Беларуска-румынскі размоўнік

1

Bine aţi venit!

ŢЎ

БЕЛАРУСКА-РУМЫНСКІ РАЗМОЎНІК

2

Уводзіны

Ідэя

Гэты размоўнік – вынік калектыўнай працы. Ідэя зрабіць такую ўнікальную кніжыцу ўзнікла падчас валанцёрскага досведу ў Румыніі, калі мне давялося выкладаць беларускую мову мінжнароднай моладзі (акрамя румынаў, у групе былі дзяўчыны з Аўстрыі і Латвіі і хлопец з Францыі).

Выкананне

Размоўнік складаецца з пяці асноўных частак: Уводзінаў і кароткага фанетычна-граматычнага даведніка, трох вялікіх тэматычных раздзелаў (“Шчыра вітаем”, “Абслугоўванне і пакупкі”, “Падарожжы”) з падраздзеламі, і кароткага румынска-беларускага слоўніка.

Лексіка

Мы пастараліся ўключыць у гэты размоўнік як мага болей сапраўды карыснай і сучаснай лексікі, размеркаваўшы яе па найбольш агульных тэмах. Да таго ж у канцы размоўніка змешчаны невялічкі румынска-беларускі слоўнік, які складаецца са 100 найбольш распаўсюджаных румынскіх словаў з беларускім перакладам.

Вымаўленне

Цягам 8 месяцаў, пражытых у Румыніі, я зразумела, что нічога складанага для носьбіта беларускай мовы ў

3

румынскім вымаўленні няма. Таму ўважліва прачытайце, як вымаўляюцца літары алфавіту і некаторыя іх спалучэнні напачатку размоўніка, і можаце смела чытаць, што бачыце. Галосныя пад націскам у шматскладовых словах выдзеленыя адмысловым колерам.

Граматыка

Паколькі мы не задаваліся мэтай зрабіць з вас прасунутых носьбітаў румынскай мовы, самыя мінімальныя неабходныя граматычныя звесткі вы таксама знойдзеце напачатку размоўніка. Прагледзьце і запомніце назаўжды!

Цікавосткі

Перад кожным тэматычным блокам, каб растлумачыць рэаліі румынскага жыцця і даць невялічкія парады, я напісала колькі слоў для беларускага чытача і падарожніка па Румыніі. Спадзяюся, яны будуць карыснымі!

Ставаральнікі

Гэты размоўнік не стаўся б без зладжанай працы каманды:Ганна Барадзіна (галоўны рэдактар, перакладчык);Ірына-Андрэя Пагор (пераклады, рэдактура);Катарына Баўэр (дызайн, пераклады);Ева Ланге (пераклады);Анджэла Антон (рэдактура);а таксама без падтрымкі асацыяцыі “Support for Youth Development” (Клуж-Напока, Румынія) і праекта Еўракамісіі “Еўрапейская валанцёрская служба”.

4

Змест

Уводзіны . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Румынскі алфавіт . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6Вымаўленне некаторых спалучэнняў . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6Артыкль . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7Род і лік назоўнікаў і прыметнікаў . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7Спражэнне дзеясловаў . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Шчыра вітаем! / Bine aţi venit! . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Базавыя выразы / Expresii de bază . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Вітанні / Salutări . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Праблемныя сітуацыі / Situaţii problematice . . . . . . . . . . . . . . 11Прадстаўленне / Introducere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Знешнасць / Înfățișare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Сям’я / Familie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15Праца / Lucru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Надвор’е / Vremea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18Час / Timpul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Абслугоўванне І Пакупкі / Servicii Și Cumpărături . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Грошы / Bani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24У краме / La magazin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26Адзенне / Imbrăcăminte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27На кірмашы / La piaţă . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29У рэстаране / La restaurant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31Пошта, Інтэрнэт / Poștă, Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34У аптэцы. У доктара / La farmacie. La doctor . . . . . . . . . . . . . . . . 35

5

Падарожжa / Călătorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

На мяжы / La frontieră . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40Падарожжа / Сălătorie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Як прайсці? / Cum să ajung? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43На экскурсіі / Pe tur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45У гатэлі / La hotel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Святы / Sărbători . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Кароткі румынска-беларускі слоўнік . . . . . . . . 50

6

Румынскі алфавіт

A aĂ ăÂ âB bC c

D dE eF fG g

H hI iÎ îJ jK k

аэыбк перад e, i - чде, эфг (выбухны) перад e, i - дж

хіыжк

Беларускае вымаўленне

L lM mN nO oP pQ qR rS sȘ șT tȚ țU uV vW wX xY yZ z

лмнопкрсштцуввкс із

Вымаўленне некаторых спалучэнняў

ea, iaceai - [чяй], гарбатаie, piersic - [персік]iu, meniu - [меню]io, ciorba - [чёрба], супche, chi, chitară - [кітара], гітараghe, ghi, îngheţată - [інгецата], марозіва- (зычны)+i poţi = [поць] (ты можаш);

я еюёке, кіге, гі (выбухны)

зычны з “і” на канцы слова звычайна чытаецца, як

7

Артыкль

У румынскай мове з назоўнікамі адзіночнага ліку ўжываецца артыкль:

Азначаныдадаецца ў канцы назоўніка(u)l scaunul (стул), мужч. род(u)a casa (хата), жан. род

Род і лік назоўнікаў і прыметнікаў

Сістэма канчаткаў назоўнікаў і прыметнікаў у румынскай мове прадстаўляецца даволі цяжкай замежнікам і часта патрабуе запамінання. Назоўнікі н. р. у адз. л. маюць канчаткі м.р., у множным - ж.р. Прывядзем тыповыя прыклады:

Неазначаны ўжываецца перад назоўнікамun scaun (стул), мужч. родuna сasă (хата), жан. род

Спражэнне дзеясловаў

Таксама патрабуе запамінання канчаткаў, дзеяслоў мае катэгорыі часу, 3 асоб, адзіночнага і множнага ліку. Звычайныя канчаткі цяперашняга часу:

Я раблю - Eu fac (нулявы) Ты робіш - Tu faci (-і)

Вы робіце - Dvs faceţi (-eţi)

Мужчынскіbăiat - băieţi

frumos - frumoşi

Ніякіbilet - bilete

frumos - frumoase

Жаночыfată - fete

frumoasă - frumoase

мяккі варыянт гэтага зычнага, “і” не вымаўляецца

ieri = [ерь] (учора)

8

Шчыра вітаем!

bine aţi venit!

9

Для ветлівай формы звароту ў румынскай мове існуе адразу некалькі словаў:

Вы - найбольш агульнае, такім чынам можна звяртацца да любой невядомай асобы, незалежна ад полу і ўзросту:

DumneavoastrăCпадар - звяртаемся да дарослага мужчыны, звычайна па

прозвішчы:Domnul

Спадарыня - звяртаемся да дарослай жанчыны, звычайна па прозвішчы:

DoamnaКабета - звяртаемся да маладой незамужняй жанчыны,

звычайна па прозвішчы:Domnişoara

! Памятайце, што з ветлівымі формамі звароту неабходна выкарыстоўваць форму 2 асобы множнага ліку дзеяслова.

Формы прывітання могуць адрознівацца ў розных рэгіёнах краіны: у Трансільваніі вы хутчэй пачуеце аўстрыйскае “Servus!”, ва ўсходніх рэгіёнах часта сустрэнеце выраз “Sarut mână!” (даслоўны пераклад: “Цалую Вашу ручку”), які жыхары паўднёвых абласцей ўжываюць у значэнні “дзякуй”. Найбольш нейтральныя выразы: “Bună ziua!” альбо проста “Bună!”

Што да формы развітання - тут ёсць і нейтральнае ветлівае “La revedere!” (“Да пабачэння!”), замест якога можна пачуць зноў жа “Sarut mână!”; і “Pa!” або “Pa-Ра!” (“Пакуль”), замест якіх ужываюць інтэрнацыянальнае “Сіао!” або нават прывітальнае “Salut!”.

Каб сказаць дзякуй, выкарыстоўваюць “Mulţumesc” (“Дзякую”), “Mulţumіm” (“Дзякуем”) або “Merci” - але апошні варыянт, на французскі манер, лічыцца варыянтам толькі для лятонкіаў, якія не могуць сказаць “Mulţumesc”.

10


Базавыя выразы

ТакНеКалі ласкаДзякуйВялікі дзякуйНяма за штоПрабачцеМожнаПрабачце? (Што вы сказалі?)НічогаВядомаНатуральнаМажліваБудзьце здаровыя!Будзьма!Спору ў працы!

Вітанні

Добры дзень!Добрай раніцы!Добры вечар!Дабрыдзень!Вітаю!Прывітанне!Да пабачэння!Дабранач!

Expresii de bază

DaNuVă rogMulţumescMulţumesc frumosСu plăcereScuzaţiSe poatePoftim?Nu-i nimicDesigurBineînţelesРoateSănătate!Noroc!Spor la treabă!

Salutări

Bună ziua!Bună dimineaţa!Bună seara!Bună!Servus!Salut!La revedere!Noapte bună!

11

Bine aţi venit!

Somn uşor!Pa!Ne vedem!Ciao!Pe curând!Ce faci? Ce faceţi?Ce mai faci? Ce mai faceţi?Bine, mulţumesc. Şi tu? Şi dumneavoastră?Foarte bine.Fain.Aşa şi aşa.Nu prea bine.Rău.

Situaţii problematice

M-am rătăcit.Unde este poliţia?Mă scuzaţi!Aţi greşit numărul.Cui pot să mă adresez?Mi-am pierdut... Sunt străin/ă.Nu înţeleg.Nu vorbesc româneşte.Vorbiţi limba engleză?(rusă/germană/franceză/spaniolă/italiană?)

Добрых сноў!Пакуль!Да сустрэчы!Бывай!Хутка ўбачымся!Як справы?Як маешся (маецеся)? Добра, дзякуй. А твае (вашы)?

Выдатна.Файна.Так сабе.Не вельмі добра.Дрэнна.

Праблемныя сітуацыі

Я згубіўся/згубілася.Дзе ў вас паліцыя?Прабачце, калі ласкаВы памыліліся нумарам.Да каго я магу звярнуцца?Я згубіў …Я іншаземец/іншаземка.Я не разумею.Я не размаўляю па-румынску.Вы размаўляеце па-ангельску? (расейску/нямецку/французску/гішпанску/італьянску?)

12


Мяне абрабавалі.Вы мяне прынялі за некага іншага.Я знайшоў гаманец.Дапамога!Магу я патэлефанаваць?Я паранены.Выклічце хуткую.Можаш мне дапамагчы?Мне шкада.

Прадстаўленне

Як цябе/Вас завуць?

Я - ...Мяне завуць ...Маё імя ...Вельмі прыемна!Мне таксама.Рад/а знаёмству.Магу я Bам прадставіць…?Гэта мой сябар/мая сяброўка.

Хто ты/Вы?Адкуль ты/Вы? Я з ...Дзе ты жывеш/Вы жывяце?З якога ты/Вы гораду?

Am fost jefuit/ă. Mă confundaţi cu altcineva.

Am găsit un portofel.Ajutor!Pot să dau un telefon?Sunt rănit/ă.Chemaţi o ambulanţăPuteţi să-mi faceţi un favor?Îmi pare rău.

Introducere

Cum te numeşti/Cum vă numiţi?Sunt ..Mă numesc ...Numele meu este ...Îmi pare bine!Şi mie.Încântat/ă.Pot să vă fac cunoştinţă cu...?Acesta/Aceasta este prietenul meu/prietena mea ..Cine eşti/sunteţi?De unde eşti/sunteţi?Sunt din ..Unde locuieşti/locuiţi?Din ce oraş eşti/sunteţi?

13

Bine aţi venit!

Я жыву ў …Што ты/Вы зараз робіце?Якая твая/ваша прафесія?

Я студэнт.Я працую ў якасці ...Я вывучаю ...Я хаджу ў школу.Колькі табе/Вам гадоў?Мне … гадоў.Што ты/Вы робіце ў вольны час?Я хаджу ў …Гуляю/Спяваю (Граю)Шмат пра цябе чуў.Мы ўжо знаёмыя.

Знешнасць

роствысокінізкісярэдняга ростухудытоўстыстройнывагаваласыколер валасоўцёмныя

Locuiesc în ...Ce faci/faceţi momentan?Care este profesia ta/dumneavoastră?Sunt student.Lucrez ca ...Studіez ...Sunt la şcoală.Câţi ani ai/aveţi?Am .. (de) ani.Ce faci/faceţi în timpul liber?Merg la ...Joc/Cânt.Am auzit multe despre tine.Ne-am cunoscut deja.

Înfățișare

înălțimeînaltscundînalțime medieslabgrassuplugreutatepărculoarea păruluiînchis

14


светлыярудыядоўгіякароткіясярэдняй даўжынілысыпрамыяхвалістыякучаравыявочызялёныяшэрыяблакітныякарыявусыбарадаголеныняголеныпрыгожы/прыгожаясімпатычны/сімпатычнаяуродлівы/уродліваяЯкога ты росту?Колькі ты важыш?Мой рост …метрсантыметрыЯ важу…кілаграм

deschisroșcatlungscurtlungime mediecheldreptondulatcrețochiverzigrialbaștricăpruimustațăbarbăbărbieritnebărbieritfrumos/frumoasădraguţ/draguţăurât/urâtăCe înălțime ai?Cât cântărești?Înălțimea mea este de...metrucentimetriCântăresc....kilograme

15

Bine aţi venit!

Familie

Eu sunt...căsătorit/căsătoritănecăsătorit/necăsătorităsingur/singurăîntr-o relaţielogodnic/logodnicăSunteţi ...?căsătoritănecăsătoritădivorțat/divorţatăvăduvă/văduvEu am…mamatatălfiulfiicabunicabuniculsoţiasoţulsorafratelesocrulsoacranepotulnepoataunchiul

Сям’я

Я-…жанаты/замужамнежанаты/не замужамадзінокі/адзінокаяу адносінахзаручоны/заручонаяВы - …?замужамне замужаму разводзеудава/удавецУ мяне ёсць…мамататасындачкабабулядзеджонкамужсястрабратсвёкар свякрухаунукунучкадзядзька

16


цёткапляменнікпляменніцасябарсяброўкахлопецдзяўчынамой хлопецмая дзяўчынажаніхнявестастрыечны братстрыечная сястраУ вас вялікая сям’я?Я тут з …У вас ёсць браты ці сёстры?У вас ёсць дзеці?Колькі ў вас дзяцей?Колькі ім гадоў?

Праца

Гэта Ганна. Яна выкладчыца.

Дзе вы працуеце?Хто вы па прафесіі?

Што вы вывучаеце?Чым ты займаешся?

mătușanepotulnepoataprietenulprietenabăiatulfataprietena meaprietenul meumirelemireasaverişorulverișoaraAveţi o familie mare?Sunt aici cu...Aveţi fraţi sau surori?Aveţi copii?Сâţi copii aveţi?Câţi ani au?

Lucru

Aceasta este Hanna. Ea este profesoară.Unde lucraţi dumneavoastră?Care este profesia dumneavoastră?Ce studiaţi?Cu ce te ocupi?

17

Bine aţi venit!

Ce faci la locul de muncă?Care este programul tău?Câte ore munceşti?Câte concedii ai?Îți place locul tău de muncă?Eu sunt ...inginerom de afaceri antreprenoreconomistvânzătorscriitorjurnalistcântărețartistactorvoluntardoctorşoferavocatprofesor/profesoarăstudent/studentăşomer constructorcoafeză/stilistom de ştiinţăEu lucrez ...la unversitatela fabrică

Што ты робіш на працы?Які ў цябе расклад?Колькі гадзін ты працуеш?Колькі ў цябе выходных?Вам падабаецца ваша праца?Я - …інжынербізнэсовецпрадпрымальнікэканамістпрадавецпісьменнікжурналістспявакмастакакторваланцёрдоктаршафёрюрыстнастаўнік/настаўніцастудэнт/студэнткабеспрацоўныбудаўнікцырульнік/фрызёрвучоныЯ працую…ва ўніверсітэцена заводзе

18


Într-o firmăla şcoalăla bancăla Ministerulla ziarulla magazinîn restaurantîn cafeneauaîn spitalla biroula frizeriaîn laboratorîn străinătatesalariu Câți bani câştigi?

Vremea

Prognoză meteoCum e vremea acum?Ce temperatură e afară? Astăzi s-a anunțat ...Astăzi... plouăningeviscolarșițăceaţăsenin

у фірмеу школеу банкуу міністэрствеу газецеу крамеу рэстарацыіу кафэу шпіталіу офісеу цырульніу лабараторыіза мяжойзарплатаКолькі (грошай) ты зарабляеш?

Надвор’е

Прагноз надвор’яЯкое зараз надвор’е?Якая тэмпература на двары?Сёння абяцалі…Сёння…( ідзе) дождж( ідзе) снегмяцеліца, завірухагалаледзіцатумансонечна

19

Bine aţi venit!

пахмурна хмарнавоблачнавецерхалоднаспякотнацёплавільготнасцьатмасферны ціскСёння цудоўнае надвор’е!Сёння дрэннае надвор’е!Якое надвор’е будзе заўтра?парасондажджавікгумавікікапялюшАпранайцеся цёпла!

Час

гадзінахвілінасекундаКолькі займае часу?Займае…Калі?Колькі часу?Дзевяць гадзін роўнаДзесяць з паловайБез чвэрці дванаццаць

înnoratnorosvântrece, frigfoarte caldcaldumiditatepresiuneE o vreme excelentă astăzi!Azi e vreme urâtă!Cum va fi vremea mâine? umbrelăpelerină de ploaie cizme de cauciuc pălărieÎmbrăcați-vă gros!

Timpul

orăminutsecundăCât durează?dureazăCând?Cât e ceasul?ora nouă (fix)zece şi jumătatedoisprezece fără un sfert

20


unsprezece şi un sferttreisprezece patruzecitrei fără cincidimineaţala prânzdupă-amiazasearanoapteadeseară, disearăCând putem să ne întâlnim?mai târziumai devremeziaziierimâinealaltăieripoimâinedeschis non-stopde la ... până latoată ziuasăptămânăweekendlunimarţimiercurijoivinerisâmbătă

Адзінаццаць пятнаццацьТрынаццаць соракБез пяці трыраніцайудзеньпасля абедаувечарыуночысёння вечарамКалі можам сустрэцца?пазнейранейдзеньсённяучоразаўтрапазаўчорапаслязаўтраначны магазінз … даувесь дзеньтыдзеньвыходныяпанядзелакаўтораксерадачацверпятніцасубота

21

Bine aţi venit!

нядзелямесяцстудзеньлютысакавіккрасавіктравеньчэрвеньліпеньжнівеньверасенькастрычніклістападснежаньпара годувясналетавосеньзімамая любімая пара году -…году 1990у наступным годзелетасьчас ад часузаўсёдыаднойчыдвойчыувесь час

duminicălunăianuariefebruariemartieapriliemaiiunieiulieaugustseptembrieoctombrienoiembriedecembrieanotimpprimăvarăvarătoamnăiarnăAnotimpul meu favorit e ...anîn 1990anul viitoranul trecutcâteodatămereuo datăde două oritot timpul

22

абслугоўванне і пакупкі

servicii și

cumpărături

23

Адзіная афіцыяльная валюта Румыніі - новы румынскі лей. Гэтыя грошы існуюць у купюрах 5, 10, 50 і 100 лей (што цікава: банкноты ў Румыніі пластыкавыя, а не папяровыя, таму іх можна змінаць, камячыць і нават мыць - нічога з імі не станецца); а таксама ў манетах ад 1 да 50 бань.

Аднак мясцовыя жыхары яшчэ добра помняць кошты грошай да дэвальвацыі, таму на кірмашы вам могуць сказаць кошт у мільёнах, але не пужайцеся: адзін мільён гэта 100 лей на новыя грошы.

Лічбы ад 11 да 19 акрамя афіцыйнай назвы маюць і неафіцыйныя кароткія назвы, ужывальныя ў простай гаворцы: 11 (unsprezece) - unşpe, 12 (doisprezece) - doişpe, 13 (treisprezece) - treişpe, 14 (paisprezece) - paişpe, 15 (cincispreze-ce) - cinşpe, 16 (şaisprezece) - şaişpe, 17 (şaptesprezece) - şapteşpe, 18 (optsprezece) - optâşpe, 19 (nouăsprezece) - nouăşpe.

Традыцыйнымі румынскімі стравамі лічацца мамалыга (кукурузная каша са скваркамі ці сырам са смятанай), сармале (нашыя галубцы, але тут могуць быць завёрнутыя і ў вінаградны ліст), з мясных страваў - мічы і карнацы (абсмажаныя кіўбаскі), нашае сала ў іх называецца “сланіна” . Папулярныя дэсерты - казанак (рулет с гарэхамі або какао), пражытура (пірозіва) і плачынта (пірог з начыннем), гагош і папанаш (разнавіднасці пончыкаў), каўрыгі (крэндзелі, якія прадаюцца паўсюдна). Нешта накшталт леча або ікры з рознай гародніны, закатанае ў слоікі і намазваемае на хлеб, называецца “закуска”. Традыцыйныя супы носяць імя “чорба”.

Традыцыйныя алкагольныя напоі Румыніі - самаробныя палінка і цуйка (слівовая, вішнёвая або вінаградная гарэлка). Не менш папулярныя мясцовыя віно і піва.

Сыр называецца брынза (мякчэйшы) або кашкаваль (цвярдзейшы).

24


Bani

zerounu/unadoi/douătreipatrucincişaseşapteoptnouăzeceunsprezecedoisprezecetreisprezecepaisprezececincisprezeceşaisprezeceşaptesprezeceoptsprezecenouăsprezecedouăzecidouăzeci şi unutreizecipatruzecicincizecişaizecişaptezeci

Грошы

нульадзіндватрычатырыпяцьшэсцьсемвосемдзевяцьдзесяцьадзінаццацьдванаццацьтрынаццацьчатырнаццацьпятнаццацьшаснаццацьсемнаццацьвасемнаццацьдзевятнаццацьдваццацьдваццаць адзінтрыццацьсоракпяцьдзесятшэсцьдзесятсемдзесят

25

servicii și cumpărături

optzecinouăzecio sutădouă sutetrei sutepatru sutecinci suteşase suteşapte suteopt sutenouă suteo mieportofelbancăbancnotămonedăcasăcardschimb valutarrestrublăbancomatcashbani mărunţiun leudoi leio sută de lei

восемдзесятдзевяностастодзвесцетрыстачатырыстапяцьсотшэсцьсотсемсотвасемсотдзевяцьсоттысячагаманецбанкбанкнотаманетакасакарткаабмен валютырэштарубльбанкаматнаяўныядробязьадзін лейдва леясто лей

26


У краме

прадавецпакупніккупляцькілаграмадзін кілаграм цукрудва кілаграмы памідораўпяць кілаграмаўпаловакоштчэкШто жадаеце?Чым магу вам дапамагчы?Колькі каштуе?Пакажыце (мне), калі ласка ...Дайце (мне), калі ласка ...Дзе я магу гэта ўзважыць?Можаце мне даць ...?Магу я заплаціць карткай?Можна паглядзець бліжэй?Колькі з мяне?Дзякуй!некалькіпамеріншы колерчэк з пячаткайпрымерачная кабінапара ботаў

La magazin

vânzătorclienta cumpărakilogramun kilogram de zahărdouă kilograme de roșiicinci kilogramejumătateprețbon fiscalCe doriţi?Cu ce vă pot ajuta?Cât costă?Arătați-mi, vă rog ...Dați-mi, vă rog...Unde îl pot cântări?Îmi puteți da ...?Pot să plătesc cu cardul?Pot să văd mai de aproape?Cât vă datorez?Mulțumesc!câtevamărimealtă culoareştampilăcabină de probă o pereche de pantofi

27


вітрыназніжкіМагу я прымерыць?Я бяру яе/яго.У вас ёсць пакет?Мне не трэба пакет.Можаце запакаваць?Калі будзе новы завоз?З чаго зроблена?бавоўнашоўквоўнасінтэтыкаскурафутраэтыкеткадэфект

Адзенне

кашуляджынсышкарпэткікапялюшкасцюмспадніцасумкапалітошвэдар

vitrinăreduceriPot să probez?O/îl cumpărAveţi o pungă?Nu vreau pungă.Puteţi să împachetaţi?Când aduceţi marfă nouă?Ce material e?bumbacmătaselânăsinteticpieleblanăetichetădefect

Imbrăcăminte

сămașăblugişosetepălăriecostumfustăgeantăpaltonpulover

28


кардыганшалікрукавіцынагавіцышортысаколкапінжаккамізэлькамайткіботыкажухгальштуксукенкаблузкачаравікіжакетпанчохікофташапкабусыбраслетзавушніцыглядзецьсрэбрнызолатакароткідоўгi

cardiganeșarfămănușipantalonişorttricoujachetăvestonlenjeriecizmecojoccravatărochiebluzăpantofijachetăcolanțijerseu tricotatcăciulăcolier brățarăcerceiceasargintaurscurtlung

29


На кірмашы

Калі ласка! (Што жадаеце?)Што жадаеце?Што магу вам прапанаваць?Колькі жадаеце?Жадаеце пакет?на 5 лейкілаграмдва кілаграмыпаўкілопаўтары кілаграмыадна штукаКолькі каштуе?гароднінабульбацыбуляпамідорыкапустаморкваагуркізелянінакроппятрушкасалатагрыбыбаклажаныкабачкіспецыі

La piaţă

Poftiţi!Ce doriţi?Cu ce pot să vă servesc?Cât doriţi?Doriți pungă?la 5 leiun kilogramdouă kilogramejumătate de kilogramun kilogram și jumătateo bucatăLa ce preţ?legumecartoficeapăroșiivarzămorcovicastravețiverdeațămărarpătrunjelsalatăciupercivânătădovlecelcondimente

30


садавінаяблыкіігрушытрускалкіпамаранчымандарыныбананывінаградперсіківішнічарэшнісухафруктрызынкіфундукарахісмёдмалочныя прадуктымалакокефірвяршкісырсмятанаавечаеад каровыДайце мне, калі ласкаХачу …Я хацеў бы …У вас ёсць …?свежы

fructemereperecăpșuniportocalemandarinebananestruguripiersicivişinecireșefructe uscatestafidealunearahidemiereproduse lactatelaptechefirsmântânăbrânzăfrișcăde oaiede vacăDaţi-mi, vă rog ...Vreau …Aş vrea …Aveţi…?proaspăt

31


У рэстаране

Магу я замовіць?Я хацеў бы (хацела б) ...У нас рэзервацыя.столікзарэзервавaнывольныадчыненазачыненакавярнярэстарацыябарсталоўкабраварнясалатсупгалубцысоуссольперацсмятанапрыборылыжкавідэлецножталеркаміскасурвэтка

La restaurant

Pot să comand?Aş dori...Avem rezervare.masărezervatliberdeschisînchiscafenearestaurantbarcantinăberăriesalatăsupă, ciorbăsarmalesossarepipersmântânătacâmurilingurăfurculiţăcuţitfarfuriebolşerveţele

32


кубакпорцыямясарыбадэсертпірозівамарозіватортсочывамёдлімонхлебзбезнапоішклянка вадысокбутэлька вінаПіва, калі ласка!гарбатакавамалакоцукарвяршкімінералкавада без газупопельніцагарачы шакалад/какавадля мяне

canăporţiecarnepeştedesertprăjiturăîngheţatătartăgemmierelămâiepâinecufărăbăuturipahar de apăsucsticlă de vinO bere, vă rog!ceaicafealaptezahărfrişcăapă mineralăapă platăscrumierăciocolată caldăpentru mine

33


пазнейя галодны/галоднаяя хачу піцьЯ вегетарыянец/вегетарыянка.Смачна есці!У вас паляць?У нас не паляць!кава на вынассмачнавельмі добрысалодкісалёныкіслыгоркімоцныгарачыхалодныпікантны, гострыафіцыянт/афіцыянткаМожна мне чэк, калі ласка?Прынясіце нам ...яшчэ адзінМагу я заплаціць карткай?чаявыяПрабачце, дзе ў вас туалет?булачкапірогз сабойкаб есці ў дарозе

mai târziumi-e foamemi-e seteSunt vegetarian/-ă.Poftă bună!Pot fuma aici?Nu se fumează!cafea la pachetdeliciosfoarte bundulcesăratacruamartarecaldrecepicantchelner/chelneriţăÎmi aduceţi nota, vă rog?Aduceţi-ne..înca unuPot plăti cu cardul?bacșișMă scuzaţi, unde este toaleta?covrigplacintăla pachetla mână

34


Пошта, Інтэрнэт

поштапаштоўкалістадрасмаркаадрасатадрасантвуліцакватэрадомгорадвобласцькраінаканвертпасылказвычайнаяпрыярытэтнаякарэспандэнцыяпаштовы індэкспаштовая скрыняЯ хацеў бы даслаць ліст у Беларусь.Можна мне канверт, калі ласка.Я хацеў бы даслаць пасылку.Дзе знаходзіцца бліжэйшае паштовае аддзяленне?Я хацеў бы даслаць грошы…

Poștă, Internet

poștăcarte poștală, vederescrisoareadresătimbrudestinatarexpeditorstradăapartamentcasăorașjudețţarăpliccoletsimpluprioritarcorespondențăcod poștalcutie poștalăAș dori să trimit o scrisoare în Belаrus.Aș dori un plic, vă rog.Aș dori să trimit un colet.Unde se află cea mai apropiată poștă?Aș dori să trimit bani..

35


Aș dori să cumpăr o vedere.Internetconexiune la Internetparolăinternet wirelesssiterețeae-mailutilizatoracces la internetLocalul dispune de acces la internet? Conexiunea la internet e gratis?Aveți internet wireless?Care e parola pentru wireless?

La farmacie. La doctor

Care este problema?Sunt bolnav/ă.Ce ajută împotriva ...Am nevoie de ceva împotriva ..Aveţi ceva împotriva durerii de..?gâtcapdinţiurechiochi

Я хацеў бы набыць паштоўку.Інтэрнэтдалучэнне да інтэрнэтупарольбяздротавы інтэрнэт (вай-фай)сайтсеціваі-мэйлкарыстальнікдоступ у інтэрнэтУ гэтым месцы ёсць доступ у інтэрнэт?Далучэнне да інтэрнэту бясплатнае?У вас ёсць вай-фай?Які пароль для вай-фай?

У аптэцы. У доктара

На што скардзіцеся?Я хворы/хворая.Што дапаможа ад…Мне трэба што-небудзь ад …У вас ёсць што-небудзь ад…?горлагалавазубывушывочы

36


грудзісэрцажывот/страўнікногіспінаМне баліць ...болі ў страўнікуЯ захварэў/захварэла.Мне баліць галава.Я прастыў/прастыла.насмарккашляцьліхаманкаУ мяне высокая тэмператураМне баліць горла.Мне баліць ў грудзёх/у спіне/ногі.таблеткікроплі для вачэйболепатольныямазьантыбіётыкглынацьсасацьразвесці ў вадзеранаЯ зламаў/зламала руку/нагу.сардэчны прыступпацягнуць ладыжку

pieptinimăstomacpicioarespateMă doare ...durere de stomacMă simt bolnav/ă.Mă doare capul.Sunt răcit/ă.nas înfundata tușifebrăAm temperatura ridicată.Mă doare gătul.Am dureri la piept/la spate/la picior.pastilepicături de ochianalgeziceunguentantibioticea înghiția sugea dizolva în apăranăMi-am rupt mâna/piciorul.infarcta-ți suci glezna

37


inflamareiritație, eczemăinsolație, arsurăE grav?rețetădoctorTrebuie să staţi în pat.Trebuie să vă odihniți.Trebuie să luați pastile.Ce pot să fac?Când o să fiu bine?sănătos/sănătoasăa se însănătoșiÎnsănătoșire grabnică!policlinicădoctor de familiechirurgdentistambulanțăfișă medicalăasistentă medicală

Агульны нумар для хуткай, пажарнікаў і паліцыі - 112.

запаленнечэшаццасонечны апёкГэта сур’ёзна?рэцэптдоктарВы павінны ляжаць у ложку.Вам трэба адпачыць.Вам трэба прымаць таблеткі.Што я магу зрабіць?Калі мне стане лепей?здаровы/здароваяпаправіццаПапраўляйся!паліклінікасямейны доктар (участковы)хірургстаматолагхуткаядаведкамедсястра

У Румыніі звычайны тэрапеўт называецца сямейным доктарам, да яго можна ісці незалежна ад месцажыхарства - абіраеце таго, які да вас бліжэй, і запісваецеся на кансультацыю. Таксама і з дантыстамі.

38

ПадарожжA

călătorie

39

Каб патрапіць у Румынію, грамадзянам Беларусі патрэбная віза, якую можна атрымаць у амбасадзе ў Мінску.

Дабірацца з Беларусі да Румыніі можна некалькімі спосабамі: самалётамі з Мінска ў Бухарэст (самы дарагі), самалётамі са Львова або Чарнаўцоў (трохі таннейшы), або цягнікамі і аўтобусамі праз Украіну (праз Львоў-Сігету Мармацыей, або праз Чарнаўцы-Сучаву).

Што тычыцца транспарта ўнутры краіны, тут амаль паўсюдна звычайна ёсць дзве альтэрнатывы - даражэйшыя і трошкі маруднейшыя цягнікі, або трохі таннейшыя аўтобусы. Добра працуюць сайты чыгункі: infofer.ro (калі там набыць квіток па інтэрнэце, загадзя або для 3 чалавек і болей, можна зэканоміць), і сайт аўтавакзалаў: autogari.ro. Моладзь смела ездзіць аўтаспынам, які ў Румыніі таксама добра працуе.

Што тычыцца славутых мясцінаў, якія варта наведаць, тут існуе некалькі катэгорый:

- калі нягледзячы на тлумачэнні мясцовых жыхароў аб тым, што граф Дракула і вупыры ў Румыніі - проста выдумкі Брэма Стокера, вам усё ж хочацца паглядзець на “Палац Дракулы” - едзьце ў Бран, што недалёка ад Брашова;

- цікавыя сярэднявечныя гарады - Брашоў, Сібіу, Сігішоара, Сіная з горналыжнымі курортамі і каралеўскім палацам;

- іншыя вялікія цікавыя гарады, вартыя наведвання: Цімішоара, Яш, Орадзя, Клуж-Напока, Арад, Краёва;

- Бухарэст будзе цікавы як сталіца, у ім ёсць і стары горад, і камуністычная спадчына, і агромністыя прасторныя паркі;

- усходняя частка краіны (Малдова, але не рэспубліка) вядомая сваімі крэпасцямі і манастырамі;

- Канстанца і Вама Веке на Чорным моры;- горы Апусені і Карпаты, дэльта Дуная - самыя цікавыя

прыродныя месцы;- традыцыйны Марамурэш (амаль на мяжы з Украінай).

40

ПадарожжA

На мяжы

мяжаВашы пашпарты, калі ласка!Вось, калі ласка.Вы адзін?Адкуль едзеце?Вы з Беларусі?Куды едзеце?Што везяце?Пакажыце, калі ласка ...Адчыніце багажнік.Цыгарэты, наркотыкі, зброя?пашпартпашпартны кантрольмытнядэкларацыястрахоўкавізамашынанельгаперасякаць мяжузабароненатрэбаакенцакалегабагажнікасабістыя рэчысумка

La frontieră

frontierăPaşapoartele, vă rogPoftiţi.Sunteţi singur?De unde veniţi?Sunteţi din Belarus?Unde mergeţiCe transportaţi?Arătaţi, vă rog ...Deschideţi portbagajul.Ţigări, droguri, arme?paşaportcontrol paşapoartevamădeclaraţieasigurarevizămaşinănu se poatea trece graniţainterzistrebuie, obligatoriugeamcolegportbagajbunuri personalegeantă

41

CĂLĂTORiE

заплечнікчаргаCтаньце ў чаргу.Пачакайце трошкі.Мэта падарожжа?турызмпадарожжаэкскурсіяпрацаКолькі дзён збіраецеся заставацца ў краіне?Калі перасяклі мяжу ўпершыню?кантрабанда

Падарожжа

Вы размаўляеце па-англійску?Не разумею.Прабачце.цягнік, поездчыгуначны вакзалаўтавакзалпрыбыццёадпраўленнечасмашына, аўтамабільаўтобусметро

rucsaccoadăStaţi la coadă.Aşteptaţi puţin.Scopul călătoriei?turismcălătorieexcursiemuncăCâte zile rămâneţi în ţară?

Când aţi traversat graniţa prima dată?contrabandă

Сălătorie

Vorbiţi engleza?Nu înţeleg.Mă scuzaţi.trengarăautogarăsosireplecarevrememaşinăautobuzmetrou

42

ПадарожжA

самалётаэрапортпаромстанцыя, прыпынакнаступныцэнтргатэльхостэлкeмпінгбагажпадарожжа, вандроўкаровардарогамагістральскрыжаваннемосттаксоўкагрошыпешшуГэта далёка?Я магу дайсці пешшу?Як доўга?Вольна?Дзе ..?Дзе знаходзіцца чыгуначны вакзал?Дзе цэнтр?Калі?Калі (ідзе) цягнік/аўтобус?

avionaeroportbarcăstaţieurmeazăcentruhotelhostelcampingbagajcălătoriebicicletăstradăautostradăintersecţiepodtaxibanipe josE departe?Pot să merg pe jos?Cât timp?E liber?Unde este ..?Unde este gara?

Unde este centrul?Când?Când este trenul/autobuzul?

43

CĂLĂTORiE

Дзе я магу набыць квіток?Я хацеў бы набыць квіток.Дзе мне выходзіць?Колькі прыпынкаў?Які аўтобус едзе ў …?Колькі каштуе?танныдарагіШто?Вы едзеце ў …?У мяне няма грошай.ездзіць аўтаспынамДзе дарога на …?ісціперайсціблізка, каляЯ хачу пайсці …Я падарожнік/падарожніца.падарожнічацьШчаслівай дарогі!

Як прайсці?

Падкажыце, калі ласка...Вы ведаеце, дзе знаходзіцца…?Як мне патрапіць...на вуліцуна станцыю метрона прыпынак

De unde cumpăr un bilet?Aş dori să cumpăr un bilet.Unde cobor pentru ..?Câte staţii?Ce autobuz merge la ..?Cât costă?ieftinscumpCe?Mergeţi la ...?Nu am bani.a face autostopUnde e strada care merge la ...?a mergea trecelângăVreau să merg la/în ...Sunt călător.a călătoriDrum bun!

Cum să ajung?

Spuneţi, vă rog...Ştiţi unde este ...?Cum ajung la…la stradala staţia de metroula staţia

44

ПадарожжA

на плошчуу парква ўніверсітэту банкна поштуу бібліятэкуу краму (прадуктовую)на рынаку супермаркету турыстычную даведку

у гатэльу рэстарану абмен валютыу пякарнюІдзіце ...Павярніце ...налеванаправапростаназадпотымтамтутсветлафорна скрыжаванніна рагукалянасупраць

la piaţala parculla universitateala bancala poştala bibliotecala magazinul (alimentar)la piaţala supermarketla centrul de informare turisticăla hotella restaurantla un birou de schimb valutarla patiserieMergeţi ...Întoarce-ți la ...la stângala dreaptadrept înainteÎnapoidupă aceeaacoloaicisemaforintersecţieîn colţlângăvizavi de

45

CĂLĂTORiE

на іншым баку вуліцыСядайце ў ...аўтобустралейбустрамвайметронумар ...Выходзьце ...праз два прыпынкіна наступнайна канцавойУбачыце ...Вы выходзіце?Вашы квіткі або праязныя?Сядайце, калі ласка.Прабачце, калі ласка, гэта маё месца.

На экскурсіі

Дзе наш гід?Аўтобус будзе стаяць тут.месца зборуМне патрэбны прыпынак.Звярніце ўвагу на ...Каму належаў гэты палац?Хто тут жыў?Дзякуй вялікі за экскурсію!

pe cealaltă parte a străziiLuaţi ...un autobuztroleutramvaimetrounumărul …Coborâţi ...după două staţiila următoareala ultimaO să vedeţi ...Coborâţi?Bilete sau abonamente?Staţi jos, vă rog!Scuzaţi-mă, vă rog, acesta este locul meu.

Pe tur

Unde este ghidul nostru?Autobuzul va fi aici.loc de întâlnireAm nevoie de o oprire.Atenție la..Cine a deținut acest palat?Cine a trăit acolo?Multumesc pentru turul grozav!

46

ПадарожжA

Нам вельмі спадабалася!У вас ёсць 2 гадзіны на шопінг.

Магу я рабіць здымкі?Фотаздымка забароненая.Уваход забаронены.Дзе знаходзіцца білетная каса?Ці маглі б вы нас сфатаграфаваць?гід, экскурсаводкіроўцагрупатурыстмузейзамакпалацпомнікархітэктурастагоддзекаролькаралевавупыркрэпасцьцарквавежаплошчасувенірмагніціксаксонскі

Ne-a plăcut mult!Aveţi 2 ore pentru cumpărături.Pot să fac poze?Fotografiatul este interzis.Intrarea este interzisă.Unde este casa de bilete?Puteţi să faceţi o poză?

ghidşofergrupturistmuzeucastelpalatmonumentarhitecturăsecolregereginăvampirfortăreață bisericăturnpiaţăsuvenirmagnetsaxon

47

CĂLĂTORiE

maghiaraustro-ungaraparat foto

La hotel

hotelrezervarecamerăcameristăCât costă o cameră?cameră singlecameră dublă matrimonialăfacilitățiroom-servicecentru de conferințelocațieAsigurați room-service?

minibaretajLa ce etaj e camera mea? balconAș dori o cameră cu balconprivelișteаpel de trezireAş dori o cameră pentru nefumători.check in

венгерскіаўстра-венгерскіфотакамера

У гатэлі

гатэльброньнумарпакаёўкаКолькі за пакой?адзіночны пакойпакой на два чалавеківыгодысэрвісканферэнц-заламесцазнаходжаннеУ вас ёсць абслугоўванне нумары?мінібарэтажНа якім этажы мой нумар?балконЯ хацеў бы пакой з балконамвыглядбудзільнікЯ хацеў бы нумар для тых, хто не паліць.рэгістрацыя

48

ПадарожжA

высяленнепрыватная паркоўкакандыцыянерЯ хацеў бы нумар з кандыцыянерам.спорзалаключсейфЯ хацеў бы нумар з сейфам.здымнае жыллёЦі ёсць у гатэлі рэстаран?Ці ёсць у гатэлі бар?калідорліфтЯ хацеў бы забраніраваць нумар на 5 дзён.Я хацеў бы заночыць у вашым гатэлі.душванна

Святы

Віншую!З днём народзінаў!Шчаслівых святаў!Жадаю вам …шчасцяздароўя

check outparcare privatăaer condiționatAș dori o cameră cu aer condiționat. sală de fitnesscheie de accesseifAș dori o cameră cu seif.cazareHotelul are și un restaurant?Există un bar în hotel?holliftAș dori să închiriez o cameră pentru cinci zile.Aș dori să rămân în hotel noaptea aceasta.dușbaie

Sărbători

Felicitări!La mulți ani!Sărbători fericite!Vă doresc ...fericiresănătate

49

CĂLĂTORiE

ўсяго найлепшагаДзень народзінаўюбілейвяселлеДзень горадаНовы годНавагодняя ночРаство (25 снежня, і ў праваслаўных, і ў каталікоў)ВялікдзеньДзень працоўных (1 траўня)Нацыянальны дзень Румыніі (1 снежня)Дзень закаханых (24 лютага)Дзень вясны (1 сакавіка)Дзень святой Марыі (15 жніўня, афіцыйнае свята)Святы Андрэй (30 лістапада)феерверксвяткаванніпарадфестывальканцэртшампанскаекветкіпадарунакторт

toate cele bunezi de naștereaniversarenuntăZiua OrașuluiAnul NouRevelionCrăciun

PașteZiua MunciiZiua Națională (Ziua Marii Uniri)Dragobete

Mărțișor

Adormirea Maicii Domnului

Sfântul Andreifocuri de artificiicelebrareparadăfestivalconcertșampaniefloricadoutort

50

Кароткі Румынска-беларускі слоўнік

тамзаразто бокна дварытутіншы/іншаямаюну, ну іамаль штослухаюгэтасённятакусё, дастатковатадычую

добрадобры/добрая

зусім якякіколькі

A

acoloacumadicăafarăaicialt/altăamapoiaproapeascultastaastăziaşaatâtatunciauz

B

binebun/bună

C

ca şicarecât

51

căcecel mai multcinecucum

D

dadacădardede cede ladecidesdespredin când în cânddin noudumneavoastrădupă

E

eaei, eleeleu

штошто, якінайвялікшыхтоз (кімсьці)як

таккалі (пры ўмове)алез (нечага)чамуз (аднекуль)ну, то бокчастапракалі-нікалізноўкуВыпасля

янаяны (мужч. род і жан. род)ёня

52


раблюшчаслівы/шчасліваякожнывельмікарыстаюсяпрыгожы/прыгожаягатовашукаюдавай

люблю/кахаю

мне падабаеццауперадспачаткузаўжды

уніз

F

facfericit/fericităfiecarefoartefolosescfrumos/frumoasăgatagăseschai

I

iubesc

Î

îmi plаceînînainte deîntâiîntotdeauna

J

jos

L

53

lala fella revedereloclorlucru

M

mai multmaremămă gândescmergmeu,mea,mei,melemic/micăminemultmulţumesc

N

neniciodatăniştenoinostru, noastră, noştri, noastrenounu

у (нейкім месцы)аднолькава, таксамада пабачэннямесцаіхныпраца

болейвялікічувакдумаюідумой, мая, маемаленькі/маленькаямяне, мнешматдзякуй

намніколінекалькімынаш, наша, нашыновыне

54


numaioameni

P

pepentrupentru căpersoanăpestepotpreaprieten/prietenăpuţin

S

salutsauspunesubsunsuntsus

Ş

şiştiu

толькілюдзі

па, надзелятаму штоасоба, чалавекпасля, замагувельмі, дужасябар/сяброўкатрохі

прывітаннеабокажыце (ён кажа)падтэлефануюя ёсцьуверх

іведаю

55

T

taretău,ta,tăi,talete rog, vă rogtimptot/toţitu

U

uiteultim/ultimăun, oundeunu

V

vădvinvreau

Z

zi

моцна, вельмітвой, твая, тваекалі ласкачасусе (мужч. род і жан. род)ты

глядзіапошні/апошняяадзін, адна (артыкль)дзеадзін

бачупрыходжухачу

дзень

This project has been funded with support from the European Commission.

This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use

which may be made of the information contained therein.

Documents

Беларуска-румынскі размоўнік