaom yxrwef;wGif ausmif;om; (12)a,muf&Sd (u)? (c)tykdif;cGJxm;onf/ (u)ykdif;ausmif;om;rsm;rSm vlcRefvlawmfrsm;jzpf q&mjzpftwwfukdyg oifMum;ay;avonf/yxrwef;wGif oifMum;&aom bmom&yfrsm;ESifh oifkd;rSm t*FvdyfpmwGif pum;ajyESifh vuFm? o'g? pum;ajyjyefqkda&;om;jcif;? owfykHowfTef;? bmomjyefqkdjcif;ESifh pmpDpmukH;? yx0D0if? &mZ0iftusOf;?*Pef;ocsFm? ,luvpfESihf jrefrmpmwGif ok"rpm&DwkdYjzpfygonf/

    98

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ti,fqkH;jzpfaom owrwef;wGif t*Fvdyfpm pmvkH;aygif;jcif;?a&;jcif;? oifykef;ay:wGif tu&mESifhudef;rsm;ukda&;jcif;ESihf jrefrmpmwkdYudkoifMum;ayonf/ ausmif;pmar;yGJukd ta&;ykdif Mr Ireland uq&m0efBuD; Dr. Thomas ppfuJarmifa&Twkdufu,f? kH;pma&; xGef;at;wkdYtultnDjzifh jyKvkyfaMumif;ukd ausmif;q&mBuD;\ {NyDv (2)&uf1868 ck aeYpGJygtpD&ifcH pmwGifawGU&onf/ xkdtpD&ifcHpmwGifausmif;okH;pmtkyfrsm;ukd Calcutta School Book Society rStvG,fwul 0,f,l&&SdaMumif;vnf; azmfjyxm;onf/ ausmufjzLausmif;wGif ausmif;pmMunhfwkdufi,fwpfckvnf;&Sdonf/ xkdpmMunhfwkduftwGuf tpkd;&u ESpfpOfaxmufyHh aMu; (48)usyfay;ygonf/

    (c) ppfawGausmif;1846-ckESpfwGif wnfaxmifzGifvSpfonf/ 1867-68ckESpfwGif

    ausmif;om;aygif; (175)a,muf&Sd yxrwef;rS owrwef;xdtwef;aygif;(7)wef;&Sdygonf/ ausmif;taqmufttkHESihfwuG ausmif;y&dabm*rSm vGefpGmEkHcsm,kd,Gif;vsuf&SdaMumif; ckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;\tpD&ifcHpmwGifawGU&onf/ okdYaomf tpD&ifcHNyD; rMumrD ausmif;rD;avmifysufpD;oGm;onf/ xkdESpfu ausmif;tkyfq&mBuD;rSm Mr EFell jzpf\/ ausmif;q&mrsm;\vpmrsm;rSm ausmif;tkyfq&mBuD;Mr Fell 300d? 'kwd,q&m 60d? wwd,q&m 40d? pwkwq&m30d? yOrq&m 30d? q|rq&m 25d? jrefrmpmq&m 15d? ausmif;ap12d toD;oD;jzpfonf/ ausmif;om;rsm;u wpfvvQif wpfusyfusausmif;vcay;Mu&onf/ tBuD;qkH;wef;jzpfaom yxrwef;wGifausmif;om; (20)&Sd if;wkdY\toufrSm ysrf;rQwpfq,fhav;ESpfcGJ&SdMuygonf/ oifMum;&aombmom&yfrsm;ESihf oifkd;rsm;rSm-

    t*Fvdyfpm - pum;ajyzwfpmtkyftrSwf(4)rS oifcef;pmaygif;(44)ck? vuFmzwfpm trSwf(2)rSoifcef;pmaygif; (32)ckjy|mef;xm;onf/

    &mZ0if - *&d? a&mr? t*FvefESihf NAdwdoQtdEd, &mZ0iftusOf;/

    yx0D0if - Oa&my? tm&S? tar&duwdkuf? tmz&duwkdufrsm; ajrykHESihf NAdwdoQjrefrmjynfwkdYukd oifMum;onf/

    o'g - bmom&yfwpfcktaeESihf oifMum;ygonf/*Pef;ocsFm - kd;kd;ESihf xyfwkd;tcsKd;wGuf? 'orESihf tykdif;

    *Pef;? twkd;kd;kdESihf ESpfxyfwkd; t&if;avQmhEIef;rSef? tpkpyf? ESpfxyfudef;&if;ESihf {&d,mtwkdif;txGmwkdYukd oifMum;onf/

    tu&mocsFm - dk;kd;nDrQjcif;ESihf ykpmrsm;/bmomjyef - t*FvdyfrS jrefrmokdYESifh jrefrmrS t*FvdyfodkY

    jyefqkdjcif;/pmpDpmukH; - vuFmukd pum;ajyjyefqkdjcif;ESihf &mZ0if

    ar;cGef;rsm;ajzqkdjcif;/jrefrmpm - a&S;&mZ0if wpftkyfvkH;ukdoif&ygonf/ti,fqkH;jzpfaom owrwefwGif ausmif;om;(43)a,muf&Sd

    toufrSm ysrf;rQ (8 'or 3)ceYf&SdMuonf/ oifMum;&aombmom&yfrsm;rSm t*FvdyfpmvkH;aygif;pmtkyfrS xkwfEkwfcsufrsm;? *Pef;ocsFmwGif ta&twGufESihftaygif;? jrefrmpmwGif kyfykHzwfpmtkyfrStcef;rsm;ESifh oifykef;ay:wGif a&;jcif;wkdYjzpfygonf/ ausmif;pmar;yGJukd1868-ck rwfv(26)&ufaeYwGif pwifusif;y&m t*Fvdyfpmukdq&m0efBuD; a'gufwm Dr. White &mZ0wf0ef Captain CA Munro

    1110

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    taumuft&m&Sd CJBrown vufaxmufaumfrpf&Sifem J Hind wkdYur.Fell \tultnDjzifh ppfaq;Muonf/ jrefrmpmukd ppfuJ armifa&Taxmf ESihf tcGef0ef I Kram Alee uppfaq;Muonf[k ta&;ykdifLieut-Colonel E J S pilsbury \ {NyDv 22 &uf 1868 ckaeYpGJygynmrif;BuD;xH tpD&ifcHpmwGif awGU&onf/ xkdtpD&ifcHpmwGifausmif;q&mtcsKdUonf vpmykd wufvrf;aumif;aom w&m;Xme?&mZ0wfXme? tp&Sdaom tpkd;&Xmersm;okdY tvkyfrSEkwfxGuf ajymif;a&TUoGm;MuaMumif;ESihf tpD&ifcHxm;onf/ if;jyif ausmif;pmMunfhwkdufwGif pmtkyfrsm;jynhfpkHaMumif;? ausmif;om;rsm;onf xkdpmMunhfwkdufudkdaumif;pGm tokH;jyKMuaMumif;ESifhvnf; azmfjyxm;onf/ ausmif;okH;zwfpmtkyfrsm;wGif t*Fvdyfpmtkyfrsm;ukd Calcutta School BookSociety rS&&Sdonf/

    ppfawGtpkd;&ausmif;ESifh ausmufjzLtpkd;&ausmif;ESpfausmif;wGif tBuD;qkH;twef;jzpfaom yxrwef; oifMum;&aom bmom&yfrsm;? oifkd;rsm;ukd EIdif;,SOfMunhfvQif ppfawGausmif;u ykdrkdtqifhtwef;jrifhonf[k ,lqzG,f&Sdonf/ (7)wef;ausmif;csif;twlwljzpfaomfvnf; ppfawGausmif;wGif q&mBuD;tygt0if q&m (7)a,muf&SdausmufjzLausmif;wGif av;a,mufom&Sdonf/ xkdYaMumifh ausmufjzLausmif;wGif q&mwpfa,mufvQif ausmif;om; (28)a,mufysrf;rQ&SdppfawGausmif;wGif q&mwpfa,mufvQif ausmif;om; (25)a,mufysrf;rQ&Sdonf/ q&mwpfa,mufvQif ausmif;om; (34)a,mufysrf;rQ&Sdaom armfvNrdKiftpkd;&ausmif;ESihf EIdif;pmaomf ppfawGESifh ausmufjzLausmif;wkdYonf q&mykdrkdjynhfpkHonf[kqkd&rnfjzpfygonf/ ausmufjzLausmif;q&mBuD;onf vpm (150d)om&&Sdaomfvnf; ppfawGausmif;q&mBuD;rSm wpfv (300d)&onf/ armfvNrdKifESihf jynfNrdKUtpkd;&ausmif;q&mBuD;rsm;vnf; wpfv (300d)vpm&&SdMuonf/ xkdYaMumifh ckdif0ef

    &Sifawmfrif;BuD;\ 1868 ck rwfv(14)&ufaeYpGJESihf ausmif;q&mBuD;rsm;enf;wl vpm (300d)ray;Ekdif&ef taMumif;rjrifaMumif; rSwfcsufa&;om;xm;onfudk awGU&onf/

    vufaxmufq&mrsm;wGifvnf; ppfawGausmif;rS 'kwd,?wwd,q&mrsm;onf ausmufjzLausmif;rS q&mrsm;xuf vpmykdrkd&&SddMuonf/ okdYaomf ppfawGausmif;rS jrefrmpmjy q&monf vpm(15d)om& ausmufjzLausmif;rS jrefrmpmq&mrSm vpm (30d)&onf/xkdYtwl ausmufjzLausmif;rSausmif;aprSm (18d)&av&m ppfawGausmif;rSjrefrmpmq&mxufyif vpmaumif;onfukd tHhMozG,f&mawGU&onf/

    ausmif;om;rsm;xHrS aumufcHaom ausmif;vcESihf ywfoufvnf;ausmufjzL ausmif;wGif ausmif;vctvGefoufomonfukdawGU&onf/ ppfawG? jynfESihf armfvNrdKiftpkd;&ausmif;wkdYwGifausmif;vcrSm wpfusyfjzpfonf/ ausmufjzLausmif;wGif wpfrwfomay;&onfukdaxmufvQif ausmfjzLNrdKUolNrdKUom;wkdY\ pD;yGm;a&;tajctaetqifhtwef; edrfhusEGrf;yg;yifavm[k awG;awmzG,f&mjzpfygonf/okdYaomfvnf; ckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;\ 1868-ck rwfv(14)&ufaeYpGJygrSwfcsufwGif ausmufjzLausmif; wpfvvQifausmif;vc okH;rwfaumufcHygu rsm;vGef;rnfr[kwfaMumif; a&;om;xm;onfukdawGU&onf/ &cdkifckdifwGif 1867-68 ckESpfavmufckESpfavmufu OmPftawmftwefxufjrufol vli,fwpfa,mufonf ppfawG odkYr[kwfausmufjzLtpkd;&ausmif;wGif ajcmufESpfcefY ynmqnf;yl;oif Mum;ygut*Fvdyfpmukd tawmfyifzwfEdkifa&;Ekdifatmif uRrf;usifwwfajrmufonf/ *Pef;ocsFm? yx0D0ifESihf &mZ0ifukdvnf; twefi,fwD;acgufrdonf/ xkdausmif;rsm;rS atmifjrifvmaom tawmfqkH;taumif;qkH;ausmif;om;rsm;onf wpfvvQif(150d) odkYr[kwf (200d)wef vluav;rsm;jzpfvmMu ukefwkdufrsm;ESihf tpkd;&Xmersm;rSm tvkyfvG,fulpGm

    1312

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    &&SdEkdifMuygonf[k &ckdifa'o t*Fvdyfvufatmufwkd;wufrItpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;ygonf/

    uJhodkY (150d)wef okdYr[kwf (200d)wef tpkd;&vcpm; tvkyfrsm;ukd vG,fulpGm&&SdEdkifonf[k azmfjyygtpD&ifcHpmwGif awGU&aomfvnf; xkdacwfu ausmif;q&mrsm;\ vpmrSm tjcm;trIxrf;rsm;ESifhEIdif;pmaomf tvGefenf;onfudk awGU&onf/ EIdif;,SOfMunhf&efausmufjzLausmif;q&mBuD; Mr Margenaut \ 1868 ck {NyDv 2&ufaeYpGJygynmrif;BuD;xH tpD&ifcHpmrSxkwfEkwfazmfjyygrnf/ xkdtpD&ifcHpmwGif ausmufjzLtpkd;&ausmif;rS oifMum;wwfajrmufatmifjrifoGm;MuNyD;aemuf ppfawG? ausmufjzL? oHwGJNrdKUrsm;ESihf atmufjrefrmjynfykodrf? &efukef? awmifil paomNrdKUBuD;rsm;wGif tpkd;&vcpm;rsm;tjzpf0ifa&muftrIxrf;aeMuol (46)a,mufwkdY\pm&if;ukd if;wkdY\ &mxl;&&Sdaomvpmrsm;ESihfwuG azmfjyygonf/ if; tpD&ifcHpmt&-

    aiGwkdufpm&if;ppfvpmrSm - 100 usyfaiGwdkufpkd; - 80 usyfckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;kH;pma&; - 150 usyfkH;pma&;BuD; - 75 usyfkH;pma&; - 40 usyfaxmifrSL; - 25 usyfaxmifpma&; - 40 usyfausmufaq;xkd;q&m - 25 usyfpmoif Head Constable vpm - 65 usyfajrwkdif;pma&; Surveyor - 50 usyfaMu;eef;kH;pma&; - 50 usyftaumufkH;pma&; Port Clerk - 100 usyfppfawGNrdKUppfuJ - 250 usyf

    &rf;NAJNrdKUtkyf - 120 usyfponfjzihf toD;oD;&SdMuonfukdod&onf/ xkdYaMumifh ausmif;

    q&mrsm;onf vpmaumif; wufvrf;jrefaom tpkd;&Xmersm;odkYul;ajymif;oGm;MuonfrSm tHhMozG,fr&Sdjzpfygonf/

    tpkd;&ausmif;ESpfausmif;rSwpfyg; 1867-68 ynma&;tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;aomtjcm;ausmif;rsm;rSm &rf;NAJNrdKUausmif;ESihfppfawGNrdKU rdef;uav;ausmif;wkdYjzpfMuonf/ &rf;NAJNrdKUausmif;onf1867-ckESpfwGif zGihfvSpfonfh tpkd;&axmufyHhcHausmif;jzpf\/ ausmif;q&mBuD;rSm ausmufjzLtpkd;&ausmif;xGuf OD;pdefbef;jzpf\/vufaxmuf jrefrmpmq&mwpfa,mufvnf;&Sdonf/ ausmif;om;(22)a,muf&Sd ausmif;vcwpfvwpfrwfay;Mu&onf/ q&mBuD;\vpmrSm (30d)jzpfonf/ ppfawGNrdKU rdef;uav;ausmif;rSm xkdtcsdefavmufuyif zGihfvSpfaomfvnf; tpkd;&xHrSaxmufyHhrI r&&Sdao;yg/ausmufjzLNrdKUay:wGifvnf; rdef;uav;ausmif;wpfausmif; tprf;oabmESihfzGihfvSpfonf/ odkYaomf xkdrdef;uav;ausmif;ukd ausmif;taqmufttkHr&EkdifonfhtwGuf ydwfvkduf&onf[k 1868-69 ckNAdwdoQjrefrmjynftkyfcsKyfrItpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf/

    ynma&;ESihfywfouf oHwGJNrdKUwGifwkd;wufrIr&SdaMumif;1875-ckxd bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;omvQif ynmay;&mt"duXmeBuD;rsm;jzpfMuaMumif; &ckdifa'oNAdwdoQvufatmuf wkd;wufrI tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf/ oHwGJNrdKUwGif 1840 jynhfESpfavmufuc&pf,mefomoemjyKbkef;awmfBuD; Rev EL Abbot u c&pf,mefusrf;pmoifausmif;wpfausmif;zGifhvSpfonf[k OD;aumif;a&;om;aomkdrifuufovpfESihf tar&dfuefomoemjyKausif;rsm; pmwrf;wGif awGU&Sd&onf/ xkdausmif;wGif 1840-jynfhESpfu ausmif;om; (50)cefY&SdaemufwpfESpfwGif (30)cefY&Sdonf/ ausmif;om;rsm;rSm ykodrfbufrS

    1514

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    vmaom u&ifrsm;jzpfMuonf/ ausmif;\&nf&G,fcsufrSm c&pf,mefusrf;pmrsm;udk em;vnf&efESihf omoemjyKq&mrsm;jzpfMu&ef jzpf\/okdYaomf bkef;awmfBuD; EL Abbot ukd,fwkdif usrf;pmrsm;ESifhtwl*Pef;ocsFm? yx0DwkdYukdyg oifMum;ay;aMumif;ESifhvnf; od&ygonf/

    oHwGJNrdKUol NrdKUom;wkdYonf acwfynmukdvkdvm;Mu&macwfaemufrus[kqkd&ayrnf/ oHwGJta&;ykdif Captain Spearman\ ckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;xHay;pmtrSwf 163? aeYpGJ 'DZifbmv(30)&uf 1875-ckrS xkwfEkwfazmfjyygonf/

    1866-ESpfu oHwGJNrdKUwGif NrdKUolNrdKUom;rsm;onf tpkd;&xHrStultnDwpfpkHwpf&mr&SdbJ t*FvdyfjrefrmESpfbmomoifausmif;wpfckwnfaxmifzGihfvSpfxm;Muonf/ armifqkHbl;qkdolukd ausmif;q&mBuD;cefYxm;ygonf/ q&mBuD;\vpmrSm ausmif;om;rsm;xHrS wpfa,mufvQif ig;rl;rSwpfusyftxd aumufcH&&SdorQomjzpfonf/ 1868-ckESpfOD;wGif armifqkHbl;onf tvkyfrSEkwfxGufoGm;aomtcg ta&;ykdifu NrdKUolNrdKUom;rsm; acwfynmvkdvm;MuykHukdjrifojzifh tpkd;&xHrSwpfvvQif aiG (20d)taxmuftyHh&&ef avQmufxm;onf/ ausmufjzLta&;ykdifxH tultnDawmif;&m vSpefOD;qkdolu q&mBuD;vkyf&efvTwfvkdufygonf/ wpfESpfcefYMumNyD;aemuf q&mBuD;vSpefOD;ae&mwGifoHwGJNrdKUom;jzpfol armifa&T0dkif;u q&mBuD;tjzpf qufvufaqmif&Gufvm&m rMumrDtpkd;&axmufyHhaMu;ESpf tydkif;tjcm;ukefqkH; &yfpJoGm;ygonf/ vSpefOD;ESifh armifa&T0kdif;wkdYrSm q&mnHhrsm;jzpfMuojzifhausmif;rSSmzGHUNzdK;jcif;r&Sdacs/ wpfESpfcefYtMumwGif armifa&T0kdif;ukdtvkyfrSEkwfy,fvkdufMuonf/ xkdaemuf 1871-ck ESpfqef;pwGifOa&mywkdufom; Mr Gordon qkdolukd q&mBuD;tjzpf ac:,lMujyefonf/ tpkd;&xHrSaxmufyHhaMu; wpfvvQif (20d)ukdvnf; jyefvnf&Muygonf/ Mr. Gordon rSm ausmif;om; (35)a,mufcefYukd pmoif

    Mum;jy&ygonf/ wpfvvQif vpmaiG (40d)rQ&&Sdrnf[laom tmrcHcsufukdukd;pm; vma&mufoljzpfonf/ xkdYaMumifh q&mBuD;\vpmaiGukd ausmif;om;OD;a&tenf;trsm;ukdvkdufum wpfa,mufvQif (1)usyfrS (2)usyfxd toD;oD;aumufcHpkaygif;NyD; ay;Mu&avonf/ 1871-ck? Mo*kvwGif ausmif;om;aygif; (21)a,mufom&Sdonf/

    rsm;rMumrD Mr. Gordon uG,fvGefoGm;&m armifa&Tcqkdolq&mBuDtjzpf qufvufaqmif&Gufonf/ okdYaomf NrdKUol NrdKUom;rsm;rSmq&mBuD;armifa&Tcukdvnf;aumif;? ausmif;ukdvnf;aumif; auseyfjcif;r&SdMu/ t&nftcsif;ESihfjynhfpkHaomq&mESifh tqifhwef;rDaomtv,fwef;ausmif;wpfausmif;jzpfajrmufa&;ukdom rsm;pGmvkdvm;Muonf/ xkdtaMumif;ukd NrdKUolNrdKUom;rsm;u vufrSwfa&;xkd; ta&;ykdifxHavQmufvTmwifMuaomtcg ta&;ykdif Captain Spearman onfckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;xH tjzpftysufukd tpD&ifcHonf/ xkdtpD&ifcHpmwGif oHwGJNrdKU touf (12)ESpfatmuf a,musFm;av;aygif; (195)a,muf? touf (12)ESpfESifh (18)ESpfMum; a,musFm;av;aygif;(425)a,muf&SdaMumif; xkda,musFm;av;OD;a&\ (12)&mckdifEIef;rSmtpkd;&ausmif;zGihfygu ausmif;wufMurnfjzpfojzifh aeYpOfausmif;wufrnfh ausmif;om;OD;a&rSm (70)cefY&SdaMumif; ausmif;taqmufttkHtwGuf NrdKUESifheD; NrdKUjyifbuf awmifukef;i,fay:&Sd tdrfBuD;wpfaqmifrSm tvGefoifhawmfaMumif; xkdtdrfukdykdif&Sifu aiG (2000d)ESifha&mif;&ef okdYr[kwf wpfvvQif (50d)ESihfiSg;&ef oabmwlaMumif;rsm;yg&Sdonf/ xkdtpD&ifcHpmt& 1876-ck? rwfvtwGif; ynmrif;BuD;uoHwGJNrdKU tpkd;&tv,fwef;ausmif;zGihfvSpf&ef xkdtdrfBuD;ukd aiG (2000d)ESifh 0,f,lcGihfay;vkdufonf/ 1881-82 ckodkYa&mufaomtcg &ckdifckdifwGif wkdif;&if;bmomrlvwef;ausmif;rsm;ESihf ausmif;om;ausmif;olOD;a&rSm tawmfyifrsm;vmNyDjzpfaMumif; awGU&onf/ 1881-

    1716

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    82 ck ynma&;tpD&ifcHpmt& ppfawG'dpBwdwfwGif wkdif;&if;om;rlvwef;ausmif;aygif; (113)ausmif;? ausmif;om;OD;a& (2052)a,muf&SdaMumif;od&ygonf/ xkdrlvwef;ausmif;aygif; (113)ausmif;wGifbkef;awmfBuD;ausmif; (109)ausmif;wGif ausmif;om;OD;a& (1772)a,muf&Sd avmu"mwfausmif; (4)ausmif;wGif ausmif;om;OD;a&usm; (228)a,muf? r (52)a,muf? aygif; (280)&Sdonf/ azmfjyygrlvwef;ausmif;aygif; (113)ausmif;teuf bkef;awmfBuD;ausmif;(19)ausmif;ESifh avmu"mwfausmif;(3)ausmif; aygif; (22)ausmif;wkdYonf tpkd;&axmufyHhrI&Muonf/

    ausmufjzL'dpBwdwfwGif bkef;awmfBuD;ausmif; (38)ausmif;?avmu"mwfausmif; (5)ausmif;? aygif; (43)ausmif;&Sd ausmif;om;OD;a&rSm bkef;awmfBuD;ausmif;wGif (688)a,muf avmu"mwfausmif;(5)ausmif;wGif usm; 80? r 25? aygif; (105)a,muf&Sdonf/tpkd;&taxmuftyHh&&Sdaomausmif;rsm;rSm bkef;awmfBuD;ausmif;(9)ausmif;ESihf avmu"mwfausmif; (4)ausmif; aygif;(13)ausmif;jzpfonf/ oHwGJ'dpBwdwfwGif bkef;BuD;ausmif; (29)ausmif;?avmu"mwfausmif;(1)ausmif; aygif; (30)&Sdonf ausmif;om;OD;a&rSmbkef;BuD;ausmif;rsm;wGif ausmif;om; (490)&Sd avmu"mwfausmif;wGif usm; 85? r 15? aygif; (100)&Sdonf/ bkef;BuD;ausmif; (3)ausmif;ESihf avmu"mwfausmif;wpfausmif;? tpkd;&axmufyHhrIrsm;&Muygonf/ &ckdifckdifwpfckvkH;ukdNcHKMunhfaomf 1881-82-ckESpfuwkdif;&if;om;bmomrlvwef;ausmif; (186)ausmif;? (bkef;awmfBuD;ausmif; (176+avmu"mwfausmif; 10)&Sd ausmif;om;OD;a&rSmbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;wGif (2950)a,muf? avmu"mwfausmif;(10)ausmif;wGif usm; (393)a,muf + r (92)a,muf? aygif;(485)a,muf&S donf/ (1885)ckESpfok d Ya&mufaomtcgrlum;

    wkdif;&if;om;rlvwef;ausmif;aygif; (392)ausmif;&Sd ausmif;om;OD;a&rSm (7363)a,mufxd wkd;wufvmonf/ 1881-ckrS 1885cktwGif; rlvwef;ausmif;aygif; (206)ausmif;ESifh ausmif;om;aygif;(3435)a,muf wkd;yGm;vmonf/

    1885-ckESpftxd &ckdifckdifwGif rlvwef;ynmukd oifMum;wwfajrmufMuaom trsKd;orD;OD;a&rSm tvGefyifenf;yg;vSao;onf/1881-82ckESpfu NrdKUa[mif;NrdKU t*Fvdyfjrefrm ESpfbmomtpkd;&rlvwef;ausmif;wGif ausmif;ol (10)a,muf&SdaMumif; od&onf/ppfawGNrdKUwGif jrefrm&ckdiftrsKd;orD;rsm;twGuf jrLeDpDy,frlvwef;rdef;uav;ausmif;wpfausmif;ESifh Oa&mywkdufom;rsm;\ orD;rsm;twGuf Mrs Lackersteen tkyfcsKyfaomtpkd;&taxmuftyHhcHomoemjyKtrsKd;orD;ausmif;wpfausmif;aygif; ESpfausmif;&Sdaomfvnf;ausmif;aeol rdef;uav;OD;a&rSm tvGefenf;onf/ 1885-ckESpfuppfawGjrLeDpDy,f rdef;uav;ausmif;wGif ausmif; ol (35)a,mufESihfMrs Lackersteen ausmif;wGif (23)a,mufom&Sdonf/ ausmufjzLNrdKUtpkd;&tv,fwef;ausmif;wGif ausmif;olav;a,mufom&SdaMumif;ukd1885-ck ynma&;tpD&ifcHpm t&od&onf/ ausmif;olrsm;rSmNrdKUay:&Sdausmif;rsm;wGif wufa&mufoifMum;Muolrsm; jzpfMuonf/&Gmausmif;rsm;wGifrl ausmif;olr&Sdoavmufyifjzpfygonf/ odkYaomf1885-ckESpfwGif &ckdifckdif&Sd ausmif;olOD;a&rSm tpkd;&ausmif;rsm;wGif(44)a,muf omoemjyKausmif;wGif (23)a,muf? wkdif;&if;om;rlvwef;ausmif;rsm;wGif (221)a,muf? aygif; (288)a,mufjzpf&m1881-ckESpf&Sd (92)a,mufESifhpmaomf ig;ESpftwGif; tawmfyif wkd;wufvmonf[kqkd&rnfjzpfygonf/

    1885-ckESpfokdYa&mufaomtcg (1846)ckESpfu wnfaxmifcJhaom ppfawGNrdKUtpkd;&ausmif;onf t&nftcsif;tqifhtwef;rDaom

    1918

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    txufwef;ausmif;wpfausmif;jzpfvmygonf/ 1875-ckESpfavmufuaiGESpfaomif;wef ysOfaxmifausmif;topfwpfaqmif tpkd;&uaqmufvkyfay;ygonf/ xkdausmif;opfBuD;wGif ausmif;om;aygif;(270)cefYwufa&mufoifMum;Muonf/ 1881-82ckESpfu txufwef;ausmif;rSausmif;om;ig;a,muf wuodkvf0ifpmar;yGJ (UniversityEntrance Exam)ukdajzqkdMu&m av;a,mufatmifjrifonf/ 1885-ckESpfwGif wpfa,mufatmifjrifonf/ tpkd;&txufwef;ausmif;wGifajrwkdif; twwfoifwef;wpfckvnf; wGJzufzGihfxm;ygonf/ xkdYjyif1881-ckESpfu ausmif;om; (10)a,mufrQom&Sdaom ppfawGNrdKUq&mtwwfoif aemfrHausmif;onfvnf; vufrIynmoifausmif;ygwGJzuf tawmfyifzGHUNzdK;wkd;wufvmonf/ 1883-84-ckESpfwGifq&mtwwfoifausmif;om; (38)a,muf&Sd ckepfa,mufwkdYrSmq&mjzpfatmifvufrSwf&Muonf/ 1884-85-ckESpfwGif ausmif;om;(54)a,mufteufrS (13)a,mufwkdYrSm q&mjzpfatmifvufrSwf csDjrihftyfESif;jcif;ukdcHMu&aMumif; 1885-ck? ynma&;tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onf/

    ppfawG'dpBwdwfwGif aemufxyfzGifhvSpfaom tpkd;&ausmif;rsm;rSmNrdKUa[mif;ESihf armif;awmausmif;rsm;jzpfygonf/ ausmif;rsm;onft*Fvdyf-jrefrmESpfbmomoif rlvwef;a,musfm;av;ausmif;rsm;jzpfygonf/ 1875-ckESpfavmufu pwifzGihfvSpfonf/ ajrmif;abGNrdKUvnf; tpkd;&axmufyHhcH t*Fvdyf-jrefrm ESpfbmomoif rlvwef;a,musfm;av;ausmif;wpfausmif;zGifhvSpfaMumif;ESihf &ckdifa'o 1826rS 1875-cktwGif; wkd;wufrItpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;ygonf/xkdtpD&ifcHpmrSmyif ppfawGNrdKUESpfpOfusif;yaom tpkd;&pmar;yGJrsm;wGif jrefrmpm? ygVdESihf ajrwkdif;bmomwkdY xl;cRefpGmatmifjrifaomausmif;om;rsm;tm; qkrsm;csDjrihfaMumif;awGU&ygonf/ if;jyiftpkd;&u

    ynma&;jyefwrf;(Education Gazettee) wpfapmifukd tukeftuscHjrefrmbmomjzihf ykHESdyfxkwfa0aMumif; okdYaomf &ckdifcdkifrS rSm,lzwfIolrrsm;aMumif;vnf; azmfjyxm;onf/

    1837-ckESpfu &ckdifckdifwGif yxrOD;pGmzGihfvSpfcJhaom ausmufjzLtpkd;&tv,fwef;ausmif;onf 1885-ckESpfokd Ya&mufaomtcgtv,fwef;ausmif;tjzpfESihfyif wnf&Sdaeao;onf/ 1881-82 ckESpfynma&;tpD&ifcHpmwGif ausmif;taqmufttkHwpfaqmif wnfaqmufaeqJjzpfaMumif; tkyfcsKyfpDrHrIaumif;aomfvnf; pmayykdYcs&ef q&mvkHavmufpGmr&Sdojzifh tv,fwef;pmar;yGJatmifcsufnHhaeaMumif;rsm;ukdazmfjyxm;onf/

    1876-ckESpfuwnfaxmifcJhaom oHwGJtpkd;&tv,fwef;ausmif;rSmrlum; 1881-82 ckESpfwGif emrnfESifhukdufnD t&nftcsif;tqihftwef;rDaom tv,fwef;ausmif;jzpfvmonf/ xkdESpfuausmif;om;aygif; (78)a,muf&SdonfwGif txufrlvwef;ausmif;rSausmif;om; (13)a,muf tv,fwef;rS okH;a,muf pmar;yGJatmifjrifMuygonf/ 1885-ckESpfwGif ausmif;om;ajcmufa,muf tv,fwef;pmar;yGJudkajzqkdMu&m ajcmufa,mufvkH;yif atmifjrifMuonf/ausmif;q&mBuD;rSm ykodrftpkd;&tv,fwef;ausmif;rS ajymif;vmaomMr. E C Cloney qkdoljzpfygonf/

    ,ckazmfjycJhNyD;aomtcsufrsm;ukd NcHKMunhf&aomf xkdpOfupmoifausmif;rsm;ukd pDrHuGyfuJtkyfcsKyfjcif;? ppfaq;jcif;ponfrsm;rSmNrdKUe,ftkyfcsKyfrIt&m&Sdrsm;\ wm0ef0w&m;jzpfaMumif;ukd awGU&onf/1866-ckESpfwGif NAdwdoQjrefrmjynf ynma&;XmezGihfvSpf ynmrif;BuD; (Director of Public Instruction) wpfa,mufcefYxm;aomfvnf;ynm0ef (Inspector of Schools) ynmtkyf (Deputy Inspectorof School) paomynmykdif;t&m&Sdrsm; r&SdMuao;acs/ xkdpOfu

    2120

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ynmrif;BuD;ukd ulnD&efe,fvSnfhq&m (Circuit Teachers)av;a,mufcefYxm;aMumif; od&onf/ xkdq&mrsm;onf rlvwef;ynmukd vufcHoifMum;ay;aom bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;wGif o'g?*Pef;ocsFmESifh ajrwkdif;ynmukd ykdrkdtqifhtwef;jrifhpGm oifMum;ykdYcsay;Ekdif&ef vSnhfvnfoGm;a&mufTefMum;ulnDMu&onf/ okdYaomfxkde,fvSnhfq&mrsm; &ckdifckdifokdYa&mufMuonf[k rnfonfhtpD&ifcHpmwGifrS rawGU&acs/

    &ckdifckdifwGif tpkd;&ausmif;pmar;yGJrsm;ukd ta&;ykdifrsm;u tjcm;t&m&Sdrsm;\tultnDjzifh jyKvkyfaMumif;ukd azmfjycJhNyD;jzpfygonf/ta&;ykdifrsm;? NrdKUtkyfrsm; e,fvSnhfc&D;xGufaomtcgrsm; pmoifausmif;rsm;ukd 0ifa&mufppfaq;Muonf/ taxmuftyHh&oifhaomausmif;rsm;? taqmufttkHjyKjyif&efvkdaom ausmif;rsm;taMumif;ESihfy&dabm*&&Sda&;? q&mjynhfpkHvkHavmufa&;ponfwkdYukd tpkd;&xHtpD&ifcHMu&onf/ odkYaomf &ckdifckdifwGif c&D;vrf;yef;Murf;wrf;cufcJvSojzihf NrdKUteD;tem;rSty usef&Gmrsm;ukd ppfaq;MunhfI&eft&m&Sdrsm;a&mufawmifha&mufcJjzpfonf/ rsm;aomtm;jzifh vspfvsLIxm;Muonf/ ppfawG? ausmufjzLESihf oHwGJta&;ykdifwkdYonf rdrdwkdYvufatmuf&S d tpkd;&ausmif;rsm;\ taqmufttkHtajctaeq&mrsm;taMumif; ausmif;om;OD;a& aeYpOfysrf;rQausmif;wufaomausmif;om; pm&if;oifMum;aombmom&yfrsm;? oifkd;ESihfausmif;om;rsm;? rnfrQwwfajrmufMuonfqkdonfwkdYukd ynmrif;BuD;xHESpfpOftao;pdwftpD&ifcHMu&onf/ okdYjzpfaomaMumifh &yf&Gmrsm;wGif pmoifausmif; rsm;&&Sda&;? axmufyHhaMu;aiG&&Sda&;rSp ynma&;zGHUNzdK;wkd;wufrIrsm;onf ta&;ykdifrsm;\ynma&;wGif pdwfyg0ifpm;rI? tm;ay;rI?axmufcHvIHYaqmfrIrsm;ay:wGif rsm;pGmwnf&Sdaeayonf/ xkdYaMumifhynma&;ukd av;pm;tm;ay;aom ta&;ykdifrsm;vufxuf ausmif;rsm;

    zGHUNzdK;pkdajyvmygonf/ed*kH;csKyftm;jzifh &ckdifckdif\ynma&;tajctaeukd vlOD;a&ESifh

    csdefxkd;wifjyvkdygonf/ &ckdifckdifwGif 1826-ckESpfu vlOD;a&100000 cefY&Sdygonf/ 1829ckESpfodkYa&mufaomtcg 121288a,muf&Sd 1881-ckwGif 587518 a,mufxd wkd;wufoGm;ygonf/1829 rS 1885cktwGif; vlOD;a&wkd;yGm;aomEIef;rSm 38 'or 4&mckdifEIef;jzpfygonf/ 1881 ckESpf&Sd vlOD;a& 587518 a,mufteuf269745 a,mufrSm trsKd;orD;rsm;jzpfMuygonf/ xkd 1881ckvlOD;a&\ 20 'or 79 &mckdifEIef;rSm pma&;pmzwfwwfMuonf/pma&;pmzwfwwfol &mckdifEIef;onf NAdwdoQjrefrmjynftaeESihfEIdif;pmaomf enf;onf[krqkdomacs/ 1872 ckESpfu NAdwdoQ jrefrmjynfwGif 13 'or 79 &mckdifEIef; 1881-ckwGif 26'or 2&mckdifEIef;omvQif pma&;pmzwfwwfMuonf/ ausmufjzL'dpBwdwf (oef;acgifpm&if;tpD&ifcHpmwGif &rf;NAJ[kazmfjyonf)wGif 1872 ckESpfu touf(20)txuf Ak'bmomtrsKd;om;OD;a& 32025 a,muf&Sd if;wkdYteuf (29150)wkdYrSm pma&;pmzwfwwfMu&m &mckkdifEIef;tm;jzifh 91'or 12 &mckdifEIef;&Sdonf/ oHwGJ'dpBwdwfwGif 11064 a,mufteuf3675 a,mufpma&;pmzwfwwfMuojzihf 33'or 22&mckdifEIef;&Sdonf/ppfawG'dpBwdwftwGuf rnfrQ&Sdonfukd rod&yg/ okdYaomf ausmufjzLESihfoHwGJ'dpBwdwfwkdYtwGuf pma&;pmzwfwwfol &mEIef;enf;vdrfhrnfr[kwf[k xifjrifrdygonf/

    ,if;odkY &ckdifckdifwGif pma&;pmzwfwwfolOD;a& renf;jcif;rSmwkdif;&if;om;bmom rlvwef;avmu"mwfausmif;rsm;ESifh txl;ojzifbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;\ aus;Zl;yifjzpfygonf/ bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;onf &cdkifckdifomru jrefrmwpfjynfvkH;\ynma&;tajccH yifrBuD;jzpfMuygonf/ 1871-72 ck NAdwdoQjrefrmjynftkyfcsKyf

    2322

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    rI ESpfcsKyftpD&ifcHpmwGif r[m0ef&Sifawmfrif;BuD;u t*FvdyftkyfcsKyfa&;puf,E&m;atmuf&Sd jrefrmjynf\ynma&;onf tenf;i,frQwkd;wufrIr&SdaMumif;? uHaumif;axmufrojzihf jrefrmwkdYwGifbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;rS tajccHynma&;ay;aom pepf&SdaomaMumifhom jrefrmajray:rSynma&; aysmufuG,froGm;aMumif; a&;om;xm;onf/ rSwfcsufrSm &ckdifckdifESifhtxl; qDavsmf rSefuefvSygonf/&ckdifckdifwGif 1824 rS 1885 xd tESpf(60)twGif; t*FvdyfjrefrmESpfbmomoif tpkd;&rlvwef; tv,fwef;ESifh txufwef;ausmif;rsm;zGifh acwfynmukd oifMum;ykdYcsay;onfqkd&aomfvnf; xkdtcGifhta&;ukd NrdKUay:&SdvltcsKdUom cHpm;EkdifMuonf/ yJcl;ESihf weoFm&Dckdifrsm;uJhodkYc&pf,efomoemjyKausmif;rsm;vnf; r&SdaomaMumifh &ckdifom;trsm;wkdYrSm ta&;? tzwftwGufwnf;[laom tajccHynma&;ukd &&Sd&efwkdif;&if;bmom rlvwef;avmu"mwfausmif;rsm;ESihf xkdausmif;rsm;ESihfpifNydKifoifMum;ykdYcsay;Muaom bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;ukdomt"dutm;xm;Mu&aMumif; txl;xif&Sm;vSygonf/

    ----------------------------(orkdif;wHcGef twGJ 1/ trSwf 1/ 1960 ZGefv)(orkdif;aumfr&SifwGif okawoet&m&Sdtjzpf yxrqkH;jyKpk

    a&;om;aom pmwrf;jzpfonf/ tac:ta0:owfykHwkdYukd jyefvnfjyKjyifwifjyxm;ygonf/)

    rMuefordkif;&SmawmfyHkc&D;pmtkyfrS ul;,lazmfjyygonf/

    t*FvdyfwdkYtkyfcsKyfpOfu &cdkifvlrsKd;wdkYonf ta&SUawmiftm&SwGif acwfynm twwfajrmufqHk; vlrsKd;jzpfaMumif; pmwrf;rSoufaojyqdkaeygonf/ (pDpOfol)

    2524

    yxr - t*FvdyfESihf jrefrmbk&ifwkdYonf ppfajyNidrf; tpOftqufrdwfo[m,jzpfap&rnf/

    'kwd, - jrefrmbk&ifu tmoH? tuywf? a0omvDwkdYukd rykdifqkdif/aemufxyfrpD&if& *rD&&Sdefonf rPdyl&NrdKUrSm jyefvnfrif;jyKvkdvQif jrefrmbk&iftqD;twm; taESmifht,SufrjyK&/

    wwd, - aemufwpfzef jynfBuD;ESpfjynf tykdif;tjcm;ukd jiif;ckH&eftaMumif;r&Sd&atmif t*Fvdyfrif;wkdufatmifcJhaom &ckdif?&rf;NAJ? rmefatmif? oHwGJtp&Sdonfh &ckdifjynfBuD;ukdtpOf,l armfwifpGef;apwDawmftxd pyfMum;tykdif;tjcm;jzpfap? aemufrStykdif;tjcm;jiif;ckH&ef&SdvQif t*Fvdyfrif;ESifhjrefrmrif;wkdYu cefYxm;olwkdYonf txufe,fedrdwftwkdif;rSefuefatmifpD&ifap/ cefYxm;aomolwkdYrSmvnf; t&m&Sd

    &cd kif jynfud k&cd ki f jynfud k&cd ki f jynfud k&cd ki f jynfud k&cd ki f jynfud kjrefrme,fcs J Ybk&ifrsm;vufxJrSjrefrme,fcs J Ybk&ifrsm;vufxJrSjrefrme,fcs J Ybk&ifrsm;vufxJrSjrefrme,fcs J Ybk&ifrsm;vufxJrSjrefrme,fcs J Ybk&ifrsm;vufxJrSe,fcsJ Yt*Fvdyfwdk Y vufxJodk he,fcsJ Yt*Fvdyfwdk Y vufxJodk he,fcsJ Yt*Fvdyfwdk Y vufxJodk he,fcsJ Yt*Fvdyfwdk Y vufxJodk he,fcsJ Yt*Fvdyfwdk Y vufxJodk h

    vTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyfvTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyfvTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyfvTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyfvTJajymif;ay;vdkufaom pmcsKyf(odkYr[kwf)

    &&&&& Eyk dpmcsKyfEyk dpmcsKyfEyk dpmcsKyfEyk dpmcsKyfEyk dpmcsKyf

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf 2726

    tcsif;csif;azmufum;a&mif;0,fjcif;? trIta&;rsm;ESifhqkdifaom pmcsKyfukd xyfcsKyfqkdap&rnf/

    t|r - ppfr&SdrwkdufrDu act&Hvlig;q,f vufeufud&d,mtpkHESihf jrefrmNrdKUawmfrSmaeap/ jrefrmrif;cefYxm;aom ta&;ykdift&m&Sdwa,muf/ta>ct&Hvlig;q,f vufeufud&d,mtpkHESihf ukrPDbk&ifhNrdKUawmfrSmaeap/ tdEd,wGifaeaom jrefrmt&m&Sd?jrefrmjynfrSmaeaomNAdwdoQt&m&SdwkdYonf rdrdwdkYaexkdif&efoifhawmfonfh tdrfukd0,faevkdvQif aeap&rnf/ topfwnfaqmufaevkdvQifvnf; wnfaqmufcGihf&Sdap&rnf/ESpfEkdifiHtusKd;pD;yGm; jzpfxGef;apjcif;iSma&Tvrf;aiG vrf;zGifh

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    onfh jrefrmvl&SdorQwkdYukd t*FvdyfjynfrS tvsiftjrefac:cJh jrefrmrif;vufodkYtyf&rnf/

    pmcsKyfcsKyfqkdNyD;aemuf NAdwdoQwyfrsm;onf &Eykd&GmrS rwfv(5)&ufaeYwGif &efukefokdY qkwfcGmoGm;cJhMuavonf/rSwfcsuf - ppfajyNidrf;a&;pmcsKyfukd jrefrmbk&ifukd,fpm; (jrefrmwkdYbufrS v,fukdif;NrdKUpm;0efBuD;? rif;BuD;r[mrif;vSausmfxif usD0eftwGif;0efrif;BuD; r[mrif;vSoD[olwkdUESihf NAdwdoQwkdYbufrS *sife&,fAdkvfcsKyfBuD; tmcsDabmuif;bJ(Acrchibald Cambell) aumfr&Sifem(ckdif0ef&Sifawmfrif;BuD;) aomrwfuif;bJa&mbwfqifESihf a&wyfuywdef AkdvfrSL;BuD;csufwkdYu vufrSwfa&;xkd;Muonf/

    tdEd,EdkifiHwGif (1772 ckrS 1785)ckESpftxd bk&ifcHESihfbk&ifcHcsKyftjzpf wm0efxrf;aqmifonfh 0g&ifa[hpwif;qkdol yk*dKvfrSmvnf; aiGa&;aMu;a&;ESihfywfouf (1788 rS 1795) ckESpftxd(7)ESpfMumrQ t*FvefEdkifiHwGif kH;wifppfaq;jcif;cHcJh&onf/

    avmh'fa[hpwif;onf (1754-1826) (1813)ckESpf? atmufwkdbmvwGif b*Fvm;e,f bk&ifcHcsKyfESihf tdEd,EkdifiHppfaoemywdtjzpfwm0efxrf;aqmifonf/ aemufykdif;wGif 0DvsHyrf;rm;ukrPDukd [kdif'&bwfe,f ukefoG,fa&;vuf0g;BuD; tkyfcGifhay;rIESihfywfoufemrnfysufNyD; (1823)ck? Zefe0g&Dv (1)&ufaeYwGif bk&ifcHcsKyf&mxl;rSEkwfxGufum t*FvefokdYjyefoGm;&onf/ (1826)ckESpf? Ekd0ifbmv(8)&ufaeYwGif uG,fvGefonf/

    &Eykd&Gmonf rauG;wkdif;? jrif;NcHNrdKUe,f? {&m0wDjrpfurf;ab;wGifwnf&SdNyD; jrif;NcHNrdKUrS(10)rkdifuGma0;NyD; {&m0wDjrpfaMumif;twkdif;rEav;NrdKUrS(65)rkdif (4)zmvkH yk*HNrdKUrS (62)rdkif ,ck(15.1.2015)wGiftdrfajc (250)ausmfcefYom&Sdonf/

    (pDpOfol)

    2928

    ygwDtm; uspfvspfcdkifrmatmif ,ckvtwGif; rvkyfaqmifEdkifygu oD;oefYpD&yfwnfa&;twGuf jywfom;pGmqkH;jzwfoGm;rnfjzpfaMumif; &ckdiftrsKd;om;ygwDOu| a'gufwmat;armifu TheMessenger Media okdY ajymMum;onf/

    ]]vmr,fh CEC tpnf;ta0;rSm b,fvkdaqmif&GufrSmvJ?uspfvspfckdifrmrIr&SdcJh&if rdrdygwDeJYrdrd oD;oefY&yfwnfNyD;rS b,fvdk&ckdifjynftusKd;pD;yGm;twGuf aqmif&GufMurvJ? tckygwDrSm wpfOD;eJYwpfOD; rsufESmcsif;rqkdifcsifbl;ayghAs? wpfOD;*kPfodumusatmif wpfOD;vkyfwmawG&Sdw,f}}[k a'gufwmat;armifu ajymonf/

    ,ckvmrnfh CEC tpnf;ta0;wGif ygwDukd uspfvspfatmifraqmif&GufEdkifygu oD;jcm;&yfwnf&eftwGuf jynfoludkcsjy&ef tcsdefa&mufNyDjzpfaMumif;? ygwDESpfckyl;aygif; &ckdiftrsKd;om;tusKd;pD;yGm;udk

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf 3130

    raqmif&GufEdkifygu ygwDwpfckcsif;pDcGJ vkyfaqmif&rnfjzpfaMumif;vnf; a'gufwmat;armifuqkdonf/ Zlvkdifv CEC tzGJUtpnf;ta0;udk usif;yrnfjzpfNyD; yGifhyGifhvif;vif; aqG;aEG;qkH;jzwfrnfjzpfaMumif;if;uajymonf/

    ]]tcsdefu nDGwfzkdYvkdygw,f/ ygwDwGif; ukd,fpm;vS,favmif;a&G;cs,frIeJYywfoufNyD; jyem&Sdygw,f/ bmaMumifhjzpf&wmvJqkdwmavhvmNyD; wm0ef&SdwJhyk*dKvfawGajz&Sif;zkdY BudK;pm;&rSmyg}}[k ,cifu&ckdif'Drkdua&pDtzGJUcsKyf OD;at;omatmifu ajymonf/

    &ckdiftrsKd;om;ygwDonf &ckdif;wkdif;&if;om;rsm;wkd;wufa&;ygwDESihf &ckdif'Drkdua&pDtzGJUcsKyfwkdY jynfolYqEt& aygif;pnf;xm;jcif;jzpfum2015 a&G;aumufyGJeD;vmcsdefwGif ygwDNydKuGJrnf[laom owif;rsm;xGufay:vsuf&Sdonf/

    awZmbkef;jrihfZlvkdif? 2? 2015? aeYpOfxkwfowif;pm The Messenger

    nnnnn r*Fvmygq&mBuD;/ q&mBuD;eefYwGda&cg tifwmAsL; vkyfcsifvdkYyg/q&mBuD;{h b0jzwfoef;rIordkif;udk rSwfwrf;wifxm;vdkufcsifvdkYyg/

    aus;Zl;wifyga&/ uRefawmf rmefatmifom;yg/ uRefawmf&cdkifjynfe,f rmefatmifNrdKU taemuftkyfpk&yfuGufuyg/ uRefawmfhtzu rIcif;Xmemtkyf OD;zdk;cifyg/ trd a':rykyg/ uRefawmfhtrdu acwfaumif;cguyif aygufawmNrdKUrm uG,fvGefvm;cyga&/ rGD;csif;nDtpfudkarmifESr (4)a,muf [dyga&/ uRefawmfhrGD;ou&mZf 1933 (1295) aomMumom;yg/

    1952 ckESpf? (8)wef;ausmif;om;b0rSm wdk;wufa&; vli,ftzGJU0ifjzpfvmyga&/ rSwfrSwf&& a'ppfawGNrdKUu q&mOD;at;ausmfeefY twlwlyg/ ,if;acwfpGm (&wn)acwf r[kwfygvm;a,/

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf 3332

    u vma&muftm;yD;uwfawtwGuf rsuf&nfusrdyga&/nnnnn q&m ,if;tcsdefu toufZmavmuf[dygAsmvJ/ ,if;ydkif

    tzrf;cHvm;&pGmuwqifh Zmwdjzpfvmygav/ qufajymyD;yg/ uRefawmf ,if;cgu touf (13)ESpfavmuf&m[dygzdkY/ (8)wef;

    ausmif;om;&m [dygodrfha&/ rmefatmiftcsKyfuedef ausmufjzLtcsKyfudkajymif;pGmyg/ ausmufjzLudka&mufcgavh ausmufjzLNrdKUuwdk;wufa&;vli,fwd oabFmqdyfuvmBudKvdkY 0rf;omyDwdjzpfczl;ygodrfha&/ ausmufjzLNrdKUu tcsKyfrmavh ausmufjzLwdk;wufa&;vli,fwd pm;aomufzG,f&mwdudk vmydkYyD;uwfyga&/ ,if;acwf,if;cgu &cdkifvli,fwd aumif;aumif;pnf;Hk;uwfyga&/uRefawmfdkUudk ausmufjzLtcsKyfu ausmufjzLaxmifudkydkYyga&/ausmufjzLaxmifud ka&mufvdk Y aumif;aumif;rMumcifrmuRefawmfdkU qEjyzdkY vkyfuwfyga&/ ,if;cgu ausmufjzLaxmifydkifpGm u&ifvlrsKd;yg/ uRefawmfdkUudk axmifydkifu vmajymyga&/ ]]rif;dkUudk a'ausmufjzLaxmifrm jynfhjynfhpHkpHkvkyfryD;EdkifvdkY pdwfraumif;yg/ vkyfyD;zdkYvdkY tcgtcJwd trsm;BuD;[dyga&/rif;dkUtcGifhta&;wdjynfhpHkatmif tcGifhta&;&atmif igvkyfyD;&zdkYwm0ef[da&/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKU axmifBuD;udk ydkYyD;ar}}vdkYuwdyD;a&twGuf olUuwdtwdkif; uRefawmfdkUudk ppfawGaxmifudkydkYyD;vdkufyga&/

    nnnnn ,if;ESpfa& (1952)ckESpfygAsmvm;q&m/ [kwfaw/ (1952)ckESpfrSmAsm/ uRefawmfdkUudk &efukefu ppfawGudk

    vma& oabFmBuD;eefY ppfawGNrdKUudk ydkYyD;yga&/ uRefawmfdkUppfawGNrdKU rif;BuD;ausmufwef;oabFmqdyfu wuf&yga&/ppfawGNrdKUu wdk;wufa&; &cdkifvli,fwd uRefawmfdkUudkBudKzdkYvdkYqyfd k;usacsmif;u apmifhuwfyga&vwf/ uRefawmfd k Uurif;BuD;ausmufwef;udk a&mufedefAsmjzpfawtwGuf wdk;wufa&;

    nnnnn q&mhrm rdom;pk [dyga&ESrf;/ 1964 ESpfavmufu b'lol a':at;MumrIHeefY tdrfaxmifusczl;

    yga&/ orD;acswpfa,mufavh &czl;yga&/ orD;acspGm vydkif;orD;t&G,frm qHk;vm;cyga&/ tdrf&Sifravh ausmufawmfe,frmArmwyfeefYwdkuf,if; wdkufyGJrm usqHk;vm;cyga&/ t*k rdom;pkr[dygAsm,f/

    nnnnn ZmydkifjzpfvdkY wdk;wufa&;vli,ftzGJUxJudk a&mufvm;cpGmygav/ppfawGNrdKUudkvm;NyD;au ,if;tzGJUudk 0ifpGmygvm;/

    ppfawGNrdKUudkvm;vdkY wdk;wufa&;tzGJUxJudk 0ifpGm r[kwfyg/rmefatmifu (&wn)trwfu ppfawGNrdK Uud kvm;cDa&cgwdk;wufa&;vli,ftzGJUuxkwfaw pm&Gufpmwrf;wdudk ,lvmyga&/ ,if;pm&Gufpmwrf;wdudkzwfawcg uRefawmf wdk;wufa&;vli,ftzGJUudk pdwf0ifpm;a&twGuf uRefawmfwufeDa& rmefatmifNrdKUu ausmif;rm wdk;wufa&;vli,ftzGJUudk0ifuwfzdkY t&mvlwdudkyg pnf;Hk;yga&/ NyD;au wdk;wufa&;tzGJUudk (1952)ckESpfrmuRefawmf OD;aqmifNyD;au rmefatmifNrdKUrm zGJUyga&/ ,if;ydkifvkyfawtwGuf (1952)ckESpfrSmAsm uRefawmfhudk zrf;yga&/ausmif;u ausmif;q&mwdavh tzrf;cH&yga&/ ,if;ydkif tzrf;cHvdkuf&a&twGuf rmefatmifwpfNrdKUvHk;u uRefawmfhudk axmufcHuwfyga&/ rmefatmifvlxku uRefawmfhudk tm;yD;a&tedefeefY]]rif;dkUaemufrm rmefatmifjynfol[da&? &cdkifjynfBuD;[da&}}vdkYa

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    nnnnn q&mu vli,fb0uyif EdkifiHa&;jrpfxJrm pD;ajrmeD&Asm r[kwfygvm;a,/

    [kwfaw/ EdkifiHa&;avmuxJudk tacsb0uyif ckefcsvdk Ya&mufygvwfpGmvdkY ajymau&zdkYygESef;/ (1961)ckESpfrm awmcdkyga&/ OD;ausmfZH&SDbm;rmyg/ ,if;(1961)ckESpfrm ocifpdk; awmcdkvdkY&cdkifjynfbufudk a&mufeDa&tcsdefyg/

    nnnnn ,if;acwfpGm q&mawmf OD;pdEmdkU q&mawmf OD;ynmoD[dkUacwfr[kwfygvm;/

    r[kwf/ OD;ausmfZH&SDacwfudk a&mufeD,m/nnnnn ,if;cgu q&mkdU &cdkifjynfuGefjrLepfygwD (ACP) r[kwfygodrfh

    ESef;/ uRefawmfdkU tvHeDb0eefY&m [dygodrfha&/ ,if;ESpfrmAsm tvHeDu

    &cdkifjynfuGefjrLepfygwDvdkY cGJxGufjzpfuwfyga&/nnnnn q&m ,if;cgu Zmwm0ef Zm&mxl;udk xrf;aqmifc&ygav/ uRefawmfhudk ausmufawmfNrdKUe,f uvyfpD; twGif;a&;rSL;wm0ef

    udk yD;yga&/ ,if; (1961)ckESpfrm uRefawmfdkU tvHeDu cGJxGufvdkufaw/ ,if;cg ocifpdk;udk,fwdkif a&mufvma&/ ocifpdk;a&awmifpOfurf;XmecsKyfrm eDpGmu qif;vmpGmyg/ olqif;vma&cgtvHeDygwDu uGJeDAsm/ olu yl;aygif;zdkY aqG;aEG;yga&/ uRefawmfdkUu oldkUwdeefY r&Asm/ a'oldkU uGefjrLepf0g'eefY &cdkifvlrsKd;twGufwckavh r&Edkifqdka&tawG;u uRefawmfdkUbm;udk a&mufedefAsm/uRefawmfdkUwd tcsif;csif;pnf;Hk;edefuwfAsm/ ,if;tcsdefrm tvHeDuvlrSm;vdkYypfawqdkNyD;au uRefawmfdkUudk ypfaw/ uRefawmfdkUxrif;pm;zdkYtcsdefrm ypfpGmjzpfaw/ OD;ausmfZH&SDeefY wpftdrfwnf;rmxrif;pm;edefa& udkaZmfrif;qdka& vli,fwpfa,muf usvm;ca&/uRefawmfdkUu awmcdka&vdkYqdkauavh aoeyfrudkif&ygodrfh/

    vli,fwd rif;BuD;ausmufwef;udk jyefvmuwfyga&/ uRefawmfdkUudk ppfawGaps;BuD;xJrmxm;NyD;au pepfwus BudKqdkuwfyga&/vli,fwd trsm;BuD;yg/ ,if;acwf ,if;cgu vli,fwd &cdkifvlxkwdpGm &cdkifEdkifiHa&;orm;wdudk jrwfEdk;wefzdk;xm;a& acwfyg/ppfawGaxmifrm &rmef (2)ywfavmufMumyga&/ uRefawmfdkUavhppfawGaxmifrm qEjyzdkYysifuwfygodrfha&/ ,if;owif;udkaxmif0gwmwdu axmifydkifudkajymvdkufawtwGuf uRefawmfdkUudk ppfawGaxmifuwqifh &efukef tif;pdefaxmifudk ydkYvdkufyga&/

    nnnnn q&m wpfcgzrf;pGmeefY axmif(3)axmifa&mufzl;vm;a& r[kwfygvm;a,/

    [kwfyga&/ uHaumif;vdkY wpfcgzrf;pGmrm axmif(3)axmifa&mufzl;ca&/ tif;pdefaxmifudka&mufawcg tif;pdefaxmifxJrmEdkifiHa&;orm;rsKd;pHkeefY wGd&a&/ tvHeD? Aub? u&ifEdkifiHa&;orm; rsKd;pHkrsKd;pHkAsm/ a,'gavh uRefawmfdfkU tvHeDwdeefY ydkvdkYeD;pyfaw/ twlwleDjzpfuwfaw/ tvHeDwdu axmifxJrm EdkifiHa&;oifwef;wdyD;a&/ ,if;oifwef;udk uRefawmf wufjzpfaw/uRefawmfrSwfrdodrfha&/ oifwef;q&mwpfa,mufu OD;xGef;&if/,if;q&mu uRefawmfdkU axmifurvGwfcif BudKvdkYvGwfvm;ca&/ uRefawmfdkUudk (1954)ckrm &efukeftif;pdefaxmifu ausmufjzLaxmifudk jyefydkYa&/ ausmufjzLaxmifudk jyefa&mufaw aemufydkif;rmtjyifrmvTwfxm;a&/ a,'gavh ausmufjzLta&;ydkifbm;rmedefYpOfvm;vdkY vufrSwfxdk;&yga&/ ,if;aemufydkif; wjznf;jznf;eefYvufrSwfxkd;zdkY rvdk,mvdkYajymyga&/ wenf;tm;jzifh vTwfyD;vdkufpGmAsm rem;a,/ uRefawmf rmefatmifudk rjyefbJ ausmufjzLrmqufeDa&/ ausmif;jyefwufyga&/ ,if;aemufydkif;rm ausmufjzLwdk;wufa&;vli,for*rm 0ifvkyfjzpfyga&/

    34 35

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    aemufxyf OD;omvSqdka&vlwpfa,mufavh oDygvm;a&/a'ydkifjzpfawtwGuf tvHeDygwDrm[da& &cdkifom;wd vufeufudk,fpDeefY NAD;vmuwfaw/ uRefawmfdkUeefY yl;aygif;vmuwfaw/uRefawmfdkU &cdkifjynf uGefjrLepfygwDrm vl(40)avmuf jzpfvma&/,if;csifhpGm z'luRef;rm typfcH&pGmjzpfaw/ ,if;z'luRef;rmAsmuRefawmfdkU &cdkifjynfuGefjrLepfygwDudk zGJUjzpfuwfaw/ zGJUcgpuA[dkaumfrwD (4)a,muf&m[dyga&/ Ou| OD;ausmfZH&S D?twGif;a&;rSL; OD;ausmfom? OD;av;ba&TeefY uRefawmfjzpfaw/,if;cguyif &cdkifjynfuGefjrLepfygwD (ACP) udk xlaxmifvmuwfpGmyg/

    nnnnn q&mqdkvdkpGmu uGefjrLepfygwD Armjynf tvHeDeefY (1961)ckESpfavmufuyif vrf;cGJyem xlaxmifvmpGmvdkY vdkqdkpGmygvm;/

    [kwfaw/ ,if;(1961)ckESpfavmufuyif uGefjrLepfygwD ArmjynftvHeDeefY olUvrf;udk,fhvrf; vrf;cGJuwfpGmAsm/ ocifpdk;uuRefawmfdkUudk jyefqufoG,fyga&/ uRefawmfdkU vHk;0 vufrcH/,if;aMumifh uRefawmfdkUudk xkd;ppfqifa&/ uRefawmfdkU ckcHyga&/,if;aemufydkif;rm Armppfwyfu xdk;ppfqifvmvdkY ocifpdk;Nidrf;csrf;a&; aqG;aEG;zdkY AdkvfcsKyfausmf0if;eefY tpDtpOfcsa&/raiGomeefY ausmf0if;dkU ppfawGrmwGduwfaw/ tzrf;cHyemaxmifxJrm aqG;aEG;uwfaw/ ,if;aemufydkif;rm ocifpdk;u]]wHwdkif;BuD;av;&yf}}qdkNyD;au pmtkyfwpftkyfxGufvmyga&/,if;wHwdkif;BuD;av;&yfqdkpGm EdkifiHa&;wHwdkif;? pnf;Hk;a&;wHwdkif;?ppfa&;wHwdkif;? b@ma&;wHwdkif;vdk Yyga&/ ,if;pmtkyfpGmNidrf;csrf;a&; aqG;aEG;yGJudk wGef;tm;yD;a&vdkY uRefawmfdkU,lqa&/aumif;aumif;rMumcif tvHeDvufeufcszdkYa'vdkY uRefawmfdkUa0zefuwfaw/ uRefawmfdkU &cdkifjynfuGefjrLepfygwDvdkY xlaxmifpGmudk tvHeDwdu jywfjywfom;om;uefYuGufaw/ ,if;uefYuGuf

    pGmudk OD;ausmfZH&SDu wkefYjyefvdkY pmtkyfxkwfca&/ ,if;wkefYjyefpGmrm Zmyga&avhqdkau ]]&cdkifjynfrm &cdkifwduGefjrLepfygwDvkyfpGma&Armwdbm;u ygrpf,l&zdkYvm;}}qdkNyD;au xkwfjyefvdkufaw/,if;cg uRefawmfdkUudk tvHeDwdvdkufwdkufaw/ &SDuwdkufaemufuwdkufeefY &cdkifjynfuGefjrLepfygwD jzpfay:vm&pGmjzpfaw/

    nnnnn q&majymcsifpGmu tvHeDygwDeefY &cdkifjynfuGefjrLepfygwDa&jy'g;wpfvrf;? oHwpfvrf;jzpfvm;cpGmygvm;/

    ,if;ydkifvdkY ajymvdkYr&odrfh/ Ou| OD;ausmfZH&SDpGm ocifpdk;udkpdwfrukef/ tpGJBuD; pGJvef;edefa&/ bkef;BuD;wpfyg;yg; ArmjynfujyefvmAsmqdkau owif;rdef;a&yHkpHeefY Nidrf;csrf;a&; Zmcgac:zdkYvJvdkYpD rdef;a&/ t&ifwcg Nidrf;csrf;a&;vkyfzdkYqdka&cgavh Nidrf;csrf;a&;wrmefawmfyG Jwdvkyfaw/ ,if;ydkif yGJwdvkyfedefa&tcsdefrmuRefawmfhudk ausmufawmfNrdKUe,f Ou|wm0eftjzpfudk yD;a&/,if;wm0efr[dcifu uRefawmf ausmufawmfNrdKUe,f twGif;a&;rSL;wm0efjzpfyga&/ uRefawmfdkU Ou|udk AubwdowfvdkY oDvm;ca&twGuf Ou|edef&mrm tpm;xdk;pGmyg/

    nnnnn q&m Ou|edef&mudk ,lxm;a&tcsdefrm (AIA) wyf OD;xGef;a&TarmifdkU? a'gufwmcifarmifdkU ausmufawmfNrdKUe,fudk a&mufvmpGmygvm;/

    [kwfyga&/ oldkUa&mufvma&cg uRefawmf ausmufawmfNrdKUe,frmNrdKUe,fOu|wm0efudk ,lxm;ygAsm/ uRefawmf OD;xGef;a&TarmifdkU(AIA)wyfudk trsm;BuD; tultnDyD;vdkufyga&/ oldkUrmavhjyem tBuD;roefyg/ tcsif;csif;owfypfpGmu ydkqdk;yga&/,if;0g'udk uRefawmf rBudKufyg/ aemufuvlwd awmfvSefa&;rvkyf0Hhatmif vkyfypfpGmeefY wlyga&/ oldkUwyfudpudk uRefawmf0ifrajymjzpfatmif edefyD;yga&/ uRefawmfu (ACP) wyftwGufvufeuf0,fyga&/ aoewfwpfvufudk ,if;cgu (200)&m

    3736

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    yD;&yga&/ usnfwpfaxmifhudk (2)jym;&m usyga&/ ,if;ydkifeefYjyemwpfckwufvmyga&/ uRefawmfdkUOu| OD;ausmfZH&SDvufeufcszdkYAsmqdka&owif;yg/ ,if;owif;a& aumif;aumif;ta&;BuD;a&twGuf OD;cdkifpdk;udkac:NyD;au OD;ausmfZH&SDeefY vrf;cGJzdkYusau vufeuftiftm; trsm;BuD;vdkzdkY/ ,if;aMumifh tqifoifhvkyf&zdkYqdkNyD;au vufeuf0,f,la&;twGuf A[dkaumfrwDudkwdk;csJUAsm OD;cdkifpdk;udk wm0efyD;vdkufyga&/ t&SDbufudk vTwfvdkufyga&/ygwDu uGJzdkYeD;vmygAsm/ ESpftm;jzifhqdkau (1973)ckvdkY xifyga&/

    nnnnn q&m ZmaMumifh uGJ&pGmygav/ (ACP) ESpfjcrf;uGJvm;pGmygvm;/ [kwfaw/ OD;ausmfZH&SD vufeufcszdkYqdka&owif;aMumifh (ACP)

    ESpfjcrf;uGJpGm/ uRefawmfdkUwd tcsif;csif;qufoG,fAsm aqG;aEG;uwfaw/ &cdkifjynf uGefjrLepfygwDXmecsKyfu z'luRef;rm/,if;uRef; XmecsKyfrm OD;a&Tom? OD;armif[ef? OD;armifpdefjrdkUavh[duwfaw/ aygufawme,frm[da& wyfwdtm;vHk;avh pnf;Hk;vmuwfaw/ uRefawmfu ausmufawmfNrdKUe,fuwqifh z'ludkvmpGm/ Ou| OD;ausmfZH&SDu uRefawmfhudk pm&D;NyD;au OD;a&Tom?OD;armif[efdkUeefY aqG;aEG;zdkY olUudk,fpm;vTwfaw/ oldkUeefY wGda&cguRefawmfuajyma& ]]udkif;...ighudk aqG;aEG;zdkYvTwfvdkufAsm/ZmajymuwfzdkYvJ}}vdkY rdef;a&cg oldkUbufu tjzpftysufwdudkajymjya&/ OD;ausmfZH&SD r[efAsm/ ZmqufvkyfuwfzdkYvJ aqG;aEG;a&/ uRefawmfdkU &cdkifawmfvSefa&;udk qufvkyf&zdkYvdkY qHk;jzwfcsufcsuwfaw/ ,if;aMumifh Ou| OD;ausmfZH&SDbm;udk uRefawmfpm&D;vdkufaw/ ]uRefawmfa& Ou| A[dkcsKyfudkifrIatmufuuif;vGwfvm;cyg,m}vdkY ,if;pmudk OD;ausmfZH&SD &a&cg]igxif,ifh atol atydkifjzpfvDzdkYvdkY igxif,ifh}vdkY qdkyga&vwf/,if;ydkifeefY uRefawmfdkU (ACP) ygwD ESpfjcrf;uGJvm;cpGmyga,/

    nnnnn q&ma& t,ifuyif OD;armifpdefjrdkU OD;a&TomdkUeefY wpfzGJUwnf;?wpfpkwnf; twlwlr[kwfygvm;/

    r[kwfyg/ OD;armif[ef? OD;a&Tom? OD;armifpdefjrdkUu wpfzGJUwpfpkwnf;/ uRefawmfu XmecsKyfatmufrm OD;ausmfZH&SDeefY twlwl/uRefawmfeefY OD;ausmfZH&SD t,ifaqG;aEG;yga&/ NyD;rS uRefawmfhudkOD;armif[efdkUeefY aqG;aEG;zdkY OD;ausmfZH&SDu olUudk,fpm; vTwfvdkufpGmyg/ uRefawmfavh bufajymif;vdkufawtwGuf olwpfa,mufwnf; usefcyga&/ ,if;cgu A[dkuudkifxm;a& wyfrSL;qdkvdkYaZmfvif;wpfa,mufwnf;&m [dyga&/ OD;ausmfZH&SDeefYtwlaZmfvif;&m usefcyga&/

    nnnnn q&m/ OD;pHa&Tarmif Zmbufrm ygcygav/ cGJxGufuwfawcg OD;pHa&Tarmifa& uRefawmfdkUeefY ygvmyga&/

    uRefawmfd k U aygufawmNrdK Ue,f? opfykwfawmifaus;&Gmpmoifausmif;rm &cdkifjynfuGefjrLepfygwDudk jyefvdkY zGJUuwfyga&/OD;armif[efudk Ou|? uRefawmfu twGif;a&;rSL;? 'ktwGif;a&;rSL;tjzpf OD;a&Tom? A[dkaumfrwD0iftjzpf OD;armifpdefjr? NyD;auOD;pH

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ESpfavmufrm Armppfwyfu jzwfav;jzwfeefY 0ifvma&cgOD;armif[efudk tdEd,e,fpyfodkY t&ifqHk;vTwfyem vrf;azmufaw/,if;aemufydkif;rm uRefawmfOD;aqmifAsm tdEd,e,fpyfudk qkyfuwfaw/ ,if;cguavh &rvwyfu vl(20)avmufygvmodrhfa&/csif;awmfvSefa&;ygwDavh yga&/ tvHeDygwDavh yga&/uRefawmfdkU ygwDeefYygqdkau pkpkaygif; vl(200)ausmf? vufeuf(100)ausmfavmufjzpfaw/ vufeufwdavh trsm;BuD;ygvma&/HK vufeuf trsKd;tpm;awmifyg,ifh/

    nnnnn q&m 1978-79 xd &cdkifjynfrm tvHeDygwD[dygodrfhvm;/q&mdkU tdEd,e,fpyfeefY b*Fvm;e,fpyfudk q&mdkUYvm;a&cgtvHeDygwDavh ygeDodrfha&vdkY qdkpGmygvm;/

    [kwfaw/ tvHeDygwDrm vufeufrcsbJ usefeDca&vlwd[da&/uRefawmfdkU a'c&D;udkrvm;cif tm;vHk;aqG;aEG;uwfaw/ ,if;cguOD;a&Tom? OD;cifarmif(t*k MopaMw;vsrmaeol)eefY &JabmfwduuRefawmfhudkajyma& a'tvHeDwdudk ac:rvm;pGmaumif;zdkY/ oldkUygvmau tm;vHk;0dkif;vdkY wdkufuwfzdkYa'vwf/ uRefawmfujyefaqG;aEG;yga&/ a'tvHeDwdpGm vufeufwdudk uRrf;uRrf;usifusifjyifqifwwfaw/ &efolydkYeDa& qdkufbmwdudk oldkU zrf;Edkifa&/NyD;au t"dyg,fazmfEdkifa&/ uRefawmfdkUvlwdrm &efolydkYa& qdkufbmudk azmfEdkifolr[d/ u&ifuoifwef;qif;vma& vlwdavha'tvHeDwdavmuf ruRrf;usifvdkY uRefawmfaqG;aEG;a&cg oldkUoabmwluwfaw/

    nnnnn q&mdkU tdEd,e,fpyfudkvm;a&cg aoewftvuf(100)awmifyga&qdkau aumif;aumif;rsm;yga&um; q&m/

    trSefrm atxufrsm;&zdkY/ OD;ausmfZH&SDvufxufrm umbdkif0,fuwfar/ pkuwfarqdkvdkYum; r&/ olUrm vufeufcszdkY tpDtpOf[dedef

    a&twGuf jiif;pGmudk aemufrSod&a&/ dkufz,fwd jAef;wdudk&m0,fvdkYpka&/ Ou|,if;ydkifvkyfpGmudk OD;a&Tomwpfa,mufaumif;aumif;pD pdwfysufaw/ OD;cdkifpdk; t&SDbufu vufeufwpfacgufESpfacguf 0,fxm;pGmavh tdEd,e,fpyfudkvm;a&cgyga&a,/

    nnnnn q&m rsm;aomtm;jzifh ACP udk rGefawmfvSefa&;orm;wdbm;uvufeufaxmufyHha&vdkY Mum;zl;yga&um/ r[kwfygvm;/

    rGefdkU u&ifdkUbm;u vufeufyD;a&qdkpGm oHk;vuf ig;vufpDyg&m/rsm;rsm;pm;pm; ryD;yg/ &cdkifjynfolvlxkbm;u aumufvdkY&a&b@maiGeefYavh 0,fzdkYrjzpfEdkif/ aumufvdkY&a& azomuavhtenf;acs&mrem;/ OD;a&Tom u&ifAdkvfrSL;BuD; a&Tqdkif;bm;ubwfwpfodef;acs;vdkY&vdkY ,if;aiGeefY 0,fvdkY vufeufwpfacgufudkOD;cdkifpdk; ydkYzl;a&/ ,if;vufeufxJrSm 'Hk;usnfwd? tar&duef'Hk;usnf (10)vHk;awmif yga&/ ,if;vufeufwd uRefawmfdkUbm;udk a&mufawcg uRefawmfdkU b*Fvm;udk ra&mufodrfh/ tdEd,e,fpyfrm&m [dodrfha&/ tdEd,wdu uRefawmfdkUudk tvHeDvdkYxifeDa&/ acwfrDvufeufwdudkavh aMumufvma&/

    nnnnn q&majympGmxJrm csif;awmfvSefa&;orm;wdavh yga&vdkY qdkyga&rem;/

    [kwfaw/ uRefawmfdkUeefY csif;awmfvSefa&;orm;wdeefY twlwleDa&/tdEd,e,fpyfrm rDZlajymufusm;wdavh trsm;BuD;[da&/ tdEd,wdu rDZlwdudk vdkufwdkufeDa& tcsdefavhjzpfaw/ wpfcgutdEd,wdwdkufvdkY rDZlwd &cdkifjynfudk a&mufvma&cg uRefawmfdkUwpfrdk;auR;vdkufodrfha&/ pum;BuHKvdkYajym&zdkYodrfh/ uRefawmfdkUtdEd,e,fpyfudka&mufawcg rDZlwdu uRefawmfdkUbm;u lyD;(2000)yD;&zdkYvdkY awmif;cHvma&/ ryD;au oldkUwyfwd uRefawmfdkU

    4140

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    udk 0dkif;wdkufzdkYvdkYqdka&/ uRefawmfavh a'goxGufyem ]]igdkUrmyD;p&m lyD;aiGavhr[d? NyD;p&majravhr[d? a,auyD;&zdkYqdkau*vD&m[da&? taumif;pm;*vDwd rif;dkUvdkcsifau tcsdefr&GD;yD;arvdkY pm&D;yem OD;zdk;acseefY xnfhyD;vdkufaw/ ,if;pma&mufvm;ccguyif rDZlwd wpfcGef;vnf; rajymvDyga,/

    nnnnn q&mdkU tdEdtpdk;&eefY ajyvnfa&vdkY Mum;zl;yga& r[kwfygvm;/ tdEd,tpdk;&u uRefawmfdkUudk tvHeDvdkYxifeDa&/ ,if;aMumifh

    rMumcifvufeufcsvdrfhr,fvdkY xifa&/ vufeufrcsauavhxrif;iwfvdkY oDvdrfharvdkY ,lqa&/ aemufwpfcku rDZlwdeefYoifha&vdkY rxifa&twGuf aumif;aumif;jyemr&Sm/ oldkUurDZlwdudk tjywfwdkufeDpGm/ wpfcgwpfcg uRefawmfdkU ACPpcef;wdudk rDZlxifvdkY 0ifwdkufaw/ uRefawmfdkUu jyefrypfbJqkwfcHa&/

    nnnnn q&mdkU b*Fvm;udk Zmcgu a&mufpGmygav/ uRefawmfdkUwd b*Fvm;udk (1981)avmufrm a&mufyga&/

    uRefawmfdkU b*Fvm;udka&mufawcg Aubu BudKqdka&/ &rvuavh BudKqdka&/ AIA uqdkau vmvdkYawmif BudKyga&/uRefawmfdkUwd AIA Ou| OD;armifausmfvIdifeefY trsm;BuD; vufwGJvdkY edefcyga&/ OD;armifpdefnGefY (&rv)eefYqdkau yl;wGJpmcsKyfcsKyfyemawmif edefcyga&/ ,if;ydkifeefY pkaygif;vdkY b*Fvm;u0g;cGyfacsmif;rm edefygvwfpGm ESpftrsm;BuD;yg/ aemufydkif;rmcdkif&mZm a&mufygvwfyga&a,/

    nnnnn q&mdkU 0g;cGyfacsmif;rm cdkif&mZmra&mufcifuyif NUFA zGJUuwfawvdkU qdka& r[kwfygvm;/

    [kwfyga&/ zGJUuwfyga&/ uRefawmfdkU &cdkifjynf uGefjrLepfygwDrmrl r[mrdwf t&ifvkyf&zdkY/ r[mrdwfNyD;au yl;wGJ? yl;wGJNyD;au

    wyfaygif;pk? wyfaygif;pkNyD;au wpfygwDvdkY rl[dyga&/ ,if;twdkif;wyfOD;jzpfvmpGmyg/ ,if;txJrm ALP avh ygcyga&/

    nnnnn q&mdkU ACP u NUFA xJrSm Ou| vkyfcodrfha& r[kwfygvm;/ [kwfyga&/ vkyfcyga&/ OD;armifpdefnGefY? OD;ykwD;jzL? OD;a&Tom

    dkU twlwlvkyfcuwfyga&/ ,if;wyfOD; NUFA u wqifhwpfygwDzGJU&zdk Yqdkvdk Y uRefawmfdkU &cdkifjynfuGefjrLepfygwDqdkif;bkwfudkavhzsuf? ygwDudkavhzsuf? &rv rSmavh tm;vHk;udkzsuf? ,if;ydkifzsufNyD;au NUPA udk axmifpGmyg/ ALP uNUPA xJrSm rygvdkufygAsm/ AIA u ALP eefY aygif;NyD;cguyif zsufodrf;NyD;om;yg/ &cdkiftrsKd;om;nDnGwfa&;ygwDqdkNyD;auuRefawmfdkU zGJUpGmyg/ NUPA xJrm Adkvfcdkif&mZmdkU AA avhyg0ifvmyga&/ aemufydkif;rm Adkvfcdkif&mZmpnf;Hk;rIaumif;vdkYa'gufwmcifarmif 0ifygvmyga&/ NyD;au olUudk EdkifiHjcm;qufoG,fa&;wm0efcHqdkNyD;au wm0efyD;yga&/

    nnnnn NUPA xJrSm yxrqHk; Ou| tolygavhq&m/ NUPA yxrqHk;Ou|u uRefawmfdkU ACP u OD;a&Tomyg/

    twGif;a&;rSL;u OD;bapmatmifyg/ obmywdtjzpf uRefawmf?OD;armifpdefnGefY? OD;ykwD;jzLdkUyg/

    nnnnn ,if;cgu OD;armif[ef Zmwm0ef xrf;aqmifygav/ OD;armif[ef tem;,lvm;cygAsm/nnnnn ALP Ou| OD;armifausmfvIdif rygvdkufygAsmvm;q&m/ OD;armifausmfvIdif NUFA uyif usefcygAsm/nnnnn qufajymygq&m aemufxyf Zmqufvkyfuwfygodrfhav/ uRefawmfkdU NUFA udk zGJUNyD;au tdEd,tpdk;&eefYqufoG,fzdkY

    twGuf OD;armifpdefnGefY? OD;a&Tom? a'gufwmcifarmif? cdkif&mZm?OD;cifarmif (ACP) ? OD;apmxGef;dkUeefY wjcm;vlwdavh yguwfyg

    4342

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    odrfha&/ tdEd,u a'vDudk vm;uwfpGmyg/ wyfOD;acwfrmcguyif uRefawmfdkU armifpdefnGefYkdUeefY TAPA u crD;tzGJUeefYaumif;aumif;oifhuwfyga&/ ,if;txJrm wyfrSL;atmifausmfZHu ydkvdkY&if;ESD;cifrifyga&/ cdkif&mZma& TAPA tzGJUudk zJhvdkUYpnf;Hk;vmpGmudk uRefawmfdkU jrif&yga&/ atmifausmfZHudkpnf;Hk;a&;t&qdkyem AdkvfrSL;BuD;&mxl;udkyD;vdkY cGJxkwfyem ajrmufpm;vdkufaw/ aemufwpfa,mufu ukvm;atmifqdkoludkavhAdkvf&mxl;udk wdk;yD;vdkufaw/ cdkif&mZmqdkola& vlwdudkenf;trsKd;rsKd;eefY pnf;Hk;wwfaw ynm[da&/ atydkifeefY a'vDudkrvm;cifwpf&ufrm wyfrm ta&;BuD;a&vlwdudk aqG;aEG;yGJvkyfaw/ uRefawmfqufrajymau aumif;zdkY[ef/ ordkif;rm w&m;cHjzpfzdkYaw/

    nnnnn qufajymyD;ygq&m/ q&mdkU jzwfoef;rIordkif;udk &cdkifjynfolodoifha& r[kwfygvm;/

    at;...rdef;a&vlu trdef;aumif;au uRefawmfajymzdkYAsm/ uRefawmft*ktouf (82)ESpf[dedef,m/ Mum;pGm odpGm jrifpGmwdtm;vHk;udkajymzdkY,m/ ajym,ma, ajym,m/ ,if;aqG;aEG;yGJrm wyfwGif;oefY&Sif;a&;vkyf&zdkYqdka& udpwpfckygvma&/ ,if;aqG;aEG;yGJxJrmt&if AIA u apmxGef;? armifodef;wef('kOD;pD;csKyf)? atmifausmfZHdkUavh yga&/ ,if;ygwDwGif; oefY&Sif;a&;vkyf&zdkYqdkpGm Zmav/toldkUwdudkvJ aqG;aEG;uwfawcg ACP u vlwdudk trsm;qHk;vdkYOD;wnfaqG;aEG;pGmudk od&a&vwf/ ,if;taMumif;udk atmifausmfZHu armifpdefjrudk vufwdkYyem ajyma&/ armifpdefjru uRefawmfdkUvl/ NUPA xJrSm armifpdefjrudk jynfxJa&;udk udkifxm;cdkif;a&/NUPA rm jynfxJa&;eefYwyfqdkNyD;au ESpfydkif;[da&/ armifpdefjru jynfxJa&;/ olUwHqdyfu Mu,fjzL? wyfu Mu,feD ,if;aMumifhNUPA xJrSm Mu,fjzL Mu,feD ESpfydkif;uGJa&/ wyfwGif;oefY&Sif;

    a&; vkyf&zdkYqdka&udppGm jyemydkBuD;vma&/ uRefawmfdkU ACPrmcgu pHa&T0if;qdkol wyfrSL;wpfa,muf[dca&/ olu NUPArSm Mu,feDwyfxJrSm[da&/ olavh ACP wyfrSL;wdeefY aqG;aEG;a&/wjznf;jznf;eefY ACP wd nDnGwfvma&/ NyD;au tm;vHk;uwpfnDwpfnGwfwnf; qHk;jzwfcsufwpfck csvdkufuwfaw/,if;csifhu NUPA xJu ACP vlwd tm;vHk; cGJxGufzdkYvdkY/uRefawmfum;rod/ uRefawmf aq;Hkudk tkyfcsKyfzdkY wm0ef,lxm;&a&umv? ,if;aMumifh aq;HkrmeDa&/ udkvSa&Tqdkol wpfa,mufuuRefawmfudk vmajyma&/ ]]q&m vm;,m vm;,m atedefYnOfh11 em& Dr S m NUPA tmPmodr f ;c H&z d k Y,mv d k Yq d k a&/aemufwpfa,mufu oufEdkif/ olavh uRefawmfhudkvmajyma&/tckb*Fvm;rSm tzrf;cHvdkY axmifusvdkYusefvdkuf,ifh/ olu ]]q&mOD;armifpdefjrdkU? oef;a&TarmifdkU tpDtpOfcsvdkY tm;vHk;NyD;edef,mvwf/uRefawmfavh Mum;Mum;csif; NyD;vdk Yvdkufygvm;cygNyD;auarmifpdefjrudk ajyma& ]]ta0; ZmvkyfuwfpGmav;vdkY? aygif;pGmawmif rMumodrfh? &cdkifwdkif;oljynfom; bkef;BuD; &[ef;oHCmdkUZmajymzdkYav;? rif;dkU vHk;0rpOf;pm;uwfvm;}}vdkY tm;eefYajyma&/a,cg armifpdefjru uRefawmfdkUtm;vHk; pDpOfNyD;,m/ tckuRefawmfdkU odrf;zdkYxGufzdkY,m/ aemufqkwfvdkY r&,mvwf/ tm;vHk;pDpOfNyD;om; jzpfeD,mvwf/ tcsdefapheD,mvwf/ jzpfEdkifauaemufqkwfyD;uwfyga0vdkY uRefawmf awmif;yefa&/ r&vdkuf,m/uRefawmfavh pdwfraumif;jzpfvdkY usefcyga&/ trSefqdkautpnf;ta0;csAsm wifjyaqG;aEG;tHk;odrfhvdkY ajymcygodrfha&/ r&qdkvHk;0 r&vdkufyg,m/

    nnnnn q&mBuD; a,au Zmqufjzpfuwfygodrfhav/ edefpGJ &ufpGJ rrSwfrdvdkufyg,m/ ,if;edefYnOfh 12 em&DavmufrSm

    NUPA udk tmPmodrf;vdkufyga&/ vufeuf (100)avmufeefY

    4544

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    vlaygif; (60)avmufudk odrf;,lcyga&/ NyD;au uRefawmfdkUxdef;odrf;a&;aumfrwDudk zGJUuwfyga&/ aemufydkif;rSm tdEd,ujyefa&mufygvvwfaw OD;armifpdefnGefY? OD;a&TomdkU jyefvdkYa&mufvmNyD;au jyefvdkYaygif;pnf;uwfarqdkAsm aqG;aEG;uwfygodrfha&/ALD u OD;omEdk;atmifavh ygyga&/ aemufqHk;acgufrmOD;armifpdefnGefYu ]]anmifndK&dyfatmufrSm vrf;cGJuwfygpdkY}}vdkYqdkNyD;au jyefvm;cuwfyga&/ uRefawmfdkUavh pcef;wnfyemedef&mcsuwfau ,if;ydkifeefY cdkif&mZmjyefa&mufvma&cg uRefawmfdkUpcef;udk ydwfyD;ygvdkY olajyma&/ oldkUrm wyfavhr[d/ a,'gavh[da&vleefY wpf&ufedefYnOfhrm vmwdkufaw/ vufeufBuD;wdeefYypfaw/ rdk;vif;tmkPf (2)em&Duyif uRefawmfdklUudk ypfpGmrdk;x (8)em&DavmufrSmrS aemufqkwfvm;cuwfaw/ uRefawmfdkUpcef;rSm[da& tacswdudk owfypfca&? rD;wdkufypfcuwfaw/atydkif tjzpfysufqdk;wdeefY BuHKuwf&a&/ aemufydkif;rSm uRefawmfdkUwd oldkUeefY rwGdvDyg,m/ NyD;au DPA udk zGJUuwfaw/

    nnnnn q&m NUPA u DPA udk ZmESpfckESpfrm cGJxGufpGmygav/ uRefawmfdkU 1992 ckESpfrm cGJxGufpGmyg&m/ cGJxGufNyD;vdkY pcef;csNyD;

    tedeftxm;usNyD;rS nDvmcHvkyfyem DPA udk zGJUpGmyg/ ,if;nDvmcHrm DPA (Democradic Party of Arakan) zGJUpnf;yHkudk &D;qGJyga&/DPA rSm uRefawmf Ou|? twGif;a&;rSL; OD;xGef;atmifausmf?'k-Ou| OD;armifpdefjryg/ ygwDudk DPA vdkY emrnfyD;yem wyfudkAPA (Arakan People Army) vdkY emrnfwyfvdkuf yga&/,if;ydkifvkyfaqmifvm&if; a'*edxd &cdkifjynfoleefY &cdkifvlrsKd;twGuf &cdkifawmfvSefa&;wm0efwdudk xrf;aqmifedefyga&/

    nnnnn q&mdkU NUPA udk tmPmodrf;pGma& NUPA acgif;aqmifwdtdEd,tpdk;&eefY vm;vdkY aqG;aEG;a&tcsdefeefY uGufwdjzpfeDvdkYa'tmPmodrf;rIrm tdEd,tpdk;& yg0ifywfoufrI[deDa&vdkY

    ajymuwfyga&/ q&mZmajymygzdkYvJ/ ,if;t,ltq rSm;yga&/ uRefawmfdkU tmPmodrf;rIrm tdEd,

    tpdk;& yg0ifywfoufrI vHk;0 r[dyg/ tmPmodrf;rIwd jzpfNyD;a&aemufydkif;rm uRefawmfdkUeefY Adkvfcdkif&mZmdkUudk wpfygwDwnf;tjzpf yl;aygif;zdkY tdEd,tpdk;&wdkufwGef;cpGm (7)Budrfxufrenf;[dczl;yga&/

    nnnnn q&mdkU DPA tjzpfcif NUPA emrnfeefY cGJxGufeDa&umvrmb*Fvm;a'h&SfbPfwpfckudk "m;jywdkufawqdkpGm [kwfygvm;/

    [kwfaw/ wdkufca&/ pm;0wfeDa&; aumif;aumif;usyfvdkYwdkufca&/ azomxifoavmuf r&cyg/

    nnnnn q&mdkUwyfu b*Fvm;a'h&Sfrm[da& &cdkifwdudk tdrfacgifay:tcGefaumufczl;a&qdkpGm [kwfygvm;/

    ,if;udpvHk;0r[kwf/nnnnn rsm;aomtm;jzifh &cdkifawmfvSefa&;wyfwda& b*Fvm;rmeDa&cg

    b*FvDwd RSO wdudk vufeufiSg;a&? vufeufa&mif;a&udpwd[duwfyga&/ q&mdkU ACP rm ,if;ydkifudpwd r[dcygvm;/

    usefa&vlwdrm [dcuwfauavh uRefawmfdkU ACP rm ,if;ydkifudpwd uRefawmfdkUrm vHk;0 r[dcyg/

    nnnnn q&m rif;jym;NrdKU NrdKUodrf;wdkufyGJtaMumif; odcsifyga&/ ,if; rif;jym;NrdKUudk 6-8-1986 edefYrm uRefawmfdkU ACP u

    odrf;Edkifca&/ ,if;NrdKUodrf;wdkufyGJtaMumif;udk pHkpHkvifvifodcsifau ,if;wdkufyGJrm acgif;aqmifca& OD;xGef;atmifausmfeefY OD;cdkifpdk;dkUudk rD;Munfhyg/ oldkUajzygvdrfhar/

    nnnnn q&m q&mdkUwd aemufydkif;zGJUa& ANC rSmavh DPA ygedefa& vdkYMum;od&yga&um;/ ,if;udpudkavh waphacs ,Sif;jyyD;ygyvifhq&m/

    ANC (Arakan National Counsil) taMumif;udk rajymcsifAsma'/

    4746

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    ajymau aumif;aumif; &SnfzdkY[ef/ ANC avh (2)jcrf;pdyfvm;a&r[kwfvm;/

    nnnnn tcsdeftrsm;BuD; Mumvm;cAsmqdkauavh jzpfEdkifau waphacs,Sif;jyyD;ygyvifhq&m/

    wpf&ufedefU OD;omEdk;atmif uRefawmfbm;udk pm&D;a&/ olutdEd,a'vDrSmeDpGm&m/ olawmxJudkvmyem ]]apmifwD}}qdka&bkef;BuD;ausmif;udk vmyem ,if;uwqifhpm&D;pGm/ ,if;pmxJrSmZmygavhqdkau &cdkifjynfu 'Drdkua&pDtwGuf vufeufudkifa&ygwDwd? rudkifa&ygwDwd aqG;aEG;yGJvkyfuwfarvdkY qdka&/uRefawmfdkUwdavh ,if;pmaMumifh tpnf;ta0;vkyfjzpfaw/aqG;aEG;zdkYqdkau aqG;aEG;ygcDvdkY wm0efyD;a&/ uRefawmfdkU a'vDudk wufvma&/ bkef;BuD;ausmif;rSm DPA, ALP, NUPA, ALD(4)ygwDaqG;aEG;uwfaw/

    nnnnn q&mdkU rdwfaqGa[mif;wd jyefvdkYqHkuwfAsmrem;a,q&m/ ZmaqG;aEG;jzpfuwfygav/

    [kwfaw tm;vHk;rdwfaqGa[mif;wdAsm/ OD;a&Tom? OD;bpdk;atmif?OD;rsKd;rif;? OD;omEdk;? uRefawmf? OD;armifarmifdkUwdavh yguwfaw/udkarmifarmifu t&ifcg ArmjynfuGefjrLepfygwD tvHjzL? ocifoef;xGef;ygwDuav/ aemufxyfvla[mif;wdavh trsm;BuD;yga&/uRefawmf trSwfrdvdkufygAsmaxm/

    nnnnn a,au Zmwdudk t"duxm;vdkY aqG;aEG;uwfygavq&m/ aqG;aEG;pGmwdu trsm;BuD;/ aqG;aEG;,if; aqG;aEG;,if;eefY

    vGwfvyfa&;eefY zuf'&,fqdkAsm (2)ydkif;uGJvma&/ ALDOD;omEdk;atmif u zuf'&,fudk t&ifvkyf&zdkY vkyfoifha&vdkYqdkjyefa&/ usefa&vlwdu vGwfvyfa&;eefY&m vm;&zdkYvdkY qdkjyefa&/,if;ESpfckeefY eyef;vHk; usifudkifypfvdkufpGm aqG;aEG;yGJ ESpf&ufrSmwpf&ufukefvm;cAsm/ uRefawmfuajyma& t"du r[mAsL[mpGm

    vGwfvyfa&;jzpfaw/ a,'gavh 0rf;xJrSmrSwfxm;/ enf;AsL[mudk yHhydk;yD;&zdkY/ &cdkifom;wd0rf;xJrSm wpfckavhrxm;wwfvm;/enf;AsL[mvdka&/ enf;AsL[mr[dau r[mAsL[m ratmifjrifEdkif/zuf'&,feefYvm;zdkYqdkauawmif wnfaxmifcguyif yk'frwpfckxnfhxm;zdkYvdka&rem;vdkY aqG;aEG;yD;vdkufaw/ NyD;au &cdkifjynfolucGJxGufcsifvm? zuf'&,feefYvm;zdkYvm;/ &cdkifjynfol oabmxm;uZmavvdkY vlxkeefYaqG;aEG;&zdkYodrfh/ aemufqHk;cgavh uRefawmfdkUvdkcsifa& ]]&cdkifjynfolUorwEdkifiH}}udk xlaxmifzdkYqdkpGm usvmAsma,/

    nnnnn q&m ]]&cdkifjynfolUorwEdkifiH}}qdkpGm q&mBuD; OD;ausmfZH&SDt&ifqHk;ajympGmygESef;/

    r[kwfyg/ ,if;pum;pGm bHkaygufomausmf t&ifqHk;ajympGm/1963 ckESpfrm Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJvm;zdkYcg OD;ausmfZH&SDudkbHkaygufomausmfoifyD;vdkufpGm/ aqG;aEG;yGJrm Armtpdk;&eefYOD;ausmfZH&SDajymvdkufaw pum;jzpfaw/ a'pum;rl&if;ydkif&SifubHkaygufomausmfjzpfaw/

    nnnnn a'pum; &cdkifom;wd&ifxJudk xdapyga&q&m/ &cdkifjynfolUorwEdkifiHudkavh &cdkifom;wdBudKufyga&ESef;q&m/

    [kwfaw/ &cdkifom;wdkif; &cdkifjynfolUorwEdkifiHudk xlaxmifzdkYvdkvm;uwfaw/ uRefawmfdkUu &cdkifjynfvGwfvyfa&;&zdkYtwGufawmcdkvmpGm/ ucsifwd u&ifwd (1963)ckESpfavmufrmrS&mvGwfvyfa&;qdka&pum;udkajympGm/

    nnnnn q&majyma&Zmwfvrf;u t*krS pdwf0ifpm;zdk Yaumif;yga&/qufajymyg q&m/

    a'e,l;a'vD (4)ygwDaqG;aEG;yGJu aumfrwDwfp&yfudk zGJUuwfarvdkYqdkjyefa&/ t&ifavh zGJUcuwfNyD;Asm/ t*kzGJUzdkYqdkauavh zGJUavaumif;a&vdkY qdkvdkufyga&/ a,'gavh &cdkifwdrm b*FvDukvm;

    4948

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    dk[if*smudp? xdkudp? a'udptrsm;BuD;ygvma&/ aemufqHk;rmwyftcsif;csif; &if;ESD;atmif zGJUjzpfatmif zGJUuwfarvdkY qHk;jzwfyemvkyfuwfaw/ ,if;uwqifh ANC jzpfvmpGmAsm/ t*kuZmxl;av/ ANC (2)jcrf;uGJvm;cAsmyem;a,/

    nnnnn q&m ANC udpudk wjcm;vlwdeefY wGda&cg qufrD;ygar/ t*krif;jym;NrdKUudk ACP u odrf;cpGmudkavh waphacs ajymjyygyvifq&m/

    ,if;udpudk OD;armif[efu OD;cdkifpdk;udk vufeuf0,fzdkY wm0efyD;pGmu pa&twGuf OD;cdkifpdk;udkjzpfjzpf OD;armif[efudkjzpfjzpf OD;aqmifyg0ifca& xGef;atmifausmfudkjzpfjzpf rdef;auaumif;zdkYvdkY xifyga&/

    nnnnn q&maemufxyf Zmajymcsifygav/ &cdkifwda& awmxJrSm awmfvSefa&;tjzpfeefYavh jzwfoef;rIavh

    raumif;? NrdKUxJrSm EdkifiHa&;ygwDwdjzwfoef;rIavh raumif;/tqifrajy ratmifjrifvdkY jrifa&/ uRefawmfdkU wyfOD;zGJUcauavhratmifjrif/ ,if;aMumifh &cdkifacgif;aqmifwdrm twBuD;rIrsm;a&/twjzKwf&zdkY? twjzKwf&zdkYvdkY ajymauavh a'twpGm jzKwfzdkYcufawrem;/ &cdkifjynfrm acgif;aqmifwd wpfa,mufudkwpfa,muf ausmfr&qdkpGm ordkif;oufoD[da&/ twdwfjzpf&yfwd[da&/ ,if;udppGm t&dyfydkifAsm/ ypfy,fvdkYr&a'/ ordkif;qdkpGmwywfvnfwwfaw/ a'edefYeefY ypKyefrm twlwl pm;aomufedefxdkifuwfaw &cdkifom;wd ordkif;eefYcsDvma& &cdkifom;wd &efoludk&SmrwGd? &efoludk rjrif/ tcsif;csif; eyef;vHk;&if;eefY tcsdefukefvm;ca&/ toufwd&m BuD;vma&/ eufjzefoefbuf oDzdkY,m/ vkyfpGmtvkyfwdavh wpfckavh ratmifjrifc/

    aemufwpfckajymcsifpGmu &cdkifjynfrm &cdkifwd awmfvSefa&;pGm trsKd;om;awmfvSefa&;tjzpf ul;ajymif;pGm aemufusa&/

    5150

    vlwef;pm; awmfvSefa&;urS ul;ajymif;vmpGmjzpfvdkY acwfaemufususefca&/ &cdkifjynfrm ArmjynfuGefjrLepfygwDqdkAsm acgif;aqmifpGmu OD;ausmfjr &cdkifom;acgif;aqmifa&/ aemufwpfcg tvHeDqdkAsmbHkaygufomausmf &cdkifom;uacgif;aqmifa&qdkyem vlwef;pm;wdkufyGJudk qif;oufvma&/ aemufqHk; tvHeDbm;u &cdkifjynfuGefjrLepfygwDvdkY cGJxGufvma&/ tvHjzLbm;u &cdkifom;cGJrxGufEdkifc/ tvHeDucGJxGufca&qdkauavh rmpf0g'udk wif;wif;pGJyemudkifxm;uwfwkef;odrfh/ cGJxGufyga&qdkauavh &cdkiftrsKd;om;a&;udka&S;IvdkY ryDjyifcuwfodrfh/ &cdkifjynfeefY &cdkifom;wdtwGuftusKd;rjzpfxGef;cpGmudk&mMunfh/ ,if;csifha& oufoDAsm/ uRefawmfdkU &cdkifvlrItzGJUtpnf;udkavh uRefawmfdkU oHk;oyfzdkYvdka&/ uRefawmfdkU vlUtzGJUtpnf;pGm ZmydkifvlUtzGJUtpnf;vJ/ a'ued &cdkifygwDwdxlaxmifuwfaw vlwdudkajymcsifyga&/ &cdkifygwDudk xlaxmifuwfzdkYqdkau &cdkifvlUtzGJUtpnf;wd qEoabmxm;wdudk jrifatmifMunfhyD;yg/ tawG;tac:wdavh acwfrDzdkYvdka&/ uRefawmfdkU&cdkifom;wd acwfaemufuspGm rsm;a&/ ,if;ydkifr&/ uRefawmfdkUjzwfoef;ca& &cdkifawmfvSefa&;udk&m Munfh/ acwfrrDa&twGufatmifjrifrIr&[dbJ &Drmarsma&ydkif arsmNyD;aujzpfvm;ca&/udk,fhvkyf&yfudkukd,f oHk;oyfzdkYvdka&/ aemufruspDygauhvdkYaemufqHk;ajymyg&pD/

    nnnnn aus;Zl;wifyga& q&m/ aemifqHkyg&pD/aemif&Jcdkif

    10-4-2015

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    jrefrmEdkifiHwGif rdk;OD; rdk;aESmif;umvrsm; avrkefwdkif;rsm;jzpfay:avh&Sdygonf/ qdkufuvkef;rkefwdkif;rsm;onf b*Fvm;yifv,f A[dkjyKum trsm;qHk;jzpfay:avh&Sdonf/ rsm;rMumrDESpfrsm;u*D&drkefwdkif;ESifh em*pfrkefwdkif;[laom emrnfESifhvnf; jzpfay:cJhzl;ygonf/&cdkifjynfwGifum; 1926 (ar) rkefwdkif;? 1936 ({NyD)rkefwdkif;? 1967({NyD) rkefwdkif;? 1968 (ar)rkefwdkif;? 1973 ({NyD)rkefwdkif;? 1977(ar) rkefwdkif;? 1992 (ar) rkefwdkif;? 2003 (ar) rkefwdkif;? 2007(ar) rkefwdkif;? 2008 (ar) rkefwdkif;? 2010 (atmufwdkbm) rkefwdkif;wdkYonf &cdkifvlrsKd;rsm;udk 'kuay;cJhonfh rkefwdkif;rsm;tjzpf xif&Sm;vSonf/ ,cif (4)ESpfcefYu pwifum tpysKd;cJhum t&Sdefaumif;vmcJhaom qef;jym;aom rkefwdkif;BuD;wpfckonf jrefrmEdkifiHwGif jzpfay:

    5352

    vsuf&Sdonf/ ,if;rkefwdkif;onf ,cktcg &cdkifjynfe,fwGifvnf;tiftm;BuD;vmonf/ rkefwdkif;tjzpf jzpfwnfrIponfhae&mrSmaejynfawmfrSyif jzpfonf/ rkefwdkif;tm; wjznf;jznf;jrifhwuft&Sdefaumif;vmcJh&m ,cktcg &cdkifjynfe,fwpfckvHk;odkY qdk;0g;arTaESmuf wdkufcwfvmcJhonf/ &cdkifjynfolrsm; txdwfwvefYwkefvIyfzG,ftxd rkefwdkif;t&Sdef BuD;jrifhvmonf/ xdkrkefwdkif;udk]](10)odef;wefrkefwdkif;}}[k emrnfay;vdkygonf/ xdkrkefwdkif;t&SdefaMumifh trwfjzpfvdkolrsm; jrefrmEdkifiHw0Srf;wGifvnf; txl;rsm;jym;vmNyD; xdef;rEdkif odrf;r&tajctaersm;udk EdkifiHa&;ygwDrsm;tm;vHk;vdkvdk vufawGUcHpm;vm&aMumif;udk awGUjrifvm&ygonf/ xdk(10)odef;wef rkefwdkif;'Pfudk &cdkifjynfe,fonf tjcm;wdkif;ESifhjynfe,frsm;tm;vHk;xJwGif trsm;qHk; cHpm;&aoma'owpfck jzpfaeovm;[k xifrdygonf/

    ,aeY jrefrmhEdkifiHa&;tajctaeonf ta&;BuD;aom EdkifiHa&;wif;rmrIrsm;jzpfaecsdefjzpfonf/

    (1) vTwfawmftwGif; wif;cHaeaom wyfrawmfom;udk,fpm;vS,frsm; uefYuGufrIaMumifh jrefrmjynfol(5)oef;ausmf vufrSwfa&;xdk; awmif;cHaeaomzGJUpnf;yHkyg yk'fr 436(u)ESifh 51(p)udk jyifqifa&;t&SdefIH;edrfhrIESifh jrefrmjynfolwdkY qdk;&Gm;pGm &ifqdkifae&jcif;/

    (2) jrefrmwpfEdkifiHvHk; txl;vdkvm;awmifhwaeMuaomjynfwGif;vufeufudkif tiftm;pkrsm;ESifh EdkifiHawmftpdk;&wdkY typftcwf&yfpJa&; aqG;aEG;rI atmifjrifpGmNyD;ajrmufa&;tajctae rnfodkYjzpfvmrnfudk rodaomraocsmrI tajctaeESifh &ifqdkifae&jcif;wdkY jzpfonf/

    ,aeY jrefrmEdkifiHtwGif;jzpfay:aeaom EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;?

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif;q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif;q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif;q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif;q,fodef;wef &cdkifrkefwdkif;

    5554

    ESpfygwDudk &cdkufrsufuef;rsKd;cspf vlwcsKdU? &[ef;wcsKdUESifh trsKd;om;nDnGwfrIudk trSefwu,fvdkvm;awmifhwolrsm; twif;t"r zdtm;ay;aygif;pnf;zdkY awmif;qdkMuonf/ xkdodkY raygif;pnf;cJhaomf raygif;pnf;onfhygwDonf trsKd;om;opmazmuf[kqdkaom pGyfpGJcsufudkrcH0HhvdkaomaMumifh ygwDESpfck jzpfatmifaygif;jcif;omjzpfonf/

    trSefqdkaomf ygwD(2)&yfonf tajccHtm;jzifh EdkifiHa&;cH,lcsufrsm;pGmuGJjym;vsuf&Sdonfudk tpueOD;uyif aygif;pnf;zdkYwdkufwGef;olrsm;u odjrifMu&rnf/ (ANP) &cdkiftrsKd;om;ygwD\ yxrtBudrfusif;yaom oHwGJnDvmcHuyif &cdkiftrsKd;om;ygwDudk txufuqdkcJhaom trwfae&mrsm;udk jyefvnf&&Sda&;? idkYbaumif;pm;a&;?&cdkiftrsKd;om; twkta,mifaqmifrsm;u atmf[pfNyD; rdrdwdkY BuD;yGm;csrf;omvma&;twGuf udk,fusKd;&SmEdkifiHa&;orm;? EdkifiHa&;ta&NcHKrsm;u ygwDudk tmPmodrf;ydkufvdkufMuonf/ ta&;BuD;aom ygwD\ae&mtm;vHk;udk tkyfpkzGJUNyD; a&G;cs,fwifajrmufMujcif;jzifhvnf;aumif;?rdrdudk,frdrd txifwBuD; b0ifwBuD;jzifh udk,fwdkifa&G;cs,f wifajrmufjcif;jzifhvnf;aumif;? (txl;ojzifh a&G;aumufcH&NyD;aom trsKd;om;vTwfawmftrwfrsm;? jynfolUvTwfawmftrwfrsm;? jynfe,fvTwfawmftrwfrsm;taejzifh rdrdwdkYonf a&G;aumufyGJwGif jyefvnfta&;cH&zdkYtEdkif&zdkYvdkonfqdkaom &nf&G,fcsufjzifh tkyfpkzGJUum) (ANP) ygwDudkodrf;ydkufcJhMuonf/ wenf;qdkaomf (ANP) ygwDnDvmcHodkY trsm;pkwufa&mufEdkif&ef aqmif&GufcJhMuaom &cdkifwdkif;&if;om;rsm;wdk;wufa&;ygwDtjcrf;rS trwfrsm;u tmPmodrf;ydkufonf[kqdk&rnf/ &cdkifjynfe,ftrwfrsm;? 0efBuD;rsm;onf txl;vkyfydkifcGifhrsm; &&SdNyD;

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    odkY csufcsif;wdk;jrifhjyXmef;vdkufMuonf/ xdktcg uRefawmfrsm; jrefrmEdkifiHwGif tqif;&JqHk;pm&if;0if &cdkifjynfe,fwGif; (10)odef;wefrkefwdkif;onf jyif;xefpGm 0ifa&mufarTaESmuf wdkufcdkufvmygawmhonf/

    &cdkif'Drdkua&pDtzGJUcsKyfudk (1992)ckESpfwGif w&m;0ifygwDtjzpfrS &yfpJxm;csdefwGif (2010)jynfh a&G;aumufyGJ cgawmfrSDay:aygufvmaom &cdkifwdkif;&if;om;rsm; wdk;wufa&;ygwDudk &cdkifwpfjynfvHk;&cdkifjynfolwpf&yfvHk;u &cdkifygwDtpGJjzifh yHkatmrJay;cJhMu&ma&G;aumufyGJudk r0Hhr&JESifh 0ifa&mufvmaom (RNDP) trwfrsm;onf rdrdwdkYawmfwwf tEdkif&onf[k txifBuD; b0ifjrifhvmcJhMuonf/ &cdkifjynfe,ftrwfrsm; uefxdkufvkyfydkifcGifhrsm; &&SdvmNyD;&cdkifjynfolUb@maiGrsm;udk bHk;um

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf

    (c) &cdkiftrsKd;om;rsm;ESifh &cdkifEG,fzGm;wdkif;&if;om;rsm;\tusKd;pD;yGm;zGHUNzdK;wdk;wufvmapa&;ESifh tqdkyg tusKd;pD;yGm;rsm;tm; umuG,fapmifha&Smuf&ef/

    (*) 'Drdkua&pDpepf xGef;um;a&; BudK;yrf;aqmif&Guf&ef/qdkaom &nf&G,fcsufrsm;u &cdkiftrsKd;om;ygwD\ acgif;aqmif

    ydkif;ESifh trwfjzpfvdkolrsm;\ OD;aESmufwGif r&SdawmhbJ (10)odef;wefrkefwdkif;xJwGif ajy;vTm;um l;oGyfrl;aemuf vrf;aysmufcJhMuavNyD/&cdkiftrsKd;om;ygwD\ &nf&G,fcsufrsm;udk arhavsmhHkru trwfae&mpm;cGufvkrI\ jyif;xefpGmtusKd;oufa&mufrItjzpf (ANP) ygwD\Ou|udk,fwdkif a&G;aumufyGJrwdkifrD (ANP) ygwD NydKuGJEdkifaMumif;ZGefv (16)&ufaeY The Messenger Media aeYpOfowif;pmodkY 0efcHajymMum;cJhavNyD/ jzpf&yfonf rnfonfhygwDacgif;aqmifurSrajymMum;zl;onfh pum;jzpfonf/ acgif;aqmifonf wm0ef,l&\/,ck (ANP) ygwDacgif;aqmifum; wm0efr,l ae&m,laeolomjzpfonf/ jyefvnfta&G;cH&ef trwfae&mvkaeMuaom tqdkygtrsKd;om;vTwfawmf? jynfolUvTwfawmfESifh &cdkifjynfe,ftrwfwdkYtm;&cdkifjynfolwdkYu tm;udk;csifpdwf ukefcrf;cJhMuygNyD/ pdwfysufaeMuygNyD/ a&G;aumufyGJonf (2015)wGif usif;ycJhvQif &cdkifvlxk\ rJudk&&Sd&ef(ANP) \ arQmfvifhcsufum; r&Sdawmhay/ &cdkifygwDaysmufaomvrf;wGif prf;w0g;jzpfcJh&avNyD/ udk,fusKd;&Sm EdkifiHa&;ta&NcHKrsm;aMumifh owif;qdk;rsm;ESifh &yfwnfvm&aom &cdkifygwDwGif ae&mvktrwfrsm; usqHk;cJhaomf 4if;wdkYonf &cdkifygwDudk pGefYcGgxGufajy;Muvdrfhrnf[k &cdkifvlxkMum;wGif us,favmifpGm ajymqdka0zefaeMuNyD/ &cdkifxD;eef;usqHk;NyD; ajrmufOD; &cdkifrif;aejynfawmfonftxD;usefqefaecJhovdk &cdkifygwDtrnfonfvnf; xdkodkY usefcJhygvdrfhrnf/ &cdkifvlxkqufvuf rnfodkY&yfwnfMuygrnfenf;/

    &cdkifjynfolrsm; &ifarmpGmjzifh apmifhMunfh&awmhrnf/&cdkiftrsKd;om;ygwDqdkaom trnfudk ESajrmp&maumif;onf/

    xdk&cdkiftrsKd;om;ygwDudk rnfolrQ acgif;aqmifvkyf ru,fEdkifawmhyg/ &cdkifjynfolrsm;ta&;udk tmHkwpdkuf a&S;I aqmif&Gufrnfh&cdkifEdkifiHa&;ygwDwpf&yfudk &cdkiftrsKd;om;rsm;twGuf trSefwu,fvdktyfaeygNyD/

    rdrdwdkYjynfoltwGuf &J0HhpGmwifjyNyD; ajymqdkNyD; twuif;aomtrsm;tusKd;udk a&S;Iwwfaom &cdkiftrwfavmif;rsm;udk &cdkifjynfolrsm;u vdktyfaeonfrSm trSefyifr[kwfygvm;/ (10)odef;wef &cdkifEdkifiHa&;rkefwdkif;Mum;rS ab;tE&m,fuif;Muygap/ (10)odef;wefEdkifiHa&;rkefwdkif;ab;rS &cdkifjynfolrsm; uif;a0;vGwfajrmufEdkifMuygap/

    at;oef;armifHP : 09 5011629

    5958

  • igdkUZmvkyfuwfzkdYvJ - 4

    &cdkifom;BuD;pmay &cdkifom;BuD;pmay

    &cdkifvSjrifh pDpOfonf 6160

    EdkifiHa&;[lonf EdkifiHom;tm;vkH;\ta&;jzpfygonf/ EdkifiHom;wkdif;ESifhoufqkdifNyD; EdkifiHhta&;wGif EdkifiHom;rsm;tm;vkH; yg0ifaqmif&GufMu&ygrnf/ jrefrmEdkifiHtwGif; wkdif;&if;om;rsm;ta&;onf wEdkifiHvkH;?EdkifiHom;tm;vkH;\ta&;jzpfay&m uRefawmfrsm;tm;vkH;yg0ifNyD; us&mae&mrS wm0ef,l0ifa&mufaqmif&GufMu&ygrnf/ aqG;aEG;p&mrsm;udk0ifa&mufaqG;aEG;Mu&ygrnf/ xkdtjrifaMumifh ajcmufyGifhqkdifqkdaomvuf&Sd EdkifiHawmftBuD;tuJrsm;? trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfacgif;aqmifa':atmifqef;pkMunfESifh wkdif;&if;om; ukd,fpm;vS,fwpfOD;wkdY yg0ifaqG;aEG;aeMujcif;udk 0ifa&mufokH;oyfvkdygonf/

    wkdif;&if;om;ta&;onf ayghayghwefwefta&;r[kwfyg/ EdkifiHta&;? wkdif;&if;om;ta&;udk wu,fOD;aqmifEkdifaom tpOftvm&SdEdkifiHhacgif;aqmifrsm;? wkdif;&if;om;wkdY,kHMunfaom vlyk*dKvfrsm;

    jynfaxmifpkta&;jynfaxmifpkta&;jynfaxmifpkta&;jynfaxmifpkta&;jynfaxmifpkta&;ajcmufyGif hqkdiftpm; ig;yGif hqkdifvkyfwmurSajcmufyGif hqkdiftpm; ig;yGif hqkdifvkyfwmurSajcmufyGif hqkdiftpm; ig;yGif hqkdifvkyfwmurSajcmufyGif hqkdiftpm; ig;yGif hqkdifvkyfwmurSajcmufyGif hqkdiftpm; ig;yGif hqkdifvkyfwmurS

    aumif;ygOD;rnfaumif;ygOD;rnfaumif;ygOD;rnfaumif;ygOD;rnfaumif;ygOD;rnf

    wufa&mufaqG;aEG;MurS? ndEIdif;tajz&SmMurS xdkwkdif;&if;om;ta&;ukdtrSefwu,f vufawGUusus tajz&SmMu? tav;xm; ta&;w,lpOf;pm;aqmif&GufMu&m a&mufygrnf/

    ajcmufyGifhqkdifaqG;aEG;yGJwGif yg0ifaqG;aEG;aeMuaom vuf&SdEdkifiHawmftBuD;tuJrsm;ESifh trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfacgif;aqmifa':atmifqef;pkMunfwkdYonf EdkifiHta&;? wkdif;&if;om;ta&;udkwu,f OD;aqmifEdkifaom tpOftvm&Sd EdkifiHhacgif;aqmifrsm;? vlyk*dKvfrsm;qkdonfukd jynfoltrsm;pkvufcHEdkifMurnf[k dk;om;pGm ,kHMunfygonf/ okdYaomf jrefrmwEdkifiHvkH;&Sd wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkHtwGufwkdif;&if;om; ukd,fpm;vS,fwpfOD;wnf; wufa&mufaqG;aEG;onfqkdjcif;ukdrlum; jynfolrsm;b0ifrusMuyg/

    jrefrmwEdkifiHvkH;&Sd wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkHtwGuf wkdif;&if;om; udk,fpm;vS,fwOD;wnf;u udk,fpm;jyKonfqkdaom vkyf&yfonfvkH;0t"dyg,fr&Sdyg/ wkdif;&if;om;ta&;udk trSefwu,f vufawGUusus tajz&SmMu? tav;xm;ta&;w,lpOf;pm;aqmif&GufMu&mra&mufyg/ vTwfawmf&Sd wkdif;&if;om;trwfrsm;u a&G;cs,fwifajrmufonfh &ckdifwdkif;&if;om;wOD;wnf;ukd jrefrmwEdkifiHvkH;&Sd wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkHtwGuf udk,fpm;jyKonf[k,lqNyD; wufa&mufaqG;aEG;apjcif;onf aqG;aEG;yGJwGif yg0ifaqG;aEG;aeMuaom vuf&Sd EdkifiHawmftBuD;tuJrsm;ESifhwuG trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfacgif;aqmifa':atmifqef;pkMunfwdkYuyifvQif wkdif;&if;om;vlrsKd;aygif;pkHtwGufwkdif;&if;om;ukd,fpm;vS,ftjzpf wOD;OD;ygvQifNyD;a&m[k oabmxm;NyD;wkdif;&if;om;ta&;udk trSefwu,f vufawGUusus tajz&SmMu?tav;xm;ta&;w,l pOf;pm;aqmif&GufMujcif;rS aoGznf&ma&mufoGm;Edkifygonf/ wkdif;&if;om;jynfolrsm; tjrifvGJrSm;oGm;Edkifygonf/

    odkYaMumifh ajcmufyGifhqkdif qufvufra