اقلیم در مطالعه های مقیاسکاربردی شناسی

ماکرو•مزو•میکرو•

شناسی اقلیم مطالعه های تکنیک انواعکاربردی

آماری•دور • از سنجشسینوپتیک•جغرافیایی • اطالعات سیستم

کاری های زمینه از هایی نمونهکاربردی شناسی اقلیم

اقلیم) در آماری روشهای از استفاده ضرورتشناسی

منابع

ها سایت وب

ها داده مدیریت روشهای

ها • داده فرمت تغییرها • داده سازی مرتبزمانی • سری تنظیمها • داده دار هدف انتخابجدید • متغییرهای محاسبهها • داده بندی طبقهها • داده سازی وارونهها • فایل ارتباط و اتصال

شناسی اقلیم نمودارهای

نموداري ارائه يا نمايش

نوع و اندازه‌ سايه‌ها، يا رنگ‌ها نشانه‌ها، يا سمبل‌هاموضوعات مهمترين از راهنما، عالئم كلماتنمودارهاي انواع تهيه در كه مي‌باشند داده‌ها نمايش . ارائه مقياس قرارگيرند توجه مورد بايد اقليميو بحث مورد داده‌هاي ماهيت به توجه با نمودارهاو است خاصي اهميت داراي موردنظر جزئيات

مختلف موضوعات از ،حسب اقليمي نمودارهاي. مي‌باشند برخوردار متفاوتي مقياس‌‌هاي

نمودار هر تهیه اصول

دادن • دخالت از حتي‌االمكان و شود رسم شكل ساده‌ترين به بايد نمودارخودداري ندارند نمودار ساختن روشن‌تر در مؤثري نقش كه زيادي خطوط

،شودعنوان • بنابراين باشد خودكفا شناخت نظر از و روشن Y كامال بايد نمودار يك

مق اطالعات، منبع شود ينمودار، مشخص روشن خيلي بايد نمودار ،اس• , نمودار زير Y معموال ولي شود انتخاب مناسب طور به بايد عنوان نوشتن محل

مي‌شود نوشته آن ،عنوانبايد • متغير هر مي‌شود داده نشان متغير يك از بيش نمودار يك در موارديكه در

و گردد منعكس مشخص و متمايز طور به روشن Y آن راهنماي كامال تشخيصشود ذكر نمودار متن در ،نيز

رسم • پايين به باال از و راست به چپ از Y معموال نمودارها اينكه علت بهپايين از بايد مي‌نمايد مشخص را نمودار مباني كه اعداد تمام بنابراين مي‌شوند

شود نوشته راست به چپ از و باال ،بهشود • رسم محورها خطوط از ضخيم‌تر Y معموال نمودار مقياس ،خطوطباشد • ضخيم‌تر مقياس خطوط و مختصات محورهاي از بايد نمودار ،خطوطمحور • در طبقه‌بندي مقياس و عمودي محور در را ها فراواني مقياس Y معموال

. شود داده نشان نمودار افقي

شكل مستطيل (bar diagram)نمودار . عرض گيرند قرار استفاده مورد مي‌توانند پيوسته غير متغيرهاي بيان براي ساده صورت به نمودارها اين

. برخي در دارد اختصاص نظر مورد عنصر مقدار به آن عمودي محور و بوده يكسان نمودارها اين در مستطيل . ارائه امكان شود داده نمايش ايستگاه يك براي گانه دو صورت به استفاده مورد اقليمي عناصر است الزم موارد

. نرم‌افزارهاي در كه امكاناتي با است معمول‌تر آن عمودي حالت ولي دارد وجود نيز افقي شكل به نمودارمختلف هاشورهاي و رنگ‌ها از استفاده و بعدي سه مستطيل‌هاي شكل به نمودار اين ارائه دارد وجود مختلف . مستطيل نمودارهاي از ديگري شكل‌هاي داد انجام را موردنظر تغييرات مي‌تواند سليقه حسب و داشته وجود

مي‌شود محسوب آنها جمله از هرمي و مخروطي سيلندري، اشكال كه دارد وجود .شكل

دايره‌اي نمودار. براي زماني Y معموال نمودار اين نمود استفاده نیز دايره شکل از مي‌توان نمودار رسم

. مقدار مقايسه Y معموال باشد كم موردنظر متغيرهاي تعداد كه مي‌شود استفادهخوبي به شكل اين در فصل چهار . بارش‌هاي طول نمودار اين در مي‌باشد امكان‌پذير

ارقام از هم است ممكن و شده مقايسه دايره محيط كل به نسبت دايره از قوسيمقادير يعني مانند واقعي آن ي درصد يا و . هميليمتر از ديگري شكل شود استفاده Y تواما يا ا

دونات حلقه صورت به دايره‌اي .است (doughnut ) نمودار

بافتي (histogram)نمودار

استفاده مورد پيوسته متغيرهاي فراواني توزيع دادن نشان براي نمودار نوع اين . هم كنار كه عمودي مستطيل تعدادي از بافتي نمودار مي‌گيرند قرار

نشان را گروه هر فراواني آنها مساحت كه مي‌شود تشكيل قرارمي‌گيرنداست گروهها كل جمع به مربوط نيز مساحت‌ها مجموع و .مي‌دهد

ضلعي چند ( area)نمودارهاياست بافتي نمودار به شبيه Y تقريبا ترسيم نظر از نمودار نوع اين

مي‌دهد نشان مساحت‌هايي صورت به را مقادير نمودار اين فقطمي‌دهد قرار خواننده اختيار در را بهتري بصري ديد .كه

خطي (line diagrams)نمودارهايتغييرات دادن نشان براي گسترده‌اي طور به نمودارها نوع اين

. مثال طور به مي‌رود كار به زمان طول در اقليم‌شناسي متغيرهاينمودار اين روي مي‌توان را ايستگاهها ساالنه و روزانه بارش‌هاي

. مقادير از استفاده جاي به داد اين نشان در متغيرها، مطلقمقادير درصد نمايش امكان دارد نمودارها وجود نيز .

پراکندگی )scatter diagram) نمودارهايمورد متغير دو بين تغييرات همبستگي نمايش منظور به نمودارها نوع اين

. بارش مقدار داده‌هاي ارتباط چگونگی نمايش براي Y مثال مي‌گيرد قرار استفاده . با متناسب نمود استفاده نمودار نوع ابن از مي‌توان دما مقادیر با ايستگاههامشاهده قابل نمودار اين از خاصي شكل‌هاي متغير دو اين بين ارتباط وجودارتباط. وجود بيانگر گرفتند قرار خط يك راستاي در نقاط كه هنگامي است

ارتباط وجود عدم گوياي بودن پراكنده صورت در و است متغير دو آن بين نزديكمي‌باشد آنها بين

شعاعي )radar) نمودارهايبوده متحدا‌لمركز دواير داراي كه است شعاعي صفحه صورت به نمودارها اين

. براي نمودار اين از مي‌باشد خاصي فراواني ارزش نشاندهنده دايره هر وكه نمود استفاده مي‌توان هشت‌گانه جهت‌هاي در باد سرعت فراواني نمايش

دارد وجود نيز نمودارها نوع اين در متغير دو نمايش .امكان

كليماتوگرام‌هاو بارش عناصر شرايط مي‌توانند كه هستند مفيدي نمودارهاي جمله از نيز كليماتوگرام‌ها

. ترتيب بدين نمودارها اين ترسيم دهند نشان ايستگاه يك مختلف ماههاي براي را دمامحورهاي روي متناظر صورت به را ماهها به مربوط دما و بارش ارقام که Y و X است

. دست به شكل مي‌كنند وصل يكديگر به را آمده دست به نقاط سپس مي‌دهند، نشانتغييرات شديد عدم نشاندهنده باشد جورتر و جمع اصطالح يا و كوچكتر قدر هر آمده

بيانگر باشد بازتر نمودار قدر هر برعكس و است مطالعه مورد ايستگاه در دما و بارشبود خواهد ايستگاه در دما و بارش عناصر ماهانه شديد تغييرات .وجود

آمبروترميك نمودار مورد اقليمي ايستگاه در خشك ماههاي شناخت براي آمبروترميك نمودارهاي

. محور منظور اين براي شود می تهیه و X مطالعه داده اختصاص ماهها به رامحورهاي از . Y يكي كند مي پيدا تخصيص دما مقادير به ديگري و بارش به را

. نمودار" در شود مي گرفته نظر در بارش برابر دو دما محور اينكار براي معموالعنوان به كنند مي قطع را يكديگر دما و بارش محور كه ماههايي شده ترسيم

شوند مي محسوب خشك .ماههاي

شماتيك نمودارهايآب بيالن عمومي، گردش از كلي ويژگي‌هاي تبيين براي نمودارهاي نوع اين

. تبيين .... براي نمودارها اين از موارد برخي در مي‌گيرد قرار استفاده مورد ومطالعات نتيجه‌گيري و محاسبه نحوه تشریح براي مفهومی مدلهاي

. مي‌توان نمودارها اين در ساده صورت به مي‌شود استفاده اقليم‌شناسيبه که ترتيب بدين داد، انتقال خواننده به نموداري زبان با را خروجي‌ها و ورودي

ميسر همگان براي آنها فهم كه رياضي روابط و عبارت‌ها از استفاده جايمفاهيم ساده صورت به و راحتي به مي‌توان نمودارها اين طريق از نيست

نمود بيان را .موردنظر

اقلیمی جدولهای

فراواني تهيه اقليمي جداول داده‌هاي نمايش براي Y معموال كه است كارهايي اولين از

ايستگاه . يك يك داراي که فراواني جدول یک تهیه آن شكل ساده‌ترين مي‌گيرد قرار استفاده مورد

. مي‌تواند جدول اين داخل در ارزشها محدوده مي‌باشد شده تقسيم‌ طبقات از مجموعه‌اي به متغير،شود تعيين موردنظر كاربردي نيازهاي و عنصر اندازه‌گيري دقت .براساس

ارائه و تقاطعي تهيه ارتباط جدولهاي تبيين براي كه است جداولي و از متغيرها بين . مورد شرايط تعريف براي عنصر چند يا دو اگر مي‌شود استفاده آن از تركيب نظر موضوعات

جدول در مثال براي مي‌شود، ايجاد متغيره چند فراواني هاي 2-3شوند، بارش مقادير فراواني. 153ساالنه جدول اساس بر است شده داده نشان مختلف ارتفاعي گروههاي در اقليمي ايستگاه

حدود شده تهيه ارتفاع 60تقاطعي در ايستگاهها از حدود 2000تا 1000درصد و نيز 34متري درصداز کمتر ارتفاع اند 1000در شده واقع متر .

کاربردی شناسی اقلیم در آماری روشهای بر مروری

فراوني‌ها تحليل

مطالعات در كه است تحليل‌هايي اوليه‌ترين از اقليمي داده‌هاي فراواني تحليل . مشاهده يا تكرار تعداد محاسبة تحليل‌ها اين از منظور مي‌گيرد صورت اقليمي

. فراواني تك تك مطالعه اينكه به توجه با مي‌باشد مطالعه مورد متغير در داده‌هاطبقه‌بندي‌شده نظر مورد دادة Y معموال مي‌باشد مشكل تفسيري نظر از داده‌ها

آنها روی تفسیر و شده محاسبه آنها براي فراواني‌ها درصد و فراواني‌ها سپس و . بارش داده‌هاي هیستوگرام يا فراواني توزيع نمودار شكل در گیرد می صورت

سال از آبادان سينوپتيك ايستگاه مدت 1998تا 1965ساالنه به سال 33يعني . داده‌ها فراواني دهنده نشان نمودار اين در عمودي محور است شده داده نشان

مختلف گروههاي در طبقه‌بندي‌شده بارش داده‌هاي دهنده نشان افقي محور و . مي‌دهد نشان نمودار اين كه همانطور مي‌باشد ميليمتر حسب بر بارش

گروه به متعلق داده‌ها فراواني فراواني 110-130بيشترين با مي‌باشد 6ميليمترمي‌دهد نشان از 6كه يا 33سال . 18سال گرفته‌اند قرار گروه اين در درصدگروه در . 250-270همچنين است نگرديده مشاهده فراواني هيچ ميليمتر

ميزان بيانگر نيز است شده داده نشان داده‌ها فراواني روي كه خطي نمودارياين در كه مي‌باشد نرمال توزيع الگوي با داده‌ها فراواني توزيع نمودار تطابق

توزيع از داده‌ها گفت مي‌توان اينرو از و نمي‌گردد مشاهده كامل تطابق نمودار . مورد متغيرهاي كليه براي مي‌تواند نمودار نوع اين نمي‌باشند برخوردار نرمالفراواني از خوبي ديد مي‌تواند آنها ترسيم و شود تفسير و شده ترسيم مطالعه

. دهد قرار محقق اختيار در داده‌هااست محاسباتي جمله از تجمعي فراواني درصد و فراواني درصدهاي محاسبهبر الزم تفسيرهاي و گرفته صورت فراواني توزيع جدول طريق از مي‌تواند كه

گيرد انجام جداول اين .روي

P (mm(

290 - 310

270 - 290

250 - 270

230 - 250

210 - 230

190 - 210

170 - 190

150 - 170

130 - 150

110 - 130

90 - 110

70 - 90

Fre

qu

en

cy

7

6

5

4

3

2

1

0

Std. Dev = 61.79

Mean = 168

N = 33.00

آبادان ایستگاه ساالنه های بارش هیستوگرام(1998-1966(

مركزي شاخص‌هاي محاسبهCentral Tendency

اندازه‌گيري • و محاسبه به مركزي شاخص‌هايبيانگر كه مي‌شود اطالق داده‌ها ميانگين مقادير

. معروفترين مي‌باشد مقادير از كلي توصيفميانه و نما يا مد ميانگين، مركزي شاخص‌هاي

مي‌باشد.كه • است متفاوتي انواع داراي ميانگين

ميانگين وزني، ميانگين از عبارتند آنها مهمترينميانگين‌هارمونيك و متحرك ميانگين هندسي،

نما يا مد

داراي كه داده‌اي از است عبارت نما يا مد . مثال بطور مي‌باشد فراواني مقدار بيشترين

داده‌هاي بين 12در 12 7 12 12 8 9 10، ، ، ، ، ، عدد ،فراواني 12 داراي 4داراي اعداد مابقي و

نما 1فراواني يا مد جهت همين به و مي‌باشدرقم همه 12داده‌ها از بيشتر كه مي‌باشد

است گرديده .مشاهده

ميانه

كه ارزشي از است عبارت داده‌ها 50ميانه درصدو . 50باالتر دارند قرار آن از پايين‌تر آنها درصد

ها داده ابتدا است الزم ميانه محاسبه براياساس بر سپس و شده مقدار N/2 رتبه‌بندي

. ارزش اگر مثال بطور شود محاسبه 430ميانهرتبه شود گرفته نظر در ) 2/430 ) 215در

بود خواهد ميانه رقم رتبه‌بندي .داده‌هاي

حسابي ميانگين

وزني ميانگين weighted mean

متحرك ميانگين

نمودارهايي • مهمترين جمله از متحرك ميانگين ترسیم و محاسبهبرخوردار فراواني كاربردهاي از اقليمي مطالعات در كه است

و. نوسانات از مطالعه مورد داده‌هاي كه زماني مي‌باشدبه توجه با ارقام تفسير Y غالبا باشد برخوردار زيادي تغييرات

مشكل مي‌شود مشاهده منحني در كه خيزهايي و افتاين. ميزان مي‌كنند سعي داده‌ها اينگونه در اينرو از مي‌باشد

راحتتر ارقام تفسير تا برسانند حداقل به را خيزها و افت . نوسانات كاهش براي كه روش‌هايي جمله از گيرد صورت

براي كه است متحرك ميانگين از استفاده است شده پيشنهادمانند مختلف زماني قابل 3مقياس‌هاي ساله پنج ساله،

. متحرك ميانگين محاسبه براي مي‌باشد سه 3محاسبه ساله،ميانگين ستون دوم رديف در و كرده ميانگين‌گيري را اول رقم

.3متحرك دهند مي قرار ساله

050

100150200250300350

1966

1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

میانگینمتحرک 5ساله

( بارشساالنه )مم

متحرك ميانگين و ساالنه بارش‌هاي مقادير آبادان 5نمودار ايستگاه براي ساله

پراكندگي شاخص‌هاي محاسبه

از • كه هستند شاخص‌هايي پراكندگي، شاخص‌هاي از منظورميانگين به نسبت را داده‌ها تغييرات ميزان مي‌توان آن طريق . بيشتر فاصله اين قدر هر است بديهي داد قرار بررسي موردبررسي مورد داده‌هاي در تغييرات ميزان گفت مي‌توان باشد . مشخص را تغييرات اين ميزان بتوان اينكه براي است بيشترمهمترين كه مي‌شود استفاده استانداردي شاخص‌هاي از كرد

. اينكه به توجه با شد خواهد مرور ذيل مطالب در شاخص‌ها ايندر زيادي نوسانات از خشك مناطق در بويژه اقليمي داده‌هاي

تغييرات مطالعه اينرو از هستند برخوردار جوي عوامل كليهاز تغييرات انجام مكانيسم و رفتار از آگاهي منظور به داده‌ها

برخوردار زيادي اهميت از پراكندگي شاخص‌هاي طريقبا بهتر چه هر برنامه‌ريزي براي را كاربران مي‌تواند و مي‌باشد

. كند هدايت اقليمي داده‌هاي تغييرات به توجه

تغييرات دامنه

معيار انحراف واريانسو

واريانس

تغييرات ضريب

چولگيskewness

رعنايي يا تيزي ضريب kurtosis

ها متغیر بین ارتباط بررسیسازی مدل و

همبستگی محاسبهبين • موجود روابط شناخت اقليمي مطالعات موارد مهمترين از يكي

. متغيرها نوع اين بين كه روابطي تبيين است مطالعه مورد متغيرهاينظر نقطه از را الزم پيش‌بيني‌هاي بتوان شد خواهد باعث دارد وجود

. افزايش فيمابين حاکم روابط شناخت مثال بطور داد انجام برنامه‌ريزيدر را بارش مقادير بتوان تا شد خواهد باعث ارتفاع ازاء به بارش مقدار

است اقليمي داده‌هاي ثبت ايستگاههاي فاقد كه كوهستاني ارتفاعات . ديگر مثال نمود استفاده آب منابع برنامه‌ريزي در آن از و نمود برآورد

محصوالت و اقليمي پارامترهاي بين ارتباط وجود نمود ذكر مي‌توان كه . نشان است گرفته انجام خصوص اين در كه مطالعاتي است كشاورزي

يا عملكرد و اقليمي پارامترهاي تغييرات بين زيادي ارتباط كه مي‌دهداينرو از و دارد وجود ديم كشت‌هاي بويژه زراعي محصوالت ميزانعملكرد برآورد در مي‌تواند متغيرها اين بين حاكم روابط شناسايي

. آماري روابط باشد كارآمد بسيار جغرافيايي مناطق در محصولبصورت هم كه دارد وجود متغير دو بين رابطه شناخت براي متعددي

. مي‌گردد بيان غيرخطي معادالت صورت به هم و خطي معادالتكه است همبستگي ضريب متغيرها بين روابط تبيين شاخص مهمترين

بين مقداري ضريب اين شده محاسبه . 1تا+ 1ارزش داشت- خواهد را

متغیره دو رگرسیون

متغیره چند رگرسیون

چند رگرسیون روشهای انواعمتغیره

اين • از استفاده در مهم بسيار نكات جمله ازاست متغيرهايي به متغيرها تعداد كاهش روشوابسته متغير در را بيشتري نقش نوعي به كه

براي. زير روش‌هاي منظور همين به دارندگرفته نظر در چند‌متغيره رگرسيون محاسبه

:مي‌شود

روشجبری- ( )enterالفشده • جمع‌آوري متغيرهاي و معيارها كليه روش اين در

متغيرهاي كليه براساس مدل يك و مي‌شوند مدل وارداگر يعني مي‌شود محاسبه توجه وابسته 10مورد متغير

شده وارد مدل در آنها همه گرفته، قرار استفاده موردجداگانه ضريب ده ترتيب همين به آنها bو براي

. نتیجه در مي‌گيرد قرار توجه مورد مدل در و محاسبهمدل در متغیرها از تعدادی روش این در است ممکنهمین به و نباشد دار معنی آنها حضور که شوند وارد

مقدار .R جهت کند می پیدا کاهش بشدت روش این در

قدم- ( به قدم یا روشمرحله‌اي )Stepwiseبمهمترين • از مرحله‌اي صورت به مستقل متغيرهاي روش اين در

. ميزان معيار مي‌شود مدل وارد آنها كم‌اهميت‌ترين تا متغيرآماره يا معني‌داري سطح مقدار نيز را مدل در متغير Fاهميتتعيين متغيرها معني‌داري آزمون جداول در كه آن با متناظر

می. معادله وارد ترتیب به متغیرها روش این در واقع در مي‌كنددر موجود متغیرهای کلیه جدید، متغیر هر ورود با ولی شوند

سطح آنها از کدام هر اگر گیرند، می قرار بررسی مورد معادلهمتغیر ورود از قبل باشند داده دست از را خود داری معنی

عملیات پایان در و شود می خارج معادله از متغیر این جدید،تعیین سطح از کمتر داری معنی سطح دارای که متغیری هیچ

. داشت نخواهد حضور معادله در باشد شده

روشعقب‌گرد- ( )backwardجبه • جبری روش با متغيرها كليه ابتدا روش اين در

شده، تعيين حذف معيار با سپس و شده وارد مدلمدل از است كم‌اهميت‌تر همه از كه متغيري ابتدا

كليه تدريجي حذف تا عمل اين و حذف‌شدهنهايت در و مي‌كند پيدا ادامه كم‌اهميت متغيرهايمحاسبه اصلي متغيرهاي براساس نهايي مدل يكمانده. باقی متغیرهای کلیه عبارت بدین مي‌شود

. بود خواهند قبول مورد دار معنی سطح دارای

روشجلوگرد- ( )forwardدصورت • در ديگري از پس يكي متغيرها روش، اين در

. معيار مي‌شوند وارد رگرسيون مدل به بودن معني‌دارمتغیر بیشتر همبستگی ضریب یا بيشتر اهميت ورود، . هر اهميت ميزان بود خواهد وابسته متغیر با مستقل

ضريب آزمون معني‌داري سطح مقايسه از متغيرآماره يا معني‌داري سطح مقدار با متغير آن با Fمتناظر

تعيين متغيرها معني‌داري آزمون جداول در آن با متناظراحتمال. حداكثر مقدار از معني‌داري سطح اگر مي‌شودمدل به متغير باشد، كمتر متغير براي شده تعيين خطاي

وارد صورت اين غير در و مي‌شود وارد رگرسيوننمي‌شود.

احتمال توزيع‌هاي

احتمال مفهوم

برگشت مفهوم دوره

و • اقليمي مطالعات در احتمال واژه بر عالوهبرگشت ) دوره واژه از ) Return Periodهيدرولوژي

از و مي‌باشد احتمال عكس كه مي‌شود استفاده نيز. = T طريق وقتي Y مثال مي‌باشد محاسبه قابل

يك رخداد پديده احتمال يعني 10يك باشد درصدآن برگشت هر 10دوره يا و يكبار 10سال سال

. وجود زمينه اين در كه مهمي نكته مي‌شود تكرارطي در متغير اين كه است اين اتفاق 10دارد سال

قطع بطور سالي چه در اينكه ولي افتاد خواهدامكان داشت را پديده اين رخداد انتظار مي‌توان

. نمي‌باشد پذير

روش‌هاي اقليمي طبقه‌بندي‌داده‌هاي

روبرو • متغيرها از زيادي تعداد با محقق Y معموال اقليمي مطالعات دراطالعات حجم به توجه با را مشكالتي آنها تك تك تفسير كه مي‌باشد

. در اصلي اهداف يكي كه شد يادآور بايد همچنين مي‌كند ايجاد زيادنوع اين تحت كه است اقليمي طبقه‌بندي انجام اقليمي مطالعات

بارش، دما، رژيم‌هاي نظر از كه را مناطقي مي‌گردد سعي طبقه‌بنديمشابهت داراي اقليمي پارامترهاي ساير و باد جريان رطوبت، فشار،

اقليمي تيپ نظر از نام‌گذاري آن براي و گرفته قرار گروه يك در هستند . پيوسته صورت به مكاني نظر از تيپ‌ها اين است ممكن گيرد صورتاز مشابه مناطق دارد امكان حال عين در و گيرند قرار يكديگر كنار در . به توجه با باشند شده پراكنده و توزيع پراكنده صورت به اقليمي نظر

اساسي نقش داراي طبقه‌بندي مختلف روش‌هاي با آشنايي موضوع اين . انجام براي متعددي روش‌هاي مي‌باشد اقليمي مطالعات نوع هر درشكل ساده‌ترين در كه گيرد قرار استفاده مورد مي‌تواند طبقه‌بنديفاصله در آنها طبقه‌بندي‌ و مطالعه مورد داده‌هاي ميانگين محاسبه

براساس كه است متمايزي طبقات آن نتيجه كه است معين طبقات . روش‌هاي حال اين با اند شده جدا يكديگر از ارزش‌ها ميانگين

استفاده مورد اقليمي مطالعات در امروزه كه دارد وجود پيچيده‌تري: مي‌گيرد قرار بررسي مورد اينجا در كه مي‌گيرد قرار

خوشه‌اي روشتحليلCluster analysis

سعي • آن طي در كه مي‌گردد مطرح نمونه يك افراد گروه‌بندي براي روش اينرا مجزا طبقه يك تشكيل و گرفته قرار خاصي گروههاي در مشابه افراد مي‌گردد

دارا گروهها ساير با را تفاوتهايي مطالعه مورد خصوصيات نظر از كه دهندسال. در كه روش اين و 1939مي‌باشد بوده عددي Y كامال است، شده ارائه

. زيادي مزيت‌هاي داراي روش اين است انجام قابل كمي داده‌هاي روي Y انحصاراواقعي گروههاي كردن پيدا در روش اين كه است اين آنها جمله از مي‌باشد،گردد واقع مفيد نيز داده‌ها كاهش براي مي‌تواند حال عين در و مي‌كند كمك

).129، 1373مانلي،) • . الگوريتم دو كه اند شده پيشنهاد خوشه‌اي تحليل انجام براي زيادي الگوريتم‌هاي

سلسله‌مراتبي ) تحليل عنوان‌هاي تحت ميانگين) hierarchicآن خوشه‌اي تحليل و( K- Mean . در) الگوريتم دو اين اصلي تفاوت هستند برخورد بيشتري كاربرد از

و بوده نامشخص گروهها يا خوشه‌ها تعداد سلسله‌مراتبي تحليل در كه است اينبه و كرده شناسايي را خوشه‌ها يا گروهها متعدد، تكنيك‌هاي براساس روش

درختي ) شاخه نمودار يك . dendrogramصورت در) اما مي‌دهد نشان را آنهاتك مطالعه براساس روش و گرديده مشخص طبقات يا گروهها تعداد دوم روش

. مي‌دهد قرار شده مشخص قبل از طبقات در را آنها متغيرها، پارامترهاي تك . است فراوان كاربرد داراي جغرافيايي مختلف مسائل در خوشه‌اي تحليل روش

نيز رقومي اي ماهواره تصاوير نشده هدايت طبقه‌بندي هر در روش اين از . مي‌شود استفاده

ميانگين خوشه‌بندي الگوريتمK- mean

• . اين در مي‌باشد متفاوت Y كامال اول الگوريتم از خوشه‌بندي الگوريتم اينحالت‌هاي يا و متغير‌ها در خوشه‌ها تعداد از فرضيه‌اي كاربر الگوريتم

. خواهد مي محاسباتي سيستم از كاربر حالت اين در دارد مطالعه مورددر را متغيرها . 3كه در مثال بطور دهد قرار كاربر دلخواه خوشه چند يا

مشاهده اساس بر كاربر اي، ماهواره تصاوير نشده طبقه‌بندي‌نظارترا اراضي كاربري واحدهاي تعداد از 8بصري و مي‌دهد تشخيص گروه

در را تصوير پيكسل‌هاي رقومي ارزش كه نمايد مي درخواست سيستم. )8اين خوشه‌بندي روش به Y اصطالحا الگوريتم اين دهد قرار -Kگروه

mean . روش) كل، در است به K- meanمعروف متفاوت خوشه‌هايحداكثر Kتعداد داراي خوشه‌ها از يك هر كه كرد خواهد توليد Y دقيقا را

. بود خواهند ممكن تمايزیا • واریانس تحلیل عکس صورت به روش این محاسباتی نظر از

ANOVA . تعداد به تصادفی های خوشه با برنامه کند می آغاز Kعملحداقل به هدف با ها خوشه بین موضوعات به سپس و شد خواهدتغییر رساندن حداکثر به و ها خوشه داخل در پذیری تغییر رساندن . قوانین دیگر، عبارت به کرد خواهد پیدا ادامه ها خوشه بین پذیری

گرفته بکار خوشه یک داخل در متغیر یک عضویت تعیین برای مشابهت . شد خواهد

مميزي تحليلdiscriminate

نحوة • بررسي از عبارت مميزي تحليل در اصلي موضوعاندازه‌گيريهاي لحاظ از افراد از گروه چند يا دو تفكيك

. براي تحليل اين مي‌باشد متغير چند روي بر شده انجاماز پيش‌بيني مدل يك ساخت مطالعه هدف كه حاالتي

هر در شده مشاهده ويژگي‌هاي براساس گروه اعضاء . روش اين مي‌گيرد قرار استفاده مورد مي‌باشد، حالتمورد متغيرهاي تعداد براساس را مميزي تابع چند يا يك

خطي تركيب‌هاي براساس كه مي‌كند ايجاد مطالعهگروه‌ها بين را تمايز بهترين پيش‌بيني‌كننده متغيرهاي

مشهود. گروه عضويت كه حاالت نمونه يك از توابع داردبا جديد حالت‌هاي براي مي‌تواند و شده ايجاد است

عضويت اما پيش‌بيني‌كننده متغيرهاي اندازه‌گيري . رود بكار نامشخص گروههاي

كاهشمتغيرها روشهاي

كه • است روبرو زيادي بسيار داده‌هاي با همواره اقليمي مطالعاتبا و مشكل بسيار كاري اطالعات اين حجم تحليل مواردي در

. به نيز طرفي از است غيرممكن غيررايانه‌اي روش‌هاي به توسلمواردی در داده‌ها فيمابين روابط و ارتباطات برخي وجود علت

. كاهش براي راهكارهايي اينرو از گيرد مي صورت متغيرها تكرارمطرح اقليمي مطالعات جمله از و مختلف مطالعات در داده‌هابدون را متغيرها تعداد مي‌توان آنها از استفاده با كه است شدهبه شود ايجاد تغييراتي مطالعه مورد متغيرهاي ماهيت در اينكه

. طبقه‌بندي براي است ممكن مثال بطور داد كاهش معقولي تعدادتحليل اين حاليكه در نمود استفاده متغير زيادي تعداد از اقليمي

حتي‌االمكان متغيرها كاهش راهكارهاي از استفاده با مي‌تواند . عناوين تحت منظور اين براي اصلي روش دو كند پيدا كاهش

( اصلي مؤلفه‌هاي PCA ( Principle Component analysissتحليلعاملي تحليل :Factor analysisو مي‌گيرد قرار استفاده مورد

اصلي مؤلفه‌هاي تحليلپيرسون )• كارل توسط بار اولين براي اصلي مؤلفه‌هاي تحليل Karl Pearson)تكنيك

سال در 1903در هتلينگ توسط بعدها عملي محاسبات روش‌هاي كه است شده ارائه). 1933سال مورد متغيرهاي از تركيباتي يافتن تحليل، اين از هدف شد داده توضيح

. بطور نمود استخراج را مستقلي شاخص‌هاي بتوان آنها طريق از كه مي‌باشد مطالعهداده‌هاي بتوان مي‌شود، استفاده اقليمي طبقه‌بندي براي را داده‌هايي اگر مثال

تحت شاخصي در را غيره و متوسط دماي دما، حداقل و حداكثر مانند دما به مربوط . اصلي مؤلفه‌هاي تجزيه يا تحليل در داد قرار استفاده مورد و تبيين دما شاخص عنوان

رگرسيون روش برخالف و شده گرفته نظر در مساوي طور به متغيرها كليهمؤلفه هر بلكه نمي‌شوند تقسيم وابسته و مستقل گروه دو به متغيرها چند‌متغيره، . مؤلفه اولين بنابراين مي‌كند بيان را كل واريانس از مقداري شده استخراج اصلي

همچنين و است واريانس مقدار باالترين داراي و اطالعات بيشترين برگيرنده در اصلي . تحليل و اصلي مؤلفه‌هاي محاسبه در مي‌باشد واريانس كمترين داراي مؤلفه آخرين

ويژه مقادير عناوين تحت مهم ارزش دو از ويژه eigen valuesعوامل بردارهاي وeigen vectores . مجذورات مجموع از است عبارت ويژه مقدار مي‌شود استفاده

. عامل ويژه ارزش حاصل، عدد معين عامل يك با متغيرها همه همبستگي ضرايبنشان متغيرها مجموعه واريانس تبيين نظر از را عامل آن قدرت كه است نظر مورد

. تفاوت. بردارد در را اصلي مؤلفه‌هاي تحليل مشابه اهداف عامل‌ها تحليل مي‌دهدبراساس اصلي مؤلفه‌هاي تحليل كه است اين دارد وجود روش دو اين بين كه مهمييك پاية بر عامل‌ها به تجزيه كه صورتي در نيست، استوار آماري خاص مدل نوع هيچ

. اسپيرمن چارلز توسط عاملي تحليل بار اولين براي دارد تكيه ويژه Y نسبتا مدل(Charles Spearman . گرديد) ارائه

عاملي تحليلساير • و اقليم‌شناسي مطالعات براي عاملي تحليل از استفاده

گرديده برخوردار زيادي اهميت از امروزه جغرافيايي مطالعاتهمكاران. ) و ترابي عوامل) 1383است تعيين براي روش اين از

و كرده استفاده اقليمي طبقه‌بندي در كننده مشاركت اصليكل واريانس درصد بيشترين كه نم‌نسبي كه است گرفته نتيجه

متغير اولين عنوان به است داده اختصاص بخود را تغييرات( . عليجاني مي‌باشد مؤلفه مهمترين و با) 1381زمينه‌اي نيز

الگوي طبقه‌بندي در اصلي مؤلفه تعيين به روش اين از استفاده( . فرج‌زاده و قنواتي است پرداخته روش) 1379گردش اين از

نموده استفاده آبريز حوضه‌هاي فيزيوگرافيك ناحيه‌بندي براياز. بهره‌گيري با آنها در 29اند كه 15متغير هيدرومتري ايستگاه

به نهايت كه 4در اصلي كل 90عامل بين واريانس از درصد . حسب سپس اند داده تقليل مي‌دهد اختصاص بخود را متغيرها

متغيرهاي اين گرفته انجام عامل 4مطالعه عناوين تحت گانهشيب عامل و ناهمواري عامل زهكشي، عامل حوضه، اندازه

. است شده نامگذاري حوضه

سريهاي تحليل روش‌هاي زماني

بلند‌مدت • يا كوتاه زمان يك طي در شده جمع‌آوري داده‌هاي زماني سريطول. در كه است بزرگ جامعه يك از نمونه‌اي زماني سري واقع در است

. يعني بوده ويژگي اين داراي همه اقليمي داده‌هاي است شده جمع‌آوري زمانشده جمع‌آوري يكديگر از مساوي فاصله با زمانهاي در كه هستند داده‌هايي

ساعتي،. مي‌تواند نظر مورد متغير حسب داده‌ها اين براي زماني مقياس اند . سه ... هر سينوپتيك ايستگاههاي در مثال بطور باشد و ساالنه فصلي، ماهانه،

. مي‌شوند آماده استفاده و تحليل براي و جمع‌آوري داده‌ها يكبار ساعتمشاهدات • ميان خاص نظم يافتن زماني سريهاي مدل‌بندي از اصلي هدف

آينده براي را پيش‌بيني‌هايي بتوان آنها براساس كه است زمان به وابسته : . مكان از عبارتند كه دارد وجود مهم ويژگي چند زماني سري هر در داد انجام

. بنابراين معين اندازه‌گيري كميت و زماني واحد دقيق، زماني فاصله دقيق،چگونگي و زماني شرايط كه دارد دقيق تعريف هنگامي زماني سري

. در تهران در بارش ميزان زماني سري Y مثال شود معين نمونه‌ها اندازه‌گيريسالهاي كميت 1370تا 1350طي از منظور زيرا ندارد، روشني تعريف

. ساير يا و ميانگين حداقل، حداكثر، مي‌تواند كميت اين نيست روشن بارش، . بارش مقادير اندازه‌گيري براي زماني مقياس ديگر طرف از باشد پارامترها

اين ساالنه يا و هفتگي ماهانه، روزانه، مقياس آيا كه است نشده مشخصاست؟ گرفته صورت اندازه‌گيري

از • هدف مهم‌ترين شد گفته كه آنچه به توجه باو تغييرات مدل يافتن زماني سري تحليل و تجزيه

. پيش‌بيني از منظور مي‌باشد آن آينده پيش‌بينياز مقاديري برآورد یا تخمين زماني، سري

تحليل اجراي زمان در كه است داده مجموعه . مي‌توانند مشاهدات اين است مجهول آنها مقدار

صورت اين در كه باشند سري گمشده مقادير . پيش‌بيني‌ها مي‌نامند عقب به رو را پيش‌بيني

بپردازند نيز سري آينده مقادير برآورد به مي‌توانندمي‌نامند جلو به رو را پيش‌بيني حالت اين در كه

كه • مي‌شود استفاده مختلفي روشهاي از زماني سريهاي تحليل و تجزيه براي . سري الگوي تبيين و شناخت براي روشها اين مي‌شود مرور زير مطالب در

. گيرند مي قرار استفاده مورد پيش‌بيني و زمانيبه • اصلي مؤلفه چهار نتيجه كه تغييراتي زماني سري يك تحليل براي Y معموال

مي‌شود گرفته نظر در هستند زير :صورتسري): Trendروند- )1• ميانگين در درازمدت تغييرات از است عبارت روند

كه گويند روند مدت، دراز در را زماني طبيعي سير ديگر، عبارت به و زماني . دارد نزولي يا صعودي حالت Y معموال

فصلي- )2• مي‌باشند): Seasonal Changeتغييرات تغييراتي فصلي، تغييرات . تغييرات اين مي‌‌آيند پيش سال يك داخل در و كوتاه تناوبي دوره‌هاي در كه

از كمتر دورة يك روي چرخه‌اي و منظم طور به كه هستند عواملي به مربوط . مي‌كنند عمل سال يك

دوره‌اي- )3• زماني): Cyclical Changeتغييرات سري يك در نوساني حركات . گويند دوره‌اي تغييرات را سال يك از بيشتر بادوام

نامنظم- )4• نتيجة): irregular changeتغييرات تصادفي، يا نامنظم تغييرات . مي‌كنند عمل نامنظم طريقي به كه مي‌باشد پيش‌بيني‌نشده عوامل نيروهايو نامنظم آنها وقوع زمان و نمي‌دهند نشان را معيني طرح تغييرات گونه اين

. مي‌باشد پيش‌بيني غيرقابل Y تقريبا

ساده توصيفي فنونYخطي • معموال نمودار يك روي زماني سريهاي ترسيم براساس روش اين در

. از برخي مي‌گيرد قرار بررسي مورد زمان ازاء به آن مختلف تغييراتدر و هستند سيكلي يا دوره‌اي تغييرات داراي خود درون در زماني سريهاي

. ماهانه تغييرات مثال بطور مي‌باشند برخوردار نيز روند يك از حال عينكم ماههاي طي در منحني كه مي‌شود باعث ايستگاه يك در بارش مقادير

صورت به حالت اين كه باشد برخوردار توجهي قابل كاهش از بارش . از برخي حال عين در شد خواهد مشخص نمودار در دوره‌اي تغييرات

مدت كوتاه زماني دوره‌هاي در كه مي‌باشند روند داراي زماني سريهاي . مي‌دهد نشان را خود بلند‌مدت در ولي نامشخص

بررسي • كه هستند زيادي تغييرات و نوسانات داراي زماني سريهاي از برخياز داده‌ها اينگونه براي اينرو از سازد، مي روبرو مشكل با را تغييرات روند

كاهش را تغييرا‌ت تا مي‌كنند استفاده متحرك ميانگين مانند خاصي تبديل‌هاي. نمايند بررسي را روند‌ها و دهند

براي • كه است مواردي ديگر از بررسي مورد داده‌هاي بودن نرمال بررسيمي‌توان نبودن نرمال صورت در و مي‌گيرد صورت زماني سريهاي تحليل

را الزم تحليل‌هاي و نموده تبديل نرمال به را داده‌ها خاص روشهاي برمبناي. داد انجام

همبستگي خود روشمحاسبه(autocorrelation)

هموار از استفاده با پيش‌بينينمايي كردن

غيرفصلي • زماني سريهاي براي فقط روش اين . مي‌شود برده بكار نمي‌دهند نشان را روندي كه

عمل در كه زماني، سريهاي از بسياري البتهفصلي الگوي يا روند يك شامل مي‌‌آيند پيش

سري. يك آوردن بدست براي ليكن هستندو گرفت اندازه را اثرات اين مي‌توان ايستا،

. نمائي كردن هموار تطابق بنابراين نمود حذفسريهاي از بيشتري انواع براي مي‌توان را

. برد بكار زماني

جنكيز روشپيش‌بيني‌باكسو . از Y اصوال روش اين است شده ارائه جنكيز و باكس نام به فردي پيش‌بيني‌توسط روش اين

آميخته ) همبستگي خود روش با شده تلفيق متحرك ميانگين الگوي به) ARIMAبرازش . در اصلي مراحل آید می بدست شرطي رياضي‌هاي اميد آوردن بدست و داده‌ها مجموعة

( - چتفيلد، مي‌باشد زير صورت به جنگيز باكس پيش‌بيني‌ الگوي يك ص 1372ساختن ،95 :(فرآيندهاي) رده از عنصر كدام كه شود بررسي تا كرده، امتحان را داده‌ها ARIMAالف

. است مناسب‌ترين . مي‌شود) برآورد دوم توانهاي كمترين با را شده انتخاب الگوي پارامترهاي آن در که برآورد ب

الگوي) از را باقي‌مانده‌ها الگو، بودن مناسب تشخيص براي که نارسائي تشخيص بررسي ج . مي‌گردد امتحان شده برازنده

به) نامناسب الگو، اولين داليلي، به اگر که لزوم صورت در ديگر، الگوهاي گرفتن نظر در دالگوهاي ساير توان مي آنگاه برسد رضايتبخشي ARIMAنظر الگوي تا كرده امتحان را

. آيد بدست - سري يك پيش‌بيني‌براي مدل‌هاي از وسيعي حوزة بررسي برپاية جنگيز باكس رويكرد اساس

- . باكس روش در زماني سري يك براي مدل‌ها عمومي گروه است گرفته قرار زمانيمدل به آمار در كه مي‌باشند متحرك ميانگين و همبستگي خود تلفيقي مدل‌هاي جنكيز

ARIMA (Autoregressive Integrated Moving Average( . مدل‌هاي از هستند معروفناشناختة مدل‌هاي حتي و متحرك ميانگين چندمتغيره، ساده رگرسيون مدل چون متعددي - . جنگيز باكس مدل در كرد استخراج مي‌توان مي‌باشند، زماني سري‌ مناسب كه را ديگر

مؤمني، ) و آذر مي‌شود توجه نيز تصادفي و فصلي تغييرا‌ت به روند، عامل بر ).1379عالوه

سیستم کاربرد بر مروریاقلیم در جغرافیایی اطالعات

شناسی

مقدمهو • مكان يك اقليم مطالعه براي شناسان اقليم نيازهاي ترين اوليه از مكاني اطالعات و نقشه

مي انسانها زندگي محيط در رايج و شايع فعاليتهاي با اقليم مابين في حاكم روابط شناختامكان. مكاني مشخصه و مرجعيت بدون هايي داده يا و ها نقشه از استفاده بدون واقع در باشداي . نقشه ابزار ترين عمده بود نخواهد پذير امكان شناسي اقليم صحيح مطالعات و ها تحليلهاي نقشه كنند مي استفاده مكان يك اقليمي وضعيت تحليل براي آن از شناسان اقليم كهدر فقط است شده داده توضيح آنها از استفاده نحوه مربوطه فصل در كه باشد مي سينوپتيكاقليم هاي تحليل امكان ها نقشه اين از استفاده بدون كه شود مي اشاره نكته اين به اينجا

. است ممكن غير مواردي در و مشكل بسيار شناسيابزار • ها نقشه انواع تحليل و پردازش عرصه به ها رايانه شدن وارد و ايي رايانه روشهاي توسعه

و محاسباتي عمليات بتوانند آنها بر تكيه با تا است داده قرار شناسان اقليم اختيار در را مناسبي ( ( . جمله از ساج جغرافيايي اطالعات سيستم دهند انجام باال دقت و سرعت با را خود تحليلیولي است نگذشته آنها ظهور از كمي زمان مدت چند هر كه شود مي محسوب ها آوري فن اين

. نمايد پيدا اقليمي مطالعات بين در را مهمي جايگاه توانسته كوتاه مدت اين دركوتاهي • بسيار تاريخچه داراي اقليمي مختلف مسايل در جغرافيايي اطالعات سيستم از استفاده

طي در گفت بتوان شايد و همين 5است در و است کرده پیدا افزوني روز توسعه گذشته سالاخير سالهاي در جهاني هواشناسي سازمان توسط نيز عنوان همين تحت فني گزارش رابطه

( است گرديده از )Wilhcrmi (2003 و WMO, 2002( .Brunskillمنتشر گزارشی ارائه بهكه اند پرداخته آنها اثرات و شناسي اقلیم هواشناسي، در جغرافيايي اطالعات سيستم كارگاه . اين كارگاه اين مهم نتايج از اند پرداخته خود ديدگاههاي بيان به كنندگان شركت كارگاه اين درمطرح اساسی ضرورت يك عنوان به جغرافيايي اطالعات سيستم از استفاده كه است بوده

( بودن باز منابع ، بودن ابزاري جمله از نكات از برخي به بايد حال عين در ولي openبودهsource. بود) آن افزون روز توسعه شاهد نزديك آينده در بتوان كه نمود ويژه توجه سيستم اين

توابع و مفاهيم بر مروريجغرافيايي اطالعات سيستم

• . بررسي را مكاني ارتباطات جغرافيدانان بيان اين در است محيط با انسان رابطه مطالعه جغرافيا كه بپذيريم اگر . به نقشه باشد مي مكاني روابط مطالعه در پايه و اساسي ابزار يك نقشه كه گفت توان مي اينرو از و نمايند مياز بطوريكه دهد افزايش اطراف محيط از را ما دانش تواند مي كه شود مي محسوب اطالعاتي سيستم يك عنوانافزايش سیستم این از استفاده با گيري تصميم توان يعني داد انجام ا ر مناسبي گيري تصميم توان مي آن طريق . . است يافته شكل جغرافيايي اطالعات سيستم مفهوم تبيين براي اساسي رويكرد دو حال عين در كند مي پيدا " اي مجموعه جغرافيايي اطالعات سيستم كه كند مي تعريف چنين و داشته آن به ابزاري صرفا ديدگاه اول رويكرد ، سازي بهنگام ، آوري جمع براي كه است انساني نيروي و جغرافيايي اطالعات ، ها افزار سخت ، افزار نرم ازنيز آنها خروجي و گيرد مي قرار استفاده مورد مختلف هاي ماهيت با جغرافيايي اطالعات انواع تحليل و پردازش . مجموعه به تعريف اين در جغرافيايي اطالعات باشد داشته ها ورودي همانند متفاوتي هاي شكل تواند مي . نقطه است گرديده آوري جمع و اخذ محيط از بررسي هدف يا و موضوع با رابطه در كه شود مي اطالق اطالعاتي . اين است آنها بودن مكاني اصطالح به يا و مشخص مكان يك به آنها وابستگي در اطالعات اين همه مشتركتوانايي كه برخوردارند جدولي يا و توصيفي اطالعات و فضايي يا ايي نقشه اطالعات مهم جنبه دو از اطالعاتباشد . مي اصلي اطالعات نوع دو اين كردن يكپارچه و تركيب در جغرافيايي اطالعات سيستم يك برتري و اصليبه يا و ريزي برنامه انجام براي سيستم اين توان به توجه جغرافيايي اطالعات سيستم تعريف براي دوم رويكرداز بهينه تصميم يك اتخاذ براي شده آوري جمع اطالعات از تواند مي چگونه يعني است سازي تصميم بهتر عبارت

. نمود استفاده موجود هاي گزينه ميان• " جغرافيدانانان و نبوده جديدي مفهوم اختصاصا تحليل شيوه نوع اين كه است مشخص فوق مفاهيم به توجه با

" غير و اي نقشه مختلف اطالعات تركيب از الزاما محيط و انسان فيمابين روابط تبيين و فضا سازماندهي براي . " سيستم شيوه، اين در جستند مي سود گرفت مي قرار آنها اختيار در آماري جداول صورت به غالبا كه اي نقشهشده مي استفاده آن از بررسي مورد هدف با رابطه در و بوده توجه مورد دستي صورت به جغرافيايي اطالعاتاي رايانه توانايي از استفاده بالطبع و شود مي استفاده ها تحليل نوع اين براي ها رايانه از حاضر حال در و است

. دهد ارتقاء را آنها و بخشيده بهبود اي رايانه سيستم يك در را كاربر قدرت تواند ميدر • که است شده ارائه و طراحي جغرافيايي اطالعات هاي سيستم اصلي اركان براي توابع انواع مبنا همين بر

. 1-7شکل اطالعات سیستم هر برای اصلی رکن چهار دهد می نشان شکل این که همانطور است شده داده نشان . این از یک هر برای دارد وجود ها داده تحلیل و ها داده مدیریت و ذخیره ها، داده خروج و ورود شامل جغرافیاییشده فرض پيش از عمليات توانند مي آنها اساس بر كاربران که است شده گرفته نظر در سیستم در توابعی ارکان

. دهند انجام را خود هاي تحليل و گيرند بكار شده طراحي مفهومي مدل مبناي بر را

ها داده اطالعات ساختار درسيستم جغرافيايي

وكتوري • يا برداري ساختار از عبارت اول كليه )vector)ساختار آن در كه استزوج بصورت ضلعي چند و ،خط نقطه قالب در ها نقشه در موجود عوارض

مختصات yو xمختصات همين طريق از رايانه و شود مي رايانه وارد و گرفته شكلدر و درك را آنها بين فضايي روابط تواند مي رايانه صفحه در آنها شكل ارائه ضمن . " به امكان اين شود مي گفته توپولوژي اصطالحا آن به كه نمايد ذخيره خود حافظهنزديكترين، جمله از مجاورت هاي تحليل بتوانند كه دهد مي را توانايي اين ها رايانه . از رایانه به اطالعات نوع اين انتقال براي دهند مي انجام را غيره و دورترين

( ساز رقومي يا كننده رقومي با) digitizerدستگاههاي آنها در كه شوند مي استفادهجهت در شده پيچي سيم خطوط ابزار yو x تعبيه يك طريق از اطالعات انتقال

عنوان تحت مانند . padموشواره انواع است قادر كاربر كند مي پيدا انتقال رايانه بهبه و نمايد رايانه وارد سيستم اين طريق از خود نياز و سليقه حسب را موضوعاتشكل رايانه در متحدالشکل هاي نقشه قالب در اطالعاتي هاي اليه انواع ترتيب اين

. گرفت خواهدايي • شبكه يا سلولي عنوان تحت است ساختاري دوم آن )raster)ساختار در كه

بر پيكسل هر و شود مي داده نمايش سلولها یا ها پيكسل صورت به عوارض تمامياست عارضه به مربوط توصيفي ويژگيهاي همچنين و مختصات داراي اساس همينبسيار شباهت ساختار نوع اين نظر نقطه اين از شود مي مشخص رقم يك با كه " . سلولي ماهيت از ذاتا تصاوير نوع اين دارد اي ماهواره تصاوير ساختار با زيادي . از اسكنر ابزار گيرد قرار استفاده مورد پردازش از پس تواند مي و بوده برخوردار

. نمود رايانه وارد را اطالعات نوع اين توان می كه است ابزارهايي مهمترين

اطالعات هاي سيستم تحليلي توابع جغرافيايي

فضايي، • غير و فضايي هاي داده توام بازيابيفضايي، • هاي داده بندي طبقهاي • حاشيه مناطق ،) )bufferingتعيينهاي • اليه همپوشاني يا گذاري هم روي

،)overlay)اطالعاتياطالعاتي، • هاي اليه روي جبري و رياضي محاسباتزمين، • رقومي مدلهاي ساخت مدلسازي•

اقليم اطالعات سيستمشناسي

ايستگاهها • موقعيت نقشهاقليمي • اطالعاتهوا • هاي نقشهتوپوگرافي • اطالعاتمحيطي • اطالعات

عناصر يابي واسطه روشهايمحيطسيستم در اقليمي

جغرافيايي اطالعاترياضي • روشهاي

ای جمله چند يا هندسي ويژگيهاي از روشها اينايجاد براي اي نقطه مشاهدات از اي مجموعه . اين كنند مي استفاده فضايي پيوسته سطوح

مي محسوب دقيق های تکنیک جزو روشهااصل اين بر آنها اساسي تئوريكي پايه و شوند

در شده مشاهده ارزشهاي كه است استوارمشاهده نيز مجاور نقاط در تواند مي نقاط

شود.

معكوسفاصله دهي روشوزن(Inverse distance Weighting)

• " اساس بر كه است رياضي صرفا روش يك روش اينيابي واسطه مورد كه نقاطي و مشاهداتي نقاط فاصلهدهي . وزن روش واقع در است استوار گيرند مي قراراي پيشرفته همسايگي رويكرد داراي فاصله معكوسوزن آورد بر براي مجاور ايستگاههاي از كه است . نزديكترين روش اين در كند مي استفاده يابي واسطهدورتر ايستگاههاي به نسبت بيشتري وزن از ايستگاه . عنوان تحت معياري است ممكن است برخوردار

نقاطي cut-offبرش تعداد حداكثر يا فاصله حداكثر برايقرار استفاده مورد شود گرفته نظر در تواند مي كه

گيرد .

spline روش

پيستوله • يك همانند كند مي سعي روش ايناستفاده انحنادار خطوط ترسيم براي كه ماريگيري اندازه نقاط بين را تقريبي يك شود مي . واقع در نمايد محاسبه مجاور نقاط و شده

را spline روش سطح يك اي جمله چند تابع يكمي توصيف مشاهداتي نقاط تمامي طريق از

كند.

جبري روشهاي• . كند مي تاكيد مشاهداتي هاي داده ميان مشخص رابطه وجود بر روش اين

محاسبه" طريق از كه است تجربي دانش و رابطه اساس بر رابطه اين غالبابدست كننده بيني پيش متغير و شده بيني پيش متغير بين همبستگي ميزان . قابل آماري و فيزيكي هاي تحليل بوسيله تجربي رابطه اين آيد مي " مشاهدات بين آماري رابطه يك تنظيم اساس بر عمدتا كه است دستيابي . گيرد مي قرار بررسي مورد گروه اين در كه روشهايي عمده شود مي ايجادآماري . روشهاي بخش در كه همانطور باشد مي خطي رگرسيون صورت بهيا يك و شونده بيني پيش بين رابطه بيان خطي رگرسيون هدف گرديد ذكر . ممكن روش اين شكل ترين ساده در باشد مي كننده بيني پيش متغير چندمعادله يك تنظيم براي پراكنده نقاط بين مستقيم خط يك برازش براي است

( خطي كه) Y=a+bxرگرسيون شود و bو aبيان معادله ضرايب از عبارت . است ممكن تر پيچيده نوع در است مربعات حداقل روش طريق از برآوردتعداد صورت آن در كه كند استفاده متغيره چند رگرسيون از روش اينمي پيدا افزايش گيرد مي صورت بيني پيش آنها اساس بر كه متغيرهاييدر. مقادير ارزش برآورد براي مجاور نقاط از بيشتري تعداد از يعني كند

. شود مي استفاده نامعلوم نقطه

آماري (stochastic) روشهاي

روشكريجينگ

آماري • روشهاي ترين اساسي و مهمترين از روش اين . مبناي گيرد مي قرار استفاده مورد امروزه كه استمحاسبه روش، اين به يابي واسطه براي اصلي

است )varigram)واريوگرام مجاور معلوم نقاط طريق ازمي استفاده آن از مجهول ارزشهاي برآورد براي كهتكنيك. از اي مجموعه كريجينگ روش واقع در شودپذيري تغیير محاسبه براي يافته تعميم خطي رگرسيونمي استفاده است شده گرفته واريوگرام همان يا فضاييعام . و عادي ساده، متداول نوع سه شامل كريجينگ كندداده. كه گردد مي استفاده هنگامي عادي كريجينگ استوجود صورت در و نباشند برخوردار فضايي روند از ها

شود مي استفاده عام كريجينگ روش از روند

در ارتفاع رقومي مدلهاي كاربردهايشناسي اقليم

مدل • مفهومی، مدل شکل سه از که است واقعی جهان از ای شده کوچک نمونه مدل( است تولید قابل ریاضی مدل و که). Li et al, 2004فیزیکی است مدلی مفهومی مدل

ارائه اولیه شماتیک طرح یک صورت به شخص تجربه و دانش و مطالعه هدف اساس بر . مدل باشد ریاضی مدل یا و فیزیکی مدل ساخت برای مبنائی است ممکن و شود میمدل روی از چوب گچ، الستیک، همچون موادی از استفاده با که است مدلی فیزیکی . " می باعث مدل این ساخت شود می گفته ماکت آن به اصطالحا که شده ساخته واقعیبزرگتر ابعاد در مدل ساخت چگونگی و ظاهر در را ها بینی پیش از برخی بتوان شود . از گیری بهره با مطالعه هدف اساس بر که است مدلی نیز ریاضی مدل داد انجام

. شود می ارائه و ساخته ریاضی معادالت توابع، متغیرها،تعداد • بوسیله زمین پیوسته سطح از آماری نمایش یک ساده طور به زمین رقومی مدل

مختصات با شده انتخاب نقاط xزیادی ، y وz( است اختیاری مختصات محدوده یک ,Liدر2004 . در). است زمین یک رقومی یا عددی نمایش زمین رقومی مدل دیگر عبارت به

مانند دیگری های عبارت از واژه این جای به موارد digital elevation modelبرخی(DEM( ، digital height model (DHM( ، digital ground model (DGM( و digital

terrain elevation model (DTEM( . کشورهای از واژگان این منشاء شود می استفاده . نظر به است شده گرفته وسیعی DEMواژه )Petrie & Lennie ( 1987مختلف طور به

شده، استفاده امریکا آلمان، DHMدر و DGMدر انگلستان سازمان DTEMدر توسط . این همه موضوع این به توجه با است شده استفاده و معرفی امریکا شناسی زمین . آنچکه ولی گیرد قرار استفاده مورد تواند می و بوده معنی هم صورت به واژگان

زمین واژه است از terrainمشخص وسیعتری معنی که DHMو DEMدارای چرا بوده،در را زمینی موضوعات سایر و ناهمواریها ها، رودخانه همچون را مختلفی مشخصات

. واژه حالت این در گیرد از DTMبرمی " DEMفراتر مدل به مربوط اختصاصآ کهسایر و دما بارش، همچون دیگری موضوعات تواند می و بود خواهد باشد می ارتفاعی

. برگیرد در نیز را محیطی پارامترهای

رقومي مدل تهيه در ساج کاربرداقليمي هاي پارامتر از زمين

• ... وظايف از يكي و همفشار ، همبارش ، همدما مختلف هاي نقشه تهيهمختلف زماني مقياسهاي پايه بر كه شود مي محسوب شناسان اقليم اصلي . كردن پيدا عمل اين انجام براي اولیه ضرورت گيرد مي صورت كار اينبه يا و شناسي هوا مشاهدات كه است مناطقي براي ها داده و اطالعات . فضائي بنابراين ندارد وجود مناطق آن در اقليمي ايستگاه اصطالح

روبرو )sptialisation)نمودن اساسی مشكل با اقليمي پارامترهاي و عناصراز. كه اند كرده پيدا توسعه يابي واسطه هاي روش جهت همين به استدر آنها هاي داده كه مناطقي براي داده آورد بر امكان روشها اين طريق . نقشه گرفت صورت كار اين که هنگامي شود مي فراهم نيست اختيارقرار مطالعات عمل مالك تواند مي و آمده بدست نظر مورد عنصر از فضاييهاي. توانايي از يكي عنوان به ارتفاعي رقومي مدلهاي ساخت گيردنمايشگر ارتفاع رقومي مدلهاي و باشد مي جغرافيايي اطالعات سيستمهايامور براي آن از كه است منطقه يك سطح در پيكسل ازاء به ارتفاعات توزيع . رقومي مدل كه سازد مي خاطرنشان اينجا در شود مي استفاده مختلف

شود digital terrain )زمين مي محسوب زمين ارتفاعي مدلهاي از خاصي نوععناصر پراكنش و توزيع نمايشگر تواند مي ارتفاعات نمايش جاي به كهفضايي توزيع بيانگر زمين رقومي مدلهاي بنابراين باشد، مختلف اقليميهر آن در كه باشد مي رستري ساختار يك در پيكسلها ازاء به اقليمي عناصر. است ديگر مطالعه مورد عنصر هر يا دما بارش، مقادير داراي پيكسلها از يك

توان • مي اقليمي عناصر و پارامترها براي زمين رقومي هاي مدل توليد براي . آنها جمله از نمود استفاده پارامترها ساير از ارتفاع رقومي مدل بر عالوهآئرو ناهمواري گياهي، ،پوشش ها دامنه گيري جهت توزيع و نوع به توان مي . يابي واسطه روشهاي مجموع در نمود اشاره دريا از فاصله ديناميكي،كه دارد وجود مجاور نقاط به اختيار در اي نقطه هاي داده تعميم براي زيادي

دهند مي قرار زير اصلي گروه سه در را :.Dobesh et al) و )2001 آنهااطالعات – نوع هر از گيري بهره بدون خام هاي داده از كننده استفاده روشهاي

ديگر و • گرفته قرار استفاده مورد مشاهداتي شبكه اطالعات فقط روش اين در

. " كند مي تاكيد مشاهداتي مقادير بين پيوستگي بر عمدتا يابي واسطه روشاضافي – اطالعات عنوان به توپوگرافي اطالعات از استفاده روشهاي

• " هاي ويژگي با قوي طور به اكثرا هواشناسي عناصر اینکه دلیل بهشبكه از روش اين پذيرد، مي تاثير آنها از و بوده ارتباط در توپوگرافيشود مي توصيف ارتفاع وسيله به اساسا كه مجاور نقاط توپوگرافي . به هواشناسي عنصر مدل بكارگيري و طراحي مبناي بر كند مي استفادهمورد عنصر فضايي نقشه و داده انجام را يابي واسطه توان مي ارتفاع ازاء

. كرد تهيه را نظرتکمیلی – های داده عنوان به شناسي هوا اطالعات از كننده استفاده هاي روش

مشاهداتي • هاي تكنيك ساير ار يابي واسطه انجام براي روشها از گروه ايننقشه يا و رادار دستگاههاي بوسيله شده گيري اندازه بارش مقادير مانندبكارگيري و طراحي در آنها از نوعي به و كند مي استفاده سينوپتيك هاي

. جويد مي بهره نظر مورد مدل

اطالعات سيستم از استفادههاي نقشه تهيه براي جغرافيايي

كاربردي اقليمكشاورزي • شناسي اقليم مطالعاتاي • جاده شناسي اقليم مطالعاتروي • اقليمي تغیيرات هاي اثر تحليل

اراضي

اينترنت و شناسي اقليم

مقدمه

که • گرديده باعث آن روزمره نياز و شناسي اقليم علم توسعهاقليم اطالعات انواع دريافت نيازمند مردم عموم و محققين . اشتراک های زمينه گرديده باعث نيازي چنين باشند شناسيجهاني شبکه در آن از استفاده و شناسي اقليم اطالعات . نياز حسب توانند مي همگان ترتيب بدين شود فراهم اينترنت . که اطالعاتي مجموعه شوند مند بهره اطالعات اين از خودساده اطالعات از گيرد مي قرار همگان اختيار در سان بدينتا آتي های زمان و نظر مورد زمان در هوا وضعيت همانندهای نقشه ترسيم و محاسبه همانند تحليلي پيچيده اطالعات ... برای اقليمي تفسيرهای انجام برای و دما فشار، مختلف . گسترده اطالعاتي شبکه اين به دسترسي امروز است محققينبتواند که گرديده وب افزارهای نرم و ها داده توسعه باعثکاربران انواع اختيار در آسان صورت به را نياز مورد اطالعات

. دهند قرار

وب و اينترنت جهاني شبکه مباني World Wide Web (www)

• بهم ها رايانه از زيادي تعداد آن در که است سيستمي اينترنت ساده طور بهقابل و پيچيده شبکه يک در عضو های شبکه طريق از و شده پيوستهدادن ارتباط انگيزه از سيستم اين تولد شوند مي مرتبط يکديگر به اطمينانشبکه يک در يکديگر به تحقيقاتي و نظامي مراکز ای رايانه های سيستمهسته جنگ ناخواسته بروز از وسيله بدين تا بود اطمينان قابل و سراسری . اينترنت واقع در شود جلوگيري نظامي هاي رايانه توانايي عدم خاطر به ايغول يک صورت به اينترنت ترتيب بدين و شد متولد اي پروژه چنين بطن ازنهادهای و دانشگاهها در موجود های رايانه بود قادر که درآمد شبکه ابر يک و . سازد متصل يکديگر به را جهان سراسر تحقيقاتي مراکز و نظامي و دولتيپيشرفته های پروتکل يا ها نامه آيين از سيستم يک طراحي منظور همين بهو ذخيره بتوانند شبکه به متصل های رايانه آن از استفاده با تا گرديد تدوين . مجموعه با رايانه هر ترتيب بدين دهند انجام آن طريق از اطالعات تبادلکه يافت را قابليت اين اينترنت شبکه طريق از داشت خود در که اطالعاتيمورد داشت دسترسي شبکه اين به که دنيا کجاي هر در هايي رايانه توسط

نمايد استفاده نيز آن اطالعات از حال عين در و گيرد قرار .استفاده

اطالعات سيستم وب مبانيجغرافيايي (Web GIS)

• متشکل سيستم يک واقع در جغرافيايي اطالعات سيستم در وب تکنولوژيو ادغام برای که است اي رايانه شبکه يک در توصيفي و فضايي اطالعات از . دهد مي نشان برآوردها شود مي استفاده وب در اطالعات گرافيکي انتشار

حدود در 70که مختلف سازمان و دستگاهها توسط که اطالعاتي از درصد . نرم منظور اين برای هستند برخوردار فضايي ماهيت از گيرد مي قرار وب

مانند که )IMS (Internet Map Server افزارهايي است گرديده طراحيروی را جغرافيايي اطالعات سيستم توابع و داده پايگاه دهي سرويس کار . مرورگرها از استفاده با کاربران ترتيب اين به دهد مي انجام اينترنت شبکه " . تقريبا کار اين عملکرد کنند دريافت را نظر مورد های سرويس توانند مي . حالت اين در است گيرنده سرويس و دهنده سرويس بين کارکرد شبيه

وب دهنده سرويس و اينترنت طريق از کاربر به )Web Server) درخواستدهنده زبان )Map Server) سرويس به را آن نقشه دهنده سرويس و رسيده

و اينترنتی نقشه کرده، ترجمه جغرافيايي اطالعات سيستم افزار نرمسرويس از جغرافيايي اطالعات سيستم افزار نرم در شده توليد گزارشاتکاربر به اينترنت طريق از و شده ترجمه وب دهنده سرويس به نقشه دهنده

. حدود متوسط شرايط در زماني مراحل اين کل رسد می 2مي طول ثانيه.کشد

برای اينترنت شبکه از گيري بهرهشناسي اقليم آموزشموضوعات

دانشجو • آن در که کالسيک آموزش دوره که است شده باعث اينترنت ظهوربه جديد شکل کند مي اخذ را مربوطه مطالب و يافته حضور درس کالس در . و نبوده درس کالس در دانشجو حضور به الزامي جديد شيوه در گيرد خودبه دسترسي با تنها دور فاصله از را نظر مورد مطالب است قادر دانشجو . شده گرفته نظر در حيطه اين در که امکاناتي نمايد دريافت اينترنت شبکهدانشجو تا شده فراهم نيز دانشجو و استاد بين تعامل تا گرديده باعث استپاسخ و ارسال مربوطه استاد برای اينترنت طريق از را خود سواالت بتواند . نیز دانشجويان ساير با وتعامل ارتباط امکان همچنين نمايد دريافت را خودکالس يا و کنفرانس برگزاري امکان ترتیب بدین و شده فراهم طريق اين از . همانند که است شده باعث تکنولوژي توسعه است دسترسي قابل اينترنتيمطرح را مباحث رو در رو صورت به دانشجو و استاد که کالسيک آموزشمشاهده امکان ويدئویی شبکه برقراري با نيز اينترنتي شکل در کنند ميمي فراهم ارتباط برقراری و تعامل ترتيب اين به و شده فراهم نيز يکديگر

الکترونيکي. آموزش Y اصطالحا آموزش شيوه اينگونه به E)شودLearning( بسيار طرفداران و يافته زيادي توسعه امروزه که کنند مي اطالق

به آموزشي های دوره مختلف دانشگاههای و نموده پيدا خود برای را زيادينيز را معتبر مدارک و نموده برقرار مجازي آموزش عنوان تحت را شيوه اين

. کنند مي ارائه اتحصیالن فارغ به

http://www.srh.weather.gov/jetstream/matrix.htm

اطالعات و ها داده به دسترسيطريق از هواشناسي آماري

اينترنتسينوپتيک، • ايستگاه نوع سه قالب در که باني ديده ايستگاههاي شبکه

از ارزش هزاران ثبت به روزانه صورت به سنجي باران و کليماتولوژيروز همان در است الزم آنها از بخشي که پردازند مي اقليمي پارامترهایقرار استفاده مورد هواشناسي های بيني پيش انجام برای و شده پردازشآنها از مختلف های تحليل انجام برای و شده بايگاني نيز بخشي و گيرد

. شود مي استفادهاست • الزاماتي از الذکر فوق بهنگام اطالعات به آسان دسترسي مسلم بطور

. اين گذاردن اشتراک به اينرو از کند ايجاد را بخشي رضايت نتايج تواند مي کهدانش توسعه در را اساسي نقش مختلف های روش به توسل با ها داده

. داشت خواهد شناسي اقليم و هواشناسيهای • داده انواع گذاشتن اشتراک به منظور به اينترنت شبکه از گيري بهره

نوع اين از همگاني استفاده زمينه است توانسته اخير سالهای طي در اقليمي . هواشناسي های سازمان غالب امروزه نمايد فراهم را اطالعاتی هاي دادهدر را خود اطالعاتي پايگاه دنيا سراسر در تحقيقاتي مراکز يا و کشورهارا آن از گيري بهره تخصصي افزارهاي نرم طراحي با و داده قرار اينترنت . همين به که هايي سايت تعداد جهت همين به اند ساخته ميسر همگان برایسازمان سايت قسمت اين در که است زياد بسيار باشد مي موجود منظور

: شود مي ذکر نمونه عنوان به کشور هواشناسي•: از است عبارت نظر مورد سايت وب آدرس•http://www.irimo.ir/farsi/amar/map/index.asp

از سينوپتيک های نقشه به دسترسياينترنت طريق

مي • قرار استفاده مورد بيني پيش اهداف برای Y غالبا که سينوپتيک های نقشهقرار اختيار در روزانه صورت به همگاني استفاده و اطالع برای تواند مي گيرندايام. به مربوط های نقشه اخذ روزانه، های نقشه به دسترسي بر عالوه گيرد . توليد برای الزم محاسبات انجام است برخوردار خاصي اهميت از نيز گذشتهگذشته های نقشه از حداکثر يا و ميانگين حداقل، های نقشه يا ترکيبي های نقشهمي ها نقشه اينگونه که دهد قرار کاربر اختيار در را جديدي های نقشه تواند مي

. نمايد مشخص منطقه يک برای را سينوپتيکي اقليم وضعيت تواندسينوپتيکي • های نقشه اطالعات ارائه کار حاضر حال در زيادي های سايت وب

. کشور هواشناسي سازمان دهند مي قرار همگان اختيار در را شده تحليل و خام . دهد مي قرار خود سايت در را شده تحليل روزانه های نقشه زمينه اين در نيزسطح زمين، سطح جمله از جو مختلف سطوح در ها نقشه اين

850 500 300 250 200، ، ، ، . دريافت آدرس باشد مي دريافت قابل هکتوپاسکالي: است عبارت اطالعات اين

•http://www.irimo.ir/farsi/map/index.aspمتوسط • مقياس در هوا بيني پيش برای اروپائي مرکز به سايت European) اولين

Center for Medium-Range Weather Forecast( صورت به که باشد مي:ECMWFاختصاري . از است عبارت سايت اين آدرس است مشهور

•http://www.ecmwf.int/هوا • و آب تشخيصي مرکز دوم سايت يا Climate Diagnostics Center)وب

CDC: از است عبارت آن آدرس که است•http://www.cdc.noaa.gov/index.html

های ماهواره تصاوير به دسترسي هواشناسی

توسط • متعددی های ماهواره امروزه که گرديده باعث دور از سنجش های روش توسعهفاصله با ها ماهواره اين توسط شده اخذ تصاوير و شود داده قرار فضا در کشورها

تا ساعت نيم . 12زماني تصاوير اين اخذ گيرد قرار کاربران اختيار در روز هر ساعت،بيني پيش امر به را توجهي شايان کمک سينوپتيک، روزانه های نقشه تحليل بر عالوهمختلف مناطق در هوايي و آب وضعيت ديناميک روند به توجه با و است نمودهحرکت شناسايي برای تواند مي ساعتي ای ماهواره تصاوير زمين، کره جغرافيايي . در مربوطه فصل در همچنانکه نمايد کمک آتي مسيرهای بيني پيش و هوا های سيستممربوطه فصل در هواشناسي اطالعات انواع کاربرد نحوه و پردازش اصول موردو هواشناسي مطالعات در زيادي اهميت دارای ها تکنيک اين امروزه شده، داده توضيح

. هستند شناسي اقليمکه • است وقت اسرع در هواشناسي های ماهواره تصاوير از استفاده برای اساسي نکته

که آمده بوجود امکان اين اينترنت در ای ماهواره تصاوير دادن قرار امروزه خوشبختانهمشاهده را ها ماهواره توسط شده اخذ تصاوير اندک بسيار زمانی فاصله با بتوانند همهدادن. قرار هم کنار با کنند مي دريافت را تصاوير اينگونه که مراکزي غالب نمايندکه کنند مي ارائه کاربران به را آنها از متحرکي نمايش يک زماني شده اخذ تصاويرمشاهده زمان همان در را آن الگوی و حرکت نحوه توانند مي آن مشاهده با کاربران

کنند.به • آنها از بخشي که کنند مي ای ماهواره تصاوير ارائه به اقدام مختلفي های سايت وب

سازمان مانند تصاوير کننده تهيه مرکزی نيز NOAAسازمان ديگر بخشي و دارد تعلقدريافت از پس که باشد مي ها دولت هواشناسي های سازمان و مراکز به مربوطنقشه و اطالعات ساير با همراه را آنها نياز مورد اوليه های پردازش انجام و تصاوير . با نيز کشور هواشناسي سازمان دهند مي قرار خود سايت وب در سينوپتيک هایزير آدرس

•http://www.irimo.ir/farsi/satellite/index.asp

هواي وضعيت به دسترسيآتي و فعلي

هوا • وضعيت از اطالع کسب و حاضر حال اقليمي وضعيت از اطالعات دريافتبرای مردم عموم محققين، بر عالوه که است مواردي جمله از آتي ساعات در . اين دريافت دارند اطالعات نوع اين به نياز خود روزمره های فعاليت انجامگيري تصميم قدرت که است مناسبي بسيار امکان اينترنت طريق از اطالعات

. گذارد مي آنها اختيار در اقليمي شرايط به توجه با خود های فعاليت برای راصورت • تواند مي مختلف بعد دو در آتي و حال اقليمي وضعيت از اطالع کسب

درجه. جمله از جوی مختلف عناصر از آماری های داده دريافت اول بعد گيرد . ... در که است و باد سرعت بارش، وقوع احتمال حداکثر، و حداقل حرارتدر مستقر هواشناسي ايستگاههای برای Y اختصاصا جدولي اطالعات شکلو شده وارد ايستگاه نام کار اين برای است الزم که است مختلف های کشور . و ساعات برای اطالعات نوع اين نمود مشاهده را مربوطه اطالعات مجموعهاختيار در تواند مي ماهانه و روزه ده هفته، آخر فردا، تفکيک به آتي روزهای . به هوا آتي و فعلي وضعيت به مربوطه اطالعات از دوم بعد گيرد قرار کاربرکشور و مناطق هواشناسي سيماي آن در که است مختلف های نقشه صورتدر را بهتري بصري ديد ترتيب بدين تا شده داده نمايش گرافيکي صورت به

. دهد قرار کاربر اختيارسايت • وب که پردازد مي اطالعات نوع اين ارائه به زيادي های سايت وب

weather باشد مي زير آدرس به آنها معروفترين :از•http://www.weather.com/maps/maptype/currentweatherusnational/

usvisiblesatellite_large.html

اقليم های نقشه به دسترسيکاربردی

وضعيت • نشاندهنده که هايي نقشه و اطالعات بر عالوهاز کاربردی های نقشه اخذ است، هوا آتي و فعليجمله از مختلف های فعاليت خصوص در اقليم وضعيتهواشناسي در شناسي اقليم که است مهمي کاربردهای . چنين ارائه به که سايتي وب مهمترين است کرده پيدا

سايت پردازد مي تنوع weatherاطالعات با که باشد مي . وب آدرس کند مي ارائه را اطالعات اين ای، ويژه

: باشد می زیر صورت به مذکور سایت•http://www.weather.com/outlook/travel/

businesstraveler/local/IRXX0018?from=search_current