สวั�สดิ�การผู้�สงอายุ�โดย

มั�ทนา พนาน�รามั�ยุ

26 พฤศจิกายน 2550คณะเศรษฐศาสตร� มหาวิทยาลั�ยธรรมศาสตร�

2

หั�วัข้�อ ผลักระทบของการส#งอาย$ของประชากรต'อ

เศรษฐกจิ การเตร(ยมต�วิของส�งคมเพ)*อรองร�บภาระท(*เกด

จิากการส#งอาย$ของประชากร

3

ผู้ลกระทบข้องเปล��ยุนแปลงทางประชากรต่!อเศรษฐก�จผลักระทบแตกต'างก�นข-.นอย#'ก�บอย#'ท(*ข� .นตอนใดใน

Demographic transition ผลั 3 ข�.นตอนค)อ ข�.นตอนท(* 1: ภาระของวิ�ยเด0ก ข�.นตอนท(* 2: หน1าต'างแห'งโอกาสแลัะการป2นผลัทาง

ประชากร (window of opportunity or population dividend)

ข�.นตอนท(* 3: ภาระของผ#1ส#งอาย$

เราก3าลั�งอย#'ในข�.นตอนท(* 2 แลัะก3าลั�งก1าวิเข1าส#'ข� .นตอนท(* 3 อย'างรวิดเร0วิ

4

Population Dividend

ม( 2 ระลัอกในการเก0บเก(*ยวิประโยชน�จิากการเปลั(*ยนแปลังทางประชากร

First population dividend เกดเม)*อส�ดส'วินของประชากรวิ�ยท3างานเพ*มข-.น เกดโดยอ�ตโนม�ตแลัะเกดเพ(ยงช'วิงเวิลัาหน-*งแลัะหมดไป

Second population dividend เกดจิากเม)*อส�ดส'วินของผ#1ส#งอาย$เพ*มแลัะท3าให1เกดควิามจิ3าเป5น

ในการออมเพ*มข-.น ไม'ได1เกดโดยอ�ตโนม�ต แต'ถ้1าเกดแลั1วิอาจิม(ผลัด(ต'อเน)*องเป5นเวิลัานานได1

5

The second population dividend และวั�ธี�การสร�างหัล�กประก�นทางเศรษฐก�จเพ'�อผู้�สงอายุ�

การใช1ระบบ pay as you go การใช1ระบบ fully funded ด1วิยการส'งเสรม

การออม

6

ผู้ลต่!อสวั�สดิ�การข้องผู้�สงอายุ�

สวิ�สดการของผ#1ส#งอาย$ข-.นอย#'ก�บ ส$ขภาพ ควิามม�*นคงทางเศรษฐกจิ ท(*อย#'อาศ�ย การได1ร�บการยอมร�บ ฯลัฯ

7

ส�ข้ภาพ ประก�นส$ขภาพช'วิยแก1ไขวิกฤตการณ�ด1านการ

เงนอ�นเน)*องมาจิากส$ขภาพได1ระด�บหน-*ง แต'ย�งไม'แก1ไขเร)*อง การเข1าถ้-งของผ#1ส#งอาย$ท(*

ขาดผ#1ด#แลัแลัะเร)*อง long term care ภาระเหลั'าน(.จิะจิ�ดสรรก�นอย'างไร ระหวิ'างร�ฐแลัะ

ตลัาด

8

ควัามัมั��นคงทางเศรษฐก�จ

การประมัาณรายุไดิ�จากแรงงานและการบร�โภคต่ามัอายุ�

(บ�ญช�การโอนประชาชาต่� หัร'อNational Transfer Flow Accounts)

9

บ�ญช�กระแสการโอนประชาชาต่�Table 1.1 National Transfer Flow Accounts, Per Capita, 2004

(Baht per year)

Average 0-24 25-59 60+

Lifecycle deficit 7,987 40,921 -27,436 43,087

Consumption 58,324 51,457 62,506 66,210

Private 47,011 35,458 54,782 56,802

Public 11,312 15,999 7,724 9,407

Less: Labor Income 50,337 10,536 89,942 23,122

Wage and Salary 30,277 9,294 53,399 5,280

Entrepreneurial Income 20,060 1,242 36,543 17,842

Age Reallocations 7,987 40,921 -27,436 43,087

Asset-based Reallocations 6,636 3,901 3,640 31,916

Income on Assets 24,717 1,033 41,931 38,691

Less: Saving -18,081 2,868 -38,291 -6,774

Transfers 1,350 37,020 -31,076 11,171

Public 54 11,204 -9,086 -1,603

Private 1,296 25,816 -21,989 12,774

Inter-household Transfers 1,296 512 508 8,206

Intra-household Transfers -0 25,304 -22,497 4,568

10

บ�ญช�กระแสการโอนประชาชาต่�ต่ารางท�� 1.2 บ�ญช�กระแสการโอนแหั!งชาต่�รวัมั ป. 2547

Table 1.2 National Transfer Flow Accounts, Aggregate, 2004

(Billion Baht per year)Total 0-24 25-59 60+

Lifecycle deficit 509 1,076 -848 280

Consumption 3,715 1,353 1,931 431

Private 2,994 932 1,692 370

Public 721 421 239 61

Less: Labor Income 3,206 277 2,779 150

Wage and Salary 1,928 244 1,650 34

Entrepreneurial Income 1,278 33 1,129 116

Age Reallocations 509 1,076 -848 280

Asset-based Reallocations 423 103 112 208

Income on Assets 1,574 27 1,295 252

Less: Saving -1,152 75 -1,183 -44

Transfers 86 973 -960 73

Public 3 295 -281 -10

Private 83 679 -679 83

Inter-household Transfers 83 13 16 53

Intra-household Transfers -0 665 -695 30

11

วั�ธี�การป/ดิงบข้าดิดิ�ลรายุไดิ� เงนโอนภาคเอกชน (private transfer) เงนโอนจิากร�ฐ (public transfer) การจิ�ดการด1านสนทร�พย� (asset-based

re-allocation) หมายถ้-งรายได1จิากสนทร�พย�ห�กด1วิยการออม

การโอนข1ามบ$คคลั

การโอนข1ามเวิลัา

12

NTA Thailand 2004 Per capita lifecycle deficit

Labor income, Consumption and Lifecycle Deficit

-60,000-40,000-20,000

020,00040,00060,00080,000

100,000120,000

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90+

Age

Bah

t p

er y

ear

Lifecycle Deficit Consumption Labor Income

13

การข้าดิดิ�ลรายุไดิ�ระดิ�บบ�คคลLifecycle Deficit in 2002 prices

-60,000

-40,000

-20,000

0

20,000

40,000

60,000

80,000

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90+

Age

Bah

t p

er y

ear

2004 1981

%(surplus/deficits): 1981 = 59.1%, 2004 = 34.3%

14

การข้าดิดิ�ลรายุไดิ�รวัมัAggregate Lifecycle Deficits (2002 prices)

-60,000

-40,000

-20,000

0

20,000

40,000

60,000

80,000

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90+

Age

Mil

lio

n B

aht

2004 1981

%(surplus/deficits): 1981 = 51.9%, 2004 = 62.5%

15

สร�ป ช'วิงเวิลัาท(*คนไทยเกนด$ลัรายได1ด#ส� .นลัง ส�ดส'วินของการบรโภคในเด0ก วิ�ยร$ 'นแลัะผ#1ส#งอาย$ท(*ได1

แหลั'งเงนมาจิากรายได1จิากแรงงานลัดลัง เพราะวิ�ยร$ 'นเร(ยนนานข-.นแลัะผ#1ส#งอาย$ก0เกษ(ยณตนเองเร0วิข-.นเช'นก�น

ท�.งวิ�ยเด0กแลัะวิ�ยส#งอาย$ม(การขาดด$ลัรายได1มากข-.นไม'ใช'เพราะการเข1าท3างานช1าแลัะออกจิากงานเร0วิข-.น

เท'าน�.น แต'เพราะรายจิ'ายต'อคนท(*เพ*มข-.นท�.งในวิ�ยเด0ก(ค'าศ-กษาเลั'าเร(ยน) แลัะวิ�ยส#งอาย$ (ค'าใช1จิ'ายด1านส$ขภาพ)

16

สร�ป แต'ส'วินเกนด$ลัรายได1ของวิ�ยกลัางคนมได1เพ*มข-.น

รวิดเร0วิเท'า ด�งน�.น ถ้1ามองการขาดด$ลัตามอาย$เสม)อนเป5นการขาด

ด$ลัรายได1ตลัอดช(วิตของคนหน-*ง ส'วินเกนด$ลัรายได1จิะสามารถ้ไปป8ดส'วินขาดด$ลัรายได1ได1น1อยลัง

อย'างไรก0ตาม ด1วิยโครงสร1างทางอาย$ของประชากรท(* ม(ส�ดส'วินของคนวิ�ยท3างานเพ*มข-.น ท3าให1ส'วินเกนด$ลัท�.ง

ส�งคมสามารถ้ป8ดงบส'วินขาดด$ลัได1มากข-.น แต'โอกาสด(เช'นน(.จิะเป5นอย#'เพ(ยงช�*วิคราวิ

17

สร�ป วิธ(การป8ดงบขาดด$ลัรายได1วิ�ยเด0ก

ส'วินใหญ่'ท(*ส$ดป8ดจิากเงนโอนภาคเอกชน แต'เงนโอนภาคร�ฐม(มากข-.นในป: 2004 มากกวิ'าป: 1981

วิธ(การป8ดงบในวิ�ยเด0กใกลั1เค(ยงก�บประเทศอ)*นๆ วิธ(การป8ดงบขาดด$ลัรายได1ในวิ�ยส#งอาย$

การจิ�ดการด1านสนทร�พย�ม(บทบาทอ�นด�บหน-*ง ตามด1วิยการโอนภาคเอกชนแลัะการโอนภาคร�ฐม(บทบาทน1อยท(*ส$ด

เม)*ออาย$มากข-.น บทบาทของการพ-*งเงนโอนจิากครอบคร�วิจิะเพ*มข-.น

18

สร�ป วิธ(การป8ดงบขาดด$ลัรายได1ในวิ�ยส#งอาย$ (ต'อ)

นอกจิากน(. ในป: 2004 บทบาทของการจิ�ดการด1านสนทร�พย�ในการป8ดงบขาดด$ลัรายได1ของผ#1ส#งอาย$จิะน1อยกวิ'าในป: 1981

ท3านองเด(ยวิก�น ผ#1ส#งอาย$ในป: 2004 พ-*งเงนโอนจิากครอบคร�วิมากกวิ'าในป: 1981

แม1บทบาทการโอนจิากร�ฐม(น1อยในอด(ต แต'ม(แนวิโน1มเพ*มข-.น อย'างไรก0ตาม เม)*อเปร(ยบเท(ยบก�บหลัายประเทศ ต1องถ้)อวิ'าร�ฐม(โครงการเพ)*อผ#1ส#งอาย$ค'อนข1างต3*า

19

หัล�กประก�นดิ�านรายุไดิ�ท��พ0งปรารถนา

ต1องม(ประสทธผลัในการป<องก�นผ#1ส#งอาย$จิากควิามยากจินได1ภายใต1สถ้านการณ�ต'างๆ

ต1องไม'ม(ผลักระทบด1านลับต'อเศรษฐกจิ

20

หัล�กประก�น 3 ช�2นข้องธีนาคารโลก ช�.นท(* 1

เป<าหมาย: ให1การค$1มครองข�.นต3*า เน1นท(* Redistribution ใช1แบบก3าหนดประโยชน�ทดแทนแลัะไม'ต1องม(การออมไวิ1ลั'วิงหน1า (Pay-as-

you-go)

ช�.นท(* 2 เป<าหมาย เพ)*อร�กษาควิามเป5นอย#'ของผ#1ส#งอาย$ให1ใกลั1เค(ยงก�บช'วิงเวิลัาท3างาน ใช1แบบก3าหนดเงนสมทบ (Defined contribution) แลัะม(การออมไวิ1ลั'วิง

หน1า(Fully Funded) เป5นแบบบ�งค�บ

ช�.นท(* 3 เหม)อนช�.นท(* 2 แต'เป5นแบบสม�ครใจิ

21

สร�ปการสร�างหัล�กประก�นทางเศรษฐก�จเพ'�อผู้�สงอายุ�ในประเทศไทยุ

เพ*มช'วิงเวิลัาท3างานเพ)*อลัดระยะเวิลัาท(*เกดการขาดด$ลัรายได1

ร(บเร'งส'งเสรมการออมเพ)*อชราภาพในประเทศเพ)*อ ส'งเสรมการลังท$นแลัะเพ*มผลัตภาพแรงงานใน

ท(*ส$ด สร1างวิน�ยการบรโภคแลัะปร�ชญ่าการพ-*งพา

ตนเอง

22

สร�ปการสร�างหัล�กประก�นทางเศรษฐก�จเพ'�อผู้�สงอายุ�ในประเทศไทยุ

การป8ดงบขาดด$ลัรายได1ในวิ�ยส#งอาย$ด1วิยวิธ( การโอน (จิากร�ฐหร)อจิากเอกชนก0ด() ไม'ได1

ช'วิยเพ*มผลัตภาพแรงงานแลัะจิะสร1างป2ญ่หาในอนาคตได1เม)*อส�ดส'วินของคนท3างานต'อคนร�บบ3านาญ่ลัดลัง

23

แนวัค�ดิเบ'2องต่�นในการสร�างหัล�กประก�นชราภาพอยุ!างครอบคล�มั(Universal coverage of old age security

• ข1าราชการ (ส'วินกลัางแลัะท1องถ้*น• ลั#กจิ1างร�ฐวิสาหกจิ• ลั#กจิ1างเอกชน

ม(หลั�กประก�นอย'างน1อย1 ช�.น

ผ#1ไม'อย#'ในครอบคลั$ม• ผ#1ท3างานนอกระบบ• ผ#1ไม'อย#'ในก3าลั�งแรงงาน

กองท$นบ3านาญ่ชราภาพ• ร�บเงนสมทบจิากผ#1ม(อาย$ต� .งแต' x ข-.นไป เป5นลั�กษณะ defined benefits ประเภท fully or partially funded

• บ�งค�บ (หร)อสม�ครใจิ)

• กองท$นร�บแลัะจิ'ายผ'านนตบ$คคลัระด�บท1องถ้*น เช'น อบต. หร)อกลั$'มอาช(พท(*ม(การจิดทะเบ(ยน• นตบ$คคลัระด�บท1องถ้*นม(หน1าท(*จิ�ดสวิ�สดการข�.นต3*าตามท(*ร �ฐบาลักลัางก3าหนด• ร�ฐบาลักลัางให1เงนอ$ดหน$นบางส'วินเม)*อกระท3าได1ครบตามเง)*อนไข

24

จบค4าบรรยุายุ