همتا بی و یگانه خدای نام به

: احمدی حسام دکتر مربوطه استاد

رهبری : حسن دانشجو

و : فرایند مورفولوژی ژءو پروژه موضوعتکتونیک

ومهربان بخشنده خدای نام به

زمین : کره ای تکتونیکصفحه

حدود به زمین لیتوسفر که است این بر اکثریت اعتقاد امروزه

دوازدهدر موجود شکافهای از صفحات این است شده تقسیم صفحه

کنند می رشد اقیانوسها میان های برجستگی محوری قلل امتدادگوشته درون به عمیق دریاهای درون های ترانشه مجاورت در و

شده محکم لیتوسفر بر که ها قاره شوند می رانده پایین به زمینگردند . می جابجا هم به نسبت متحرک صفحات این با همراه اند

موزاییکصفحات :تعدادی به زمین لیتوسفر ای تکتونیکصفحه اساسنظریه بر

روی بر صفحات این است شده تقسیم شده خرد صفحهحرکات نوع حسب بر لغزد می مذاب ونیمه مانند خمیر استنوسفر

مناطق یا ای صفحه مرز نوع سه میتوانیم مجاور نسبیصفحاتتشخیسدهیم . ای حاشیه

اقیانوسی( :1 جبال سلسله نوعا گسترشیابنده یا متباعد مناطق

در گیرد می فاصله یکدیگر از صفحات انها امتداد در که است مرزهایی متباعد مناطقامتداد در امده باال طرف به مذاب نیمه ای گوشته مواد صفحات جداشدن فرایند این

امتداد در جدیدی لیتوسفر و ریزد می بیرون اقیانوسبه میان های برجستگی تاجایجاد و ها برجستگی های قله در ماگما خروج گردد می تشکیل متباعد های کناره

است . حجم نظر نقطه از اتشفشان نوع مهمترین اقیانوسی لیتوسفر

ترانسفورم( :2 های گسل یا گسیختگی مناطق

می یکدیگر کنار در صفحات انها امتداد در که است هایی مرز ترنسفورم های گسلگردد می ناپدید ان از بخشی نه و گردد می ایجاد جدیدی لیتوسفر نه که طوری به لغزند

عمودی. های خندق صورت به گاهی که ترانسفورم های گسل ویژه خصوصیات ازاست . افقی لغزشهای با همراه عمق کم کانون با هایی زلزله مشخصمیشوند

متقارب( :3 مناطق

لبه روی بر یکصفحه جلویی لبه انها امتداد در که است مرزهایی متقارب های منطقهگوشته درون به فشار با یا و میگردد کوتاهتر زیرین صفحه نتیجه در لغزد می دیگری

مکانیسم . گردد می گوشته جذب لیتوسفر از بخشی که است محل این در رود می فرونقاط های ترانشه تشکیل به کند می عمل خورد بر مرزهای امتداد در که روندگی فرو

از مملو کوههای رشته تشکیل و وعمیق کم کانونهای با هایی زلزله و دریا عمیقانجامد . می واسیدی بازی نوع از اتشفشانهایی و خورده چین سنگهای

محو و پیدایشصفحات جبری مجموعاست . صفر تقریبا جهان کل در انها شدن

جدید های حوزه تا دهد اندازه تغییر زمین که بود الزم اینصورت غیر درفرایندیصورت چنین که رسد نمی نظر وبه دهد جای خود در را دریاهااین حین ودر گردد می پدید ونا میشود تشکیل عوضصفحات در گیرد

میکند . تغییر انها وابعاد تحوالتشکل

ای : وتکتونیکصفحه کوهزایی

به . بخصوصاگر کوههاست شدن معنیساخته به کوهزایی فراینددر . گیرد می سنگیصورت های الیه راندگی روی و خوردگی چین وسیلهبرخورد هایصفحات مرز در ابتدا کوهزایی ای تکتونیکصفحه چارچوب

در ای حاشیه رسوبی های انباشته که هایی جا در یعنی دهد می رخ کنندهانجا از اتشفشانی و ماگمایی های پدیده و شده فشرده هم در فشار اثر

گیرد . می منشا

تکتونیکی فعالیتهای عملکرد ارزیابیها : افکنه مخروط براساسمرفولوژی

تکتونیکی فعالیتهای ارزیابی در ژءومرفیکی شاخصهایانها روی از زیرا هستند اطمینان قابل و مفید ابزاری

حتی ویا سریع فعالیتهای گذشته در که را نواحی میتوانراحتی به اند گذاشته سر پشت را تکتونیکی کند

. اشکال این ی جمله از ها افکنه مخروط نمود شناساییکنار در تکتونیکی های فعالیت که هستند ژءومرفولوژیکی

آنها ی کننده کنترل عامل مهمترین هوای و آب تغیراترا . فرسایشی حساس سطح تکتونیکی حرکات میباشدها افکنه مخروط سطح در فعال فرایندهای و داده تغییر

اساس این بر دهد می قرار تاثیر تحت را آنها تکامل وخطوط عنوان به را ای افکنه مخروط سطوح توان میوقوع و ها گسل حرکات و تاریخ بررسی برای همزمان

گرفت . کار به ها زلزله

های فعالیت و ها افکنه مخروطکوهستانی جبهه تکتونیکی

ها کوهستان تشکیل و زمین آمدن باال موجبات شناسی زمین های نیروتغییر در آنها تاثیر ولی آورند می فراهم وسیع ای منطقه در را

زمین ظاهر مرفولوژی دیگر جاهای از بیش نواحی از دربرخیبه نواحی این ترین مشخص از یکی کوهستانی های جبهه میشودی جبهه ژءومورفولوژیکی های شاخص روی از و آیند می حساب

نمود ارزیابی را ناحیه آن تکتونیکی های فعالیت توان می کوهستانیو. آب مناطق کوهستانی های جبهه در ها افکنه مخروط تشکیل

ژءو اشکال های نمونه بارزترین از خشک نیمه و خشک هوایییک پایانی نقطه بتوان شاید را افکنه مخروط یک است مرفولوژیکی

عناصر آن در که نمود تلقی گذاری نهشته و فرسایش سیستمحمل کوهستان ی جبهه به کوهستانی منبع یک از یافته فرسایش

انباشته بزن با یک صورت به مواد این کوهستانی جبهه در شوند میهای روانه وسیله به یا و بوده آبرفتی یا آن های نهشته که شوند می

اند . شده تامین آنها دوی هر از مخلوطی یا و سنگی خرده

های فعالیت و ها افکنه مخروطکوهستانی جبهه تکتونیکی

) – ( نقش خانه رود انباشتی فرسایش سیستمی چنین درمی بازی را سیستم مختلف های قسمت بین رابط یک

از های ازمتغییر تابعی افکنه مخروط یک مرفولوژی کندو هوا و آب و ناهمواری و شناسی زمین و اندازه قبیل

تامین ی حوضه تکتونیکی های فعالیت و گیاهی پوشششعاعی نیمرخ است افکنه مخروط برای رسوب ی کننده

اغلب در ولی باشند می مقعر معموال ها افکنه مخروطشود می دیده نیمرخ این امتداد در های شکستگی مواردمخروط مختلف های قسمت بین مرز همان واقع در کهمخروط اکثر که گفت توان می واقع در است ها افکنه

هستند بخشی چند نوع از ها .افکنه

زمین ی پوسته دهنده تغییر های فرایند

. است شکل تغییر و فعالیت حال در دائما خود آرام خالفظاهر بر زمین

اثر بر شکافهایی ایجاد ، آتشفشان یک دهانه از مذاب مواد ریختن بیرون

لرزه وقوع تغییر زمین عوامل از باد بوسیله ماسه‌ها ، جابجایی حتی یا

. هستند زمین یشکل دهنده

گیرد . می صورت مداوم اما آرام بسیار صورت به زمین تغییراتسطح

می‌گیرند قرار معرضتخریب در آهستگی به زمان طول در مورفزمین

روی از امروزه ولی داشته‌اند، وجود زمین در که کوههایی بسا چه و

. عوارضگوناگونسطح و بلندیها و پستیها شده‌اند محو زمین خشکیهای

آنها از دسته یک که است فرآیندها از دسته دو متقابل عمل نتیجه زمین

. ، دیگر زبان به دارند فعالیت زمین داخل در دیگر دسته و زمین خارج در

تغییرات عوارضو ایجاد دار عهده زمین درونی و بیرونی فرآیندهای

. هستند سطح متنوع

بیرونی : فرآیندهای

، متالشیشدن یکطرفموجب از بیرونی فرآیندهای

زمین سنگهای آوردن در حرکت به و کردن حل ، ساییدن

کلی. بطور که اعمال این نامیده فرسایشمی‌شوند

ارتفاعات از کاستن و برجستگیها تخریب باعث می‌شوند،

. فرسایشیافته مواد دیگر طرف از می‌شوند زمین سطح

مختلف عوامل بوسیله گرانشیا نیروی اثر بر مسقیما یا

یخچال و باد ، زمین زیر آبهای ، رودخانه‌ها مانند طبیعی

دریاها مانند ، زمین سطح فرورفتگیها در و می‌شوند حمل

گذاشته جای بر پستخشکیها نقاط و دریاچه‌ها ،

عمل. این به .رسوبگذاریمی‌شوند می‌گویند

سطح برجستگیهای رفتن بین از بیرونی فرایندهای نهایی نتیجه بنابراین . انتظار باید ظاهرا ترتیب این به است آن فرورفتگیهای شدن پر و زمین

بلندی و پستی بتوانند روزی سرانجام بیرونی فرایندهای که باشیم داشته . کنند هموار کامال را آن و ببرند بین از را زمین سطح

درونی فرایندهای

که دریافته‌اند مختلف شواهد به توجه با شناسان زمینمنشا که دیگری فرایندهای ، بیرونی فرایندهای بر عالوه

سطح متنوع شکلهای ایجاد در است، زمین داخل آنها . قبیل از زمین درونی فرایندهای دارند دخالت زمین

کوهها ) رشته پایین( کوهزاییتشکیل و نشینی عقب ، ) نفوذ ) و آمدن باال ، زایی خشکی دریاها آب سطح رفتن

مخالف جهت در دایما ، آتشفشانی و آذرین توده‌های . می‌کنند عمل زمین بیرونی فرایندهای

ایستایی : هم

فعالیت ضعف و شدت همچنین و فرایندها نوع که دانست بایدنموده تغییر است ممکن زمان طول در معین نقطه یک در آنها

سطح. فرسایش سرعت امروزه که نقطه‌ای در مثال باشدآمدن باال سرعت از بیش بیرونی فرایندهای بوسیله زمین

در است ممکن می‌شود، هموار تدریج به منطقه و است زمینبیشتر سرعتی زمین آمدن باال و داشته دیگری شرایط گذشته

. است بوده تشکیل حال در کوهی و داشته فرسایش از

به را زمین پوسته قائم حرکات کلی بطور و رفتن پایین و باالطول در که می‌دانند عظیمی باربرداریهای و بارگذاریها دلیل

. زمین در است کرده اثر پوسته بر شناسی زمین زمانایستایی هم نام تحت را پوسته قایم حرکات شناسی

می‌شناسند.

درونی : فرایندهای انرژی منشا

کنون تا زمین داخل در موجود انرژی منشا مورد درآنها مهمترین که است، شده عنوان گوناگونی نظریه‌های

. است متکی رادیواکتیو مواد زایی انرژی خاصیت بردرونی بخشهای در رادیواکتیو مواد اثر بر که گرمایی

و همرفت ، هدایت صورت سه به می‌آید، بوجود زمین . انتقال که می‌رسد نظر به می‌رسد زمین سطح به تابش

از بیشتر مراتب به تشعشع توسط زمین در حرارت. است هدایت

) گاز ) و مایع سیال در ماده حرکت اثر بر معموال نیز همرفتی جریان . است سیالی بر گرانش نیروی تاثیر نتیجه پدیده این می‌شود ایجاد

متفاوتی چگالیهای خود مختلف قسمتهای در دما تفاوت اثر بر که . . در می‌شود جابجا گرم توده با همراه می‌کند زمین پیدا به کره

اعماق در همرفتی محفظه‌های ، مختلف نقاط دمای اختالف علت

می‌آید گوشته . بوجود

زمین : تغییراتسطح در آب عملکرد

. است آب عملکرد از ناشی زمین سطح در تغییرات اعظم قسمتجاری سطح در می‌ریزد، زمین به بارش صورت به که آبی از بخشی

. جاهای در حمل از پس می‌فرساید را سنگها خود مسیر در و می‌شود . ) نیز آب از قسمتی می‌گذارد جای بر دریاها و دریاچه‌ها مثل مناسب

و می‌رود فرو زمین داخل زیرزمینی به . آبهای زیر آبهای می‌سازد رارا سنگها محلول مواد تر پست نقاط به خود حرکت مسیر در زمینی

بر سنگها منافذ در دارند خود با که را موادی یا می‌کنند حل خود در. می‌گذارند جای

آبهای به و شده ظاهر زمین سطح در جایی در باالخره زمین زیر آبهای . بخار خورشید تابش اثر بر آبها ، زمین سطح در می‌پیوندند سطحیآب. و آمده در ابر صورت به مناسب شرایط اثر در بخارها می‌شوند

. می‌ریزد فرو زمین بر برف و باران صورت به دیگر بار آنها در موجودچرخه ) را بالعکس و زمین به آسمان از طبیعت در آب حرکت مسیر

. می‌نامند آب

پوسته)) دهنده تغییر درونی فرایندهای انواع ((زمین

: آذرین فرایند

شده‌اند ) ذوب زمین درون گرمای اثر بر که ،( ماگماموادیکنند، پیدا راه زمین سطح به که صورتی و آتشفشانهادر

. در می‌آورد بوجود را آنها به مربوط متنوع پدیده‌هایکه مذاب مواردی جامد مواد و سرد زمین سطح زیر در

ممکن که می‌سازند را درونی آذرین توده‌های شوند،سطح در فوقانی سنگهای فرسایش اثر بر بعدها است . گروه ایجاد آذرین فرایندهای نتیجه شوند ظاهر زمین

، درونی آذرین سنگهای و آتشفشانی سنگهای از مهمی . است آنها به مربوط متنوع پدیده‌های و شناختها

دگرگونی : فرایندهای

بدون است ممکن زمین درون در حاکم فشار و گرما . آورند بوجود آنها در تغییراتی کنند، ذوب را سنگها آنکه

و شدن دار جهت از دامنه‌ای است ممکن شدن دگرگون . باشد داشته جدید کانیهای تشکیل تا قبلی بلورهای رشد

اشکال و دگرگونی سنگهای فرایند این نتیجه در . دگرگونی سنگهای می‌آید بوجود آنها به مربوط پدیده‌هایسطح در رویی بخشهای فرسایش اثر بر است ممکن نیز

. شوند ظاهر

ساختمانی : فرایندهای

شکل می‌تواند زمین درون بر حاکم دمای و فشار . که زیادتر اعماق در دهد تغییر تدریج به را جامد سنگهای

مخصوصا ) فشار اعمال نتیجه در است، بیشتر دما ) سنگها معروفند تکتونیکی نیروهای به که افقی فشارهای . که ، تر سطحی بخشهای در نیروها همین می‌خورند چین . نتیجه در دارد دنبال به را آنها شکستگی سردترند، سنگها

ساختمانی فریندهای خوردگی عملکرد چین ، انواع. گسلهاو درزه‌ها در ناگهانی حرکت می‌شود ایجاد

) مقداری ) شدن رها باعث گسلها پوسته شکستگیهایصورت به که می‌شود لرزه انرژی سطح زمین در

. می‌شود احساس